Wpływ wojny w Wietnamie na sytuację w Laosie i Kambodży

Wpływ wojny w Wietnamie na sytuację w

Laosie i Kambodży Bartłomiej Mierzwa

Stosunki Międzynarodowe II

Wpływ wojny w Wietnamie na sytuację w Laosie i Kambodży

- 2 -

Spis treści Wstęp .................................................................................................................................................. - 3 -

Opis geograficzny Wietnamu .............................................................................................................. - 4 -

Opis geograficzny Kambodży ............................................................................................................. - 4 -

Opis geograficzny Laosu ...................................................................................................................... - 5 -

Przebieg Wojny .................................................................................................................................... - 5 -

Szlak Ho Chi Minha .............................................................................................................................. - 8 -

Kambodża po wojnie ........................................................................................................................... - 9 -

Sytuacja w Laosie ............................................................................................................................... - 11 -

Podsumowanie .................................................................................................................................. - 12 -

Bibliografia ......................................................................................................................................... - 13 -


- 3 -

Wstęp

Druga połowa XX w. to burzliwy okres w dziejach Indochin. Mieszkańcy tego regionu

byli zmuszeni przetrwać szereg wojen i zawirowań postkolonialnych. Bodaj najlepiej

opisanym w literaturze, a zarazem przedstawionym w popkulturze epizodem historii

Indochin jest tak zwany drugi konflikt indochiński, czyli wojna komunistycznej

Demokratycznej Republiki Wietnamu wspieranej przez Związek Socjalistycznych Republik

Sowieckich i Chińską Republikę Ludową z demokratyczną Republiką Wietnamu

Południowego, przy wsparciu głównie Stanów Zjednoczonych i ich sojuszników. Komuniści

postawili sobie za cel zjednoczenie kraju, rozbitego na skutek pierwszego konfliktu

indochińskiego na dwie części, północną i południową, z granicą na 17 równoleżniku.

Tematem mojej pracy jest wpływ wspomnianego wyżej konfliktu zbrojnego na sytuację w

krajach ościennych, czyli Laosu na północy i Kambodży na południu. Wojska amerykańskie

przez większość czasu swojej obecności w Indochinach operowały głównie w granicach

Wietnamu. Walki toczyły się przede wszystkim w Wietnamie Południowym, dlatego

Wietkong – komunistyczna organizacja partyzancka walcząca po stronie DRW – korzystała z

tej sytuacji niejednokrotnie operując z terytoriów Laosu i Kambodży. (Co później zmusiło

Amerykanów do interwencji w Laosie i Kambodży.) Przez te kraje przebiegały również linie

zaopatrzenia Wietkongu, nazywane przez Amerykanów Szlakiem Ho Chi Minha, o którym

więcej powiem w dalszej części. Po wygraniu wojny i wyparciu Amerykanów z Indochin

wietnamscy komuniści rozszerzyli i umocnili swoje wpływy na Laos i Kambodżę, utrwalając

system socjalistyczny. Wietnamczycy dzięki porozumieniu z laotańskim komunistycznym

ugrupowaniem Pathet Lao dominowali w Laosie aż do 1988, kiedy wycofali stamtąd swoje

ostatnie wojska. Natomiast w przypadku Kambodży sytuacja była bardziej skomplikowana.

DRW w czasie wojny wspierała i szkoliła zbrojne ramię komunistycznego ugrupowania

Czerwonych Khmerów, co w efekcie pozwoliło im przejąć władzę w Kambodży, by już w 1979

obalić ich reżim pod wpływem masowego exodusu kambodżańskich Wietnamczyków do

ojczyzny. Wietnamskie wojsko wycofało się z Kambodży dopiero dziesięć lat później.

Wietnamczycy pokonali największe supermocarstwo w historii, odparli atak Państwa Środka i

ścisnęli w żelaznym uścisku ościenne kraje praktycznie do końca lat 80 XXw.


- 4 -

Opis geograficzny Wietnamu

Wietnam ze stolicą w Hanoi to socjalistyczne państwo, które leży w południowo-

wschodniej Azji, we wschodniej części Półwyspu Indochińskiego, pomiędzy 8°30’N a 23°15’N

oraz między 102°10’E a 109°20’E. Od północy Wietnam sąsiaduje z Chinami (granica długości

1150 km), od północnego zachodu z Kambodżą (granica długości 930 km), od południowego

zachodu z Laosem (granica długości 1650 km). Swój kształt zyskał w 1975 roku, po połączeniu

Demokratycznej Republiki Wietnamu z Republiką Wietnamu. (Kraj był podzielony wzdłuż 17

równoleżnika tymczasową linią demarkacyjną wskutek porozumień genewskich po

pierwszym konflikcie indochińskim.) Istotną rolę w przebiegu wojen indochińskich odegrały

warunki naturalne kraju, mistrzowsko wykorzystane przez wietnamskich żołnierzy. Ponad

70% jego powierzchni to tereny górzysto-wyżynne, pocięte dolinami rzek. Najważniejsze

rzeki Wietnamu to Rzeka Czerwona (Song Hong) płynąca z Chin, Rzeka Czarna (Song Da)

będąca dopływem Rzeki Czerwonej, oraz Mekong z ogromną deltą o powierzchni około 75

tys. km2. Równie ważnym czynnikiem jest wietnamski klimat – monsunowy wilgotny, w

północnej części kraju zwrotnikowy, zaś w południowej podzwrotnikowy. W czasach

opisywanego konfliktu Wietnam porośnięty był lasami równikowymi i podrównikowymi, lecz

fauna ta została zniszczona głównie przez amerykańskie defolianty, a także z powodu uprawy

żarowej i intensywnej eksploatacji drewna.12

Opis geograficzny Kambodży

Kambodża ze stolicą w Phnom Penh jest obecnie monarchią parlamentarną i leży na

południu Półwyspu Indochińskiego, pomiędzy 10°25’N a 14°40’N oraz między 102°25’E a

107° 30’E. Od północnego zachodu graniczy z Tajlandią (granica długości 800 km), od

północnego wschodu z Laosem (granica długości 540 km) natomiast od wschodu z

Wietnamem. W odróżnieniu od swojego wschodniego sąsiada Kambodża jest krajem

nizinnym. Około 75% jej powierzchni zajmuje równina położona w dorzeczu Mekongu. Jest

to przy okazji najważniejsza kambodżańska rzeka, płynąca z północy, od Laosu, na południe

1 Hasło: Wietnam [w:] W. Maik(red), ABC Świat – Azja I, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 1999, s. 181-185

2 Hasło: Wietnam [w:] J. Gudowski, Andrzej Lisowski (red.), Encyklopedia Geograficzna Świata VI – Azja,

Wydawnictwo Opress, Kraków 1997, s. 511-512


- 5 -

do Wietnamu. Rosnące na południu lasy równikowe nie ucierpiały od amerykańskiej broni

chemicznej. Panuje tu klimat zwrotnikowy, monsunowy ciepły.34

Opis geograficzny Laosu

Laos ze stolicą w Wientian jest socjalistycznym państwem leżącym w północno-

wschodniej części Półwyspu Indochińskiego, pomiędzy 13°55’N a 22°40’N oraz między

100°02’E a 107°40’E. Ma pięciu sąsiadów. Od północnego zachodu graniczy z Birmą

(Myanmarem) (granica długości 235 km), od północy z Chinami (granica długości 420 km) od

wschodu z Wietnamem, od południa z Kambodżą, zaś od południowego zachodu z Tajlandią

(granica długości 1755 km). W przypadku Laosu aż 90% powierzchni kraju pokrywają góry i

wyżyny. Najważniejszą rzeką, podobnie jak w Kambodży jest Mekong, którego dolina

różnicuje ukształtowanie terenu. Kraj jest porośnięty głównie przez lasy podzwrotnikowe.

Panuje tu klimat zwrotnikowy monsunowy wilgotny, aczkolwiek ze względu na górzysty

charakter kraju zmienia się wraz z wysokością.56

Przebieg Wojny

Postępując zgodnie z Doktryną Trumana a zarazem wbrew tradycji antykolonialnej,

przywódcy Stanów Zjednoczonych zdecydowali się wesprzeć Francuzów w ich walce o

odzyskanie kontroli nad Indochinami udzielając pożyczek i dostarczając uzbrojenie. Pomimo

potężnego wsparcia, Francja została dotkliwie pokonana przez wietnamską, komunistyczną

partyzantkę Viet Minh w czasie oblężenia bazy wojskowej w Dien Bien Phu w 1954 roku.

Uporządkowaniem sytuacji miała się zająć konferencja genewska, w skład której weszli (w

sprawach dotyczących Indochin) przedstawiciele ZSRS, USA, Francji, Chin, Wielkiej Brytanii,

DRW, królewskich rządów Laosu i Kambodży oraz administracji cesarza Wietnamu, Bao Daia.

21 lipca 1954 roku podpisano postanowienia końcowe konferencji, które potwierdzały

niepodległość i jedność Wietnamu, Kambodży i Laosu. Wzdłuż 17 równoleżnika ustanowiono 3 Hasło: Kambodża [w:] W. Maik(red), ABC Świat – Azja I, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 1999, s. 121-125

4 Hasło: Kambodża [w:] J. Gudowski, Andrzej Lisowski (red.), Encyklopedia Geograficzna Świata VI – Azja,

Wydawnictwo Opress, Kraków 1997, s. 372-375 5 Hasło: Laos [w:] W. Maik(red), ABC Świat – Azja I, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 1999, s. 139-143

6 Hasło: Kambodża [w:] J. Gudowski, Andrzej Lisowski (red.), Encyklopedia Geograficzna Świata VI – Azja,

Wydawnictwo Opress, Kraków 1997, s. 412-413


- 6 -

tymczasową linię demarkacyjną o charakterze wojskowym. Tymczasowy charakter podziału

wynikał stąd, że miały się odbyć wspólne wybory w lipcu 1956 roku7, lecz ostatecznie do nich

nie doszło i granica utrwaliła się na następne 19 lat. Amerykanie jednak nie potrafili się

pogodzić z porażką Francuzów na froncie walki z komunizmem, zwłaszcza, że Viet Minh

opanował północną część kraju. Dodatkowo zaognili sytuację, głównie za sprawą sekretarza

stanu Johna Fostera Dullesa, który namówił tymczasową administrację Wietnamu

Południowego do odmowy udziału w wyborach.8 Dulles obawiał się, że wybory mógłby

wygrać charyzmatyczny komunistyczny przywódca Ho Chi Minh, co oznaczałoby

jednoznaczne oddanie Wietnamu w ręce komunistów. Prezydent Eisenhower podzielał te

obawy, co więcej, uważał, że przejęcie władzy przez komunistów w jednym kraju Azji

Południowo - Wschodniej spowoduje tak zwany efekt domina i kolejna państwa przejdą na

czerwoną stronę.9 Południowy Wietnam zyskał amerykańskie wsparcie i opiekę. Jego

prezydentem w 1955 roku został Ngo Dinh Diem, natomiast analogiczny urząd na północy

był sprawowany przez Ho Chi Minha. Jedną z oznak amerykańskiego wsparcia było

sukcesywne wysyłanie za sprawą prezydenta Kennedy’ego10 tak zwanych doradców

wojskowych do Republiki Wietnamu, przede wszystkim wojsk specjalnych, krótcy zadaniem

było zwalczanie przy pomocy miejscowej ludności panoszącej się po kraju komunistycznej

partyzantki – Wietkongu. Na Stanach Zjednoczonych ciążyła coraz większa presja ze strony

zarówno sojuszników jak i przeciwników zza żelaznej kurtyny, którzy uważnie obserwowali

wszelkie posunięcia północnoamerykańskiego mocarstwa. W sierpniu 1964 roku miał

miejsce tak zwany incydent w Zatoce Tonkijskiej, w którym amerykańskie okręty miały zostać

zaatakowane przez północnowietnamskie kutry torpedowe. Jak się później okazało w

rzeczywistości nie doszło do żadnego ataku, jednakże prezydent Johnson wykorzystał zajście

jako casus belli, dzięki czemu uzyskał od Kongresu poparcie w postaci Rezolucji Tonkijskiej.11

Tym samym Stany Zjednoczone przystąpiły do wojny z Demokratyczną Republiką Wietnamu

w obronie Republiki Wietnamu. Żołnierze Wietkongu korzystając z warunków pogranicza

wietnamsko – laotańsko – kambodżańskiego stworzyli tam sieć baz i kryjówek. Amerykańscy

dowódcy w ramach akcji „znajdź i zniszcz” prowadzonych w południowym Wietnamie chcieli

7 W. Olszewski, Historia Wietnamu, Wydawnictwo Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wrocław 1991, s.374

8 H. Brogan, Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki, Wydawnictwo Zakład Narodowy im. Ossolińskich,

Wrocław 2004, s. 708 9 H. Brogan, s. 709

10 H. Brogan s. 710

11 M. A. Jones Historia USA. Narody i Cywilizacje, Wydawnictwo Marabut, Gdańsk 2002, s. 642


- 7 -

ścigać partyzantów w również w granicach Kambodży, lecz jej władca, książę Norodom

Sihanouk sprzeciwił się tym dążeniom i nie podjął współpracy. Z uwagi na ten fakt komuniści

mogli wręcz bezkarnie obozować nie tylko w Wietnamie, ale również w Kambodży i z jej

terytorium przedostawać się w granice południowego Wietnamu. Tym samym pełne

zniszczenie Wietkongu stało się niemożliwe.12 Miesiące i lata mijały, a amerykańskie

zaangażowanie rosło. Maldwyn A. Jones pisze: „do końca 1965 roku stacjonowało [w

Wietnamie] 185 tysięcy żołnierzy amerykańskich, rok później już 350 tysięcy, a w końcu roku

1967 pół miliona. Do końca roku 1968 koszty wojny wzrosły do 30 miliardów dolarów. Straty

amerykańskie wynosiły dotąd niemal 200 tysięcy rannych i około 30 tysięcy zabitych, nic

jednak nie było w stanie złamać Wietkongu.”13 Przełom nastąpił na początku 1968 roku, gdy

Wietkong rozpoczął ofensywę „Tet” atakując mniej więcej w tym samym czasie wszystkie

najważniejsze ośrodki administracyjne z miastami Sajgon i Hue na czele i kluczowe

amerykańskie bazy, takie jak Da Nang i Khe San.14 Wojskom amerykańskim udało się

odeprzeć ataki, jednakże amerykańska opinia publiczna, która na bieżąco otrzymywała

niecenzurowane relacje od korespondentów wojennych była przerażona. Dostęp do telewizji

umożliwił amerykańskim obywatelom prawie naoczne przyglądanie się okropnościom wojny

w Wietnamie.15 Komuniści przegrali ofensywę „Tet” na polu militarnym, lecz odnieśli

niesłychany sukces propagandowy, skutecznie zniechęcając naród amerykański do

utrzymywania wysiłku wojennego. Od tej pory Amerykanie rozpoczęli redukcję swojego

kontyngentu w Wietnamie i wdrażanie koncepcji tak zwanej „wietnamizacji wojny”, która

miała polegać na dozbrojeniu armii południowowietnamskiej i tym samym stopniowe

przekazywanie jej odpowiedzialności za przebieg działań wojennych.16 Praktycznie przez cały

okres zaangażowania wojsk amerykańskich trwały bombardowania DRW. Również od 1964

roku bombardowano Laos, przez który przebiegał szlak Ho Chi Minha. W 1970 roku, po

obaleniu księcia Sihanouka rozpoczęto również bombardowania Kambodży.17 W 1971 roku

wojna wdarła się w granice Laosu i Kambodży także na lądzie. W ramach operacji Lam Son

719 wojska amerykańsko-południowowietnamskie próbowały opanować laotański odcinek

szlaku Ho Chi Minha. W Kambodży prowadzono antypartyzanckie działania w ramach

12

H. Brogan, s. 714 13

M. A. Jones, s. 642 14

W. Olszewski, s. 410 15

H. Brogan, s. 720 16

M. A. Jones s. 645 17

W. Olszewski, s. 415


- 8 -

operacji Toan Thang 1-71. Obydwa plany zakończyły się fiaskiem.18 Klęskę Amerykanów

powiększyło zwiększanie wpływów wietnamskich komunistów na terenach Laosu i

Kambodży. Prezydent Nixon, któremu przyszło objąć ten urząd po Johnsonie, zmuszony był

przygotować program wycofania się z Wietnamu. Wspólnie ze swoim doradcą i późniejszym

sekretarzem stanu, Henrym Kissingerem zdecydował się odejść od Doktryny Trumana i

spróbować zbliżyć USA do ZSRS i Chin. Na wiosnę 1971 roku Henry Kissinger został wysłany z

tajną misją do Chin. W jej wyniku USA zgodziły się na wejście Chin do Organizacji Narodów

Zjednoczonych. Dzięki nawiązaniu kontaktów z Chinami nastąpiła również poprawa

stosunków ze Związkiem Sowieckim.19 W 1972 roku prezydent Nixon złożył wizytę w

Moskwie, w której podpisał układ SALT I. W komunikacie po obradach moskiewskich

zapowiedział wycofanie wojsk amerykańskich z Wietnamu pod warunkiem przerwania ognia

i ustanowienia międzynarodowej kontroli.20 Po ustaleniach konferencji pokojowej w Paryżu

ostatecznie wojska amerykańskie opuściły Wietnam z końcem marca 1973.21 Wojska

północnowietnamskie nie zaprzestały działań wojennych pomimo ustaleń pokojowych i

kontynuowały ofensywę. Ostatecznie 30 kwietnia 1975 roku komuniści wietnamscy zdobyli

Sajgon i zjednoczyli kraj.

Szlak Ho Chi Minha

Chciałbym wrócić jeszcze do wspominanego kilkakrotnie szlaku Ho Chi Minha.

Amerykanie nazywali w ten sposób sieć dróg gruntowych, szlaków wodnych na rzekach oraz

ścieżek pieszych i rowerowych. Wietnamskie komunistyczne linie zaopatrzeniowe

przebiegały tędy jeszcze w czasach wojny z Francuzami. W pierwszych latach wojny do

transportu zaopatrzenia używano głównie rowerów, wozów zaprzężonych w woły, a

niejednokrotnie ludzie sami ciągnęli wozy, bądź nosili pakunki na własnych barkach. Piesza

podróż oddziału wojska z północy kraju na południe trwała około 2 miesięcy. Wbrew

powszechnemu przekonaniu szlak Ho Chi Minha nie miał formy jednej drogi, lecz był

labiryntem dróg i ścieżek, sukcesywnie rozbudowywanych. W późniejszej fazie konfliktu

transport pieszy, rowerowy i juczny został zastąpiony przez zastosowanie samochodów

18


M. A. Jones, s. 647 20


W. Olszewski, s. 424-425


- 9 -

ciężarowych. Na trasie istniały doskonale zakamuflowane parkingi, magazyny, stanowiska

dowodzenia, a nawet koszary, szpitale polowe, warsztaty naprawcze, czy zbiorniki paliwa.

Dodatkowo pomocny był również monsunowy klimat, sprawiający, że w porze deszczowej

teren ten był nieustannie zachmurzony, co uniemożliwiało jego monitorowanie z powietrza.

Pomimo neutralnego charakteru królestwa Laosu wojska amerykańskie naruszały jego

granice celem przerwania genialnego wietnamskiego szlaku zaopatrzeniowego. Od 1964

roku za zgodą prezydenta Johnsona, w ramach operacji Barrel Roll i Steel Tiger

bombardowano teren, przez który przebiegał szlak, de facto działając wbrew prawu

międzynarodowemu. Przeprowadzono również operację Tiger Hound, która polegała na

objęciu bombardowaniem pogranicza laotańsko-południowowietnamskiego. Od 1965 roku

głównodowodzący siłami amerykańskimi w Wietnamie, generał William Westmoreland

posiadał upoważnienie do przeprowadzania operacji transgranicznych. Do tego celu wybrano

elitarne jednostki: Zielone Berety (US Army Special Forces), US Army Rangers, oraz Komando

Foki (Navy SEALS Six). Komandosi działali w Laosie aż do 1972 roku. Pomimo ich wysiłków

Ludowa Armia Wietnamu była zdolna do przerzucania na południe całych pułków i dziesiątek

tysięcy ton zaopatrzenia. W ten sposób Wietnamczykom udało się zgromadzić zasoby

wykorzystane później w ofensywie „Tet”. W polskich realiach wydaje się niesamowity fakt,

że w warunkach wojennych, ciągłych bombardowań i akcji dywersyjnych komuniści

rozpoczęli rozbudowę szlaku przy użyciu ciężkich maszyn budowlanych. W latach 1959-1973

szlak Ho Chi MInha przeistoczył się z labiryntu ścieżek w dwupasmową, utwardzoną drogę.

Tak przygotowana linia zaopatrzenia pozwoliła na błyskawiczne opanowanie południa po

wycofaniu się Amerykanów, a krótko później również całego Królestwa Laosu.22

Kambodża po wojnie

W 1970 roku Lon Nol, współpracownik księcia Norodoma Sihanouka dokonał puczu i z

powodzeniem przejął władzę w Kambodży23. Umożliwiła mu to inwazja sił amerykańsko-

południowowietnamskich, przeprowadzona w tym celu. Komunistyczny ruch Czerwonych

Khmerów wspierany i zaopatrywany przez DRW rozpoczął walkę z marionetkowym,

22

Hasło: Szlak Ho Chi Minha, Wikipedia, http://pl.wikipedia.org/wiki/Szlak_Ho_Chi_Minha , dostęp: styczeń 2012 23

J. Ledgerwood, Department of Anthropology and Center for Southeast Asian Studies, Northern Illinois University, http://www.seasite.niu.edu/khmer/Ledgerwood/biographies.htm

http://pl.wikipedia.org/wiki/Szlak_Ho_Chi_Minha


- 10 -

proamerykańskim rządem. Jednakże gdy Amerykanie opuścili Indochiny komunistyczne

ugrupowania w Laosie i Kambodży, rozpoczęły marsz do przejęcia władzy. W kwietniu 1975

roku Czerwoni Khmerzy pod wodzą Pol Pota, wspierani przez wojska wietnamskie obaliły

rząd Lon Nola.24 Wkrótce po rozpoczęciu rządów, Czerwoni Khmerzy zaczęli wprowadzać w

życie swoją ideologię. Postanowili całkowicie przeorganizować kambodżańskie

społeczeństwo, niejako cofnąć je do etapu pierwotnego, by rozpocząć rozwój od nowa w

kolektywnych społecznościach, pozbawionych własności prywatnej. Wyróżnili „nowy lud”,

czyli mieszkańców miast i „stary lud” – mieszkańców wsi. Każdy, kto wyrażał jakikolwiek

sprzeciw wobec reżimu Czerwonych Khmerów był likwidowany. W wyniku tej paranoi

dziesiątki tysięcy ludzi traciło życie.25 EA Meng-Try wyróżnia26 cztery kluczowe okresy

funkcjonowania państwa Czerwonych Khmerów. Od kwietnia do lipca 1975 to czas

konfliktów granicznych z Wietnamem. Spór dotyczył głównie wysp leżących w Zatoce

Tajlandzkiej, a także baz Wietkongu znajdujących się na pograniczu. W tych miesiącach

poddawano również masowej eksterminacji krajowe elit w postaci oficerów wojskowych,

policjantów, urzędników państwowych wysokiego szczebla. Drugi etap – od lipca 1975 do

stycznia 1976, kontynuowano kampanię egzekucji wspomnianego wcześniej „nowego ludu”.

Masowo ginęli intelektualiści, którym zazwyczaj nie pozwalano przejść „reedukacji” w

obozach pracy. Rok 1976 to okres „demokratycznej rewolucji”, charakteryzującej się

mordowaniem drobnych kapitalistów i bogatych chłopów. Czystki wymierzano przeciwko

zwolennikom zmarłego księcia Sihanouka, oraz elementowi pro Wietnamskiemu i pro

Sowieckiemu. Ostatni etap, to lata 1977 – 1978, czyli czas intensywnej kolektywizacji,

mordowanie domniemanych wietnamskich agentów. Społeczeństwo nie było juz podzielone

na „nowy lud” i „stary lud”, lecz było złożone w całości z biednych chłopów i robotników. W

styczniu 1979 roku Wietnamczycy zdecydowali się zainterweniować i przeprowadzili masową

inwazję na Kambodżę. Wojska Pol Pota zdezerterowały i stolica Phnom Penh upadła 7

stycznia 1979 roku. EA Meng-Try podaje, że w czasie rządów Czerwonych Khmerów w

wyniku egzekucji, głodu, deportacji i pracy w niewolniczych obozach straciło życie około

miliona mieszkańców Kambodży. W 1975 roku kraj zamieszkiwało około 7,5 miliona ludzi. Na

koniec 1978 roku liczba ta spadła do około 6,5 miliona27. Pro wietnamski rząd utworzył Heng

24

EA Meng-Try, Kampuchea: A Country Adrift, http://www.jstor.org/stable/1972621 , dostęp: luty 2012, s. 209 25

EA Meng-Try, s. 210 26

EA Meng-Try, s. 211 27

EA Meng-Try, s. 218

http://www.jstor.org/stable/1972621


- 11 -

Samrin, który w połowie 1978 roku próbował dokonać przewrotu. Sprawował swoją funkcję

aż do wycofania się wojsk wietnamskich z Kambodży w 1989 roku.28

Sytuacja w Laosie

Królestwo Laosu od końca francuskiego panowania aż do 1973 roku było ogarnięte

wojną domową. Rojalistyczny rząd zmuszony był walczyć z komunistyczną organizacją Pathet

Lao, zależną od DRW. Siły komunistyczne wiązały walką Królewską Armię Laosu, momentami

wspieraną przez wojska amerykańskie w ramach operacji mających na celu unicestwienie

szlaku Ho Chi Minha. Na początku 1973 roku zawarto porozumienie wientiańskie o

utworzeniu koalicyjnego rządu z udziałem Pathet Lao.29 Zwycięstwa bratnich organizacji

komunistycznych w kwietniu 1975 roku w Wietnamie i Kambodży zachęciły laotańskich

komunistów do kontynuowania walki o kontrolę nad Laosem. Siły Pathet Lao, wspierane

przez wojska wietnamskie ruszyły na zachód. W całym kraju wybuchały protesty przeciwko

USA, a amerykański personel dyplomatyczny i niosący pomoc humanitarną ewakuował się z

Indochin. Prawicowi członkowie rządu i oficerowie chcąc uniknąć wydarzeń jakie miały

miejsce w Kambodży zrezygnowali z pełnionych funkcji i opuścili kraj. Tak samo postąpił

minister Obrony, Sisouk, dzięki czemu jego zastępca, generał Khammouan Boupha mógł

przejąć kontrolę nad Królewską Armią Laosu i wydać jej rozkaz zaprzestania oporu.30 W ten

sposób, po zajęciu kluczowych miast Pathet Lao przejęło władzę w Laosie. Komuniści

rozpoczęli proces reedukacji i indoktrynacji politycznej, poddając jej znaczne części

społeczeństwa, zwłaszcza starszych oficerów wojska, wysokich urzędników państwowych,

policjantów, którzy nie opuścili terytorium państwa. Proces ten odbywał się w warunkach

obozów pracy.31 2 grudnia 1975 roku król Savang Vatthana został zmuszony do abdykacji. W

ten sposób Królestwo Laosu upadło i na jego miejscu utworzono Laotańską Republikę

Ludowo-Demokratyczną. Wkrótce później ogłoszono sojusz z ludami Wietnamu i Kambodży,

tym samym potwierdzając zależność od Hanoi.32

28

J. Ledgerwood, http://www.seasite.niu.edu/khmer/Ledgerwood/biographies.htm 29

M. Brown, J. J. Zasloff, Laos in 1975: People’s Democratic Revolution – Lao Style, http://www.jstor.org/stable/2643148, dostęp: luty 2012, s. 193 30

M. Brown, J. J. Zasloff, s. 195 31

M. Brown, J. J. Zasloff, s. 196 32

M. Brown, J. J. Zasloff, s. 197



- 12 -

Podsumowanie

Lata 1954-1975 to okres burzliwych przemian dla Wietnamu, Kambodży i Laosu.

Niepowtarzalne połączenie nacjonalizmu, leninowskiego komunizmu i charakterystycznej dla

regionu konfucjanistycznej dyscypliny sprawiło, że Wietnamczycy z północy konsekwentnie i

z godnym podziwu uporem dążyli do zjednoczenia kraju, jednocześnie zaszczepiając swoją

koncepcję narodowowyzwoleńczą w Kambodży i Laosie, w efekcie zyskując kontrolę nad

całymi dawnymi Indochinami Francuskimi. Wojna z Chinami z 1979 dodatkowo potwierdziła

ich dominację w regionie.


- 13 -

Bibliografia

Wiesław Maik (red.), ABC Świat – Azja I, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 1999 ISBN 83-88276-

01-8

Janusz Gudowski, Andrzej Lisowski (red.), Encyklopedia Geograficzna Świata VI – Azja,

Wydawnictwo Opress, Kraków 1997 ISBN 83-85909-23-0

Maldwyn A. Jones, Historia USA. Narody i cywilizacje, Wydawnictwo Marabut, Gdańsk 2002

ISBN 83-916989-0-4

Hugh Brogan, Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki, Wydawnictwo Zakład Narodowy

Imienia Ossolińskich, Wrocław 2004 ISBN 83-04-04640-7

Wiesław Olszewski, Historia Wietnamu, Wydawnictwo Zakład Narodowy Imienia

Ossolińskich, Wrocław 1991 ISBN 83-04-03550-2

Hasło „Szlak Ho Chi Minha”, Wikipedia http://pl.wikipedia.org/wiki/Szlak_Ho_Chi_Minha

Judy Ledgerwood, Department of Anthropology and Center for Southeast Asian Studies,

Northern Illinois University,

http://www.seasite.niu.edu/khmer/Ledgerwood/biographies.htm

EA Meng-Try, Kampuchea: A Country Adrift, http://www.jstor.org/stable/1972621

MacAlister Brown, Joseph J. Zasloff, Laos in 1975: People’s Democratic Revolution – Lao

Style, http://www.jstor.org/stable/2643148

http://pl.wikipedia.org/wiki/Szlak_Ho_Chi_Minha

http://www.seasite.niu.edu/khmer/Ledgerwood/biographies.htm



Documents

Wpływ wojny w Wietnamie na sytuację w Laosie i Kambodży