Psychologia RozwojowaWprowadzenie

Podejcie psychoanalityczne

Freud: Libido ujawnia si ju we wczesnym dziecistwie denie do zaspokojenia popdu: rne s sposoby i obiekty

Jung: budowanie podst. struktur osobowoci; rodzina i spoeczestwo; indywiduacja

Erikson: sia ego wzrasta w cigu rozwoju; kady okres rozwoju ma swj dylemat do rozwizania pojawia si kryzys

Psychologia rozwojowa

Zajmuje si zmianami w strukturze i funkcji w zalenoci od upywu czasu oraz przyczynami tych zmian.

Zmiany mog przejawia si w wieluwspzalenych dziedzinach:

biologia/neurologia zmysowa poznawcza jzykowa spoeczna/emocjonalna

Zmiana rozwojowa Zmiana rozwojowa rnica w

strukturze lub funkcji obiektu obserwowana wraz z upywem czasu

Cel czy rozwj jest celowy? Samorealizacja? Denie do stanu kocowego (dojrzao)? Nie ma podstaw do twierdzenia , e rozwj

jest ukierunkowany, a tym bardziej, e ma cel?

Funkcje rozwojowe: zmiany w zachowaniu, zalene od wieku

Natura czy rodowisko?

Dwa podejcia Natywici

Genotyp - og genw danego organizmu, warunkujcy jego waciwoci dziedziczne.

Empiryci Fenotyp - zesp dostrzegalnych cech

organizmu (wygld i waciwoci), powstaych jako wynik oddziaywania warunkw rodowiska na waciwoci dziedziczne (genotyp) organizmu.

100% x 100% (Anne Anastasi, 1958)

PRAWDY I MITY NA TEMAT GENW (H.R.Schaffer,2006)

Geny ksztatuj zachowanie?- Wpyw genw na zachowanie nie ma tak bezporedniego wpywuKada cecha psychiczna wie si z dziaaniem okrelonego genu- Nie znane s adne cechy psychiczne, ktre zwizane s z jednym

genemProgramy genetyczne dbaj o to, by kamienie milowe rozwo ju

pojawiay si w okrelonej kolejnoci w okrelonym wieku?- Po czci prawda. Mog na ten zegar wpywa zdarzenia

rodowiskoweGenetycznie uwarunkowanych schorze nie mona zagodzi?- Dziedziczne zaburzenia mona leczy, a nawet wyleczy

(fenyloketonuria)Cechy uwarunkowane genetycznie przejawiaj si w podobny sposb w

nastpnych pokoleniach?- Pewne np. dolegliwoci pojawiaj si w nastpnych pokoleniach ale

nie musz wystpi u wszystkich Wpyw czynnikw genetycznych s abnie wraz z wiekiem?- S takie, ktre ujawniaj si dopiero w okresie dojrzewania lub

dorosoci

Czynniki wpywajce na rozwj czowieka

Czynniki zewntrzneCzynniki wewntrzne

CZYNNIKIBIOLOGICZNE

AKTYWNO WASNA

Dziecko aktywnie zdobywa dowiadczenie

CZYNNIK WYCHOWAWCZYStwarzanie warunkw i

Uczenie wzorcw

CZYNNIKI RODOWISKOWE

Dwie koncepcje, ktre wstrzsny wiatem

rodowisko ma wpyw ale etapw rozwojowych wpywami zewntrznymi sinie przeskoczy trzeba dojrze /Piaget/

rodowisko, a szczeglnie procesy spoeczne i kultura wpywaj na rozwj poznawczy /Wygotski/

Piaget

Jean Piaget (1896 1980) Konstruktywizm indywidualny dziecko

konstruuje wizj wiata inaczej ni dorosy W rozwoju mona wyrni jakociowe

zmiany stadia rozwojowe Dziecko samo si rozwija, rodowisko

powinno dostarcza materiau

Piaget

Procesy rwnowaenia struktur poznawczych nowo zaburza rwnowag

Asymilacja i akomodaacja

Piaget

Stadium sensoryczno-motoryczne (niemowlctwo)

Stadium przedoperacyjne (wczesne dziecistwo)

Stadium operacji konkretnych (rednie dziecistwo)

Stadium operacji formalnych (adolescencja)

Piaget

Stadium sensoryczno-motoryczne 0-2 Uczenie opera si na odruchach i

poznawaniu zmysowym Reakcje okrne

Pierwotne Wtrne Trzeciego rzdu

Piaget

Piaget

Brak staoci przedmiotu:

Piaget

Stadium przedoperacyjne 2-7 Mylenie symboliczne Rozwj jzyka Ograniczenia:

Brak operacji odwracalnoci Centracja Skupienie si na stanach kocowych Mylenie egocentryczne

Piaget

Piaget

Piaget

Piaget

Stadium operacji konkretnych 7-12 Ograniczenia:

Mylenie ogranicza si do konkretnych egzemplarzy

Niezdolno do mylenia abstrakcyjnego i hipotetyczno-dedukcyjnego

Piaget

Stadium operacji formalnych 12+

Mylenie hipotetyczno-dedukcyjne Mylenie abstrakcyjne Metamylenie mylenie o myleniu

Neo-piagetyzm

Annette Karmiloff-SmithPoziomy redeskrypcji reprezentacji I/U ukryty, motoryczny E1/J1 jawny pierwszy E2/J2 jawny dugi E3/J3 jawny trzeci reprezentacja

dostpna w mowie

Wygotski

Lew Wygotski (1896-1934) Konstruktywizm spoeczny wiat jest

konstruowany przy wspudziale innych osb

Rozwj poznawczy dzieci zaley od kultury nie jest uniwersalny!

Wygotski

Kada funkcja psychiczna miaa charakter spoeczny nim staa si wewntrznfunkcj psychiczn

Jzyk Mowa egocentryczna jest przejawem postpu

rozwoju - jzyka i jego uywania uczymy siw interakcjach z innymi, a nastpnie uwewntrzniamy jzyk staje si narzdziem mylenia.

Wygotski

Sfera najbliszego rozwoju

poziom rozw

ojuefektyw

nego

poziom rozw

ojupotencjalnego

Idee Wygotskiego

Koncepcja Wygotskiego w edukacji: Tutoring Coaching

Stawiaj zadania niezbyt atwe ale i niezbyt trudne takie, by uczniowie byli je w stanie rozwiza przy wsparciu nauczyciela (lub ewentuaalnie rwienikw)

Moliwoci ucznia

Tru

dn

o

zadan

ia

FRUSTRACJA

NUDA

Za: Csziksentmihalyi

Rola osb znaczcych na poszczeglnych etapach ycia jednostki A.Brzeziska,2005: 34

DZIECISTWOPotrzebujemyOPIEKUNA

- Wraliwego na nasze potrzeby, dajcego poczucie bezpieczestwa

NAUCZYCIELA- Wprowadzajcego

w wiat wok nas i poza nami

DORASTANIEPotrzebujemy

POWIERNIKA- Dajcego

wsparcie emocjonalne i zrozumienie

DORADCY- Z ktrym mona

konsultowapomysy rnych dziaa i zoonych przedsiwzi

DOROSDOROSOOPotrzebujemyPotrzebujemy

MENTORAMENTORA

Czasami

TERAPEUTYTERAPEUTY

Teoria systemw ekologicznychUrie Bronfenbrenner (1917-2005)

Mikrosystem (rodzina, klasa, itd.)

Mezosystem (interakcje midzy mikrosystemami)

Egzosystem (rodowisko zewntrzne nie wpywajce bezporednio na rozwj, np. praca rodzicw)

Makrosystem (szerszy kontekst spoeczno-kulturowy)

Chronosystem (ewolucja systemu zewntrznego)

Podzia ycia czowieka na etapyOkres prenatalny

Wiek niemowlcy do koca 1 r..

Wiek poniemowlcy 2 3 r..

Wiek przedszkolny 3/4 6/7 r..

Wiek szkolny 6/7 10/12 r..

Okres dorastania 10/12 18/20 r..

Wczesna doroso 18/20 30/35 r..

rodkowa doroso 30/35 60/65 r..

Pna doroso > 60/65 r..

Stadia rozwoju psychospoecznego wedug Erika Eriksona

Poczucie niezdolnoci kontroli przebiegu zdarze

Postrzeganie siebie jako podmiotu zdolnego do kontrolowania wasnego ciaa i sprawc dziaania

Autonomia vszwtpieniew siebie

1,53

Niepewno, lk Podstawowe poczucie bezpieczestwa

Ufno vsnieufno

01,5

Niewaciwe rozwizanie

Waciwe rozwizanie

Kryzys Wiek

Stadia rozwoju psychospoecznego wedug Eriksona

Brak pewnoci siebie, poczucie klski

Opanowanie podstawowych umiejtnoci intelektualnych i spoecznych

Kompetencja vs poczucie niszoci

6okres dojrzewania

Poczucie braku wasnej wartoci

Zaufanie do siebie jako inicjatora i twrcy

Inicjatywa vspoczucie winy

36

Niewaciwe rozwizanie

Waciwe rozwizanie

Kryzys Wiek

Stadia rozwoju psychospoecznego wedug Eriksona

Poczucie osamotnienia i separacji, zaprzeczanie potrzebie bliskoci

Zdolno do nawizywania bliskich wizi i zaangaowania si wobec innych

Intymno vsizolacja

Wczesna doroso

Poczucie fragmentacji wasnego ja, niejasne poczucie siebie

Poczucie siebie jako osoby

Tosamovspomieszanie rl

Adolescencja

Niewaciwe rozwizanie

Waciwe rozwizanie

Kryzys Wiek

Stadia rozwoju psychospoecznego wedug Eriksona

Poczucie bezowocnoci ycia, rozczarowanie

Poczucie peni, podstawowa satysfakcja z ycia

Integralnoego vsrozpacz

Pna doroso

Troska o siebie, brak orientacji na przyszo

Koncentracja troski poza ja na rodzinie, spoeczestwie, przyszych pokoleniach

Produktyw-no vsstagnacja

rednia doroso

Niewaciwe rozwizanie

Waciwe rozwizanie

Kryzys Wiek

Robert Havighurst

ZADANIE ROZWOJOWE

ZadowolenieSukces przy nastpnych

ZR

osignicie niepowodzenie

NiezadowolenieBrak aprobaty spo.

Problemy przy nastpnychZR

Dojrzewanie somatyczne

Naciskkulturowy

Indywidualneaspiracje

Rozwj moralny - Kohlberg

Orientacja na koszty i korzyci; wzajemno oko za oko

Orientacja na przyjemnoi unikanie kary

Poziomy

Pozyska nagrodStadium 2.

Unikn kary lub nie da siprzyapa

Stadium 1.

I. Moralno prekonwencjonalna

Powody moralnego zachowaniaStadia

Rozwj moralny - Kohlberg

Orientacja na prawo i porzdek

Orientacja dobrego dziecka

Poziomy

Przestrzega regu i unikn krytyki ze strony autorytetw

Stadium 4.

Uzyska akceptacjStadium 3.

II. Moralno konwencjonalna

Powody moralnego zachowaniaStadia

Rozwj moralny - Kohlberg

Osign sprawiedliwo i uniknsamopotpienia

Orientacja na zasady etyczne

Stadium 6.

Orientacja kosmiczna

Orientacja na umow spoeczn

Poziomy

By wiernym uniwersalnym zasadom i czu si czciporzdku kosmicznego, ktry wykracza poza normy spoeczne

Stadium 7.

Przyczyni si do pomylnocispoeczestwa

Stad