UntitledWpyw czynników przyrodniczych i pozaprzyrodniczych na rozmieszczenie ludnoci Polski
Wprowadzenie Przeczytaj Film edukacyjny Sprawd si Dla nauczyciela
To, gdzie mieszkamy jako doroli ludzie, w duej mierze zaley od naszych wyborów. Jednak na decyzje te wpywa szereg czynników, wród których znajduj si i takie niezalene od naszej woli. Rozmieszczenie ludnoci zaley od szeregu czynników przyrodniczych (uksztatowanie terenu, dostp do zbiorników wodnych), jak równie pozaprzyrodniczych (dostp do rynku pracy). Cho na co dzie o tym nie mylimy, tak naprawd struktura zaludnienia naszego kraju uksztatowaa si ju dawno temu, a wspóczenie moemy w schemat ten wprowadza jedynie drobne zmiany. Warto jednak odpowiedzie sobie na podstawowe pytanie: dlaczego nasi przodkowie wybrali takie, a nie inne tereny pod swoje siedziby?
Twoje cele
ródo: licencja: CC BY-SA 3.0, dostpny w internecie: hps://pixabay.com/pl/photos/starówka-rynek-wrocaw- architektura-5062334/.
Wpyw czynników przyrodniczych i pozaprzyrodniczych na rozmieszczenie ludnoci Polski
Przeczytaj
czynniki przyrodnicze, czynniki pozaprzyrodnicze.
Do czynników przyrodniczych zaliczamy:
klimat - najkorzystniejsza do zamieszkania jest strefa klimatu umiarkowanego oraz agodnego i ciepego klimatu podzwrotnikowego, w obrbie której uksztatoway si najstarsze cywilizacje wiata, uksztatowanie terenu - ok. 60% mieszkaców Ziemi mieszka na obszarach nizinnych (poniej 200 m n.p.m.); góry nie sprzyjaj rozwojowi gospodarki i nie stwarzaj korzystnych warunków do ycia, odlego od morza - w odlegoci nieprzekraczajcej 200 km od brzegów mórz i oceanów mieszka ok. 50% ludnoci wiata, liczba ludnoci maleje w miar oddalania si od brzegów w gb ldu, dostp do wody sodkiej - woda jest podstaw ycia i dziaalnoci gospodarczej czowieka, std dostp do niej warunkuje osiedlanie si ludzi, gleby - yzne gleby (np. czarnoziemy, czarne ziemie, mady, rdziny) daj moliwoci rozwoju produkcji rolnej i sprzyjaj rozwojowi najstarszych cywilizacji; na mniej yznych glebach produkcja ywnoci jest trudna, std koncentracja ludnoci z reguy jest tam niewielka, szata rolinna - wiecznie zielone lasy równikowe i lene obszary tajgi s osadnicz barier, z kolei na obszarach trawiastych ycie i dziaalno gospodarcza s uatwione, surowce mineralne - wystpowanie surowców i ich wydobycie przyczynia si do powstania orodków i okrgów przemysowych, które tworz due koncentracje ludnoci.
Do czynników pozaprzyrodniczych nale:
W dawnych czasach na rozmieszczenie ludnoci wpyw miay gównie czynniki przyrodnicze: dogodny, ciepy klimat, odpowiednia ilo opadów, sie rzeczna, gleby nadajce si do uprawy roli, a take korzystne uksztatowanie terenu, aby atwo byo zebra plony przy uyciu prymitywnych narzdzi. Gównym problemem czowieka by dostp do ywnoci, tote najpierw osiada on na terenach, gdzie mona byo zebra owoce czy warzywa rosnce dziko. Nastpnie nauczy si polowa na zwierzyn. Kolejnym krokiem by rozwój rolnictwa.
Dopiero w XIX wieku na terenie Polski znaczenia zaczy nabiera czynniki spoecznoekonomiczne. Byo to spowodowane rozwojem przemysu, szlaków komunikacyjnych i miast. Ludzie masowo emigrowali na tereny, gdzie ycie mogo sta si atwiejsze ze wzgldu na dostp do pracy i rozmaitych dóbr. Dlatego du rol w tamtym okresie odgryway dwa czynniki:
- rozwój przemysu w oparciu o wydobycie surowców mineralnych (praca w kopalniach, przy wydobyciu surowców),
- migracje ludnoci zwizane ze zmianami granic.
Obecnie najistotniejszy wpyw na rozmieszczenie ludnoci Polski maj czynniki spoecznoekonomiczne. Najwiksza gsto zaludnienia widoczna jest w duych orodkach miejskich, bo tam migruj ludzie w poszukiwaniu pracy i dogodnych warunków ycia. Nie wszystkie miasta posiadaj jednak duy potencja rozwojowy. Zwizane jest to z upadkiem nierentownych gazi przemysu. Z kolei niektóre z wielkich miast wci si rozwijaj i napywaj do nich rzesze mieszkaców, zasiedlajc tereny podmiejskie (na przykad aglomeracja warszawska).
Obecnie popularna jest te tendencja do opuszczania duych aglomeracji miejskich i przenoszenia si na tereny podmiejskie czy wiejskie. Ludzie s zmczeni yciem w duych miastach, cigym haasem, dlatego te szukaj dla siebie spokojniejszych warunków bytowania. Na mapie gstoci zaludnienia w Polsce mona dostrzec du warto wskanika w okolicach wielkich miast.
Rozmieszczenie ludnoci w Polsce najczciej obrazowane jest przez gsto zaludnienia dla poszczególnych powiatów czy gmin. Gsto zaludnienia to liczba osób, jaka zamieszkuje dan powierzchni. Najczciej wyraana jest jako liczba mieszkaców na kilometr kwadratowy.
Sownik bezrobocie
zjawisko spoeczne polegajce na tym, e cz ludzi zdolnych do pracy i pragncych j podj nie znajduje zatrudnienia
demografia
rednia liczba mieszkaców przypadajca na okrelon jednostk powierzchni, najczciej wyraana jako liczba osób na 1 km ; gsto zaludnienia zazwyczaj oblicza si dla jednostek podziau terytorialnego, np. pastw, województw, powiatów, miast, gmin itp.
migracje
2
Obejrzyj film edukacyjny, a nastpnie wymie obszary o najwikszym i najmniejszym zaludnieniu w Polsce. Wska czynniki, które wpyny bd wpywaj na taki stan rzeczy.
Film dostpny na portalu epodreczniki.pl ródo: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Film nawizujcy do treci materiau
...
Migracje
Feminizacja
Zjawisko depopulacji polega na:
imporcie ludnoci ze wsi do miast, z obszarów miejskich do stref podmiejskich, a take odpywie poza granice kraju.
eksporcie ludnoci ze wsi do miast, z obszarów miejskich do stref podmiejskich, a take odpywie poza granice kraju.








wiczenie 3
Uzupenij zdania:
Ludno w Polsce rozmieszczona jest . Wpyw na to miao wiele czynników
, spoeczno-ekonomicznych i . Obecnie wikszy wpyw na rozmieszczenie
ludnoci maj czynniki .
spoeczno-ekonomiczne przyrodniczych
wiczenie 4
Czynniki zwikszajce zaludnienie
Czynniki zmniejszajce zaludnienie


wiczenie 5 Dopisz do kadego opisu waciwy czynnik (ekonomiczny, historyczny i przyrodniczy), który wpyn na rozmieszczenie ludnoci oraz liter na mapie odpowiadajc opisywanemu obszarowi.
Dynamiczny rozwój rónorodnych usug, wystpowanie wielu instytucji i siedzib firm oraz
napyw inwestycji zagranicznych uatwiaj znalezienie ciekawej i dobrze patnej pracy,
a w zwizku z tym – zachcaj do osiedlania si - czynnik -
Zmiany granic po II wojnie wiatowej i zwizane z tym migracje oraz przymusowe
przesiedlenia ludnoci, na przykad w ramach akcji Wisa. - czynnik -
Obszar, na którym dominuj gleby niskiej klasy bonitacyjnej, z urozmaicon rzeb terenu oraz
z licznie wystpujcymi jeziorami i bagnami – czynnik -
C ekonomiczny przyrodniczy historyczny A B
wiczenie 6
Stwierdzenie Prawda Fasz
wschodniej Polski na Ziemie Odzyskane.
Tereny wysokogórskie s korzystne dla rozwoju
osadnictwa.
Jedn z najwikszych gstoci zaludnienia cechuje
si województwo lskie.
wiczenie 7
Podaj po dwa czynniki, które wpyny na bardzo du gsto zaludnienia na Wyynie lskiej oraz ma gsto zaludnienia na Nizinie Podlaskiej.




Doliny wielu rzek na wiecie nale do obszarów charakteryzujcych si du gstoci zaludnienia. Podaj po dwa czynniki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze, które maj wpyw na du gsto zaludnienia dolin rzecznych.
Dla nauczyciela
Przedmiot: geografia
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum i technikum, zakres podstawowy, klasa III
PODSTAWA PROGRAMOWA
Ucze:
1. formuuje twierdzenia o prawidowociach w zakresie rozmieszczenia ludnoci i wyjania przyczyny jego zrónicowania.
Ksztatowane kompetencje kluczowe
Cele operacyjne
Strategie nauczania: asocjacyjna, emocjonalna
Formy zaj: indywidualne, praca caego zespou klasowego
rodki dydaktyczne: emateria, komputer, rzutnik, atlas Polski, mapa cienna Polski
Materiay pomocnicze
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzajca
Czynnoci wstpne (powitanie, sprawdzenie listy obecnoci, sprawdzenie ewentualnej pracy domowej). Przedstawienie celów lekcji. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel inicjuje burz mózgów, zadajc pytania o to, czym jest gsto zaludnienia, jaka jest liczba ludnoci Polski, gdzie mieszka najwicej ludzi, a gdzie najmniej i dlaczego tak si dzieje.
Faza realizacyjna
Nauczyciel przedstawia uczniom fragment emateriau. W krótkiej pogadance uczniowie wskazuj, jakie czynniki maj wpyw na rozmieszczenie ludnoci, co zachca ludzi do osiedlania si na danym terenie, a co ich zniechca. Nastpnie nauczyciel wywietla film edukacyjny, z którego uczniowie uzyskuj informacje na temat czynników majcych wpyw na rozmieszczenie ludnoci Polski. Dowiaduj si te, w których województwach jest najwiksza gsto zaludnienia, a w których najmniejsza. Uczniowie odpowiadaj na polecenie zawarte w emateriale. Nauczyciel prosi o przeanalizowanie mapy w atlasie przedstawiajcej aktualne rozmieszczenie ludnoci w Polsce. Znajc ju czynniki wpywajce na zagszczenie ludnoci, uczniowie zapisuj na tablicy te zmienne, które ich zdaniem mogy mie wpyw na rozmieszczenie ludnoci w poszczególnych regionach ze szczególnym uwzgldnieniem województwa, w którym mieszkaj. Nauczyciel prosi uczniów o odszukanie najwikszych miast w Polsce >300 tys. zaludnienia, nastpnie prosi o wypisanie czynników przyrodniczych i pozaprzyrodniczych decydujcych o duej liczbie mieszkaców. Nauczyciel kontroluje prac uczniów.
Faza podsumowujca
Praca domowa
Wybierz trzy województwa Polski inne od tego, w którym mieszkasz. Okrel ich gsto zaludnienia. Napisz, czy jest ona wysza czy nisza od redniej krajowej. Podaj przyczyny przyrodnicze i pozaprzyrodnicze, które maj na to wpyw.
Wskazówki metodyczne opisujce róne zastosowania danego multimedium