Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
PERSPEKTIVE
ż ś żwrzesień06,2017
Ponieważwmojejpracykoncentrujęsięnarynkachwschodzących,niespędzamjużzbytdużoczasuwStanachZjednoczonych,chociażtotamsięwychowałem.Tegolata,podobniejakwieleinnychosób,skorzystałemjednakzokazji,byodwiedzićrodzinę.WyjechaliśmynawyspęMackinacnajeziorzeHuronwstanieMichigan.Byłotodlamniewyjątkowedoświadczenie,ponieważtojedynawyspa,najakiejbyłem,naktórejniemażadnychsamochodów.Jedynedostępneśrodkitransportutobryczkiirowery.Byłatodlamnieprawdziwapodróżwczasie!BędącwAmerycePółnocnej,zatrzymaliśmysiętakżewKanadzie,gdziewrazzmoimkolegąnagrałempodcast.Długorozmawialiśmynawieleróżnychtematów,takichjakmojedzieciństwo,kariera,obszary,któreobecniebudząmojezainteresowanieczyteżpowody,dlaktórychniechcęnigdyprzechodzićnaemeryturę!
Poniżejzamieszamodnośnikdopełnegonagraniaoraztranskrypcjęnaszejrozmowy.Zachęcamdowysłuchanialubprzeczytaniajejdokońca,ponieważmożnawniejznaleźćodpowiedzinakilkapytań,któreotrzymałemprzezTwitteraiportalLinkedIn.MożejesttamtakżeodpowiedźnaTwojepytanie!
Otokilkanajważniejszychwniosków:
GdybyłemjeszczestudentemUniwersytetuwSyracuse,pewnegodniazobaczyłemnatablicyogłoszeńinformacjęostypendiachwJaponii.Pomyślałem,żetocałkiemintrygujące.Otrzymałemtostypendiumizająłemsięnaukąjapońskiegoorazpoznawaniemjapońskiejcywilizacji.Posześciumiesiącachpodjąłemdecyzję,żechcękontynuowaćkarieręwAzji.SirJohnTempletonbyłszczególnąosobowością.Największewrażeniezrobiłanamnieprzedewszystkimjegoskromność.Byłbardzocierpliwyizrównoważony.Nigdyniewidziałem,bysięrozzłościłlubstraciłpanowanienadsobąwjakiejkolwieksytuacji.Uważam,żesekretemudanejkarieryjestmiłośćdotego,cosięrobi.Jeżelijesteśnieszczęśliwy,rzućto,corobiszizajmijsięczymśinnym.Kolejnymważnymelementemjestotwartyumysł.Niewyciągajwniosków,
zanimniepoznaszwszystkichfaktów.Starajsięjaknajwięcejuczyćizachowywaćpokorę.Niepróbujwyciągaćwnioskówwyłącznienapodstawiewłasnychopiniilubprzekonań.Zawszebądźgotowy,byzaakceptowaćnowepomysły.Uważam,żezapięćlubdziesięćlatrynkikonsumenckiewgospodarkachwschodzącychstanąsięwiększeniżichodpowiednikiwEuropieczyStanachZjednoczonych.Najważniejszymczynnikiemjest,wedługmnie,młodość.Populacjerynkówwschodzącychsągeneralniemłodsze.Ludziebiorąśluby,kupujądomyimeble.Towłaśnieonibędągenerowalinajwiększąkonsumpcjęwprzyszłości.Jeżelikrajmasięrozwijać,alokacjązasobów,którymidysponujegospodarka,musisięzająćrynek,anierząd.Taprzełomowazmianawywołałacałkowicienowąfalęwzrostuwwielukrajachzaliczanychdorynkówwschodzących.
Poniżejpublikujemypełnątranskrypcjępodcastu:
KeithDamsell:PowiedzmykilkasłównatematTwojejrodzinyipochodzeniarodziców.Tobardzociekawytemat.
MarkMobius:Mojarodzinamamiędzynarodowekorzenie:ojciecpochodziłzNiemiec,amatkazPortoryko.Wdomusłyszałemzatemjęzykniemieckiijęzykhiszpański,aleostatecznienauczyłemsięangielskiego,ponieważrodzicezesobąmusielikomunikowaćsięwłaśniepoangielsku.RodzicepoznalisięwNowymJorkuibyłatocałkiemciekawahistoriamiłosna.Wydajemisię,żeobydwojestaralisięoobywatelstwoimusielichodzićdoszkoły,gdzieprawdopodobniesięspotkali.
UrodziłemsięwBellmorenaLongIsland.PoukończeniuszkołyśredniejdostałemstypendiumnaUniwersyteciewBostonieizostałemstudentemsztukpięknych.
KeithDamsell:Mówiącosztukachpięknych,masznamyślipisanie,malarstwoczy…
MarkMobius:Wszystko.Malarstwo,muzyka,teatr…Pełnyprogramstudiów.Szczególniespodobałmisięteatr.PrzezchwilępracowałemnawetwtelewizjiedukacyjnejWGBHwBostonie.
KeithDamsell:CzymzajmowałeśsięwWGBH?
MarkMobius:Byłempoprostuzwykłympracownikiemzkamerą…czasemsprzątałemlubrobiłeminnerzeczy.Działysiętamczasemnaprawdęzabawnesytuacje.Częstorobiliśmyróżnekawałykoledzeprowadzącemuwiadomości,którynaekraniezwyklewidocznyjesttylkoodklatkipiersiowejwgórę.Kiedyśzaszliśmygoodtyłuizdjęliśmymuspodniepodczasprogramu,któregoniemógłprzerwać—robiliśmymnóstwotakichnumerów.Napóźniejszymetapiemojejedukacjizainteresowałemsiępsychologią,awszczególnościpsychologiąspołeczną,codoprowadziłomnienastudiazpsychologiispołecznejwszkolekomunikacjimasowej,wktórejobroniłempracęmagisterską.
PewnegodniazobaczyłemnatablicyogłoszeńinformacjęostypendiachwJaponiioferowanychprzezUniwersytetwSyracuse.Pomyślałem,żetocałkiemintrygujące.Najpierwmusiałemsprawdzićnamapie,gdzieleżyJaponia,ponieważ,jakwiesz,geografianiejestnajmocniejszympunktemsystemuszkolnictwawStanachZjednoczonych.
Otrzymałemtostypendiumizająłemsięnaukąjapońskiegoorazpoznawaniemjapońskiejcywilizacji.Dołączyłemdogrupyludziobardzozróżnicowanympochodzeniu.Mieszkaliśmywdomachjapońskichrodzin;jamieszkałemurodzinymenedżerazbranżyubezpieczeniowejwKioto.Mieszkaniewjapońskimdomuispanienamacietatamibyłonaprawdęciekawymdoświadczeniem.Posześciumiesiącachpodjąłemdecyzję,żechcękontynuowaćkarieręwAzji.
Byłjednakokresprzejściowy,wktórymmogłemstudiowaćnaUniwersyteciewNowymMeksyku.Tamtakżestudiowałempsychologięeksperymentalną.Zajmowaliśmysięwpuszczaniemszczurówdolabiryntów.Przeztewszystkieeksperymentynazywalinas„ludźmiodszczurów”.
PóźniejznalazłemsięnaMIT[MassachusettsInstituteofTechnology],gdziestudiowałemteorięrozwojugospodarczego,naukipolityczneiekonomię.Największynaciskpołożonybyłnarozwójgospodarczy,cozdarzyłosięwdobrymmomencie,biorącpoduwagędalszyprzebiegmojejkariery.Rozwójgospodarczybyłwtamtymczasiedominującymtematemwkontekścierynkówwschodzących,aprofesorowiestaralisięznaleźćpowody,dlaktórychgospodarkitychkrajówrosną.OstatecznieBankŚwiatowy,MiędzynarodowaKorporacjaFinansowa(IFC)orazamerykańskaAgencjads.RozwojuMiędzynarodowego(USAID)doszłydowniosku,żejedynądrogąprowadzącądowzrostujestrynek,czyligospodarkarynkowa,aniegospodarkasocjalistyczna,wktórejtopaństwodecydujeoalokacjikapitałuizasobów.
PóźniejwysłanomniedoKorei[Południowej],gdziemieszkałemokołoroku.NastępniewyjechałemnakolejnyrokdoTajlandii,apotemdoHongkongu,gdziezałożyłemwłasnąfirmę.
KeithDamsell:Czybyłatofirmamarketingowaczyteż…
MarkMobius:Firmazajmowałasiębadaniamirynkowymiiprzemysłowymi.
KeithDamsell:Rozumiem.
KeithDamsell:Byłatozatemwpewnymsensiebardzopodobnadziałalnośćdobadańinwestycyjnychnarynkachlokalnych,którymizajmujeszsięobecnie?Wjakisposóbprzeszedłeśzbadańkonsumenckichdoświatainwestycji?Jakdotegodoszło?
MarkMobius:Poprostumusiałemzczegośżyćijakośprzetrwać.
Byłatomojapierwszafirma.Niemiałemzielonegopojęciaobiznesie.Możnastudiowaćekonomię,aleniemiećabsolutnieżadnegopraktycznegodoświadczenia.Otrzymałemnaprawdęsurowąlekcję.Abyprzetrwać,należałooczywiścierobićto,czegochciałklient.
Zacząłemdostawaćzlecenia,aleproblemtakmałejorganizacjipoleganatym,żealbozajmujeszsięsprzedażąalboprowadziszbadania,przezcobardzotrudnobyłozachowaćciągłośćdziałalności.PewnegodniaprzyszładomniekobietazKaliforniiipowiedziała:„Chciałabymznaleźćproducentówzabawek”.MiałaprawadopostacizkomiksuoFistaszkach—Snoopy’egoicałejreszty.Byłaprawdziwąszczęściarą:CharlesSchulzprzekazałjejprawaniemaldowszystkiego,ponieważFistaszkiwtamtymczasieniebyłytakpopularne.PlanowałazatemrozpoczęcieprodukcjiwAzji.
Poprosiłanas,byśmyznaleźlidlaniejproducentów.ZaczęliśmyposzukiwaćproducentówwKoreiiwinnychczęściachAzji.
Pewnegodniazapytaliśmy:„Czyniemyślałapani,bytosprzedawać?”
Odpowiedziała:„Nie;czyludzibyłobynatowogólestać?Czyludziekupujątegotypurzeczy?”
„Dlaczegonie?”—odpowiedziałem.„Wkońcutokonsumenci”.ItakzaczęliśmysprzedawaćzabawkizwiązanezeSnoopy’m,askalatejdziałalnościprzerosłarozmiaryfirmybadawczej.
Rozbudowaliśmyprzedsiębiorstwodocałkiemsporychrozmiarów,azajmowalisięnimwrzeczywistościmoichińscypracownicyipartnerzy.„Czemunieprzejmieszodemniefirmy?”—powiedziałem.„Mniebardziejinteresująbadania”.Trafchciał,żejedenzmoichklientówakuratzwróciłsiędomnieoprzeprowadzeniebadanianarynkuakcji.
Niemiałemwówczaspojęciaotym,codziejesięnarynkuakcji.NapisałemwprawdziepracędyplomowąnatematspółkiCOMSAT—CommunicationsSatelliteCorporation,alepozatymniemiałemzbytdużejwiedzynatematfunkcjonowaniagiełdy.Zabrałemsięjednakzabadania,przeprowadziłemanalizętechniczną,itd.;miałemsporoszczęścia,ponieważudałomisięprzewidziećkrachnarynkuwHongkongu.
Powiedziałemwięc:„Możepowinienemsiętemuprzyjrzeć”.Znalazłemwgazecieogłoszeniedomumaklerskiegoposzukującegoutalentowanegoanalityka.Zdecydowałemsięzłożyćpodanie,mówiąc:„Muszęzacząćodzera.Zostawięswojąfirmęchińskimwspółpracownikomiwejdęnanoweterytorium”.ItakzacząłempracowaćdlaVickersdaCosta,którawtamtymczasiebyłajednymznajwiększychdomówmaklerskichwWielkiejBrytanii,alejednocześniemiałabardzomocnąpozycjęwAzji,awszczególnościwJaponii.
OstateczniewysłanomniedoTajwanu,żebymotworzyłtamoddziałspółki.PracującdlaVickersdaCosta,zajmowałemsięprezentacjamidlaklientów,ajednymznichbyłsirJohnTempleton.KilkakrotniebyłemnaBahamach;sirTempletonwpadłnapomysłstworzeniafunduszurynkówwschodzącychizaprosiłmniedozarządzaniatymfunduszem.Odpowiedziałem:„Jeżelichcemybyćobecninarynkachwschodzących,musimybyćobecninarynkachwschodzących.PowinniśmyotworzyćoddziałwHongkongu”.Itakzrobiliśmy.
KeithDamsell:Wtamtymczasiespektrumrynkówwschodzącychbyłobardzoniewielkie.
MarkMobius:Gdyzaczynaliśmyw1987r.,mającdodyspozycji100milionówdolarów[amerykańskich],mogliśmyinwestowaćnasześciurynkach.Należypamiętać,żewszystkiekrajewAmeryceŁacińskiejbyływówczasrządzoneprzezsocjalistówlubdyktatorówibyłyzamkniętedlainwestorówzagranicznych.ZkoleiEuropaWschodniabyłaukrytazażelaznąkurtyną.NiedostępnychbyłowielekrajówwAzji.Chinybyłycałkowicieniedostępne.ZSRRbyłniedostępny.Rynkówotwartychnainwestorówbyłoniewiele.Zaczęliśmyzateminwestowaćwtychsześciukrajach;pięciomaznichbyłykrajeazjatyckie,aszóstymbyłMeksyk—takwyglądałynaszepoczątki.
KeithDamsell:CzymożeszpowiedziećniecowięcejopracyzsirJohnemTempletonem?Jakietobyłodoświadczenie?
MarkMobius:SirJohnTempletonbyłszczególnąosobowością.Największewrażeniezrobiłanamnieprzedewszystkimjegoskromność.Byłbardzocierpliwyizrównoważony.Nigdyniewidziałem,bysięrozzłościłlubstraciłpanowanienadsobąwjakiejkolwieksytuacji.Innąjegocechąbyładalekowzroczność—zawszewybiegałmyślamiconajmniejpięćlatwprzyszłość.Pamiętam,jakmającponad70lat,kupiłcałymagazynametystów,którewtamtymczasieniebyłyzbytwielewarte.
Napytanieoto,kiedyspodziewasięwzrostuwartościametystów,odpowiedział,żezajakieś20lat.Byłwtedysiedemdziesięciolatkiem!
Dokładnietaksamopostępowałznieruchomościami.Kupowałnieruchomość,mówiąc:„Zajakieś30latjejwartośćwzrośnie”.Taktomniejwięcejwyglądało.
Onnaprawdęwierzyłwdługoterminowąperspektywę.Mówił,żenależybyćcierpliwym.Pozatymbyłooczywiściepolowanienaokazje:zawszemówił,bykupować,gdyinnisprzedająorazsprzedawać,gdywszyscywokółkupują.
KeithDamsell:CzyfilozofiaTempletonawjakikolwieksposóbwpłynęłanaTwójsposóbmyśleniajakoinwestoralubzbudowałapewienszablonmyślenia,ponieważjużwtedyzajmowałeśsięindywidualnąselekcjąakcjizcałegoświata?
MarkMobius:Pamiętam,żegdyzaczynałem,byłemograniczonydoTajwanuiHongkongu.Badaliśmyniektórerynkiazjatyckie,alegeneralnienaszepoledziałaniabyłodośćwąskie.GdyjużpojawiłemsięnaTajwanie,trudnobyłomistamtądwyjechać.Byłemtamprawdziwymkrólem.Kierowałemjedynymfunduszem,któryniemiałżadnejkonkurencji.Przyjeżdżałemranodobiurazeswojąchińskąpieczątką,pieczętowałemipodpisywałemdokumenty,anastępnieszedłemnalunch.Miałemsamochódsłużbowyikierowcę.Staredobreczasy.Tobyłowspaniałeżycie,więctrudnobyłopodjąćdecyzjęowyjeździe.
Pokusazrobieniaczegośnaskalęświatowąbyłajednakbardzoduża.Powiedziałemzatem:„Wporządku,spróbuję”.
Cociekawe,wieluludziuważa,żesirTempletonkoncentrowałsięwyłącznienawartości,tzn.tanichakcjach,niskichwskaźnikachcendozyskówicendowartościksięgowej,itd.,aletoniedokońcaprawda.Jednązrzeczy,którepodkreślał—oczymmożnasięprzekonać,czytająccokolwieknajegotemat—byłaelastyczność.Mówił,żeniemajednegosposobuinwestowania,którybyłbyzawszeskuteczny.Musiszbyćgotowynazmianyidostosowywaniesiędosytuacji.Niestetyczęstoniezwracaliśmynatodostateczniedużejuwagi.Koncentracjawyłącznienawartości,aprzynajmniejnatakiejwartości,jakąopisałeś,czylinaniskichwskaźnikachcendozyskówicendowartościksięgowej,itd.,niezawszeprzynosinajlepszerezultaty.Dobrymprzykładembyłboominternetowy,wktórymspółkizogromnymiwskaźnikamicendozyskówosiągałybardzodobrewyniki.Należyzatempamiętać,żesirTempletonbyłbardzoelastycznyiotwarty.
KeithDamsell:PrzenieśmysięterazdoniecopóźniejszegoetapuTwojejkariery.Kilkaostatnichlattookrespełenwyzwańdlainwestorówgenerującychzwrotynarynkachwschodzących,awostatnichmiesiącachbyliśmyświadkaminagłejwoltyistopyzwrotuponowniezaczęłymocnorosnąć.Czymożeszomówićprzyczynytychwzrostówzostatnichmiesięcy?
MarkMobius:Tobardzociekawytemat,którypokazuje,jakważnajestcierpliwość,ponieważprzeztrzylatadostyczniaubiegłegorokurynkiwschodzącepozostawaływtylezarynkamirozwiniętymi,awszczególnościzaStanamiZjednoczonymi.Wieluludziopuściłorynkiwschodzące,podczasgdywystarczyłopoczekaćjeszczeroknapotężnewzrosty.Gdybyludziekupowalipapierywgorszychczasach,dziśwyszlibynatymcałkiemdobrze.Jeżelichodzionas,zaczęliśmywówczasrozglądaćsięzanowymibranżami,awszczególnościzaspółkamiinternetowymi.
Wprzeszłościwielespółeknamsięniepodobało,ponieważniezarabiałyiniemiałyżadnychzysków.Dziśtespółkigenerujązyski.Wskaźnikicendozyskówbyływysokie,aleniezawysokie,biorącpoduwagęstopywzrostu.Zaczęliśmyzateminwestowaćwtespółki,cobardzonampomogło.Stawiamytakżenakonsumpcję,ponieważpoziomydochodówpercapitawwieluspośródtychkrajówszybkorosną.Chcieliśmyzatemuzyskaćekspozycjęnarynekkonsumencki.Oprócztegowobszarzenaszegoszczególnegozainteresowaniaznalazłysięmałeiśrednieprzedsiębiorstwa,ponieważtowłaśniewśródnichznajdowałysięspółkidziałającenarynkukonsumenckim.Takieprzedsiębiorstwa,jakbankiczyspółkisurowcowe,toczęstospółkiodużejkapitalizacji,natomiastmychcieliśmyinwestowaćwspółkikonsumenckieomałejiśredniejkapitalizacji.
KeithDamsell:JakiesąTwojepięcioletnieczyteżdziesięcioletnieprognozydlatychrynkówwschodzących,naktórychobecnieinwestujesz,biorącpoduwagęwzrostklasyśredniejwtychmiejscach?
MarkMobius:Uważam,żezapięćlubdziesięćlattamtejszerynkikonsumenckiestanąsięwiększeniżichodpowiednikiwEuropieczyStanachZjednoczonych.ChinyiIndiemająmiliardowepopulacje,amieszkańcytychkrajówzarabiającorazwięcej.Natomiastnajważniejszymczynnikiemjest,wedługmnie,młodość.Populacjerynkówwschodzącychsąmłodsze.Sądzę,żeśredniawiekuwkrajachzaliczanychdorynkówwschodzącychwynosiok.20lat,awkrajachrozwiniętychok.40lat.Toprawda,żeczterdziestolatkowieczypięćdziesięciolatkowiesązamożniejsi,zatemwięcejwydają,jednaknarynkachwschodzącychmłodziludziebiorąśluby,budujądomyikupująmeble.Towłaśnieonibędągenerowalinajwiększąkonsumpcjęwprzyszłości.
Uważam,żerynkiwschodzącemożnazacząćnazywaćkrajamiowysokimwzroście,ponieważtakanazwaprecyzyjnieoddajeichnaturę.
KeithDamsell:Uważniobserwatorzyrynkówwschodzącychprzez30-40ostatnichlatmielidoczynieniazwielomaważnymiwydarzeniamiiwielomatrendami—upadekmuruberlińskiego,azjatyckikryzysfinansowy,wydarzeniaz11września,ciągłykonfliktnaBliskimWschodzie…Jakiebyłynajważniejszetrendy,któremiałydecydującywpływnawzrostrynkówwschodzącychprzynoszącykorzyściTobielubspółkom,wktóreinwestowałeś?
MarkMobius:Takimdużymtrendembyłzwrotwkierunkugospodarkirynkowej.Jakjużwspomniałem,ekonomiścizaczęlizdawaćsobiesprawę,żejeżelikrajmasięrozwijać,alokacjązasobów,którymidysponujegospodarka,musisięzająćrynek,anierząd.Taprzełomowazmianawywołałacałkowicienowąfalęwzrostuwtychkrajach.Cotooznacza?Gospodarkarynkowawymagarynków—rynkówakcji,rynkówobligacji.Zkoleidofunkcjonowaniarynkówakcjiirynkówobligacjipotrzebnesąspółki,którepozyskująfinansowanieiktóreemitująorazsprzedająswojeakcje.Obserwowaliśmyzatemniewiarygodniesilnytrendwkierunkuprywatyzacjiprzedsiębiorstwpaństwowych.
Byłatoogromnazmiana.Jeżeliprzyjrzyszsiędużymprzedsiębiorstwomzrynkówwschodzących,zauważysz,żesątozwyklebyłespółkiskarbupaństwalubprzedsiębiorstwa,którewciążsąkontrolowaneprzezpaństwo,choćsąnotowanenagiełdzie.
WChinachwśróddużychspółeksąprzedsiębiorstwanależącedoskarbupaństwaikontrolowaneprzezrządlubsprywatyzowanespółkiskarbupaństwa.Tozatempotężnatransformacja.
KeithDamsell:WspomniałeśoChinach,gdziepaństwojestbardzoaktywnewbiznesie.Czyspodziewaszsięcorazmniejszegozaangażowaniarządówirosnącegoznaczeniaczynnikówrynkowychwtychczęściachświata?Innymisłowyjakabędzie,wedługCiebie,rolapaństwawprzyszłości?
MarkMobius:Todobrepytanie,ponieważbitwanatympolutrwacałyczas,nawetteraz.Koncepcjagospodarkirynkowejprzezlatabudziłaogromnysprzeciw.NawetwStanachZjednoczonychiKanadziedotejporypanujeszerokorozpowszechnioneprzekonanie,żerządczybankcentralnysąwstanierozwiązywaćekonomiczneproblemyiwypracowaćwzrostgospodarczy,obniżająclubpodnoszącstopyprocentowe,manipulująckursemwaluty,itd.Wrzeczywistościoczywiścieniesąwstanietegozrobić.Wzrostjestniemożliwybezpodnoszeniawydajnościprodukcji,adrogądojejzwiększeniajestgospodarkarynkowa.Takiesąfakty.Takoncepcjawciążjednakbudzisilnysprzeciw,takżenarynkachwschodzących.Wielekrajówbronisięprzedprywatyzacjąspółekskarbupaństwa,ponieważmogłabyonaoznaczaćzwolnienietysięcypracownikówwrazzusprawnianiemdziałalnościprzedsiębiorstw,itp.Sporaczęśćpolitycznychelitzbudowałakarierynarozdawaniustanowiskwspółkachskarbupaństwa.
Bataliatrwazatemcałyczasnacałymświecie.Tonaprawdępoważnyproblemitrudnopowiedzieć,doczegoostatecznienasdoprowadzi.
KeithDamsell:Jakradziszsobie,jakoinwestordziałającywChinach,zwyzwaniamizwiązanymizpodejściemwstylu:„NaszymwiększościowymudziałowcemjestPekin,zatemnajlepiejbędzie,jakbędziemypoprosturobićto,czegoonichcą”.Jakoceniasztakieryzyko?
MarkMobius:Niematakiegoproblemu.OczywiściemusimyzwracaćnatobacznąuwagęnietylkowChinach,aleiwinnychkrajach,ponieważgdyspółkajestkontrolowanaprzezrząd,jestzarządzanazgodniezkierunkiemwytyczonymprzezpartięrządzącą.Dobrawiadomośćjestjednaktaka,żeChinyrobiącorazwięcejnarzeczzmniejszaniazależnościtychspółekodpaństwaizwiększaniaichautonomii.Przekazwładzdlatychprzedsiębiorstwjestnastępujący:„Chcemy,żebyściewypłacalinamdywidendę,zapewnimyWampewneśrodkiizasobyorazokreślimypewnezadania,którechcemy,abyścierealizowali.Aleostateczniemusiciegenerowaćzyski”.
Obecniewtychspółkachwdrażanesąstandardyładukorporacyjnego,coprzynosikorzyści,ponieważrządyostateczniezdająsobiesprawę,żeabyzbudowaćgospodarkęrynkową,należyzrezygnowaćzkontrolinadprzedsiębiorstwami.
KeithDamsell:NatymzakończyliśmyrozmowęzMarkiemwnaszymstudio.Markspieszyłsięnaspotkaniezinwestorami,aleskontaktujemysięznimtelefonicznie,byprzekazaćmukilkapytań,jakieotrzymaliśmyodinwestorówzcałegoświataprzezmediaspołecznościowe.
ZgodniezobietnicąłączymysięzMarkiemprzeztelefon,byzadaćkilkapytańprzesłanychdoFranklinTempletonprzezinwestorówzcałegoświatazapośrednictwemmediówspołecznościowych.Dzieńdobry,Mark.Muszęzapytać:skąddonasdzwonisz?
MarkMobius:JestemnawyspieMackinacwstanieMichigan[wStanachZjednoczonych].Towyspa,naktórąnieprowadziżadenmost,zatemmusieliśmytuprzypłynąćłodzią.Tobardzoniezwykłemiejsce,ponieważtojedynawyspa,najakiejkiedykolwiekbyłem,naktórejniemażadnychsamochodówanipodobnychśrodkówtransportuwżadnymkierunku.Wszyscyprzemieszczająsiębryczkamilubrowerami.Będętujeszczeprzezkilkadni,apóźniejwracamdoHongkongu,zatemtociekawedoświadczenie.
KeithDamsell:Mark,zacznijmyodpytania,którenadesłałAlexanderM.zOttawy(Kanada)zapośrednictwemportaluLinkedIn:
Chciałbymdowiedziećsię,jakietouczucie,gdyświatniemadlanasżadnychgranicikażdegodniawychodzimyranozdomuwnowymmiejscu.Czyzwiekiemniezaczynatonużyć?CzymarzyPanczasemostabilizacjiiprostszymżyciu?CzyteżnadalsprawiatoPanuradość?
MarkMobius:Przedewszystkimdziękujęzatomiłepytanie.Ciągłepodróżowaniepomiędzyróżnymikrajamiiprzekraczaniegranicniejestłatwe.Musiszzawszemiećprzysobieważnypaszport.Częstopotrzebujesztakżewizy.Jamuszęmiećdwapaszporty,ponieważcałyczassąuzupełnianeonowewizy;gdyzatempodróżujędojakiegośmiejsca,apóźniejplanujępodróżdokolejnegokraju,którywymagawizy,wysyłamjedenpaszportdowłaściwejambasadylubkonsulatu.Podróżowaniewymagazatemlicznychformalnościirobotypapierkowej,aleodwiedzanienowychmiejsc,zdobywanienowychdoświadczeń,atakżewracaniedomiejsc,wktórychjużkiedyśbyłem,nigdymisięnienudzi.WielerazybyłemwRiodeJaneiro,podobniejakwargentyńskimBuenosAires,peruwiańskimSantiagoczymeksykańskiejstolicyMeksyku.OstatniobyłemwPanamie,późniejwRepublicePołudniowejAfrykiiinnychkrajachafrykańskich,takichjakWybrzeżeKościSłoniowej—myślę,żejużsamenazwysygnalizująniewiarygodnąróżnorodnośćizmianywtychkrajach.Największewrażenierobinamnieto,jakzmieniająsiętekraje,wwiększościprzypadkównalepsze,wrazzrozpowszechnieniemInternetuismartfonów.Ludziecorazlepiejorientująsięwbieżącychwydarzeniachisąwstaniepodejmowaćdecyzjeszybciejiskuteczniej.Ogólnierzeczujmując,tonaprawdębardzoekscytujące.Podróżowanienigdymnienienudzi.
KeithDamsell:KolejnepytanieotrzymaliśmyzCypruzapośrednictwemLinkedIn:WjakiejnajtrudniejszejsytuacjiznalazłsięPanpodczaspodróży?
MarkMobius:BodajnajtrudniejszasytuacjaprzydarzyłamisiępodczaspobytunaSyberiiwRosji.Odwiedzaliśmytamtejszespółkiigdymieliśmyjużopuścićtomiejsce,samolotniemógłwystartowaćzpowoduśnieżycy.MieliśmyleciećzsamegosercaSyberiidoMoskwy.WMoskwiemieliśmyjużumówionespotkania,tymczasemutknęliśmywtymsyberyjskimmieście.Mógłbymopowiedziećwamowielutrudnościach,jakieprzytrafiałynamsiępodczaspodróżynacałymświecie,aletasytuacjabyłachybajednąznajtrudniejszych,ponieważzimynaSyberiibywająniezwyklesrogie.
PamiętamteżnasząpodróżdoRosji,kiedywtrakcielądowaniapękłaprzedniaszybawsamolocie.Oczywiścienierozbiłasięcałkowicie,alepojawiłosięnaniejpęknięcie—szybywsamolociepozostająnaswoimmiejscupomimopęknięcia.Początkowobyłotodośćprzerażające,alejakośsobieztymporadziliśmyiwszystkoskończyłosiędobrze.Powiedziałbymzatem,żetakiesytuacjesąnajtrudniejsze.JednocześnieniemogępowiedziećniczłegonatematRosji,ponieważprzeżyłemwtymkrajujedneznajpiękniejszychchwil,naprzykładodwiedzającSanktPetersburgczyMoskwę.
KeithDamsell:Muszędopytać:jakzakończyłasięprzygodaześnieżycąnaSyberii?Cobyłodalej?
MarkMobius:Musieliśmyjąpoprostuprzeczekać.Poczekaliśmy,ażśnieżycaosłabnie,anastępniewystartowaliśmy,choćgdysamolotwzbijałsięwniebo,śniegwciążsypał.Wartododaćnamarginesie,żewtakichsytuacjachnależyuważać,byskrzydłasamolotuniebyłyoblodzone.Przedodlotemobsługamusiałazatemspryskaćsamolot,awszczególnościskrzydła,byzapobiecoblodzeniu.Zapierwszymrazembyłotowszystkodośćprzerażające.
KeithDamsell:KolejnepytanienadesłałWaldemaherzWaszyngtonu(D.C.):„JakiebyłoPananajbardziejpamiętnelubwyjątkowespostrzeżeniepodczaspodróży?”
MarkMobius:Najwięcejspostrzeżeńdająmirozmowyzludźmiiobserwacjeichpoczynańbiznesowych,ponieważkładziemysilnynacisknaludzistojącychzaspółkami,naichdziałaniaiichpracę.JednąznajciekawszychrzeczyzauważyłempodczaspobytuwWietnamie.ZastanawialiśmysięwówczasnadinwestycjąwproducentarurzPVC.Zwiedzaliśmyzakładprodukcyjnywtowarzystwiedyrektorazarządzającegoorazwspółwłaścicielaprzedsiębiorstwaidużewrażeniezrobiłnamniesposób,wjakirozmawiałzeswoimipracownikamiorazfakt,żeichnaprawdęlubił.Wyczuwalnebyłomiędzynimipewnebraterstwo.Zrobiłotonamniewrażenieizdałemsobiesprawę,żetaspółkabyłabybardzodobrąinwestycją,ponieważwidaćbyło,żejejpracownicysąszczęśliwi.Mielibardzodobrestosunkizwłaścicielemidyrektoremzarządzającym,co,wmojejocenie,jestkluczemdosukcesu.
KeithDamsell:KolejnepytaniezBostonuzadaneprzezLinkedIn:
CoPananajbardziejzaskoczyło—napluslubnaminus—podczaspodróży?
MarkMobius:WielelattemuzainwestowaliśmywdomtowarowywBrazylii.Wszystkowydawałosiębyćwporządku.Odwiedzaliśmytęspółkękażdegoroku.Podczasjednejzrozmówzgłównymksięgowym,któryodpowiadałzawszystkiesprawyfinansowespółki,nagleokazałosię,żeprzedsiębiorstwowpadłowkłopotywrazzodkryciem,żegłównyakcjonariuszukradłczęśćaktywówspółkiiuciekł.SkontaktowaliśmysięzbrazylijskąKomisjąPapierówWartościowychiGiełd,byzorientowaćsięwsytuacjiisprawdzić,cotenorganrobiwtejsprawie.
Straciliśmynatomniejwięcejrok.Prowadziliśmydochodzenie,pisaliśmypisma,nawiązywaliśmykontakty,itd.WkońcuudaliśmysiędosiedzibykomisjiwRioipoprosiliśmyorozmowęzjejdyrektorem.Sekretarkapowiedziała„OK”,przyprowadziładyrektoraicosięokazało?Żebyłtotensamurzędnik,którybyłksięgowymwnaszymdomutowarowym,aterazpełniłfunkcjęzaangażowanegowdochodzenieczłonkaKomisjiPapierówWartościowychiGiełd.Byłatodlamniejednaznajbardziejwstrząsającychsytuacji.
NaszczęścieBrazyliaprzechodziobecniepotężnąrewolucjęnapoluwalkizkorupcjąiporządkowanialokalnegopodwórkawceluwyeliminowaniarozpowszechnionychwtymkrajupraktykkorupcyjnych.Sytuacjasięzatempoprawia,aletobyłjedenznajwiększychwstrząsów,jakiezdarzyłonamsięprzeżyć.
KeithDamsell:Nawiązującdotejodpowiedzi,wktórejwspomniałeśochybajednejzmniejobiecującychinwestycji,czymógłbyśopowiedziećojakimśprzykładziedużegosukcesupojedynczejspółki,którąobserwowałeśodskromnegopoczątkudziałalnościażdostadiumdużejorganizacji?
MarkMobius:Przyglądaliśmysięspółceprodukującejkołazębatedoróżnegorodzajuurządzeń.ZwiedzajączakładprodukcyjnywChinach,niedalekoSzanghaju,zauważyłem,żestosujesiętamwielewysokiejjakościzautomatyzowanychurządzeńirobotów.Dowiedziałemsięrównież,żespółkazamierzałauruchomićprodukcjękółzębatychstosowanychwelektrowniachwiatrowych.Pomyślałemwówczas:„Wyglądanato,żetębranżęmożeczekaćsolidnywzrost”.Zdecydowaliśmysięzatemnainwestycję.Byłatojednaznaszychpierwszychinwestycjiprivateequity;późniejpodjęliśmydecyzjęowprowadzeniuspółkinagiełdęwHongkonguiostateczniewartośćnaszejinwestycjiwzrosłapięciokrotnie.Tenniewiarygodnyzwrotzinwestycjizawdzięczaliśmytemu,żeludziezaczęlidoceniaćwysokiejjakościproduktytegoprzedsiębiorstwaipojawiłysięperspektywyogólnoświatowegopopytunajegowyroby.Byłatoprawdopodobniejednaznajlepszychinwestycji,jakichdokonaliśmy.
KeithDamsell:Ciekawyjestem,jakodpowiesznapytanie,którezapośrednictwemTwitteranadesłałSureshzIndii:„Patrzącwstecznaswojedotychczasoweżycie,czegonajbardziejPanżałuje?”
MarkMobius:Nieżałujęniczego,chociażmyślę,żemogłemzacząćdziałaćwcześniej.Szkoda,żewcześniejniewszedłemdoświatainwestycji,ponieważpoświęciłemwielelatnanaukę.Oczywiściezdobytawówczaswiedzabardzomisięterazprzydaje,alejeżeliczegośnajbardziejżałuję,towłaśnietego.Żałuję,żenierozpocząłemwcześniejtejniewiarygodnejkariery,którąrozwijamobecnie.
KeithDamsell:Mark,częstojesteśpytanyokomiks,wktórymwystępujeszwroligłównej.Czymógłbyśpowiedziećkilkasłówotymkomiksieijakdoszłodojegopowstania?
MarkMobius:Tak.Skontaktowałsięzemnąjapońskiwydawcakomiksów,którykilkakrotniedzwoniłdomniewtejsprawie.Myślałem,żetożart,alegdywydawnictwowysłałomiegzemplarzkomiksu,któregogłównymbohaterembył[inwestor]GeorgeSoros,stwierdziłem:„Wyglądanato,żeonimówiąpoważnie”.
Gdyzatemzapytanomnie,czyopowiedziałbymhistorięswojegożycianapotrzebykomiksu,odpowiedziałem:„Wporządku”.Rysownikzacząłintensywniezbieraćmateriałibyłemzaskoczonyilościąszczegółów,jakąudałomusięzgromadzić.Zebrałchybawięcejinformacjinamójtemat,niżjasamosobiewiedziałem,poczymstworzyłkomikswjapońskiejwersjijęzykowej.WJaponiitekomiksynazywanesą„Mangą”isąprzeznaczonenietylkodladzieci,aletakżedladorosłych.Sądzęwręcz,żerynekkomiksówdladorosłychwJaponiijestwiększyniżrynekkomiksówprzeznaczonychdladzieci.Komikszostałzatemwydany,anastępnieprzetłumaczonynaangielski,niemiecki,arabskiikilkainnychjęzyków.Taktowyglądało.Tocałkieminteresującahistoria.
KeithDamsell:Oilewiem,pracujeszterazzinnymzespołemnadnowymkomiksem,któregotematembędzieprocentskładany.Czymożeszpowiedziećniecowięcejnatemattegoprojektu?
MarkMobius:ZauważyłemogromnezapotrzebowanienaedukacjęfinansowąwStanachZjednoczonychiwinnychczęściachświata.Większośćludzinieinteresujesięświatemfinansów,któryuważajązanudny.Pomyślałem:„Czemuniezaproponowaćludziomczegoś,cobędziejednocześnieciekaweikształcące?”Postanowiłemzebraćzespółiwspólniestworzyćkomiks—dlasamejradościjegotworzenia.Tematembędzieprocentskładany,alecałośćbędziemiałacharakterfabularny.Obecnietęhistorięczytajedenzmoichmłodychsiostrzeńcówiwiem,żebardzogozainteresowała.Czekamnajegouwagi,gdyskończyczytać.
KeithDamsell:Mark,dziękujęCibardzozapoświęconyczas.RozmowazTobątozawszedużaprzyjemność;mamnadzieję,żewkrótcebędziemymieliokazjęznowuporozmawiać.
MarkMobius:Dziękujęzamiłąrozmowę.
Prowadzący/RichardBanks:Niestetytojużkoniectegoodcinka.Zanimjednakzakończymy,chcielibyśmypoprosićCięoodrobinęinspiracji.
WcześniejpytaliśmyMarkaojakieśwskazówkilubradydlaosób,którestarająsięrozwijaćswojekariery.
MarkMobius:Uważam,żekluczemdosukcesuwkażdejdziedziniejestmiłośćdotego,cosięrobi.JeżelijesteśnieszczęśliwyiwrzeczywistościnieciekawiCięto,czymsięzajmujesz,przestańtorobić.Rzućtoizajmijsięczymśinnym.Musiszzatemkochaćto,corobisz—tozasadanumerjeden.Zapomnijopieniądzach—oneprzyjdązczasem.Najważniejsze,byśrobiłto,conaprawdęsprawiaciprzyjemność.
Drugakwestiatootwartyumysł.Niewyciągajwniosków,zanimniepoznaszwszystkichfaktów.Starajsięjaknajwięcejuczyćizachowywaćpokorę.Niepróbujwyciągaćwnioskówwyłącznienapodstawiewłasnychopiniilubprzekonań.Zawszebądźgotowy,byzaakceptowaćnowepomysły.Tonaprawdębardzoważne.Nigdyniezapomnęmałejmetalowejtabliczki,jakąmiałnabiurkumójkolegazMIT,któryzałożyłfirmękonsultingowąobsługującąbranżęopakowań.Natabliczcebyłonapisane,żeczłowiekmożeosiągnąćwszystko,dopókinieprzejmujesiętym,ktozbierzezasługizateosiągnięcia.Pomyślałem,żetowspaniałemotto,ponieważwistociepodsumowujejegosukces—byłnaprawdęskutecznymkonsultantem.
Prowadzący/RichardBanks:Totylenadziś.JeżelipodobałaCisię„Rozmowaorynkach”zFranklinTempleton,możeszwysłuchaćtakżeinnychnagrańnaiTunes,GooglePlaylubinnympopularnymodtwarzaczupodcastów.
Dousłyszenianastępnymrazem,gdybędziemymielidlaWaskolejnąporcjęwiedzyodnaszychlokalnychprofesjonalnychinwestorów.
©2018.FranklinTempletonInvestments.Allrightsreserved.
Komentarze,opinieianalizyMarkaMobiusasąprzedstawionewyłączniewcelachinformacyjnychiniestanowiąindywidualnychporadinwestycyjnychanizachętydozainwestowaniawjakiekolwiekpapierywartościoweczystosowaniajakiejkolwiekstrategiiinwestycyjnej.Biorącpoduwagęzmiennośćwarunkówrynkowychiekonomicznych,wszelkiekomentarze,opinieianalizysąwpełniaktualnewyłączniewdniuichpublikacjiimogąuleczmianiebezodrębnegopowiadomienia.Informacjezawartewniniejszymmaterialeniestanowiąkompletnejanalizywszystkichistotnychfaktówdotyczącychjakiegokolwiekkraju,regionu,rynku,branży,inwestycjiczystrategiiinwestycyjnej.
Informacjanaturyprawnej
Wszelkieinwestycjewiążąsięzryzykiem,włączniezryzykiemutratyzainwestowanegokapitału.Inwestowaniewinstrumentyzagranicznewiążesięzeszczególnymryzykiem,m.in.dotyczącymwahańkursówwymiany,niestabilnościgospodarczejczyzmiannaareniepolitycznej.Inwestycjenarynkachwschodzących,doktórychnależątakżenowerynkiwschodzące,obarczonesąwiększymryzykiemwynikającymzpowyższychczynników,oprócztypowychdlanichryzykzwiązanychzwzględnieniewielkimirozmiarami,mniejsząpłynnościąibrakiemodpowiednichramprawnych,politycznych,biznesowychispołecznychdlarynkówpapierówwartościowych.Ponieważwspomnianeramyprawne,polityczne,biznesoweispołecznesązwyklejeszczesłabiejrozwiniętenanowychrynkachwschodzących,awystępujątakżerozmaiteinneczynniki,takiejakpodwyższonypotencjałskrajnychwahańkursów,brakupłynności,barierograniczającychtransakcjeorazmechanizmówkontroligiełd,ryzykazwiązanezrynkamiwschodzącymisąnasilonewprzypadkunowychrynkówwschodzących.Cenyakcjipodlegająwahaniom(częstonagłymigwałtownym)wywoływanymprzezczynnikidotycząceposzczególnychspółek,branżczysektorówlubogólnewarunkipanującenarynkach.