5

Pokaż mi co jesz, a powiem ci kim jesteś – można byłoby powiedzieć, pa-rafrazując znane przysłowie. Wiele w nim prawdy o nas samych, naszej obyczajowości, kulturze i trybie życia. Tradycje kulinarne od zawsze były bowiem przedmiotem dociekań i badań antropologów oraz historyków. Mówią one wszak wiele o nas samych i cywilizacji, w której żyjemy.

Kuchnia od zawsze stanowiła miejsce, w którym skupiało się życie do-mowników, była centrum codziennych ich spotkań, zwłaszcza w czasie spożywania posiłków. Życie rodzinne od zawsze ogniskowało się wokół tej sfery życia, którą nazy-wamy kulinariami i stan taki trwa do dnia dzisiejszego. Zmieniły się być może rodzaje i forma posiłków, ale sam fakt ich spożywania pozostaje niezmienny.

Przyszło nam żyć w regionie Małopolski, który leży na styku kultur krakowskiej i ślą-skiej. To widać wyraźnie w tradycji, obyczajach, mowie, a także przyzwyczajeniach kulinarnych. Tradycyjna kuchnia naszego regionu została wzbogacona podpatrzonymi u innych zwyczajami, do których – wskutek rozwoju przemysłu i górnictwa po II woj-nie światowej - mieliśmy dostęp.

Tradycje kulinarne od zawsze związane były z porami roku oraz kalendarzem litur-gicznym Kościoła Katolickiego. Inne potrawy przyrządzane były w zimie, inne znajdo-wały się na naszych stołach w okresie letnim. Post i adwent również zmieniały nawyki żywieniowe, skłaniając nasze pragnienia ku wartościom duchowym, by wreszcie – po ich zakończeniu – przynieść radość wyrażoną suto zastawionym stołem.

Wiele z tradycji naszych domów bardzo dobrze pamiętamy, niektóre z nich są je-dynie wspomnieniem, inne natomiast chętnie kontynuujemy. Każda pora roku miała przecież swoje osobliwości i charakterystyczne cechy.Jesień zaznaczała się przede wszystkim wonią przyrządzanych powideł i dżemów, suszonych grzybów, kiszonej kapusty, a także piwnicy wypełnionej zapasami jarzyn oraz strychu pachnącego suszonymi ziołami oraz jabłkami. Zima w tradycji kulinarnej rozpoczynała się adwentem, po nim następowały zwyczaje związane z Bożym Narodzeniem. Zimowa kuchnia – wymuszona warunkami pogodo-wymi – była bardziej obfita, dominowały w niej tłustsze i ciężkie potrawy. Tę porę roku kończył najczęściej okres wielkiego postu, który jest szczególnie charakterystyczny dla naszej tradycji religijnej i związanej z nią obyczajowości. Wiosna, oprócz bogatej tradycji związanej z Wielkanocą, była – zwłaszcza w pierwszej fazie – trudna dla mieszkańców wsi. Niektórzy pamiętają jeszcze tzw. przednówek, kiedy zimowe zapasy już się kończyły, a do nowych zbiorów było jeszcze daleko. Szyb-ko jednak pojawiały się pierwsze oznaki nowego, lepszego czasu: sałata, rzodkiewka, młode ziemniaki, pierwsze owoce. Lato pachniało żniwami i wszystkim, co z tym związane. Do dziś w wielu naszych wspomnieniach pojawia się obraz śniadania podczas żniw, pieczonych ziemniaków przyrządzanych po zakończonych wykopkach i wszystkim tym, co wiązało się z pracą człowieka na roli.

Wst pTeksty:Koło Gospodyń Wiejskich BachowiceKoło Gospodyń Wiejskich PółwieśKoło Gospodyń Wiejskich RyczówZwiązek Emerytów i Rencistów SpytkowiceStanisława MaślonaMariusz Krystian – Wójt Gminy SpytkowiceEwa Byrska – Dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Spytkowicach

Przepisy zamieszczone w książce zostały przekazane przez Koła Gospodyń Wiejskich z Bachowic, Półwsi, Ryczowa oraz Związek Emerytów i Rencistów ze Spytkowic.

Redakcja:Ewa Byrska, Dorota Gurdek

Korekta:Agnieszka Rybarczyk

Fotografie:Paweł Kostka

Projekt okładki:Julia Jędrocha

Pomysł tytułu:Julia JędrochaKrzysztof Książek

Opracowanie graficzne:Maciej Hojda (Grafikon)

Wydawca:Drukarnia i Wydawnictwo „Grafikon”

na zlecenie

Gminnego Ośrodka Kultury w Spytkowicach, 34-116 Spytkowice, ul. Zamkowa 12

Wydanie I (dodruk 2012)

ISBN 978-83-60817-57-5

© by Drukarnia i Wydawnictwo „Grafikon” & Gminny Ośrodek Kultury w Spytkowicach

Druk:

34-100 Wadowice, Jaroszowice 324tel. 33 873 46 20, fax 33 873 46 22e-mail: biuro@grafikon.com.plwww.grafikon.com.pl

Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie. Publikacja w ramach projektu pn. „Sukces na talerzu, czyli promocja tradycyjnych potraw lokalnych

poprzez wydanie książki kucharskiej i zorganizowanie imprezy promocyjnej połączonej z degustacją potraw” współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Osi 4 Leader Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich

na lata 2007-2013, za pośrednictwem Lokalnej Grupy Działania: Stowarzyszenie Dolina Karpia. Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013:

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

6 7

Zapewne zdecydowana większość mieszkańców Gminy Spytkowice zna Panie z lokalnych Kół Gospodyń Wiejskich oraz Związku Eme-rytów i Rencistów. Wykonane przez nie potrawy wielokrotnie były doceniane przez uczestników różnorodnych, nie tylko gminnych im-prez kulturalnych. Często przecież można było skosztować dań tra-dycyjnej kuchni w wykonaniu członkiń poszczególnych kół. Wobec

tych talentów nie pozostał obojętny Wójt Gminy Pan Mariusz Krystian, który zainicjo-wał wydanie książki kucharskiej zawierającej autorskie i lokalne przepisy kulinarne. Za-chęcone przez Wójta członkinie zebrały, ich zdaniem, przepisy na najsmaczniejsze da-nia, które, mam nadzieję, zapewnią „sukces na talerzu” niejednej gospodyni. Tak więc oddajemy w Państwa ręce zbiór przepisów kulinarnych, opatrzonych znamiennym tytułem „Sukces na talerzu”.

Wydanie tej publikacji wymagało zaangażowania wielu osób.Jednak przede wszystkim dziękuję Wam, Drogie Panie, za trud włożony w zebranie

i przygotowanie przepisów potraw. Publikacja ta nie tylko świadczy o wielu Waszych talentach kulinarnych, ale także pozwoli zachować najlepsze lokalne tradycje w tej dziedzinie i, na co mam również nadzieję, przekazać je następnym pokoleniom. Tak więc słowa podziękowania za trud i zaangażowanie kieruję do Kół Gospodyń Wiejskich z Bachowic, Półwsi, Ryczowa oraz Związku Emerytów i Rencistów ze Spytkowic.

Chciałam również podziękować wszystkim, którzy wsparli inicjatywę wydania tej publikacji, pomagając zebrać potrzebne informacje, dokonać ich korekty, przygoto-wać materiał zdjęciowy. Cieszę się, że są osoby chętne do współpracy oraz do kulty-wowania tradycji regionalnych.

Zyskaliśmy kolejny, ale wyjątkowy sposób promocji naszej gminy. Życzę Państwu miłej lektury, a przede wszystkim – smacznego!

Ewa Byrska Dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Spytkowicach

Nasza publikacja jest łącznikiem między dawnymi a nowymi czasy. Wszystko to, co było i co jest nowe w naszej obyczajowości kulinarnej, obecne jest w tradycji na-szych stowarzyszeń i organizacji społecznych. Mam tu na myśli Związek Emerytów i Rencistów ze Spytkowic oraz Panie zrzeszone w Kołach Gospodyń Wiejskich w Ry-czowie, Bachowicach, Półwsi i Miejscu. Tradycje kulinarne są przedstawiane podczas uroczystości gminnych, a także prezentowane poprzez Stowarzyszenie Dolina Karpia. Mamy na tym polu duże sukcesy. Sernik królewski jest już zarejestrowany jako produkt tradycyjny, następne potrawy czekają na swoją kolej w procesie rejestracji.

Wiedzę o tym, co ze smakiem prezentują nasze Panie, zebraliśmy w tej książce. Wszyscy zainteresowani znajdą w niej stare i nowe przepisy na zupy, dania główne, ciasta, sałatki i nalewki. To połączenie tradycji z nowoczesnością nie tylko charaktery-zuje naszą gminną społeczność, ale również pokazuje odrębność i bogactwo każdego sołectwa Gminy Spytkowice. W publikacji tej nie zabraknie także potraw z karpia – tra-dycyjnych dla naszego regionu – jesteśmy wszak Gminą, która należy do założycieli Stowarzyszenia Dolina Karpia.

Tą książką pragnę podziękować Wszystkim, którzy poprzez Stowarzyszenia i Koła działają w swoich środowiskach, kultywują rodzime tradycje i przekazują je przyszłym pokoleniom. Czytelnikom życzę samych pozytywnych inspiracji. Smacznego!

Mariusz KrystianWójt Gminy Spytkowice

8

W Dolinie Karpia się urodziłam,Jestem szczęśliwa to moja ziemia.Dużo zieleni jest dookołaI powiem szczerze Gmina wesoła.

Tuż obok piękne lasy z grzybamiA z drugiej strony stawy z rybami.Rybka smakuje tu niebywaleBo gospodynie smażą wspaniale.

Koła Gospodyń, Klub EmerytówPracują dzielnie dla naszej Gminy.Cenią kulturę jadła serwująI na pokazach ludzie smakują.

Wypieki wszystkie tu się sprawdzają,No bo po prostu ten swój smak mająI chleb ze smalcem również smakuje,Bo to Emeryt w Kole serwuje.

W każdym się kole zespół znajduje,Ładne piosenki tu wyśpiewuje,O gminnej władzy i rybce w stawie, Robi się u nas coraz ciekawiej.

A że to rybki pływać kochająTo też nalewki Koła podają.Pieczony kołacz na stole kładą,Gości witają z wielką paradą.

Warto odwiedzić spytkowicką gminę I poznać naszą całą rodzinę.Rybka dostępna jest dla każdegoI dla grubasa i dla szczupłego.

Rybaków wielu u nas wędkujeA więc rodzina rybkę smakuje.Tu rzeka Wisła, co w Polskę płynie,Jest także z nami w spytkowickiej gminie.

Nie tylko Koła u nas śpiewają, Bo rybki w stawach też głos swój mają.Tam w lesie ptaszki na łąkach kwiaty,Przyjdź, pospaceruj, będziesz bogaty.

Wszystko tu pachnie, jest kolorowo, Jest tu wesoło, a przy tym zdrowo.Dolina Karpia ma urok w sobieGdy ją odwiedzisz, da zdrowie Tobie.

Nie cierpi portfel, a zyska zdrowieW Dolinie Karpia rybka Ci powieBo rybka spełnia ludzi życzenia Wpływa na zdrowie i czas istnienia.

Stanisława Maślona

W spytkowickiej Gminie wiele si zmienia

Koło Gospody Wiejskich w Bachowicach

Koło Gospodyń Wiejskich (KGW) w Bachowicach formalnie istnieje od 1965 roku. Założone zostało z inicjatywy ówczesnego kierowni-ka szkoły Władysława Hoły i jego żony Marii, która została pierwszą przewodniczącą. Koło liczyło wtedy 10 członkiń, a zebrania odbywały się w szkole. Z inicjatywy Koła organizowano zabawy, opłatki, dożyn-ki, uroczyście obchodzono Dzień Kobiet.

W późniejszym czasie przewodniczącą była Anastazja Paduchowska, następnie Ge-nowefa Nocula, a po niej Janina Balonek sprawująca tę funkcję kilkanaście lat. Orga-nizacja liczyła już 120 członkiń. Przy Kole istniał wtedy amatorski chór prowadzony przez Franciszka Sieprawskiego. Chórzyści odnosili sukcesy na terenie zarówno gminy Spytkowice, jak i poza nią.

KGW organizowało kursy samokształceniowe, takie jak: gotowania, pieczenia, kroju i szycia, hafciarstwa, szycia kołder, zajmowało się organizowaniem sprzedaży dro-biu. W tym czasie założono również wypożyczalnię szkliwa, obrusów, które zostały zakupione ze składek i dochodów z organizowanych zabaw. Zakupiono także magiel elektryczny.

Koło cały czas współpracowało z OSP w Bachowicach i uświetniało uroczystości kościelne i parafialne.

W 1989 r. przewodniczącą Koła została Ewa Świdergał. Koło liczyło wtedy 67 człon-kiń, które prężnie pracowały na terenie całej gminy i w powiecie.

W roku 2008, na prośbę przewodniczącej KGW, jej następczynią została Lucyna Ko-zak, która do dziś wspólnie z nią prowadzi organizację.

Bardzo dobrze układa się współpraca z władzami gminy i Gminnym Ośrodkiem Kul-tury w Spytkowicach. Obecnie organizacja liczy 30 członkiń i czeka na młode gospody-nie, które zasilą szeregi Koła.

10 11

Chrzanówka

Składniki:

• 2 litry świeżej serwatki • 2 łyżki chrzanu tartego • 20–30 dag kiełbasy wiejskiej • 25 dag boczku • 25 dag szynki • 6 jajek ugotowanych na twardo • 3 łyżki śmietany • 1 łyżka mąki

Wykonanie:

Serwatkę zagotować z l łyżką chrza-nu, dodać pokrojony w kostkę boczek, kiełbasę i szynkę. Żółtka oddzielić z ja-jek, a białko pokroić w kostkę i dodać do zupy. Gotować przez chwilę. Żółt-ka utrzeć ze śmietaną i łyżką mąki, gotować 5 minut. Po wyłączeniu do-dać pozostałą ilość chrzanu. Zostawić na chwilę pod przykryciem. Podawać z chlebem.

Z U P Y

Składniki:

• ½ kg grzybów – borowików • 2 l wody • ½ l śmietany 18%, • 1 marchewka, • ½ cebula, • natka pietruszki, • pieprz sól • 6 dużych ziemniaków

Wykonanie:

Grzyby dobrze umyć. Wrzucić do go-tującej się wody i pozostawić do po-nownego zagotowania. Odlać wodę z pierwszego gotowania. Następnie grzyby zalać zimną wodą i wstawić na ogień, doprawić do smaku i goto-wać na wolnym ogniu, po godzinie do-dać pokrojoną w prążki cebulę i startą na grubych oczkach marchewkę, go-tować jeszcze ½ godziny. Po ugoto-waniu dodać śmietanę oraz zieleninę. Najlepiej smakuje z gotowanymi ziem-niakami.

Grzybianka z borowikówZ U P Y12 13

Składniki:

Porcjana12osób • 1,5 kg łopatki wieprzowej • 1 papryka • 1 kukurydza • 1 fasola czerwona • 1 groszek • ½ kg pieczarek • ketchup mały pikantny • majeranek, ziele angielskie,

liście laurowe, sól, pieprz do smaku • ½ szklanki oleju • 1 duża cebula • 3 łyżki mąki

Wykonanie:

Mięso pokroić w kostkę i obgotować, odcedzić i wypłukać. Na patelni, na ole-ju, zeszklić cebulę. Do garnka wsypać zeszkloną cebulę, dołożyć mięso, papry-kę, pieczarki, ziele angielskie, liście lau-rowe. Garnek uzupełnić wodą, doprawić do smaku i gotować do miękkości mię-sa. Następnie wsypać z puszek paprykę, kukurydzę, fasolę czerwoną, groszek dodać majeranek, ketchup i zagęścić mąką.

„Meksyk” bachowski Kwa nica ze skwarkami i ziemniakami

Składniki:

• 1,5 litra wywaru z kości lub żeberek • 1 szklanka kwaśnicy z kapusty • 30 dag boczku • 2 łyżki mąki • 1 marchewka • 2 ząbki czosnku • sól, ziele angielskie, pieprz,

liście laurowe

Wykonanie:

Ugotować wywar i przecedzić. Do czy-stego wywaru skroić ugotowaną marchewkę i dodać kwaśnicę z kapu-sty. Boczek stopić, skwarki odłożyć, a na tłuszczu zrobić zasmażkę z dwoma łyżkami mąki. Zasmażką zalać kwaśni-cę. Ugotować małe ziemniaki przeło-żyć do wazy. Zalać kwaśnicą, posypać skwarkami i koperkiem.

Z U P YZ U P Y14 15

Zakwas:

1 litr owsa zalać wodą i odstawić na kilka dni w ciepłe miejsce.

Wykonanie:

Z zakiszonego owsa odlać potrzebną ilość żuru. 2 litry wody zagotować, posolić i połączyć z żurem. Gotować 10 minut. Zalać kwaśną śmietaną roz-mieszaną z mąką. Można dołożyć goto-wane grzyby.

ur z owsianej m kiWodzianka staropolska

Składniki:

• 20 dag słoniny lub smalcu • 15 dag mąki • 1,5 litra wody • 2 duże cebule • kminek, pieprz, sól do smalcu

Wykonanie:

Słoninę lub smalec roztopić i zrobić za-smażkę z mąki. Cebulę drobno posiekać i zeszklić na tłuszczu, dodać do zasmaż-ki i zalać zimną wodą. Chwilę gotować, cały czas mieszając, pod koniec dodać przyprawy. Podawać z ziemniakami lub grzankami.

Z U P YZ U P Y16 17

Składniki:

• ½ kg kapusty kiszonej • ½ kg grochu czerwonego

Zasmażka: • 1 łyżka smalcu • 2 łyżki mąki

Wykonanie:

Groch ugotować i odcedzić. Kapustę kiszoną zagotować i odlać pierwszą wodę. Następnie ugotować do mięk-kości. Zasmażkę dodać do kapusty i doprawić do smaku. Do całości dodać również ugotowany groch i wymie-szać. Można użyć białą lub czerwoną fasolę.

Kapusta z grochemBoczek w kapu cie

Składniki:

• 1 kg wędzonego boczku • ½ główki kapusty włoskiej • 6 ziarenek ziela angielskiego • 1 łyżkę octu • 2 liście laurowe • 1 łyżeczkę kminku • pieprz, sól, cukier, majeranek • 1 marchewka • 1 cebula • 2 łyżki mąki • 1 łyżka smalcu

Wykonanie:

Kapustę pokroić, zalać zimną wodą, zagotować. Wodę z gotowania odlać. Do drugiego etapu gotowania kapu-sty dodać przyprawy (liście laurowe, ziele angielskie, pieprz, sól, cukier – do smaku) oraz ocet, następnie dołożyć boczek tak, aby był zanurzony. Dusić wraz z kapustą aż do miękkości bocz-ku. Gdy mięso będzie gotowe, wyjąć z garnka. Do kapusty dodać marchew-kę startą na grubej tarce i cebulę pokro-joną w kostkę i kminek. Smalec roztopić na patelni, zeszklić na nim mąkę i tak powstałą zasmażkę dodać do kapusty. Boczek podawać sam lub z przygoto-waną kapustą.

d a n i a g łóW n ed a n i a g łóW n e18 19

Składniki:

Ciasto: • ½ kg mąki • ½ szklanki ciepłej wody • ¼ kostki margaryny • 2 jajka

Farsz: • ½ kg sera białego • 1 duża cebula • 2 łyżki smalcu • 5 dużych ziemniaków ugotowanych • sól, pieprz do smaku • boczek lub słonina do omasty

Wykonanie:

Ciasto:Wszystkie składniki połączyć. Wyrabiać, aż ciasto będzie odchodzić od ręki.

Farsz:Ziemniaki zmielić razem z serem. Ce-bulę pokroić w kosteczkę i zeszklić na tłuszczu. Wszystkie składniki wyro-bić, doprawić do smaku, a następnie zrobić kuleczki. Tak gotowy farsz kłaść na kółka wycięte z ciasta i robić pie-rożki. Wrzucać na wrzątek i gotować 5 minut. Polewać zeszklonym boczkiem lub słoniną, doprawić do smaku.

Pierogi na ostroKrokiety jarskie

Składniki:

Ciastonaleśnikowe: • 0,5 l mleka • szczypta soli • 2 jajka • szklanki cukru • mąka według uznania • 2 łyżki oleju

nadzienie: • 1 kg pieczarek • 1 cebula • 6 jajek ugotowanych na twardo • 40 dag sera żółtego

Wykonanie:

Ciastonaleśnikowe:Wszystkie składniki wyrobić i upiec na-leśniki.

nadzienie:Pieczarki podsmażyć z cebulą. Wystu-dzić i dodać jajka ugotowane na twar-do, starte na grubej tarce. Wymieszać z grzybami. Do tego zetrzeć ser żółty. Układać farsz na naleśnikach i zwijać w kształcie krokieta. Otaczając w roz-trzepanym jajku i bułce tartej, piec na głębokim tłuszczu.

d a n i a g łóW n ed a n i a g łóW n e20 21

Składniki:

• 1 kg żeberek, najlepiej wędzonych • 1 główka białej kapusty • 1 cebula • boczek lub słonina do wytopienia • sól, ocet, pieprz, cukier, liście

laurowe, ziele angielskie, majeranek

Wykonanie:

Kapustę poszatkować i zagotować. Od-cedzić. Do dalszego gotowania kapusty dodać przyprawy bez octu. Dodać rów-nież pokrojone żeberka, jeśli są surowe, to najpierw obsmażyć je na tłuszczu, następnie przełożyć je razem z tłusz-czem do gotującej się kapusty. Muszą one być zanurzone w kapuście, która wytwarza aromatyczny smak. Po uduszeniu się żeberek należy zro-bić zasmażkę. Pokroić w kostkę boczek lub słoninę, wytopić tłuszcz na patel-ni. Skwarki przełożyć do kapusty, a na wytopiony tłuszcz dać kilka łyżek mąki i rozprowadzić. Smażyć na złoty kolor, połączyć z kapustą. Wszystko doprawić octem, można dodać zielonej pietruszki.

eberka w kapu cie zasma anej

Pra one ze mietan

Składniki:

• 2 kg ziemniaków • 3 cebule • ½ kg boczku wędzonego • ½ kg kiełbasy • 1 kostka smalcu • ½ kostki margaryny • 40 ml śmietany 18% • sól, pierz • zielona natka pietruszki

Wykonanie:

Na dno naczynia dać smalec, następnie przełożyć warstwami: ziemniaki (po-krojone w talarki), cebulę (pokrojoną w piórka), boczek, kiełbasę (pokrojone w kostkę), przyprawy i zieleninę. Prze-kładać tak, aż do wyczerpania wszyst-kich składników. Na wierzch położyć margarynę. Piec na ogniu lub w domu na kuchence. Pod koniec pieczenia wlać śmietanę i chwilę jeszcze piec.

d a n i a g łóW n ed a n i a g łóW n e22 23

Składniki:

• 80 dag mąki • 25 dag margaryny palmy • 10 dag smalcu • 20 dag cukru pudru • 10 dag kokosu • 2 łyżki kwaśnej śmietany • 1 jajko • 2 żółtka gotowane • 2 łyżeczki proszku do pieczenia • 10 dag płatków owsianych • 20 dag płatków owsianych

do obsypania ciastek

Wykonanie:

Wszystkie składniki połączyć, zagnieść. Wykrawać szklanką ciastka i obsypać płatkami owsianymi, piec w 170ºC przez 30 minut.

Ciastka owsianeBabka majonezowa

Składniki:

• 5 jaj • 1 szklanka cukru • 1 szklanka mąki pszennej • 1½ szklanki mąki ziemniaczanej • 1 łyżeczka proszku do pieczenia • 5 łyżek majonezu

Wykonanie:

Białka ubić na sztywno, dodać cukier, szczyptę soli i ubijając, dokładać żółt-ka. Dodawać mąkę (wcześniej przesia-ną przez sitko) zmieszaną z proszkiem do pieczenia na przemian z majone-zem. Piec w piekarniku w 160ºC około 50 minut.

C i a S ta i d e S e r yC i a S ta i d e S e r y24 25

Składniki:

Ciasto: • 0,5 kg sera białego • 2 żółtka • 0,5 kg mąki • 30 g świeżych drożdży • 1 szklanka mleka • 40 g masła • 1 jajko • 50 g cukru • szczypta soli

Kruszonka: • 150 g mąki • 100 g cukru • 80 g masła • 1 opakowanie cukru

waniliowego

Dro d owy z seremCiasto z malinami

Składniki:

Ciasto: • 6 żółtek • 10 dag cukru • 1 łyżeczka proszku do pieczenia • 1 cukier waniliowy • 19 dag mąki tortowej • 15 dag margaryny

Beza: • 6 białek • 25 dag cukru • 2 paczki migdałów

Masa: • 1 litr śmietany kremówki • 5 opakowań Śmietan-fix • 2 łyżki cukru pudru • 2 galaretki malinowe • ½ kg malin

C i a S ta i d e S e r yC i a S ta i d e S e r y

Wykonanie:

Ciasto:Utrzeć margarynę z cukrem, cukrem wa-niliowym i żółtkami na puszystą masę, dodać przesianą mąkę wymieszaną z proszkiem do pieczenia, jeszcze chwilę miksować – powstanie dosyć gęste cia-sto. Ciasto rozłożyć na dwie blachy.

Beza:Białka ubić z cukrem na sztywno i wy-łożyć na surowe ciasto, na obie blaszki. Posypać płatkami migdałowymi i upiec na złoty kolor. Piec 25 minut w 180ºC. W przypadku, gdy pieczemy po jednym placku, białka na drugi ubić dopiero przed włożeniem do piekarnika.

Masa:Galaretki rozpuścić w ½ litra wody. Śmietanę kremówkę ubijać około dwóch minut, następnie dodać Śmietan-fix z cu-krem pudrem i dalej ubijać na sztywno. Połowę masy wyłożyć na pierwszy upie-czony placek. Maliny wsypać do zimnej, niestężonej jeszcze galaretki i mieszać, aż zacznie tężeć, następnie wyłożyć ga-laretkę na placek z masą, a na to położyć drugą część masy śmietankowej. Przy-kryć drugim upieczonym plackiem tak, aby migdały znalazły się na górze.

Wykonanie:

Wszystkie składniki powinny być ogrzane do temperatury pokojowej. Z drożdży, cukru i podgrzanego mleka zrobić zaczyn. Odstawić w ciepłe miejsce, aż drożdże zaczną pracować. Mąkę przesiać do miski, wlać zaczyn i wyrobić ciasto. Odstawić miskę w cieple miejsce (np. na garnek z ciepłą wodą) i przykryć ściereczką, aż ciasto wyrośnie – co może potrwać nawet 1,5 godziny. Do wyrośniętego ciasta dodać roztopione masło i jedno jajko. Wyrobić ręką, aż zacznie odchodzić od brzegów miski. Odstawić na 20–30 minut w ciepłe miejsce, aż kolejny raz wyrośnie. Ser zmielić i doprawić do smaku cukrem oraz dodać 2 żółtka. Ciasto przełożyć na blachę i uformować. Następnie wyłożyć wyrobioną masą serową. Wszystkie składniki na kruszonkę wymieszać i wyrobić. Posypać masę serową. Piec w piekarniku rozgrzanym do 200ºC przez 20–30 minut.

26 27

Składniki:

• 1 litr mleka • 1 szklanka cukru • 1 cukier waniliowy • 5 dag żelatyny • 4 galaretki różne

Wykonanie:

Mleko, cukier, cukier waniliowy zagoto-wać i wsypać żelatynę i wymieszać.Galaretki rozpuścić, każdą w 1½ szklan-ki wody. Wylać na talerze do stężenia. Gdy mleko będzie się siadało, dodać galaretkę pokrojoną w kostkę i wymie-szać. Przygotowaną masę wlać do jeli-ta na salceson lub do środka biszkopta. Kroić w plastry.

Salceson na słodkoObwarzanki

Składniki:

• ½ kg mąki • 5 dag drożdży • 1 łyżka cukru • szczypta soli • 3 żółtka • 6 łyżek śmietany • białko – do smarowania

obwarzanków • 25 dag maku – do posypania

obwarzanków

Wykonanie:

Drożdże wymieszać z cukrem. Po roz-puszczeniu dołożyć resztę składników. Ciasto wyrobić tak, aby odeszło od ręki i zrobiła się jednolita kula. Następnie rozwałkować i wykroić krążki, po-smarować je białkiem i posypać ma-kiem lub cukrem. Piec przez 30 minut w 180ºC.

C i a S ta i d e S e r yC i a S ta i d e S e r y28 29

Składniki:

• ½ kg wątróbki wieprzowej • ½ kg wątróbki drobiowej • 2 duże cebule • 4 bułki • 2 jajka • sól, pieprz, smalec

Wykonanie:

Wątróbkę wieprzową zaparzyć przez 30 minut w gorącej wodzie. Po wyję-ciu włożyć do zimnej wody. Na tłuszczu zeszklić pokrojoną cebulę, do tego do-dać wątróbkę drobiową, posypać solą i dusić przez kilka minut. Wystudzić, następnie jedną i drugą wątróbkę oraz bułki zmielić na drobnym sitku. Dodać jajka, przyprawy i wszystko razem wy-mieszać. Przełożyć do foremek i zapie-kać w piekarniku nagrzanym do 200ºC przez 30 minut.

Pasztet po bachowskuGalaretka wieprzowa „Zimne nó ki ”

Składniki:

• 1 golonko wieprzowe • 2 nóżki wieprzowe • 1 żelatynę – 2,5 g • 1 marchewka • 1 pietruszka • liście laurowe, ziele angielskie

Wykonanie:

Golonko i nóżki ugotować aż do mięk-kości wraz z marchewką, pietrusz-ką oraz przyprawami. Odstawić do wystygnięcia. Obrać golonko i nóżki, a następnie pokroić w drobną kostkę według uznania. Wywar przecedzić i w nim rozpuścić żelatynę. Mięso prze-łożyć do ozdobnego naczynia. Jarzyny pokroić i położyć na mięsie. Zalać chłod-nym wywarem. Odstawić, aż zastygnie.

P r Z y S taW K iP r Z y S taW K i30 31

Składniki:

• 20 plasterków szynki konserwowej lub szynki po wiejsku

• 1 słoiczek chrzanu • 5 jajek na twardo • szczypta soli • łyżeczka cukru • 3 łyżki majonezu

Wykonanie:

Chrzan:Jajka ugotować na twardo i zetrzeć na grubej tarce. Dodać pozostałe skład-niki i wszystko wymieszać. Szynkę zwijać w rulon, nadziewając kremem chrzanowym. Związywać szczypior-kiem.

Wywar:2 litry wywaru ugotować na kostce bu-lionowej. Dodać ziele angielskie, liście laurowe. Chwile pogotować i przece-dzić. W tym wywarze rozpuścić jedną żelatynę (5 dag) i odstawić do wysty-gnięcia. Na półmisku ułożyć ruloniki szynki i zalać chłodnym wywarem.

Szynka z chrzanem w galarecie

Smalec z jabłkami

Składniki:

• 2 kg słoniny • 3–4 kwaśne jabłka • sól • 0,5 szklanki mleka • 5 cebul

Wykonanie:

Słoninę zmielić i wytopić tłuszcz. Do gorącego tłuszczu dodać pokrojoną w kostkę cebulę. Smażyć aż do mięk-kości cebuli. Doprawić do smaku solą. Jabłka zetrzeć na grubej tarce i dodać do smalcu. Po chwili smażenia dodać mleko. Odstawić do zimnego, co jakiś czas mieszać.

P r Z y S taW K iP r Z y S taW K i32 33

Składniki:

• 1 kg podgrzybków • ½ litra wody • 1 szklanka octu spirytusowego 10% • 1 cebula • kilka ziarenek ziela angielskiego,

pieprzu • 2 łyżeczki ziaren gorczycy • 2 listki laurowe • sól, cukier

Wykonanie:

Grzyby oczyścić, opłukać i obciąć trzony. Jeśli są malutkie podgrzybki, to zostawić w całości. Wrzucić do oso-lonej, wrzącej wody i gotować 15 mi-nut na małym ogniu. Grzyby odcedzić i ostudzić, a następnie wypełnić wypa-rzone słoiczki.

Marynata:Do wody wrzucić cebulę pokrojoną w krążki oraz przyprawy, gotować ok. 5 minut. Następnie dodać ocet, sól i cukier do smaku, gotować jesz-cze 5 minut. Zalać grzyby gorącą ma-rynatą, zakręcić słoik, pasteryzować ok. 20 minut.

Grzyby w marynacieledzie po bachowsku

Składniki:

• 3 kg śledzi kwaśnych (wiejskie) • 1 kg cebuli • 1 jogurt naturalny • ½ majonezu • ½ szklanki oleju • ocet, cukier, pieprz

Wykonanie:

Śledzie obrać ze skórki i pokroić w małe kawałki według uznania. Cebulę ze-szklić na oleju, doprawiając do smaku. Do wystudzonej cebuli dodać jogurt i majonez, a na koniec pokrojone śle-dzie. Wymieszać.

r ó Ż n O Ś C iP r Z y S taW K i34 35

Składniki:

• 3 kg dyni • ½ kg cukru • 2 galaretki cytrynowe • 3 cytryny

Wykonanie:

Miąższ dyni pokroić w kostkę i dusić w rondlu. Gdy woda trochę odparuje, dodać cukier, galaretki i sok z cytryn. Kiedy masa będzie jednolita, gorącą włożyć do słoików, zakręcić i prze-wrócić do góry dnem. Tak pozostawić do całkowitego wystudzenia.

Konfitura z dyniKapu niaczki

Składniki:

Ciasto: • ½ kg mąki • ½ kostki margaryny • 3 dag drożdży • 2 całe jajka • ¼ szklanki mleka

nadzienie: • ½ główki kapusty • 6 grzybów suszonych • 2 cebule • olej, cukier, pieprz do smaku

Wykonanie:

Ciasto:Mąkę przesiać, posiekać z margaryną i jajkami. Dodać drożdże rozmieszane wcześniej w ciepłym mleku, szczyptę soli. Zagnieść ciasto, a następnie roz-wałkować. Szklanką lub w inny spo-sób wykrawać kółka, nałożyć na ciasto farsz i dobrze zlepić paszteciki. Uło-żyć na blaszce posmarowanej olejem, a wierzch pasztecika posmarować roz-trzepanym białkiem. Piec na złoty kolor w temperaturze 200ºC przez 20 minut.

nadzienie:Umyte grzyby namoczyć i ugotować. Kapustę ugotować w osolonej wodzie – drobno posiekać, odcedzić. Połączyć z drobno posiekanymi grzybami. Cebu-lę pokroić w kostkę podsmażyć na ole-ju, dodać do kapusty z grzybami. Do-prawić do smaku.

r ó Ż n O Ś C ir ó Ż n O Ś C i36 37

Składniki:

• 1 słoik selera • 4 cebule czerwone • 6 jaj • 4 jabłka • 4 ogórki kiszone • 1 słoik majonezu • sól, pieprz do smaku

Wykonanie:

Seler odcedzić, cebulę pokroić w kostkę i sparzyć. Jajka ogórki i jabłka pokroić w kostkę. Wszystko połączyć i dopra-wić do smaku, dodać majonez.

Sałatka selerowaPapryka na miodzie

Składniki:

• 3 kg papryki czerwonej • 1 słoiczek miodu sztucznego • 2 litry wody • 1 łyżka soli • 1 szklanka octu • kilka cebul • gorczyca, ziele angielskie

Wykonanie:

Paprykę oczyścić z ziarenek, włożyć do słoiczków. Do każdego słoiczka do-dać kilka ziarenek gorczycy, 3 ziarenka ziela angielskiego, 1 plasterek cebuli.

Ugotować zalewę: wodę, miód sztucz-ny, sól i ocet – zagotować. Tak przyrzą-dzoną zalewą wypełniać słoiczki, paste-ryzować 15 minut.

r ó Ż n O Ś C ir ó Ż n O Ś C i38 39

Składniki:

• karp • 3 szklanki wody • 0,5 szklanki octu • 4 łyżki cukru • liść laurowy • ziele angielskie • sól do smaku

Wykonanie:

Pokrojonego karpia panierować i usmażyć. Wszystkie składniki zalewy połączyć i zagotować. Wystudzić zale-wę. Zalać karpia i odstawić na 3–4 dni.

Karp na kwa noSałatka z grzybów

Składniki:

• 80 dag grzybów (dowolnego gatunku)

• ½ kg cebuli • ½ kg papryki • 4 łyżki cukru • 1 szklanka oleju • 1 szklanka wody • 3 łyżki octu • 2 łyżki przecieru pomidorowego • pieprz, sól do smaku

Wykonanie:

Cebulę zeszklić na oleju, dodać paprykę pokrojoną w paski, chwilę dusić, dodać grzyby i wszystkie składniki, poddusić około 10 minut. Wkładać do słoików i pasteryzować 20 minut.

Zalewa:Wodę, ocet, cukier zagotować, uzupeł-nić słoiki zalewą. Pasteryzować 10 mi-nut.

r y B y Z d O l i n y K a r P i ar ó Ż n O Ś C i40 41

Składniki:

• karp • sól, pieprz

Wykonanie:

Karpia oczyścić z łusek, wypłukać, Można wędzić w całości lub pokroić w dzwonka. Przed wędzeniem dopra-wić solą i pieprzem. Powiesić w wędzar-ni ogrodowej na haczyku lub na specjal-nym ruszcie, palić drewnem z drzewa owocowego.

Karp w dzonyKarp w mietanie

Składniki:

• 1 kg karpia • 2 cebule • ½ litra śmietany 18% • przyprawa do ryb • sól, pieprz

Wykonanie:

Karpia pokroić w plastry i przyprawić. Na gorącą śmietanę włożyć pokrojone-go karpia, dodać cebule. Dusić w ron-dlu na małym ogniu około 30 minut.

r y B y Z d O l i n y K a r P i ar y B y Z d O l i n y K a r P i a42 43

Składniki:

• 1 kg ryby • 0,70 dag boczku surowego • 2 jajka • 1 bułka (rozmoczona) • sól, pieprz, przyprawa do ryb • kilka ząbków czosnku, sól

Zalewa: • ½ litra wody • 1 szklanka octu spirytusowego 10% • 1 cebula pokrojona w krążki • ziele angielskie • liść laurowy • sól, pieprz, cukier

Wykonanie:

Ugotować boczek, zmielić. Połączyć ze zmieloną rybą, dodać jajko, bułkę i przyprawy. Wszystkie składniki wyro-bić i formować małe klopsiki, obtoczyć w bułce tartej i piec na oleju, wystudzić.

Zalewa:Wszystkie składniki gotować przez 5 minut, wystudzić i gotową zalewą za-lać klopsiki rybne. Udekorować małymi pieczarkami marynowanymi.

Kuleczki z karpiaKoreczki ledziowe z sałat

Składniki:

Przepisna1porcję: • 1 płat śledziowy kwaśny • 1 cebula • ½ jajka ugotowanego na twardo • 1 łyżka tradycyjnej sałatki

jarzynowej • 1 łyżka majonezu • sałata zielona, pietruszka,

papryka – do dekoracji

Wykonanie:

Sałatkę jarzynową położyć na liściu sałaty, zawinąć w płat śledzia (obra-ny ze skórki). Cebulę pokroić w piór-ka i przelać wrzącą wodą, ostudzić. Na wierzch położyć ½ jajka żółtkiem do góry. Na jajko ułożyć cebulę połą-czoną z majonezem. Udekorować ziele-niną i papryką.

r y B y Z d O l i n y K a r P i ar y B y Z d O l i n y K a r P i a44 45

Składniki:

• 4 paczki cukierków lodowych • 3 szklanki cukru • 5 cytryn • ½ litra wódki

Wykonanie:

Cukierki zasypać cukrem i wyciśniętym sokiem z cytryny. Odstawić na 3 dni. Po rozpuszczeniu się cukierków zalać wódką.

Nalewka lodowaJajokoniak kawowy

Składniki:

• 6 żółtek • 25 dag cukru • 1 cukier waniliowy • 250 ml mleka skondensowanego • 250 ml czystej wódki • 3 łyżki prawdziwej kawy

Wykonanie:

Żółtka, cukier, cukier waniliowy pod-grzewając, ucierać do rozpuszczenia się składników (najlepiej postawić na ogniu większy garnek z wodą i wło-żyć do niego garnek, w którym uciera-my składniki), pod koniec ucierania wle-wać po trochu mleko skondensowane. Dalej ucierając, dodać kawę, którą wcześniej należy sparzyć w małej ilości wody i przecedzić przez sito. Na koniec dodać wódkę.

n a l e W K i i t r u n K in a l e W K i i t r u n K i46 47

Składniki:

• śliwki węgierskie – tyle, ile do słoika • ½ kg cukru • ½ litra spirytusu lub wódki

Wykonanie:

Do słoika 3 litrowego włożyć śliwki, z których wcześniej należy usunąć pestki. Następnie zasypać cukrem i wlać 1 kieliszek spirytusu, który za-bezpiecza przed fermentacją. Zakręcić słoik i wstawić do spiżarni lub lodówki. Co kilka dni mieszać, aż cukier się roz-puści. Zlewać sok i dodać ½ litra spiry-tusu lub wódki według uznania.

liwowicaOrzechówka

Składniki:

• 10 orzechów włoskich w zielonych łupinach

• 1 litr spirytusu

Wykonanie:

Orzechy zebrać na początku lipca, po-kroić na ćwiartki, włożyć do dużego słoika i zalać spirytusem. Odstawić w ciemne miejsce na 14 dni, od cza-su do czasu zamieszać. Po 14 dniach przelać do butelki. Ta nalewka służy jako lekarstwo na bóle żołądka oraz układu pokarmowego, również dwunastnicy.

n a l e W K i i t r u n K in a l e W K i i t r u n K i48 49

Wino z jabłek

Składniki:

• 25 kg jabłek • 5 kg cukru • 20 litrów wody

Wykonanie:

Jabłka zmiksować i odcisnąć sok. Do niego dodać cukier rozmieszany w letniej, przegotowanej wodzie. Wlać do dymiona i odstawić w ciepłe miej-sce. Jak rozpocznie fermentację, należy zwracać uwagę, aby rurka fermenta-cyjna nie została zapchana. Gdy zakoń-czy się fermentacja, należy zlać czyste wino i jeżeli jest mało słodkie, dodać cukier. Uzyskany kolor powinien być słomkowy.

n a l e W K i i t r u n K i50

Koło Gospody Wiejskich w Półwsi

52 53

Koło Gospodyń Wiejskich (KGW) w Półwsi zapoczątkowało swoją dzia-łalność na początku lat 50. Przedstawicielką ówczesnego Koła była pani Rozalia Pióro. W późniejszych latach przewodniczące zmieniały się i były nimi pani Janina Zybek oraz pani Janina Szydłowska.

Koło Gospodyń Wiejskich w Półwsi organizowało wiele imprez, takich jak: Dzień Seniora, Dzień Kobiet, spotkania opłatkowe. Brało

również udział w Dożynkach Gminnych, na które członkinie własnoręcznie wiły wieńce z zebranych wcześniej zbóż. Dzięki pomocy Gminnej Spółdzielni w Brzeźnicy KGW orga-nizowało kursy szycia, gotowania, haftu, które odbywały się w prywatnych domach. W czasie wakacji organizowane były dla dzieci półkolonie w Domu Ludowym. Dużym po-wodzenie cieszyły się również konkursy na najładniejszy ogródek warzywno-kwiatowy.

W latach 90. Koło Gospodyń Wiejskich zawiesiło swoją działalność. Na przełomie lu-tego i marca 2006 roku, z inicjatywy Sołtysa wsi pana Stanisława Maślany i byłej Wójt Gminy Łucji Molendy, Koło Gospodyń Wiejskich reaktywowało swoją działalność. Założy-cielką była pani Bożena Jenczała, która pełni funkcję przewodniczącej do dziś. W skład zarządu wchodzą również: pani Elżbieta Szydłowska – zastępca przewodniczącej, Emilia Marczyńska – skarbnik oraz Aneta Ładoś – sekretarz.

W trakcie swojej działalności KGW organizowało wiele imprez, takich jak: Dzień Kobiet, Piknik Rodzinny, mikołajki, Dzień Seniora, andrzejki, prażone. W trakcie tych imprez pro-wadzone są konkursy, zabawy, loterie fantowe, z których dochód przeznaczony zostaje na doposażenie kuchni w zastawę stołową.

Koło organizuje również wycieczki, które cieszą się bardzo dużym powodzeniem i zo-stają w pamięci uczestników na długi czas.

KGW bierze również czynny udział w konkursach, imprezach i zajęciach organizowa-nych przez Gminny Ośrodek Kultury w Spytkowicach. Do imprez tych można zaliczyć: Do-żynki Gminne, Turniej Sołectw, Biesiada oraz Tradycja Bożonarodzeniowa i Wielkanocna. Na lokalne uroczystości gospodynie własnoręcznie przygotowują potrawy, ciasta i deko-racje, a na Gminnych Dożynkach – oprócz potraw – prezentują krótki program wokalny, który nawiązuje do święta plonów.

Członkinie starają się, aby działalność Koła była skierowana do starszych i młodszych mieszkańców wioski. Bardzo dobrze układa się współpraca z Wójtem Gminy, Gminnym Ośrodkiem Kultury, Sołtysem wsi, Parafią Ryczów, przedstawicielami Ochotniczej Straży Pożarnej oraz Ludowego Klubu Sportowego, którzy wspierają Koło w podjętych działa-niach. Nie brakuje również mieszkańców, na których zawsze można liczyć.

Członkinie Koła mają nadzieję, że ich praca będzie doceniona przez potomnych, a one ze swojej strony obiecują, że postarają się sprostać zadaniom i wyzwaniom, które sobie założyły.

Składniki:

• 50 dag kapusty kiszonej • 15 dag chudego wędzonego boczku • 4 średnie ziemniaki • 2 marchewki • 2 cebule • 2 liście laurowe • 2 kostki bulionowe, sól, pieprz

Wykonanie:

Kapustę osączyć i pokroić. Boczek i ce-bule pokroić w niedużą kostkę. Boczek usmażyć, aby tłuszcz się wytopił, dodać cebulę, smażyć do momentu, aż się zru-mieni. Następnie dodać kapustę i sma-żyć 5 minut. Podlać niewielką ilością wody i dusić około 20 minut. Ziemniaki obrać, pokroić, zalać wrzątkiem i goto-wać 15 minut. Dodać do nich poddu-szoną kapustę z boczkiem, liść laurowy, ziarenka pieprzu, roztarte kostki bulio-nowe. Zupę uzupełnić wodą, gotować około 30 minut i doprawić do smaku.

Kapu niak na boczkuJarzynowa

Składniki:

• 4 duże ziemniaki • 1 cebula • 1 mały seler • 1 por • 4 marchewki • 3 papryki czerwone • ¼ kapusty włoskiej • 2 łyżki masła • 3 łyżki oleju • liście laurowe, ziele angielskie

Wykonanie:

Marchewkę, ziemniaki, cebulę, se-ler, paprykę obrać i pokroić w kostkę. Kapustę poszatkować, por pokroić w plasterki. Paprykę i cebulę usmażyć na rozgrzanym oleju, często miesza-jąc. Dodać pozostałe warzywa i całość chwilę jeszcze smażyć. Do warzyw dodać 1,5 litra wywaru z kostki, do-dać masło, sól i pieprz do smaku.

Z U P YZ U P Y54 55

Składniki:

• 1¼ l wody • ½ kapusty włoskiej • 2 łyżki smalcu • 2 łyżki mąki • 1 łyżka koperku zielonego • 1 łyżka pietruszki zielonej • kalafior • groszek zielony • marchew • por • seler • ziemniaki • sól, pieprz

Wykonanie:

Kapustę włoską poszatkować, groszek zielony wyłuskać. Marchewkę, seler, pokroić w paseczki. Kalafior podzielić na małe różyczki, a ziemniaki pokroić w kostkę. Warzywa zalać wrzącą wodą, posolić i gotować pod przykryciem. Ze smalcu i mąki zrobić zasmażkę na ja-sny złoty kolor. Zupę można ugotować na wywarze z kości. Pod koniec goto-wania dodać pokrojony koperek i zielo-ną pietruszkę.

WiosennaPorowa z pulpetami

Składniki:

• 1 duży por • 1 marchewka • 1 pietruszka • 20 dag brukselki • 30 dag mielonej cielęciny • 1 jajko • 1 łyżka mąki • kawałek selera • przyprawa do cielęciny, pieprz, sól,

olej do smażenia

Wykonanie:

Marchewkę, pietruszkę i seler obrać i zalać 2 litrami wody. Pory oczyścić i kilka liści ugotować razem z warzy-wami, wywar przecedzić. Resztę pora pokroić na krążki zeszklić na oleju, za-gęścić mąką i przetrzeć przez gęste sito do warzywnego wywaru. Doprowadzić do wrzenia, przyprawić solą i pieprzem. Mięso wymieszać z jajkiem i przypra-wą. Z mięsa formować kulki i wrzucać na gotującą się wodę. Ugotowane pul-pety włożyć do zupy, dodać ugotowa-ną brukselkę i kawałki marchewki.

Z U P YZ U P Y56 57

Składniki:

• 1¼ litra mleka • 2 jajka • 10–15 dag cukru • ¼ laski wanilii lub cukier waniliowy

Wykonanie:

Zagotować mleko z wanilią. Ubić pianę i połączyć z cukrem, ciągle mieszając. Pianę kłaść łyżką na mleko, zagotować i powstałe z piany kule odwrócić. Ugo-towaną pianę wyłożyć na talerz. Mleko osłodzić, wymieszać z żółtkami i zalać nim pianę. Można podawać na zimno lub na gorąco z ryżem.

Zupa NicZe wie ych grzybów

Składniki:

• 50 dag świeżych grzybów • 2 litry wywaru z kości • ½ szklanki śmietany • marchewka, pietruszka,

por, sól, pieprz

Wykonanie:

Do ugotowanego wywaru dodać grzyby pokrojone w plasterki, pokro-joną marchewkę, pietruszkę i pora. Warzywa ugotować do miękkości, pod koniec gotowania dodać śmietanę, sól i pieprz do smaku.

Z U P YZ U P Y58 59

Składniki:

• 1 pierś z indyka (ok. 1,5 kg) • 50 dag żurawiny • 1 cebula • 1 łyżeczka mąki ziemniaczanej • 3 łyżki oleju • kilka plasterków sera żółtego • sól, pieprz, papryka w proszku,

cukier do smaku

Wykonanie:

Mięso rozkroić na płaty grubości ok. 1,5 cm. Posypać solą, pieprzem, papryką i odstawić na godzinę do lo-dówki. Żurawinę wrzucić do rondel-ka, dodać cebulę pokrojoną w kostkę, przesmażyć, dosłodzić do smaku. Mąkę ziemniaczaną rozmieszać z dwoma łyżkami wody, wlać do żurawiny i za-gotować, aby zgęstniała. Na płatach mięsa położyć plasterki sera żółte-go i przesmażoną żurawinę, zwinąć, obwiązać bawełnianą nicią, wstawić do piekarnika o temperaturze 180°C i piec około 1,5 godziny.

Indyk z urawinGulasz

Składniki:

• 1 kg mięsa od szynki • 3 cebule • 2 ząbki czosnku • 1 łyżeczka papryki słodkiej • 1 łyżeczka majeranku • liść laurowy • 3 łyżeczki koncentratu

pomidorowego 30% • ¼ pora • 1 łyżeczka oleju • 1 łyżka mąki pszennej • 1 marchewka • pieprz, sól

Wykonanie:

Mięso umyć, wytrzeć papierowym ręcznikiem, pokroić w kostkę według uznania. Cebulę pokroić, zeszklić na pa-telni i przełożyć na talerzyk. Na tej samej patelni obsmażyć mięso na złoty kolor. Dodać cebulę, pokrojoną marchewkę i cienko pokrojonego pora. Wszystko zalać wodą tak, aby przykryć mięso. Dusić 15 minut na małym ogniu pod przykryciem. Po tym czasie dodać liść laurowy, pieprz, paprykę, zmiażdżony czosnek, majeranek i koncentrat pomi-dorowy. Dusić do momentu aż mięso będzie miękkie. Na koniec dodać mąkę rozrobioną z odrobiną wody, zalać i go-tować jeszcze około 5 minut, aby gu-lasz zgęstniał. Podawać z ziemniakami lub makaronem.

d a n i a g łóW n ed a n i a g łóW n e60 61

Składniki:

• 1 golonko wieprzowe • 20 dag wędzonego boczku • ½ kg kapusty kwaszonej • liście laurowe, ziele angielskie • sól

Wykonanie:

Golonko ugotować do miękkości wraz z solą, liściem laurowym i zielem an-gielskim. Gdy golonko już będzie mięk-kie, dodać kapustę kwaszoną, tak, aby wywar był dobrze skwaszony. Dodać pokrojony boczek wędzony i całość chwilkę jeszcze gotować i doprawić do smaku.

Kwa nica z golonkiemKotleciki Babci Stasi

Składniki:

• 1 kg mięsa mielonego • 2 cebule • 1 łyżka przecieru • 1 łyżka musztardy • 3 łyżki mąki ziemniaczanej • 3 jajka • sól, pieprz

Wykonanie:

Mięso i cebulę drobno pokroić, do-dać pozostałe składniki, wymieszać i zostawić na 24 godziny. Następnie dodać mąkę ziemniaczaną, pieprz i sól do smaku. Nabierać łyżką i kłaść na tłuszcz małe kotleciki. Podawać z so-sem pieczarkowym i surówką.

d a n i a g łóW n ed a n i a g łóW n e62 63

Składniki:

• 25 dag pęczaku • 10–15 dag grochu • 4 dag słoniny • sól, pieprz

Wykonanie:

Ugotować pęczak na sypko i osob-no ugotować groch. Słoninę pokroić w kostkę i stopić. Pęczak z grochem razem wymieszać, doprawić solą, pie-przem i polać stopioną słoniną.

P czak z grochem okraszony słonin

d a n i a g łóW n e

Mielone w szynced a n i a g łóW n e

Składniki:

• 1 kg mięsa od szynki • 1 kg mięsa mielonego mieszanego • 2 jajka • 2 cebule • pieprz, sól, olej, przyprawa

do mięsa mielonego

Wykonanie:

Mięso od szynki pokroić w plastry grubości 1 cm, następnie lekko roz-bić i przyprawić. Do mięsa mielonego dodać posiekaną cebulkę, jajko, przy-prawę i dobrze wymieszać. Farsz roz-smarować na plastrach mięsa. Brzegi założyć do środka i zwinąć. Usmażyć na oleju. Podawać z sałatką.

64 65

Składniki:

• 1 kg żeberek • 1 średnia kapusta włoska • 1 przyprawa do żeberek • 1 mielony czosnek • 150 ml przecieru pomidorowego • olej, sól

Wykonanie:

Żeberka posypać czosnkiem, przypra-wą, solą i smażyć na rozgrzanym oleju. Kiedy żeberka się zarumienią, podlać wodą i dodać przecier pomidorowy. Dusić około godziny, a następnie do-dać poszatkowaną kapustę i gotować jeszcze pół godziny. Potrawę dopra-wić do smaku.

d a n i a g łóW n e

Rolady wiejskied a n i a g łóW n e

Składniki:

• 2 podwójne filety z kurczaka (można zastąpić mięsem z indyka lub wołowiną)

• 50 dag kiełbasy wiejskiej wędzonej • 3 średnie ogórki kwaszone • 1 średnia cebula • 2 jajka • sól, pieprz, musztarda, olej

Wykonanie:

Filety porozcinać tak, aby zrobić więk-szy płat i rozbić. Posmarować musztar-dą, posypać pieprzem i wstawić na chwilę do lodówki. Kiełbasę zmielić z ogórkami i cebulą, dodać jajka i do-prawić do smaku. Na rozbite filety rozłożyć farsz i zwijać roladę. Związać nicią lub spiąć wykałaczką. Na rozgrza-nym oleju usmażyć rolady, aż się zru-mienią. Ściągnąć nitkę lub wyjąć wy-kałaczkę. Do roladek wlać pół szklanki wody i chwilę dusić. Z mięsnego soku zrobić sos.

eberka wieprzowew kapu cie włoskiej

66 67

Składniki:

Ciasto: • ½ kostki margaryny • 25 dag mąki krupczatki • 25 dag cukru pudru • 3 jajka • 4 dag kakao • 1 proszek do pieczenia • 1 szklanka mleka

Masa: • 1 szklanka kwaśnej śmietany • 1 kostka masła • 8 łyżek cukru

Wykonanie:

Ciasto:Margarynę utrzeć z cukrem, dodawać po łyżce mąki wymieszanej z proszkiem do pieczenia, kakao, żółtka, mleko oraz ubitą pianę. Ciasto wymieszać i wylać na blachę wysmarowaną margaryną. Piec w temperaturze 180–200°C oko-ło 50 minut.

Masa:Masło utrzeć z cukrem, dodawać po 1 łyżce śmietany. Ciasto posmaro-wać masą, a wierzch polać polewą.

Ciasto PychaC i a S ta i d e S e r y

Baba pachn ca latem C i a S ta i d e S e r y

Składniki:

• 75 dag truskawek • 10 dag cukru • 25 dag serka homogenizowanego • 150 ml śmietany kremówki • 3 łyżki żelatyny • cukier waniliowy

Wykonanie:

Żelatynę namoczyć i rozpuścić w 50 ml wody. Truskawki opłukać, usunąć szy-pułki i zmiksować z cukrem. Śmietanę ubić na sztywno z cukrem waniliowym i wymieszać z serkiem i żelatyny. Masę truskawkową połączyć z pozo-stałą żelatyną. Połowę wylać do formy na babkę, postawić do zastygnięcia. Na masę truskawkową wylać masę serową, a następnie resztę masy tru-skawkowej i znów pozostawić do za-stygnięcia.

68 69

Składniki:

• 1 kg mąki pszennej • 20 dag cukru (1 szklanka) • 25 dag masła • 6-7 jajek • 1½ szklanki śmietany • 5–6 dag drożdży • 1 olejek śmietankowy • szczypta soli, marmolada, cukier

puder, olej do smażenia

Wykonanie:

Z mleka, drożdży oraz części mąki wykonać rozczyn i zostawić do wyro-śnięcia. Gdy ciasto wyrośnie, dodać cukier, jajka, olejek śmietankowy, po-zostałą część mąki, sól i dobrze roz-puszczone masło. Wyrobić ciasto. Gdy będzie już odchodziło od ręki, odstawić do wyrośnięcia. Jak ciasto podrośnie, formować kulki lub wycinać szklanką i do środka nakładać najlepiej twardą marmoladę. Pączki układać na wysy-panej mąką stolnicy lub serwecie, żeby jeszcze podrosły, a następnie smażyć na gorącym oleju na złoty kolor. Ukła-dać na papierowym ręczniku w celu odsączenia resztek tłuszczu. Przestu-dzone posypać cukrem pudrem.

P czki z marmoladC i a S ta i d e S e r y

Ciasto z truskawkamiC i a S ta i d e S e r y

Składniki:

Biszkopt: • 1½ szklanki mąki • 1½ szklanki cukru pudru • 8 jajek • 1 łyżeczka proszku do pieczenia

Krem: • ½ litra mleka • 2 łyżki mąki • 2 łyżki budyniu śmietankowego • szklanki cukru pudru • 1 masło ekstra • 1 kg truskawek • 3 galaretki truskawkowe

Wykonanie:

Żółtka utrzeć z cukrem, dodać ubitą pianę. Następnie dodawać po trochu mąkę wymieszaną z proszkiem do pie-czenia. Delikatnie wymieszać, wylać na formę i piec pół godziny w piekarni-ku nagrzanym do temperatury 180°C. Galaretki rozpuścić w 1 litrze wody. Z ½ litra mleka odlać pół szklanki i wy-mieszać z mąką i budyniem. Resztę mleka zagotować. Na gotujące się mle-ko wlać mleko wymieszane z mąką. Masło utrzeć z cukrem pudrem i doda-wać po trochu wystudzony krem. Ucie-rać na puszystą masę. Wyłożyć krem na biszkopt, ułożyć połówki truskawek i zalać galaretką.

70 71

Składniki:

• 3 szklanki mąki • 1 szklanka cukru • 3 jajka • 1 łyżka proszku do pieczenia • 1 margaryna • 1 kg jabłek • cukier waniliowy

Wykonanie:

Zagnieść ciasto i podzielić na 2 czę-ści. Jabłka obrać, zatrzeć na grubych oczkach. Foremkę posmarować tłusz-czem, wyłożyć ciastem. Na ciasto uło-żyć jabłka, posypać cukrem wanilio-wym, przykryć drugą częścią ciasta. Piec 50 minut w piekarniku nagrzanym do temperatury 180–200°C. Po upie-czeniu posypać cukrem pudrem.

Szarlotka BabciC i a S ta i d e S e r y

RacuchyC i a S ta i d e S e r y

Składniki:

• 50 dag jabłek • 40 dag mąki • 2 jajka • 1 szklanka zsiadłego mleka • olej do smażenia • szczypta soli

Wykonanie:

Jajka ubić, dodawać po trochu mąkę i mleko, posolić. Ciasto powinno być trochę gęstsze niż na naleśniki. Jabłka opłukać, obrać, pokroić w kostkę, dodać do ciasta i wymieszać. Formować łyżką nieduże placki i smażyć na gorącym ole-ju. Podawać posypane cukrem pudrem.

72 73

Składniki:

• 5 jajek ugotowanych na twardo • 20 dag suszonych borowików lub

świeżych pieczarek • 1 cebula • 1 łyżka topionego masła • 5 łyżek majonezu • 5 łyżek śmietany • pietruszka do przybrania • sól, pieprz do smaku

Wykonanie:

Jajka obrać, ściąć nożem szerszy koniec i wyjąć żółtko. Grzyby obrać, moczyć w zimnej wodzie około 3–4 godziny. Namoczone grzyby raz jeszcze umyć, po czym gotować około 1–1,5 godzi-ny najlepiej w przecedzonej wodzie, w której się wcześniej moczyły. Ugo-towane grzyby wyjąć, przemyć wodą, drobno posiekać, podsmażyć na maśle i połączyć z wcześniej zeszkloną cebul-ką. Następnie dodać ugotowane żółtka, pieprz i posolić do smaku. Uzyskanym w ten sposób farszem napełnić jajka, ułożyć na półmisku i przykryć wcześniej odciętym kapeluszem z białek. Majonez zmieszać ze śmietaną i tak przygoto-wanym sosem polać jajka i przybrać zieleniną.

Jajka faszerowaneP r Z y S taW K i

Bliny z seleraP r Z y S taW K i

Składniki:

• 2 duże selery • 4 łyżki mąki • 4 jajka • 2 cebule • 1 łyżka posiekanej natki pietruszki • tłuszcz do smażenia • śmietana, sól, pieprz

Wykonanie:

Obrane selery zetrzeć na tarce o ma-łych oczkach. Cebule obrać i drobno posiekać. Do startych selerów dodać cebule, jajko, mąkę i natkę pietruszki. Całość wymieszać i doprawić solą oraz pieprzem. Bliny smażyć na posmaro-wanej tłuszczem patelni. Usmażone placki polać śmietaną.

74 75

Składniki:

Ciasto: • 2 szklanki mąki • 5 dag drożdży • 1 jajko • 1 żółtko • płaska łyżeczka soli • płaska łyżeczka cukru • ½ szklanki śmietany

Farsz: • 30 dag pieczarek • 5 dag smalcu • łyżka bułki tartej • 2 białka • pół pęczka zielonej pietruszki • sól, pieprz, cebula

Wykonanie:

Ciasto:Wszystkie składniki połączyć, zagnieść ciasto, cienko rozwałkować, pokroić w paski ok. 7 cm. Na paski nałożyć farsz, zwinąć w rulonik i pokroić na kawałki o wielkości ok. 6–8 cm.

Farsz:Pieczarki i cebulę pokroić w drobną kost-kę, podsmażyć na smalcu, ostudzić i wy-mieszać z pozostałymi składnikami.

Składniki:

• 1 kalafior • 1 puszka groszku konserwowego • 15 dag szynki • 15 dag żółtego sera • 5 dag masła • ½ szklanki śmietany • pół pęczka natki pietruszki • sól, pieprz, cukier

Wykonanie:

Kalafior oczyścić, opłukać i ugotować we wrzątku z dodatkiem soli i cu-kru. Po ugotowaniu osączyć z wody, podzielić na mniejsze części i ułożyć w wysmarowanym masłem naczyniu żaroodpornym. Posypać groszkiem i drobno pokrojoną szynką. Śmietanę doprawić solą i pieprzem, polać kalafior i posypać startym serem. Piec w pie-karniku do momentu, aż ser się roztopi, posypać zieleniną. Podawać jako sa-modzielne danie.

PasztecikiP r Z y S taW K i

Kalafior zapiekanyP r Z y S taW K i76 77

Wiosenna pastaP r Z y S taW K i

Składniki:

• 25 dag białego sera • 4 jajka ugotowane na twardo • pęczek rzodkiewki • pęczek szczypiorku • sól, pieprz do smaku

Wykonanie:

Jajka i rzodkiewkę zatrzeć na tarce o dużych oczkach. Ser biały zmielić, szczypiorek drobno posiekać, połączyć z pozostałymi składnikami, doprawić solą i pieprzem do smaku.

Składniki:

• ½ kg mąki pszennej • ½ kg mąki żytniej • 2–3 dag drożdży • 1 płaska łyżka soli • 1 łyżka cukru • około 1 litra ciepłej wody • 1 jajko • trochę tłuszczu i bułki tartej

do foremki • dodatki według upodobań:

słonecznik, mak, siemię, kminek

Wykonanie:

Do miski wsypać mąkę, sól i ziarna. W szklance rozpuścić drożdże z cu-krem i łyżką wody, a następnie prze-lać do miski. Mieszać, dolewając wodę aż do uzyskania jednolitej masy. Przy-kryć ściereczką i zostawić na 40–60 minut aż wyrośnie. Ciasto przełożyć do foremek wysmarowanych tłuszczem i posypanych bułka tartą. Jajko roz-trzepać, posmarować ciasto, można również posypać ziarnami. Foremki wstawić do piekarnika nagrzanego do temperatury 220°C i piec 15 minut, a następnie ustawić piekarnik na 180°C i piec jeszcze 50 minut.

Chleb domowy z ziarnami

r ó Ż n O Ś C i78 79

Składniki:

• 2 kg średnich ogórków • 2 litry wody • 2 płaskie łyżki soli • czosnek, koper, chrzan, liście

z czarnej porzeczki

Wykonanie:

Do słoików włożyć ząbek czosnku, ko-per, kawałek chrzanu, liść z czarnej po-rzeczki. Gotować zalewę z wody i soli. Następnie gorącą zalać ogórki, zakręcić i odwrócić słoiki do góry dnem.

Ogórki kiszoner ó Ż n O Ś C i

Chrzan tartyr ó Ż n O Ś C i

Składniki:

• 1 kg utartego chrzanu • ¾ szklanki wody • ½ szklanki octu • 10 całych jajek • ½ szklanki cukru

Wykonanie:

Jajka z cukrem ubić na sztywno. Na go-tującą się wodę z octem wlać ubite jaj-ka i powoli gotować aż zgęstnieje. Od-stawić i do gorącej masy dodać utarty chrzan. Przełożyć do małych słoiczków.

80 81

Składniki:

• 1 duży por • 2 jajka ugotowane na twardo • 10–15 dag sera żółtego • majonez, sól, pieprz

Wykonanie:

Por pokroić w paski i sparzyć. Jaja po-kroić w kosteczkę, a ser zetrzeć na tar-ce o dużych oczkach. Wszystko razem wymieszać, dodać majonez i doprawić do smaku.

Sałatka z porar ó Ż n O Ś C i

Paluszki serower ó Ż n O Ś C i

Składniki:

• 25 dag sera białego • 25 dag mąki • 25 dag margaryny • kminek, sól

Wykonanie:

Margarynę posiekać, dodać zmielony ser, przesianą mąkę oraz szczyptę soli i zagnieść ciasto. Z ciasta uformować wałeczek grubości 1 cm, spłaszczyć, pokroić na paluszki i posypać kmin-kiem. Ułożyć na posmarowanej tłusz-czem blaszce, piec w temperaturze 190°C około 20–25 minut.

82 83

Składniki:

• 1½ kg karpia • 1 puszka kukurydzy • 1 puszka groszku

konserwowego • 1 opakowanie żelatyny • marchewka • pietruszka • cebula • papryka świeża • liść laurowy, ziele angielskie,

natka pietruszki, sól, pieprz • 1 cytryna do dekoracji • sok z cytryny lub ocet

do smaku

Karp w galarecie z warzywami

r y B y Z d O l i n y K a r P i a

Sałatka z ziemniakówr ó Ż n O Ś C i

Składniki:

• 6 ziemniaków • 30 dag kiełbasy krakowskiej • 4 pomidory • 3 cebule • 1 puszka kukurydzy • majonez, sól, pieprz

Wykonanie:

Ziemniaki ugotować, pokroić w kost-kę, kiełbasę również pokroić w kostkę, pomidory w ósemki, a cebulę w talarki. Wszystkie pokrojone składniki wymie-szać doprawić do smaku i posypać zie-leniną.

Wykonanie:

Karpia oczyścić, pokroić w dzwonka 1,5 cm, osypać solą i skropić sokiem z cytryny. Odstawić do lodówki na kilka godzin. Przygotować żelatynę – wg przepisu na opako-waniu. W 2 litrach wody ugotować marchew, pietruszkę, cebulę, dołożyć liść laurowy, sól i pieprz do smaku. Gdy warzywa będą miękkie, do wywaru włożyć dzwonka karpia i gotować na małym ogniu ok. 7 do 10 minut. Na-stępnie delikatnie wyjąć karpia, z którego należy usunąć ości. Wywar odcedzić przez gęste sito. Do wywaru dodać przygotowaną wcześniej żelatynę i wszystko razem zago-tować i ostudzić. W wysokim na ok. 10 cm półmisku uło-żyć kukurydzę, świeżo pokrojoną w paski paprykę, trochę ugotowanej marchewki pokrojonej w plasterki, groszek, dzwonka karpia oraz natkę pietruszki. Wszystko zalać wywarem z wystudzoną żelatyną. Wstawić do lodów-ki w celu zastygnięcia, a następnie przełożyć na szerszy półmisek do góry dnem. Udekorować plastrami cytryny, liśćmi sałaty. Do spożycia można użyć cytryny lub octu.

84 85

r y B y Z d O l i n y K a r P i ar y B y Z d O l i n y K a r P i a

Składniki:

• 1 pstrąg • 1 cebula • 3 łyżki oleju • łyżka masła • natka zielonej pietruszki • sól, pieprz

Wykonanie:

Natrzeć pstrąga olejem, przyprawić solą i pieprzem, do środka włożyć ma-sło, pokrojoną w grubsze krążki cebulę, natkę pietruszki, spiąć pstrąga wyka-łaczkami i grillować.

Pstr g z grillaKarp w piwie

Składniki:

• 1 karp (około 1,20 kg) • 6 dag rodzynek • ½ szklanki jasnego piwa • 10 dag cebuli • 6 dag masła • 1 łyżeczka startej skórki z cytryny • 1 łyżka octu 6% • sól, pieprz

Wykonanie:

Oczyszczonego karpia pokroić w 3 cm dzwonka, posolić, posypać pieprzem, skropić octem. Masło rozgrzać, dodać cebulę pokrojoną w kostkę. Smażyć, ale nie rumienić, dodać piwo i wszystko razem zagrzać, następnie włożyć rybę i dusić pod przykryciem około 25 mi-nut. Wyjąć rybę na półmisek. Do sosu dodać rodzynki, startą skórkę z cytryny, zagotować i polać rybę.

86 87

r y B y Z d O l i n y K a r P i ar y B y Z d O l i n y K a r P i a

Składniki:

• 80 dag fileta rybnego (mintaj lub dorsz)

• 3 łyżki oleju • 10 dag chrzanu • 1 kieliszek białego wytrawnego wina • 1 łyżeczka masła roślinnego • 1 szklanka śmietany • 1½ łyżeczki mielonego imbiru • 1 łyżka mąki • natka pietruszki, pieprz, sól

Wykonanie:

Filety skropić sokiem z cytryny, posypać solą, pieprzem i zostawić na 30 minut w chłodnym miejscu. Następnie panie-rować je w mące i smażyć z obu stron na oleju. Żaroodporny półmisek wy-smarować masłem, ułożyć w nim filety, posypać utartym na grubych oczkach chrzanem, skropić winem i dusić pod przykryciem 20–25 minut. Śmietanę dokładnie wymieszać z imbirem, solą i pieprzem. Pod koniec duszenia zalać rybę śmietaną i zagotować. Przed po-daniem posypać posiekaną natką pie-truszki.

Ryba w chrzanieRyba mietanowo-ziołowa

Składniki:

• 4 filety rybne, najlepiej bez skóry, np. dorsz lub karp

• 1 cytryna • 5 dag masła • 1 łyżka mąki • 50 ml białego wytrawnego wina • 250 ml śmietanki • natka pietruszki,

czerwony pieprz, sól

Wykonanie:

Filety opłukać, osuszyć, skropić sokiem z cytryny, posolić i odstawić na 10 mi-nut. Usmażyć na maśle na złoty kolor. Na łyżce masła usmażyć mąkę, ale nie rumienić, dodać zimną śmietankę, wino i gotować, aż sos lekko zgęstnieje. Do-prawić do smaku solą i pieprzem. Wy-mieszać z posiekaną natką pietruszki. Tak przygotowanym sosem polać rybę. Podawać z ryżem i zielona sałatą.

88 89

n a l e W K i i t r u n K i

Składniki:

• 2 kg malin • 70 dag cukru • ½ litra spirytusu • ½ litra wódki

Wykonanie:

Maliny przesypać cukrem i czekać do momentu, aż puszczą sok. Wtedy zalać spirytusem na tydzień. Po tym okresie zalać wódką i odstawić na 3 ty-godnie. Przefiltrować i zlać do butelek. Nalewka najlepiej smakuje po około 6 miesiącach od zlania do butelek.

Malinówka Le na

Składniki:

• ½ litra spirytusu • 1½ szklanki miodu

(może być cukier) • 4 szklanki wody • 8 dużych cytryn

Wykonanie:

Wodę gotować z miodem lub cukrem aż do jego rozpuszczenia i ostudzić. Cytryny przekroić na pół, wycisnąć sok i wymieszać z wodą, spirytusem i skórkami z cytryn. Odstawić na noc do lodówki i szczelnie przykryć. Na na-stępny dzień przecedzić przez sito, wlać do butelek. Nalewka jest już goto-wa do spożycia.

Cytrynówka Stryjan a l e W K i i t r u n K i90 91

n a l e W K i i t r u n K i

Składniki:

• 1½ kg owoców z dzikiej róży • ½ kg owoców głogu • 1½ litra spirytusu • 1 litr wódki • 4 szklanki miodu • 4 szklanki wody przegotowanej • garść goździków • 2 łyżki suchej mięty • 1 łyżka suchego rumianku

(może być z torebki)

Wykonanie:

Owoce włożyć na noc do zimna. Wy-płukać, ponakłuwać szpilką w kilku miejscach każdy owoc. Wrzucić do dużego słoja, wsypać miętę, rumianek oraz goździki. Wlać spirytus i odstawić, co kilka dni mocno potrząsnąć słojem. Po około 2 miesiącach zlać płyn i prze-cedzić. Zagotować miód z wodą, wy-studzić i wlać wódkę. Wszystko razem połączyć i odstawić na minimum 3 mie-siące, a najlepiej na pół roku. Wykonana nalewka ma piękny bursztynowy kolor.

Nalewka ró ano-głogowa

Składniki:

• 2 szklanki miodu • suszona skórka z ¼ pomarańczy • 2 czubate łyżki mielonej kawy • ½ łyżeczki startej gałki

muszkatołowej • 1 litr spirytusu 96% • 1 szklanka rumu

Wykonanie:

Miód lekko zrumienić w rondlu, wlać 1 szklankę wody, skórkę pomarańczo-wą i zagotować. Następnie miód zszu-mować, zdjąć z ognia i przestudzić. Kawę zmieszać z gałką muszkatoło-wą, zalać 1 szklanką wrzątku, nakryć spodkiem i parzyć 5 minut. Do miodu wlać przecedzoną kawę, spirytus i rum, wymieszać i przelać do butelek, szczel-nie zamknąć i pozostawić na 6 tygodni. Następnie zlać płyn znad osadu, osad przefiltrować, a resztę płynu połączyć z uprzednio zlaną nalewką. Rozlać do butelek i odstawić na tydzień.

Miodówka-Gorzałczyna z ula rodem

n a l e W K i i t r u n K i92 93

Składniki:

• 1½ kg pigwy • ½ litra spirytusu • 1 łyżka cynamonu • 1 szklanka wody • 1 szklanka cukru lub miodu • goździki, kolendra

Wykonanie:

Ugotować syrop z wody, cukru i ostu-dzić. Pigwy umyć, zalać wodą tak, aby owoce były przykryte i rozgoto-wać. Przecedzić przez płótno, wlać do butelki, dodać spirytus, cynamon, po szczypcie zmielonych goździków i kolendry oraz ostudzony syrop. Im dłużej nalewka stoi, tym jest lepsza. Je-żeli zamiast cukru do syropu doda się 2 łyżki miodu, to wtedy jest znakomi-tym lekiem na dolegliwości żołądkowe.

Nalewka z pigwyn a l e W K i i t r u n K i94

Koło Gospody Wiejskich w Ryczowie

96 97

Początki działalności Koła Gospodyń Wiejskich z Ryczowa związane są z ro-kiem 1954, kiedy to działała we wsi Liga Kobiet pod przewodnictwem pani Józefy Kłaput. Urzędowo koło zaczęło działać jako Koło Gospodyń Wiejskich w 1955 r. Jego przewodniczącą została pani Teresa Wawro.

Początki działalności były trudne, mimo olbrzymiego zaangażowania członkiń w różnorakie akcje i prace na rzecz wsi.

Na przestrzeni lat zmieniał się zakres działań, w które angażowały się członkinie. I tak między innymi: • w latach 60. pomagały przy budowie drogi w górnym Ryczowie, • w latach 70. uczestniczyły w kursach kroju i szycia, gotowania oraz posługiwania

się nowoczesnym sprzętem gospodarstwa domowego, pomagały w budowie Wiej-skiego Domu Kultury w Ryczowie,

• w latach 80. zajęły się organizacją zabaw sylwestrowych i karnawałowych, sprze-dażą kurcząt i nowych odmian krzewów, udziałem w różnych konkursach,

• w latach 90. zaangażowały się w wyposażenie kuchni Wiejskiego Domu Kultury i zakupiły magiel, poszerzyły działalność integracyjną w środowisku poprzez orga-nizację tradycyjnych, cyklicznych imprez.

Obecnie działalność Koła jest bardzo bogata. Integracyjne imprezy środowiskowe, takie jak: Dzień Seniora, mikołajki, Dzień Kobiet, Dzień Dziecka, Święto Rodziny, Gminne i Wiejskie Dożynki, zabawy sylwestrowe, tradycje bożonarodzeniowe i wielkanocne cie-szą się uznaniem i powodzeniem wśród mieszkańców wsi.

Od 2011 roku koło współpracuje ze Stowarzyszeniem Dolina Karpia z Zatora i Stowa-rzyszeniem Przyjaciół Ryczowa i Półwsi.

Koło systematycznie bierze udział między innymi w: • Małopolskim Turnieju Smaków, • Małopolskich Dniach Dziedzictwa Kulturowego, • Turnieju Sołectw w Gminie Spytkowice, • Konkursie Potraw Regionalnych w Wygiełzowie, • Przeglądzie Zespołów Obrzędowych w Wygiełzowie, • Spotkaniach Twórców Ludowych w Zatorze.

Całokształt pracy Koła Gospodyń Wiejskich w Ryczowie dokumentuje bogata w foto-grafie kronika, prowadzona przez obecną przewodniczącą panią Janinę Koterwas.

Koło może się również pochwalić bogatym zbiorem dyplomów uznania, podzięko-wań i listów gratulacyjnych.

98 99

Składniki:

• 40 dag surowego boczku • 30 dag surowej białej kiełbasy • 20 dag szynki wędzonej • 1 l kwaszonego barszczu • 180 ml chrzanu • 100–150 ml śmietany • kilka ząbków czosnku • sól, pieprz, liście laurowe • jajka

Wykonanie:

Boczek i kiełbasę gotować kilka minut w 4 litrach wody, dodać barszcz, śmie-tanę, chrzan, przyprawy i gotować. Wy-jąć boczek i kiełbasę, pokroić w kawałki i włożyć do garnka. Na talerzu ułożyć ugotowane i pokrojone w ćwiartki jaj-ka, szynkę i wlać barszcz.

Barszcz chrzanowyZ U P Y Z U P Y

Składniki:

• 1½ l wody • 1 kg cebuli • 3 łyżki margaryny • 1 kostka bulionu warzywnego • 10 dag sera żółtego • 2 łyżki masła • 1 bułka

Wykonanie:

Cebulę obierać i pokroić w kostkę. Usmażyć ją na margarynie, pod koniec dodać pokruszoną kostkę bulionową. Następnie gotować na małym ogniu przez 15 minut. Ugotowaną zupę zmik-sować i doprawić do smaku, dołożyć żółty ser starty na tarce o grubych oczkach. Zrobić grzanki na patelni – roztopić masło, pokrojoną w kostkę bułkę zrumienić na złoty kolor.

Cebulowa z grzankami

100 101

Składniki:

• 8 szklanek wywaru z włoszczyzny • 1 łyżka smalcu • 1 łyżka mąki • 5 dag kminku • 2/3 szklanki śmietany • sól, cukier do smaku • nać pietruszki

Wykonanie:

Roztarty kminek zaparzyć wywarem. Sporządzić jasną zasmażkę, dodać do wywaru i zagotować. Po chwili gotowania zupę przecedzić i zabielić śmietaną. Przyprawić do smaku. Po-dawać z kluskami krajanymi, łazankami lub grzankami z chleba razowego, po-sypać posiekaną nacią pietruszki.

KminkowaZ U P Y Z U P Y

Składniki:

• 1 kg śliwek damaszek • 10 dag cukru • 1 szklanka wody • 40 dag ziemniaków • sól

Wykonanie:

Ziemniaki ugotować na osolonej wo-dzie, odcedzić i ugnieść. Śliwki z cu-krem i wodą gotować około 40 minut, roztrzepać, wyciągnąć pestki, następ-nie wlewać na talerz do ugniecionych ziemniaków.

Pituch z ziemniakami

102 103

Składniki:

• 1 l serwatki naturalnej • 2 łyżki masła • 2 łyżki mąki • sól, koperek

Wykonanie:

Serwatkę zagotować, dodać zeszklo-ne wcześniej masło. Mąkę rozmieszać z wodą i wlać do gotującej się serwatki. Gotować, mieszając bez przerwy, do-dać sól i koperek do smaku.

PolewkaZ U P Y Z U P Y

Składniki:

• ½ kg kiszonej kapusty • 30 dag mięsa wieprzowego • 1 duża cebula • 2 łyżki mąki • 4 łyżki śmietany • 3 łyżki masła • olej • sól, pieprz, ziele angielskie,

majeranek – do smaku

Wykonanie:

Pokrojone mięso i cebulę podsmażyć na oleju i przełożyć do garnka z gotu-jącą się wodą i przyprawami. Po 15 mi-nutach dodać kiszoną kapustę i dalej gotować, aż kapusta będzie miękka. Z masła i mąki robić rumianą zasmaż-kę. Rozprowadzić ją z wywarem i wlać do zupy. Następnie dodać śmietanę, doprawić do smaku. Podawać z ziem-niakami.

Ryczowska kwa nica

104 105

Składniki:

• 1 kg świeżej kapusty • 75 dag kiszonej kapusty • 3–4 dag suszonych grzybów • 4 cebule • 2 łyżki smalcu • 25 dag wołowiny • 25 dag wieprzowiny • 15 dag wędzonego boczku • 25 dag kiełbasy • 10 dag suszonych śliwek • 2 listki laurowe • 10 ziarenek pieprzu • 5 ziarenek ziela angielskiego • 1 szklanka czerwonego

wytrawnego wina

Wykonanie:

Suszone grzyby i śliwki umyć i namo-czyć oddzielnie, pokroić. Cebulę drobno pokroić i dusić na tłuszczu. Mięso po-kroić w kostkę i też dusić na tłuszczu. Świeżą kapustę poszatkować, włożyć do garnka i gotować razem z cebulą i mięsem, dodać przyprawy, grzyby i śliwki. Osobno ugotować kiszoną ka-pustę z dodatkiem smalcu i pokrojo-nego boczku. Obie kapusty połączyć i gotować jeszcze przez chwilę razem, pod koniec dodać wino i kiełbasę. Wszystko zagotować.

Bigos tradycyjnyd a n i a g łóW n e d a n i a g łóW n e

Składniki:

• 1 kg ziemniaków • 2 jajka • 2–3 szklanki mąki • sól

dookraszenia: • 4 cebule • 30 dag wędzonego boczku • 2–3 łyżki oleju

Wykonanie:

Ziemniaki obierać, umyć i zetrzeć na tarce o małych oczkach. Nadmiar soku odlać. Dodać jajka, mąkę i szczyp-tę soli. Wszystkie składniki dokładnie wymieszać, jeśli ciasto jest zbyt rzad-kie, osypać mąką. W dużym garnku za-gotować wodę, lekko osoloną i z jedną łyżką oleju. Łyżką nabierać niewielkie porcje ciasta (za każdym razem ma-czać łyżkę w zimnej wodzie, żeby się nie przyklejało) i kłaść na wrzątek. Go-tować około 5 minut od wypłynięcia, następnie odcedzić. Boczek pokroić w kostkę, cebule pokroić w piórka i ze-szklić na rozgrzanym oleju, wymieszać i smażyć aż tłuszcz się wytopi. Okra-sić kluski.

Kluski kładzione z boczkiem

106 107

Składniki:

• 60 dag ugotowanych ziemniaków • 30 dag mąki • 2 jajka • 50 dag śliwek • cukier, cynamon, sól

Wykonanie:

Ziemniaki zemleć przez maszynkę, wyłożyć na stolnicę, wbić jajka, dodać mąkę, zagnieść na jednolite, niezbyt ścisłe ciasto. Rozwałkować na grubość około 1 cm, kroić na kwadraty i formo-wać ze śliwkami posypanymi cukrem w knedle. Knedle wrzucać na gotują-cą osoloną wodę, gotować 10 minut. Wyciągnięte knedle ułożyć na talerzu i omaścić roztopionym masłem.

Knedle ze liwamid a n i a g łóW n e d a n i a g łóW n e

Składniki:

• 1½ szklanki fasoli • 4 łyżki ugotowanej na gęsto kaszy

jęczmiennej • 2 jajka • 1 łyżka tłuszczu • cebula • 2 łyżki bułki tartej • sól, pieprz • tłuszcz do smażenia

Wykonanie:

Ugotowaną fasolę odcedzić, zemleć na maszynce razem z kaszą. Do zmielo-nej masy dodać jajka, podsmażoną ce-bulkę, sól, pieprz i dobrze wymieszać. Uformować w gruby wałek, posypać bułką tartą, odcinać jednakowe krążki nożem, obtaczać w bułce tartej, nada-jąc kształt okrągłych kotletów. Smażyć na gorącym tłuszczu. Podawać z ziem-niakami i surówką.

Kotlety z fasoli

108 109

Składniki:

• 1 kg piersi z kurczaka • 20 dag pieczarek • 15 dag żółtego sera • 2 duże cebule • 2 jajka • 4-5 łyżek mąki ziemniaczanej • bułka tarta • pęczek szczypiorku, sól,

pieprz do smaku

Wykonanie:

Pokrojone w kostkę cebule i pieczarki usmażyć na oleju, połączyć z piersią również pokrojoną w kostkę, star-tym na grubej tarce serem, posieka-nym szczypiorkiem i mąką, doprawić do smaku, dokładnie wymieszać. Ufor-mować w rulon i obsypać z każdej stro-ny bułką tartą, a następnie piec w tem-peraturze 200ºC około 60 minut.

Piecze drobiowad a n i a g łóW n e d a n i a g łóW n e

Składniki:

• 70 dag mąki • 2 łyżki oleju • 2 jajka • woda ciepła wg potrzeb

Farsz: • 50 dag białej fasoli • 1 jajko • 2 cebule • 3-4 suszone grzyby • 2 łyżki oleju lub smalcu • sól, pieprz, majeranek

Wykonanie:

Fasolę i grzyby opłukać, zalać letnią wodą i namoczyć przez noc. Następ-nie gotować w tej samej wodzie, i od-cedzić. Cebule pokroić i zarumienić na oleju. Fasolę z grzybami i cebulą zmielić. Wbić jajko, doprawić solą, pie-przem i majerankiem, dokładnie wy-mieszać. Z mąki, jajek, oleju i ciepłej wody zagnieść ciasto, rozwałkować cienki placek, szklanką wykroić krążki, nałożyć farsz i zlepić. Pierogi wrzucać na gotującą osoloną wodę, aż wypły-ną, wtedy wyjąć. Podawać okraszone boczkiem usmażonym z cebulą.

Pierogi z fasol

110 111

Składniki:

• 3 duże marchewki • 1 pietruszka • 1 mały seler • 1 duża cebula • 5 dużych ziemniaków • sól, pieprz • 3 jajka • mąka (tyle, aby masa była zwięzła) • olej do smażenia

Wykonanie:

Warzywa obrać, umyć i zetrzeć na tar-ce o dużych oczkach. Chwilę ugniatać ręką, aby masa puściła trochę soku. Do masy dodać jajka, mąkę, sól i pieprz, całość wymieszać. Na patelni rozgrzać tłuszcz i smażyć placki z obu stron, aż uzyskają złoty kolor.

Placki warzywned a n i a g łóW n e d a n i a g łóW n e

Składniki:

• 1½ kg ziemniaków • 1 bułka kajzerka • 1 szklanka mleka • 2 dag drożdży • 2 jajka • 2 łyżki mąki • sól, pieprz

Wykonanie:

Ziemniaki obrać, zetrzeć na tarce, odsą-czyć na durszlak. W jednej części mleka namoczyć bułkę. Gdy rozmięknie, roz-drobnić widelcem i dodać do ziemnia-ków. Do drugiej połowy mleka dodać drożdże i mąkę, pozostawić aż zacznie rosnąć. Wymieszać wszystko razem, doprawić solą i pieprzem, smażyć na rozgrzanym tłuszczu małe placki.

Placki ziemniaczane Władzi

112 113

Składniki:

• 20 dag smalcu • 2 dag drożdży • 1 szklanka śmietany • 2 żółtka • 1 całe jajko • mąka • marmolada

Wykonanie:

Drożdże rozrobić w śmietanie, wlać do mąki (mąki dać tyle, ile zabierze cia-sto, aby było wolne), dołożyć smalec i jajka. Wyrobić, wywałkować. Okrąg podzielić na 12 części. Na powstałych trójkątach układać marmoladę i for-mować rogaliki. Piec w piekarniku rozgrzanym do temperatury 180ºC przez 30 minut.

Ciastka smalcoweC i a S ta i d e S e r y C i a S ta i d e S e r y

Składniki:

Ciasto: • 30 dag mąki krupczatki • 20 dag masła • 10 dag cukru pudru • 3 gotowane żółtka • 1 cukier waniliowy

Kajmak: • ½ l mleka lub śmietanki • 40 dag cukru • 5–10 dag margaryny • laski wanilii • 1 łyżka stopionego cukru (karmel) • rodzynki, skórka pomarańczy

Polewakakaowa: • ½ kostki margaryny • 1 szklanka cukru • 3 łyżki kakao

Margarynę roztopić dodać cukier, gdy cukier się rozpuści dołożyć kakao. Lekko przestudzoną polewać ciasto.

Ciasto wi teczne

Wykonanie:

Przesianą mąkę posiekać z masłem, dodać cukier puder, przetarte żółtka, cu-kier waniliowy i szybko zagnieść. Zostawić w chłodnym miejscu na 20–30 mi-nut. ¼ część ciasta odłożyć, a resztę rozwałkować na 3–4 cm, włożyć na blaszkę, palcami wyrównać brzegi, posmarować ciasto białkiem. Z ¼ części uformować wałek grubości palca i mocno przycisnąć na brzegi ciasta. Można wycisnąć róż-ne wzory widelcem na bokach ciasta i posmarować białkiem. Upiec ciasto na zło-ty kolor. Włożyć do piekarnika rozgrzanego do temperatury 180ºC i piec 30 minut. Przygotować masę kajmakową: mleko z cukrem gotować tak długo, aż zgęstnie-je, przestudzić, dodać margarynę, wanilię i utrzeć. Wylać masę na kruche ciasto. Gdy ostygnie, polać cieniutko polewą kakaową, udekorować według uznania.

114 115

Składniki:

Ciasto: • 2½ szklanki mąki • 1½ szklanki mleka • 5 dag drożdży • 5 łyżek cukru • 3 jajka • 15 dag masła

Masaserowa: • 50 dag sera białego • ¾ szklanki cukru • 2 żółtka • 10 dag masła

Wykonanie:

Drożdże z cukrem rozetrzeć, dodać podgrzane mleko, wbić 2 jajka i wymie-szać razem z połową mąki. Odlać około ¼ do innego naczynia, w którym nale-ży rozmieszać 1 żółtko i pozostawić do wyrośnięcia. Pozostałe ciasto wyrobić z resztą mąki i roztopionym masłem, również pozostawić do wyrośnięcia. Gdy ciasto rośnie, przygotować masę serową: utrzeć masło z cukrem, dodać żółtka, następnie dołożyć zmielony ser. Wyrośnięte ciasto rozłożyć na blachę, na nie wylać masę serową, następnie rozlać ¼ wcześniej odlanego ciasta. Piec w piekarniku nagrzanym do 180ºC przez około 45 minut na złoty kolor.

Dro d ok z zokot

Składniki:

Ciasto: • 5 jabłek • 7 żółtek • 20 dag margaryny • ¾ szklanki cukru • cukier waniliowy • 2 łyżki śmietany 18% • 2 szklanki mąki • 2 łyżeczki proszku do pieczenia • 50 ml oleju

Piana: • 1 szklanka cukru • 7 białek • 1 szklanka mąki • 1 łyżeczka proszku do pieczenia • ½ margaryny • 1 szklanka maku suchego

Wykonanie:

Żółtka utrzeć z cukrami i margaryną, dodać śmietanę, mąkę z proszkiem i olej. Ciasto wyłożyć na natłuszczoną blachę o wielkości 25 x 40. Ułożyć pla-stry jabłek, posypać 5–6 łyżkami cukru. Ubić pianę z białek. Ubijając, dodać cu-kier, mąkę z proszkiem i stopioną mar-garynę, wyłożyć na jabłka. Piec w na-grzanym do 180ºC piekarniku około 30 minut.

Placek babci RóziC i a S ta i d e S e r y C i a S ta i d e S e r y

116 117

Składniki:

Ciasto,masa: • ½ kg mąki • 4 łyżki cukru • 1 margaryna • cukier waniliowy • 6 jajek • 5 dag drożdży • 1½ szklanki mielonych orzechów • 5 łyżek mleka • 3 łyżki cukru • 1 słoiczek powideł śliwkowych • 1 kg jabłek • cynamon

Wykonanie:

Drożdże rozmieszać z cukrem i mle-kiem. Mąkę posiekać z margaryną, do-dać płynne drożdże, żółtka, wszystko zarobić w ciasto. Podzielić je na cztery części. Białka ubić z cukrem na sztywną pianę, dodać cukier waniliowy i zmielo-ne orzechy, wymieszać delikatnie, aby powstała masa orzechowa. Pierwszą część ciasta rozwałkować, wyłożyć na blachę, posmarować powidłami, ułożyć na nie kolejną warstwę rozwał-kowanego ciasta. Wylać masę orzecho-wą, ułożyć trzecią część ciasta, starte jabłka posypane cynamonem i cukrem. Przykryć czwartym ciastem, pozosta-wić na dwie godziny, aby się ruszyło. Piec około 50 minut, w piekarniku na-grzanym do 180ºC.

Placek chłopski

Składniki:

Ciasto: • 2 szklanki mąki • 1 jajko • 2 żółtka • 1 łyżeczka proszku do pieczenia • 10 dag margaryny

Masaserowa: • ½ kg sera białego • 2 jajka • 3 żółtka • 1 szklanka cukru • 2 budynie śmietankowe • ½ szklanki oleju • szklanki mleka • 10 dag rodzynek • kokos do posypania • 1 łyżka kakao

Wykonanie:

Ciasto: zagnieść wszystkie składniki na jednolitą masę, rozłożyć na blaszkę.

Masa serowa: jajka ubić z ½ szklan-ki cukru, powoli dodawać ser, całość utrzeć pałką. Dodać olej, budynie, mle-ko i dobrze wymieszać. Tak przygoto-waną masę serową wylać na ciasto, pozostawić około ½ szklanki masy. Do-dać do niej kakao i rozłożyć delikatnie na ser, na to rozłożyć rodzynki. Włożyć do piekarnika rozgrzanego do tempe-ratury 180ºC i piec 40 minut. W tym czasie ubijać z trzech białek i ½ szklan-ki cukru pianę, zalać sernik i zapiekać jeszcze 20 minut. Gorący sernik posy-pać kokosem.

Sernik królewskiC i a S ta i d e S e r y C i a S ta i d e S e r y

118 119

Składniki:

• 250 dag makaronu łazankowego • ½ główki kapusty • 2 liście laurowe • 2 duże cebule • 20 dag chudego wędzonego boczku • kawałek cienkiej kiełbasy • 2 łyżki tłuszczu • kilka suszonych grzybów • sól, pieprz

Wykonanie:

Kapustę drobno posiekać i ugotować do miękkości z liśćmi laurowymi. Maka-ron osobno ugotować w osolonej wo-dzie. Cebulę, kiełbasę, boczek pokroić w kostkę. Na rozgrzaną patelnię wrzu-cić boczek i lekko podsmażyć, następ-nie dodać kiełbasę i smażyć, aż wędlina się zarumieni. Dodać cebulę, lekko po-solić i smażyć, często mieszając, aż ce-bula będzie miękka. Dobrze odciśniętą kapustę wymieszać z wędliną i cebulą, dodać makaron przyprawić. Podawać ciepłe.

Łazanki

Składniki:

• 25 dag dorsza wędzonego • 5 dag pasty pomidorowej • 10 dag masła • sól

Wykonanie:

Dorsza obrać i oczyścić z kości, roze-trzeć z masłem i pomidorami.

Pasta z dorsza w dzonego

P r Z y S taW K i P r Z y S taW K i

Składniki:

• 6 jaj gotowanych • 10 dag masła • sól, pieprz, szczypiorek

i musztarda do smaku

Wykonanie:

Ugotowane żółtka utrzeć z masłem, połączyć pozostałe składniki, dobrze rozetrzeć. Jeżeli chcemy mieć pastę rzadszą, można dodać śmietany.

Pasta z jaj gotowanych

Składniki:

• 10 dag ugotowanego mięsa lub wędlin

• 5 dag cebuli • 5 dag masła • sól, pieprz, musztarda,

szczypiorek do smaku

Wykonanie:

Mięso lub wędlinę przepuść przez ma-szynkę, rozetrzeć z masłem, doprawić do smaku, dodać drobno posiekany szczypiorek.

Pasta z mi sa lub w dlin

120 121P r Z y S taW K i P r Z y S taW K i

Składniki:

• 1 ziemniak • 6 średnich marchewek • 4 pietruszki (korzeń) • 1 mały seler • 6 jajek • 6 ogórków kiszonych • 2 cebule lub biała część pora • 1 jabłko • 1 puszka groszku zielonego • 1 puszka kukurydzy

konserwowej • pietruszka zielona (natka)

do dekoracji • 1 słoik (320 g) majonezu • sól, pieprz do smaku • kilka łyżek musztardy

do smaku

Sałatka tradycyjna

Składniki:

• 3 śledzie (ok. 30 dag) • 40 dag ziemniaków • 10 dag cebuli • 10 dag ogórków kwaszonych • 1 jabłko • sok z cytryny • 3 łyżki oleju lub oliwy • łyżka drobno pokrojonego

szczypiorku • sól, cukier, pieprz

Wykonanie:

Ziemniaki ugotować w łupinach. Wy-moczone i obrane śledzie pokroić w paski. Wymieszać z pokrojonymi w kostkę ziemniakami, posiekaną ce-bulą oraz ogórkami i jabłkiem pokro-jonym w kostkę. Dodać olej, doprawić do smaku solą cukrem, pieprzem i kwa-sem z ogórków. Po wyłożeniu na pół-misek posypać szczypiorkiem.

Sałatka ledziowa

Wykonanie:

Warzywa: ziemniaki, marchew, pietruszkę, se-ler oraz jajka umyć i ugotować w łupinach tak, by się nie rozgotowały. Ugotowane jarzyny pozostawić do wystudzenia, następnie obrać i pokroić na drobną kostkę. Również w drob-ną kostkę pokroić: cebulę lub białą część pora, jajka, jabłko, pietruszkę zieloną lub koper, ogór-ki – które należy odsączyć. Wszystko wsypać do dużej miski. Dodać do tego 1 puszkę grosz-ku zielonego, 1 puszkę kukurydzy – wcześniej odsączone. Wszystkie składniki połączyć z ma-jonezem i musztardą, dokładnie wymieszać i przyprawić – solą i pieprzem. Sałatkę wyłożyć do dekoracyjnej miski i ozdobić, np. pietrusz-ką. Odstawić sałatkę do lodówki, by wszystkie składniki się ze sobą „przegryzły”.

122 123

Składniki:

• 5 jajek • 10 dag sera żółtego • 1 weka mała • majonez • por • natka pietruszki • papryka czerwona • pieprz, sól

Wykonanie:

Ugotować jajka na twardo, ostudzić, obrać ze skorupek. Przekroić na pół, wykroić ząbki, nabić na patyczki do sza-szłyków, ozdobić porem, pietruszką, serem żółtym, majonezem i papryką czerwoną. Jajka przybrane w tulipany wbijać w wekę i tak podawać na stół.

Tulipany z jajekP r Z y S taW K i

Składniki:

• 60 dag mąki • 5 dag drożdży • 2 jajka • 1 szklanka mleka • 2 łyżki oleju • 2 łyżki cukru

Wykonanie:

Drożdże, cukier, jajka, mleko wymieszać, dodać mąkę i wyrobić ręką. Pozostawić do wyrośnięcia, ponownie zagnieść i włożyć do formy wysmarowanej tłuszczem, zakręcić i piec w piekarniku w temperaturze 200ºC przez ok. 60 minut. Wyjąć, udekorować według uznania.

Baran wi tecznyr ó Ż n O Ś C i

124 125

Składniki:

• 4 jajka • 2 łyżki tłuszczu • pęczek bożego drzewka • sól, pieprz

Wykonanie:

Na patelni rozgrzać tłuszcz, ubić całe jaj-ka, przyprawić do smaku, a następnie dodać pokrojony drobno pęczek boże-go drzewka. Całość mieszać na wolnym ogniu do gęstości według uznania.

Jajecznica zdrowotnar ó Ż n O Ś C i

Składniki:

• 1 kg kapusty kiszonej • ½ kg boczku wędzonego • 2 średnie cebule • kilka łyżek tłuszczu • łyżka miodu • pieprz, sól, liście laurowe,

ziele angielskie

nazasmażkę: • łyżka tłuszczu i dwie łyżki mąki

Wykonanie:

Boczek pokroić w kostkę i podsmażyć na patelni. Kiedy tłuszcz się wytopi, dodać pokrojoną cebulę. Kapustę odsączyć od nadmiaru soku, kroić według uznania tak, aby łatwiej było mieszać. Kapustę wrzucić do garnka, zalać wrzątkiem, aby woda przykryła całą kapustę. Gotować na wolnym ogniu do miękkości, dodając przyprawy i miód do smaku. Następnie dodać podsmażony boczek z cebulą. Na koniec rozgrzać tłuszcz na patelni i dodać mąkę, ciągle mieszając, aż zasmażka uzyska złoty kolor. Całość dołożyć do kapusty i gotować jeszcze chwilę, cały czas mieszając.

Kapusta zasma anar ó Ż n O Ś C i

126 127

Składniki:

• 500 szt. główek mlecza (mniszek lekarski)

• 4 cytryny • 1 kg cukru

Wykonanie:

Umyte mlecze dodać do 1 litra wody, a następnie pokroić 1 cytrynę w pla-stry. Gotować przez godzinę na wolnym ogniu. Wystudzony roztwór przecedzić przez gazę i wycisnąć. Do wyciśniętego roztworu wsypać cukier i wyciśnięty sok z 3 cytryn, gotować jeszcze przez godzinę. Wrzątek wlać do czystych sło-ików i zakręcić, nie gotować.

Syrop stosować na grypę, przeziębienia.

Syrop z mleczar ó Ż n O Ś C i

Składniki:

• 20 dag mąki żurkowej • ½ litra wody • 2 ząbki czosnku • skórka z chleba razowego

Wykonanie:

Wodę przegotować i wystudzić. Czo-snek obrać, drobno pokroić i połączyć z wystudzoną wodą i mąką żurową. Wymieszać i dodać kawałek skórki z chleba. Ustawić w ciepłym miejscu na 3–4 dni, przykrywając gazą. Żur kisić w naczyniach kamiennych, por-celanowych lub nieobitych naczyniach emaliowanych. Po ukiszeniu pozosta-wić zawsze resztę zakwasu jako za-czyn do kiszenia następnego żuru, nie trzeba wówczas dodać skórki z chleba razowego.

r ó Ż n O Ś C i

ur ryczowski

128 129

Składniki:

• 1 główka czerwonej kapusty • 1 cebula • 1 pęczek szczypiorku • 2 jabłka • 1 mały słoiczek chrzanu • 1 mały jogurt naturalny • 2–3 łyżki majonezu • sok z cytryny, sól, pieprz

Wykonanie:

Kapustę oczyścić, zetrzeć na tarce o grubych oczkach i skropić sokiem z cytryny. Cebulę i szczypiorek drobno posiekać. Jabłka obrać i zetrzeć na gru-bych oczkach. Wszystko razem wymie-szać, dodać jogurt, majonez, chrzan i przyprawić. Dokładnie wymieszać.

Surówka z kapusty czerwonej i chrzanu

r ó Ż n O Ś C i

Składniki:

• 1 karp • 5 dag mąki • 3 jajka • 10 dag bułki tartej • 10 dag tłuszczu

Wykonanie:

Karpia należy sprawić, pokroić w dzwonka i posolić. Każdą porcję kolejno obtaczać: w mące, w roz-trzepanych jajkach oraz bułce tartej. Smażyć na tłuszczu. Wykładać na ta-lerz. Gdy wszystkie dzwonka zostaną usmażone, ułożyć je na patelni, nakryć, zmniejszyć ogień i dosmażyć rybę parę minut.

r y B y Z d O l i n y K a r P i a

Karp wigilijny

130 131

Składniki:

• 80 dag dowolnej wypatroszonej ryby

• 2 cebule • 3 marchewki średniej wielkości • 2 pietruszki • kawałek selera • 20 dag masła • 6 łyżek białego wina wytrawnego • 2 szklanki wywaru mięsnego • 4 żółtka • sól, pieprz

Wykonanie:

Rybę należy sprawić, pokroić w dzwon-ka, posolić i odstawić na 30 minut w chłodne miejsce. Cebule obrać i po-kroić w piórka. Marchew, pietruszkę i seler obrać, pokroić w cienkie słupki. Rondel wysmarować masłem i włożyć warzywa, ułożyć na nich rybę i zalać wszystko białym winem oraz wywarem mięsnym. Potrawę przyprawić i goto-wać 20 minut na małym ogniu. Wywar zlać, dodać 3 łyżki masła, 4 żółtka, sól i pieprz. Wymieszać. Chwilę podgrzać, ale nie gotować. Rybę wyłożyć na pół-misek, obłożyć warzywami, zalać sosem i przybrać gałązkami natki pietruszki.

r y B y Z d O l i n y K a r P i a

Ryba gotowana w jarzynach

Składniki:

• 1 kg karpia • 80 dag białej kapusty • 2 szklanki wywaru mięsnego • 2 cebule • 20 dag pieczarek • 10 dag masła • 2 kwaśne jabłka • 2 pomidory • sól, pieprz do smaku • 10 dag smalcu • 5 dag mąki

r y B y Z d O l i n y K a r P i a

Karp zapiekany w białej kapu cie

Wykonanie:

Karpia należy sprawić, pokroić w dzwonka, osolić i odstawić do lodówki na 30 minut. Główkę kapusty oczyścić, poszatkować, zalać wywarem mięsnym i ugotować na pół twar-do. Cebule i pieczarki obrać, pokroić w plastry i usmażyć na maśle. Jabłka obrać i pokroić w kostkę. Pomidory sparzyć i obrać ze skór-ki, pokroić na drobne kawałki. Do kapusty dodać smażone pieczarki, pomidory i jabłka. Doprawić ją szczyptą soli i pieprzu. Gotować do miękkości na małym ogniu. Karpia obto-czyć w mące i usmażyć na smalcu. Żarood-porne naczynie wysmarować masłem, na dno włożyć część kapusty, na niej ułożyć rybę i przykryć pozostałą kapustą. Potrawę polać smalcem pozostałym ze smażenia i zapiekać 20 minut w piekarniku nagrzanym do tempe-ratury 180ºC.

132 133

Składniki:

Ciasto: • 30 dag mąki • 10 dag margaryny • ½ szklanki gęstej śmietany • 2 dag drożdży • 1 jajko • sól

Farsz: • 30 dag wędzonej ryby • 1 jajko • sól, pieprz, natka pietruszki

Wykonanie:

Do mąki dodać margarynę, żółtko, po-siekać, wlać drożdże ze śmietaną, poso-lić i zagnieść na gładkie ciasto. Rozwał-kować, wygniatać większe niż szklanka kółka, nakładać rozrobiony farsz, skleić na pół, nacinać dziubek, ogon, grzbiet i ziarenko pieprzu za oko. Pomalować białkiem i piec w piekarniku w tempe-raturze 180ºC przez około 30 minut na złoty kolor.

r y B y Z d O l i n y K a r P i a

Rybki z w dzonym farszem

Składniki:

• 1 kg karpia • 6 dag tłuszczu do pieczenia • ½ szklanki czerwonego wina • ¼ szklanki wody • ½ szklanki śmietany • sól, pieprz i przyprawa do ryb

r y B y Z d O l i n y K a r P i a

Ryba pieczona z winem i mietan

Wykonanie:

Wypatroszoną rybę dokładnie opłukać, natrzeć solą, pieprzem i przyprawa-mi. Ułożyć na ogniotrwałym naczy-niu, następnie oblać rybę tłuszczem. Wstawić do piekarnika, piec wolno 30–40 minut. W czasie pieczenia skra-piać winem i wodą. Gdy ryba jest mięk-ka, zalać śmietaną i piec jeszcze 5 mi-nut. Podawać z ziemniakami, surówką z warzyw lub sałatką jarzynową.

134 135n a l e W K i i t r u n K i

Składniki:

• 12 żółtek z jaj • 80–90 dag cukru • 1 l mleka • ½ l spirytusu

Wykonanie:

Mleko przegotować i wystudzić, żółt-ka utrzeć bardzo dokładnie z cukrem na puszystą masę. Po utarciu, nie prze-rywając mieszania, wlewać stopniowo letnie mleko, a następnie spirytus. Ca-łość mieszać jeszcze przez jakiś czas.

Likier jajeczny na mleku

Składniki:

• 1 kg cukru • 4 l wody • 10 dag drożdży

Wykonanie:

Wymieszać składniki i zostawić, aby prze-fermentowały. Po fermentacji zacier jest gotowy.

Ksi ycówkan a l e W K i i t r u n K i

136 137n a l e W K i i t r u n K i

Składniki:

• 8 kg czarnej porzeczki • 8 kg cukru

Wykonanie:

Porzeczki opłukać, włożyć do dużego naczynia i zasypać połową cukru. Zosta-wić na kilka dni w celu wydzielenia się soku. Po upływie tego czasu wycisnąć bardzo mocno przez płótno, aby sok wraz z miąższem spłynął i wlać do gą-siorka. Pozostały z odciśnięcia miąższ z pestkami zalać wrzątkiem, wystu-dzone ponownie wycisnąć. Powtórzyć to kilkakrotnie, aby uzyskać ogółem 18 l płynu w gąsiorku. Otwór przykryć czystą gazą i pozostawić na 3–4 dni w ciepłym miejscu. Następnie rozpuścić pozostały cukier we wrzącej wodzie, wystudzić i uzupełnić gąsiorek do łącz-nej ilości 25 litrów. Zakorkować gąsio-rek rurką fermentacyjną. Wino ściągać po raz pierwszy po około 6 tygodniach. Należy wtedy włożyć wężyk do gąsiorka i ściągnąć pierwsze wino. Do umytego gąsiorka wlać ściągnięte wino, nałożyć rurkę fermentacyjną, pozostawić w cie-płym miejscu (20–25º C). Ten gąsiorek powinien stać aż do momentu, kiedy w rurce przestaną pokazywać się pę-cherzyki powietrza. Wówczas wino na-leży zlać do czystych butelek, szczelnie zakorkować, odstawić w ciemne i chłod-ne miejsce do leżakowania.

U miech dnia – wino z czarnej porzeczki

Składniki:

• ½ l spirytusu 95% • ½ l wody • 2 łyżki cukru • 1 łyżeczka cukru waniliowego • sól

Wykonanie:

Cukier bardzo silnie zrumienić w garn-ku na karmel. Wodę zagotować, rozpu-ścić w niej karmel i cukier waniliowy, dodać szczyptę soli, ostudzić, zmieszać ze spirytusem. Pozostawić co najmniej na trzy dni do przetrawienia składni-ków i uzyskania właściwego smaku.

Przepalanka tradycyjnan a l e W K i i t r u n K i

138

Składniki:

• 60 dag aronii • 8 dag liści z wiśni • 1½ l wody • 75 dag cukru • 1 mały kwasek cytrynowy • ½ l spirytusu 90%

Wykonanie:

Aronię, liście zagotować z wodą, odsta-wić na 24 godziny, następnie odcedzić, dodać kwasek cytrynowy i cukier, po-nownie zagotować i ostudzić. Na ko-niec wlać spirytus i odstawić do skla-rowania.

U miech Ryczowan a l e W K i i t r u n K i

Polski Zwi zek Emerytów i Rencistów w Spytkowicach

140 141

Polski Związek Emerytów i Rencistów został założony w 1963 roku. Daw-no członkowie Związku skupiali się głównie na organizacji wycieczek i pielgrzymek. Od dwudziestu lat uczestniczą aktywnie w życiu gminy, współpracując z Urzędem Gminy i Gminnym Ośrodkiem Kultury. Dla swo-ich członków związek organizuje spotkania integracyjne przy opłatku, majówki przy grillu, Dzień Kobiet. Zarząd koła stara się, aby seniorzy

miło spędzali swój wolny czas. Podczas spotkań nie brakuje wspomnień i wspólnego śpiewu. W ciągu całego roku organizowane są wycieczki, które cieszą się dużym po-wodzeniem.

Spośród 60 członków, którzy w chwili obecnej tworzą Związek, 20 działa w za-łożonym w 2004 r. zespole Wesołe Nutki. Jego pomysłodawczynią była Stanisława Maślona. Repertuar Wesołych Nutek prezentowany jest nie tylko na terenie gminy. Zespół odpowiada na zaproszenia, np. niepełnosprawnych pensjonariuszy z Bochni czy Więckowic. Członkowie angażują się również w organizację różnorodnych imprez na terenie gminy, przygotowując potrawy regionalne. Starają się też w miarę możli-wości odwiedzać tych członków, którzy ze względu na stan zdrowia nie mogą uczest-niczyć w spotkaniach odbywających się w każdą środę. Możliwość spotkań, wymiany doświadczeń, zwłaszcza kulinarnych, sprawia wszystkim uczestnikom radość i łączy więzami niemal rodzinnymi.

142 143

Składniki:

• 1 kg surowych pokrojonych flaków • ½ kg kurczaka • 25 dag wołowiny z kością • 1 marchewka • ½ selera • cebula • ½ białej części pora • 1 liść laurowy • 3 ziarenka ziela angielskiego • ½ łyżeczki majeranku • ½ łyżeczki papryki słodkiej • szczypta imbiru • 1 łyżka mąki • 2 łyżki smalcu • 1 łyżka masła

Wykonanie:

Z kurczaka i wołowiny gotować rosół. Jarzyny pokroić w kostkę i dusić na ma-śle. Flaki sparzyć. Mięso wyjąć z rosołu i pokroić w paski. Wszystko razem po-łączyć, dodać liść laurowy, ziele angiel-skie. Całość gotować do miękkości, do-prawić majerankiem, imbirem i papryką. Na rozgrzany smalec rzucić mąkę, za-smażkę połączyć z zupą.

Z U P Y

Flaczki tradycyjne

Składniki:

• 2,5 l wody • botwinka z buraczkami • 2 marchewki • mała śmietana 12% • kostka rosołowa wołowa • 2 łyżki mąki • 1 łyżka octu • pęczek koperku • sól, pieprz, cukier

Z U P Y

Botwinka

Wykonanie:

Wodę gotować z kostką rosołową, do-dać starte marchewki i buraczki, goto-wać aż do miękkości. Liście i łodygi po-kroić i dołożyć do zupy, gotować kilka minut, następnie dodać ocet. Zupę za-gęścić śmietaną z mąką, doprowadzić ją do wrzenia, dodać drobno posiekany koperek i przyprawy.Zupę można podać z jajkiem lub z mło-dymi ziemniaczkami.

144 145

Składniki:

• 30 dag żołądków • 2 skrzydełka z kurczaka • 10 dag kaszy jęczmiennej • 40 dag młodych ziemniaków • 1 marchewka • ½ białej części pora • 1 pietruszka • 1 cebula • ½ pęczka posiekanej

natki pietruszki • sól, pieprz

Wykonanie:

Mięso zalać 2 litrami wody, włożyć ob-raną i opłukaną włoszczyznę, a gdy zmięknie, przecedzić wywar. Odlać 1 litr i gotować w nim kaszę, po czym dodać ją do reszty wywaru. Włożyć pokrojone w kostkę ziemniaki. Gotować 15 minut. Dołożyć pokrojone, ugotowane warzy-wa i mięso. Wszystko razem zagotować, doprawić pieprzem, solą, wsypać po-krojoną pietruszkę.

Z U P Y

Krupnik na oł dkach

Składniki:

• 1 kg grochu łuskanego • 60 dag boczku wędzonego • 1 marchewka • 1 pietruszka • ½ selera • 2 cebule • sól, pieprz, majeranek

Z U P Y

Grochowa z boczkiem w dzonym

Wykonanie:

Do wody wrzucić połowę pokrojone-go boczku oraz wcześniej namoczo-ny groch, gotować. Gdy groch będzie miękkawy, dodać jarzyny, następ-nie dodać resztę boczku wcześniej przesmażonego z cebulą. Całość zago-tować, przyprawić solą, pieprzem i ma-jerankiem.

146 147

Składniki:

• 2 l wody • 50 dag boczku wędzonego • 0,5 l żurku • 70 dag ziemniaków • 2 ząbki czosnku • sól, cukier, majeranek

Wykonanie:

Gotować wywar na połowie boczku (25 dag), następnie dodać pokrojone w kostkę ziemniaki oraz przyprawy. Pod koniec gotowania dodać żurek oraz pozostałą część boczku, który wcześniej należy przesmażyć.

Z U P Y

Składniki:

• ½ kg ziemniaków • 30 dag kiszonej kapusty • 3 łyżki oleju • 20 dag wędzonego boczku • 1 cebula • 1 liść laurowy • 1 kostka rosołowa • 1 łyżka mąki • sól, pieprz

Z U P Y

Zarzutka z kiszonej kapusty

Wykonanie:

1 litr wody zagotować, wrzucić kostkę rosołową. Ziemniaki pokroić w kostkę, dodać do bulionu. Cebulę drobno po-siekać, podsmażyć na oleju, dodać po-krojony boczek, następnie te składniki wrzucić do bulionu (tłuszcz zostawić na patelni). Kapustę ugotować od-dzielnie, następnie połączyć ją z resztą składników, dodać liść laurowy. Na po-zostawiony wcześniej tłuszcz wrzucić mąkę, podsmażyć dodać do zupy. Ca-łość przyprawić pieprzem i solą.

ur eniaty z ziemniakami

148 149

Składniki:

• 25 dag pęczaku • 50 dag mięsa z kością • 1 cebula • 1 jajko • ½ szklanki wody • bułka tarta • 1 łyżka siekanej natki pietruszki • sól, pieprz

Wykonanie:

Mięso podsmażyć na tłuszczu, przeło-żyć do rondla razem z tłuszczem i po-krojoną cebulą, wlewać wodę, dusić do miękkości. Następnie pozostawić do wystudzenia. Mięso i ugotowa-ny pęczak zmielić, dodać jajko i natkę pietruszki, doprawić do smaku solą i pieprzem. Obtoczyć w bułce i piec na tłuszczu.

d a n i a g łóW n e

Kotleciki z p czaku i mi sa

Składniki:

• 1 kg mieszanego mięsa mielonego • 70 dag białej kapusty • 1 szklanka kaszy manny • 2 jajka • 2 cebule • sól, pieprz

Sos: • mały przecier pomidorowy • 2 łyżki keczupu • 2 kostki rosołowe

d a n i a g łóW n e

Goł bki oszukane

Wykonanie:

Kapustę i cebule pokroić w drobną kostkę, mięso przepuścić przez ma-szynkę. Kapustę i cebulę zagnieść z mięsem, kaszą manną i jajkiem, do-prawić. Ugniatać na jednolitą masę. Formować gołąbki, obtoczyć w mące, obsmażyć na tłuszczu.Do gotującej wody wrzucić kostki roso-łowe, ketchup i przecier pomidorowy, zrobić sos. Gołąbki włożyć do rondla i dusić ok. 1 godziny.

150 151

Składniki:

• 1 kg schabu bez kości • 1 kostka smalcu • 3 cebule • 3 łyżki mąki • śmietana 30% • pieprz, sól

Wykonanie:

Mięso pokroić w plastry. W głębokiej pa-telni roztopić smalec, następnie włożyć mięso, smażyć aż mocno się zrumieni. Cebulę pokroić w kostkę, dodać do mię-sa, dusić do miękkości, dolewać wodę, przyprawić i dusić 1 godzinę. Na koniec podbić mąką rozrobioną z wodą i wlać śmietanę, doprawić. Podawać z ziem-niaczkami i surówką.

d a n i a g łóW n e

Piecze schabowa z sosem babci

Składniki:

• 1 kurczak • 1 kg pieczarek • 3 cebule • 3 jajka • 2 woreczki ryżu • majeranek, kminek, sól,

pieprz, wegeta

Ciasto: • 3 szklanki mąki • 2 jajka • 1 kostka margaryny • 2 łyżeczki proszku do pieczenia

d a n i a g łóW n e

Kurnik drobiowy

Wykonanie:

Kurczaka ugotować, obrać z kości i drobno pokroić. Cebule i pieczarki udusić na oleju. Ryż ugotować. Wymie-szać razem: cebulę, pieczarki, ryż i kur-czaka, przyprawić majerankiem, solą, pieprzem i wegetą. Dołączyć roztrzepa-ne jajka, wyrobić masę. Wyrobić ciasto z podanych wyżej składników. Połowę ciasta rozwałkować, wyłożyć na bryt-fankę, nałożyć przygotowaną masę, przykryć drugą połową rozwałkowa-nego ciasta, posmarować rozbitym jaj-kiem, można posypać kminkiem i piec na złoty kolor. Podawać z barszczem.

152 153

Składniki:

• 10 ziemniaków • 25 dag mięsa mielonego • 2 łyżki mąki pszennej • 1 łyżka mąki ziemniaczanej • 1 bułka • 10 dag boczku • 1 cebula • bulion w kostce • olej • sól, pieprz

Wykonanie:

Obrane ziemniaki zetrzeć na tarce o drobnych oczkach i odcisnąć. Dodać obie mąki, doprawić solą, pieprzem, dokładnie wymieszać. Mięso wyrobić z namoczoną bułką, doprawić. Z masy ziemniaczanej formować pyzy i nadzie-wać mięsem, smażyć 20 minut na ole-ju. Przełożyć wraz z pyzami do garn-ka, podlewać bulionem rozrobionym w szklance wody i dusić do miękkości.

d a n i a g łóW n e

Pyzy starodawne

Składniki:

Porcjana50szt.pierogów Farsz:

• 1,5 kg kapusty • 60 dag mięsa • 3 cebule • olej do smażenia • pieprz, sól

Ciasto:

• 1 jajko • 2,5 szklanki mąki • 100 ml cieplej wody

d a n i a g łóW n e

Pierogi z mi sem i kapust

Wykonanie:

Kapustę ugotować, odcisnąć i przepu-ścić przez maszynkę razem z mięsem gotowanym, doprawić. Cebulę drobno pokroić, usmażyć, dodać do farszu. Ciasto zagnieść, dodając wodę, rozwał-kować, wygniatać krążki, nałożyć farsz i formować pierogi. Następnie wrzucać do gotującej się wody, gotować 10 mi-nut. Przed podaniem okrasić cebulą.

154 155

Składniki:

• 1 kg żeberek • 3 ząbki czosnku • tymianek, sól, pieprz • 2 kg ziemniaków • 2 jajka • niepełna szklanka grysiku • 2 cebule • majeranek

Wykonanie:

Żeberka doprawić solą, pieprzem, czo-snkiem i tymiankiem. Następnie włożyć w zamkniętym naczyniu na 30 minut do lodówki. Ziemniaki zetrzeć na drob-nej tarce, wymieszać z jajkami, majeran-kiem i grysikiem.Po wyjęciu z lodówki żeberka smażyć na oleju, dołożyć cebule. Następnie przełożyć do naczynia żaroodpornego, zalać masą ziemniaczaną. Piec pod przy-kryciem półtorej godziny w piekarniku rozgrzanym do 180°C.

d a n i a g łóW n e

Składniki:

• 1 kg kapusty • 1 kg łopatki wieprzowej • 20 dag smalcu • 2 cebule • 1 śmietana 18% • mąka do opruszenia mięsa • 2 ząbki czosnku • papryka słodka mielona, sól

d a n i a g łóW n e

Wieprzowina w kapu cie

Wykonanie:

Mięso podzielić na porcje, pobić tłucz-kiem do mięsa, posolić, oprószyć mąką, usmażyć na smalcu. Pod koniec sma-żenia dodać paprykę mieloną. Mięso wyjąć z sosu, przełożyć do rondla, podlać wodą i dusić pod przykryciem. Na wpół miękkie mięso wyjąć. Do sosu, który powstał z wcześniej smażonego mięsa, dołożyć kapustę i drobno po-siekany czosnek, na wierzch kapusty układać mięso. Wstawić na 20 minut do piekarnika rozgrzanego do 180°C, polać śmietaną, pozostawić 5 minut w piekarniku. Gotową potrawę poda-wać z ziemniakami, nie mieszając.

eberka pod pierzynk ziemniaczan

156 157

Składniki:

• 30 dag mąki • 20 dag masła • 10 dag cukru pudru • 3 żółtka gotowane

Wykonanie:

Do mąki, masła i cukru przetrzeć ugoto-wane żółtka. Wszystko razem zagnieść i wyrabiać ciasto. Następnie rozwał-kować i wycinać ciasteczka o różnym kształcie. Piec na złoty kolor. Ciastka są bardzo kruche i smaczne.

C i a S ta i d e S e r y

Ciastka z gotowanych ółtek

Składniki:

• 5 żółtek • szklanki piwa • mąka • olej do smażenia

C i a S ta i d e S e r y

Chru ciki piwne

Wykonanie:

Żółtka dokładnie mieszać z piwem, do-sypać tyle mąki, by ciasto łatwo dało się zagnieść. Wyrabiać dość długo. Wykro-ić wąskie prostokąty. Na środku zrobić nacięcie, przez otwór przełożyć jeden koniec paska i smażyć na oleju.

158 159

Składniki:

• 15 dag białego sera • 30 dag mąki • 6 łyżek mleka • 8 dag cukru • 6 łyżek oleju • 2 łyżeczki proszku do pieczenia

Wykonanie:

Ser zmielić, dodać cukier, mleko, olej i mąkę wymieszaną z proszkiem do pieczenia. Zagnieść ciasto, następ-nie je rozwałkować na placek o gru-bości 2 cm. Szklanką wykrawać krążki, w których należy zrobić dziurki kielisz-kiem. Oponki smażyć na oleju, posypać cukrem pudrem.

C i a S ta i d e S e r y

Oponki serowe

Składniki:

• 60 dag maku • ½ szklanki cukru • 20 dag margaryny • 10 dag rodzynek • 10 dag orzechów • 4 jajka • 1 łyżka mąki kartoflanej • 2 łyżki powideł śliwkowych • 1 łyżka miodu • 2 jabłka • olejek migdałowy

Ciasto: • 3 szklanki mąki • 1 margarynę (palmę) • 3 żółtka • 2 łyżeczki proszku do pieczenia • 3 łyżki cukru • 2 łyżki śmietany • 2 łyżki wody • cukier waniliowy

C i a S ta i d e S e r y

Makowiec pospolity

Wykonanie:

Mak sparzyć i przepuścić 2 razy przez maszynkę wymieszać za wszystkimi składnikami. Zrobić ciasto z podanych składników. Większą część ciasta roz-wałkować, położyć na blachę, resztę odłożyć na chwilę do lodówki. Wyrobić mak, ułożyć na ciasto. Z ciasta wyjęte-go z lodówki formować ruloniki i uło-żyć z nich kratkę na wierzch maku. Piec 1 godzinę.

160 161

Składniki:

• 10 dag drożdży pokruszyć • 1 szklanka cukru – wsypać

na drożdże • 4 jajka – roztrzepane wlać

na drożdże • ¾ szklanki mleka • 1 szklanka oleju • 4 szklanki mąki • szczypta soli

Kruszonka: • 1 szklanka mąki • ½ szklanki cukru • ½ kostki masła

Wszystkie składniki zagnieść i włożyć na chwilę do lodówki.

Wykonanie:

Wszystkie składniki pozostawić na 3 go-dziny. Po 3 godzinach wszystko zmikso-wać, żeby się składniki połączyły. Włożyć na blachę, poukładać owoce, posypać kruszonką. Piec 1 godzinę.

C i a S ta i d e S e r y

Szybkie ciasto dro d owe

Składniki:

• 1 kostka margaryny • ¼ szklanki ciepłego mleka • 4 łyżki cukru • 3 szklanki mąki • 1 słoiczek dżemu • 2 jajka • szczypta soli

C i a S ta i d e S e r y

Rogaliki dro d owe z d emem

Wykonanie:

Drożdże pokruszyć do mleka, dodać cukier i mieszać do rozpuszczenia. Do miski wsypać mąkę, sól, jajka, wlać mleko połączone z drożdżami, miękką margarynę i wszystko razem wymie-szać. Przykryć i odstawić do wyro-śnięcia. Ciasto rozwałkować, podzielić na 12 trójkątów, nałożyć dżem i zwi-jać rogaliki. Posmarować ubitym biał-kiem i piec w piekarniku nagrzanym do temp. 180°C na złoty kolor.

162 163

Składniki:

• 10 jajek • 20 dag smalcu • 70 dag boczku wędzonego • 30 dag kiełbasy zwyczajnej • 1 kg ziemniaków • sól, szczypiorek, cebula, mleko

Wykonanie:

Ugotowane ziemniaki pokroić w plastry. Na rozgrzanym smalcu zrumienić ce-bulę i boczek, potem dodać ziemniaki, pokrojoną w kostkę kiełbasę i wszystko obsmażyć. Jajka rozbić z mlekiem, dodać sól, pokrojony szczypiorek, przyprawić masę jajeczną i wylać na przysmażone ziemniaki, zamieszać i smażyć powoli, aż jajka się zetną. Podawać w porcjach.

P r Z y S taW K i

Jedzenie chłopskie

Składniki:

Ciasto: • 1 kg mąki • 10 dag drożdży • 10 dag margaryny • 3 żółtka, 1 białko • 1 całe jajko do smarowania • sól

Farsz: • cebula • boczek wędzony i surowy • sól i pieprz

Wykonanie:

Składniki na farsz pokroić drobno, przesmażyć, doprawić solą i pieprzem. Z podanych wyżej składników zarobić ciasto drożdżowe, zostawić do wy-rośnięcia. Potem rozwałkować ciasto i wykrawać krążki. Do każdego krążka dać trochę farszu, skleić brzegi i ułożyć na blaszce, posmarować jajkiem i piec przez 30 minut. Bardzo dobrze smakują ze szklaneczką białego barszczu.

P r Z y S taW K i

Bułeczki dro d owe z boczkiem i cebul

164 165

Składniki:

• ½ kg wieprzowiny • 1 kg podgardla • 2 nóżki z kurczaka • 30 dag wątroby drobiowej • 3 jajka • 1 bułka zwykła • 2 cebule • pieprz, sól

Wykonanie:

Podgardle, wieprzowinę i udka udusić do miękkości, około 10 minut przed koń-cem gotowania dodać wątróbkę drobio-wą. Potem wszystko zmielić na maszyn-ce, namoczyć w wywarze z mięsa bułkę, a potem także ją przemielić i dołożyć do mięsnej papki. Do mięsa dodać także jajka, potem wszystko przyprawić i piec w foremkach przez ok. 60 minut.

Pasztet mi sny

Składniki:

• 1 kg mięsa mielonego • ¾ szklanki kaszy manny • 5 jajek • 2 pęczki natki pietruszki

Mi so pietruszkowe

Wykonanie:

Natkę pietruszki drobniutko pokroić. Do mięsa mielonego wsypać kaszę mannę, wbić jajka oraz dodać natkę pietruszki. Wszystko razem połączyć, doprawić i wyrobić na jednolitą masę. Wyrobioną masę mięsną podzielić na 2 porcje i każdą z osobna włożyć do foliowej torebki, ciasno upchnąć i zawiązać. Następnie włożyć woreczki do garnka napełnionego wodą i go-tować 60 minut. Woreczki z mięsem wyjąć z wody, obciążyć i odstawić, aż mięso ostygnie. Jest ono znakomite jako przystawka i świetnie zastępuje wędlinę.

P r Z y S taW K iP r Z y S taW K i

166 167

Składniki:

na2chlebakikeksówki(30cm)

• 6 szklanek mąki • 2 szklanki otrąb pszennych • 2 łyżeczki soli • 4 szklanki letniej wody • 2 łyżeczki cukru • 10 dag drożdży

Wykonanie:

Drożdże pokruszyć i wymieszać z cu-krem i 4 łyżkami ciepłej wody, odstawić. W misce wymieszać mąkę, sól i otręby, dolać wodę, następnie dodać rozczyn aż do powstania ciasta. Wlewać do na-tłuszczonych i wysypanych otrębami keksówek. Wkładać do zimnego piekar-nika i piec 1 godzinę od chwili, gdy tem-peratura wzrośnie do 200°C.

Chleb dla leniwych

Składniki:

• 1 kg słoniny • ½ kg boczku surowego

lub podgardla • 20 dag wędzonego boczku • 2 cebule • 2 ząbki czosnku • sól, pieprz, majeranek

Smalec domowy

Wykonanie:

Słoninę pokroić w kostkę i powoli sma-żyć na złoty kolor, następnie dodać ce-bule i czosnek. Boczek surowy można zmielić na maszynce do mięsa na du-żych oczkach, wysmażyć, połączyć ze słoniną i przyprawić. Przelać do na-czynia, wystudzić.

r ó Ż n O Ś C iP r Z y S taW K i

168 169

Składniki:

• 10 dag masła • 3 łyżki startego chrzanu • sok z cytryny • sól, pieprz

Wykonanie:

Masło utrzeć z chrzanem. Doprawić sokiem z cytryny, cukrem oraz solą. Można również dodać natkę pie-truszki.

Masło chrzanowe

Składniki:

• 1 kg buraków • 3 łyżki chrzanu • ocet, cukier, sól

Wykonanie:

Buraki ugotować, ostudzić i zetrzeć na tarce o małych oczkach. Połą-czyć z chrzanem oraz doprawić solą, octem, cukrem (można też do-dać kminek).

wikła z chrzanemr ó Ż n O Ś C ir ó Ż n O Ś C i

Składniki:

• 2 ogórki korniszony • 4 grzybki marynowane • 1 cebulka • majonez

Sos z ogórkiem do jajek

Wykonanie:

Wszystkie składniki pokroić w kost-kę, połączyć z majonezem, dodać sól i pieprz do smaku.

170 171

Surówka z kiszonej kapusty

r ó Ż n O Ś C ir ó Ż n O Ś C i

Składniki:

• 50 dag kapusty kiszonej • 1 cebula • 1 marchewka • 1 łyżka oleju • ½ łyżeczki kminku • cukier • natka pietruszki

Wykonanie:

Kapustę poszatkować, włożyć do sala-terki. Marchew zetrzeć na tarce o gru-bych oczkach, cebulę i natkę pietrusz-ki drobno pokroić. Wszystko razem połączyć, przyprawić kminkiem, cukrem i łyżką oleju.

Składniki:

• 4 marchewki • 1 jabłko • 2 łyżki startego chrzanu • ½ szklanki śmietany 18% • sól, cukier

Surówka z marchewki i chrzanu

Wykonanie:

Marchew i jabłko zatrzeć na tarce o grubych oczkach, dodać chrzan wy-mieszać ze śmietaną, solą i cukrem.

172 173

Karp w galarecier y B y Z d O l i n y K a r P i a

Składniki:

• 1 karp (1,5 kg) • 2 marchewki • 2 pietruszki • 1 por • 1 cebula • ½ korzenia selera • 1 puszka zielonego groszku • natka pietruszki • 2 łyżki żelatyny • 5 ziarenek ziela angielskiego • 2 liście laurowe • 5 ziarenek pieprzu • sok z ½ cytryny • sól, cukier

Wykonanie:

Karpia oczyścić starannie, pokroić w dzwonka, posolić i odstawić w chłod-ne miejsce. Warzywa zalać 1,5 l wody, dodać pieprz, ziele angielskie, liście lau-rowe i głowę karpia. Wywar gotować 30 minut, następnie przecedzić. Dzwon-ka ryby ułożyć w płaskim rondlu, zalać wywarem i gotować na wolnym ogniu 20 minut, następnie całość ostudzić. Karpia ostrożnie wyjąć z wywaru łyżką cedzakową, ułożyć na półmisku i deli-katnie wyjąć kości. Udekorować ugo-towanymi jarzynami z wywaru, natką pietruszki i groszkiem. Wywar doprawić sokiem z cytryny, solą, cukrem i pie-przem. Dokładnie rozpuścić w nim żela-tynę i zalać rybę.

r y B y Z d O l i n y K a r P i a

Składniki:

• 1 kg fileta z ryby • 1 kg boczku wędzonego • pieprz, olej

Koreczki rybne z boczkiem

Wykonanie:

Kawałki fileta pokroić na nieduże por-cje, przyprawić. Owijać plasterkami boczku, panierować w jajku i bułce. Piec na rozgrzanym oleju.

174 175

Ryba na pikantnor y B y Z d O l i n y K a r P i a

Składniki:

• 1,5 kg fileta rybnego • 2 jajka • bułka tarta • olej do smażenia

Sos: • 1 litr papryki konserwowej • 2 puszki ananasa • 4 cebule • 1 ketchup pikantny (500 ml) • 2 łyżki koncentratu pomidorowego • ½ szklanki oleju

Wykonanie:

Ryby panierować w jajku, bułce i usma-żyć na oleju. Pozostawić do wystudze-nia. Cebule pokroić i zrumienić na oleju na złoty kolor, dodać wodę z papryki i 1 puszki ananasa, następnie dołożyć ketchup i przecier. Wszystkie składniki zagotować. Ananas i paprykę pokroić w kostkę, dodać do zalewy, wszystko razem zagotować, doprawić do smaku. Ostudzoną zalewą przełożyć ryby i od-stawić na 12 godzin.

r y B y Z d O l i n y K a r P i a

Składniki:

• 1 kg ryby (może być panga) • 4 cebule • ½ szklanki octu • 3 szklanki wody • ½ szklanki cukru • 1 przecier pomidorowy średni • olej do smażenia • 3 jajka • bułka tarta • sól, pieprz

Ryba w pomidorach

Wykonanie:

Cebule usmażyć na oleju, następnie dodać przecier pomidorowy, wodę, cu-kier, ocet i przyprawy. Tak powstały sos należy zagotować, odstawić do wystu-dzenia. Rybę panierować w jajku i buł-ce, usmażyć na oleju. Wystudzoną rybę ułożyć w naczyniu i zalać sosem.

176 177

Ryba w zalewie octowejr y B y Z d O l i n y K a r P i a

Składniki:

• 2 kg ryby (może być panga) • 2 jajka • bułka tarta • mąka • olej

Zalewa: • 1 szklanka octu • 5 szklanek wody • 5 łyżek cukru • 2 łyżki soli • 2 łyżki magi • 2 duże cebule • 6 ziarenek jałowca • 6 ziarenek pieprzu • 5 ziarenek ziela angielskiego • 1 liść laurowy • 2 łyżeczki gorczycy • 2 ząbki czosnku

Wykonanie:

Ryby panierować w mące, jajku, bułce i smażyć na oleju. Pozosta-wić do wystudzenia. Ze wszystkich podanych wyżej składników goto-wać zalewę 2–3 minuty. Ostudzoną zalewą przełożyć ryby i odstawić na 12 godzin.

n a l e W K i i t r u n K i

Składniki:

• ½ l wódki • 1 laska imbiru lub 1 łyżeczka

mielonego imbiru

Wykonanie:

Imbir zalać wódką i pozostawić szczel-nie zamknięte. Po tygodniu wódkę przefiltrować, żeby nie było osadu.

Imbirówka

178 179

Krówkan a l e W K i i t r u n K i

Składniki:

• 1 szklanka rumu 80% • 1 puszka masy krówkowej

Wykonanie:

Masę krówkową dobrze zmiksować i powoli wlewać rum. Miksować tak, żeby nie było grudek, a następnie wle-wać do butelki. Gdyby konsystencja była zbyt gęsta, dodać kieliszek wódki czystej. Odstawić na tydzień, co jakiś potrząsając butelką.

n a l e W K i i t r u n K i

Składniki:

• 2 kg mieszanych owoców (jabłka, gruszki, śliwki, winogrona)

• 1 l wódki czystej • 1 kg cukru

Wykonanie:

Owoce umyć, pokroić, usunąć pestki i ułożyć warstwami w słoju, przesypu-jąc je cukrem. Zalać wódką, szczelnie zamknąć i odstawić na 3 miesiące.

Pociecha starego kawalera

180 181n a l e W K i i t r u n K i

Składniki:

• 2 kg wiśni • 1 kg cukru • 1 l spirytusu

Wykonanie:

Wiśnie włożyć do słoja, przesypując cu-krem, zalać spirytusem tak, aby owo-ce były przykryte. Zamknąć szczelnie słój i odstawić w słoneczne miejsce. Po 3 miesiącach zlać nalewkę, przece-dzić, rozlać do butelek i znów odstawić na 2 miesiące, aby wiśniówka nabrała właściwego smaku.

Wi niówkan a l e W K i i t r u n K i

Składniki:

• 5 kg owoców aronii albo 2,5 l soku z aronii

• 10 litrów wody • 3 kg cukru

Wykonanie:

Owoce wsypać do dymiona, zalać wodą, zasypać cukrem, założyć fer-mentkę i odstawić w ciepłe miejsce. Gdy przestanie fermentować, zlać sok z dymiona, a owoce wyrzucić. Sok po-nownie wlać do dymiona, a gdyby był zbyt kwaśny, można dosypać cukru według uznania. Odstawić, aby się wy-klarowało.

Wino z aronii

98 Barszcz chrzanowy 99 Cebulowa z grzankami 100 Kminkowa 101 Pituch z ziemniakami 102 Polewka 103 Ryczowska kwaśnica

142 Botwinka 143 Flaczki tradycyjne 144 Grochowa z boczkiem wędzonym 145 Krupnik na żołądkach 146 Zarzutka z kiszonej kapusty 147 Żur żeniaty z ziemniakami

104 Bigos tradycyjny 105 Kluski kładzione z boczkiem 106 Knedle ze śliwami 107 Kotlety z fasoli 108 Pieczeń drobiowa 109 Pierogi z fasolą 110 Placki warzywne 111 Placki ziemniaczane Władzi

148 Gołąbki oszukane 149 Kotleciki z pęczaku i mięsa 150 Kurnik drobiowy 151 Pieczeń schabowa z sosem babci 152 Pierogi z mięsem i kapustą 153 Pyzy starodawne 154 Wieprzowina w kapuście 155 Żeberka pod pierzynką ziemniaczaną

da

nia

głóWne

da

nia

głóWne

ZU

PY

ZU

PY

112 Ciastka smalcowi 113 Ciasto świąteczne 114 Drożdżok z zokotą 115 Placek babci Rózi 116 Placek chłopski 117 Sernik królewski

156 Chruściki piwne 157 Ciastka z gotowanych żółtek 158 Makowiec pospolity 159 Oponki serowe 160 Rogaliki drożdżowe z dżemem 161 Szybkie ciasto drożdżowe

cia

st

a ideSery

cia

st

a ideSery

118 Łazanki 119 Pasta: z dorsza wędzonego,

z jaj gotowanych, z mięsa lub wędlin 120 Sałatka tradycyjna 121 Sałatka śledziowa 122 Tulipan z jajek

162 Bułeczki drożdżowe z boczkiem i cebulą 163 Jedzenie chłopskie 164 Mięso pietruszkowe 165 Pasztet mięsny 166 Smalec domowy

PrZyStaWKi

PrZyStaWKi

123 Baran świąteczny 124 Jajecznica zdrowotna 125 Kapusta zasmażana 126 Żur ryczowski 127 Syrop z mlecza 128 Surówka z kapusty czerwonej i chrzanu

167 Chleb dla leniwych 168 Ćwikła z chrzanem 168 Masło chrzanowe 169 Sos z ogórkiem do jajek 170 Surówka z kiszonej kapusty 171 Surówka z marchwi i chrzanu

róŻnOŚCi

róŻnOŚCi

129 Karp wigilijny 130 Karp zapiekany w białej kapuście 131 Ryba gotowana w jarzynach 132 Ryba pieczona z winem i śmietaną 133 Rybki z wędzonym farszem

172 Karp w galarecie 173 Koreczki rybne z boczkiem 174 Ryba na pikantno 175 Ryba w pomidorach 176 Ryba w zalewie octowej

ryBy

Zd

Olin

yKarPia

ryBy

Zd

Olin

yKarPia

S P i S t r e Ś C i

134 Księżycówka 135 Likier jajeczny na mleku 136 Przepalanka tradycyjna 137 Uśmiech dnia – wino z czarnej porzeczki 138 Uśmiech Ryczowa

177 Imbirówka 178 Krówka 179 Pociecha starego kawalera 180 Wino z aronii 181 Wiśniówkan

aleWKi

itrunKi

naleWKi

itrunKi

95 KołogospodyńWiejskich wryczowie

139 PolskiZwiązekemerytów irencistówwSpytkowicach

9 KołogospodyńWiejskich wBachowicach

12 Chrzanówka 13 Grzybianka z borowików 14 Kwaśnica ze skwarkami i ziemniakami 15 „Meksyk” bachowski 16 Wodzianka staropolska 17 Żur z owsianej mąki

54 Jarzynowa 55 Kapuśniak na boczku 56 Porowa z pulpetami 57 Wiosenna 58 Ze świeżych grzybów 59 Zupa NIC

da

nia

głóWne 18 Boczek w kapuście

19 Kapusta z grochem 20 Krokiety jarskie 21 Pierogi na ostro 22 Prażone ze śmietaną 23 Żeberka w kapuście zasmażanej

60 Gulasz 61 Indyk z żurawiną 62 Kotleciki „Babci Stasi” 63 Kwaśnica z golonkiem 64 Mielone w szynce 65 Pęczak z grochem okraszony słoniną 66 Rolady wiejskie 67 Żeberka wieprzowe w kapuście włoskiej

da

nia

głóWne

ZU

PY

ZU

PY

cia

st

a ideSery 24 Babka majonezowa

25 Ciastka owsiane 26 Ciasto z malinami 27 Drożdżowy z serem 28 Obwarzanki 29 Salceson na słodko

68 Baba pachnąca latem 69 Ciasto Pycha 70 Ciasto z truskawkami 71 Pączki z marmoladą 72 Racuchy 73 Szarlotka Babci

cia

st

a ideSery

PrZyStaWKi 30 Galaretka wieprzowa „Zimne nóżki”

31 Pasztet po bachowsku 32 Smalec z jabłkami 33 Szynka z chrzanem w galarecie 34 Śledź po bachowsku

74 Bliny z selera 75 Jajka faszerowane 76 Kalafior zapiekany 77 Paszteciki 78 Wiosenna pasta

PrZyStaWKi

róŻnOŚCi 35 Grzyby w marynacie

36 Kapuśniaczki 37 Konfitura z dyni 38 Papryka w miodzie 39 Sałatka selerowa 40 Sałatka z grzybów

79 Chleb domowy z ziarnami 80 Chrzan tarty 81 Ogórki kiszone 82 Paluszki serowe 83 Sałatka z pora 84 Sałatka z ziemniaków

róŻnOŚCi

ryBy

Zd

Olin

yKarPia 41 Karp na kwaśno

42 Karp w śmietanie 43 Karp wędzony 44 Koreczki śledziowe z sałatą 45 Kuleczki z karpia

85 Karp w galarecie z warzywami 86 Karp w piwie 87 Pstrąg z grila 88 Ryba śmietanowo-ziołowa 89 Ryba w chrzanie

ryBy

Zd

Olin

yKarPia

S P i S t r e Ś C i

naleWKi

itrunKi 46 Jajokoniak kawowy

47 Nalewka lodowa 48 Orzechówka 49 Śliwowica 50 Wino z jabłek

90 Cytrynówka Stryja 91 Malinówka Leśna 92 Miodówka-Gorzałczyna z ula rodem 93 Nalewka różano-głogowa 94 Nalewka z pigwyn

aleWKi

itrunKi

51 KołogospodyńWiejskich wPółwsi