3

NDEKLER

KOMANAR'DAN........................................... 2

SEVGNN EN YCES ZGRLK SAVAIMIYLA

E FLZLENENDR.... 3-26

YEN BR 8 MARTA VYAN RUHUYLA GRELM

27-30

LORNA PNC HEZAR PEPULA.............. 31-38

NEWROZ ALANLARI ZGRLETRLMES GEREKEN

DEERLERN SAHPLENLP HAYKIRILMASININ

COKUN

ALANLARIDIR..........................................................

........ 39-43

SEKZNC YILINDA ULUSLARARASI KOMPLOYA

KARI VYAN RUHUYLA MCADELE EDELM VE

KAZANALIM..... 44-60

KONFEDERAL KLTR ...................... 61-74

PKKDE DORU YNETM ANLAYAI VE

YAANAN SORUNLAR ................ 75-90

ULUS DEVLET, DEMOKRATK ULUSLAMA SREC

VE DEMOKRATK

KONFEDERALZM.......................... 91-104

SERXWEBUN DEOLOJK BARKATIMIZ OLMAYA

DEVAM EDECEKTR..... 105-123

BR ZGRLK HASTALII;

LBERALZM -II- ................................ 124-129

PKK BR

NEWROZ

PARTSDR!

4

Komnardan

Dalar kiminin kefen, kiminin ise gelinlik olarak adlandrd beyaz giyitlerinden soyunup yaamn btn renklerini

cokunca gzlerimizin nne sererken, baharn bu ilk ayna ne kadar ok ey sdrdmz grmenin aknl ile karlyoruz

mart ayn. Mart, her eyden nce ve her eyden ok Newroz aydr; diriliin, direniin ve zgrln bayram. Yine kendi rengini

tek tek btn gnlerine paylatrm bir Newroz ay. zgrln gzelliini 8 Martn kadn cokusuna, acnn rengini 16

Martn Halepesine, direniin ve kahramanln rengini 28 Martn Agitliine paylatrm bir ay. Ve Mart, btn bunlarn bir

gerei olarak demokrasinin ve komnalitenin en canl haykrld, yaand ve sahiplenildii bir ay. Bunun iin de Mart, en ok

komnarlarn ay.

Komnarn bu saysna Mart sdrmaya altk. Smad aktr. Baz renklerini ve anlamlarn elimizin tuttuu,

gzmzn grd ve dilimizin dnd kadaryla Komnarca paylamak istedik. Gerek Martn rengini verdii gnleri

anlamak ve anlatmak asndan olsun, gerekse Martn rengini bir sistem olarak yaratma ynndeki mcadelenin geldii dzey ve

bu konuda yaanan sorunlarla ilgili yaplan zmlemelere bu sayda olabildiince yer vermeye altk.

nc saymzda 15 ubat yanstmaya almtk. 15 ubat ile karanla mahkum edilmek istenen halkn aydnl

Newrozun alevleriyle aydnlatt Mart ayn nasl karlamamz gerektii ynndeki perspektifleri esas alan bir Komnar

hazrlamaya altk. Her zamanki gibi eksikliklerimizin olabileceini biliyoruz. nc saynn 15 ubata yetitirilmesi iin

olabildiince aba sarfettik. Ancak renebildiimiz kadaryla datm ve ulam sorunlarndan dolay nc say, btn

okuyucularmza zamannda yetiemedi. Bu konuda yaanan sorunlarn giderilebilmesi iin Komnar takip eden

arkadalarmzn bu konuda bulunduklar alanlarda gerekli bilgilendirme yapma, sonularn takip etme ve bu konularda gerekli

mekanizmalar iletmeleri ynnde yeterli hassasiyeti gstermediklerini bir eletiri olarak belirtiyoruz. lk saymzdan itibaren

Komnarn btn Apocu hareketin kadro ve militanlarnn dergisi olma iddias tadn srekli vurguladk. Bu konuda ksmi

eletiri, neri ve grler bize ulasa da, yeterli bir takibin ve sahip kmann yaanmamas eletirilmesi gereken bir yaklamdr.

Bu saydan itibaren Komnarn hem ulatrlmas, hem de biimi, ierii ve kapsamna ilikin arkadalarn dnce, gr ve

nerilerini paylaabilecei platformlarn oluturulmasna dnk anketler ve tartma mekanizmalar oluturmaya alacaz.

Arkadalarn bu konularda gerekli ilgi ve hassasiyeti gstereceklerine inanyoruz.

Komnarn drdnc saysn Viyan arkadan ansna ithaf ettik. Bunun iin de En Gzel Komnarmz ad altnda

bir dergi hazrladk. Bu derginin hazrlk srecinde birok arkadan Viyan arkada ile ilgili anlar, deerlendirmeleri ve iirleri

geldi. Bunlarn hepsini deerlendirmeye altk. Viyana layk bir alma olmasna zen gstersek de yetersiz olduunun

farkndayz. nmzdeki dnemde viyan arkada ile ilgili daha kapsaml ve uzun vadeli almalar yrtlecek. Bu derginin en

azndan o almalar iin bir ilk adm ve zemin olaca inancyla hareket ettik. Komnar olarak Viyan srekli bir izgi olarak

ilemeye, yaamaya ve yaatmaya alacaz. Viyan ile ilgili yrtlecek uzun vadeli almalara katk sunmak isteyen btn

arkadalarn en gzel komnarna doru sahip karak bunun gereklerini yerine getireceine inanyor, btn yoldalarn 8 Mart

Dnya Emeki Kadnlar Gn ve zgr yaama dirili olan Newroz Bayramn tm Apocu duygularmzla kutluyoruz.

5

Gerekten partilileiyor

musunuz? zellikle tm gcmzle

kendimizi aka sunmaya

alrken, drste, yeterli ve

baar imkn vaat eden bir katlm

oluyor mu? Ben bu savata kendi

rolm oynarm, olaanst

davranmay srdrrm. Siz de

sava ve mcadeleyi gelitirmek

iin kendinizde ne bitiyorsa

yapmal ve gittike daha fazla

yaratc olmay bilmelisiniz. Bu

konuda drst olacak msnz?

Eskiden verdiiniz szler olduka

yetersizdi ve ou da inanlmaz

duruma gelmiti. Verdiiniz katlm

szlerinizin biraz saygdeer yn

olacak m? Hi olmazsa bu

aamada sznz kantlayacak bir

areyi, bir imkn kendinizde

yaratacak msnz? Ne aresizlie

snarak ne de abartmaya giderek,

bir insan ne yapabilir veya ne

yapmas gerekir deyip bu halkn

derin devrim ihtiyacn ve

yoldaln baz temel hususlarn

gz nne getirerek, bir almann

ve yaamn sahibi olabilecek

misiniz? Kendini yitirmeye hi

gerek yoktur, gelimelerin altnda

ezilmeye gerek yoktur. Gelimeler

zerinde hak etmedii ve gereken

abayla desteklemedii halde, sz

ve yetki sahibi olma gibi aptalca ve gafilce bir

tutumdan vazgeebilecek misiniz? Bunun

yerine yoldalk anlamna gelen ve onu temsil

edebilecek bir dzeyi yakalayabilecek

misiniz? Bu yetenei gsterebilecek, bu sz

verebilecek misiniz?

Sizin tarznz yiite deildir. yi

niyetleriniz, attnz baz admlar var, fakat

bunlar sava ve yaam kurtarmaya yetmiyor.

Birok konuda bile bile kaplar yenilgiye ak

tutuyorsunuz. Birok gelime imknn

grdnz halde, laykyla karlk

veremiyorsunuz. nanlmaz bir tutuculukla

kendini koyuverme kadar abartarak dayatmay

rahatlkla bir kadro tarz olarak

yanstabiliyorsunuz. Hi korkmadan, hi

6

SZN TARZINIZ YTE DELDR. Y

NYETLERNZ, ATTIINIZ BAZI

ADIMLAR VAR, FAKAT BUNLAR SAVAI

VE YAAMI KURTARMAYA YETMYOR.

BROK KONUDA BLE BLE KAPILARI

YENLGYE AIK TUTUYORSUNUZ.

BROK GELME MKNINI

GRDNZ HALDE, LAYIKIYLA

KARILIK VEREMYORSUNUZ.

sinmeden bunu yapmanz neyi ifade ediyor?

Bu, eskinin en zararl biimde

yanstlmasndan baka bir ey deildir. Bu

durumlar nasl aacaz diye her gn kara

kara dnyorum. Gafiller, kendini aldatanlar

devrimi ne sanyorlar?

Btn bunlar belirtmeme ramen

benim her zamanki tutumum, bir iki szck

bile bir araya getiremeyenlerle yrmeyi

bilmektir. Onu da bizzat gnlk pratiimle

gsteririm. Mthi olanaklar, devrimi yapma

olanaklar varken, bunlara bu kadar yanlgl

yaklaan kimdir? Her trl hilekrlkla kendini

aldatarak yrtme cretini gsterenler

kimlerdir? Btn bunlar da En iyisini

yapyorum, ne kadar haklym, ne kadar

fedakrm ad altnda yapanlar kimlerdir?

Biraz kendinize yklenirseniz, acaba hi mi

dayanamayacaksnz? Beyninize

yklenirseniz, acaba kriz mi geireceksiniz?

Yaam m elinizden alyoruz? Bu bir

provokasyon teorisi, bir TC teorisidir. Sanki

elinizde yaam diye bir eyi brakmlar da,

ben de bunu

elinizden

alyormuum gibi

davrandnz

sylene-bilir mi?

Bunun tep-kisi

iinde misiniz?

ocukluunuz,

genliiniz eliniz-

den alnyor veya

ocuklar, genler

elinizden alnyor,

analar babalar sahip kn diyen d-man

talimatnn ge-reklerini mi d-nyorsunuz?

ok iyi gryorsunuz ki, ocuklar ve genler

yerlerde srnp gidiyor, kendilerine be

metelik deer veren de yoktur. Beni

anlayabilecek misiniz? Benim en byk

skntm, kendimi anlatamama tehlikesidir.

Beni yanl anlamanz, bana yapabileceiniz

en byk ktlk oluyor. Aslnda bu beni

harekete geiriyor. nk buna hakknzn

olmad kansndaym. Neden beni yanl

anlayp kendi emellerinize alet edeceksiniz?

Kald ki, boynumuzun borcu olan binlerce

ehidin vasiyeti ve on milyonlarca kitlenin

beklentileri var. Bizi yanl ve yetersiz

anlamak, btn bu deerlerle oynamak

demektir. Buna nasl cesaret edebilirsiniz?

ler geliiyor ve bu anlamda kendimizi

zorluyoruz. nk boynumuzdaki bor,

bizden beklenenler ve istemler dayanlmaz

boyutlardadr. Ar konumak istemiyorum,

ama sizler lnz sunmaktan veya Ben ok

hamalm, emeim var, ne verirsen satarm

demekten teye bir tavr sergileyebiliyor

musunuz? Serbest braklsanz, nereye nasl

varacanz belli mi? Hepiniz drstsnz

veya iyi niyetlisiniz, ama ok ksa bir sre

sonra nereye ve nasl bir hizmetkr

olabileceinizi dndke, harcadnz

emekler karsnda byk ac duyuyorum. Bu

yetersizlii nasl dnebiliyorlar, nasl

kendilerine yaktrabiliyorlar diye zntyle

deerlendirmekten kendimi kurtaramyorum.

Yaamn neresinden gireyim, ordulamann

neresinden kaym diye dnyorum.

Bazlar devrimi, kendi babasnn iftliini

gelitirme gibi anlyorlar. Kald ki, ounun

bir iftlii gelitirme

gc de yoktur; fakat

ounda bir devrim

kavgas var, o da onda

her trl fitnelii

yaratyor. Tm bunlar

grp dzeltmemiz gere-

kiyor.

Sizden ok ey

istemiyoruz. Dikkatlice

byle bir dncede g

sahibi olmay, devrim iine

yksek bir ciddiyet ve saygyla eilmeyi

salayabilseydiniz iler ilerlerdi. Byk

marklklar, byk denge-sizlikler

gelimitir. Geli-tirilen entrikalar aalara ve

en deme kk burjuvalara ta kartyor.

Yaam adna yaama sarkntlklar ve

sapknlklar var. Bunlar ne yapacaz? Bu

konuda acaba beni hi anlamayacak msnz

veya benim yaamamam halinde banza

nelerin gelebileceini kestirebiliyor musunuz?

Bunlar ne kadar belirtiyorsak, o kadar

hounuza gidiyor. Biraz dellocusunuz. Sizde

biraz feodal veya kk burjuva delloculuu

var. sterseniz yenmezsiniz. nk maceradan

7

holanyorsunuz. Ama dello yapaym diye

bunlar belirtmiyorum, ok zorunlu grevleri

aa karmak iin vurguluyorum.

En deme savalar da dahil, acaba u

anda askerilemenin neresindeyiz?

Olanaklaryla, planlar ve perspektifleriyle

neresinde olmalyz? Soruna gereki yaklaan

var m? Bunun iin nelere, nasl yaklalr diye

PKK izgisinin gereklerine gre gerek bir

yaklam gsteren olacak m? Bunlarla nasl

hesaplamayaym? Nasl grevler zerine kafa

patlatmayaym? Siz yoldal nasl

anlyorsunuz? Saduyudan bu kadar uzak

kalmay kendinize nasl yediriyorsunuz?

Hibir Allahn kulu veya hibir

doast g bu ileri bana sylemedi. Bata

vicdani sorumluluumla bu ilere baladm ve

halen de vicdanmn emrettikleriyle ilerimin

zerindeyim. Allahtan ekinmiyor, kuldan

utanmyor musun? derler. ok zorunlu

grevlerin gerekleri sz konusu olduunda

biraz ekinmemiz, utanmamz ve vicdanl

olmamz gerekir. Benim btn bu ortamlar

yaratmamn nedeni, dnmenize imkn

salamak ve baz olas klarnza hamle

gc kazandrmaktr. Sizler bunu nasl

anladnz, ne gibi sonular kardnz, bunlarn

bizim beklentilerimizle ne alakas var?

Herhangi bir gelime sz konusu olduunda

mkemmelsiniz, yani asgari llere gre

kimsenin size bir ey sylememesi gerekir.

Fakat zaferi ve yaam kurtarma sz konusu

olduunda yitiksiniz. Biz artk baz hususlar

kesinletirmeliyiz. Aldatlmamamz

gerektiinin ok nemli olduunu iyi

biliyorsunuz.

Yanl anlamayalm; ok az alld

veya az aba sahibi olunduu iin

eletirilmiyorsunuz. Devrim bir sanattr;

ncelikleri, olaslklar ve ufku, onun temposu

ve kiilie mutlak yanstlmas gereken

hususlar vardr. Askeri ve siyasal kafa sahibi

olmann, tavr sahibi olmann baz mutlak

gerekleri var. Belki harcadnz aba fazladr,

ama benim anlatmak istediim biraz daha

deiiktir. Aslnda size alabildiine bireysel

inisiyatif veriliyor. Her eyiyle bana kar

sorumluluu yle hissedin demiyorum. yle

bir tarznz olumal ki, vicdannzn

emrediciliini ve yine ustalnzn sonu

alcln dman hissetsin; halk da Tamam,

byledir diyebilsin.

Tecrbelere dayanarak belirtiyorum ki,

kendi bana braklsa, ller yitirildii iin

salanan baarlar ok rahatlkla baka ar

sorunlar tekil edebilecek durumlara yol aar

ve bu yaklamn sahibi kesinlikle bu

durumlarn altndan kamayaca iin ya saa

ya sola yatrr ya da intiharvari yaklaarak

boa kartr. Bunlar nlemek gerekiyor.

Onun iin kendimizi byle ortaya koymaya

alyoruz. Hibir dnemle kyaslanmayacak

kadar anlamanz umut ediyoruz. Aslnda

anladnz sanmyoruz; sadece umut

ediyoruz, umarz bu sefer anlamaya yanarlar

diyoruz. Bir tavra sahip olabileceksiniz diye

umut ediyoruz. Birbirimizi dvemeyiz, ok

ar konuamayz.

Derin bir tartmann yrtlmesi

gerektiini belirttim. Devrimde ve katlmda

zorlama yoktur, gnlllk esastr. Fakat

sonucu da mthi disiplinlice olur. elikten

iradeden sz ederler; katlm salandktan

sonra da yle olmas gerekir. nk geliyor ve

birok zorluklar gze alyorsunuz. Btn

bunlar bir devrimi baarmak iindir, yoksa

kurbanlk koyun gibi kendini bimek iin

deildir. En geri olann seviyesine ineyim, bu

hi umurumda bile deildir; ama btn bunlar

devrimin demir disiplinine ulamak ve

amansz grev adam olmay salayabilmek

iindir. Bundan baka sonu karamazsnz.

nderlik, biraz bu deil miydi? Bunu hi

anlamayacak msnz? Kendinizi mutlaka o

ocuk keyfinize gre mi yorumlayacaksnz?

Bundan vazgemeyecek misiniz? elikten bir

iradenin olmas gerektiine kendinizi biraz

hazrlamayacak msnz? Bunlar

yapmazsanz, kt kaybedersiniz. Dman u

anda halk parampara ediyor, ama iinizde

gl tedbirler gelitiren yoktur. Bunlara siz

yol ayorsunuz. nk halkn yan banda

gerillaclk, rgtlk yaptnz. Halk

koruyamazsanz, eref sznzn be paralk

deeri kalr m?

Sorumluluklar benim zerime

ykyorsunuz. Ben bundan kamam, zaten

devrimin btn sorumluluklarn

8

stleniyorum. Ama sizin de kk bir vicdan

muhasebeniz olmayacak m? Her eyi

ykabilirsiniz, zaten her an ykyorsunuz. Bu

konuda dayanklym. Ama biraz kendinize

bakp Ben kimim, hakkm ne, grevimi

grebildim mi, kullanabildim mi, neyle

urayorum, nasl urayorum? dediniz mi?

Gzlerinizle iinize ynelebilecek misiniz?

Gz kara etrafa saldr, kendini yitir! Bunu ne

din, ne felsefe, ne de bilim kabul eder. Bu ok

ilkel, ok zorda kalm, ok bastrlm

kiiliklerin tarzdr ve bu tarz her zaman

yenilir. Bununla ngrdmz devrimi

yapmak urada kalsn, ilkel bir isyanc bile

olunamaz. nk ilkel isyancln

gnmzdeki koullar fazla olmad gibi,

kar taraf da onu annda ezer.

Btn bunlarn daha nceden

dnldn, bizim arkadalarn aslnda

akll olduunu, ortaya kacak en kk bir

eyden sonu karacaklarn ve mutlaka

doruyu dayatacaklarn dnyordum.

PKKyi balatrken ve btn bu srelerden

geerken, katlanlarn byle olduuna

inanyordum. Yine de yledirler diyorum ve

yle olmalsnz. Yaptm tartmalar

nemliydi, ok ciddi katlmtm ve halen de

yleyim. ok zorlanyorsanz amayalm,

yetenekleriniz anlamaya yetmiyorsa

deinmeyelim, o zaman sizi ikinci snf bir

vatanda durumunda ele alalm. Yani bunlar

PKK tarzyla savaacak olanlar deildir, geri

cephede kyl ordusu olabilirler diyelim. Ama

biz bir partilemeye veya nclk sorunlarna

talip olacanza inandmz iin, bir partiliye

veya parti kadrolarna hitap edilecek ne varsa

onu ortaya koymaktan ekinmiyoruz.

Bunlar belirtirken, sorun u bu kii

deildir; sorun, bir kiiliin veya bir kiinin

herhangi bir anlaynn ordunun gidiatn

bozabilecei sorunudur. rnein, Cengiz

Hann, atn nalndan bir ivinin eksik

olmasnn orduyu nasl bozguna uratabilecei

deerlendirmesini gz nne getirdiimizde,

sradan bir ordulamaya gelmeyen zelliin de

bir orduyu nasl bozacan biraz anlamaya

alacaz. Bizde ak vermeyen, her

tarafndan sznt yapmayan davran ve kiilik

neredeyse yoktur; ondan sonra da savaa hazr

olduunuzu sylyorsunuz. Birok ynyle

birimlerimizin ak vermeyen bir yan

kalmad halde, ou birimlerimiz halen

kendisine birim diyebiliyor. Bu kafayla

salam ordu kurabilir misiniz? Aslnda

beyniniz var, bununla biraz dnebilirdiniz.

Ama siz fesatlk yapmakla urayorsunuz.

Bizim toplumumuza hakim olan

smrgeciliin yayd bozgunculuk, onun

egemen kld kanunlar ve alkanlklar var.

Onun derin etkisi altnda olmanz, sizi ok

byk bir zgrlk yaklamnn sahibi

olmaktan uzaklatryor. Sizlerle urarken,

dmanla m savayorum, yoldalarla m

urayorum diye adeta bazen kendimi

kaybediyorum. Kendi kendime bu kadar

konuulur mu diye soruyorum. Ama bu bir

gerektir, yapmamz gerekiyor. zellikleriniz

dmandr, ama sizler yolda adaylarsnz,

sava adaylarsnz. yi ki bunu biraz ayrt

ediyoruz. Anlaynz, ahlknz ve ruhunuzu

yerle bir ederken, aslnda olas yeni gelime

ynlerinize deer biiyoruz.

Yalanc olmamak ve aldanmamak

zorundayz. Size saygl olmann bundan

baka yolu yoktur veya sizlerin bakalarna

saygl olmanz iin mutlaka baz hususlar

anlamanz gerekir. Anlyoruz demeyin; siz

ordu iini, parti iini, hatta bir btn olarak

yaam iini fazla anlamamsnz.

Anlamamakta ne kadar srarl olduunuza

insan inanmak istemiyor. Her halk, her kii

kendi tarzyla vardr denilir; ama bu tarz, bu

varolu eer tamamen dmann egemenlii

veya zde seninle elien her trl ey ise,

neden senin olsun? Neden onda srarl

olacaksnz? te burada kendinde devrim

yapma diye bir grev karmza kar. Bunu

yapabilecek misiniz?

Siz aslnda dmana ynelme gerei

yerine, dmann egemen kld bu tip yaam

zellikleriyle kendinize ve birbirinize

ynelerek byk bir yntem hatas yaptnz.

leri ok usta bir dzenlemeyle, herkes kinini

ve fkesini dmana yneltmeye, zayflklar

giderip byk sonulara ulamaya mecburken

veya herkesin tm gcn -ki, bu doru bir

nderlik anlaydr- buna vermesi gerekirken

ok ucuza kamak, zayflklar buluturmak,

9

CANINIZ STED DYE,

KARAKAA VE KARA

GZE TUTULDUNUZ

DYE, MEVKYE, PARAYA

VE ZENGNLE GZ

DKTNZ DYE

DEVRMDE LK

KURULMAZ. SAF

OLDUUM N, BEN DE

YLE YANILGILARA

DTM. AMA DAHA

SONRAK SAVA

TECRBEMZ LERN

DAHA FARKLI ELE

ALINMASININ ZORUNLU

OLDUUNU ORTAYA

IKARDI.

ya zayflklarda uzlap anlaarak ya da onlar

kar karya getirerek yntemi byle

belirlemeniz, btnyle dmann oyununa

gelmenizin nedeni oluyor. Siz byle oyuna

geliyorsunuz, bunda ok srarl oluyorsunuz ve

bu hounuza gidiyor. Zayflklar birbirinize

kar kullanma veya en nemlisi de

zayflklarnzda ve basit alkanlklarnzda

uzlama var. Tam da bu noktada ok dkn

olduunuz, adna her trl halt ilediiniz

duygu veya ak dediiniz kadn-erkek

ilikilerinizi de, kendimi byle ak ortaya

koyarak anlamanza bir kez daha frsat

sunmaya altm. nk bu sizin iin ok

nemlidir. Ondaki namus, ondaki tutku,

ondaki gz karalk sizin iin ok nemlidir

ve bu nedenle onu bozuyorsunuz. nk orada

her trl lanetlilii kendinize yaktrdnz.

Karnzdaki kiiyi kesinlikle iyi

tanyacaksnz. Bu kiinin bir uras, bu

konuda bir sava var ve bu balaycdr. Bu,

lecei ana kadar geerlidir, hatta lmyle de

snrl deildir, sonular olduka uratrc

olacaktr. Aslnda biraz akl ve duygu gcnz

olsayd, sizin iin ok nemli, ok sonu alc

anlay nedenleri vard. Bunda sizi son derece

glendirecek ve yaama yeni bir gzle ve

yeni bir tutkuyla yaklatracak

hususlar fazlayd. Ama siz

grmeye yanamyorsunuz.

nsanln ilk kna

byk sayg duyarm. Birileri

on yedi, on sekiz yana gelip

hayrl bir i yapmazsa, r-

nein bir canavar yenmezse,

bir doa gcne veya bir

dmana kar byk bir ba-

ars olmazsa, o kiiye isim

takmazlar ve bir baar kaza-

nana kadar adsz yaarlar. Ba-

ar kazandnda adam oldu

diye bir isim verilir. Biz de o

tarz esas almaya altk.

Adam olacaksak, bu bir ile

olmal, admz o zaman olmal

diye dndk. Siz ise adam

olmay karlama veya kocalama biiminde

anladnz. Oysa kar-koca olmak, adam olmak

iin yetmiyor. Kz, ok erkenden kar

olduunda, btnyle muradna erdiini ve

yaam aslnda byle kazandn sanr. Erkek

de erkekliini kar sahibi olmakla saladn

dnr.

Bu olgular zerinde dnmek gerekir:

Acaba bu gerekten yle midir? Yoksa tersi

mi daha dorudur? Bir psikolog, bir siyasal

bilimci gzyle de soruna bakabiliriz. Soruna

askeri adan da, edebiyat asndan da

bakabiliriz. Bu yndeki zmlenmenizi de

yapmaya altk ve bunun nemli olduu

anlalyor. Belki anlatmlardan

etkileniyorsunuz; fakat sonularn grmek

istediimizde, arpklklar gelitirmeye

balyorsunuz. Bireycilikte veya bireysel

anlamda eskiyi mthi derinletirme,

resmiyetteyse ok sahte kar klar sz

konusudur. Bu bir meydan okumadr.

Resmiyetin byle kullanlmas, ayn zamanda

byk bir maskelemedir. Devlet, bu konuda

felsefi adan eletirildiinde en byk

yalandr, alaklktr diye deerlendirilir. Bizim

gelitirmek istediimiz resmiyetin de bana

byle yaklamlar az gelmiyor.

ok ucuz bir biimciliin

ordulamamzda etkili olduunu biliyorsunuz.

znde ise asla askeri olmama var. z ne

kadar askerileti? Askeri izgi

ne kadar rgtlendi? Bunlar

umurunuzda bile deildir.

Aslnda siz bireycilii de ya-

pamyorsunuz. Bireycilii bi-

raz gelitirebilmek iin iyi bir

kapitalist, iyi bir burjuva ol-

mak gerekir. Bu gcnz de

yoktur. Ama hem resmiyet,

hem de gayri resmiyet

istiyorsunuz. Her ey

birbirine kartrlm

durumdadr. Kadro bir de bu

ynyle dzenlenmek

durumundadr. Yani onun

dzenleyecei baz ordu ve

sava ilerini bir yana

brakalm, acaba kendini d-

zenleyebilecek mi? Orduda o

kadar apraklk var ki, devrimimiz iin ne

kadar -zmleyici olabilecei bizi d-

ndrp endielendiriyor. zgrlk

10

savamdr, halkn topyekn savadr, herkes

bu savaa katlsn; ama bu iin de byk bir

dzeninin olaca bellidir. En byk

hrszlklar ve sapknlklar devrim srelerinde

ortaya kar. Dzenleyemezseniz, dmann

sizin banza getiremediini, kendi banza

kendiniz getirebilirsiniz. Reel sosyalizmin

sonularna baktmzda, bu imdi daha iyi

anlalyor. Bu, birok devrimde byledir.

Devrimlerden ders karacaksak, bu anlamda

karmalyz. Bizim byk bir zgrlk

yaklamnn sahibi olduumuz kesindir.

nsanlar devrime eit ve zgr katlmal dedik

veya devrimin sonularna yle katlsn

istedik. Bu konuda kusur bizde deildir. Sze

balln ne olduu, pratiin onunla nasl i

ie olduu kantlanmtr. Bunu kullanmayan

kimdir?

Bizim toplumuzun kendini en ok

uratrd ve kendini belaya yatrd bir

sorun da kadn-erkek ilikileri sorunudur.

Sorundan da teye bu bir yaam olgusudur. Bu

soruna dokunmazlk edemezdik. Kadn-erkek

ilikilerinden ordu ilerimizi kartrmak ve

bozmak iin en kk olumsuz bir sonu

karlamayaca gibi, bu sorunu parti

yaamn zedelettirecek bir biimde de

kullanamayz. Kadn-erkek ilikisini devrime

katk sunmas artyla ele aldk. Bunun dnda

yaplacak her ey tehlikelidir ve sonular

mahvolmaya gtrr. Btn abalara ramen,

dzenden daha geri veya zel olarak

hazrlanm bir kontradan daha lakalatrc

ve grevlerden uzaklatrc bir ilikinin

yaanmas durumu var. En nemlisi de,

genelde kendi insanmza yaklama zayfl

bu alana ilikin olarak daha da dayanlmaz

hafiflikte, basitlikte, iddiaszlkta ve

inkrclkta oluyor. Bunu dzeltmek byk bir

ura istiyor.

Benim gibi amansz bir biimde her

soruna olduu gibi kendini buna da veren bir

kiiye kendi basit zlemlerinizi

yaktracaksnz, hi anlama gerei bile

duymayacaksnz! Bazlarnz en byk

hainlikleri bu temelde yapyorlar. Ben ak

yle olur diyorum, o ise Byle olur diyor.

Akn savala balants budur diyorum, o da

Sava byle bozulur diyor. Bu yanl

yaklama darbeyi nasl indirelim diye

dnyorum. Hi mi bir yiit kmayacak

veya bunlarn yaptklar yanlarna byle kr

m kalacak?

Senin karn, kzn, kocan, erkein var

diyelim. Her konuda olduu gibi, bu konuda

da byk fke sahibi birisiyim. Byle kar

olunur mu, byle koca olunur mu, byle kz

olunur mu, byle erkek olunur mu? Ne cretle

yaptnz? Bunun birok haini var; ou da

enayi olduumuzu, tedbir alamayacamz,

onlarn yapt gibi yapamayacamz

sanyor. Partimize ok bilinli bir hizip

hareketini, bir kar koyma hareketini

dayatsalar, insan fazla zlmez; ama byle bir

tarz dayatarak bizi boa kartma son derece

aalk bir durumdur.

nderlik Yaklam Kadn Erkek

likilerinde zmseldir htilalcidir

Dmana kar yenildiyseniz, teslim

olduysanz, bunun anlalr bir yan vardr.

ok zor bir sorunu zemediyseniz, saa

sapmann belki bir anlam olabilir. Olur olmaz

yerde ok basit bir iliki yznden, mutlak

anlamda insana gzellik ve g vermesi veya

uruna savalmas gereken bir iliki yerine,

btn ileri yzkoyun yere brakmanz,

onunla birok ilikiyi ve birok gelimeyi

bomanz nasl izah edilebilir? Keyfim,

canm istedi demek olur mu? Can byle mi

ister, keyif byle mi olur? Kald ki, keyfin ne

olduunu biliyor musunuz? Aslnda ortada

keyif diye bir ey de yoktur. Bunlar bizdeki

bitmi yaamn sahte, kandrmaca ve kendini

koyuverme tarznn en arpc biimleri veya

toplumun genel yaadklarnn hala yakamz

bir trl brakmayan rnekleri oluyor.

Bir eyler anlyor musunuz? Aslnda bu

konularda da olduka iyi bir retici olmaya

altm. Yalnz zmlemeler deil, pratik

yaamm da ok reticidir. Neden anlamak

istemiyorsunuz? Size gre nderler kutsal

olur, bu ilerde mkemmel olurlar. Kendi

pederahi veya kar anlaynza gre yledir;

ama iyi ki ben yle olmadm, sandnz gibi

kmadm. elikiler sanatn biraz

anlasaydnz iyi olurdu. Diyalektik felsefeden

Pederahi: Ataerkil

11

NDERLK YAKLAIMI,

KADIN ERKEK LKSNDE

ZMSELDR; HEM

GEREK HEM DE

HTLALCDR. KNN

KEND AHSINDA

GEREKLETRD

TOPLUMSAL, HATTA

TARHSELDR VE GELECE

DE HAYL BELRLYOR.

OLDUM OLASI ADLETRC

VE GNDELKLETRC

TANIMLAMALAR VE

YAKLAIMLARDAN UZAK

DURURUM.

bir ey anlaldn sanmyorum. Acaba sizi

anlamaya m davet edelim?

Okul sralarnda da olsa, kendini ok

beenmi kyllerin arasnda tek de olsam,

ok saf bir biimde kendimi ortaya koymay

bir tutum olarak belirledim ve imdiye kadar

bunu srdryorum. Sizin gibi yapmamamz

ok iyi oldu. Sizin kadar cesur olmamtk. Siz

kendi toplumsal tarznzla rahatlkla kavgaya

tutuabilir, ka gz yarabilirsiniz. Ben bu

konularda ok ekingendim. Siz ok rahatlkla

iliki kurabilirsiniz, ok rahatlkla

Anneciim, babacm, karcm, kocacm,

sevgilim diyebilirsiniz. Ben btn bunlardan

ok uzam. Yine birok ahbap avuluk da

yledir. Siz ok rahat szckler ve tavrlarla

normal yaklaabilirsiniz; ama benim iin halen

ok zordur. Siz bir ana ok rahat yaklam

gsterebilirsiniz; benim iinse inanlmaz,

kurun gibi ar bir balangtr. Fakat

benimki biraz gereklerle ba olan bir

katlmdr. Sizinkiyse byk lde havadan

sudan bir katlm, bir yaam, bir ilgi, bir

ilikidir. Ben havadan sudan bir iliki ve

katlm olmamas iin kendimi deiik kldm,

zorlu olan tercih ettim. Zaten bilincin

gelimesi ve objeyi yakalayabilmek de

bununla mmkn oldu. Btn bunlar

edebiyatlar, psikologlar ve sosyologlar

incelemeliydi. Kimse yapmad iin ben

inceliyorum. Belki sadece siyasal faaliyet

yrtmem, siyasal szckler ve yntemlerle

yapmam gerekirdi; ama siyaset yapmak, askeri

szcklerle ii gtrmek,

sizleri kurtarmak iin

yetmiyor.

Yaamdaki

elikileri biraz daha iyi

anlayabilmeniz ve zellikle

bu konuya aklk getirmek

iin arpc birka rnek

vermek gerekiyor. nk

beni ktye

kullanyorsunuz, benim

adma byk haltlar

ileniyor. Apo da yle

yapmyor mu? ad altnda

akln almayaca

dzeylerde birok ey

yaplyor. Aponun ne yaptn tartalm,

anlamaya alalm. Ben de bir eyler

yapyorum. Ama bunlarn nasl ilikiler

olduunu anlamaya alalm. Hayli retici

baz rnekler ver-dim. Siz o rneklerle d-

nmyorsunuz. Bunlar Krt elikisinin

zm iin nemli ipulardr. Oysa siz

verilen rnekler kar-snda sadece gldnz.

Bizim Bakan yedi ya-nda neler yapm,

Al-lahn zavalls naslm veya Ne byk

eylerle uram dediniz. Halbuki yle

deildir. Ben, kzm sana sylyorum, gelinim

sen anla veya kendi hikyenizi o anlatmda

grmelisiniz demeye getiriyor ve o anlamda

belirtiyorum. Umarm bana her eyi

anlattrmazsnz. Bu yaklamn eliki

karakteri kadar geliimci ynlerini de alarak,

artk kendinizi, sreleri ve ilikileri

yorumlamaya alrsnz.

Cannz istedi diye, kara kaa ve kara

gze tutuldunuz diye, mevkiye, paraya ve

zenginlie gz diktiniz diye devrimde iliki

kurulmaz. Saf olduum iin, ben de yle

yanlglara dtm. Ama daha sonraki sava

tecrbemiz ilerin daha farkl ele alnmasnn

zorunlu olduunu ortaya kard. Yaptklarm

daha sonra zmeye altmda, doru

anlaylara ulaabildim. Aslnda balangta da

anlay vard; fakat o kadar ak ve anlalr

deildi. Pratik olmadan anlalmas zor oluyor.

Krt elikisinin, herhangi bir kiilik eliki

veya kadro ilikisinin zm ve geliiminde

grnte ok bireysel gibi grnyor; ama

iinde tamamen gerekli ve

balayan zellikler olduu

kabul edilmeli veya yle

ngrlmelidir. Bir yerde

birinin bana gelen veya

birilerinin yaad, aslnda

genelin bana gelendir,

genelin de yaaddr.

Hikye hepimizi ilgilendirir,

hepimizin hikyesidir.

Btn bu anlatmlar,

parti iindeki ilikilerin

devrimci ilikiler, rgt

ilikileri, sava ilikileri

olmas ve o seviyeyi

yakalayabilmeniz iindir.

12

Kimseye hakaret etmek, hatta basitliklerini

azma bile almak istemiyorum. Ama bu by-

ledir diye herkesin yapt yannda kr kalr

veya yap-mad yerindedir anlamna da

gelmez. Bir yolda btn ynleriyle anlamay

bilmeli-siniz. radeniz dnda, zorla veya ok

kendiliinden ok ar ortamlarda bir ie bu-

latnz diye kimse sizi fazla sulayamaz,

sulamamal-dr. Ama slah olma veya

dzelme yolu ortaya k-tktan sonra da

deerlen-diremezseniz, o zaman sizi alak

olarak deerlendirmek yerindedir. Acaba bu

forml anlayabilecek misiniz? nk bu ok

nemlidir.

nderlik yaklam, kadn erkek

ilikisinde zmseldir; hem gereki hem de

ihtilalcidir. Kiinin kendi ahsnda

gerekletirdii toplumsal, hatta tarihseldir ve

gelecei de hayli belirliyor. Oldum olas

adiletirici ve gndelikletirici tanmlamalar

ve yaklamlardan uzak dururum. O tarz

deerlendirmeler gelitirmekten ve

yaamaktan holanmam, nefret ederim.

Olaanst olmak her zaman tercihimdir.

Byk tarihi gemii canlandrmak, hatta

olmas gerekeni aramak houma gider. yle

olmak, yle yaamak bir tarzdr. Bu, devrimci

yaklam tarzdr. Gc olan buna yaklasn.

Ben yle yaklayorum. Siz de devrimcilik

yapmak istiyorsanz, biraz byle

yaklaacaksnz.

Devrimci olmak, Apo yoldala birlikte

PKK iinde savamak, hatta onunla rgtsel

balar iinde emir-komuta ilikilerinde yer

alarak yrmek istemiyor musunuz? O halde

llere dikkat edeceiz. Seninki sana,

benimki bana diyebilir miyiz? O zaman rgt

kolektivizmi, irade birlii kalr m? Kyl

tarzyla Senin evin sana, benim evim bana

diyebilir miyiz, bu tarz PKKye yanstabilir

miyiz? Her eyin byk irade birliiyle

fethedilmesi zorunlu ve akken kimse bundan

geri durabilir mi? Btn bunlar anlay

gcnz biraz gelitirmek iindir, ama siz

anlamyorsunuz. Bunu krmak iin sz dnp

dolatryordum, fakat yanldm. Bunlar leb

demeden leblebiyi anlar diyordum. Baktm ki,

ayn eyi on defa tekrarlasam, kurun gibi

kulana girse bile anlamaya yanamyor.

Gericilik ve tutuculuk veya bilin d

braklmak korkun boyutlarda gelimitir.

Anlyorsunuz, ama bu anlama ok ge, ok

yetersiz, ok tersine oluyor. Mcadele

diyalektiini yakalayamadnz, ona g

getiremediinizi belirtiyorum. Bu bizde

devrimci diyalektiktir, devrim dneminin

uygulanmas gereken diyalektiidir, ancak

onunla sonuca gidilir. Bu beni ilgilendirir,

bunun dndaki anlaylar yetmez. Siz

niversite profesr tarznda ok iyi

anlayabilirsiniz; ama bu, devrim iin yeterli

bir anlay tarz deildir. Bununla bir bilim

adam olabilirsiniz, ama bir PKKli

olamazsnz. PKKyi izah eden birok kitap

yazlyor, yle bir kitap yazabilirsiniz, ama bir

PKK militan olamazsnz.

Benim anlayma gre genelde iliki

kurmann, zelde bir kadn veya erkek

ilikisinin baz zorunlu artlar vardr. Bu

ilikinin tarihsel ve toplumsal amalar

olmaldr. En nemlisi de ok gnlk, pratik

ve rgtsel gerekeleri ve gereksinmeleri

karlar tarzda olma zorunluluu vardr.

Devrimci tarz, zgrlk tarzn esas

alyorsanz, hem psikolojik hem de sosyal,

siyasal, kltrel, edebi, ekonomik ve askeri

adan btn boyutlaryla bunlar zorunludur.

Eskiden ilikiye byk gnah derlerdi.

slamda kural d iliki oldu mu, eriata

aykr oldu mu talayarak ldrrlerdi. yle

bir gnahkr yaklam, vahi bir ldrme

ekliyle sonulanyor. Aslnda slamn yapt

bir devrim var, kadnla iliki kurma slamda

ok rahattr. stediiniz kadar cariye

alabilirsiniz, istediiniz elerle, istediiniz

sayda -en az drt olmak zere-

evlenebilirsiniz. Ama buna ramen, kural d

bir ilikinin bedeli ok vahi bir talamayla,

hatta topraa gmlp bann ezilmesiyle

dettirilebiliyor. nk bir kural d durum

vardr. slam devrimine dnem itibariyle ters

dtnden ok ar bir ceza ngrlyor.

Onun rgt ve resmiyet anlayna zarar verdi

mi byle davranabiliyor. Yoksa Hz.

Muhammedin kendisi bile bu konuda son

derece liberaldir. Hz. Muhammed iin u

kadar ilikisi, u kadar ak var deniliyor;

sylenenlerden daha ok, O byle bir yaamn

13

sahibidir. Ama dier yandan slamiyette ok

kat haremlik-selamlk kurallar olumutur.

Bir kadn kapanmak zorundadr, kadn iki

gzn bile aamaz. Bu byk bir elikidir,

kendi mant iinde incelenmeye deerdir.

Napoleon byk bir askerdir; yannda

bir kadn var, akdr. Ayn yataktayken

komutanlar gelip kendisine tekmil veriyorlar,

o da yle talimat veriyor. Napoleon da ilikiyi

yle yorumluyor. Bu, Fransz burjuva

devriminin getirdii bir zelliktir. Lenin daha

deiik bir iliki iindedir. Maonun da bir

iliki tarzndan bahsediliyor. Ne kadar doru

bilemiyoruz, ama ok sayda gen kzla

yaad syleniyor. Yaama deil de, byk

ihtimalle Mao kadnn zgrlyle urayor

olabilir. Emperyalizm herhalde bu ynden

Maoyu hedef semitir ve arptyor. Mao,

in Devriminde neredeyse bir Mslman gibi

gsterilir, in Devriminin de bilinen

zellikleri vardr.

lkel Afrika topluluklarnn

anlaylarnda mutlak anlamda bizimle elien

her ey var. Onlardaki iliki biimi bizde

annda cinayet nedenidir. Btn bunlardan

karlmas gereken mutlak anlaylar, mutlak

biimler yoktur. Tarihsel dneme, toplumsal

seviyelere, ulusal zelliklere ve devrim

dnemlerine -ncesi ve sonras- gre,

ilikilerin kendine has bir z ve biimlenii

vardr. Bu bir yntemdir veya ilikilere

yaklarken, byle temel bir yntemi gz ard

etmemek gerekir.

Bizde ilikilerin en anlamls nasl

olabilir? Devrim asndan sonu alc bir tarz

yakalayamazsak toplumu zemeyiz,

toplumsal elikiyi aa karamayz.

karamadmzda ise kitleselleemeyiz,

ordulaamayz, devrim yapamayz. Sizin

btn iliki tarznz veya toplumun devrim

dnda, hatta devrime kar temelde besledii

ilikiler son derece elikilidir, saptrcdr,

rtbas edicidir, drcdr, kiilii bitiricidir,

ldrcdr. Bunu zmeden gelitirilen bir

iliki tarz, zellikle bir militan asndan

hibir anlam ifade etmez.

Benim tarzm nderliksel tarz oluyor.

Bunun militan tarzdan ayrmn yapmak

gerekir. Bu da bir yntem olarak anlalmaya

deer ve nemini bilmek arttr. En st

dzeyde ulusal ve toplumsal dzeyin

zmleniiyle birincil derecede uratmza

gre, ahsm iin zm yerine ulusal dzey

zmne, yine toplumun krdmn

zmek asndan iliki zmne dikkat

edeceiz. Bir aayla, bir burjuvayla, bir

kylyle, u veya bu kiiyle ilikim ulusal

dzeyin zmyle balantl olmak

durumundadr. Kadn zm de yle

gelimek zorundadr. Ne taklit etmeniz

mmkndr, ne de bunun gerei vardr. Bu

tarihsel bir yaklam tarzdr. Baarabilirseniz

ne mutlu size, baaramazsanz kaybedersiniz.

Eer zm baaryla yerine getirirseniz

devrimi ilerletir ve sosyal ynn gelikin

klarsnz; aksi halde devrimi snrlandrm

olursunuz. Btn bunlar da anlayabilmeniz

iin ipular, yntemsel yaklam veya

erevesi oluyor.

Erken yalarda devrimci olmaya alan

birisi olarak, ilikiye kukuyla bakmann

anlaml olduunu tekrarlamama gerek yoktur.

Evlilik kurumlarna ok erkenden duyduum

tepki ve kendime sorduum sorular anlamldr.

Dzen snrlar dahilindeki yaklam tarzlarna

kukuyla yaklamam, yine ky koullarndaki

erkek ve kz ocuklarn ilikilerine eitlik

dzeyinde anlam vermem, ortaklaa oyunlara

ve almalara katlmam anlalrdr. Daha

sonraki kopularn eletirel temelde olmas,

erkek hakimiyetinin geliimine tepkisel

yaklama veya onu fazla anlaml bulmama, en

azndan ona katlmama anlamldr. Abartlm

erkek kiiliklerini grmek ve onlara tepki

duymak nemlidir. Yine kadnn ok

drlm durumundan nefret etmek, giderek

dilsizleip anlamszlaan, hem fiziki hem de

ruhi olarak krelen ve tkanan kadn normal

grmemek ve ona tepki duymak anlamldr.

Yine okul srelerinde, zellikle Kemalist

eitim kurulularnda burjuva yaklamlar

kendi gcnn stnde grmek ve ona

uzanmamak, ona zenti duymamak, sorunlar

yaansa da -hala genlik adr- bu konuda

belli bir muhafazakarl veya kendini snrl

tutmay yaamak anlamldr. Genlik

yllarnda ya zel ev ya da genelev ilikisiyle

14

SZN ERKEK EGEMENLKL

YANLARINIZ KADAR

KADININ DA KLELK

YANLARI BRLEMTR.

ZATEN BU BRLEME

TARZINIZ, PARTNN BAINA

BELA OLAN TARZ OLUYOR.

NDE BROK KRLL,

KLEL, RGTSZL

VE MCADELESZL

BARINDIRIYOR. BAST

ZAAFLARIN BULUMASI,

CNSELLN BAST

TKETM OLUYOR.

cinselliin yaanmasna duyulan tepki de

anlamldr.

zel ev ilikisindeki tatmin yalnz

cinsellikte yaanmaz, psikolojik tatmin de

vardr. Bir Krt zellii olarak ok kkl ba

balama, adam etme, adam olma hep bu

ilikiyle anlr. Toplumun zel ev ilikisi fazla

gelikin olmaynca veya olanaklar buna el

vermeyince, genelev devreye girer. Genelevin

etkileri ykcdr. Yani geneleve gayri meru

iliki yeri de denilebilir. Genelev ile zel ev

ilikilerinin benzerlikleri ve farkllklar

tartlmaya deerdir. Genelev ile zel ev

ilikisinin benzerlikleri ve farkllklar

nelerdir? Orada kaybedilen nedir? Acaba

aralarnda nemli bir fark var mdr? nk

ikisinin drme yanlar ok ardr, ikisinde

de sadece basit bir cinsel tatminle yetinme

belirgindir. Ona da tepkiyle yaklamamz ve

buna kendimizi kapatmamz anlamldr.

Partiyi ilgilendirmesi nedeniyle, biz

toplumun her snf ve tabakasyla ilikiliydik.

1970lerde emeki

kesimlerden okumaya

gelenlerin say snrll

yannda yeteneklerinin de

fazla gelikin olmay

nedeniyle, sosyal ve

ekonomik ynleri gelikin

olan kesimlerden genlerin

daha fazla gelecei,

dolaysyla onlarla iliki

kurma zorunluluu bir yerde

kanlmazd. Birok aa ve

memur ocuuyla iliki

kurduk. Gruplamamz

oluturan nemli bir kesim

aa ve memur ocuuydu.

Bayanlar sz konusu

olduunda da kesinlikle byle olmak

durumundayd.

Fatmayla (Kesire Yl-drm)

gelitirdiim ilikileri deerlendirdiimde,

olduka anlaml sonularnn olduu ortaya

kyor. O zamanki dnce ve anlaylar da

ha-trlyorum. nemi daha ge-nelleyici ve

riskli olduu kadar, sonu alc olduu da g-

rlyor. Birok ilikimde yntem olarak

denediim bir yaklam burada denedim; o-

laanst olma, stratejik ili-kiyi, kritik

ilikiyi, sonu alc ilikiyi btn zorluklar ve

so-runlar kadar zmleyici ve mcadeleci

yanyla esas almak bizde bir alkanlk haline

gelmiti. Bunlar ilgimi eken nemli iliki

biimleri oluyor. Allagelenden, statkodan

ve tek dzelikten fazla etkilenmiyorum, bunlar

houma da gitmiyor. Bunlar merakm daha

ok uyandran, sonular alt st edici, nemli

bir mcadele konusu olabilecek durumlardr.

Tarzm yakalayabilmeniz asndan bu

da nemlidir. Yaamdaki olaylar ve srelere

yaklamm hep en tehlikeli, en kritik, fakat en

sonu alc noktada olur. Allagelmi olan,

herkesin rahatlkla baarabileceini tercih

etmiyorum. Dnlmeyecek, zor akla

gelecek, zor benimsenecek olan kendime

sorun yapyorum. Politikada ve mcadelede

byle diyalektik sreci olan bir kii olmaktan

ne kendimi kurtarabildim, ne de baka anlay

benimseyebildim. ok zeki veya dahi

olduum iin deil, bir tarz olarak byle

olmaya zen gsterdim

veya kendimi buna

zorunlu kaldm. Geni

ufku veya geni mecras

olabilecek olan tercih

ettim, ama ok da

gerekiydim. Baarma

imkn ok zayf, fakat

baarlmas imknsz

olmayan tercih

ediyorum. Sradan bir

renciydim, derslerimde

ok baarlydm ve

dzen snrlar dahilinde

mkemmel olabilirdim.

Bu beni hi

ilgilendirmiyordu, bir

devrim gerekmez mi diye dnyordum.

Toplumda hemen her ilikide sradanlk

lleri sz konusu olduunda ansmn iyi

olduunu belirtebilirim, ama hi birisine fazla

ilgi gstermiyordum. Hep maceralar

peindeydim. Ama sizin sandnz

maceraclar gi-bi deildim, o konuda ok

yeteneksizdim, fakat g-cmn ok stnde

ve kendimi zorlasam belki bir adm tutturabilir

veya herhangi bir yenilii yakaladmda srar

15

etsem orada bir sonu alabilirdim.

Byle yaklamlar byk bir

alkanlk ha-linde kendini dayatt gi-

diyor.

Fatma, 1925ler-den 1940lara

kadar yaa-nan tm Krt isyanlarnda

rol oynam, hatta TCnin

kurucularyla ok sk balantlar

iinde olua gelen ibirliki bir

aileden gelme bir kiiydi. Onunla

ilikim kendi bana ne kadar kuku

gtrecei ak olan bir ilikiydi. Onu

neden gruba alyoruz ve neden buna

direkt ben n ayak oluyorum? Solcu,

sosyal oven birok grubun iinde ele

alnmas gereken bir kiiye neden el

atyoruz veya o neden bize el atyor?

Hatta bizim grubumuzun yeleri bile

bu ilikiye fazla akl erdiremiyorlar.

Hem Krt isyanlarnda bu kadar

olumsuz rol oynam bir aileyi, hem

de fazla bu ilere gelmemesi gereken

bir bireyi biz neden en ne almaya

alyoruz? Hakl olarak grubumuzun

selameti asndan endieler ve kukular srp

gidiyordu. Emeki veya zellikle daha o

zamandan bile proleter kkenli genler

diyebileceimiz kiilerle bir grup

oluturuyoruz. Snf zne dikkat etmemiz

gerekirken, byle bir iliki dikkat ekici,

grubun selameti asndan endielere yol ac

niteliktedir. Ama dikkat edilirse ilgimiz de

gelimitir, kendisini gruba katalm diyoruz.

lgi duyuluyor; iyi birisi, solcu ve sosyalist,

aslen Krt, biraz bilinli, kadn olarak da iyi

bir rnek tekil edebilir. Bu, psikolojik ve

siyasal bir yaklam oluyor. Hatta acaba ajan

olabilir mi veya bizi devlete ne kadar ekebilir

diye dndrc bir konumu vard. Ama

burada anlalmas gereken ey, aslnda bir

toplumsal gereklikten kama yerine, onun

zerine yrme merakdr. Bu tip, aile ve kii

itibariyle Krt olay iinden geliyor. Ailesi,

Krt isyanlarnda ok tehlikeli bir konumla

karmza kyor. Kendisi solcu ve sosyalist

olduunu sylyor, hatta Krdm de

diyebiliyor. Mcadeleci bir kiilik, Bu

kimdir, bunu anlayalm diyecektir. Benim

tarzmn mcadeleci tarz olduu imdi daha

iyi anlalyor. Onu grup iine tam bir yolda

aday gibi deil, mcadele edilmesi gereken

bir tip olarak ektiimiz anlalyor.

Basit Zaaflarn Bulumas

rgtszle, Mcadelesizlie ve

Siyasetsizlie Gtrr

Krdistandaki diyalektie gre gurubu

oluturmada hayli nemli olabilecek bir

balang yaplyor. Bizim grubun dier

yelerine braksak kendisini kovacaklar. Fakat

bizim yrttmz gibi hep mcadelecilii

esas alan birisi oldu mu, o kadar tehlikeli

olmayacak veya sonucu mcadele

belirleyecektir. Ankara ortamnda solculuun

son derece etkili olduu bir dnemde byle bir

grup oluturuyoruz. Karmzda da ailesi Krt

isyanlarnda ileri derecede kart bir rol

oynam, ama kendini solcu ve hatta Krt

sanan birisi var. Buna ilgi duymazsak, siyasal

uyanklk iinde olduumuz belirtilemez.

Kald ki, bireyin kendisi de nderlik rolne

soyunmutur. Aile nderliksel bir ailedir,

ibirlikilik Krdistanda egemendir ve belki

de o snftan olan birka aileden birisidir.

Fatmann solculuu tercih etmesinin

nedeni, o dnemde etkili olmann yolunun

16

solcu olmaktan gemesidir. Solculua veya

yeni gelien Krt sorununa bir yaklam

gelitirmezse, gen bir li-der aday olarak hi-

bir yeri olmayacak-tr. Dolaysyla eski

statlerini srdr-mek asndan Krt-lk ve

solculukla il-gileniyor; en geli-kin grup

hangisi di-ye gzetliyor. Biz istesek de

istemesek de o kendini bize dayatacakt.

Demek ki karmzdakinde, Krdistana

dayatl-m olan ibirliki-liin egemenlik tut-

kusu ve kolay kolay ncl brakma-ma ok

etkili bir zellik olarak mevcuttu. Bizim ise

yeni bir snfsal temelde ve sosyalizm

anlayyla sorunun zerine gidiimiz vardr.

Bu, kar karya gelmemize, bylece grubun

ok elikili bir tarzda oluumuna neden

oluyor. Bylece bandan itibaren grup

bnyesine byk bir mcadele tohumunu

ekmi oluyoruz.

Benim birok ilikim de byledir. Bu

hemen hepiniz iin mcadeleye giri tarzdr.

Snf ayrm yapmyorum, hepinizi

mcadeleye aryorum. Fakat emein lehine,

emein nderliine nasl yklendiimi de

gryorsunuz. Bunun doru bir tarz olduu

anlalyor. Bu nedenle parti iinde mcadele

arttr. Bu tarz Maoda farkl geliti, Leninde

de vard. Nitekim parti ii mcadele doru

verilmezse, reel sosyalizmde olduu gibi,

yetmi yl sonra da olsa yenilgiye gtrr ve

nitekim gitti. inde de byle oldu. Mcadele

nc rgt iinde ok amansz .ir biimde

verilmez ve nc ilikiler iinde ok daha

salam ve ustaca yrtlmezse, yetmi yl

sonra da olsa bir devrim kaybedebilir. Bu

nedenle ilk kn en temel ilikilerine bile en

amansz bir mcadeleyi dayatp balatmamz

mahirce bir yaklam oluyor.

Ben ok mahir biri deildim. Bu bir

nevi alkanlk veya bir yaklam tarzdr. Ben

bunun sonularn kaldrabilir miydim?

Aslnda o kadar hazr da deildim. Ama bana

gre, kendime gvenip kaldrabilirdim. Yani

davranlar daha da incelenirse, mcadelenin

kapsn aralama, tarihte olup biteni rtbas

etmek yerine ama, bir ilikiye boyun emek

yerine ona sahneyi ama isteim nemlidir.

Veya buna Buyur, naslsn? demek, yaparken

de bunu drst ve iyi niyetli yapmak, Solcu

musun, o zaman solculuun gereklerine buyur;

Krt msn, Krtln gereklerine

buyur deyip ok ciddi ve tutarl, en ileri

dzeyde ve btn iin amalarna gre

yaklamak yerindedir.

Bu temelde duygular da olabilir;

duyguya da sayg ve candan bir ilgi gsterilir.

Bu da eksik edilmiyor. Herhalde bu da

mcadelenin nemli bir yandr. Ama sizin

iliki tarznza baktmda ve ilikilerinizi

zmlediimde, ilikilerinizin mcadele

yn, snfsal yn, ama yn hi yoktur;

sadece ve sadece zayf insanlarn bulumas

var. Byk ihtimalle burada kaybediyorsunuz.

Mcadeleci tarznzn ok yksek boyutlu

gelimemesi, ilikilere teslimiyeti tarzda

yaklamanzdan ileri geliyor. Partimiz iinde

bu ilikilerin neden yksek deeri yoktur?

nk bunlarn yksek mcadeleyle kazanlan

ilikiler olmad anlalyor. Teslim olmu,

birbirinizi teslim almsnz. Benim yaadm

rnek bunu son derece arpc aklyor.

nk bu ilikiyle ulusal ve snfsal ynden,

cinsi ve kltrel adan hesaplayorum, hatta

nderlik lleri asndan hesaplayorum.

Bu, kendi bana belay almak gibi bir durum

oluyor.

Sizin kadn-erkek ilikiniz ise, mutlak

uyum arz ediyor. Seni ok seviyorum;

bulutuk, uyutuk ve bir ift olup ktk

diyorsunuz. Acaba yle mi? Gelitirdiiniz

iliki zgr bir temelde midir? nk bu bir

sava iin gereklidir. Sizin erkek egemenlikli

yanlarnz kadar kadnn da klelik yanlar

birlemitir. Zaten bu birleme tarznz,

partinin bana bela olan tarz oluyor. inde

birok kirlilii, klelii, rgtszl ve

mcadelesizlii barndryor. Basit zaaflarn

bulumas, cinselliin basit tketimi oluyor.

Bu basit cinsellik tketimi, basit zaaf

bulumas rgtszle, mcadelesizlie ve

siyasetsizlie gtryor. Ordulamaya gelince

de bitie gtryor. likiyi byle

kurmusunuz, sonular da byle oluyor.

Bazlar adeta birbirleri iin partiye

gelmiler. Kzlar ve erkekler PKKye sosyal,

siyasal ve askeri amalar iin deil, toplumda

ve ailede sktklar iin birbirlerini alp

geliyorlar. Biri gidince dieri yaayamyor

17

veya istedii bireysel iliki olmaynca

bunalma giriyor ve yetenekleri yokmu gibi

davranyor. Demek ki hata balangta

yaplmtr. Benimkinde neden byle olmad?

Benimki son derece elikili veya byk

mcadeleyi art klan bir ilikidir. inde

byk bir mcadele, istihbarat ve ajanlk

mcadelesi var. Kendisini siyasal lider sayyor

ve bir de nderlik uruna bir mcadele

yrtlyor. Bu elbette farkl bir siyasal

yaplanma, siyasal bir mcadele olacaktr.

Kltrel olarak farkldr, byk bir kltrel

mcadele olacaktr. Sosyal stats bal bana

bir snf mcadelesini gerektiriyor. Kadn

olmann da kendine gre dayatt baz ller

var, bu da cinsler aras byk bir mcadeleyi

getirir.

Bu konuda sizin gibi olmam iin boyun

emem halinde birok ynden yenilmi

olacaktm. Basit bir cinsellie ve duygusalla

uyum gc kazandrmak iin, erkek kza kz

da erkee boyun eer. Bu sizin iin mubahtr.

Ama bu konuda kendimi biraz savunma gerei

duymam byk bir mcadeleye yol at.

Sosyalizme gre ilikiler, rgt lleri,

propaganda tarz, zgrlk ve eitlik lleri

var. Ama o bunlar uygulamyor, nk

Krdistan nderliine oynuyor. Erkek

egemenliinden daha fazla kadn

dknln kullanarak, ok basit bir kadn

oyununu oynayarak grup zerinde hakimiyeti

dnyor. Sonra aa kt ki, Krt

erkeinin derin zaafn yakalam, evremdeki

ok deerli arkadalara bile o tarzda

yaklamtr. Kemal Pir bunu ok erkenden

fark etmiti. Byk ihtimalle hi almadan

kadns zellikleriyle gurubu etkisi altna

almak istiyordu. Szm ona yedi sekiz

yalarndayken, feodal ibirliki llere gre

bir nder olarak yetitirilmitir. Sosyal stat

tmyle onu bir nder olmaya itiyor, bunun

ise emekle hibir balants yoktur. Hem

ulusal ihanet ve sosyal kartlk zellikleriyle,

hem de kadns zellikleriyle oluturduu bir

nderlik sz konusudur. Bylece gruba ok

hazrlkl ve planl geliyor. Bizim ise bunun

karsnda her bakmdan yetersiz bir

durumumuz var. Sosyal ynden

paralanmlk var, ciddi bir nderlik hazrl

mevcut deildir; yine kadn fazla tanma

durumu yoktur. Bir erkein bile nasl erkek

olmas gerektii konusunda kukularm var,

kendimi bir erkek olarak fazla ll

hazrlam deilim. Sadece baz genellemeler,

baz ilerin nasl olmas gerektiine dair

hislerim ve sezgilerim var.

Benim iin nemli olan, ounuzun

erken yata kendini kaptrd durumlara

kendimi drtmememdi. Yani kolay anlatk,

uzlatk karakterinde bir durum olmad ve

anlaamadk. Baz arkadalarmz vuralm,

atalm diyor. Bizim grubun baz deerli

yeleri, erkenden en sert biimde bir

cezalandrmay dnyorlar. Bu acaba doru

olabilir miydi? Daha sonra aa kt ki,

cezalandrmak veya grubun dna atmak

byk bir ihtiyatszlk olurdu. Kendisi

neredeyse devleti temsil ediyor. Onunla

aristokrasiyi, feodal ibirlikilii kontrol altna

almz. Balangta bu kadar bilinli

olunmayabilir. O zaman sadece sezgiler vard.

Kadn zgrln kontrol altna almz. Bu

konuda kendimizi braksak, adeta erkenden

dmann insafna terk etmi olacaz. Zaten

bu u anda byk bir olaydr. TCyi zorlayan

bir iliki durumuna da dntrld. Devlet

byk ihtimalle 1976, 77 ve 78de bu iliki

yoluyla bizi kontrol altna almaya almt;

biz de bunu biraz sezgisel, daha sonra bilinli

olarak deerlendirmeye altk. Devleti ve

ibirliki kesimleri bununla kontrol ettik. Yani

prototiptir, ama anlam byledir. zgr kadn

olayn, nderlik ekimesini, hatta nderlik

olayn bununla aa kartmak, bizi erkenden

ok usta bir mcadele verme gereine zorlad.

Batan savmac yaklamlarla sorunu

geitirmedik.

1978de arkadalarn Fatmay tasfiye

etme kararll ortaya kyor. O zaman ben

de bir tavrn sahibiydim, hatta kaldm evden

bile kamtm, ama yine de kendimi bu

ilikiye adeta mecbur hissediyordum. Bunun

duygusal veya cinsel bir mecburiyet olduunu

sanmyorum. imde Sen bu ilikiye

muhtasn, u anda bu iliki sana gereklidir,

bunu atamazsn diyen bir his vard. imdi

daha iyi anlalyor ki, siyasal bir tedbir olarak

da bu ilikiye tahamml ve mecburiyet ok

18

SZE AKI YAAMAYIN DYEN YOKTUR, AKI

YAAYIN, AMA AKIN KANUNLARI VE

KURALLARI VAR. KRT OLAYINDA

ZMN, SEVGNN VE AKIN YOLU NASIL

OLABLR? BUNUN BLMSEL LLERN

VERMEYE ALITIM, AMA OK ZOR

DYEREK N KOLAYINA KATINIZ. KADIN

ELDEN GTTKTEN SONRA TOPLUM FAZLA

AYAKTA KALAMAZ.

etkilidir. Yani gerek Ankaradan gerekse

Diyarbakrdan k iin bu iliki bana

gerekliydi. ok mecburum, balym derken,

kukularm da, mcadelem de ok akt.

Kar taraf da bo durmuyor. nk

kendisi de byk ihtimalle temsil ettii

tarihsel konumunu bizden daha iyi biliyor ve

bizim de neyi kurtarmak istediimizin

farkndadr. Aslann azndan lokmay

kurtaryoruz. Krt sorunu kurtulua doru

gtrlyor ve byk ihtimalle sorun onun

denetimindedir. Dolaysyla tahrik etmek ve

erkenden sonu almak iin ne gerekiyorsa onu

yapyor. Kadnlyla oynuyor; varolan liderlik

vasflarn ve siyasal bilincini gl bir

biimde kullanyor, ok ll ve dengeli

davranyor. Bu konuda ls ve dengesi zayf

olan veya planl olmayan biziz. Bizim

amacmz, kendimizi dayatmamz farkldr. O

da kendine gre beni kontrol ederken,

Krdistan halkn, onun nc rgtn kontrol

ettiini dnyor ve brakmak istemiyor. Ona

gre biz gnlk olarak gelime kat ediyoruz.

Bu nedenle bir haftalk, bir aylk yaamm TC

iin lmcl bir darbe oluyor. Bu biraz da

onun sayesinde, ona ramen, onunla savam

iinde, karlkl bir eliki iinde oluyor.

Devlet byk bir ihtimalle, Pilot

(Necati Kaya) denilen tiple de iin iindedir. O

da bununla balantldr. Biri bir taraftan, teki

dier taraftan kontrol altna alarak, 1978 yln

sonulandrmadan bizi bitirmeye

alyorlard. Birbirimizle scak bir savam

iine girmiiz. Hatrlyorum, o zaman elinden

bir bardak ay alnmyordu. Temmuz

scanda yaam neredeyse dayanlmaz

boyutlardayd. Ama yine de bu ikili ilikinin

etkisi altnda bir

mcadeleyi

yrtme

zorunluluu vard.

yi ki

mcadeleyi

verebilmiiz. nk

bu olmasayd, acaba

Trk Devletinin

yneli tarz nasl

olurdu? Daha sonra

gazeteci Cneyt

Arcayrek, bu konuya ilikin olarak, Devletin

en byk gaf diye yazd. Pilot bizi amansz

aryordu; kye kadar gitmi, nerede

olduumuzu sormutu. Fatma da evin iinde

adeta kabul edilemez, amansz bir yaanty

dayatyordu. Sonradan devletin bunlara dayal

bir izlemeyi yeterli bulduu aa kt. Bu

arada Ecevit de babakand. Daha ok

izlemeyle yetinme, byk ihtimalle bir

kuraldr. Tabii bunu kontrgerilla daha sonra

Ecevite ar detti. nk benim o tarz idare

edilmemin yetmediini ve bunun da Ecevitten

kaynaklandn biliyorlard. Kald ki Ecevit

de bilmez, nk o zamana kadar PKKnin ad

bile yoktu. Ecevit nereden bilsin? Dier

solcular veya Krtler ok daha etkiliydi.

Onlara da dayatlan ey izleme ve dergilerdeki

gr sahiplerini yakalayp mahkemeye alma

tarzndayd. Bizim iin de onu

uygulayacaklard. Yani burada da Ecevit

bilmeden ona yardmc oldu demeye

getiriyorlar. Sorun bu deildir. O koullarda

onlarn daha fazlasn yapmas mmkn

deildi. Ama yine de ok nemlidir, nk

bizim kmz, her-hangi bir k de-ildi,

son derece tehlikeliydi, bunu o zaman da fark

ediyorlard; ama son derece zavall da

gzkyordu. Bizi mutlak denetimle-rinde

sayyorlard.

Biz daha sonra Ankaradan ve hatta

Diyarba-krdan kncaya kadar bilinli bir

tarzda bu atmosferden kendimizi kurtarma

gereini duymadk. Bunun devleti byk bir

yanlg iine ittii ve taktiin tuttuu ortaya

kyor. Bu ok nemli bir taktikti. O zamana

kadar ben de maa almtm, onlar zaten

devletten alyorlard ve biz o parayla grubu

yrtyorduk.

Onlar kendilerince

beni izliyorlard,

ben ise onlar

kullanarak birok

ilikiyi

yrtyordum.

Onlar beni mal

gibi ellerinde

tuttuklarn

sanyorlard.

Elimizde, devletin

19

adam her an yannda, istediimiz an

getirebilirler dncesindeydiler. Beni 1978

knn sonunda Ankarada bekliyorlard.

Btn verdiim izlenimler, bizim Ankaraya

dneceimiz ynndeydi. Hatta Diyarbakrda

ev tutulmutu, evin teberisi bile alnyordu,

biz de rza gsterdik. Raporlar byle gidince,

farkl bir plan gelimeyecekti. Benim aniden

ve gizli bir biimde, nce Pilota ve sonra o

bayana haber vermeden Ortadouya km,

bir nevi devletin byk boa karl oldu.

Bunu bu kadar ak yapmyorum. imdi

bunu aka izah ederken ne bu kadar

bilinliydim, ne de bunu aklayabilecek

durumdaydm. Biz de izliyorduk. O seni

kullanmaya alrken, sen de kullanacaksn. O

ne kadar kurallar zorluyorsa, sen de kurallar

zorlayacaksn. yi niyet ve doru yaklamlar

sendedir; ama kar taraf zorluyorsa, sen de

ona gre zorlayacaksn. Teslim olmak yoktur.

Eski Krt tarzna gre, Bu kadn niye byle?

deyip bitirmek yoktur. Arkadalar bile

kukuluydu, Tekoin adnda bir grup Niye

Pilotu vurmuyorlar? diye soruyor. Oysa

Pilotu vursak, devleti uyandracaz. Bu

yzden de epey muhalefet gelitiril-mek

istendi. Son derece drst bir ilikiyle yola

k-yorum. Balang-ta ajandr, kulla-

nacam diye de-il, yolda olabi-lirler diye

yakla-yorum; fakat ih-tiyat elden

brakmyorum. En yakn-larm da olsalar

yleyim. Bu nemlidir.

Sizin iin dikkat ekici olabilecek bir

noktay daha belirtmeliyim: Bayann dikkat

ekici ynleri var, erkekleri olduka etkiliyor.

Krt erkeinin de kadn konusunda ne kadar

zayf olduunu biliyorum. Dnce retme ve

grubun oluturulmas benim sorumluluum

altndadr; fakat bayan adeta gizli bir el

biiminde grubu alt st ediyor. zellikle kadn

olarak etkileyici ynn kullanarak bunu

yapyor. Ben hi bir kza evlen veya evlenme

diye dayatmada bulunmam. Szl ve benzeri

kavramlara da deer vermem ve anlaml da

bulmam. Ama o zaman tersini yaptm; tedbir

tedbirdir deyip bu bayana, grubumuzun iinde

iyi bulduun bir kiiyle szlesen daha iyidir

dedim. Aslnda bu ok isabetli bir sylemdir;

benim yaptm isabetli ilerden birisi oluyor.

Bu ben de olabilirim, hatta baka bir arkada

da olabilir dedim. Kar taraf aslnda

tutumumu izliyordu. Ben bu laflar bouna

sylemem ve olduka da ilgi duyuyorum.

Bunlar sylerken, tam bir taktik yapyor

havasnda deilim. Bu da bana gre bir

zmdr. O, ilikiyle grubun inisiyatifini ele

geireceini dnyor. liki kurduu erkek

arkada, grubun nde gelen veya iyi birisi

olabilecek bir yesiydi, en azndan buna

adayyd. Onu seerken, byk ihtimalle

onunla ileri ilerletebileceini dnyor. Bu

anlay bu kiide var, bununla grubun

inisiyatifini ele geirecek ve beni dlayp

istedii sonucu o zamandan alacaktr. Ama

sonra bir bakt ki, karmdakinin fazla ans,

hatta hi ans yoktur, tekrar benim teklifime

yneldi.

O aileyle ilikimi hatrlyorum. Nasl

baardm diyordum. Oysa ok zordu, ama

denedim, cesaretle adm attm, eve girdim.

Krdistan llerine gre son derece iyi

denmi, hatta ok klasik bir evdi. Nasl

cesaret ettiime ve kendimi nasl uyarladma

ben bile ayorum. O da hayli kukuluydu.

Acaba bu gerekten yksek bir akn sonucu

mu, yoksa bu tavrn iinde siyasal bir amac

m var? diye dnyordu. Tabii bunu

bilmemesi mmkn deildi; ama onun da

buna ihtiyac vard. Kendi siyasal amac vard

ve kadnln -kadnlna dayanma en byk

silahlarndan birisi oluyor- kullanarak sonu

almak istiyordu. Bu onun asndan da kendi

iinde yrtt uzun bir tartma gerei

oluyor. nk davranlar btnyle byle

gsteriyor. Eer yksek bir akn veya ilginin

sonucu iliki gelitiren biri olsaydm, beni esir

alacakt. O da ounuzun girdii duruma

benzer bir duruma girmemi bekliyordu. Fatma,

Siyasal nderlii ben daha iyi yapabilirim

hesabyla yaklayor, ama benim de siyasal

nderlikten vazgemediimi gryordu.

Bu durumda normal bir iliki asla

gelimez, bir ekime srp gider.

Mcadelenin srp gitmesi ve gittike

kzmas kanlmazdr. nk amalar ok

farkldr. Aslnda bayann kendisi byle bir

ilikiye yanamayacak, ama son derece

etkiliyor ve daha sonra da buna devam etti.

20

Kadnln bir silah olarak kullanma iini

byk ihtimalle bilinli yapyordu. Dkn bir

kadn olduu iin deil, Krt erkeindeki

zayfl derinden bildii iin kadnln bir

silah olarak kullanyordu. Bunu

deerlendirmelerde dile getiriyordu veya ben

buna tanktm; erkekleri en ufak bir yaklam

tarzyla kontrol altna alyordu. Daha sonra,

1986ya kadar tek bir kza nefes aldrmama;

gerek kendisinin bizzat ynelimleriyle, gerek

kulland baz kzlarla evremizdeki tm

erkek arkadalar kontrol altna alma iini ok

baaryla yrtt. Aslnda bu konu da

anlalmaya deerdir. Amansz bir biimde

grubun zerinde duruyor. ne kmak isteyen

herhangi bir bayan nefessiz brakt gibi,

kendine balyor ya da ldrme dahil

cezalandryor. Bir erkei ya tam grup dna

atyor ya da kendine balyor. Kadn-erkek

ilikisini de tamamen bu temelde kullanyor.

Benim amdan bunun ok riskli bir

olay olduu balangtan bellidir. Bir tedbir

almm. Serbest hareket ederse, btnyle

allak bullak edecek. Kurallara balamak

istiyorum, onu da tanmad ortaya kyor.

Ben de ilikiye muhtacm. nk Ankaradan

ve Diyarbakrdan k yapmak o kadar kolay

deildir veya sizin yaptnz gibi olmuyor.

Devlet daha 1975te, bizim Krt Ordusunu

kurduumuz biiminde bir bilgi almt veya o

tarzda bir yaklam vard. 1975te, 1976da

devleti bu konuda etkisizletiremezsem, hangi

eylemle grubumu salam kartacam? Mahir

ayan rgt kurdu ama iki ay yaayamad.

TKKO kuruldu, hakeza yle oldu. En deme

ihtilalci rgtn bile mr birka ay

gemiyordu. Benim de Krt Ordusu adna

yapabileceim alma belki bir hafta bile

yaayamazd. Gizli partiler kuruluyor, iki ay

sonra aa kyordu. Mustafa Suphi parti

kurdu; geldi, yar yolda denize gmld.

Deniz ve arkadalar daha ordu olmadan

daraacna gittiler. Kaypakkaya Dersime ilk

eyleme geldi, karga tulumba gitti. Yani TCye

kar tek bir baaran rgt rnei yoktu. eyh

Saiti daha isyan etmeden kontrol altna

aldlar. Yine Seyit Rzay kandrp daraacna

gtrdler. Bunlarn hepsine adm bile

attrmadlar. Krt aydnlar, Krt szcn

bile sylemeden etkisizletirildiler. KDP

kuruluyor; on gn gemeden Faik Bucak

provokasyonla, hem de airet kavgas ss

verilerek imha ettiriliyor. KDP, 1970lerden

itibaren bir ajan rgt olarak ilev gryor; biz

ortaya ktktan sonra da bize KUK biiminde

dayatlyor.

Sosyal oven Trk Solu daha sonra

Krt meselesinin arptlmasnda mutlak

anlamda kullanld. TKPden en solcuyum

diyenine kadar byle kullanld. TC

egemenleri sol iinde bunu yaptklarna gre

baka yerde de yapacaklard. Jandarmasn,

polisini ve istihbaratn bir yana brakalm, bir

szma birimi bile en deme rgt bitiriyor; bu

mutlak anlamda byledir ve bize de

uygulanyor. Nitekim biri kadn, biri erkek

yoluyla iki szma yapyor. 1975ten itibaren

szyorlar, bol para ve gl adamlarla beni

aralarna almlar. Burada da ap

geniletilebilecek bir yaklam tarzmz var.

Pilot srarla bizi eyleme sevk ediyordu. ok

para getirecek birka eylem nerisi vard. O

zaman bunun ajan olduu sonucuna

varmamtk. Ama ben uygun deil, gitme,

kalsn dedim. Eylem amacyla para getirme

nerisine kar ktk. Kadn ise benim iin

zel ilikiyle balanm diye dnyordu.

Devlet gnlk rapor alyor, bunlar

benim iin kucamzda diye rapor

gnderiyorlar. Kendimi devlete drt drtlk

balam oluyorum. Uur Mumcunun dile

getirmek istedii olay buydu. Mumcu

APOyu MT mi besledi? diye soruyordu.

MT bizi byle besledi veya biz kendimizi

MTe byle beslettirdik. Gvenliimizi

salattrdk, paralaryla grubu finanse ettirdik,

evlerinde toplant yaptrdk ve entelektel

gcn de biraz kullandk. Baz ilikilere

uzandk ve zamannda syrldk. Bunu da sizin

yaptnz gibi tahrike gelerek deil,

yntemine gre yaptk. ounuzun bunlarn

kucanda imhay yaad biliniyor. Vuracak

msn, beraber mi yryeceksin? Bu byk bir

olaydr, byk bir sorundur, herkesin kolay

yrtecei bir tarz deildir. Krdistanda her

iliki biraz byledir. Bunu aklamamn

nedeni, her ilikinin bizi benzer zelliklerle

kar karya getirdiini size anlatmak iindir.

21

Ben bir film senaryosu dzenlettirmedim;

yaammzn gerei budur. inde duygu, zel

iliki, sosyalizm ve sizin sandnz her ey

var. Ama dier yandan benim yaptm

deiik bir ey de var: O da sizin

yaptnzdan ok deiik yaklamamdr.

zin versem en iyi arkadalarm eylem

yapacaklar. Zaten Pilot, Emret, ben nc

kattan atlayaym diyor. Eitilmi birisidir.

Beni Krt olduum iin pilotluktan attlar

diyor. Kadn da ekonomik, sosyal ve siyasal

olarak farkldr, hatta entelektel ve kadn

olarak da mutlaka etkilenilecek bir kiidir.

Byle birileri grubu mutlaka denetim altna

alabilir. Savan bu olduunu belirtmek

istiyorum.

Bunu genelletirirsek, bu ne anlama

geliyor? Krdistandaki ibirliki snf ve ajan

yap halk nasl kskvrak balayp nefes

aldrmyorsa, bizim grubumuzun ahsnda da

kskvrak balama amalanyor. Btn Trk

sol gruplarn zaten balayp bitirdiler. Krt

gruplar zaten ajanlatrlyor. Yeni kan

gurubu da onlar gibi yapmak istiyorlar. Burada

deiik olan, bu durumdan kendini syran

yalnzca benim. Ben byklm veya

baarm bu tarz yaklamma, Krt insanyla

iliki kurma tarzma borluyum. Kadnla ve

erkekle iliki kurmuum, idare etme durumum

var ve idare edi tarzm baary getirmitir.

Grubun dier elemanlarna braksam, bayan

da erkei de yirmi drt saat bile salam

brakmayacaklar. Bunlarla birka yl nasl

geirdiim zerinde durulmaya deer bir

konudur. Byk bir iliki ustalyla yrttm.

Pilota yle bir ey veriyorum ve stne de

yle bir yaklam sunuyorlar ki, tuttuk diye

dnyorlar. Bu benim tuhaf bir zelliimdir.

Bir ocuk bile beni kontrol edeceini, hatta

kullanacan sanr. Bu byk bir esneklik

meselesidir. Beni kullanabilirsin, ama benim

de kendimi dayatma tarzm, iliki tarzm var.

Kim kimi kullanr? Benim amalarm,

tecrbelerim ve tarzm var, onun da var. PKK

ha bitti, ha bitecek iddiasnda olanlar vard.

Ama aldandlar. Halen de ite ve dta beni

kullanmak isteyen birok adam var.

Karasevda, kardelik, yarenlik ad altnda

kimler beni kullanmak istemiyor ki!

Son tahlilde bu ilikiden arpc

sonular karlmtr. Belki psikolojik olarak

byk bir gerginlik altna alndk, belki de

kadn-erkek ilikisinde hibir biimde

yaanlamayacak ve kabul edilemeyecek bir

staty byk bir sabrla yaadk, ama

Krdistanda mutlak yararlanlmas gereken

bir iliki tarzn da ortaya kardk veya onunla

atlatlmas gereken bir sreci atlattk. Krt iin

baka trl bir k yaplr myd? Bunu

tartabilirsiniz. Baka trl grubu Ankaradan

ve Diyarbakrdan sa karmak mmkn

deildi. Mmkn olmad da kantlaryla

ortadadr. Bu anlamda ilk defa bir baar

oluyor. Yalnz grup kurtarlmyor, sosyal

olarak emekilerin nderlii de kurtarlyor.

Bu da sradan bir olay deildir.

Kendi Gereimde Kadn zgrln

Yakalamaya alyorum

Kadn zgrln boan, kadn-erkek

ilikilerindeki zgrl ok tehlikeli bir

biimde saptran, erkei de kadn da imha

etmekten asla vazgemeyen bir yaklamn

almas var. Erkek dakikada bitiyor, kadn da

bu tarz bir plandan baka bir ey dnmyor.

Be on kz vard, btn ileri gleri baz

erkekleri elde etmekti. Baz erkekler de vard,

ilikiden anladklar dknlkten teye bir

ey deildi. Siz olsaydnz kavga ederdiniz.

Ama ben bununla nasl idare ettim? Aslnda

bu byk bir meseledir. Bunu insan ancak

romanla izah edebilir.

Nasl erkekseniz yle erkek olun, nasl

kadnsanz yle kadn olun. Kendi deneyimim

de var. ou da onu taklit etmeye ve

kullanmaya alyor, karmdaki de bu ilikiyi

mthi kullanyor. Bunun yarataca

psikolojik gerginlik her dakikada bir cinayet

ilemeye yeterlidir. Sizin neden ham

olduunuz, neden ilikilerde ok zayf

kaldnz imdi daha iyi anlalyor. Ben dier

konularda da byleyim; bir ile uratm m

sonuna kadar urarm. Devletle uranca

sonuna kadar urayorum. Bu ilikide de

yledir. Kadnda neyin olup olmadn

renmek iin sonuna kadar uratm. Bu,

nemli bir renme metodu oluyor. Bir eyi

yarm brakmak yoktur. Ne var ne yok diye

22

tam anlayncaya kadar peine derim. Bunu

yaparken sizin gibi yapmyorum, ka gz

karmyorum, kolay sevdalanmyorum.

Yreim var, ama beynim daha fazla sreci

kavrama peindedir. Bireycilik yapmyorum.

Bu srecin belki her annn bir cinayetle

sonulanmas gerekirken, grubun olumsuz

etkilenmemesi iin tek bir sz sylemedim,

kendimi bir gn bile skmadm. Benim zel

ilikim var, bu zel iliki beni bunaltyor, grup

bana yardmc ol demedim. Sizin

ilikilerinizin sonular ise her gn bunalm

biiminde partiye patlyor. Sreci ve hatta

Krdistan tarihini bu sreten gl karmak

iin tek bir szntya bile yer

verdirtmeyeceim.

Siz ilikinizle partimizin bana bela

getirmisiniz, stelik her gn bunalm teorileri

dayatyorsunuz. Benden hak ve iliki talebinde

bulunuyorsunuz. Buna sadece glnr. Bu

konuda size boyun eecek veya sizin partiyi

uratrmanza frsat verecek biri var m?

likiyi nasl kullanyor, ilikiyi nasl

sonulandryor? Btn bunlar amansz bir

biimde yaamken, sizin birok eyi bitirici,

drc ve zden koparc yaklamlarnza

alet olmam mmkn deildir. Bunun

sonularn daha da tartabiliriz. PKKde

iliki var, kimse kimseyle iliki kurmasn

denilmiyor, ama ilikilerin sonularn

dneceksiniz. Dayanamadm, cinsellik

tutkularm vard demeyeceksiniz. Ben nasl

on yl dayandm? Benim olaanst olduumu

sylemeyeceksiniz. Buras Krdistandr, bu

iliki Krt krdm ilikisidir, burada

Dayanamadm, edemedim laflar olmaz.

Birok kadn ve erkek gelmi, bunlar yle

iliki kuruyorlar ki insan atlatyorlar. Bin bir

emekle ulatmz iliki seviyesini ne hale

getiriyorlar? Kz nasl yaklayor, erkek nasl

yaklayor? likilere byk saygmn olduu

biliniyor. En tehlikeli ajanlk ilikilerine bile

tahamml gcm olduktan sonra, sizlere de

tahamml gcm olur. Ne olduumuzu

anlamak iin bu kiilere ve Trkiye devletine

sorun.

Bu halinizle Krdistan ve PKKyi bir

yana brakalm, orduyu nasl kurtaracaksnz?

Basit alkanlklardan, bir sigaradan bile

vazgemiyorsunuz. Bir kadn-erkek ilikiniz

olmu, o bile sizin iin darboazdr. Krdistan

asndan byk savala nasl yol

aacaksnz? Yiitlik nerede kald? Kadn

diyorsunuz, kadnla ilgilendik, byle kt.

Ben hala Fatmann ok planl ve sicilli bir

ajan olduunu belirtmiyorum. Belki yle bir

ajan da deildir, ama gereklik de budur.

Kadn objektif ajan gibidir, erkek zaten daha

da beterin beteri bir durumdadr. likiyle

nereye varacaz? liki kurmayn demiyorum.

Gerek akn yolunu amak da dahil, btn

kurtulu yollarn ayorum ve hatta

alklarm. Ben de bir delikanlym,

sevmesini biliyorum diyorsunuz. Ama ben,

en sevdiim kz bile olsa, unu dayatyorum:

Sevginin kanunlar var, sevgi yolu uradan

geer diyorum. Acaba onun gereklerine

ulalabilir mi? Sevdiinden ayrld diye

bunalmda olmayan arkada yoktur. Ben de

yle yapsam, aktan ve duygudan eser kalr

m? Krt ak, Krt zm diye bir ey sz

konusu olabilir mi? Size gre her ey baba

usuldr; yle de, byle de olur. Baz eyler

var ki olmuyor. Ben de ak denedim,

sonularn grdnz. Az ok her iliki

byledir. Senin yaadn bir istisnadr

demeyin. Bu genel bir durumdur. Her iliki

biraz byle zmlenmelidir. Belki ayn

benim yaptm gibi yapamazsnz, ben sorunu

ulusal dzeyde zyorum, ama siz de asgari

bir dzeyde zmlemelisiniz.

rnein, Mardinde parti yaam fel

edilmitir. Hibir i yaplmyor ve neredeyse

dmann kontrolne girilmitir. Orann

sorumlusu dmana kat. ldrseniz bile

dierlerini de o yaamdan koparamyorsunuz.

Bunlarn hepsi iliki adna yaand. Yzlerce

ehit, yurtsever halk ve kitle destei birka

ilikiye kurban edildi. Ak ilikisi, kadn-erkek

ilikisi dedikleri bu mu? Koordinatrden

tutalm hepsinin yaad buna benzer bir

durumdur. Ama bu tarz Krdistanda olur mu?

Mardin veya Krdistan erkeinin llerine

gre artk bu kanlmaz bir durumdur. Ama

bunun sonucunda parti bitti! Orada bin bir

emekle zafer kazanm bir kitle var; serhildan

gereklemi, sava patlamas var. Buna

ramen bu iliki partiyi bitirie gtryor.

23

Sadece siyasal adan deil, ahlki ve cinsi

adan bile buna nasl tenezzl ediyorlar?

Kald ki tehlike var, dman zaten bazlarn

snakta vuruyor. Kendinizi nasl byle

snaa attnz, bunun ne gerei vard? Benim

yaadklarm, snak deil ok lks yerlerde

de olsa, cehennem atei gibidir. Ama onlar

snakta cinsel iliki veya duygularn tatmin

etme imknn aryor, cinsellik gdlerini

byle tatmin etmeye alyorlar. Bunun ok

yanl bir tarz olaca aktr.

nderlik gereini ortaya koyduk.

Herkes benim gibi yapsn demiyorum; ama

yurtdnda da, yurtiinde de herhangi drst

bir erkek veya kadnn byle bir ilikiyi

dnemeyeceini bilmesi gerekiyor. ok

drst de olsalar, onlarn nnde zgrlk

grevleri, rgtsel grevler, sava grevleri

var. Kadro iseler, koordinatr gibi bir rgt

temsilcilii konumunu yayorlarsa, ne kadnn

ne de erkein ban kayaca vakti yoktur.

Btn rgtsel grevleri bir yana brakyor,

her gn operasyonda olan dman

grmezlikten geliyor, arkadalarn yem gibi

dmann nne atyor, kendisi de emniyetli

yerde ilikisiyle yayor. Tabii daha sonra

kendisi de bitiyor. te onursuz bir iliki ve

vahim sonular! Bundan ne anladnz?

Dayanamadm, birbirimize almz demek

kleliktir, dknlktr.

Halen bir erkek olarak kendi

gereimde kadnn zgrlk dzeyini

yakalamaya alyorum. zgrlk dzeyinin

yannda rgtsel dzeyle, siyasal dzeyle,

ordulama dzeyiyle, hatta estetik dzeyle

kadn hayranln gelitirmeye alyorum.

Yani ok younum. Yine de bizimkilerin

yaptna bir an bile yaklaabilir miyim? Bu

kadar etkim ve gcm var, istesem sultan gibi

yaayabilirim, ama bunu fazla anlaml

bulmuyorum. Sizden ekindiim iin byle

davranmyorum. Napoleon rneini de onun

iin verdim. Eer mcadele anlayma gre

uygun bulsaydm yle de yapardm, Hz.

Muhammed gibi de yapardm. Ama gereki

olmak zorundaym. Kendime gre bir tarz

yrtyorum. Ben de bir iliki kurdum, bu

ilikinin sonularn gryorsunuz. Binlerce

kz mcadeleye geliyor, kadnla ilikiyi

srdryoruz. Bu da bir tarzdr. 1993te kadn

zgrl ve ordulamas zerine zmleme

yaptm. Halen iliki nasl olmal sorusunu

soruyorum. Hatta nasl yaamal? sorununa

teorik ve siyasal btn boyutlaryla aklk

getirmeye alyorum. Daha bitmi deil ve

halen anlatyorum.

Doru olan nedir, yanl olan nedir;

gzel olan nedir, irkin olan nedir; kabul

edilmesi gereken iliki biimi nedir,

reddedilmesi gereken biim nedir? Ben sizin

gibi kestirip atamam. Baz arkadalarmzn

yapt gibi inkr da etmiyorum. Bu kadar

kadn younluklu alma ok az partinin

iinde gereklemitir. Cinsel tatmin iin iliki

gelitirmek alaklktr. Ben bunu

yapamyorum. Kza Tarihi imkndr, ite

sana bu kadar zgrleme imkn; erkee

te sana da bu kadar vatana, savaa ve

partiye ballk; uran, elinizden baka ne

gelebilir ki! diyoruz. Onlar ise yok diyorlar.

Birileri Bunlar burada bu kadar birikmi,

yirmi drt saatte hepsini nianlayp gl gibi

geindirtelim deyip zm byle

dayatyordu. Bu, zm olabilir mi? Zaten

yle yapsak, o dalarda bazlarnn istedii

tarza bir gn bile msaade etsek, dman

hepsini vururken birisi gzn kaldrp

yukarya bakmaz. Hala bazlar rgtten

intikam alrcasna zel ilikileriyle

uratryorlar. Bunlar rgt ok

zayflattklar iin deil, ok alak olduklar

iin intikam peindeyim. Yani bunlar rgte

biraz saygl olsalard, birbirlerine byle

yaparlar myd?

Birbirinize gstereceiniz ilginin yzde

birini neden iki arkada iin

gstermiyorsunuz? Ben amansz eitimle

urayor ve halk rgtlyorum; siz szde ilgi

duyduunuz tipe gsterdiiniz ilginin ve

konumann yzde birini neden en nemli

rgt toplantsna gstermiyorsunuz? Neden

halka veya baka bir kadna, baka bir erkee

ilgi gstermiyorsunuz? Neden ikiyzll

gelitiriyorsunuz? zerine gittiimiz olay ite

budur. ok byk bir hakaret var. likiyi bile

yaatmak iin rgt gereklidir. rgtn

propaganda balantlarna dikkat etseniz, bir

eyler kurtarlr; ama yapmyorsunuz, rgt

24

BU PKK, FIRTINA PKKSDR, TEMEL

BYLE ATILMITIR, YAAMINI DA BU

TEMELDE SRDRYOR. GAFL

YAKLAMAYIN; GAFL

YAKLAANLAR OK KT

KAYBETTLER, OU ZAMANSIZ

GTT. VERMEK DURUMUNDA

OLDUKLARI MCADELENN YZDE

BRN BLE VERMEDEN GTTLER.

SZN ANSINIZ, BU MCADELEY

STEDNZ BMDE VERME

ANSIDIR.

bitiyor. Ufak bir tedbir olsa, grup kurtarlacak;

ama onu imhaya terk ediyor, ilikiyi

kurtaracak ve ak yaayacak diye en byk

namussuzluu yayor. Bu nasl duygudur ki,

bu kadar gz kara yapyor, bu kadar grev

d brakyor?

Siz partiyle siyasal ve rgtsel

temellerde iliki kurdunuz, bunun szn

verdiniz. Biraz samimi ve ak olalm. ncelik

bu ilikileredir. PKK balln ve rgt

ilikisini kabul etmek ok nemlidir. Bu, zel

ilikim varsa onu ikinci plana atmm

anlamna gelir. Ordu yaamna ve gerillaya

ilgi duyuyorsanz, askeri yaamn btn

hususlarna bal olmay kabul etmisiniz

demektir. Bunlar bir tarafa itip kadn-erkek

ilikilerinde zm istiyorsunuz. Bu kolay

olsayd ben yapardm. Benim kadar duygulu

kimse var m? Yedi yamdan beri bu konuda

aray iindeyim. Bu kadar tecrbesi olan,

sizin yaptnz sandnz eyleri yapmazlk

edebilir mi veya daha doru sonu alc

yaklamlar olsa gelitirmezlik edebilir mi? Bu

iin kanunu biraz byledir. Kendimi de, sizleri

de mthi zorluyor, bir adm ilerletmenin

byle salanacan dnyorum. Kald ki,

hazr iliki zaten yoktur. Yz yze, gz gze

geldiler, birbirlerini aldlar. Peki, objektif veya

sbjektif ajan kmayaca ne malm? Zaten

devlet, snflar ve aileler bu temelde yaklam

sergiliyor, neredeyse her iliki bir ajan ilikisi

gibi ele alnyor. u anda en zgrm diyen

kzn veya erkein bile yaklam kleletirici

deil mi? Yan yana geldiniz mi bu

ikiyzll nasl yapyorsunuz? Bu aldatma

deil de nedir? Kendini aldatan, acaba partiyi

ve sava da aldatmyor mu? Bu sorular

kendinize gereki sormazsanz, en byk

aknz da olsa ka para eder? Ak ki rgt

llerine, siyasal llere uyma yoktur.

Aktan anlamazsnz, gdlerle yaamak

istiyorsunuz. Gdlerin yaama ve savama

kabiliyeti var m?

Bu konular daha fazla amak mmkn,

ama siz anlayabilecek misiniz? Anlamak,

sadece bildim, syledim demek deil,

ruhunuza ve bilincinize ileyebilmek, hayatta

baz temel davran kalplarna ve gcne

dntrmeyi salayabilmektir. Bunu

yapabilecek misiniz? Acaba bu temelde iliki

zmlemelerine kendinizi verebilecek

misiniz? Senin yaptn zordur diyorsunuz.

Bu zoru ben icat etmedim; dmann, kadnn

ve sosyal snflarn durumu ve ulusal gereklik

byledir. Ben de nce bu kadar zor olduunu

bilmiyordum. Ama baktm ki, bunlar objektif

tarihi birer veridir. Bu inkr edilemez. Bizim

kyller inkr ediyor, hepsi Benim bildiim,

benim yaadm diyor. Gerekten yayorlar

m, bir ey biliyorlar m? Sayg duyulur bir

aile yaam var m? Bunlar yaamak zor

diyorsunuz. Zor iin tabiatnda var; kolay iliki

olmuyor. Ben de kolay ilikiyi denedim;

eitilmi, aydn, solcu, Krt bir kz, kim

bilir birbirimize nasl yardmc olacaz, ne

kadar g vereceiz diyordum. Fakat byle

kmad. Kzlar kmsediim iin bunlar

belirtmiyorum. Gl ynleri olanlar da var.

Ama en deme bir kzla gelitireceim iliki

deneyimi, duygusal anlamda da olsa, ikinci

gn yle siyasal sonulara yol aar ki,

farknda olmayarak tam bir ba belas olur.

Bu konuda neden baz dorular ve

lleri gelitir-mek istiyorum? rnein, biri

yneticinin yanna gidiyor, hafif duygusal bir

iliki ardndan yneticiyle zayf bir ikili

oluturuyor ve bylece elden gidiyor. Bu tarz

ilikiye nasl onay vereyim? Yksek zgrlk

tutkular urada kal-sn, kadn zayftr, kendini

kurtarmak istiyor, bunu da erkein ynetim

gcyle ya-pyor. Erkek skyor, kad-nn

zayfln da gryor, kadn hakimiyetine

alarak kendini tatmin etmeyle kar-lk

25

veriyor. Btn bunlar PKKdeki zgrlk

gereini inkr etmedir; ona ok tehlikeli, hi

hakk ve yeri olmad halde kaybettirecek

olan bir ilikiyi dayatmadr. Siz bunlarn

tahlilini de bu kadar ince eleyip sk dokuma

tarznda yapmyorsunuz. Buna belki gerek de

duymazsnz, ama iyi bir incelemeci bunun ne

kadar vahim sonulara gtreceini ortaya

karr.

Size ak yaamayn diyen yoktur, ak

yaayn, ama akn kanunlar ve kurallar var.

Krt olaynda zmn, sevginin ve akn

yolu nasl olabilir? Bunun bilimsel llerini

vermeye altm, ama ok zor diyerek iin

kolayna katnz. Kolayna kayorsunuz ve o

zaman namus elden gidiyor. Bazlarnn

yapt gibi yasaklayalm derseniz, o zaman da

kitle elden gidiyor. Kadn elden gittikten sonra

toplum fazla ayakta kalamaz. Dorusunu

yapalm diyoruz, ona da fazla gelmiyorsunuz,

zordur diyorsunuz. Zor olan devrimdir. Zor,

her devrimin ebesidir, baka trl devrimci

dourtamazsnz. Umarm biraz anlamaya

alyorsunuz. Bu konuda son derece zgn

yaklatmz aktr. likileri yasaklamalarla

zmediimiz gibi, drmelere kar da ok

byk bir dikkat iinde olduk. Tartma

zgrl sonuna kadar olmaldr, fakat

gereklerimizle oynamak Cengiz Hann

kanunlaryla oynamak kadar tehlikelidir.

imizde kendine gvenen Napoleon gibi de,

Hz. Muhammed gibi de yaayabilir. Napoleon

gibi birka byk zafer kazann, o zaman

istediiniz ak yaayn. Hz. Muhammed gibi

devrim yapn, istediiniz gibi yaayn. Kald

ki, onlarn nasl yaadn da doru an-lamak

gerekir. Onlarn yaam, Yeilam artistle-

rinin yaam gibi bir yaam deildir. Biz de

yaamyoruz, Krt bu konuda lmtr.

Kzlarnz ve erkekleriniz si-zin olsun, ama

ikinci gn dman gelip sizi ezer. G-

ryorsunuz ki, iler ok zor-dur. Kolay

olsayd, ben yedi yamdan bugne kadar

byle urar mydm?

Burada bir takm kanunlar var, iler

biraz kanunlarla idare ediliyor. Herkes parti

tarihi ve nderlik gereini biraz da bu

ynyle bilmelidir. nk bu sadece benim

gereim deil, bir Krdistan gerei, bir

Krdistan zmlemesidir. imdiye kadar

bunu gz nne getirmediiniz ortaya kt.

Size gerekleri biraz daha akladm. Umarm

bundan doru sonular karrsnz. En

nemlisi de ortam tartmaya aktr. Ortamn

tartmaya ak olmas demek, laf doru

sylememek veya tartmay bomak,

davranlar daha da tehlikeli biimlerde

srdrmek