wykład 01 - akademor.webd.pl · krzywa (granica) możliwości produkcyjnych (rys. 1.1). Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki AM w Gdyni 9 Krzywa możliwości

Podstawy ekonomiiwykład 01

dr Adam Salomon

Ekonomia:EKONOMIA.

WPROWADZENIE

TEORETYCZNE

Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki AM w Gdyni 2

Co to jest Ekonomia?• Nie jest

łatwo powiedzieć, co to jest ekonomia.

• Jest wiele definicji ekonomii…


Ekonomia a gospodarowanie

• EKONOMIA jest nauką gromadzącą i porządkującą prawdziwą wiedzę o gospodarowaniu.

• GOSPODAROWANIE oznacza PRODUKOWANIE i DZIELENIE (między ludzi) DÓBR, czyli wszystkiego, co zaspokaja ludzkie potrzeby.


PRODUKOWANIE dóbr – robienie dóbr przez ludzi, którzy pracują, tworząc jedne dobra z innych (za pomocą innych) dóbr. DZIELENIE dóbr – przekazywanie wyprodukowanych dóbr konkretnym osobom.

Dobra ekonomiczne

• DOBRAMI są RZECZY (np. szkła kontaktowe, budynek, w którym jesteśmy, żurek z jajem i kiełbasą serwowany w restauracji „Pod Kogutem” na Rakowieckiej w Warszawie, itd. ) i USŁUGI (np. strzyżenie męskie w zakładzie fryzjerskim, usługi transportowe LOT-u, koncert Budki Suflera itd.).

• = Wszystko co ma wartość dla sprzedającego i kupującego.


Ekonomia

• Ekonomia jest nauką badającą, jak ludzie radzą sobie z rzadkością.

• Ekonomia zajmuje się badaniem zachowań podmiotów gospodarczych (i ekonomicznych konsekwencji tych zachowań) w zakresie sposobu wykorzystania ograniczonych zasobów - w sferze produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji.


Ekonomia i rzadkość

• Rzadkość jest podstawowym faktem życia gospodarczego: dostępne zasoby (czynniki produkcji) są ograniczone, natomiast potrzeby ludzkie są nieograniczone.

• Rzadkość wymusza dokonywanie wyboru. Czynniki produkcji wykorzystywane przy produkcji jednego dobra nie mogą być jednocześnie wykorzystane przy produkcji innych dóbr. Oznacza to, ze produkując jakieś dobra, jednocześnie rezygnujemy z wytwarzania innych dóbr.


Ekonomiczne myślenie

• W warunkach rzadkości dóbr i zasobów warto pamiętać o tym, że:

1. wszystko kosztuje („nie istnieją darmowe obiady”);

2. prawie zawsze istnieją alternatywne możliwości wykorzystania ograniczonych zasobów;

3. należy szukać najlepszych rozwiązań. (np. maksymalizujących korzyści/użyteczność lub minimalizujących koszty/straty);

4. jakość naszych decyzji zależy od wiedzy oraz od informacji, jakie zgromadzimy.


Koszt alternatywny i krzywa możliwości produkcyjnych

• Koszt alternatywny (opportunity cost) reprezentuje wartość najbardziej cennej nie wykorzystanej alternatywy.

• Graficzną ilustracją kosztu alternatywnego jest krzywa (granica) możliwości produkcyjnych (rys. 1.1).


Krzywa możliwości produkcyjnych

• Pokazuje ona alternatywne kombinacje dóbr i usług finalnych, które mogą być wytworzone w danym okresie. przy wykorzystaniu dostępnych zasobów i technologii.


Ekonomia pozytywna

• Ekonomia pozytywna zajmuje się światem gospodarczym takim, jakim on jest.

• Pozwala na możliwie bezstronne uogólnianie procesów i mechanizmów gospodarczych.

• Tworzy fundament, na którym budowane są różne szkoły myślenia normatywnego.


Ekonomia normatywna

• Ekonomia normatywna zajmuje się światem gospodarczym takim, jaki powinien być.

• Posługuje się sądami wartościującymi: Jakie powinny być kierunki polityki gospodarczej, podaż pieniądza, stopa bezrobocia, stopa inflacji itp.


Ekonomia = Makroekonomia + Mikroekonomia

• Ekonomia jest nauką społeczną, która tłumaczy zachowania ludzi.

• To, ze ekonomista interesuje się różnymi podmiotami (np. człowiekiem, przedsiębiorstwem, gałęzią przemysłu, całą gospodarką), skutkuje podziałem ekonomii na MIKROEKONOMIĘ i MAKROEKONOMIĘ.

• W gospodarowaniu wykorzystywane są zasoby, czyli rzeczy wykorzystywane do produkcji dóbr i usług. Do podstawowych zasobów zaliczamy ziemię, pracę, kapitał i technologię.


Makroekonomia

• Makroekonomia zajmuje się współzależnościami pomiędzy wielkimi agregatami, takimi jak: dochód narodowy, konsumpcja, inwestycje, oszczędności, zasoby kapitałowe, wielkość zatrudnienia, poziom cen, podaż pieniądza, budżet państwa, bilans płatniczy itp.


Mikroekonomia

• Mikroekonomia zajmuje się badaniem zachowań indywidualnych uczestników gospodarki rynkowej (konsumentów, producentów) oraz analizą rynków poszczególnych dóbr i usług.

• Mikroekonomia bada tylko wybrane części gospodarki – jest badaniem pojedynczych rynków zboża, książek i tak dalej, które funkcjonują w ramach gospodarki narodowej.


Teoria i model ekonomiczny


TEORIA

• Teoria jest to zestaw abstrakcji dotyczących rzeczywistości.

MODEL

• Model jest to teoretyczne uogólnienie określonego fragmentu badanej rzeczywistości, które w sposób uproszczony odwzorowuje zachodzące procesy ekonomiczne.

Rola modeli w ekonomii (1)

• Ekonomia zajmuje się wyjaśnianiem zachowań gospodarczych jednostek i społeczeństw za pomocą metod naukowych, a te (w wielkim skrócie) –polegają na formułowaniu modeli ekonomicznych, czyli konstrukcji teoretycznych, które zawierają upraszczające rzeczywistość założenia (dotyczące zachowania się podmiotów gospodarczych), które mogą być stosowane do wyciagnięcia wniosków dotyczących relacji pomiędzy zmiennymi stosowanymi w modelu.


Rola modeli w ekonomii (2)

• Modele stosowane są zatem do wyjaśnienia i przewidywania zjawisk ekonomicznych.

• Zmienne ekonomiczne dzielimy na: zmienne endogeniczne (zmienne, których wartości są określane wewnątrz modelu) i zmienne egzogeniczne (wpływają na zmienne endogeniczne lecz ich wartości są wyznaczone poza modelem).


Formułowanie i sprawdzanie modeli ekonomicznych

• Modele mogą być formułowane słownie, graficznie lub algebraicznie.

• Sprawdzanie modeli ekonomicznych odbywa się za pomocą konfrontowania ich z danymi empirycznymi.

• Zasadniczo można stwierdzić, że jeżeli wyniki badania empirycznego są sprzeczne z przewidywaniami teorii, to teorię należy odrzucić.

• Empiryczną weryfikacją modeli ekonomicznych zajmuje się ekonometria.


Rola ekonometrii w badaniach ekonomicznych

• Ekonometria zajmuje się ilościowym mierzeniem związków między badanymi wielkościami przy wykorzystaniu danych ekonomicznych.


Ćwiczenie 1.1.• W tab. 1.1 i na rys. 1.2 pokazano

różne kombinacje produkcji żywności i dóbr przemysłowych w gospodarce w pełni wykorzystującej czynniki produkcji.

A. Oblicz koszt alternatywny zwiększenia produkcji żywności od 0 do 20 jednostek oraz dalszego wzrostu produkcji żywności do 40, 60, 80 jednostek.

B. Wyjaśnij, jak i dlaczego zmienia się koszt alternatywny.


Ćwiczenie 1.1. – odpowiedź• W tab. 1.1 i na rys. 1.2 pokazano różne kombinacje produkcji

żywności i dóbr przemysłowych w gospodarce w pełni wykorzystującej czynniki produkcji.

A. Oblicz koszt alternatywny zwiększenia produkcji żywności od 0 do 20 jednostek oraz dalszego wzrostu produkcji żywności do 40, 60, 80 jednostek.

B. Wyjaśnij, jak i dlaczego zmienia się koszt alternatywny.


Odpowiedź:

Ćwiczenie 1.2.• Na rys. 1.3 zaprezentowano granice możliwości

produkcji dla kombinacji dóbr konsumpcyjnych i inwestycyjnych w latach 1997 i 2000.

A. Jeżeli w 1997 r. wszystkie zasoby zostałyby użyte do produkcji dóbr inwestycyjnych, to w jakim punkcie (z oznaczonych na rysunku) byśmy się znaleźli?


B. Zakładając, że w 1997 r. wszystkie zasoby będą w pełni wykorzystane, a my zdecydujemy się zwiększyć produkcję dóbr konsumpcyjnych, do jakiego punktu możemy się przemieścić?

C. Jeżeli w 1997 r. będziemy mieli do czynienia z bezrobociem, w jakim punkcie się znajdziemy?

D. W 1997 r., przy występującym bezrobociu, jesteśmy w stanie zwiększyć produkcję dóbr Inwestycyjnych bez zmniejszania produkcji dóbr konsumpcyjnych. Do jakiego punktu możemy się przemieścić?

E. Jeżeli ilość zasobów zwiększy się z czasem (do 2000 r.), do jakiego punktu możemy się przemieścić?

Ćwiczenie 1.2. – odpowiedź• Na rys. 1.3 zaprezentowano granice możliwości produkcji dla kombinacji dóbr

konsumpcyjnych i inwestycyjnych w latach 1997 i 2000.

A. Jeżeli w 1997 r. wszystkie zasoby zostałyby użyte do produkcji dóbr inwestycyjnych, to w jakim punkcie (z oznaczonych na rysunku) byśmy się znaleźli?

B. Zakładając, że w 1997 r. wszystkie zasoby będą w pełni wykorzystane, a my zdecydujemy się zwiększyć produkcję dóbr konsumpcyjnych, do jakiego punktu możemy się przemieścić?

C. Jeżeli w 1997 r. będziemy mieli do czynienia z bezrobociem, w jakim punkcie się znajdziemy?

D. W 1997 r., przy występującym bezrobociu, jesteśmy w stanie zwiększyć produkcję dóbr Inwestycyjnych bez zmniejszania produkcji dóbr konsumpcyjnych. Do jakiego punktu możemy się przemieścić?

E. Jeżeli ilość zasobów zwiększy się z czasem (do 2000 r.), do jakiego punktu możemy się przemieścić?


Odpowiedź:

Ćwiczenie 1.3.

• Poniższe zasoby są wykorzystywane przez AM w Gdyni w procesie kształcenia studentów. Zaklasyfikuj je jako: ziemię (Z), pracę (P) lub kapitał (K).

A. Wykłady prowadzone przez doktora nauk ekonomicznych w zakresie ekonomii.

B. Węgiel używany w kotłowni szkoły.

C. Komputery używane w dziale rekrutacji.

D. Przyjmowanie studentów przez dziekana.

E. Tablice w salach wykładowych.

F. Woda używana w eksperymentach technicznych.


Ćwiczenie 1.3. – odpowiedź

• Poniższe zasoby są wykorzystywane przez AM w Gdyni w procesie kształcenia studentów. Zaklasyfikuj je jako: ziemię (Z), pracę (P) lub kapitał (K).

A. Wykłady prowadzone przez doktora nauk ekonomicznych w zakresie ekonomii.

B. Węgiel używany w kotłowni szkoły.

C. Komputery używane w dziale rekrutacji.

D. Przyjmowanie studentów przez dziekana.

E. Tablice w salach wykładowych.

F. Woda używana w eksperymentach technicznych.


Odpowiedź:

Ćwiczenie 1.4.• Które z poniższych stwierdzeń wchodzą w zakres ekonomii pozytywnej (P), a

które normatywnej (N)?

A. W latach 1973-74 cena ropy naftowej wzrosła ponad 3-krotnie.

B. Rząd polski powinien prowadzić politykę antyrecesyjną.

C. Gospodarka Wielkiej Brytanii jest bardziej zbliżona do wolnego rynku niż gospodarka Albanii.

D. Palenie tytoniu jest antyspołeczne i powinno być zabronione.

E. Wprowadzenie wyższych podatków na tytoń zniechęca palaczy „okazjonalnych”.

F. We wczesnych latach osiemdziesiątych XX w. w większości krajów Europy Zachodniej zanotowano gwałtowny wzrost stopy bezrobocia.

G. Płaca nominalna powinna być podniesiona, aby pomóc osobom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej.

H. Zmniejszenie wartości złotówki stymuluje sprzedaż towarów polskich w innych krajach.


Ćwiczenie 1.4. - odpowiedź• Które z poniższych stwierdzeń wchodzą w zakres ekonomii pozytywnej (P), a które normatywnej (N)?

A. W latach 1973-74 cena ropy naftowej wzrosła ponad 3-krotnie.

B. Rząd polski powinien prowadzić politykę antyrecesyjną.

C. Gospodarka Wielkiej Brytanii jest bardziej zbliżona do wolnego rynku niż gospodarka Albanii.

D. Palenie tytoniu jest antyspołeczne i powinno być zabronione.

E. Wprowadzenie wyższych podatków na tytoń zniechęca palaczy „okazjonalnych”.

F. We wczesnych latach osiemdziesiątych XX w. w większości krajów Europy Zachodniej zanotowano gwałtowny wzrost stopy bezrobocia.

G. Płaca nominalna powinna być podniesiona, aby pomóc osobom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej.

H. Zmniejszenie wartości złotówki stymuluje sprzedaż towarów polskich w innych krajach.


Odpowiedź:

Ćwiczenie 1.5. (1)

• Zidentyfikuj poniższe sądy, jako wchodzące w zakres: mikroekonomii (mikro) lub makroekonomii (makro).

A. Susza powoduje wzrost cen zboża.

B. Rząd Francji redukuje wysokość podatku dochodowego od przedsiębiorstw, aby stymulować wzrost inwestycji.

C. Zwiększenie wydatków konsumpcyjnych powoduje inflację.

D. Konsumenci kupują więcej wołowiny niż wieprzowiny.

E. Stopa bezrobocia zwiększyła się o 3%.

F. PGNiG cały zysk za 2011 r. (8,3 mIn zł) przeznaczył na kapitał zapasowy.

G. Według prognoz IBnGR wzrost PKB w 2012 r. wyniesie 1,8%.


Ćwiczenie 1.5. (2)H. W 2011 r. producenci odzieży skórzanej obniżyli zatrudnienie o

44%.

I. POLAR zainwestował prawie 0,5 mId zł w modernizację zakładu produkcji sprzętu chłodniczego w Wólce Małej.

J. Stopa bezrobocia odnotowana na koniec marca 2012 była najwyższa od 15 miesięcy.

K. W 2011 r. inwestycje firm prywatnych wzrosły nominalnie o 80%, gdy w sektorze publicznym wzrost ten wyniósł 30%.

L. KGHM Polska Miedź SA jest największym eksporterem w przemyśle metalurgicznym.

M. Po pierwszym kwartale 2012 deficyt budżetu państwa wyniósł 16,9 mId zł.


Ćwiczenie 1.5. – odpowiedź• Zidentyfikuj poniższe sądy, jako wchodzące w zakres: mikroekonomii (mikro) lub makroekonomii (makro).

A. Susza powoduje wzrost cen zboża.

B. Rząd Francji redukuje wysokość podatku dochodowego od przedsiębiorstw, aby stymulować wzrost inwestycji.

C. Zwiększenie wydatków konsumpcyjnych powoduje inflację.

D. Konsumenci kupują więcej wołowiny niż wieprzowiny.

E. Stopa bezrobocia zwiększyła się o 3%.

F. PGNiG cały zysk za 2011 r. (8,3 mIn zł) przeznaczył na kapitał zapasowy.

G. Według prognoz IBnGR wzrost PKB w 2012 r. wyniesie 1,8%.

H. W 2011 r. producenci odzieży skórzanej obniżyli zatrudnienie o 44%.

I. POLAR zainwestował prawie 0,5 mId zł w modernizację zakładu produkcji sprzętu chłodniczego w Wólce Małej.

J. Stopa bezrobocia odnotowana na koniec marca 2012 była najwyższa od 15 miesięcy.

K. W 2011 r. inwestycje firm prywatnych wzrosły nominalnie o 80%, gdy w sektorze publicznym wzrost ten wyniósł 30%.

L. KGHM Polska Miedź SA jest największym eksporterem w przemyśle metalurgicznym.

M. Po pierwszym kwartale 2012 deficyt budżetu państwa wyniósł 16,9 mId zł.


Odpowiedź:

Ćwiczenie 1.6.

• Poniżej przedstawiono listę różnych kategorii ekonomicznych. Które z wymienionych kategorii należą do zasobów, a które do strumieni (przepływów)?


konsumpcja ziemia inwestycje

oszczędności praca wydajność pracy

produkcja dochód zasoby naturalne

kapitał rzeczowy dług publiczny deficyt budżetowy

eksport podaż pieniądza siła robocza

Ćwiczenie 1.6. – odpowiedź• Poniżej przedstawiono listę różnych kategorii ekonomicznych. Które z wymienionych kategorii należą do

zasobów, a które do strumieni (przepływów)?


konsumpcja ziemia inwestycje

oszczędności praca wydajność pracy

produkcja dochód zasoby naturalne

kapitał rzeczowy dług publiczny deficyt budżetowy

eksport podaż pieniądza siła robocza

Strumienie – przedstawiono pogrubione na niebieskim tle;Zasoby – przedstawiono czcionką zwykłą na białym tle.

Test wyboru – pytanie 1.1.

Zdanie: „nie istnieją darmowe obiady" oznacza, że:

a) każdy musi płacić za to, co otrzymuje;

b) jeżeli jedna osoba zyskuje, któraś musi tracić;

c) zasoby są ograniczone, dlatego każde dobro kosztuje;

d) opieka socjalna jest nieefektywna.



Ekonomiczne działanie oznacza, że dany człowiek:

a) kupuje zawsze najtańszy towar;

b) dokonuje wyboru po linii najmniejszego oporu;

c) dokonuje wyboru w sposób celowy, maksymalizując korzyści przy minimalizacji kosztów;

d) zarabia dużo pieniędzy.



Makroekonomia zajmuje się:

a) funkcjonowaniem prywatnej firmy;

b) zachowaniem jednostki;

c) rynkiem pracy;

d) gospodarką jako całością.



Mikroekonomia zajmuje się:

a) handlem międzynarodowym;

b) wybranym segmentem gospodarki;

c) gospodarką światową;

d) tym, jak powinna funkcjonować gospodarka kraju.



Który z poniższych wskaźników ma charakter mikroekonomiczny?

a) poziom dochodu narodowego;

b) cena jabłek;

c) poziom zatrudnienia w gospodarce narodowej;

d) indeks cen konsumpcyjnych.



Ekonomię możemy najlepiej zdefiniować jako studia nad problemem:

a) jak najrozsądniej wydać pieniądze;

b) dlaczego zasoby są ograniczone;

c) jak firmy maksymalizują zyski;

d) jak społeczeństwo wybiera spośród alternatywnych zastosowań ograniczonych zasobów.



Sądy ekonomii normatywnej:

a) mogą być na bieżąco testowane;

b) są uznawane przez wszystkich ekonomistów;

c) pokrywają się z sądami ekonomii pozytywnej;

d) bazują na różnych wartościach i preferencjach.



Efektywność ekonomiczną możemy najlepiej opisać jako:

a) maksymalny wzrost ilości zasobów;

b) maksymalną produkcję z dostępnych zasobów;

c) minimalne wykorzystanie zasobów przy minimalnej produkcji;

d) maksymalne wykorzystanie zasobów przy minimalnej produkcji.



Przesunięcie granicy możliwości produkcyjnych może być spowodowane przez:

a) zmniejszenie się poziomu bezrobocia;

b) wzrost poziomu inflacji;

c) zmianę technologii;

d) zmianę gustów konsumentów.



Wzrost gospodarczy możemy przedstawić w formie graficznej jako:

a) ruch wzdłuż granicy możliwości produkcyjnych;

b) przesunięcie na zewnątrz granicy możliwości produkcyjnych;

c) przesunięcie do wewnątrz granicy możliwości produkcyjnych;

d) Ruch z punktu leżącego powyżej granicy możliwości produkcyjnych do punktu leżącego na granicy możliwości produkcyjnych.



Gałąź badań ekonomicznych, która zajmuje się sądami wartościującymi, jakie powinny być ceny, poziom produkcji, dochody, kierunki polityki rządu, to:

a) mikroekonomia;

b) ekonomia;

c) ekonomia pozytywna;

d) ekonomia normatywna.



Głównym kosztem edukacji w szkole wyższej jest:

a) opłata za akademik;

b) koszt zakupu podręczników;

c) koszt alternatywny edukacji;

d) koszt zakupu ubrań.



W gospodarce rynkowej, największy wpływ na rodzaj produkowanych dóbr mają:

a) producenci;

b) rząd;

c) konsumenci;

d) związki zawodowe.


Test wyboru – odpowiedzi EKONOMIA. WPROWADZENIE

TEORETYCZNE.


Zdania prawdziwe i fałszywe– zdanie 1.1.

• Teoria stanowi uproszczoną wersję rzeczywiści.


Prawda czy Fałsz?


• Ekonomia pozytywna określa, jak powinna funkcjonować gospodarka, natomiast ekonomia normatywna opisuje fakty ekonomiczne.


Prawda czy Fałsz?


• Jeżeli zasoby są w pełni wykorzystane, to jedyną drogą zwiększenia produkcji jednego dobra jest zmniejszenie produkcji innego dobra.


Prawda czy Fałsz?


• Zawsze kiedy mamy do czynienia z wyborem ekonomicznym, pojawia się koszt alternatywny.


Prawda czy Fałsz?


• Efektywność ekonomiczna oznacza maksymalizowanie produkcji poprzez staranną alokację zasobów, uwzględniającą preferencje nabywców oraz możliwości i ograniczenia producentów.


Prawda czy Fałsz?

Zdania prawdziwe i fałszywe– odpowiedzi EKONOMIA.

WPROWADZENIE TEORETYCZNE.


Podstawy ekonomii (WN AM w Gdyni)– dziękuję za uwagę


Documents

wykład 01 - akademor.webd.pl · krzywa (granica) możliwości produkcyjnych (rys. 1.1). Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki AM w Gdyni 9 Krzywa możliwości