Wykonywanie murowanych konstrukcji budowlanych · Mur wykonany z cegły znormalizowanej (250 × 120 × 65 mm) o grubości spoiny wspornej 12 mm: a) na 1 m muru wypada ok. 7,7 główek,

REFO

RMA

2012

Mirosława Popek

Wykonywanie murowanych konstrukcji budowlanych

Kwalifikacja B . 18.2

MURARZ-TYNKARZ TECHNIK BUDOWNICTWA

Podręcznik do nauki zawodu

Podręcznik dopuszczony do użytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania i wpisany do wykazu podręczników przeznaczonych do nauczania w zawodach na podstawie opinii rzeczoznawców: dr Moniki Szymańskiej, mgr inż. Janiny Guryńskiej, mgr inż. Małgorzaty Karbowiak.Typ szkoły: technikum, zasadnicza szkoła zawodowaZawód: technik budownictwa, murarz-tynkarzKwalifikacja: B.18. Wykonywanie robót murarskich i tynkarskichCzęść kwalifikacji: 2. Wykonywanie murowanych konstrukcji budowlanych

Rok dopuszczenia: 2014

© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o.Warszawa 2014

Wydanie I

ISBN 978-83-02-14664-0

Opracowanie merytoryczne i redakcyjne: Tomasz Kompanowski (redaktor cyklu), Maria Siarkiewicz (redaktor merytoryczny)Konsultacje: Renata Solonek, Robert PyszelRedakcja językowa: Małgorzata Krygier, Grażyna MaluchnikRedakcja techniczna: Elżbieta WalczakOpracowanie graficzne: Dominik KrajewskiIlustrator: Jacek ChlebickiProjekt okładki: Anna RżyskoSkład i łamanie: Shift_Enter

Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne spółka z ograniczoną odpowiedzialnością00-807 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 96Tel.: 22 576 25 00Infolinia: 801 220 555www.wsip.plDruk i oprawa: DROGOWIEC-PL Sp. z o.o., Kielce

Publikacja, którą nabyłeś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, jakie im przysługują. Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A kopiując jej część, rób to jedynie na użytek osobisty.

Szanujmy cudzą własność i prawo.Więcej na www.legalnakultura.pl

Polska Izba Książki

SPIS TREŚCI 3

1. Podstawowe pojęcia stosowane w budownictwie

1.1. Rodzaje obiektów budowlanych i klasyfi kacja budynków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81.1.1. Rodzaje obiektów budowlanych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81.1.2. Klasyfi kacja budynków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

1.2. Obciążenia budynku i układy konstrukcyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111.2.1. Rodzaje obciążeń działających na obiekty budowlane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111.2.2. Układy konstrukcyjne budynku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

1.3. Elementy składowe budynku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131.3.1. Fundamenty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131.3.2. Ściany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171.3.3. Nadproża . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211.3.4. Stropy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221.3.5. Dachy i stropodachy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241.3.6. Kominy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251.3.7. Schody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

1.4. Elementy wykończeniowe i elewacyjne budynku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301.4.1. Zewnętrzne elementy wykończeniowe budynku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301.4.2. Wewnętrzne elementy wykończeniowe budynku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

2. Materiały budowlane stosowane w konstrukcjach murowanych

2.1. Właściwości materiałów budowlanych i metody ich oznaczania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382.1.1. Właściwości fi zyczne i fi zykochemiczne materiałów budowlanych . . . . . . . . . . . . . . 382.1.2. Właściwości mechaniczne materiałów budowlanych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402.1.3. Właściwości chemiczne i biologiczne materiałów budowlanych . . . . . . . . . . . . . . . . 41

2.2. Materiały stosowane w konstrukcjach murowanych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422.2.1. Klasyfi kacja materiałów budowlanych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422.2.2. Podział materiałów murowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432.2.3. Wyroby z zapraw wapienno-piaskowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 452.2.4. Wyroby murowe z zapraw i betonów cementowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 472.2.5. Wyroby z zaczynów gipsowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 492.2.6. Ceramiczne materiały murowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 512.2.7. Wybrane ceramiczne wyroby murowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 532.2.8. Pustaki ścienne i stropowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 552.2.9. Materiały z kamienia naturalnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

3. Wyroby pomocnicze stosowane podczas murowania

3.1. Podział wyrobów ze stali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 3.2. Materiały do izolacji wodochronnych i termicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

3.2.1. Materiały do izolacji wodochronnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 703.2.2. Materiały do izolacji termicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

3.3. Drewno stosowane w pracach murarskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 3.4. Materiały stosowane w systemach rynnowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73

4. Zasady wiązania elementów murowych

4.1. Konstrukcje murowe z cegieł . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 4.2. Mury z pustaków ceramicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 4.3. Mury z wyrobów silikatowych, betonowych i gazobetonowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 4.4. Mury z kamienia naturalnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

4 SPIS TREŚCI

4.5. Wiązania w ścianach z przewodami kominowymi i kanałami wentylacyjnymi . . . . . . . . . 91 4.6. Wiązanie cegieł w fi larach, pilastrach i słupach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 4.7. Wiązania cegieł w nadprożach i sklepieniach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

4.7.1. Nadproża płaskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 974.7.2. Nadproża sklepione i sklepienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

4.8. Stropy murarskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 4.9. Gzymsy i cokoły . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105

4.9.1. Gzymsy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1054.9.2. Cokoły . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107

4.10. Murowane ściany działowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 4.11. Mur pruski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 4.12. Osadzanie w murach elementów budowlanych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113

5. Narzędzia i sprzęt do wykonywania prac murarskich

5.1. Narzędzia stosowane w pracach murarskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 5.2. Sprzęt pomocniczy w pracach murarskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122

6. Organizacja pracy podczas robót murarskich

6.1. System dwójkowy i trójkowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 6.2. Pasma robocze na stanowisku pracy murarza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129

7. Techniki murowania

7.1. Mury z cegły . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1327.1.1. Zasady układania warstw cegieł . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1327.1.2. Sposoby murowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132

7.2. Wykonanie ścian szczelinowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136

8. Spoinowanie i licowanie ścian murowanych

8.1. Spoinowanie ścian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 8.2. Licowanie ścian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144

9. Zabezpieczanie ścian przed wpływem zmian temperatury

9.1. Dylatacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148 9.2. Murowanie ścian w okresie zimowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150

10. Rusztowania

10.1. Rodzaje rusztowań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15410.1.1. Podział rusztowań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15410.1.2. Rusztowania drewniane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15410.1.3. Rusztowania metalowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155

10.2. Montaż, użytkowanie i demontaż rusztowań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158

SPIS TREŚCI 5

11. Warunki techniczne odbioru robót murarskich

11.1. Odbiór robót murarskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162 11.2. Ocena jakości wykonanych robót murarskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164

12. Wyznaczanie położenia murowanych konstrukcji budowlanych

12.1. Podstawowy sprzęt do pomiarów liniowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168 12.2. Tyczenie budynku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171 12.3. Przenoszenie wysokości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173

13. Roboty betoniarskie i zbrojarskie towarzyszące wykonywaniu konstrukcji murowych

13.1. Przygotowanie stali zbrojeniowej i deskowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17613.1.1. Przygotowanie stali zbrojeniowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17613.1.2. Wykonywanie deskowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178

13.2. Wykonywanie stropów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181

14. Wykonywanie robót ziemnych i izolacyjnych

14.1. Rodzaje gruntu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186 14.2. Roboty ziemne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187 14.3. Izolacje przyziemia budynków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190

15. Przedmiar, obmiar oraz wycena robót związanych z wykonaniem konstrukcji murowanych

15.1. Metody kosztorysowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194 15.2. Szczegółowa specyfi kacja techniczna wykonania robót murarskich . . . . . . . . . . . . . . . . . 198 15.3. Przedmiarowanie konstrukcji murowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202 15.4. Wykorzystanie dokumentacji technicznej do sporządzenia przedmiaru i kosztorysu . . . 204

Wykaz podstawowych pojęć w językach polskim, angielskim i niemieckim . . . . . . . . . . . . . . . 211

4 Zasady wiązania elementów murowych

▪ konstrukcje murowe z cegieł ▪ mury z pustaków ceramicznych ▪ mury z wyrobów silikatowych, betonowych i gazobetonowych ▪ mury z kamienia naturalnego ▪ wiązanie w ścianach z przewodami kominowymi i kanałami wentylacyjnymi

▪ wiązanie cegieł w fi larach, pilastrach i słupach ▪ wiązanie cegieł w nadprożach i sklepieniach ▪ stropy murarskie ▪ gzymsy i cokoły ▪ murowane ściany działowe ▪ mur pruski ▪ osadzanie w murach elementów budowlanych

4.1 Konstrukcje murowe z cegieł

Mury mogą być wykonywane z różnych kształtek: cegieł, bloczków, pustaków lub płytek ceramicznych, betonowych, wapienno-piaskowych, gazobetonowych lub z kamienia natu-ralnego. Jakość i dokładność wykonania ma duży wpływ na trwałość i nośność konstrukcji oraz jej estetykę. Warunkiem zapewnienia równomiernego rozkładu obciążeń konstrukcji jest przestrzeganie następujących zasad:− elementy muszą być przewiązane, tzn. nad spoiną jednej warstwy powinien się znajdo-

wać element następnej,− ze względów konstrukcyjnych najkorzystniejsze jest układanie elementów w warstwie

na płask, ze względów dekoracyjnych układa się czasami na rąb lub na stojąco (rys. 4.1),− warstwy muru należy układać poziomo.

Rys. 4.1. Położenie cegieł w murze: a) na płask, b) na rąb leżący, c) na rąb stojący, d) wozówkowo, e) główkowo

Konstrukcje murowe przenoszą najczęściej obciążenia ściskające. W murze o prawidłowym wiązaniu spoiny mogą być:− poziome, zwykle o grubości

12 mm, przy czym maksymalna grubość nie powinna przekraczać 17 mm, a minimalna 10 mm,

− pionowe podłużne i poprzeczne, zwykle grubości 10 mm, przy czym grubość maksymalna nie powinna przekraczać 15 mm, a minimalna 5 mm (rys. 4.2).Mury z cegieł mogą być wzno-

szone przy zastosowaniu różnych

a)b)

d)e)

c)

Rys. 4.2. Rodzaje spoin

W TYM ROZDZIALE DOWIESZ SIĘ: ■ jakie są rodzaje wiązań cegieł w murze, ■ w jaki sposób należy zakończyć mur.

76 4. ZASADY WIĄZANIA ELEMENTÓW MUROWYCH

774.1 . KONSTRUKCJE MUROWE Z CEGIEŁ

systemów wiązań. Podczas murowania w miejscach łączenia i skrzyżowania murów, w filarach, narożach lub zakończeniach zachodzi konieczność użycia ułamkowych części cegieł. Stosuje się ćwiartki, połówki, dziewiątki i beleczki. Te wielkości uzyskuje się dzię-ki przycinaniu cegły lub bloczka. Cegły ułamkowe i ich wymiary z charakterystycznymi oznaczeniami graficznymi pokazano na rysunku 4.3.

Rys. 4.3. Cegły ułamkowe: a) pełna, b) dziewiątka (¾), c) połówka (szóstka), d) beleczka, e) ćwiartka (trójka)

Grubości murów podaje się w centymetrach. Zależy ona od przenoszonych obciążeń i zapewnienia izolacyjności cieplnej ściany. Na budowie grubość muru często wyraża się liczbą cegieł, np. mur o grubości 2 cegieł (2c), 1½ cegły (1,5c). Mur o grubości 2 cegieł ma grubość będącą sumą długości dwóch cegieł i spoiny: 25 cm + 1 cm + 25 cm = 51 cm. Mur o grubości 1½ cegły ma grubość: 25 cm + 1 cm + 12 cm = 38 cm.

W tabeli 4.1 przedstawiono grubości muru, podane jako wielokrotność liczby cegieł, oraz grubość muru w centymetrach.

Aby określić ilość materiału niezbędną do wykonania muru, oblicza się, ile cegieł po-trzeba na 1 m wysokości muru oraz 1 m długości muru. Poglądowo przedsta wiono to na rysunku 4.4. Liczbę cegieł w warstwie główkowej przy-jęto ze spoiną wsporną gru-bości 12 mm.

Wiązanie elementów mu-ru można uzyskać za pomo-cą przesuwania elementów w sąsiednich warstwach o ½ lub ¼ długości dzięki zasto-sowaniu różnych wiązań.

Wiązanie pospolite (kowa-dełkowe) jest najczęściej sto-sowanym wiązaniem dwuwarstwowym (rys. 4.5). Uzyskuje się je dzięki przesunięciu spoin pionowych poprzecznych i spoin pionowych podłużnych, które jest następstwem ułożenia w zakończeniu muru cegły ¾ – tzw. dziewiątki. Dziewiątki układa się w zewnętrznych rzędach warstw wozówkowych wzdłuż podłużnej osi muru. W warstwach główkowych dziewiątki układa się w poprzek osi muru.

a)

d)

b)

e)

c)

Tabela 4.1. Grubości muru

Grubość muru

W cegłach ¼ ½ 1 1½ 2 2½ 3

W centymetrach 6,5 12 25 38 51 64 77


Rys. 4.4. Mur wykonany z cegły znormalizowanej (250 × 120 × 65 mm) o grubości spoiny wspornej 12 mm: a) na 1 m muru wypada ok. 7,7 główek, b) na 1 m wysokości muru wypada 13 warstw cegieł

dziewiątka

wozówka

główka

Rys. 4.5. Fragment muru w wiązaniu pospolitym: a) mur grubości 2 cegieł, b) i c) mur grubości ½ cegły, d) mur grubości 1½ cegły

Należy zwróć uwagę na to, że:− w murze o grubości ½ cegły wszystkie cegły są ułożone wozówkowo, a spoiny poprzecz-

ne są przesunięte o ½ lub ¼ cegły,− w murach o większej grubości warstwy wozówkowe i główkowe występują kolejno,

a spoiny są przesunięte względem siebie o ¼ cegły.

Sposób zakończenia muru w zależności od jego grubości pokazano w tabeli 4.2 i na rys. 4.5.Jeżeli dwa mury przenikają się, to wówczas układ cegieł w wiązaniu pospolitym zależy

od kąta, pod jakim przecinają się mury. Podczas wykonywania murów przenikających się należy pamiętać o zasadach ułatwiających ich układanie:− jeden mur należy traktować jako główny i wykonać go jako warstwę wozówkową, nato-

miast mur dochodzący – jako warstwę główkową,− mur główny (warstwa wozówkowa) przechodzi przez mur dochodzący w miejscu ich

przenikania się,

a) b)

a)

b) d)

c)

− spoiny pionowe poprzeczne w warstwie wozówkowej powinny być przesunięte o ¼ lub ¾ cegły względem krawędzi przecięcia się murów.

Zasady te można zauważyć, analizując układ cegieł pokazany na rysunku 4.6.

Tabela 4.2. Sposoby zakończenia muru w zależności od jego grubości

Grubość muru Warstwa wozówkowa Warstwa główkowa

1 cegła 2 dziewiątki 1 cała cegła

1½ cegły 3 dziewiątki 2 pary dziewiątek ułożonych główkowo

2 cegły 4 dziewiątki 2 pary dziewiątek ułożonych główkowo, przedzielone 1 cegłą całą

2½ cegły 5 dziewiątek 2 pary dziewiątek ułożonych główkowo, przedzielone 2 cegłami całymi

3 cegły 6 dziewiątek 2 pary dziewiątek ułożonych główkowo, przedzielone 3 cegłami całymi

a)

b)

c)

Rys. 4.6. Wiązanie cegieł w murach przenikających się pod kątem prostym: a) o jednakowej grubo-ści murów, b) z jednoczesną zmianą grubości murów, c) przenikających się pod kątem



Cegły w narożnikach prostokątnych układa się analogicznie jak w murach przenikających się pod kątem prostym, jednak w narożniku wykonuje się zakończenie wozówkowe (rys. 4.7).

Rys. 4.7. Narożnik prostokątny

Bardziej skomplikowane jest wykonanie narożników murów dochodzących do siebie pod kątem. Przykładowy układ cegieł, z uwzględnieniem kąta, pod jakim łączą się mury, pokazano na rysunku 4.8.

a)

b)

c)

Rys. 4.8. Układ cegieł w narożnikach: a) 2 warstwy muru w narożniku ostrym przy kącie wierzchoł-kowym mniejszym od 60°, b) 2 warstwy muru w narożniku rozwartym, c) 2 warstwy cegieł w ścię-tym narożu rozwartym

I II


Mury przenikają się w każdej warstwie na zmianę. W narożniku przecinającym się pod kątem ostrym (rys. 4.8 a) mur główkowy „A” wchodzi w głąb muru wozówkowego „B” – w warstwie I, a w warstwie II mur główkowy wchodzi w mur wozówkowy „A”. W narożniku rozwartym cegły przycina się tak, jak pokazano na rysunku 4.8 b, a spoiny końcowe warstwy wozówkowej przesuwa się o ¼ cegły. Naroże rozwarte w ściętym narożniku budynku wyko-nuje się za pomocą przewiązania cegły, jak na rysunku 4.8 c. W takim przypadku zamiast wierzchołka kąta otrzymuje się trzeci mur, którego długość wewnętrzną dobiera się tak, aby była ona wielokrotnością wymiarów cegieł całych lub połówek, powiększoną o wymiar spoin.

Układ cegieł w dwóch kolejnych warstwach murów w kształcie litery T pokazano na ry-sunku 4.9.

Rys. 4.9. Dwie kolejne warstwy muru w kształcie litery T

Wiązanie polskie (gotyckie) składa się z dwóch warstw układanych na przemian, lecz przesuniętych wzdłuż muru o ¾ cegły. W każdej warstwie w licu są kolejno główki i wo-zówki. W wiązaniu tym nie ma całkowitego przewiązania spoin – spoiny podłużne nie są przykryte pełnymi powierzchniami cegieł następnej warstwy. Jest to bardzo efektowne wiązanie, lecz trudne do wykonania. Głównie wykonuje się je w obiektach sakralnych. Przykład wiązania w murze o grubości 1 cegły pokazano na rysunku 4.10 a, o grubo-ści 1½ cegły – na rysunku 4.10 b, o grubości 2 cegieł – na rysunku 4.10 c.

a)

b)

c)

Rys. 4.10. Wiązanie polskie (gotyckie): a) mur grubości 1 cegły, b) mur grubości 1½ cegły, c) mur grubości 2 cegieł

I II


Wiązanie krzyżykowe (weneckie) jest wiązaniem dwuwarstwowym, złożonym z warstwy wozówkowej i główkowej występujących na przemian. Warstwy wozówkowe są względem siebie przesunięte o ½ cegły, ponieważ w co drugiej z nich po dziewiątkach rozpoczynają-cych warstwę układa się główkę. Spoiny podłużne i poprzeczne są przewiązane. Mur ten ma zazębienia (strzępia) o jednakowym skoku. Układ cegieł w wiązaniu krzyżykowym w murze o grubości 1 cegły, 1½ cegły oraz 2 cegieł pokazano na rysunku 4.11.

a)

b)

c)

Rys. 4.11. Fragment muru w wiązaniu krzyżykowym: a) mur o grubości 2 cegieł – widok i kolejne warstwy, b) mur ze strzępiami o grubości 1 cegły, c) mur ze strzępiami o grubości 1½ cegły

W omawianych sposobach wiązania cegieł w murze dwie warstwy układa się na prze-mian. W wiązaniu wielowarstwowym wykonuje się cztery zasadnicze warstwy o różnym układzie cegieł. Przykładem wiązania wielowarstwowego jest wiązanie amerykańskie.

W wiązaniu wielorzędowym (amerykańskim) spoiny podłużne są rozmieszczone co ½ cegły w kierunku grubości muru i przykrywane główkami dopiero w szóstej warstwie. Mur jest zbudowany z czterech rodzajów warstw, z których warstwa pierwsza z główka-mi na zewnątrz w narożach ma ułożone 2 dziewiątki. Umożliwia to przykrycie spoin po-przecznych. W niektórych przypadkach pozostawia się spoiny podłużne niewypełnione zaprawą, co zwiększa izolacyjność ściany. Nieprzykryte spoiny wpływają na szybsze wy-sychanie muru, zwiększają odporność na pękanie przy nierównomiernym osiadaniu mu-rów oraz zwiększają koszt jego wykonania. Wiązanie w warstwach muru amerykańskiego pokazano na rysunku 4.12.

Mury z cegły dziurawki wykonuje się za pomocą wiązań takich jak przy murach z cegły pełnej. Należy jednak uważać, aby otwory cegieł nie znajdowały się w licach ścian zewnętrz-nych. Warstwy wozówkowe wykonuje się z cegieł typu W, a główkowe – z cegieł typu G. W przypadku braku tych dwóch typów cegieł można zastosować w narożnikach ścian cegły pełne (rys. 4.13).

IV

I II III

Rys. 4.12. Mur amerykański o grubości 2 cegieł: a) widok, b) kolejne warstwy

Rys. 4.13. Mur z cegieł dziurawek: g – warstwa główkowa, w – warstwa wozówkowa

Mury z cegieł kratówek wykonuje się tak jak mury z cegły pełnej. Cegła kratówka (cegła drążona) jest często uzupełnieniem w trakcie stawiania ścian z pustaków ceramicznych. Z cegły typu K-1 i K-2 można wznosić mury wewnętrzne i zewnętrzne. Na rysunku 4.14 pokazano przykłady wiązania w murze z cegieł kratówek.

Rys. 4.14. Wiązanie murów z cegły kratówki: a) typu K-1 i grubości 25 cm, b) typu K-2 i grubości 25 cm, c) typu K-2 i grubości 38 cm

PYTANIA I POLECENIA

1. Omów zasady wiązania pospolitego.2. Narysuj układ cegieł w wiązaniu polskim.3. Narysuj układ cegieł w wiązaniu krzyżykowym muru (bez strzępi) o grubości 1½ cegły

(skorzystaj z rys. 4.11).4. Jakie rodzaje wiązań stosuje się w murach z cegły kratówki?

a) b)

a) b)

c)


4.2 Mury z pustaków ceramicznych

Mury z pustaków ceramicznych układa się zgodnie z ogólnymi zasadami wiązania. Minimalne przesunięcie spoin pionowych zależy od wysokości murowanego elemen-tu. Przesunięcie spoin w sąsiadujących ze sobą warstwach powinno wynosić minimum 0,4 wysokości pustaka.

Z uwagi na wielkość pustaków zalicza się je do tzw. materiałów wielkoformatowych. Jeże-li budowa muru wymaga zastosowania ułamkowych części pustaka, to ze względu na trud-ności w uzyskaniu odpowiedniego wymiaru korzysta się z elementów uzupełniających, np. cegieł uzupełniających, modularnych lub kratówek. Mury z pustaków ceramicznych nie mogą być stosowane niżej niż 0,5 m ponad terenem. Ze względu na liczne pustki powietrz-ne pustaki układa się w murze w zależności od tego, jakie funkcje ma spełniać ściana:• ze względu na izolacyjność cieplną ścian jednowarstwowych – szczelinami prostopadle

do lica ścian (rys. 4.15 a),• ze względu na izolacyjność akustyczną – szczelinami równolegle do lica ścian (4.15 b).

a)

b)

Rys. 4.15. Przykłady ustawienia pustaków w murze: a) ustawienie szczelinami prostopadle do lica muru, b) ustawienie równolegle do lica muru

Pustaki mogą być łączone w murze:− na spoiny zwykłe (8–15 mm),− na spoiny pasmowe (8–15 mm),− na spoiny cienkie (1–3 mm),− na pióro i wpust,− na suchy styk.

W TYM ROZDZIALE DOWIESZ SIĘ: ■ w jaki sposób układa się pustaki w murze, ■ jak układać pustaki, żeby zapewnić izolacyjność cieplną ściany, ■ jak układać pustaki, żeby zapewnić izolacyjność akustyczną ściany.


Łączenie pustaków na pióro i wpust nie wymaga stoso-wania zaprawy murarskiej w spoinach pionowych, a więc znacznie przyspiesza czas układania muru oraz zmniejsza jego koszt.

Do murowania na cienkie spoiny nadają się tylko pustaki wykonane z dużą dokładnością (które łatwe spasować).

Murowanie ścian zewnętrznych rozpoczyna się od wypro-wadzenia narożników.

W narożnikach ścian jednowarstwowych oraz wokół otworów okiennych lub drzwiowych można użyć pustaków kieszeniowych (rys. 4.16) lub pustaków połówkowych i na-rożnikowych.

PYTANIA I POLECENIA

1. W jaki sposób układa się mury z pustaków ceramicznych?2. Czy mury ceramiczne można stosować do budowania fundamentów?3. W jaki sposób należy ułożyć pustaki ceramiczne, aby zapewnić izolacyjność akustyczną

ściany?4. Kiedy nie stosuje się zaprawy murarskiej do łączenia pustaków?5. Omów technikę murowania narożników pokazaną na zdjęciach.

a) b)

c) d)

854 .2 . MURY Z PUSTAKÓW CER AMICZNYCH

Rys. 4.16. Narożnik ściany z pustaków kieszeniowych

4.3Mury z wyrobów silikatowych, betonowych i gazobetonowych

Mury z cegieł silikatowych stawia się tak jak mury z cegieł ceramicznych. Mury z bloczków wykonuje się według tej samej zasady co mur z pustaków ceramicznych (rys. 4.17). Ściany muruje się z zachowaniem zasad wiązania. Elementy silikatowe stosuje się do wznoszenia ścian konstrukcyjnych, ścian zewnętrznych warstwowych oraz wewnętrznych i działowych.

Rys. 4.17. Przykład warstwowej ściany z wykorzystaniem materiałów silikatowych: a) przekrój po-ziomy, b) przekrój pionowy

Mury z pustaków i bloczków betonowych wykonuje się zgodnie z ogólnymi zasadami murowania. Przykład muru wykonanego z pustaków betonowych Alfa pokazano na ry-sunku 4.18.

Mury z bloczków z betonu komórkowego (gazobetonu) układa na spoiny wsporne o gru-bości zależnej od wysokości elementu murowanego lub na spoiny cienkie 1–3 mm.

a) b)

W TYM ROZDZIALE DOWIESZ SIĘ: ■ gdzie można stosować cegłę silikatową, ■ jakie zasady wiązania stosuje się podczas wykonywania murów z pustaków betonowych, ■ jakie rodzaje spoin można stosować do łączenia bloczków gazobetonowych.


Spoiny pionowe powinny być przesunięte o co najmniej 60 mm. Łączenie elementów może być wykonane zaprawą rozprowadzo-ną na powierzchni bocznej blocz-ka, na wpust i pióro lub na suchy styk. Na rysunku 4.19 pokazano układ warstw w narożniku muru o grubości 24 cm.

Bloczki są produkowane w wersji przeznaczonej do mu-rowania na zaprawie oraz wy-korzystywanej podczas układa-nia na cienkiej spoinie. Ściana z bloczków musi być wykona-na bardzo starannie, ponieważ cienkie spoiny nie pozwalają zniwelować ewentualnych nie-dokładności. Wiązanie muru z bloczków gazobetonowych w narożniku pokazano na ry-sunku 4.20, natomiast połączenie ściany wewnętrznej z zewnętrzną – na rysun-ku 4.21.

I

II

Rys. 4.19. Układ warstw w narożniku murów o grubo-ści 24 cm wykonany z blocz-ków z betonu komórkowego

Rys. 4.20. Wiązanie muru z bloczków gazobetonowych w narożniku

Rys. 4.21. Wiązanie muru z bloczków w połączeniu ściany wewnętrznej z ze-wnętrzną

PYTANIA I POLECENIA1. Jakie rodzaje ścian można wykonać z cegły silikatowej?2. Jaki rodzaj spoin stosuje się przy łączeniu pustaków betonowych?3. W jaki sposób wykonuje się połączenie ściany wewnętrznej z zewnętrzną, jeśli mur jest

układany z bloczków gazobetonowych?

874.3 . MURY Z WYROBÓW SILIKATOWYCH, BETONOWYCH I GAZOBETONOWYCH

Rys. 4.18. Ściana murowana z pustaków betonowych Alfa

4.4 Mury z kamienia naturalnego

W zależności od stopnia obróbki kamienia mury mogą być:− nieregularne: dzikie, półdzikie, cyklopowe,− półregularne: warstwowe, rzędowe, mozaikowe,− regularne: z bloczków, z ciosów.

Mury dzikie i półdzikie wykonuje się z kamieni narzutowych na zaprawie wapiennej, cementowo-wapiennej, cementowej lub – jeżeli mur ma mieć charakter rustykalny – na mchu lub glinie. Przy układaniu należy dążyć do przewiązania spoin. Mur powinien być stabilny bez użycia spoiwa, dlatego w poprzek muru układa się długie kamienie (tzw. się-gacze) i zachowuje przewiązanie spoin pionowych. Po ułożeniu kamieni mur jest zalewa-ny zaprawą (rys. 4.22).

sięgacz

sięgacz

Rys. 4.22. Mur dziki

W TYM ROZDZIALE DOWIESZ SIĘ: ■ jakie rodzaje wiązań stosuje się w murach z kamienia naturalnego, ■ jakie zasady obowiązują przy wiązaniu elementów z kamienia.


894 .4 . MURY Z KAMIENIA NATUR ALNEGO

Mury cyklopowe powstają z bloków kamiennych o kształcie nieregularnych, w przybli-żeniu płaskich, wieloboków. W tego typu murze nie ma warstw poziomych, ale spoiny pionowe muszą być przewiązane warstwowo (rys. 4.23).

Rys. 4.23. Mur cyklopowy

Mury warstwowe uzyskuje się przez układanie kamieni łupanych o dwóch powierzch-niach równoległych i płaskich (rys. 4.24), z zastosowaniem podstawowych zasad wiązania.

Rys. 4.24. Mur warstwowy z kamieni

Mury rzędowe wznosi się z kamieni łamanych o regularnym kształcie, tzw. muraków, które układa się tak, aby wysokość kamieni w jednej warstwie była jednakowa. W warstwie następnej wysokość kamieni może się różnić, ale nie może zmieniać się na długości war-stwy (rys. 4.25).

Rys. 4.25. Mur rzędowy

Mury mozaikowe są bardzo dekoracyjne. Wykonuje się je z różnej wielkości kamieni prostokątnych, co powoduje, że spoiny wsporne nie są regularne (rys. 4.26).

Rys. 4.26. Mur mozaikowy

Mury z ciosów to mury z dużych regularnych elementów, układanych warstwami wo-zówkowymi lub główkowymi albo z zastosowaniem wiązania polskiego. Ciosy mogą mieć kształt prostopadłościanu, klina umożliwiającego wykonanie sklepienia lub łuku. Poszcze-gólne ciosy łączy się na zaprawę cementową z dodatkiem mleka wapiennego (rys. 4.27).

Mury z bloczków kamiennych to mury z większych elementów, wznoszone według za-sad stosowanych podczas murowania z cegły (rys. 4.28).

Rys. 4.27. Mur z ciosów kamiennych Rys. 4.28. Mur z bloczków kamiennych

PYTANIA I POLECENIA

1. Jaką zaprawę stosuje się podczas wznoszenia murów dzikich i półdzikich?2. Z jakich elementów kamiennych wykonuje się mury warstwowe?3. Narysuj układ kamieni w murze z ciosów.4. Gdzie stosuje się mury mozaikowe?


4.5

Przewody kominowe mogą odprowadzać:− spaliny z palenisk na paliwo stałe (przewody dymowe),− spaliny z palenisk na paliwo gazowe i ciekłe (przewody spalinowe),− powietrze (przewody wentylacyjne).

Kanały dymowe mogą mieć kształt prostokątny lub okrągły. Kanały umieszczone w ścianie zewnętrznej są narażone na ochładzanie, które jest przyczyną złego ciągu ko-minowego. Dlatego od strony zewnętrznej wykonuje się dodatkowo szczelinę izolacyjną, dzięki której przewód kominowy jest ocieplony (rys. 4.29).

Rys. 4.29. Izolacja przewodów w ścianie zewnętrznej

Do budowania kominów stosuje się obecnie systemy kominowe z ceramicznych, kwa-soodpornych rur wraz z bloczkami będącymi ich obudową.

Kominy mogą być wolno stojące lub wykonane w ścianach z przewodami kominowymi.Wiązania w murach z kanałami kominowymi muszą być wykonane tak, aby:

− zapewnić szczelność (gazy i powietrze nie mogą się przedostawać z jednego kanału do drugiego lub na zewnątrz),

− zapewnić przykrycie spoin pełnymi powierzchniami spoin następnej warstwy,− uzyskać minimalną ilość spoin pionowych w powierzchni wewnętrznej kanału,− cegły w przegródkach międzykanałowych były wmurowane chociaż jednym końcem

w ścianki zewnętrzne ułożone prostopadle do nich,− grubość przegród międzykanałowych nie była mniejsza niż ½ cegły,

Wiązania w ścianach z przewodami kominowymi i kanałami wentylacyjnymi

W TYM ROZDZIALE DOWIESZ SIĘ: ■ w jaki sposób prowadzi się przewody kominowe, ■ z jakich elementów składa się komin, ■ jak wykonuje się kanały kominowe w ścianach zewnętrznych, ■ w jaki sposób wykonuje się kanały wentylacyjne.

914.5. WIĄZANIA W ŚCIANACH Z PRZEWODAMI KOMINOWYMI. . .


− w narożniku wewnętrznym kanału, na poziomie jednej warstwy, znajdo-wała się jedna spoina poprzeczna,

− spoiny były dokładnie wypełnione za-prawą,

− przycinane cegły były ułożone nie-przycinaną powierzchnią do wnętrza kanału.

Wiązania murów z kanałami wykonu-je się zwykle przy użyciu cegieł ułamko-wych: dziewiątek, połówek, ćwiartek lub beleczek. Przykłady wiązania kanałów w ścianie o grubości 1½ cegły pokazano na rysunku 4.30.

Należy zwrócić uwagę, że kanały ½ × ¾ cegły i ½ × 1 cegłę, umieszczone dłuższy-mi wymiarami w kierunku długości ścia-ny, zajmują dużo miejsca. Skrócenie od-cinka można uzyskać dzięki pogrubieniu muru o pilastry (rys. 4.31).

Przewody trzonów kominowych moż-na również układać w dwóch rzędach. Przykład wiązania cegieł z kanałami w dwóch rzędach pokazano na rysun-ku 4.32.

Przewody wyprowadzone ponad dach są zakończone kominem. Kominy muru-je się za pomocą wiązań pierścieniowych. Przykłady wiązania cegieł w kominie przedstawiono na rysunku 4.33.

W kanałach pochyłych cegły powinno się układać tak, aby tworzyły powierzchnię rów-ną, bez uskoków.

Kominy wolno stojące z kanałem przełazowym wykonuje się, stosując zasady wiązania pierścieniowego. Kominy wykonywane z pustaków kominowych (ceramicznych, betono-wych, silikatowych) muszą być obmurowane pełną cegłą ceramiczną na grubość min. ½ ce-gły (rys. 4.34).

Rys. 4.30. Przykłady wiązania cegieł w kanałach ścian o grubości 1½ cegły: a) kanały wielkości ½ cegły, b) 2 kanały wielkości ½ cegły, c) kanał wielkości 1 cegły

a)

b)

c)

Rys. 4.31. Pogrubienie muru 1½ cegły o pilastry

Rys. 4.32. Przykłady trzonów kominowych z kanałami w 2 rzędach

a) b)

k

k

k

Rys. 4.33. Wiązanie pierścieniowe z cegieł w kominie o ściankach grubości ½ cegły: a) z 1 kanałem, b) z 2 kanałami

Po wyprowadzeniu komina ponad dach muruje się go cegłami licowymi lub zwykłymi (wtedy należy je otynkować). Kanały wentylacyjne wykonywane w murze ceglanym można murować, używając wzorników. Wzorniki to skrzynie o wymiarach kanału (rys. 4.35).

Rys. 4.34. Przewody z pustaków ceramicz-nych dymowych obmurowane cegłą pełną

Rys. 4.35. Murowanie kanałów z wykorzy-staniem wzornika

Zewnętrzne powierzchnie wzornika smaruje się środkiem antyadhezyjnym (np. zawie-siną glinianą), co ułatwia oddzielenie wzornika od elementu i jego wyciągnięcie. Wzornik ustawia się w miejscu murowania kanału i obmurowuje cegłami. Wzornik podnosi się po wymurowaniu pięciu warstw cegieł. Podczas murowania wokół wzornika należy dokład-nie rozprowadzać zaprawę. Pozwoli to na uzyskanie gładkich ścian kanałów.

PYTANIA I POLECENIA

1. W jaki sposób wykonuje się wiązania w murach z kanałami kominowymi?2. Omów budowę wiązania pierścieniowego.3. W jaki sposób wykonuje się kanały wentylacyjne?4. Omów czynności wykonywane podczas murowania kanałów z wykorzystaniem wzor-

nika.

a) b)

934.5. WIĄZANIA W ŚCIANACH Z PRZEWODAMI KOMINOWYMI. . .

4.6 Wiązanie cegieł w f ilarach, pilastrach i słupach

Słupy, filary i pilastry muruje się z zachowaniem podstawowych zasad wiązania cegieł.Filary i słupy wykonane w wiązaniu pospolitym pokazano na rysunku 4.36.

Rys. 4.36. Filary i słupy w wiązaniu pospolitym: a) i b) fi lary lub słupy prostokątne, c), d), e) i f) słu-py wieloboczne; n – warstwa pierwsza, n+1 – warstwa kolejna, c – długość cegły

Filary w ścianach zewnętrznych mogą mieć wykonane węgarki polepszające izolację mię-dzy ramami stolarki okiennej i drzwiowej. Węgarek jest występem muru o długości 6,5 cm i szerokości 12 cm. Jest to pionowy element przy otworze okiennym lub drzwiowym. Powsta-je przez wysunięcie cegieł w ścianach murowanych. Stanowi on oparcie dla ościeżnicy oraz uszczelnienie jej połączenia z murem.

a)

e)

b)

f)

d)

c)

W TYM ROZDZIALE DOWIESZ SIĘ: ■ jakie układy cegieł stosuje się podczas murowania węgarków, ■ w jaki sposób wzmacnia się konstrukcję słupa, ■ jak połączyć pilaster z murem głównym.


954.6. WIĄZANIE CEGIEŁ W FILAR ACH, PILASTR ACH I SŁUPACH

Na rysunku 4.37 b pokazano przykład ściany murowanej, w której w celu uzyskania węgarka użyto w zakończeniu muru całej cegły, a w warstwie następnej – zastosowano ćwiartkę. Układ cegieł w dwóch kolejnych warstwach w filarze z węgarkiem i bez węgarka pokazano na rysunku 4.37. Węgarki w murach z pustaków wykonuje się z wykorzystaniem specjalnych kształtek.

Rys. 4.37. Wiązania cegieł w fi larach (słupach): a) bez węgarka, b) z węgarkami

Słupy przenoszące duże obciążenia wzmacnia się wkładkami żelbetowymi lub siatką ze stali zbrojeniowej, którą układa się w spoinach wspornych. Można również wzmocnić konstrukcję słupa wkładkami żelbetowymi. W trakcie murowania zostawia się wolne prze-strzenie, w które wkłada się zbrojenie i zalewa je betonem.

Pilaster powstaje w formie płaskiego filara przez pogrubienie ściany. Podczas muro-wania pilastrów układ cegieł zależy od szerokości wysuniętego fragmentu muru. Pilaster z murem głównym łączy się cegłami całymi lub dziewiątkami (rys. 4.38).

Rys. 4.38. Wiązanie cegieł w murze z pilastrami i wnękami

a) b)

PYTANIA I POLECENIA

1. Narysuj warstwę cegieł w murze komina.2. Gdzie stosuje się węgarki?3. Omów sposoby wzmacniania konstrukcji słupa.4. Jakie cegły należy wykorzystać do połączenia pilastra z murem?5. Opisz sposoby wiązania w murach przedstawione na rysunkach poniżej.

a) b)

c) d)

e) f)


4.7

4.7.1. Nadproża płaskieNadproża płaskie mogą być wykonane z belek stalowych wypełnionych cegłą, z cegieł, mię-dzy którymi umieszcza się zbrojenie z wkładek stalowych (nadproże Kleina), lub z żelbetu. Przy otworach o rozpiętości do 1,5 m muruje się nadproża o wysokości ½ cegły ustawionej na rąb leżący, a przy rozpiętości do 2,5 m o wysokości 1 cegły – na rąb stojący. W nadprożu między cegłami układa się pręty okrągłe o średnicy 5 mm lub płaskowniki stalowe o gru-bości 2–3 mm i szerokości 15–30 mm. Zbrojenie układa się na warstwie zaprawy cemento-wej 1 : 3 i grubości 3–4 cm. Pręty należy zakotwić w murze na minimum 1½ cegły. Liczbę prętów ustala się na podstawie obliczeń statycznych. Nadproże wykonuje się w podstem-plowanym deskowaniu (rys. 4.39).

kotew stalowa

folia

wełna mineralna

zaprawa cementowa

węgarek okienny

zbrojenie belki Kleina

Rys. 4.39. Nadproże Kleina zbrojone bednarką

Przy większych obciążeniach można stosować nadproża z belek stalowych dwuteowych. Dwuteowniki okłada się cegłą i wypełnia nią przestrzeń między belkami (rys. 4.40).

Wiązania cegieł w nadprożach i sklepieniach

W TYM ROZDZIALE DOWIESZ SIĘ: ■ jak jest zbudowane nadproże płaskie, ■ jak murować łuki i sklepienia, ■ co to są krążyny.

974.7. WIĄZANIA CEGIEŁ W NADPROŻACH I SKLEPIENIACH


ściąg belek

Rys. 4.40. Nadproże na dwóch belkach stalowych

Przy dużych obciążeniach i dużej rozpiętości można zastosować nadproża żelbetowe prefabrykowane z beleczek typu L. Wykonanie takiego nadproża nie wymaga deskowania. Belki mają wysokość 19 lub 22 cm, a szerokość 12 cm (rys. 4.41).

uszczelnienie

Rys. 4.41. Nadproże z prefabrykowanych beleczek żelbetowych typu L

Podczas wznoszenia budynków jednorodzinnych często stosuje się nadproża zespo-lone. Wykonuje się je z kształtek korytkowych z betonu komórkowego, które się zbroi, a następnie zespala betonem.

4.7.2. Nadproża sklepione i sklepieniaNadproża sklepione stosuje się do przekrywania w ścianach otworów o niewielkiej rozpię-tości. Nadproża mogą być płaskie – łęki – lub o kształcie łuku.

Sklepienia przekrywają przestrzeń (o kształcie krzywej) znajdującą się między ścianami lub słupami. Sklepienia i łuki wykonuje się na deskowaniu umożliwiającym uzyskanie odpowiedniego kształtu.

Łuki, ze względu na kształt ich krzywizny, można podzielić na: półkoliste pełne, odcin-kowe, płaskie, gotyckie, koszowe i jednostronne.

W konstrukcjach łukowych i sklepieniach wyróżnia się takie elementy, jak:− sklepienie – wewnętrzna powierzchnia łuku,− grzbiet – górna powierzchni łuku,− czoło (w łuku),− wezgłowie – przejście od podstawy do łuku,


− pachy – przestrzeń pomiędzy grzbietem a ścianami bocznymi,− strzałka łuku – odległość od punktu środkowego do wierzchołka łuku,− obwodnica – krzywizna sklepienia lub łuku,− rozpiętość łuku – odległość pomiędzy wezgłowiami,− klińce – elementy murowe w kształcie klina,− zworniki – klińce układane w szczycie łuku lub sklepienia,− klucz sklepienia – zworniki na całej długości szczytu sklepienia.

Na rysunku 4.42 pokazano najważniejsze części łuku.

kluczpacha

czoło

grubośćrozpiętość

wspora

wezgłowie

strz

ałka

łuku

oś

Rys. 4.42. Nadproże łukowe

Biorąc pod uwagę wielkość strzałki ugięcia, wyróżnia się łuki (lub sklepienia):− płaskie,− spłaszczone (strzałka < ½ rozpiętości),− podwyższone (strzałka > ½ rozpiętości),− pełne (strzałka = ½ rozpiętości).

W budownictwie mieszkaniowym najczęściej stosuje się sklepienia odcinkowe. Gru-bość sklepienia wynosi:− ¼ cegły – przy rozpiętości do 1,5 m i braku obciążenia użytkowego,− ½ cegły – przy rozpiętości do 2,5 m,− ½ cegły na całej długości i wzmocnieniu o grubości ½ cegły i szerokości 1–1½ cegły –

przy rozpiętości 2,5–3,0 m,− 1 cegła na ¼ rozpiętości oraz ½ cegły i podłęcza w środkowej części – przy rozpiętości

3,0–4,0 m,− 1 cegła na całej długości odcinka – przy rozpiętości 4,0–5,0 m.

Wzmocnienia sklepienia wykonuje się jako żebra wystające do góry – nadłęcza – lub do dołu – podłęcza. Pachy sklepienia zapełnia się betonem (na ½ wysokości pachy) lub murem. Chroni to przed powstawaniem odkształceń oraz zwiększa wytrzymałość sklepienia. Opar-ciem sklepienia odcinkowego może być mur o przygotowanym gnieździe lub łuk podpie-rający. Jeżeli podparciem jest łuk, to wezgłowie musi leżeć 8−10 cm powyżej szczytu łuku.

Sklepienia wykonuje się na deskowaniu (tzw. krążynach). Grubość poszczególnych warstw (cegła + spoina) zaznacza się na deskowaniu, a następnie muruje strzępiami* kilka warstw przy czołach (należy posłużyć się tzw. ekierką – listwą w kształcie łuku). Pomiędzy czołami cegły muruje się przy naciągniętym sznurze, od wezgłowi w kierunku szczytu.

* Strzępia stosuje się w ścianach murowanych w celu połączenia ich ze ścianami murowanymi wykonywanymi w późniejszym czasie (patrz rozdział 4.10).


Sklepienia zwykle muruje się w wiązaniu pospolitym. Cegły układa się płaszczyzna-mi podstaw równolegle do osi sklepienia. Przekrój poprzeczny i podłużny oraz wiązanie muru w sklepieniach odcinkowych, pokazany na rysunku 4.43, zwraca uwagę na zastoso-wanie cegły ułamkowej.

Rys. 4.43. Sklepienia odcinkowe: a) przekrój poprzeczny, b) przekrój podłużny, c) wiązanie muru, 1 – nadłęcza, 2 – podłęcza, 3 – pacha, 4 – pierwsza warstwa cegieł, 5 – druga warstwa cegieł

Podczas murowania łuków należy pamiętać, aby:− zachować odpowiednią grubość spoin (ponieważ stosowanie cegieł przycinanych w klin

osłabia wytrzymałość, należy zastosować cegłę zwyczajną i odpowiedniej grubości spoiny),− cegły zlicować osią do środka łuku,− układać cegły tak, by w punkcie wierzchoł-

ka nie było spoin, a cegła wieńcząca sklepie-nie rozpierała łuk,

− cegła wieńcząca sklepienie kończyła się na spoinie poziomej warstwy cegieł powyżej łuku,

− murowanie zaczynać równocześnie od obu podstaw.

Łuki ceglane muruje się za pomocą wiązań pospolitych, amerykańskich, pierścieniowych lub zazębionych. Wiązanie pospolite wyma-ga zastosowania wielu dziewiątek, co zwięk-sza koszt wykonania łuku. Kierunek warstw w łuku ustala się za pomocą sznura lub drutu umocowanego w środku łuku (rys. 4.44).

a) b) c)

Rys. 4.44. Ustalenie właściwego położenia warstw za pomocą sznura umocowanego w środku krzywizny


Budowę nadproża sklepionego rozpoczyna się równocześnie od jego obu wezgłowi. Nad każdym z nich równocześnie wmurowuje się kolejne elementy nadproża i łączy je na spoiny, a pracę kończy wstawieniem elementu szczytowego zwanego kluczem.

Klinowy układ cegieł w łękach otrzymuje się przez odpowiednie poszerzenie spoin wspor-nych w górnej części nadproża i zwężenie ich w dolnej części. Największa szerokość spoin wspornych może wynosić 2 cm, najmniejsza 0,5 cm. Grubość cegły wynosi 6,5 cm, więc szerokość klina w grzbiecie będzie równa 8,5 cm (6,5 + 2), a w podniebieniu 7 cm (6,5 + 0,5). Jednakową grubość spoiny można uzyskać, jeżeli stosuje się cegły klinowe.

Przy wykonywaniu grubych łuków i braku cegieł klinowych łuk dzieli się na pierścienie, które ze względu na mniejszą grubość można wykonać z cegły bez przycinania (rys. 4.45 a).

Jeżeli łuk ma dużą rozpiętość i grubość, stosuje się układ warstw zazębionych. W układzie tym łuk dzieli się nad płaszczyznami wspornymi na bloki, składające się z 2–3 odcinków pier-ścieniowych cegieł. Podłużne spoiny tych odcinków układa się mijankowo (rys. 4.45 b).

Rys. 4.45. Łuk w wiązaniu: a) pierścieniowym, b) z warstwami zazębionymi

Sklepienia i łuki muruje się na rusztowaniach zwanych krążynami. Krążyny mają od góry powierzchnię wykonaną z desek, dostosowaną do podniebienia sklepienia. Uzupeł-nieniem tego deskowania są poprzeczki, słupki i kliny. Kliny pomagają uregulować po-ziom, a po wykonaniu łuku ułatwiają ich wyjęcie. Słupki umieszcza się w środku rozpięto-ści otworu w celu podparcia krążyny, aby nie uginała się pod ciężarem cegieł.

Rys. 4.46. Krążyny łuków nadokiennych lub naddrzwiowych typu: a) odcinkowego, b) półkolistego

Krążyny łuków odcinkowych wykonuje się z desek ułożonych w kierunku osi sklepienia i ustawia się je za pomocą klinów umieszczanych pod poprzeczkami lub słupami. Krążyny usuwa się zwykle w ciągu:− 7 dni – przy łukach o rozpiętości do 3,0 m,− 10 dni – przy łukach o rozpiętości do 6,0 m,− 3 tygodni – przy łukach o rozpiętości powyżej 6,0 m.

a)

b)

a)

b)

PYTANIA I POLECENIA

1. Jaki typ nadproża zastosowano w budynku, w którym mieszkasz? Uzasadnij odpowiedź.2. Omów budowę nadproża sklepionego.3. Jakich zasad należy przestrzegać podczas murowania łuku?4. Co to są krążyny?5. Opisz sposoby wiązania cegieł przedstawione na rysunkach poniżej.

a) b)

c) d)

e) f)


4.8

Jednym z częściej wykonywanych murowanych stropów płaskich jest strop Kleina (płyta Kleina), czyli płyta z cegieł zwykłych lub dziurawek (mniejszy ciężar stropu), zbrojona pła-skownikami lub stalą okrągłą i spojona zaprawą cementową. Oparciem płyty są belki sta-lowe. Rozstaw belek zwykle wynosi 0,9–1,2 m. Wykonuje się płyty:− ciężkie – o grubości ½ cegły ustawionej na rąb,− lekkie – o grubości ¼ cegły położonej na płask,− półciężkie – o grubości ¼ cegły z cegieł ułożonych na płask i wzmocnione żeberkami

z cegieł ułożonych na rąb leżący.

Belki opiera się na ścianach na długości ⅓ wysokości belki powiększonej o 15 cm. Co trzecia belka musi być zakotwiona w murze. W celu usztywnienia płyty końce belek zabe-tonowuje się w wieńcach opartych na ścianach prostopadłych do belek.

Strop muruje się na deskowaniu. Deskowanie podwiesza się do belek stalowych tak, że deski spoczywają na krawędziakach ułożonych prostopadle do belek stalowych. Cegły układa się na deskowaniu zgodnie z zasadami wiązania. Spoiny pomiędzy cegłami nie mogą być szersze niż 20 mm. Zaprawę nakłada się najpierw na boczną powierzchnię ce-gły, a następnie płytę zalewa zaprawą cementową (1 : 3; 1 : 4). W spoinach układa się pła-skowniki 1 × 15 do 2 × 30 mm lub pręty okrągłe o średnicy 6 mm. Bednarkę pokrywa się zaprawą i dociska do wmurowanych cegieł. Nad dolnymi półkami dwuteowników płasko-wniki się zagina, a cegły przycina, ponieważ wkładki powinny znajdować się w odległości 10 mm od spodu płyty. Przykład płyt ceglanych Kleina pokazano na rysunku 4.47. Dolne stopki belek stalowych stropu owija się siatką w celu zapewnienia zaprawie dobrej przy-czepności podczas tynkowania (rys. 4.47 c).

Rys. 4.47. Rodzaje płyt ceglanych Kleina: a) płyta lekka z cegły na płask, b) płyta ciężka z cegieł na rąb leżący

a) b)

Stropy murarskie

W TYM ROZDZIALE DOWIESZ SIĘ: ■ w jaki sposób wykonać strop Kleina, ■ w jaki sposób mocuje się deskowanie stropu Kleina.

1034 .8 . STROPY MUR ARSKIE

Rys. 4.47. c) płyta półciężka z żeberkami i deskowaniem, d) szczegół oparcia na belkach płyty cegla-nej zbrojonej płaskownikami

PYTANIA I POLECENIA

1. Dlaczego o stropie Kleina można powiedzieć, że jest stropem murarskim?2. Jakie znasz rodzaje płyt ceglanych Kleina?3. Z czego można wykonać zbrojenie stropu Kleina?

c)

d)


4.9

4.9.1. GzymsyGzymsy są to występy ze ścian w kształcie poziomych pasów niewielkiej wysokości. Mogą być zakończeniem ścian budynku (gzymsy wieńczące), dzielić budynek w poprzek (międzypiętrowe), być wykonane nad otworami (nadotworowe) lub pod oknami (pod-okienne).

Gzymsy wykonuje się z tych samych materiałów co ściany lub jako niezależne kon-strukcje z żelbetu. Szerokość gzymsu (wysięg) uzyskuje się zwykle dzięki wykorzystaniu odsadzek, które mogą być zbrojone lub niezbrojone. Gzymsów międzypiętrowych i na-dotworowych ze względu na mały wysięg nie zbroi się (rys. 4.48).

Rys. 4.48. Gzyms ceglany o małym wysięgu

W gzymsach ceglanych poszczególne wyskoki uzyskuje się przez nadwieszanie cegieł. Wyskok nie może być większy od ½ cegły. Gzymsy z cegieł mogą być również wykonywa-ne z zastosowaniem tzw. układów rolkowych, polegających na stopniowym wysuwaniu kolejnych warstw muru.

Jeżeli gzyms ma mieć większy wyskok, to dolna warstwa wyskoku powinna być wyko-nywana z cegieł układanych na rąb, jako wspornikowa płyta zbrojona od góry (sklepienie Kleina).

Gzymsy i cokoły

W TYM ROZDZIALE DOWIESZ SIĘ: ■ gdzie wykonuje się gzymsy, ■ w jaki sposób można wykonać gzyms, ■ w jakim celu wykonuje się cokoły, ■ z jakich materiałów można wykonać elewację cokołu.

1054.9. GZYMSY I COKOŁY


Przy dużym wysięgu gzymsy zbroi się bednarką ułożoną prostopadle do ściany, płasko-wnikami albo opiera na teownikach lub dwuteownikach stalowych (rys. 4.49).

Rys. 4.49. Gzymsy: a) zbrojony płaskownikami, b) oparty na teownikach

Gzyms musi być wykonany bardzo starannie. Należy go również zabezpieczyć przed zaciekaniem wody opadowej (rys. 4.50).

Rys. 4.50. Zabezpieczenie gzymsu międzypiętrowego od zacieków

a)

b)

4.9.2. CokołyCokoły są częścią ściany fundamentowej lub piwnicznej, która jest zbudowana nad po-wierzchnią terenu. Cokół zabezpiecza dolną część ściany przed zawilgoceniem i przed uszkodzeniami mechanicznymi.

Wykończenie lica cokołu wpływa na estetykę budynku. Cokoły mogą być pokryte tyn-kiem lastrykowym, płytami kamiennymi lub klinkierem. Wysokość cokołów mieści się zwykle w granicach 0,4–1,0 m. Cokoły mogą być cofnięte lub wysunięte (rys. 4.51).

Rys. 4.51. Konstrukcje cokołów: a) cofniętego, b) wysuniętego

Odsadzkę cokołu wysuniętego zabezpiecza się przed zaciekaniem wody opadowej. Brak zabezpieczenia może spowodować trwałe zawilgocenie ściany. Cokoły cofnięte nie wyma-gają zabezpieczenia.

PYTANIA I POLECENIA

1. Czy budynek twojej szkoły ma gzymsy?2. Jaki rodzaj cokołu jest wykonany w budynku twojej szkoły?3. Z jakich materiałów buduje się gzymsy?4. Opisz sposoby wykonania elementów budynku widocznych na zdjęciach. Jakie materia-

ły wykorzystano do ich budowy?

a) b)

a) b)

1074.9. GZYMSY I COKOŁY

4.10 Murowane ściany działowe

Murowane ściany działowe charakteryzują się dobrą izolacyjnością akustyczną. Można je wykonywać z cegieł pełnych, z dziurawki, kratówki, pustaków ceramicznych lub bloczków i płyt gipsowo-kartonowych.

Ściany działowe zwykle mają grubość ¼ lub ½ cegły. Jeżeli ściana działowa ma wy-sokość powyżej 2,5 m i grubość ¼ cegły, to musi być zbrojona bednarką wkładaną w co trzecią spoinę. Ściany działowe łączy się ze ścianami nośnymi budynku za pomocą strzępi zazębionych bocznych, bruzd lub łączników metalowych. Należy pamiętać o dokładnym wypełnieniu spoin wspornych i poprzecznych.

Strzępia zazębione uzyskuje się dzięki pozostawieniu w ścianie murowanej wcześniej wgłębienia w co drugiej warstwie na ¼ cegły. Strzępia mogą być końcowe lub boczne.

Strzępia zazębione końcowe wykonuje się wtedy, gdy nowy mur ma być przedłużeniem starego. W murze o grubości ½ cegły spoiny poprzeczne przesuwa się na przykład w każ-dej następnej warstwie o ½ cegły. Wymaga to użycia dziewiątek i połówek w co drugiej warstwie (rys. 4.52 a). Można również zastosować wiązanie pokazane na rysunku 4.52 b. Układy cegieł w murze o grubości 1 cegły pokazano na rysunku 4.52 c i d. Należy zwrócić uwagę na to, że w wiązaniu krzyżykowym trzeba umieścić główkę w zakończeniu co dru-giej warstwy wozówkowej.

Podczas murowania strzępi w murze o grubości 1½, 2 i 2½ cegły należy pamiętać, żeby w zakończeniu nie układać główek, ponieważ mogą się przewracać. Wiązania w murach powinny wyglądać jak na rysunku 4.53.

Rys. 4.52. Strzępia zazębione końcowe: a) i b) w murach grubości ½ cegły, c) w murze grubości 1 cegły i wiązaniu pospolitym, d) w murze grubości 1 cegły w wiązaniu krzyżykowym

Rys. 4.53. Strzępia końcowe w murze grubości 1½ cegły: a) z niezrównoważonymi główkami koń-cowymi, b) zrównoważone

a) b) d)c)

a) b)

W TYM ROZDZIALE DOWIESZ SIĘ: ■ jak wykonać strzępia końcowe zazębione, ■ jak wymurować strzępia zazębione boczne, ■ jak połączyć ściany dwóch budynków.


1094.10. MUROWANE ŚCIANY DZIAŁOWE

Strzępia zazębione boczne wykonuje się wówczas, gdy nowy mur ma przylegać po-przecznie do już wykonanego. W warstwie wozówkowej (od strony przyszłego muru) w miejscu strzępi stosuje się zamiast wozówki ¼ cegły. Na rysunku 4.54 pokazano strzępia boczne w murze grubości 1 i 1½ cegły.

Rys. 4.54. Strzępia zazębione boczne: a) w murze grubości 1 cegły, b) w murze grubości 1½ cegły

Strzępia uciekające najłatwiej jest wykonać, stosując wiązanie krzyżykowe (rys. 4.55) ze względu na to, że wszystkie odsadzki są równe ¼ cegły. Trudniejsze jest wykonanie strzępi uciekających w wiązaniu pospolitym, ponieważ tam odsadzki mają grubość ¼ i ¾ cegły.

Rys. 4.55. Strzępia uciekające

Połączenie na wpust stosuje się wówczas, gdy dołączana ściana ma mieć dużą wysokość. Zwykle nowa ściana ma swój fundament umożliwiający niezależne osiadanie. W miejscu połączenia musi być wykonana dylatacja, pozwalająca na niezależną pracę statyczną obu ścian (rys. 4.56).

Rys. 4.56. Połączenie nowego muru ze starym na wpust

Ściany działowe mogą być połączone za pomocą metalowych łączników – zakotwionych w murze lub mocowanych do ściany nośnej. Oba sposoby pokazano na rysunku 4.57.

a) b)

Rys. 4.57. Sposoby łączenia ścianek działowych ze ścianą nośną: a) za pomocą łącznika zakotwione-go w ścianie, b) za pomocą łącznika mocowanego do ściany nośnej, c) przez układanie bednarki

PYTANIA I POLECENIA

1. Jaki rodzaj połączenia należy wykonać wtedy, gdy nowy mur ma być przedłużeniem sta-rego?

2. Kiedy stosuje się strzępia zazębione boczne?3. Narysuj układ cegieł w strzępiach uciekających.4. Omów sposoby łączenia ścian za pomocą łączników metalowych.

a) b)

c)


Mur pruski

Mur pruski jest jednym ze starszych systemów wznoszenia ścian. Konstrukcja ściany muru pruskiego składa się z drewnianego szkieletu oraz wbudowanego w pola szkieletu wypełnienia z cegły. Szkielet drewniany wykonuje zwykle cieśla, a wypełnienie z cegły (połączonej ozdobnymi wiązaniami) – murarz. Ze względu na to, że drewno pracuje pod wpływem temperatury i wilgotności powietrza, połączenie z murem musi być elastycz-ne i jednocześnie stabilne. Połączenia muru (rys. 4.58) z drewnianym szkieletem można wykonać:− za pomocą kątowników ze stali układanych w co trzeciej warstwie muru,− za pomocą prętów stalowych lub gwoździ wbijanych w co drugą warstwę muru.

Rys. 4.58. Połączenie ściany murowanej z konstrukcją drewnianą w murze pruskim: a) za pomocą kątownika ze stali szlachetnej, b) za pomocą prętów stalowych, c) za pomocą gwoździ

a) b)

c)

4.11W TYM ROZDZIALE DOWIESZ SIĘ:

■ co to jest mur pruski, ■ w jaki sposób łączy się szkielet drewniany z murem ceglanym.

1114.11 . MUR PRUSKI

Rys. 4.59. Mur pruski

PYTANIA I POLECENIA

1. Sprawdź, czy w okolicy, w której mieszkasz, są budynki zbudowane z muru pruskiego.2. Z jakich elementów wykonuje się mur pruski?3. W jaki sposób można połączyć elementy składowe muru pruskiego?

a) b)

c) d)


4.12

Podczas wykonywania robót murarskich lub po ich zakończeniu istnieje konieczność osa-dzenia różnych elementów budowlanych.

Osadzanie podokienników wykonuje się w czasie tynkowania ościeży okiennych. W ościeżach wykuwa się bruzdy, wyrównuje mur przez jego nadmurowanie lub wyszpał-dowanie (obłożenie cegłami).

Podokiennik osadza się ze spadkiem do wewnątrz pomieszczenia na mocnej zaprawie cementowo-wapiennej.

W murze z bloczków gazobetonowych podokienniki opiera się na wspornikach, któ-re po wywierceniu otworów w murze osadza się na zaprawie cementowo-wapiennej (rys. 4.60 a).

Osadzanie stopni schodów żelbetowych prefabrykowanych można wykonać:− po wykonaniu murów – wtedy należy zostawić w ścianie bruzdy na głębokość mini-

mum 1 cegły i wysokość 1,5 raza większą niż wysokość stopnia; w dolnej części bruz-dy układa się zaprawę, osadza na niej stopnie i od góry bruzdę wypełnia się betonem z drobnego żwiru;

– w czasie wznoszenia muru – wówczas pozostawia się odsadzki, na zaprawie cemento-wej (1 : 3 lub 1 : 4) ustawia stopnie jednego biegu (opiera się je drugim końcem na stem-plach); następnie wznosi się górną część ściany za pomocą murowania 4−5 górnych warstw cegły zaprawy cementowej (rys. 4.60 b).

Gzymsy prefabrykowane osadza się na zaprawie cementowej 1 : 4 o grubości 1–2 cm, roz-łożonej na murze. Po ułożeniu wszystkich elementów gzymsu ich powierzchnie boczne należy połączyć zaprawą i od razu zacząć murowanie ściany powyżej gzymsu (rys. 4.60 c).

Osadzanie drewnianych i stalowych belek stropowych na murze wymaga wykonania dodatkowych prac. Belki drewniane opiera się na murze na długości równej ich wysokości. W miejscu oparcia belki powstaje zwężenie muru (gniazdo).

Aby zabezpieczyć mur przed przemarzaniem, w miejscu oparcia belek stosuje się izola-cję cieplną (rys. 4.61 a) lub zwiększa grubość muru przez podwieszenie cegieł (rys. 4.61 b). Należy również zapewnić dostęp powietrza do gniazd i zabezpieczyć końce belek prepara-tem grzybobójczym.

Osadzanie w murach elementów budowlanych

W TYM ROZDZIALE DOWIESZ SIĘ: ■ w jaki sposób osadzić w murze podokienniki, ■ jak obsadzić stopnie schodów żelbetowych prefabrykowanych, ■ jak obsadzić w murze belki stropowe, ■ jakie są sposoby osadzania w murze ościeżnic.

1134.12. OSADZANIE W MUR ACH ELEMENTÓW BUDOWLANYCH


betonem

a)

b)

c)

Rys. 4.60. Osadzanie w murach: a) podokiennika, b) stopni schodów prefabrykowanych, c) gzym-sów prefabrykowanyych

a) b)

c)

Rys. 4.61. Osadzanie w murze belek drewnianych: a) w gnieździe z ociepleniem belki, b) z zastoso-waniem nadwieszonego występu w murze, c) zakotwienie belek drewnianych w murze za pomocą pojedynczej zawłoki


Co trzecia lub co czwarta belka musi być zakotwiona (rys. 4.61 c) w przeciwle-głych ścianach (usztywnia to mur w kie-runku poprzecznym). Kotwie wykonuje się z płaskowników stalowych i przybija do belek gwoździami kowalskimi. Prze-strzeń pomiędzy gniazdem a murem wy-pełnia się cegłą na sucho.

Stalowe belki stropowe kotwi się pła-skownikami lub dwoma kątownikami. Długość ich oparcia na murze powinna wynosić 15 cm plus pół wysokości belki. 3–4 warstwy cegły pod belką muruje się na zapra-wie cementowej lub mocnej zaprawie cementowo-wapiennej. Stopkę belki układa się na wylewce z zaprawy cementowej. Końce belek stalowych przed ułożeniem należy zabezpie-czyć przed korozją, powlekając je mlekiem cementowym.

Belki żelbetowo-ceramiczne (rys. 4.62) opiera się na murach w wieńcach na głębokość co najmniej 8 cm. Pod belkami układa się warstwę zaprawy cementowej.

Osadzanie ościeżnic drzwiowych lub okiennych polega na mocowaniu ich w otworach ścian:• za pomocą kotwy stalowej lub z płaskownika, którą mocuje się do tylnej powierzchni

ościeżnicy i bocznej powierzchni ościeża (rys. 4.63 a),• na klocki (rys. 4.63 b),• za pomocą zagiętych odcinków płaskownika wpuszczonych w spoiny muru i zamoco-

wanych w tylnej powierzchni ościeżnicy (rys. 4.63 c),• za pomocą listew trójkątnych (rys. 4.63 d, e),• przez wykonanie wrębów w ościeżnicy (rys. 4.63 f ).

kotew

opaska

kotewa)

b)

d) e)f)

c)

Rys. 4.63. Sposoby zamocowania ościeżnicy w murze: a) za pomocą kotwi, b) na klocki, c) za pomo-cą płaskownika, d) i e) za pomocą listew trójkątnych, f) przez wykonanie wrębów w ościeżnicy

Rys. 4.62. Belka stropowa żelbetowo-ceramiczna

Ościeżnice mogą być mocowane kotwami z tuleją rozpieraną, wkrętami samogwintują-cymi i kołkami ramowymi.

Ościeżnice mocuje się zgodnie z zaleceniami producentów okien i drzwi. Zwykle pio-nowe elementy ościeżnic mocuje się w trzech punktach, a górną kotwę umieszcza 40 cm od naroża.

Okna i drzwi stalowe osadza się na płaskowniki (wąsy) przyspawane do każdego boku ościeżnicy. Po wstawieniu okna lub drzwi otwory z umieszczonymi w nich wąsami wypeł-nia się zaprawą cementową 1 : 4. Po stwardnieniu zaprawy prześwity między ościeżnicą stalową a ościeżami należy obmurować.

Ościeżnice metalowe profilowane z blachy mocuje się do ściany o większej grubości za pomocą zakotwionego pręta stalowego, a w ścianach działowych – przez nałożenie profilu ościeżnicy na ścianę (rys. 4.64).

zaprawapręt stalowy

Rys. 4.64. Mocowanie metalowych ościeżnic drzwiowych tłoczonych z blachy: a) w murze grubym, b) w ściance działowej

PYTANIA I POLECENIA

1. Jakie są metody osadzania podokienników w murze?2. Jakie czynności należy wykonać podczas osadzania w murze stropowych belek drewnia-

nych?3. Omów metody osadzania w murze ościeżnic drzwiowych.

ZAPAMIĘTAJMury mogą być wykonywane z różnych kształtek: cegieł, bloczków, pustaków ceramicz-nych, betonowych, wapienno-piaskowych, gazobetonowych i kamiennych.Mury z cegieł wykonuje się też systemami wiązań: pospolitym, polskim, krzyżykowym, amerykańskim. W miejscach łączenia i skrzyżowania murów ceglanych, filarach, naro-żach lub zakończeniach stosuje się ułamkowe części cegieł: ćwiartki, połówki, dziewiątki i beleczki. Grubość muru podaje się w centymetrach lub określa grubością cegły.Jeżeli dwa mury przenikają się, to wówczas układ cegieł w wiązaniu pospolitym zależy od kąta, pod jakim przecinają się mury.We wszystkich typach wiązań spoiny muszą być przewiązane tak, aby nad spoiną jednej warstwy znajdował się element następnej.Mury z pustaków ceramicznych układa się zgodnie z zasadami wiązania. Łączy się je na spoiny zwykłe, pasmowe, cienkie, na pióro i wpust, na suchy styk. Łączenie pustaków

a)b)


na pióro i na wpust nie wymaga użycia zaprawy murarskiej w spoinach pionowych, co przyspiesza wykonanie muru i obniża jego koszt.Elementy silikatowe stosuje się do budowy ścian konstrukcyjnych, ścian zewnętrznych warstwowych i działowych.Bloczki gazobetonowe łączy się na cienkie spoiny.Kamienie o różnym stopniu obróbki mogą być wykorzystane do wznoszenia murów.Wiązania w murach z kanałami kominowymi muszą być wykonane tak, aby zapewnić szczelność, zyskać minimalną ilość spoin pionowych, aby cegły w przegródkach między-kanałowych były wmurowane chociaż jednym końcem w prostopadłe do nich ścianki ze-wnętrzne, a grubość przegród międzykanałowych nie była mniejsza niż ½ cegły.Filary, słupy i pilastry wykonuje się, stosując układ cegieł zależny od wielkości murowa-nego elementu.Nadproża płaskie mogą być wykonane z belek stalowych wypełnionych cegłą, z cegieł, mię-dzy którymi umieszcza się zbrojenie z wkładek stalowych, lub z żelbetu.Nadproże łukowe buduje się równocześnie od jego obu wezgłowi. W trakcie murowania należy zachować odpowiednią grubość spoin, cegły zlicować osią do środka łuku i układać je tak, aby w punkcie wierzchołka nie było spoin, a cegła wieńcząca sklepienie kończyła się na spoinie poziomej warstwy cegieł powyżej łuku.Strop Kleina jest zbudowany tak jak płyta ceglana zbrojona płaskownikami lub stalą okrą-głą i spojona zaprawą cementową.Gzymsy wykonuje się z tych samych materiałów, co ściany lub jako niezależną konstruk-cję z żelbetu.Cokoły zabezpieczają dolną część ściany przed zawilgoceniem i przed uszkodzeniami me-chanicznymi.Ściany działowe łączy się ze ścianami nośnymi budynku za pomocą strzępi zazębionych bocznych, bruzd lub łączników metalowych.Mur pruski jest zbudowany z drewnianego szkieletu wypełnionego cegłami.Podczas murowania ościeżnice drzwi i okien, podokienniki, belki stropowe oraz stopnie schodów prefabrykowanych należy osadzić w ścianach.

SPRAWDŹ SWOJĄ WIEDZĘ

1. Przelicz grubość muru 1½ cegły na centymetry. 2. Naszkicuj układ cegieł w wiązaniu polskim i wiązaniu krzyżykowym. Wyjaśnij różnicę

pomiędzy tymi wiązaniami. 3. Podaj różnicę pomiędzy układem pustaków zapewniającym izolacyjność cieplną

a układem pustaków zapewniającym izolacyjność akustyczną. 4. Na rysunku 4.65 pokazano układ pustaków w narożniku. Oceń, czy narożnik został

wykonany prawidłowo.

Rys. 4.65. Układ pustaków w narożniku


5. Narysuj układ cegieł w murze o grubości 1½ cegły z kanałami wentylacyjnymi. 6. Poszukaj w okolicy, w której mieszkasz, przykładów nadproża łukowego. Wykonaj jego

szkic. 7. Narysuj przykład połączenia ściany działowej ze ścianą nośną. 8. Na rysunku 4.66 pokazano układ jednej warstwy muru: a) w narożniku prostokątnym,

b) w kształcie litery T. Przerysuj schemat do zeszytu przedmiotowego i dorysuj braku-jące cegły w układzie cegieł w warstwie następnej.

9. Zaproponuj rozwiązanie układu cegieł w zakończeniu muru grubości 2 cegieł. 10. Na rysunku 4.67 pokazano fragment ściany murowanej z cegły. Wyszukaj błędy, które

popełniono podczas murowania.

Rys. 4.66. Układ warstw w narożnikach: a) prostokątnym, b) w kształcie litery T Rys. 4.67. Fragment lica muru ceglanego

LITERATURA

K. Kettler, Murarstwo, cz. 1, tłum. E. Karasek, K. Karasek, E. Kowalska, Rea, Warszawa 2002.W. Martinek, N. Ibadov, Murarstwo i tynkarstwo. Roboty murarskie, WSiP, Warszawa 2012.J. Mirski, K. Łącki, Budownictwo z technologią 2, WSiP, Warszawa 2007.M. Popek, B. Wapińska, Budownictwo ogólne, WSiP, Warszawa 2013.Poradnik majstra budowlanego, praca zbiorowa pod red. J. Panasa, Arkady, Warszawa 2009.Technologia budownictwa, cz. 1, praca zbiorowa, Rea, Warszawa 2012.L. Urban, Murarstwo i tynkarstwo, WSiP, Warszawa 1983.W. Żenczykowski, Budownictwo ogólne, t. 2, Arkady, Warszawa 1992.

a)

b)


Documents

Wykonywanie murowanych konstrukcji budowlanych · Mur wykonany z cegły znormalizowanej (250 × 120 × 65 mm) o grubości spoiny wspornej 12 mm: a) na 1 m muru wypada ok. 7,7 główek,