Embed Size (px)
WYKORZYSTANIE ANALIZATORA
GŁOSU (POLIGRAFU - WARIOGRAFU GŁOSOWEGO) W
POSTĘPOWANIU KARNYM I Jarosław Pietruszka
to urządzenia do ujawniania symptomów zmian reakcji psychofizjologicznych na podstawie analizy głosu.
Analizatory głosu
Urządzenia te są nazywane :
-analizatorami głosu; -poligrafami głosowymi; -analizatorami stresu w głosie (Voice Stress
Analyzer - VSA);-wariografami głosowymi; -psychologicznymi analizatorami stresu
(Psychological Stress Evaluator - PSE);-LVA (Layer Voice Analyser);-Truster;-Vericator.
Podstawowe właściwości badań na analizatorze głosu 1:
1. Brak bezpośredniego kontaktu urządzenia z ciałem badanego.
2. Możliwy brak wiedzy badanego o badaniu.
3. Badany, na zadawane pytania, nie musi jak przy klasycznych badaniach poligraficznych odpowiadać tylko „tak” lub „nie”.
4. Możliwość badania na odległość – np. w trakcie rozmowy
telefonicznej.
5. Możliwość przeprowadzenia badania na podstawie magnetofonowego zapisu rozmowy.
6. Nie istnieje konieczność przestrzegania tak rygorystycznych warunków badań, jak w klasycznych testach poligraficznych.
Podstawowe właściwości badań na analizatorze głosu 2 (reakcje):
7. Wypowiadanie nieszczerości w warunkach inscenizowanych (laboratoryjnych) i nieinscenizowanych wywołują różną siłę reakcji. Nieszczerości w warunkach inscenizowanych wywołują słabszą reakcję!
8. W warunkach eksperymentów laboratoryjnych, przy długotrwałych badaniach tej samej osoby tym samym testem, następuje stopniowe zmniejszenie wydatności zmian reakcji fizjologicznych rejestrowanych u probantów przez analizator głosu.
9. Pytania powodujące duże zaskoczenie, wydołują wydatne reakcje.
10. Wypowiedź zawierająca nieszczerość w wypowiedzi spontanicznej wywołuje słabsze reakcje, niż nieszczerość w odpowiedzi na zadane pytanie.
11. Łatwość spostrzeżenia wszystkich okoliczności wywołujących silne reakcje.
Podział analizatorów głosu
1. Analizatory samodzielne.
2. Analizatory zintegrowane z urządzeniami lub poligrafami badającymi także inne reakcje psychofizjologiczne.
Analizator samodzielny - przykład
VSA 2000 LDL widok ogólny urządzenia. Źródło: http://ebay.com/.
Analizator samodzielny - przykład
Widok okna komputerowego analizatora głosu z dodatkowymi informacjami. Źródło: zrzut obrazu.
Analizator zintegrowany – przykład.Poligraf komputerowy badający klasyczne reakcje
psychofizjologiczne z kanałem głosowym jako standardowym
Ośmiokanałowy poligraf cyfrowy CPS II firmy Stoelting. Źródło: http://www.stoeltingco.com/
Analizator zintegrowany – przykład.Kanał głosowy do poligrafów badających klasyczne
reakcje psychofizjologiczne
Kanał głosowy typu: 76876 US Microphone Voice Countermeasure podłączany do poligrafu cyfrowego typu: LX 4000 Lafayette. Źródło: http://www.lafayetteinstrument.com/
Testy psychofizjologiczne można podzielić na pięć grup, według celu w jakim są one przeprowadzane
(funkcje tych badań): 1. Zapobiegawcza. W celach oddziaływania prewencyjnego, charakteryzuje się
bardzo wysoką skutecznością w stosunku do osób, które zetknęły się z tymi badaniami lub mają świadomość, iż istnieje duże prawdopodobieństwo, że mogą być im poddane.
2. Ukierunkowująca postępowanie (kogo i jakie okoliczności sprawdzamy w pierwszej kolejności). Dla ustalenia kierunku dalszego postępowania, oceny wartości dowodowej ujawnionych śladów lub ograniczenia kręgu osób podejrzanych.
3. Dowodowa. W celach dowodowych: odciążająca (dowód na niewinność) i obciążająca.
4. Manipulacyjna. W celach manipulacyjnych, np. dezinformacji w pracy operacyjnej.
Funkcja dodatkowa.
Cele pracy i motywy jej powstania
1.Eksperymentalne potwierdzenie zależności m i ę d z y z m i a n a m i s t a n u psychofizjologicznego rozmówcy, a wynikami analiz jego głosu.
2.Sprawdzenie, czy wydatniejsze reakcje
emocjonalne w głosie występują tylko u bezpośrednich uczestników zdarzeń, czy także u świadków.
Cele pracy i motywy jej powstania
3. Zaprezentowanie metodyki badań własnych
i ich wyników w sposób umożliwiający innym badaczom odniesienie się do przedstawionych testów, a może nawet zainicjowanie wymiany poglądów.
4. Przedstawienie przez autora pracy
wniosków z wyników badań nad zmianami reakcji psychofizjologicznych w głosie.
Cele pracy i motywy jej powstania
5. Uświadomienie decydentom państwowym oraz biznesowym, na podstawie uzyskanych wyników badań własnych i zaprezentowanej literatury, konieczności uwzględniania we wszelkich is to tn ie jszych rokowaniach moż l iwośc i wykorzystania anal izatorów g łosu oraz podobnych urządzeń dla realizacji założonych celów negocjacyjnych. Dlatego też badania na p o t r z e b y n i n i e j s z e j r o z p r a w y b y ł y przeprowadzane w okolicznościach symulacji rozmowy, a nie w klasycznych warunkach badań poligraficznych.
Cele pracy i motywy jej powstania
6. Omówienie metodyki i wartości dowodowej badań psychofizjologicznych oraz przedstawienie poglądów autora na tę problematykę.
7. Przeanalizowanie sytuacji prawnej takich
badań w Polsce, zwłaszcza w ramach procesu karnego oraz w stosunkach pracy, na tle regulacji obowiązujących w innych państwach.
Cele pracy i motywy jej powstania
8. Z a p r e z e n t o w a n i e t e n d e n c j i r o z w o j o w y c h i z a s t o s o w a ń ana l i za to rów g łosu d la ce lów kryminalistycznych i biznesowych.
Zagadnienia poruszone w rozprawie nabierają szczególnego znaczenia, jeśli podzielimy pogląd K. K. Petersa, iż:
Domniemanie niewinności jest mniej warte niż dowód na niewinność.[1]
[1] U. Undeutsch - Die Untersuchung mit dem Polygrphen – eine Methode zum Nachweis der Unschuld, Referat z 26.05.1995, Bad Boll, Dokumentation nr 49/95, s. 6.
Rezultaty większości testów psychofizjologicznych stanowią
dowody odciążające podejrzanego. Na podstawie szacunków R.
Jaworskiego, stan taki ma miejsce w około 80% opinii z ekspertyz poligraficznych. Stąd też w literaturze przedmiotu coraz częściej mówi się o funkcji odciążającej tego dowodu[1].
[1] R. Jaworski, Wyniki badań poligraficznych jako dowód odciążający, „Prokuratura i Prawo” 1996, nr 6, s. 50 i n.
STRUKTURA PRACY
CZĘŚĆ TEORETYCZNA I. Wprowadzenie do problematyki badań
psychofizjologicznych II. Aspekty prawne badań
psychofizjologicznych III. Taktyka i przebieg badań
psychofizjologicznych IV. Techniki badań psychofizjologicznych V. Wartość diagnostyczna i dowodowa badań
psychofizjologicznych
STRUKTURA PRACY
CZĘŚĆ EKSPERYMENTALNA VI. Metodyka prowadzenia badań
psychofizjologicznych przy pomocy wybranych typów analizatorów głosu
VII. Sprawozdanie z badań własnych i ich wyniki VIII. Analiza przypadków wydatnych reakcji
psychofizjologicznych powstałych z przyczyn nieinscenizowanych
IX. Przegląd tendencji rozwojowych i zastosowań samodzielnych analizatorów głosu na podstawie wybranych urządzeń
ZAŁĄCZNIKI
1. Opis działania i obsługi urządzeń, na których przeprowadzano badania
2. Employee Polygraph Protection Act of 1988 (Ustawa o ochronie pracowników przed
badaniami poligraficznymi w oryginalnej wersji językowej, omówiona szerzej w rozprawie)
Kalendarium• 1963 – 1964 W tych latach miały miejsce pierwsze próby zastosowania
klasycznych badań poligraficznych dla potrzeb organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości w Polsce.
• 1964 Armia USA prowadzi badania nad skonstruowaniem urządzenia
u m o ż l i w i a j ą c e g o p r o w a d z e n i e a n a l i z y r e a k c j i psychofizjologicznych, ale bez jego styku z ciałem badanego.
• Również w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku w ZSRR
prowadzono badania nad problematyką analizy zmian głosu w celu określenia stopnia napięcia emocjonalnego osoby mówiącej.
Kalendarium
• 1970 Zostaje wprowadzony przez firmę Dektor Counterintelligence and Security Company, Inc. na rynek pierwszy, komercyjny analizator głosu o nazwie Psychological Stress Evaluator (PSE).
Za twórców tego urządzenia uważa się: Charlesa McQuistona, Allena Bell, Billa Forda, oficerów armii USA, którzy skonstruowali je wkrótce po swoim odejściu z armii.
Kalendarium
Widok jednego z pierwszych modeli PSE. Na taśmę papierową był nanoszony wykres przedstawiający symptomy reakcji osoby mówiącej.
Źródło: http://ebay.com/.
Kalendarium• 1973 – 1974 W pierwszych stanach USA dopuszczono analizator głosu (PSE) do
stosowania przez organy ścigania.• 1970 -1980 Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej
dla swoich służb zakupiło poligraf głosowy. • 2001 Prezydent USA J. Bush podpisuje akt prawny umożliwiający
stosowanie m. in. analizatora głosu do kontroli zmian reakcji fizjologicznych w cywilnym ruchu lotniczym.
• 2002 Rozpoczęcie regularnych badań nad analizatorem głosu na Wydziale
Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.• 2003 Od tego roku niektóre towarzystwa ubezpieczeniowe i inne instytucje
finansowe rozpoczęły realizacje projektów, polegających na stosowaniu analizatorów głosu, w telefonicznych centrach obsługi klienta.
Kalendarium• 2005 Na moskiewskim międzynarodowym lotnisku
Domodedovo, przez cztery miesiące testowano analizator głosu do kontroli pasażerów w celu zapobiegania atakom terrorystycznym i przemytowi.
• 2006 Opublikowanie pierwszych rezultatów badań na
analizatorach głosu w Polsce na UW. Wynika z nich, iż na podstawie dostarczonych przez analizator informacji można próbować wnioskować o wiedzy, stanach emocjonalnych i zachowaniach ludzkich.
Kalendarium2008 • Analizatory głosu są wykorzystywane przez ponad
1700 instytucji, agencji w USA. Jak wynika z publikacji, sądy w wielu stanach nie tylko dopuszcza ją , a le częs to wręcz pop ie ra ją wykorzystanie analizatorów głosu przez organy ścigania.
• Także w Polsce szereg instytucji prywatnych i państwowych posiada analizatory głosu.
Analizatory na których przeprowadzano badania
- Truster Pro (w USA – Vericator) w cenie 20.000,- zł
- LVA 6.50 w cenie 11.000,- $
- TiPi 6.40 Analizatory te to programy do komputerów klasy PC, wyposażonych w
kartę dźwiękową, wraz z osprzętem w postaci: mikrofonu, konektora (złącza) do ewentualnego przyłączenia telefonu
Zasady działania analizatorów
Analizator dzieli każdą wypowiedź na
segmenty o długości około dwóch sekund i określa parametry reakcji psychofizjologicznej w nich zawartej.
Zasady działania analizatorów
Wyniki są przedstawiane w czterech formach:
1. Komunikatów tekstowych.2. Raportów technicznych.3. Wykresów (poligramów).4. Dodatkowych wskaźników.
Komunikaty tekstowe i wykresy
Raporty techniczne
Raporty techniczne i wskaźniki dodatkowe
Tryby pracy analizatorów
1. Online Mode (live – badań na żywo)
2. Automatic Offline Mode (analizy nagrań)
3. Investigation Mode (tryb badań poligraficznych)
4. Recorder Mode (tryb nagrywania)
Online Mode
Automatic Offline Mode
Investigation Mode
Założenia do badań
Dla potrzeb teoretycznych i eksperymentalnych pracy przyjęto założenie, że symptomy zmian stanów psychofizjologicznych, ujawniane w głosie i w toku klasycznych badań poligraficznych, to różne objawy tych samych reakcji psychofizjologicznych.
Założenie to oparto na:1. Rozprawach dotyczących problematyki badań
psychofizjologicznych.
2. Instrukcjach producentów analizatorów głosu, zalecających użycie w trybach „badań zaawansowanych” testów stworzonych na potrzeby klasycznych badań poligraficznych.
3. Konstrukcjach najnowszych poligrafów, które oprócz
tradycyjnych kanałów badających trzy podstawowe rodzaje reakcji psychofizjologicznych, posiadają także kanał do analizy głosu.
Założenie to oparto na cd.:4. Podobnym rozkładzie symptomów reakcji psychofizjologicznych u osób
związanych z czynem w testach szczytowego napięcia (POT) w klasycznych badaniach poligraficznych oraz tych z użyciem analizatora głosu.
Poligram (wariogram) testu szczytowego napięcia, przedstawiający reakcję osoby, znającej szczegóły dokonania przestępstwa, na narzędzie przestępstwa (przedmiot, który posłużył do popełnienia przestępstwa ma numer 5). Źródło: M. Kulicki (red.), Wariografia kryminalistyczna, Szczytno 1998, ryc. nr 3, s. 155.
Założenie to oparto na cd.:5. Amerykańskim ustawodawstwie gdzie poligraf i analizator
głosu są zakwalifikowane do jednej grupy detektorów.
Badania
• Badania na potrzeby rozważań zaprezentowanych w rozprawie były prowadzone przez jej autora w latach 2002 – 2007, głównie na studentach WPiA UW.
• W okresie tym, w ramach przygotowań dysertacji, przeprowadzono kilkaset różnego typu testów psychofizjologicznych. A zaprezentowane w pracy eksperymenty, ich wyniki oraz wnioski są jedynie szczegółową egzemplifikacją tego typu testów, opartą na znacznie obszerniejszym materiale badawczym.
• W ramach badań przygotowawczych opracowano wzory rozkładu wartości liczbowych charakterystycznych dla bardzo wydatnych reakcji psychofizjologicznych – towarzyszących zazwyczaj nieszczerości.
Metodyka oceny reakcji psychofizjologicznej rozmówcy na
podstawie:
1. Analizy najsilniejszych odchyleń od standardowych parametrów głosu przy różnych ustawieniach wartości regulatora BG.
2. Wyszukiwania rozkładów parametrów liczbowych
charakterystycznych dla wydatnych reakcji psychofizjologicznych przedstawiających nieszczerość.
Analizy najsilniejszych odchyleń od standardowych parametrów głosu – przykład.
Badane reakcje
1. Inscenizowane
2. Nieinscenizowane
Badania inscenizowane
Część autorów twierdzi, że rezultaty eksperymentów laboratoryjnych nie mogą b y ć g e n e r a l i z o w a n e i o d n o s z o n e bezpośrednio do zjawisk występujących w sprawach rzeczywistych, gdyż niemożliwe jest s tworzenie dok ładnego modelu prawdziwego postępowania.
Badania inscenizowane Potwierdzają tę tezę wyniki badań porównujących wydatność
reakcji psychofizjologicznej, wykazujące znaczne różnice w sytuacji prawdziwej i fikcyjnej:
- na 116 poligramach w sprawach laboratoryjnych (fikcyjnych)
przeciętna częstotliwość tętna wynosiła 73,7 na minutę;
- na 120 poligramach osób podejrzanych w sprawach kryminalnych przeciętna częstotliwość tętna wynosiła 87,3 na minutę. [1]
Średnie tętno wynosi: u dorosłych 72 (66-76); u ludzi starszych 67.
[1] A. Krzyścin, Dokładność psychofizjologicznych badań poligraficznych, Problemy Współczesnej Kryminalistyki, Warszawa 2001, s. 190 i n.
Badania inscenizowane Przy prowadzeniu badań, mających ocenić reakcję fizjologiczną
człowieka, zawsze występuje problem wywołania - w warunkach eksperymentalno-laboratoryjnych - reakcji podobnie silnej jak w rzeczywistości nielaboratoryjnej, kiedy to występuje, u osoby badanej, silny bodziec pobudzający reakcje psychofizjologiczne, np. w postaci zagrożenia karą pozbawienia wolności. W warunkach eksperymentu trudno jest wywołać podobnie silny stres, a z kolei słaba reakcja fizjologiczna probanta powoduje trudności z jej pomiarem i oceną.
Dlatego jako przedmioty szukane zdecydowano się użyć Viagry i prezerwatyw.
Autor apriorycznie założył, iż takie dobranie przedmiotów wywoła
u probantów większy stres, niż, np. imitacja pistoletu, banknot stuzłotowy itp.
Badania inscenizowaneW eksperymentach probantów podzielono na dwie
grupy.
W grupie „A” znajdowało się trzech probantów.
W grupie „B” znajdował się jeden probant - świadek.
Na początku eksperymentów probanci wyszli z pomieszczenia i wybrali spośród siebie osobę, która wzięła przedmioty szukane.
Badania inscenizowane
Probantów z grupy „A” przebadano na analizatorze, zadając im przynajmniej dwukrotnie pytanie „Czy posiadasz...?” Wszyscy probanci, na pytania dotyczące przedmiotów szukanych, mieli odpowiadać, że ich nie posiadają.
U probantów z grupy „B” próbowano wykryć silniejszą reakcję emocjonalną na pytania typu „Czy probant (tutaj imię probanta) posiada (tutaj nazwa przedmiotów szukanych)?”.
Badania inscenizowane Zapisu badań dokonywano w trybie online, a analizy dopiero po
nagraniu w trybie offline, wyniki oparto na wartościach zawartych w raportach technicznych opublikowanych w tej pracy.
Dla dokładniejszego poznania badanych zjawisk,
analogicznych eksperymentów, jak wyżej omówione, zakwalifikowano siedem (3+1 osób w każdym). Eksperymentów przeprowadzono znacznie więcej, ale u części studentów wykryto ich własne prezerwatywy, dlatego w ostatecznych wynikach pominięto te przypadki.
Wszystkie wyniki są do siebie bardzo zbliżone i ukazują te
same zjawiska. Reakcje każdej grupy probantów umożliwiają ustalenie, który z nich posiada przedmioty szukane.
Badania reakcji nieinscenizowanych
1. Stwierdzenie nieszczerości nieinscenizowanych w trakcie testów inscenizowanych, jako jedna z przesłanek skuteczności działania analizatora.
2. Badania w autentycznych sprawach kradzieży i przywłaszczenia mienia przez pracowników, na zlecenia pracodawców.
Na podstawie: - przeanalizowanej literatury, - wyników badań innych autorów
dostępnych w opracowaniach, - rezultatów własnych eksperymentów,
autor sformułował następujące wnioski.
Niektóre wnioski
1. ANALIZATOR GŁOSU WYKRYWA I UKAZUJE ZMIANY REAKCJI PSYCHOFIZJOLOGICZNYCH ZAWARTE W GŁOSIE.
2. WYSTĘPUJE POWTARZALNOŚĆ WYNIKÓW ANALIZ NAGRAŃ UTRWALONYCH NA RÓŻNYCH NOŚNIKACH I TESTOWANYCH NA ODMIENNYCH TYPACH ANALIZATORÓW GŁOSU.
3. NIESZCZEROŚĆ WYWOŁANA PRZYCZYNAMI LABORATORYJNYMI I NIELABORATORYJNYMI POWODUJE WYDATNE ZMIANY REAKCJI PSYCHOFIZJOLOGICZNYCH UJAWNIANYCH W GŁOSIE.
5. ISTNIEJE MOŻLIWOŚĆ WYODRĘBNIENIA WZORÓW REAKCJI CHARAKTERYSTYCZNYCH DLA NIESZCZEROŚCI ZAWARTYCH W WYPOWIEDZIACH ANALIZOWANYCH PRZY POMOCY POLIGRAFU GŁOSOWEGO.
Niektóre wnioski
7. UŻYCIE ANALIZATORA GŁOSU W CELU ZBADANIA ZMIAN REAKCJI PSYCHOFIZJOLOGICZNYCH, STAWIA MNIEJ WYMAGAŃ TECHNICZNYCH ORAZ ORGANIZACYJNYCH NIŻ ZASTOSOWANIE POLIGRAFU BADAJĄCEGO KLASYCZNE REAKCJE PSYCHOFIZJOLOGICZNE.
10. Z kilkuset testów przeprowadzonych na potrzeby badań wynikają ważne spostrzeżenia natury ogólniejszej:
10.1. Z ZAOBSERWOWANYCH ZACHOWAŃ PROBANTÓW MOŻNA
WYWNIOSKOWAĆ, ŻE ZNACZNA CZĘŚĆ LUDZI JEST TAKŻE NIESZCZERA W SYTUACJACH BŁAHYCH, W KTÓRYCH TRUDNO SIĘ TAKIEGO POSTĘPOWANIA SPODZIEWAĆ.
10.2. NAWET W WARUNKACH LABORATORYJNYCH NIE UDAJE
SIĘ STWORZYĆ SYTUACJI IDEALNEJ DO BEZBŁĘDNEGO PRZEPROWADZENIA BADAŃ PSYCHOFIZJOLOGICZNYCH...
Niektóre wnioski
13. Z AMERYKAŃSKICH WYNIKÓW BADAŃ W AUTENTYCZNYCH SPRAWACH KARNYCH PRZEPROWADZONYCH PRZEZ DOŚWIADCZONYCH PRACOWNIKÓW POLICJI I ICH OPINII WYNIKA, ŻE UŻYCIE ANALIZATORÓW GŁOSU PRZEZ OSOBY PROWADZĄCE PRACE DOCHODZENIOWO-ŚLEDCZE PRZYNIOSŁO POZYTYWNE REZULTATY I URZĄDZENIA TE ZOSTAŁY ZALECONE DO TEGO TYPU PRAC.
14. UJAWNIANIE ZMIAN REAKCJI PSYCHOFIZJOLOGICZNEJ PRZY POMOCY ANALIZATORA GŁOSU JEST MOŻLIWE TAKŻE W WARUNKACH TYPOWEJ KONWERSACJI, NP. PODCZAS NEGOCJACJI BIZNESOWYCH.
Niektóre wnioski
20. Odpowiedź na pytanie wywołujące u osoby badanej duże zaskoczenie, zazwyczaj powoduje u niej wydatniejsze reakcje psychofizjologiczne.
22. W TRAKCIE BADAŃ DOKONANO SPOSTRZEŻEŃ, JAK OSOBOM NIE P O S I A D A JĄC Y M G R U N T O W N E J W I E D Z Y O T E S TA C H PSYCHOFIZJOLOGICZNYCH UKAZAĆ W SPOSÓB PRZEJRZYSTY SKUTECZNOŚĆ TAKICH BADAŃ.
23 . N IE MA ŻADNYCH UNORMOWAŃ PRAWNYCH, KTÓRE ZAKAZYWAŁYBY ZASTOSOWANIA KLASYCZNYCH BADAŃ POLIGRAFICZNYCH ZA ZGODĄ PRACOWNIKA W STOSUNKACH PRACY, A UJMUJĄC TO STWIERDZENIE SZERZEJ, BRAK TEGO ZAKAZU DOTYCZY CAŁEJ PROCEDURY CYWILNEJ.
Zastosowanie analizatorów głosu w stosunkach pracy wydaje się
także w pełni uzasadnione, szczególnie w celu ustalenia dalszych kierunków postępowania wykrywczego.
Niektóre wnioski
25. Na podstawie literatury przedmiotu jak i wieloletnich doświadczeń własnych, autor postuluje, aby studenci wydziałów prawa i administracji oraz szkół oficerskich służb ochrony porządku i bezpieczeństwa publicznego obowiązkowo przechodzili szkolenie z podstaw badań psychofizjologicznych połączonych z czynnym udziałem w takich testach. Postulat ten wynika z następujących doświadczeń oraz przekonań autora:
- większość prawników i funkcjonariuszy ma niewystarczający
d o p r a c y w z a w o d z i e p o z i o m w i e d z y o t e s t a c h psychofizjologicznych;
- osobisty udział w tych badaniach przekonuje do ich skuteczności i użyteczności oraz uczy korzystania z tak przydatnego narzędzia.
Niektóre wnioski30. Na podstawie analizy wielu przypadków wykrycia sprawców czynów
zabronionych, w tym szczególnie: - mordu pracowników Kredyt Banku w dniu 03.03.2000 r. w Warszawie, kiedy po
przebadaniu ponad 550 śladów i przesłuchaniu ponad 1000 świadków nie można było wytypować sprawców czynu;
- przypadku morderstwa w Małopolsce, gdzie dopiero po 14 latach dzięki użyciu poligrafu udało się ustalić losy osoby poszukiwanej i sprawców jej zabójstwa,
a także własnych doświadczeń badawczych zasadne wydaje się wprowadzenie unormowań prawnych narzucających
konieczność oferowania moż l iwości przeprowadzenia testów psychofizjologicznych w ciągu bardzo krótkiego okresu - od momentu zastosowania aresztu, do np. 48 godzin. Autor prezentuje pogląd, że koszty stworzenia odpowiednio dużego pionu badań psychofizjologicznych w Policji, zwróciłyby się w bardzo krótkim czasie, dzięki zwiększeniu efektywności prowadzonych postępowań, a w dłuższym okresie przez uświadomienie wielu p o t e n c j a l n y m p r z e s t ę p c o m w y k r y w c z y c h m o ż l i w o ś c i b a d a ń psychofizjologicznych.
Niektóre wnioski
31. WYNIKI BADAŃ I OBSERWACJI POTWIERDZAJĄ SILNIE P R E W E N C Y J N E O D D Z I A Ł Y W A N I E T E S T Ó W PSYCHOFIZJOLOGICZNYCH.
ZE WZGLĘDU NA SILNIE PREWENCYJNE ODDZIAŁYWANIE PSYCHOFIZJOLOGICZNYCH BADAŃ POLIGRAFICZNYCH, NALEŻY POPULARYZOWAĆ, OBJAŚNIAĆ I ZALECAĆ ICH STOSOWANIE.
Niektóre wnioski
34. Dalszy rozwój badań psychofizjologicznych dla potrzeb wykrywczych, procesowych i prewencyjnych jest nieunikniony ze względu na: permanentny postęp techniczny, szybkość i ekonomiczność prowadzenia postępowań, zasady współżycia społecznego (aby ludzie niewinni nie przebywali miesiącami w aresztach), silnie prewencyjne ich oddziaływanie oraz szeregu innych. Dlatego, w świetle przedstawionych argumentów, zasadne wydaje się podejmowanie działań zmierzających do zwiększania ilości badań psychofizjologicznych w Polsce, gdyż służą one ochronie praw obywateli, w tym szczególnie osób niewinnie podejrzanych, oraz wzmocnieniu gospodarki i wymiaru sprawiedliwości.
Zdaniem autora - zwiększenie ilości badań psychofizjologicznych
przy pomocy różnych urządzeń jest nieuniknione, a opóźnianie tego procesu pogarsza sytuację materialną i procesową obywateli i firm.
