WordPress.com · xlrv D©c-GIA Lu'u Y :-,-Ve an`ti, cac Th£-nhan, vi ly-do *9-tbust, chdng t6i rat ti6c, kh6ng th6 jn vao lan tii ban nay [.ai Mien Nan). Nguyez] bin in lan thtr

6dy rfal /tacal® :

trtrfyng ca(xu5n dieu)

THE-NHANVIET-NAM

HOA TIEN xu%{ ban va gitr ban quyèn.

T6c quyèn d5 durcrc cài] chirng ta.I T6a.

Cam in {rbng bat cdr dub.i hÌnh ihdrc nao.

hoai thanhva

hoai chin

THI-NHAN

V I fi T - N A MEE

hoa tien

xlrv D©c-GIA Lu'u Y :-,-Ve an`ti, cac Th£-nhan, vi ly-do *9-tbust,

chdng t6i rat ti6c, kh6ng th6 jn vao lan tii

ban nay [.ai Mien Nan).Nguyez] bin in lan thtr nhtrt\va thi} hal

(tai Bic-Vi?t, 1942), trinh bay cfc anh tr€nm©t tar rifng bang Slay trang : trang tru6'c

in inh cac Tbi-nhfn, trang sau d6 trang vac6 danh sa trarig (folio) theo thtr tqu s6 trang

\

cda quy6H sach. '

Vay, cbdng t6i xin qtiy ban ltrti yj ch6

nao tron* quy6n sfch nay c6 khuy6t s6

trang, d¢ la s6 trang (folio) cda nhtrng td

in anh Thi-nhan.

C€da ltn, pgi in(..+I chdl n;LIf ldm qhi

NGUYEN DU

1bt ndh w;tt5±. cauL

1941 ... 1967 I

Hcrn met ph"an tur th€~kf i d5 n5ng-ncae, dai-d8ng ti6i

qua, v5 c:ang ng6t m6t phàn tu' i.h€-kfr, kh6i lira d5 bootrdm tren gisi dst than-yeu : giai d~at c&a mat Dân-±Gc

c6 m61 truy6n-th6ng I.!Gh-sir treli b6n ngi3n n8m Van~hi€13 I

Kh6i lira chi€n-chink da cur6p in"at bao nhi6u xu'cf ng

m6u cba gi6ngmbi v5 kh6i lira clii€n~chinli c;dng da cLr6p

in"at boo nhieil tioh-hoe cda « kho-tang Van-hQc » D'5Z

Nu6c I ...

V5, chi m6i c6 ng"an 'aly th6ng n5m th6.I, rna bao nhi§u

c6nglr`m'Ii Van-hQc d5 bi. mai-mat ... theo th6ng ngfy I...

I!F=

V6i muc-d'Ich suu-tap v5 b"oi-clu6rng I?i nàn Vc3n-

hQC nu6rc nhs, chdng t6.I kh6ng nbai, tuyi5n-chQn t€'3i-b5n

m6t s6 Van, Thi-ph8m Tien-ch.len.

Trong s6 nhtrng Van, T I.i-ph8m dug:c ..uy.an-ctQn ±='ii~

ban, c6 rnSt s6 cda c6c Van`, Thi-gia rna, h.len t}i&j, i-IQ

clang phyc-vy cho ch'Inhnguyan mien 85(

Bdi, chi]ng 16i quan-n.Iem r5ng, nhang c6ng-trinh

sang-t6c cda hQ, dd mu6n dd kh6ng, Gang d5 d6nh d"au cho

mat giai-Joan li.ch-sdi nan van-hQc nu6rc nhs. Vb ch'Inh

nhtrng c6ng-trinh d6ng g6p ciufi-b6u .5y, da Ism d6i~cl3o

t5ti6m va tang ph"an gi6 -tri cho « kho-tang Van -hQc »,kh6ng ,,i.

Ngo5i ra, thi de-cap din 'ri.a, chdng .t6i kh6ng vÌ mqc-

d'Ich ch'Inh-{ri. hay mS± ±ham-vQng nao kh6c.

V5 lei, s6ng clLr6.I sgr k`6m-ham cila ch€-dS clang-±ri.,

ch&ng ta khi3ng i.In rang hq s6 sang-t6c du.9rc nhtrng t6c-

ph%m rna, turcTng-d6i c6 mat i"am gis-±r.I sâu ri;ng nhu

nhtrng È6c~ph'am rna hg d6 sang-tic trong thai Tian-ch.len.

SAIGON, 15 th6ng 7 n5m 1961

tan-da

(1388 ~ I939)

CUNG CHIEU J`.NH-H6N TAN-DA

Hal Tao-dan ham nay d6rig dd hau khap matthj-nhan ; chring t6i met long thanh-kinh xin ru6'canh-h6n t;en-s.nh v§ chdrr]g-g;am.

Ar.!i em 6' day, tuy ngtr6'i sau k€ trudc, nhtrngai nfy d?u la con dait long ct'ta the-ky hai intro.i.Tr€n h6i Tao-dan, chi tien-sinh la iigi.r6'icda hai th€-k}. Tien-sinh se dai-biau chc rliot 16'p ngu6Ji d6 chtrng

g;im c6ng vi?c 16.p ngu'6.i k€ t\i€p. d dia-vi ay concb ai xdrng ding ho'n ti€n-sinh.

Tien-sinh gin chting t6i lam. Tien-sinh kh6ngmang 16t y-phuc, 16t tu-ttr&ng ctia ch`ring t6i. Nhurngc6 lam gi nhdrng cii 16t. Tien-sinh d5 cting chtingt6i chia xe met n6i khat-vgng thi€t-tha, n6i khit-vgngtboit-ly ra ngoai cai td-ttiri.g, cdi g;a-d6i, cfi kb6-khancda khu6n-sio. D6i bai thor cria tien-sinh ra d6.i ttr

/

6 THI NHAN Vl£T NAM

ho'ri hai mtrcyi n5m trtr6'c d5 c6 mat gioflg ph6ng -ttingri6ng. Ti€n-sinh d5 dao nhti'ng ban dan m& dau chomet cu§c h6a nhac tan-ky d.#o'ng sap sdra.

Nhtrng dau sao, v6'i chdng t6i, t:en-sinh van lamat btrc dan anh ; chting t6i kh6ng dim xem Tien-sinh nhu met rigtr6.i b?n. Ti€n-sinh con gii} dtrg'c ciath6.i trtr6.c cai c6t-c5ch vfrng-vang, cai phong-thaithung-dung. D6.i tien-s:.nri tuy bcr-vo', h@n tien-sinhcon c6 ncyi' nuo'ng-tqua. Tien-sinh da di qua gifra caih6n-don c&a xa-h¢i Vi?t-nan dau the-ky hai mtroiv6.i tan long binh-than met ngu6Ji th6.i trtr6'c. Nhtrngn6i chat-vat ctia cu?c s6r]g hang ngay, nhfrng canhd6.i 6o-le thu'6'ng ph6-bay ra tru6'c mat kh6ng ttfnglam bg'n dtrg'c linh-han cao-kbi€t cda tien-sinh. Catclang-di€u ngang-tang chti\r]g t6i thu6'ng th5y 6i Cacnha tho' xtra, 6' ti6n-sinh kh6flg bao gi6' c6 ve vaymtfg.n. Cai bu6n chfn ctia ti6n-sjnh cting la cai bu6nchan' met ngu'6'i trtrg`ngphu. T:id than c6, nhungkh6ng bao gi6' ran-ri.

86.i vay cho men cf n phs i c6 ti€n-s.nh trong cu¢ch¢ihgp ham nay. C6 tieii-sit-jh, rigi`r6'i ta s€ tb5y r6chting t6i kh6ng phai la nht}ng quii-thai cda th6'i-dai,nhi}r]g ddra that-ctr6'c kh6rg c6 li6n-1?c gi v6ti qua.khtr c&a gi6ng n6i. C6 tj€n-sinh, trfn Tao-dan s6 con

phang-phat chrit binh yen ti.ong tin-tu`6J^|g, chtit thich_thang rna tar lau chting t6i da mat.

Thai, chbng t6i kh6ng mu6n n6i r,hisu. H¢i Tao.dan den ltic m6'. Xin ti6ii-sinh hay khaj hoi bang itbai tno'.

0

TAN , BA

Thè non nLI.6.c

- Nur6.c non nang mat l&i thè.,

Nli.6.c di, di mai, kh6ng v"e cilng non.

Nh6. l&i « ngd./Sn nur6c thè non »,

Nu6c d.I chua I?i, non con cJfrng kh6ng.

-Non coo nhtrng ng6ng cdng tr6ng,

S€16i {u6n dbng le ch& morig th6ng ngay.

Xucrng mai m§t n6m hao gfy,

T6c mf5y mat m6i d6 dày {uyet sLi'crng.

Tr&i tây chi€u b6ng ta ducrng,

Cang phcri ve ngQc nat vang ph6i-pha.

`Non cao tu8i van chLra gis,

Non th&.I nh6' nur6c, nlJ.6c m6 qu€n non.

Di) nhu sang can d6 man,

Ci3n non, con ntr6c, h,5y con the xu.a.

-Non xanh da bi6t hay chli.a ?

Nur6.c di ra b'6 I?i mLra v"e ngu"on.

Nur6.c non hS.i-ng§ can lu6n,

Bdo cho non ch6. c6 buYo`n Ism chi.

Nur6c kid db hay can di,

Ngan d6u xanh I.6t non thi clf vui.

-Nghin n5m g.loo-ii.6c k€t d6.I,

Non rlon nur6'c nii.6.c kh6ng ngu6i I&i the.

7

8 THI NHAN VIET NAM

T6ngbi?t `

L6 d5o rcri-r8c 16; Thien-thai,

Su6i {i5n, oanh dua, nhtrng ngam-ngdi.

N-'ra nam tier;-c6nh,

MStbu6ctr"an-ai.

Ir{'fc cl~I duySn thdra c6 the thai.

L3±a mbn, r§u nfl¢t,

(Vir6c chEiy, hue tr6i,

C6i II¢c bay len vdt tan tr&i I

Tr&.I chat tit nay xa c6ch miii.

C',J.a d©ng,

D£Fiu non,

D,I.&ng 16i ci],

Nqli`m ri5m I.her-th%n b6ng {r§ng choi.

0

m6t thdi-daitrong thi-ca

HOT xa-h6i su6t may ngan n5m k6o dai met

cu¢c s6ng gin nhtr kh6ng thay d'6i, v€ hinh - thtrccfing nhtr ve tinh -than. Triau-dai tuy bao lan htrngvong, giang-scyn tuy bao lan d6i ch&, song moi cu¢c

bi6n-c6 v§ chinh-tri it khi ba d¢ng den st.f s6ng nhan-

dan. Tar dai nay sang d6.i khac, dai-khai chi c6 baynhieu tap-tuc, bay nhieu }'.-nghI, bay nhi€u tin-ttr&ng,

cho den nhdrng n6i yeu, ghet, vui, b.i6£i, ccr - h6 cfing

nim yen troiig nhfrng khu6n-kli'6 nh5t dinh. Th6'i-

gian 6' day da ngtrng lai va ngu6'i ta ¢hi s6iig trot.`gkh6ng-gian.

Nbtrng, nhat dan, met co.n gi6 in?nh bang tar xa thaiden. C.€'i net-.-ting xtra bi met phen dien-dao, lung-lay.

Stf gap-gg phtrong ray la cu¢c bi6n-thien lan chittrong Itch-sfr Vi?t-nan tdr may mtroi the-k}.

Phai tr6J lei c6i th6.i t6.tien ta m6'i ti€p-ndc v6.i

ngudi Trung-hoa, hon nfra, phfi tr& lai cii tbai gi6ngng.u-di Anh-d6-ne.dier.g (I) lan thdr nh5t da chan vlo

(I) T6i kh6ng tin ring`nguai Viet-natn van que-htrung t[6nsang Dtroag-tdr.

10 THI NHAN VIET NAM

ltru-vtrc song Hang-ha m6'i hang tim dugc met c`Lisc

bi€n-thien quan-trgng nhur vsy.

Tru6'c mat chting ta bang bay ra nhfrng cinn la ltingchua bao gi6. tdrng thzy. Lric dau, ai nay d€u ngo.-ngac,

kh6ng hi6u ra lam sao. Nhtrng r6i chting ta cding quen dan.

Chting ta 6. nhs tay, dei mti tay, di giay tay, mac ao

tay. Chting ta ddng den di€n, d6ng h6, 6-t6, xe ldra, xe

clap ,... con gi nfra ! N6i lam sao cho xi8t nhting di€u thay

d6i v6 vat-chat, phuo.ng Tay d5 dtra tdi gifra chting ta i

Cho den nhfrng no'i hang cdng ng6 hem, cuOc s6ng kh6ng

con gift nguyen hinh ngay tru6'c. Nao dau tay, diem tay,

nao vfi tay, chi tay, kim tay, dinh tfy. Ddrng tu6Jng t6i

nguy-bi?n. M¢t cii dinh cting mang theo n6 in?t cr.tit quanni?in cia phucyng Tay v€ nhan-sinh, v€ vfi-trti, va c6 ngay

ta s€ th5y thay d8i ca quan-ni€m c&a phtrcrng D6ng.

Nhting d6 dting ki8u m6'i 5y chinh da clan dud.ngcho ttr-ttr6ing m6.i. Trong c6ng-cu¢c duy-tan, anh-

htr6'ng cia n6 it ra cting ngang v6'i fnh-htr6'ng nhtrngsach nghi-lusn cda hi?n-tri€t Au-My, cdng nhdrng

sich c6-deng cda Khang, Ltrcrng. Si-phu ntr6'c ta tdr

xtra v6n chi bi€t c6 Kh6ng-tfr, bat dau dan Manh-

ddrc-ttr-cuu v6'i Lu-thoa. H9 bit dau vie't qu6c-ngfr,

met thtr chfr mtrg'n cia ngtr6'i ph.ufo.ng Tay. Cau vancia ho cting bat dau c6 cAi r5-rang, cai sang-sda ciav5a t3y. Nhi}ng ttr-ttrdng phtrong Tay day day tr6n

D6ng-duct ng tap-h'I, tren Nam-phong tap-ch'i, vb tit `naliccr-quan 5y th5m dan vao cic h?ng ngtg6.i c6 nqc.

.MeT THoi BAi TRONG THi cA 11

Ngtrdi ta dua nhau cbo con em den trtrdrng Phap-Vi€t,ngtr6'i ta gtii con em sang tan ben Phap. The r6i c6

nhtrng ngtr6.i Vi?t-nan dau ky-stf, dau bic-sy, dSuth?c-si ; c6 nhtrng ngtr6'i Vi?t-nan nghien-ctru kboa-hoe,

tri€t-hoc ; va c6 nhtrng ngudi Vi?t-nan nghi chuy?nKay-du'ng met n§n hgc rieng cho ntr6'c Vi?t-nam.

85y nhieu stf thay d8i trong khoing n5m saumuoi n5m i Nam sau mtrof n5m rna nhu n5m saumtro'i the-k} ! .Nhtfng cu¢c Au-h6a kh6ng phii chi

c6 the. N6 d5 di qua hai giai-do?n : hinh-thtrc va

ttr-try6'ng ; n6 con phii di qua met giai-do?n niia. N6d5 thay d8i nhting tap-quan sinh-boat hang ngay, n6

d5 thay d8i cich ta van-deng ttr-tu6.ng, t5t n6 s6

they d8i ci cii nhip rung-cam cda ta nti.a. Nhting

binh-thtrc m6'i cia cu¢c d6'i, nhtri]g ttr-ttr6'ng mdi va

nb8t la anh-htr6'ng van-hgc Phfp r`.gay met th5m~thia,

gy la nhfrng l9'i-khi Au-h6a trong.giai-doan th-i ba nay.

Phtrortg Tay bay gi6' d5 di t6'i ch6 sau nhat trong

ban ta. Ta kh6ng con c6 the vui cai vui ngay trur6ic,

buan cai bu6n ngay trtr6.c, yeu, gh6t, gian hb.n nhzt

nh5t nhtr ngay tru6'c. D5 danh ta chi c6 chdrng 5y

m6i tinh nhtr con ngtf6'i mu6n ncri va mu6fl tbu6.

Nbtrng s6n§ tren dat Vi?t-nam a dau tb€-k} hai mttio.i,rfutry m6i tinh cda ta kh6ng kh6i c6 cai mau sic rieag,cii ding-d5p rieng cia thdri-aai. tt ... Cic c¥ ta tra

nhfrng ndtL d6 choet; ta lei ua nhdrng mau xanh

12 T[!I NHAN Vl€T NAM

nh?t... Cfc cqu bang-khu3ng vi ti€ng trting den

khuya ; ta nao iiao vi tie'ng ga hic ddr^|g ngg. Nhiii

met c6 gfi`xinh-xiii, ngfy-thor, c6c cqu coi nh`? da

lam m¢t di§u t¢i-16i ; ta thi €a cho la mat-m€ nb.if

dtcng tru6'c met c6nh d6ng xanh. Cai fi. -tinh cda c6c

c¥ thi chi la squ h6n-nhan; nhung d6i v6'i ta tlii tram

hinh mu6n trang : cai tinh say dam, cfi tinh thoang

qtia, cat tinh gan-gtii, cf i tinh xa-x6i ,... c6i tinh trong

giay phtit, cii tinh ngan thu ,... >t May cau n6i x6 b6,lieu-linfr rna tha-thi€t ctia 6. Ltru-trong-Ltr 6' nhs Hgc-

hoi Qui-nhon h6i Juin 1934 d5 v?ch r6 tan-ly cf 16'p

thanh-mien chrir,g ta.

Tinh chting ta d5 d8i m6'jr, tho' chting ta cfir}g prtfi

d8i m6'i vay. Cai khit-vQng cdi tr6i cho thi-ca chi la

cai khat-vgng n6i r5 nhfrng di€u kin-r]hi€m u-uft, .6i

kh6t.vong durqrc thanh+thFc. Met n6i khit -voflgkhan-thi€t den dau-d6'n. Chinh 0. Ltru-trgng-Ltr cting

da vi€€ trong quya^n Ivgur6'i. so'n -nA6n h6i Mai 1933 :

« Ngtrdi tharih-ni€n Vi€t-nam ngay r}ay dtrcyng bcy-vo'

di tim ngtr6'i thi - nhan cia minh nhtr ngtrd'i con ditim in?. ,,

D5 the, kh6ng tha xem phong-trio tho m6i lamet chuy?n lap-di do met ben d6t-nit bay ra daki6m ch6 ng6i trong ling tho'. N6 la k€t-qua kh6ng thekh6ng c6 cia mat cu¢c bi8n-thien vi-dai bit dati tdr

hai ntr6ic ta sap-nhSp d€.qu6c Phap vì, xa _hoin flSa, tit

bai Nguy€n Trinh phafl tranh., ltic ngtr6.i At] `m6i den.

M¢T THdl BAI TRONG THI CA 13

Cii iifay ngtr6.i l.ii bu6n ph!jro.iig Tay thdr nhgt dot

chan len xtr ta, ngtr6'i ay df gem theo cting v6'i hangh6a phL~crng Tay, c4i mam sau iiay s8 nay thanh

tho, m6.i.t6

•::. .A..

RT H u N G tim iigu`6n g6c tho. m`'t'i rna clii n6i xa-

x6i the, c6ng vi?c .nhs vi€t sfr cfing khi d6-dana. Ta

hay tim nhdrng nguyen-nhan gan-gtii ho'n cdng nhting

tri€u-chtrng cda phong-trio thcy m6'i.

D5 1au, r]gtt6'i minh lam tho' hau hGt chi lam

nhtrr`.g bai tan cau, m6i cau bay chtr. Theo 6ng Phan

Kh6i (I), 16i 5y phai quy cho khoa-cti. Ph6p thi ngay

xtra bit hQc tr5 vao tru6'ng nhi lam met bai thoi theo

tha that-ng6n-lust. Th? that-ng6n-lust v6ii mugn cdathi-nhan d6ì Dtr6'rig, nhurLg khi rigtr6'i ta dtra n6 vao

khoa-cdr, n6 con b6 bu¢c gap m£'y lust Dtr6'r]g. Theo

lust Dtr6.ng, tror^g met bai tho. tarn cftt, b6ii caiLi g;tra

99i la cfu tan ttf, cau ngti ltic va mii6n n6i gi thi n6i.Ph6p khoa-cti bat phai g9i cau tarn ttr la cau thu'c nghia

la phii giai-thich dau d§ cho r6-r2i`ng, hai caiLi rgti ltic

la cau luan righia la phfi den y dìu bai rna ban rang ra.

Thi-sinh lam tho. nhgt dinh phai theo quy-m6 5y. Kh6ng

theo, hang.

Nhtrng chinh-phd Bfo-h6 lan-ltrg't b6 ch€'-d§ khoa

(I) Chlj'c7ng-dan thi-thogi (nha in Dac-Iiap, Hti€,1936) tr.45-46.


cdr, a Nan-ky (1864 ?), a Bactky (1915), 6` Trung-ky

(1918). Khoa-ctL b6+ the that ng6n lust cting theo d6 rnamat dia-vi doc.ton. N5m 1917 n6 bi 0. Pham Thtrgng-chic6ng-kich trong met bai ban ve tan-1y 16i thcr 5y (I).

Ong bio : «Ngtr6'i ta thtr6'ng n6i tho.1a ti€ng keu tqr

nhien cia con tan. NgLr6'i Tau dinh lt!at nghiem cho

ngh§ lam thcr thtrc la mo6n chdra lai, sfra lai edi ti6ng .ken 5y, cho n6 hay hcrn, trtlng van trting di?u how,nhtrng cfing nhan d6 rna lam mat cai gigng thien-nhien

di vay. » Ti€p d6 6ng phs-binh bai tho' qua deo Ivgang

c&a ba huy?n Thanh-quan :« Rang hay thi thtfc la hay.

Nhirng hay qua, kh€o qua, phan nhan-c6flg nhi€u

rna v6 ttr-nhien it, qua la met btrc t`ranh canh vay. iTh6'i oanh li?t ctia that ng6n lu§t d5 den ltic tan.

Ham 1928, n6 bi 6ng Phan Kh6i c6ng-kich tren D6ng.

ph6p t46.t.-b5o. Ong Phan tra'ch the tho' ¢ b6 buec quarna mat ci sanh-thti )> (2).

Nan 1929, tren bao P4y~ntr {6n-van, a. Trinh-dinh-Rur lai c6ng-kich n6 mat lan ntra va h6-hao nger6.i ta

hru-tan d€n 16i l¥c-bit va song-that lgc-bat la nhdrng 16i

tho. dac-bi?t cia ta (3).

~` Th¢c ra, tdr trtr6'c, tr€n sich v6' b5o churo.ng tbinh-

thoing that-ng6n-lust cting da phil nhtrb.ng ch6 cho l¥c

(I) Ncim-phong tqp-chf s5 5. ` (2) Chuong -dan thj -thoqi(aha in Dac -I.Sp, Hue,1936, tr. 46. (3) Ph¥ -no. ten -van rangay 24-I®29.

M¢T THC}l BAI TRONG THI CA 15

bit, song-that luc-bat, c'6-phong, tar-khdc, v. v ... Lfc-dac ngu6ii ta con th5y xuzt-hi€n nhfrng bai kh6ng hiem,

kh6ng lust, kh6ng h?n chti, ham cau. Ay la bai dich thcy

ngti-ng6n La Cigale et la Fourmi cia Nguy6n-van-Vinh (I):

Con ve s"au keu ve veSu6t mda h6D6n k`y g.i6 b~ac thaiNgu"ol\ co.I+ th^?I b6i-r6i ....

Ay la nhtiflg bai g9i la {/icr buGng (2) cda met

sinh-vien trtfdng cao-dfng. 0. Le-khanh-Bang, dalam met tr6 cu6'i cho chting ta h6i nh6.

Nhfrng bat nhtr the rna dam mao-danh la tho., ctr

th6.i bay gi6. thtrc clang kh6p vao t¢i pham-thirgng.

Met squ bi€n-c6 du'6.ng 5y rna x5y ra dtrgc, dau kh6ng

dtrg'c c6ng-nhan, cting d& chtrng ring cai th6.i-van

lust Dtr6'ng da cquc-ky suy-vi.

Khu6n_kh76 bai tho. bat dau ran ntrt. Met sdrc

manh dtro.ng ngam-ngam hoat-d§ng trong tan-linh

gi6ng-n6i. N6i cho dting, chtiflg ta cfing chi ph6ngdoan ch\'r thtrc ra chua th5y gi. Thi th§ c6 £t nhi€u

thay d8i rna thi ttr van nhtr xtra. Chi trong d6i bai

thcr cia Tan-Da m6ì th5y phfng-ph5t chtit bang-

khuang, chdt ph6ng-Sting c&a th6.i sau. Ngoai ra,

ngtr6ì ta van ca di hat lai bay nhieu d? thcr bang

bay nhieu giong tho' kh6ng di-dich. Cdra h€ md tdr

ngc-ng6n cba La Fontaine lien-§inh (Trung-bac tan-van, Ha-noi,1928). (2) Tho bu6ng (Chan-phtrcrng, Ha -nei, 19?8).

(I) Tho


lau nhtrng nggn gi6 xa d6n hoai kh6ng th5y t6'i. Xa-h¢i Vi?t-nam chLra d€n tuan thanh-th¥c. Chtra c6 th?nh6m day mat cuOc c5ch-in?nh ve thi-ca.

###

NHUNG met ngay kia cu6c cach-in?nh v§ thi-ca

da nh6m day. Ngiy fy la ngay Io Mars 1932 (I). Landau tien` trong thinh-tri `tho' cti hi?n ra not 16 th&ng.

0. Phan Kh6i hang-hai nhu in?t vi tir6'ng-quan, d6r}g-

d?c bu`6.c ra trsn. Ong tqu gi6'i-thi?u : t` Trtr6'c kia ...

it ra 'trong mat n5m t6i cting c6 dug'c n5m bay bat,hoac bang chtr Hin, hoac bins chfr N6m; rna n5mbay bai cia t6i, kh6ng phai n6i phach, deu la n5mbay bai nghe dLrg'c. >> Ay the d6 rna 6ng k8t an tho

cfi I Tho. c6t cho`n. Tho. ci~i bi cfu-thiic qua nan mat

choin. 86Ji vay 6ng bay ra met 16i thcy « den y that

c6 trong tan-khim minh tf ra bang nlifrng cau c6van ma`kh6ng b6 bu?c b6.i niem lust gi h€t >> `va t?in

in?nh-danh la I,1o' rncfi.

H8i bay gi6. Phtf~r]t7 tan.van d'.ro'ng th6'i c¢c-thinh.

Nhting ldri n6i cda 6ng Phan du`9'c truy?11-ba di khapnoJi. Cii bai tho' m6'i tt Tinh gia `> (2) 6ng dan ra lam thi

(I) Ttrc lti ri,gay xuat-ban tar Phv-no. tan-van s6 122 trongay c6 bai " Met 16i thcy m6'i tri`î.h chin.h'gi.`~:ta ling thcy ».

(2) TINH CIAHai muroi b6ii n5m xu'a, mat d€in vti.a gi6 ]ai vtra mlra,Dtr6'i ngon den mar, trong gian nha nh6, hal cai jau xanh,

k€ nhau than-thdr :- " Oi d6i ta, tinh thtrong nhau thi van naflg, mi lay nhau

han la kh6ng ding » ;

Met THCJi DAi 'rRONG THI cA17

dq, kh6ng r5 c6 dtro'c ai thich kh6`,ig. Nhtrng mat s6d6ng thanh-mien trong ntr6'c b6ng th5y m6' ra met g6ctrai vi cai tao-bao d5u-di€m ctia minh d5 dug'c met burcdan anh trong van-gidi c6ng-nhien thdra-nhan.

Lan-1trgt nhdrng bai thcr m6'i, v6n lam tar tru6'c,

du'gc dtfa lan mat bao. Ngtr6'i htr6'ng-ting thtr nh5tla C). Liru-trgng-Lu'. Sau khi ding bai ctia a. PhanKh6i chfng bao lau, P4tt.nt} tan.vavn nhan dug'c in.¢t

bdrc thu hoan-nghenh ky c6 Lien-hu'o'ng (Faifo),m6t bat thcr m6'i «Tren dtr6'ng d6'i)t ky Ltfu-trgng-Ltr, va met 6ai ndra `tt Vang khach tho' j> ky Thanh-

Tan. K`y nhi§u ten cho r¢n the thai chtr di I?i ctingchi met ngtr6'i. ttTinh gia» ttTren dtr6'ng d6'i)>, vat{ Ving khach thoi t> la ba bai mang ten tho' m6.i dtrg'c

d5ng bao trtr6.c nhat. Trong ba bai 5y thi bai thtr bada la met bai c6 gis-tri (I). K6 d6, P,'itt-ntr tan.vavncon clang tho m6'i c&a Nguy6nLthi Manh-Manh (ttrc

Ngu'yin-thi-Kiem), c&a H6-van-Hao va nhi€u ngtr6.i nfra.

(( D6 dan n6i tinh trtr6c phq sau, chi cho bang s6'm li?u rnabu6ng nhau I it

- « Hay ! N6i m6i bac lam sao ch6 ! Bu6ng nhau lam saocho n6 ?

tt Thtrcrng dugc chtrng nao hay chdrng nay, ching qua 6ngTrfyi bat d6i ta phai vay i

¢ Ta la nhan ngai, dau c6 phai vg. ch6ng rna tinh viec thtiy-ci,ung ? »

Hat muo'i b6n n5m sau, tlnh cb. dat khich gap nhau :D6i cfi d5ti d6u bac. N6u chang qtien lung d6 c6 nhin ra dtrgc IOn chuy?n cti rna thai. Liec dira nhau di r6i I con mat can

c6 du6i.(n C6 trich trong quy6n nay v6i nr,an-d6 « Xuan v6 „


Nhurng r6i phong-trio tbcr m6.i chuy?n ra dgtBac va dtrg'c mat ccr-quan ng6n-luan khac dng-h¢ met

cfch dac-ltrc ho.n.

Bio PAong-Ao'a tsp m6'i ra ddi ngay 22 Septembre1932. Ngay s6 dau d5 c6 bai c6ng-kich tho. Dtr6.ng-

luat va k6t-luSn rang : « Tho' ta phii m6.i, m6.i van-

th§, m6'i y-tu.6Jng t>. Tdr d6 cho den cu6i nan 1932;

P/ipng-Ao'a kh6ng clang tho' m6'i nhtrng cting kh6ngclang tho. cfi. P/long-h6a lei con digu thcr cti bang

cich di6u Tan.Da, ngu6.i dai-biau chinh-thtrc cho

n§n tho' cfi. Bai g Cam thu ti6n thu » cia Tan-Da da lam

dau d6 cho mat bdrc tranh kh6i-hai cia D6rig-scrn va met

bai hat n6i kh6i-hai cia Td M6. H9 so sanh cinh thquc

v6'i car.h m¢ng trong tri-ttf6'ng thi-nhan. Tti M6' vi6t :

... Cay turcri t6t, 16 can xanh ng8t,

86i dau ra 15c-d6c 16 ng6 vang.

Tren du&ng d.I n6ng d5v nliLr rang,

C6nh tuy6t phb rna-inang lh€m qu6i I.a,

van van""

Phs-hoai raf ho ki€n-thi6t. Nhan dtro.c c&a

0. Luu-trgng-Ltr btrc thu gdri cho 6ng Phan-Kh6imay thang trtr6'c,' hg trinh-trgng d5ng lai tren

PAong-h6a s6 T€t ra ngay 24 Janvier T933 ctingv6.i it bai tho' m6'i cia Ltru-trong-LLr, Tan-Vi€t,

Th€-Ltr. Ti6p theo d6, P4ong-46a lu6n lu6n d5ngtho. m6.i c&a Tar-Ly The-Lip, Nhst-Linh, Nguyen-v5n-

Ki?n, Vti-dinh+len, Doan-phri-Tlr, Huy-Thong. -

MeT THCII DAI TRONG THI cA19

Cac t]ao-chi khac cting duo nhau d5ng tho. m6.i.

d Hug, Ngan-so.n tdng-thu ra d6.i ngay 15 Septembre1933, li§n xuat-ban v6'i it chuy?n ngan, met tap thcy

mdi cia Luu-trgng-Lur (I).

Tho. m6.i da bat dau c6 col-s6'. Trong ling tho. m6.i

ngtr6ii ta cang s6t-sing them. Tar hai thang trtrdc, h6m

26 Juillet 1933, met ntr-si c6 tai va c6 gan, c6 Nguy6n-thi-Kiem, da len di€n-dan h?i Khuy€n-hgc Sai-gdn h8t

sdrc tan-duo'ng tho' m6ì. H?i Khuy€n-hgc Sdi-gdn thanh

lap den b5y gid d5 25 n5m. Lan thor nhzt met ban gai

len di6n-dan va ci~tr]g lan thor nhft c6 met cti¢c di6n-

thuy8t dtrg.c d6ng nglr6'i r]ghe nhu the.

N6i g6t c6 Nguy6n-thi-Kiem, con nhiat: di6n-gil cfiiig

theo met mqc-d{ch : danh lay phan thing cho tho. m6.i :

luin 1934 : Ong Luu-trgng-Ltr di6n-thuy€t tai nhaH9C-h¢i Qui-nho'n.

Ianvier 1935 : Ong D6-dinh-Vug'r]g di6n-thuy€t taih¢i Tri-tri Ha n§i.

janvier 1935 : c6 Nguy6n-thi-Kiem lai di6n-thuy€ttai h¢i Khuy6n-hoe Sai-g6n d6 tranh-luan v6'i 6ng

Nguyen-van-Hanh.

Novembre 1935 : 6ng Vtr-dinh-Lien dien-thuy€t t?i

h¢i Tri-tri Nam-dinh. )

F6vrier 1936 : Ong Trtro'ng Tfru di6n-thuy€t v? tho

Bach-nga tai h¢i Khai-tri ti€n-dtrc Ha-n¢i.

(I) Ngudi son-nhan.

20 Tlil NHAN VI£T NAM

Tren bao-chtro'ng cting lusn lu6n c6 nhffng bai

benh-vtrc, kh{ch-I? tho' m6'i. 03 Ltfuftrgng-Ltr gdri hai

bL~c thu len Klie-thirg.ng n6i chuy?n tho' m6'i v6'i Tan

Da (I). a. Le-trang-Kisu vi€t tarn bai ca-tting cac

nha thcr m6.i a? tra 16ì a. Ttiflg-Lam va 6. Thai-Phi

(2). Ngoai ra con bao nhieu bai nfra.a cai xtr v6 stu nay, cau chu-,+?n van-tho. co. h6 la cau

chuy?n doc nhzt c&a met s6 d6ng thanh-mien nam-ntr.

Nhtrng d5 den h'ic nhtrng 16'i hting-bi€n tr6' n6n v6 dting.

Nhtrng thi-sl c6 danh d5 ra ddi : The-Lfr, Ltru-trgng-Ltr,

Huy-Thong, Nguy6n Nhtrgc-Phap, I. Leiba, Thai-Can.Trong khoang b6n n5m, d5 sin-xu5t rat nhi?u bai tho. c6

gil-tri. Va nhtrng bai thoi 5y, nh5t la nhtrng bai tho' c.daThe-Lfir, kh6ng tr6iig kh6ng ken, da benh-vtfc met

cich vting-vang cho tho' m6':.

1935, cii n5m dai-nao trori§ ling tho., di qiia. Btr6.c

sang 1936 squ toan thiflg c&a tho m6'i d5 r6-r?t. D6 tira

tap Nhtrng 6ng tho. hay, 6. Le-I.bug-Kièu ban nan x6ab6 hal chdr thcr m6'i. Vi « hal cht} tho' m6'i la bi5u-hi?u

met cu¢c each-mang dtfo'ng b6ng-bet » rna « cu¢c cich-

in?nh v§ thi-ca ngay nay d5 yen ling nhtr mat nu6'c h6

thu t>. a. Ltru-trgng-Ltf n6' met nq ctr6'i kieu-hanh,

d5ng tren Hanot. b5o (19-2-36) met bai thcr that-ng6n

s6ch hga k€t bang haì cau

(I) Bang d Ti6u-thuy6t thd bay sS 29 ra ngay 15-12-34Vi s~) 34. ra ngay 19-I-35. (2) D5ng a Van-hgc tgp-Chf 1935

va Hcir:oi b6o 1936.

MOT THdl BAI TRONG THI CA 21

N8n n6t mi6n sao nan b6n v€, -

Ch8ng thcr t.hi cdng c6c càn thcr.

Cii ctr6'i khinh man ctia ngtrbì chi€n tbing ka

kh6ng c6 gi dar^g u.a. The'-Ltr, khan hcrn, chi liflg

15ng n6i chuyen v6.i ngu.dri d6ng huo'ng -nhfirng ngtrJi

trong ling tho m6'i. Tti mquc « Li than >) cia ri.n4-boa•'d€n mqc « Tin tho' )> cda Ivg5y nay, tar Mai 1937 d€n

Octobre 1938, Th€-Lfr chzm chti day ngh6 tho cho nhfrng

ai nu6i gi5c m¢ng met rigay kia tr6' n€n thi-si.

Tho' m6'i ra d6'i iigay mSt nhi€u, cii danh-hi€u

tho' m6'i mat dan trail s5ch bio. Thi-dan d5 vang

ti€ng c5i nhau. Cho den h6i ]uin naiii nay, vi chuy€n

tho m6'i, 0. Huynh Thtic-Khang va 0. Phan-Kh6ibit b6 lan nhaul, ling tho Vi?t -nan kh6ng may, ai d6

y dan nhfrr]g 16ì qua ti€ng lei gjdra hal 6ng gil iy.Tan-kich m6'i cti trong pham-vi thi-ca d5 k€t

lieu. Tho' m6'i d5 danh dug'c quyed s6ng, da chi8m

hau h€t bao chi sach v6J, d<£ len vao de'n hgc dtr6.ng2.

iMa da vao hoc-du'6.ng, nh5t la 6i nu6'c ta, ttrc li

thanh-the d5 to lam.

TR U 6. C stf banh-tru6'ng m5nh-1i?t cia thcy m6'i,trtr6'c moi stf h6-hao rim-r¢ cia nhfrng ngtr6'itrong phii m6'i, ling tho` cti da pr.in-d¢ng nhtr the nao ?

(I) 0. Huynh vi6t Tieng dan, 6ng Phat] vi6t Dan b6o.(2) Tho m6i c6 a trong chtrcyng-trinh q.d6c-`.in ban cao-dingtieu-hgc vi baa trung-hoc.


AOSt zg33 : M¢t. tuan sau cuec di6n-thuy€t thdr

nhat cia .c6 Nguy5n-thi-Kiem, a. Tan-Vi?t, binh. btit

bio C6ng./uanl, benh v¥c tho' cti tai di6n-dai: hei

Khuy6n-hgc Sai-gdn.` Octobre Ig33 : Va-n-4pc {gp.ch/ in-n§i, cha cac aha

thcr m6'i kh6ng bi€t can nhac chfr ddng.

Novembre-D6cembre 1934 : Tan-Da n6i chuy?n thom&£, the cB tTen Ti5u-thuy€t thdr bay.

I Decent)re 1934 : Tren Van-4gc tgp~c4/, a. Hoar]g

Duy-Tar phin-d6i bai di6n-tliuye't cda 0. Ltru-trgng-Lut?i nha Hgc-hoi Qui-nho'n.

9 Janvier 1935 : Ong Nguy6n-van-rianh di6n-thuy€tt?i h¢i Khuy€n-hgc Sdi-gdn.

16 Janvier 1935 : a. Nguy6n-van-Hanh lai di6n-

thuy8t tai h¢i Khuy€n-hoc Sdi-gdn cdng mat h6m v6'i

c6 Nguy6n-thi-Kiem (di6n-thuy€t tranh-1usn).

Avril 1935 : Hai a. Ttr6'ng-Van va Phi-Van xuft-ban

tap thcr cB, Nhtrng bang hoa tr6i mba & Vltlh.

Juin 1935 : a. Tting-Lam Le-cucrng-Ph¥ng c6ng-kichtho' mdi tren V5n,/ipc {u5n.son, Sai-g6n.

Avril 1936 : a. Thai-Phi c6ng-kich tho' m6'i tren

bao rt.n vaun, Ha-n6i.

Aodt 1937 :* a. Nguy6n-van-Hanh di5n-thuy€t ah6i Quing-tri Hug.

]uin 1g41 : a. Huynh Thtic-Khing, sau nbi6u lan

(I) Kh6ng pbii a. Tin-ViSt, bio Phong-h6a.

MQT THOI BAI TRONG THI CA 23

chi-trich va mat-s.it, n6i ca quy€t ring tho' m6'i d5 d6n

ngay in?t-van.

GONG rSn day chtr ! Cii cinh tho' cti ltic tan

kh6ng den n6i bu6n-te, thim-hai nhtr cii -canh

suy-vi cda nan Kh6ng-hgc. N5m I93o, 6. Phan

Kh6i vi8t tren bao rha^n-chtjng a sdi-g6n met th5i

hal muo'i m6t bat chi-trich Kh6ng-giao. Th€ rna

nhdrng m6n-d6 d?o Kh6ng con s6ng s6t ngu¢i lank

nhu kh6ng. Tinh-than Kh6ng-giao fr ntr6'c ta da

b?c-nhtrg'c lam vay. Tinh-than tho. ctil, c6 phan

tring-ki?n ho'n. Gap cotn nguy-bi€n, con c6 ngurdri

ra tay ch6ng choi. Nhtrng r6i cting kh6ng sao cdru-

van dtj.gc tinh-the. Chi c6 met ngtr6'i hoac c6 thE

lam nea chuy?n. Ngtr6.i Zy la Tin-Di vi Tin-Da la

in?t nha tho' c6 tii. Nhtfng d6i v6'i phong-trio thcymdi, Tin-Da lei h€t sdrc de-dat. Met ngtr6.i ndra,

a. Hoang Duy-Ttr, tren Va-ri-4pc £9p-c4/, cting n6i

nhi€u cau c6 ly, nhtrng 6ng lei ch&-trtro'ng cii thuy€t

cia A. Ch6nier : ttr m6.i 16'i xifa. Vi nhtf the y-kien

< 6ng gi6ng h?t nhi§u nha tho' m6.i.

Con cic ngtr6.i khac hg lap-luan dài kbii bat ngoai•m5y l6i nay : i

Hoac hg cho nlifrng aha tho' m6.i la met ben mti :

(I) Hai` chfr thcr cti `6. day xjn hi6ti theo nghia !t?p nhu cicaha thcy mSj h6i biy gid van hi€u (xcm. do+a d{nh nghia tboD6j, the cC sau nay).

24 THI NH^N VIET `NAM

1

Ch8ng kh6c anh mil lài n6i mcr

Ch8ng qua mSt ban cl6t lam thcr.1

Y ho ngbl ring ngtr6'i ta lam tho' m6'i la chi v|

lust tho. Dif6'ng kh6. Nhtrng ttr aodt 1933, thuat lei

cuec di6n-thuy8t cia 0. Tan-Vi?t, P4t;mt7 tan-van d5tra 16ii trtr6'c cho ho : tt Tho' tim cau cdng kh6ng phii

kh6 gi. Nhi6u ngtr6'i chi hgc trong nfra ti€ng d6ng h6

ia thu¢c va c6 th6 lam dting niem lust. Cac bao hiag

ngay van d5ng lu6n bao nhieu la tho' bat-cti cda nbi€u

thi-si chi hgc ti.ong c6 may ngay la tt thanh tai t>...

chdt.g t6i dam qua-quy6t nhtr vay la vi ttf khi c6 bao

qu6c-ngdr den nay, d5 vai mtrcyi nfm, a mi]c van-uy6ncic bao, tho' tim,cau b6n cau moc ra kh6ng phai nhtr

hoa lan, boa hu?, hoa hang, rna nhtr n5m t>2.

Hoac ho dafl ra it bai thcr m6.i ling-cdng ling.ca

d'e c6ng-kich cho ti?n rai k8t luan theo 16i cat nka thcr

cti nao d6 d5 gdri cho a. Lam-Giang met bai bat-cd ch€

tho, mdi :

Nghia lf vcr vcr rò.I v.%n vEn,

Thanh-âm ng25n ng8a^n la.I ngcr ngcr.

So v6.i A-hQc nhll dLra dz5ng,

S5nh v6i Au-van tu'a m'It xQr .... a

H9 quen r&ag chinh nhtrng nha tho. m6.i da

(I) TIìch trong tap NhChng bang hoa tr6i moo cda Tgrdng-van va Phi.Van xuat-ban dr Vinh, 1935. (2) Ph¥-ntr tan-van s6all ra ngay IcH8-33. (3) Th&O-luSn luSt tho m6i cia Lam-giang,ruit-hen d HUG, 1939.

Met THCJI DAI TRONG THI CAI

25

c6ng-kich thcr m6.i tan-nhan nghia la c6r]g-kich nhting

bai tho mdi bat thinh tho'. Phong-trio tho. m6'i xuat-hi?n

dtrg'c hcrn met n5m thi tr6n bao P4ong.Ao'a da th5y

nhfriig bai thcr nhai cia Thg-Ltr va c&a Khii-Hungl.

C6ng-kich nhti'ng bai thcy m6'i ldng-cdng la met

chuy?n thtra vay. C6ng-kich dtrg'c nhdrng bai c6 gis-tri

mdi mong ti?t dtrg'c mam tha m6ì. Nhung d5 c6 gis-trithi con bi€t c6ng-kich the nao i

D6 1a chtra n6i d€n nhfrrig ngu6.i nhtr 6. Nguy5n-

v5:1-Hanh. Ba lan 6. Hanh len di6n-dan c6ng-kich tfio.

m6ii la ba lan tai-h?i cho n?n tho cti. Con g5u cia

La Fontaine cting kh6ng th8 v¥ng-v€ ho'n.Nhtr the thi lam sao h6ng d6i-ph6 v6.i met ben

vdra kh6n vdra ranh. H9 lam-16i, hg tg phs-binh lay,

kh6rig dgi ngtrdi khic chi-trich. Ma khi hg d5 chi-trich

ai thi kh6 rna cat dau len dug`c. C6 Bich-Ng9c d? ttra

tap thcr ch Nhtrng bang hoa tr6i mda khaven l±ng tha

nan b6 « ao ngoai t> va tan « ao nha )). Le-Ta thuat 16.i

khuyen cia c6 chi them vao may chtr : tt ... dd ao nhi;5y day nh&ag bdfl, nhfrng van. T6i bu6n riDg ngtr6.i

thpc-ntir c6 dtiyen den the lai k€m v?-sinh ! .

Nbtrng ngtiy nh5t cho nhfrng ngtf6'i benh-vquc thcr cd

|a trong tim chin n5m lu6n thcy mdi san-xu5t ra nhieu nhatho. c6 darfu, nhi?u bai tho' c6 gil-tri, mi hg gan nhtr

(I) The-Lti di8u Nguy€n-Vy. Khii-Hung di€u chung nhfrngk€ bit tai flhan phoag-trio thcr mdj thtra ccr in.d5n nhay vaoling -tho,.

26 THl` NllAN Vl£T NAM

kh6ng sang-t?o ra dug'c mst chtit gi c6 the 99i la thcy 1.

Cu¢c tranh-dau da den h6i kh6ng ngang strc. Ca

thanh-the a. Huynh Thric-Khang, mSt nha chi-si

15o-thanh, cting chi.d kh6ng lam gi dtrgc. Thq'c ra,

tho cti rdt quan ra kh6i mat tram, nharng kh6ng h§

c6.i giap lai hang. N6 lui v3 cac thi-x5, .an minh trong

nhfrng thi-tap chi trao tay trong Ham bay anh em va

ltru-truy€n ve sau cho con chau. Dtrng c6 ai xfm-ph?in

den nhting no'i n6 duo'ng an nhan dtr6'ng lao. Ke vi€'t

may d6rig nay d5 c6 lan dung phai nanh vu6t cda

n6. H6i 1937, vi v6 y lam dqu vao met cu¢c ban c5i v€

van-chtfo'ng, t6i d5 bi met 6ng ti6n-si n6i thfng vao

mat : « Khoa-hoc Kin nhu'6'ng cac ngtr6'i ; nhtrng tho.-

van cac ngtr6'i phai d8 d6 cho chting t6i h Chinh 6ng

nghe 5y d5 c6 lan len an ch6m Ltfu-trgng-Ltr. Cting

may 6ng r]ghe chting ta kh6ng lam ta-ttr6.ng Hen hg

Ltru van lam tho' m6'i nnlf thtr6.ng.Dau sao, chtit oai thtra cfing kh6flg dd khi€n

ngtrdi ta quen cai canh ti6u-di?u cia met dam tan

quan that the. Thcr cti tren sich bao r]gay mat thu'a]an. Trdr met d6i td kh6ng chuyen v§'+ van-chuo'ng,

con h6 clang tho cti la bfo ch€t. Tinh-canh 5y lieu-lily

den ca a. Phan-Kh6i, ngu6.i da khdi-xtr6'ng ra

(I) Quy€fl Tr6i xonh th8m cda Nguy6n Giang xuat-binn5m 1935, quy6n Met lam 16ng ctia Quach Tan xuat-bin nan1939, kh6ng dd cho ngtrdi ta hoan-ngh?nh. Tap tho. cfi rat c6gis-tri, Moo c6-di6n, cda Quach Tan m6i xuat-ban h6j ..rfuinit nay.

Met THdl 841 TRONG THI CA 27

thcr m6'i. Nhfrng bai n6i chuy?n tho' cda 6ng ding tr6n

Nam-phong tap-ch'I, D6ng-ph6p thcri-b6o, T!Iàn-chung,

Phu-ni+ tan-van, Trung-lap, khoang 1918-ig32, d~a d'.rg'c

hoan-nghenh bi€t bao. The rna h6i 1936 6ng g6p I?i

than.h tap xu5t-ban lay ten la CAuro.ng-dan tAt.-t4ogj. thi

chf ng may ai d8 y den. Ma quy6n thi-thoai cda 6ng nao

c6 d6' cho cam I N6 chi c6 c5i t¢i la n6i chuy?n tho' cd.

D6ng th6ii tren bao thfy d5flg met cai quang-cfott NhSn lam thug cic thtr van vui, bu6n, thtrd8g ddng

tron8 x5-h¢i ».

Dub.i quang-cao mat ten ky rna lich-sd van-hoeVi?t-nam se ltru-truy€n m5i m5i : Tin-Da Nguy6n-

Khic-Hi€u iD5 h€t dau. Sau d6 con met cai quing-cio nfra

bang thcr rfuan doan ly-s6 Ha-Lac :

~,,,..,,,,

Can nhu t:i"en da{ qua,Nhiveù n5m (5 S), 'It c6 ba (3 ®) ;Nhièu 'It toy a kh6ch,Hau bac k8e chi m5.1

Va dtr6ii quing-.'cio nay van cii ten ky : Tan-DaNguy6n-Khic-Hi€u.

Thqic la thtrcyng lam ! Chting ta, ben thahh-nien,doc quatig-cio gy khac gi doc nhdrng 16ti bu¢c tei. Cii

vui chi€n-thing di qua, chdng ta bit dau h6i-hsn. IoOctobre I937, Ivgay nay ding met bai dich thcr Du6'ng

(I) Ngay nay s6 14o ra ngay lo-I2-38.


cia Tan-Da v6ii nhfrng 16ì h6t strc khen ngg'i.t Thcr Tan-

Da con dtrg'c Ivgay nay gang nhi€u lan nfra ; nh6m Tty-

1if c con tinh ca vi?c xuat-ban thi-phtfm ctia ngtf6'i rna

h6i trtr6'c ho da ch€ di6u 1.

Nhtrng phs di d6 rna dqung len kh6. Ling thcr m6.i

d5 tan-pha thanh-danh ctia Tan-Da. Dau sau cting

kh6ng tha s6.in chi€u kh6i-phquc i?i du'9'c. Phai ch6. den

iigay 7 ruin 1939 la ngay Tan-Da mat m6'i tim lei dtrg.c

cai kh6ng-khi ho'n mtr6'i nam tru'6-c. Nhting bai di€ii.

v.i.n khi ha huy?t, nhti'ng bai ca-tiing tren bao, nhi}ng

bai di6n-thuy€t tai hoi Tri-tri Ha-n¢i, da keu to 16ng

ai-me cda toan the ling tho'. Yeu Tan-Da ta chanh ngbid€n ng`tf6ì ban tinh ctia thi-sI. Trong b? d6 tang-phi.tc

tr6ng nang cfing xinh xinh ....The r6i in?t ham nang den tim ta va ta thzy nang

khac hfn. Van khu6n mat can-d6i ay, van cai ding dingh;6m-chinh 5y, van gigng n6i nh6-nh? fry, nhung man-

na, nhtrng dam-tham y nhu may tram n5m trtr6'c, ha`:.r[arjg con tho. Nahg tneo sau in?t ngtr6'i ban m6'i. Ngu6.i.

ban tran-trgng gidi-thi?u t}ang. Ta van-va d6ii ti€p cahat : nha thcr m6'i Ch6 Lan-Vien d6 ttra M)a c6`-cri.6n,

met tap tho' cfi, da kb6p lai met th6'i-dai trong tbi-ca,#

*#

HOT thai-a?i vdra chin mtf6ì. n5m.

(I) Nghe dau Tar.-Da kh6ng chiu cho Ttr-1quc .tu5t-..ia; v|,sp in dep ciuf phai bin dit kh6ng ph6Icap dugc trong`Jan-:{afu

M9T THol t}AI TRONG ..THI CA 29

Trong mtf6.i nfm ay, thcr mdi da tranh-dz{u gat-gao

v6'i tho' cti, mat ben gianh quy6n s6ng, met ben giti

quy8n s6ng. Cu¢c tranh-dau k6o dai cho den ngay tho'mdi toan thang. Trong stf thing-19'i ay, cting c6 c6ngnhtrng ngtr6'i ta xung htt'u dot no'i chi€n-trtf6'ng, nhtrngtrtr6'c bet la c6ng nhting nna tno' m6ì. T6i kh6ng sosanh cac nha tho` m6'i v6.i Nguy6n Du d8 xem ai hcyn

ai k6m. D6ì xtra c6 the c6 nhting bifc ky-tai d6'i nay

kh6ng sanh kip. Dtrng lay met ngtr6'i sanh v6'i metngtf6'i. Hay sanh th6'i-dai cting th6ì-dai. T6i quy€t rang

trong Itch-sfr thi-ca Vi?t-nam chLra bao gi6. c6 mat th6.i~

dai phong-phti nhor th6'i-dai nay. Chua bao gi6' rigu'6.i ta

th5y xu5t-hi?n ctlng in?t lan met h6n tho' rang-md nhtrThe-Lfr, mo'-ming nhtf Ltru-trgng-Ltr, hdng-trang nhtrHuy-Thong, trong sang nhtr Nguy6n Nhtrg'c-Phap, ao-nao nhtf Huy-Can, que-mtia nhu Nguy6n-Binh, ky-dinhtf Ch€ Lan-Vi€n„. va thi€t-tha, r?o-rtrc, ban-khoannhtr Xuan-Di?u.

Tdr ngtr6'i nay sang ngu'6'i khac, sty cf ch bi€t r6

rang. Ca-tinh con ngu6'i bi ki6m-ch8 trong bao nhieu

lau b6ng dlfg'c giai-ph6ng. Sq giai-ph6ng c6 th8 tai-hai 6. ch6 khic. 6" day n6 chi lam giau cho thi-ca. Cai

strc manh stic-tich tar may ngan nam nh5t-dan tung b6'v6' de. Cann-tug.ng thifc la h6n-don. Nhin qua ta chi thfy

met dieu r5 : anh-htr6'r;g phtrcyng Tay, hay dting hcm,anh-hur6.ng Phap.

Nhtrng ann-htr&ng Phap cfing c6 cnt.a dam I?t kh6c

nhau,

30 THI NH^N VIET NAM

Ngu'6.i dau tien chiu inh -hir6.ng Phip rft dam la

The-Ltr. Nhtrng bat thcy c6 ti€ng c&a The-Ldr ra d6.i tar

dau 1933 den cu6i 1934 i. Gi&a hic ngtr6.i thanh-mien

Vi?t-nam dtro.ng ngap trong qua-khdr d€n tan c6 thi

The-Lfr dtra ve cho ho cii huo'ng-vi phtro'ng xa. Tac-gi.a

M8y van fhcr li§n dug'c tan lam dtro'ng-th6.i d?-nhzt thi.si va nh6' the d5 lap dtrgc c6ng 16.n, d5 m6' d.rf6'ng cho

cac nha tho' m6'i sau nay. Chung quanh ng8i sao Th€-

Lff chau-tuan bao nhieu hanh-tinh c6 ten va kh6ng ten,

hau h6t cac thi-si 16.n nh6 h6i bay gi6': Nguyen-van-

Ki?n, Vii-dinh-Lien, D6-huy-Nhi?in, Tu6'ng-Bach, Lan-

So'n, Vi?t-nti Hoang Htro'ng-Binh, Thuy-An, Nguy6nNhu?-Thdy, Thanh-Tinh, Thtic-T§, Phi-Y€n, Ltr-Khe ,...

Ca nhfrng vi sao v6n a m¢t tr6'i khfc : Van-Dai, D6ng-

116, Mong-Tuy8t, cfing ghe v€ chau-tuan met ltic.

Cai vinh-quang rtrc-r@ cia Ths-Lti c6 1€ d5 khi€n

nhieu ngtr6'i them-thu6ng. Trong nhting ngu6'i 5y c6Huy-Thong va Nguy6n-VS.

Nguy6n-VS la t]gtr6'i c6 cni cao nh.tng tat men.

Cai m©ng tay-h6a cia trtr6'ng tho. Bach-nga (Nguy6n-Vy

va M6ng-Scyn) chi luu 1?i c6 m¢t bai : « Stro'ng ro'i t>, `

Huy-Thong, kha ho'n, d5 d6i ba lan nhap-tich dtrg'c

vao tho' Vi?t cai kh6ng-khi mo'-ming Sda nhtrng v6. kich

Shakespeare va cii gigng hting-trang-cda Victor Hugo.

Huy-Thong cting da lap ra met trtrdng tho. nh6 trong

(I) Toy c6 bai lam t¢ 1938`

Met THOI E>AI TRONG THI CA 3'

. 5y c6 : Lf in-G;ang, Phan Khac-Khoanl va met nha tho.sau nay s€ di xa : Ch€ Lan-Vien.

Nhtfng d.gn 1936, anh-htf6'ng Phap lai thzm-thfa

them met tang ntia. Trong thcy The-Lfr ta chi thay an

hi?n d6i nha tho' Phip ve th6.i lang-in?n. Xuan-Di?u,

nha tflo' ra d6.i' h6i bay gi6', m6'i met cach r6-r?t. V6ii

The-Lti thi-nhan ta con nu6i giac meng len tien, met

gi5c in?ng rat xtra. Xuan-Di?u d6t canh bang-lai va xuaai nay v§ ha-gi6.i. V6'i in?t ngh?-thuat tinh-vi d5 hgc

dttg.c c&a Baudelaire, Xuan-Di?u di6n-ta long ham s6ng

bang-b?t trong tho' de Noailles va trong van Gjde. Ltic

bay gi6' Th6-Ltr m6'i tim den Baudelaire nhung ngu6n€ho. The-Lti d5 can kh6ng sao di kip th6'i-dai.

Anh-hu&ng Phip trong tno' Vi?t den Xuan-Di?u la

ctrc dia^m. Qua n5m 1938, Huy-Can ra d6'i, n6 da bat` dau ku6ng, mac dau Huy-Can cting chiu anh-htr6.ng tha

phap gan day, nhat la anh-hu6Jng Verlaine.

Chung quanh d6i ban Xuan-Di?u - Huy-Can c6v6 s6 thi-si ban nhi ban ba : T€-Hanh, Huyen-

Ki€u, Dinh-Hting, Phan Khac-Khoan, Thu-Hang,r{guy5n -dinh-ThL~, Xuan-Tarn, Huy-Tan, Huy,Chdrc,Phan-th.inh-Phtf6'c, Nguy6n-ddrc-Chinh, Tur6'ng-D6t]g ,...

D6i nha tho' nhtr LarT.-So.n2, Thanh-Tinh, ltic nay d5

thay met ben The-Lfr, .bay gi6.1ai k6o nhau v€ day. va

(I) Trong hal vd k!ch Tran-Can va Phqm-Thai. (2) Trongtap Tho \c8a in?I d¢i.


Th€-Lfr ng6i met minh trong di-v5ng chdrng th5y 1€

loi cfing v§ day n6t.

T6i kh6ng bi8t c6 n€n d8 vao x6m Huy-Xuanl

hat nha thcr Pham-Hau va Y€n-Lan. Tuy tho cting met

gigng song hinh nhtr hg d5 trtfc-ti€p v6'i cac nha thoPhip, it khi nh6. Xuan-Di?u, Huy-Can dtrng lam trt]ng.

gian. Cai kin-dao cda tho Phap gin day t6i con th5y 6iDoan-phii-Ttr.

Cdrng ra d6.i m§t lan v6'i tho' rluy-Xuan nhtrng k6m

thanh-tli6 hcrn nhi§u la 16i tho' ta-chan. Tho m6'i v6n

tra ta-chin ho.n tho' cti, nhirng lam nhtrng bai thcr t£-

chan bi?t hfn ra met 16i chi c6 Nam-Trf n, Doan-van-Cdrva Anh-Thcy. Cfing c6 the k? ca Bang Ba-Lan va Thu.

Hang. Doan van Ctr chiu anh-htr6`ng A. Samain (Samain

Hy -lap kh6ng phai Samain tugng-trur!g). Nam-Tram,

Bang Ba-Lan, Anh-Tho', Thu-Hang c6 JIG chi di theo cai

xu-htr6'ng gan sq thtrc, dau str thtfc tan-t.hu6'ng la m¢:

dac-tinh cia v.in-hgc phtrong Tay.Trii hfn v6'i 16i tho' ta-chan c6 16i tho. Han.

mac-Tfr -Ch€ Lan-Vi€n. Ci hal d§u chiu rat nangai`^h -htr6'ng Baudelaire va, qua 83udelaire, anh-hu6ing

nha van My Edgar Poe, tac-gis tap anuye„ /p2.C6 khic ch5ng la ChG Lan-Vien d5 di tdr Baudelairc,

Edgar Poe den thcr Du6'ng:i, rna Ham-mac-Tdr da di

(I) Ten nha xu5t-ban tirdng-ttro'ng da in quy6n Tho Tholilt thi'r hal. (2) Baudelaire d!ch Edgar Poe. (3) Ch§ Lan-Vien chtralam fho' Duing nhtrng h6t strc ca-tqng tap thcy Dudng M®aC6.di5n+

M6T THCJI DAI TRONG THI CA 33

ngtro'c lai ttr thcy Dirdng den Baudelaire, Edgar Poe va

di them met doan ntra cho gap Thanh-kinh cda daoThien-chtia. Ci hai d€u cai-tri trtr6'flg tho' Loan va d5

chieu-tap met s6 d6-a? 1a Hoing-Di€pl, Quynh-Dao,

Xuan~Khai (ttrc Yen-Lan nhtfng kh6iig phai Y6n-Lan vi

ti€ij-bi?u cho met 16i tho. kh5c). T6i vdra n6i Ch€ Lan-

Vien di v? thcr Dir6'ng. N6u n6i di den tho' tLrg'ng-trtrng

Phap c6 15 diing hcm, ttiy hai 16i tho' nay c6 ch6 gi6ng

nhau2. Dieu fy th5y r5 6i tac-ph'£m in?t ngtr6'i rat

gan Ch6 Lan~Vien va Ham-mac-Tfr : Bich-Khe.Tar Xuan-Di?u, Huy-Can, tho' Vi?t-nam da c6 tinh-

each ctia tho' Phap 16i tirg`ng-trtrng. Nhung c6fl de-dat.

B{ch-Khe va it ngtr6'i nfra nhu Xuan-Sanh3, mu6r`. di

den ch6 ngtr6'i ta thtr6'ng cho la cao nh5t trong tho'

tu'9.ng-trtrng : Mallarm6, Val6ry.

Ta vdra lan theo d6ng tho manh nh5t trong nharng

d6ng tho' d:; xuy6n qua th6'i-dai. R:€ng ve d6ng nay, tho

Vi?t da di6n lai trong mit'6'i p5m cai Itch-sdi met

tram n5m ctia tho' Phfp, ttf lang-man, d6n Thi-

soin4, ttrg.ng-trifng va nhtrng nhs tho' sau ttrg'ng-trtrng.

Tinh-than 15rg-man Phap da gia-nhap vao v5n-hoe Vi?t-

nan tdr tttt&c ig32, cbng rmet [àn v6.i Tuy6t-hang le-sdi,

(I) Trong tip Mau huyen-di?u. (2) Hai 16i thcr d5u gh6t ly-|uin, gh6t ke chuy?n, ghat ta-chan. Nhirng thi-nhfn d6'i Dtr6.ngkh6ng bao gidr c6 lam mat him cai nghia thirchg ttrng chtrtdrng cau d6 tim cai d?p thuan-ttiy nhu d6i nha thcy toftyng-trung Pb5p. H9 gin Verlaine ho'n la Mallarm6. (3) Tic-ph5m chifaSuit-bill nhtrng trong ling tho thu'6'ng rl6l den. (4) 'La Parnasse.

3J THI NHAN VIET NAM

T6-tarn v± CiQt le thu. Cho nan €rong th&3-da.1 nay n6

chi con phang-ph5t. Tho` tu.9'ng-trung dtrg.c ngu6'i ta

thich hon, nh5t la Ba`.idelaire, ngtfd.i dau tien d5 kho'i

ngti6n tho 5y. C6 th8 n6i bau h€t cac nha thoi vdra k?tren, kh6ng nhi?u thi it, d5u bi am~£nh vi Baudelaire.

Vi€t xong doan tren nay doc lai t6i thay kh6 chiu.M6i nha tho' Vi?t hinh nhLr mang I.Sng tren dau n5m

bay nhs tho' Phap. Ay chi vi t6i tim anh-htr6ing d§ chia

xu-htr6.ng. Squ thtrc dau c6 the. Ti€ng Vi?t, ti€ng Phap

khac nhau xa. H6n tho Phap h6 chuy8n dug'c vao tho.

Vi?t la dz V].?t-h6a hoin-toin. Str thuc thi kfii t6i xem

thcy Xuan-Di?u, t6i kh6ng nghi d€r5 de Noailles. T6i

phai dan long t6i kh6ng cho x6n-xao m6'i th5y th5p_thoat]g b6ng tic-gis f e Cceur i.nnombtab/e. Thi-van Phfp

kh6ng lam mat ban-sac Vi?t-nam. Nhi~Jng stu m6-ph6ng

ng8-mu¢i lap ttre 3 Iao-thai.

*

HU6NG chi trong hang thaah-nien chiu anh.

htr&flg thi-van Phap nhi?u ngtr6'i lai quay v§ tho. Dtr6ing.

Thanh-the tho' Du6'ng a nu6'c ta xtra nay bao gis.cting lan. Nhtrng vi cai hgc khoa-cdr, nhfrng bai

thcr ki?t-tic ngam di giing lai hoai d5 gan thanh v6

nghÌa. N6 chi con la nhtrng cai may ds dric ra hang van

thi-sinh ctlng hang van bai tho' dd. D€n khi khoa-cdr b6,

chdr nho kh6ng con la mat con dtr6'ng ti€n-than. Songthi6u-mien Tay-hgc van c6 ngtr6.i xem sach nho. H9 chi

cot tim in?t ngu6n s6ng tinh-than. H9 di t6'i thcr

MOT THC7l D4l TRONG THI CA 35

Dtr6'ng v6'i m§t tarn long tror]g sach va m6'i-m€, di§u-

ki€n can-thi€t da hiau tho.. Cho nan, dau d6t nat,

dau nghia cau nghia chi~r lam khi bg 1.£t m6', hg da hiau

tho' Dtr6'ng ho'n nhi€u tay khoa-bang.

H6n tho Dtr6'ng ving da lau, nay lai tr6. v5 trongtho' Vi?t. Lan dau ti6n (1934) n6 di theo I. Leiba. Leiba

giao lai cho Thai-Can. Thai-Can gSau, Leiba sang. a ThaiCan cting nhu 6' Leiba h6n tho. Dtr6'rig c6 cai c6t-cach

d6.i thinh, v6'i D6-huy-Nhi?in, Van-Dai, Ltfu Ky-Linh,Phan Khac-Knoanl, Tham-Tan hoac n6 kin-dao tinh-vihon, hoac n6 ran-r6i chac-chin ham, nhung ctingngheo ,hcrn.

Cai nang thcy xtra nay thtfc la rac-r6i. C6 ngu6.i

ca d6.i phieu-bat dau d5u b6ng met ham gh€ v6,1i?n dirg'c

nang dai met bai tho. Ngu6'i c6 di6m-phtic ay la I>han-

thanh-Phtr6'c.

Lai c6 ngtr6ì chtfa ttrng gap, ch: ngam dung-nhan

nang 6. may nha quen, Nguy6n-thi-Diam, ba huy?n

Thanh-quan, Nguy6n-Du, cfing dug'c nang hai ba lan

gdri y€u : Huy-can 2.The rna c6 ngu'6.i say theo thi nang I?i chfng man-

na chi, nhtr hai thay tr6 D6ng-H6, M¢ng-Tuy€t. D6n n6i

met bu8i sang kia, hai thay trd, chan-nan, b6 di tim

duyen m6'i. Nhung D6iig-H6, M¢ng-Tuy6t can may-manho'n nhi6u ngu6'i khac. Nhffng ngu'b.i nay c6 y btrng

(I) Trong tap Xo xa. (2) Huy-Can n6i da lam nhting bai c6h6n tho Dtrdrng trtr6c khi doc thcr Dudng.

36 THI NHAN VI£T NAM

tai cho ddrng nghe th5y ti€ng g9i phuro'ng xa. H9 quy€t

gift? trgn nghia thdy chung v6'i nang thcr cti. Nhung hod5 bi ru6ng-ray rna kh6ng hay. C6 phai Nguy6n-G:arig

cfing 6' trong ben nhtrr]g ngtr6'i x5u s6 5y ?

Cam dug'c long ngu6'i dan ba kh6 chi5u kia, noa

chi c6 Quach-T5ri. M6i ltro'ng-duyen gay men tdr MS{ t5m

li3ng, d'en Mda c8-dian thì thqc d=a"-th-am, Mda cS.dian

96m ca cai giau-sang cda Thai-Can, Leiba, stic-tfch laitrong met khu6n-kh8 ran chic. Nhung Quach-Tan c6

thtfc la met r.ha tho' cti hoan-toan ? C6 thtrc Quach-Tan

kh6ng bao gi6` mo.-tu6.ng ban phuro`ng xa ? 1.

*

Tor mu6n x€p ri6ng vao m¢t d6ng nhfrng r.ha

tho' tuy c6 chiu anh-hu6'ng phtro'ng Tay nhung rat it

va cting kh6ng chiu anh-htr6'ng tho' Du'6.ng. Tho' c&a hg

c6 tinh-cach Vi?t-nan r5r-?t.

Ddrng dau d6ng nay la Ltru-tr?ng-Lu'. Dieu fry

kh6ng c6 gi la. Luu-trgng-Li.r nhac doc sich nhat

€rong c6c thi-si duorng th6.i. H9 I.uu u'a s6ng trong

cu¢c d6.i nhi§u bo'n trong sach v6.. S'acb Tau hay sfch

Tay cfing' vay. Thi-nhan chi nh6' mang~mang m¢t it Kieu,

in?t it Chinh-phi+ngam, nan bay cau trorjg b£.q dich

T}.-ba-hanh cting vai bai c8-phong tdr-khtic ctia Tan,Da.

Trong nhtrng the tho' 5y, Ltru-trgng-Lu da gfri rat d6

(I) Xem bat « Dalat a?in strcyng ti vi cau thtr bay troflg baiM§ng thfy Han~mac-Tdr » (c6 trich trong quy6n liay).

M¢T THdl BAI TRONG THI CA 37

ding n6i dau bu6n rieng cia met ngtr6.i thanh-mien

Vi€t-nan th6'i m6'i.

M?t nha tho' khac cfing tim cam-hdrng trong thi-

pham thdri xua : Phan-van-Dat.Trai lai trong tho' Nguy6n Nhtrg[c-Phap chiu kh6ng

th? th5y dau-tich met nha tho. xu'a nao. Kh6ng bie't ai

d5 gitip Nguy6n Nhtrqc-Phap tim ra nqu ctrdri kin-dio,

hi?n-lanh va c6 duyen 5y. Alfred de Musset ch5ng ? Dfu

sa. day r5-rang la in?t nq cir6'i ri6ng cda ngtr6ì Vi?t.

The rna la, trong vir6'n tho' n6 chi n& fa c6 met lan. Sau

nay' Nguy6n-Binh di tim tinh-chat Vi?t-nam lai tr6` v?

ca-dao. Tho. Nguy€n-Binh c6 cai ve mac-mac ct'ia

nhfrng cau hat d6ng-qua. Nguy6n-dinh-Thtr cflng c6

chiu it nhi€u anh-htr6'ng ca-dao, lei mtfg'n 6' ca-dao

cai ve tinh-ttr. Cho men Nguy6n-dinh-Thu gan

Ki€u hcyn.

Cu6i n5m ngoai c6 xu5t-bin in?t tap thcr ding 1€

dtrg'c ngu'6'i ta d6 y ho'n m6'i phai : 7-4o. say cda Vtr

Hoang-Chtrcyng. Vtr Hoang-Chuo'ng rat gin Luu-trQng-

Lu, Tan-Da : ci ba d§u say. Nhung cai say cda VdHoang-Chtrcrng m6'i ho'n. Cai chan-nan cting the. Tuy

c6 chiu iflh-htr6'ng thcy Phap nhtrng trir6'c hgt la phin-

anh cda cu§c d6.i m6ii. Say rna kh6ng dien va cai chan-

nan, dfu c6 cai vi Baudelaire, van nh?-nhing khoang-

d5ng, kh6i]g nang-n§ u-im nhu cii chin-nirT. ctia

Baudelaire.

rJgoaL Luu -trgng. Ltf, Phan-van-Dit, Nguy€n-


Nhug'c-Phap, Nguy6n-Binh, Nguy€n-dinh-Thu', Vfi

Hoang-Chu.o'ng, trong d6ng Vi?t co'-h6 kh6ng con ai.

Hoac cting c6 th6 tim th5y a day : D6ng-H6, Nguy6ii-

xuan-Huy, Thtic-Te, Nguy6n-Vyl, T. T. Kh., Hing-I>hiL.quong, Meng-Huy6n, Tram Huy€n-Trfn. Nhung kh6ng

lay gi lam r6 lam.

Cfc nha tho' v§ d6ng nay thud.ng c6 16'i tho' binh-

di. H9 it anh-hu6'ng lan nhau va cting it c6 aflh-hudng

d6i v6'i thi-ca can-dai. Thi-ph'am cda hg c6 tinh-cach

vinh-vi6n nhi€u hon tinh-cach met thdri. Vi ho ntro'ng

vao thanh-th€ phuro'ng Tay cfing it. Ltru-trgng-Lu c6

tho clang bao, tru6'c The-Lfr. Nhung den khi The-Ltr

ra d6'i, ngu6'i ta ttr6'ng kh6ng c6 Luu-tfgng-Lu nfra.

Gin day trong hang thanh-mien hinh nhtr c6 ngir6'i I?i

sqc nh6' t6.i tac-gis ri.€ng t4tj. Phfi ch5ng thi-ca Viet-

nam d5 di den ch6 xoay chieu ?

##*

DO la ba d6ng tho da di song song trong mu'6'i

n5m qua. C6 nhien trori.g sq' thuc ba ddng ay

kh6iig c6 cach-bi?t r5-rang nhtr the.. N€u ta nghi den

nhfrng d6ng song thi d6 1a nhfrflg d6ng song ntr6c tram

b6' va lu6n lu6n giao-hoan v6.i nhau. Tuy m6i d6ng m6i

kh5c nhtrng ca ba d6iig dsu c6 vai xu-hu6'ng chung.

Phong-trio tho mdri ltic bet-phat c6 the xem nhtr

mat cu¢c xam-15ng cda van xu6i. Van xu6i tran vao dia-

(I) Trong bat u Gdri Tiìrcrflg-Tdru » (c6 trick troag quy6fl riy)-,

MOT THC}l DAI rRONG THi CA 39

hat tho., phs-phach Can-tanh. MSt d5c-t!nh cda van =ti6ila n6i nhieu. Cho nan trong thcr h6i bzv gid thi-tdrhinh nhtr gi5n ra :

Ta 15 mSt ±h6ch cl.inh-phu

Ci y tho dan lai trong hai chGr ((chinh-php», b6nchti. kia thdra. Hay cso-sinh catL 5y c&a The-Liz v6.i met

cau tho' xu'a :

L6i xu'a xe rigpra h"on thu th5o

Bay chfr kh6ng met chdr thtra.Nhung r6i thcr m6'i cting mat dan tfnh-cach van

xu6i : cau tho' cang ngay cang them ham-xdc. D6i khilai con ham-xdc qua. Trong thcr Huy-Cia `d5 th5ynhtrr.g cau nhu :

Ng5n o5m sl|c tllnh, Ie-the

Tren th5nh son nh?i ~ Chi"eu ie ct}i dàu .... 1

Hai cau 5y con hiEu dtrg'c met phan. Tbo cda metvai ngtr6ti gin day lei ham-stic den n6i c6 nhdrng cau

kh6ng ai hi5u gi ci.Trong mtr6'i nam chting ta da di tdr tho den van

xu6i, rai lei ttr van xu6i den tho' va ... ra ngoai dia-h?t tho,.

D`6ng th6.i ta thay mat dan cai hang-hai Ltic dad.

C6n nh6' : a. Nhzt-Linh qua quy6t rang tho Du6'ng-lustn6u c6 hay cfing chi hay v6 van-th?, kh6 bay v€ y-ttr6'ng ;

(I) T6i c6 rLghe ngtrdf ta n6j v6n Htiy-Can vi6t a Chieu t€tii sfu i>. Nhung c6 le ui nritr th6 r6-ring qua, Hen Xu5n-Di¢uchtra lei « Chieu te crii diu \ Kb6ng r6 sur th¥c c6 vsykh6ag.

40 THI NHAN VIE,T NAM

0. Ltru-trgng-Ltf c6ng-kich tran, theo hg Ltr ph6p d6itrong tho. cfi b5t~ngoai tt con ch6 di ra, con meo chay

v6 )I ; a. Phan-Kh6i d6i dira nht±ng bai tho' cti ng.*6'i ta

htia nhau khen hay, t` let tan xu'o'ng » ra xem cfi hay 6.

dau. Thtfc la li?u-linh I Nhi}ng cfu lieu-linh nhu the

rna h6i bay gi6' bao nhieu nger6'i cho la tqu-I-.hi6n. Hfn

c6 strc gi Hang ngtt'6'i ta len tr€n nhfrng dieu phai ch*ng,

mifc-thtr6'c. Ay la met ngu6n s6ng dtfo.ng rao-rtfc trongtarn-tri thanh-mien va troìig nhting van tho' linh-d¢ng.

Mtr6.i nam qua. Bay gi6. chting ta tt bi€t di€u t> hcm.

Kh6ng con ai lam nhti'ng cau tho' 27 chti nhtr Nguyen-thi-Ki6m,1 hay c6 dd mtf6'i fiai « chart. )> nhu Nguy6n-

Vy. Nhtrng cai ng6ng-cu6ng trii v6'i tinh-than ti€ngVi?t d?u mat. Ham thieng cia cha 6ng con niro'ng trong

ti€ng n6i d5 gitr con chiu kh6ng cho lam loan. Nhu the

cang hay. Chi sg' cdng v6'i cai ng6ng-cu6ng ta mat lu6nca tinh-than sang-tao.

Kh6ng bi€t tuo'ng-lai s€ the nao. T6i chi lo. Matnha thoi c6 tai la met ngii6n s6ng. Nhirng ngu6n s6ngvdra xu5t-hi?n mam ch€t da di theo. T6i g9i bang mam

ch€t cai th6i bit-chtr6'c v6.7.£4tfc n6 dtrcrng ltru-hanhtfoflg ling tho' nhtr met cai hga. Kh6ng met nhs tbo. naon'6i ti€ng rna kh6ng c6 met ben xtlm lai bat-chtr6'c. Bat-chu6`c r6i tim ra nhi}ng v€ d?p rieng thi con n6i gi.Ding nay ben hg nhtr nhtrng con thieu-than chi nhfyvao ldra dE^ rna ch6t.

(I) Trong bi£ « Ba Lafugie » (Ph¥-nff tan-van s5 239, rangiy 26-4734).

Met THo, BA, TRONG TH, CAa 41

N6i cho dting, nhi8u ngtr6'i van can ng6ng-cu6ng

chin. Phong-trio thcy m6'i da pha v@ it khu6n-kh8 xtra.

May ngu.6.i tio-bao nay mu6n ti€p-ttic c6ng-vi€c phs-hoai

ay. H9 bign nghia ti€ng met di bang cach sap dat ti€ng

nay v6'i ti€ng khac met cach bat-ng6'. Nhu the rat chinh-

dang. Cac nha tho. chan-chinh xtra nay d6u lam the da

n6i cho dting cai ban-sic cia ngl. Nhtfng bao gidcftng git£` chtrng mquc. Cac 0. Bich-Khe va Xuan-Sanh

noi theo gtro'ng Mallarm6, Val6ry kh6ng them gin gitr gi

h6t. Trong tac-ph,'£m cda hg van chtrng 5y ti€ng ta rat.

quen, nhtrng thing hoac ta m6'i tim du'9'c dau-tfchnhfrng y-tdr, nhting tinh-cam ta van quen gdri vao d6.

H9 chain €r8 rat ti-mi, kb6r]g phii nhcrng rang nhdrng

phtrg'ng nhtr ngay trtr6'c, rna nhting gi chfng ai bt€tten. Nhfrng gi d6 d6i khi cfing d?p. D6i khi hinh flhu

ho da di5n-ta dugc nhdrng di?u sau-kin, nhtrng 16'i tho'

rae-r6i qua, dau sao phan d6ng chdng ta cting danh ...

kinh nhi vi6n chi.

Kh6ng, tdr` bao gi6' den bay gi6', tdr Homere den

Kinh Thi, den ca-dao Vi?t-nam, tho' van la met sdrc

d6ng,cam m5nh-1i?t va quang-dai. Nt6 da ra d6.i gitra

nhfrng -vJui bu6n cda loai ngtrJi va n6 s€ k6t ban v6'i loai

ngtr6.i cho den ngay tan-the._ _ - /-

(I) Thi dq met cau tho The-Ltr : « Ai-an bd c6 6m chan trt'ici>.Nhtrng chtr « Ai-an D va « 6m ]> d day da xa cai nghia th3ngthuang cia n6 nhi6u lam. Va ca « bd cb ii « chan trdc » cdngnhudr rat dsm m6! citri:c&a thi-nhan kh6ng can gi fr hinh-dingth6ng thLrJng ntia. `


Va nhu the chfng c6 hai gi cho stf phat-huy ban-sac cda thi-nhan. Doan-the bao gi6J cting dan-ap ca-nhan

bang tat ca strc n5ng ctia y sao, cht} sao. Lam thcy la

phan-d¢ng lai, la tat `cai 16.p y sao, cbi} sao d8 tim 6.dtr6i nhfrng gi linh-d§ng va sau-sac ho.n. Ta tinh hay

tf canh, kh6ng quan-h?. 86'i tinh hay canh d€u hd; theo

nh€p s6ng c&a thi-nhan. Nhung cdr di sau vao h6n mat

ngtrb'i, ta s€ gap h6n n6i-gi6ng. Va di sau vao h6n met n6i-

gi6ng, ta s6 gap h6n chung cda loai ngu6'i. C6n gi riengcho Nguy5n Du, cho ngu6'i Vi?t-nam ho'n chuyen Ki€u ?

Nhtrng chuy€n Kieu cdng mai m5i la chuy?n tan-sif c&a

cop ngu6'i kh6ng chia mau da, chia th6.i-dai.

N€u cac nha tho. bi-hi8m nay chi c6 vai ba

ngtr6'i thi chfng sao. Cai tai-nan 16'n flhat c6 th8

xay ra la t6n gi5y. Chua bi€t chtrng hg s6 lam

giau cho tho' Vi?t-nam cting nan. T6i chi sg'cac thi-nhan ta dau dua nhau vao con dtr6'ng t6i-

t5m 5y. R6i tho' s6 thanh m6n tieu-khian rieng Oho

it ngtrdi nhan-r6i kh6ng con 5n thua gi d€L cu¢c d6'i

chung.

Kh6ng, mu6n tim met ngu6n s6ng cho thi-ca, phaidi theo hu'6'ng khac. Anh-htr6.ng Phap d5 gitip ta n.ban-

thtrc cai ca-tinh ctia ta. Hoac tr6. ve tho' Vi?€ xtra,

hoac tim den tho' Dtr6'ng, tho. Phfp, di dau thi ta cdng

c6t tim ta. Ta tim va nhi€u lan ta da gap. T6i kh6ng bi€t

r6i day tho' Phap va thcr Dtrdng, fray n6i r?ng rat, thcr• - { a. I = . =.

M¢T THC7l DAI TRONG THI CA 43

Trung-qu6c, con c6 th8 du'a ta de'n dful. Nhtrng

c6 met di?u r6-rang la anh-hu'6'ng thcy xtra ctia ta hay

con bac -nhu'9'c.'Trong ba d6ng tho', d6r]g Vi?t lu6n

lu6n bi gian-doan rna nhdrng nha tho' x6p vao d6ng nay

nhi§u khi cting chi r]6i m6i cam ctia minh in?t cach tq-

nhien kh6ng nh6' ngtr6'i xtra lam htr6'ng-dao.

Di-sam tinh-than cia cha 6ng dai khai hay con r]guyen-

v?n. T6i tin rang ]i6 c6 the dtfa sinh-khi den cho tho. va

cdru cac nha tho' ra kh6i rri¢t tinh-the chdrng nhtr lting-

tting. Trong thi-pham mu'6'i n5m nay ta d5 t!ia'y hi€n dan

cai hinh-anh m6'i cda rig.Lr6'i Vi?t-nan. F\T€u cfc thi-nhan

ta dd chan-thanh d? thdra-htf6.r]g di-sam xtra, ne'u ho bi€t

tim den tho' xtra vdi met t5m long tr€, hg s€ phat-buy

dtrg'c nhtrng gi vinh-vi5n ho'n, sau-sic ho'n rna binh-di

ho.n trong linh-h6n n6i-gi6ng. Nhft la ca-dao s8 dua hg

v6 vdi dan qua, nghia la v6.i chin mtro'i phan tram s6

ngu6ii trong nir6'c. Trong ngu6n s6ng d6i-dao va manh-

m8 5y hg s8 tim ra nhdrng van tncr kh6ng phai chi danl.

ri€ng cho chtingta, met ben ngudi c6 hgc m6'i, rna c6the lam nao long h€t thiy ngLr6'i Vi?t-nam.

*#*

T R E N kia d5 n6i den Mda c6~J,-.an la h€t m6t thb.i-dai trong thi-ca.

Ling tho m6'i tqu minh m6' cdra d6n m6.i met ngu6'i

(I) L€ch-sd thi-ca Phip kh6ng phil chi c6 the-k} XIX va lich-sdy tbi-ca Trung-qu6c cting kh6ng phil cbj c6 d6'j Dry6'aE,.


cti. H9 kh6ng n6i chuy?n ho'n thua nfra. Thq'c-hanh m§t

y-ki€n phat-bi8u ra ttr tru6'c, hg nhs-nhan b6 lu6n caidanh-hi?u thcy m6'i ; ttr nay tho' hg chi g9i n6 1a tho.1.

T6i sin long tin rang tuo'ng-lai s8 chi€u theo y ho. Nhtrng

Quack-Tan la met ngtr6'i thanh-ni€n c6 Tfy-hgc ; ngtrdithanh-nien 5y h6i 1939 d5 xu5t-ban met tap tho. cti`2

dtrg'c Tan-Da d8 ngang v6'i thcy Yen-D8, tho' H6 Xuan-

Hiroing, rna chiing ta lai th8y lot lat. D€n nay ngu6'i cho

ra met tap ntra, chring ta h€t strc hoan-ngh6nh, thi trong

nhdrng nha tho' cti chinh-t6ng lai it c6 ngu6'i thich. Noi

chdrng ay cting d& chdrng ring sau nay thcy c6 th? kh6ng

chia m6'i cti, nhung trong khoang mud.i n5m qua, m6.i,cti la hai sty th¢c.

Lan theo d6ng th6'i-gian d€n cu6i giai-doan nay

cda Itch-sfr, ta hay ddrng I.?i, d§ nhan r6 chan-tff6.ng

c&a m6i loai tho'.

Cii danh-hi?u tho' cti ta da dting nhi§u lan, 1..5{

ngif6.i hi5u met cach. Ngtr6.i phai cti bao d6 1a tat c;thi-ca Vi?t-nam, tat ca thi-ca Trung-qu6c ttr trtr6'c t6|inay, nghia la chi trtr nhdrng bai qu6c-van quai-g6. ni?t`-

danh la thcr m6'i xuzt-hi?n sau 1932, ngoai ra la tho ctih€t. Chfrig nhfrng the, hg con ban ten thcy cti cho nr,ffngbai tiiy kh6ng dting niem lust nhung van tbu¢c vaocac the that-ng6n, ngti-ng6n, 1uc-bat, v. v ..., do

nhfrng ngtr6'i tre tu6i vi€t ra. Thanh ra khi hg dting

(I) Cha Lafl-\ri'en vi6t : « ... Phin chja bd c6i Thcr bang halcb fr M6.i Cfi ching c6 y nghia gi » (t¥a Moo c6 -di6n).

(2) Tdrc la Met lam 16ng.

M9T THOI BAI TRONG THI CA 45

hai chfr tho' cfi, hg nghl den Khugt-Nguy€n, Ly-Bach,

D6-Phti, H6 Xuan-Htro'ng, Nguy6n Du va bao nhi6u

ten rang-rd nfra ; hg cting c6 th§ nghi den Luu-trgng-

Ltr, Thai-Can, v. v.„. K5 nhu vay cfing ti?n i Trong caccu?c xung-dot hg s€ dtfa nhtrng ten fy ra lam hau-thuan

thi ai con dam dtrcrng dau.

Song ben m6'i cting chfng vdra chi. H9 nhzt dinh

cu'6'p cho du'9'c Luu-trong-Lu, Thai-Can, v. v ..., va

danh lu6n ca Nguy6n Du, H6 Xuan-Htfcrng, D6-Phd,

Ly-Bach. C6 gi dau. Trong y hg tho' cfi la cai m6. thi-

ca da xu5t-hi?n khoang nfra the-ky nay, d5 tri-vi met

cich li?-v€ tren cac sach bao qu6c-ngti. va hi?n d[ro.ng

chi€m met phan 16'n cai b¢ Van.dan ba'o.gi.5m cda a.

Tram-trung-Vi6n. Hcrn ntra, trtf m¢t d6i khi hang qua

h6a lieu con thi n6i tho' cti ho chi mu6n n6i nhdrng bai

thcy d6. gan gay, nh5t la nhdrng bai thu¢c v? th? thcr hg

cam nhat, the tho' lust.

N6i t6m lai, tho' cti hoac la tinh-hoa ctia mfty ngan

n5m van-hoc, hoac la carl.-b5 met 16i thor den lric tan.

Dinh-nghia nhtr the thi c6 the c5i nhau man

k'i€p cting chura xong. L6i fy tai ai ? M6'i ng6 qua thi

hinh nhtf 16i nhtrng ngtr6.i trG tu8i. Nhtrng ta hay r}ghi :

danh-ttr tho cti la met danh-ttr chinh hg vdra dat ra.

Ngay xLra kh6ng c6 tho cft. Hg can phii phf n-d¢ng lai

met 16i tho' rat thinh-hank trong vai ba mucyi n5m

gin day. Van bi€t trong 16i 5y cdng d5 sam-xuft itbai c6 gis-tri, song nhtrng bai Zy thtfa-th6't qua kh6ng


che dtro'c cii tim-thudrng menh-m6ng, cii tr6ng-rangd6-s9 dtro'ng ngqu-tri tren thi-dani vi?t-nan.

Tinh-than 16i tho. 5y d5 ch€t. H9 phai thoat-ly

ra kh6ixic ch€t d8 tim met du'6'ng s6ng. Kh6ng

bie't g9i xic ch€t fy th€ nao, hg dat lieu cbo

n6 cii ten : tho' cti. Chfr ddng c6 th8 sai, nhtrng

nguy?in-vgng ctia ho rat chinh-ding. C6 bao gi6'

hg xfm-pham d6n cac thi-hao ddi xtra dau, rna

rigtr6.i ta phai nhQc long benh-vt}'cT. H9 chi c6ng-

kich in?t 16i tho. gan day, mot 16i thcr-tai hai -n6 var, gi6ng tho' Ly, D6. Nhùr cii nh.in mat cia D6ng-

Thi van gi6ng cai nh5n mat cda Tfy-Thi vay !

H9 kh6ng mij6n nh5n mat. S9. mang cat dai cda

D)ng-Thi. H9 tim nhi}ng v€ d?p khac. Thcr m6'i ra d6'i.

Ta hay dinh-nghia the nao la tho' m6.i va lu6n the

ho5c ta s€ tim dtrg'c cìi nghla chinh-clang ctia dank-tar

tho' cti. Tru6'c h€t mij6n tranh mgi squ lam-lan xin hi8u

chtr tho. theo nghia chtr I ,'7i. trong Kinh Thi hay chfr

(I) « Lau nay m6i khj c6 htrlg, t3£ toan gid ra ngfm v!.nhthi cai h6n thcr cia toi nhir n6 hing-tdng, chang khac nao caithanclia t6i la lting-tring. Tho chi-r H5n u ? Thi 6ng Ly, @ngD6, 6ng Bach, 6ng T6 chofn trong diu t6i r6i. Tho n6m .r ?Thi cq Ti€n-Di€n, ba huy?n Thanh-Quan de ngang ngtrc t6i lamcho t6i thd kh6ng ra it (Phan Kh6i -Ph¥-nfr tan-van s5 122 rangay Io-3132).

ttThcr m6j dau c6 sam-xu5t ra dtroic met btrc thi6n-tai 16i-lac t6i

cting kh6ng vi btrc thien-tai ay rna re rdng 6ng Nguy5n Du than

yeu cda t6i, 6ng Nguyen Du bat-diet ; aha thi-si cda mu6n ddi(Ltfu-trong-Lot -Ti6u-thuy6t thfr bay s5 29 ra ngay 15-12-34).

NOT TH6l DAI TRONG THI CA 47

po6Si.e trong tie'ng Phap. Hi8u theo nghia r¢ng vay. D5the, khi n6i.16i tho. m6.i chi la n6i cho ti?n, cht'r thtrc

ra tho' m6'i ct~ing nhisu 16i. 86'i kh6ng nhan r5 di:u ay

nan c6 d6i ngtr6'i ttr6'ng tho' m6.i tdrc la tho' tqu-do. Da

danh theo cach djnh-nghia cia ngur6.i d8-xu.6Jng ra n6

thi chinh n6 la tho' tp-dot, nhtrng trong mtr6'i n5m

hang van ngtr6'i da dting danh-tdr tho' m6.i d6 chi rgt

nhi€u bai tho' khac xa 16i tho' ttf-do. Danh-ttr nay v6n

m6.i dit ra, ngtr6'i ta trao cho n6 nghia gi thi n6 s€ c6nghia fy. Cho n6n phai hiEu n6 theo nghia th6ng

thu6'ng, kh6ng the hi8u theo cich dinh-nghia cda 0.

Phan-Kh6i.

Tho'. ttr-do chi la met phan nh6 trong tho. m6.i.

Phong-trao tho' m6'i tru6'c h€t la mat cu¢c thi-nghi?in

tio-b?o d8 dinh lai gis-trj nhtrng khu6n-ph€p xua. Cu§c

thi-nghi?in bay gi6' d5 tan xong. Va day la nhfrng k€t-

qua:The Du'6'ng-lust vdra dong d€n la tan. Nht}ng bai

Dir6.ng-lu.St cia Quach-Tan dau dug'c hoan-nghenh cftrig

kh6 lam s6ng lai ph6p d6i chfr, d6i cau cring cai nei-

dung chit-ch€ ct'ia th8 tho'.

That-ng6n va ngfl-ng6n rat thinh. Kh6ng bar. Ia c6-

phong. C8-phong ngay xtra d5 thdc lei thanh D'w6.flg-luat. Tb5t-ng6n va ngfi-ng6n t]£y gi6' lai do luSt Dij6'ng

gj5n va n6'i ra. Cho n6n €m tai hcrn. Cfing c6 15 vi n6ira van bf ng. hcrn van trac.

(I) Xem doan tren, tr` 16.


Ca-trd bi6n thanh thcy tan chfr. Th? tho. nay ra

d6ì tdr trtrdc 1936, nghia la tru6'c khi 0. Thao-Thao de-

xtr6.ng. Yeu-van mat. Phan nhieu van li6n-chau.

Luc-bat van dtrg'c tran-trgng : Anh-htr&ng chuy?n

Ki?u va ca-dao+ Song-th5t lqc-bat co'-h6 ch€t, kh6ng

hi?u vi sao.

Thcr b6n chfr tru6'c chi thfy trong nhfrng bai ve,

tiay cat len hang nhti'ng thE tho' nghiem-chinh.

L¥c-ng6n~th? tru6'c chi thfy trong Bach-van thi-

tap th:nh-thoing cting dirg'c dting.Tti,_khL'ic rna h6i dau ngtt6'i ta toan dtra lam th8

chinti-thti'c ctia tho m6'i, da ch€t dan cting v6.i tho

tu,-do 1.

Lust J6i. {4an4 rat ttr nhien trong thcr Vi?t van

chi-ph6i h€t thiy cac the tho,2.

N6i t6m lai, phong-trio tho' m6.i da vdrt di nhi?u

khij6n-ph€p xua, sorig cting nhieu khu6n-ph€p nhan d6

s6 them b?n vting. Hfn two.ng-1ai con danh nhi€u vinh.

qi.I.ang cho nhtrng khu6n-ph6p nay. N6 da qua dtrg'c

(I) Tho ttr-do c6 khi kh6ng van nhtr tho Thai-Can trongNhtrng n6l dan thanh, thtr6.ng thi c6 van. rlhtrng dau c6 vann6 vie khac ttr-khtic+ N6 kh6ng bao gi6. d¢c-van. Ba cau ctingmet van di li€n v6.i nhau cting kh6ng may khi. Trong met baittr-kbdc lien-van thirchg c6 van chj, van em nhtr met bannhac c6 £m chfnh, am phu.

(2) H6 cau tho chia lam liai, ba hay ban doan, nhdrng chtrct!6i cac doan phai 15.n-ltrg't bang, r6i trac, hay bang ngin(kh6ng dau), bang dai (c6 dau huy§n). T6i goi lust ay la lustd6i thonh.

MOT THC7l t}AI TRONG THJ CA 49

met ccrn s6ng gi6 dfr-dei trong khi c5c khu6n-ph6p m6.i

xuat-hi€n deu bi tieu-tram nhu tho ttr-do, tho` mtr6'i chfr,

tho' mtr6'i hai chtr, hay dtfcyng sap stia tieu-tram nhtr

nhting cach gieo van ph6ng theo thoi Phap 1.

D€n day chic ngtr6'i ta nhac lai cai cau d5 n6i

nhi€u lan: « Kh6ng c6 tho' m6'i. Cai di?u cic anh g9i

la m6.i, ho`n ngan nan trtr6'c da c6 r6i. )t

Thi ai chfng nhan the. NhLrng da lau lam ta chi

quen v6.i m6n that-ng6n bat-cti. Quen ci€n ng%y. Bay

gid n€u c6 gi chira quen ta ctr g9i la nidri, ch`'r sao. dnha que m6i n5m met lan 5n com m6.i. C6 ai bit-be :

« M6.i gi thdr co.in Zy, n5m ngoai da 5n r6i >> ? Vay mac

dau cac 16i tho thong-dung d6Ji nay chi la iihdrng 16i

tho' xtra ph¥c-hL"ng, n6 van rm6'i nhtr thtr6'ng.

Hu6ng chi ta. d5 thzy nhtrng 16i tho' xtfa phuc-hung

d€u c6 bi€n th? it nhi§u. N6 m6m-mai ho'n. Nhac-di?u

cau tho. cfing khac. Vi nhfi'ng ch6 ngat ho'i khchg nh5t

dinh. Nhft la vi cai 16i dting chtr r6't da du'gc nhap-

tich dtr6`ng-hoang.

(I) Ti§ng ta c6 bang tric r6-rang. Nhi€u khj chi d6i thanh

cting dd kh6ag can van. Doc may cau nay cia Doan-phti-Tor :Duy6n tram nan dot doqnTinh in?t thu6 can huongHuong thai-gian thanh thanhMau thai-gicin tim ng6t.

c6 ai ngcy la nhtrng cau kb6ng van. Can nhu trong may caunay cba Xu5n-I)i€u :


H6m nay t6i da chat trong ngu&i,

Xua hen nghin n5m y6u men t6.I.

Hal cau that-ng6n Zy cda Xuan-Di?u hinh-ding

khic tho xtra bi6t bao. Ph6p ddng chfr, ph€p dat cau

d6i m6.i met cich tio-bao cting thay hinh-ding cau tho'

kh6ng ìt. Nhting the thcy, cting nhu toan-th8 x5-h¢i A-

d6ng, mu6n muru lay sinh-tan, kh6ng it thi nhi§u cting

phii thay hinh d6i ding.Nhurng ham nay t6i chtfa mu6n n6i nhi6u v§

hinh, clang cau tho.. MSt lan khac buan rau ho'n chdng ta

s€ thao-1uan ky Gang v€ luat thcy m6ti. v? nhti.ng van gian-

cich, van 6m-nhau, van h6n-t?p, vE ngfr-phip, cti-phap

va nhi§u di§u rac-r6i nfra.

Bay gi6. hay di tim. cai disu u cho la quan-trgng

horn : tjnh-than tho' m6'i.

Gil cac nha tho. m6.i ctr vi€t 4htrng cau nhtr hal

cau vtfa trich tren nay thi ti?n cho i.a bi€t may. Nhtrng

chinh Xuan-Di?u con vi€t :

Nglj.&i giaimhân : ben dQri .Iir6i cay gis ;

T}nh du-kh6ch : thuy"en qua kh6ng bu©c chat.

D6y, day tho e-6p da lai, r6i,Chim trong c6 in?t vu6n }ioa b6 vang ;

(Long t6i d6 : in?t vu6n hod chdy n8ng),Xin 16ng ngu6i m6 cfra ngd long t6i ....

gji thay chdr «t6iii cu6i call thdr ttr bang mat chtl gi khic kh6ng dandoc len van em. Dai-khii gieo van phdng theo thcy Phip d6u thtraI)htr the, rna lam khi i?i ¢On lam mat c5 £m-di?u bai the..

MeT THoi BAi TRONG THI cÀ 51

Va m6t nha thcy ctil ti cinh thtt fai c6 nhGrng

can nhi-nhanh va la-1oii :

0 hay I c5nh cang u'a ngtr&i nhi I

Ai th"ay ai rna ch3ng ng%n ngcr ?

Gif trong tho' cti cht c6 nhting tram-ng6n sfo-ngfr,

nhfrng bai tho chtic tting, nhtf ng bai thcy vinh h€t ciinay den cai ng, rna cac nhs tha m6'i lai chi lam nhtrngbai ki?t-tac thi cting ti?n cho ta bi€t may. Kh6n n6i,

cai tarn thu6`ng, cii 16-15r]g chfng phii cda rieng met

th6ii nao va mu6n hiau tinh-than thcr cho dting-dan, phai

sanh bai hay v6.i bat hay vay.

Au la ta danh phai nhan ring tr6.i d5t kh6ng phai

dqng len rting met lan v6'i the-h? chting ta. H6m nay d5

ph6i,thai tar ham quà va trong cii m6'i van con r6.t laiit nhi6u cai cti. Cac th6'i-dai van li6n-ti6p cting nhau

. va mu6n r5 dac-sac m6i th6'i phfi nhin vao dai-th§.Ctf d?i-the thi tat cf tinh-than th6.i xtra -hay tho.

cfi - va th6'i nay - hay tho' m6'i -c6 th8 96m laitrong hai chtr t6i va ta. Ngay trtr6'c la th6'i chff ta, bay

gi6. la tha.i chtr t6i. N6i gi6ng nhau thi van c6 ch6 gi6ngnhau nhtf chdr t6i van gi6ng chfr ta. Nhtrng chring ta

hay tim nhtrng ch6 khfc nhau.Ngay thtr nh5t -ai bi€t dich ngay nao - chfr t6i

(I) a. Diroflg Quang-Ham (Qu6c-van trfch-di6m) va O.Tran-trung-Vien (Van-dan bao-gi5m) bao la ba huyen Thanh-Quen ;a. Cordier (Morceaux choisis d'auteurs annamites) va a.Nguy6n-htru-Ti6n (Giai-nh&n di m€c) n6i la in Xuan-Htrcrng.


xu5t-hi!n trea thi-dan Vi?t-nan, n6 thirc b6'-ng9. N6nhtr lac-loaf noi dzt khach. 86'i n6 mang theo mat quan-

ni?in chtra tdrng thay a xdr nay : quan-ni€m ca-nhfn. Xa~

h¢i Vi?t-nam tar xtra kh6ng c6, ci-nhan. Chi c6 doan-

tha : 16.n thi qu6c-gis, nhs th: gia-dinh. C6n ci-nhan,

cai ban-sac cda ca-nhfn chin-dam trong gia-dinh, trong

qu6c-gia nhtr giot ntr6'c trong bi§n ca. Cting c6 nhfrngbquc k}-tai xuat-dau l¢-di?n. Tking hoac hg cting ghi

hinh-ann ho trong van-tho'. V3 thing hoac trong van-

thcr ho cfing dtlr]g den chti' t6i da n6i chuy?n v6'i ngtrb'i

khac. Song dau tao-boo den dfu hg cting kh6ng met i5n

nao dam dring chfr t6i d? n6i chuy?n v6'i minh, hay -

thi cting the - v6'i tat ca mQi ngtr6'i. M6i khi nhin

vao tan-h6n hg hay dtrng trtr6'c loai ngu6ji menh-

m6ng, hoac hQ kh6ng tqu xirngl, hoac ho £n nip.h

sau chfr ta, m§t chtr c6 tiia^ chi chung nhi5u ngtr6'i.

H9 phai cau-ctru doan-the d6 tr6n c6-do'n. Chfng trach

gi tac-pham hg vdra ra d6'i. doan -th8 da danh lam cdachung, lam khi cting chf iig them ghi ten cia hg. a

phucrng Tay, nhft,la ttr khi c6 d?o This.ti-chtia, kh6ngbao gi6. ca-nhan lai bi re-rdng den the.

B&i vay cho nan, th.\ chir t6i, v6i c6i nghTa tuyet-d6i

cda no', xu5t-hi?n gifra thi-dan Vi€t-nan, bao nhi6u con

mat nhin n6 met cich kh6 chiu. N6 cdr lu6n lu6n di theo

(I) Suet trong . khtic tqu tinh » cia Cao-b5-Nha dai 538 cauchfr t6i kh6ng c6 da danh, rna cting kh6ng c6 lay mat chdr ta.

Met THCH DAI TRONG THI CA 53

iin}ng chtr anh, cac bac, chdr 6ng da th5y chlfdng. Hu6ngbay gi6. n6 den met minh i

Nhtrng, ngay in?t ngay hal, n6 mat dan cii v€ b6'-ng6. N6 dtrg'c v6 s6 ngirdi quen. Ngtf6.i ta lei con thayn6 dangthtt'cyng. Ma that n6 t¢i-nghi€p qua i

Thi-nhan ta ccy-h6 da mat h€t cai c6t-cich hien-

ngang ngay trudc. Chdr ta v6'i ho to rang qua. Tan-h6ncia hg chi vdra thu trong knu6n-kh6 chdr t6i. Dtrng c6tim 6. ho cii khi-phich ngang-tang cda met thi-hao ddixtra nhtr Ly-thai-Bach, trong trdi d5t chi bi€t c6 tho.1.D6n chtit tang tp-trgng can d8 khinh cinh col-ban, hg ctingkh6ng c6 nfra :

N6i diii car cif{ clang gicr vu6t,

Ccrm 6o kh6ng dl`Ja v6.i kh6ch thcy.

Kh6ng bi8t trong k!r£! ran-ri nhu th€ Xuan-Di?u c6nghi den Nguy6n-c6ng-Trt+, mat ngtr6'i d6ng quan, chfngohting d5 dda canh ngheo mi con lay canh ngheo lamvui 2.

Nhtrng ta trich gi Xuan-Di?u ? Xuan-Di?u, nhatho dai-biati day-dd nhai cho thdi-dai, chi n6i cii kh6-sd, cii thim-hai cda h€t thiy chdng ta.

D6.i chting ta df nim trong v6ng chti t6i. Mat b€

(I) Xem baf n6£ v6 Nguy€n-Vy.(2) tt Ngiy ba btla v6 bung rau binh,bich, ngtrb'i qtiaa-tdr 5n

ching ciu no ;D€m nan canh an giac ngiy kho-kho, ddj thai-binh cia

thu'6.ng b6 ag6 ». ( Han-nho phong-v! phti )«Tfa =tifn da c6 cinh mai d6 `d

Chins ljch song tnt cflag biet gieng i ryui c6nh ngheo)

54 THI NHAN VI£T HAM

r¢ngta di tim b€ sau. Nhtrng cane di sat cang lanh. Ta

thoat len ti6n cting The-Ltr, ta phi€u-1tru tror]g tru6.ng-

tinfi cting Ltru-trong-Lu, ta dien-cu6ng v6'i Ham-mac-Tdr,

Ch€ Lan-Vi€n, ta dim say cting Xuan-Di?u. Nhung d¢ngti€n da kh6p, tinh y6u kh6ng ben, di€n-cu6ng r6i tinh,

say -dam van bo' -vo'. Ta ngo' -ngfn bu6n tr6` v§ h6n ta

cting Huy-Can.Ca tr6'i thifc, tr6'i m¢ng van nao nao tneo h6n ta.Thtrc chtfa. bao gi6' thcr Vi?t-nam bu6n va nhft la

la x6n-xao nhur the. Cting long ttr-ton, ta mat lu6n ca cii

binh-yen thdri trir6'c.

Th6'i trtf6'c, dau bi oan-khu5t nhu Cao-bi-Nh?, daubi khinh b6 nhu c6-phqu tren ben Tarn-dtrcyrig, van con

c6 tha nuo'ng-ttra vao met cai gi kh6ng di-dich. Ng,ay nay

|o.p thanh-ki€n phd tr€n linh-h6n d5 tieu tan cdng ldpboa-hoe ph& tren thi-ttr. Phu.o'ng Tay d5 giao tri hen ta

lei chota. Nhung ta bang-hoang vi nhin vao d6 ta th5ythi€u met di§u, met di?u can ho'n tram nghin dieu khi€ :met long tin day dd.

D6, tat ca cai bi-kich ducyng di6n ng5m-ngam, dtr6.i

ndtrng pq`dr-hi?qu d6-d5i, trong h6n. ngtr6'i thanh -nien.

Bi-kich gy hg gdri ca vao ti€ng Vi€t. H9 yeu v6 ctlng

thdr ti€qg trong may mtt'o'i the-ky d5 chia se +ui. bu6n v6.i

cha 6ng. H9 dan tinh yeu qua-hucrng trong tinh yeu ti€ngvi€t. Tifag Viet, hp iighi, la t5m lqa d5.'ife^-£9`.#.ng-h6nnhfirng the-h? qtla. D€n hrgt ho, hg cting mu6n mug'n

tin h6n-b?ch cbung d8 gdri`n6i ban-kho5n:rieng. `-

MOT THC}l DAI TRONG THI CA 55

Nhu'ng do d6 trong that-vong s8 nay man hy-vong.Chtra bao gid. nhu bay gi6` hg hiau cau n6i can-dam

cda 6ng chd bao Ivam-phong : « Truy?n Kieu con, ti8ng

ta con ; ti€ng ta con, ntf6'c ta con )>.

Chtra bao gi6' nhu bay gi6' hg cam thzy tinh -than

n6i-gi6ng cdng nhtr cac th? thcr xtra chi bi€n-thi€n chtr

kh6flg sao tieu-di?t.

Chtra bao gis. nhtr bay gidr hQ th5y can phii tim va

di-v5ng d8 via vao nhtrr]g gi bat-di?t dd bio-dim cho

ngay mai.

Novembre 1941

a

+ the'-ltr

a H I N H ten Nguy6n Thtr-L6. Sinh thaiig lo nanDinl^-mtH (I9u7). .Nor sinh The-I.tr lay lam la thay ngLr6.inhd n6i li Thai-ha ap Ha-n6i, con thi-si thi ctr ttrdngla Lang-so'n, noi d5 d tdr khi can be den nam |1 ttl6i.I1 t.ti6j, xu6ng Hit-phbng. Hoc den nan thdr ba banthinh-chung thi b6 d6 theo sd-thich rieng. Sau d6 lenHa-n¢i hoe trtrfyng "y-thuit, nhu.ng lei th6i ngay. Bitdiu viet ttr h6i nay.

DLrgc it lad bj dau lai v6 Hii-ph6ng tinh-dtr6ng.Nhting y thcy vi d6i bif tho' diu tien, nhu bai « Ltratj6ng dan tt iiay ra troflg li'ic nay. ,

C6 chin trong Ti.r-1u.c van-doin vi trong t6a-so4ncfc bio Phong-h6a, Ngdy riciy, Tinh-hoa^

Da xuft-bin : May van tha (|935). May van the,tap m¢j (D¢i-nay, Ha-noi, 1941).

*

LudN trong may n5m, m6 tbeo tho' ngtr6.i nay,ngudi khic, t6i kh6ng h§ ngam tho. The-Ldr. T6i cdr

nghi long tri t6i d5 thay d6i, kh6ng sao con c6 thethich nhdrng van tho' kh6ng ctir]g t6i thay d6i. Nhtrng

h6m nay' doc 1?i nhfr!ig cfu vdi t6i van con quen quen,

t6i sung-sir6'ng bi€t bao. T6i d6n nhfr'ng call that 5y v6i

cii ban-hoan c&a kh6ch phieu-luru ltic tr6 v€ c6-

htrorng gap nhfirng ngtrdri thin-yeu cti. Diu nhin n6t

mat met hai ngtr6'i khich kh6ng kh6i ngd-ngg'„..

Nhtfng ha chi I khach van gfri 6i d6 cii huicng-vi

nhtrng flgdy am-tbfm qua trong gian lint tranh ng„..


Ci met tb6'i xtra tinh day trong long t6i. T6i s6ng leinhdrng den binh-yen day tho'-m¢ng.

D¢ 5y tho m6'i vtra ra d6'i. Th€-Lti nhtr vdrng

sao d¢t hi€n anh-sing ch6i khap ca tr6'i tho' Vi?t-nam.

Dau sau nay danh-vong The-Lfr c6 m6' di it nhi€-1,

nhLrng ngtr6'i ta kh6ng the kh6ng nhin-rihSn cai c6ng

The-Ltr da dtfng thanh n6n tho. m6ii 6i xdr nay. Th€-

Ltr kh6ng ban v§ thcr in6'i, kh6ng b6nh-v¢-c thcy m6ii,

kli6ng btit-chi€fl, kh6ng di6n-thuy€t, The-Ltr chi

ling-15, chi di6m-nhien btf6`c nhtrng btr6.c vtrng_

vang, rna trong khoanh-khic ca hang-ngti thcr xtfa phiitan-v6'.

86'i vi kh6ng c6 gi khi6n ngu6'i ta tin 6' thcr m6ii

rio'n la doc nhtrng bai tho` m6'i hay. Ma tho. The-Lti v§

the-each m6'i kh6ng chtit rut-re, m6.i tdr ' s6 cau, s6 chtr,

cach b6 van, cho den ti6t-t5u am-thanh. Dgc nhtrng

cau nhtr :

Nh6 cdnh scm-Ism, b6ng c;6, cay gis,

V6ri ti6ng gi6 gao ngan, v6i g.iQng ngu"on h6t n6i,

V6i hhi thi:I khl'](: tlLr(`rilq-(.3 (Ii-r-cl¢i,

Ta bu6c ch'an len, d6ng-dSc, duff ng hoang,

Lirqrn tN4m thân nhu s6irg .cu6; nhi.i-nharig,

V&n b6ng am-th"am,13 Jai, c6 ;6c`.

Doc nntrng ciu 5y, kh6ng ai con c6 q'uy8n.'brt; m6i

trudc cu¢c cach-in?nh v6 thi-ca .duo'ng . n8i day. Choden nhfrng bat that-ng6n, ngti-ng6n,. 1¥c-bat, song-th-5t

ltic-bit Cda The-in cting khic hfn ...x.ua. The-Lti d5

THE -LO 59

lam ran v6' nhffng khu6n-kha ngan n5m kh6ng di-dich.Chdr ddng I?i rat tao-b?o. Dgc d6i bai, nhft la bai

« Nh6' rdrng » ta ttr6'ng chtrr.g thzy nhtfng chi} bi x6-

dfy, bi din-vat b&i met sdrc manh phi-thud.ng. Th6-Lfr

nhtr met vi€n ttr6'flg dieu-khian d?i quan Vi€t-ngfr bang

nhtrng in?nh-I?nh kh6ng the cu6'ng dugc.

Nhung con ngtr6.i tio-b?o 5y van kh6ng n6' 1ia

nhtrng gi5c m¢ng n€n thcr cda th6'i trir6'c. Tuy anh-

htr6ing thi-ca Phfp v6 phil 15ng-inan va nhat la anh-

hu6.ng tin-van Phap da khi€n nhting in?ng a'y c6 m¢[

it hinh-clang m6'i, met it sic-mau m6'i, ta van c6 thE

nhin-nhan d€-ding cai di-san cda 16'p ngtr6'i vtra qija.

The -Lti cdng nhtr phan d6ng thanh -ni€n ta h6i trtr6chay bu6n-nan van-vo'.

Ngu6'i mu6n s6ng cu©c ddi an-sI

Tram n5m theo cl6.I dam mây tr6i

Ngtr6'i ltru -luy€n cinh ti€n trong ttr6'ng-ttrg'ng,

phang-ph5t nghe ti€ng sao tien, mai -me nhin nhfifngnang tien. Mu6n g9'i tri mo-tu6ing canh ti€n, ngtrdi±b6ng can chi nhi€u. Ducrng di gifra du6ing ph6 ran-rip,bang tr6ng thgy nh®ng canh dao canh mai la ngtrdi d5

... tubng nh6 c3nh qua-hucrng

Bang-lai mu6n thba vur&n xuân th8m,

S6n-Ion, u-huy6n, tTong kh6i hucrng ....

Ducyng chiig bau-ban u6ng rug'u, vdra nga ngi say

li ngudri da thoit trap `b6 ban,hthi a 1?i d§ di v§ ch6a

1


Lilng-linh vang d6i cung Qu`ynh

Nhi.p-rihang bi€n hien nhBng mÌnh Tien-nga.

d xtr ta tdr khi c6 ngtr6.i n6i chuy€n ti6n, nghia la

tdr khi c6 thi-si, chtra bao gi6' ta thay the-gi6'i ti6n c6

nhi§u I,.€ d?p nhur the. Phii ch5ng vi c5i ti€n da cdng

c6i trfn Au-h6a ?

Nhtrng lam tien, lam an-si hay lam chinh-phu chila chuy?n m6ng. Sq' thquc la khi nghe ti€ng ai-an r€o-rat,

chi c6 khach chinh-phu « di theo du6i bu6'c ttrcrng.lai t>,

con thi-nhfn va chting ta a lei ben s6r]g cting thi€u-

ndr. Stf thtfc thi gi5c m¢ng an-si tan dan trong m¢t can

flha a Ha-n¢i. Vi n6i cho dting, thimhan c6 len tien

cting chi da n6i chuy?n dtr6.i tram. Nhting io dao thi€nh

tien ngtf6'i th5y trong khi say thtr6'ng ph5p-ph6'i tr6n

b6i h6 Hoan-ki6m : T6i mu6n n6i The-Lti van nanglong tram. Ngu6'i say theo nhtrng cinh d?p cda tram-gian

mu6n hinh mu6n ve, ttr

Cdnh vi~dai s6ng ngh.I€ng tr&i, th6c ng5n d8;

cho a?n

Nit mong-mar.h, th6p-1.hci6nq ct6nh boa bay ;

NLgtfdri da kh6o ta hiflh-sic lei cing kh6o tf am-thanh. Nhtrng doan tho' ta canh, ta ti€ng ctia The-Lfi:

thtrc kh6ng sao ka xi€t. Ngay trong nhting bii kh6r]g

hay lam, van c6 nhieu cau rat than-tinh. Chang hen nhtr :

Sang h6rn nay, su.crng bi€c ida m& m&

Nhu hucrng kh6i durgrm cfàu cau,'m6i ri ;

T H f - L 0. 61

Anh h"ong tila rsc nqQc ch6u {r€n 16,

Tr&i trong xanh, chan tr&i d6 hfjy hay,

Nhirng trong « vtr6'n tram-gian » con gi tham-ttroi

ho'n nhtrng thi€u-nfr. Cho n6n kh6ng bi€t bao nhieu lanthi-nhanta ngtr6.i d?p v6.i nhfrng net tinh-t€, diu-ding

va au-y€m. Ngir6.i th5y r6 :

Tr€n vdrng tr6n ngay-tha, trong sang,

V%n-vcr qua mat 6ng hurcyng bu6n.

Ngu6ì ling nhin :

I)6i mat c6 em nhur say, nhLr d5in,

Nliu I-)u`cm in hÌnh-&nh gi*ac mar xa.

Ngtrdi mai-m€ nghe ti€ng hat cda ngudri d?p :

Ti€ng 'h6t trong nhLr nu.6.c ngQc {uy"en,

£m nhu hcy.I gi6 tho3ng cung ±ien,

coo nhur thong vtlt, bu6n nhu lieu :

Nii`6.c I?ng, may ngdrng, ta ddrng yen.

C6 nhfrng thi-nhan chi tim y tho' trong tinh -yeu

cda in?t ngtr6'i. Trai lai trong tho' The-Ldr th5p-thoanghinh-anh kh6ng bi€t bao nhieu ngtr6Ji. M6i thi€u-nfr

da di qua trong ddi thi-nhan hay trong tri -ttrdng thi-

nhan d?u mang theo mat chtit huo'ng an-ai. D6i v6'i ho,

thi - nhan chtra dd than - mat d? g9i bang em ; thi-

nhan chi ddng hai ti€ng « c6 em t), nghe lf ng-lo', rna xa

v6.i va thi€u tinh 5m-ip. C6 18 The - Ltf la met ngtr6.i

kh6t yeu, long m6' sam d? d6n m¢t tinh - duyen kh6ng

thay t6.i. M6i tinh-yeu kh6ng ngu6.i y6u Zy man - mac

62 THi NHAN viET NAn

khap c6 cay may ntr6.c, n6n thi-nhan thtr6`ng ta nhtrngcinh dtrg'm tinb luy€n-ii :

May h"ong ngirng la.I sou deo,

Mình cay n5ng nhu©m, b6ng chiau kh6ng di.

Trcr.I c6 nhtrng d8i may huy"en thaap-1ho6ng

Nhtr v~an-vLrang luu-Iuy€n quy€n long ai ,.

Khi6nchoc6nhb"oi-h"oing-ay-ng'at,

Ti€ng s6o chLI.a ncf dirt tr€n kh6ng.

Khi6n cho li"o nur6.c mit~mi]ng,

Ngay kll6ntg miicin li€{, ta kh6ng mu.6n vè..

Tho' The-Ltr la no'i h?n-h6 c&a hat ngu6n thi-cam.

The-Ltr da ban-kho5n trtr6'c hat nco dar6.ng : n6o v€

qua-khtr v6i mo' -m6ng, nco t6'i ttro'ng -lai va thtfc -t€.Ding 18 The-Ltr nan r6 neo thtr hai nay. Sau met

h6i m§ng-mi van - vcr, tho' The - Ltf nhu met lu6ng gi6

1a xui ngtr6'i ta bi6t say-stra v6'i cai san -lan cda cu¢c

ddi thtrc -t€, bi6t ctr6'i cdng h.oa n6' chim keu, bi€t y€u

va bi€t y€u tinh y6u. The -Lfr da lam gifo-str day khoa

tire-ai cho ci met th6'i-dai+

rJhtrng hinh nhu c6 h6i The - La d5 di lam dtr6.ng.

Bdi ngtf6'i ta n6i qua nhi?u, nen thi -nhan t.if6'ng que-

htroing minh la ti6n~gi6'i va quen ring dac-sic cia ngudi

chinh a ch6 ta nhfrng ve a?p thquc cda tram-gian.

Tuy vay, dau v€ h6i sau tho. The-in c6 phan k6m

trtr6c, nhu'ng gia nhfrng bai 5y la cia met ngtr6.i

kh6c, thi van c6 th? danh cho tac-gia n6 in?t dia-vi khaI

TH,i -LU 63

tren tbi-dan. 86ì vi The-Lti it khi gh6p nhfifng 16'i su6ng,khi nao vi€t la cfing c6 chtiy?n gi d6 n6i.

T6i n6i v6Th6-Ltr da nhi6u quar6i. Nhtrngc6nbt€tbao nhieu di?u mu6n n6i ntia. T6i th5y chung quanh t6ingu6'i ta lanh-1dng qua. The-Lt} co'-h6 d5 di theo phand6ng thi-si trong « Van - dan bao -giam t>. Cai cinh lat-

phai 5y sao rna bu6n the !Kh6ng, ta hay di ngurg.c lai th6'i-gian, quen nhtrng

s6'-thich nhft-th6'i va tram-trQng lay nhtrng b6ng hoa van

tham-tuo'i nhtr h6i m6'i n6'.

Janvier 1941#`

Nh6. rdrng

( Ldi con h6 d' vu6'n Bach-thti )

Gem met kh6i cam-h6.n trong ctii sat,Ta n&m dai, tf6ng ngay thing dan qtia,Khinh lti ngtr6'i kia ngao-man, ngfn-ngo',Giu'o'ng mat b6 d{6u oai-1inh rdrng thfm

Nay sa-col, bi nhtic-nhan tti ham,

D§ lam tr6 1a mat, thdr d6 chcyi,

Chju ngang bay cdng ben g5u d6J ho'i,

V6.i cap bao chu6ng ben v6 tar-ltr.

Ta s6ng m5i trong tinh thu'o'ng n6i nh6'Th&a tung-hoinh h6ng-hack nhting ngay xtra.

Nh6' canh so.n.lam, b6ng c£, cay gia,

V6.i ti€ng gi6 gao ngan, v6.i gigng ngu6n h6t nrii,


V6.i khi th6t khric trtr6'ng ca dfr-d¢i,Ta bu6.c chan len, d6ng-dac, du6'ng-hoar]g,Ltrg'n tan than nhtr s6ng cu¢n nhip-nhang,V6.n b6ng am-tham, la gai, c6 sic.Trong hang t6i, mat than khi da quic,La khi€n cho mQi vat deu im ho'i.Ta bi€t ta chtia-t8 ca mu6n loai,Gitra ch6n thao-hoa kh6ng ten, kh6ng tubi.

Nao dau nhting den vang ben b6' su6iTa say m6i dtrng u6ng anh trcing tan ?Dau nhfrngngay mu.a chuy?n b6n phu'crng nganTa lang ngim giang-so'n ta d6i m6.i ?Dau nhtrng binh-minh Gay xanh nang g¢i,Ti€ng chim ca giac ngd ta t.j`ng-btrng ?Dau nhfrng chieu lenh-ling mau sau rtrngTa dg.i ch€t manh mat tr6ì gay-git,D? ta chi€m lay rieng phan bi-mat ?- Than 6i ! thb'i oanh-1i?t nay con dau ?

t(.

Nay ta 6m ni?in u5t-ham ngan thau:Gh€t nhffng canh kh6ng d6.i nao thay d8i,Nhfi:ng cinh stia-sang, t`£m-thtr6'ng, gil-d6i :Hoa ch5m, c6 x6n, 16i phang, cay tr6ng ;Giai ntr6'c den gia su6i, chfng thong d6r]gLen dtr6.i mach nhtrng m6 96 thzp k6m ;D5m vdrng la hi§n-lanh, kh6ng bi-hiam,Cfing hgc d6i bit chtr6'c v€ hoang-vuC&a ch6n ngan nan cao-ca, am-u.

THE -LO. 65

H6'i oaf-linh, cinh nu'6'c-n3n htlng-vI !La no'i gi6iig ham thier]g ta ngt.t'-tri,

No'i thenh~thang ta vting-vay ngay xtra,No'i ta kh6ng con d`J9'c th5y bao gi6' !C6 bi€t ch£.|g trong nhi~rng ng.i.y ngao-r]gf n,Ta duo.ng theo gi.ac m¢iig ri[gaii to 16'r]

D6 h6n ta phf ng-phat d.Lro'c gan nguo'i,-H6'i canh rtrng gh6-g6'm cfia ta o'i i

(May van tho, tap mdj)

Ti6ng trdc tuy?I vdi

T€ng djch th8i dau day,C6' sao rna r6o-rat ?

Lo'-1i'rng cao du'a tan ltrmg tr6Ji xanh ngit,

Mfy bay ... gi6 quy€n may bay ....

Ti€ng vi-vtit nhtr khuyen van, nhur diu-dat,Nhu hat-niu ctii]g ho.i gi6 heo may.

Anh chi?u thuLu6't mat h6 thu,Suo'ng hang lam nh? lan tren s6ng bi€c,Rang lau gis xao-xac.ti€ng reo kh6,

Nhur kh\ua d¢ng n6i nh6'-nhung, thuo'ng-ti€cTrong long ngu6.i ddrng ben h6.

C6 em ddrng ben h6Nghieng tqua minh cay, ding than-tho..Chti'ng c6 tu6'ng den ng.ay vui se mat,

Ma sac dep r6. raf.g r6i se tit

66 THI NHAN Vl€T NAM

Nhtr b6ng chi€u dan khuztDtr6.i chin tr6'i. `_Cho men c6 nghe ti€ng trtic tuy?t-v6'i,- Than-thtrc v6ì long c6 than-thdrc,

Man-mac v6'i long c6 man-mac -C6 d? tarn-h6n te-tai, bang-khufng.

Ta mu6n nangT5m khan hang lau mat I? cho ai,Vita sg rna dao kia phai,Cting nhu' ta d5 caKhuyen ngay vui tr6' 1aiCting v6'i anh quang-minh con mai,- Cho ngLr6'i v6'i cinh quen gia

(May van tho, tap m6'i)

Tf 6ng s6o Thien~thai

Anh xuan lu6`t c6 xuan ttroi,Ben rtrflg thai sao in?t hal Kin-d6iig.

Ti6ng dora hiu-hat ben long,Bu6noi I xa vang, menh-m6ng la bu6n...

Ti6n-nga t6c x5a ben ngu6n,Hang ttlng rd-ri tren can diu-hiu ;

May hang ngdrng lai sau deo,Minh cay ming nhuem, b6ng chi€u kh6ng di.

Tr6.i cao, xanh ngat. - 0 kia iHai con hac trang bay ve Bang-1ai.

Theo chim, ti€ng sao len kho'i,

L?i theo ddng su6i ben ngtr6'i Tien-nga i

THE -10. 67

Khi cao, vtit tan may m6.,Khi gan, vat-veo ben b6' Gay xanh,

Em nhtr lot ti€ng to'-tinh,D?p nhu Ng9c-nt} u6n minh troqg kh6ng.

Thi€n-thai thoang gi6 mcy-m6ng,Ng9c-Chan bu6n tu6`ng ti€ng long xa bay ....

(May van tho, tap m6j)

Ben sang dua kh6chTang tic-gia « Ddi mua gi6 t>

L6ng em nhur nLr6`c Tru&ng-g;ang 5y,

S6.in t6i theo ch3ng t6.i Ph6c.c:hau.

(Ldrj Ky-ntr)Tr6.i nang may mti. May kh6m GayDtrng kia, kh6ng bi€t tinh hay say.D6 b6' song trang, con thuyen b6,C?nh 16`p lau gia, gi6 lit lay.

T6i ti6n dura`ành den tan thuyan,Da dai them ham c`j¢c tinh-duy6n ;Thuyen di, t6i sg r6'i chan lai.T6i nh6. tinh'ta, anh v§i quen.

Thuy§n khach di r6i, t6i van choL6ng t6i theo lai t6.i phu'o'ng m6 ?Bang-khuang trong c5i sau v6-h?n.Kh6ng kh6c, vi cnur]g mat d5 kh6.

Dau bi8t rang an:1 cting ch! 1aKhach choi giay lit 8h6 cho.i q<*2 ;R6i th6i, nfu ao kh6ng tinh nt}a,D5 mac minh ai kh6 tr6'c mcr,


T6i chi la ngu'6'i mo' u'6.c th6i,La ngu6Ji mo' tr6'c h5o ! than 6i I

Binh-minh ch6i-16i dau dau 5y,Con ch6n 16flg rieng u-am hoai.

Ma bi6t v6 duy6n van car moflg,Tram n5m 6m m5i kh6i tinh kh6ng,Trgn d6'i lam }``.€ dira thuyen khach :

Thuyen ch'ay, trot-vo' 6`Lapng v6'i song.

(May van tho, tap mdi)

Gay dan mu6n di?u

+,.......,,,,

T6i chi ]a in?t khach tinh-siHam ve d?p c6 mu6n hinh, mu6n th?.Mtrg'n lay biit nang Ly-tao, t6i v6,Va mtrQ.n cay dan ngan phi€m, t6i caV€ d?p u-tram, dam-du6i, hay ngay-tho.,Cting nhtr ve d?p cao-si6u, hring-trangCia non-ntr6'c, ctia thi-van, tor-ttf6'ng.

Dang yeu-ki?u tha-thtr6't khach giai-nhan ;Anh tung-bi}ng linh-hoot nang tr6'i xuan ;Ve sau mu¢n am-tham ngay mtra gi6 ;Canh vi-dai s6ng nghierig trdri, thac ngan d8 ;Net mong-manh, th5p-thoang canh hoa bay ;Cinh co.,haft no'i nu6'c dong btin lay ;Thti sam-lan mo'-h6 trong ao-meng ;Chi hang-hii dua ganh db'i nio a?ng `.T6i d§u yeu, a?u ki8m, d6u say-me,

THE -Ltr 69

T6i sfn long dau vi ti6ng ai-bi,Va cam-kbai b&i nhfrng ldri h5ng-hai,

T6i ngg'i-ca v6'i ti€ng long ph5n-kh6'i,

T6i thd-than crdng thi€u-nfr bang-khufng,T6i v6o-von theo tie'ng sao li~ing chti'ng,T6i yen-tit v6'i ti€r.g chu6ng huy?n-di?u,V6.i Nang Tho', t6i c6 dan rr,u6n dieu,V6'i Nang Tho., t6i c6 btit 12iu6n mau ;T6i mu6n lam nha ngh?-si nhi?in-mau ;Lfy Thanh-Sac tram-gian lam tai-1i?u.

(May van the, tap mdi)

Ve d?p tho6ng qua

H6m qua di hai in±y van thcy,d m5i vu6.n ti?n gan L?c-h6 :Canh tinh, trong hod chim mach leo ;- Gi6 dao mo'n tr6'n lieu bu6ng to'.

Nudc mat hoii thu tham sac trdi,Tr6'i xanh xanh ngat dtrgm hang phai.Ai-an, bd c6 6m chan trtic,Sau trtic, 6 kia ! xi6m ao ai ?

R6 la, thi-nhan bu6'c lai benrvl2{y v6ng s6ng g9.n mat h6 yen, ,

Nh&n-nho' vdrig-vay ba c6 timDtr6'i kh6m hoa Quynh la bi6c xen.

H6 trong nhur nggc tarn than nga,L6 I? da tien th6 sac hoa,Mim mi?ng, anh-dao tan-tic rung,T6c bu6ng v6.n mat ntr6'c say-sua.


Say-sua, iigurdi khach la B8ng-1ai,

Gian lti chim kia khtic-khich hoai,Van kh6 gi6 dtfrig vi-vtit ntra.-Nhirng rna chin, gi6 c6 nghe ai ?

L6'i oanh tr€n lieu, yen ben hang,Hac 6J trong kh6i.ig, phung dtf6'i tting,Bang ch6c ctlng nhau cao ti€ng hga,D6'n ti€n r¢n-ra khip tien-cung„..

IIoa la cting bay, bir6`m ltrQ'n qua,Ngtr6'i ti6n bi€n mat -Khach tr6ng ra :Mat h6 ntr6'c phfng nghi6m rihtr gian.- M¢t ang huo'ng tan, kh6i t6a m6'.

j (M6y van tho, tap m6i)

Giay phdt ch?nh long(Tang tic-gja a Doan-ttiy¢t »)

a Ann di du'6'ng dnh, t6i du6'ng t6i,Tinh-nghia d6i ta c6 the th6i.Da quy6t kh6ng mong sum-hop m5i,Ban long chi nti.a ltic chia-ph6i ?

« Non nu6'c du'o'ng ch6' g6t lang-du,D5u day vfng ti6rig hat chinh-phu,Long t6i phoì-ph6'i qu€n thtrong ti€cDua ti6n anh ra ch6n hii-h6.

tt Anh di vui cfnh la, du'6'ng xa,Dem chi binh-sirj.h d5i nang mtra,Than da hi6n cho d6.i gi6 btii,Dau con luu-luy€n chtit duyen to. ?

t H f . L er

tt R6i c6 khi nao ngam b6ng may.

Chi8u thu dua lanh gi6 heo may,

Dtrng chan tf€n ben song xa vang,

Chanh nhd tinh t6i trong phtit giay ;

tt Xin anh ci'f tLr&ng ban anh tuy

Giam h5ni than trori.g cinh n?ng n?,

Van d8 h6n theo ngudi lan dan,

Van hang tr6ng d€m bu6'c anh di. >>

Lay cfu knang khai tian dtt'a nhau,

Em mu6n cho ta chfng than sau.

Nhu'ng chinh long cm con than thtrc,

Bu6n kia em giau dtrgc ta dau ?

Em ddrng nu'o.ng minh du'6'i g6c mai,

Vim nganh suo'ng dong, I? hoa ro'i ;

Ctr6'i nang ta ao du'a len gi6,

Em bio : hoa kia kh6c h? ngtr6'i.

R6i bang ngtrng vui cdng lfng laiig,

Nhin nhau binh than liic ra di.

Nhung trong khoanh khac cr t,h6i 5y,

Thfy ci mu6n d6'i ham bi?t ly.

Nan nan theo ti€ng g9i len dtt6'ng,T6c long to'i b6.i gi6 b6n phuo'ng.

May ltic than th6. tr6ng tr6' I?i,

D? h6n mo' t6'i ban que huo'n8.

72 tHI NHAN VIET NAM

Ta mu6n I(ìiig ta car lqnh lLìng,

Gac tinh duycn cfi thfrig du6'ng tr6ng.

Soiig le huo'r3;? kri6i y6u du'o'i]g van

Phfiig phat con vu'criig van c?rib 16i]g.

116m nay tfLm nghi bu'dc g;f.n nan,

Trong ltic gin xa phdo n6 rtin,

Rti ao phong su'o'iig tr€n g£`c trg,

L511g nhin thi€n h? d6n xuf n sai]g.

Ta th5y xuan n6ng t!i&m khip ncyi,

Tr€n dudiig r¢{i rf ti:6ng dua cu'6'i,

D¢ng long nh6' b?n xtian fiii6m fy

Cdng ng5m xufn vS tren kh6m mai. `

L6r]g ta tha thie't du'gm tinh y6u,

Nhu cinh tr6.i xLian luy€n riaiig chi6u,

Mat 1€ dim tr6ng mien c:'ich bi?t,

Phtit giay chtrng m6i g6i phieu-lu'u ....

Cat btii tung tr6.i -Du'6'ng vat vaCon dai -Nhung hay t?in dti'rig chan,Ttr6'ng ngu6Ji trong ch6n xa xarn 5y

Chfiig bi6t vui b`Libn d6n gi6 xuan.

(M.6y van tho, tap mail

0

+ vtr-dinh-lienS I N H ngay 15 thaiig lo n5m quy-sdru (1913) d Hi-

n§i.. Hoc. : tru6.ng Bio-ho, tru6'ng Lust.

Day tu, quin-jy Tinh-hod, chti-tru'cytig Rev.ue p€do-cògique. Hien lam th:`rn-ta Th.L,-o.ng-chanh Ha-noi.

Da clang thcy : Phonghii6Ci, Loo, Ph¥-ntr` lh6i -dam,

Tinh-hoa.

a a nhG'iig n{ia tlior k:i\'ìl,g 1`]ao gi.``r c6 th81.}m dtrg.c

niot cau thcy - t`')i lnu6n n6i met c<iu daiig g9i li thcr.

Nhdrlig rigtr6'i ay lif n la nhG'iig ngtrdi Jfng th`ro'ng nhft

tro!ig tiii6n-ha. Sao ngir6'i ta thuo'n3 hai nhdrng k6 bi

tinh-phi.1 nut`]i met gifc m¢ng ai-i^m kh6ng thanh, rna

kh3ng ?.i thuo'ng lay nhdrr]g k€ mang mSt m6i tinh tho.

u-u:t chiu d5 tan-tanh g`:5c mt:jrig qui iilift va 16'n nlift 6'

ddi : g{Zc m§rig tho' ?

Ii6m nay troiig khi vi€t ctTijyaii s5.ch nìy, met quyan

sich hg s5 xem nil.J met squ mia-mai dati-d6'r`„ the Vii-

dinh-Lien b6iig nhac t6i ugh.i d€n nh5'ng ngii'J'i xju

s6 kia.

T6i c6 can pli£{ ii6i ngay r:!ing Vtr-dinh-Li€n kh6ng

phil met ngu6'i x5u s6 ? Trong ling tho' m6'i, Vti-dinh-Li6n la met ngu6'i cti. Ttr khi phong-trio thcy m6'i ra d6 i,

ta d5 th5y c6 tho' Vfi-dinh-L:en tr6n cac b6o. N'gtr6'i ct~ing

ca tirih y€u nhu hau h6t mgi' nha tho' h6i bfy g:d`. Nhirng

74 tHI NHAN VIET NAM

hai nguan thi-cam cbinh cda ngtf6'i la long thtro'r]g ngudi

va tinh hoai-c6. Ngtr6'j ,thuo'ng nhtrrig ke than tan rna

d?i, ngu6'i nh6' nhtfr`.g canh cti ngurdri xu'a. C6 rm¢t lf n hai

ngu6n cam-hi`¥r]g fy d5 gap nhau `Ji d5 dg I?.i cho chting

ta met bai tho. ki?t-tfc : tt Ojig d6 )j. Oiig d6 n5m n5m den

mtia hoa dao,1ai flg6i vi€t thu€ ben du6'r]g ph6. « 6iig

chinh la cai di,tich t;€'Lt-t¥y clang thtro'iig cria met t!i6Ji

tan 1 >>. ft klii c6 met b<ii tho' bliih-di rna cam-lit:>ng nhtr

vay. T6i tu&rig rihir d`?c 16.i sam-h6i c&a ca ben thanh-

ni€n cht'tng ta d6i v6'i 16`p ng`rfdi diro'ng di v? c5i ch€t.

D5 lau lam chting ta chi xtim nhau lai ch€-di6u hg qua-

mba, in?t-sat hg h&-1au. Cai canh thtrong-tarn cia n€n

hoc Nho ltic in?t-v?n chtir]g ta v6 tinh kh6iig liru y.

Trorig ben chting ta van c6 met hal ngu6'i ca tting d?o

Nho vi cac nha nhc`. Nhu'ng che'-di6u niat-sat kh6ng nell,

rna ca ti.ing cting kh6iig duQ'c. IJh?.n dolig cfc nlia nho

con s6t I?i chi Gang thuo'ng. Kh6ng r]ghien-cdru, kh6rig

|y_1uan, Vtr-dinh-Li€n vdi met tan long d6 cam da nhan

ra sq thqJc ay va gian-ti€p chi chota cii thai-d¢ bgip-1y

hcyn cf d6i v6Ji cac bqJc ph¥-huynh c&a ta. Bai tho. c&a

r]gudi c6 thE xcm la met vi?c flghia-cdr.

Theo du6i iigh€ v5ii, rna lam du'o'c m6t bai thcy

nhtr the ctir)g dd. Nghia la dd d8 1uu-danh, dd v6.i

ngtrdri d6'i. Con rieng d6i v6'i thi-nhan thtfc chtt.a

dd. T6i thfy Vtr-dinh-Lien c¢tn bao di§u mu6n n6i,

(I) Ldi Vti-dinh-Lien trong mSt btrc thtr gdri cho chdng t6j(9-I-4I).

VO-DINH-LI£N 75

can n6i rna ngh?n-ngao kh6ng n6i dirg.c. tt T6i bao g;6' I .

16'i.Vti-dinh-Lien -cdng c6 cai cam-tu'6ing la kh6ng dot

dtrg'c y tho' cda minh .... Cting vi khf3ng tin thcr t6i c6

met chdt gi£-tri nan d5 1au t6i kh6ng lam thcr ntia >j 1.

Vti-dinb-Li€n da ha minh qiji clang, chting ta deu

tli5y. Nhtrng chting ta cting thay trong 16'i n6i cda ngudi

met n6i dau long kin-dao. Ngtr6'i dau long thay y thor

khong thoat dtrg'c 16-i tho' nhtr linh-h6n bi giam trong

nha td xac-thit. C6 phai vi the rna h6i 1937, tru6'c khi

tar-gig thi-dan, ngtr6'i da gdri lai d6i van thcy u-uft :

N?ng mang m5i kh6i hÌnh-hal 6-nhyc,

Tf in-hòn ta d5 nhqc tgr lâu r6i I

Bao nhieu xanh th5rn-th3In tr6n b%au i.r&.I ;

Bao b6ng t6i {rong long {a v2}n due I

Nghi cdng ttrc ! Tar h6i 1935, ta cinh thu, Vd-dinh-

Li€n vi€t :

Lfin gi6 heo may xa hiu-h8t,

Lanh-long ch3ng bi€t i.16n duo a.I I

Hai cau thcr cting sach-s6, d6 thuo'ng. Nhung lam

sao ngu6'i ta con nh6' dug'c Vtr-dinh-Li€n khi ngudi ta

da doc, b6n n5m sau, may cau tho' Huy-Can cdng

met ttr :

Cji I n5ng v5ng sao m5 nh6.-nhu g I

C6 ai dan le dze ta chdng ?

(I) Ccng trong b¢c thtr de agay 9-I-4t.


C6 ai ti6n-I)i€t ncir.I xa Nay,

Xul bLr6c chan day cdng ng?.I-ngdng ....

Gang may nhfrng cau tho. hoai:c6 ctia Huy,Can :

8& ire rung dSng tr6ng chvau,

TLrdng chdrrig can vQng tr6n làiJ 5i-quan ;

Dam mo. lay 6nh lr5ng tan,

116]i] xu.a gdri ti§!Ig thai-gian, tr6ng dan.

r\'ht}ng c~£u tlio. t:Lfih nile-n!iciii3, tti' xa valig, chtra

den n6i lam ta quen c£46i long hoai-c6 am-thfm, u.tich

cda Vfl-dinh-Lien :

Long ta la nhtrng hang {hanh qu6ch ca,

Tgr ngfin n5in bang vgrlg ti€ng loa xtra.

Septembre 1941

L6ng -ta la n!iarng hang than!i quf ch cG 1

Day di th6i con thuy6n nan dtr6.i be'!i,

Vi Gem nay ta lai c5iig bLt6m di.

Mai ch6o Mo. d6 bufng,khufiig tr6i d€ii

M¢t phtrorng i.i.6'i may lQc 16i)g tr5ng khJya.

Gi6 k!ii`tlig tht)i, mJ6.c song tr6i gi£'t-i?nh,

Tliuy§n c{i trong b6iig t6i ltiy thanh xu'a. 2` Tren ch6icao, tqu ngan n5mst±.c tinh

Trong tr.ilig klluya bang vfrlg ti6ng ]oa mcp.

(A) Lam sati kill. x€m 16 Nam-gi.ao 1g?6. (2) Da n6j : tt 16ng tala nht~rng hang tJ)anh qufch cfi „ r6£ lei n6i c6.i tt thuy6n di trotigb6ng t6'i lfiy thiflh x-Ira `>, bai tho tqua fi5 v6 nghia. Nhtmg n6uta nghi' rang chi h6n tfi mdi c6 the di. du-ngoan trong b6n ta

thi ta s§ thay la tqu nhjen vc3y.

VO-DiNH,LIEN 77

Tqu ngafl n5m ca h6n xLt'a st.t.c t!nh,

Ti€ng loa vang giay 1£t d@ng tr5ng khijya,

Nhu.ng gify lat 1?i ro.i im, hiu-quanh,

Ca h6n xera yen ling trong tr5{ig khuya.

Tr6i di thuy?n i ctr tr6i cti xa ntra iV6 tr5ng khuya bo'i mf i i canh cheo Mcr I

L6ng ta la nhting hcing thanh quach cti,Tng' ngan n5m b6iig vfng ti€ng loa xu'a.

(Tlnh - hod)

6ng da

M6i n5m hoa dao n6.Lai th5y 6ng d6 giaBay mt.rc tau gify d686n ph6 d6ng ngu6'i qu.1.

Bao nhieu ngtr6'i thus vi6tT5m-tic ngg'i khen tai{t Hoa tay thao nhtrng net

Nhtr phug'ng mtia rang bay. jj

Nhung m6i n5m m6i viiigNgur6'i thus vi€t nay dau ?

Gay d6 bu6n kh6ng triam ;Mquc dgng trong nghien stau ....

Ong d6 van ng6i day,

Qua du6`ng kh6ng ai hay.La vang ro'i tren gi5y ;

Ngoai tr6'i mtfa biii bay.


Nfm nay dao lai n6',Kh6ng th5y 6ng d6 xtra.

Nhfrng ngudri mu6n nan cfiH6n 6. dau bay gi:6. ?

(Tinh -hoa)(

i lan-sonI H I N H ten la Nguy6n-dtrc-Phbng. Sinh ngay 11

Avril 1912 a Hai-phbng. Chanh-quan : phd Anh-son

(Ngh?-an). Hoc trtrdyng Hai -ph6ng, Trtr6.ng Tourane,trudng Bao-h¢ Ha-n6i. Hien lam vi¢c sd C6ng-chinhHal-ph6ng.

Da vi6t gitlp : Haiphong tuan bdo, Phong-h6a,

Ngdy-nay, Tinh-hoa.Da xuat-ban : Anh v6i em (1934).

*

M a T bu8i sing k'ia, tinh yeu da d€n v6'i Lan-So'n

vi ngtrdri hgc-tr6 5y bang thanh thi-sl.Tinh yeu kh6ng dtfa Lan-So'n vao met trai d5t nao

xa la ; Lan-So'n chtfa tdrng di sau vao nhfi:ng ch6 u-an

tror.g long ngtrdi. Ngudi chl n6i nhfrng di?u rat tam-

thtr6'ng, nhfrng di§u ai cting bi€t, nhtfng gigng n6i cia

ngtr6'i thi6t-tha, chan-thapc d§ cam long ta.

Xem nhu khi flgu'dri mong thtr :

•®........,`

Thu ban thai kh6ng c6 bubi nay I

NgLr&.I ph6t i.I.Lr vdra qua kh6i cdra,

Long anh nhu. dai I?i nhLr ngay.

cbng khi ngu6.i tim ban :

Em cri, n6i mai ch'I them sau,

Md.I rn8{ phlrcng tra.i ch6c b5y Iâu,

Ph6-x6 x6n-xao, ngu&.I nh6n-nh.|p,

Tim em, anh c6 th8y ern dau.


K€ Lan-So'n can vting-v? nh{3u. Lam ltic ngtr6'i ngap-

ngdrng, b5'-ng6'. Nhu.ng cat b6'-nga fy kh6ng phii kh6ng

c6 ch¢t duyeii rieng. f{y la cii,duyen cda rigu.6.i thi€u-

nfr khi th6-the nhfrLig 16'i ngay,ng6 ina thanh-thtrc :

Em tlnLr&ng ri6; : « Ai ho.a anh du.gc I

Em tr6ng anh thât I`h6c ngur&i ta,

Bi"en tinh clno nS.. phorig-ba

Ngui}i la nguiji la, arìl] Ia anh-em. »

Ti8c thay tinh y6ti ngay mSt let. Lan-Scrn hinl} nhtr

ch! con git} lai met c:ii b6ng a? lam tho'. NliLrng tinh h€t,

tho' Lan-Son ctir)g h€t. Chi nhtiiig ltic h8i-tu'fyng lai th6'i

tho.-au, trong 16rjg ngtr6'i m6'i cC` chtit trong-treo c6 th§

di6n ra thol. Con tigui}i d6 thu'o'iig ngay trit'6'c, con ngtrdi

rna 6. Nguy6n-ti€n-Langgpi bfi]g em trong met bai

tt.ra 1, con ngtrdi 5y d5 tr6J tien t6;-tcim, ric r6i, cau-ky,

con ngifdi 5y t6i kh6ng imu6ii bi€t nfra.

Seplembre 1941

V€t thuron,g |6ng 2 .

Nang s6'm, em ng6i tis thtiy-tien,

H8n em say-dim canh thifm-nhi€n,

86ng ai thap-tlioai]g ngoai hien vang,

Em da v6-tinh voi ngang len.

(I) Ttra Anh v6i em. (2) Iiay so-sinh v6ì bai (( Le vase bris€ ,t

cda Sully Prudhomrne ctlng met d6 nhtrng kin-dao va y-nhi hcrq.

LAN -SON 81

Em v¢i ngdrri.g tay, vSi ng6 ra,

Dao cf in say chain t6'i gi6 hoa ;

GIG hoa ngay 1¥i, ming hoa rna,Hoa da vi em chiu x6t-xa.

R6 tuy trong-tring, 1a xanh tiro'i,.

Man, flhanh deu xinh, a?p may mLtlori i

N€u chfng vi em hoa phai lqj,

Tr6Ji xuan sao chfng rih6`n-nho' ctr6'i i

Nh6'fl-nho' ctf6'i v6'i canh xufn sang,

V6ii ca bao nhieu khach r¢n du6`ng,

Cting v6'i mu6n hoa dua sic tharz],

Vi ai ? danh chiu k6m mtii huo'ng i

Mtli hucrng d5 k5m, sic r6i phcii,

R6i cting cdrig ai, cting v6ì ai,

Cting chiu v} em chung s6-phari,

Cting nhau ch€<.t c{.5r?^g d6 hi6n ngoai.

Tim anh chung phan v6'i hoa nayJ,

Cfing b&i vi em da say tay,

Da v¢i mai tr6ng bao canh a?p,

vet thu'o'ng mang .1?ng van con da},..

Con day r.5m cti vet thtro'ng i6ng

Ghi lay tinh em chfng th&y-chung,

Met phtit long em mo' b?n m6'i,

Y€tl aoh sau ritra cting bang kh6ng I

(Anh v6i em)

THI NHAN VIET NAN

T6t va ngLrai qua...

Nhtrng c6 con g6i r"at ngây-thcr-Nhtrng rrSng x.Inh two..I, b6 bang xtra -

Ta nh6n-nhao r6.i I quen biSt qua !Nhìn nhau g.i6 hat va say~sLra I

.,,,......,,,

Thda b6 t6i d€o chi€c khanh Yang,

Quan dao x€> dting, ao hang lam ;Chan di hal d6, tay thu phao,r€h¢n ca nha len, ti€r]g hat vang i

?,zrd6n mi..I tircri s£.ng, phan, boa, htrotng,

Ddri ng?t-ngao nhu' c6 v! dtr6Jng.

Tt3i s6ri.g, t6i say va m6i T€t,TLde.g toJ th6r2i d¢rg chilt yeu-dtro.ng.

Khl5i phio say ngcf6'i rtrg'u ai-an,

C5i long than n& m¢t vtr6'n xuan.T`?ang tho' n5m 5`y cu6'i me-dam,

Trong mat em Nhung hi?n gi£~a tran.

?ihung thang, r*5,in qua, van the tfi6i Iuu6.c mo. tan lt~.rci Tv.6hi thaii. d6.i,

Ti€t-trinh bin h8t clio su.o'ri,g gi6,

i.am di6m hai mu.cyi tan tu8i tr6.i i®+..,++,,,,,+

Nan din bay gii> gap c6c em,Gap ngi3y xuan t6i, b?n xu'a quen ..~ Em Nhunq, em Tuy6t hay ng25y Tat -

RLrcru h& hcrj r6i I h6± vi. men.

!N9ay mawi`\

'AN -SON 85

Dam m@ Gil

C6 nhdrng btiei mtra phtin the-tham qua,Canh-vat triìm trong t5m vai ch6n ngtr6.i,Mfnh g6 c!iatl thay kf nh ci;t'a v5' r6i,Kh6flg ch;rj n'6i gi6 ngoai hcyi i?flh-gia+

C6 nhtfrng ha96i mtrci phtip. tile-thfm qua,G¢i len tren c6 van m6tig ch6n ngtr6i,Dam rna d! trong ho'i strong i?r]h-gi£,

Di tr€n d`£j'drng va a?,p x6o long t6£.

Dim rna k6o la-thc>, trorig long t6i lanh-gis,£-+em ch6n Jdi nhdrrjg k#-ni€m lfu r6i,

Dam (rna di troflg rnit'a phtin the-tfia`m qua,

Di hcir`.g nga}' ck.ira t6.i huy€t ldng t6i.

!Tho cila in?i ddiF

0

(I) Chdffig €6j trick bai nay vi chi6u trteo 16i y6u-cau cdaa. Lan-Son.

tl thanh-tinhHO Tram. Sjnh ngiy 12 D€cembre 1913 6. ling

Du6'ng-n6 (Thdra-thien). HQc : tril''Jng D6r,g-ba, tru6'ngPellerfn (Hue). C6 bang tharih-chung. Hi?n day tu. aHue.

D5 vi6t gidp : Phong-h6a, Ngay nc!y, Ha`noi bdoTieu-thuy6t thfr ncim, Tinh-hoa ,...

Da xuat-bin : HSn chi6n-tru6ng (1936).

•;€

XEM thcF Thanh-Tinh, cfi cam-gifc tr5i nh.¥t cfia

t6i la thiy met cai gi car dan trii, dan tff i hoai rna lai

long+ C6 le lci in(S€ m5t ii6. Cting chtra d!j.ng. H5 cd{i c6

be', c6 h}..ìli nh5t dinh+ a day kh6ng c6 t]6J, va nLt'6J€-au cfing ph£'ti g9i ia nu~6`c -c+i' chfy trail-lan. PqTh.ding

carib-sac in hit-ih tr6n mat nLt'6`c vafl thu'6'£ig thay d6i ;

c6 khi li 1.ri¢t Gay lieu ra, ct:,Iig c6 khi la met lGy tre.

Nhung c.tf+h-sic d3u c6 khfc.,. bao gitr c-ang chi ngan 5y

ntr6c rna th6i;. C6 met lan ngtf6'i ta ti6ng thfy tr6n mat

nu6.c dtriig len met lau-dai xtfo.ng maul, nhtrng kbi

ngur6'i ta tSi no'i, n6 lai t]i€n dau mat. Thi ra m¢€ ao-

carlh`

K? cfi6 nay ci~tng tr6t]g-trai. Hinh nfitr dattg xa

kia c6 `.£i nggn ntii. Nhu'ng day van la ncyi h6-h?a

cda nhtiflg nggn gi6 b6n phtro'ng. M6i lan gi6 den, mat

nu6.c kh6ng bu6n ctr5'ng, ctr ttf-nhi€n lur6.t theo chi?ti

(I) HSn chi6n-tru.6ng, rm.ay van tho' man (1936).

I H A N H -I i N i-i

gis. C6 khi ngtr6'i ta con thfy n6 vuo'n minh len chotigang tarn gi6, tu&ng chdrng nhu n6 mu6n h6a than lam

gi6. Nhtrng gi6 qua lai th6i va r6i n6 cting git} di#g'c cim§m-mai, cai Dan-Lqu6.c la ban-sac cda n6.

Septembre 194§

\ Man.mail

-Em o'i nh? cu6n bdrc ram toi

Tim thdr chan may kh6i t6a m6.

C6 b6ng tinh-{|uan in.Li6n d,3m ru6i

Ngapa h6iig t.Li.6n bi+i c6i xa nio'.

~- Xa nriin ben c5i tr6'i may

Chi o'i em th:y ml9t cfy lieu bu6r].

-Ben riffig em hay larLg nbin theo,

C6 ph<ii cii5ng em ngapa xu6rig deo ?

Chi ng+5' nhir chang len ti€ng g9i

Tr6n minfi rigtra hi, lac vang reo.

-B€n rdrr;g r,gen gi6 r`jiig Gay,

Chi o.i con !ih?n lac bay keu sucrng.

--Ten chi ai gieo g{ti'a gi6 chi€u,

I'hfi ch¥ng em h5'i ti€ng chang k.£u ?

Tren d6ng song 15ng ein nhin thfi'

C6 phfi ch5ng ngif6.i ctia chi y6u.

• (I) Ph6ng theo chuy-en tt B<irbe bieue "ha perrault, Nhung

Thaah-Tjflb da tao ra met kh5.|g-khi rat A-d6ng.

8@ THI NHAN VIET NAjti

- S6ng c.hi6u dtia chi€c thuy€n lan,

Chi oi con sfo g9i ngan ben sang.„

6 kia i 86'] c6i trdi d6ng

Ngtra ai can ri£8i dam hang xa xa.

~ Nay lang em Gi, ling ling nhin

Phai ch5ng miflh r,gtit'a sic hang in.

Nh?-nhang em se bu6ng ram xu6ng,

Chi sg trong a.Lrcrng b6ng ngtra chim.

-~ Ngapa hang da d€n ben hien,

Cbi Gri tren ngFa chi€c yen ... ving ngtf6.i.

(Tinh . hoQi.{

To' trdi vdi to. 16ng

C6n nh6' ham xua d¢ thar`.g nay

Carlh d6ng xao-xac gi6 dtia cay.

V6 tinh thi6u-nil cting ta ngam

M¢t do?n to tr6'i ]tirig-thdrng bay.

To trdri tkeo gi6 vir6'ng mir]h ta,

M6i khac ben nang nh? b6 qua.

P`Tghi6ng n6n nar5g cu6'j, d6i rna th'Zm,

Ta nhin vcr-va^n ang may xa. !

Tim d5u hem xuà gifra canh d6ng,

Ben minh chi nhan ]tia day b6ng.

To tr6Ji icy-]ti`fl§ vuon minh u6n

B'8n n6i duye`n minh v6'i .„ c6i kh6ng.

(Phong-h6aL

+ thric-tea H I rq H ten la Thdc-Nht*n. Sinh ngay 17 0ctobre

I916 a Hue. Hgc : trirdrng Qui-nhon, trtring Qu6c-hgcHUG.

D5 vi6t gfdp : Van-hgc tap-chl' {1935) Mci, Dan-

quyan-.Hj`¢n chid-bdt tùan bao D6ng du.ong (Sai-gi`ri).

*T a I y'€u bai ` Tr5ng lucy `> cda Thric-T€. Ma bai ra,

h6n thi-nhs n k6o min+I 16-the tr6n trang gj5y, chin-nan,

ua-ofi. C616 n6 da nbap vac cai vtrr!g tr5ng kia, tt€o-

la » khi Ham in.o', tr ltr6ii bi€ng >; kh]. thti'c day. Nhtrng khi

d5 tilih, n6 mdi lirih-d§p.g lam sac i FiT6 uy8n~chuy5n

nhtr mi^?t ngudi d€p. Cfi in?t-m6i cia DL~ong-guy-Philv6'i cai nil?-nhang c&a Phi-Y6n.

Octobre 1941

TFTang mar

Met den m6' I?nh anh. gtrcyng phai,Su6t giai sang I¥iiro'ng nu6'c th& dai.

X,io+xac s6r]g bu6n khua b5i say,

Bap-b?nh ben in?r. chiGc thuy6n ai.

May Ham xay thinh trer] ntii Bic,Nh?c mem ch6'i-v6.i gidra suo.ng em,Tr5ng m6' mcr ng& lim-dim gat

Eo-1a nfm tr€n nggn trtic in?in.

(.I/ Thl: nbi phti khdi ki€u v6 lqu (Bach-ctr-Dj}.

sO Tin ,NHAN v!ET NAM

Dip cfu B?ch-h8 may b6ng rna

Bi€n mat vi righe giqc tie'ng ga.

Trang t{nr. giac mo', 1tf6'i t>ie'r,g day,

D¢ng long I?-lieu, gigt stro'r_g sa.

Lai-1ring ri.ism tr5ng tu6n a? nit'dc

NgSp tram song trang g9'ii bang-khjjfrtg ;

Htro'ng trang qufn-qi,lit hty_; Suro'ng {u'¢'€

Ngan d¢i 16'i tinh di?u ha£` xL:an.

(Hanoi b6o}

0

S huy-Sh@ng

HQ Ph?in. Sinh {hang Sep[embre 1918 6' Ha-noi<Hoe : trtr6'ng Th5y-d6ng, trtrdrig A. Sarraut, trtr6'ngLust. Bsu c£~-nhan I.dac r6i sarig du-_r,9c Phfp. Da daulust-khoa ti6n-si va cao-d5ng vaii-ch{£'erng ,. hien 5'ifcriigsoon tbf thac-si sdi-hQc va ti6n-si v5ri-k}ioa.

Da xLjatli-ban : Yew-du'13ng {1933), Ani`-nga {[93,+:I,

Ti6ng dich song 6 (1935), Tan-nggc {'1937).

Ngoai fa, 6a d5flg bio : Coii voi gia (tang Phan Sac-Nam), Hen chi6n-sT, T6nH6ii`g -ch6u, L6ng h6i-hSn,

Chdng Luu, Kinh-Kha, Huy€n-Tr&n c6ng-chba, Tay-l-hi®

#

rq a u ertT thi8u-ni6n fy cfing nhtr hfu h€t nhdrng

thi€u -ni€n, ìf s6ng nhtFng gifc mSrig fi -£n em-diu.

Va cfing nhu hfu I.€t nhfrng thig!i-ni6n, chaiig da ttr6'ng

6' d6.i kb6ng c6 gi quan-trgng ho'n nhtrng n5i vui bu6iL

thuo'rLg nh6i c&a minh. Chang da k§-1a^ d6ng-dai va lan,

1tic da quen rang ngu'6'i n6i danh kht^jiig bao gi6' chfj

nhtrng ngtr6'i flghe rat d6 cl'iin.

Ci3ng may thinh-thoang Huy-Tfi6rig big,t v6. qua

minh di d8 nhfrrig giac m¢ng fi-an c&a flgu'6.i dtrg'm m6`fL

v€ mo. h6 rier]g.

Hoac ngu6.i tao ra met cf i k.h6ng``khi la la khi€'?

ta flh6' den nhfrng chi€m-baa chfiih ta d5 tdrng trfi qua

hay nhfrng chiem-bao Shakespeare da dra !er^ san-kfi={Li.

Ho5c ngiLr6'i caij c`1tl den ljch-sir la cf i 1.nan ngtf6'L

`92TH! NHAN VIET NAM

vrirT! s6`-trit6Jng d8 clan n-6o cho rigu6n mo. Ngtra.-i mtrg'n

idi met thi8u-r.:dr trong m¢ng a? ggi lai canh xua :

Ngan-long I NganJang I ch5ng con nh6.,

Ch;àu xuân xLra, tranl ng3zra, d6 kim-càu,

Chang thdo m~ay clang i.her rihLr nhari m&a

Tren Jl& ri 6y thi§p van giir ben tim svau ?

Ngtr6.i luu-1iiry€n c£.i hinh-ann Tfy-Thi, ngif6.i`tr6Jc ao cdi silrig-su'6'ng ct'{ja Pfiiì-Sai, Pham-Lai. Ng.d6'i

gl?i ban :

Di I rcing ai3!n t6i C6-t6 c3nh ca

Ch& tr5ng 1€[`3 ITi6 ntra giitac ITi{r xLra.

Nhtgng Huy-Tii6ng k;iifrog phai chi bi8t n_hfrng gi€c

zr.¢n8 :i.i-an 6m-diu. Kilt. ngu'6'i y€u c6n c6 nhdrrig khat-

vgng la+Jng :

T6i mu6n !i6a mcfjj± con chim dS c.Ìng gi6

Bay len ci3o rnern-tr6'n sirj may h"ond ;

Mu6n u6ng vao {.rong bu"ong phs.I v6 cLÌng

T"at c3 6nh s6nq du'6ì g`Z}m trc`r.I 16ng-long ;

MLi6n c6 d6i c6nh tar vrc) ng`€£n to rang

De 6m ghi c3 \.a-{ru vao lbng t6i I

Met ngtr6'i c6 nhdrng ham mu6.q di-thtr6Jng nhtr

th6 at phai tra s6ng cai d6'i nhfrng vi anh-hang thdi

tru6'c, h6! the'-gi6'i con hoang-vu, h6i met ngtr6'i trtfg'ng-

phu con c6 the tin rang m6i hanh-vi ciJa _minh d6ulam xao-d¢rig ca tr6'i d5t. Dac-sac ctia Huy-Thong

cbjnh 6' nhfrng bai ann-hdng ca nhtf bai tt Ti€ng dich

ffi U Y - T H 6 N a 93

sang a ;\ ti bu'6'c cting cda IJ?ng-Tj;chl. Chua bao gis.

i thi-ca Vi?t-flam c6 nhfrng ldi hting-tr5flg nhtr trong tic-

pfaa.in,cia ngudi thi€u-mien hi?n-lanh va xinh trai Zy.`H5y nghe H?fig-Tick than :

N6n dau thu.crng, vuèrng ng6m-ngb.I s6 kè

N.iàm a,gao-ng6n v5-bi€n nhtr tr&.: b¢e.

Oi I {`6m gen bèn chat nhu Thai-scrn,

B>ao nhi€u {hu coy-d&ng ch8ng ha scrn I

C}i I Nha'ng iran-mac khi€n « tr6.i long dtra|t la > I

Nhirnrg chi6n-th6ng turng-birng I nhting v.inh.

quang rgfc-rcJ I

Cji ! nhaJng v6-c6ng oanh-I.let ch6n sa-trlfcrng I

!tlhtrng btiSi tung-ho-anh,lan-lan trong rirng

€hu.erng I

Nhd'rlcg tl`r6.ng clL-ing bi .cf5u v5ng iru.6c tran„. I

Nhurng, than 6i I van tr&i khi da tan,

Sfrc « lay th5nh nhb n6j » rna li3m chi ?

Hof van rna den the thquc d5 den bu'c phi-thtrb'ng.

Anh-hdrng ca c&a Victor Hugo tir6'ng ctiiig chz the. Gitra

cai €o-l£, cai dy-mj cda nhdrng lip.h-h6n du'o.ng ch6' sa-

nga, tho` Huy-Thong dz 6-at d€n nhtr met lu6ng gi6 manh.

N6 ]6i cu6n btra di. Ngu6.i xem the ngac-nhien va sung-

(I) Bai nay da daf qua rna lei kh6ng toan b]'ch ner. kh6ng tbetrfch theo day.

THI NHAN VIET NA,VI,

tJ

strdflg vi th5y minh vaii con dd trang-khi da^ bu6n cfi

bu6n Hang-Tich.Chi ti€c rang Huy-Thong, ngtr6.i anh-htiflg trong

m¢ng-ttf6'ng gy, 1ai cting la ngtr6'i thi€u-mien khao-khat

y€u-dtro.ng va rat 16-ph6p v6ì dan ba. C6 khi v6-tinhngtrdi d5 phac-hoa Hang-Tich theo hinh-anh c&a miflfi.

Da danh H?ng-Tich me Ngu-Co', d5 danh ai-tinh kh6ng

chia kim~c'6, flhu'ng tinh y€u ctia Hang-Tich hfn phai the

nao cht* !AcSi 19`1,.?

Arfu,Ng@ 1

Ni€m 5i-a.n chua du'9'c bi§t baa gi3',Ta vdra bi6t phut `giay trong giaf= ffl6^r`g`

Nla mSrLg no, than 6i i cbn dad bf`jri.g !

T.1 gtic dau than-tiidrc nh6' di¢u daftVa am-thcìm tu6'ng ti6c b6ng dam tan6

HUY-THoivG

(Tfy-b5 v5ng-v3ng)

: Anh-Nga ; Ng6n-Sinh

M?I ti6ng cc] nai xa xa

Nhip tieng ty-bd dira

TIENG CA

Htro.ng mu6n hoa nhu €m-dam quy€fl-1uy€n

Vdrng cay khuya ngheflh gi6 dtr6'i tr5ng nga.

(I) Kh6ng hi6u sao Huy-Thong lei vi6t thanh met ban k€ch.C6 ahi6u cau -rna lei la nhdrng cau hay -can phil li ldi cd3,tic-gil, kh6ng the 1a ld'i cic nhfn-vat.

HUT-THONG

FThung den bi€c fbi tao„ tr5ng xufn bi6n,Va vtfng li6ng s§ tan. naiig chan may x3o

NGAN-SIT{H

Vdrng hs€ig Sg Cam ning cbara may xa ....*

F`Jh.iing, b£}9 gi6J, tr`?ti kli6ng ti.tiJt,

Ltr6't sao eif¥i, may la ¢h,£t5.€-th.a .a.ua ;

Lang ngim tr~ing+ mc`.-rn:aiîg, hoa chirm~chim,

V.i, ben I.Lf6'ng, len-1€rT„ gis lay hoa.

Tren d6n su;J ±ig.hjen`;. ddrr`^, t2 dd.ng cia.v',

Rf3;, nhip h3.i, idriig-tlit±ng btt£6'c fhi`,!J+sinh.„.

Ta thgy 16rìg say-su'a .... Va lai €hf y

Hu'O'ng fi-an nti? quye,a tirTfi. aa-tinh.*

D6m. bang-khLia:ig ..+ tr6ì o'.. I sao d€;p-d81

Nffirng. in.;; ++. sac t€ ng;i, sao bubr. te.gih ?*

La vi, Anh-Nga cri ! vir6.n ving-vG,

Thi€u xi6m dao tha-thu6't du`6'i tffgig ch6nh®*

Htra cdrng €a s€ tram nzm an-ai,

N6. di dau d€ ban di,ng-cay long ?*

Da ban long, tro'-vo' phbflg tr6ng-trai,Ap tim sau i?hh ng2tt nhtr bang d6ng I

TI£NG CA

86ng d6m nhLr chan-hba n{?in quy€n-1uy€n,.Nhu vu6t-ve du-khich dud.i trang nga.„.

95,`


N!itfr!g den bi€c r6i tan, trang xuan bi€n,Va vtrng hang s6 tarn rif ng chan may xa I

NGAN-SINH

Thi tan ning chan may di ! vdrng 6 h6'i !Vi hcyi d€m pho'i-ph6'i

Vi tr5ng cao ric aiihTren vtr6'n yen,

Vi sao khtiya 16ngLlanh

Xdr mu6n tien..+.

V} canh dgp dLi.6'i trang xanh tuy 6m-£i,

Nhtrng long ta con matNhd thu'crng ngu'6'i a?p cti ch6n da-dai.

ANIZ,.NGA

Da-aai tr6ng trai,©m long dau, ta cfifl.g in,ii nh6' thtrcrng ai.

r`TGAN-slNH

B€r. kh6m phti-dung, tr5ng in? bi6c,Ai bang-khuang, nh6' ti€c,Hay char moflg ?

ANH-NGA

H6'i thor-s{nh than-thdrc du'6'i tffng` trong I

NGi thi€p mo` mau 1? g6t mcr-m6ng i

Chang c6 thay, ben phti-dung la-lir6.t,86ng ai di tha-thurdtNh]r tien-r]ga th5p-thoang su6i Thi6n-thai ?

NGAr`T.slNH

.86ng ai df tha-thtr6't„.?Hay h6n €rn k6 khugt ch6n da-dai ?

ti U Y - T H 6 N G

E=

97

TIENG CA

Hgy cting ai, ncyi higo`ng hoa quy6n-1uy€n,

Ngam vtt'6'n lam ngfty-ng;it dtr6'i tr5ng nga IVi d6r.1. b;€c r6i t2in, tr'.i.ng xuan bi€n,

va vifng £'i;5ng s€ tarn r,ang chan may xci.

ANH-NGA

Ci~jang... Chang t6.i garT. no'i htrcrflg hoa quy€n-

1uy6n i

=E<:eo n5£|g h6rjg dam t5±ii chari. may xa„..

NG.,£±p`T.slNrI-H6i gis;Lnhan i

RTang la ai rna di6m-l€, thanh-t§tn ?

INar`.g Zi ai rna art-thàm, huy6n-ao,

D8, xu}.€n qua li6n-tien-thao,

Anh trang xuar2

Nb€-rahang v5.n treAl dung-nhan kin-d*o ?

F{£ng i,i flgtr6'i trong Quang-di?a hay Chieu-qtian ?

Hay tien-+qga 1?c cai]h xu6ng pbam-trarT. ';

Art:-i-N'G.A

Thi6p la r+gij'6'i c+hang mcy-tu'6'ng, iifi6. thtro.ng.

r\TGAr\T-slNII

N

/--.NH-NGA

Cfi5ng lam chi rna b5ng daflg bang-hoang ?

NGAN-SJNH

Nang ?

Hang la ngu.6Ji ta mo'.ttr&ng, nh6' thuoJng ?

La ngu6ì ti€n ta ti€c b6ng bao `.:em trtr6'ng ?

98 Tin NHAN vi£T NAM

ANH-NGANgan-long, chang h6ì i bao den tru6'ng {

NGAN~SINII

NhL~ng kh6ng I kh6ng, Hang quy8€ chfng phii ai I

Vi Anh-Nga con dau n'i~ra tren trail-ai I

AITH-NGA

Ngf n-1ang ! INgan-1ang I chang can nh6.,

Chieu xuan xu'a, tren ngif a, d6' kim-cau,

Chang thfo may ddng tho' nhu' nh?n mtiaTren t6J may thi€p van gia' ben t;in ssr. ?

NGAN-smj'HH6'i ke ta ch6' mong... i nhu'ng chfng phai !

Vi my-nhan xiem thoang tren lau xu~a

D5 lan b6ng nhtf lan may €m-ai

Va ngan n5m d'a rim gia'c say-stra 1

T|Er\TG cA

Hay cfing ai, no'i ho'i den quygn-1uy6n, -

Dting de-m6 tinri-tqu du6i tr5ng r]ga 1

Vi dem bi8c r6i tan, tr5ng xufn bie'n,

Va vtrng hang se tan nang chan may xa.

ANH~NGA

Chang cyi I chaflg 6. 1ai,

Ch6' vtrng hang tan Hang chan may xa„..

Va, bi?t chang, thi€p xin di, di mai mai !

Vi, than 6i 1 chang quen 15i`]g b6ng Anh-Nga.

NGAN-SINHAnh-Nga I Anh-Nga i

Nang ddrflg hal hay dtrng dtr6'i v¢m ho? i

HUY-THONG

ANH-NGA

Ngan-lari.g, chang h6'i i

Gi6' ai-an mo'-h6 nhur gi6 thai,

Ma danh long chfng d8 htrng-h6' qtla !

Ben ph6ng sach, thu6't-tha,Ai u6n lieu ?

Va ty-ba dau dtra vang-vfng di?u ?

NGAN-SINH6i!

Ngu6ii dau rna y8u-di?u nhu hang Thai ?

Ngir6.i dau rna tuo.i-tham, diu-ding,Ma d6a m6i phang-phft squ mo'-ming,

Ma t6c huy§n bay 6ng nhtr may qua,Ma mat dtra nhu' nggc anh dtr6'i trang nga ?

ANH-NGA

Phti-dung tuo'i, n6p ttr6'ng, nhu ki6ng g6t

Ngam tre ding rti t6c diu-ding ngan.*

Ben vanh tr5iig, 16ng-1anh, ing may van,

Va c6 m€m bang-khuang ben cat bac,*

Vu'6'n u6'p trong htro'ng tho'm, nhu' man-mac

Bi8t bao 16'i may nu6'c dam-say 16ng..„

*Tinh-lang ! chang hay de tim mo'-m6ng,

L5ng tim dudyi ltru-ly h6 m¢ng-tu6'ng !

*Cho tim me tu6'ng nhs in : g{J vui str6'r]g

Se k€o dai mai mai v6'i thdi-gian,

99

loo THI NHAN VIET NAM

TIENG CA

Nhip 16'£ long ... ai o'i ! 16'i quyGn-1uy€n

V6.i 16.i €iT an-hi?n du6|; trang nga I

K€o derFi bi8c r`6i tan, tr5ng xuan bi6n,

Va vtrng h`6iig s€ tan nang chan may xa.

NGAN-SINH ,

D6m trang I ht3y dtrng lai trong vtt'6'n hoa !

Va, vdrrig 6 khe-khat I

Ch6J v¢i-vang tim nang chan may xa i*

Ta mu6n kh6ng bao gi6' sao kia tat,

Kh6ng 'giao gi6' pho'-phat anh d6ng h6ng i*

Mu6n den day nang phd kh6i siro'ng b6ngVa 6m-5p vur6'n say cho t6i mai !

•*

Ta u6'c nghe, ngan d6'i, 16'i an-ii

Trong dam m6', h6a nhip ... giac mo' di6n.*

Cho h6zB mo' 1tr6't t6'i c5i u-uyen,

No'i Su5i Dao nao-nao trong vat chfy ....*

R6.i, tay` 6m d6'n tinh man-mac gay,

Ta u6n 16'i luy€n sic Anh-Nga ntrcyng i

ANH-NGA

Tr5ng nghieng anh. 86ng tu6'ng se-s€ nga i

Va tr6ii d6ng, lat nfra, s€ dan ttfo.i ....

Nhirng, trirdc ltic ven tr6'i thoa son thim,

Hay d5 long say-dam in?t dem nay I

HUY-THONG 101

NGAN-SINH

Den nay va mai mai ... I tinh-ntro'r.g Ji I

ANH-NGA

Gi6 im-1im cho'i-vo'i trong vu'6'n vingVa ti€ng ty vang-vfng dua ttrng ho.i ....

Nhurng, den bu6i, than 6i I da trang tat,86ng Anh-Nga vcr-vat c6i m6ng-lung.

NGAN-SINH

Vo'-vat c5i mung-lung ?Nhung....Nhu'ng Anh-Nga, nang h@i !„. hinh nhur nang„.Hinh nhtr nang ....Ai, n5m xtra ... bao khuat dtrdi Su6i-vang ?

ANH-NGA

Su6i-va,,g-..No'i mti6n n5m ... u..u5t n6i moJ-ming ,.,.

TIENG CA

Khach da-tinh con bang-khuang quy8n-luy€nGiac mo' xuan dim-thin du'6'i tr5ng nga,Ma den bi€c sip tan, trang xuan bi6n,Va v{rng hang gan tim nang chan may xa.

ANH-NGA

Chang o'i ! chang I

Anh-Nga la met b6r]g du6'i Su6i-vang,No.i mu6n ham u-uft n6i mo-ming ....Nen, chang o'i I khi tr6.i den ding sing,Vong-h6n thi€p s6 kh6ng con ling-vingTrong vu¢n hoa, d§ ngim ao ¢hang bay ...,


NGAN,-SINH

Bao nhieu n6i dau long dd qu5n 15ng,Tram Ham con 6m mai kh6i ham nay..„

ANrl~NGA '. -

Va, g6c vtgdn, ugh?n i? ltic chia tay,Thi6p g.a di ngan thu kh6ng tr6' lai ....

NGAN-SINH

D8 nht~:~flg dem am-tham tr5ng su6Iig d5i,

Binh long cang trill chat n6i bu6n thu.o'ng ....

ANH-NGA

Binh-minh tiroJi pho'n-ph6't sau ram sLt'crngVa tinh-tti rndr phai tren tr6'i lang„..

NGAN-SINH

Nan,g bang-khang dan ltii tr6n cat tring,Em nhu ho'i va chain tapa n]ay chi.?u„.`.

ANII-NGA

Tay run run c6 niti dai the di8u,C`hang th'6n-thdrc nh? lan theo btr6`c thie'p.„.

NGAN-slNrl

Vu'6'n diu-hiu van mo'-ming thiem-thi€p :Hay dfrng chan, nang h6'i... ! phtit giay th6i i

ANII-NGA

Kin tdr day vinh-quy€t, h6'i charlg 6i I

TIENG CA

Vit'6'n vang-v€, thtf-sinh con quy€n-ruy€nCanh thàn-tien huy€n-ao du6.i trang nga.

Nhtrng dem bi€c da tan, tr5ng xuan bi€n,

Va vdrr]g hang d5 t&m ming chan may xa.

HUY-THONG 103

NGAN-SINH

Vdrng hang da tim ming chan may xa.

*Va....

Du6'i fnh tr5ng ta„..Dau mat... ?

*

Nang Anb-Nga di dau mat dtr6'i trang ta ?

Den 16`17 thfng 7 n5m [g35.

(theo Hanoi b6o)

Khdc ti6u,thièu

Ng6i dudi lieu du-ducyng ta nh? nhzcGay nhs-ti€u dan-clap nhac mcy-h6.---Gi6 ngang mow hang cay chuà tinh gi5c ;

Binh-minh xuan em-ai nhu 16.i mo..

Kia Tfy-Thi ! sao may chura dtrg'm trangAnh t6'i day chua kip g9i h6n ti6u,Elm d5 s6'm Gong m}nh tr€n iitrdc ling

Cho ntr6'c trong ngirgc v6 ding yeu-ki€u ?

Dd'ng rti v6j... i tr6'i 1.in con t5m-t6i,

Cau Nhtro'c-gia chir.1 k€ ban tre lan ....

Quang lua thim ben nguan dtrng rti v¢i,Em len nghe anh g9i ti€ng chim than !

Em hay ch5ng ? ngay x`Jra khf vua ThuznChtim m6i thieng say thai khtic ti€u nay,Phirgng s\anh hoang tdrng kh6ng theo nhjp u6n ;Ngan mu6n ch].in `giao cinh chap-cr.6.n bay.

104 TIll NHAN \JI ET NAM

D6'n su6i bang len cur]g --va chan-chtra

Nhti.ng cau ca ttroi sang anh u-uyen,Nu trt'ic d}.o qu€n thu dua tha-rm n6. ;

Gi6 tr€n tram diu-dat ngat hucrng tien„„

Ngiy nay, can ldi khua trong 6ng rang,Kh6iig bao gi6' thgy ntra cinh huyen xt~La.

Su6i th6'-cr, may gio ltr6'i cam-d¢ng ;

Chim xa-x6i la dieu Tjeu-thieu ca.

Tieu chfng khi€n tr6'i d6m kia thai t6i,

Hcri xuan qua van lanh ... nh'*'ng can chi ?

Vi, m6i lan rung ho'i anh d'im th'6i,

Em ling nghe ldi trdc, -h6i Tay-Thi 1

(T6y-Thl)

0

+ nguy6n vy

S I NH nan I9Io 6' ling Tan-h6i fnay d6i la Tan-

phong), huyen Dtic-ph6 (Quang-ngan|. Hoc : trtr6'ngQuang-]ig5i, tru6'ng Qui-nho'n. Da ttrn& cao diu di tti,gcinh cat dr bai song Cai, bin keo d 14a-nSi, ban .Dio 6'Sdi-gbn. Hj¢n s6ng v6 ngh€ van.

Da vi6t : Ami du peuple, Le Cygti., Van-hgc tgp-Chi (1935), Hanoi bdo, Phti-ntr.

Da xuit-ban : Tap the dau (1g34).

*

NGu¥E N vY da d€n gidra ling €hoi v6.i chieng,

tr6ng, xap-xoeng inh ca tai. Chting ta dS nhau ra xem.

Nhung chting ta lai tung-hdrng tr6J vao vi ngoai cai 16i

5n-mac vi nhting di?ir-b¢ 16-15ng, 1tic dau ta thfy coil

ngir6'i 5y kh6ng c6 gi.

Tio_boo thi tao-b?o thtfc, nhurng trong van-thcy tao-

boo kh6ng dti du'a ngucti ta ra kh6i cai tan-thu6'ng.

Khi Nguy6n Vy h6-hao :

Ta hay truyi§n m6t th.I-hdrng nrdi cho the-ky

hai muar.I,

Ta hay kfe-th6c t.rong v"an thcr nhtrng tinh s^du

i hi€mngu6'i c6 bi€t ring trong hai cau nay khdng c6 15y met

chiit tt tinh sau y hi6m » va mac dau cai 16t m6ii r6nh-

rang cda chting, chdng van c6 the nfm sap hang v6'i

nhtrng cau sao nhat xua nay rna kl]6ng ch.'" .„ ngu.9'ng.

'06 THI NHAN Vl€T NAM

Tranh tarn-thu6'ng rna lei rcyi vao tan-thuJ6.I.g, la the.

Nguy§n VP qua da mu6n 16e nht}ng k€ tarn-thtf6ing

la ben chting ta. Thtfc rci, chring ta cting d6 bi 16e.

Nhung 6` ch6 nao. khac kia. Char trong van-chuong thi

hoi kh6. Met hai ngu6'i c6 tha^ lam; p.5m mu'6'i ngif6.i,

tram ngan ngtf6'i c6 th5 lam, chtr ci dam ngtf6.i

menh-m6ng kh6ng ten tu8i kia it khi lam lam. Chting ta

c6 th5 lam trong m§t hai n5m, chtr lam lu6n trong nam

bay n5m hay lau ho'n nti-a, la chuy?n thing hoac m6'j c6.

T6i tin ring linh-h6n chur]g ct7ia met 16.p ngtf6'i dti

phtrc-tap d6 cam-thong v6'i hau h€t nhtrng thcy van c6

gis-tri. Met bai nhtf bai tt Stro'ng roJi )> dtrQ'c rat nhi6ungudi thich. Ngtr6'i ta thzy Nguy5n V}' d5 sang-t?o ra

met nhac-di?u ri€ng d8 ta met c.ii gi duo'ng ro'i. Cfi gi

d6 c6 the la nhting gigt stro'ng, cting c6 the la nhfrng

gigt I?hay nhtrng giot gi van roi d€u d§u, chain-chaintrong 16flg ta m6i ltic van-vo` bu6n ta ddrng met miflh

trong lang-l€.

Nhtfng ttstfo'ng ro'i)) con c6 v6 mat bai van.

«Gtii Trucrng Tdru» m6'i thq'c la ki?t-tac ctia Nguyen

Vy. Trong ltic say, Nguy6n Vy d5 qu6n durg'c cai tat c6-

hfi:u ctia flgu6Ji, cai tat 16e dJi. Ngu6'i d5 qu6n nhtiJng

cauthcy hai chfr va nhfirng cau thcr mut`6'i hai chti..

Ngtfdi dtlng met 16i thor rat binh-di, rat xtra, 16i that-

ng6n trang-thien lieu-van va lien-chau. Lcri tho' th6ng.

thi€t, u5t-tic, dti d5i n6i b.i-phan cho ca met hang ngu.6.i.

M6t h?ng ngtr6'i n€u c6 toi v6'i xa-h¢i thi cting c6 chtit

c§rig, mat h?ng ngw6'i da dau-kh'6 nhi€t! lam, h?ng s6ng

NGUVEN-VY 107

bang ngh6 van. Hay cho di la ho kh6ng` c6 gi xua't-

chting ; thi it nh5t hg cting d5 nu6i nhft.ng gifc in?ng

to 16'n khac thtr6'ng. Nhurng d6'i kh6ng chi?u ho ; dt.ing

vao sif th¥c, r]htrng gi`.ac m©ng ctia ho d:>u tan-tanh va

lan-lugt hg b.5 thay 6' giQc d.if 6`ng hay trong met c5n

ph6ng b6-thi.

Nguy6n Vy da larn 6;i tho' nay\ trong met ltic v6

cting bu6n gian vi cii nglii?p van-chu'o'ng. Nhtfr]g ai

cting met canh-hu6iig xem ìhcr tir6`ng c6 the kh6c len

du'gc. Trong 16'i van con clitit iiglienh-ngaiig ttr ddi xu'a

luu lai. Nhung ta d5 xa I.im roi c6i kjeu-ngao phi-

thtr6'ng c&a Ly-thai-B?ch, chi t]icL c6 van-chtrcrng coil

khinh h6t thiy :

Khu"at.binh tdr ph& lluy"en nha± nguyet.

Sd-vLrcrng`dai ta kh'5ng scrn khau.

Hdrng cam lac ba-i giao ngd nh?c,

Th.I th5nh ti€u ngao 16ng thucrng chau.

V6'i Nguy6n Vy, chtiiig ta d5 mat ham cii cu.a.i kieu

ngao ay va ngo'-ngac thfy sip cdng hang vdi ... ch6.

Cai 16i sap hang ky-quai 5y d5 lam phat y Tan-

Da. Met ham say ru'9'u, Tan-Da trach Nguy6n Vy' :tt Sao art.h ]ai vi nha van chting minh v6.i ch6 ? Anh

kh6ng sg xZu-h.6 a ? \) Nguy6n Vy dip lai, ci~ing tr6ng

ltlc say : tt T6i c6 v{ nhtf the thi ch6 x5u-h8, chtr chting

ta x5u-h8 n6i gi ? tJ.

Septembre 1941

108

Suong

THI NHAN VIET NAM

ro''Suo,ng ro,iNang triuTr€n canhDu'crng li6u„..

r\Thuing hoi

Gi6 b5c

Lanh ldngHiu-hatThfm vaoEm o,i,Trong longHat stro'ngThanh metV€t thu.a,r,g I. . .

R6i hat

SLfo'ng trong

Tan tacTrong long,Ta to,i

Em o'i i Ro'i suo'ng

Tdrng gigt Canh dtro'ng-

Thinh-th6t, Lieu ng5Tdrng gigt Gi6 mu'a

Dieu-tan TOJi-ta

Tren n5m Tdrng giot,M6hoang !„.. Thanh-th6t,

Tdrng gigt,

To,i-bb'i'Mtra ro,i,Gi6 roiLa ro'i,Em cyi !...

(Van, hgc tqp-Chl',1935)

NGUVEN V.7 , 109

Gdri Truro'ng Tdru`/let trong 'ltic say

Nay ta them rtrQ'u nh6' mong ai i

M§t minh r6t u6ng ch5ng bu6n say i

Trtr6'c kia hai thing h6t mat narn,

Tr6 chuy€n d6ng~dai mat d6 san].

Nay met minh ta, met be con ;

Can rug'u r@i thct zn6'i v6o-von B

*

Dao fy chting minh ngheo xo'`xac,

M.i coi d6ng ti€n rihu' cii ric I

Ki€m dirg'c xu nao dem ti€u hoang,

Rti nhau che ch6n nc'ti huynh-hoang,

XAo len van-chtrong vi6ii cha ca,+,..,,

R6{ t]gd in?t dam, m¢ng v6ì me,

S.ing day nhin nhau ctrdi he-h€ !6

#

Thdi-the bay gid van th5y kh6, 1

Nha van An-nan kh8 nhu ch6 IM6i lan cam btit n6i van-chtro'iig,

Nhin dan ch6 d6i gin trcr xtro'ng,Va nhin chdng minli hi-h¥c vi€t,

Su6t may iiini trdi ki€t van ki6t,Ma thtro'ng cho t6i, thuro'rig cho anh,

D5 rung bao uliieu m6' t6c xanh I

Ilo THI NHAN Vl£T NAM

Bao gi6. chting minn that ng5t-ngtr6'ng ?

T6i lam Trang-nguyen, anh Ta-tu6'iig ?` Va anh ben v5, t6i ben van,

Mda btit tung gucun` ha met phen ?+,,,,,,

Cht} nhtr bay gi6. la\ tr6 choii,

Lam bao lam bung chan m6' d6'i !

Anh di che tan met lti ng6c,

Tri€t-ly con ti€u, van-chuo'ng c6c ! 1

Con t6i bung thting theo dan ba,

Ra chg' ban van, ngay thang qua 12

#

Cho n6n t6i bu6n kh6ng bi6t may I

D6'i con nh6-nhang ta chiu vSy !

Ng6i bu6n lay ruo'u u6ng say-stra,

Bpc chi thanh say may cting vtra I

M? cha cai ki6p lam thi-si i

Cho.i nur6'cc6' cao lei gap bi i

R6i dam ra di6n, dam van-vo.,

Rtit c¥c chi con m¢ng v6;i mcy I

Vi6t r6I. hay can say

(Phv-no)

(I-3) H6j bay gid T:ircrng Tdru vi6t gitip bao ich-ho.u ciaL€-van-Tru'ong ; Nguy€n-Vy giup bao Ph¥-ntr cda bd Ngu}`6n-thi.Thao.

+ a o a n - p h ri - t ti,

S I N H ngay io Septembre [9Io f,: Ha-n6i. Hoe d Ha-

not. C6 bang td-tii tay.

Viat van ttr nan 1925, ltic can hQc lop nhat. Nhfrng

bai van dau tlen li nhfrng bal. tdr-khi'ic dar,g bao 86ng-

phdp. Sau nay thinh-thoing vi6t git]p Phong-h6a, Ngdynay. Nan 1937, chi'i-trucyrig idr Tinh-hoa. Chuyen vi6t

kich. Lamtho rat it.

#

H A N c6 k€ s8 ng<?c-nhi€n th5y DOLin-phti-Ttr trong

quyEn nay. Ngif6'i ta van nghi Doan-i>liti-Tor chi c6 taiv{€t k!ch va di6n kich. Nhurng tho' hay kh6ng can nhi?u.

Doan-pnd-Ttr chl lam c6 dam 'Ltiy bai rna nau h8t la nhfrng

bii c6 dac-sac. Ay la m¢t`16i tho. rat tinha-t€ va r2{t kin-

I.io. Thi-nhfn ghi lei bang nlii~rng net mong-manh nhtrng

cam-giac rat nh?-nhaiig. Ngu'Ji xem tho cting bi€t rang

Jay la hinh-inh met d6i mfu d6'i, nhu'ng hinh-anh m6'

qua kh6ng the doan nhting niau d6ii kia ra th€ nao.C6 khi ca y-nghia bai tho' cting kh6ng hj€û r6.

Nhi€u ngu6i khi lam tho' chi bi8t c6 minh, kh6ng

gifu-g{€m gi h6t ; tho' lam ra in lc.n bdo len sfch thi dtro'c,nhirng kh6ng tha du'a doc titr6'c ngiir6'i khic vi qua s6-

sang. Doan-phti-Ttr kh6ng the. T6t ttr&ng Doan~phti-

Tdr c6_ th? doc tho' minh trtr6'c mgi ngir6'i rna kh6ng

Sg' ngug'rlg.

Mcli 1941

IJ2 THI NHAN VIET NAM

Mau thai gian (I)

Sdm nay ti€ng chin thanhTrong gi6 xanhDiu vucyng htro'ng (2) 5m thoing xuan tlnh

*Ngan xtra kh6ng I?nh nfra, Tan-phi (3)

Ta ling clang nang

Tr6'i may phing-ph5t nhu6m thai-gian (4)*

Mau th6'i-gian kh6ng xanh

Mau thb.i-gian tim ngat (5)

Htro'ng th6'i-gian kh6ng n6ng

Hucmg th6'i-gian thann thanh (6)*

T6c may met m6n chi€c daovang (7)

.. Nghin trdng e-I? phung (8) quan-vtrong

Tram nan tinh cti lia kh6ng ham

Tha n6p may hoa thi6p ph¥ chang (9)*

Duyen tram nan ddrt doanTinh met th&a con htro.ng

Htfo`ng th6'i-gian thanh thanh

Mau th6'i-gian tim ngit (Io)

(N8ay nay)

CHU

(I) Kh6ng ai ng® m6t ci]. diu-d6 c6 tfnh-c5ch tr;8t-hoe nhtrth? !aj ddng d6 n6j m§t cau chuyen tfm-tinh.

(3) Hay d6 y cai am-djSu v-trcrng-van cia may chtr na`y.

a O A N -P H 0 -TO Ilo.

(3) Thi.nh.in mu'Q'n str tich ngir6.i xtra d6 gftr v6 kin~dfocho cad chuyen. Xua c6 ngtrdi cung-phi, nang Ly phu-nhan,ltic gin mat nhat djnh kh6ng cho vua Him V6-da xem mat, sgtr6ng thay net mat ti6u-tuy vua s8 het y€u. Cii ten Tin-phj thi-nhan dat ra vi not ie rieng.

Ngdn xu.a kh6ng lqnh no.ci : Chuyen xtra d. hau quen naynh6 lei long lai thay n6n-nao.

(4) Thi-nhan mu6n n6i clang h6n minh cho n€u'df yea. Songn6i nhtr the se s6-sang qua. Va ngudj thay mlnh kh6ng c6

quy6n n6i the, vi tinh yet d day chua tdrng dtrorc san-se. N€nphai muo'n cii hinh-anh tt ti`dri may phang-phat nhu6m thai-gian » d6 chi h6n rminh. Chti « nhu6m ]j c6 v6 nhc-nhang kh6ngnang-n6 nhu chtr « nhu¢>m >>+ Chti tt ding j> hcyj tf6u-cich.

(5) Ngir6'i Phap thudng bao thdi-gian mau xanh. Nhirngthi-nhan nhd lei thdi xua, h6i ngtrcti dtrong yeu. car thay man\hdi-gian tim ngit vi ngtrdri rieng thich met the hoa tim, vaniau hoa lan v6i mau yeu.

(6) Huong thai-gian la huro'ng thdr hoa kfa rna cting lahu.o.ng y6u, mat thtr tinh yeu qua da lau r6ir men chi thaythanh sach, nh?-nhang.

(7) Nang Ducyng quy-phj ltic m6i vao cung, l{nh hay ghen,bi Dtrdng Minh-hoang dora giam mat noj. Nhtrn€ nha vua nhd

qua sai Cao lprc-sl ra than. Dtro'ng quy-phi cat t6c gdri vaoclang vua. Vua tr6ng thiy t6c, thu'cyng qua, lei vdi nang vaoCung.

Doan-phti-Tdr hQip chuy?n nay va chuyen L9 phu-nhan lammat va tu6'ng-tuQ'ng met ngu'di cung-phi ltic gin mat kh6ngch!u d6 vua xem mat chi cat t6c ding, g9i la dip lei trong mu6nn]¢t m6i. tinh triu-men cia clang quan-vtrcrng.

d day kh6ng c6 chuyen cat t6c nhtrng c6 chuyen khdccting ttrcmg-tqu nhu vay.

(8) Chfr « phqng jj rat kin-dio, chfr a clang » se qua xa vdi,che « tang }) qLi6 su6ng-s5.

114 THI NHAN Vl €T NAM

(9) Y n6£ : tha phq long mong-m6i cda chang, can ho.ngap chang trong ltic dung-nhan ti6u-ttiy d6 di-hSn v6 sau.

(Io) TI'm ngdt ta dting m5i tinh diu-dill. Tim a ngit ji s?dau-d6'n qua.

BINH

N6i vve I.oan thè nan chtl i din dieu t.ho. 85i thobat d"au bang nhtrng cau clai ng5n kh6ng d§u : am-dieuhoan to5n m6.I. Ka dan L>6n cau ngt]-ng6n cS-phong,

m€St 16i tho cL~I m5 c6c th.I-[ihari gan day cang thur&ng

c|dng. bang chuyexen sarig th~at,-ng6n : dieu {ha ho5n loan

xLra. I_6'i ±hcr cilng xu.a v6.i nhtrng chtr « phung quan-

vL|.ruvng » va nhtrng chtr I~ay I?i d cau Ki"eu : « t6c may

mSt m6n dao vang chia hal ».Nhung v6.i hai cau {h"at-

n€i6n du'6.i thi-nhan da tdr chuy€n ngLr&.I xLra trd v"e

chuySn ndnh. Nhtrnq chtr « thi+¢Jp phu ch5ng » dLra dva`n

v"e hien~{?i. RVoì di?u thcr li.ii tr& la.I nga-ng6n v6Ii hucyng

mflu tr€n k.ia.

Thanh ;a i ±hcr, 1&.I thcr, dieu thcr cbng v6'i h"on

thi-nhan di tdr hien-tai vè qua.vkhdr; tdr c|u6-khfr gàn denc|u6.k`hii xa, r"o.I I?i dàn dva\n tr3 v"e hien-tai. Hien-I?i chl

m6. met nh?i nh?i, nhurng (,anq di xa v"e qlJ6-khl'r, cautha tang thi€t-tha, càng rL.rc~rcj. Nh~at 15 ch6 tit nga-ng6n chuyp€n sang thN5t-ng6n {au thcr d?p v6 cdng. T6i

{udrng dàu kh6ng hi'eu fr-nghia b5i tho ngur&i I.a cang

kh6ng th`6 kh6ng nhSn th~ay c;6i ve lTuy-hoang, trang-

{rQng c&a cau thcr.1

Trong thcr ta c6 16 k`h6ng c6 b5.I nào kh6c tinh-t€

va k'In~d6o nhu the.

(I) Nliac-si Nguy6n-xuan-Khoat c6 dtra pha bai thcy nay vaodan. Dog.n dau bai nha. di rat mau, r6i chain dan. Den doan th5t-ng6n nhac len giQng majestuoso. Cu6i cting c6ri them met do?nlay laj am-djeu may cau dad,

dy xuan-di€u

HQ Ng6. Sinh ngay 2 F6vrier 1917. Ngu.6'j lingTrio-nha, buy?n Can-loc (Ha-tinh). HQc d Qui-nhon,Hue, Ha-n¢i. C6 bang tti-tai tay. Hien lam than-taThtrong-chanh d My-tho (Nan-ky).

C6 chan trong Tqu-lquc van-doan.

D5 vi6t gftip : Phong-h6a, Ngdy nay, Tinh-hoa.

Da xuat-ban : Tho tho (D6'i nay, Ha-n¢i, 1938).

#

8 A ¥ gi6. kh6 rna n6i dtrg'c cai ngac-nhien c&a ling

tho' Vi?t-nam h6i Xuan-Di?u den. Ngir6'i da t6i gitiachting ta v6'i m¢t y-phpc t6i-tan va chting ta d5 rut-re

kh6ng mu6n lam tlian v6ì con ngu6'i c6 hinh-thtrc phuo'ng

xa 5y. Nhung r6i ta cting quen dan, vi ta th5y ngtr6'i

cting ta tinh d6ng-htro.ng van nang.

Ngay met ngay hai col-h6 ta kh6ng con d§ y d€n

nhdrng 16i dting chti. dat cau qua tay cda Xuan-Di?u, ta

quen ca nhtifng y-ttr ngtr6'i da mu'9'n trong thol Phap.Cat clang-clap yeu-ki?u, cai c6t-cacn phong-nhs ctia

di?u tho., met cai gi rat Vi?t-nam, da quy€n-rd ta. Dgc

nhtrng cau :

N€u hurcrng dam say clay v6.i tr5ng ram,

Sao lei tr6ch ngu6.i thcr tinh lcri la ?

hay la :

Ch'inh ham ncay gi6 cl?.I t6.I trEn d6i,

Car kh6ng hen doe ng6y mai se mat ;

„6 THI NHAN VIET NAM

Tr&i da \thsni,1§ df u vLri}n cd nh?i ?

Dan-do gì cho 16 mSng song d6i I

ca thfty cai hay a day kh6ng phai la y thcy, nd chinh la

ciil6i lam duyen rat c6 duyen cda Xuan-Di€u, cai ve dai-

cic rat hi§n-1anh cda di?u tho'.

Nhtrng tho' Xuan-Di?u chfng nht~rng di6n-dat du'9'c

cai tinh-than c6-hfru ctia n6i gi6ng. Vi ch5ng tinh-than•m§t n6i gi6ng c6 can gi phai bat di-dich. Sao lai bat t.gi}.

mai phai gi6ng h?t ngay h6m qua ? Neu ra in?t md tinh-

tinh, tu-tu6'ng, tticr I?, r6i bao : ngtr6'i Vi?t-nam phai nhir

th€, la met di?u t6i v6-ly. Tho. Xuan-Di?u con la mt:.t

ngu6n s6ng rao-rat clrra tdrng th5y 6' ch6n ntrdc-non lang-

1€ nay. Xuan-Di?u say-d:£im tinh y€u, say-dam canh trc`rj,

s6ng v¢i-vang, s6ng cu6ng-quyt, mu6n tan htr6'ng cu¢c

d6'i ngan-ngdi cda minh. Khi vui cting nhtr khi bu6n,

ngtf6'i d§u n6ng-nan, tha-thi6t.

\ Nhtrng s¥ s6ng mu6n hinh-tht't'c rna trong nhfrng

hinh-thdrc nh6-nhat thu6'ng lai '£n-nau met ngu6n s6ng

d6i-dao. Kh6ng can phai la con h8 ngtr-tri tren rtrng xanh,

kh6ng can phai la con chim dai-bang bay met lan chin van

dam mdi la s6ng. Squ bang-bet ctia Xuan-Di?u c6 1€ d5

phat-biau ra met each day-dd ho.n ca trong nhdrpg rungd¢ng tinh-vi. Sau khi doc di doc lei, nha tbo. c6 tam-

h6n phtrc-tap nay, sau khi d5 tim ki6m Xiif a.-Di€u hoai,

t6i th5y day m6.i th¥c la Xuan-Di?u.

X U A N - ,D I E U 117

Trong cinh mda thu rat quen v6ì thi-nhan Vi?t-

nam, chi Xuan-Di?u m6'i d8 y den

Nhtrng luòng run-ray rung rinh 16...

cring cai

C5nh bi€c run run clan fr-nhi.

Nghe dan dtr6'i tr5ng thu, chi Xuan-Di?u m6'i

thzyLinh lung b6ng sang bang rung ndnh

va m6.i c6 cai x6n-xao gdri trong may hang chfr la-

ldng nay ,

Thu I?nh, Gang t!nam ngu`,/€t t6 ng&i ;

Dan ghe nhu nu'oc, lanh, tr&.I cri.

Long lanh ti€ng sdi vang vang han :

Tr5ng nh6. T"@m~{]uro'ng, nh?c nh6. ngu.&i.

Cting chi Xuan-Dieu m6Ji tim dugc no.i d6ng que

.,ai canhM6y bi6c v"e dau bay gJaayp g~ap,

Con cb tr6n ruS[Ig c6nh phan van.

Tar con c6 cia Vu'6'ng-Bet lang-le bay v6.i rang

chiEu den con c6 cda Xuan-Dj?u kh6ng bay rna canh

phs n-van, c6 squ cach-bi?t ctia ho'n met ngan n5m vac&a hai tli€-gi6'i.

Cho d€n khi Xuan-Di?u yeu, trong tinh yeu c&a

ngu'dri cting c6 cii gi rung rinh. Ngu6ì h6i-tu'6jng I?i :

Ru'Q.u na.I mat v6i khi nhin u6m thdr ;

G~am trong long va khi dfrng ch& ngay ..


Va nh?c ph~an dLr6.i chan md`ng s6nh bu6c ;

V5 icy gi5ng trong I&i nh6 khcyi ngb.I ;

Ta 6o m6i Gang say mil.i gi6 nLr6c ;

R?ng mi dai xao d§ng 6nh duro.ng vu.I.

C6n rat nhi?u c5u c6 th6 tieu-bi§u cho 16i xtic-cam

rie!ig ctia Xuan=Di?u. T6i chi dan in?t thi-dq nay nfra.

Trong ban dich Ty=ha hanh c&a Phan-huy-Vinh c6

hat cau :

Thuyan rn~ay 16 d6ng tca=y 15ng ng6t

Mat vi`J.ng tis{ig trong vat long sang

ta canh chung quanh thuy6n sau khi ngtr6'i ty-ba phil

vtra danh dan xong. M?t cai c`£nh ling-1€, l?nh-lting an

niot m6i bu6n am-tham, kf n-dao. The-Ltr c6 16 da nh6.

d€r`. hal cau 5y khi vi^€t :

Ti€ng diau s6o nao~nao trong vat,

Tr&i quang mây xanh ng6t mau lor.

Mac dau hai chi} tt nao-nao`» c6 dua vao trong cau

trto. met chdt rung-d¢ng, ta van chtra xa gi cai kh6ng

khi binh-yen tr6ri ben Tarn-duo'ng. V6.i Xuan-Di?u ca

tinh lan canh tr6' n6n x6n-xao v6 cting. Ngtfdi ky-nfr cda

Xtian-Di?ul ci3ng bo'-vo nhor ngtr6'i ty-ba phil. Nhungnang kh6ng lang-16 bu6n, ta th5y nang run len vi dau

kh'6 :Em spy la6m. Gis E15ng iran mQi n6o ;

Tr&i a"ay trEing I?nh-leo su6t xu.crng da.

Ngay tdr khi tr5ng m6'i len,, Pang da thay :

(I) « I.dj ky-nth 7>, trich theo day.

XUAN-Dl£U 119

Gi6 theo tr5ng tL`r bi'€n ±hSi qua non ;

BuVo.n theo gi6 lah xa I.i`rn(g {ho6ng rQFn.

Chi trong tho' Xuan-Di?u m6'i c6 nhfrng thofngbu6n r6'n-rg'n r^htr vay.

Ngay 16'i van Xuan~Di?u cting c6 ve cho'i-voJi.

Xuan-Di€u vi€t van ttra tre con hQc n6i hay nh-Lr ngu`6'i

ngoai-qu6c md.i v6-v6 ti6ng Nan. C{£u van tu6ng b6',

ng@. Nhtfng cfi ding b6'-ng6' a-y chinh la ch6 Xuan~

Di?u how ngudi. D6ng ttr-ttf&ng qu`£ s6i-ii8i kh6ng t!i8di theo nhdrng du6`ng c6 sam. Y van x6 day, khu6n-kh8

cau van phai lung-lay.

Nhung x6t r¢ng fa, c.ii nao-ntic, cai x6n-xao c&a

Xufn-Di?u cting la cai i]ao-ndrc, cai x6nhxao cda thanh.

ni6n Vi?t-nam bay gi6'. Squ ddrng chain v6-i phuong

Tay d5 lam tan r5 bao nhieu btfc thanh kien-c6. Ngu6ji

thanh-ni6n Vi?t-nam du'9'c dip ng6 tr6'i cao dzt rSng,

nhtrng cdng nhan d6 rna cam th5y cai the-ltro'ng ctla vtr_

trti, cii bi-ddt ctia ki€p ngu'6'i. H9 ttr6'ng c6 th8 n{iam

mat lam lieu, 15y ca-nlian lain ctru-cach cho cc4-nl.I:tn,

lay sq s6r]g lain ini.ic-dich cho squ s6ng. Song d6 chi

la met each d6i minh. t` Ch6..cia ri€ng em phii g{ip J6±ig

®m „ 16.i khan-cau cris flgtf6.i ksJ-nti cting la ldi k!ian.

cau cia con ngtf6'i inu6n thu6'. D6'i s6ng ctia ca„nhfn

can phai vin vao mat cii gi thi6flg-lieflg ho'n ca-nhfn va

thieng-lieng hoifl sq. s6ng.

86ii Xufn-Di?u da gdri troflg thoi c&a ngu6ti lari

v6'i met chtit hu.o'ng xu'a cria d5t iiudc, boo 11.hi6u n6i.


fli6m rieng cda thanh-ni€n bay gi6' - Xuan-Di?u m6'i

nhft trong cac nhs tho' m6'i - nen chi nhtrng ngir6'i

long con tr€ m6'i thich doc Xuan-Di?u, rna da thich thi

phfi me. Xuan-Di?u kh6ng iihtr Huy~Can vdra bu6'c vaolang tho' d5 dtro'c rigtrdi ta danh ng,ay cho met ch6 ng6i

yen-6n. Xuan-Di?u den gitia chting ta t6'i riay da ng6tn5m n5m rna nhdrng ti€ng khen che. van chtra ng6it.

Ngtrdi khen, khen h€t sti'c ; ngu6'i ch6, cli€ kh6ng ti6c

16.i. Song nhfrng ai che Xu5fl-Di?u, ttr6.ng Xufn-Di?u

c6 th5 tra 16'i theo i6i Lamartine ngay trtr6.c : « Da c6

nhfrng thi€u-ni6n, nhtf ng thi6u~nti hoan-ngh€nh t6i. t>

V6'i met nha tho' con gi quy cho bang sp hoan-

nghenh cia tu6i tre.Juillet 1941

Trang

Trong vtr6'n d6m Zy nhi6u tr5ng qua,

Anh sing tu6n day cac 16i di.

T6i v6ii ngirdri yeu qua nh? nh? ....

Im lim, kh6ng dam fl6i nang chi.

Bang-khufng chan ti€c dam len vang,

T6i sg` dtr6'ng trang ti€ng day vang,

Ngo.-ngac hoa duyen con nap la,i Va lam sai 1@ nhip trang clang

Diu-ding dan nhfrng anh toi xanh,

Cho git:t du-dtrcyng di¢u riitia canh ;

XUAN-DIEU121

Cho gi6 dtro'm bu6n, thai nao d¢ngLinh-h6n y6u-di?u c&a d€m thanh.

Chting t6i 15ng-l€ btf6'c trong tho',Lac gifra niem em chfng ben b6',Tr5ng sang, tr5ng xa, tr5ng r¢flg qua IHai ngtr6'i, nhtrng chzng b6't bo'-vcr.

(Tho Tho, ip lan thdr hal)

Huy6n . di?u

Les parfums, les couleurs et les sofls se r€pondenl

Nay ling nghe em khtic nhac tho'mSay ngu'6.i nhu rtrqu t6i tan-h6n ;Nhu hu'o'ng thfm tan qua xtro'ng tdy,Am-di€u, than-ti€n, than tan h6n.

Hay tqu bu6ng cho khtic nhac hudng

Dan vao the-gi6ii cia Du-dtro'ng SNgdrng ho'i th6' lei, xem trong 5yIii6n hi€n hoa va phfng-ph5t htrcyng.„.

I-Iay nghe lati lou gh6 ben tai

Gong su6i, 16.i chin, ti€ng kh6c ngudi ;H5y u6ng tho' tan tror`.g khtic nhacNg9t-ngao than g9i thu6' xa kho'i..„

R6i khi khtic nhac d5 ngdrng im,Hfy van ngdrng ho'i nghe trai timcon cdr rtin hoai, nhtr. chi€c liSau klii. tran gi6 d5 im-lim.

(Th'a The, in iafl thdr hal.)

'22 THI NHAN VIET NAM

Tinh trai

T6.1 nhs Rimbaud v&± Verlaine,

Hat chang thi-sl choang ho'i men,

Say tho' xa I?, m6 tinh ban,Khinh r6 khu6nm6n, b616i quen.

Nhti'ng bu'6'c song song x6o dam trtr6'ng,

D6i h6n ttro'i dam ngat hoa hiro'ng,H9 di, tay y6u trong tay manh,Nghe hit an tinh gitia gi6 stro'ng.

K6 chi chuy?n tru6'c v6'i ngay sau ;

Quen ng6 m6i son v6.i ao mau ;Thay k? thi6n-du6'ng va dia-ng¥c !

Kh6ng h? mac-ca, hg yeu nhau.

(Tho Tho, in lan thtr hal)

Nhi h@

Trang vtr a dti sing d€ gay mo.,Gi6 nhip theo dem kh6ng voi-vang :

Khi tr6'i quanh t6i lam bang to'Khi trb'i quanh t6i lam bang tho'.

Gay c6 binh yen, khuya tinh-mich86ng dau len khtlc i?c-6m-£4f.au.„.

Nhi h6 d8 b6c ni€m c6-tich,Kh6ng kh6c nhung rna bu6n hiu-hiu.

Dieu nga sang b±i M?nh-IS-Quan,

The g6m xa v;ng tif mu6n ddri.

XuAN-DIEU 123

Suo'r]g ntfo'ng theo tr5ng ngdrng lung tr6'i,

Ttrong-ttf nang long len chcyi-vo'i ....

Ti6ng dan tham diu dan t6i di,

Qua rihtrng san cung r¢ng hii-n6.C6 phai A-ph6ng hay C6-t6 ?

La lieu dai nhtf met net mi.

... Va nang L¢ng-nggc lay Tieu-lang,

Ctr6'i hac mat dem bay len trdi.

Vua Tran hau-chtia ng6 tr5ng vang,

Khdc Hau-dinh-hoa ducrng len kho'i.

Linh-h6n ltru gitia ba du-dtro'ng.„.

T6i th5y xiem ngh6 n6i gi6 ltia ;

Nhti:ng nang cung-ntr udc mcr vua,

Kb6ng bi€t bao gis. ngu6i nh6' thuo'ng,*

T6i yeu Baa-tqu mat sau-bi,

T6i m6 Ly-ccr hinh nhip-nhang,

T6i ttr6ng t6i la Du'6.ng Milih-hoang,

Trong oung nh6' nar]g Du'o'ng qui-phi.

(Tho Tho, in lan thdr hall

Day mda thu t&i

Rang lieu diu-hiu ddrng chiu tang,

T6c buan bu6ng xu6ng 1€ ngan hang ;

Day mda thu t6'i ~ mda thu t6'iV6i io mo phai d?t la vans.


Hon mat loai hoa d5 rung canhTrong vtr6'n sic d6 rtia mau xanh ;Nhtrng lu6ng full-ray rung ririh la ....D6i nhanh kh6 gay xuo'ng m6ng-manh.

`Thinh-thoar]g nang tr5ng ttr r]gan-ngo'..~

Non xa kh6'i squ nh?t su'o'ng m6' ....

D5 nghe r6t-mu'6't lu6n trong gi6~..Df vang. ngtr6i sang i]hfrng chuy€n d6 ....

rvlfy van ttrng kh6ng, chin bay di.Khi tr6'i u-uft ham chia-1y.

I't nhi?u thi€u-nth bu6n kh6ng n6iTtra cdra nhin xa,\ nghi-ngg'i gi.

(Tho Tho, in lan tht} hal)

VSi , vang

T6i mu6n tit n5ng diCho mau ddrng ni'iat mat ;,T6i mu6n buec gi6 laiCho htro'r]g ddrng bay di.

Ctia ong bu6`m nay day tuan thang niat ;Nay day hoa cda d6ng n¢i xanh ri ;Nay day 1£ ctia canh to. pho' phat ;Cfia ye'n anh nay day khtic tinh siV5 nay day anh sang chdp liang mi.M6i sang s6'm than Vui h±,ng g6 cfra ;Tliang gi€ng ngon nhtr met. cap m6i gan ;Toi sling-sudng. Nhtrng v¢i-vang mSt flti'a ;

T6i kh6ng ch6' nang h? m6'i hoai xuaii.

XUAN-DIEU 125

Xuan dtrcyng t6'i, r!ghia la xuan dtro'ng qua,

Xuan con non, nghia la xuan s6 gia,Ma xuan h6t, nghia la t6i cting' mat.

I|}ng t6i rang, nhung lirg'ng trcti cdrchat,

Kh6ng cho dai th6'i tr6 ctia nhan-g:an,

N6i lam chi ring xuf n van tuan-hoan,N6u tu6i tre chfng hal lari thim lai i

Con tr6'i d5t nhtrng ch&ng con t6i m5i,

Hen bang-khufng t6i ti6c cf d5t tr6ti ;

Mtii thing ham dell r6'm vi chia-ph6i,

Khap sang nhi van than than ti5n-bi?t ....Con gi6 xinh thi-thao trongla bi6c,

Phii ch5ng h6'n vi n6; phat bay di ?

Chim ron-rang bang dt't.t tiGng leo thi,

Phai ch5ng sg d¢ phai tin sip st+a ?

Chang bao gi6', 6i ! chfng bao gidr ntia ....

Mau di th6i I mtia chu'a nga chi€u h6m,

Ta mu6n 6mCa squ s6ng ni6'i bit dau mo.a-m6.n ;

Ta mu6n ri€t may dtra vagi6 lug'n,

Ta mu6n say canh btf6'm vdi tinh yeu,Ta mu6n thau trong met cii h6n nhieuVa non-ntr6ic, va cay, va c6 r?ng,

Cho ch6nh-choing mdi thorn, Oho d5 day inh sang,Cho no-ne thanh-sac o'ia thai tLrcyi ;~ Hfyi xuan hang, t.1 mu6fl can vao ngLro'i i

{Tho Tho, iri lan thtr hat)

'26 TIII NHAN VIET NAM

Chiaurl=

H6m nay, tr6'i nh? left cao,

T6i bu6n, kh6ng hiau lam sao t6i buan ....

Li hang rcyi ling ng6 thu6n,Su'o'ng trinh roJi kin tti. ngu6n yeu thu'o`ng.

Phft pho' h6n cria bang hu6'ng,Trong hcri ph].€u-bat con vuo'ng mau hang.

Nghe chdr'ng gis nh6' qua song,

E ben lau lach thuy€n kh6ng vang b6'.--Kh6ng-gian nhu c6 day tcr,

Btr6Jc di s8 dirt, d¢ng h6i se tieu.

Em €m ch{6u ngan-ngo' chi§ti,

L6t]g kh6ng sao ca, hiu-hiu kh€ bu6n„„

(Tho Tho, in lan thtr h...i)

Vi6n+kh6ch

Duo'i2g ltic hoaflg-h6n xu6ng,

La gi¢ v].6n-khfch di.

Nu6'c dtrg'm mau ly-bi€t,Trdi vuo'I]g htro.1]g bi€t-ly.

May 1?c hinfr xa-x6i ;

Gj6 thari niem tr6ch-m6c.

Mav 6i vi gi6 6i !

Ch6' n€n lam hg kh6c.

Mat rtgfi?n nhin thau da ;

M6i kh.6 li€t n:u ldi.„.

XUAN-DIEU 127

Chan d6'i, tay mu¢n rz ....K6 khuat ... ke tr6ng v6.i ....

H6m nao nhtr h6m qualvla k§ tren g6i sanh ?Anh di, du6'ng c6 hoa„..T6i nfm trong tuT6i I?nh.

Bu6i chi§u ra cfra s6 ;86ng chi.ip ca {rtvi t6i i-Om mat kh6c ru'ng-rfrc ;Ra di la h€t r6i.

(Tho Tho, in lan thti hal)

Tur¢ng . tii', chièu. . .

Bdra nay lanh, mat tr6'i di ngd s6`m ;Anh nh6' em, em h@i i anh nh6. em.Kh6ng gi bu6n bang nhfrng bu8i chi6u €mMa anh sang m6. dan cting b6ng t6i.Gi6 ltr6't-thtr6`t k6o minh qua c6 r5i ;D€m bang-khuang d6i n]ie'ng lan trong canh ;May theo chin ve day ntii xa xanhTdrng doan 16'p nhip-nhang va ling-1€.

Kh6ng-gian xam tu6'ng sip tan thanh 1?.

Th6i h6t r6i i con chi ndra dau em iTh6i h€t r6i, gi6 gac v6.i tr5ng than,V6'i strcrng li rung tren dau gan-gtii.Th6i da h8t h6'n ghen va gj'an-d6i,

(Dtrg'c gian h6'n nhau I sung-sur6'ng bao nhieu !)


Anh met in?nh, nghe tat ca bu8i ch;?uVao chain-chain 6' trong h6n hiu-qu?nh.

Anh nh6. ti6ng. Anh nh6' hinh. Anh nh6' anh,Anh r]h6' em, anh nh6' lam i em o'i.Anh nh6' anh ct'ja ngay th ang xa khcyi,

Nh6' d6i m6i dtfo`ng ctr6'i 6` I,1iuo'r.g tr6'i ;

Nh6. d6i mat dtfo'ng nhin ann dam-dam.Gi6 bao tall, tt`f rig tram nh6J thu'ong di,-Ma ky-ni?ni 6i, 9dn g9i ta chi„~

(Tho Tho, in lan thtr ba].

• Ldi kv.nfr

Khach ng6i lai 6iìrg em tror]g ch6c ntra ;

V¢i-vang chi, tr5ng sang qua, khach o.i.Dem nay rim : yen ti?c sang tr€n tr6'i ;Khich kh6ng 6',16r]g em c6-d¢c qua.Khach ng6i lai cting em I day g6i la,Tay em dfty, m6'i khach nga dau say ;Day rug'u n6ng. Va h6n cia em day,Em cung-kinh dat dtrdi crian hoing-tfr.Ch6. clap han em I

Trang tar vi6n-xdr

Di khoan-thai len ngap dinh tr6'i tr6n ;Gi6 theo tr5ng tar bi§n thai qua non ;Bu6n theo g].6 lan xa tdrng thoang rgn.L6ng kv-nff cting sau nhtr bi?n 16.n, -Ch6' d§ rieng em phil gz`p long em ;Tay ai-an du-khach hay lam ram,

T6c xanh t6t em xin nguy?n d?t v6rig.

XUAN-DIEU129

Day h6 h6n em tri?a-in;€n tr8n s6ng,

Tr6i phieu-1-Lru kh6r]g vong ben hay ganh.

Vi minh em kh6ng duo'c quan cnan ann,

T6c kh6ng phil nhting day tinh vir6'ng-viu.Em sq lam. Cia-bang tram mgi nco ;

Tr6.i day trang lanh-leo su6t xtrong da.

Ngi;~6'i giai-nhan : ben dgi du6Ji cay gia ;

Tinh du-khach : thuy€n qua kh6ng buec c'nat.*

L6ii ky-ntr d5 v5i vi nu`6ic mat.

Cuec yeu-duo'ng gay-git vi ling cho.i.

Ngu6'i vi6n-du long ball nh6` xa khcyi,

G6J tay vtr6'ng d6 theo 16.i gi6 ntr6.a.*

Xao-xac ti€ng ga. Tr5ng nga lanh bu6t.

Mat run m6', ky-nff [h5y song tr6i.

Du-khach di.-Du-khach da di fbi.

(Ngay nay)

Nguy?I . cam

Trang nhap vao day cung nguy?t lanh,

Trang thtro'ng, trang nh6., h6'i tr5ng ng5n i

Dan bu6n, din lang, 6i dan chain,M6i gigt ro'i tan nhtf le ngan.

Mfty vang, trdi trong, d€m thdy tinh.

I.inh-lung b6ng sang bang rung minh,

130

a

THI NHAN VIET NAM

Vi nghe nuoing-tdr trong cau hatD5 ch€t den ram theo ntr6'c xanh.

Thu lanh, cang them nguy?t t6 ngb.i ;Dan gh€ nhu mr6c, lanh, tr6'i o'i.Long-1anh ti6ng s6i vans vang h§n :Tr5ng nh6' Tim-ducrng, nhac nhd ngu6'i ....

86n b? ann nh?c : bi8n pha-1e ;Chi8c dao h6n t6i ro'n b6n b?„..Suo'ng bac lam thinh, khuya nin th&Nghe sau am-nhac den sao Khue.

(Ngdy nay)I

Give , gis

Mau v6.i chtr, v¢i-vang len v6+i chdr i

Em, em o'i, tinh non da gia r6i,Con chin hang, trai tim nh6 ctia t6i,Mau v6'i char i th6.i-gian kh6ng dtrng dg'i.Tinh thai gi6, mau yeu len ph5p-ph6Ji :Nhung d6i ngay, tinh m6'i da thanh xua.Nang moc chura tin, hca r¥ng kh6ng ng6.,Tinh yeu den, tinh yeu di,` ai bi€t.Trong gap-g6' da c6 man ly-bi?t ;Nhdrng vtr6'n xtra, nay doan-tuy?t d5u hai ;Gap di em, anh rat sg ngay mai ;D6'i tr6i chfy,long ta kh6ng vinh-vi6n.

*

Vdra xich g6i chin, in?ng vans tan bi€n ;

Dung-nhan xe d¢ng, sac a?p tan-taiih ;

XuAN-D!EU '3!

Vans son duuo'r^g !§ri^g..lay b'd^6i chi3u Ear.h,

Quay mat lai : ca lau c+.i`:1,i df v6,,Vi clrft mfi,y di, thecy 12.r^ 'v'ili: gi6,

Bi€t the nao rna chafvti-ii:,i, cm O.i ?

S6.in nay, suo'ng x£-xicl~i ca c/flan tf6'{,

Gitic hang-nh?{I thi6n di v8 c6i b=tc,

Ai: n6i €r`d6'c 16rig anh 1:'ì6r;g `{,1iiilj-ci.ic.

Ma 16ng elm, sao lai c:riic Lro'-'iro' ':'

I-Iai met mtìa boa li thus m5ng to',

D6t rri`d6n n€n s;Lqh {n€t tr6'i ch6i 16i :

Tha met phiL'i,t huy-hoaiig r6i ch9t t6i,

Con hon bu6n le~16i su6t tr,5m 1£5m+

Eni. vui di, raflg n6' anh tr5ng ram ;

A:rd htit nhtiy c&a m6i gi6' tinh-tap.

Mau v6'i chdr, v¢i-vang len v6'i ch-i'-L' i

Em, em cri ! tinh z[uii sa:I g..a r3i.„.

(Ngay nay'

iiinlg

N5r!-na stf o'ng nggc quaiih €h`3^n dau ;

rnTar.g nh6 ba;ig-khuang chiau ld thi.

I~I€Li.-v6 b6il+g kh6i tr3n dau hanb ;

Canh bi€c run run chan .j nhi.

Gi6 than, ma}r lang, clang thu xa ;M6'i t?rih mu.a €rura, chi€u a;a ta.

Bu6n a song -.yà!+ih nghe d5 I?i,

Mo'-ii6 troiiig rii§t ti€ng chin qua.

j32 THI NHAN VIET NAM

Ben cfra ngdrttg him the.a bdrc g5iii,

Iiay hay thiic-nfr mat nhtr thuy6n ;~ C+i6 thu boa ctic vang hrng dau,

Sic manh huy-hoang ao trang-nguyen.

(Ngdy nay)

Bu@n trang

Gis sang bay v?, thi-si nh6'

This o.ng ai lkh6ng bi€t, dtrng bu6n trzng ;

Ht:y~hrj±ng t.rang rSng, nguy-nga gi6,

Xanh b;6c tr6.i cao, bac dat baflg.

Rqfy tring ngang ham,g t,qu thu6' xtra,

Bao gis. vian-vong d€n hay gi6'„..

Sao vang le met, trang rieng chi€c S

D6m nggc t6 ngdi men v6'i to' ....

Chi bi5n tr6'i xanh, ch8ng b€r. tr6'i,

l\/lit tim them rcrn anh kho'i-,vo'i.

Trang nga ]ang-1€ nhu' bu6ng tuy6t,

Trorjg su5t i.:}i6rig-gian, €ich-m!ch ddi.

Gi6 nQ rna bay ]er, nguy?t kia,

Them d€tii strcrng 1?mh xu6rig dam-dla.

F\tgarig dau ngam mai chtra xong nh6.,

Hoa bL~6'i tho'm r6i : d€m d5 khuya.

(Ngay nay)

XUAN-DIEU

• Hoa d6m

Chefl la 11.ic, nhi~rng brip nhai m6J ndra,

H6'p b6ng tr5ng day mi?ng nh6 xinh-xinhVi gi6 im, va derî cdr lam th±nh.

Doan giay phtit cfing lan khan nghi da.

Trclng 6' d6 ; dft vtrdrn th6u bang id ;

Trdi tren kia valtg rna, sang nhtr bang ;

L£ 1im-d;`m tr6n may nggn hang-bang ;

Cinh la-lf ttf fyiig cfi6. ai d6n d'£y.

Oi vamg tang i

Trong gidr mo' ngd 5y,

86ng hoa n!iai thdrc day, s5rT.h tdrng d6i ;

Hoa nhai xanfi, dtr6'i anfi nguyet tu6n tr6'i,

Anh nguy?t tr5iig tr6n hoa nha,i dric stia.*

Sao hg kh€o n5n-fia rna b5'-ng5',

Nhfrflg Hang hoa ch6' dg'i gi6 phong-1Ifu ;

Chieu kha lien ao m6'&, kh8 nghi€ng dau,

M6i canh btr6àn yeu-y€u thari tuy€t-b?ch.

Nguy?t 1£c-dac €igr,g n6. d.5n lach[tach }

L6ng pho'i-phcyi chtrrig do'i cai o{ig chain ;

Mi:?ng th& ra hurcyng, hiro'ng t6a tinh ng`£m,

Hoa kp-ntr da m6f 16'i tr6u gh€.a.*

Chang gi6 1ai di khuya flgoai khuft nGo,

Nghe tie.ng thcym, lieu-1i?u den tim huro'ng.

Canh-du-1ang tha-t!iny6't phzt qua tudng,

Ao c6ng-tfr giai la vu`cyng n5o-nu§t.

133

134 Tin NHAN viET NAM

Nay hoa ngQc da gist mi.nh trang-mu`5t,

Thoang tay tinh gi6 vu6t b5iig lao-dao :-Hu'o'ng hiu-hiu; men g£6 cting nggt-ng&o.S

H6n nhs-nhs rna dau hoa n5ng-tr¥u.

j€

La mau sac hay chi la am-di?u ?

La hu'cyn.g say hay chfnh 5y rug'u tl-io'm ?

Gi6 canh khuya hay nghin ng6n tay 6m '?

Tfang m5i-1ai phri mang to' ao-m¢ng ..,.

Gi6 chap canh cho horo'rig Gang t6a r?ng,

X6c nhau di vao khip c5i xa bay

Va his o'ng bay, thi hoa ttr6'ng hoa bay„„

(.Sdch Tei Bbi nay 194!}

a

a h us y - 1. S n

Gtri;T Ht3y-Can sirih :.Say 3I Mai 1919+ Qiie~cL.ii5n :

Tang An-phti, huy¢n Hu.crng-scrr. (Ha-tinh}. HQc : lop 2lfm

a trur6.ng t6ng,16'p tL~ d6nJkhi d±u ttl-tar tay a Hue. HiSn

hf+c trtrdng Cao-afng N5=g-lfm.

H6i 1936, c6 vi€t g:-i.i Tr=,`.g-i.r„ Sang Hurong (kS

rldn-quy). Tdr 1938, d2ng tho. a Ngdiy nay.

Da xuat-ban : Lira Th;eng (D6ii nay, Ha-n6i, I94o).

#

BA c6 h6i ngtrcy; ta €.Lf&ng mLi.6n lam tho' hay

pha3 1a ngirdi hay kh6c va thi-n.hfro m6i lan càm brit la

m§t lan phai tt naflg khfn lau r3-fl:i,t 1€ >>. NhtFng bu6fl mai

Cfing chan. Tr6n tao-dan Vi?€-fla:n b6r]g phe ph'£y m¢t

ngc!n gi6 yeu dd.±, I-Liy kh6ng €h.6i tan tthdrng dam may

5au u-am, sorjg c`-3rig Sg may lan. r]gaii len nht~giig ti2:rig reo

vui. Ngus6'i think tai s€ nhan ths.y rrong nhi~rng ti€ng k?a

con bi8t bao flhieu vui gtrg.qg, nhu'ng dau sao sìj` c6-

ging dau d&r] ctia t;a met 16'p rAgi+r6'i di tim vuj, cai canh5y ai tfigy !2|a cbaiig d¢ng long ? Than 6i I ngay vui ngin-

ngtii, chti~a d.Lr'9.c may n5m r^5ì bu`6n d5 tr6j ve, tthi5m-

dam va n¥ng-lie htyr[ xiLra.

N6 da fLr6. ve trong t?p « Ijfra Thi6ng \>. V6'i nht~giig

tinfi-cac*d khac h8n. Cai bu6n « i,dra Thieng >> 1a cai bu`6n

t6a ra tdr day h6rT. met ngtrdri col,h6 kh6ng bi6t d€n iigo?i-

cinh. C6 ngu6'i mu6n lam tho. phai tim nhfrng cfnh men

tho. Huy-C?n kh6£ig the. Ngu6n €ho d5 san trong long,

136 TH! NHAN VjET NAM

d6ii thi~nhan kh6ng can c6 nhiau chuy?n. Huy-Can c618

d5 s6ng mat cuSc d6'i rat binh-thurdng, nhtrng flgu'6.i

lu6n lu6n lang nghe minh s6ng d8 ghi lay c:.ii nhip-flhang

lar}g-16 cda the-gi6.i ben trong. Ai d5 so sanh Lag Moce-

dades del Cid cfia Guillen de Castro v6'i le did cda,

Corneille hay Kim Van-Ki?u truy?n cda Thanh-tarn tai

nhan v6'i Doan-tru`6'ng tan-thanh cda Nguy5n Du d6u

nhan th5y trong Do?a-c]-ur6-ng tan-thanh va trong le Cid

nhi€u tinh rna lt chuy?n. N€u ta so sdnh tho' Huy-Can

v6'i tho' h6i trtr6'c, ta cting s§ th5y nhu th6.

Huy-Can di ltrg'm-1at nhfrng chtit bu6n ro'i-rac da r6i

sang-tao men nhtrng van tho' ao-n5o. Ngtfai d6Ji s? ngac-

nhien vi kh6ng ng6' v6.i met it cat btii tarn thu6'ng thi-

nhan lai c6 th,8 dric thanh bao nhi€u chau flgQc. Ai c6

ng6' nhi}ng btr6'c chfn d5 tan tren du6'ng kia con ghi

lai trong van-tho' nhtrng dau-tich hfn kh6ng bao gidr

tan dLrgc ?

Th6i d6 tar! ròi van g6t hucrng

Cda ngu&i d?p t6.i tgf ±r5m phurtrng.

Tan r6i nhtrng btr6.c kh6ng hb-h?n

D6 bu'6.c {riing rlhau mist ng5 dur&ng.

Lai c6 khi su6i bu6n thuo'ng ctr ttr trong than-tanchiy ra lai-lang kh6ng vu6'ng chdt b¥i tram :

Oi I na®ng vang sao m5 nh6'-nhung I

C6 ai dan ls d% tcr chdng ?

HUY -CANi,37

C6 a.I ±i6n-.I,ìSt ncri xa ja.y

Xui bLr6`c chan day cclng ngai-ngdng...:

Phai tinh lam m6'i thfy r516ng minh rnbir the gi.aa

cai 6-at, cai fen-rip ctia cu¢c d6'i hang ngay. Day c6 16

la in?t di€u Huy-Can d5 hoc du'Q'c trong tho' Phap.

P`"ntrng v6.i tri quan-sat ran-1uy?n trong nan h4Qc m6.i£

Huy-Can da lam met vi?c tao-bao : tim v€ nhi±ng canh

xura, no.i bao nhieu ngtf6'i da sa lay -t6i mu6n n6i sa

vao khu6n-sao. Ngtr6'i n6i cdng ta n6i bu6n ncyi quJin

chat deo cao, n6i bu6n ctia sang dai trb'i rang, n6i bu6n

ctia ngu6'i lfr-thdr ddrng ngtra tren r,on, bu6n d€m mt#a,

bu6n nh6' ban. Va Gang nhtr ngtr6.i d5 lam tho. v6.i

nhdrng cai hinh nhtr kh6ng c6 gi nen tho', ngtr6.i tim ra

thcr trong nhfrng ch6n ta ttr6'ng kh6ng con c6 tho' na:a.

INgtr6.i da g9i day cai h6n bu6n cda D6ng-A, ngLr6.i da

kho.i lai cai mach sau may nghin n5m van iigam-ngarri

trong c5i d5t nay. Hay-Can-tri§n mien trong canh xu.a,

trd chuy?n v6'i ngirb'i xtt'a, lu6n lu6n di v§ tren con

atr6.ng th6.i-gian v6-tan. C6 lilc hinh nh.i-tfii-nhaii

kh6ng phan-bi?t m¢ng v6.i thtfc, ngay trir6'c v6i ngay

nay. Canh trtf6'c mat ngLr6'i mo-mang nhtr da thfy 6.

met ki€p nao ; tinh m6'i nh6m ngtr6'i ttr6`ng chdrng di

h?n dau tt tar v?n-kt `j.

Nhtfng con dtr6+ng ve qiia-khtr di carig xa, cans

c6-tick ; ttr b6 Gang ving ling, menh-m6ng. C6 |g thi.

nhan troiig cu¢c vi6ri-du aa c6 lan nhac th5y cai xa

thfm cia th6'i-gian va kh6ng-gian, c616 ngir6'i da nghe

!38 THI NHAN VI£T NAM

trorig h6ii {icri gi6 l`?.nh~.btt6t tdr v6 cling dffa d€n. M¢`t.

Pascal hay mSt HiJgo trong i+'ic d6 s€ rtlng minh, sg hi5t.

fro£:,1g. Vd.i c6i di{:>rm-a?in c`'ia ng'rf6'i phtto'ng D6ng thai

trnj,`6Jc, Huy-Can chz 1.5ng-15 i3iLi:3£1 :

P{.i$4L chi8c lin!~i-;ri`bn rih6 ..

Mang rriarig €h;Srii-cS s"au.

T€,ì nh6. lei cai bii+6rt` cia mSt thi-nhan khac, Tr3n-

tfr-fùl-gang, ngan iiti.in trrf6'c, c`3ng d5 c6 met cujc vi€ii-

du tLt'crng-tq' j`.,hLr the :

Ai n`gur&i {rLr6.c; da qua ?

Ai ngLr&.I sau chLra Ja ?

rtghi .Er&j diva± \i6 cting,

MiSt in?nh tu6n gip+_ ie.1

Tuy :ihièn di3m~aic?mì Ci€n daiJ ngi.f6'i ta ct~iflg khc^\ng

this zn¢t min:[i d`,`';Jag trLt'6'c v6 ctmg. Ngtr6'i ta can phfi

mt'cTr_g-ttt'a vao met c.4i gi cho d5' le-loi : met 16ng t!.n,

1.iciy it nir+qua, m§t tinh yeid, theo nghia th@ng-thtr6'ng va

ch.£ri-chinii ci.t,a c:ifr yeu. Htty-Can c6 18 d5 thi€u tinh

y€u, rna T;iLrgrig,5€ c-i:i 11+gu'di lz}i chi la met cai b6ng,df glfi i€ cau tlioJ thi dugc, da an-fii tfii kh6ng. Cho n€.ng

rig-LLr6Jj th5y iriinh 1?c-1ofi gidra cai menh-m6ng cia cta't

trdi, c£.i xa va.ng ct'ia th6.i-gian. L6'i €hcr vi the bu6n

(I) Theo bafi-d€ch cia 6. V6 L]-€m-Scyn trong C6-lau-m¢ng.INguy£'n van clin. Hfn : Ti6n bat ki6n c6-nhan

Hau bat ki6n lai giaF`Ti¢m thien dia chj du dti

D¢c thtrong nhien nhi 1¢ ha.

anu¥ -CAN 139

fur6.i-rtrg'£. Nli.u~fig thh"crflg !ih8t la. n!i#iig ao?r3 thcy vui

(chfflg h?,n bai tt Tiflh-ttr jj). Ta th5y met ngur6'i hian-

]anh lam va non-d?i larm„ vui nap-i.Zp, `rtti cu6ng~qu}.rt,

vi trong lric vui fjgùrdi ciari.g bi6t bu6n d.u:o`ng ch6' in.inh

dau d6.

Nhu'rig t.hu'ong hay men c6 lam gi. ThtrCing m8n

kh6ng dfi lam tan n6i bo'-vcr. Khoing tr6ng trong long

thi-nhan hga tinh y€u m6'i lap dtrgc mu6n met.

C6 ngur6ì s€ bao tho Huy-Can gis. Cia vi bu6n,

g.ia vi hay k€^-16 nhfrng chuy?n xa, nhting chuy?ri xura.Nhung trong c{6'i ri.gil.dri ta c6n c6 tu8i nao hay bu6n ho'n

tu3i hai in.rf o'i 1+ Con c6 tu.6i r`.ao hay v}Sn-vG fac2|. T6i

t{hfy thG Huy-C€m tr,€ lam. Htiy-Can da dtra t6i ve

kboang d6.i t6i biy t£,in n£,:a trcr6.c. T6i biJi-rigtii thu.ong

chang ni6¥i-thi€iLt h6i bay gid d5 s£{rig lu6n m¢*y nam troi``g

iliu-qu?nh. Charig ctir:g maiig met t:im long chita-chan

y6u-d5u di tim tinh yeu trong tinh b?n. Va vi the changcSng da di 1`3m dtr6'ng. Cba.fig th.gy cirjb tr6'i dep,. cfia:^jg

gap nhffiig tan-h`6ri c2o a_uy, char+`.g dtfgc \'6 s6 m8nthirc`ng. rifiti~ng d€p lam gi, cao qu¢ 1ajxpA g3, thircrng

men lam gi, n€u 16ri.g chang 1`:ii6iig hè d6n du.gc t; btrGng

an-a:. vi}- tfq b?O-Ia qu£'2„ 16ng c±i[a+qg gis-lan fa qu,a, ch,arig

mu6n quen minh, quen hGt thay tfortg €inh yeu ci±a met

mgtr6.i, v6 luan flgtr6.i nao. Char]g gci cfra hat ncyi ng

ch6n nay song b2o nriieu Cam-€u. deu d6r!g kin.

#

(I) Tu6i hal muoi, kh6ng pha]. hai mtrcyi tu6i.


N6j long xu'a, nay sgrc tinh. Dgc thcy Huy-Can, t6i

da gap lai met ngud.i em.Chi met. ngu.6'i em ? Kh6ng. N5m thar`.g dati 6i qua,

d6.i t6i dau c6 khac, nhtfng Lu6i hai muo'i d5 thapc ch€t

trong long t6i ?Mars 194|

Bu@n d6m mu.a

gem mira lam nh6' kh6ng-gian,

L6ng run them 1?nb f+6i flan bao-la ....

Tai nu'o'ng fltr6'c giot, mai nha

Nghe tr6'i nang nang, nghe ta bu6n bu6n.

Nghe di r6'i-rac trong h6n

Nhfrng chan xa ving dam mdn le-loi.„.

Rcri rcri ... diu-diu ro'i ro.i ....

Trani mu6n giot nh? n6i 16'i vu-vo' ....

Ttrung-ttf htr6'ng lac, phuo'ng m6' ....

Tr& nghieng g6i mong, ht}ng-h6' nan nghe.

Gi6 v6, long rang kh6ng che,

Ho'i may hiu-hat ban be tan-tu~~..

(rtyo T'1i€ng),

Tinh , tqu

Sing ham nay h6n em nhuJ ta ao,Y [rong veo la ltrgt x6p €drng d6i.

ft u y - c A N 141

Ao d?p chtra anh ! IIoa thfm th6u d6.i,Ao mtt u6.c anh ban gitim chi6c nh6.Va rang i®.ting xanh, hang ctf6'i v6.i t:ia,

Xin m6'i anh chgn hinh sac y6u dtrcrng.H6n em day dd mu6n anh ngh6,thtrdng,Anh hay ban h6n em mau sang ch6i.

Anh c6 bi€t, ham nay la ngay hoiCda long ta. Em tran~thi€tg trarig-hoang.

Ann d5 va ; em lighe dtrdi chan vat.ig-Hoa la nd v6'i chuaiig ran gigng thim.

Tht'ta ch6' dgi, &i, thdri.-gian r6t lam,

Db'i tan ro'i &ì`±flg sao rtttig i:2ri.h tiiaii ;

Va trarig lu x8 ndra mat tinh .afu,

Gi6 than.th6' hi€t may 16'i van-v.i ?

L6ng em nh6' long anh tar `'an k`J,Gap ham nay nhtrng hell da ngari xtra.Yeu gidra d6'i rna h6tt a. trong mcr,

Tinh rang qua, dd'i kh6ng bi6n,gi6.i nfra.Day cdra rm¢ng long em. hnli hay md ;

Mau thanh-thi?,n rdri-rcri+ gi6 long, idnh :

H6n nh6' thtro'ng em det io clang anh.

{Ldra Thiengj

Di gidra dudng thorn

Dtr6'ng trc`ng ling : hoa dai v6'i mt\i ro.in ....

Ngtr6Ji cting t6i di dao gii}a dudrn€ therm,

Long giat sam it hirong hoa ttr6`ri.g-tLrvng.


E¥£t tk€u nang, b6ng ere rr3i b6ng phtrg.ng

Lan-lu'gt bu6ng oman nh? vtrdng chfn 1£u :

L€r7. b€ cao hay di xu6ri.g b6 sau ?

Kh6rig bi6t flti'a. ~ C6 chtit gi lam^ ngg.p

Trci]g kh@ngrkhi ... hi,rcyilg v6'i zr,au fi6a-hg'P„..

Met bti'6i tru.a khcnig bi€t 6J th6'i n<io,

Nhu bu'6i trua nhs-nh? trong ca-dao,

C6 cu gay, c6 btr6'm Yang nt~ra c..hdr,

It,ia d6i I.ii~a di.'fng ben vu'6'r. t!nh-tqu.

Bu6; tru'a nay xtra kia ta d5 di,

Phfi ftlng .;hafig ? L¢.)ng nh{r iì5 :3m chi I

Chan ben f:ban, h6n ben ban, yen tang,

FTgTd'dri cting t6i di: gil-ri.i +iir¢i'ng rai iiing,

Tri v6-tu cho da th6' h{rtyijg tinh.

Ngirdri kh€ nan tay, t6{ kh€ ngh;eri.g, minh

Nhii' sap rl`:ì, nhu'ng rna k*i6ng ; -kh6m trtic

Vi`jga d¢iig la, ta iih.Sn vao met ltic

Ca kht`ng-gian h6n h&u r2:I €htym-tho ;

Gi6 hiro'ng di:ra mtii, diu-diu phat-phcy~.

Trong caiih tang, vari dtra mtii gi6 tlic,ang„..'rri bang-qua nghi thoS.ng nhLrng bu{in nhieu ;

tt Chan h€t dtr6'ng thi long cfing h6t yeu jj.

Ciifn clang btr6'c bang e-de ddrng,1?i

- a gi£~a aur6'ng tang. .mtli rc\..in, hoa da: ....

(Lira Thieng)

HUY -CAN

EB?p xura

Ng.Sp~rigtgng m6p ntii quan!-i-ce,

Lifng df=o quan df ng, mLTa 16 i'ii6i rigang ....

Vihvu g1611.Jt 116C} V.ills ;

MSt tr6'i thu r¢ng iT[ay hang may nao

I

143

Dam xf lfe-thir ka nici h6o-fion ....

Df r6i. khu5t ngtra sau nori ;

Nhs thua trarig a?c tie'r`g con tjch-|£€ij ....Tr{y-vo' bi.i6n let quart chi6u,.

Rlai ngh;eL!g ngliieiig gdri bu6n theo htit ngtr6.i.

(Ldra Thieng}

Tra!1g , gi@ng

a Bar.g-khuarLg trfyi r6iig nhs sang dai .

H.C.

S6r?.g gQ'n traflg-giang bu6ii diSp-d{?p,

Con thuy€n xu6i mai nu6'c song song.Thuy?ri ve nuJ6c 1?i, sau tra;in nga ;

Cdi met canh kh6 I?c may d¢ng.

Lo'-tho' can nhs gi6 diu-hiu,Dau ti€ng ling xa van cng chiau.Nang xu6.fig, ti.6ii i€n sau ch6t-v6t ;

S6flg dai, trdri r?Iig, b€n c6-lieu.

Beo dat v6 dau, h.aflg ii6i hang ;M6nh-m6ng kh6ng met chL€y8n d6 r!gang.Kh6ng cau g9.i chit niem thaii-mat.Ling-1€ b6` xanh ti€p b5i yang.

444 Tlll NHAN VIET NAN

L6.p 16.p rmay cao drin ntii b?c,Chim' nghieng cas]h rl.h6 : b6ng chi§u sa.L6ng que dg'n-do`n v6'i con ntr6'c,Kh6ng kh6i hoang-h6n cting nh6' nha.

(Lira Thieng}

V?n,it tinh

Ngur6'i 6. ben tr6.i, ta dr day ;Ch6' mong phuo'ng no, ng6ng phtro'ng nay.Ttro'ng-tor d6i ch6n, tinh ngan dam,Van-1y sau len ntii ti€p may.Nang d5 x€ v6 ben xtr ban ;Chi§u mtra tr6n b5i, ntr6'c song day.Tr6r,`,g v6'i b6n phia kh6ng ngu6i nhs.,Doi Gong hoang-h6n th5p-t.hoang bay.Con gi6 hiu-hiu bu6n ti6n-bi?t,Xa nhau chi bi6t nh6' vcri ngay.Chi€u ch5n kh6rig 5m ngirdri nam met -

Thtfo'ng b?n chi€u h6ni`. sau g6i lay.(Lda Thieng)

Nh?c sàu

Ai ch6€ d6 ? Nh?c bu6n chi lam_ th€, I

Chi€u m`6-c6i, d6'i r6t-mtrdt ngoai du`6'ng ;

Phs diu-hiu mau da cG len su'cyng.

Sucrng hay cninh btfi phai tan la-ta ?

Ttrng ti6ng 1?: fry m©ng sari rna 1±.

Chin vtti dau ? CaT,. d5 gay vai canh.

tt u y - c A N

©i chi?u bu6n ! Sao ning qua among-manh !

M6i tfi rihat nao cud.i rna h6o vay i

Ai chat d6 ? Trtic xoay va b5nh day,

Xe taflg di v? tan the-gi6'i nao ?

Chi6u ding tan, lanh xu6flg tqu tr6'i cao,

Kh6ng ldra fm, chic h6n bu6n lam d6.

The-hfcrng vay rna ai danh lia b6

Tram-gian sao ? Day thanh-phs daflg quefl,

Nhtrng ch6c r`6i n€o vang da xa mien

Dif6'flg sa I? th6i 1?nh-Icing bi€t may I

Va flgtfa oi, di nhip dam, ch6. nhay

K€o than dau, chura qu€n n?in gitr6'ng d6.i.

A-i di dua, xin c±ua den tan no.i,

Ch6J quay 1?i nfra dtr6'ng rna lam t&i

Nglf6.i da ch€t. -M?t vai ba dau ctii,Dam bay long thu'o'ng x6t d6n ben m6

Da^ cho h6n khi sap xu6ng hu-v6

C6n dtrg'c th5y tren mat ngu6'i 5m-ap

Hinh-daflg cu¢c~d6Ji ttr day xa-tap.

Xe taflg di, xin dtr6'ng ch6. gap-gh€nh i

Kh6ng-gian 6i, Kin h?p b6't m6ng-m6nh,

Ao-nao qua tr6.i bu6i chi€u vinh-bi?t 1

Va ngtro'i nfra, €i€ng gi6 bu6n the-thi8t

Xin lang gidm cho nh? b6't c6-do'n.

Hang c6. den la b6flg qua chap-chdrn

Bio tin x5u, dan h@fi iigid6ii da' x€..„

145

146 Tin NHAN VIET NAM

Ai clie't d6 ? Nhac bu6n ch;` lam th€ '

Ken d£.in rna hay 5y tie'n: dau thircy=ig

Cda cu6c d6'i ? Ai rti't ttr trong zLu'oJfig

Tigng f4t|coc-n6. g6.i gi6 .3ìf6'ng qut?.ffi:ri-qu^5 I

Sfu c}ai lam €r6Ji a.i i chieu tan tit.;i 1

(Lira Thieng)`

RIg.?]m,mgrii

ltTir`,g cliia flfra bgi ; chiaij r6; ....

Vtr6.n hoang trinh-ria x€p ci6i 16 ra`d.

S9'i bu6n con nh?a giali.g mau ;

Em o'i I hay ngd ... anh hats quat day.

Long anh m6' v6'i qu?t nay ;

Tram con chim m¢ng -v'6 bay dau gitr6`ng.Ngti di em, m¢ng binh-thu`6Jr]g i

Ru erti san ti6ng thtiy-cltro.ng may b6i..„Gay dai b6ng x6 ng.£n-ngo .....

--Hsn em da chin may mtia thuo'ng-dau ?+ay anh em hay ttt'a dau,

Cho an+h nghe nang trai sau rqung ro'i ....

(LdrCi Thi5ng)

Thu rdrng

Bang dtj'ng bu6n-ba k:n.6flg-gian,

May bay lfing Chap gi5ng man am-u.

Nai cao g6t lzin tro=ig mdr

Xu6ng rti'ng n€o tfau¢c nlhiin thu m6'i ve.

Huy -CAN 147

Sac tr6'i tr6i nhat dtr6'; khe ;

Chin di, 1a rung, canh nghe lanh-1ting.

Sau thu len vtit, song-songV6ì cay hiu-qu?nh, v6'i long qu?nn-hiu.

Non xanh ngay ca bu6n chi6u- Nhan-gian e cfing ti€u-di§u dij'6'i kia.

(Ldrq Thi6ng)

Ao trang

Ao trang do'n-scr, in?ng trang trong,H6m xtra em den, mat nhir longN6' btrng anh sang. Em di den,G6t nggc dan horo'ng, btr6'c t6a bang.

Em d?p ban tày ng6n ng6n thon ;Em duyen d6i rna ning hoe tr6n.Em ltia gi6 bi6c vao trong t6c

Thai lai ph6ng anh ca a-tii non.

Em n6i anh nghe ti€ng lan lb'i ;

H6n em anh thd 6' trorig ho'i.Ning thcr d?t sang tren ta ao,La nh6 mdrr]g vui ph5t cdra ngoai.

D6i ltra than-ti€n su6t m¢t ngay.

Em ban hanh-phtic cht'p2 day tay.Diu-ding ao trii.`g troflg nhu su6i

T6a ph5t d6i h6n fen.4 ii$9ng bay.

(Lfro Thi6ng)


Chi§u xuan

Xuan g¢i fran dayGidra long hoan-lac,Tren minh hoa cay.„.

Nang vang let-lat -Ngay di chay-chfy„..

Hai hang cay 'xanhDam ch6i hy-vong„..Oi duyen t6t lanh.

En ngan dtra v5ng -Htro'ng d6ng len hanli.

K6 ben dtr6'ng mdn-- Mtia d6ng d5 t?nh I-C6 mgc bd non ....

Chieu xuan ttroi in?nh -Gi6 bay vao h6n.

C6 ban tay caoTrtit binh 5m diuTor phtro'ng xa nao ....

Ngur6ì c6 y!u-di?uNghe minh nao-nao ....

Nhac vucyn len tr6'i ;D6ii m5ng clang dayTtrng-btmg mu6n noi„..

rvlii rdrng gi6 hay -Chi§ti xuan day 16.i.

(LJo Thi6ng)

+ te'-hanh

H a Trati. Sinh ngay 15 thing 5 nan tan-dSu (1921)d l.ang D6ng-yen, phti Binh-scrn (Quang-ngai). Chanh

quan : ling Giao-thtiy, c6ch lang kia met con song.Dau scr-hQc r6i, ra Hue hQc trtrdrng Khai-D}nh. a d6

quen Huy-Can, va dutyc Huy-Can chi ve cho adieu.Hj¢n hoe nam thdr hal ban trung-hQc.

Nhtrng bar tho trich sau day rrit trong tsp Ngh?nngao d5 dueyc giai khuyt§n-khich cia T¥-lquc van-doan

n5m 1939.*

Tor th5y T€-Hanh la met ngij.6'i tinh lam. T€-Hanh da ghi dugc d6i net rat than-[inh v6 cfnh sinh-hoat ch6n que-huo.ng. Ngu6ii nghe thay ca nhtrng \di€u

kh6ng hinh-sac, kh6ng thanh-am nhur tt mfnh h6n ling ))

tr€n tt cinh bu6m gitrcyng i>, nhtr ti6ng hat ctia htrong

d6ng quy€n-rti con du6'iig qu€ nho-rih6. Tho' T6-Hanhdua ta vao met the'-gi6'i rat gan-gtii th.ul6`ng ta chi th5y

met cach m6. m61, cat th6.gi6'i iihtrng tinh-cam ta da

am-than trao cho cann-vat : squ m6i-in?t say-stra ctia

con thuy§n ltic tr6' v€ ben, n6i kh8 dau chat-chtiatren toa tau nang-triu, nhfrng vui bu6n sau t&i cda metcon dir6Jng. T€-Hanri 1.uL6r`, n6i den nhfrng con dtr6'ng.

Cting phii. Tren nhi}ng con dudng ngtrng iai bi€t baonhieu bang-khuang h6i-hop i

Nhurng T6-Hanh s6`-df nhiri ddri tn§t cach sfu-

sac nhtr the la vi ngtrdi sam c6 met tan-h6n tha thi€t,


H6m dau t6i gap ngur6.i thi€u-mien Zy, ngtf6.i rqt-re

ngtrg'ng-nghiu nhu m¢t chang r6 m6.i. Nhirng t6i van

nhd d6i mat. D6i mat n6ng-nan la. T6i nghi 6. met

ngtr6'i nhu' the nhtrng dieu cam-xtic, nhfrng n6i dau-

x6t s5 qua mquc thui6.ng va c6 khi khac thtrdrng.

Nhu khi yeu, ngtr6'i th5y :

Kia em, len I ru.c-r6 b6n phtrcyng I.r&i ;

D6i m8t to n6m lira sang ncri ncr.I ;

Vdrng tr6n r6ng, hao-quang Iba c;h6.I ru.c.

Ta they sang I hvo`n ph.Ieu-clieu tho6t-+uc,

Lbrig lang-lang kh6ng mu6n u6c-mcr chi,

Mat lim-dim dau ctli guc chân qu`y ....

Tuy ldri tho' con c6 gi I?ch v6.i h6n thol nhung

kh6n§` c6 mat tan-h6n dim-du6i kh6ng the vi6t men

nhtrng 16.i nhtr the.

Khi that-vgng thi~nhan ur6Jc cho ngif6.i yeu ch€t

di da dtrg.c ng6i tren m6 nh6 ttrng gigt nu6'c mat th5m

xu6ng tim than lanh-leo.

T? ho'n nfra, ngtr6.i mu6n hu6.ng cii thti tan-

nhan dtrg'c thfy ngu6.i yeu tt dau quin-quai >J, dug'c

nghe ti€ng kh6c cda ngtfb'i yeu, ti€ng kh6c

R6ch dau thurong nhu lua x6 tcri-b&i.

Chting ta s8 ngac.nhien va ban-kho5n kh6ng bi€t

a i`htrng ch6 sau-kin trong long ta c6 gi gi6ng nhtr the

kh6ng. Dau sao, s¥ thanh-thqc c&a thi-nhan kh6ng th8

ng6' dug'c.

TE,HANH 15'

Nhtfflg t6i chtra mu6n n6i nhi€u v€ T6-Hanh. T€-

Hanh con tre lam va cting m6.i budc vao ling tho', chtrac6 th% bi€t r6 nhtrng con dtr6'ng ngtr6'i se di.

Avril 1941

Qua . hurong

Lang t6i 6J v5n lam ngh6 chai lu'6.i :

Ntrdc bao vay, cach bian ndra ngay song.

Khi trb'i trong, gi6 nh?, s6'm mai hang,Dan trai-tring bcri thuy?rL di danh ca.Chi6c thuy6n nh? bang nhu con tuzn-rnaPhang mai cheo, manh-m€ vu'9't trudng-giang.Canh bu6m gitrcyng to nhtr manh h6n lar]gRudn than trang bao-1a thau-g6p gi6„„

Ngay h6m sau, 6n-ao tr€n ben d6Khap dan ling tap-nap d6n ghe v§.tt Nh6' o'n tr6ii bi8n ling ca day ghe t>,

Nhfrng con ca tu.o.i ngon than b?c trang.Dan chai ltr6ii, lan da ng5m ram nang,Ci than hinh n6ng th6J vi xa-x5m ;Chi€c thuyen im ben m6i tr6. ve namNghe chat mu6i th5m dan trong th6' v6.

Nay xa cich long t6i lu6n ttr6'ng nh6'Mau ntr6'c xanh, ca bac, chi€c bu6m v6i,Thofng con thuy§n re s6ng chay ra kho'i,

' T6i th5y nh6' cai mtii n6ng man qua I

(Nghen-ngdo)


Ldi con durdng qua

T6i, con du6'ng nh6 chay lang-thang,K6o n6i bu6n kh6ng dao khip ling.D€n cu6j th6n kia hoi c6 vtf6'ng,

Huo`ng d6ng quy6n-rd hat len vang.

Tar day minh t6i c6 mgc day,

Gigc long hoa dai ngat huo'ng lay.

T6i 6m dam ltia, quanh ntro'ng sam,

Bao c4i ao reu nu'dc dqc lay ....

Nhting bu'6i mai tu.o'i ning ch6i xaH6n t6i 16ng-tanh anh dtrong sa,

Nhfrng chi€u 6m-a t6i thtr-thaiNhu kG n6ng-phu tr6' lai nha.

T6i da ttrng dau v6'i nang he :Da t6i ran ntrt b6.i kh6 se,Da ttfng di6u-dtrng khi mtra l¥t :T6i ld, than t6i ra -b6n b§.

Sam-s€ cdng ngu6'i n6i 5m-noKhi mtia-ming dtfgc, n6i bli6n loKhi mtla-ming m%t, t6i ngay ciV6'i nhfrng tinh qua bti6i h?a-h6.

Va the d6.i t6i h€t cii bu6nTrong ling. Cq:c-kh8 dim-say lu6n,T6i thau te-tai trong da thatHtro.ng d5t, htror,g d6ng chang ng6't ttt6n.

/Nahen-ngdy}

TE -H^NH '53

Vu , vo.

Nhtrng ngay nghi hgc t6i hay t6'iD6n chuy€n tau di, den nhtrng ga.T6i dtrng bo'-vcr xem ti6n-bi?t,

L6i]g bu6n dau x6t n6i chia xa.

T6i thzy t6i thucyng nhting chi€c tauNgan ddi kh6ng dd strc di mau :C6 chi vtro'ng-viu trong hoi may,M5y chi€c toa day nang kh'6 dau.

Banh nghi€n lan lan qua nang-n6 ;Kh6i phi nhtf ngh?n n6i dau te ;Lau lau c6i rtlc nghe ran-ri :Long cda ngtr6'i di r6o ke v€.

K€ v? kh6ng n6i btr6'c vuo'ng-vtroJng ....

Thu'cyng nhd lan xa may dam-trudrng.Leo-d6o t6i v€ theo btr6'c ho,

Tarn-h6n ngo'-ngan nh6' mu6n phtrcrng.

(Nghen-ngao)

Ao-urdc

Anh la ke say-m€ nhirng nhdt-nhit,Kh6ng hi?u gibm em lei n6' cho anhLa kh6ng yea, la met ke v6-tinh ;Anh tdrc qua dem long ao-u'6'c t? :

N€u em ch€t chfc la anh c6 the

T6 m5i tinh ]5ng-1?, qLii sau tham;


Atih tim noi em nghi gi2[c ngan n5m

Ngai dien dai, sau nhtr Gay lieu rti.

Anh kh6ng u6ng, anh kh6ng 5n, kh6ng ng&,

Anh kh6c than, than kh6c d6n bao gi6'

Ntt'6'c mat anh lay-lei ci nzm m6,

Nh6 tti.ng 8igt xu6ng than em larih-leo.

R@i anh ch6t, anh ch6t sau, ch6t h5o ;

Ljnh-h6n anh that-th8u d6i h6n em.-Va 6. dau kia, a c5i db.i Gem

Chic em chfng nghi-ngd tinh anh iiti'a ....

(Ngh?n-,,gdo

0

+ ye'n-lan

a H I N H ten la Lam-thanh-Latig. Sinh nam 1918 a.

ling An-ngai, phd An-nhon (Binh-d!nh). Chi hoe quanhmay truang trong tinh.

Da clang the : Ph¥-nc., Tieu-thuy6t thtr ndm, Nghe-

thu€t.Hai bai trich dtr6i day rdt trong tap Ben My-Idng

chtra xuit-ban.#

XUAN-DIEU c6 hai cau thi?t hay :

Con dur&ng nh6-nhb, gi6 xjeu-x.ieu,

L3-15 canh hoang n6ng trd chiveù.

Chiiih la hai cau ta cinh. Nhung canh nhtr mu6n

theo 16'i thcy rna tan ra. N6 chi mat m¢t ti r5-rang dE

dug'c them rat nhieu tho' in?ng. Y€n-lan cting lam thcr

16i 5y, nntfng Y6n-lan di qua xa. Xem tho' Y€n-lan t6i

mcr-ming nhtr di trong may mdr. Khi dau thi cting hay

hay, nhtrng daii lau col h6 ngat th6'. Chi th5y m6` m6.

nhtrng con d{r6'ng chay, €m nhtf nhdrng d6ng song, va

nhatla cii vdrng trang van thuJng am-anh cic nha thcy

Binh-dinh. Ngoai ra ch;u kh6ng bi6t sau man may mti

5y c6 gi kh6ng.

Dtr6ii day t6i. chl trich vat bai rna c£ .kh6ng.khi laila nhung nh?-nhang d8 khi€n ngurdri ta thich.

Octobre 1941

156 TTll NHAN VIET NAM

Ben My.Iang

B€n My-15ng nim kh6ng, thuy€n dg'i khach,

Rtrg'u h8t r6i, 6ng lai chgng bu6ng cau.

Tr5ng thi day ro'i varlg tr6n mat sach,

Ong lai bu6n da gi6 len mo'n rau.

6ng kh6ng mu6n run ngtr6'i ra ti€ng djch,

Ch& mai h6n len tim ben trang cao.

Vi diu-hiu, diu-hiu, trdri tinh-mich,

Tr6.i v5-vang, tr6'i thi€u nhfrng vi sao.

Tr6i quanh thuy?n, nht}ng lf vang qua lanh

Tcy vuo.ng trcti, nhung chi giii tr5ng tr5ng.

Chi€u ngui-ngtit dii tr6i v6 nco quanh,

D6 den bu6n vay phd b€n My-15ng.

Nhtrng den kia d€n mat chang ky-rna,Nhting day tr5ng mau io ngoc ltru-ly.

Chang g9i d6, g9i dd nhtr h6i-hi

S9' tr5ng vang ro'i khu5t 16i chtra di.

Ong 15o van say tr5ng, dau g6i sach,

D? thuy§n h6n boi kh6i ben My-ling.Ti€ng gQi db, g9i d6 nhur oin trach.

Ggi dd th6i run-ray ca nganh tr5ng.

Ben My-15ng con lanh, b6n My-15ng

Ong lai bu6n dgi khìch su6t bao tr5ng.

(ben My-Idng)

yEN -LAN 157

Nh6.

Met bu5i trong rtrng chim tt hit-c6 »

Diu~dang bu6ng nh? xu6ng htf-v6

Nhdrng trang nggc ti€ng lang trong gi6,

Theo nht}ng ddng may chay ling-lb'.

T6i nh6 tren dtrdng bao vfy la,Mi thu vang rung gidra ngay kh6 I

tJ' sao kh6ng nhd ngu6'i trai tre,Tf6 chuy¢n cdng t6i dtr6'i anh tr5ng ?

(Dem qua tan h?i trong ling cu6i,Khi ddrng ben cau buec dai khan).

(ben My-Idng)

a

+ pham-hau

GO N quan nguy6n thtrtyng-thu' Pham-Lieu. Sinh

ngiy2 Mars I92o a Trtrng-giang, phd Dlen-ban (Quing-nan). HQc : tru6ng Qu6c-hoc Hue, tru'¢ng My-thuatHa-noj.

Da d5ng tho : Too-ddo, Moo get m6i.

*

LAN dau t6i xem thcr Pham-Hau tren tap-chf

a Tao-dan t>, nhting bai tho' in bang met thtr chti chic-

chan, dam net. Lan ay t6i b6 riua. H6m iiay d?i_khai

cfing nhdrng bai tho` 5y, t6i lat- thich. Sq thay d6i d6

t6i tin ring mat phan cting`vi nhtriig bai t6i xem h6m

nay d€u do tay tic-gil ch€p bang in§t 16i chtr khac hgn

16i chtr Tao-dan ngay tru6'c. Nhting chfr m'inh khanh,

nh6 net, Him tr€n trang giay nhtr con e-th?n, ngap. ngtriig,

L6i chdf nay d5 gidp t6i hiEu Pham-Hau d6-ding hcm.

d ddi c6 nhffiig ngtrdi n6i to bu'6'c vdrng ; Pham-Hau

quy€t kh6ng phai trong hang 5y. a gidra ddi, Pham-Hau la met cai b6iig, chan di kh6ng a? d5u tren d.Li.6.ng

di. Ngtr6ì con mai s6ng v6'i minh va con ngu'6'i ta tu6.ng

hh6ng c6 gi la met ngtrdi giau v6-van. I..Ong ngu6.i la ca

met vgng-hai-d±i 1, ngu6'i chi vi€c ddrng tr6n dai long mi

ngam : qua lai thi6u gi may sdm gi6 chieu. Met bu6itrura binh-yen ngir6'i thfy :

(1) Xem bai { Vong,hai dai . trich theo day.

PHAM-HAU 159

C6 c6i gi chuyèn they day v6.i d6,

MSt c:6i gi len xu6ng m5i kh6ng thai.

L6ng c5ng lau cang nghe m6i xa-x6i„..

M6t ti€ng nh? trong ti€ng n5o nhe ntra.

Cbo den khi yeu, ngtrdi van tra nhin long minb hcrnnhan-sic ngtr6'i y€u :

C;5p tinh-c& song cli8ng bi6t v} dau

Ch6n em tr6ng vay rna long anh I?nh.

Cat mau trang kia tir6'ng 6. trong long ngtr6'i tho.

nhj?u ho'n la tren chan ngtr6.i d?p.

Thcr nhu th€ rna in ra bang m¢t thtr chtr chac-

chin, dam net thi thqc l€ch-lac c£. H6n thcr la met

cii gi rat mong-manh, c6 khi chi met ti cfing dd lam

tieu-tan h€t. Kh6ng 18 m6i bai tho' - kh6ng, m6i cau

tho' - in mat thtr chtr, nhu'ng phai nhtr the m6'i c6nghia.

Octobre 1941

Chieu bu6n

T6i d5 dam cau xin hai giot 1€

Tr€n mi nang huyan-bi ve say-me.

Cho di€u bu6n man-mac ttr dfu v§

Dua nggn' c6 theo chi€u may lang-1€.

Cho t6i du'gc nghieng k§ nang th6-the

Vi ld'i yeu fen-si€t an trong t6i


Ch: khi bu6n may m6'i thoang ra th6i

Ma htro'ng 1? d6 1a trang s6 qu{.

Bu6n len-16i 1:ran dau cay thi-vi

Gieo 1? vang tren ng5n nang chi?u tr6i ;

T6i ke nang m6i ch`?y ki€m lan m6i,

Lb'i t6i lan tr€n m6i nang rting-d¢ng.

Yeu-diro'ng den tat cf chi§u mo-m©ng

Bu6n nh?-nhang trong lan kh6i thu kh6ng,

Bu6n mo'n-man tren dau t6c r6i b6ngVa vo'-van ben d6i ngtr6'i v6-toi.

Nang va t6i, nhinh sau chung r6 coi,

Ke vai nhau khi I? v6'i chi6u ro'i,

Khi giot stro'ng au-y€m nh6 len ngtr6.i,

Nang va t6i la hai d6ng I? n6i.

Vqng . hal dai

Chfng bi€t trong long ghi nhfrng ai ?Them son tdrng dot g6t van-hai

H6'i 6i I ngtr6.i chi la .du-khach

Giay phtit ddrng chan vgng-hai dai.

Con gi6 rao len c6 in?t chi€u

Ai ng6' thai t.?t m6i tinh kieu

Thang ngay di rtr6'c tu'o'ng-tu lt?i

I.am ra chan thanb sip-sda xi€u,

(Too-dan)

DH4M-HAU

Tr6ng-trai tren dii du-khfch quaMay ngay vcr-van, gi6 d6m la.

Mu6n ddri e hay con vuo'ng-vanMet sac kh6ng b6' tren bi8n xa.

Long xi€u-xieu, h6n ntrc htrcrng mat.

R?ng-d6ng ve thi+c gi5y boa nhai.

Dua tay ta vay ngoai v6-tan

Chfng bi€t xa long c6 nhtrng ai ?

i6l

(Too-dan)

dy xuan-tarn

CHf NH ten la Phan H<ip. Sinh ngay I Tanvier1916 d ling Bao-an, phti Dien-ban (Quang-nan). Hoe :trir6'ng Chaigfieau, trlr6'ng Qu6c-hoc (Hue). C6 bangthanh-chung. Hi¢n lam viec sd Kho-bac Tourane.

Da ding tho' : Tan-van, Sang huong.Da xu5t-ban : L6i tim non (1941).

*

Hoc-trb {rong Qiisng ra th.I

Th~ay c6 96i Hue c[ian di kh6ng danh.

T a I kh6ng r6 Xuan-Tarn, ngu'6'i hoe-trd Quang fry,c6 phai long mot c6 gai Hue !{h6ng ? Nhung canh Huecting la m¢t c6 gii va c6 gii nay da quy€n-rti long non-tre cia Xuan-Tarn.

Mac-dau canh Hue col-h6 Xuan-Tan kh6ng n6iden, kh6ng-khi song Htfo'ng ntii Ngtr vari man~mac trongtho Xuan-Tarn. Tim ki6m Xuan~Tam hoai, t6i chi thaymet it Xuan-Di?u, met it Huy-Can va rat nhj€u rlu6.Met Xuan-Di?u kh6ng tha-thi€t, met Huy-Can kh6ngbu6n menh-m6ng, mat xtr Hug kh6ng c6 cai bang-khuangcia Phan-vim-Dat, cai ve tai-hoa ctia Nguy6n-dinh-Thus,cai clang non-y€u cia M¢ng-Huy€n, cfi v€ ngay-thcrcda Thu-Hang, cai an-tr6'c cia Thanh-Tinh. Hue 6' daytrong sach, dtrng-dan, va nh5t la c6 chti'ng-rmirc. Nhavan-si phip Pu].arniscle vi€t v§ Hug c6 cau : tt Thanh-ph6mim otr6'i khi thtrong-dau, th6'-than khi vui-v€ ]> 1. Qua

(I) Ville ou le deuil sourit, oti la joie soupire,

XUAN-TAM 163

c6 the. Vui hay bu6n 6. Xuan-Tarn d6u c6 v6 diu-ding,

vtra phai. Ta hay xem kbi ngu'6'i bu6n ;

D6m cu6.i, ngur&i ta vui-v6 nhl ,.

Ph6o ±r5ng gieo d6, ti§c I.Ii5n-mien ;

Rieng t6.I di tr6nh, tiuòn va nghT :

~ C6nh "ay nao dau ph8i canh tien ....

va khi vui :

Th~ay ch.Ièu, h6.n-hd t6i ra d6n

Nhur ddra tr€ con th~ay in? vè.

Ch.I"eu bu`6n, ch..,"eu d?p, chièu morn-tr6'n;

Ch.i"eu ru eim6i kli6c long t€.

Vui hay bu6n cting phs ng-ph5t nhtr nhau.

Con khi Xt!an,Tan gian-dtr thi thifc ... bu6n ctr6'£ :

ngu6ti nhtr Xuan-Tarn c616 kh6ng gian-ddt duo.c.

Ngtr6.i men tinh ye.I, gli€t dtic-vgng. ML[6n g{dr v€

thieiig,1ieng c`ho tinh y6u, nglj'6'i hung-hang quft-thio :

Oi khan-n?n I 6i diSn-r"o I. gian-t&c I

Dubi di mau X6c~thi.i, duSi di mau I

D6t n6 ra, n6m n6 xu6ng dur6.i làu

D?p~de va nguy-rlga tinh Y€u-m€n ....

T6i tuJ&ng~ttrgng cfi ctrdi ranh-m5nh c&a X.ic-

thit, trong khi bi nhs tho du6i. N6 bie`t cat ngu'di h€cnhi§u va n6i nhi`€u fy chi tdrc-gisn v6., va d5 an.can

bao « dft n6 ra ]> thi chfng c6 gan nao n6m n6 dau i

Ddrngtrur6tc cuec d6'i, Xiian-Tarn c6 ve de~d5t. Canb

164 TTil NHAN VIET NAM

tr&i hay tlnh ngu6'i, Xitan-Tan chi mu6n hu6Jng a xaxa. C6 kl,i mo'-tu&rig cinh D€-thien, ngtr6'i thfy nhfrng

ttrg'ng da thfr-tliach Th6'i-gian. Nhu'ng Th6.i-gian chiu

thoa :Mlj.a kh6ng tu6n, gi6 I?ng, swam khi^)ng vang,

Tr&i nh?t~nhat s6p bu6ng l&i than-thierl ....

Ay bat ctr d§ gi 16'i tho' van mat gigng nh? nh?,

em em. N6 chain chain di vao h6n ta nhtr met bu6ichieu Xuan-Di?u.

Octobre 1941

Xala

Chan ngin qua kh6ng di cdng trai d5tD? mat rthin cfnh la trai ben dtr6.ng.

Hay bang long tan tranh d6ng tr6n ttr.6'ngVa hinh-anh mu6n mau in la sach.Mtii giay m6'i tho'm-tho va trong-sach

The hero.ng boa ngao-ngat ch6n xa-v6'i ....

Day con tau lu6't s6ng git}a md kho.i,

Mang v6'i n6 vui mdrng hay chan-nan ;

No.i que cti, dtrr!g tr6n b6. hai-cang,

C6 tinh-lang tr6flg-ng6ng qua tim y6u ;

M6i ch5m den la hy-vgng it nhi?u,M6i ilan kh6i la met trdi luygn-ai ....

Df y ban.g-ttii,i€t, gitrci miìa di3ng te-tfi,

Rcyi, rcyi, roi ... va b2o-phd d6ng qua ;

Con du'djig ling hiu~qu?nh ri3d say-me,

XUAN-rAM 167

Cay tring x6a, cda nhi d:u tring x6a ....Ngu6ti ta ttf &r39 1ac-loai vao d6ng rna,

Chung quanh mink vfy- kin b`;~c man tang ....

Day hoar]g-h6n. Vai tia nang gin tan

C6n sf rig s6t tr€n d6i Gay xarih dam ;

Lti xe gel Hang-n? b6 chain-chain

Ch6. nho v§. May thi€u-nt~r xip.h ttro'i,

Chan bu6'c theo va m6i n6' nq ctr6'i,

D6i mf cbf n hcyn bu6ng nho chin thfm ....

Day ddng su6i reo ctf6'i. Dua 1?i tan,

Doan tien-nga d? 10 t5m than nga ;

Nu'6'c h6n chfn .... Stro'ng thoa ph5n mau da,

Hoa c6 m6'n tranh nhau cai mai t6c„..Cap ng6rig triiig x;nh-xinh nhtr bach-nggc

Ngang c8 nnin, say-dim d?p than~tien ....

Day nghenh-ngang, rjho ttrqng da D€-thien

L5n tr6ng mat troll xoe, clang d6 thachTh6'i-gian thfr g¢i phai mau cam-th?ch,

Nhtrng Th6'i-gian khu2{t-phuc mui5n xin hang :

Mu'a kh6ng tu6n, gi6 lìng; sam kh6flg vang,

Tr6'i nhat-nhat sip bu6ng 16.i than-thi?n.„.

... Bao canh fy trong tri t6i hi2^n-hi?n,

N6i bat len tr.#6'c mat nhim lb'-d6.M6i khi them xa-1a, t6i ng6i mcr,

Va m& cdra tha h6n di du-Itch ....

(16i tim don)

'68 THI NHAN Vl£T NAM

Nghi he

Sung-stf6'ng qua, gi6. cu6i ctìng d5 h6t,

Doan trai non h6'n-h& rd nhau v€.

Chin mtrcri ngay nhiy-nh6t 6. mien qu6,

Oi tat ci mtia xuan trong mtla h? I

Met net mat, tram ti€iig cir6'i r¢fl,ra,

L6.i tren m6i chen-chL'ic n6i nghin cau.

Chdr dem nay ; sing s6'm bu'6.c len tau,

An chfng dtrgc, long n6Ii-nao kh6 ng&.

Trong khoanh-khic sf ch, bai la gi5y cti,

Nh6' lam chi. Thay in? dgi, em tr6ng.

Tr€n du`6'ng lar]g huy€t phug'ng n6' thanh

Va vtr6.n r?ng nhi5u tr6i Gay ngon nggt.

b3ng,

Kiam-scat ky, c6 khi con tni€u-s6t ;

Rtf crng chat r6i, kh6 nh6t ci ni?in vui.

Tay bat tay, h6n kh6ng chtit bdi-ngtii,

Cic b?n h@i, trdri mai day anh sing.

(L6i rim non)

0

S thu-hangS I N H ngay 19 Juillet 1922 a Toi]rp.ne. Chanh quin :

ling Than-phd, huyen Huo'ng-thdv (Thti'a thj€n). HQc :

€rtrdrng Tourane, trtrbng D6ng-khanh (II'Lie).

D= xuft-ban : S6ng tho (I94+o).

#

N G u du I ta van n6i giQng I-lug phai nghe tdr mi?ng

con gai Hug m6'i c6 duy6n. Lan thdr nh5t tf6n thi-dan

ta dtrg`cnghe gigng met ngu6'i gfi Hue', rna lei la met

mgudi trong Hoang-t¢c : T6n-nti Thu-Hang.

Gis Thu-H6ng chiu lam nhting cau trcrn-tru rnatr6ng-rang, chic chfr]g kh6 gi. Ai rna kh6ng lam dtrg'c

nhting cau tro'n-tru, tr6ng-rang ? Nhtrng ngtrdi c6 cai

y mu6n rat clang quy la di6n dting hinh-clang rieng cdah6n minh. C6 phii vi the rna giong n6i cda ngu6'i c6

ve iigong-nghiu rat it c6 troiig tho' ta. Ng9ng-nghiu khi

6n i?i qu5ng d6.i tho'-a'u d5 danh ; nggng-nghiu ca nhdrng

khi ca-r]g9'i canh tr6'i :I

C5nh d€p cd chn them bu6c-bur6c,

Lif.I ngpì khen m6.I phdt I?i thay-±hay.

Nhfrng tinh y ngu6'i 16'n trong gigng n6i tr6 con 5y

thirc de thuong.

Thtrc ra Thu-Hang cting chi tr€ con 6' cai gigng.

Khi ngu6.i ta mu6n s5ng hoai trong th6'i tho'-5u, ham


ngudi ta kh6{ig con tho'-gu ntra. Ngifdri thi€u-ndr

ay da bi€t tinh~yeu li « mai'n chfn-nan t> vA ngirdi

tr6,c-ao :

Màm ch6n-nan ch6. len vao ni€n-thi6u,

Ch6 len vao sam qua, tSi em m5 I

Em nghe nhur th&i 5y v5n con xa,

Em chàm-chain d.a mong can xa mai ;

H±y la hoe, xin hay khcian lE3 I.r6i ;

Lloa nì5nq hu.ang m3a i.r6i Ism khi chua.

Ta tudng righe nhting 16'i Xuan-Di€ij. FThi€u ch6

k{iac cting x`Lti ta ii3hi den Xuail.-Di?u, rihat la khi Thu-

I-16ng ban-kho5n mu6n cat nghia tinh y€u. 86n cau thoi

ctia ngtr6'i kh6ng b6rig-b?£y, kli6r,g tinh-vi nhtf b6n cau

tho' Xuan-Di?u 1 iihu.ng cting that-tha d5 thucmg :

Ch'I bi€t hcÎm xli.a, mat bu8i chi"eu;

Cilng ngu'&i t!-a chuyen chf ng bao nhieu.

Ngu'i5.i di, i:6i tlÌ~ay sac) ITrong nh6. .I

V5 cam quanh mình n6i ±i.ch-lieu.

Xem that Thu-Hi3ng, t6i con r}glìi d8n vai ngii.6ì

nffa, nh5t la Nan-Trfn. Thu-Hang da hoc dii'9'c ctia

Nam-Tram cai 16i ghi ch6p nhfrng hiiili-sic xdr Hue va

(1) Lam sao cat nghTa duo.c ttnh y6u I

C6 nghTa gi t}au, mst bu8i chi3u

N6 chi8rn han ta bang Hang nhat,

8%ng may nhs,nhe, gj6 hiu-hiu ....

THU-H6NG 171

ng6; btit cda nti-si da v8 men d6i btrc tranh nho-nh6,

c616 chu'a dirg'c n6i nhirng c6 met ve linh-host

ri€ng :

Dam. Tr5ng rang-r6 soi

Thuy"en ai thong-tliS f[6i

Dan hat chay theo nLr6.c.,

Kh6ng-gian bang n6 cLri>i I

6. xtr nay, n6i d€n nhtrng thi€u-nfr lam thcy ngtrdri

ta thtrdng mim ctr6'i. Hinh nhu' tho la met cai gi to

chuy?n lam. Thu-H6ng d5 tranh dtrgc cai rmim ctrdi mai-

mia 5y vi ngu6'i rft binh-dj, rat h6n-iihien kh6ng ltic

nao ra v€ mu6n lam cho to chuyen.

Septembre 1941

Tcr long v6.i dep

Kia tr5ng v6' trong h6 khi nu6'c d¢ng,

S6ng lao-xao lap-loang, inh xa ng6ii.

Va bi'[p boa ngh€nh day don hu'o'ng tr6'i,

Gay tu6n b6ng, idrng-lcr:, dd chfng ltr6.t !

Cfnh d?p cti' din them b-Lf6'c-bu'6.c,

L6'i ngg'i khen m6i phtit lei thay-thay.

To' 16rig v6i d?p d€m nay

Ron-rang than-thtrc v} say nhi?qu-mau.

(S6ng tho)


Em , d,em

H6i tu'6'ng nhi6u mai, du'6'i anh dtro'ng,

Em vtra tirin gi5c, day ben gitr6.ng,

M? em d6i mat day au-y€m,

Vay b?c chim khua, r9n giac htr6'ng.

Van bu'6i em tr6'i, diu mat hucrng,

Ch.Lya bang d6i mat chtra yeu-dtroing I

M? hi?n tq'a cdra, khi ch6J ng6ng,

Em th5y 16iig vui, lu6Jt dam dtr6.ng.

CGng c6 nhi6u dem, gi6 fit vang,

M? em 6m nang tht}c trong man.

Em ng6i mcy sfch ngtr6'i xtra tr6'c,

N€u c6 thi em cting u6'c tram.

N€u c6 thi em : tt u6'c in? linh,

Cha cho nhi?u baiih v6'i nhi€u tranh.

Cfy me cao qua, ben vu'6'n bac,

Nghieng xu6ng cho em b6 met canh. »

C6 lam hoang-h6n, mai cgt dtia,

Qu6n ring b5i b6 s6ng chieu khua.Va nha co'm dg'i, cb6. em ving,

Em sap hang nan, d8 chay dua.

R6i den tr5ng nhs m6'i v¢i ve,

Cha cu6'i, song cting chi roi de :

t\ Mai con cho'i chain thi con li?u

Sin stfa vai mo d6 d6n che. »

THU-H6NG 173

Ai c6 nhu em, met fu-th6'i ?

Di tim btr6'm bat d8 nu6i chcri,

Btip-b6 den tim ho' cho 5m,

Lfra ben veo ! Th6i, chay mat r6i I

R6 li em cting qu516i-th6i,

Ai chf con ghi quang au-th6ti.

Ding-clang dtrdrng tru6'ng con gi6 b¥i,

Duy con 6n I?i nhi~t'ng ngay vui.

(S6ng tho)

t,

Manh han tho.

Em mu6n thcy em hoan toaii vui,

Ddrng sau la rung, kh6c hoa roJi,

Ddrng than-th6', ti€c ngay qua ch6ng.

U6'c nguy?a dar]h kh6ng dat nguy?n r6i i

a hay I dau thoat kh6i tri?a-mien,

H6n ling trong mG, y day phien.

D6.i it khi vui, hoai cam-xtic,

Thuoug sen lan-lan s6ng tr6n bdn I

Cho men nhi5u ltic, mu6n thoi ctr6'i,

Chg't nghi quanh rna btit bang ro.i i

0m minh h6n tho', dtr6'ng oan-ham,

Em dtlng than-thtrc, d5i nen 16.i.

(S6ng tho!

+ hang ba-lann5m nham-ti) a ph6

JI LI LJ. LIC",J -?__ \ _

Tan-ninh, Phti-lang-thtro.ng (Bac-giang). Chinh-quafl :

iang Dan-thtr, phd Binh-luc (Ha-nan). Hoc : trtf ding V6i

(Bac-giang), trtrdng Phd-1y, tru6'ng Phd -1at`g -thtrGng,trtrdng Bao-hS Ha-n¢i. C6 bang thanh-chung.

Da xuat-tian : Ti6ng ih6ng leo (1934). Xua (hgp-

tac v6i Anh-Tho') (1941).

Hal bai trich sau day rtlt trong tap Ti6ng s6o dieu

SINII n5m 1g12 (thang chap

chtra xtiat-ban.

DON G que xd Bit d5 Say carh-htrng cho nhi%u

nha tho'. Nhung m6i nha tho xtic-cam mat cach rieng.

Nguyen-Binh nha-que hcyn ca nen chi tra sang tro{ig

tinh qua rna it d6 y den earth qu£. Anh-The kh6ng nha-

que met ti nao. Anh-Thor la met ngtr6'i thanh-th} di du-iigoan, nen chi thfy canh qua 1. Bang BJc'`-Lan gan Anh-

Tho ho'n gin Nguyen-Binh. Bang B£-Lan cGng it s6ng

trong tinh que. Nhtrng ngLr6Ji hi9eu canh que hon Anh-

Tho ; hi6u ho.n vi men hcyn. Tho Bar!g Ba-Lan va « Btfc

tranh que » d6u la nhdriig bang hoa kha-£i tar xa m6i dtra

v€, nhtrng bang hoa Bang Ba-Laii ra chi€u d5 thu¢c

th&y-th6 ho'n. Cho nen sic htro'ng n6 cfing khfc.

Bang Ba-Lan kh6ng c6 cii ti-mi cia Anh-Tho', kh6ng

nhin dd hinh-ding d6'i qua nhu' Anh-Tho..

{1) T6i kh6ng mu3n n6i denDoaii-van-Car 6' day.


Anh-Tbo' c6 kh; nhin caiih kh6ng man canh, Bang

Ba-Lan c6 kni lai men cinh quen nhin. Nhung d5 ltru y

den canh nao, Bang Ba-Lan thlr6`r]g luu-luy€n canh 5y.

Nhtf khi ngor6'i ta met bu6i sing :

C6ng lang ri}ng mo'. C)n-5o,

N6ng-phu la'ng-tha'ng di ìao n5ng rna.I.

ta thgy r5 r]gtr6'i me'n cinh ay lam : long ngtrb'i cdng

r¢ng m6' v6.i c8ng lang va cdrig vui vdi n6ng-phu trong

ming sdm.

86.i the c6 ldc rigir6ì d5 cam duQ'c h6n que van

bang~bac sau canh-vat. T6i kh6ng bj€t lam the nao n6i

cho ra dieu nay. Au la car trich it cau tho' cia BangBa-Lan :

Quin cti n%m lur&.I trc)ng s6ng n6ng,

85 hang thura kh6t,h ng3 thiu-thiu,

Nghe in"o h6i ch5y dam nhu t5m ....

Dfrng ling trong may m§t c6nh diau.

Ca cfi h`6n tang-lg ng.iy-ng5t cda d6ng qua dtrdining tru'a nhu. ng`hJng I?.i trong may cau a y.

M¢t lan khac, ti canh tru'a he tiòiig met gian iiha

tranh tich-micli, ngtrdi vi€t :

Bu.I n%m lau ch6n x3 nhs

Nh?-nhang rcri phld bin thcr buvo`n thiu.

MtrJi b6n chtr, chfr nio cting mang nang met chtith6n I Thi8t-ttrdr]g rlgir6'i tti kh6ng the di sau vao canh-

vSt xtr qua hcyn nti'a.

Ay cting vi Bang Ba-Lan sau khi d5 h5p-th¥ 6

BANG-BA-LAN 177

thanh-thi met nan hoc kha, li8n v! 6. nha que lu6n.Ngtr6'i s6ng cu¢c ddi thong-dong mat 6ng ch& trai,thi gi6' d? lam ru¢ng it ho'n la d6 lam tho'. Chuy€n m©ngcda nhieu ngtrdi, v6'i Bang Bi-Lan da thanh chuy?nthquc. C6 nhieu ngu6'i thanh-ni€n lam gi thi lam van ao-tr6.c thti di§n-vier], cai thti than-y€u ctia nha nho ngaytrur6.c. H9 kh6ng dd can-dim s6ng lam-ld nhtr nhfrngngudri dan que thtrc. Nhirng thanh-[hi thi hg chan ghetlam r6i. H9 ttrc-t6i m6i lan nghi da du'a gigt mau tro'ngsach va cu6`ng-trang ctia 6ng cha den no'i h?n-h6 c&a

b?nh-tat, cda toi-16i„„Oclobre 1941

TrLJ'a h6

Dtr6'i g6c da gia, trorig vting b6ng,

Nan mat din trau ti.gain-rtghi nhai.Vc-ve rung cành ru6i say nang ;

Ga gay trong [h6n nhfrng ti€ng dai.

Tr6'i lo' cao vrit kh6ng bu6ng\gi6 ;

D6ng c6 cao ph6 canh lurg't hang.

Em-d6m s6ng ltia tr6i tr€n ltia ;

Nhac rigtra du'6'ng xa rac ti€ng d6r]g.

Quan rcti nim ltr6'i trong s6ng ning,Ba hang thtra khac¢h nga thiu~thiu,

Nghe m6-h6i chay dam nhu tim„..Ddrng ling trong may mat canh di€u.

Cinh thtra, nang tu6ii, chin kh6ng ddrr2g ;

Qua chin bang-khuang rung tru6.c he.


Vai c6 v? chg' bu6ng quang thdngSdra lai vanh khan dtf6'i b6ng tre.

Th6ì-gian dtfng btr6'c tren d6ng vang ;La ngap-ngdrng sa nh? 1u'6.t ao.

Nhu mo` du6`{]g kh6i len tr6'i ming ;

Trtr6Jng hgc ling kia ti€ng tr6ng vao.

(Ti6ng s6o di6u)

C6ng ling

Chi6u h6m d6n mat c6ng ling, .Gi6 hiu-hiu d.£y may vang em tr6i,

D6ng que vdn lug'n chan tr6'i,Du6'ng qu6 quarih-qu5t bao ngu6Ji v§ th6n.

Sang hang lo.-1ting may son,

Mat tr6'i thdrc gi5c, v6o-von chin chao.C6ng ling r¢ng m6`. 6n-ao,

N6ng-phu lting-thtrng di vao nang mai.

Trua he b6ng lar]g ming oi,

Mat ga cquc-cuc tim m6i dit con.C6r]g ling vai chj gai non

Ddrng chan u?-oai ch6' co'n gi6 n6m.

Nhfrng khi gi6 lanh muà bu6n,

C8ng lang im-im ben du'6'ng l¢i trcyn+

Nhtrng khi tr{ing sang chc3p-chdrn,

Kia bao nhi6u b6ng tren dtr6'ng thtr6't-tha.

Ngay mda ltia chin thcym du.a ....

R6i D6tìg gay ch€t, Xuan chLra v¢i~vang.

BANG-BA-LAN179

Mdrng xuan ngay h¢j c8rlg ling

Li ncri chen-chdc baa r]ang ngay-thcy.

*

Ngay nay dd 6' ,ncri xa,

Nhtrng khi v? den Gay da dau ling,

Thi bao nhieu canh mo'-mingHi?n ra khi thoang c6ng ling trong tre.

(Ti6ng Sdo dliu)

0

+ nan-tram

CHINH ten la Nguy6n Hoe-Sy. Sinh ngay 15F6vrier I9o7 d ling Phii-thtl thtfQ'ng, huyen Dai-lSc

(Quang-nan). Hoc chfr Hfn den 12 tu6i va da tap lamnhting 16i van tru.6'ng 6c. Sau hQc trudrng Qu6c-hQc Hug,tru'b'ng Bao-ho Ha-n§i. C6 bang Tti-tai ban-xtr. Hi?n lamtham-ta t6a Khan-st;~ Hue. 1

Da d5ng tho : Ann.am tqp-chf, Phong-h6o, Trang-an.

Da xuat-ban : Hue, t}3p va Tho, tap dau (1939).*

Huf d?p, Hug nen tho'. Ai chfng n6i the ? Aichf ng thay the ? Nhu'ng sao hinh-£nh Hue trong thi-calai tarn-thtr6'ng the ? C6 16 canh Hu6 qua huysn-di€u,

qua mo-mang kh6ng bi€t ta the nao cho thoat sfo. Ctingc6 1€ ngam canh Hug, ngir6.i ta kh6 tranh dtrQ'c cai bu6nvo'-van n6 la kh{-vi rieng ctia xdr nay va long ngtr6'i ta

kh6ng dti than-nhien d8 ghi lay hinh-sac ri6ng ctiam6i vat.

K§ c6 £t cau cia Thu-Hang va hai cau nay c&a

Quynh-Dao cting du'g'c :

Mat hang tan-ntr curi5i trong n6n,

sang mdi lbng ra d6n b6ng yeu.

Nhtrng ti canh Hue chtrci ai bang Nan-Trfn. Nam-Tran kh6ng ro'i vao kha.Li6n-sfo la vi ngtr6'i kh6ng mo'-

mang cting kh6rig bu6n vo.-va`n. d Hug rna gh6t Nam-ai, n¢i chdrng 5y cting d5 i? 2. Ngu'di chi than-nhi6n`-|Tb-a duqc cii b6 vao chinh-phii Nam-tri6u, hien gift chtrc

Ta~1y bi? Lai (L6'i chti lan I.a thor hal).

(2) Xem bai t\ Gian khtic Nam~ai » trfch theo day.

NAM-TRAN !81

nhln canh vat chung qtianh va ghi lai bang nhtii]g n6t

gia-gian.Thcy rTam-Tran th.L¥6'rig m6i bai la m¢t b`drc tranh

nhs trorig 5y th6 nao cting c6 it dieu nhan x€`t dic-

sac. Thinh-thoang ngu.6Ji cfing gh¢p vao trong ca\nh met

it tinh. Nhtrng dau ngtfdi c6 n6i den tinh yeu, ldi tho'

van mapc-thudc, van k}i6ng mat ve thfr]-nhieii. Dieu ay

th<'iy ngay 6i bai dau quyEn Hue, D?p va Tho. 1 ; met

mpau canh xinh-xinh, mst chtlt tinh phang-ph3t trong

nhting van nhip-nhang v<i+ l<u?ng-18 11.htr ddiig IIu.o'n£-thtly

trong vco. tt S6ng idiig t> thi-nhan c6 xao-ct¢ng ct~ing

ch! trong khoanh-khic r,htr mat nLv6'c s6rjg kia rna t!icii.

Y tho` nh?-nhang, di?u tlioJ uy6ri-chuy§ri. Ta n6n d? y

bai nay sau cau tren th2{t-iig6n rna b6n cait dLi'6'ì ltichbat.

That-ng6n ta v€ than-nhien ct'ia n:trdi dep, lpc-bat ta

chfit xao-a(A?ng trong i6ng ngtr6'i tiio'. M?t canh hat tinh,

n+3n tlio' cting m¢t\bai hai d{.?u.

Ve fm-di?u, tho' Nam-Tran thquc d6i-dao. Thi-nh.an

kh6t]g theo di?u nao r+h2{t ctlinh. Ti.u6'c m6i canh, m6i

tinh, ngtr6Ji lai c6 tao ra m¢t di?u tho' cho thich-hgp.

Call tho' 1u6n lu6n bi6n-h6a : s6 chdr thay d6i t.* met

den mtr6'i. Di?u tho', d6 1a di€u t6i quan-h? v6.i Nam-

Trfn ; ngu'6'i lu6ri lu6n tim kie'm, ùi iigu'6'i nghi ring

ch: c6 hr6'i m6'i chiu nim hoai troiig met khu6n-kh6.

r`{liung di€u thcy ct~ing nhtr tar tho', 6' Nam-Tran,

d6u la k€t-qua ctia squ dan-do ky-hr6'ng, stf suy-tinh

si6ng-nf iig. Nam~Tran lu6n lu6n tap cht'i ng6i b.it ctia

!i) Tdrc bii tt D€^p va Thcr i> tr{ch theo diy.


minh ffiSt cach chic-chin, kh6ng bao gi6J ph6tig cho n6

di thèo nhfrng nhac-dj?u am-than in?€ d6i khi van thao-

thdrc trong long ta.

Cho men mu6n thtr6.ng-thi`'rc tho' T\Tam-Trfn ta cting

phai luy?n 1.iy tL'1m-tri cho binh-thf n. H5~y x€p tho' Nan-Tran lai nhting ltic long ta c6 chuy?n x6n-xao.

L6i ttiu ti chan v6n xu~a ta kh6ng c6. .Day d6 rii-

rac ct~ing nhat dtrgc doi cf u ; nhtrng den Nam-Tram m6';,

bi?t th.i.nh met 16i. Nf!m~Traii d5 tim ra m¢t` khoinh d5t

m6'i va 6' d6 ri.gtr6'i d3 dtf ng len ~ y chdrng d8 sap iihap

lang tho' Vi€t --- cai canh ndi Ngi,.r song Hero.ng.

Thi€t-ttr6Jng vi tinh lang-gi?ng dat Quang-nan

kh6ng the gi'ri ra xtr Hug m6n qua nao qui ho.n nfra :

lan thti nhat nhtrng v6 d?p xdr nay dtrg'c di6n ra tho..

Octobre 1941

Dep va tho

(C6 gai Kim-lil6ng)

Thuyan nan dt'ing-dinh sau hang phirg.ng,

C6 gai Kim-lu6ng yEu-di?u cheo.• T6i xu6ngthuy6n c6,c6chfng bi€t

Rf ng Tho' thay D?p phai tim theo.

Thuy6n qua den ben ; c6 lui lai,

Vay chi€c cheo ngang : giot nu6'c gieo.

D5m-dam in.at m6i vi cheo,

theo c6 qu5y nurdc trong veo gifra dbng.

NAM-TRAN '83

Bi6t kh6ng `? c6 h6'i, bi€t kh6ng ?

Chto c6 con quay, s6ng long con xao I

(Hue, B?p va Tho)

fiu6, ngay h6

L£-a h? btrng-btrng chay,

Lan rna tr6t-tr6t bay.

Ti€ng ve re-re mai

Danh d6 gi5c ngi't ngay.

Dij6.ng sa ft r`.gu'6Ji di,

Bqui Gay lam ke nrip.

Xo'-xic quin nu6'c che,Ra, vao ngij'6.i tap-nap.

Phe-phzy chi€c qu?t tre,

Chti nai ng6i dau voi

Thinh-thoang gio. tay be

N5m ba chtim nhf n cdi.

Hue phugr]g, nhtr gigt huy€t,

D6 xu6ng phti 16 du6'flg.

Mat tr6'i gay-gay d6

Nhu?in db g6c song Hircyng.

(HUG, D?p vd Thq

Hug, d6m h6

Trdi n6ng b5i,1-b6n d¢.

Pep., sao kh:'ip d€-cto,


Mat tr5ng vang, tr6n-tr6nNap sau nnanh phuo'r`.g kh6.

Ba dip cau Tru'6'ng-ti§nDdrng day ngu'6'i h6ng mat ;

NgQn gi6 Thuan-an len,Ao quan k€u s?t-sat.

Ddng-dinh chi€c thuy§n nf n

Qua, lei ben song Htfcyng„..Ti€ng d6'n chen ti€ng hat,Thanh-th6t di?u Nambu6'ng.

Hal tay xach hai vim,M¢t vai m¥ le-te,Ti€ng non rao lanh-16i :Ch6c-ch6c : « Ai 5n che ? i

(Hue, Bep vd Tho)

Tru&c chha Thi6n-nut

fim-em dbng nu'6'c Hucrng-giang chiy,Xdm-xit thuy€n con ch6 b{i, bay.Ti€ng hat ngu'-6ng dam b6ng cayNhor lu6ng kh6i nh?, len, len rm5i.

Thfp cao dbm nu.6'c: v8t meo tr6i.D6i thfp strng trfng d6i-d6i sol.M6..6., xa-xa ga gay sang„.

• Trong Chda cinh-cinh ti8ng chu6ng h6i.

(Hug, Dep va Thcr)

(1) Ph6ng theo diSu bai «Dang,vu.crng c6c» c`.i@ Vtrong BSt,

NAM-IRAN 185

Mdra d6ng

Cinh d6ng An-ctru

La bangNhtr lì vang

Rqung.

Oi I diu-hiu

Canh chi6uD6ng I

Ru¢ng ngap : m6iih-m6ng

Ntr6'c ph5ng.

Cd bay, yen laiig,

Quanh d6ng.Thi-tt'r vi§n-v6ng :

Than Ttrdflg-tuqngNhtr dan c6 d6i lugnD6ng khSr,g.

(Hue, B?p vd Tho)

Gian khdc Nam-ai

Ddrng k€ ntia nhting minh tinh tan-tic.Hay dtrng len, Nhac-si, vdi t6i, dilT6i gh6t anh m6 giong hat sau-biVa, tung m5i tan h6n thtra trtiy.I?c.

Hay dtrng day i Vtrt chi6c cam io-n5o IT6i can nghe nhti.ng khdc nhac rft hting~ Th6t ngt.ra long phi m5i chfng cb6n chai] _

Sang nhtr gu'crm tu6t, manh nhu lu6ng bao.


Oi Nhac-si, that anh iigtf6ii tham-t€ :

Quan-hoai chi nhti'ng 16i hit m€-1y,

Nht~fng cfu ca kh6ng D?p lai kh6ng Thi

Ctia ky-nth vgc cu¢c d6'i e-ch? ?

Hay cung-kf nh nhug'ng cac ngai tu8i-tac

Nhtrng ban d6ifl, dip hat tr,i6u tinh-than.

Hay ra nghe s6ng v6, ngim may vfn

R`6i sang-ch€ cho t6i vai d!'€u khac.

(Hue, B?p va Tho)

Nang thu

Hat bai hit ng6-nghe va 6m-ai,

Ben str6'n non, m¥c-tdr c6'i trau v§.

Nang chieu ray vang bet xu6ng dan que,

Ltia chin d6 theo gi6 n6m sap ma!.

Tr6n su6i nfi6, chie'c cau tre h6o-lanh

T6p ngudi qua, lay-bay vin thanh ngang.

Lti tr€ con sung-str6Jng n'6 cu6'i vang

Dtia v6'i b6ng chfy theo d6ng nu'6'c lanh.

Day ntii tim b6ng thay mau xanh ngatR6i 6 lan trong giay khic nha-nhem.

Am-tham canh-vat vao D6m :

vet rang d6, ti6ng c6i xa cting tat.

(Hue, 09p vd Tho)

dy dioan-van-ctr

NHtrNG hinh-anh cu?c d6Ji Vi?t-Ham xu'a can

ltru lei trorig th6'i nay chang bao lau s6 mat h6t. Fvit€u ta

kh6ng gap gap ghi chep lay thi r6i chfrig con biGt tim

ki6m vao dfu. Can day da c6 met it nhs vi€t ti6u~thuy€t

ua thuat chuy?n d6ng qu€, ncri nu'o'ng-ii'.'\u cu6i-ci`mg

Cia di-v5ng. Nhiriig d6'i s6ng 6' d6ng qu6 c6 met nhip-

nhang rieng, th8 v5fl ti8u-thuy€t kh6ng di§n ra` du'9'c®

Phai c6 tho'. Trong cac nhs thcr d6ng que, kh6ng ai c6ng6i btit d6i-dao rna rtfc-r6' nhtf Doan-van-Car.

Nhtrng bdrc tranh trong thcy Doan-van-Cdr kh6ng

phai chi dcyn-scr vai net nhu' cac btrc tranh xtra cdaA-d6ng. Bdrc tranh nao cftng day-day su' s6ng va r¢n-

rip nhting hinh-sac tucri vui. M6i bti'c tranh la m6t th6-

gi6'i linh-ho?t. Ngudi xem tranh hoa mat vi nhting fl6tnhting mau hinh nhu r6i-fit ci- lei ; nhurig nhin ky thi

mau nao net nao cting ng¢-nghinh vui vui.

Day, trong chg T€t, ben canh thay kh6a duo'ng g6

lur,g vie't :

Cu d"o nho ddrng lei vu6t rau c5m,

Mieng nh3m doc vai hang câu d6i d6.

Kia, gitra dim hoi nha-que :

Chj€c 6 den I8ng-ling ti6n ra c;5u,

Tim den chi€c san mau bay trur6c gi6.

Doan-van-Ctr da bi€t nhan-x6t rat tinh lai sam h6n


thcy phongnphti, hal di€u thu'6'ng it di v6Ji nhau. Phii c6

h6n tho in6'i tli€iy du'gc dtr6'i aiih binh-minh

Tic nf ng t'ia nli6y hoiii trong [u§ng 16a.

I.hinh-thoang gitia njitrng cau ta chfi`` chat-ch6,

cheri vao met cau bat-ng6', vi.1.t ng6Ji 1€ii nhur met lu6ng

sang gitia btrc traiih :

[3a cu lao ban hang ben mi6i! cb,

Nu6.c th6.i-gian g©i t6c tr5ng phdu-pliai).

Va bao gi6' cu6i bai tho' ctiiig c6 in?t vAi cau khi€u-

gg.i. Cu6i bai « chg T€t » :

Anh du.cyng vang iran cb k6o l€-the,

L6 da rurlg i.cri-b&i quanh qu6Ii chp-.

Cu6i bai tt Dam ci;r6'i rnda xuan j> :

Ch''I con nghe v5ng-v8ng i.16ng chim xuan

Ca 6nh-i;i tlSn cf3nh xanh t6m n5ng.

Nhting cau 5y d§u kh6p lai met the'-gi6'i va m6. ramet tli6-gi6'i : kh6p met the-gi6'i thu.c, md m§t the-gi6'imgng. Cf iih trur6'c, mat vtra tan thi tinh tror]g ldr]g cting

vtra nh6rrh Mat ta kh6ng thay gi ntra nhtrng long tab6ng bang-kl'iuang.

Doaii.-van-Ctr trir6'c sau d5ng bao chi c6 sau bay

bai tho'. Bai nao cting hay. Cting c6 bai daiig tt Ngaynay D s5 thir6'rig, nhung nghi den Doan-van-Ct`t. la t6i leinghi den T6t. Cai ten Doan-van-Ctr trong trj t6i da lanv6.i mau banh chtrng, mtii thu6c phao, vi md't gdrng.Ctr m6i ltic xufn v6 ngu6'i lai gfri tr€n bao m`¢tchu6i ctr6'i ngti-sac. Ti5ng ctrdi ta con nghe v5ng-vfng

8 0 A N . v A N . c dr 189

thi flgu'6'i da bi€n dau r6i va ta danh ch6' mtia xuankhac. Th6 r6i bAo che't, t5m-tich ngij'6'i cting mgt. Cho

dGn ham nay, vi€t ni5y 16Ji gi6Ji-thi?u tho' Doan-van-Car,

t6i van chira bi€t gi them v? con ngu6Ji fy 1.

Octobre 1941

Char t5t

Dai may tring d6 dan tren d]iili ntii,Su'ong hang lam 6m-5p n6c n!ia trarih,Ti.6n con du'6Jng vi€n tring m6p d6i xanh,

Ngur6'i cac 5p tiriig-bti'iig ra chg T6t.

H9 vui-v€ k6o haiig tren c6 bi€c ;

Nhtrng thing cu ao d6 ch?y Ion-xon,Vai cu gia cn6ng gay bur6ic tom-khom,

C6 ye'm tliim che m6i cu'6ì ling-1e,

Thiiig em b6 n6p dau ben y€ni in?.IIai ngtr6'i th6n gaiih 19'n chay di dau,Con b6 vang ng?-nghinh du76i theo sau.Suo'ng tring d6 dau canh nhur gigt stra,Tia nang tia nhiy hoai trong ru?ng ltia,Ni.'ii u6n minh trorig chie'c ao the xanh,D6i thoa son nfm du6'i anh b3tih-minh.

*1-

Ngu6'j mua ban ra vao day c8ng c!3,ty.Con trau ddrng vcr dim hal mat r]gd,

(1) Khi quyan sach nay dira in chdng t6i van chu8 bj6t gt them

v6 0. Doan,van,Cd tuy d5 h6i r5t nhi6u r`gu6.i. Vay xin man,ph6p 6ng

trff.h may bai tho`. Ong 6. dau, lam o.n cho chdng t6i bi6t.

Van chir6 bi6t 6. Doan-van,Car 6. dau (L6.i chd lan in thd h@i).

i90 THI NHAN VIET NAM

D8 ling nghe ngtt6Ji khach n6i b6-b6.

Anh hang tranh kiu-kit quay d6i b6,Tim den ch6 d6ng ngir6Ji iig6i d6' ban.Met thiy kh6a g6 1irng ti.en canh plif n,Tay ni.ii nghi6ii hi-hoay vi€t tho' xufn.

Cd d6 riho dti'ng 1?i vu6t rau cini,

M;?ng tlh.a^m doc vr:i.i hang ci^Lu d6i ct6.

Bi cq rio ban hang b6ii mi€u c6,Nu'6'c thJi-gian g¢i t6c. tr:ì[1g phau-phau.

Ciiti hoa-man dau cliit chi6c khan nau,

Ng6i x€i7 1?i d6ng 'v-aiig tr6ii mat chie'u.

Ao ct.1 ly bi ngi.rdri c!ien sfn k6o,

Khan tr€n dau duo'ng chit ci~mg tung ra.Lti ti.e con mai ng3.in bi:rc tranh g<i

Qu6n ci chi ben C±ir6'±ig clang di'rng g9i+May c6 gai 6{n nnau cu.6'i rti-rg.i,

C?nh anh chang ban phao du6'i cay da.Nhti'iig in?t cam d6 cil`5t tqJa son pha,

Thi'ing gpo n6p dot:g day nhu ndi tuy6t,Con ga tr6ng mau than nhu' cuc ti€t,M?t rigu6'i mua c`£m cfng cl6c len xem.

*

Chg' tu'ii.g-btt'ng nhtr th€ den gan a.5m.

K..i chu6ng t6i b6ii chtia vans-vfng danh,Tr€n con du6'r]g di cac ling h€o-1anh,Nhtrng rigu'6'i que lti-1orgt tr6' ra v6.

Anh dtro'ng vang tr6n c6 k¢o le-the,La da rung to'i-b6'i quanh quan chg.

(Ngdy nay)

b 0 A N . v A N . c tr

D6m cLiidi mdra xuan

Ngay drrig hang sau man su'o`ng ggm m6flg,

Ning clat vang tr6n bai cb non xanh.

Dip càu ,xa 16ng b6ng riu'dc longJanli,

Dan c6 trang giing hang bay phap-phdi.

Tr6;1 c{inh cay, b6ng met con ch?in gQi

Ld ngu6.i di lj-nhi met hang denTren con du'6'ng cf t tr['ing c6 lam vi€n.

H9 thong-tha ti6n theo chi:5u gi6 th.6i,

Dw6i bau trdi troiig 'v'eo kh6r]g may b.,.ii,

Gidra canh d6ng phcyn-ph6'[ tt.I.{.. mau nhung.

Met ci.,t gia rau t6c tring nh-Lr b6iig,

Mac io d6, cam htro'ng di ti.tr6Jc dam.

Dam sau cqu io in?n b6ng d6 saun,

Quan nau hang, ch6ng gay bu6'c theo iihciu.Ilang 6 dell thor]g-tha ti€n len sau.

K6 nhtrng chi6c rmam dSng che ltia d6.

B9n trai to' mat may coi h6.n-hd,

Quin ltia chtìng, n6n di'ra, ao sa hti6.M?t vai ba thank-lich kiEu nha qu€,

Dau n6n iigh€, tay cam khan in;it d€..

Ba cq 15o 1om-khom ben chau nh6,

Ttii dqung trau ch5m-chim g:ti' trong ta:,..

Thang b6 eni in? am, mi hay-hay,Dau cao nhan, ao vang, quan naii, sam.C6 b6 d6 crit-che ngu6Ji xam mam,

Bi theo ba vay linh, d6p quai Gong.Met chi sell dau d?i chi€c chan `h6ng

191

' 192 `THI NHAN VIET NAM

Bat tren cat h6m cia den b6ng long.

rTgu'6'i c6 dau ham nay coi c\4o5ng /¢n,

Vanh khuyen vaiig, ao m6i, n6n quai thao.

Cac ban c6 bilig t'u:5i cting xinli sao,

Hai mf thin, rigay-{'hcr nhin trdi bi€c.

D5m bc'ty cii pZ)itt i'iiinh trong n!idrrig chi€c

Ao d6ng lam, y6'm d6, that lui':g xanli.*

Met li'ic sau di t6Ji ch6 v6}ig quanh.

N6p chtia tring in hinh tr6ii €r6.i thìm,

Thi ca ben dan clan ciìiig khti.it lan

Sau ti`5i d6i 15p-lanh anh, sJLro'ng ng,£n.

Chi con nghe v5ng-vang ti?ng chin xuan

Ca anh-6i tr€n cinh xanh tim nang.

(Ngdy nay)

Dam h¢i

Mtia xufn Zy, 6i]g t6i len tan tinh

D6n t6i v€ xem h¢i 6' ling ben.

Su6t iigay dein chu6ng tr6iig danh vang ran,

Ngtrdi li'rn, b6 me~man v§ hat b§i.

Nhtrng thing cu €ha-li6 khoe ao mdi

Va tha-h6 n6-ndrc k€o di xein.

Cic cq gia u6ng ru'9'u m5i gin d6m,TB-tom di6m cho'i d6u kh6ng bi€t chan.

Nhtifig con b6 ao xanh ddi chj amDa di theo d:'im rtr6'c luJ9'n quanh ling.

Cac ba d'6ng khan d6 chay lo5ng-qu5ng,

a 0 A N . v A N - c tr 193

D6n c£.c khacfl thap-phtfoing v6 dtf h¢i.Met chi€c ki?u dtrcyng di dtrng btf6'c lai,R6i thinh-1inh quay tit mai nhu bay.Met ba gia kinh-can chap hai tay,Dt'fng vai mai theo dfni ngir6.i bi-mat.Tren b5i c6 dtf6'i trJi xuan bit-ngat,Met chi dtro'ng du ngfra tit tr6n kh6ng.Cq ly gia dtrng lai a.gt'rng dau tr6ng,Mat h5p-hay nhin qua d6i mqc-kinh.May c6 gai n6p gan hai chii linh,Ma d6 nfitr ben-16ii ddrng 6m nhau.Chi€c 6 den 1£ng-ling ti6n ra cau,Tim d6n chi8c sam mau bay tru6'c g;6.B€'`c nha qua ki6iig chan nhin ng5p-ng6,R6i reo len cho ai nay ctlng tr6ngDoan trii dai vtin-vtit gitra ddng songNgtrdri 16-nh6 cneo tren lan ntr6.c lanh.

B9n d6-vat tru'6'c dinh thi strc manh,Minh c6'i tram gan c6t rj'6i nhur ltro'n ;

Ti€ng reo h6 khuy€n-khich day tdrng ccrn

Lati ti€ng tr6ng ben dtr6'ng khua ron-ra.

Ben may chi€c kh5fl vu@rjg hinh m6 qua,

Dd'ng chen vac chi€c mi~i tring nghenh-ngang.

B9n trai que ba c6 c?iih c6 hangV6' mua bin d5 tim cfti chuy?n g5u.Met chti xam tl?o d.in ben chi8c chau,Mat 16'-m6' nghe-ng6ng ti€ng gieo ti€n.

Thing b6 em d6i in? b61en den,Xem cac ct{ trong ling ra cdr t6 ;


Ti€ng chieng tr6ri.g chen ttfng h6i tang-16,

Nnfrng b6ng ngu6'i trinh-trgng kh€ di len,

Nhtrng canh tay ao th¥ng vai mo.-huy8n,Bang d;6n 1?i ca met th6'i qua-kht'r

Ma d5t ntt6'c non sang cting cay c6C6n thu¢c quy€n s6'-hfru cda Linh-thieng.

Khi t€ xong met cq dtrng tren them,Gioi banh phao cho ngu6'i kia lai d6t.

B9n trai gai dti'ng xem d6u chay rat,

Met thing cu sg'-hai kh6c bi-be.

*

Ngtrdi di xem nhi?u ben d5 ra v?.„.Tren du6'ng ving li d? rcri lac-dic,6c xa rtic ttrng h6i trong x6m mac,

Tr6'i d6 hang sau nhtrng trai d6i xanh,Dan chim ham nh6'n-nhfc g9i tren canh,V?t thap trang in dai tièn d6ng vang,

Ti€ng chu6ng t6i nhat khoan trong yen-ling,

L5n tr6ng cheo v5ng-vfng phfa ling xaCia dam dan n6-ndrc du6'i tr5ng ta„~

(Ngdy nay)

Tr5ng h6

Ti6ng v5ng trong nha k5o-k?t du~a,

Dau them con ch6 ngd lo'-mcr.

86ng cay lo.i-la ben hang dSu,

P€m vang, ngu6'i im, canh lar\g t6'.

a a A N . v A N . c tr 195

Ong 15o nim cho'i 6' gitra sfn,

Tau cau lap-1oanB 5nh trfng ngan.

Thf ng cu ddrng vim ben thanh ch5ng,

Ngim b6ng con meo quy?n dtr6'i chfn.

Ben gi€ng, dam c6 gai xdr que

Tdrng dan vui-ve rti nhau v§,

Tr6n vai n5ng trru d6i thiìng ntr6'c,

Klu-kit di vao 16i c6ng tre.

Trong x6m gi6' 1au qua ntia den,Ti8ng chay gig gao d5 flgtrng im.

Trang ta ha xu6ng ngang dau ntii,Don-d6m bay qua dai nu6'c den.

Ti€ng 6c tren ch6i rtic thi€t-tha,

Gi6 lay c6t-ket rang tre gia.` Sao tr6'i tdrng chi€c ro'i thanh I?,

Stro'ng kh6i ben d6ng ti b6ng mo..

(Ngay nay)

0

+ anh-th¢

a H I N H ten la Viro.ng Ki6u-An - Vtrong ho cha,Ki€u ho in?. Sinh thing Janvier 1919 tai Ninh-giang.

Hoe ttr nan len bay, nam 12 tu6i m6i len 16.p ba (Hal-dtrcrng, Thai-blnh, Bac-giang). 86 hQc sau met bu6i b! c6

gifo phat qtl9.

Da Gang tho : Hanoi b6o (ky Hang-Ann), Ti6u-

thuy6t thtr ndm, Ngay nay, Phtl-ntr. Dugc giai thudrng

khuy5n-kh{ch v€ tho cfia Tqu-lquc van-doan nan 1939.

Da xuat-ban : Bfrc tranh que (Ddi nay, Hi-n§i

1941), Xuo (hop-t5c v6i Bang Ba-Lan, 1941). 4

#

moT ham t6i nhan dtt.9.c bdrc thtf d§ : M+ Hoai-

Thanh, professeur, Lìnstituteur Thuan-h6a. T6i da

kh6ng dam khinh-thu6'ng ngtr6'i vi€t thtr rna lai con kinh-

phqc them nfra. Vi t6i bi6t ngtr6'i vi6t thtr la met nfrthi-si c6 danh : Anh-Tho'. Da danh hay tho' Vi?t kh6ng

can phai gi6i 'ti€ng Phap+ Nh.j'ng trong tinh-the nur6'c

ta bay gidr m¢t ngtr6'i thi6u-nien mu6n c6 met nen hgc-

v5n vtra vtra rna kh6ng can den ti€ng Phip qua la

mat di€u thi6n nan v?n nan. Ctr xem van cda Anh-

Tho' ai cfing phai bao la ngirdi c6 hg6. The rna cai

16i vi8t r6-rang va chac-chin ay, Anh-Tho kh6ng tdrng

hgc diJ9'c trong ti€ng Phap. Cang kinh-phuc ngu'6'i,

ta Gang mtrng cho n§n qu6c-van. Qu6c-van ta ngay

AN H -T li a 197

mat them phong-phti va hi?n nay d5 c6 th8 lam lgi-khl

dao-luy?n tinh-than cho met ngu6'i nhtr Anh-Thcy.

T6i vtra n6i den 16i vi6t c&a tac-gis tt Btrc tranh

que t>, tap tho' nay cting thu?c v€ 16i tho cda ngir6.i c6hoe. Van bi6t lam tho' dao tinh kh6ng phai bao gi6i cting

la ngtr6'i it hgc, nhtrng thtr6'ng ngu6'i it hgc chi c6 the

lam tho' dao tinh. Phai la ngu6'i c6 hgc m6.i c6 th? dtra

vao tho. cai cinh

Ch6 le IIJ'6i ng"oi {hdr nhin ccji d6ng,

Lqn tr6.I n%m h"ong-h§c thd c5ng day.

Anh-Tho ttr lau chi chuyen 16i tho. ta cinh, rna lai

ta nhfrng canh rat tan-thtr6.ng : met phien cbg., met 6tra

b6 qu6t san, met vai mu dan ba ng6i bit ch5y. Thoi cia

ngudri bi?t hfn ra met 16i. C6 ke s6 Oho Anh-Tho. 1a

ngtr6.i v6-tin fa. Nhif ng c6 thi6u-ndr nao hai mucri tu6i

rna I?i v6-tinh ? Anh-Tho' bat dau cfing d5 lam nhfrng

bai k8 n6i long minh. Hfn ngtr6.i da tap luy?n nhi§u

lam m6ii c6 th5 di dell cai thin-nhien, cai ddrng,dtrng

rna d€c-gia tt Bdrc tranh que jt at phai lay lam la. Nhi6u

ltic t6i ttrdng ngu6'i da di qua xa. Tranh qua c6 bdrcchi la bdrc .anh ; cai than-rih.i6n h.}m-xtic c.L7ia ngh?-si da

nhu6'ng ch6 cho cai than-nhien tr6r!g-rang cda nhs ngh6.Theo g6t thi-nhfn den d6, ta th5y u5t-drc kh6 thd :ngtr6.i dan ta vao met the-gi6.i tdr-tting r6i khong Oho ta

mo' ttr6'ng den met tr6'i dzt nao khac nfi'a. ,

Kh6ng, thcr phai |a met tia sang n6i c6i th¥c va

198 Tin NHAN vi£T NAM

c5; €rjSfig, mat d5t v6.i cfc vi sao. Tho' kh6ng c6t ti rna

c6t gQ'i, g9'i canh cfing nhor g9'i tinh. Cfro n6n m6i lan

Ann-Tho' chiu di ra ngoai 16i t.ti-ttlng d6 a? nhin canh-

vst mSt cach sau-sac ho'n, 16'i tho' b6ng tr6. n6n r¢ng-

r5i kh6ng ng6. va ta thfy klioan-khoai bi6t bao. Sau cau

tho. t.a mo' h6 th5y met cai gi : c6 Its la h6n thi-nhfn.

Nhtr khi ngtr6.i ta canh ben c{6 trura h{`3 ;

May (Ii vf ng, tr&i xarih bubjn rSS]ng-r5i ....

sang Ìm dbng dQng n5ng cfdrntg klMîng tr6.I.

hay ta cf nh met bu6i sz'mg trong-tr€o :

C;i6 man-m6± b{`r ire rung ti\Eng s.a,

Tri}.I h"ong-hi3ng d-6y nur6c 15ng son m^dy.

Lan kh6i x5m tdr n6c nhb !ang-15

Vurcrn ndrilh I.an nhtr tilnh g.i~ac mo' say.

Cfnh trong tho. cfing bat tat phai mei']h~m6r.g. Met

cL'ii v6 6c dfi khi€n ta nghe ca tigng s6ng bj8n rao,rat.

Cli} c6 £t b6ng boa mtr6.p, m¢t lil chu6n-cl^.'j6n rna An!i,

Th+o' g{?i nGn (;a cf i kh6ng-kbi tiiu :

Hoe murcf p ri.mg tirng d6b vang r&i-r&c ;

LL~I chu`r^}I-i~chuòn ni-i6. n3ng ngltdn-ng{r bay.

Thu'6'ng ngu6'i cfir]g kh6iig càn ciL€n rihfapng canh v6n

sfn r`.6n tho' nhu' the. V6'i met vfi di?u nh6-nhat hau

nhir th6-lat{, ngtr6'j fa€ m6' cho ta met cf nh tr6'i. Ch6

nay, g].ffa dam ng®L.~6.i 6n.ao va d6ng-dtic, vai 6r!g thay

b6i larLg-1g di

ANH -THO 199

BIJ.6.c gsy I"ani nhLr nha'ng bLr6.c chiem-bao.

Ch6 kia, den ba mtro'i T6t, chung quanh n6i banh

cnung s6i sting-stic :

DT 16n mcr ch.16c v6y s"oi den nhfrc,

85 lao n5m t'Inh tug.I s`€.p them n5m.

Cho hay, v6 cting chi c6 th€-gi6.i ben trong. Va

hinh-sic d?p la iili.:mg hinh-sac kh€o dar, ngu6'i ta vao

the.gidi 5y.Aoot 1941

Chi€u xuan

Mtfa d6 bui 6m-em tren ben vang,

D6 bi€ng lif6'i nam mac nu6'c s6iig tr6i ;

Quan tranh dti.ng imllim tror`.g vang iang

Ben ch6m xoan hoa tim ri.ing to'i-b6'i.

Ngoai dtj'drng de c6 non tram bi€c c6,

Dan sìo den sa xu6ng m'6 vu-vo' ;

May canh bu'6Jm rap-r6.n tr6i trtr6.c gi6,

Nhfrng trau b6 thong-tha ctii 5n mua.

Trong d6ng Ida xanh r6.n va tr6't lang,

Lti c6 con ch6c-ch6c vtit bay ra,

Lam giat minh met c6 nang y8m tnam

Ctii cu6c Gag c6 ru?ng sap ra hoa.

(B¢c lrqnh qua)


Trura h6

Tr6.i trong bi€c kh6ng qua may go'n trang,

Gi6 n6m nan l§ng thai canh di6u xa.

Hoa ltru n6' day met vu6'n d6 nang,

Lti btr6'm vang lo'-clang lu'6't bay qua.

Trong then vang, ti€Hg ga xao-xac gay,

Cfc ba gia dtra v6ng hat, thiu-thiu ....

Nhfrng dr con ng@i bu6n le bat chfy

Ben dan ru6i rae ming hat ho'i k6u.

Ngoai de thfm, kh6ng ngtr6ti di vang-v6,

Lti chu6n-chu6n gi6'n nzng du6i nhau bay.

Nfitrng thinh thoang tiGngt nh?c d6ng bu6n-t€

Ctia vat ngu6'i c6'i ngqua de'n xua ngay.

(Bfrc tranh qu3)

Ram th6ng bay

Gi6 hiu-hat gieo vans mu6n canh la,

Tr6'i am-u may xam b6ng strong chieu.

Lang x6m ngap nhs-nha trong kh6i t6a,

Vang dtra 16ì kh6c rna lanh hiu,hiu.

Trong chtia, di€n huo'ng den nghi-ngtit sang,

Ti8ng m6, chu6ng h6a nhip tr6ng be/n dinhI.6.i cau cdng truyen theo lan kh6i thoang

Quy6n c6-h6n nucrng gi6 lai nghe kinh.

ANH -tHO201

Ngoai d6 r¢ng b6 dai nghi€tig d'6 chao

L6 chting-sinh ttrng ben met Zn may.

Cting lang-15ng nhu b6ng lna bu`6n n5o

Dit nhau tim no'i cting d8 xin may.

(Bfrc trclnh qu6)

88n d6 ngay mu.a

Tre rti-rg'i ven b6' chen tf6't-it,

Chu6i bo.-phdr dau ben ddrng dam mtra.

Va dam in"a d6ng song tr6i rao-rat 4

Mac con thuy€n cam lii dau tro'-vo'.

Tren ben vang, dam\minh trong lanh-leo,

Vai quin haiig kh6ng khach dtrng xo-ro.

Mat bac lai gh6 bu6m vao htit di6u

Mac ba hang sdi-squ sac hoii, ho.

Ngoai dudng lei hga-hoin ngudi de'n crig'Thting d¢i dau nhtr d¢i ci tr6'i mtra.

Va hQa-hoin met con thuy€n gh6 ch6I

R6i fm-thim ben I?i lang trong m`Lra.

(BJc tranh qua)

G

rty ham-in?c tdr

a H I N H tell li Ngtiy6n-trQng-TIE. Siflh ngay 22 Sop-

tembre 1912 a Le-m9 (D3ng-h6i), mat ngay 11 INovcm~

bre I94o. Trt}-ngq 6 Q.ji-nhon tar nhs. Nha ngheQ, cha

mat sam. Hpc trtrdrflg Qui-nhcrn den narn tbi'r ba. Lain sdi

Dac-di6n m¢t d¢, bi aau r6i mat viec. Vao Nana la.rrL ti*o

it lau lei trd v6 Qtiimho'n. K6 d6 mac bar`^h hti" d`.u .,'io

nha thu'cmg Qui-hba r6i mat a d6.

Ijaffi tho ttr ngay mtr6'i sau tu6i (lay hi¢u la Phong-

Ti.an r6i L¢,Thaflh). D€n n5m 1936,. khi chit.trifo#.g tor

Phq-trucrng van-chtrong bfo Saigon m6i d6i r^£¢id la rl.in-Mac Tdr 1.

Da d5ng tho : Ph¥-nor tan-vdr,, Saigon, Tr3.-ig khua-

Ph6ng, D6ng-duang tuan bdo, Ngu6i ni6i.Da xuit-ban : Gdi qu6 (1936).

*

T a I da righe ngtrdi ta mat~sat Han~Mac T`ti nhi€u

lam. C6 ngtrbJi bio : tt Ham-Mac Ttii `! tho v6Ji than gi 1

toan n6i nharn. » C6 nguw6'i con nghierri-khic ho'n nfra :

(( Tho gi rna r'ic-r6i the ! minh ttrdng c6 y-nghia khu5t-

kht'ic, car doc di doc lai hoai, thì 1.a n6 1dra minh ! tt

Xuan-Di?u c6 16 Gang nghi den HamM?c Tfr ti.or^g t{hi

vi€t doan nay : tt Hay so,sanh thai-d¢ can-dam kia (thai-

d¢ nhatflg aha chan thi-si) v6.i nhdrng cach d¢t-nhi6n

rna kh6c, dot-nhien rna cu6ii, chan vtfa nhay, mi¢iig

{1) Hal chtr « ham-mac » trong• ban-mac » nghla la van-chuo'ng.

tqu-di6n kh6ng c`5, chi c6


vdra keu t t6i dien day ! t6i dien day i - Dien cftng

kh6ng d6 lam flhu' ngu'6'i ta tu'6'ng dfu. Ne'u kh6ng bi€t

dien, t6t ho.n la c.dr t:iih-t6o nhtr thu6'ng rna yen~1?ng

s6ng. " 1

Nhtrng t6i cfing da ngbe n!itrng ngtr6'i ca-ttir]g Han-

Mac Tar. Trong y hg, thi-ca Vjet-nam chi c6 Hf n-Mac

Tfr. Bao nhi€u tho' Han-Mac Tfr ism ra ho d?u ch€p

lei va thu¢c h€t. Ma thu¢c hat tho Ham-Mac Tdr dau c6

phai chuy?n d6. Da khtic-mat rna lai nhi3u ; tat ca densfu bay tap. H9 thu¢c h€t va chgn nha'ng ldc d`3m

khuya thanh ving hg s5 cao giong, ngam met mlnh.

Bai thcy d5 bi€n thaiih bai kjnh va ngi.'6.]. thoJ da tr6I

nan met vi gicio-clifi. Ch€ Lan-Vi6n ii6i qua-quy€t : tt T6i

xin htra-hen v6'i cac ngu6'i rang, mai sau, nhdrng cai

Cam-thu6'ng, mif c-thir6'c kia s6 bie'ii tan di, va con lai

cda cfi th6'i-ky nay, chtit gi gang k8 d6 la Ham-M?c

Td. )) a

Ng6t met thfng trdi t6i da dgc tho. Han-Mc?c Tfr 3.

T6i da theo Him-Mac Tfr tar 16i thoi Du'6`ng den vd

kich bang thcy tt Qiian-ti€n h§i )j. Va t6i da in?t 1£. Chfnh

nhtr ldri Ham-Mac Tdr n6i trong bai tt`t'a tt Tho. dien t>,

vtr6'n thcr cda ngtr6'i r¢ng-rinh kh6ng b6' ben, cing di

xa cang 6'n lanh.

Bay gi6' da ra kh6i cii the-gi6.i ky-di fy va dz

(I) a Tho cda ngtrdri » (Ngdy nay ra ngay 7-8-38).

(3) Nqui6i m6i s6 5 ra ngay 33-II-4o.

(3) Do a. Tran-thanh-D!ch cho muoin.

HAN.M4c Ttr205

tr6 ve v6.i cu6c d6.i t3m-thu'6'ng m`} y-nhi, tSi th.ti x€p

dat lai nht}ng cam-ttr6'ng h6n„dSn ctJa t6i6

THcr DU.CrNG-LUAT. -Theo a. Qufch-Tfnl PhanSao-Nan h6i tru'6'c xe!n thcr Du.6'ng~luat Him-Mac

Tfr c6 vie't tren bao dai-khai n6i : tt Tar v6 nu6'c den nay,

t6i dugc xem tiro. qu6c-£m cfiiig kha nhi6u, song chtra` gap dtrg'c bai nao hay d€ii t!i6+.. 2. Oi hang nan nhan

bac, u6'c-ao c6 ngay gap-g6' d8 bat tay nhau ctr6.i len

m¢t ti6ng 16'n 5y la th6a li`6n tho' d6 )t. Tfio' Dtr6'ng~lu.it

Han-Mac Tfr lam ra nhj.€u nhung bi that-}ac gan he't,

t6i kh6ng dtrg'c xem miy b<ii. Song trong nhting bat

t6i dirg.c xem t6i cfiiig d5 gap it cfu hay, c}izng

hen nhtr :

\ N8rn gang d5 kh6ngthanh m¢ng durgrc,

Ngam i.ran cho cid. chat bubn tJ.6i.

Dau sao t6i van nghi c5i khu6n-kh6 b6-bu¢c cda

lust Du'6'ng c6 1e kh6ng ti?n cho sap nay-na m¢t rjgu6n

thcr rao-rat va la-ldiig nhu' ngu6a thcr HAH-Mac Tti..

GAI QUE. - Nhi?u bai c6 tha^ 1a cda ai ct~ing dtrgtc.

Can thi ta tinh que trong canh qu6. L6'i tho d6-ding, ttr

the binh-d!. Nhtrng tinh a day kh6rig c6 caf vG nioJ,mang

thanh-sach nhtr m6j tinh ta van queii datvao tro!ig

khung canh nhdrng vif6'n tre, nhfi'^ng doi tfi6ng. Ay |a

(1) Ivgu.a.; m6t. s6 6 r8 ngay 30-11-40. (2) Cht ba baitThdckhuya 9 < Chtia ho8ng " € G6j 6` chaa > cia Han+Mac Tdr rna Phan Sao,

N®m Ja hod vSn l®i c: ba.

206 TH! NHAN V.lET NAM

m¢t thfr tiflh n8ng-nan,1o'i-li, r?o.rt.1.c, day {iinh-£nh

kheu-g9.i. 0. Pham-van..Ky d3 tt.ra tap tho. 5y la phai

lam : « Gai qua j> va t.: Uno voix sur la voie tt 6€u bat

ngu6n trong tinh.d¥c.

THcr DI£N. `_ The dien g6m c6 ba tap 3

I) I-Iuro'ng tho'm.

2) Mat clang.

3) Mau cu6ng va han di6n.

HUONG THGIV„ - Ta bit dau bu'6'c vao in?t ncrifnh tr5ng, anh nang, tinh y6u va ca ngtr6'i yeu d€u nhtf

niu6n bi6n ra htf o'ng kh6i. MSt tr6.I. tinh-ai m6.i dtf ng

len dait day. Tuy c6 d6i van a?p, cam giac chung nh?t-

t6 the nìo.

MAT BANG. - Ta van di trong m6'-m6'. Nhtrrig

thinh-tho;ng met lu6iig sang la ch6i ca mat, Ngu6n sang

la t6a ra ttr met linh-h6n v6 cting kh6-nao. Ta bat gap

d5u-tich con hot-h6p ct'ia in?t tinh-duy€n vt.'a ch€€ }J€u.

That-vgng trong tinh y6u, chuy?n ay trong tho' ta kh6iig

thi€u gi, nhtrng th'rf6'ng la met thdr bu6n dau c6 thfm-thia

van diu-diu. Chi trong tho' Ham-M?c Tt+ m6'i thz{y in?t n6i

dau-thu'criig m5nh-liet nlitr the. L6Ji tho. nhir dinh mau.

MAU CU6NG VA H6N DIEN.-D€n day ta d5

boan-toan ra kh6i c6i th€~gi6'i th¢c va ca tb€-gi6.i m¢ng

cda ta. Xa lam r6i. Ta thzy nhftng gi chung

quanh ta ? Ti.5ng, toanrftrang, m§t fnh trang git-gao,

ghe-t6m' linh-Gong nhtf inet ngu6'i hay dting ho'n nhtr

H A N - A;A` A c T tr 209

m¢t y6u tinh. Tr+in~g t'y day cGiig ghen, Sting gi&n, cfing

cay,nghi€t, cting trcy-trao va ct~mg nao~n.drc` dt.,ic-tinl2.

HanTM?c Tti di trong tr5ng, hf mi?ng cho m';u t,ung fa

lam bi€n ca, Oho h6n vang ra, va rti len njicr!ig ti€ng

gh6 r,gu'di .... Ta rting minh, ngo'-r}gic, ta da lquc-19i

khip troflg diy 16iig t.I, ta kh6ng thfy c6 ti gi gi6ng

cat canli trir6'c mat. Tr6'i dft r,ay thapc c&a i.iisiig Hah-

Mac Tti, ta kh6ng lii%u du`qc va chic ci~mg khr5ng bao

gi6. ai hi€u derg'c. F?glli the ta bang thiro.rjg c.on iigtfdi

c6-dSc. D5 c6-dSc 6-ki€p nay va e con c6,c{¢c d€n rtid6n

ki€p. Han-Mac Tar cliic crtrig bigt th€ n€n hlc sill.h thdri.

ngLrdri d5 nguy€n v6Ji Cbì'ia se kh6ng b.io gi6' cho xuatc.

bin tt Thcr di6n )), Mat tac-ph;£m nhLr th€, ta kh6ng c6

the n6i hay hay ddt, n6 d5 ra ngofi v6.rig nhs n-gjan,

nhan-gian kh6ng c6 quy3n phemph`£n. Ta chi biGt trong

van-tho' c6-kirn kh6ng c6 gi kinh-di ho'ii. Ta chz bic't ta

dLro.ng dt'i'ng tru'6'c in¢t ngLrt5.i strg`ng-san vi b?nh-Ilo.?n,

d.€n,cu`6ng vi da qua daij-kh.6 trong tinh-y€u. Cut:]c tinh-

duyf n ra dr}i v6.i tap tt Hij.ong tho'm j), hfp-h6i v6'i car,

tt Mc3t clang j>, d€n dciy thi da chG't thief r6j, nhurr]g khi

i?iih con t6a len nghi-ngtit.

M¢t nha chuy€n-m6n nghi6n-ct}u nhfrng trang-thai

ky-di ctia tarn-linh ngu6'i ta xem tap tt M5u cu6ng >> va

« H6n dien » c61€ s8 hfg.in du'9'c nhi?u tai-li?u ho'n met

nha phs-binh van-ngh?. Tuy the, day d6 ta g?p nhtrng

cau rat hay.

2'0 THI NHAN VIET NAM

Nhu ta canh d6i ndi met dem tr5ng c6 can :

Nga~ngh.ieng di}.I cao hQc tl.5ng ngd

D`£y mÌnh 16m-(1{"rm nhtrng liao-quang.

Len cho'i tr5ng c6 cau :

Ta bay len I Ta bay lan I

C;.16 t.15n dura i.a i.6i nguy¢t thiSm.

Ta a ci3.I cao nhin tr& xu6!3g :

Lang-16ng ITiay kh6.I quy€n trang dem.

Dgc nhtriig cau fy c6 cfi thri.-vi 6' xtr la gap ngtf6.i

quen, vi d6 1a iiflti'ng cam-giac ta c6 th5 c6. L?i c6k.hi nnting cam-giac 6' ta rat thu.6.ng rna trong tri Han-

M?c Tti rat d6 sg. Met dam may in hinh dtr6'i d6ng

nu6'c thanh ra :

May chat du6i a dbrig song v{£Itg-ling

1-r6i thay vè xd lan c6i v6-bit:a.

Cai y mu6n mlfg'fl 16'i thcr c±g ta tc£Lm-squ minh ctiig

tr6' n6n di6n-cu6ng va dau-d6'n di-thtgdrng :

Ta mu6n h8m tr2io ra` d`5u riggn brfi{ ;

Ma.I I&i thcr di±Li clinh nao~c5n ta.

Baa i:6t chtr quay cu"ong [ihtr m6il vpt,

Nhli` me-man ch5t di5ng c3 li5n da.

Cdr d% ta ng~at-ngu' trong vijng hLly€t,

Tr5i ni"em dau {ren manh gi~ay mong-mnh ;

Ddrng n3rn lai ngui5n thcr ta du.cfng si6t,

C5 long ta {rong rn6 chtr rung-rinh.

HAN.MAc Tar 2„

T6i chi trich ra vai doan c6 th8 thich dtrgc. Con

bao nhieu doan na~a tuy ta kfi6ng thich vi n6 kh6ng c6

gi hg'p v6.i long ta, nhtrng` ta cting bi€t rang v6'i Han-M?c Tdr hfn la nhfrng cau tuy?t~di?u. N6 da ta dting

tan-trang c&a tac-gii. L6'i tho' c6 ve t.hinh-th¥c, tfii€t-

tha lam.

XUAN NHu V. _ Mtla xuan Ham-M?c Tdr n6i dayc6 khi 6. dau h6i tr6ì dat m6'i dpng len, c6 khi ra d6.i

met lan v6'i chtia Jesus, c6 khi hinfi nhtr chi la mba xuan

dau n5m. Nhtfng dfu sao cting kh6ng phai la met mtia

xuan thtr6ing vdi nhfrng mau-sac, flhfrng hinh-clang ta van

quen bi€t. Day la mat mtìa xufn trong ttr6`ng-ttrg'ng metmda xuan theo y mu6n cda thi-nhan, day-day nhfi:ng kinh

cau-nguy?n, nhdrng htro'ng dtrc-h?nh, hoa pham.ti€t,

nhac thieng-li6ng, cdng ann tr5r,g, ann tho. Nh5t la anh

tho.. V6i Ham-Mac Tdr thcr c6 met squ quan-h? phi-

thud.ng. Thcr chfng nhdrng d8 ca-tting Thtrg'ng-d€ rna

cfing d8 n6i ngtr6'i ta v6'i Thu'gng-d€, d§ ban o'n-phtr6'c

cho ca-va thien-h?. Cho men m5i lan thi-sl ha mi?ng _

sao 1?i ha mi?ng ? - cho t}ICi trio ra, la chin tdrr2g may

ndo-dons, mu6n vi tinh-tti x6n-xao. Ngu6'i ta s€ th5y {

Our(`rng thcr bay s{'in`g-16ng nhur sao sa

Tren lya tr6ng muir: i !ia.I hang chtr ngqc

Theu nhu theu r"ong phurgng k8t. i.Inh-Iioa.

mnh. nhtr tfong cf^c thi phfm xu'a nay c6 tfnh-cfchtan-gi.5o kh6ng c6 gi gii5ng nfatf vay. Han-MacTdr da


dq~ng rieng rm¢t ng6i den d§ tkdr Chtia. Thi€u lchg tin,

t6i chi la met du-khach b6'-ng6' kh6r`.g th?`cting qtfy lay

v6ì thi-nhan. Nhtrpig long t6i c6 dfrng-\`.1trng, tat.1 t6i lam

sao kh6ng ngg'p vi cai ve huy-hoang, trang-tri?ng, i.nh-

lung, hify€n_ao cfia lau-dai kia ? C6 r_h'drng cau tho. dep

m§t cìch I?,-11:itig, doc len nhtr riLrdi vao h6n zii?t r!gu6n

sang-tang. t{ XLifm nhtr y )t r6-r.ing la t{?,p tho' hay n?i5t

c!'€:i H:fin-Mac Tfr.

V6'i Hi+n-M?+c Tti, Chtia gan lam. Ngu'6'i d5 tir.1 1?,i

nhc;`rjg rurig-cam in?mh-me cL'i.3 cfc tin-d6 d6'i ThLr{.`,'rT.g-

c.6. Ta th.iy phang-ph5t cai kh6r3g-khi A Atli[alie. Cho n6r.

mzi.€ dau thiiih-thoang con sot lai in(3t hai d5u-tich Plist-

giao, chic n'hdrg rigtf6.i d6ng 6ao chf i-£g vi tl:8 rna lam

kh6 d6 chi v6'i di-thao ctia thi-nh3Ln.

Hu6ng chi thcr Ham-M?c Tin ra ddi, di€u ay cht'rig

rii3g dao Th;6n-chiia 6j xdr 1.iiy d5 t?o ra met cii kh6ng-

khi c6 th5 k€t„tin'n lai thanh tho'. T6i tin rang chi nhtf ng

tir,h~cam c6 th§ di6n ra tho' m6'i thi€t 1.i nha:ng tinh-

cam da tham tan day h6n doan-tha^.

THuOJNG THANH-KHf. _ Met vai bai dac-sac ghi

£S`£ nhfrng canh da th5y trong chiem-bao, 6' dau gifra

khoang cac vi tinh-trfe trefl kia. Dai-khai kh6ng khac canh

tA Xufn nhtr y » may, chi thi€u tiflh-cach ton-giao. Huyen-

bi T.hurng kh6ng thieng-1ieng.

CAM-CHAU I)U¥EN. _ Met hat n5m tru'6'c khi mat,

sap tinh-c6' dt;t'a den trong d6'i Han-Mac Tt} hints-

HAN.MAc Tar 213

anh mst giai-nhfn c6 cai t6:1. kha-5.i : nang "iuo.fig.

Thtt'o'rig. Hang Thuo'ng-Thtrong c(') 18 chi y6u tho. Iian-

Mac Tfr va Ham-M?c Tfr hinh nhLv cting kh6ng bi€t gi

ho'n hai chi} Thuo'ng-Thlro'rlg. Nlniu`ng nhtr the cfing

d& dE^ thi-r+ham due fiang vao tt tb.4p tho' >t. Ncing s6 1.don

lu6n di v? tror}g nhi}ng g{£c mo' cda r}gtr6'i. C6 khi

ngtr6'i mo' th5y miiih la Tir-m5 Tuo.iig-Nlitr dtro'ng nghe

16'i Tr£+c-van-Quan n5ii-ni :

iD-a ms r`rji I Tu`-m§ chang t^ji I

Ngir6i tlii€p loo-dao sLrp.ng c8 ngur&i.

Oi .I 6.I.I ham bat cung cg;in lei,

Lbng say d6.I m6 cdng say thai.

Song nhdrng phtit mo' khoai-1?c fy c6 dtrg'c la !3ao.

Tinh day, ngu6'i th5y :

Sao tr'Iu-men than-yeu d6u v3ng ca ?

Tr€r-vcr bu`{1n v:. lJi6ng biSt hceu ai I

BI'].c thir kia sac] ch3ng vi€t cho dai,

Cho kh`'5ng-kh'It .-Ii3Jng-nan t!i€n. (:Iii'ji nL~I.a.

Ta tu'6Jng nghe 1€7`j-tha`fl cia Huy-Cai`

Nhtrng cu§c d6'i dau tharoJng kia d5 den ltic tar],

va ngil`6n tho' kia cfing da dr€n ltic c?n. Han-M?c 'Tdr

ch6c-ch6c i?i ra ngoai bif n-gidj tho', l?c vao the-gi6.i

d6ng-b6ng.

DUV£N KY-NCO va QU.A^N-TIEN Hal. - M6i tinh

d6i v6'i nang Thtro'ng-Thtro.ng con khign Ham-Ma.c

Tfr vi€t ra has va kich bang thor nay nffa. «Quan-ti:n

214 THI NHAN V]ET NAM

k?i i> vi€t chtfa xong va kh6ng c6 gi. «,Duyen ky-ng6 )) hay

ho.n nhieu. Day la met giac mar tinh-ai, ngan-ngdi nhtrng

xinh-ttro'i, dat vao in?t khung canh tuy?t-di?u. Thi-

nnan dan ta d€n in?t ch6n nu6'c non thaflh sach chua

ttrng in dfu chan ngu6'i. 6' `d6 ti€ng chim h6t, ti€ng

su6i reo, ti6ng ti6u ngan d?u bi6n thaiih nhfrng 16.i tho.

tinh-ttr. 6. d6 Han-Mac Tfr se gap nang Thtroing-Thtf crng rna ngudri kh6ng mong dtf g'c gap 6' ki6p nay.

Nang s8 n6i v6'i flgtr6'i nhfrflg 16'i n6ng-nan au-y€m khi€n

chin ntr6'c d6u say-sua. Nritrng r`6i ngu'6'i s8 cting ti€ng

tieu cting di nhtr vtit nh6' den cai nghi?p nang-ne dtro'ng

cha. ngtr&i no'i tram-the. Va gifra ltic nang guc dau kh6c,

canh tien lai ron-ra ti€ng su6i ca.

Trong thi-ph'am Ham-M?c Tdr c6 16 tap nay la trong

tr€o ho.n ci. C6n ttr tho. Du6'ng-lust v6.i nhtrng cau :

86ng nguyet leo song s&-s5m g6.I ;

Gi6 thii lQ{ cdra cQ m5i chin.

cho den « Gai qu6 j>, tt Tho' dien t>, tt Xuan nhtr y » va cac

tap khac, ldi tho. thtr6.ng v'£n dtic.

#

• TOI d5n6i h8t cam-ttr6'ng ctia t6i ttong hic doc

tho. Han-Mac Tdr. Kh6ng c6 bao gi6' t6i thfy cai vi€c

phs-binh thcr tan-ac nhu ltic nay. T6i nghi den ngtr6.id5 s6ng trong met trip 16u tranh phii lay bi thu va gigy

nhtrt-trinh che mai aha cho d6. dot. M6i bfra co'm dua

¢€n ngur6Ji kh6ng sao nu6t dug.c vi an kh6 qua. rinh

HAN-MAG Tar 215

col-ham 5y va chtrng b?nh kirili-kh&ng d5 bat ngtr6.i cb!u

bao nhieu phti-phang, bao nhi6u ru6ng-ray. Sau cting

r]gtrdi bi vtrt hfn ra ngoai cu¢c d6'i, bi gift rieng met

no'i, xa h€t thay mgi ngtr6'i than-thich. T6i nghi den bao

nhi€u n5m ngu6'i b6 tay nhin ci th8-phach lan linh-h6n

cting tan ra ....

Met ngu6'i dati-kh'6 nhtr6'flg 5y, 1tic s6ng ta hting-

h6' b6 qu€n, bay gi6' mat r6i ta xtim lai k€ che ngu6'i.

khen. Che hay khen t6i d€u th5y c6 gi bat-nh5n.

Mai 1941

85n . Ien

Tr5ng n5m s6ng-soai tr6n canh lieu,

Dqi gi6 d6tig v6 d81£-lo'i ....

Hoa la ngay tinn kh6ng mu6n a?ng,

L6ng em h6i-h¢p, chi Hang o'i ....

Trong kh6m vi-lau rao-rat m€~ii :

Ti6ng long ai n6i ? Sao im di ?

a kia, b6ng nguy€t tfan-tru6ng tan,

L? cai khu6n vang du6.i day khe..„

V6-tinh da^ gi6 h6n tren ,rr;i,

Ben-len lam s.1,o, ltic ndrd dem ....

Em sg lang-quin em bi€t4trgc,

Nghi-n`&6' den cai ti€t-trinh em„n

(G6i qu6!


' tinh qua

Tru6'c san anh tho'-than,

D<im-dam tr6ng nhan v€ ;

May chi€u con phi6u-b?t

Lang..thang tren d6i que ;

Gi6 chi6u qu6n ngdrng I?i ;

D6ng nu6'c lti6n tr6i di ....

Ngan lau kh6ng ti€ng n6i ;

Ldng anh du6'ng d€-m6,

Cach nhau r]gan van dam,

Nh6' chi den trang th? ;

Dau ai kh6ng mong do'i,

Dau ai kh6r]g 16ng nghe

Ti€ng bu6n trong stro'ng

Ti€ng hdn trong ltiy tre,

Dtr6ì tr6Ji thu man-mac,

Bar]g-b?c khap sojn-khe,

Dau ai tr6n b6.lieu,

Dau ai duJ6.i canh le„..

V6'i ngay xanh h6',hfrng,

dt,a,

C6 quen tinh phu-the,

Trong khi nbln may nur6'c,

Long xuan cting flac~n€„..

CG6i qll6)

HAN-MAC Ttr ?17

Mria xuan chin

Trong lan ming ding ; kh6i mo' tan.D6i mai nha tranh lam-t2{m vang.

sot-so?t gi6 treu ta ao bi6c,Tr6n gian thi€n-1y. 86ng xuafi sang.

S6ng c6 xarih ttro'i g9.n t6Ji trdi.

Bao c6 th6n-nti hat tr6n d6i ;-Ngay mai trong dam xuan-xanh fy,

C6 ke theo ch6ng b6 cu¢c cho.i„„

Ti8ng ca vat-v€o 1uJng ch{rng irdi,

H'6n-h?n iihtr 16.i ctia ttu6'c may ....

Than-thi v6'i ai ng`6i dtr6'i tr.dc,

Nghe ra y-vi va thci'-iig,i';.I ....

Khach xa gap lt'tc miìa xLian chin,

L6iig tr_i bang-khuang sgc nh6J la!ig.~ Chi 5y n5in nay con ganh th6c

Dgc b6' s6iig tring fling chang^chat3g ?

(H`j.ong thorn:.

Tru.ang tu'grng + -;iF

Hiau gi kht^>ng, y-nghia cria trJi thoi ?

Cda htro.ng-hoa trong ti`5ng 16`n-lgt bay,

Ct'{a 16'i cam, mu6n vi sao ay-nay,

H;Eu gi kh6ng, cm h5'i i hi8u gi kh6ng ?

Anh ng.im,nga da. m6' r¢iig ctt'a loll.g

Cho tr5ng xiifm tran-tr€ say ch6 i-v6ì.

Cho n.Z\ng hJLie.ng vf it-vu'o'ng niiJ6n ng.}'fi sgì ;


-Cho em bijan, trf5ì d5t t}a strcr!ig khuya,

D% em bu6n, d8 em nghi?in cho ra

Cfi gi k6{ i?i m6'i t]ianh tinh-tti ?

Va uyen-tro'ng b6'i c{£u kh6ng dc;ci.n-tq ?

Va tinh-duyen sao lei d6.-darig ci]i ?

va vi dad, gi6 99i f iat 16Ji di ?-L6'i di qua, in?t chi6u trong k€ 1£,

Met mtii tho'm ln6'i nfra ldrng sa-ng£,Anh n€m r6i, y vi cia I.ìn mo' ?

*

L?-Ki3u 6'i ! em con git~ }'7 tho'

Trong d6i mat mtla thu tror]g leo-leo ?

d xa-x6ì lang n'hin anh kh6-h6o,Ben kia tr6'i, hay chtip ca h6n anh.Hay van-1o'n 6' du.6'i chan Ban-thanh,

Cho yeu-rna mu6n n5m vtiiig tr6' day,Nao kh6ng-gian cho h't'a long biì!ig chfy,Va d5 cho kinh-d¢ng den ngu'6'i ti€n,

Bang say-stra 6' the-gi6'i H5o-huy€n,Bang trfrng gi6'n 6' ben song r\Tgan bi€c ....

Anh r5 tru'6'c s8 c6 ngay cach-bi€t,

Ng6 iihu' gan nhu'ng van thi?t xa khcyi !Lau mat di, dtfng cho 1? day vo.i.

Hay mu6'ng-ttrg'ng mSt 11gir6'i tho' da!ig s6rig

Trong im-lim le-lot troiig dc5y d¢ng,-Cting hinh rihtr, em h6'i, d?ng Huy§n-kh6ng I

Ma den-nghe ti€ng kh6c 6' day long,a trong ph8]., trong tim, trong h6n nt~ra,Em c6 nghi ra rn§t chi€u yang tia,

hAN.MAc Ttr 219

Lf tren canh h6o..hat, gi6 ngdrng iù :

« MSt kh6i tinh ntrc-n6' g;`ti'a fîm-u,

« M§t h6n dau r5 lan tlieo huJo'ng kh6i,

« M§t bai tho' chay tan trong iiaiig d?i,

tt Met 16'i run hoi-h6p g:\ti'a kh6ng_trung,

« Ca ni6m y6u, y nh.6', ci in.St vtlng.

tt H6a thanh vting mau dao troiig ac lan. »

Dzy la tat cf ngu6.i anh tieu-tan

Ctlf!g Trang Sao bang-b?c x{L'L' Say-mcr

Cdiig tinh em tha-thie't nhu' van thcr

Rang-lit in5i cho d6n ngay t,?>n the'.

(Met d6ng)

Awe Maria

Nhtr song l¢c tri€u nguyen : o'n phj'6'c ca,Dang cao clang than nhac sf ng ho'n tr.5ng.

Tho'm-tho bay chg den c6i Thien-ding,IIuysn-di?u bi€n thanh mu6n kinh trgng-th8.

Va Tang-15nh Thi€n-than quy `lay ME,Tung h6 cau du.6'ng ha flg6'p chau sa.Huo'ng x6ng len 16'i ca-ngg.i sum-h6a :

Tri mi€u-du? cda mu6n vi rat thanh.

MARIA I Linh-h6n ti5i 6'fl lanh.

Run nhtr run than-tdr thay long-nhan,Run nhtf run hcyi th6' chain tcr vang,Nhu'iig long van th5m-nhuan triu-men.

Lay Ba la D5flg tinh [ruy6n thanh v?a

220 i.HI NHAN VIET NAM

Giau nfian-di'rc, giau mu6n h¢c tdr-bi,

Cho t6i clang 16Ji cam-ta ph6 ngtiy

Co'ii lam-ltty vdra trai qua dtr6'i th6'.

T6i cam-d©iig rLrng-rLrng hai d6ng I? :

D6ng thao-thao bat-tuy?t ctia ngu6n tho.`Btit tl,i r€o rintr chau ngQc den -v'iia ;

Tri t6i li6'p b_io nhi6u 1<} khi-v!„.. ,

Va trong in;?iig ngam cau ca hijy6n-b£,

Va trong tay iiim m¢Dt ri?in hao-quaiig..„

T6i no 1.6i, o'n v5 1¢ h6ci chan.

T5u lay Ba, Ba rat nhi?u ph6p la,

Ng9c Nhu-y v6=.ti.i con bi€t ca,

Hu6ng chi t6i Fi Thanh-the k6t tin!i.

T6i ira nhin Bic dau r?ng binh-mink,

Chi€u c{Jng h8t khìp ba ngan t'ri€_gi6.i ....

Sang nhi€u qua cho tharih-am v6'i-vgi,

Tho'm du6'ng bao cho mi?,ng lu'6Ji khong khen.

H6'i Sdi-than Thien-chtia Gabriel,

Khi Ngu6.i xu6ng truyen tin cho Thanh-ntr,

Ngtr6'i c6 nghe x6n-xao mu6n tinh-td ?

Ngtr6'i c6 nghe iifo-d¢ng ca mu6n tr6'i ?

Ngir6'i c6 nghe thcy mau-nhi?in ra d6'i

D6 ca-tting, - bang hoa hu'o'ng sang-lang,

Bang trang hat, bang Sao Mai chi€u rang

M?t d€m xuaii la rat d6i anh-linh ?

HAN.MAc Tdr 221

Day r6i I Day r3i ! Chu6i ng?c ving kiiih.

Tho' ciu-nguy€n la tho' qiian-ttit y

Trugng-phu ldri va t6ng-d6 tr;€t-ly,

La Ngu6n Tr5ng y6u-m€fi NL~t' D6ng-Trinh,

La.Ngu6n Dau chau h.ty Ndr D6ng,Trinh.„.

Cho t6i thap hal hang Gay b?ch-1?p,

Kh6i nghi€m-trang s5 clang len tran ngSp

Ci ham giaiig, ca miu sic thi6n kh6ng,

Ltit tri khan va Am-aiih flu'ong long

Cho s6t-sing, cho de-m6 nguy6n-u6c„..

Tfu 1?y Ba, lay Ba day oin phu6Jc,

Cho tinh tc`ti nguyen-v?n tg' tr'cing rim ;

Tho' trong tring nhtr met kh6i bang tan

Lu6n lu6n reo tfong h6n, trong mach inau ;

Cho v6-16. ca mu6n ngan t'n+dau,

Cho de-me am`nhac va thanli~hti'o'ng,

Chim hay ten nggc, di bi6t tu'6i vang,

Long vua chtia cGng nhtr long le-thdr

S6 ngay-ngat b&i chirng thoi day tr

Ngu.6n thi€iig-li6ng yeu-chu§ng ME SAU 81.

Phurg'ng-Tri I Phtfgng-Tri ! Phtrg'ng-Tri I Phu'9'ng-Tril

Tho t6i bay su6t in?t d6'i chua th5u

H6n t6i bay den bao gi6' m6'i dau

Tr€n tri?u-thi€n ng6'i ch6i van hao-quang ?

(Xu&n nhu 7)

2£2 THI NHAN VIET NAM

D6m xuan c2iu~nguy?n

Tang ca-va thf en-ha

Trdi h6m nciy ljinli-.in {i!I`L{' iigityst-baclb

Dtr6'ng traiig i=a, 5iih sang tLiySt-v6'i bay ....

Day la huo'ng quf trgiig th5m troiig may

Ng6ì ph6p la c`£a di'rc tin ki.5`Li-d'6m : I

Cau tan ta, kho^qg khen loiig c_i plii€in :

Btit Xuan-thit 2 mtia iih?c d8ii vti'a klii

Khip mu'6'i ril"'o'ng di6m i? ti.'6 hoai.-nghi ;

Cfy bang gani va long sf}iig toan ngge ;

Va dau h6iii mSt vi sao li€ri mgc

a phu'oJr:g Ncni mau-nhi?in b.€t ng5n m61

Vi mu6n ki.i`,h c:6n-.dc3p c6i thGii}-tho,

Them nghia-ly sa]ig tru'r]g n{iir that-bao.

Ta chap hai tay lay quy heaii,l]£o,

riTgtia tr6ng cao, cau~nguy¢n trciiig kli6rig,gian 3

DIS vtt'a dca.ng, v*Ja hjlrsp b5n mtla xuan

N6' met lu'9Jt giau safig ho'ii Thu'gJng-d€.

*Da iiì-ii£, dg bt+t'a r6i., th€-1i§

Ct3a I)IiLrtì i`g t!.ai meavinfn khf thailh-cao ;

.T`hirQ'ng-hoii.g i: -.`J trorlg {Ii¢t t6i traHg s{io

Ma .4i]h sang kh€Hig con khiGni-nliuf.j.Iig iiSa/

L6'I. c!id ci!ia flan-Mac Tij' :

(I) Nhcm-rji3.c trQn I;.ilh. (2) Y n6j st.r ngQ'i.-I,:ll,3n c6 van v6nhtr trong sfch Xuan-Thu. (3) Y n6i cau-nguye:1 rat sit-sangcam-d¢ng duqc mau sic cti,i kh6ng-gian, bi6n tt`r sic xim haydell ra-tril]g, hoac n6j caiJ.nguy?a tdr dau h6m t6.i sang bach.

HAN.M4c Ttr 223

Du'o'ng cau x;n, 9c tho' ra du'6'ng stia,Ta ngft di trong khoii-1ac ctia hEtn dau ....

Tr6n chin tang cii€u-d¢ng ca trfn~ch:?I_1

DLr6Jng s6ng i?i rmu6n ngan hoa phfm-ti€t,

Nhip song d6i : iiay day, cung cam nguy¢tU'6'p lJi tho' thinh phirdc-1§c ctia dur6'ng tu.T6i vaiiloJn, tbam r]guyen chtia Gi€-suBan o'n xiLieng cho mtia xuan h6n-ph6i,Xin tha-tht; nhtrng cau thoi t¢i-16i

Ct;a ban tay thi-si k€ len trang :

Trong bao d€m xao-xuy8n vtiiig song I-ling.

(Xu6n niiur y)

Ra ddri

MSt chiaiLi xanh, --m§t cì.i?ii `xa;`'i` huy€n~hoac,

Sang bao-1a vay lrit c5i thiGn-kh6t:g ;

Xu5t the-gian I chua c6 tai trong long,Mu6n y-ti'r say chim ricri Bft-gi££Ic,

IIuo'r,g cam-d6 me iigtj'cti trong khofi.1ac.

A I a I a I

Thi6n-dia d;':;in hoanghmang- La dtrcriig khi thd lay ci Thi€n-darig,

Bay nhG'ng ti€ng : tung hc` Thanlir-dt'i.c.

rvrii6ii than-i7h:A;in trong ]ang-lang cÌiziii cl]t.rc,

Aiih hao,-qiLiang chaii-ch6i ng5t lu'u-ly I

L6.i chd cd8 Han,M9c Td :

(1) PhSt-gi6o chia th8-gi6.i Ism hai c6i : Th`L=,g„,h v8 xu:t th8.

]ian, tic la th8,gi6.i hfru-htnh va th6-gj6.i v6~vi, day s6nh xu5t th6~gian

v6i c6i thanhrtinh cd8 long.


Oi, cao sang kh6n vf trQng ai bi,

Tren mr6Jc ca c6 v6-van chfu-b£`Lt.

Tri rat ng6'p, bdi chtrflg xitan h;3n-hcSu,

D5 ra d6.i, theo linh ctia Ng6i-Hal.

Oi thinl]``tai,1 thanh~t.ii, va th6.nh`tai i

.Ca tr6Ji b6ng n8i len mu6n di?u nhac,Rat trQng`vgng, rat thc}n'i-tho, maii-mac,

R5t phu.o'ng-phi 2 tr€n hft't cf anh-hoa.

Xuan ra d6'i I Di€m nggc fm phùr nga,

Thoi c6 tu8i va chi€m-bao c6 t{ch,

Vci tam~tuJ c6 m¢t di§u rat thicli,

Kh6ttg n6i ra vi sg' b6't say-su'a ! ....~ « Chcing oJi I 3 Chcing cyi, squ I:.i d€m qua !

Mtia xuf n t6'i, mci kh6ng ai bj€t ca .... \j

(Xu6n nhu y)

Chdng t6i can mu6n trfch rt bdi nG'a. Nhung 0. Qu6ch-

T6n, ngu6i gio. ban-quy6n thc7 Hall-Mqc Tfr, y6u-cau chbng

t6i chi trrch ndm bdi tr6 xLj6ng trong nhJng tap chua i I.

thdnh sdch.

a

(I) Danh`ttr bi6u-16 squ hoan-hi va cung-kinh d6i v6iThien-chtia.

(2) Ti6ng nhac tr?n Trdi rat mau-nhi?in, hlnh-dung dtrqc castr phuo'ng-phi.

(3) Chang day la thi-si, kh6ng phai chang ctia thiep.

+ cha' lan-viGn i

S Irj. H n5m I92o. QLi6 ii BiiihT(tinh. HQc trtf6.ng

Qui-iilion. C6 bang tlianh+chting.

D.i dzing tho' : Tin ydn, Tiau-thuy6t th¢ bd`/, Pl`¥-nor,

Trf)ng !thu€,ph6n,I, Ngu'6i m6i

Da xuat-i,ai.i : Di€u-tan (1937).

*

T0 I c`<im bt'it vi€t bai n:ay thi V<;.ng-vfflg b6il tai

t6i gigiig ca Nam~bìnli ctu'a sang tdr nhs ban c,::i,1}. Gigng

ca am-than ai-o€iii, m6i lan toi nghe lai khi€r[ 16iig t6i

ban-ch6n, chan tay t6i r6.i-r£.

Cfing la ! bi cliinh-pht.tc d€n ti6i`.t-d;€t rna c,am dij'cyc

16iig nhti'ng ke d5 di?t minh met cach sau-sic rill(I the

d6 chi c6 din-t¢c Chiem-thanh. Nhfriig iih?+c-c6rig ctla

chLing ta lu6n lu6n ca nf5i ofn-ht`yii ci.'ia ht.>. B.io iihietl

thi-nhan cda ta bi am-£nh vi nhG.ng ri6i bu`6n thtrong

ciJa hg. Chring ta lai cch clanh ri6rig cho hg in?t nha thcr,

d€ vi hg gial dtim nhtfng n6i u<it-.tic bao nhieu n5m nhtr

I,ghen-ngao tr€n nt'ii sang nay.„. Vong-linh dau-kh'6 ctia

n6i-gi6iig hg da nhfip vao Ch6 Lan~Vien ; cho n€n,

datt kh6ng phai ngu6.i hg Ch€, Ch6 Lan-V!en van la

met iiiii tha Chi6m-thanh. Quy6ii t` Di6u-tan >> da d¢t..

ng¢t xu5t-hi?n ra g:fra laiig tbo Vi?t-nan nhir met ni€m

kinh-di.

(I) Ch6 Lan~Vi6n kh6ng u'ng cho chtlng +.Oi d6 ten that

va in anh cda ngudi.


N6 di.f ng len met th€-gi6'i day sg ddra, xu'oJng, mfu,

cdng y€u-rna.

Ch6 nay met y6u-tinh nghe ti€iig tr6iig cam canh

chgt nh6' no'i tram-the

R6i l~ay ra mat kh6p xu'crnq rgr[i {r6ng

Not boo dbng huy€t d8m kh'I tanh li6i

nm nhtrng « mi6ng tràn-(j]i{DII i trong toy can,

Ri)i say-su'a, vang c~at ti€n`y rco cLI'&i.

Ch6 kia trong

. . . Nhtrng ccfnh ng5n s6u ca'y 1£ I.gQn

Mu6n rna H&i s{`).-soqng cli~3t rihau di.

Ddrng ai h6i nhting canh fy thi-nhan da th5y 6J dau.

tt H5y nghi lt?i i C6 ai thay, vao bubi chi6u, rqung a trong

thfp m¢`t vi€n gach cti rna h6i : Vi€n gach 5y chu-vi,

di?n-tich bao nhieu ? DiL'ic td!:i' d6Ii iiao ? 6`' dau ? 86.i

ai ? Va d8 lam gi ? » Ch5 Lan-Vieiì d4-I ti.a 1di trir6.c

nhui vay 1.

Ta hay tlieo d5i thi-n!ian trong cai th6-gi6J; I.?~hìtig

a y. C6 khi ng6i tr6n bar b8 Cli6 Lan-Vi6n biiig-hoang tqu

116i :

Ai keu ta trong cilng th8m HLr-v6 ?

Ai r6o gQ.I lrong mu6Ii sao ch6i-v6i ?

va say-su'a iili6' 1ai m`3t den ai~an giti.a khofng cac vl

sao. C6 khi Ch6 Laii-Vi6n di§ii-cu6i]g

. . . Ngyp lan trong 6nh vang h6n-di;n

Cho {r5ng ghÌ, tr5ng ri6t ca lan da.

(I) Trong tua Di€d.tin.

CHE LAN-VI£N 227

Lai c6 khi lang dtrng su6t dem v6.i mat b6ng rnahay nhin met chi6c quan-tai di qua rna tu6'flg th!-the

cda minh ncim trong d6.

Hfn c6 ngudi s8 nghi .. Thcr mu6n hay chtr mu6nla thi kh6 gi, ctr n6i trai squ thquc la dug'c. S¥ thtrc

ngtr6.i ta ngd trong nha thi ctr vi?c n6i ngu6'i ta ngdtrong sao.

DLrng ttf6ing ! I,ich-si'r van-hoc c8-kim kh6ng ttrng

c6 hai 86 Tting-Linh. N6i lao danh d6, nhtrng cat kh6 la

n6i lio rna van kh6ng bi€t minh n6i 1£o ; cai kh6 la c6

the tin 16'i minh n6i. Ma Ch6 Lan-Vi6n tin 16'i minh gh€

lam. Khi Ch5 Lan-Vi€n k6u :

HVo`n cda ai trd-£n 6. dz5u ta ?

i cda ai trào len trong day 6c,

DBe bay dj theo ti6ng clJ`&i, dieu kh6c ?

t6i nhat quy€t la thi-nhan thanh-th¢c hcrn t6i khi t6in6i, chfng ban : t6' gi5y kia trang. Vi can n6i cda t6i

la m¢t cau n6i h6'-hdrr]g, xu5t tqu trj.giac, t6i van tin

rna kh6ng d6 vao d6 tat ca long tin. Ch€ Lan-Vi€n, trai

lai, da d? trong ti€ng keu h6t-hoing ctia minh, met long

tin dau-d6Jn.

Ay, ngtf6'i thi.r6Jng c6 nht~rng n6i dau-d6'n tqua h6

v6,1}'r nhtf vay rna tfianh~tl[ii.rc v6 cting. Trong mat n5m

ngtr6Ji tl'a nh5t mtia thit. Mtia thu qua dug'c met ngay

ngifb'i dz nh6' :

a hay, t6.I I9i nli6 {hu r"oi..„

Mi!a thu r6.in m6u rcri tdrng chf!t


Trong 16 bang thu d6 ngap tr&i.

DLr&ng vathu trur6c xa lam-lam,

Ma ke di v"e chi m©{ ±6i I

N6u in?t n6i dau-d6'n nhtr the rna c6 the cho la bay

dat thi 6. d6'i nay kh6r]g con gi tin duo'c ntra.

M?t lan khac, cting nh6' thu, Ch6 Lan-Vien than :

Chao 6.I I mong nh6 I 6i mong nh6

M6t c6nh chirn thu I?c cL16i ng5n.

N6i mong nh6. 6' day df thanh-thtrc, rna con to

16.n la-lting. Con ngu6'i iiay qua la ngtr6'i c&a tr6.i dft,

cda b6n phuong, kh6ng th5'lay kich tac thtrdrng rna

hang do dug'c.Uva mtia thu, gh6t mtia xuan, trong khi xuan den,

ngtf 6'i mu6n :

Ai dâu trb lei mba thLi tru6.c

Nh?i I~ay cho t6i nhtrng 16 vang ?

V6.i ciia boa ill.o-i mu6n c6rih r5

V"e clay,. Jem ch6n neo xuârl Sang I

Y mu6n ng6ng~cu6ng, ng¢-nghinh ? Da danh. Trong

cai ng¢-nghinh, c6i ng6ng-cu6ng 5y t6i con tli5y met strc

manh phi-thu6Jiig. Chaii in?t lu6ng gi6, chill m¢t d6ng

sang, chin nhfrng dg't s6ng hung-h.ing tigoai bian ca,

nhtrng rna « chin neo xu{in sang I t> Sao iigtr6'i ta lei c6

the nghl dug'c nhir the ?Ngay x`jra Tan-Da chan-nan thìn :

Di3m thu bu"on 13m, chi. H%ng o..I I

Trìin-qic'ri em nay ci`15,ii iidia rvoì I

CH€ LAN-VIEN 229

i-Cai ch.4n-nan hi?n-lanh cda ngu'6'i Vi?t. N6 khac xa

cii chan-nan gay-gat, nao-nting ctia Ch€ Lan-Vien :

Tr&i h6.i tr&.I I H6m nay ta chin hat

Nhtrng sa4c mau hinh~3nh cL'Ia Traan-g.Ion.

C6 phf i met cai chan-nan manh-m6 va to 16in di-

thtr6'ng ? Ngu'6.i ta chan d6'i ngif6'i ta cfti met mf nh

vtr6Jn, hay ho'n chtit ntia, in?t khoanh ntii d6 s6ng rieng.

Ch6 Lan-Vi€n tr6n d6Ji lai nghi d6n in?I vi sao I

I-lay cho t6i mat tinh-c`£u g.16 I?nh,

Mi5{ v} sao ±rcr-tr€)i cu6i tr6.i xa I

Da ncri Nay th6ng ngay [6i lan tr6nh

Nhtrng uru-ph.I"en, dau~Lh6 v6.I bu"on-lo.1

Cii manh,m8, cai to 16'n Zy,, nhting dau thtrcyrig v6-

1y rna da-di6t 5y, cii th€-gi6'i la-lting va rting-rg'n 5y,

ai c6 ng6' 6' trong tan-tri in?t c.3u b6 mu6ì lam mu'6'i

sau tu8i. Call b6 £y d5 khi8n bao ngu'6'i ngac-nhien.

Gifra d6ng-b:;ing van-hgc Viet-nam 6' ndra the-ky hai

mtfoii, n6 dtriig sting nhtr met cfi thap Chain. chic-chan

va 1€-1oi, bi-mat. Chting ta, ngit'6.i d6ng,bang, thinh-

thoang treo len d6 -c6 ngLt..6'i trio du6i sdrc -rna tram-

ngam va xem g?.ch ri.ing, righc tit'rig r6n-ri ct'ia rna H6'i

cting hay, nhu'ng tr;§n-riiieii trc`ng d6 kh6ng nan. Ri€r]g

t6i, m6i lan ii5r]-iif ti.en 5y qua law, dau t6i choar`g-

vang : kh6ng con bit't tninh la ngu6'i hay la rna. Va t6i

sung-slr`}ng bi6t bao ltic tk,eat gifc`rno' dti+d¢i, t6i tr6'_j

(I) T,;€c cau s]u nay kh6ng xdrng v6'i may cau tr€n.

230 THi NHAN viEr NAM-,

xu6ng, thzy cti!m van keu, ngur6'i ta van hat,, cu¢c 66'i

van binh-di, tr6'i xa van tror]g xanh.

Octobre lt?4I

Thai oanh , list 1

R6i ca m¢t th6'i xu'a tan-t5c d8,

D5u oaf-linh htlng.vi' th5y gi dfu ?Th6.i-giar`j chay, d4 moll, song litli 1&,

Ldng la lid6n con m5i vet thu.o'ng dau I

Ve rtrc-r6' d5 tan bao nfm trtr6'c,Bao n5m sau con d¢i ti€ng keu thuo'ng.Sau ham cti tim ta ai bi€t du'gc ?Ngtr6'i vui ttro'i ta mai m5i cam h6'n.

Ta da kh6c, ta van con phai kh6cCf th6ì xtra cno den ci th6'i nay.Ngay phai tan, inh dtro.ng r6i ph2i tat,V6' tan di, d€n ci ciuf cfu day.

Ma than ta phai iiao kh6rig tiei.I-d;€t

d tram-gian va 6' tri mu6n ngu6Ji ?Trong nhting ltic c6a xa-x6i c6i ch8t,Ci'r kh6c di nhtriig canh 6' chan tr6.i.

L? ta nay mu6n n5m sau can an-di

Linh-li6n ta a t:3n d'+iy m6 sfu,

(1) Bai nay kh6ng bi8t 65ng 6. b6o nao, chdng t6I ch? ch6p theo

tr( nhd, hal caw c.u6i qu€n [n6t.

CH£ LAN-Vl£N 231

T@

Sao 6' dau mac len trong day gi€ngLanh nhtr h6n u-t6i van y€u rna ?H6n cda ai trti-£n 6. dau ta ?Y cda ai trio len trong day 6c,D8 bay di theo ti€ng ctr6'i, di€u kh6c ?

Bi€t lam sao giti m5i dug'c ta day,Thit ctr chiu theo thti dtic chua cay !Mau cdr nhay theo nhjp cu6ng ke khac I

Mat tneo-d5i tinn-hoa bao mau-sac IDau-d6.n thay cho d€n ca linh-h6nCtr bay tim Chan-nan v6'i U-bu6nDa dinh so tro'-vo. tram y th3t I

Ma phai dau d5 d€n r]gay ti€u-di?t I

Ai bao gidm : Ta c6 c6 Ta kh6ng ?

(Dieu-tan)

Tran dlpdng va

M6t ngay bi€c thj-trT,anh ta rb.i b6

Quay v6 .Ken non nur6'c gi6ng dan H6.i S

Dfy, nhdrr`,g Thfp gay man vi mong dg'i,Nh-a.ng den xua d6 nat dtr6.i Th6'i-gian,

Nhtfng song ving le minh trong b6ng t6i,Nhfrng ttrg'ng Chain 16'-16i ri-fen thant


Day, nhdrng canh'ngan sfu cay la ngQn,

Mu6n Ma H6'i s6'-soang dat nhau di ;

Nhfrng rtrng thfm b6ng chi€u lan h6n-den,Ltrng htrcmg dua, r©n-ra ti€ng tor-qui i

Day, chi€n-dia no.i d6i ben giao tran,

Mu6n c6-h6n tfr-si h6t gain vang.

Miu Chain cu¢r.`. thang ngay niem oan-ham,

Xtro'ng Chain lu6n rao-r?t n6i cam-h6.n.

Day, nhfrng canh thai-binh trong Chiem-qu69r

Nht~rng c6-than vang nhu¢m nang chi§u tuo.i ;

Nhfi:ng Chiem-nti' nh?-nhang quay lai ap,

Ao hang nau phd-ph5t x!5a lb'i vui.

Day, di?n-cac huy-hoing trong anh nang,

Nhfrng den-dai tuy?t-my a.trdri tr6'i xanh.

Day, chie.n-thuy§n nir.1 mo. treii. sang 1ìng ;

Bay voi thieiig tram-mac d?o ben thanh.

Day,trong anh ngQc luu-1y m6' io

Vua qtian Chiem say-dim thit da nga,

Nhtrng Chiem-ntr, mo'-ming trong ti€ng sio,

Cting nhip-nhang, uyEn-chuy?n u6n minh hoa.

Nhi}ng canh fy tren Dirdng v€ ta dz gap,Thing ngay qua im-anh mai kh6ng th6i.Va tar day long ta ]u6n tram-ngap

N6i bu6n thuo'ng nh6' ti€c gi6ng dan H6.i.

(aieu-tan)

CHE LAN-VI£N 233

Den tan

Ta cting Nang. nhin nhau kh6ng tigng n6i,S9' 16'i than lay d8 ca d€m sau,D6i ho.i th6' tim nhau trong b6ng t6i,D6i linh-h6n chim dam ba U-sau.

« Chiem-nu.o'rig o'i, ctf6'i len di em h6.; !

Cho long anh que met phtit t>u6n lo iNhin chi em chan tr6'i xa vdi-vgi,Nh6. chi em sfu ham nu6'c Chain ta ?

Nay, em tr6ng met vi sao clang rting ;Hay nghi6ng minh rna tranh di, nghe em 1Chic c6 1€ linh-h6n ta lay d¢ngKhi v¢i-vang trd lei ntr6'c non Chiem.

L6'i chtra dt'rt, b6ng dem da vtit bi€n !Tinh chtra n6ng, da sip phfi ph6i-pha 1Tren Tran-gian vdrng 6 kia d5 d€nG6 h6n nang ra kh6i manh h6fl ta I

(Bi6u-tan)

H6n tr6i

C6 em o'i ! ding xa Gay t6a b6r]g,Sao c6 kh6ng ng6i dg'i gi5c mo' n6ng ?Dgn chi day, cho t.ban c6 rung d?ngL6'p h6n t6i €m rfi krlap tr6.i trong ?

Ddrng hat nfra I ti€ng c6 trong-tr€o qua

Klii€n h6n t6i te-li?t kh6 bay cao,

234 THI NHAN Vl€T NAM CHE

Nay, im di, nhin xem, trong k6 la,

Met mat tr6'i gia clang met vi sao. ,

Ngoai xa-xa, kh6ng, ngoai xa-xa ndra,

Th5y kh6ng c6, inh nang k6o h6n t6i ?

Den nhtrng ch6n €m-d€m nhtf ho'i th&,

N6ng ttrcri nhtr su6i mau ltic ban mai.

C6 bao : H?n c6 hay kh6ng tr6` lei

M?t khi tr6i vao gifra gi5c mar cu6ng ?-C6, c6 6i, h6n t6i r6i tr6` lai

V6'i long di€n, y ch6t, v6'i tinh thug'ng.(Di6n-tan)

Thu

Chao 6i ! Thu da t6'i r6i sao ?

Thu tru6'c vtra qua m6'i do nao !

Mdi d§ nao day, hoa ran v6',

Nang hang choang 5p day bang cao.

Cting m6'i d¢ nao trong gi6 1¢ng,

N€n lau btrng sang ntii- lau xanh.

Btr6.in vang nhs-nh? bay ngang b6ng

Nhdrng kh6m tre cao rti tru6'c thanh.

Thu den day ! Chtr, mdi n6i rang ?Chtr day, bu6n gian bi6t sao flg5n ?

Tim cho nhdrng cinh hoa clang rung,

T6i ki€m trong hoa chdt sac tan 1

LAN-VIEN

Tim cho nhting net tbo xanh ctiTrong nhdrng t6i tho' la v6-vang I

Ai n6' tim m6i ngor6'i qua-phqu

Sac mau hau nhat ca tinh xuan ?Tr6ii cri i Chan-nan ducrng vay phi'iY ttf6'ng h6n t6i gidra c6i Tang I

Xuan

T6i c6 ch6. dau, c6 dg.i dau ;Dem chi xuan lai gQ'i them sau ?-' V6'i t6i tat ca nhtr v6-nghla,

Tat ca kh6ng ngoai nghia kh6-dau I

Ai dau tr6' lei mtia thu trur6'c

Nhat lay cho t6i nhtrng li vang ?V6'i cfia boa ttrcri, mu6n canh r5,

V6 day, den chin nco xuan sang I

Ai bi€t h6n t6i say m¢ng-£o

Y thu g6p i?i can tinh xuan ?

C6 met ngu'6'i ngheo kh6ng bi6t T€t

Hang li chi5c ao do thu tan 1

C6 dtra tre thcr kh6]ig bi6t kh6c

V6-tinh bang n6i ti€1ig cLf6'i ran !

Chao 6i i mong flh6' i 6i mong nh6'

Met cinh chin thu I?c cu6i flgan.

235

(Bieu-tdc)


SOU Bieu-tan Ch6 Lan-Vi6n con c6 ddng }t nhieu tho 6

cdc b6o, xin trl'ch ra day in?I bdi nh?-nh&ng vd kin-ado

kh6c h&n c6c bai khdc cbng in?t tdc-gid.

Trura do.n -gian

Tru'a quanh vtrdn. Vi v6ng gi6 an lanhNgang ph6ng tru'a, ru h6n nh? Gay xanh.

Trura quarih g6c. Va m¢ng hian c&a b6ng

Bang run theo ...1a `.. ruii theo ... nhip v6ng.

Trtra len tr6'i. Va xanh thfm, bau tr6.i,

Bang me-1y, ham th5y, trfng , may tr6i ....

Trua I mat it trtra, lac vao 15ng-tan

Nhap lam h6n nhti/ng ttrg'ng xtra u-thim.Trura, theo tau, bu6'c xu6ng nhtrng sam ga

Dqung bu6n len xa gdri den Mu6n Xa.

Day trua hi€n-hinh trong cf n trtrdrng nh6

Dtra tay len thoa flh.ang hang kinh v6'.Trifa g9i keu, nang ngq'c gi6 len tr6Ji :

Ben vri trai tr6n, 1a bang run m6i.

#Ti€ng ai ca, bu6n theo song cdra s8 :-tt Nang klit`:iiig-gian trtra dat gitfa 16iig i2gu'6'i t>.

(Ng¥?imth6i)

+ bich-khe

a H I N H ten la Le--quang-Lucyng, Qua-quin : Thu-xa (Quing-ngai).

Da d5ng tho : Ti6ng dan, Ti6u-thuy6t thfr ndm,

Ngu6i m6i ,... (ky Le Mong-Thu hoac Bfch-Kh6).

Da xuat-bin : Tinh huy6t (1939).

*

T6I da gap troflg tt Tinh huy€t t> nhting cau tho

hay vao b¥c nh5t trong tho' Vi?t-nam :

0 I Hay bu6n viro.ng cay ng6 d6ng

Vang rcri ! vang rcri .. Thu menh-m6ng.

hay may cfu nay trich trong bai « Tranh`16a the » :

D6ng i"am xuan u6n trong tranh T6-ntr,

Cj tien-nij.crng I Nang lai ngif ncri nay ?

Mng d m6 .I Xiem 6o b6 dau day ?

D€n trian-12im c5 t^5m th23n ki"eli-di6m.

Nang la tuy6t hay da nang tuy6t diam ?

N'ang la hurcrnqlha.y nhan-sac len hucrng ?

Mat ng&i chau rung 6nh s6ng nghe-thur&ng ;

Le I.I;ch I?.I s5p tu6n hang dad ngQc.

Dam u-huy"en ng& rna tren m6i t6c.

Vai ch6t tr5ng say dQng d làn m6.I.

May cau ay d5 di.fg.c Han-Mac Tfr pham-birlh bang

nh¢ng 16'i xti.ng-ding : tt Thi-si Bich-Kh€ la ngtr6'i c6

238, THI NHAN VIET NAM

d6i mat rat mo', rat mSng, rat fo, nhin vao thtrc-t€ thl

stf thquc s6 thanh chi€m-bao, nhin vao chiem-bao lei

th5y x6 slag dja-hat huy§n-dieu .... d tt Tranh 16a tha >t,

squ tram-tru6ng dam-daiig d5 nhtr6Jng lai cho y-vi nen

tho' cda hu'o'ng, c&a nhac, cria tr5ng, cia tuy€t. Qua

nhien la mat squ khong-khen thar)`ì -tao qua den nggt lim

cf ngtr6'i va ca thcy ». 1

Vdra bu6.c vao da th5y va£^g ngoc sang ng6.i nhtr

th6, ai kh6ng tf n day la bi?t-thtr met nha tri?u-phd+

Hu6ng chi ch&~nhfn con n6i : tt Kh6ng, quy gi nhtrng

vat mgn fy ! Kho tang cia t6i chinh a trong may

ph6ng kia >>. 2

Nhtrflg t6i chtfa tha n6i nhi6u v§ Bich-Khe. T6i da

doc kh6ng bi€t may ch¥c lan bai tt Duy-tan t> 3. T6i thfy

trong d6 nhtrng cau that d?p. Nhurng t6i kh6ng dam

cbac bai thb' d5 n6i li€t ct!ng t6i nhtrng n6i-ni§m ri6ng

cda n6. Hinh nhtr van con gi na~a ....

Can cac bai khac ho5c chtra xem hoac m6'i doc c6

d6i ba lan. Ma tho' Bich-Kh6, doc d6i ba lan thi cting

nhtf chtra doc.

Novembre 1941

(I) Ttra Tinh huy6t. (2) Trong met bt}c thtr gdrj Oho chdagt6i d6 ngay 7-I-41, B{ch-Khe n6i rang ba bai ngtrdj thich nhat laa Duy-tan ®, a Nan mS Bfch-Khe », a Gj6. trtit li.nh-h6n D. Trong

mat btrc thtr khac d6 ngay 25-Io-4I, Bich-Kh6 lai. n6i. ngudj

thich bai a Xu3n ttreyng-trtrng ti ho'n ci. (3) Trich theo day.

BicH . KHf 239

Buy , tan

DLr6'ng ki€n-trtic iihip-nhang theo di?u m6'iCda 16'i tho' 16ng d?p. Hat chau trong. 1Hat chau trong ng6'i nh6 gigt v6 long 2Tram am-htr6'ng nhu chi§u thu s6ng nangTrong v6m xanh. Mau cu6'i mau, binh-lang,Gay phuo'ng-phi : chi6u sang ngi sang m6.Vi hlnh-dur]g nhi}ng sic mat, non, to',Nhtr mat tr6'i 19c qua kh6m lieu, metHoang-h6n. Oi dan m6i, chim bau tat :Chdr bi€n hinh-inh mdi, ltic trong ngam,Chdr dieu-khac, tia ngh?-thuat sau cam,Day thfm-my nhtr met pho than-tugng.Ltic trong ngam, git~ra kho vang m¢ng-ttrdng,I\"a song-song khieu-vtr du6'i den hang :

(Nhdrng con ctru tim tr6 mtr6't nhtr longMen da thit len lan sa Ipa m6ng,`M6i con ctru b6c len men hy-vgng .... )

Tho' nhip-nhang y-nhi nnip theo Tho'.

T6i can vao trii b6 v6 xanh rt yTim chat qui tho'm tinh mtii khoai-lacBang ho'i m¢ng, trong ham ring, tin-mac

M¢ng ?Tfaien-tai ?

- Tren h8n-den kh6a-thf n

(I-2) Mdj sdra. Tren Ngu6i m6i i

Cia Idyl thcr 16ng dep. Ti8ng ucrm htrcmg.

Ti€ng trcrm huong h6a ahac vsn du~dtrong.


D?p ti-mi, h6'i Rung f#¢ng truyen than,

R6ng am-nhac c&a long trai ap mai,

Ngur6'i hga di?u v6.i thien-nhi€n, an-ii

Bu6ii, va Xanh tr6.i. (T6i tr6i v6'i b6`

Em bi€c ~ kh6c vdi thu : 16'i tia ng6

Vang..„ Khi cach bi?t ---gii}a h6n xay me ~Tinh ham qua ~ dai h6m nay thco'ng nh6`,Tin ling nhin b6ng y,15ng-16' len ,

IVliffng datig-hinh thanh-khi .... ) Gifra m6ng-m6nh,

DUG.ng nhi6p anh, sic khua mau - Ti6ng thd,H6'i H¢i-hoa, den mu6n d6'i ndrc-nd.

Ta nhip-nhang y-nhi nhip theo Ta.

L6ì n6i 16'i b6 thi loc I/.n4~4oa

Cda Am-J;.€u, rrio'-ming run bay~bfy,

Mat h6n-don a?p x6-b6 say day

Bang cam-tinh, bang hinh-anh, y€u-thuo'ng,

Va m6'i-m6 - tr€n vi?n c6 d6ng-phtro'ng I

(Ai c6 nghe strc ti6m-tang bi-mat ?)

Thcr 15a the i - giai-nhfn tuan tr5ng-mat,Ntr-than o'i i Ta ! N6-l€ ben ngu6'i I

` (Ngudi m6i)

BicH -KHf 241

xuan tuJgng.trung 1

H6'i 16ì ca in.111-dai,

Di?u nhac th6' hcyi rtrng,- D€m nay, xtifn cia i.?i

Thuan-ttiy va t`rg.ng-trung --

Nang len ntim vtr d6i

Stfa tr5r]g nhi-nhi giot ;

Bay qua cqum`li6u pho'i

Nhdrng cu6'm tay di?in h¢t

Stro'ng. -Phft-pho' lau-lach,

Khe u6n minh giai-nhan;

Du'6'ng non kh6o di€u-kh&c

Nhtrng clang-hinh kh6a-than :

Ltia may nay vang c`h.`?in,

Tia ngoc ben mau ngan.

Chd xuan du'o'r]g tri8n-lam i

L6'i ca nhur h?c theo

Gi6 len. (Tinh mtia reo

Nhdrng di€u varig chau-bau,

Dtrdng c6 con chim bau

Ria canh tren ngai long.)

X6e-x6e mau 16ng c6ng,

Vtrdn tho'm khua sac mat;R6ng ti6n v6c tdng cong ;

(I) Chting t6i trich bat nay vi chj€u theo 16.i yeti-can, cdaa. Bich-Kli6.


Ao bach mai khoit-khoat;

M6i dao ch6. khoii-1ac.„.

H6n t6i nhtr dinh htrong86c len minh thanh-gis i

Y xuan mat den xuo'ng

Ngam tuy€t phun la-ch5 I

(Ngu6i mdi)

+ j. leiba

a H I N H ten la L6-van-86i. Sinh nan I912 a Yren-bay. Chanh-quin : ling Nan-trifc, phh Nan-trtrc(Nam-d!nh). Hoc trtr6'ng Bao-ho Ha-n6i den nan thdr bar6i b6 di theo met ben giang-h6 mai-v5 tr6t met nan.Sou v€ que hoc chti Hfn. Nan 1935, dau thanh-chung, r6ivao ngach thu-ky t6a str Bac-k}. Vi dau nang len hi?nduQrc ph6p nghi dai han. 1

Da vi€t gitip : Ng9-bdo, Loo, Tin van, LÀnnam

nouveau, Ti5u,thuy6t thfr bay, ich-ho.u, Vi?t-bdo, Nap-Cu6ng (ky Tbanh-Tting Tdr vi sau I. I-eiba).

*

T H a d5ng bfo tt`Loa tt v6.i met ten ky chang Vi?t-

nam ti nao, the rna vdra ra d6'i Leiba li6n dtrg'c ngtr6'i

ta thich.

Ngu6'i ta th{ch nhtrng van thoi c6 giong Dtr6'ng r5-r?t,, rna lei n6i dtrg'c n6i long rieng cda ngtr6'i th6'i nay.

Trong khu6n-kh8 xtra, cii htro'ng-vi m6'i 5y rat d5 sayngudi. Tho. Leiba ra d6'i (1934.) gitra ltic ai nay d§u th5y

pinh nhtr tr€ lai. Cac nhs tho dtro.I,g th6'i, Th€~ne.,D6ng-H6, Thai-Carir k€ trtti6ic ngtrdi sau, deu ta bangnhdrng net au-y€m n6i long ctia ngu'6'i thi€u-nff ltic m6'i

ben tinh yen. Nhtrng kh6ng ai n6i dtrg'c day dd nhtr tic-

gil bii « N5m qua t> 2 nhfrng giai-doan cia mat cu¢c

yeu-dtrong nh6m len tdr h6i t6c con b6 x5a. £t ai n6i

(I) Da mat r6i (Lbi chti lil in thtr hal)(2) Trich theo dfty.


1

du'9'c nhlr Leiba nhtrng vui buan cda ngtr6'i xuan-ridr.

Nziff ng cau nhu :

Hoa tang vdra ti]n bang thii'Q.c-dllp.c,

Tim chang bang v6ng, b6ng chang xa..„

hay la :

Sàu d6i gLrong loan, b6ng la ngu.&i,

Chang kh6ng la.I ntra, dep ci]ng ai ?

c6 tha da ngang v6'i nhting cfu tuy?t hay trong thcr c8.

H6i gy la h6i d?p nh5t trong d6'i tho' Leiba. V6 sau

tho Leiba kh6ng du'gc h6n-nhien nhu the ndra. Kh6r]g

r5 nhfrng gi d5 den trong d6'i thi-nhan. Nhtrng 16'i tho'

nhu vu6'ng ti can ctia nhfrng d€m ph6ng-tring. Hinh nhu

Leiba d5 dau kh8 nhi6u lam. Ngtr6'i tdrc-t6i ltic nghi den

nzm c6 dtrcrng ch6' minh :

V'I b.let phd-sinh d&i c6 the,

Th6ng-minh, tai-b©, {h€-gia chi I

Hoe th5nh, danh d?i, chung quy h5o ..

M5t nha6m, tay bu6ng, g.Itr dtrQrc g`1 ?

Tha chQn sinh vao nhs .£u.-phu,

Cue-c3n, mi~at d?y, llpi ngu-si.

Leiba la m¢€ ngtr6'i bao gi6' cting c6 clang-dj?u quih

ph.4i, tra cai kh6rig-khi quy-phil, tin 6' tai-n5ng, 6' d6ngi.d5i minh, va rat tqu-trong, ca trong nhfrng ltic bu6ng

tu6ng. Mat ngu'6'i nhtr the rna n6i flht}ng 16'i nhtr th8

hfn phs i chin-nan lam,

J. LEIBA 247

aCfian-narj dtra ngtr6.i va tan-giao. Tho' Leiba h6i

sau c6 bat duo'm mtii Phat, mac dau chtfa dting hfn v6.itinh-than dao Phat. Bai tt B€n giic ,t 1 chfng ham con

c6 in?t giong lanh-1dng, chua-chat chua phai la giQng

cia ke d5 dt}t h€t tran-duyen. Cho den cai binh-trnn cdanang Ki€ti klii 6' trong am Giac-duyen lan thdr hai, Leiba

cting c`h.Li'.i c6. 2 Tuy the ngtrdi gan dao Ph.St ho'n h6t

c:\c nha tho' bay gidr.

Tho` Leiba da thay d6i theo met hai di§u thay d6i

trong tan-tri thanh-ni€n khoing bay tarn nan nay.Xem tho' ta c6 the th5y khi t6 khi ,m6' hinh-anh ciach6'i-a?i.

Oclobre 1931

''\

Nam qua

Em nh6' n5m em m6'i len mtt'6'i,

T6c em bu6ng x6a cnfm ngang vai.Ngay-thcy nao bi€t em xinh-d?p,

Cting tre ben du6'ng danh ttchatt> cho'i.

Anh di qua d6 dtrng nhin em,Em vdrt sanh di v?i dtrng len,

Dit tay cud.i n6i thi nhau chay,Em v5p vao anh ng5 xu6ng them.

(I) Trich theo day.

(2) Xin nhac i?i ldi Ki6u n6i v6i Vuoing-6ng khj t5i-heyp :Mtn thi€n, d5 ben mu6i du'a,Mau thi6n, 5n mac da Ira nau-s6ng.Squ ddi, d5 tat ldra long,

Con chen vao ch6n bqi h6ng lam chi i I

248 THi NHAN vieT NAM

Me em chay lai b€ em h6n,

Em-ai de em s6 d&nh don.

Em phai nhjn dau kh6ng dam kh6c,Vi em tr6ng thay ve ann bu6n ....

..+..+,,

Em nh6' n5m em len mtrb'i hal,

M¢t minh em lay tr§m gtrcrng sol.

Dtr6'ng ng6i du'o'ng k€ thi anh d6n,

Anh den ben em mim mi?ng cu6.i.Em th?n, qu5ng guo'ng chay xu6ng nha,Nin ho'i anh g9i cting kh6ng thtra.

Sau manh lap-16 em nhin tram,

Em dgi ann t/ZS m6'i dim ra ....

Em nh6' naT7, rm len mtr6'i lam,

Cting ngay d6ng cu6i sap sang xuan.

Mtrng xuan em thzy tim h6i-h¢p,

Nhin cai xuap sang khac m6i lan.

Ba mi.t'o'i, em dtrng ngat hoa dao ;

Ngh! hoc anh v? qtia trLr6.c ao,

Ngfflg mat vdra khi anh ng6 th€y,

N6m hoa em v¢i chay ngay vao.

M6ng hat. anh 16 T6t nha em,

Em ddrng nhin anh, nap b6ng r,em,Mu'6'i siu xuan r@i anh da 16.n ;

Tim em rau-ri ve anh nhin.Em thay tim em clap ron-rang,

Mu5n ra lai ngai chay tan-can.

Me em rot ritr6'c mdi anh u6ng ;

J. LEIBA

Anh tdi, em rau, a; kh6 ho'n ?N5m 5y xuan em c6 mat minh,Ai vui em nhting ngfn-ngcr tinh.Nay quan tan-ctic n5m xtfa d6 ;Nao ltic vui dda, em v6'i anh ?M6ng not, vuj xuan hai chting ta.Em mtr6ì ba tu8i, tinh con tho`.Em anh con c5i nhau nhu tr€,Em d6i, anh nhin, da ng'£n-ngo' ....Xuan nay xuan tru'6'c cach bao r6i ?Nh6. bu6i xuan nao, ti8c phdt vui.Em trdc d6i ta cting b6 1ai :Vui xuan lai dtro.c danh bai cho'i iNgay nay nh6' lai bu8i v6 tinh,Anh ling yeu em, em nh6. anh,R6i ndra xuan qua, xuan lai lai.

Bi6t rang sau c6 v?n ba-sinh ?..,,.,,

H6m qtia em d6n mai d6ng lan,

C6 gai khau theu V6 r]gai-ngan.

Toi Ipa ban-bs quan ao cu6'i,

V¢i-vang cho khach kip ngay xuan.

Duyen minh hb'-hfrng h¢ duyen ai,C6 gai d6ng lan clang ngam-ngtii

Ngan n6i n5m n5m du'a chi tham,Ph6ng kh6ng may ao ctr6'i cho ngtr6.i I...

Anh o'i ! Anh mai bu6'c c6ng-danh,

D8 phap cho nhau met m6i tinh.

Nhanh lieu vu~6'n xuan, ai ay chfi ?

249

250 TllI NHAN VIET NAM

Chd ai bi€t c6 kh6i trao canh ?Mf d6, xuan em chz c6 thi,Xuf n qua, ph6 nhs dQ'i anh v?,Ttro.ng-tu 1? nh6 pnai mau phan,

Anh h6'i I y€u nhau ha dg'i gi ?

Danh-19'i nhu' may n6i gifra tr6'i ;

Hang-nhan phai gi6rig mai tren ddi ?

D9'i .inh 5o gfm xuf n sau lai,

Chi sg n8hi€ng g;anh h6t qua mai !

Mat rt,ng

Nu h6iig rf i i5i,lieu toJ phai,

VLrdrn cti r€ui tan, c6 mQc dai.

Ben g6c mai g{a, xuan vang-v€,

Au-sau thi€`Li-nt} kh6c hoa mai„..

Hoa mai da t?, la mai Tv'ang,

Vang L'[a ciau canh, ti b6Iig duo'ng.

Lac-dac mai gia ro'j mat dat :

Hoa xu.a thanh qua, qua nay tan i

Qua tin h5o rting g6c ray kh6 ;Tbi€u-ndr fu-sau tu6'iig m¢ng xtra.

Vacn c6, ngarii-ngL`ti nghi€ng gis h6t ;

R?t-rao hoa fti,r}g cf ri.h nhir mu'a.

Gi6 chtra day qua, i? chan sau.

Vdrt gi6 ben minh, k€o ao lau.

Gi6 du6i h_oa tan bay x6'n-xac,

VIa hang sau ti, ri lan thau„..

(Loo)

J., LEIBA

• . . tt N5m xtt'a cm fy ch6n ph6ng khue.

Yell, nh6i, ngay,tiner da bi€t gi.

M.ii ii€r, mai t.in, mai lai rung,

Ttr6'ng d6ng xuan-si'ic mac di v6.

Tu'6.ng d6ng, xtian 5y gap tinh-tang,

Chang nhti cdng em n€)i nh6' thu'orig.

Ngo'-ngL`n em va, sau ch,£ng m6i :

Ngfy-tho', em rm6.i bi€t y€u chang.

Y6u chcing, em c6 chu6t hinh-dung

T6 c<ip m6i son, di?in mf hang,

Em th5-}' xu{^tn nay hoa n6' d?p,

Cam-tinh Thaiih-d6, t? d6ng phong.

Vu'drn tiflh hoa anh canh song sa,

R€ lieu cdrng chang dtra b6ng hoa.

Hoa tang vdra tan b6ng thtrg'c-dtrgct

Tim charig b6tiAg vfng, b6ng chang xa`.4.

Xuan tan, ha c6j, canh thu sau,

M6'-mit ho'i c{6ng am ngon lau.

Xufn t6'i cfinh dact hoa lei n6',

Mong cliang mdi mat, th5y chang dfit ?

G!6 xt.,an lai thai ch6n vu'6Jn xtra,

L? dam kh5r. 1a, da ng®£n-ngcy.

Hoa c6 thircyri.g ngu.6'i, xuan a b6jig ;

Dau ngay xuan tham bu8i ngay-tho `€

S:au d6i guo'ng loan, b6ng la ngu'¢Ti,

Charig kh6ng lc?i nfra, dep cting ai ?

Bo'-phdr t6c r6i, vfr]h khan l€ch,

b-i'ti hoa gay, rna d6 phai.

251


Phzn m6c, h`ro'ng bay, chi6u I?ch gitrdrng,

Song thu'a, gi6 rt6m canh noa tan.

Ba xuan nhfrng bi€ng th5m vu6'n ct~i,

Trir6'c cfra r€u diy, 16.p c6 lan.

*

Ph6ng kh6ng chi ttrdng canh xuan-tinh,

Nhanh lieu phai to' rtirlg tru`6'c rnanh.

Chgt nghi vudn xu.in, xuan sip h€t,Gug`ng vtti, khoac ao d::io hoa-dinh.

Xuan h6t, dao phai, 1y rtdng r6i,

Hoa-dinh tich-mich ve xuan phai.

To'i-b6'i ong bir6'm bay qua ng6,

Nhtrng ttr6'ng mau xuan 6 x6m ngoai.

Xuan bu6n nhtr nhac canh xuan vui,

Gi6 thai lay canh, rting qua mai.

Thuo.ng d5u xufn tan, nghieng gi6 h6t,

Thuong xuan, xuan h@i, c6 thtfong ngtrdri ?

L? chan mi ph5n, & may ngai,

Tham-thoit mau xuan c6 the th6i.Canh ctir]g nhu ngtr6'i, chung m6i nan :

Chang kh6ng lai nfra, d?p cdng ai ?+,.........,,

N¥ hang rii 16i, lieu tcy phai,

Vu6'n cti reu lan, c6 moc dai.

Ben g6c mai gia, xufn vang-v6,

Au-sau thi8u-ntr kh6c boa maj ....(LOG)

J. LEIBA 253

Hoa bac.in?nh

Thing ba, hoa bac-menhTan trtr6c moi canh xtian

(D!ch tho c5)

Ngu6'i d?p van thtr6'ng hay chgt y5uThi-nhan dau bac s6'm ho'n ai.Ba xuan, mu6n thim theu canh bi€c,Bac-m€iih h`)a kia d5 rung r6i i

H6o tnr6'c tram hoa, boa bac-menh,Bang xuan, da kh6i thay xuan tan.Chtia xuan vi bi6t tinh boa the,Xin ki€p sau ddrng n6' the-gian.

H6n k6t gi6 htro'ng trdi Nhtro'c-thdy,Canh vi€n ma}' thin d¢ng Thien-thai,H6a thanh nhdrng gigt mua thorn 5y,Ttr6.i n6' tram hoa da h6o r6i I

(Ham-cu6ng, tip mdi)

Ben gifc

Phti-th€ da nhieu duy6n nghi?p qua IL? long mong can ch6n am Kh6ng.Cfra thuy€n met d6ng duy€n tram dtrt,

Qu6n h6t ngtrdi quen ch6n biii hang.

(Nam-cv6ng, tap m¢i)

a

dy thai-can

S I N H ngay 22 0ctobre I9Io a Vari-lam, PZ!.a Dtrc-the (Ha-tinh).

Hgc : trudrng Phd, trur6'ng Vinh, tru6.ng Bio-h¢,trurdrng Thu6c Ha-fl6i. T3t-nghi¢!] y-khoa bac-si nan I94o,hi€n`b nh.i hoc chfr H{in va lam thcr ch.i~r Hfn.

Tho rliai-Can phin r]hi6u cia citing 6' Phong-h6a,Ti6u-thuy6t thdr bay, Hanoi bdo, Van-hgc tqp-chf (1935).

Nhtrng bai tho. dau (ky Th. C.`,i da in trong quy6n Nhfrngnet dan thanh, Ngan-scyn tt?,iig-lil-Lr, Ilu6, xuat-ban

nan 1934.#

T 6 I d5 c6 doc di doc lai thcy Thai-Can d§ moflg tim

I?i cc4i say-su'a ngay trit'6'c. Nhij`ng long t6i cd' dt}ng-

dtrng. Sao bfy gidr t6i thti+y tho' Th£.i-Can sfo qua rna

nhdrng thl8u-nfi trong thcy Thij.Lca~n thi hau h€t €o-la

den kh6 chi-Li. Nhat la nhtf iig nqu c,irdi. Nhfrng n¥ cu6'i

sao rna vi3-.di_iy6n, mi trcr-tr6n th€ i

Tho' Thfi.-Can v5n nhtr tru'6'c. D516ng t6i d5 khac

xtfa ? Met rigLr6.i tiio' c€ing nhu m¢t 1.jgtfa'i tinh, yeu d6

r6i b6 d6 sao cho df nh. May thay t6i van c6 th6^ thich

dtro'c n5m bay bai. K6 nhdrng bai d6 d6u ph6ng theo 16itho' xu.a. Chfr dring cting xu'a. Nh..i.ng c6 cai gi bao ta

rang a day c6 met ngu'6'i kh6c ctrdi that. Cjn' .rjfy kh6ngcon cfi th6i kh6c gu'9'ng cu'6'i vd n6 van lu'u-hanh trensam-khau tu6ng c8 va tr6n thi-dan Vi?t-na:`_1 knoang vai

mtro'i n5m trtr6'c.Kh6c ban, Ngijy6fi-Kh`Liy6n -\Ji€t :

r H A I - c A~N 255

Ruri.ru ngon; kh6Iig c6 bcari hi6n,

Kh6iig mua, kh6ng phai kh6ncg tiàn kh6ng mua,

Cau thcr righa, {}6n-do kh6ng v.let ;

Vi6t dura ai, ai bi6{ [n5 dora.

GiLr&ng Lia treo nhti'ng htrng-h&,

Dan k.Ia gay nhtrng ng.£n-ngo ti€ng dan.

T6i tu6'ng d6 toan chuy?n bia. Nguyin-Khuy€n hfnkh6ng treo gitrdng dg ch6' ngtr6'i b?n hg Difo'ng d5 danh.

Ca cai chuy€n tho' rirg'u cting bia n5t. Ba nan kh6ng gap

nhau 1 chcic Nguy6n-Khuy€n van thcy rirg'u nhu thtf6`ng;

tho' rtrg'u nao can phai c6 Dtro'ng-Khue. Nhung chuy€n

kh6ng thtrc rna tinh thquc. Chuy?n mtrg+n ngu6ì xua, rna

tinh la tinh Nguy6n-Khuy6n.

Thai-Can cfing mu'9'n nhfrng chfr sin cia ngu'di xu'a

nhtrng ngtr6'i d5 gil~i dtrgc n6i long minh troi-ig d6. Khi

ta doc nhdrng cau :

V6 nggfa trap-trbrlg len 5i 86c ;

Tuy€t su'crng l¢nh~leo g.16 rau may I

C;u'crm thieng l^8p-16nh ben lu'ng nh?,

Nggra h'I vang~lirng tr§n gi6 may.

ta tli5y trong nhorng cau nay, cting nhtr trong 16'i ngam

cda Nguy6n-Khuy6n, m6i cam ctia thi-nhan d5 phat 1©

ra bang nht:rr]g am-thank, bang mst 16i nhip,nhang ri6ng.

Thcr Thai-Can nh?c~di€u kh6ng c6 nhieu 16i va

{1) Trong bb Ngt}y€nJKliuy6rl\ c6 cau : Tru'6'c b3 ii5m gapbaa met !in.

256 THI NHAN V!ET NAM

cting chi nim trong khu6n-kh'6 tho' that-ng6n, nntfng

trong nhfrng cau hay, bao gi6' cting th5m-thia. Met)

ngu.6'i ky-nfi', ltic canh kh-Liya sau ltic khach ling cho'i

d5 ra v5, met minh ng3i nhin phia que nha va than :

Bi6t d6u rna gdri long thLrorng nh6,

Ma bi6t cting ai gfri nh6 thLrang.

M?t thi€ti-mien g9i b?,n tirih trong m¢ng-tu6'ng :

Thu-Iiau em fyi, c6 L>i6t kh6ng ?

Nhtrng la ngay nh6. l©i dam mong.

Thu nay nhtrng tu.dng cilng em gapi

Dur6.i nguyet d6i ta ngd chat long.

C6 gi sao ho'n nhtrng cau 5y. Nhtfng c6 nhfrrig ltic

ta bu6n va m6i kh6ng mu6n tim-t6i gi : ta bu6ng xu6i

tay, ta bu6ng xu6i long cho tr6i theo nhting 16'i, dau sao,

dau cti, mien la am-di?u khi len khi xu6ng cting 5n nhip

vdi long ta. Nhdrng ltic d6 ngam thcy Thai-Can thi tuy?t.

Cho den nhfrng btc'c tranh th:nh-thoang ta gap trong

thcy Thai-Can cting kh6ng phii la nhtrng btrc tranh t6

bang net, bang mau, rna chinh la hga bang nhac-di€u :

M7-nh-an ltrng-tha`ng xem hoa rung,

Tram ngQc qu€n c5i t6c b6 lcri.

Surang t6a ben ndnh nhu kh6i nh? ;

Xi€m-y the-thLr6.t m6i h.len ngo3i.

Hay doc di doc lei b6n cau nay. C6 phai 16.i tho

yEu-di?u va m€m-mai nhu met ngudri d?p ?

THAI -CAN 259

Nhtrng ltic thi-nhan tim dtrQi¢ am-di?u thich-hg.p

da di6n-dat n6i long minh, ta th5y ngtr6.i khoan-khoai

nhtf duQ'c giii-thoat. N6u kh6ng, ngtr6'i ra chi€u uft-tic,

kh6 chiu. NgtrbJi phan-van trtf6.c nhd~ng ham-mu6n,

nhffng mong-tir6Jng nhieu khi trai ngtfgc nhau. Tam-

h6n Thai-Can rat phtrc-tap. Tuy van thtr6'ng mo'-tu6'ng

cai cinh thanh guo'm yen ngtfa, song nhac tfl5y b6ngkhan sam ao mau th6'i ,nay, ngL~6'i cting kh6ng mu6n

htrng-hd qua. Ngtr6.i thapc long thtf cyng nhfi:ng gai giamg..

h6, ngtr6.i th6ng-trach x5-h©i da dan ho vao dtfdng

trqy-lac, song nhtrng yen-di6n c6 ca-nhi di8m vui, tat ca

cai hao-hoa, cai em-diu cia cu©c d6.i phd-quy flgtf6'i

cting kh6ng n5 tar. Ngtr6'i mu6n gay mat sif-nghj?p,

ngu6i kh6ng mu6n s6ng v6-ich, song ngtr6'i lei thfy lam

gi c6ng v6-icb, ngu6'i gh6t htiu-h?nva khao-khat v6ct,n8.

Bay nhieu di%u tfai {igtrg'c chi c6 the dtra ngtf6Ji ta

den chan-nan. Ta hay lighe Thai-Can khuyen ngtf¢i ca-

nhi vtra ttr-sat rna khang ch€t :

Ddng d^?y em cri I s6ng c6i d&i.

Dii.I d`5u khz5~nhL.Jc din mLr&Ì-mucyi,

Em nan d.Iam ph~an t6 son lei,

Ngao v6.I nhan-gian mat nu cur&i.

Troflg hai ngtrdi, thi-nhan vi ky-nfr, d6 d5 bi€t ai

chan hofl ai ? Cho den ai-an thi-nhan cting kh6ng thi€t

nt;-a :


Thai I the Ibng anh rn6n-nguyen rvoì

V} tinh la mSlig d6 rna thai.

Long em mat phdt y€u anh d6

Cang thra yeu anh su6t met ddri.

Thi{-Can n6j man-nguy€n rna lai dau-dan Ilo.n

nhffng 16'i oan-ham cia mat thi-nhan, khac Lanuso'n :

M§t ph6t lbng em mo. ban m6i

Y€u dnh sou ntra cdng bang kh6ng.

AoO' 1941

Ca]|h c+!6, ngurdi dau ?

Gap em tho'-than ben vurdn hanh,

H6i m5i rna em chf ng tra 16.i.

Tlr d6 b:a nam ngubi met nga ;Ben vtrJn hoa h?nh b6ng tr5ng soi.

(Nho.ng net dan thonh)

Chi6u thu

Hoa h6r]g rti cfnh bay day d5t ;

Trru nang su'o'ng thu may kh6m lan.

My-nhan ltrng-thti'ng xem hoa rungTa ng6' Hang-nga n5u Quang-han.

My-nhan lffng-thfrng th5m boa rting,Tram nggc qu€fl cai t6c b6 lo.i.

Suo.ng t6a ben mir,h nhu` kh6i nh? ;

Xiem-y tha-thudt mai hien ngoai.

THAI -CAN 261

Ta ddrng ben h{en hi€m y tho. ;

My-nhan v6-y bu6.c di qua.

Canh h6rlg quy€n-1uy€n tren chfn nggc

Nhtr mu6n cting ai s6ng phtit thtra.

Chfng durcrc nhu' hoa vtr6.ng g6t Hang,

C5i long man-mac g{£ nhu strong I

Ta v6 nhat lay hoa thu rungBang gitr ben long n6i nh6j thtrcrng.

(Phong-h6a)

Tr6ng ch6ng

Khu6 trung {,hieu-ph`d bat tri sau

Xuan nhat rigij'ng trang thugng thtiy-lati.H6t ki6n mach d£~Li c!LTcyng lieu sac

H5i giao phu t5 mjch phong~hau.

vu`.CrNG XuONG~LINH

Chinh-bhu ru8i ngij'a len mi3n Bac.

Ti€ng dich ben thanh th6i v€o-von.

May bac lung tr6Ji bay ltii]g-thtrng ;

Chin tr6'i tan-tac b6ng hoang-h6fl.

V6 ngq'a trap-trt;ng len ai Bac.

Tuy€t siro'ng lanh-leo gis rau may !Guo'm thi€ng 15planh ben ltrng nh?,

Ngira hi vang ldrng tran gi6 may I

Ddrng tq.a ben thaflh xiem ao lsch,

Kia ai tr6ng ng6ng fi Phiep^ ngoii.


86r]g c6' ph5p-ph6'i xa xa, lat ....

Tinh cti xin nguy6n chfng lat-phai...t

Mang 5n phong-hau khi tr6' I?i,

R6'-rang chinh-phi.1 net cu6'i tuo'i.

(Phong-h6a)

Anh bi6t em di. . . 1

Anh bi€t em di chfng tr6' v§

Dam ngan lieu khu5t v6'i suo'ng che.

Em ddrr}g quay lei nhin anh ntia :

Anh bi6t em di chfng trd v6.

Em nh6' lam chi ti€ng ii-an.

Dan xtra da 16' khtic duo.ng-cam.

Day loan chfng dugm tinh au-y€m,Em nh6i lam chi ti€ng ai-an.

Ben g6c th6ng gia ta 16' ghi

Tinh ta au-y€m ltic xuan-thi.

Em men x6a d5u the non-ntr6'c

Ben g6c thong gia ta 16' ghi.

Chfng phai vi anh, chfng tai em :Hoa thu tan-t? rting ben th?in.Ai-tinh s6'm n6' chieu phai rting :

Chfng phai vi anh ch6Sng tai em.

Ba cafl, sao m6', ntii cting tan.

Tinh kia sao gift du'gc mu6n-van ....

(I) Ch6p theo met bric thu (rg34).

THAI -CAN 263

Em ddrng nen giafl tinh phai-let :88 can, sao m6., ntii cting tari.

Anh bi€t em di chfng tr6' v§Dam ngan lieu khugt v6'i su'orng che.Em ddrng quay I?i nhin anh ntra :Anh bi€t em di chfng tr6' v§.

Canli doan -trudngEm chi n6i rang : tt D6'i em bu6n »R6i em ndrc-nd 1? sau tu6n.

(T6m-sy met c6 96i nh6y)

Anh nh6' nzm xLra trong y€n~dienHop mat ba ky, tram sinh-vien,R6t ch€ri rtrgu n6ng cting vui choiTrtrdc khi chja tay ngu6ì m6i ncyi.Di8m vui yen-tiec ben ca-nhi

Ba bay mat kia dtro'ng vtra thi.1.ua-kh6i h6m fy la em d6,Li€c mat dua tinh da cting me.

H6m nay ntrc-nd sau am-damKa lai d6'i em nghe the-than SKh6ng qu6, kh6ng quin, kh6ng in? cha,Nhtr cinh beo tr6i kh6ng ch6 barn.Em phai dan than vao h6ng-1auLqy tdr n6-boc d6n c6ng-hau.R6i lai giat tr6i trtr6'ng khieu-vtrH8t 16ng chieu khach, I?i chi§u ch&.

Li6u~b6 sdrc-v6c dtro'c bao nhieu

Dan gi6 day su'crng thquc d6n diiu.


May thay em gap khach phieu-1uruCam th5y tinh em than-d?in nhi6u,Nhat canh hoa tan rot]. duJ6Ji datChung tinh trong met m6i thuro'iig yell.

Khach nh6' qu6 xa tr& g6t v§.Dem tru6'ng nh6` khach d? d€-m6,Cam th5y d6'i em bu6n, 1anh, te,

Ngoai dtr6'ng stro'ng lanh bu6'c ra di.

Ra di gi6 i?nh tat ngang minh,Nghl d€n d6'i em, em khi€p kinh,.Kinh khi6p vi ddi nhtr vquc thfmXui em trquy-I?c, n6'i tr6.i xanh I

N6u cting nhtr ai c6 ni? cha, ,Bu6ng xuan rti g5m v6'i phong la,Th6ì em ngay thing ctlng vui su6.ngH6'n-h6' n6-dda v6'i c6 hoa.

R6i ngay dao ly n6i i]hanh b6ng,Em cting nhLr ai dtrg'c tan ch6ngr

Quy§n cf chfrc cao tror]g x5-h§iEm-a?in chia nggt x€ btli chung.

Than 6i I em c6 durg'c nhtr ngu'6'i S

Hoa ta iia canh trur6Jc gi6 roJi

Lan-16c cat lam hoen c6nh nggc

Dem thaii lam tbti van i'nu6n r,gu'6'i.

*

Lfrrig-thfrng em \±i bell v? dLf 6Jng,

Am-than bu6n-ba ; gi6 cting suo'r]g

T H +i I - C A N

uu6't ca ao xiem, em chfng bi€t ....

Ldr}g em mang nang d5u dau `thtro'ng.

Chan-nan quay dau em lai nhin

Ju¢c ddi qua-khdr ttra d€m den.

Tiro'ng-1ai bu6'c t6Ji chfn ch6n m6i,

M¢t btr6'c dau long, rm¢t bLr6'c them !

Lau cac, kia ai vg v6ii chang

fim-d?in trorig gi5c phqng loan chung.

Rieng em lfrng-thtrng ben he vang

Kh6c mai, mat em tia d6 hang.

Oi tn6i I em quye.t chi quyen-sinh,

Quy€t b6 tram-gjan, b6 ai-tinh.Trong m§t gian bu6ng thus btt8i t6iDau long, em u6tig thu6c quy€n-sinh:

Khinh thay ! nhtrng gii ti€ng con nha

Vi tinh bu6ng tu6ng phai tr¥y-sa

Vao ch6 bdn lay nghe ky-ntr ;

Nhung em ... nao phfi mu6n tr5ng hoa.

Tr6.i d5t nay I hay chdrng-minh :

Vi chung x5-hoi qua bat-binh.

Than em that d5 btin than lamL6ng tuy€t, em con giti ti€t-trinh.

Mang tan long dau xu6ng su6i vangAi ngu6'i nhan-th€ chanh long thiro'ng ?

Ai ngtr6ì bi6t dtreyc em dau kh8 ?

Dem I?nh ... than 6i I canh doan-tru6'ng.

265


C6i ddi dan t6i, gi5c am-tham

Hinh-anh ngan xtra cting x6a dan,

Sau r6t cam nghe nhtr in? 5m

Va 16ii an-ai khach xa-xam.

Sang s6'm ngtr6'i ta vao bu6ng ng&,

That-dim kinh-h6n ngLr6'i la rti.

Vei-vang dtra em d€n nha thtrcrng,

De em lanh-leo nim tren giLrdng.

H6i lau thu6c-thang em tinh day

M6' mat, la-ldng, nhin the-gian :

85t giac hai hang i? em tram.

Chung quanh em, nhfrng ngtr6'i s5n-s6c

G?n-ghe d6-la h€t c6i g6c

Em chi n6i ring : « Db'i em bu6n )),

R6i em n¢c-n6' 1? sau tu6n.

*~ Anh cting nhLr em, chin c6i db'i,

Nhtrng rna qua-quy6t s6ng rna choi.

D6'i Gang bac-b8o cting minh lam

Minh cting yen vui, c.ang n6i ctrdi !

Ctrdi d6'i bac-b€o khinh the-gian

Cho bi€t rang ta chfng phai hen

Ta s6ng vi chtt.ng ta qua-quy€t

Dap bang mu6n van n6i gian-nan.

Dtrng day, em o.i ! s6ng c6i ddri,

D6'i dau kh6-nh¥c den mer6'i mtrcri,

THAI -CAN

Em men diam ph5n t6 son lai

Ngao v6'i nhan-gian m6t nu ctr6'].

Ngay mai 6' m5i ch6n chan tr6.iTrong cinh gia-dinh gin-ap vuiMet phtit tram-ngam anh s6 khfflCho em tr6' i?i du.gc ttro'i cìr6ì.

(Harloi bdo)

0

267

ti van-dai

V9 met 6ng chd-squ v6-tljyan-di¢n. Sinh ngay 29

Janvier I9o8. Qiie-quan 6' Ha-n§i.Da clang tho' : Phg-nG. tan-van, Phong~h6a, Ngdya

nay-,` Tinh-hoa, B€m-ba.

%

GHON the. Van-Dai t6i phan=v-an qua, Bai nao

cfing dtrgc. Kh6ng c6 gi sfu-sac. Van-Dai cht la met

ngtrdri chcri thcy. Nhirng 16'i tho' bao gi6. cting nh?-nhang,

€m-ai. ft khi ti€ng Nam c6 vi nggt-ngao nhu' the. Ay

ci~ing vi Van-Dai chi u.a n6i nhtrng gi rat mong-manh, rat

binh-yen+

r\Thdrng cau x6n-xao nhat nhu :

Gi6 xuan dau bi€{ cho long thi€p

Om-Nap ban ndnh thi€p rna; chi \?

thi l9i la nhting cau ph6ng theo tho£ Dtr6'ng¢ Af nga thG

Dtr6ng can c6 th5 gfri v€ cbo thCi Vi?t tb6.i nay c`hidt

hnyo.ng sac-dtic.O€tobre i94l

Ti6ng dam

Vur6`n tr5ng tha-thtr6't canh in b6ng,

Tdr.ng gigt tau tieu diam ti6ng stf o'ngr

C6 n6p chan cay, canh rti la,

Vai tis gi6 nh? ran hoa ttr6'flg4

VAN -DAl

Song thtra ttrng mann sang tr5ng qua,

Thtrc gi5c t6i tham len bur6'c ra,

R6n-r6n ltr6't di nhu. gi6 thoing

S9' lam kinh-d¢ng g].5c rno' hoa.

Ben g6c t6i nghe c6 nhfrng lt7i

Rtrri trong dam lf kh6 ro'i,

TUG.ng h6n the-thao troflg khuya vaflg

Rti-ri cting hoa n6i chuy?n d6':,

Lei thofng tinh hLpo'i.:g 6j cfc 66ng

Bay ra lan du'gm khap kh6r]g-ti.ung ;

Trong ccrn ngay-ng2{t say-sLt.a 5y

Chg't d¢ng canh cay ti6ng la rung.

Ti€ng gi6 ltìa qua thtrc m¢ng chin

Phs tan hLro'rjg kh6i giac €m-dL;in

Lai them ti€ng khanha chiìa xa thfm

Quefl den bu6flg t6i ltic nfra demo

(Ban bej.i`

0

269

•:+ d6-huyBnhi?in

S I NH ngay 16 Mars 1915 a Namndinh. Chfnn g6c

ngu5'i Phti-yen, ho H6 sau d6i ra ho D6. Hoc tructng

Nan-djflh dan dati thanhTchung, len Ha-noi hoc den dintti-tai. Hi?n lam sd Trur6c-ba Ha-not, Vi6t bao thtf6rig

ky D6-Phd, Thi6u-Ling. ®

Da xuitbban : Khbc ly-too (1934) Thiari dismaiuy'?I

(1936).#

B 6 I- iiuy - Nhi?in k5 :

La€m khi dtirng ttra ljen Gay,

Thin-th& d6j maet da4m-say nhln tr&i.

Nhu'ng den l&c c~at l&i da gp.I

ThÌ nang nhli.lan kh6i {hodng tan.

Mac ti3i dl'rng sting mc-m5ng,

M©t ndnd v6.I mat ch.i6c dan chdng day. ,

Hang day la Nang Tho. va c.au nay la met cau tam-stro Qua D6-huy-Nhi?in d5 6m met m6i tinh langhm?n ditheo d6i Nang Tho. 1u6n trong bay tan n5m tr6'i, tdrtt Khiic ly-tao » den « Thi€n di6m-tuy?t j>, tar tt Phti-ndr

th6'iTdam » h6i 0. Phan-Kh6i chri-trtrQ'ng den tt Tan

thi8u-n36n, Ti€n-h6a, van-hoe t?p-chi (1935). Hanoi bao,

Ti8u-thuy6t thtr nfm, Trio-phting, D6ng-thanh, D6ng-A, Tin m6'i„. » hau khap tren c.ac bao chi Bic Nam+

Nang Tho` c6 18 kh6ng n6' phti ngur6'i c6 c6ng. M©t d6i

ism Nang d5 gap con ngtr€yi tinh c6' tr6J n€n ngu6'i hg D6

86~Huy-NHl€M 271

va c6 y maoEdanh D6-P;ìd, Thi€'LLLfng.1 Cac cu6c gap-

gd ay deu ghi l£}i bang niit}ng van thcr r,h'angLphat giongDu.dng v6.i m¢t chiit x8n xao m6'i.

e€tobre !941

Diu , hiu

Ccyn gi6 diuuhiu hfdt mat h6,¢

Th`6i. rGi xu6iig nu6'c chie'c hoa kh6+

Giatminh, lar± ritg6'c cad may gian,

Tan ca tdriig traflg t6a lfrng-ld.(Lic!n€` bdo)

hio@ tfri

Vtr6'fl xufn, ning m6'i, mai duo'ng a?p.Em lanb+tirig qua, chfng doai-hoai.Em h6'i I v6=tri boa bi6t t&i :

Dam-dia cin£'j i? h?>t su'oJng rna;..

(Thi6n di6rTi-toyet)

Say

Bu6n 6' dau theo t5i xu6ng r6i,D5 tram u-am ca h6n t6if )ang ng`6i say khu6't 'bch ao vingTha-than nh6' ngu6'i kh6ng nhd t6i.

Vi8t v¢i may ddng k€o y tan

Bang khi h6n 6' ch6n mo-ming

(I) Xem ti5u-sdi.

272 Tin NH^N viET NAM

D8 mong fn-ai vat g;ay phrit

Gidra ldc say-say tif6'flg c?nh nang.

Vi6t dtfg`c may d6iig rat nhff ng : €m

Th€ r6i khoa chf n u6ng huyefl-thien

86'i vi mai tinh, gi6' v{ji h6t,

Nar]g s6 qi,lay v? 6' ch6n ti€n.

Ngtrdì 6' ti6n-cur.1.g v6fl I?ri_h~1tifT.g

C6 bao gi6' ban vdi y€u morig¢

Ma t6i yeu larii, t6i mong lam,

r\Taiig c6 bao gi6. bi8t th8 kh6ng ?

Cha 16 su6t d6ji trorfg m§itg,tudng

Chi say m6ì dam rig6 y6u Naflg 1

L6ng cfi I gi6 df tv.:^; ben fy

€dn dg'i baa gI`f} nhff] 'j sang ?

*

Qua d5 say f6i, nay 1?i say,Rtt.9'u voJi, bu6n v5fl lan dfu d/£y,

Nghieng h6 t6i r6t cho day chLir!

Da g;fr ngu6ii y6u h6t trgn nga.:,..

Nang chi th5m t6i nhting ltlc bij6ti_,

Khi h6 d5yrtrg'u, bu6i hoang-h6ri_,

I,tic h6n chu€nh-choang say-say fy

R6i lai quay v? tan cu6i th6n.

Nang v6 th6fl nao th6n nao 5y

Sau nrii nghi6ng-nghieng df trap-trdng

B6-HUT-NH!EM 273

Nhting bu.6i chi5u vcing, sa{t niiig lat,

Theo chi?a 1?i den v6'i y€u mong.

Chi?u flay naiig d6'n troiig ly ru.9'u

T6i u6ng vo.1 vtyi h€t ca nang.

T6i u6flg dat-d6 tang h6Jp met,

S9` ,mai nang b{:in chfng bu6n sang`

Trang d5 len cao. Rtrg'u can r6i,

Ca naflg da dam ca h6n t6i.

Ngay mai r.Lrqu h8t nghi6ng h6 r6ng

vet chrit hu'o'flg con 6p sat m6i.

(Ti6tJ.thuy6t thb ndm)

I

S ltru ky-linh

GHINH tan la Liru,,trgng-Lai. Sinh nan I9o7 aCao-lao ha, huy¢n Bti-trach {Quing-biflh). Hoe : trtrdrng

D6flg-i:t';I, t"dng Qu6c-!ioc Hue (den nam thtr ba).

Da Gang thu : Hanoi bdo, Too-dan, Ti6u-thuy6t .

thdr bay.*

Luru Ky-Linh la anh fu©t Lifu-trong-I.tt. Nhtrtl.g

thcr em nhi8u ngu6.i bi€t rna tho' anh it ai hay. Ka cting

ding tj€c. Tho' Luu Ky-Link tuy m6'i nhtrng d6i bai c6

cii flhe-nhang, cai kin-dao, cai vi-di€u cda nhting van

tho' xtrà. N6 kh6ng huy-hoang, l¢ng-lay. Troflg vifdn tho

n6 chi ia nhtrng bang hoa mau nhat, hu'o]ng thanh, e-l€

nd trong met g6c tudng. Nhung ai dam bio li nhtingb6ng hoa khdng quy ?

Juillet 1941

Dqri chd

Den xuan meng chdra v6 than,Cda long r¢ng m6., em nim nghe strong

Ti-te g9i gi6 le,n dudng

Nghe trang au-y8m d6 htrong tren canh.Ga v6 y giuc tan canh,

Cdra long v¢i kh6p cho tinh ngd tb6i.

LuU KY-LINH

ca.

Canh hoa thu muSn t

Mu¢n-ming thu n6' met canh hog.Con mat chi€u nay hoa vdi ta.Mu6n tang ngu6'i y€u, kh6ng n5' hal S

86ng vang nhtr da rting tion xa.„.

27S

Con bLl`&m tr&ng

Burdm kia ai biat la thi-siKi6p trtrdc da-tinh 14i h6a tlifn.

L. K. IJ.

Vdrflg hang phun anh hang tu'o!i,

Ca m¢t vtrdn xuan loang net ctf6.i.E-1€ cinh tra so cinh hu?>,

Huong lan than kin mia htfcyng mai.

Nhfrng loai hoa mdi bang x6n-xao :Con btr6.in lang-thang dau ...1?c vao

Pho,ph5t diu-ding d6i quat tring,Du canh th5p chin nhtin cinh cao.

(I) Lfyi binh cia thi-si trong met bt}c thtr Stt Tat ca tinh-ttr cda t6i d6i vdi thu d6u ngtrng dQng lei, sic

dac lei a b6n cau d6.

« Vdi ngufy; yeu, ai c6 ti6c gi ; ngudi ta c6 the n6m ca

kko tang chau rigoc nhLr kh6ng. The nd mat canh boa thu mu6n,t6i kh6zig n6i .... And d€ y ch6 khbng lien-lac giQ'a hal citi 3, 4. i

S nguygnEgiang

CON nhs v5rt,-hao Nguy€n-van-Vinh. Tr6n ba mtrcrittl6!.+ C6'du-hQc ben Ph6p. V6 ntr6'c chti.trucmg fuÌ.

tay ?ur-tu6ng va E}6ng-durong tgp-chi'.

Hoa-si hcyn la thi-si.

D5 xuat-ban : Tr6i xanin than (1g35)+

*

t\ ... KY-gii lai r!ghi raflg ne'u trorig mi5t bdrc

tranfi, cai Dep chfng phai la 6. ri6ng met vat nao, rnala 6' cach ta d8 cai vat nay gan cfi vf3t kliac d3 cho cfi

binh flo v6.i c5i hinh kia n6 can-d6i nhau, thi tioiig v5rl~

thcy cat Dep cftng chfng p_hài la 6J m¢t vat rieng iiao, mSt

ch.fr, m6t cau nao, rna la 6. cai tofn,that ca baj thcr, 6. cfi

each tinh-cinh ttrcrr]g-d6i va h6a-hg`p v6'i nhau >>. Catf

flay Nguy6n-Giarig vi€t trong ttf a « Tr6ì xanh th£`ffl~ ^

(tr. 17-18). T6i ch6p lai day dg f6 quan-ni€m ciaNguy6n-Giang ve thi-ca ; lam tho. la tim cfi D€p {iia caj

D?p la ttcai cach tinh-canh tiro.ng-d6i va h6a,hgp vdi

fl-h!atl ,,.

C6 hiau quan-ni€m dac-bi€t 5y, cfi quan-ni€m tdr

ngh§ ve chuyan sang ngh§ tho', hga may m6'i iii6u citfQ'c

tho' Nguy6n-Giang. T6i n6i hga may vi thd that t6i kh6ng

dam chic la da hiau. T6i qua Hang long tran-ttic rna 16i

tho' nay qua thufn-ttiy ch5ng ? T6i kh6ng hi8u dtrgcnhfrng nhs tho' ngh?-si ch5ng ? I)£u sao, xem tho' t6i mu6ntim nhfrng tarn-h6n. Ma sau cau tfao. Ngu},'6n-Giang it khi

NCU¥EN-GIANG 277

t6i thfy c6 gi. SqJ tij'o`ng-d6i, stf h6a-hg'p c&a nhfrng

tinh, nhfrng cfnh trong thcy Nguy6n-Giang t6i thfy tfm

thtfdrngqu£, khdng dil rung-dong long t6i. Ngu'6ì ta bfo

16i tho' Difdng bao gi6' cting the. Nhtfng t6i df dgc cia

L};-B?ch, cda D6-Phd nhting bai tho' khi€n t6i furl_g-cam

bi€t bao 1

Da vay, sao t6i lai n6i d8n th; Nguy€ri-Giar]g

trong m¢t qtiy.8n sach chi n6i den nhiing nhs thcy va

nh.ti:£ig bfi thG t6i thich ? Ay la vi dgc Nguyeri_-G;ang

t6i bang kh6r]g dim hoin-to.in ti:n t6i. A}r cting vi iihdrng

y-nghi thanh-thtfc va r[gS-r]go giai bay trong bii ttra daidau quy8n u Tr6'i xanh th5m `). Vay xin trick ra day b3

bii thcr t6i d8 y nhzt (bai nao cau cu6i ci~ing hay-). Hoa,c

gil ban doc s6 thfy c6 gi ch5ng, ng6 hiu kh6i mai-metmet aha thcy c6 chan-tai bi€t dfu ?

`Septembre 194!

XuanVtf6'n LiJxembourg (Paris)

Gi6 xufn pho'-ph5t th;Si trong canh

Lap-16'p bell dtrdng b6ng li xanh

Gay c6 cu6'i ttt'o'i hoa mtim-mim,

HQc-sinh qua lai io phong-phanhChin non ngoii ning bay chi-chitDan sao tror]g cay vfr]g khtic tinh

86i su6i ch6. ai chua thay lei

Nhin cS ao d?p bu6'c di nh,-;nh/Tr6i xQnh th6m)


C®n durfrng Rang

La iòute des Btitl'x

Pres Stapp`€.my de E!ro'\7eiice

Xao-x?c dLrdng tru'a ving b6ng riguj6'i

86n be nang ha pfifng bang sciLo-thCi dLt'6'i ntii hang thong c6i

Tfang x6a ben trdi tang df v6iM¢t btr6c ng?t-ngao tram thtrc c6Tru'6`c sau tham-thfm met rr.iifl tr6'i

Ddrng chan flgam canh befl bar d£

Kia canh hoa vang ttrdiig nh6J <i.i+

(Tr6i jyânh thdmi

M?St-Cirq Lap3pie

Chf?:i.t h6m dan qij? ]tj'9'n ben s6flg

Chi-chit canh cao ti€ng nao-ntirig

Fi~on bi€c rdsng thu'a tnu larih-leo

S6ng chi%ii met dai t6i m6nh-m6'iig

Ngam chimr¢ii-r5 tram au-`/€m

Nh6' in? ngay d6m met tfm longXa-hoi can mong khi rang matMi ccrn thcyTtha`n dtir]g nhin tr6rig

(Trdi xanh tham)

a

+ quach-tfn

S I N. H ngay 2,3 thaflg 11 n5m K}-dau (24 ]anvierI9Ìo) d ling Ti.udng~d!nh, huyen Binh-khe (Binh-d!nh).

±ii?a lam phan-stf tea-str Nhs-trang. Ong than la nguc„tay=boc, ba than la ngtr6.i nan-hoc. Bat dau hoe cr.fr Hin,nan 11 {u6i mdi hgc chfr qu6c-ngfr. Hgc trtrdng Qui-riho-n. C6 bang thanr.,chung.

I)a xuat-ban : M.?i t6m 16ng `(I939), MSa c6-disn

(=941). a

i`3 fi M df khu.}ra, t.`^ji ng6i in 5t minh xem tho' Qu£Ch-

Tfn+ Ngoai kia c6 le tr.all.g sang I:j,in. NhLfng tr6'i ve thu,

khi trt`fi I?nh lanh, ct}a s6 'Den ban vi€t d6ng kin. Ng9n

n6n tren ban t6a ra met bau anh sang chi dti sang ch6

€6i ng`6i. Cbung quanh t6i ca. T6i vi im. Met thdr im-

15ng da?j.-dac. Trong 5yc6 mu6n ngan thtr ti6ng ta

kh6p.g r!ghe.

Ltic. nay chinh la ldc xem thoi xtr3+ T6i ling long

{6i d§ d6n met str-gis d6.i Dif6.fig, d6.i T5nggi D6'i

Dt#6'flg c616 dting ho'n. D6'i Dtr6'ng m6.i c6 cii am-u 5y.

Thcy T6!ig dau xem dtrg'c it t6i nh6' hinh nhu quang-daiig va binh-yen, kh6ng nhtr the.

'ì.heo g6t nha tho., t6i di dan vao met the-gi:6.i

huy?n-di?u. d day flgijr6.i ta n6i rat kh8, bu6'c rat €m.

Nhfrng ti€ng kh6c f§n-raflg, I;m'ng ldri reo vui-ve a?u

kifng. Met.strc manh v6-hinh, rat mem-in?i nhtrflg rat

chic-chin Hang de len h€t thay. Tics-caflh 6. day kh6ng

280 THI NtlAN VIET NAM

con la nhtrng tinh-cinh ta van thu6'ng quen bi€t. Tinh-

canh 6' day da bi€n thanh met thtr hiro'ng mau-nhi?in.

N6 quy?n lay minh ta va chan ta ttr-nhi6n bu6'c theo

met di?u nhip-nhang diu-d5t. Ta kh6r]g thzy gi, ta

kh6rig nghe gi. Nhtrng taL bi€t the-gi6'i nay giau-sang

lam. Ch6c ch6c i`n¢t canh rtyc-r6' vi,it hi?n ra trLrSc mat

ta r6i v¥t bi€n di :

Tr&i ben Phong-LiaLI slrcrng th~5p.tho6ng,

i-hu sang Xich-b'Ich nguyet mr-manlg.

Ban-c:hvo`n thucrng k6 nucrng song b'¢c,

L?nh-leo sàu ai rung gi€ng vang ?

Ta c6 th6 lo.-d5rig kh6ng th5y r5 su'o'ng tren ben

Phong-ki€u, tr5ng tr6n d6ng Xinh-bich. Kh6ng thay ci

cìi gi€ng sau rting. Nhu'ng sic vang kia ! Cai sic vang

trortg giay phtit chi6u sang cf tr6'i tho' !

R6i tat ca 1?i trd lai trong m6' m6'. Htro'ng thi6ng

van qu5n-quit benminh ta, ta d5 xa lam nhdrng vui' bu6n len-x¢n, ron-rip cia cu¢c d6'i ; nhung sao thinh=

thoing gifra im-ling ta nghe nhtr c6 tim ai th6rL-thtrc.

Day ldi than cda met ngu6'i m6-c6i :

C3nh c6 nf li sang nhi"eu {h& I?,

I)&i kh6ng` cha rrje ;i khi vui.

Day ti€ng r6n-ri met thi€u-nien th5y minh bcr-vo

trci-troi :

-Sàu mong theo le khan rcri le,

Nh6 gdi v5c} thcr nghT t¢.I thcr I

QUACH-TAN 28'

Ticng kh6c fm-thàm c&a con ngur6Ji de-dat, kin-daoay, r^6 m6'i n5o long lam sao i Quach-Tan da tim duro'cnhfrng ldri tho` rung-cam chting ta met cach th5m-thia.

Ngu6'i da thoft hf n cfi 16i cho'i chfr n6 van la m6n s6J-€rurdng c`*a nhi?u ngtgdri trong ling tho' cti.

Octobre 1941

Dalat d6m strong

86fig tr5ng 16ng-lank mat h6 im,Th6Ji-khic theo nhau lai-rfi chin.

Ddrng dtf a non sao b6. su6i ngQc,

H8n say diu-diu, m¢rT,g €m-em.

rv'I¢t lu6ng siro'ng bac b6ng tdr m6L€n tu5n vi±ng tr5ng cu6n mat ha,Cu6n ca non sao b6' su6i nggc :Ngtr6'i ]o'-1ting ddrng gifra huJ-v6¢

--Tr6ì dft tan ra thank thatiy-tinh. -

Met ban tay nggc dam huo'ng trinhAm-tham mom-tr6'n ben d6i m£Ho'i mat de-me ch?y khip m`}flh.

(M?i t6m long)

V6 th2im [irla cam,t6c

Qua ngu6'i don+g`ru96i bay nhieu lau,Vtr6Jn cG v3 th5m car!h d5i-d3u !

Tr6ng-trf i ba gian nhi nh?n choan,ivgdra"nghieng b6n mat dau bin leo 1


C?i tdr]g b6rig nga stfo'ng ro'i I? i

Ng6 trtic may che cu6c giuc sau I i

Lf ng-ling ben th§m 6n chuy?n cti ....

.... Gil.rt minh ng6` den ch6n nao dau ?

(M¢' t€m '6ng)

Dam thu nghe qL]a k6u

Ttr O-y-hang r&-re sang, 2

86ng lan d€m than ti€ng rSn-rang„..Tr6'i ben Phong-ki§u strcrng th5p-thoang,

Thu song Xich-bich nguy?t/ mo'-ming.

86n-ch6n thircrng ke ntrerng song b?c,

Lanh-leo sau ai rting gi€ng vang ?

Ti€ng d¢i hrng may d6ng-vgng m5i,

Tinh hoang-mang gQ.i ttr hoang-mang ....

(Mea c8-di5n)

(I) C§i tang : M¢t canh trong vufyn. Ciu nay c6 mlfQ.n ycfu caBdao :

M6t mai b6ng nga c©i ttingMti rcrm ai d6i io mting ai mang.

Ng6 tr6€ : M§t canh trong vurdn. Cau nay c6 mu'gn y cfu :

Nghe con sip d"gc nghi heThan-thcr ng5 trtic rao tre tr6ng chb'ng.

trong bai ca `t Nh6 con tj c&a ba than chting t6i.

(Ldi chti cda Quach-Tin)(2) 6-y-hqng ng.hfa la x6m ao den, ten mSt x6m db'i xira

ben Tau, X6m ay c6 hal ho Vtro'ng, Ta la hal ho Ion con chiuthubng mac io den. Vay chtr « a jt a day kh6ng c6 nghia la conqtia. Qu5ch-Itn ddng di5n sat nhtrng dj€u ay ttr¢ng chinsc6 quamhe gi lam.

QUACH-TAN 283

D6m tinh

Gi5c than tinh duyen non g6i nu6.c,Man stro'ng d8 lot anh sao bang.H6n hoa chg'p m¢ng tho'm h6n gi6 ;T6c lieu ddrng tho' d6n t6c trìng.Mu6n di?u to' long run s6~s8,Ndra v6.i s6ng nhac gig.n lang-lang.

Ph6ng hero.ng thtrong ke ng6i nu'o'ng tri?nTinh g6'i may xa i? ngap-ngtrng.

(Mba c5-a+i5n)

M?ng th5y Ham,Mac Tdr

Cri L?-Thanh ! Oi L?-Thanh !M¢t gi5c trLra nay lai gap minh

Nhan-sac chau pha mau phti-qui,Tai-hoa btit tr6 net tinh-anh.Ru'qu tram thti cfl say-sua chuy¢n,Htrcmg t? tr6ì cao bit-ngat tinh.T6i kh6c t6i cir6'i var]g ca m¢ng ....

Nh6' thuo.ng dtra lac gi6 qua manh.

(Mea c6-di6n)

T}nh xu.a

Tdr bu8i thtiy?n dua khach thuan dimTr6ng chdrng ben cti bi€t-mti t5m I ...Cam thtfo'ng chi8c labay theo gi6

Ri€ng nh6. tinh xtra gh€ den than.

(Moo c6-'€i§n)

284 THI NHAN V!€T NAN

Trgr , trgi

Tinh cting ]o' rna ban cfng lcr,Bao nhieu kh5iig-khit bay o'-h6' I

Sau mong theo I? khan ro'i i?,Nh6' g6.i vao tho. nghi t¢i tho !M`ra gi6 canh dai r}g5n 16i mong,

Beo may ben cti guy?.n long to' ....H6i th5m tin-ttrc ba,o gi6' lai

Con thud.c qua song 1?i 6'm-6. I

(Mcio c8-d!€n|

Chieu xuan

Chin mang v§ t6 b6ng hoang-h6n,Vang lirng-lo. non bi€c dong can.Canh gi6 huo'ng xao hoa ti~mu¢i,D6i strcrng s6ng ltrg'n c6 vucrng-ton.Kh6i may quanh-quan h6i chu6ng vgng,Tr`6'i bi8n n6n-nao ti€ng dich dan.Thtf6.ng canh 6ng cau tinh-tt.r qua iThuy6n con ch6' nguy?t den c6-th6n.

(MDa c6-di6n}

B§n song

Gi6 rd canh di ngan li?u kh6c,S6ng dda I?nh t6'i b6ng tr5ng run.."Thuy§n ai ti8ng hat ben kia vfng ?Gh6 i?i cho nhau g6'i chtit bubn.

(Mba c6-di6n)

+ phan khfc-khoan

SINH vao khoang }uin 1916 a ling Yen-lang,huy¢n Yen-thanh (Ngh?-an). M6 r,6i in? ttr thda b€. Nan15 tu6i cha b! mh. Hoc : trud'ng Huy?n, trtrdng Vinh. C6bang thanh-chung.

Da clang thcy : Phong-h6a (ky chang Chuo.ng), The-

gig:, M6l (ky Hang-Chuo.r`.g), Ha-n§i tan-van, Tri-tan

*

HAI n5m trtr6'c t6i da n6i den ttxa xa» tap tho

dau c&a Phan Kriac-Khoan.1 Nhtrng iigoai tap tt Xa xa )),

Phan Khac-Khoan con lam v6 s6 tho. Nhan h6i xem, t6i

da nhsn dtfgc m¢t lan mtr6.i met tap 2 kem v6'i met

la thtr dai-khai ti6i : « Day chi chtrng m§t ni~a thi-

pham cda t6i, nhtrng t6i kh6ng mu6n anh phai in?t v}tho. t6i ho'n na.a » Diu the, t6i da met vi tho. Phan

Khac-Khoan nhi?a lam. Kh6ng phfi day d6 t6i kh6ng

ltrg'm dugc nhfrng van thcr d6 thu'o'ng` Nhic lai in?t m6i

tinh h6.-ha:ng, Phan Khic-Khoan c6 nhfrrig cau :

Da tr6t turcrng-phdng ±rong mat c|u6n

D5u tra 6.I, chuy§n nhat cang la duy'eh.

C6 khi long bang-khuang, ngu'6'i mu6n :

H? m6'I tinh xLià .. sLrcrng v"e` gi6 tgt

Nghieng ng!i.isng h"on cho i.rat nhe chua clay.

(I) Too-dan s6 13 ra ngay 16-Io-39. (2) Ngoai ra con haikjch thcr ntra : Phgm-Thai va Tran-Cane

#.``


C6 khi th5y lG-1oi, ngtf6'i thcin :

Th6-vung q{!6, s5m vai g`1 tr€n s6n.khAa'u ?

IJi)n dcrn-:c6, ir6I.a ngcr-ng6c c:her d&i I

........\,,

(``} I nhdrng I{'!c,136T, ban tur&ng hiu-citlanh

Thi5i-gian I{h6ng ngL`,`ng tho6± mat ly nziG]

Ma trong phijrig I.,6n t6.I I:dr nco-n'.3u I

B:nlryan l¢i, sao m5 non ySu the ?

Lbng mcr lth6i gi day ch5ng ? c6 Ie,

KID m§nh-mang fr I? ±pr clau vè

Ng^?p h"on t6j nhu nur6c c8 tr6n de,

R6i bd{ mgfc tgf tinh cbng gi~ay tr6ng.`.

Con c6 th5 tim dtrg'c nhieu 16'i kha-5i I,htr th€, nhzt

la trong nhtrng bai ta su` th6'-o', sap pl`\an-trac trong tinn

ban. Nhurng cai tf nh d6-dai cda Phan Khfc-Khoan thtrc

de sg i Ai lai di xe I.i'ra h?ng tLr chat kh6ng met ch6

dtrng, ttr Hue ra Thanh, rna lam lu6n mat th6i n5m bai

tho dai I Cho men Phan Khac-Khoan thtr6'ng kh6ng hay

di sau vao h6n minh da tim thzy nhting di§u rieng bi?t.Di lai, tap tt Xa xa )t van la tap tho' tr8i ho.n ca. Hinh

nhtr met cu¢c tinh-duy6n kh6ng toai da vi tic-gia kfio.i

ngu6n tho'. Ngtrdi ta lam khi can phii c6 in?t m6i that-

vgng 16'n m6'i sing mat rna nhin r5 long minh va 1:ao,

vat. C6 18 Phan Khac-Khoan da nh6' the rna cam duro.c

c4i phong-vi dac-bi?t ctia canh trdi bi8n mien Nam,

PHAN KHAC-KHOAN 287

Ci tap « Xa xa >t dtrQ'm m6t m6i bu6n v6 h?n, mSt n6i

nh6' kh6ng ngu6i. Tuy ch: 1a n6i long rieng, nhL~ng 16'i

thonhan d6 c6 cai bu`6n bat-ngit, cai flhd-nhung kh6

hi8u ciJa nhffrng no.i trb'i rìr6'c menh-m6ng. Ngtr6.i doc

t!icy tir6Jng nghe di?u b.L16n diu-diu mu6n n5m van thi-

thfm tr6n b5i bian.

Nhfrng bt}c traiih nho-nhs, xinh-xinh, thu g9n troll.g

b6n cau bay char, d€u bu6n lay cai bu6n kin-dao va rnan-

mac c&a thi-nhan. Vi n6i tinh hay n6i cinh, ngtf6'i cting

chi n6i long minh, n6i cho met mi:1h minh nghe. Hinh-

anh ngtrdi y6u lu6n lu6n theo d6i ngtrdi troflg hic ngu6.i

mu6n quen, rnu6n xa, d5 dua ngtr6'i v6 cu§c d6'i ben

trong day y-nhi.

Juillet 1941

I

N6n ngi sau ltrng tru'6'c gi6 chi6u,

Ao h6ng n6 gi6 cting bay theo ;

Tay nfng ta ao, tayvin n6n,

Khi t6c huy6n tu6n nhtrng li€t y€u.

111

La rung nhor vay r3gtrdri xa t6ii

Vi6ng cinh vtr6'n im dtr6'i b6ng may ;Thi ra thu da v6 day v6'i

En li?ng ttrng kh6ng gi6 lit-lay.

288 Tin NHAN vlET NAM

Ill

Ti€flg dau chi6m-chi6p ? Tr5ì u-am

Trong b6ng nao dau thgy canh chim ?

Bu6n chua i Tren ntrdc chi€u den xam

86ng chi€c thuy§n con, dt}ng lar]g im I

IV

r`'tf6.c chi8u da can, song bay cat,

Nhung chi€c d6 ngang van dqi ch6..

Ngu'6'i thtra, khach ving .„ bu6n man-mac,

C6 lai"bu6n tr6ng day ntii m6'.

V

Ai ddrng trong bu6fl mong-m6i ban

Tr6' v€ v6'i nhtrng khtic ca hoan ?- T8 chim b6 v5ng tren canh nhan

D5 kg cho ngtr6'i n6i hgp-tan.

VI

Gay vtro'n tren mr6'c rd bo'-ph6..

Gi6 nh? v6'n strcrng th'6i vat-v6' ;

Chi§u dti6i, chieu tan, chi€u ling-16 ;

D6 qtia song vang lu6't nhtf mo'.

VII

Chi th5y canh rting rig?fl lit-lay

X?c-xao vang r?n ti6ng heo may.

Ngoai kia c6 le m6ng-menh qua,Gi6 I?nh lee vao nap dtrdi cfty.

PHAN KHAC-KHOAN 289

VIII

Ngoai kia chan vari tim ra 15i,

Sao dtr6'i hang keo b6ng ph& day ?

Hinh nhtr tat ca den khuya t6iTat ci chui vao dtrdi rang cfty.

IX

Bu6m ai th5p-thoang ngoai xa nit ?

Ta chfng quen ngtrdi cdng ng6 theo ....

Ai ngtr6'i chfng bi6t bu`6n ly-bi?t

Ltic canh bu6m g.itrong ai nhs nco ?

X

T6i vdra ra d6 quell cam sich,

Gi6 da ton vao dd d€rr] trang.~-A rna trong ving trorig y.a-cich

C61€ bao niiîeu n6i ph¥-phaiig I

(Xo xo)

+ thfm-tfma H I N I-I ten la 'Jguy8n ruin-Trlnh. Siah rigay 12

Mar igl7 a Hal-dtrcrng. Hoc 6 Hal-dtrcyng+

Hien vj.6t gitip : Ti6u`thuy6t ihfr bay, Truyan-bd.

Bai thcy iri'ch du.6ij day rrit dr tap The Th&m-t6m

chua xua{qbin.

*

THcr th5tTt!g6n ct'ia ta bay gi6' thtfc c6 khac thcr

that-ng6n c6-phongl . Nhtrii,g trong bat dtr6'i day lai

thfy s6ng i?i cai kh6ng-khi ri€ng cda nhi6u bai tho' c6.

Di€u tho gap. L6'i tho git. C2iu tho' r5n-r6i, gall-gu6c.

Kh6ng mem-mai uy8n-chuy?n nhu' phan nhi§u tho' bay

Sid. Nhung van dugm chtit bang-khuang kh6 hi6u ciath6,i-dai.

Novembre 1941

T6ng.biSt hanh

Dtt'a ngtr6'i, ta kh6ng dua qtia song,

Sao c6 ti€ng s6ng 6' trong long ?

86flg chi?u kh6ng thim, kh6ng vang-vet,Sao day hoang-h6n trong mat trong `S

` Dtra ngtf6'i, ta chi dua ngu6'i 5y

M¢t gig gia-dinh, in?t dting-dtrng„..

(I) Xem tr. 48.

tHAM-TAM 291

-Ly-khfch i Ly-khich I cofl du'6'ng flh6,

Chi 16'n chtfa v§ ban tay kh6ng,

Thi kh6ng bao gi6' n6i tr& 1?i i

Ba nam, in? gja cfing dti'ng moflg.

#

Ta bi8t ngtro'i bu6ri chi%u h6m tru'&c :

Bay gi6' mtia ha sen n6' n6t,

M¢t chi, hai chi ctlng nhu' sen

Khuyen n6t em trai d6ng I? s6t.

Ta bi€t r]guo'i bu6n sang h6m nay :

Ti`6'i chua mba thu, tu'o'i lam thay,

Em nH6 iigay-tho' d6i mat bi?.c

G6i tr6n thuo'ng-ti6c chie'c khan tay..„

rvgtr6'i di ? t)- nhi, ngtrdi di th¥c I

M? tha coi nhu chi€c la bay,

Chi tha coi nhu la h?t bqui,t3`m tha col rihu hoì f u'9'u say.

(Tho Them-T6mj

* phan-th,anh-pintpdc

D a N G -d6i Phan-thaflh-Gian. Ch5nh-quan`d Nam-k}'. Sink d Hue nan 1916. Hoc a Qt!ing-tri, Faifo, Hue.

C6 baìg tharih-cJiung.

Bai tlio' trieh sau day rut trong t.}p Vu'ong hurong

chuà x.Liit.` 'Lìin.

i¢

P H A N -thanh -Phudc n6i : tt Met b±i thcy cda t6i

xong la t6i tt.!' tl]a'y c6 k€m sdt ni¢t ft €trl3ng strc,kho6 cia

t6i. Nhtr vay tti.c nhi€n c6 m§t phan s'`'Fc-khoe t6i c!5 vao

tror,g thoJ t6;, tci `t`L.r h6i the laltrong {ficy t6i c6 cf ban

lan xac ctia t6i ch5ng ? » 1

Ai doc h€'t t::{p « vtro'ng fitro'ng » i:i;c cling c6 cam-

giac ay : tro!ig tho' Phafl-tfianh-Phi.r6'c qua c6 cf h6n lanxac va cai x.4c da I+im t6i cai h6n. Met bai tho. hay, dau

nhs-nhatig vui.`ve, dau sau-nao thtro.!ig-dau, bao gis.

cfing la met str giai-thoat. G].ai-thoat ra kh6i cai u-t6i

ctia xac-Chit d§ sang trong c.4i sang-lang cia linh-h6n.

« Tqu giac rihi giac tha » cai ton-chi nha PhSt cting la

ton-chi riha thor. Phan-thanh-Phu`dc it khi dat dtfg.c t6n-

chi fy. Ta thfy ngtrdi kfa6-s& lam, m6i bu'6'c m6i ngap-

rlgdrng, m6i btr6'c m6i v5p vao xfc-thit. Tap « Vtroflg

htro'ng >> v6.i cfi ten y€u-ki€u, da bay ra met cu¢c h6n-

chi€n gay-go, dau-d6'n gifra xfc va h6n.

(I) Trong met btrc thìf gd.I. clio clii'!ng t6i d€ ngay 24-3-41.

P H A N - I [i A N H - P H U' a C 293

K5 cfiflg darfg ti€c. M6i lan Phan-thanh-Phtr6'c

thoat-1y du'gc ra ngoai cai vu6.ng-vlu ciia xac-Chit, flgu6.i

t6 ra c6 bail-1inh lam. T6i van bi6t flgu'Ji c6 tinh ua

lap-di, nhirng dfu sio cftng la in?t ti:n~h6n phong-phti,

hay hay.

Khi ngtf6'i yeu, m5i tinh ctia ngtr6'i lu6n liLidn thic-

mic. Ngtr6'i c6 ng.t'>i su6t dem nhin ngtr6'i yeu ngd hay

kh6ng, ai big,t dtrgc. ItThtt'{i:; ngudri da c6 nhdri[ig cfin-

giac cda in?t ngij.bi th.Jc d6m iih<# the.

Anh da thfrc trQn dam kh6ng b:6t nhQc

Ngòi ling yen cho mat ng6m elTi say ;

D&i v6ng xa, xa hat nha'ng chiia ci3y

Can em a?p rnve`m tho.in v5 i.gon ngQt.

Song gan nhau lau r6i c`fing c6 khi ch.in. LiJc bay

gia ngtr6'i s6 s6ng lai cai vui xùa :

Mu6n s6ng em ta g?.I ph6£ y§u d"au,

Anh b6mg6' say em ngu'&i xaJ?.

Thi€t tu6.ng ta van c6 tli8 dg hy-v?iig vao nhti'ng

tic.,pham sau nay cda Phan-thanh-Phwb'c.

Oct®bre 1941


D6m tan

(Tang Viro.ng-xucrng-Linh)

Canh trai]g sttto'ng df n phi3ii v6,

Bu6n thao-,thdrc dgng b6n b5 nghiem-1au ;

Sari me ngSm b6ng Lày s5u :

Lieu nghieng t6c rfi trtt'6'c lfu gi6 se.

Dicli rau gigng k€o 16,the---- Thcr ai khuya laiih nga de turc'flg`tu' ? --

Ne'n hao 1? dra tdr ttr,

Ngf n-ngo' tt.i'a g6i nang nhu rna.t h6n.

(``/Urong hLrr.ng)

0

+ IIfu-trgng`-ltr

SINH n5m 1912 6' Cao-]ao ha, huyen 86-trach

(Cejiang-bi,nh). Hgc trubng Qu6c-hoc Hue den Ham thtrba, ra IIa-noj hoc ttr r6i b6 di lam bao, lam sach Ohoden nay.

Chd-tru'ong Ngan-so.n tting-thu', Hue (1933-1934).

Da viet gitip : Ph¥-net tan-van, Ph¥-ng th6l-dt`]m,

Ti6n-h6a, Hanoi bdo, Tan thi6u-ni6n, Too-dan ,...

Da xuat-ban : Ti6ng thu (1939)

*

`L U clang nam tren giu6'ng xem quy8n a Ti6ng thu j>,bang ng6i day cu6'i to :

_ A ha i the rna may bfra ni ctr ttrdng ....-?-Hai cau :

C;iSt mlnh {a th~ay b6 h6.I I?nh,

Mi}ng a?p bi±n chin da b.16n r6.I.

may btra ni t6i ngam lu6n rna ctr ttr6'ng la cia Th€-Lt-r....»

Thi ra hai cau ay cia Lu I6' d6.i nay, {t c6 ngtf6'i lo'-clang ho'n. Thi-si d6.i

nay ho khan lam, c6 khi ranh ntra. Va y€u tho', thur6Jng

ta chf men biGt ngtr6'i 3 thi¢t-thai cho hg va thi?i-thai

ngay cho minh. hTlitrng yeu tho' Ltr ma`'quen Ltr v6 bai,

vi d6'i Lu' cfing la m§t bai tho'. N€u qua nhir ngtr6.i ta

van n6i, thi-si la met ke ngo'-ngo. ng5c-iigac, chan btr6Jc

298 THI NHAN VIET HAM

chap-chiEng tren dtrdrng d6'i, thi c6 16 Ltr thi-si hcyn aj

h€t. Gis met ngay kia Ltr c6 n:-lay xu6ng song 6m b6ng

tr5ng rna ch8t ta cting kh6p^g n6n fig?c-iihien m§t ti nao.

Trong th_o' Lu', n6u c6 t'i chin keu boa n6`, ta

ch6' tin, hay ta hay tin ring ti€ng kia in.iu kia chi c6

a trong m¢ng. M¢ng ! D6 m6'i la qtte-h[rong cia Ltr.

The-gi6'i thtfc cda ta v6'i bao nhieu thanh-sic huy-hoang

Ltr kh6ng nghe th5y gi dau. S6ng 6' the-1``=y hal mt?o.i,

ngiy ngay n?n g6t giay tren cac con dtrdng Ha-n?i, rna

ngirdri ctr mo'-mang thay minh g6 ngapa 6' nh£.iig ch6n

xa.x5m nao.

Canh in?ng c6 khi cting c6 mau sac nhtr chi€c cans

di8u ltrng-tljfrng tr€n strdn ni'ii hay con nai vang ngcr-

r.gac trong rt`rng thu. Nhtr!tg thtr6'ng ta chi th5y iihdriig

c5nh rat rr,a.-h6, kh6ng c6 6' thai nay rna cfing kh`5tig

c6 a th6ii nao. Hay doc bai « Tho. sau 1.ting t> (I) : 86ng

ngtr6.i con gai quay to' trong d6 an sau met man may

m6'.Ta bi€t c6 naiig nhLfng ta kh6ng thzy nang va ta

car,g ch6' men tim nang lam chi... Car d6 16iig tr6i theo

cai fm-htr6'ng dac-bi€t ctia bai tho, ngan-nga, dfng-dt:ic

bu6r. bu6n, d§u d6u nhu ti€ng gu6ng xa.„ Sau bai thcr

bat-ng6t met tr6.i dft tì k;i3`ng hi8id, thi-nhan cftng

kh6ng hi8u.

Nhtrng dau sao con ngtr6'i mo-m¢ng 8y cting da ro'i

xu6ng gifra c5i tran, ngtf6'i da sang met cu?c d6'i rat

(I) Trich theo day,

L u U - T R a N G - L U' 301

therc 61 fran-gian. C6 di!tt m6i khi: k5 lai nhfrng chtiy?n

thqc trong d6'i minh, ngu6'i d8 xen vao rat nhi€u

chu`y?n m¢ng. Nhtrng chuy?n dau chuy?n m6ng, tinh

bao gi6' cdng thxpc. Va m6i tinh chan-cjii'£'a trong bai

thcr bit ta phai b6i-ii6i.

Dic-sac cda Lur chf nli 6. ch6 nay. Ttr ri!ifi.ng k}-ni€m

tucyi sang v? ngtr6'i in? df khu5t, cho den bao nhi6u bu8ii

thtro.ng, bao nhieu chin-nan, bao nhie'Li dau-kh6 vi tinh

yeu, ca cai canh d6.i gii lanh ctia d6i vg ch6ng ltic tt tinhda x€ b6ng», cting cii thti ngay-nggt cda cu¢c d6.i

« giang-h8 », Lu d§u ka cho ta nghe in?t each rat cam-

a?ng !

Met di€u r5-rang : doc thao' ngtr6.i khfc t3 c6 tha

tim th5y nhi§u bai fm-di?u tinh-t€ ho'n, nhi€u hinb-ann

xinh-d?p hcyn, nhung it c6 bai cam-d¢ng nhtr tho Ltf.

Ay, chi vl ho thanh-thtrc ho'n. Hay xem S tuy chfng

phii la ngtr6.i c&a gia-dinh, L-# d5 kh6ng ngan-ngai rnan6i den vg' den con, met di€u cac thi-nhan ta gan day

hinh nhtr kieng lam.

T6i b6ng nh6' cau n6i Pascal : tt Ttr6`ng ke vi€t la

mat nha van, kh6ng ng6' lai du'Q'c gap met ngu'6'i )>.

\: T6i bi8t c6 ke trich Ltr cau-tha, ltr6.i-bi€ng, kh€`ng

bi8t chgn cha, kh6ng chiu kh6 got gifia can tho'. Nhurng

Ltr c6 lam tho' dau, Ltr chi d8 long minh tram-lan tren

mat gi5y. Tinh da g6'i trong bai thcy, L_ur kh6ng con

doai-hoai den ntia. I.u vdrt ch6 nay met bat, ch6 kh5c


m¢t bat, v6.i cai ph6ng-khoang c&a k6 khinh h€t thiy

nhting cai g9i rang quy 6' d6'i nay.` Sinh v6'i nhting

ngtrdi yeu tho' Ltf, Lu la ngtr6'i thu?c tho' minh i t nh5t.)

Au cting la met di?u bft l9'i. Met di§u bat l9'i ntfa la

trong khi ling tho' Vi?t-nam difo.ng di tim in?t ngh?-

thuat m6'i 1?, nhfrng tinh-cam khu5t-khtic, nhdrng hinh-

sac phi€n-phtrc ctia thi6n-nhi6n, thi Lu chi c6 met ft

khdc dan binh-d!, met it khric dan xtra, dau c6 d6i xoang

d8i di?u cting van la nhfrng khtic dan xtra.

Nhu.ng ngoai cai s6.-thich nhat th6ì con nht~rng s6.-

thich d6.i d6.i kh6ng thay d6i.

Bao gi6. con c6 nhfrng cap vg' ch6ng nh6. ti€c bi:6i

tan-h6n thi nht}ng cau nhu :

Con dau 6nh tr5ng vang

Mo. .lren lan t6c r6i ?

Dam Kay xuân vira sang

Em vdra hal mLrori tuSi.

van khi8n hg bang-khuang.

Bao gi6. con c6 nhfrng ke say-dam tinh yeu va dau-

kh8 vi yea trî nht~rng cau nh.if :

Ta mcr trong d&.I hay trong rTiSng ?

Vi]ng cac ben ngoai dSng dur6.i su.ang.

hay;

Dq.i din luân-hòi se gap nhau

Cdng em nh6c 1g.I chuy¢[. xu.a sou.

L u u - T R a N G - L U. 303 .`

Ch& anh dLr6i gSc sim gi'a nh61

Em h6i d{ra anh d6d m¢rig cl"au.

van tim th5y nhting ti€ng d6i trong long ngu6'i.

Dau chua lan-16c trong trtrdng tinh, doc tho' Lu

ngtr6'i ta cting phai b6i-h6i vi canh phong-ba ngoai kia,

ncri thi-nhan duo'ng tr6i n'6i. Qua khung cfra bai tho',

nggn gi61anh flgoai khoi dtra t6'i. Ngtr6'i ta se th5y xao-

d6ng cho dau d5 kh6p chat c5i long d8 s6ng met cu¢c

d6'i em-Zm.

Sao lei c6 ngtr6'i c6 the doc nhfrng cau nhtr the rna

van ddrng-dung.1 H9 bao nhtrng n6i dau-thud.ng ay

thu6'ng qua. Vang, thu6'r]g, thu'b'ng lam, thri'6'ng nhtf

hau h€t nhtirig n6i dau-thiro'ng thanh-thtrc c&a loai

ngu6.i. T6i kh6ng mu6n n6i nhi€u. Trur6'c squ dau-thuro'ng

ctia ngtrdi ban, t6i mu6n im-1im kinh-can. T6i chi bie't,

dau c6 tra tho' ngtrb'i nay ngif6'i khac, m6i ltic bu6n d€n,

t6i lai trl5J v6 v6.i Lu'u-trgng-Lu. C6 nhtrng bat tho' cdr

viro'ng-van trong tri t6i hang thang, ltic nio cting nhtr

v5ng-vfrjg bc.Ii tai. 86'i vi thcy Lu nhi€u bai thquc kh6ng

phai la tho., r`ghia la nhfrrig c`^)iig-trinh ngh€-thuat, rnachinh lci ti€ng ldng than-thtrc cbiig hda theo ti€ng than-

thtrc ctia i6ng ta.Mclrs 1941

(I) Xem bai phs-binh Luu-trQng-Lu cda Hoang-Trong

(Ngu'6i m¢i s6 9 ra ngay 21.-12-4o).


\,I

Nf ng m6.i

M6i lan nang m6'i hit ben song,Xao-xac, ga trtra gay nao-nting,Ldng rugi bu6n theo th6ì di-vang,Chap-ch6'n s6ng la{ nhfrng ngay kh6ng.

T6i nh6. me t6i, thu6J thj€u th6'iLdc ngtr6'i con s6ng, t6i len mu6ì ;M6.i lan nang m6'i reo ngoai n¢i,Ao d6 ngir6.i dua tror6`c dau phcri.

Hinh-d5ng me t6i chdra x6a m6.Hay con mtr6'flg-t.rfgng li'ic vao ra :Net ctr6'i den nh'£nh sau tay aoTrong anh trua he trtr6c dau thtra.

(Ti6ng thu)

Thor sau rung

Vtrng trar]g ttr de len ng6i,Nfm n5m ben cfi em ng6i quay to..

D§ t6c vLr6'rig van tho' sau rting,

Mai t6c bu6n tho' ci~ing bu6n theo.

Narn riam ti6ng ltia xe d6u ....Nhfrng ngay la`nh r6.t, gi6 veo trong Gay.

Nh? ban tay, nh? ban tay,Mdi hLro'ng hang x6m bay day m£]. d6ng.

Nghi€ng nghi€ng rii6i t6c hucrng nung,I;i\`ri-gian 1.:,ng rot met d6ng bu6n tenh.

(Ti€ng ,hut

L U. u - T R a N G - L u305

Giang , hb

M6'i anh can h€t ch6n flay,

Trang vang 6. cu6i non tay ngam bu6n.Ti6ng ga da ran trong th6n,

Ndra d6'i phieu-1ang ch: con den nay.D5 long v6'i rLrgu cting say,

Chdr day 16'i fl6i chua cay la nhtr6'ng IChar day Gem hay day stro'ng,

Con thuy?n con buoc, trang bu6ng 1?nh-mng IChdr day tr5ng nur6'c nao-ndng,

Char day hoa c6 ben song rti bu6n.Ti€ng ga lai r?n trong th6n„„

Khoan ddrng to'-ttr6'ng vg con chuy?n nha.Gi6' nay con cda d6i ta,

Giang-h6 rtrgù ay con pha 1? ngtf6ì.6 sao rLrgu chfng k§ m6i,

L6ii dau ki€u-di6m cho ngu6i long chang ?

*

Tay em nang ch6n hoang.hoa,

Si gi hdp rtrg'u vi ta ban long.Hay gtrg.in ling nghe d6ng sang chay,Gi6 dtia tf5ng tren b5i lanh-1ting.

Si gi h6'p ru'9'u, ban long,

Dgi gi m6i nhap rtrgu n6ng m6'i say ?rl.iy nhich 1?i dtra tay ta nan,

I]:`y bu6ng ra dam-than nhin nhau.R6i trong nht~f ng phrit giay lau,

Mat sau ggn s6ng, long dau r?n tinh.


Pfrtit giay 5y, ta minh ngay-ng5t,Bang con thuy€n bu¢c chat, rdi cay.

Cho ta kh5t ch6n rtrg'u nay,Vi ta em hay lira day doan trur6'ng.

Khoan d? d6t chtit hiro'ng tram da !D9'i tram bay ran-r516ì can..

Nghe xong ta ngam tr6'i xa,D6ng s6ng Ngan d5 nhat m6. tar lau.

Ti€ng ga da gay mau trong x6m,Binh-mirth dci rang kh6m tre can.

Tr6ng nang m6i nh?t mau son,Gist minh ta nh6' vg con 6' nha.

Tt`r day chfng bao gi6' phieu-lar]g,

Ni?in the-nhi ngay thing quen dan.Ddi phen nh6' canh phong-trari :

86ng nang fn-hi?n xa gan dau day.Ttr6'ng nghe ti€ng g9i noi h6-hii,Mat I? m6' ta mai tr6ng theo,

Trong bu6ng bang ti6ng con reo,Voi-vang kh6p cfra gi6 heo lanh-lung.

#

D€m 5y roro'u nang ta kh6ng u6ng,T7dr sau the kh6ng u6ng rug.u ai.

D6i phen ng6i ng6ng chan tr6ì,C}ifng bao gi6' ngni den d6'i phieu-ltru.

Ngoan-ngo5n nhu con ctru non dai,C6 quanh vu6.n can m5i con ngon.

Sau lung iighe ti€r3g ctr6'i don,

V9i-vang ngoanh lei .„ thf ng con vf n ctr6.i.

L U. U - T R a N G - L U. 307

N6 dua ta mat chai rtro'u b6,

Bao rang : tt Day, rtrgu in? clang cha tj.

Gist minh ta m6'i nh6' ra :

La ngay sinh-nhat vo. ta d6 rna i

Ta u6ng chf ng h6a ra 16i h?n,

Ma ttr nan dau v?n dao ch6ng !®

Than 6i, tr6.i gis den d6ng,

Mau du-tfr thpc ben long he't sdi ?

Ch€n lai ch6n ka m6i thti-thi,

Gang vcri cang ttiy-lt'iy c,ing day I

Ltic tinh rtrg'u lai]g ng6i ben all,

Tr6ng vao gifo'ng, lan tran c6 v6i,

V9' con khtic-khich ddrng cu6'i,

Con ta v6-y i? roì xu6ng bin.

H€t say van bang-hoang trong m¢ng,

X6t-xa thay cai gi6ng giang-h6 I

Ng6n dan them met du6'ng to',Ma ngu'dri suo'iig gi6 nghin thu nhgc-nhan.

t?

Th6j r6i ra ch6n nt;r6'c non,

L`6ng son I?i d€ s'6 con ch].in tr6Ji.

ThL'i h6-ba quy€ii md.i du-tdr,

Ni€m the-nhj kh6n gitr dtrg'c ngu'di,

Bi€t sao tr.ii Ju'9'c tinh trdi,

Giang.!i6 c6t 5y troll dJi phieu-lii]h„..

(Tier,€ 'hu)


Tin!| dien

H6rm fy tr5ng thu rting dtr6ì cau,

Ern cu6'i em n6i su6t canh thau.

Yeu nhau nht~f ng tu6Jng y€u nhau in.5i,

Tinh den mu6n n5m chdra bac dau ....

Ngay thang tr6i xu6i v6.i ai-an~..

Ben cau la rung da bao lan I

Tinh~ai hay dau in?tig cu6i tr6'j ....

Nham nhau giay lat ham mu6n d6'i.

K€ ra : non-ntrdc, ngtr6'i thanh-th; ;

D6i nga tinh di, ngtr6'i m6i noi.

H6\m nay ng6i ng6rig 6' ben sor}g,

Ta dugc tin ai m6ì 1,iy ch6ng ;

C`r6.i chdra dtrt cau, tinh d5 v¢i„..

Nang dien tr€n t\ g6i m¢ng » ngu6'i thtfo'ng.

Ta mo trong d6Ji hay trong m¢ng ?

Vting ctic ben ngoai, d¢ng du'6'i strcrng.

Ta hit dam cad v6-nghfa-ly,

La vang bay li vao bu6ng ta ;

Ta vi€t dam cau v6-nghia-ly,

Ngu6'i d].€n xem d€r. hi?tJ long ta.

(Ti6ng 'hu'

LuU-TRQNG-Lu

Ti6ng thu

Em kh6ng nghe mtia thuDuo'i tr5ng m6' than-thtrc ?

Em kh6ng nghe rao-rtfcHinh-inh k€ chinh-phuTrong long ngudi c6-ph¥ ?

Em kh6ng nghe rdrng thu,La thu keu xao-xac,Con nai vang ngo'-ngacOap tren li var]g kh6 ?

(Ti6ng thu)

Can chi ntra

Gi6' day hoa hoang daiBen song, riing toi-i.>di.

D5 qua r`6i co'n mo`-m¢ng,

Ddrng v6 nti'a, tiiih o'i i

Ldng anh da r6'i rt{ngTiàn sang ng.iy tin rcri.

Tinh anh da x€ b6ng,Con chi ntra, cm o'i '!

C6n dau i nh tr5ng vangMcy tr6n lan t6c r6i ?Chan nang tr6fl dtr6'ng s6i ;Stro'ng 16 d8 ron.rang.Trang n4i van mcy-mingTree ohtfng v6iig t6c r6i ?

309


D6m a'y, xuf n vdra sang,

Em vdra hai mttò'i tti8i.

con dau nhi}ng gi6' nhuflg ltia :

M¢ng trtim tr€n bang

Tinh fp trong g6iRugu tan-h6n kh6ng u6ng cftng say n`6ng ?

con dau mdri c6 la

U6'p trong m6` t6c may ?

Met chit tinh tho'-,ngay

Kh6ng con tr6n d6i m£.

(Ti6ng thu)

Xuan v€

N5m vdra r6i

Chang cting t6i

No'i vtir]g giap M¢

Trong gian nha c6T6i quay to,'Chang ngam thor.

Vu'6'n sau oanh gi¥c-gig,

Nhin ra hoa dua n6`,

Ddrrig tay t6i keu char]g :

« Nay, nay ! b?n ! xuan sang w

Chang nhin xuan mat h6'n.h6.T6i Qhin chang long van-va.„.

R6i ngay lai ngay

Sic mau : phai

L U. u - T R Q N G - L u

La canh : rting

Ba gian : tr6ng

Xuan diChang cting di.

Nam nay xuan con €ra lei

Ngur6Ji xu'a kh6ng th5y t6'i.

M?I mria d6ng

I

D6i mat em ling bu6flNhin th6i va chfng n6i ;

Tinh d6i ta v6'i-vgi

C6 n6j cfir]g kh6ng cting.

Y6u h€t in.§t mda d6ng

Kh6ng met lan d5 n6i ;Nhin nhau bi6n v6'i-vcyiC6 n6i cting khang ctlng.

Tr6'i h6t met mtia d6ngGi6 ben them thai mai ;

Qua r6i mba an-iiDan s6u d5 sang song.

Em ng6i trong song cdra ;Anh ddrng dqua tu6'ng hoa ;

Nhin nhau va I? tea :Met ngay met each xa.

311

(Ti6ng thu)

312 THI NtiAN VIET NAM

Day li dai Ngfn-ha ;

Ani la chim a-thtf6'c

s6 bic cau ii8uy?ii u.6ic

Mat d€m met lan qua.

D8 mac anh dau-kh6,

Ai-an gid tan s6.

Kh6p chat d6i canh song I

Kh6p ca in?t t5m long I

11

Em la gf i trong song cfra,

Anh li may b6ii phu'o'ng tr6'i ;

Anh theo canh gj6 cho'i-vcri,

Em vafl Him trong nhung lua.

Em chi la ngirb.i cm gil thai,

Ngudi em s5u m¢ng cda mu6n ddri

Tinh em nhur tuy€t gi5ng dau ndi

Ving-vac mu6n thu net tuy?t vdri.

Ai bio elm la giai-rihfn

Cho d6'i anh dan-kh6 ?

Ai bio em ng6i ber] cdra s6

Cho vtrong-viu ng thi-nhan ?

Ai bio em ia giairnhan

Cho 1€ tran den xufr, ?Cho tinh trin tru6.c ng6,

Cho in?qg tran g6i c.bin ?

Lu u -T R 9 N a -i l- Sis

rr:

I`'giy h6m :i6n-bi?t bu6n sa+y-dftn,E?,r. van dtia n6 u6ng rtro'u sa`j'.Em c6 bi€t dau d6'i vZ.ng larih,

Lanh bu6n nhu nggn gi6 heo rna;ir'.

M6i em dtfo'm sac mtii nho ttreri ;D6i rna h6rig cm chdm n¥ c{j:6'i ;D6i mat em say mau sin-lan ;Tram em d? 16r]g lan t6c rcri.

Tuy m6i em u6ri.g 16iig anh say,

L6'i em cang n6i Gang chua Gay.

Aflh mu6n van em dtt'ng n6i ntia,L? buan s6 nh6 tror]g dam nay.

IV

Hay x€p lai mu6n van an-£i,Dti'iig tfich nhau, ddrng ai-iig?i iihau,

Thuy6n y€u kh6ng gh6 b6n sau

Nhtf d6m thi€u-phqu ben lau kh6ng tr5ng. \H5y nhtf chi€c sao bang bang m5iD8 long bu6n, bu6n m5i kh6ng thai.

(Ti6ng thu

Chieu c6

Cbi.. i strcrng, rdrng tia, I? mu6n hang,San-sit ghe day ben Trtic-lang.Cfy, nLr6'c, say theo ngurdi tring-sI ;Con d6 qu€a ca chuy€n sang r]gang.

(Ti6ng 'hu)

314 THI NHAN VIET NAN

Di?u huyen

Nhtrflg di€u huysn bay, lac khfp thenTang nha, day d6 h?n nhau bu6n.

C6 c6 dau m6'i nhin sang nu6'c

Stfc nh6' que nha gigt I? tu6n.

(Ti6ng 'hu)

Thd dau + thurcrng

Tinh d5 len trong mau nang m6.i,

L6ng anh bu6n v6'i-vg'i, em o'i i

Niem yeu run d¢ng d6i m6iTinh day kh6il lqua dtrg'c 16'i thin tuof.

D5 h6o lam nu ctf6.i trong m¢ng,

D5 m6'-m6. lam b6ng than-yeu,

Da lam tim ca canh chieu,

Trong h6n lang d5 n{u-hiu m¢ng tan.

D? ch5n g6i nam yen ch6 cti,

Hay lim ngu'di troiig thri dau thii.o'ng !

(Ti6ng thu)

fy nguy€n nhurg`c-phfp

a 0 N nhs van-hao Nguy6n-van-Virih. Sinh ngay 12D6cembre 1914 d Ha-noi, mat ngiy 19 Novembre I938.Hoe d Ha-noi. C6 bins tti-tai tay.

Lam thcr t.;- nan 1932. Ngoai tho c6 vi§t nhi€uchuyen ngin vi k!ch.

C6 vi6t gitip : Annam nouveau, Hanoi bdo, Tinh-

hoci, 86ng-duong tqp-chf.

Da xuat-ban : Ngay xu.a (1935).

*

THcr in ra rat it rnanh:?u, ttrdng kh6ng ai b.ing

Kh6ng men sao diJ'Q'c ?

Nguy6n Nhugc-Phap a.ì lam

dug'c ngir6'i ta m€n rat

Ng-Liy6n Nhuo'c-Phap.

V6'i d6i ba net do'n-so',

s6ng lai cf mat th6.i xura.

Kh6ng phai cai th6.i xira na:ig-n€ c<ja nha sfr-hgc, ctii]g

kh6ng phai c5i thai xira tring-I? hay mo'-ming cia Huy-

Th6ng, rna la mSt th6'i xit'a g8m nhfrng mau-sac tu'o.i

vui, n,hfrog hinh-dar,g ngo-nghinh. Th6'i xtra 6' day da

mat h6t cai v€ rau-ri c6-hdru va da bi6t cud.i, cai cu.6.i

cda nhfrng tt that lu'ng dii d6 hoe tt, flhfrng d6i t{ d6p

cong tt nho-nh6. Nhfrng canh fy v6n c6 thifc. Nhtrng

dau st.r thtf c kh6ng c6 thi nha tho s6 tao ra, kh6 gi.

Mac cho r.:]ting nha khao-c6 cam-ctii tim nguyen-do

cau chuy€n hai vi than danh nhau m§t nang c6ng-chtia,thi-nhan ctr cho la c6 thtrc va rigtr6'i th5y khi Th&y-Tinh

d5 bat quy€t g9i mtra da khoe tai, thi So'n-Tinh chfng

chju thua, 1ien

316 Tlil NHAN VIET NAM

Vung toy niem ch&. N&.I tdrng cl5i,

Nhs 16.n, d6i con Ibm-cam bb

Chay mLra.

Sang ham sau, Thdy-Tinh cu6'i rang vang den

xin cu,6,i'

Theo sou cue d6 v5 t6m c6,

Ch.Ia d©i n5m mu.cy.I ham ngQc trai,

Khap-kh.Ieng bb le tren d~at I? ;

Tru6c thanh trap-t`6nh di hang hal,

Nhtrng chain mat r6i. So'n-Tinh da den trtf6'c. Tdrc

qua, Thtiy-Tinh li?n ra 1?nh cho ben d6-d? dtro'ng oai :

C5 voi qu6c in"om to mu6n d6p ;

C6 m^?p quay du6i cuòng nhe rang ;

Gang cua lam-ch&m g.icr nhu mac ;

T6m keenh chay qu5p dub.I x6n-xao.

Ai xem nhtrng canh 5y rna kh6ng bu6n ctr6Ji. Thi.

nhan cfing chi mu6n the : ki€m chuy?n ctf6.i choì.

Cftng c6 khi ngtr6'i ctr6.i nht}ng nhan-vat chinh

ngtrdi da tao ra, nhu cai c6 b6 di chtia Htrcrng trong

thien ky-sir ch6p nhtrng cau that-tha :

Em di, chang thleo sau.

Em kh6ng dam di mau,

Ng?.I chang cha h^£p-t^%p,

S6 g.Ian-nan kh6ng giaLI. a

C6 khi chfng con bi,€t ngtr6.i mu6n cudi ai. Sau khi

ti cii a?p c&a My-Ntrong, ngu6'i them met cau :

NGUYEN NHuOC-PHAP 317

M€ n5ng, boo nhi€u nglj.&i li)in thcr.

Ngu'6'i v6 ngo'-ngan a? ki6m c6' d{6u minh choi,

hay ngtrdri mu6n d.6u nhting k€ dtrng trtr6'c gai d?p

bang thzy h6n tho' lai-ling ?

Lei c6 khi kh6ng d;€u minh,'kh6r.g di6u ngtr6'i, thi-

nhancting cu'ai : cu6'i vi met cinh-ng6. Nhtr khi Scyn-

Tinh va Thdy-tinh ctlng den h6i My-Ntro'ng, Hring

Vucrng sung-su6'ng nhin con.

Nhurng c6 in,St nang mf hal r`t^,

Vua c:ho r5ng th6 cang hcr.I nhii3u.

Dgc th¢ Nguy6n Nhtrgc-Phap, liic nao hinh nhtr

cting tboang th5y b6ng in?t ngtrdri dtro'ng khiic-khich

cud.i. Nhung cai cu6'i cda Nguy5n Nhugc-Phip khac

xa nhtrng 16i bang-lo'ri kh6 chiu cda cac 6ng td, ttr Tti

Su5t, Tti Xu'o'ng, den Td M6'. N6 hi6n-1anh va thanh~

tao. N?i chdrng 5y c615 cting d& cho n6 c6 met dia-vi

tren thi-d:in. Nhtrng con c6 di6u nay ntra m6.i thst quy :

v6ì Nguyen Nhirg'c-Phap n¥ ctr6'i tr6n mi?ng baa gi6.

cting ken theo met it cam-d¢ng trong long. Nhtrt]g cinh,

nhtrng ngudi da khi€n thi-nhan ctrdi cting la nhtrng

cinh, nhtrng ngtr6'i thi-nhan m6n. Ngtr6'i men c6 be

di chtia Htrcrng va cdng c6 b6 san-s6 moi n6i tr6'c-mo`,

sung-strong, bu6n-rau. Ngudri m6n nang My-Nucyng. Lric

My-Nuo'ng ttr-bi?t cha di theo ch6ng, ngl.6`j th5y :

L"au son nang ngo6i tr6ng I"an ltra,

Mi xanh 1€ ngQc m& hal su.ong.


*.rol:

Nhin (]uanh kh6i t6a bu`6n man-mac,

Mng k€u : « Phu-vLro.ng 6.I I Phong-chau I »

M¢t di6u la la nhting cau tinh-tdr nhtf th€ gh6p

vao ben c?nh nhting cau den bu6n ctr6'i rna kh6ng chtit

b6'-ng5'. Cfi duy6n cda Nguy6n Nhtfg'c-Phap la 6' d6.

Chac Nguy6r, Nhu'9'c-Phap kh6ng chiu anh-htr6.ng

A. France, nhurng xem tt Ngay xtra )) t6i ctr nh6' den cai

duyen cda tac-gia ttLe livre de mom ami >>. I>hai ch5ng

Nguyan Nhu'9'c-Ph5p cting hay di6u d6'i va thtfcrng

ngur6'i nhtr A. France ? Kh6ng, n6i di6u e kh6ng dring.

Nguy6n Nhtro'c-Phap con hi?n lanh ho'n. Nguy6n Nhtro'c-

Ph5p chimu6n tim nhting canh, nhtrng tinh c6 th6

mua vui. Dau sao, t6i thzy Nguy6n NhuQ'c-Phap gia

lam, khac h;in ngu6'i bar`. chi-than ctia ngur6'i la Huy-

Th6ng. Ngtr6'i nhin d6'i nhtr met 6ng gia nhin dan tr€

con rat ng6-nghinh rna cting rat d6 yeu, mac dau ngu6ii

van con tre la'm. Ngu'6'i mat n5m hai muo.i b5n tu8i,

16rig trong-tring nhtr hoi con tho'.Oclobre 1941

Tay nga

D6m nay ch6' trang mQc,

Ng@i than-tho' trong vu6'n,

Quanh hoa la r6c-rachNhtr dua bat lan huo'ng.

NGuyEN NHuoC-PHAP

Ta ng6i ben tang diMcr l€u chi€u ngay xtra,

Mo' quan Nghe, quan ThanDi c6 c6` 19ng dora.

R6i bao nang y8u-di?u

Ng5p-ngh6'bay tren lau ;

Vdra leng-keng tie.ng ngqa,

L? g6t tien gieo cau.

Tay vo. càu ngti sac,

Mf quan Nghe hay-hay.

Quan bau reo chuy8n d5t,Tung can long vdra quay.

Tren lati may thi-nth

Ctlng nhau rtic-rich cu6'i :« Thtra c6 ddrng th?n ntra

Quan Nghe tr6ng len r6i j>.

Ctii dau nang tha-thud.t,

Yeu-ki?u nhu may qua.

Mat xanh nhin man-mac,

Mim cud.i ve canh hoa.

Ta con clang luy6n m¢ng,

Y€u b6ng ngu6'i van-vo' ;

Tay nga ai phd tram ?- Hiu-hit 'inh trang m6' ....

319

(Ngay xua)

320/

THI NHAN VIET NAM

Chd@ HLrtyng

(Thi6n kf-squ cda met c6 b6 ngay xtra)

H6m nay di chtia Htro'ng.

Hoa c6 mb' ho'i suo'ngCting thay me em day.

Em van dau soi gtro'ng.

Khan nh6, du6i ga cao ;Em deo dai y€m dao ;

Quan linh, ao the m6.i ;Tay cam n6n quai thao.

M? ctrb'i : « Thay n6 tr6ng i

Chtrn di d6i d6p cong,Con t6i xinh-xinh qua i

Boo g{6' c6 lay ch6ng ? »

~ Em tuy m6'i mur6'i lam

Ma da lam ngtrdri th5m

Nh6' m6i mai dora ti€ng,

Khen tu'cri nhu trang raili.

Nhtrng em chuà lay ai,

Vi thay bio ngu6'i mai

Rf ng em con b6 lam.

Y dgi ngtrdi tai trai ~

Em di ctlng v6'i me.Me em ng6i cang tre.Thay theo sau cu6'i ngtra,

Thit lung dai d6 hoe.

NCuyEN NHuoC-PHAP

Th5y me ra di db.Thuy€n map-menh ben bb..Em nhin song ntr6'c chay,Dtra canh bu6m 16-nh6.

Mo. xa 1?i nghl gan.

Db'i may ke tri-am ?Thuy§n nan vdra 1? btt6'c,

Em th5y met van-nhan.

Ngtr6.i dau thanh la nhtr6'ng !Ttr6'ng-mao tr6ng phi-thtr6`ng.

Ltrng cao dai, tran r¢ng,H6i ai nhin kh6ng thuo'ng ?

Chang ng6i ben me em.Me h6i chuy?n lam quen :« Thtra thay di chtia a ?

Thuy?n d6ng tr6'i 6i chen ! »

Chang thu'a vang thuy?n d6ng,R6i ngam tr6'i menh-m6ng,

Xa-xa m6' nrii bi€c,

Pho.n-ph6.t ang may hang.

Ddng s6ng ntr6.c dtic 16..

Ngam-nga chaflg doc tho' iThay khen hay, hay qua i

Em nghe r6i ngan-ngo.

Thuyen di, t]6n Dtic qua.M6i ldc gap ngtr6.i ra,

321

3£2 THI NHAN VIET HAM

Th?n-thdng em kh6ng n6i :« Nam v6 A-di-da I )i

R€o-rat su6i dtfa quanh,

Ven b6', ngon ntii xanh,

Dip cau xa nho-nh6 :Cfnh d?p gin nhtr tranho

Sau ntii Oan, Ga, X6i,

Bao nhieu la khi ng6i.,

T6.i iitii con voi phut,

c6 dti ci dau du6i.

Chtia lap sau rtrng c5y.

(Thuy?n ta di met ngay)Len cfra chtia em th5y

Ho'n met tram 5n may.

Em di, chang theo sau.

Em kh6ng dam di maiJ,

Ngai chang che hcfp-tart,

S6 gian~nan kh6iig gi.i:_t.

Thay me dan c!i?n thfy.

Tr;im hircyng kh6i t6a mc)'.

Hit'c"g nhLr la sao I?c.

L6`p s6ng ngtr6.i 16-nhi^l.

Chen vao that lam c6ng.

Th{iy me €m 1€ xong

Quay v? nha ngang bao :tt Mai m6'i vao chtia trong t>.

NGuyEN NHuOC-PHAP

Chang !iai mf d6 hang

K€u vdi thing tiaû-d6ng

Mang tdi tho' biu rtrgu :(\ Mai ta vao chtla trong ^

D€m h6m ay em mdrng !

Mtli tram hircyng bay lb'ng.

Em nim nghe ti6ng m6,R6i chin keu trong rdrng.

Em mcy, €m y€u db'i,

Mo' nhieu ,.,. Vi€t the th6i,

K€o ai rna xem th5y

Nhin em den nqc ctrdi.

Em chua tinh gigc n6ng,May niii da pha hang.Thay me em sap-sfra

Vilg htrcrng vao chda trong.

`Dura!'.ig- may di cheo-veo,

Hoa d6, tim, vang leo.

Vi thu'ong me qua m€r,

S5n-s6c chang di theo.

M? bao ; tt Du6Jng con lau.

Cd' vdra di ta ciu

Quan-th6-am b6-tatLi tha-h6 di mau >).

Em tt' ? Em kh6ng cau,

£ì.Lr6tig \.,3n t{ify dj mau,

323

324 THI NHAN V!€T NAAl

Chang cting cho nhtr the.

(Ra ta hg'p tarn dau)

Khi qua chda Gifi-oan,Tr6ng thzy bdrc ttr6'ng ngang,

Chang du'a tay, 1? btit

Thio bai tho. li€n-hoan.

T5m-tic thay khen hay,Chtr dep nhtf rang bay.

(Bai tho' nay em nh6'N6n cha ch€p vao day)

Oi I Chda trong day r@i !

D¢ng tham b6ng xanh ngcti.

G5m the,u tram th?ch-nhti,

Ng9c nhu6m htro'ng tram rcri.

Me vui mdrng ha-h6 :

tt Tac ! Con dir6'ng rna ghe I t>

Thay k6u mau len nh6,Chi?u h6m nay ta vS.

Em inghe bang r¥ng r6'i I

Nhin ai lu6r.`.g ngh?n ldri I

Cid vui d6,i c6 vay,Ttioang ngay vui qua r6i I

Lan gi6 th5i'hay-`hay¢

Em nghe ta io bay,Em tim ho'i chang the !Chang 6i, chang c6 hay ?

NGUVEN NHuoC-PHAP 325

Du'dng day kid len trdi.

Ta budc ttra vai cu6'i,

Y€u nhau, y6u nhau mai i

Di, ta di, chang 6i I

Ngun-ngtit kh6i htfcrng vang,

Say trong gia'c mo'-ming

Em cad xin Trdi PhatSao cho em lay chang.

(Thien k¢-s¥ den day la hat. T6i till r6i hal ngordi laynhaij, vi kh6ng lay dLrQic nhau thl c6 be con viet nhj6Li. Lay

chau r6i la h6t chuyen).

(Ngay xua)

Ch`'jng t6i can mu6n trich hal .L]al nod : ` Son-riiE!.,, Thdy-

Tinh S vd " M?t bu6i chi6u xuan >i, a,I,ung kr€ong the a..rgc

vì ph6i chieu theo 16i yell-cau coo 0. Nguy6n.Giang. C6c

ben chiu kh6lim xem quy6n « Ng6y xuro ».

0

+ phan-van-dat

S I N H ngay 17 Aotit I9og 6' ling Phti-xuan, huy?nHurcyng-tra (Thtra -thien). Chdnh quin : lang Dao -dan,

phti Trieu-phong (Quang-tr!). Hoc trLr6'ng Qu6c-hQc Huedin dau thanh-chung. Hien lam thor-ky ngach tru6'c-ba Hue.

Vi6t van tdr 1924 den 192'/, cj tho' clang Nam-phong,

Than-kinh, Rqng-d6ng` (ky Tieu-Lang va Thu'dng-

Nga-Ph6).

D5 xu5t-bin : 86ng~khuang (1935).

H6i D6cemL`Te 1935 t6i c6 vi6t tren bdo A Trdng-an »

in?t bdi v6 qu\,t€`n « Bang-khuang ». Nay xem lai tho Phan-

vdn-D¢t cam-tu6ng van kh6ng khdc xurci. V¢y xin trl'ch may

dogn chinh trong Sdi 6y.i6

TRONG ling that Phan-van-Dat thu¢c v€ ph'ai

thanh-mien. Nhtrng c61€ thanh-mien vi tu6i ho'n vi tho'.

Gitra ltic met lu6ng kh6flg-kh{ m6'i thtic-gitic ngtr6'i ta

thoat-ly gia-dinh, Phan-van-Dat da dam ca-tung cai

tinh cha con, anh em ; sach ci'ia ngu'6'i, ~ngtr6'i d§ tar]g

song-than, tudng ngay nay ci~tng la mat di€u it c6.

Nhtrng di€u ngu6'i moJ-tr6'c ctiflg g{6rig h?t nhtrng

di?u mo`-trdc cda cac cq ta ngay xLra ; met cu¢c d6'i

binh-dj no'i th6n-d5. T6i th5y a ngub'i car long ch£'in-

nan, hoin ntra, cii long cam-g;an nhtrng no'i d6-li¢i. M6i

han dai tfong tho' Phan-van-Dat sg chang la cii ham cda

Ducriig quy-phi bi hy-sinh vi 1€ ntr6'c, n6 1a cii han

PHAN-VAN-DAT 327

met ngur6'i dan ba bi strc quy6n-rd cda thi-thanh cu6'p

mat ch6ng con.

Nguy6n NhuQ'c-Phap v6Ji tap t, Ngay xtra \,> d5 nhin

canh-vat xtra bang con mat met ngtr6'i th6'i nay. Plian-

van-Dat v6'j tap tt Bang-khuf ng » da nhin canh vat ngiy

nay sau btrc man met tarn-h6ri xtra.

Gidra cuOc ddri ndo-d§ng, ngtr6'i ngoinh mat lam

ngcr va t¥ t?o cho minh met the-gi`6'i ri€ng, m¢t tli€-

gi6',i ling-16 day tho'-meng. Cu¢c d6'i nhir the it s6bang-phfng v6-su'. Nhtrl2g v6-str chi d6i .v'6'i nhtrng coil

mat kh6ng tinh. Thirc ra trong long thiEnhan kht^]ng phii

v6-s¢ : thi-nhan kh6ng thie't chuy?n hang ngay nlurng van

lu6n lu6n s6ng v6'i met cu?c d6'i da qua rat phong-phri :

T6i kh6ng hay hLr&ng ciing c6i hien-i?i.

Htrng-h&, t6i {hui}rig d'6 n6 di qua.

Chuyen ngay niay `sau t6i se x6t-xa,

T6i chil ti6c nhtrng gi& kh6ng tr& lei.

« Nhting gi6' kh6ng tr6' lai )t d6, Phan-van-D6t nhac

d€n met each au-y€m. Nao nht}ng m6i tinh x'Lra, xa ho-n

nffa, nhtrng cam-hoai d6'i thcy-5u, nht}rT.g khi li6-dda vdi

tr6 con hang x6m, nhfrng khi anh em d5t tay nhau vcy-

van trong vtr6'n :

Vao bubi binh-in.Ink, n8m "ay xLra,

Trong vur&n dao lfr., plld sLrcrng m&,

D6{ lay hal Ire tim hoe rung,

Mcf chuy€n th"an-tien, nghi vàn-vcr .

Nhting cinh d5 qua trong ddi mink €b khi th€-nhan


da lan v6'i nhdrng cinh d5 qua may miro'i d6.i trtr6`c.

Nhan bi?t mat ngu'6'i ban, Phan-van-Bat d5 thay ldri

ngtr6'i dan-ba xua ti6n ch6ng di linh vi€t nan nhfrng

cfu nhip-nhang va cam-d¢ng. N6i bu6n ri€ng ay cda

thi~flhaii con khi6n ngu'6ì nghi li€n-mien den n6i dau-

d6'n cia ngu.di xircyng-phu cdng cat ngao-ngan vi mQi

Cu¢c tang-thu'o'ng. 1

N6i cho dting, thi-nhan chfiig phil hoan-toin s6ng

trong cinh xtra canh m¢ng va cai the-gidi chung quanh

tuy?t kh6ng c6 trong con mat thi-nhan, Ngudi cang bi€t

say-stra vi canh d?p thoang qua tru6.c mat. C6 ltlc bang

strc nh6' minh la met ngu6'i trai-tr€ duro.ng tu6i yeu,

ngn?-si nan may van tho' :

Ca-ngq.i tinh yeu, v€ d€p em,

L&i thcr r6o~r6t {6i s5n tim,

CSy nglJ.&i mang tang cho em doc,

Em dke vao ng5n em c.hang xem.

Thi xua nay van the I

*

Thcy Phan-van-Dat kh6ng rtfc-r6'. Kh6ng r€o-rat,

kh6ng hting-trang, kh6ng lam ta b6i-h6i ngay. ng&t,

nh.ifng van khi6n ta tra doc : n6 1a nhi~fng van thcy d6

thu'orng. Ta kh6rig cam-phiic rna ta ltru-luy€n, ctir]g nhtr

ta luu-1uy€n dat Kinh-d6 1a ncyi que-huoing cia thi-sI.

Ngu6'i y€u van s6 xem thi-iihan nhtr ban ii€u kh6ngth5 xem nhtr thay.

(I) Xem ba bii tr{ch theo day.

PHAN-VAN-DAT 329

Chinh Phan-van-Dst cting kh6ng mu6n lam thiy ai.

Ngtr6'i v6n bi€t :

Sgf hoan-to5n tim ki6rn chin them hob.i,

NgQc lanh la chuyen n6i rna chcri,

Ch6 Lee ngoc nào kh6ng c6 vat ID6cembre 1935

Tien dua

(Ldi m¢t ngu6'i dan ba xua dtra chong di linh)

Ngay mai chang len du6'ng,Than gi6 btii tuy6t suo'ng,T6i nay con v6'i thi€p,

Xin can ch6n quynh-tucrng.

Chang mac ao nhung nay,Thi€p vi chang m6i may,Thi6p dti xa chan r,gtra,Tcy long theo chang bay. 1

Dtrng nghl den ng5,y mai 1

Ham nay bi6t ham nay,Thi6p day rna chang d6,

Chtrng ay la dd r6i.Ngay mai chang ru6i xa,Mac k€ ntf6'c mat sa,Yen ngtf a rong dtf6'ng thfng,Thdrc day ltic canh ga.

(I) "-sl m6i sdra lei. Trong tap Bang-khu6ng

• Kh6i tinh theo cbing bay ».


Ngay sau khi chang v§;

Th].erp ddt ch6ng gay 1€,

Xin vi chang clang ru'gu,

Tinh xLra, c?n ch6n the. 1

R6i ben chang c6 thiep,

Gi.Zc hoe cting thi6m-th;€p,

Y€u nhau den trim n5mPhong-tram cho bc, ki€p.

29~ 19 .1927

(Bang-khu6ng)

Bi . xuf n ~ nirerng

(Met ngirdi khfch qua choi x6m Binh-khang gap kG c6-nhfn li Bi-xufn-ntrcmg,nhan h6i vi sao dan d6i, Bi-xuan-nucrngroi lqy rna tang cho khich bai nay).

Em la gii giang-h6,Hau-h? ngtfcti khach du ;

Vi ti€n khach ban thit, 2

Mac long khach giiy-v6.Khach bao gi em vfng,Dam thifong chtit btii tran,H6m nay em cda khach,

Qui g6i, tdry lug'ng xuan.

(I) Trong tap Bang-khu6ng : « Ti6p theo chen h6m ni ».(2) Chdng t6j c6 ban vdi thi-si nen d6j hal chtr « bin thit ».

rq',.u`ng thi-si kh6ng mu6n d6i vi tt hal chtr s6ng-strp'ng ayla ff, ri`gudj ta thiy cii cinh thtrcrng-tim cda Bi-xufn-nucyng denthan n#hin vang cda minh r* h.'„ nhtr ngnytyi hang th!t ban thjt

hb, thjt heo ngoii |'hcy, t!nh tij'[ig c=^+a T,drf!.g larig ,

PHAN-VAN-DAT

Em d5 ban minh r6i,

Nhi dao ngu'6'i chan cho.i,

Minh bang tdr bdn nhu¢m

Hoa tr6i mac s6ng d6i.

Khach nhic gi chuy?n cti ?

Nau ru¢t dt}a xuo'ng-phu I

Hay bang long minh em,

H6n em tha c`ho n6 I

Gap nhau dtmg nh6` nhau,

Em dau rna khich dau.

Ddrng tr€u nhau ng' cti,

D6ng chau tra d6ng chau.

Mu6n h6i xin dtrng h6i

Bi€t ra chi them tdi,

C6-nhan gi em day ?

D@ choì cho tram m6i.

Thuo'ng nhau con met quen i

Qu€n la thtro'ng nhau ben.Khach kh6ng hay em da ....

Em con dtrg'c khach tin.

Get 1? th6i lam lo.,

Khach vui rna em nh6i,

May 16.i mu6n thu gian

Ruet tim chura h€t tcr.

29-ro-1927

(.Bang-khuang)

33/


Nang con g6i ho Durcrng

Nam xira ta lai ch6n nay,

H6 thu ntr6'c m6'i chau may v6'; thu.Nang Duo'ng mudi b6n hai dau,

Hoa non dau da bi6t sfu vi thu.

N5m sau ta den ch6n nay,Nang Dttoing t6c da den ngay cai tram.

Chi?u xiian hoen-ho6n tr5ng rim,

Con ong len g6'i thcr tham ngoai hien.

Qua n5m ta lai ch6n nay,Ngtfa xe chen btf6'c d5u giay in sam.

Ph6ng khue cdra d6ng may tang,

Chim xanh m6i canh may lan v§ kh6ng.

R6i n5m ta lai ch6n nay,

Nang Dtro'ng m6' cda su6t ngay dg'i tin.Them ba khach ving reu in,

Canh hoa nam ngoai ai vim nan nay ?

N5m nay ta lai ch6n nay,Lau kh6iig chin vang, chim bay ding nao ?

H6i ngtrdi c6 bigt t5m hao,

Lang-gi€ng ring c6 c6 nio dau day !

29-10-1927

(bang -khuang)

0

+ d6ng-h6

a H I N H ten la Lam-tan.-Phic. Sinh ngay 16 thing2 nan binh-ago (Io Mars I9o6) d. ling My-dtrc (Ha-tjen). Th6f hoc aha trudng tdr n5m 16 tu6i. Chjo anh-budng tap-chi Nam-phong rat nhi€u.

LSp Tri-dtioc hoi`-x£. Chti-tru'o`ng bao S6ng (1935).

Da viet gitip : Nam-phong, Trung - B&c tan -van,

B6ng-ph6p lh6i-bdo, Kyhl&n bdo,`..

Da xuat-ban : Thcr B6ng-h6 (1932). C6 gdi xudn

(1935).#

HOAN -cau d6 it c6 thtr ti€ng dtro.c au-y€in,

nang-niu nhur ti5ng Nam. Au cting vi ti6ng Nan duo.ng

6' trong canh kh6n-cting, du'o'ng bi nhi§u ngtr6'i r€-

rting. Th6i thu.6`ng con nha ngheo van thtro'ng yeu

cha in? ho'n con nha sang-trong.

Nhung y6u qu6c-van rna den n!]tf D6ng-H6 kE cting

it. That hgc tar n5m mu'6'i lam, mtr6'i sfu ; ttr d6 ngtr6ì

chi chuyen hgc qu5c-van, vi€t qu6c-van, r6i m6` trtr6`ng

chuy€n day qu6c-van. Ca nhdrng ltic ngtr6'i dai co'm bau

ntr6.c cting hgc-trd di cho'i cac vriiig thing-cinh dzt

Phtroing-thanh, cac dao dtr mi?n duy€n-hat, t6i tu6.ng

cting chi vi qu6c-van : ngtr6'i di tim cam-h.Jng vay.

Kh6n n6i, ngtr6'i ra d6ì vao ltic'van-hoe nu6.c nha

dtrong h6i tan-ta. V6n-tinh hi8n-1.}nh, kh6ng d& tao-bao

d§ gay nen gifra ling van in?t cu?c bi€n-dong can phii


c6, ltic dau ngtr6'i cbi cam-tan hi€n minh cho nhtir.g

l€-16ixtra rang-bu¢c. Va ngu6'i cting kh6ng h6 lay the

lam bdrt-rtrt kh6chiu, chtra bao gi6' ngor6'i c6 y mu6n

thoat-ly.

Mac dau, sq' tinh-c6' d5 m6t d6i lan dtra ngu6'i r3

ngoai khu6n-sao. Trong tap « Tho. D3ng-H6 `,7, gifra bao

nhi6u can tro'n-tru mi t5m-th.Lr6'rt.g, tr6ng-r6ng, dc)t-

nhi6n ta gap d6i lt`yi dir5'ng nhir trong fy 5n-niu mSt

linh-h6n. Nhur nhti'iig lb.i thuat-hoai sau khi ming Linh-

Phtrg'ng da thanh ngu'6'i thien-cB :

M6i sàu khan dai cijng tr&i d~at ,.

Ch6n rurQ'u d6nh khuay v6.i nLr6c non.

cdrng flhti.ng 16ii nh6. ban, hoac that-tha :

Khi biet d€-clang, khi gap kh6 ;

Ch6n vui ai nh6 ``ch6n sZ3u chi.

hoac kin-dao :

C6i O@nh dau L>6ng ngoài hi€n gQi ..

i)a lrlai Iàn rbi xuan vffng rmii. +

V6ii n6i thac-mac 5y, v6'i n6i bu6n man-mac 5y,

D6ng-H6 da di xa tru6'rig tho' t(` Nam-phong )] nhi§u lam.

Nhtrng trong tap tt Tho' D6ng-H6 tt, la nhat la bai

« Tu'6i xuan t>, ngu6'i ta c6 th? tu6'ng n6 da 6. dau 1?c

t6'i. D€n khi tac-gis dtra in lei vao tap tt C6 gfi xuan 7j,

(I)tt Mai tt cting la t6ri flgtr`]'i y6u (xem bii tt Nhd Mf.i »trong C6 96i xuan).

D6NG~H6337

ta m6'i thfy n6 tim dtrQ'c hoan-canh tq'-nhien cia n6.

B&i vi [-rong bai tt Tu8i xufn >> c6 cfi b6iig-bet, caì trinh-

trQng trtr6.c tinh y6u rna ca th€-h? tru'6'c day kh6ng

ttrng bi8t : hg quen xem ngu6'i dan bi nhu met thtr

d6 cho,i.

D6ng-H6 van la ngar6ii c&a th€~h? bay gi6' vay. Cho

men phong-trio tho' m6.i vtra n6i len la ngu6'i nhan ngay

du'9'c con dtr6'ng cda m3nh. V6'i phong-trio thol m6'i

tu6Jng kh6ng c6 squ dac-thang nao v€-vang ho'n.

Tar nay, D6ng-H6 s€ chi ca tinh y€u va tu5i tr6.

Ivg6i bdt ctia thi-nhan rieiig au-y€m nha'ng n6i long c&a

ngtr6.i thi€u-nfr, khi binh-yen lang-1e, khi pho.i-ph6.i

yeu-duro'ng. « C6 gai xufn » ctia D6ng-H6 th6-the nhfrng16Ji den d§ thtro.ng, nhfrng 16'i tu6ng nhtr la-1o'i rna van

trong-s?ch. Ta thzy trong 16'i nang cf cai em-diu, cai

mcm-tr6'n, vu6t-ve ctia tinh-ai. Nghe Hang n6i long nao

kh6i]g xieu ? Nh5t la khi Hang k? canh ai-an tren b5i

bi3nta kh6 c6 the kh6ng ci`tng Hang mo'-tu6.ng den

nhfrng canh fy. D6ng-h6 la ngtr6'i thtr nh5t d5 dtra vao

thi-ca Vjet-nan cai vi bat-r]gat ctia tinh yeu dtr6.i trang

thanh, trong ti€ng s6ng.

Ai cftng th5y tt The D6r]g-H6 )t va tt C6 gf i xufn tt

khac nhau xa. Tuy vay, n€.I trong (t Thor D6ng-H6 >t ta

d5 thay kho.i ngu6n thor tt C6 gai xufn )i thi trong tt C6

gai xuan» van con lai-lir]g cii bu6n nhting vanthcr cti. /

I.Oat 1941


C6 gf i xuan

Trong x6m ling tr6n, c6 gai thcy,

Tu6i xuan man-man v€ dao to.Gi6 d6ng mo'fl-tr6'n bang hoa n6',

Ldng gai xuan ki.a van harig-h6J.

Ltrng-thtrng len tru'6'ng bu8i sam clii€u,

Tap-tanh nghien btit, hQc may theu.

Quan den, ao tring, kh=i:n hang nhs,Ng9n x5a ngang vai, t6c b6 d6u.

La rg'p canh xoai b6ng nga-ngang,

C6 em dtrng bu6'c nghi ben dtr6'ng.

Cdi khan ph:ay giot m6-h6i tram,

Gi6 mat long c6 cfing nh?-nhang.

Dan bu'6'm bay qua b5i c6 xanh,

L6ng c6 ph5t-ph6ì bi€t bao tinh.

Voi-vang d8 v6' ben b6' c6,

Thoan-thoat theo li?n dan bit'6'm xinh.

Ao trang khan hang gi6 ph5t-pho',

Nh?-nhang vui-ve net ngay-tho..

Tr6ng c6 h6'n-h6' nhu dan bu6'm,

Thong-tha tr6'i xuan mat nh6'n-nhcr.

Dan btr6in bay cao, c6 tr6' v§,

Stia khan, cap sach 1?i ra di,

Thin-nhien, c6 chfflg long thtrcrng ti€c,

V} btr6'm ngay xuan ¢hfng thifu cbi I

S

D6NG-H6

f`H

Cting x6m ling tr€n, c6 gai tho',Tu6i xuan ho'n-h6'n v€ dao to'.Gi6 d6ng mo'n-tr6'n b6ng boa n6`,Long gai xuan kia nao-ndrc ch6'.

Tung-bdrng hoa n6', b6ng ngay xuan,Rtfc-r5' long c6, boa ai-an.

Nhtr do'j, nhu ch6', nhtf nh6' tu6'ng,D9'i, ch6', ttr6'ng, nh6' b6ng tinh-quan.

Tinh-quan c6 : Zy squ thtrcyng yeu,

Dim-tham, xinh-tu'o'i, lam my-mi§u.Khao-khat dgi ch6., c6 chtia gap,Long c6 cam th5y canh diu-hiu.

#

M¢t h6m, chQ't th5y b6ng tiri.h-quin,Gi6 1?ng, may dLra thoang den gan.

Dang canh tay tinh, c6 d6n bit,V6-tinh may gi6 cu6n xa dan.

G6t iigQc ph5ng-ph5ng c6 du8i theo :tt Tinh-quan em h6'i ! H6'i ngtr6.i yeu i

t` G,i6 may xin d8 tinh-quin lai ;

tt Ch?m~cham cho em n6i it di§u„.. »

Than 6i ! may g].6 van v6-tinh

Cu6n-cu¢n bay tr6n nggn ntii xanh.Nhin ngon ntii xanh, may kh6i t6a,Mat c6, d6i gigt 1? long-lanh.

La rgp canh xoat b6ng nga-ngang,C6 em dtrng bw6'c nghi ben dtrdng.

339


C6.i khan phay giot m6-h6i tram,

Gi6 mat, long c6 nhfrng cam thu'o'ng.

Ldi-thdi ben du'6'ng, c6 ng5n-ngo'.

Ch6n nay, du8i bit bu'6'm ngAy xu'£,

C6 bu6n, c6 ti€c, c6 ngtii-ngam,

C6 nh6' ngay xuan, nh6' tu6i tho' :

« Dan bu6'm bay qua b5i c6 xanh,

« Long c6 ph5t-ph6.i bi€t bao tinh.

tt V¢i-vang dg v6J ben b6i c6,

tt Tho5n-thoat theo li?n dan bu6'm xinh.„.

« Dan bu'6'm bay cao, c6 tr6' v§,

tt Sfra khan, cap sach lai ra di.

« Than-nhien, c6 chfng long thtro'ng ti6c,

« Vi btr6`m ngay xuan chfng thi6u chi |„. tt

*

Ai-tinh nao phai bu6im flgay xuan,

Tinh-ai ngciy xuan chi met lan.

M¢t thoang bay qua kh6ng tr6' lai,

Gal xuan d6 I? kh6c tinh-qufn I

(C6 96i xu6n)

Mua fo

« Chi.€c &o n5m xtra d5 cfi r6i,

Em dau con ao mac di cho.i.

Ban thcr, nhfn dip anh ra chg',

Danh gdi anh mua chi€c m6ì th6i !

D6NG-H6 341

- riang b6ng mai bi6'c mau em thich,

Mau v6.i hang, em da dan r`6i.

Con thu6'c t5c, qu€n ! em chfra bao SKich tdng bao r¢ng, vat bao dai ?

- a hay i nghe h6i rna y€u nhi iThtt'dc t5c anh con ltf a h6i ai.R¢ng h?p, tay anh b6r}`g fm d6,

Ngin dai, ngu'di mdi ti{'a ben vai i ti

(C6 gdi xu6n)

Iu&i xuaft 1

K? tti' khi quen nhau,Vdr'a mtr6'i ba tu'6i dau ;

Tu8i xuan, tu'6i vui str6Jlig,

Nao c6 bi€t chi sau.

Quen nhau thi yeu nhau,Y6u nhau qu5n-quit nhau.

Quay-quan trong mSt t6,Nhgr d6i chim b6-cau.

Ngay thing chi mong cauCan nhau duo'c dai lau.Sum-vay 16flg nhtrng u'6.c,

Ly-bi?t c6 r}g6' dfu.

Mu6n the, van du'9'c th€,Ai kh5o chieu nhau t€,

(I) Bai nay nguy6n a trong Tho Bang-H6 sau lai dtra vaoC6 96i xu6n. Thi-nhan c6 them it nhiGu. .ri€c sao ngudi lei

kh6ng b6 d6i doand6m-ding qua.


Bao nhtrng cu¢c vui ctfdi,

Cdrng nhau cting chia s€ :

« Anh cri ! em mu6n hgc,

Anh hay d?y em doc.

Day em kh6ng ? Hd anh ?

Kh6ng day em, em kh6c.- Em ddrng lam nting chtr !

Hay n6i anh nghe thfr,

Em mu6n hgc chtr gi ?-Em mu6n hgc Qu6c-ngt£ !

Qu6c-r]gfr chfr Vi?t-nam,Nay tho. em, anh xem.~ Anh nghe, em ctr doc !- Tho. rang : tt Anh y€u em ! . . . tt

« Em mu6n day anh th6u,

~ Yeu em, anh phii chi6Ju.

- Chi him, anh thdr lapa,

Nghe 16'i em, em yeu.

Nay i anh theu kh6o chAn,

Ngan may d6i chi€c nhan

Chip cinh tung tr&i bay,

Tram n5m cdng k8t ban.- Ttrcyi-thim btrc lua la,

D6i cbim nhan kh6ng gia,

Db'i minh au cting the,

Ngiy xuan a v6i ta .... »

pbNG-H6 343

« Nay anh ! bu8i thtr-nhan

Em d?y anh hgc dan.- Hgc dan kh6 I ~ Dau kh6 IChi d6i ti€ng nhat khoan i... »

Khoan rjhat d6i du`6Jng to ;

Lay d¢ng d6i long tho.Gay nan khtic Tinh-ai.Khtic dt±t, long ngan-ngo ....

Bu6ng bat tr6n to' trtic,Nhin em, n5m iig6n ngoc,Nan blip m5ng flan-na,Mai nhin, dan chdra thu¢c.„.

tt Anh oì I em mu6n choi,

Non nu'6.c ch6ii nay vui .... ]t

Au-y€m, c.am t.iy d.Wit,

Cdng nhau thu.6'ng canh tr6'i.

Ngay ling, mau hoa c6,

Dam thanh, thd trang g;6.

Cinh trdi v6ì long ngtrdi

Bi€t bao 1àn gap-g6'.

(( Anh i Em mu6n cho'i thuy?n,

Met ngay ta lam tien .... t>

Bu6ng bu6m theo ngon gi6,S6ng ntf6'c nhtrng trien-mien.Tr6'i bi§n canh. 13ng-long,

D6i t5m long rung-d¢ng.K§ vai s€ tapa nhau,

Chap-chdn troiig gir5c in?gg.

34'1 THI NHAN VliT NAM

Ben rdrng, chi€c la ro'i,

MTat nu6'c, canh boa tr6i.Ch6m may bay tan-mac,Dan nhan r6 phtro'ng trdri.

Tr6ng canh, em ngam-ngtii,

Nhin em, anh th& dai,Cim-nghi chuy?n d6'i d6i,Gigt I? bat dau ro.i !„.

Bi£'t doh tdr ham ay,Tu6i 16.n, flgay dan th5y :

Chuy?n bu6n ¢tra den tllu'6'ng,Ngay vui kh6ng c6 may.D6i ldra cfing xa nhau,Tu6i xuan con mai dau.Bi?t-1y nay m6'i bi€t,

Chi xie't n6i thtro.ng dau.Gigt 1? met lan tea,Bi8t bao lan chan-chdra ;M§t lan khi bit dau,Bi€t bao lan sau nfra I

Ch5c, mu.dri may n5m tr6'i,Tram nghin cfrih d8i d6'i,N6i den chuy€n gap-g6',S6ng ngtrg'c lai beo xu6i iCu¢c ddi nhfrng lan-16c,Ti€ng cu6'i d8i ti€ng kh6c.Nao dau ban tre tho,Cting ta ke mii t6c ?

DONG-H6

Bu6n nh6' canh n5m xtf a,L6ng ri6ng nhdrng than-th6'.T6c xanh h6 da bac,Lu6ng ti€c tu6i ngay tho' !

(C6 96i xu6n)

86n c6i h6n

{t ... Em nh6' : met sing iigay mda d6ng,

Gi6 bac ao-ao ti€ng hai-hdng.Theo khe cfra s.6, gi6 th6i fit.Chi nghe ti€ng gi6 rna I?nh-1ting !

Em cu6n minh troiig lan ch5n dem,D?in c6, ch5n b6ng em chf ng 5m,86ng nhur c6 m§t a nh than hangChain vao tram em chay vao long.L6ng em 5m-ap, ho'i I?nh tan ;

Em nim sung-su'6'r]g rna ban-hoan.S6' tay len tram em m6.i bi€t :Hcri 5m au-y€m in?èm h6n ....

... Em nhd : in?t btl6i chi§u mda thu,85y gi6' in? em mat d5 lau.Tr6ng chi€c la ro.i, em d-rfi,Hcri may hiu-hat, em bu6n rau.Mat in?, em mat tinh au-y€m,Lanh-long, em thi€u hcyi h6n 5m.Ddrng ttra ben vu6'n, em ngan-ngo',Tr6ng ntr6'c, tr6ng may, em dg.i ch6' ....Chgt th5y cha em v§ tru6'c sam,Ao qu5fl lam-lap vet phong-tran,

34S

346 THI NHAN

Chay ra mtrng-r6' dira tay d6n,Ctii xu6ng mat dau, cha em h6n,Tar h6m em dtrg.c cha em h6n,Dam-am long em b6't n6i bij6n.Nhung cha em mai ban xu6i ngu'qc,Ray d6 mai day vi?c ban btj6ri.„.

... Em nh6. : met bu6i trua mtia h?,Bu6i trira nang-n6, tr6'i oi-a.Ttf a ctia 16p hgc, em rau-rau,

Nghe ti6ng riu-rit dan chim sau.Tru6'c san, be-b?n em n6-dtia.Rieng em bu6n cam than bcr-vo' :M? mat, con cha, cha {t gap,Met nam chi hai lar, rtf6'c dtra !~.C6 giio, th5y em dtrng met minh, 'Di qua, g9i em n6i stf tinh.Cam tay c6 dit lei ban hoc,An-can, thuro.ng yeu vu6t mai t6c.R6i c6 au-y€m h6n tay em.Long qua cfra ldp co`n gi6 n@m,Bao n6i bu6n-bquc, gi6 tfi6i mat,Cai hon nhtr nggn gi6 6m-d§m.„.

Nay em clang gifra cinh den xuan,Gi6 trang tinh-tdr d€m thanh-tan.Trtr6'c vting trdi bi8n cinh long-long,Ctlng anh trao d6i tinh ii-an.Khoac tay anh di tren bat cat.Cat b5i, trang soi mau tring mat.

D6NG-H6 347

Nghi6ng dau lori-1a ttra vai anh,Ling nghe s6ng b5i dtra rao-rat.Nu6'c may 6m-ai b6ng tr5ng sao,Say-stra em nhin len trdi cao,Bu6ng khtic dan long theo nhip gi6.Gid phtit than-tien, h6n phieu-dao.Met ho.i th6- mat qua, diu-ding,Nhu con gi6 bi8n thoang bay ngang,R6i lu6ng di?n 5m chain tren rna :An-ai m6i anh k€ nh?-nhang. .Nting-niu, em nga vao long anh,Ngan-ngo' ngtrng lar]g giay cam-tinh.T6c em x5a tung, tay gi6 1u6't,Baflg-hoang em nh6' chuy?n sau trtr6ic SDdi em, khoar]g hai mu'cri ri5m hon,Dtrg'c htr6.ng b6n lan fu-y6m h6n,86n lan em thay em vui su6'ng,Mua gi6 d6i.i em d6' lanh bu6n.Nhung, tdr khi em thai hgc r6i,Cdng c6 giao em kh6ng gap-g6'.Ma r6i, ttr d6 em 16'n kh6n,Cha em cting cbfng h6fl em ntia.Ba lan h6n kia em mat r6i,Lan nay bi€t c6 dtrg'c lau dai+Ntr6'c beo, em nghi d6'i chia bi€t,Ma 1? sau em than-thdrc rcyi !~. »

(c6 gdi 7tuah)

'G)

+ m¢ng-tuye-t

a H I N H ten la Lam Thai-Uc (clang le la t'Jt, nt}-sl van nhan t?n minh la Ut). Sinh ngay 9 ]anvier 1918 aling My-dtrc (I.Ia-ti?n). Chi hoc tru.Cyng hat b¥c So-ding,r6i luyen-tap qu6c-van 6i Tri-dtrc hoc-xa.

Hal bai thcy trich sjiu day rtlt trong tap Ph6n huongrdrng.

tE

TRONG nhtir]g ngij'd'i do Tri-dtrc hoe-xi dio-

1uy?n ra thi .Mgivg-Tuy€t c6 dac-sic ho'n ca. Nh6. 6.

D6ng-I16 n6igitm, t6i du'gc xem tap « Ph5n htfongrtrng >> cia nti-sI. Tap thcr bia th€p vang, gi5y tau t6t,

chinh nfr-si vi€t va v€ d§ lam vui rieng trong khu€-

ph6ng. Net btit hoa-m9, net v€ ph6ng-tdng, thinh-thoangi:}i chen vao it cau chti Han ctlrig ctia Mong~Tuy8t, thtrc

la met cai thti cho ngtr6'i xem.

Cdn tho', hoac nh?-nhang hi-hall, hoac ham-=ijc 1£m-

ly, hoac nn6'-nhung bit-ngat, hoac x6n`-xao r?o-rt.rc, t8ng

chi la 16ii met thi€u-ndr, khi ttr-tinh, khi 6tia-gidn, khi

t? 16ri.g ngtr6'i yeu. Ngirdi xem tho b6ng th5y long run

run nhu. kbi dtrg`c doc thu tinh gtii cho met ngtr6'i ban :

ngudi th5y minh d<5 pham vao ch6 ri€ng tay ctia met

tarn-h6n, trong tay du6'ng lihtr dtro'ng nan ci in?[

niim an-ai.

Nhtrng c6 met di?u ding stly-nghi : ngu'di thi€ti-tit~r

trong tap tho' nay c6 lam cho tf. qt!en nhti'iig thigu-1;t£

vl€T NAM MeNG.TuyET 349

do tri tu&ng thi-nhan dan 6ng tao ra kh6ng ? Nang,

m¢t ngtr6'i dan ba thi¢t, nang c6 dan ba ho'n nhtrng

ngtr6ì dan ba trong ttr6.ng-ttrg'iig kia kh6ng ? Dfu sao,

c6 nhtrng 16.i tho nhtr cau sau nay ti canh xuan :

Ch6n bu"ong khue, xuân den th5m em

hay nhtr bai de tang b§ Vi?t-Phap ttf-dj8n 1, nhffng 16.i

tuy binh-di rna c6 met v€ yeu-ki€u ri6ng ttr6.ng ngdi btit

dan 6ng kh6 c6 th? vi6t ra dtrgc.Aoot 1941

DLrong lieu tan thanh

Tran trQng mac giao hanh khach thdDoan trtr6'ng tinh tqu k} an can

LE BfcH-NCO 2

« Duro'ng lieu mur6'i bai 7> 3 ch6p gdri anh.

Ly-hoai, ai kh6o gqi cho minh.

Bich-ng6 au cdng long th6n-ntr

Chung v6.i nghin xtfa met m6i tinh.

« Ben dudng, qua lai bao nhi6u khach ;

« Rieng b€ canh xuan dua tang nhau.

tt Sung-str6'ng Giang~nam cllang ph6'i ngtfa,

tt Thing ngay b6ng li6u rfi to' sau„..

(I) Trich theo day, (a) M§t ngirbi bafl chi than cia Phan-thanh-Gian. (3) Tho ctia L? Bfch-Ng6 tang Phan-thanh-Clan.


a Li-lur6't dQ'i ngay xuan trd l?i ;« Ngay xuan tr6. lai, h6i bao ngay I« N5m canh lank-leo kinh su'o'ng gi6,« Ngdi-ngam tan xuan hoa rting day.„. a

Net mtrc vdra kh6, 1? u6.c dam,L6'i xtra them gQ'i m6i thuo'ng-tan.Bi?t-ly con ban d6ì danh-si ;

Hu6ng ch6n bu6ng the khich chi kin.

(Ph6n huong rdrng)

V} anh Tho~Xuan

d€ tang anh D6ng-H6 b§ Viet-Phap t¥-dj6n

Vi ai, d6 tang s5ch cho ai ;R6i lai vi ai, cam-ta ngtf6'i :

86'i sg' nha tho' iigheo d€n chfr,Yeu nhau, dua tang may mu6n 16'i.

Ti€ng nhs, cda sam kho v6-tan,Mac strc tieu hoang, mac strc cho.i :Mua b6n phtro'r]g tr6'i may ntr6'c a?p,Mua nghin n5m canh c6 hoa tiro''i.Hay con thtfa-thai, tieu chtra h€t,Mua lay, tram-gian, ti€ng kh6c ctr6'i.

Trtr6'c hgt, d5 mua r6i met m6n :Thanh Phuo'ng~huo'ng di§m m6i tinh dai.

(Ph6n huong rtrng)

0

tS nguy6n-'xdan-buy

SINH ngay 15 |uillet 1915 d' ling Dting-quy5t,huyen Y-yen (Nam-d!nh). Hgc d Nan-dinh. Hien day hoed Ha-n6i.

Da vi6t girip : D6ng-t6y, Phv-no thai-dam, Nh¢t-f&n, Tan lhi6u-ni6n, Hanoi bdo.

Hal bai thcr trich dtrdi day rt]t trong tap Huongxuan chua xu5t-ban.

*

Ctr m6i chi6u Nguy6n-xuan-Huy lei ra ng6i 6'met m6m d6 tren b6' song Van (Ninh-binh) d8 s6ngnhting gi6. than-tien trong tu6'ng-tug'.ig v6'i met ntrhgc-sinh c6 gap qua vai lan. Thi-nhan con nh6, ngu6iitinh trong mong lei nh6 ho'n. Thi-nhan s8 day chongu6'i yeu hQc. Hai ngtr6'i s6 s6ng chung v6'i nhau, au-

y€m nhau, nhtrng cting gi6i nhau, dba nhau va chcri v6.inhau dd mgi tr6 tr6 con.

T6i tir6ing phai theo Nguy?n-xuan-Huy 1 thuat lei

gi5c m¢ng tinh fy m6'i c6 the hiau dtrg'c hai bai thoitrich dtr6.i day, nhat la bai tt Gian nhau t> rna bio « Phq-

ni} th6'i-dam j> h6i 6. Phan-Kh6i chd-trtro'ng dem sinhv6'i bai « Tru.6'ng - can hanh » ctia Ly-Bach. T6i s€

kh6ng c6 cai tao-bao cda 6ng Phan, nhung t6i cting th5ytho Nguy6n-xuan=Huy hay lam. M6i tinh 6' day n6 vtrathanh-sach nhu tinh ru?t thit, vdra n6ng-say nhtr tinh

yeu. Tinh ay, met db'i ngir6.i ta chi c6 thi nu6itrong meng mat lan, khi long xuf n m6'i nh6m va ngudi

(I) Van-hgc tqp-Chi (1935) ra ngay 8 ]uin.


ta con gidr dtrg'c cai trong-trang c&a tu6i ngay-tho..Chdng ta - nhtrng ai kh6ng con tu8i ay ~-- xem tho'Nguy6n-xuan-Huy s6 dtrQ'c hu6'ng chtit gi6 trong lanhth'6i ve tdr thd.i mtr6'i tim.

Octobre 1941

Gian nh@u

H6m no em bi€ng hoc,Khi€n cho anh bat-binh,Kh8 danh em cai thtr6'cVao ban tay xinh-xinh.

Anh nhi€c em tt bi€ng ltr6'i »,tt Ran mat >> cting « kh6 d?y j> ;

R6i I? em chan-h6a,R@i long anh te-tat ....

Gian anh, em i-rtiTar h6m d6 rna di :Anh h6i, em kh6ng clap,Anh cu6'i, em ngoanh di ;

Cho'i tt Di tr6n di tim }>,

Em kh6tig cho'i v6.i nfra ;Khan dao em clang th€uCho anh, em b6 d6`.

H6m nay em da cu6Ji,Nting-niu d8n tt xin 16i i).

Du'9'c tha^ anh lam cao :" Sao em kh6ng gian m5i ? »

(Huong xu8n)

NGUVEN.XuAN-HUY +353

Em dLrong theu. . .

Em du'oing theu ben cdra,

Mo'n-m6'n tram v€ xinh.

Anh gh6 den ng@i canh

Vu6t gh?o lan t6c xanh.

Gist tay, em s8 trach :

« Cho Ha theu di anh I tt

Kh6ng nghe, anh car nghich.

Em btrc, nan tay anh :

« Vi t6i d5 treu Ha« K6t an tay phii gidr ;

tt Bao gi6' bi€t h6i 16i

t` Htra chdra di thi tha ».

- t{ Kh6ng, chi chtra dad, em,

tt Vi em d?p lam 5y.

tt Mu6n em gifr su6t db'i

a D§ ng6i c?nh em m5i )).

(Huong xuan)

a

+ hang-phuocFng 1

Vq 0. Vti-ngoc-Phan. Con a. Le-Du. Sinh nanI9o8 d ling N6ng-son (Quang-nan). Hoc chfr Han baytim nan. Chtr Tay chi hoc den lop nhat.

Da clang tho : Ph¥-ntr tan-van, Ngdy nay, Hd-n?itan-van, Ban-bd.

#I

•: THO Haiig-PhL~o'ngctlngm¢tgigngem-diu, ngot-

ngao nhu thcr Van-Dai. Nhurng it d5u-tich tho' Dtrdng

va thanh-thtrc ho'n. Nhu' do?n cu6i trong bai tt Long

qu6 t> trich theo day ldi tho' thtf c y8u-di?u d6 thtfo'ng.Hang-Phuo'ng mueyn 16'i chin d8 n6i n6i long minh.Nhung thquc ta kh6ng con bi€t .day la 16.i ngu6'i hay 16'i

chim. 86'i m6i tinh 6' day nh?-nhang qua, trong-treo

qua. Ngtrdi thcy tu6'ng chtrng d5 bie'n thanh chim„..Tinh que c`dn dua thi-htrng cho Hang-Phij.o.ng nhi€u

lan nfra. C6 khi n6 lan v6'i long thucyng n,gu6'i in? d5khuft : `

Ngay nay ben kh6m trdc

Em I.hcr kh6c rung-rtrc ;

Tim m€ bi€t tim dau ?

Tr6'i xanh xanh mat mau..„

C6 khi n6 chi la tinh liru-1uy8n cf nh que-htro.ng :

Ai vE} c6-quan cho ta nh6n

Cdri chtit long thurang nh6 n&i sang.

(I) mng-Phucrng la ten, kri6ng phai bi¢t hjeu.

H A N G - p H ir a N G 355

mng-Phuo'ng rat men cinh. Ngtr6.i au-y€m nhinnhfrr]g ltic tr5ng len :

Sang-{rLrng m6i ng6i nhs ai,

D6i chim ng6 bug.I ban rna.I, gist mlnh.

nhi}ng ltic binh-minh :

Surcrng .dam còn dQng iran canh,

Rung-rurng hat ngQc, long-lanh nhin tr&i„..

vas

N6ch {IJì}ng d6i lif a chim sâu,

N%m {rong t6 ~am, thb d"au nhdn-nha ....

Nhfrng btrc tranh nho-nh6 £y do'n-so rna xinh-ttro

lam sao ! H6n thi-nhan au ctlng the.

D6cembre 1941

Long que

Tang V. N. P.

Xura kia em 6' ben tr6ì,

Ngay-[ho chua r5 cu¢c ddi la chi,

Mac cho r]gay th5ng tr6i di,

T6c may nao bi€t c6 khi bac dau 1

Chin non 6' ch6n rdrng sa<j,

Quanh minh chi th5y met mau x]nh-xanh.Bi{ih-minh bu8i 5y gap anh,

R& em ra ch6n d6-thanh xa kho'i.

Y€u anh, em h6a yeu d6'i,

Theo anh chip canh tung tr6'i bay cao,


Ann dua em den vtr6'n dao,Mau tu'cri, sac than, em nao dam che.

Nhu.ng em lu6ng nang long que,

Nh6' thuo'ng cinh cti b6n b8 ntii non.

Nh6' no'i lang x6m con-con,

Nh6' htrcyng Gay qu6 chon-von tr6n d6i ;

Ban xua, nh6` y6n tha m6i,

Canh xira, em d6 trong h6i con tho' ....

Dudng xa, ngoanh lai ngfm-ngo',

Tr6ng theo may trang than-th6' mat xanh ....

(Hd-n§i fan-van)

0

+ nguy6nqfof nh

S I N H Ham 1919 a lane Thieri-vinh, huyeri Vq-bin

(Nan-ditih). Kh6ng h6 hoe a nhs trtr6.ng, chj h?c a rihiv6i cha va cau.

Lam tho tdr n5m 13 tu6i. Da lam gin m6t nghin bii.DtrQ'c giai khuy6n-khfch ve thcy cda Ttr-l¥c van -d.innam 1937.

Dadangtho : Ngdynay, Ti6u-thuy6t thdr ndm,

Nam-cu6ng.

Da xuat-ban : L6 bu'6c sang ndang, T&m ban t6i

(L€-Ctrdng, Ha-n6j, I94o), Huong c6-nhan (A{h2u, Ha-nSi' 1941).

#

6, m6i chting ta d€u c6 m¢t ngtr&i nha qu6. Cai

ngh6 lam ru?ng va cu¢c d6'i binh-di cda ngtrdi lam ru¢ngcha truy6n con n6i tdr may nghin nan d5 5n sau vaotarn-tri chting ta. Nh.Lrng -kh€`n hay dai - chtiflg t3ngay met c6 lia xa n€-n€p cti da hang di t6'i ch6 rna ta

99i la van-minh. Dau sao, nhtrng tinh-tinh ttr-ttrdflg tah5p-th¥ a hgc-dtr6'ng cam-d5 ta, nhtrng cai phi€n-phdrc

cia cuOc d6'i m6'i 16i cu6n ta, r}6n 6' m6i chting ta tigtr6'i

nha qu6 kia v6n khi6m-t6n va hien-1anh it c6 dip xu5t.dau l¢-di€n. D6n n6i c61tic ta ttr6'flg chang d5 ch€t r6i.

a Nguy6n-Binh thi kh6ng th6. Ngtrdri nha que` cdaNguy6n-Binh van ngang nhien s6ng nhtr thtf6'ng. T6imu6n n6i Nguy6n-B{nh van con gitr dug.c ban-chat nha

que iihi€u lam. Va tho. Nguy6n - Binh d5 danh thtrc\


ngtr6'i nhs qu6 van 5n-nfu trong long ta. Ta bang thfy

vu'6'n cau bqui chu6'i la hoan-ciiih tu'-nhi€.1 cila ta va

nhfrng tinh-tinh dcrn-gis n ci'ia dan que la nhi}rig tinh-

tinh c5r}-ban cda ta. Gis Nguy6n-Binh sinh ra tl]6'i trtr6'c,

t6I. chic ngir6.i d~i lam rihfrng can ca-dao rna dan qu6 van

fiat quanh n5m va nhfrng tac-pliam cia ngu'6'i, bay gi6.

d5 c6 v6-s6 nhfrng nha th6ng-thai nghien-ctru. Hg

chfng ng6't 16'i khen nhtrng can nhu` :

Nhs em c6 mat gi5n tràu,

Nhs anh c6 mat hang cau lisn-phbng.

Than Doai thÌ nh6 than D6ng,

Cau than Doai nh6 tràu-kh6ng than n5o ?hay:

Long anh : gi6ng ngQt tro[lg vco,

Tr5ng thu trong v8t bipen chi"eu trong xanh;

Long elTi nhur by.I kinh-thanh,

Da-doan v6 ngu.a chung tinh I)6nh xe.

Ti6c thay Nguy6n-Birth lei kh6ng phai 1`} ngu6'i

thdrj xira ! C.4i d?p kin-dfo cia nht~£ng van tho' Nguy6n-

Bir`h `t.dy cam duro'c m¢t s6 d6ng c6ng-chting m¢c-mac.

kh6 lot vao con mat cic nha thong-thai th6'i nay. Tinh-

c6' c6 doc tho' Nguy6n-Bjnh hg s6 bao : tt Thcy nhtr the

nay thi c6 gi ? >> HQ c6 ng6. dfu d5 b6 ro'i met dieu rna

ngtrdi ta kh6ng the hiau dug'c bang ly-tri, m§t di€u quy

v6-ngan : h6n xtra cda dft nu'6'c.

K6, met phan cting la 16i thi-nhan. Ai bao ngtr6.i

NGuyEN-BiNH 350

kh6ng nha qu€ hfn ? Ngtr6Ji d5 biGt trich ngtfai

gil qlJe : ,Iloa chanh ri& d viJ.(`yn chanh,

Thay u lrinh v6i ch&ntg mÌnh chan qua.

H6m qua em di tlnh vè,

Thgf;g°c::n]:3n"g9;::°'c:::b::%:t"i;'::,.nht€u|ifllam. D5u thi-thanh chf ng nhfrng r]gu6'i mang tren quan

io, n6 con in vao tan trong h6n. Khi ngu'6'i than :

Dffi c6 con gì tu.cr; d?p na'a,

Bui3n thi d3n k`h6(, ch6t thÌ chfjn.

Khi ngudi ta canh xuan :

Da th~ay xuan va v6i gi6 d6ng,

V6i tren mau m€'3 96.I chtra ch"ong.

Ban hien hi]ng x6m, c6 hàng x6m

Nglf6c mat nhÌn tr&i d6i in;3t trong.

ta thfy ngtr6'i kh6og con gi que-mtla ntiJa.

The thi nhdrng cau tren payT n6n b6 di u ? Ai \ns

the. Nhu'ng vi c6 nhtrng cau 5y rna ngtr6'i ta kh6 nhan

th5y cai hay cda nhtrng cau khac c6 tinh-cach ca-dao.

Tfianh ra cai dac-sic caà Nguy6n-Binh, ch6 Nguy6n

Binh ho'n cac nhs tho. khac, it du'\g'c ngtr6'i ta flh3n

tbzy. D6 la met di€u clang vi Nguy6n-Binh phan-nan.

Ding trach chang la gitra nhfi'ng bai gi6ng h?t ca-dao

ngtfdi bang chen vao rn§t d3i ldi qua m6'i. Ta. th5y kh6

chiu nhtr khi vao met ng6i chda c6 nhtrng ngon den di€n


tr6n ban they Phat. Cii 16i gap-g@ 5y cia hai tn6Ji-d?i

rgt d€ tr6. nen 16-ling.

AoO' 1941

Turong . tar

Th6n Doai ng6i nh6' than D6ng,

M¢t ngu6'i chin nh6' mudri mong met ngtr6'i.

Gi6 mu'a la b?nh c&a tr6'!,

Ttro'ng-ttr la b?nh cia t6i y€u nang.

Hai th6n chung lai met ling,

C6. sao ben 5y chang sang ben nay ?

Ngay qua ngay lei qua ngay,

La xanh nhuom d5 thanh cay li vang.

Bio rir]g cach tr6' d6.giang

Kh6ng sang la chfng du'6'r]g sang df dinh.

Nhtrng day cacb met dau dinh,C6 xa-x6i may rna tinh xa„x6i„..

Ttrcrng-tu thtrc n:5y Gem r6i,

Bi€t cho ai, h6i. ai ngtf6'i bi€t cho !

Bao gi6' b6n m6'i`g5p db ?

Hoa khue-cac btr6.in giang-h6 gap nhau ?

Nha em c6 mSt gian trau,Nha anh c6 met hang cau lien-ph6ng.

Th6n Doai thi iih6' than D6ng,Cau than Doai nh6' tratd-kh6ng th6n nao ?

(L6 bu6c song ngang)

NGUY£N-BiNH361

Hal long

L6ng cm nfitr q.Lian b:in hang,

Dtrng chan cho khich qua ding rna t,h6i.

Lbng anh nlitr ming be tr6i,Ch: v8 met ben, chi xu6i met chi?u.

Long anh nhu bian s6ng can,Chi'ra mu6n con ntr6`c ngan con sang da`:.

L6ng em nhu chi€c la khoai,

D8 bao nhieu nu6'c ra ngoai bay nhieu.

L6ng anh nhtr hoa hu6'ng-dtro'ng,.

Trim nghin d8 lai met phtro'ng mat tr6'i.

Long em nhtr cfi con thoi,

Thay bao nnieu su6t rna thoi van lanh.

(L6 bu6c song ngQng)

Gi5c mo' anh 16i db

N5m xtra ch6' chi€c thuy?n nay,

Cho c6 sang` b5i tu6'c day chi€u chi€u.

DE t6i mcr m5j, mo' nhieti :

a Tu'6'c day se v5r]g nhu§m dlau, ta di.

Ttrjig-btfng vua m6' khoa di,

T6i d6 quan Trang, vinh-quy v? ling.V6ng anh di trLI.6.c v6ng nang ....

Ci hal chi€c v5ng r.i`jng sarlg met d6 )j.

D6n ring dam. cu'6'i c6 to,Nhi trai thus chin chi6c d6 d6n dau.


- Nha gal an chin nghin call,

Ti6ri treo ti§n cur6'i chdrng dau chin r,ghin„..

Lang-thang t6i dam bf ii thuy§n,

C6 ngudi tra chin quan ti?n l[?i th6i }.+,,,,,,

(T&m-h6n t6i)

Lang~!gr

Ling-gi€ng d5 d6 d5r; dau,

Ch6' em 5n clap mi€iig trau, em sang.

D6i ta cting 6' mat ling,

Cling di mat ng5, v{:3i-vang chi anh ?

Em ngheLhg n6i mong-manh,

Hinh iihur hg bi€t chtir}g minh ..+ v6i nhau.

Ai lam ca gi6, dit cju,

May h6m su'o'iig mu6i ciio trau d8 non ?

(T6m-hen 16i)

Quan Tr?ng

Quan T1.ar)g di ban 19flg v:i.tig,

C6J theu tarn la qua lar7.g Tra]ig~{3ghiem.

Mcì ngu6'i h6'n-h6' ra xem,

Chi duy c6 met c6 em ho'i bu6n.Tdr flgay c6 chfrLi thanh~h6n,

Ttf ngay anh kh6a hay con ham-vi ....The r6i vua m6' khoa thi,

The r:^]i quan Trang vinh-quy qua lang„..

(lam-hen t6i)

NGuyEN-BiNH 363

Xa cach

Nha em cich b6n qua d6i,Cfch ba ngQn su6i, cach d6i c<4nh rdrng .

Nha eni xa c&ch qua chdrng,

Em van anh day, anh dtrng thu'cyng em I 1

|T6r,i-h6n ;6i)

Nggr5.i hang x6m

Nhs t\ang 6J c?nh nha t6i,

Cfch nhaiLi cfi dau mting-to'i xanh r6'n.

Hai ng`.~6'i s(5ng gifr<i c6-do'r`,

Nang nhu' cding c6 m6i bu6n g{6ng t6i.

Cia ddrng c6 dau mdflg-tcyj,

Tha nao t6i cting sang chcri th5m nf ng.

T6i chiem,bao rft nh€~nhcir.}g ....

C6 con buctm tfing thu'6.:ig sang ben flay.

Bu6'm o'i I Bit'6Jm hay vao day I

Cho t6i h6i nhs cfu nay chtit th6i„..

Cha bao gi(y th5y-nang cif.6.i,

r`Tang hcìig tcr ir6't ra ngoai mf i hidri.

Mat nang dam-dim ti.6r,g len ....

Con bu.o`m-btr6'm tririg v8 ben 5y r6i !

86ng dtrng t6i th5y b6i-h6i,

T6i bu6n tp h6i : w Hay t6i yeu Hang ? tl

(I) Thi-si m6i sdya lei. Trong quy6n Tarn-h6n t6i :Em van ianh day, anh ddrng y€u em.

364 tHI NHAN Vl£T NAM

-Kh6ng, tdr\ an-i{ 16.-ling,

Tinh t6i thafl lanh trotan lam sao? `Toi hong nang cha cat vao,

Con buo'm-bu'6'm trang h6m nao cdng sang.

M5y h6m r,ay chf ng thgy nang,Gia t6i cting c6 to. vang rna hoiig.

Cai gi nhtr th8 nh6' mong ?

Nh& nang ? Kh6ng ! Quy€t la kh6ng nh6' nang IVang, tar an-ai 16.-ling,

Long t6i ri6ng nh6' b?n vang ngay x'Ja.

Tarn-tim tr6'i ct~ d8 mu'a,He't h6m nay nti.a la vdra b6n h6m.

C6-do'n bu6n lei them bu6n ....Tanh mtra btrcyrn-bu6`m bi€t con sang cho'i ?

H6m nay mua d5 t?nh r6i !To' kh6r]g hong ntra, bu6'm ltrdi kh6ng sang.

Ben hien vaii vaiig b6ng nang,Rung-rtrng ... t6i gtic xu6ng ban rirng-rirng.`..

Nh6' con btf6'm trang la-lting !ivh6' to vang ntra, nhirng kh6ng nh6' nang.

H6i o'i I Bu'6'm trang tcy vang !

Mau ve rna chiu tang nang di thoi iD6m qtia nang d5 ch€t r6i,

Ngh€n-ngao t6i kh-'` -..... Qua t6i y6u narig.

H6n trinh con 6' tran-gian ?Nhap va bif6'm trang rna sang ben nay i

{Tdm-hen t6i)

N G UYE N-B iN H '6.i

Xuan ve

Da th5y xtian v§ v6.i gi6 d6ng,

V6'i tren mau rna gai chtfa ch6ng,

Ben hien hang x6m, c6 hang x6m

Ngtr6'c mat nhin tr6'i, d6i mat trong.

Tdrng dan con tre chay xun-xoe,

Mu'a t?nh, tr6'i quang, nang m6'ibhoe.

La n5n, nganh non ai trang bac ?

Gi6 ve ttrng trSn, gi6 bay dj ....

Thong-tha nhan-gian nghi vi€c d6ng,

Ltia thi con-gai mtrg't nhtr nhung.

Day vtr6'n hoa btr6'i hoa cam rting,

Ngao-ngat htro'ng bay, btr6'm v€ vdr]g.

Tren dtr6'ng cat min, m¢t d6i c6,

Y6m d6, khan than, tray h6i chtla.Gay trtic dat ba gia t6c bac,

Lan lan trang-hat 'ni?in Ham-v6.

(T&m-h6ii 16i)

®

dy vti hoang-chircrng

S I N H ngiy 5 Hal. 1916 a Nan-dinh. C6 tang tti-tai tay. D5 theo hoc trur6'ng Luat, nhtrng lei bb d6 lam

ph6 thanh-tra s6' H6a-xa mien Bic hcrn mot nam. Daytir mat do, sau d;5 c6 theo hQc bar^ cdr-nhan to5n-hoe.

Da xuat-ban : Tho say (I94o).

*

Y gis VG rloang-Chuo.ng dinh n6i cai nghi?p nhfrng

thi-hao xtra cda D6ng-A : cat righi?p say. Ngtr6'i say dd

thdr : say rirgu, say dan, say ca, say tinh dong-du'a.

Ngu6'i I?i con tt ho'n >> c8-nhan nht}ng tht} say m6'i nhap-

Gang : say thu6c phi?n, say nhay dam. 85y nhieu say-

stra d€u r,u6i bang met say-stra to ho'n mgi say-stra

khf c : say tho'. Vfi Hoang-Chtro'r]g c6 cfi dung-y mu6n

say da^ lam tho.. Cai dqr]g-y 5y kh6r]g kfi6i c6 hai.

Nhung met lan kia, bu6'c chan vao ti€m nhay, ngu'6.i b6

quen dttng-y lam tli.o. ngoii cfra, va lan ay ngu`6Ji da lammat bai tho` tuy?t flay.

T6i yeu nhfrng van t{io' ch€nh-cho5ng, lao-dao rna

nhjp-nhang theo di€u ken khi6u-vtr : i

.,..+......,.

Am ba g&n-gp.n nlid,

Anll sang [ihai pha.I dvan„.. .

Btf;n tLr&ng giJ.erng diisn-di3o bi3ng giai-nhf}n.

Lu.I d6i va.I, ti€n d6i chan,

Ri6t d6i tar, nga d6i than,

V0 HOANG-CHU.ONG '369

San g6 trcrn ch6p~ch&n nhur bifuen gi6 ....

Qua la nhff ng van tho. say.

Cai dting-'j lam tho' Vtr Hoarig-Churong cting con

b6 quen it lan nt~rci.

K8, cai say-sijra cia 'Vti Hoang-Chu'o'ng la met thdr

say-sua c6 chi}ng mquc, say-sira in.i kh6ng hf n la tri.ty-

1?c, mac dau ttf say-sit'a d6n trti,y-1?c dtf6.ng c,{iang dii

chi. Nhung trqy-lac hay say-su.a d€u mang theo met

ni€m ngao-ngar]. Ni§m ngao-ngan 5y ta v6n da gap trong

tho.xtra. Duy 6. day n5 c6 cii v! chua-chat, nan-hgc,

va bi-ddt ri6ng.

M6i lan n6i d€n h\^>n-nhan, Vtr Hoar:g-Chircrng c6

gigng khinh-bl v6 cting. Ngtr6.i thzy h6n-nhan chi la st.rchur]g-cha cda hai xfc-Chit, met stf ban-thiu da lam dcr-

day bao m¢ng d?p cia tu'6! hoa-nien .:

Ha.I x6c-thi.t lan vao nhau me m3i,

Chtlt thcr-ngây can lai cang vda ch6n.

Khi tlnh day, biln nha ncri H?-gi6i

D5 clang len ngsp qua ndra link-h6n.

Kh6n n6i I Thoat~ly dirgc h6n-nhan cring mgi tr6i

bu?c khac, nao ngtr6i c6 tim dirQ'c hanh,-phtic, ngtrdi

chi thay boi-vO. :

M€nh-m\6ng dau d6 ngoai v6-tan

M¢t c6nh thuyèn sayJ?c hu.6ng dam.


Con thuy§n say kia ch{nh la linh-h6n va cu¢c ddi

c&a thi-nhan. Rtit lai, hy-vgng cao nh5t cda ngtr6.i la

quen. Qu6n h€t thay trong nhtrng thri l9'm gigng cdakhach ling cho.i :

Hay but^jng I?i gi3n day lan t6c r6j,

Sat g"an day, gan ntra, cEip m6i dien,

Rbi em se diu anh {ren c6nh kh6i,

Dud h6n say v"e tan cu6i tr&i Quen.

Sepfembre 1941

Say di em

Khtic nhac hang em -a;,Di?u ken bi€c quay cu6ng,

M¢t trdri phgn hu'ong

D6i ngu6'i gi6 stro'ng,

Dau xanhS lan -dan, cttng x6t -thLrong, cang nh6.

thtro.ng,Hoa xtra ttro'i, tr5ng xtra r]g9t, g6i xu'a k?, tinh

nay sao h€o IH6n ng5 1au r6i nhung chan con d€o,

Long tr6t nghi€ng rna bu6'c van du-ducyng.

L6ng nghieng tram h€t yeu-dtro'ng

Btr6'c chf n con nhip Ngh6-thu6'ng 1£ng-1cr.

Anh den tha-thu6Jt `

Lung mem, nao..nu¢t ding t,cy.

Hang chffl la-1u6it

De-me, h6n gdri canh tay hdr.

\

V 0 H a A- N C`, - C H u a N a 371

Am ba gan-g9'n nh6,

Anh sing phai phai dan„..

86n tirdng gtrcyng di€n-dao b6ng giai-nhan.

Lui d6i vai, ti€n d6i chan,

Ri6t d6i tay, nga d6i than,

Sin g6 tro.n chap-ch6`n nhu bi8n gi6,

Kh6ng bi€t nffa mau xanh hay sac d6,

Hay them say, con d6 rtrg'u ch6' ta i

C8 chtf a kh6, dau chtfa nang, mat chtra hoa,

Tay in?in-in?i, bu6'c can chua ch€nh-choang.

Chtra cu6i xtr M6-ly, chtra cdng tr6'i Ph6ng-clang,

Con chua say, h6n khit van them men.

Say di em i Say di em I

Say cho lo.i-1a ann den,

Cho cting btfc nga-nghieng, di€n-r6 x&c-thit.

Rugu, ru'9ù ntia, va quen, qu6n h€t I

Ta qua say r6i i

Sac nga mau tr6i..„

Gian ph6r,g kh6ng ddrng vffng,

C6 ai ghi hu-anh sat k§ m6i ?

Chf n r5 r6'i

Quay-cu6ng chi dtfQ'c nfra,G6i m6i gan ro'i 1

Tror]g men ch£'iy, giac-quan vdra ben ldra,

Say kh6ng con bi€t chi d6ì.

Nhung em o'i,

372

Bat tr6,i nMa tru6'c mi`t

D5t tr6'i nghieng.-rigfra,

Thank Sau kh6ng sup d6, em o'i i

Qu€-n

(Thcsay) fy¥

.. -: -_,

Da h?n v6'i e2`,1 rsi ; 1:h,:mg ttr6.ng ti8c

Qii~5ng d(yi xtra, khf`rit¥ t!iari kh6c gi dau iHay bu6nfi, I;;ti g,all day i:in t6c bi€c,

S;'it g3n da`j/, gan ritra, cap m6i nau.

Den my l{?iih, tiiii. em tr€n gac t6i,

Trong t.iy erii clang ca thang n5m thtra,C6 18 dau tfni-1i.nth can trQn 16i

D8 di v6 Cay~dang nhtrng thu xtra.

Tren n€o Zy, to'i-b6'i, -anh da bi€t ~.Nhfriig tinh phai ciuy€n cia, m¢ng tan-tanh.

Tren n€c> 5y, s8 ttr mu6n day huy?t,AiLan xuà vting d?y n{u chan anh.

Kh6ng, em a, kh6ng. con can-dam ni~ra,

Kh6ng ! ngti.6n yeu, su6; 1€ cting k!i(`j rtH',

Em hay d6t gitìm anh trong mat 1`,!'a

Chi'itt it'if -tu con s6t 6' d6i m6i.+..

I-jay bu6ng 1?i gan day lan t6c r6i,

Sit gf n day, gan nfra, cap m6i di€ri,R6;. em s€ diu anh tren canh kh6i,

Du'a h6n say ve tan c.Li6i tr6'i Qt!€n.

(Thc, soy)

V0 HOANG-Cllu.ONG 373

Phuong xa

Nhs nco r6i, thuyen oi i xin mac s6ng,X6 v6 d6ng hay dat t6'i phu'o'ng doai,Xa mat dft, gitra v6 cting cao r¢ng,L6ng c6-do'n, cay-ding, hga dan vo'i.

Lti chtingta, i?c-loai, dam bay dtra,Bi que-htro'ng ru6ng-b6, gi6ng-n6i khinh,88 v6-tan sa gi phuo.ng-htr6.ng nfra,Thuy6n o'i tnuy?n i theo gi6 hay lenh-denh.

Lti chting ta, dau thai lam th€-ky,M?t d6i ngtr6'i u-uat n6i trot-vo',D6'i ki€u-bac kh6ng dung h6n gian-di,Thuy§n cri thuy€n i xin gh6 ben hoang-scr.

Men da ngam, ben ta ch6' nang tit,Treo bu6m cao cting cao ti8ng h6 khoan.Gi6 d5 ri8i, nhip gi5rig chi6u hiu~hit,

Thuy?n oi thuy€n I theo gi6 hay cho ngoan.

(Tho say)

Nghe hat

Phach nggt, dan say, nem kh6i 5m.Ti€ng ca bu6n n'6i gitra chtrng d6m.tt Canh khuya dua khach„. )). L6'i reo ngoc.

Mo' gai Tarn-dtfo.ng thoang ao xiern.Ai i? nghin thu, xa tan c5i,Sen vang nhtr d¢ng ph5a chau li6m.Nao-nao kh6i bi€c hal thuo'ng flti ;Tr6' g6i, boa le riiiig tr:;rig them+

(Tho say)

+ mSng-huyenz

S I N H d Hue nan I919. Hj?n hoe ban tfrtai dr Hi-n6i.

D5 clang tho : Trdng-an, sang Huong.

Bai thcr trich sau day rdt. trong tap Rung d§ng chtra

x.ddt-ban.#

TH 0 M§ng-Huy€n c6, d6i ba bai d5 den v6'i t6i

nhtr met hcri gi6 hi§n-h6a. T6i nghi den hcri gi6 ngan

n5m van diu-hiu tren song Hircrng.

Trong ldri thcy hiu-hit mat linh h6n yau-di?u va

lJu6n bu6n, hay thucyng ngtr6'i rna ctir]g rat d6 thtrcrng.

N6 kh6ng tram ngap, kh6ng lan ap h6n ta. N6 chi nh?-

nhang, chi am-than va e-I?. Ta ddrng n6i to, dtrng

bu'6'c nang, hay ling h6n ta lei d6 d6n lay h6n ngu6'i.

Ngay ng, tfli-nhan v? th5m nha met c6 th6n-nfr

s6'm tar-tram. Ngtr6'i lf ng-ling di qua btr6'c rat nh?-

nhang vi

Sg' Ism k.Inh-d¢ng sàu xira ct} -`

An n~ap minh trong bui c6 vang.

Ta hay noi theo guò'ng ay va ch6` lam kinh-dong

chtit h6n tho clang ntro'ng minh trong btii c6 16'i tho'.

Juille' 1941

(I) Thi~sf y6u-cau chting t6j dtrng d6 ten that cba nguàj.

M 6 N G -H u y i Nh 3,5

Vti.dn hoang

H6m nay tf6' lei vtr6'n xua,

N€n tim ron-ra ng5n-ngdra nh6' thtfolng.

C6 lan mat d5t ben dtrdng,Canh Gay iighieflg gdri mtii hu'ong bay rai.

Hinh em i.6n a h6n t6i,

Sau em lan-qu5t b6i-hal dau day ....

Rao xi€u, hoa hLio, cfy gày,

Em ttf tran v¢i mat ngay n5m xua.

Vu6'n hoang, nhs ving, cay thtra,

Long t6i sau-tdi d5 vdra may xuan i

Ngay kia t6i s6 ttr tram,

Vtr6'ri hoang-lieu I?i may lan hoang-li6u„..

(Rung d?ng)

0

+ nguy6n-dinh-thtr

SINH ngiy I F6vrier 1917 d lang Phtf6'c-y€fl,huy?n Quang-di6n (Thtra-thien). Nha rat ngh€o, nh6. bangoai nu6i den 16'n, hen d5t ten Thtr, lay y iìng d¢ixtra a. Ngtiy-Thtr kh6n Ion cting nh6' ben ngoai.

Hoe : trudflg Quejgnec, trurdrng Qu6c-noc Hue. C6bang thanh-chung. Hi€n lam thir-ky Kho-bac Hue.

Nhting bai tho' trich sau day rut trong tap Huongmag chLra xuZ[-bin+

#

KHA CH yeu thoi gap dtrg.c m¢t ba:i tho' hay lamet cii thri. N6u bai tho' 1ai chu'a he in len mat g{ay chohang van ngtr6.i ,xem thi cai thti lai ga'p hat. Tho' in

ra r6i hinh nhtr c6 mat di mat ti gi, c6 18 la met ithuo'flg trinh-ti6t.

T6i d5 dtrg'c n€m cai thti thanh-khi6t 5y trong kli.ixcm tho' Nguy6n-dinh-Thtr.

Day kh6ng phai la rm?t ri`gid8n tho tan-k}. Xemxong ta c6 thg nghi den tho' ngu6'i nay, ngur6'i khac.

Mac dau, lan thtr nhzt t6i doc nhtii:g van tho. 5y, n6ci';' luu-luy€n hoai trong Cam-tri nhu ti€ng n6i n2¢ti'jg'.r6'i ban tuy m6.i quen rna van than-y6u tar bao gi6..

Tho' Nguy6n-dinh-Thu~ kh6r,g n6i chuy?n gi 1? : m¢trhrit tii]h thoaflg qua, met d€m tr5ng lanh, vai con bu.6'mv6 vanh, in?t bu6i chia-1y, n6i long ngtr6'i bi tinh-ph¥,di I?i ch: nhtrng busn thtfo'ng, nhtrng vui su'dng rat

quen. Nhu'r2g bu6n 6. day la in.¢t m6i bu6n am-tham,15ng-+:-- S .a -

à`,`*, .

•3€,

N G U Y i N - D i N H - T H u. 377

1€, thfm-tli{a v6 chug, cai bu6n kh6ng nir6'c mat, cai

bu6ii cia di?u Nan-binh tr6n song Hucrng. L6r!g thi-nhannhtr mat ngu6n sau v6 h?n rtr6i khap cinh-vat, bao

phd ci vdrng tr5ng khuya :

Kh6ng b.I€t ham nay tr5ng nh6. ai

Ma bu6n dLra lc?nh su6t dam dai ?

Tr6ng chirng quanh~que m6nh-m6ng qua

NhLr tr5.I u-hoai mu6n dim khcri,

Bu6n cho den nhtiflg khi clang vui, nhff ng khi y€u

va dug'c y€u, cting bu@fl. Bai tho' thanh ra 16i cda thi-

nhin thi-than in?t minh ; ngir6.i xem hinh nhtr clang can

phii ngam rat nhs. Doc to len nghe s6-sang the naonhtf nghe nhtrng bai ca Hug phs vao cai amDnhac am-y

cda d6i ban may hat.Nhtrng thi-nhafl d6 bu6n thi cting d6 vui. Met chtit

ming m6'i bao tin xuan cting dd khi€n ngtr6'i vui. Cfi

vui cia Nguy6n-dinh-Thu c6 ve kin-dao, nhung kh6ngmien-ctr6'ng, kh6ng gtrg'iig-g?o. Ngtr6'i vui h6n-nhi6n,

cai vui cda cay c6.

V§ dieu tho' thi c6 de'n b6n n5m 16i. Rieng trong

16i luc-bat th!nh-thoaflg ta lai gap nhtrng cau phang-

phat gigng Kieu hay gigng ca-dao lan v6'i met ti phoiig-vi mdi. Chfng ham nh.Lr nhtrng cau : .

Met thuang 15 s€.I da I.i`Su

Thi theo c:ho d€n x§ chiàu ci-iir sao I

Sa but;n may ,n(~)i d6i th6[ig,

Kh6i cao nghi-ng&t d6i viing giarig~Ea[i.

378 THI NHAN VIET N'AM

C6 khi lei xen vao met hai ti€ng ri€ng cia ding

trong nghe cting hay :

C6ch v&i trur6.c bi6t beo may

Chung d6i xlJ.a « n6 » sum-vZ5y lam ch.i.

Nh5t la chti « thtrong ti, met cnfr dau mi?ng cdangir6'i Hug, thi-nhan dting den lu6n va dting khi nao

cfing c6 duy€n (tren kia ta d5 thay in?t lan) :

M"ay btra tr6ng tr&i b6+i nh6. ±hLrcrng,

Chim say naeng m6'i h6t inh vLr&n.

C;i6 xao tr5ng d6ng hij.crng canh,

Tr6ng ra in"ay dam !i€u thanh thurcrng thLrcyng.

Md long d6n phong-trio m6'i, di6u gy da danh,

nhtrng cting ch6. quen tim de'n ngu6n tho' tni6n-nhien

cda nbi-gi6ng. Nguy6n-dinh-Thu' d5 c6 y a'y. ft nhi€u

h6n xara da ngu'ng 1?i trong thcr Ngi.tyen-d}nh-Thtt'.

Jcmvier `941

I)6n chieu

T6i yeula bdi t6i yeu

Cam tay c6 h6i h6i nhiau lam chi ?

Khi y6u kh6ng din-do gi

Phan-ph6 char bi€t n6i vi c6' sao.

Hu6ng-h6 yeu tqu khi nao,

H6m qua long th5y ngot-ngao m6'i hay.

NGUYEN-DiNH-THu 379

Can-gting mong can pho'i bay,

Hga ch5ng c6 mat di§u nay do'n-so. :

Thuy§n tinh d5 gap ngu6'i dtfa,Giong khcyi kh6ng 18 d6i gi6' r6i th6i.

Tin nhau ai n6i bang 16'i,

Va mai ai bi6t xa v6'i bao nhi€u ?

-Met thucyng la squ da lj§u

Thi theo cho den x€ chi?u chtrsao !

(Huong mau)

Sang ngang

L6ng t6i nhu chi€c thuy§n lan,Tinh c6 nhtr khich sar]g ngang m§t chisu.

Thu nao qi_ia d6i c6-lieu,

86' hun-htit lanh, ming hiu-hiu bu6n ....

Qua r6i than cach ben su'cyng,Phat-pho ao nhat mat dir6`ng lau kh6ng.

V6 tinh dau bi€t tr€n song

C6 ngtr6'i ng.-,ng lai con tr6r}g d6i minh.

(Hu.ong mdu)

T6ng , bi?t

M€nh-m6ng mu6n 16'p s6ng d6n-

Ve lau tr5iig gi6 bat can kh6i su'o.ng.

Nu6Jc non day ch6 c.hia dtf6.fig

Tuo.ng-ttr m6' 16i doan-trtr6'ng cting day.


Cich vdri tru6'c bi€t beo may

Chting d6i xtra n6 sum-vay lam chi ;

D§ gib' 1di~thdi ngLr6'i di

Mai chi€u qu?nh-qu€ ta huy t6i bu@n ;

V5-vang dtrng ben g;aflg th6n

Thuyen ngtr6.i nang b5 may ngti6n bi€t dau !

- Cam tay chdr h?n chi nhau

Sau chia "r6c chiy ben nao xa hcyn ?` (Huongm6u)

Vtj.ong t)n!1

Xinh-d?p ngay-thor nhiEu thi€u-nff

L6r]g nghe sao la mac quen than,

Tu6ng nhtr cia trtr6'c -khi nao gy -C6 gap nhau dau da met lan.

C6 18 khi la khach vi6n-phtrcrng

Nh5n ccy re met nga ba dtr6Jng,

Hay chtrng dam gi6 sang mua chtf6'ng

Cdng lanh hien ngu'6'i d6i phtit huoing ;

Hay buai trtra nao tr6' b€n s\ang

Tinh cd chung man chuy€n d6 ngang,

T6'i noì ngtr6'i dc)i vdng may trang

K6 trai 15iii-x5m hu6'ng bqi vang ....

I G U Y i N - E> i N H - T H u 381

R8i d6 kh6ng h6 tu'dng nh6' nhau,

Phuo'ng trdri ai c6 b;6t ai dau I

D6ii cam nhu nu6'c d6i d6ng la,

May kh6i menh-mang sau lac sau.~.

Nay gap kh6ng ti.g6. chzng u.6'c moiig,

M6i e clang n6' g9i tao-ph{ing,

Kh6ng van-v5 I,im, nhiJri.g may d6

Gay chtit ttrori €m b6't ngu'9'iig-ngtlng ;

Ling-16 nhin nhau chfng thoang tinh

Ngtf6'i o'i t6i thfy qtti bu6n tanh ;Va day chia cf ch kh/5ng dLf a ti6n

Mat v6'i tr6ng €.hco iighi chf ng danh.

(Huong mdu)

Thi?t tha

Phq-phang chi lam th€ anh oii,

Em g6'i thtr sao chf ng tra 16.i ?- Dau chfng ra chi c}i.iy6n phan 5y,

Cqc long em chiu d£'tzn h6'n ai -

Nh6. bti'a ra di anh dan-d6,

Nhting la ch6' doì chd bu8n lo ;- Ddrng dau em nha ! Thtr lu6n nhs I

Kh6ng c6 phu'o'ng ti->}i anh h6o kh6 tj

Nghe fl6i, chao 6i ! xi6t tham-sau,

Tram r]ghin nhfrng mu6r} ch6t` theo nhau ;

L? kh6ng cam nfra, to' duy6n tu6'ngV5n~vit d6i ta den bac dau.

382 Tlll NHAN VIET NAM

Cui-cdt ra vao em v6'; em,

L6'i kia can-dan dam sat qu€n ;

Ai de anh b6 em danh doan,

Oi la hoa cdng trang gi6 quen i

Em c6 hiy dau col-sap nay,

Ndra chdrng ntia d6i chiu chua Gay ;

Tinh anh nhu nang thu d6ng 5yLuu-luy€n nhan-gian chi may ngay ....

Chic hfn anh chtr df ldrng nhau,

Vui b6 gja-that 5m-€m sao i

T3nh cdr n€u gap em dau d6

Khr3ng bi€t long anh nghi the nao ?

(Huong mau)

0

+ t. t. kh.

H6I Septcmbre 1937, tt Tiat!-thuy8t thdr bay »

d{ing met chuy?n ngan cia 0. Thanhmchau : tt Hoa ti-g6n ».

I't ngay sau tda bao nhan dtrgc met bai tho. nhan d§

« Bai tho thdr nh5t t>, r6i lei nhan dtrg'c met bai ndra :

« Hai sic hoa ti-g6n ». Hai bat d§u ky T. T. Kh. va de`Li

met net chfr run run. Tar day t6a so?n « Ti8u-thuy6t thtr

bay J) kh6ng nhan d,rgc bai nao nfra va cdng kh6ng bi€t

T. T. Kh. 6. dau.

Nhtrng sati khi hal bit tho' kia d5ng r6i, x6m nha-'J.in b6ng x6n-xao. C6 den may ngu.6'i nh5t quy6t T. T.

Kh. chinh la ngtr6.i y€u cia minh. Va ngtr6'i ta da phe-

binli rat nio-nhi?t. C6 k€ kh6r!g ngaii-ng?i cho hal bai

fy la nhfrng ang tho. ki?t-tic.

N6i the da d.inh la qua 16.i, nhtrng trong hai bai 5y

cdngc6nhtrng cau tho. xtrrig v6.i v€ lam-ly cda cau

chuy?n. C6 b6 T. T. Kh. y€u. Ngur6'i yeu cda c6 c6 net

mat rau-rau va c6 15 da doc nhi5u van Tdr Tr'£m-A. C6

b6 k5 : nhfrng bu8i chieu thu, dtrng dtf6ii gian hoa ti.

96n,

NgLr&i 5y thur6.ng hay vu6t t6c t6i,

Thd dai trong 16c ih"ay {6i vui ;

85o r%ng : « Hod gi6ng nhll tim v6,

Anh sp. tinh ta cijng vcf thai I »


C6 b€ ngay thcr kh6ng tin. Ai ng6. 16'i n6i van-hoe

kia bang thanh squ thtf c. Chang di ....

d I?i v`Lr&n Thanh c6 mat mink,

T6i y€u gj6 I?nh ldc tan canh,

Yeu tr5ng I?nh-leo ro..I tren 6o,

Y€u b6ng chim xa, nEing lu6t manh.

Va mat ngay kia t6i ph5i y€u

C8 ch"ong t6.I ntra,16c d.I theo

Nhtrng c6 6o d6 sang nhs kh6c I~ Gi6 h6i, lam sao I?nh r~al nhiSu ?

Ngay a.y la ngay bu6n nhat trong d6.i nang :

NgLr&i xa-x5m qua -T6.I bu6n Ism

Trong mat ngay vu.I ph6o nhu§m dli.&ng.

Tar d6 mtia thu qua, r6i mda thu qua. Nang van

lu6n lu6n ttr6.ng nh6', nhung tin bu6n chang nao c6hay ; cho men nang tp h6i :

N€u bi6t rang t6i d5 l~ay ch6ng,

Tr&i ori I ngu`&i t5y c6 bubn Lh6ng ?

M?t n6i dau-d6'n tram-tru6ng, kh6ng 5n saw lieu

Chtro'ng-dai nhu fl6i dau-d6'n cia nang Ki€u ngay

tru6,c 1.

Cho d€n h6m nay, xem chuy?n, tinh c6' lai th5y

canh hoa xtra. Nang kh6ng sao cam 16rig dtrgc :

(I) Khi v6 h6i lieu Chuong-daj,Canh xuan da be cho ngtrfyi chuyen tay i

T. T. KH. 385

S`

Cho t6i 6p n6t dbng dir le

Nh6 xu6ng thanh thcf, kh6c ch&t duyen I

*

86n n5m d5 qua ttr ngay t6' bio v6 tinh h€ m6'cho ta met c6i long. Ai bi6t tt con ngubì vu6'n Thanh »

bay gi6' ra the nao ? Li?u r6i day ngtr6.i c6 thi lfng-

ling 6m n6i bu6n rier,g cho den khi ve chin-su6i ?

Novembre 1941

0

+ tram huyan-tran]

S I N H ngay 13 Septembre 1913 a Ha-n6].. Tqu hoc

6. Hi-n6i.

Hi?n vi6t gitip : Tiau-thuy6t thdr bay, Truyen-bd,Ph6~lh6ng b6n nguyet-son.

*

VIET den day t6i da dinh kh6p cdra lai, ,dau, c6

thien-tai den g5 cfing kht^]ng m6.. Th€ rna lai phai m& cfra

d6 d6n met nha tho. nt}a : Tran Huy6n-Tran, Tran

Huy€n-Tram, con ngu6'i c6 ten la 5y, kh6ng phai la

met thien-tai. Nhtrng t6i Lra nhdrng van tho' hi?n-lanh

va it n6i yeu-du'crng.

Cting c6 lan thi-nhan ta tinh ttfcrng-tar :

Xa nhau gi6 'it I?nh nh.ièu,

Lira khuya tan chs?in, mLra chi"eu d8 nlianh.

Nhung thu'6.ng thi Huy6n-Trari. tim thi-htrng, hoac

trong nht}ng car,li d6:i bu@n-ba ri.h.jr canh d6'i cting ctia

thi~si Tan-Da :

C6 dan con tr6 nheo-nheo,

C6 dam m6n ngr eo-s6o ben tai.

Chdrng lfiu ru.pru ch3ng v`§ chai,

Nhen gi5ng g.16 b&t m{Sj± vai du'i>ng to.

Nghi€n son 16p 16.p bu.I mi3.,

MQt '6n t& lgi 1®'ng tar cb-th.I.

(I) Thi-si xin dau ten that.

TRAN HuyEN-TRAN 387

hoac trong canh d6ng qu6 :

a M{-?t. t`rdri say rirgu t5m ven d6ng

Nur6c, then bang-khu6ng L'rng rTi6 h"ong.

Bày s§ df u vè cu6i khdc-kh'ich

Rd nhau lt!a chin trsm vi3i bang.

D6ng que cila Huy6n-Tran d5 mat h6t v€ que mtla.N6 lam duy€n lam clang nhu met c6 gai thanh,thi.

Huy6n-Tran Ira nhat la n6i tinh me con.Ngtr6Ji gQ'i cai hinh-anh Pham-ngti-L5o sau khi dep

giac Nguy€n. D€m 5y t{?c khao quan vtra tan. Ai naydeu yen ng&. Cho d€n chi€n-rna cting :

Du6i md'ng phiii sach bu.I binh~dao.

Gitia li'ic ay Ph.am-ngti-L5o met ininh ng6i trongtrudng, long ban-kho5n lih6` in? :

Binh-thor ngirng gi&, bi]o quen cd.I.

Den nh6. mong a.I b~ac lui clan.

The r6i tu'6'ng-qua n qu5t ngtra tim ve ch6n

N%m 6m g6c gSo lau dam rri6i

C6nh !i€p c,he sii.o'ng h6 dq..I chi5.

Than 6i ! tu.6.ng-quan vG tdi r,a.i thi me gis kh6ngcon nfra.

Tho. Huy€n-Tram kh6ng xiiat-sic larm. Nhtriig saukhi doc hoal nhft'ng cfu rat anh arih em em t6i C15 tim

th5y 6' day c6i thti cdà iigtrdi di d6i gi6.

Novembre 1941

0

++ nhs to...

HCH ngtr6'i ban s€ theo t6i d€n day ! Ban haycho t6i du'9ic n6i vai ldi... tan-squ. C61e t6i da ki-la

V6'i ban nhi§u lam, nhung bao gi6' gitia chting ta cfingc6 met ngu'6'i thdr ba. Bay gi6. thi khic, bay gidr chi con

ban v6'i t6i.*

Khi t6i bat diu vi6t quyan sach nay, day d6 ngtr6ìta bao t6i : t\ Gay leo tha leo cay da chtr leo gi nhdrngloai thao-m¢c nh6 >t. Nhung dau t6i c6 ttf re-rting dendau cting kh6ng bao gid `-iu6i cai m¢ng lam m¢t cayleo, nghia la cfi in?ng « h6i » chtit danh thdra. T6i bi6t

quyan sach nay ra d6'i s6 chi dtra vS cho t6i met m6'ac-cam. Hang tram ngudri s6 bao t6i mti vi kh6ng trichtho' hg, Nhd'ng ngtr6'i tho', trich it, se nghi ding 16 philtrjch tho' ho nhieu ho'n. Nhting ngtrdi, tho'. trich nhi6u,s? kh6 chiu vi thay ten minh ben c?nh nhdrng ten hgkhinh r€. Va ban ndra, iidi ngudri ban kh6flg quen bi€t it6i bi€t ban cfing s8 trich t6i sao lai tr`{ch nhieu bai

tho' ban thzy d6. va b6 s6t nhi?u bai ban cho hay.

*

Nhung Ch€ Lan-Vi€n hoan-toin bat-mall vE tsp« Di6u-tan » macho hai cau vình di vgng -pht+ cda

Quach T5n S

Luy nh6 mu.a ngàn tu6n nu.q.p-nLrg.p;

T6c thè in-ay n6i b?c phcr~phcr.

Ia a nhting cau d?p nh5t trong. nht}ng cau d?p nh5t mi


\

van-chtrcyflg Vi€t-nan c6 th? c6 w Huy-Can rat thichbat tt Than-th? t> (trong tt Lira thi6rig t> ) rna bao ngtr6'i

cho la d6'. Mat nhs nho r,ghe doc hai cau :

Em SQI larTi. Cia bang tr5n moi n€o ;

Tri5'i dàv tr5ng lank-leo su{5t xu'crng cla.

(L6i k9-n@)

ch€ Xufn-Di?u tt hoc-1trc ti k6m va n6i quy€t I.€u Xuan-

Di?u chuy€n hgc tho' mu\}i n{im s€ chfng vi€t nhdrngcau nhtr the.

Bi€t lam sao chiau du'9'c tat cf mgi ngu6'i ? Au la\

t6i chi chi€u t6i vay.

Song ctir]g c6 nha tho. c6 tai rna vi 16 nay hay 16

khfc t6i kh6ng th8 n6i dan. Cting nhtr c6 bai tho haykh6ng thg trich dug'c.

B?n h6i t6i : « Thi-si dau rna lam th€ ? M6'i mtr6'inim rna tr6n b6n chuc ngu6'i I Th6'i~d?i nay dau phong-

phri cting kh6ng 1€ the tj. Nhu.ng ban hay nghi : Baott D6ng-ph5p >j vtra m6. met cuoc thi tho, tat ca c61.5oo

ngif6'i dtr. D6 chi la thcr cti, r]iot thtr tho' con ngoi-ng6p. I.5oo thi-sl cdng ra db.i in?t lan ! Tror]g ntr6'c ta

c6`bao nhieu ngu6.i bi€t d.?c bie't vi€t l'i c6 chdrng 5y

thi-si. C616 s6 thi-si I?i nhieu hcyn cting n€n. Chan chi

ngudi kh6ng bi€t doc bi€t vi€t ciliig lam tho'. Ma tho'hg vi tat da thua tho' ngtr6.i c6 hoc.

VSy nu6'c ta c6 b3o nhi€u thi-si ? 4o.ooo hay

4oo.ooo ? 4.ooo ngu6'i c6 tho. d5ng bao in sach, chdrng4o ngtr6'i c6 trich trong quy?n nay, va may-man ra 4ngtr6ii s€ c6 ten luu-truyen hau-the ! .4

Nn6 ,o..' 391

r\.htrng t6i la tigtral thf~ì bay gid. D3u vul dau buaa,

t6i mu6n s6ng cii d6ii ba}i g!6 da. C6 nh®ng bai tho

t6i say-me rna ngudri sau se th5y kh6ng c6 g1. Thi mac

hg chtr. N6i gi ngir6'i sau. Chinh t6i ngay mai daybi€t c6 con rung dong vi tat ci nhfrr,g bai thcy h6innay t6i trich ? Nghi the nen h6In nay t6i h€€ strc r¢ng-r5i v6.i t6i. Bai th;?t hay trick d5 danh, bat hay vdra

:Oi cang trich. Lai c6 khi trong met bai chi dug'c b6nDam cau ; n6u nhtrng cau ay-khsng dan vao trong batt6i vi6t t6i cang danh trich troll bai thcy. T6i sgi thi€ukh6ng sg thdra. T6i mu6n ghi h€t nhfrng vui bu6n ciath6'i-dai. T6i ch: de-dat v6.i nhdrng nha tho ai cang bi€t.Xuan-Di?u c6 15 bai trich, nhtriig ngoii 15 bai 5y vancon nhi6u bai hay. Cac nha tho' c6 ti€r]g dai-khai d§uthe. Ngoai ra v6ti cac nha tho. it ngtr6'i bi€t, h6 bai naotrich dtfg'c la t6i trich. , t

j6

N€u xem tho, ban thay in?t, 5y la 16i ttr ban.

Quy8n sach nay kh6ng phii sach xem h€t met lan. Vaban cting n6n r]ghi rang, tuy con b6 s6t nhi?u, it ra t6icang da xem n5m mtrcyi quy§n thcr nhtr quy8n nay.Lam khi xem met tr``t'n bai tho, chi c6 met bai trichdtrg'c. T6i da doc tat ca met van bat tho. va trong s65y c6 non met van bai d6'. N€u lam xong quy§n sichnay, rna kh6ng ch€ chin vi tho' ay la dieu t6i rat mong-m6i.

Vay n€u trong quy§n n.}y !t khi t6i n6i d€n cii d6I,ban hay tin ring kh6ng phai vi t6i kh6ng thay cai d6..Nhtrng t6i nghi rang da d6. thi kh6ng tf eu-bi?u gi h€t.Dac-sic ln6i nhs tho' chi 6i trong nh®ng bai hay. M6i


bai tho. hay la mSt canh cdra m6` cho t6i di vao met tarn-h5n. Nhdrng tarn-nan kh6ng 16i vao, nhtrng tarn-h6nbtrng-bit, thi t6i con bi6t gi rna n6i. Chd-nhan kh6ng m6'cfra, t6i danh chiu dtrng ngoai. Cho n6n gap tho. hay, t6itri§n-mien trong d6. T6i ngam di ngfm l?i hoai, c6 layh6n t6i da hiau h6n ngur6'i. Thinh-thoang c6 n6i den caidd la cting c6t cho n6i cai hay rna th6i. Chtr d& thi

gii}a d6'i thi€u gi mi phii di tim trong thcy I N6i chicban kh6ng tin, nhtrng thquc tinh t6i chfng mu6n che airna cting chfng mu6n khe[i ai. T6i chi mu6n hiau chodring -kh6ng pnai cho dti -hinh-sac cac h6n tho..

Va nhtr the t6i d5 phii c6-gaflg nhi€u lam. Vi trongcic nha tho. cting nhi§u ngtr6'i t6i d5 gap gitra db.i. C6

ngtr6.i thcr tuy?t d?p rna d6i v6'i t6i lei toan nhdrng cfr-

chi rat m¥c xau-xa. H9 phti-phing, ho nh6-iihefl ....

Nhtrng th6i, t6i n6i ra lam gi. Nhi3.ng cti-chi xau kia |a

b? ngoai ; phan sfu-sac nh5t troiig tfm-h@n hg d5 ghi lai

noi nhtrng van thcy d?p. T6i tin nhu' the. Dtrng ai lamt6i h€t long tilt.

Trai lai, c6 nhi3'ng nha tho' tti-t€ v6'i t6i v6 cdr]g

rna thor c.L'ta hg t6i I?i chi thich .„ c6 h?n.

N€u bao ring t6i kh6ng ai-r.gal ngtf6'i nay, kh6ngkhinh-ghet ngtr6'i kia, thi e kh6ng thtrc. Nhu'ng ai-ngai

hay khinh.gh€t, khi xem tho' t6i chi bie't c6 tho'. T6i

kh6ng h6 nghi den danh-vong cia ngtr6.i hay cda t6i.Danh-vgng guy that, nhtrng con c6 di6u guy ho'n danh-vong, quy ho'n h€t thay : long ngay thf ng, rna it nh5tcting phil giti tron trong van-ch¢o'ng.

#

NH6 TO... 393

Ban ch6' tim tat ca nhfi?ri.g di§u t6i n6i trong nhtrng

bai tho. t6i trich. Nhtrng d;`§u 5y d6i kh{ chi c6 trong

nhfrng bai kh6ng trich. Mu6n hi?I r5 t6i n6i c6 dt'ing

hay kh6ng ban phii xem tron tho' ttrng ngu6'i met. Va

phai xem ky. Hau h6t nhfr,ig bit tho' liay, c6 doc di docl?i nhi€u lan m6'i th5y hay. .

tE

C6 18 ban difong chb' t6i phfn ng6i thtr trong ling

tho' xem ai nhat, ai nhi .... B?n s6 that-vgng. T6i chi

ghi cam-ttr&rig xem tho' nan bai vi€t dai flgan kh6ngchtrng. Ban cting ddrng so-sanh tho trlch nhi€u it. Ai

lai lay s6 trang, s6 ddng rna djnh gif in?t nha tho. ?

C61€ ban duo'r]g ch6. nhfr.ig bai nghien-cdru v6-ttr

va khf ch-quan. Ban cting s5 that-vong. V6-tu thi t6i d5

v6-ttr h6t strc, nhtfng khich-quan, kh6ng. T6i vf n c6 tha

vcr b¢ khach-quan va mac cho nhtrng y rieng cia t6i cai

16t y-phuc c&a mgi ngir6ì. Nhtrng vi?c gi phai kh6 the ?

Chay di dau cting kh6ng thoit cii t6i thi t6i ctr la t6i

vay. Hay d6' tinh tr6.i.*

C6 met lan vi€t v? lich-sfr phong-trio tho' mdi, t6i

di dinh b`;.in mi€ng -y nhur nhfrng nha hgc-gia tap-sq..

Nhu'ng cli: dirgc vat trang, vui bu6n lai ctr theo ng6i

btit hi€,n tr€n trang gify. T6i ddrng-du'ng sao dtrg'c ? T6i

da s6ng trong long th6ì-dai. K§ lich-sdi tb6.i-dai lam sao

c6 th? kh6ng nh6' lei nht}ng n5m vdra qtia trong d6'i t6i.


Cting nhtr n6i v6 cic nhs tho' t6i thich lam sao 16'i

n6i cda t6i kh6ng dtrg.in chtit bang-khuang h'ic xem tho'.

#

Ban s5 lfy lam 1? sao t6i lei c6 th6 thich nhtrng 16i

tho' trai hf n nhau : Ngi.iy§n Nhtrg'c-Phap vt'yi C!i€ Lan-

Vien, Thai-Can vdi Xua[i-Di?a ? Chf iih t6i cting lay lam

la. Nhirng str thtrc la the. Str thtfc khi xem Nguy§n

Nhtrg'c-Phip, t6i kh6ng con nh6' Ch€ Lan-Vi6n ; va khixem Thai-Can, t6i da quen hfn Xufn-Di€u. Gis thdr t6i

chi thich met 16i tho' thi tt phai 1€ t> ho'n. Nhu.ng mu6n cho

« phil 16 )>, t6i s6 phil gi€t m¢t ndra long t6i. T6i kh6ng n6..

-,*

Nhdrng thcr ra d6'i trong mtr6'i n5m nay d5 nhieu

lei nhi6u khuynh-hu'6ìig. T6i c6 dtra met ti trat-ttf ;aoch6 v6n chang c6 trSt-€qu gi. T6i chia lam ba d6ng :

ddng Phap, ddng Dtr6'ng va d6ng Vi?t. £y cting la lieu.

T6i d5 phan-van nh;§u lam tru'6Jc khi dam lieu nhtf vay.

B&i ngtr6'i ta c6 th? tim trong ling tho' nhfrng x6mnhtr :

X6m S6ng Thu.ong : Baflg Ba-Lan, Ann-Tho..

X6m Ttr-lTc : The-Ltr, Xuan-Di?11, Huy-Can.

X6m Phuong 86ng : Liru-trgng~Lu., Thai~Can„X6m Hue : Phan-van-Dat, Nan-Tran, Nguy6n-dinh-Thu',..X6m Binh-djnh : Him Mac-+`dr, Ch6 Lan-Vi6n ,...

X6m Ha-ti6n : D6ng-H6, Moitg-Tuy6t, van van...

Nhtrng trong cic x6m dan ngti-cu nhi6u qua kh6ngc6 gi thu5n-nh5t. Va da chia x6m, r6i 1?i phai dat tt trdm

x6m >>, cting l6i thai. #.

NHS TO... 395

T6i cho't thzy tdr trif6'c d6ii nay t6i kh6ng g9i cic

thi-sl bang 6ng. T6i bi€t n6i the nao cho tr6i squ x5c-

xtrgc gy. Chi c6 met di6u r5 la n6u t6i g9i The-Lfrchfng ham, baflg 6ng, t6i s8 b6't yeu « Mfy van -tho. »

nhi6u lam. Nntr c6 ai lay lam kh6 chiu vi each xirng-h6

5y, t6i danha xin 16i vay. Lu6n th§ t6i cting xin 16i vi da

tqu ti?n b6 hau h€t nhting 16Ji d§ tang tr€n cac b<ii tho..

Trong met quy%n hg'p-tuy6n nhtrng 16'i 5y sg thinh v6

nghia. T6i chi gii} I?i nhfrng 16'i d€ taiig c.an phai c6

m6'i hiau dug'c y tho'. Dim mortg s6 chfng ai bat-b€ gi

vi trong cnuy?n nay chinh t6i ctiiig da p!iii ... hy-sinh

¢hlit it.;

Met quy5n sach n5i v§ tho' Vi?t rna m6. ra kh6ng

nhac d6n Nguy6n-Du, tc`j thfy nhu met squ b¢i-bac. Nghi

the t6i mu6n tim mSt cfu gi tfong chauy?n Ki€u a? in

len dau sach. Squ tinh-c5' xui t6i nh6' 1ai cfu :

Cila tin, gQi mSt chtlt nay lam ghi.

Dgc di doc 1?i rietig lay lair. dic-y lam.

%

Q.uy?n sach nay ra d6ì, cai di?u t6i ngai nh5t las5 maflg ten nha phs-biiih. Hai chdr pile-binh sao nghe

n6 kh6 chiu qua i N6 kh?nh-khang nhu met 6ng giao

ga!i. Binh th} cdng con du.qc. Nhu.rig phe ? Sao I?i phs ?Vay €6i vi€t gi day va trorig ling van danh-hi?u t6i

|a gi ? Chfng h?n c6 t!i6 99i nhting bai t6i vi€t ia tdy-

bitt, tdy-htrng„. Nhurng kh6ng 18 t6i la met ,nha tLìy-bet,


met nha tdytht}ng, hay met tdry-bi'it gia, met t;au-lu§ntac-gil (hai chtr sau nay cda 6. Dao-duy-Anh dich chfr

essayiste).+..

\

T6i kh6ng dinh khen che ai. Nhu'ng sach ra sao cb.o

kh6i. nhdrng ti€ng khen ch€. Ban ch€, t6': xin chiu. Nhu.ng

hoac ban c6 khen, hay xin cting t6i nhd t6.i :

C6c 6. Phan-van-D¢t, Tran-thanh-Mqi, Hd-xu6n-T6,

Thanh-Tinh, Bfru-K6 ld nhtrng ngu6i d6 gop t6i nhi6u

tai-li?u.

T6i cting kh6ng qu6r`. cam cyn cac nhs tho' df cho

ph6p t6i trich tho., d5 giii anh va cho bi€t met ha:` d:?u veti6u-sdi, tuy nam sinh ngay sinh chic nhieu khi chi bang

theo tri ttrdng-ttrg'|ig nhtirlg ng`r6'i lam gi5y khai-sinh.#

Ban s8 lay lam la sao tac-g;a hal ngu'6ii rna lai ctr

xung t6i. Str thtfc thi hai nglrdi cfing nhtr m¢t. Kh6ngc6 y nao,1di nao la cda fieng ai. Nhung bay gid quy?nsich da h6t thi?t r6i, t6i i?i bi6n thanh chdng t6i, va

chtirig t6i xin ky ci hai ten cho drfug :

HOAI-THANH va HOAI-CHAN

0

.t

_THI NHAN VIET NAM__ = i _-Dtra in lan tht} hal, hinh nhu nen sdra d6i

them b6t it nhi6u mdi phil. Day d6 t6i viathay nhtrng doan kh6ng nhtr y, nhting ldi bay

gidy kh6ng ddng ntra. Nhirngsao t6ingan-ngai qua va sau cting t6i nhat d!nh ctr d€

nguyen - trdr nhfrng chti lan trtr6c in sai.Tai da n6i den 46 nha thcy thi t6i cfing c6 the

n6i den 45 hay 47. T6i da trich 169 bai tho s6ay cfing c6 the li 168 hay 17o. Song nhtrng

di6u vun-vat ay c6 quan-h? gi. Bay la met

ni6m tin-lu6ng cbng ld hinh-6nh met thdi.

Hinh-anb ay mat ngay no t6i da ghi, daudting, did kh6ng bay gi¢ t6i kh6ng mu6nsdra chtra.

Novembre 1942tic.cl^

BI£U CH± TEN- __ + =

NHtrNG NGu-6.I co Not DEN T.RONG Quy±N NA.y"EO THtr Tu. A a c ,...

TRANG TRANG

Anh-Thcy 32,175,196, 395 Hin-Mac Td 32, 33, 36,Bach-cir-D! 46, 89 54, 905, 237; 395Bang 85-Lan 32,175, 395 Ha-xuan.T6 396B```.dclairt {C.I.1.-Ies) 31. 32, Uiag-Ph`..òrig 39, 354

33, 34, 38 Hoang-Di¢p 33'itfct`-T`-h6 33, 41, 937 Hoing-duy-Tdr =2, 23

Bich-Ngoc 23 Hair.g Hu-ong-Binh86-thf g-Linh 227 (viet-Tid) 30Bdru-Ke 396 Hoing-TrQng 3o3Cao-bi-Nha 54 Homere 42Castro (Guilhem de) 136 H6-van-Hio 17Ch€nier (Andr€) 23 H6-xuan-Hu'cyng 44, 45, 51CheLan-Vien 28, 29, 3I, 32, 33, Hugo \Victor) 31, 93,138

44j 54; 204t 9£5, 389, 394, 395 Huy-Can 29, 31, 32, 33, 36, 39Cordier (Georges)Corneille (Pierre)DLrcrng-Khu6Dtro'flg Quang-HimDao-duy-AnhDinh-Hting

51 54, 75, 76.135.149,13r. 162, ;:'3, 39o, 395

255 Huy-Cht]`c 31

51 Huy6n-Kieu 31

396 Hu}.iih Thtic-Khing 21, 22, 2631 Huy-Tan 3I

Doan-phtl-T¢ 18, 32, Huy-Thong I8, 2o

49t 111 29, 3o, 31, 91, 315,318Doan-van-Car 32,175,187 J. Leiba 2o, 35, 36, £45D6ng-H6 3o, 36, 38, Khar]g-hfru-Vi Io

245, 335, 348, 395 Khai-Hung 25D6ng-Son 18 Kh6ng-Ti'i. ]oD6-dinh-Vtroing I9 Khuat-Nguv€n 45D6-buy-Nhj¢m 3o, 35, 9J0 La FOLltajne (Jean de) 15, 25D6-Phd 45, 46, 47, 27o, 277 Lamartirie (Alphonse de) leoFrance (Art.atole) 318 Lam-Giang 24, 31Gide (Andr6) 311.an-Scrn 3o. 32, 79

BIEu CHi TEN 399

L6 Bi'ch-Ng6Le DtrL€-khinh-D6ngL€-TaLe Trang-Ki6uLe-vaii-TrLrongLur-Kh6Lucmg-khii-SieuLtrì Ky-LinhLtru-trong-Ltr

tRANC TRANG

349 Nguy6n-thj-D;6m 35354 Nguy6n-rhi-Ki€m 17, ¥9, 22, 4o

15 Nguy6n-thi-Thio ||o25 Nguy6n-van-Hanh 19, 22, 252o Nguy6n-van-Ki¢n I8, 3o

I|o Nguyen-van-Vinh 15, 276, 315

3o Nguy6n-V9 25, 3o, 38, 4o,Io 1105, 325

35, 974 Nguy6n-xuan.-Huy 38, 35112, 17, 18, Nguy6n-xuan-Khoat

19, 2o, 22, 26, 29, 36, 37, 3->, Nhat-Linh

40i 45j 47; 54, 997,. 395 Noajlles (Comtesse de)Ly-Bacll 45, 46, 47, 277, 351 I'ascal (Blaise)M,`llarm6 (Stephane) 33, 41 Pcrrault (Charles)

Montesquieu (Baron de) Io Pham-HauM¢ng-Huy6n 38,162, 374 Pham-LieuMong-Tuy6t 3o, 36, 348, 395 Pham ThlrQ`ng-ChiM¢ng-Son 3o Pham~v5n-KyMusset (Alfred de) 37 Phan-huy-V!nh

114

18, 4o

31' 34138' 3ol

87

32' 158158

Nan-Trim 32,17o,180, 395 PhanKhic-Khoan 31, 35,985Nguy6n-Binb 29, 37. 38, Phan-Kh6i 13,14,16,17,18,

175, 357 21; 23, 26, 4o, 47, 48, 27o, 351Nguy€n-c6ng-Trdr 54 Phan sao-NanNguy6n-Du 4, 35, 42, 45 Phan-thanh-Gian

47,136, 335 Phan-thanh-Phtr6cNgtiy6n-dinh-Thu 31, 37.

205292, 349

32,

35, 99938,162, 376, 3)5 Phan-van-DSt 37, 38,16.?,

Nguy8n-ddrc-Chinb 32 3£6, 395, so6Nguy6n-Gjang 36, 36, 276, 325 Phi-Van 22, 24Nguy6n-hfru-Tien 51 Phi-Yen 3oNguyefl Nhu¢-Tbdy 3o Poe (Edgar) 32, 33Nguy6n Nhtreyc-Phip so Pujarniscle (Eugenc) 162

29, 37, 38, }15, 326, 3i)4 QuachhTan 26, 3€, 44,Nguy5n-ti€n-Lang 8o 43, 2o5, 224, 979, 389

400 BIEu CHi TEN

TRANG

Quynh-Dao 33, I8o Trin-thanh-DickRousseau (Jean }acques) Io Tran-thanh-MaiSamain (Albert) 32 Trinh-dinh-RuShakespeare (William) 31, 9I Trtrcyng-TdruSijlly prudhomme 8o T. T. Kh.Tan-Da 5,15,18, 20,22,23, TtlM6.

27, 28, 29, 37, 44, 228, 386 Tti suitTan-Vi¢t (C6ng-luan) 22, 24 Tt}Xuo.ngTan-Vl?t (Phong-h6a) 18 Tting-LamT6-Hanh 31, 1.49 Ttr-LyThai-Can 2o, 35, 36, 45, Tdr-tram-A

49j 245, 954, 334, 395 Ttrdng-BachThai-Phj 2o, 22 Ttrb'ng-D6ngThanh-Chau 383 Ttrdyng-VanThanh-Quan (ba huy?n) 14, Val6ry (Paul)

35, 47,51 Van-DIE

Thanh-Tan tii-nhan 136 Verlaine (Paul)Thanh-Tinh 3o, 32, 86, 162, 3)6 V6 Liem-So'nThao-Thao 48 Vtr-dinh-Lien

TRANC

204

39614

19, 33, Io6, IIo

38, 58318' 317

317

317

ac, 2218

3833032

22' 23

33, 41

3o, 35, 968, 35431, 33

138

18, 19, 3o, 73'rham-Tarn 35, 990 Vti Hoang-Chuang 37, 38, 366

The-Lfr I8, 2o, 2I, 25, 29, Vti-ngQc-Phan 354

3o, 31,32. 38. 39[']€,]'2:;; :97; ¥::::::£:ng.Linh ::I

Thu-Hang 31, 32,162,169, I8o Xuan-Dieu 29,31,32, 33, 39,49,Thtic-T6 3o, 38, 89 5o, 51, 54,115,162,164,17o;

Thqy-Aa 3o 203, 390, 391, 394j 395T6-d6ng-Pha 46 Xuan-SanbTran Huy6n-Traa 38, 386 Xufn.TanTrin-truag-Viea 46, 51 Yen-D6Trad-t¢-Ngang 138 Y§n~Lan

0

33, 41

31, 16944, 354; 25533i 33t 155

MUG-LUG=*=

TAN-DA .The t}on r!tr6.c

Tang bi?€

MOT THdrl.DAI THONG THI.cA .

THE - Lt}Nhdrtrng .Ti6iig trdc tuyet vdyiTj6ng sao Thi€n-thai .86n sang dtra khachCfydan mu6n dieu .Ve a?p thoing quaGiay phtit chanh long .

Vtr-DINH-LIENLong ta la nhtrng hang thinh . . .Ong d6 .

LAN-scrNV6t thuong long .T€t vi ngtrfyi qua . . .Dim rna dj

THANH-TINH .Man-m6i .Tcr trdi v6'i to long

THUG-TE .Trang,no' .

HUY-THONGAnh-Nga .Khdc tieti-thj6ti .

NGUYEN-VY .Strcrng roiGdrj Trtrang-Tdru

co2 MuC-LuC

DOAN-P HU-TtJ. .MAY th6.i-gjan

XUAN-DIEUTrangHìy6n-dieuTlnh trai .Nhf h6Day mda thu tdiV¢i-vangChi6u

Vien-khachTucrng-tu, chi6u . . .Ldi ky-nthNguy¢t camGiqc-gisThuBu6n tr5ngHoa den .

HUY-CAN .Bu6n den mtraTinh-t¥Di gifra dtrdng thu'mD?p xtraTrang-giangVan-ly ,inhNhac sau .Ngam-ngdiThu rdrng .Ao trangChi6uxuan .

TE-HANH .Qua-htrcyng .Ldi con dtrdng que

MuC-LuC

Vu-vaAo-urdc .

y£N-LANBen My-15ngNh6.

pl-)AM-HAH .Chi€u bu6nVQng-hit dai

XUANiTAMXalaNghi ha

"u-H6NG .Tcr long v6i d?pEm-d6m .Manhh6ntho' .

HANG BA~LANTrtra heC6ng,ang .

NAM-TRAND?p va thcy

Hue, ngay h€ .Hue, den h?Tru6c chill Th!in-muNIha d6ii8Gjan khtic Nan -... iNingthu .

D OAN~VAN-Ctr .~Cho T6t .Dam cur6i mtia xuinDim r.6i .Tr5ng he

ANH-THOChi!c, xqfq

404 MuC-LUG

Trtra he .Ram thing bay .Ben d6 ngay mtra

HAN-MAC TtJ.Ben-len ,Tinh queMdra xuan chin

Trirdng tuòng-ttrAve Maria .Den xuan cau-nguyenRa d6.i .

CHE LAN-VIEN .Thdi oanh-lietTa,Tr€n dudng v6Dam tan ,H6n tr6i .Thu,XuanTrua dcyn-g;an .

EICH-KHE .Duy-tanXuan tu'9'ng-trtrng

J.LEIBA . .Nan qua .Mai rungHoa bac-in?nhBen giac

THAI~CAN .Canh d6, ngudri dauchieuthu .Tr6ng ch6ng .

MUG-LuC

Ann bj5t em diCanh doan-trudng

VAN-DAI .Ti6ng den

D6-HUY-NHIBMDiu-hillHoa tdj .Say.

LUU KY-LINHDo,i ch6,Cinh hoa thu mti6nCon bu6'm tring

rvGuyEN-GIANGXufn ,Con du6'ng ningMe.

QUACH-TAN .Dalat dem sucrngV6 th5m nha cam-tticD6m thu flghe qua keu .Den tinh .M¢ng thay Ham-Mac Tdr .Tinh xtra .Tro-trotChi6u xuanBen s6ng .

PHAN KHAC-KHOAN .Xa xa .

THAM-TAMT6ng-biet hanh

PHAN-THANH-pHucrc .Den tap , ,

405

406 MUG-LuC

LUU-THONG-LU.Ningmdi .Tho' siu rting .Giang-h6 .Tinh dienTjangthu .Cbn chi i`tià .

Xuan v€ .M6tmtiad6ng .Chj6u c6 .Dj?u huy€nThti dau-thucyng .

NGUYEN NHU9C~PHAPTay nga .Chtia Huo'ng .

PHAN-VAN-DA'I.Ti6n duaBi-xuan-ntrongNang con gal ho Ducrng

DONG-H6 .C6 gal xuan .Mua ao .Tu6i xuanBan caj h6n

MONG-TUYfiT .Dtrcrng lieu tan thanhVi anh Tho-xuan

NGUYEN-XUAN-HUY .Gian nhatiEm dircmg theu ....

HANG-PHUONG .L6ngque .

MuC.LuC

NGUYENBfNHTtrong-ttr .Hal long ,Gifc mcy anh laj d6Ling-,a .Quan Trang .Xa c5ch .Ngudi hang x6mXuan v6 . .

vo HOANG-cHu.crNGSaydiem ;

Quen .Phuong xa . .Nghe hat

MONG-HUYENVtrin hoang .

NGUYEN-D|NH-THU eDen chi6uSang ngangT5ng-bi?tVtrong tinhThiet~tha

T. T. KH.THAN-HUYEN-THAN {

NH6 To. . .Lcrl TAC-CIA (in lan thfr hgL`BI±UCHiTEN . .MUC-LUG

0

THf . NHAN V[ET ee NAN

cbA

HOAI THA`'H a HOAI CIIAN

TAI BiN LAN THtu HAI TAI

MIEN NAN `'GiY 25 THANG 1

N.iM 1968. Glfiv PEEP S6

35J3/'1BTTCH/BC3/XB NGAY

16 THîNG n NAM 1967,

DO HOA 'I'lEN PHAT HiNH.

TU SACH THAM KHAO

BAG DAI HQC***

de pP&dl /idn,A :

dieu tan

ldra thieng

givi htroJngcho gi6

ti6ng thu

(c;he Ion vien)

(huy can)

(xuan dieu)

(Iuu trqng lu)

Documents

WordPress.com · xlrv D©c-GIA Lu'u Y :-,-Ve an`ti, cac Th£-nhan, vi ly-do *9-tbust, chdng t6i rat ti6c, kh6ng th6 jn vao lan tii ban nay [.ai Mien Nan). Nguyez] bin in lan thtr