Mụclục

LỜICẢMƠNLỜINÓIĐÂULỜIGIỚITHIỆUCHƯƠNGMỘT:CÁITỐTNHẤTTRONGNHỮNGCÁITỐTCHƯƠNGHAI:KHÔNGCHỈLÀ“NGƯỜIBÁOGIỜ”,MÀPHẢI“TẠORAĐỒNGHồ”CHƯƠNGBA:HƠNCẢLỢINHUẬNCHƯƠNGBỐN:GÌNGIỮCÁICỐTLÕI-THÚCĐẨYSỰTIẾNBỘCHƯƠNGNĂM:CÁCMỤCTIÊUĐẦYTHAMVỌNGVÀTHÁCHTHỨC(BHAG)CHƯƠNGSÁU:NỀNVĂNHÓACÔNGTYMANGTÍNHNGHITHỨCCAOCHƯƠNGBẢY:THỬNHIỀUCÁCHVÀGIỮLẠINHỮNGGÌPHÙHỢPCHƯƠNGTÁM:PHÁTTRIỂNĐỘINGŨQUẢNLÝTỪNỘIBỘCHƯƠNGCHÍN:KHÔNGBAOGIỜHÀILÒNGVỚITHÀNHQUẢĐẠTĐƯỢCCHƯƠNGMƯỜI:KẾTTHÚCCỦAKHỞIĐAUPHẦNKỀT:CÁCCÂUHỎITHƯỜNGGẶP

PHỤLỤC1

LỜICẢMƠNWinstonChurchilltừngnóirằngviếtmộtcuốnsáchphảitrảiquanămgiaiđoạn,ởgiaiđoạnđầutiên,nóchỉlàmộtthứđồchơitrongtaybạn.Nhưngđếngiaiđoạncuốicùng,nótrởthànhmộttênbạochúamuốnđiềukhiểncảcuộcđờibạn.Ngaykhibạnsắpsửaquyngãvàđầuhàng,bạnbỗngvùnglêngiếtchếttênbạochúavàđưacuốnsáchcủabạnđếnvớicôngluận.Đúnglànhưvậy!NếukhôngcónhUngconngườituyệtvờigiúpđỡchúngtôitrongviệchoànthànhcuốnsáchnày,tênbạochúakiađãcóthểgiànhchiếnthắng.

Ngườibạn,ngườiđồngnghiệpMortenHansencủachúngtôiđãđónggóptolớnchodựánnày.LàmộthọcgiảFulbright,ôngphảitạmthờirờibỏcôngviệcởNhómTưvấnBostontrongsáuthángđểthamgianhómnghiêncứuStanfordvớichúngtôi,trongthờigiannàyôngđóngvaitròquantrọngtrongviệcchọnlựavàphântíchcáccôngtysosánh.Saukhichiatayvớidựán,ôngtiếptụcgiUliênlạcthườngxuyên,liêntụcthúcđẩychúngtôicốgắngthoátkhỏiràngbuộccủanhUngquanniệmcũ,tậptrungchúývàonhUngbằngchứngcụthể,ngaycảkhichúngkhôngphùhợpvớiquanđiểmtrướcđâycủachúngtôi.Mortenlàmộttrongnhữngtríthứctrungthựcnhấtmàchúngtôitừngbiết,ôngkhôngbaogiờchophépchúngtôisangãvào“cáibẫy”chủquantrongkhinghiêncứu:cănbệnhchỉnhìnthấynhữnggìchúngtamuốnthấy!Khixâydựngvàpháttriểnnhữngýtưởngsaucùng,chúngtôiluôntựhỏi:“Liệunhữngđiềunàycóđápứngđượcnhững‘tiêuchuẩnMorten’haykhông?”

DarrylRobertsvàJoseVamoslàtrợlýnghiêncứucủadựántrongnhiềunăm,cùngthờigianđóhọcònlàmnghiêncứusinhtạiStanford.Darrylthựchiệncôngviệc“giảimãcơbản”đốivớimộtsốcôngtychủchốttrongdanhsáchnhưMerck,Johnson&Johnson,3MvàPhilipMorris,đóngvaitròquantrọngtrongviệcđiềutralấyýkiếntừcácCEO,làngườikhôngthểthiếutrongviệckiểmtracácýtưởngcủachúngtôi.Joseđónggópđángkểtrongcácphântíchtàichínhhỗtrợchocôngtácnghiêncứu.ChỉriêngviệcphântíchcácBáocáotàichínhvàBáocáothunhậpcủacáccôngtytừ1915trởđiđãlàmộtviệckhổnglồ,tốnhếtgầnmộtnămtròn!cảDarrylvàJoseđãlàmrấttốtnhiệmvụcủahọ.

Chúngtôicũngnhậnđượcsựgiúpđỡvàcộngtácvôcùngquýbáutừcáctrợlýkhác,đasốlàcácnghiêncứusinhthạcsĩvàtiếnsĩởĐạihọcStanford,thamgiavàonhómnghiêncứutrongkhoảngthờigiandướimộtnăm.Chúngtôixintrântrọngcảmơncácbạncótênsauđây:TomBennett,Chidam

Chidambaram,RichardCrabb,MuraliDharan,YolandaAlindor,KimGraf,DebraIsserlis,DebbieKnox,ArnoldLee,KentMajor,DianeMiller,AnneRobinson,RobertSilvers,KevinWaddell,VincentYan,vàBillYoustra.

ChúngtôicònnhậnđượcsựhỗtrợđắclựctừcácnhânviênthưviệnJacksontạiĐạihọcStanford:BettyBurton,SandraLeone,JannaLeffingwell,vàSuzanneSweeney.ChúngtôiđặcbiệtcảmơnnhânviênthưviệnPaulReistvìnhữngcốgắngtracứugiúpchúngtôicáctàiliệuliênquanrađờicáchnayhàngchụcnăm!CarolynBillheimertừcôngtyDialogInformationServicesInc,bằngtấtcảkhảnăngđãhỗtrợtíchcựctrongviệcsắpxếpvàphânloạicácbàiviếtvềcáccôngtyhàngđầu.LindaBethel,PeggyCrosby,EllenDiNucci,BettyGerhadt,EllenKitamura,SylviaLorton,MarkShields,KarenStockvàLindaTaokađãgópphầntíchcựcvàocôngviệchànhchínhtrongsuốtthờigiandựán.EllenKitamurasắpxếphàngngàntàiliệumộtcáchngănnắpvàocáchồsơ,giúptiếtkiệmđượcrấtnhiềuthờigiankhitracứu.LindaTaokaphụtráchviệclênthờigianbiểuhợplýnhấtchodựánchúngtôi.

Chúngtôihếtsứccảmơncáccôngtyhàngđầuvàcáccôngtysosánhđãsẵnlòngcungcấpnhiềutàiliệu(cảquákhứvàhiệntại)vềcôngty.LờicảmơnđặcbiệtxinđượcgửitớiKarenLewis(côngtyHP)vàJeffSturchio(côngtyMerck).KarenđãdànhnhiềungàylàmviệcvớimộttrợlýcủachúngtôiđểxácđịnhvàgiảithíchcặnkẽhàngtrămtàiliệuvềgiaiđoạnmớithànhlậpcủacôngtyHP,giúpchúngtôicóđượchiểubiếtsâusắcvàđầyđủvềcôngty,nhữnghiểubiếthếtsứcquantrọngđốivớitưduynghiêncứucủachúngtôi.JeffSturchio-nhânviênquảnlýcáctàiliệulưutrữởcôngtyMerck-giúpchúngtôicóđượcnhiềutàiliệulịchsửquantrọng,gồmcảnhữngbảnviếttrêngiấydacủaGeorgeMerck-nhUngbàiviếtđầutiêncủaôngvềtầmnhìnvàhoàibãocủacôngty.

MộtlờicảmơnnUaxingửitớicácbạnđãthamgiađọcvàchoýkiếnvềbảnthảocủacuốnsách:JimAdams(ĐạihọcStanford),LesDenend(NetworkGeneral),SteveDenning(GeneralAtlantic),BobHaas(LeviStrauss),BillHannemann(GiroSportDesign),DaveHeenan(TheoDavies),GaryHessenauer(GeneralElectric),BobJoss(WestpacBankingCorporation),TomKosnik(ĐạihọcStanford),EdwardLeland(ĐạihọcStanford),ArjayMiller(ĐạihọcStanford),MadsOvlisen(NovoNordisk),DonPetersen(Ford),PeterRobertson(USC),T.J.Rodgers(CypressSemiconductor),JimRosse(FreedomCommunications),EdSchein((ĐạihọcMIT),HaroldWagner(AirProducts),DaveWitherow(PCExpress),BruceWoolpert(GraniteRock),vàJohnYoung(Hewlett-Packard).NhUngcốvấntincậy

hàngđầu-cácbàvợyêuquýcủachúngtôiJoanneErnstvàCharlenePorras-đãđọcvàgópýbảnthảongaytừlúcmớiinra.Họđãthựcsựgiúpđỡchúngtôitrongnhữngthángngàydàivấtvảvớicôngtrìnhnày.ChúngtôithấymìnhthậtsựmaymắnkhicónhUngngườivợtuyệtvờinhưthế.

NgườibiêntậpcủaHarperBusiness,bàVirginiaSmithđãcùnglàmviệccậnkềvớichúngtôi,biêntậpvànhậnxéttừngchươngcủacuốnsáchnày,chochúngtôinhữngchỉdẫnquýbáuđểhoànthiệnchấtlượngbảnthảo.Quantrọnghơn,bàđãthậtsựtintưởngvàodựán,luônkhuyếnkhích,độngviênchúngtôitrongmộtthờigiandài.Chúngtôiđãcốgắngkhôngđểbàphảithấtvọngvềcuốnsáchnày.

Cuốicùng,thậtkhómàtìmđượcmộtcốvấn,mộtđồngminh,mộtthânhữutốthơnngườiđạidiệncủachúngtôi:PeterGinsbergtừcôngtyCurtisBrownLtd,.Peter,bạnđãnhậnragiátrịcủacôngtrìnhnàyngaycảtừtrướckhichúngtôicóbảnđềnghịthựchiệnnó.Bạnđãđấutranhvìchúngtôi,đãchochúngtôiđộnglựclớnlaođểtheođuổicôngtrìnhnày.Thựcsựnếukhôngcóbạnthìkhôngthểnàocócuốnsáchnhưhiệnnay.Xinmãibiếtơnbạnvìđiềuđó.

LỜINÓIĐÂUChúngtôitintưởngrằngcácCEO,nhàquảnlý,doanhnhântrênthếgiớiđềunênđọcquyểnsáchnày.CácthànhviênHộiđồngquảntrịcủacôngty,nhàtưvấn,nhàđầutư,nhàbáo,sinhviênkinhtế,haybấtcứaiquantâmđếnnhữngdoanhnghiệp,tậpđoànhàngđầuthếgiớivớinhữngđặctínhcủachúng,cũngnênđọcnó.Chúngtôituyênbốnhưvậykhôngphảivìchúngtôilàtácgiả,màchínhbởivìnhữngbàihọcquýbáumànhữngdoanhnghiệphàngđầunàycóthểđemlạichochúngta.

Theochúngtôiđượcbiết,việcnghiêncứuvàviếtramộtcuốnsáchnhưthếnàychưatừngđượclàmtrướcđây.Chọnramộtnhómcáccôngtyhàngđầuđãđứngvữngquathửtháchcủathờigian(nămthànhlậptrungbìnhvàokhoảng1897),chúngtôinghiêncứucáccôngtynàytrongsựsosánhvớimộtnhómcáccôngtysosánhvới“tuổiđời”tươngtự,nhưngkhôngcóđượcmứcthànhcôngnhưnhữngcôngtyhàngđầukểtrên.Chúngtôiquansáthọtừkhikhởinghiệp,khiđạtquymôtrungbình,khiđạtquymôlớn.Chúngtôiquansátkhihọthảoluận,thươngthuyết,tồntạiquanhữngthayđổilớncủathếgiới:đạichiếnthếgiới,cuộcsuythoái,cáchmạngcôngnghệ,nhữngthayđổivănhóa.Trongsuốtquátrìnhnghiêncứu,chúngtôilặpđilặplại

câuhỏi:“Cáigìtạonênsựkhácbiệtcủanhữngcôngtyhàngđầusovớinhữngcôngtykhác?”

Chúngtôimuốnvượtquanhữnglờilẽkhoatrươngvàthờithượngvềquảntrịngàynay.Chúngtôiquyếttâmtìmranhữngnguyêntắcquảntrịbấtbiếntheothờigian,nhữngnguyêntắcđãtạoranhữngcôngtythànhcôngvượtbậcvàrựcrỡ.Trênconđườngnghiêncứuchúngtôinhậnrarằngrấtnhiềunhữngphươngphápquảntrịmớimẻ,cảitiếnhômnaythựcrachẳngcógìmớicả.Đasốnhữngngôntừthờithượngkiểunhư“quyềnlàmchủnhânviên”,“sựtraoquyền”,“pháttriểnliêntục”,TQM,“tầmnhìnchung”,“giátrịchiasẻ”,v.v...hóarachỉlànhữngkháiniệmđượccậpnhậtlạitừnhữngcái,trongmộtsốtrườnghợp,rađờitừthếkỷXIX.

Tuynhiênnhiềuđiềuchúngtôitìmthấyđãkhiếnchúngtôikinhngạc.Cáchuyềnthoạisụpđổ.Cáckhuônmẫutruyềnthốngcũngvậy.Cókhichúngtôicảmthấylạchướng,khicónhữngchứngcứđánhthẳngvàocácquanniệmvàkiếnthứctrướcđây.Chúngtôiphảihọccáchquên,phảivứtbỏrakhuônmẫucũđểxâydựngnhữngkhuônmẫumới,đôikhitừcănbản!Nghiêncứutốnmấtsáunăm.Nhưngkhoảngthờigiandàiđóquảlàđánggiáđếntừngphútmột!

Khinhìnlạicôngtrìnhcủamình,chúngtôinhậnrarõrànghơnhếtđiềunày:hầunhưaicũngcóthểxâydựngmộtdoanhnghiệphàngđầu.Đạiđasốcácnhàquảnlýởmọicấpđộcóthểhọcvàápdụngnhữngbàihọctừnhữngcôngtyhàngđầu.Theochúngtôi,từnaychúngtacóthểtừbỏnhữngquanniệmsailầmrằng“quỹđạocủapháttriển”củamộtcôngtyphụthuộcvàoviệcnóđượcdẫndắtbởimộtsốnhàlãnhđạocóphẩmchấtđặcbiệtvàsiêuhạngmànhữngngườikháckhôngthểhọchoặcvớitớiđược.

Chúngtôihyvọngcácbạnsẽgặtháiđượcnhiềuđiềutừcuốnsáchnày.vớihàngtrămvídụcụthể,chúngtôihyvọngcóthểthúcđẩycácbạncónhữnghànhđộngngaytrongtổchứccủamình.Chúngtôihyvọngnhữngkháiniệmvàkhuônmẫucủachúngtôisẽinsâuvàotríócbạn,giúpbạncónhữngsuynghĩđúngđắntrongkinhdoanh.Chúngtôihyvọngbạncóthểthuđượcnhữngkiếnthứcbổíchvàtiếptụctruyềnchonhữngngườikhác.Trênhết,chúngtôimongbạncóđượcsựtựtinvàcảmhứngrằngnhữngbàihọcởđâykhôngchỉápdụngchongườikhác.Chínhbạncóthểhọcvàápdụngchúng.Chínhbạncóthểxâydựngnênmộtcôngtyhàngđầu.

JCCVÀJIPStanford,California3-1994

LỜIGIỚITHIỆUVàongày14-03-1994,chúngtôiđưabảnthảosaucùngcủacuốnXâyDựngĐểTrườngTồnchonhàxuấtbản.Nhưtấtcảnhữngtácgiảkhác,chúngtôicónhữnghyvọngvàướcmơchocôngtrìnhcủamình,songkhôngbaogiờchúngtôichophépnhữnghyvọngđótrởthànhvõđoánbìnhthường.Chúngtôibiếtrằngđểcóđượcmộtquyểnsáchthànhcông,phảicóđến10hay20cuốnsáchkhácbằnghoặchơnnóchìmdầnvàoquênlãng!Hainămsau,khiviếtlờigiớithiệucholầnxuấtbảnnày,chúngtôithậtsựkinhngạctrướcthànhcôngcủacuốnsách:hơn40lầnxuấtbảntrêntoànthếgiới,đượcdịchra13ngônngU,làcuốnsáchbánchạynhấtởBắcMỹ,NhậtBản,NamMỹvànhiềunướcchâuÂukhác.

Cónhiềucáchđánhgiámứcđộthànhcôngcủamộtcuốnsách,songtheochúngtôiđiềuquantrọngnhấtlàchấtlượngđộcgiảcủanó.Xuấthiệntrướctiêntrênhàngloạttờbáo,tạpchí,cuốnsáchnàymauchóngcóđượcmộtsốlượngđộcgiảvàgâyramộtchuỗiphảnứngdâychuyềntheokiểutruyềnmiệng,vàđây,độcgiảchínhlàđiềuquantrọngnhất.Cáigìlàgiátrịthựcsựcủamộtcuốnsách?

Hoàntoànkhôngphảilàgiábìacủanó.Đốivớimộtngườibậnrộn,giácảcủamộtcuốnsáchchẳnglàgìcảsovớithờigiancầnđểđọcvàhiểunó,nhấtlàđốivớinhữngcuốnsáchhìnhthànhtrênnghiêncứuvàýtưởngnhưcuốnsáchcủachúngtôi.Đasốmọingườikhôngđọchếtcáccuốnsáchmàhọmua.Dođóchúngtôikhôngchỉngạcnhiênvềsốngườiđãmua,màcònvềsốngườiđãthựcsựđọcnó.Rấtnhiềungườibậnrộn,từcácCEOvàcácnhàquảntrịcaocấpchođếnnhữngdoanhnhânthamvọng,lãnhđạocáctổchứcphilợinhuận,cácnhàđầutư,nhàbáo,nhàquảnlýtrẻ,tấtcảđềuđãdànhchoxâyDựngĐểTrườngTồnmộtchútthờigian,nguồntàinguyênquýgiánhấtcủahọ.

Theochúngtôi,lượngđộcgiảtolớncủacuốnsáchnàylàdobốnnguyênnhâncơbản.Mộtlà,ýtưởngxâydựngmộtcôngtytolớnvàtrườngtồnthựcsựđãgâycảmhứngchorấtnhiềungười.Chúngtôiđãgặpnhiềunhàquảntrịtrênthếgiới,họđềukhaokháttạoramộtđiềugìđótolớnhơn,lâudàihơnbảnthânhọ-đólàmộttổchứcvớinhữnggiátrịtrườngtồntheothờigian,mộttổchứctồntạikhôngchỉđểkiếmlợinhuận,chịuđượcthửtháchcủathờigiandocókhảnănghêntụctựđổimớitừbêntrong.

Khôngchỉởcácnhàlãnhđạocáctậpđoànkinhdoanhlớn,chúngtôinhận

thấyđộngcơtrênởcảnhUngnhàquảnlýcácdoanhnghiệpvừavànhỏ.NhữngconngườinhưDavidPackard,GeorgeMerck,WaltDisney,MasaruIbuka,PaulGalvinvàWilliamMcKnight-nhữngngườiđượcxemnhưThomasJeffersonvàJamesMadisoncủagiớidoanhnhân-thậtsựđãđặtramộtloạtcáctiêuchuẩnvềgiátrịvàmứcđộthànhcôngchorấtnhiềungườikháccốgắngnoitheo.RõrànglàPackardvànhững“đạigia”kháckhôngphảilànhững“ngườikhổnglồ”ngaytừlúckhởiđầu,ngượclại,họcũngcónhữngkhởinghiệpkhiêmtốnnhưbaongườikhác,rồitừnhữngdoanhnghiệpnhỏbéhọđãlậpnênđượcnhữngtậpđoànthànhcôngvàtrườngtồnnhấttrênthếgiới.Mộtlãnhđạocủamộtcôngtynhỏđãnói:“Nhữngđiềuhọđãlàmvàđạtđượcchochúngtôisựtựtinvàcảhìnhmẫuđểnoitheo.”

Hailà,nhữngngườithựcsựquantâmđếnkinhdoanhluôntìmkiếmnhữngnguyêntắccơbảnđãđượcthửtháchquathờigian,họkhôngmấyquantâmđếnnhữngkháiniệm,hìnhmẫuvềquảntrịmangtínhthờithượng,nhấtthời.Thếgiớiđangthayđổivớimộttốcđộchóngmặt,nhưngđiềuđókhôngcónghĩalàconngườikhôngnêntiếptụctìmkiếmnhữnggiátrịcơbảnđãđượcthửtháchquathờigian!Ngượclại,hơnbaogiờhếtngườitarấtcầnnhữnggiátrịấy.Tấtnhiênlàchúngtaluôncầntìmkiếmnhữngýtưởngvàgiảiphápmới-cáckhámphávàphátminhchẳngphảiđãthúcđẩysựtiếnbộcủaloàingườiđósao?Tuynhiên,vấnđềchínhđốivớicáctổchứcngàynaykhôngphảilàthiếucácýtưởngquảntrịmới(ngượclại,cóquánhiềuýtưởngnhưthế!),màchủyếulàởchỗthiếuhụtcácnguyêntắc,giátrịcơbảncũngnhưsựthấtbạitrongviệcápdụngcácnguyêntắcấy.Bằngcáchtrởvềvớicácnguyêntắccơbản,cácnhàquảnlýsẽđónggópđượcnhiềuhơnchotổchứccủahọ,hơnlàchạytheocácýtưởngthờithượng,mớimẻvềquảntrị.

Balà,vớinhữngkháiniệmtrongXâyDựngĐểTrườngTồn,cácnhàquảnlýcóthểthựchiệnnhữngthayđổitronggiaiđoạnchuyểntiếpmàkhôngcầnphábỏnềntảngbanđầucủacôngty(hoặctrongmộtsốtrườnghợp,cáckháiniệmnàygiúpxâydựngcácnềntảngđótừđầu).Tráivớisuyluậnthôngthường,đểđáplạisựthayđổitừthếgiớibênngoài,câuhỏiđặtrakhôngphảilà“Chúngtanênthayđổinhưthếnào?”màphảilà“Chúngtađạidiệnchocáigì,vàtạisaochúngtatồntại?”.Chỉđiềuđókhôngnênthayđổi.Cònlại,cóthểthayđổimọithứkhác.Nóimộtcáchkhác,cáccôngtyhàngđầuphảiphânbiệtrấtrõcácgiátrịcốtlõivàcácmụctiêudàihạn(lànhữngyếutốkhôngbaogiờthayđổi)vớicácchiếnlượckinhdoanhvàthựchànhhoạtđộng(lànhữngyếutốcầnthayđổiđểthíchứngvớiđiềukiệnbênngoài).Điềunàytrởnênđặcbiệtquantrọngđốivớicáctổchứckhigặpnhữngthayđổilớn,nhưcôngtyvềquốcphòngRockwelltrongthờigianchiếntranh

lạnhkếtthúc,côngtyhàngtiêudùngSouthernCompanytrongthờikỳthảnổigiácả,côngtysảnxuấtthuốcláUSTtrongđiềukiệnphongtràophảnđốihútthuốclángàycàngtăngtrênthếgiới,haycôngtygiađìnhnhưCargilltrongthờigianbắtđầucónhữngnhàlãnhđạotừbênngoàithamgia,nhữngcôngtyvớinhữngnhàlãnhđạohuyềnthoạinhưAdvancedMicroDevicesvàMicrosoftcầnvượtquacáibóngcủanhữngconngườitàibađóv.v...

TÍNHLIÊNTUCVÀTHAYĐỔITRỌNGCÁCCÔNGTYHÀNGĐẦU

Ngaycảnhữngcôngtyhàngđầumàchúngtôinóitớitrongcuốnsáchnàycũngcầnthườngxuyênphảitựnhắcnhởbảnthânvềsựphânbiệtrõrànggiữanhữngđiềucốtlõivànhữngđiềukhôngcốtlõi,nhữngcáikhôngbaogiờthayđổiđượcvànhữngcáicầnthayđổi.Mộtvídụ,cáclãnhđạocủatậpđoànHewlett-Packardluônnhấnmạnhtầmquantrọngcủasựphânbiệtnày,giúpchomọingườithấyrằngmọithayđổitrongcáchvậnhành,cácchuẩnvănhóavàchiếnlượckinhdoanhđềukhôngcónghĩalàlàmmấtđitinhthầncủa“HPWay”-“ĐườnglốicủaHP.”Sosánhcôngtyvớiconquayhồichuyển,báocáothườngniêncủaHPvàonăm1995đãnhấnmạnhýnày:“ConquayhồichuyểnđượcsửdụngđểgiUthăngbằngchotàuthủy,máybayvàvệtinhsuốtmộtthếkỷqua,bằngcáchkếthợpsựbềnvữngcủamộtbánhxebêntrongvớichuyểnđộngtựdocủamộtkhung.Tươngtự,những

đặctínhbềnvữngcủaHPdẫndắt,hướngdẫnchúngtavừadẫndắtthịtrường,vừathíchứngđượcvớinhữngthayđổitrongcôngnghệvàthịtrường.”Johnson&Johnsonsửdụngquanniệmnàynhưmộttháchthứcvớicấutrúctổchứccủahọ,nhằmđổimớicácquytrìnhhoạtđộngtronglúcvẫngiUvữngcácýtưởngcốtlõi,cáctưtưởngcốtlõinêutrongbảnTínđiều(Credo)củatậpđoàn.Cònởtậpđoàn3M,họcómộtquyếtđịnhgâyngạcnhiênlớnchogiớikinhdoanh:bánhếtcácbộphậnkhôngcókhảnăngcảitiếncủacôngty,quađótậptrungcủngcốmụcđíchlâudàicủahọ,đólàgiảiquyếtcácvấnđềchưađượcgiảiquyếtbằngnhữngcảitiến.Thậtsựnếucómộtbíquyếtởnhữngcôngtyvĩđạivàtrườngtồnthìđóchínhlàkhảnăngquảnlýnhữngthayđổivàsựliêntục-mộtđiềucầnphảiđượcbắtbuộcthựchiệnmộtcáchcóýthức,ngayởnhữngcôngtyhàngđầutrênthếgiới.

Bốnlà,cáccôngtyhàngđầucóthểxemcuốnsáchcủachúngtôinhưlàmộtsựkhẳngđịnhvàcôngnhậnchocácphươngphápkinhdoanhcủahọ.Cuốnsáchnàychỉmớinóitớimộtsốcôngtyhàngđầu,trongkhithựctếcórấtnhiềucôngtyđạttầmcỡnhưvậy,thuộcđủmọiloạilớn,nhỏ,côngtynhànướcvàcôngtytưnhân,côngtynổitiếngvàíttiếngtămv.v...CóthểkểthêmmộtsốcôngtyhàngđầukhôngnằmtrongnghiêncứucủachúngtôinhưCoca-Cola,TT.Bean,TeviStrauss,McDonald's,McKinseyvàStateFarmv.v...cáccôngtynhưNike-chưađủđiềukiệnvềthờigian-cũngcóthểđượcxemnhưgầnđủđiềukiệnđểlọtvàodanhsáchnày.Ngoàira,cònrấtnhiềucôngtyíttiếngtămhơn(ítnhiềumangtính“ẩndật”,táchbiệt),nhưngcũnglànhữngcôngtyhàngđầu.DanhsáchnàygồmcảnhữngcôngtylâunămnhưCargill,EdwardD.Jones,FannieMae,GraniteRock,MolexvàTelecare...chođếnnhữngcôngtymớinổilênnhưBonnevilleInti,Cypress,GSD&M,LandmarkCommunications,Manco,MBNA,TaylorCorporation,SunriseMedicalvàWLGorev.v...Báochínóichungthườngcókhuynhhướngdẫndắtchúngtaquantâmđếncáccôngtynổitiếngngaycảkhichúngthànhcônghaythấtbại.Tuynhiênvẫncónhữngcôngtykhácchỉquantâmđếncácnguyêntắccơbản,tránhsựquantâmcủadưluận,âmthầmtạoraviệclàm,đónggópchoxãhội.Chúngtôicảmthấylạcquanrằngcónhiềucôngtynhưvậymàvẫncóđượccácvịtrívữngchắctrênthươngtrường.

XÂYDỰNGĐỂTRƯỜNGTỒNTRONGMỘTMÔITRƯỜNGTOÀNCẦU,ĐAVĂNHÓA

DomườibảytrongsốmườitámcôngtyhàngđầuđượcnghiêncứuởđâycótrụsởchínhđặttạiMỹ,thoạttiên,chúngtôicóchútbănkhoănvềviệccáckháiniệmcơbảnđượcbàntớiởđâyđượcápdụngởcácquốcgiakhácnhư

thếnào.Saukhixuấtbảncuốnsáchnày,chúngtôinhậnrarằngnhUngkháiniệmcơbảntrongnghiêncứucủachúngtôiđãđượcápdụngrộngrãitrênthếgiới,trongcácmôitrườngvănhóakhácnhau.Bảnthâncáctácgiảđãđirấtnhiềunơitrênthếgiới(cólẽchỉtrừ...NamCực!)đểthamgiacáchộithảo,thuyếttrìnhcũngnhưlàmviệcvớinhiềucôngtykhácnhau.Chúngtôiđãlàmviệcởmộtloạtcácquốcgiavớinềnvănhóakhácnhau,cóthểkểraởđâyArgentina,úc,Brazil,Chile,Colombia,ĐanMạch,PhầnLan,Đức,HàLan,Israel,Ý,Mexico,NewZealand,Philippines,Singapore,NamPhi,ThụySĩ,TháiLanvàVenezuela,vàtuychúngtôichưacóđiềukiệnđinhiềunơiởchâuÁ,chínhởđâycuốnsáchnàyđãđượcđónnhậnnồngnhiệt,vớicácbảndịchratiếngHoa,tiếngNhậtvàtiếngHàn.

MongướctạonênmộtcôngtylớnkhôngchỉlàcủagiớidoanhnghiệpMỹ,màcònlàcủarấtnhiềudoanhnhântrênthếgiới.Cácnhàlãnhđạokinhdoanhởkhắpnơiđềuhiểuđượctầmquantrọngcủacácgiátrịvĩnhcửuvànhữngmụcđíchvượtrangoàiviệctạoralợinhuậnthôngthường.Họcũngchothấysựquyếttâm,thôithúcpháttriểnnhưnhữngnhàkinhdoanhMỹởcáctậpđoànhàngđầu.ChúngtôicóthểkểraởđâyviệcápdụngBHAGởBrazil,nềnvănhóadoanhnghiệpmangtínhnghithứccaoởScandinavia,chiếnlược“thửnhiềuthứvàgiUlạinhữngcáicógiátrị”ởIsrael,sựcốgắngtựhoànthiệnhêntụcởNamPhi.Khắpnơi,nhữngtổchứcthànhcôngnhấtđềudànhsựquantâmđặcbiệtđếnsựnhấtquánvàsựhênkết.

ViệcchúngtôichọnnghiêncứucáccôngtyMỹtrongcôngtrìnhnàyđơnthuầnchỉthểhiệnphươngphápnghiêncứumàthôi(chúngtôilậpradanhsáchcáccôngtyhàngđầutừviệcnghiêncứu,tiếpxúcvới700CEOcủacáccôngtytrêntoànnướcMỹ).Ngoàira,cònnhiềucôngtyhàngđầuđầytriểnvọngởcácquốcgiakhác,chẳnghạnnhưFEMSAởMexico,HuskyởCanada,OdebrechtởBrazil,HondaởNhậtBản,SunInternationalởAnhv.v...Trongmộtsángkiếnnghiêncứumớiđây(theomẫucủaxâyDựngĐểTrườngTồn)đểkiểmtracácýtuởngmộtcáchcóhệthốngởchâuÂu,JerryI.Porras(cùngvớiocc-mộtcôngtytuvấnchâuÂu)đãxácđịnhđuợcmuờitámcôngtyhàngđầuởchâuÂugồm:ABB,BMW,Carrefour,DaimlerBenz,DeutschBank,Ericsson,Fiat,Glaxo,ING,L'Oreal,Marks&Spencer,Nestle,Nokia,Philips,Roche,Shell,SiemensvàUnilever.

Chúngtôicũngthấyrằngcáckháiniệmnàycũngđuợcápdụngtrongcáccôngtyđaquốcgia,côngtytoàncầu,nơitậptrungnhiềunềnvănhóatrongmộttổchức.MộtcôngtyhàngđầusẽcósựphânbiệtgiUacáchvậnhànhvàchiếnluợckinhdoanh(khácnhautừquốcgianàysangquốcgiakhác)vớicácgiátrịvàmụctiêucănbản(mangtínhchấtchungvàlâudàitrongcông

ty,dùởbấtcứthịtruờngkinhdoanhthuộcquốcgianào).Mộttậpđoànhàngđầusẽ“xuấtkhẩu”nhữnggiátrịvàmụcđíchcủanóđếncácquốcgiamànókinhdoanh,đồngthờiđiềuchỉnhcáchoạtđộngvàchiếnluợckinhdoanhchophùhợpvớicácchuẩnmựcvănhóađịaphuơngvàcácđiềukiệnthịtruờngcụthể.Vídụ,Wal-Martsẽxuấtkhẩugiátrịcốtlõi“kháchhànglàsốmột”đếntoànbộcácchinhánhcủahọởnuớcngoài,songkhôngcầnxuấtkhẩunhữngkhẩuhiệumàcácnhânviênởMỹphảihôtohàngngày(đâychỉlàmộttậpquánvănhóađểcủngcốgiátrịcốtlõicủacôngtytạiMỹmàthôi).

Vớicôngviệctuvấncủamình,chúngtôiđãgiúpcáccôngtyđaquốcgiatìmravàxâydựngmộttutuởngcốtlõithốngnhấttrongtoàncôngty,mangtínhtoàncầu.Tạimộtcôngtyhoạtđộngởhaimươitámquốcgia,hầuhếtcácnhàquảnlý(mộtnhómngườirấthoàinghi)khôngtinrằngcóthểtìmramộtloạtcácgiátrịcốtlõivàmộtmụcđíchchungvừacóýnghĩa,vừamangtínhtoàncầu,phổquát.Trảiquamộtquátrìnhtựtìmhiểuvàxemxét,bắtđầubằngviệctừngnhàquảnlýsuynghĩvềnhữnggiátrịcốtlõimàhọmangtớichocôngviệc,cuốicùngnhómnàyđãtìmravàchiasẻmộttậphợpcácgiátrịcốtlõicủacôngty.Họcũngquyếtđịnhđượccácbướctriểnkhaicụthểnhằmtạorasựhênkếtvàđemcácgiátrịnàytớicảhaimươitámquốcgiamàhọđangkinhdoanhmộtcáchnhấtquánnhất.Rõràngtrongtrườnghợpnàynhữngnhàlãnhđạokhôngđặtranhữnggiátrịvàmụcđíchmới,họchỉkhámpháranhữngđiềuchungtrướcđâykhôngthấyđượcdothiếusựliênkếtvàđốithoại.“Tầnđầutiêntrongvòng15nămtôiởđây”-mộtnhàlãnhđạonói-“tôimớithấyđượcchúngtacóđiểmchung.Thậttốtđẹpkhibiếtrằngcácđồngnghiệpcủabạntrênmọimiềntráiđấtcùngchiasẻvớibạncácnguyêntắcvàýtưởngcơbảncủacôngty,dùphươngpháplàmviệcvàchiếnlượckinhdoanhcóthểrấtkhácnhau.Sựđadạnglàmộtsứcmạnhthậtsựkhinóđượchìnhthànhtrênsựcùnghiểubiếtrõ:Chúngtađạidiệnchocáigì,tạisaochúngtatồntại.Giờđâychúngtôiphảilàmsaođểđiềunàylantỏakhắptổchứccủachúngtôivàtrườngtồntheothờigian.”

Khivậnhànhtốtnhất(khôngphảiđiềunàylúcnàocũngxảyra),cáccôngtyhàngđầukhôngbaogiờtừbỏcácgiátrịcốtlõivàcáctiêuchuẩnhoànthànhcôngviệccủahọ,dùhọđangkinhdoanhởnềnvănhóanàođinữa.MộtCEOcủamộttậpđoànhàngđầu(vớilịchsửhơnmộttrămnăm,tàisảnlêntớihàngtỷđôla)chobiết:“Chúngtôitốnnhiềuthờigianhơnđểtạolậpkinhdoanhởmộtmôitrườngvănhóamới,nhấtlàkhigặpkhókhăntrongviệctìmranhữngconngườiphùhợpvớihệthốngcácgiátrịcủachúngtôi(vídụnhưởTrungQuốcvàNga,nơimàthamnhũngvàdốitrátrànlan),vìvậy,chúngtôisẽkhởiđầuchậmchạp,vàchỉ‘tăngtốc’khiđãtìmđượcnhững

nhânsựcóthểgìngiữvàủnghộcáctiêuchuẩncủatậpđoàn.Chúngtôisẵnsàngbỏquanhữngcơhộikinhdoanhnếunhữngcơhộinàybắtbuộcchúngtôitừbỏnhữngnguyêntắccủamình.Chúngtôivẫntồntạiquahơnmộttrămnăm,tăngquymôgấpđôicứsaumỗi6-7năm,trongkhiđasốcácđốithủcạnhtranhtrongvòngnămmươinămlạiđâythậmchíđãkhôngcòntồntạinữa.Tạisao?Bởivìchúngtôiluôngiữvữngnguyêntắc:Khôngbaogiờsửdụngthủđoạnthayvìtiêuchuẩn.Chúngtôicócáinhìndàihạntrongmọilĩnhvực.Tuônluônlànhưvậy!”

XÂYDỰNGĐỂTRƯỜNGTỒNBÊNNGOÀIPHẠMVIDOANHNGHIỆP

Dođãgiớihạnviệcnghiêncứutrongphạmvicáctổchứckinhtế(hoạtđộngvìlợinhuận),chúngtôiđãkhônglườngtrướcđượcnhữngảnhhưởngcủacôngtrìnhđốivớinhữngngườibênngoàigiớidoanhnhân.Saukhixuấtbản,chúngtôinhậnthấytácphẩmnàykhôngchỉlàmộtcuốnsáchkinhdoanh,màcònlàmộtcuốnsáchvềviệcxâydựngcáctổchứctrườngtồnthuộcbấtkỳloạihìnhnàokhác!Rấtnhiềungườikhôngnằmtronggiớidoanhnhânđãtìmthấyởđâynhữngkháiniệmrấtcógiátrị.NhữngngườinàybaogồmtừcáctổchứcnhưHộiUngthưMỹ(AmericanCancerSociety)đếncáctrườnghọcphổthôngvàcaođẳng,đạihọc,nhàthờ,cácđộinhóm,cácChínhphủ,thậmchínhiềugiađìnhvàcáccánhân.

Chẳnghạnnhưrấtnhiềutổchứcchămsócsứckhỏeđãthấyđượctầmquantrọngcủaviệcphânbiệtcácgiátrịcốtlõivớicácthựchànhvàchiếnlược;điềunàygiúphọduytrìđượcýthứcnhiệmvụmangtínhxãhộicủatổchứctronglúcvẫncóthểđiềuchỉnhchophùhợpvớicácthayđổivàcạnhtranhtừthếgiớibênngoài.Mộtcáchtươngtự,mộtthànhviênHộiđồngquảntrịcủamộttrườngđạihọccũngphânbiệtgiátrịcốtlõi,bấtbiếncủatựdotríthứcvớinhữngcáchthựchànhgiảngdạycụthể.Ônggiảithích:“Sựphânbiệtnàylàrấtquantrọng,giúptôithựchiệnnhữngthayđổicầnthiếtđốivớihệthốnggiảngdạyđãtrởnêncũkỹmàvẫngiữđượcnhữngtưtưởngcốtlõicủanhàtrường.”

Mộtkháiniệmkhác,kháiniệm“tạođồnghồ”(clockbuilding)chocáctổchứccónềnvănhóamangtínhnghithứccao,giúpcáctổchứcnàyvượtquasựlệthuộcvàohìnhảnhcácnhàsánglậpbanđầu,cũngđãgiúpíchchonhiềutổchứcxãhộikhácnhau.MộttrongsốđólàCity

XÂYDƯNGĐỄTRƯỜNGTON

26

Year,mộtchươngtrìnhdịchvụcộngđồngkhuyếnkhíchhàngtrămthanhniênthamgiamộtnămvàocácdựáncảithiệncácthànhphốởMỹ-mộtđộiquân“gìngiUhòabình”tạiđịaphương.Giốngnhưnhiềutổchứcxãhộikhác,CityYearcónguồngốctừngườisánglậpvớinhữngđộngcơphụcvụxãhộimạnhmẽ.AlanKhazei,mộttrongnhữngnhàsánglập,mongmuốnrằngtinhthần,nhiệthuyếtphụcvụsẽtrởnênđặctínhcủabảnthântổchứcnày,khôngphụthuộcvàohìnhảnhbấtcứai,kểcảchínhôngta.Ôngtađãchuyểntừviệcxâydựnghìnhảnhxãhộisangviệcxâydựngmộttổchứcvớimụctiêuxãhộidàihạn-tứclàchuyểntừ“ngườibáogiờ”(timeteller)sangthành“ngườitạođồnghồ”(clockbuilder).Cáctổchứcmangtínhxãhộithườngbắtđầuhìnhthànhđểgiảiquyếtmộtvấnđềnàođó,cũngnhưđasốcáccôngtythườngbắtđầutừmộtýtưởngkinhdoanhhoặcmộtcơhộithịtrườngnhấtđịnh.Nhưng,cũnggiốngnhưviệcmọiýtưởngtotátđếnmấy,mọicơhộithịtrườngcuốicùngđềucổhủlỗithời,mụctiêuthànhlậpcủamộttổchứcxãhộicóthểđượcthựchiệnhoặctrởnênkhôngcònphùhợpnUa.Nhưvậy,việctìmramộtmụcđíchsâusắcvàtrườngtồn,vượttrênmụcđíchbanđầu,sẽlàquantrọngsốngcònđểxâydựngmộttổchứctồntạilâudài.

vềmặtkháiniệm,chúngtôikhôngthấycómấykhácbiệtgiUacácdoanhnghiệphàngđầuvàcáctổchứcphilợinhuậnhàngđầu.cảhaiđềucầnvượtlênkhỏisựphụthuộcvàomộtnhàlãnhđạohaymộtýtưởngcụthể,dùlàtolớnđếnthếnàođinUa.cảhaiđềuphụthuộc,dựavàomộtbộgiátrịcôtlõi,lâudài,mộtmụctiêudàihạnvượtlênmụctiêutìmkiếmlợinhuậnđơnthuần,cảhaiđềucầnthayđổitrongmộtthếgiớiđangthayđổi,nhưngvẫnphảigiữgìnnhữnggiátrịcốtlõivàmụctiêucơbản.cảhaiđềuđượchưởnglợitừmộtnềnvănhóatổchứccótínhnghithứccaovàsựquantâmđếnviệclậpkếhoạchchosựkếthừa.Cảhaiđềucầncónhữngcơchếđểpháttriển:cácmụctiêulớn,nhữngthửnghiệmvàbảnlĩnhdoanhnghiệp,sựhêntụctựhoànthiện,cảhaiđềucầntạorasựliênkếtnhấtquán,vữngchắctrongnộibộđểgìngiUcácgiátrịvàmụctiêucốtlõi,vàđểthúcđẩysựtiếnbộ.Tấtnhiên,cấutrúc,chiếnlược,độnglựccạnhtranhlàrấtkhácnhaugiUahailoạitổchứctrên.Nhưngbảnchấtcủaviệclàmthếnàođểxâydựngnênmộttổchức,thểchếtrườngtồn,vĩđạithìlạihoàntoànkhôngkhácnhau.

ChúngtôicũngbắtđầuxemxétcáchthứcápdụngnhữngkháiniệmtrongxâyDựngĐểTrườngTồnởmứcđộxãhội/Chínhphủ.Vídụ:NhậtvàIsraellàhaiquốcgiađãrấtcóýthứcxâydựngcácxãhộikếtdínhvớicácýthứcvềgiátrịvàmụctiêucốtlõi,vớicáccơchếliênkết,vàcácmụctiêuto

lớn,táobạomangtầmquốcgia(nationalBHAG).NhàsửhọcBarbaraTuchman,trongcuốnsáchThựchànhlịchsửđãviết:“Vớitấtcảnhữngvấnđềcủamình,Israelcómộtlợithế:ýthứcvềmụctiêu.NgườiIsraelcóthểkhônggiàucó,dưgiả,haycómộtcuộcsốngêmả,nhưnghọcócáimàsựdưgiảđãbópnghẹt,đólàđộngcơ.”Độngcơnàykhôngphụthuộcvàosựhiệndiệncủamộtlãnhtụvĩđạinàođó,mànónằmngaytrongcấutrúccủaxãhộiIsrael,đượctăngcườngmạnhmẽbởinhữngcơchếliênkếtnhưnghĩavụquânsựtoàndân.MộtkýgiảhàngđầungườiIsraelđãnói:“Khônggiốngnhưđasốcácquốcgiakhác,chúngtôicómộtmụctiêulâudàimàmọingườidânđềubiết:đólàtạonênnơiđịnhcưantoànchomọingườiDoTháitrênthếgiới.”

ởMỹ,chúngtacómộthệthốngcácgiátrịcốtlõi,đượcphátbiểurõràngvàđẹpđẽtrongbảnTuyênngônĐộclậpvàDiễnvănGettysburg,nhưngvẫncầntìmhiểurõhơnvềnhữngmụctiêucơbản.TronglúcđạiđasốcôngdânIsraelcóthểtrảlờibạntạisaoIsraeltồntại,chúngtôierằngkhôngthểtìmthấysựkếtdínhtươngtựởxãhộiHoaKỳngàynay.CólẽđasốdânMỹsẽbốirốikhiphânbiệtgiátrịcốtlõi,bấtbiếntheothờigiancủađấtnướcnàyvớinhữngthựchành,cấutrúcvàchiếnlượccủahọ...Chẳnghạn,việckhôngkiểmsoátsúngtrongdâncưlàmộtgiátrịcốtlõihaychỉlàmộtbiệnphápthựchành?Hànhđộngkhẳngđịnhlàmộtgiátrịcốtlõihaychỉlàmộtchiếnlược?ởtầmquốcgia,chúngtacầnápdụngquanniệm“Giữgìncáicốtlõi,khuyếnkhíchsựtiếnbộ”nhằmphânbiệtcácgiátrịcốtlõivớicácthựchànhvàchiếnlược,nhằmtạoranhữngthayđổicólợitrongkhivẫngiữđượccáclýtưởngquốcgia.

Cuốicùngvàcólẽlàhấpdẫnnhất,chúngtôiđượcbiếtrằngcórấtnhiềungườicảmthấycáckháiniệmcơbảncủacuốnsáchrấthữudụngđốivớicánhânvàgiađìnhhọ...NhiềungườiđãápdụngcáckháiniệmÂm-Dươngtrong“Gìngiữcáicốtlõi,khuyếnkhíchsựtiếnbộ”vàocácvấnđềnhânsinhcơbảnnhưtựđịnhhìnhvàlàmmớibảnthân.“Tôilàai?Tôiđạidiệnchocáigì?Mụctiêucủatôilàgì?Tàmcáchnàogiữđượccáitôitrongmộtthếgiớihỗnloạnvàkhôngthểdựđoánngàynay?Tàmcáchnàotôicóthểtruyềnýnghĩavàocuộcsốngvàcôngviệccủatôi?Tàmcáchnàođểtôicóthểluônluônđổimới,cốnghiếnvàcócảmhứng?”Nhữngcâuhỏingàynaytháchthứcchúngtahơnbaogiờhết.Khisựổnđịnhvềcôngviệclàkhôngthểđảmbảo,khithayđổihêntụcxảyra,khithếgiớingàycàngphứctạp,mơhồ,thìnhữngaiquáphụthuộcvàomôitrườngbênngoàitrongviệctìmkiếmsựổnđịnhvàliêntụcsẽgặprủirorõràng,họcóthểtrởnênbơvơ,lạclõng.Nguồngốcduynhấtđểcósựổnđịnhchínhlàcácgiátrịcốtlõibêntrongmạnhmẽcộngvớisựsẵnsàngthayđổichophùhợpvớibấtcứđiềugì,trừ

nhữngcáicốtlõi.Trongmộtthếgiớibấtổnvàkhôngthểđoántrước,ngườitakhôngthểbiếttrướchọsẽđivềđâu,cuộcđờisẽrasao!Nhữngngườilậpnêncácdoanhnghiệphàngđầuđãkhônngoanhiểuđượcrằng:tốthơnlànênhiểurõbạnlàaihơnlàhiểubạnsẽđivềđâu-vìhướngđichắcchắnsẽthayđổi.Đóchínhlàmộtbàihọcchocảcánhânchúngtacũngnhưchocáccôngtyhàngđầutrênthếgiới.

VIỆCNGHIÊNCỨUVÀHỌCHỎITIẾPTHEO

Từlầnxuấtbảnnàychúngtôiđãhọchỏiđượcnhiềuđiều,vàchúngtôicònrấtnhiềuđiềuphảihọchỏinUa.Chúngtôibiếtrằngnhững“ngườibáogiờ”cóthểtrởthànhnhững“ngườitạođồnghồ”,vàchúngtôihọccáchgiúphọthựchiệnsựchuyểnđổiđó.Chúngtôihọcđượcrằngchúngtôiđãđánhgiáthấptầmquantrọngcủasựhênkết,vàchúngtôiđãhọcđượcrấtnhiềuvềcáchtạorasựhênkếttrongtổchức.Chúngtôicũngthấyrằngmụcđích(khiđượcquanniệmđúngđắn)cóảnhhưởngrấtlớnlêntổchức(bêncạnhsựảnhhưởngcủacácgiátrịcốtlõi),vìthếcáctổchứcnênnỗlựchơntrongviệcxácđịnhmụcđíchcủahọ.Chúngtôibiếtrằngviệcsápnhậpvàmualạiđưatớinhữngvấnđềđặcbiệtchocáccôngtyhàngđầu,chúngtôibiếtđượccáchgiúpcáctổchứcxemxétvềnhữngđiềunàytrongkhuônkhổxâyDựngĐểTrườngTồn.Chúngtôiđãhọcđượccáchápdụngcácýtưởngcủacuốnsáchvàocácnềnvănhóakhácnhauvàtrongcácmôitrườngphidoanhnghiệp.CáccôngtyhàngđầucủathếkỷXXIcầncónhữngcấutrúc,chiếnlượcvàthựchànhcũngnhưcơchếkhácbiệtcơbảnsovớithếkỷXX,nhưngnhữngkháiniệmcơbảntrongcuốnsáchnàyvẫnsẽrấtquantrọng,thậmchícònquantrọnghơn,chúngđượcxemnhưlàmộtkhuônmẫuđểthiếtkếcáctổchứccủatươnglai.

Chúngtôicómộtđộnglựctừbêntrongvềviệcdạyvàhọc,độnglựcấykhôngchấmdứtvớiquyểnsáchnày,nómớichỉbắtđầu.Chúngtôitiếptụcđiềutra,nghiêncứuđểhiểurõhơn,pháttriểncáckháiniệmvàýtưởngmới,tạoracáccôngcụứngdụngcóthểcóích.JimlậpramộtphòngnghiêncứuởBoulder,Coloradonhằmmụcđíchtiếptụcnghiêncứuvàlàmviệcvớicáctổchức.JerrytiếptụcgiảngdạyvànghiêncứutạitrườngĐạihọcStanford,nơiôngđãlậpramộtkhóahọcmớivềcáccôngtyhàngđầu.Đểhìnhthànhcácnghiêncứutiếptheo,chúngtôimongnhậnđượccácthôngtintừđộcgiảchiasẻcáckinhnghiệmvàquansátvớicuốnsáchnày,hoặcđặtcáccâuhỏi,cácvấnđềmàchúngtôisẽxemxéttrongtươnglai.Chúngtôirấtmongnhậnđượcthôngtintừcácbạn.

JimCollins

Boulder,co

Fax:303-545-0228

Email:JCC512@AOl.com

JerryPorras

Stanford,CA

Fax:415-725-7979

Email:Porras_Jerry@GSB.Stanford.edu

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

CHƯƠNGMỘT:CÁITỐTNHẤTTRONGNHỮNGCÁITỐTKhinhìnlạicuộcđờilàmviệccủamình,điềulàmtôitựhàonhấtlàviệctôiđãgópphầntạonênmộtcôngtymàcácgiátrị,thựchànhvàthànhcôngcủanóđãcóảnhhưởnglớnlêncáchthứcquảntrịcủacáccôngtykháctrêntoànthếgiới.Tôiđặcbiệttựhàovềviệctôiđãđểlạisaulưngmìnhmộttổchứccóthểtiếptụcvậnhànhnhưlàmộthìnhmẫudoanhnghiệp,ngaycảsaukhitôiđãrờibỏnó.

WILLIAMR.HEWLETT,đồngsánglậpcôngtyHewlett-Packard,19901

Camkếtcủachúngtôilàtiếptụcduytrìsứcsốngcủacôngty-baogồmcảsựpháttriểntheonghĩavậtchấtlẫnsựpháttriểnnhưlàmộtthểchế-saochocôngtynày,thểchếnày,tiếptụctồntại150nămnữa.

Thậtsự,nhưthếnósẽtồntạiquanhiềuthờiđại.

JOHNG.SMALE,cựuCEO,Procter&Gamble,nhândịpkỷniệm150nămthànhlậpP&G,19862

Quyểnsáchnàykhôngnóivềnhữngnhàlãnhđạohàngđầu,nhữngkháiniệm,ýtưởngxuấtsắcvềsảnphẩmhaynhữnghiểubiếtcặnkẽvềthịtrường.Nócũngkhôngnóivềhoàibãohaytầmnhìncủadoanhnghiệp.

Quyểnsáchnàynóivềmộtthứquantrọng,cốtyếuvàlâubềnhơnrấtnhiều,đólànhữngcôngtỵvĩđạihàngđầu.

Thếnàolàmộtcôngtyhàngđầu?Đólànhữngcôngtysiêuhạng,xuấtsắc,nhữngôngvuatrongngànhkinhdoanhcủahọ,đượccácđốithủvàđốitáccôngnhậnvàngưỡngmộmộtcáchrộngrãi,luôntạoravàđểlạinhữngảnhhưởngtolớnđếnthếgiớixungquanhhọ.Điểmquantrọng:mộtcôngtyhàngđầutrướctiênlàmộttổchức,mộtthểchế.Mọinhàlãnhđạo,dùcóthôngthái,xuấtsắcvàvĩđạiđếnđâuđinUa,cuốicùngcũngquađời,mọisảnphẩmvàdịchvụ,dùthànhcôngđếnđâuđinUa,đềucólúctrởnênlỗithờivàlạchậu.Ngaycảthịtrườngcũngcóthểlỗithờivàbiếnmất.Nhungcáccôngtyhàngđầupháttriểnquamộtthờigianrấtlâudài,quanhiềuvòngđờisảnphẩmkhácnhau,quanhiềuthếhệlãnhđạokhácnhau.

Xinhãydừnglạimộtchútvàthửlậpramộtdanhsáchcáccôngtyhàngđầucủariêngbạn,hãysuynghĩvàchọnranămđếnmườitổchứcđápứngđượcnhữngtiêuchuẩndướiđây:

♦ Làthểchế,côngtyhàngđầutrongngànhkinhdoanh

♦ Đượccôngnhận,ngưỡngmộrộngrãibởigiớidoanhnhâncóuytín

♦ Tạoraảnhhưởngsâuđậmlênthếgiớichúngtađangsống

♦ Trảiquanhiềuthếhệlãnhđạo

♦ Trảiquanhiềuvòngđờisảnphẩm-dịchvụkhácnhau

♦ Thànhlậptrướcnăm1950(bạncũngcóthểlấymốclàcáccôngtycótuổiđờitừ50trởlên)

Hãyxemxétdanhsáchcủabạn.Điềugìởnhữngcôngtynàygâychobạnấntượng?CócáigìchunggiUanhữngcôngtynày?Đâulàlýdochochấtlượngvàsựthịnhvượnglâudàicủahọ?Nhữngcôngtynàycókhácbiệtgìsovớinhữngcôngtycócùngnhữngcơhộikinhdoanhsongđạtđượcthànhcôngíthơn?

Trongdựánnghiêncứukéodàisáunăm,chúngtôiđãquyếttâmxácđịnhvànghiêncứumộtcáchcóhệthốngquátrìnhpháttriểnlịchsửcủacáccôngtyhàngđầu,nghiêncứunhữngkhácbiệtcủachúngvớicáccôngtysosánhnhằmtìmracácyếutốtạonênthànhcôngcủachúng.Cuốnsáchnàytrìnhbàycáckếtquảnghiêncứucủachúngtôivànhữngápdụngthựctếcủacáckếtquảđó.

Xinđượcnóirõngaytừđầu:Các“côngtysosánh”trìnhbàytrongcuốnsáchnàyhoàntoànkhôngphảilànhữngcôngtykém,hoặc“khôngcóhoàibãovàtầmnhìnxa”.

Thựcsựđâycũnglànhữngcôngtythànhcông,tôntạiquathờigian,vànhưbạnsẽthấy,cóvịtrírấtcaotrênthịtrườngchứngkhoán.Nhưngchúngkhôngđủđápứngcáctiêuchuẩnchúngtôiđặtrachomộtcôngtyhàngđầu.Cóthểnóimộtcáchhìnhảnhrằngnếucáccôngtyhàngđầulànhữngnhàvôđịch,nhữngngườiđoạthuychươngvàng,thìnhữngcôngtyđượcđemrasosánhởđâylànhữngngườivềthứhai,thứba,nhậnhuychươngbạc,huychươngđồng...

Chúngtôiđãsửdụngthuậtngữ“hàngđầu”(visionary)thayvì“thànhcông”(successful)hoặc“tồntạilâudài”(enduring)nhằmnêubậttínhưuviệt,xuấtchúngcủanhữngthểchếnày.Chúngkhôngchỉđơngiảnlàthànhcôngvàtồntạilâudài,màcònhơnthếnUa:đâylànhữngcôngtyđứngvịtríthứnhấttrongnhữngcôngtytốtnhất,vàđãduytrìđượcthànhcôngđóquanhiềuthậpkỷ.Đasốcáccôngtynàyđãtrởthànhnhữnghìnhmẫu,biểutượngchonhữngtậpquánquảntrịtronggiớikinhdoanhtoàncầu(xembảng1.1.Lunýrằngđâykhôngphảilànhữngcôngtyhàngđầuduynhấttrênthếgiới,màcònnhữngcôngtyhàngđầukhácnUa.Chúngtôisẽgiảithíchtạisaochúngtôichọnranhữngcôngtynàyởđoạnsau).

Bảng1.1

DANHSÁCHCÁCCÔNGTYTRONGNGHIÊNcứuCỦACHÚNGTÔI

Cáccôngtyhàngđầu

3M

AmericanExpress

Boeing

Citicorp

Ford

GeneralElectricHewlett-PackardIBM

Johnson&Johnson

Marriott

Merck

Motorola

Nordstrom

PhilipMorris

Procter&Gamble

Sony

Wal-Mart

WaltDisney

Cáccôngtysosánh

NortonWellsFargoMcDonnellDouglasChaseManhattanGM

Westinghouse

TexasInstruments

Burroughs

Bristol-MyersSquibb

HowardJohnson

Pfizer

Zenith

Melville

RJRNabisco

Colgate

Kenwood

Ames

Columbia

Tuylànhữngcôngtyhàngđầu,cáccôngtynàykhôngphảilàhoànhảo(Thửxemlạidanhsáchcáccôngtydochínhbạnchọnra,chúngtôierằngđasố,nếukhôngmuốnnóilàtấtcảcáccôngtyđóđềuđãtừngtrảiquanhữngkhókhăn,thăngtrầmvàkhủnghoảngkhôngchỉmộtlầntronglịchsử!).WaltDisneygặpvấnđềtrongkhủnghoảngtiềnmặtnăm1939khiếncôngtyphảicổphầnhóa,sauđóvàođầunăm1980,côngtynàychỉchútnữađãkhôngcòntồntạinhưmộtthựcthểđộclậpdogiácổphiếugiảm

khiếncôngtyđứngtrướcnguycơbịmualại.HãngBoeinggặpnhữngkhókhănlớnvàogiUathậpniên1930,cuốithậpniên1940vàđầuthậpniên1970.Khiđóhọphảichonghỉviệchơn60.000nhânviên.3MkhởiđầulàmộtcôngtykhaithácmỏthấtbạivàgầnnhưđãphásảnhồiđầuthếkỷXX.Hewlett-Packardđốimặtvớisựcắtgiảmnghiêmtrọnghồinăm1945,vàvàonăm1990cổphiếucủacôngtythậmchígiảmgiáxuốngthấphơnmệnhgiácủachúng.Sonyliêntụcthualỗtrongnămnămđầu(1945-1950),còntronggiaiđoạngiànhquyềnthốngtrịthịtrườngsảnphẩmVCRhồinhữngnăm1970,sảnphẩmBetacủacôngtybịquamặtbởiVHS.CôngtyFordtừngbịthualỗởmứckỷlụctrongnềnkinhdoanhMỹ(3,3tỷđôlatrongvòng...banăm)trướckhikịpgượngdậyvàhồisinhđầunhữngnăm1980.Citicorp(thànhlậpnăm1812,cùngnămNapoleontiếnvàoMoscow!)đãtrảiquanhữngkhủnghoảngcuốithếkỷXIX,vàothờikỳkhủnghoảngkinhtếnhữngnăm1930,vàgầnđâynhấtlàhồicuốinhữngnăm1980khihọgặpvấnđềvớicáckhoảnchovaycóphạmvitoàncầu.IBMthìgầnphásảnvào1914vàmộtlầnnUavào1921,saunàygặpkhókhănvàođầunhữngnăm1990.

Thậtsựlàtấtcảnhữngcôngtyhàngđầuđềuđãtừnggặpphảinhữngtrởlựcvàđôikhiđãcónhữngquyếtđịnhsailầmtrongmộtvàithờiđiểm,thậmchímộtsốcôngtycònđanggặpkhókhănkhichúngtôithựchiệncuốnsáchnày.Tuynhiên,điềuquantrọnglànhữngcôngtyhàngđầuđãthểhiệntính“đànhồi”đángkể-khảnăngchophéphọphụchồithànhcôngtrởlạisaunhữngnghịchcảnh.Kếtquảlànhữngcôngtyhàngđầucóđượcnhữngkếtquảrấttốtđẹptrongdàihạn.Giảsửbạnđầutư1đôlavàocổphiếucủamộtcôngtybìnhthường,mộtcôngtysosánhvàmộtcôngtyhàngđầuvàongày1-1-19263.Nếubạntiếptụcđầutưlạitấtcảsốtiềnlãivàcónhữngđiềuchỉnhhợplýkhicáccôngtynàycómặttrênthịtrườngchứngkhoán,1đôlađầutưbanđầucủabạnvàomộtcôngtybìnhthườngsẽtrởthành415đôlavào31-12-1990.Khôngtệlắm,đúngkhông?Nhưngnếuđầutưvàomộtcôngtysosánh,1đôlacủabạnsẽtrởthành955đôla,hơngấpđôisovớimộtcôngtybìnhthường!Cònnếuđầutưvàomộtcôngtyhàngđầu,consốnàysẽlà6.356đôla-gấphơnsáulầnmộtcôngtysosánhvàhơn15lầnmộtcôngtybìnhthường.

(Biểuđồl.Achobiếtlợinhuậncổphiếutíchlũytrongthờigian1926-1990.Biểuđồl.Bchothấytỷlệhơnkémcủacáccôngtyhàngđầusovớicáccôngtysosánhvàcáccôngtybìnhthườngtrêncùngmộtgiaiđoạnthờigian).

Tuynhiên,nhữngcôngtyhàngđầukhôngchỉđơnthuầntạoranhữnglợinhuậntàichínhtrongdàihạn,hơnthếnUa,nhữngcôngtynàyđãthựcsự

thamgiavàocấutrúccủaxãhội.HãytưởngtượngxemthếgiớinàysẽkhácbiệtnhưthếnàonếukhôngcócácsảnphẩmnhưsảnphẩmPost-itcủahãng3M,xehơiModelTvàMustangcủahãngFord,máybayBoeing707và747,bộtgiặtTidevàxàbôngIvory,thẻtíndụngvàsécdulịchAmericanExpress,máyATMcủaCiticorp,bóngđènvàthiếtbịđiệnGeneralElectric,máytínhvàmáyinTasercủaHewlett-Packard,v.v...Hãy

Sơđố1.A

Lợinhuậncổphiếutíchlũycủa1đôlađầutư1-1-1926-31-12-1990

$6,000.00

Côngtyhàngđầu$6,356

1926

16.00

15.00

14.00

13.00

12.00

11.00

10.00

9.00

8.00

7.00

6.00

5.00

4.00

3.00

2.00

1.00

Sơđốl.B

Tỷlệlợinhuậncổphiếutíchlũysosánhvớithịtrườngchung

1926-1990 Côngtỵhàngđầu

Côngtysosánh

Thịtrườngchung

1946

nghĩxemcóbiếtbaotrẻem(vàngườilớn)đãlớnlênvớiDisneyland,chuộtMickey,vịtDonaldvànàngBạchTuyết.HãychỉrachotôimộtđạilộnàokhôngcóbảngquảngcáovẽhìnhchàngcaobồiMarlboro,hayvùngnôngthônHoaKỳnàokhôngcócácgianhàngWal-Mart!Dùtốthayxấu,nhữngcôngtynàyđãđểlạinhữngdấuấnkhôngthểphaimờlênthếgiớixungquanhta.

Tuynhiên,tìmhiểuxembằngcáchnàonhữngcôngtynàycóthểvươnlên,táchhẳnrathànhmộtnhómnhữngcôngtyhàngđầumớithựcsựlàmộtcôngviệcthúvị.Họđãkhởiđầu,vượtquacáckhókhăn,vươnlêntừmộtkhởiđầukhiêmtốnthànhnhữngđạigia,tầmcỡthếgiớinhưthếnào?Vàkhihọđãtrởthànhnhữngcôngtylớn,họđãcónhữngđặcđiểmnàođểtrởthành“hàngđầu”,vượtlêntrênnhUngcôngtylớnkhác?Đê’tạora,lậpnênvàduytrìnhữngcôngtynhưthế,chúngtacầnhọctậpnhữnggìtừnhữngcôngtyhàngđầunày.Xinmờiquývịđộcgiảthamgiavàomộtchuyếnđicùngchúngtôitrongphầntiếptheocủacuốnsách,đểcóđượcnhữngcâutrảlờichonhữngcâuhỏitrên.

Phầncònlạicủachươngnày,chúngtôixindànhđểmôtảlạiquátrìnhnghiêncứu.Từchương2trởđi,chúngtôisẽtrìnhbàycáckếtquảtìmthấycủachúngtôi,trongsốđócónhiềukhámphágâyngạcnhiênvàphảntrựcgiác.Đổxemtrướccáckếtquảtìmđượccủachươngtrìnhnày,xinliệtkêdướiđây12huyềnthoạiphổbiếnđãbịđậptantrongquátrìnhnghiêncứucủachúngtôi.

12HUYỀNTHOẠITANVỠ

Huyềnthoại1:Đểlậpramộtcôngtyvĩđại,cầnmộtýtưởngvĩđại.

Thựctế:Lậpramộtcôngtytừmột“ýtưởngvĩđại”cóthểlàmột...ýtưởngkém.Hầunhưkhôngcócôngtyhàngđầunàorađờivớimộtýtưởngvĩđạicả.Trênthựctế,mộtsốkhởiđầumàkhôngcóýtưởngcụthểnàocả,mộtsốítkhácthậmchíđãkhởiđầubằngnhữngthấtbại.Ngoàira,cáccôngtyhàngđầucũngthườngkhôngđạtđượcthànhcôngkinhdoanhbướcđầubằngvớicáccôngtysosánh.Nhưtrongcâuchuyệnngụngônvềrùavàthỏ,cáccông

tyhàngđầuthườngcókhởiđầuchậmchạp,songlạilàngườithắngcuộcsaucùng.

Huyềnthoại2:Cáccôngtyhàngđầuđòihỏicónhữngngườilãnhđạovĩđại,xuấtchúng,cósứclôicuốn.

Thựctế:Ngượclại,điềunàykhôngcầnthiết,màđôikhicònlàtrởngạichosựpháttriểnlâudàicủacôngty.MộtsốCEOquantrọngnhấttronglịchsửcáccôngtynàykhôngthuộcloạicáclãnhđạoxuấtchúng,vĩđạitheokhuônmẫu.Mộtsốhọthậmchílảngtránhnhữngkhuônmẫunhưvậy.GiốngnhưnhữngngườikhaisinhranướcMỹởHộinghịLậphiến,họtậptrungcôngsứchướngvềviệcxâydựngnênmộtthểchếtrườngtồnhơnlàtạorahìnhảnhmộtvĩnhân.Họmongmuốntrởthànhnhững“ngườitạođồnghồ”,khôngphảilà“ngườibáogiờ”đơnthuần.Vàhọthiênvềkhuynhhướngnàynhiềuhơn,khisovớicácCEOởcáccôngtysosánhkhác.

Huyềnthoại3:Cáccôngtythànhcôngnhấttồntạitrướctiênvàtrênhếtvìmụctiêutốiđahóalợinhuận.

Thựctế:Ngượclạivớinhữnglýthuyếtkinhdoanh,tốiđahóalợinhuậnvàtốiđahóatàisảnchocổđôngkhôngphảilàyếutốthúcđẩychủđạohaymụcđíchcaonhấttronglịchsửcủacáccôngtyhàngđầu.Nhữngcôngtynàytheođuổimộtloạtmụctiêu,lợinhuậnchỉlàmộttrongsốđóvàkhôngnhấtthiếtphảilàmụctiêusốmột!Tấtnhiên,họtìmkiếmlợinhuận,nhưnghọvẫnđượcdẫndắtvớinhữnggiátrịcốtlõimàmụcđíchvượtlêntrênviệctìmkiếmlợinhuậnthôngthường.Tuynhiên,nghịchlýlàởchỗchínhnhữngcôngtyhàngđầunàylạithuđượclợinhuậnlớnhơnnhiềusovớinhữngcôngtysosánhhoạtđộngđơngiảnchỉvìmụctiêulợinhuận.

Huyềnthoại4:Cáccôngtyhàngđầucóchungmộtsốgiátrịcốtlõi.

Thựctế:Khôngcómột“bộgiátrịcốtlõi”chungchocáccôngtyhàngđầu.Cáccôngtynàycóthểcónhữngtưtưởngrấtkhácnhauvềcácgiátrịcốtlõi.Cácgiátrịnàykhôngnhấtthiếtphảimangtínhnhânvănhaykhaisáng,dùtrongnhiềutrườnghợpđúnglànhưvậy.Điềucốtyếukhôngnằmởnộidungtưtưởngcủacôngty,mànằmởviệchọtintưởngsâusắcvàotưtưởngđónhưthếnào,họđãthựcsựsống,hànhđộngtheotưtưởngđómộtcáchnhấtquánnhưthếnào.Cáccôngtyhàngđầukhônghỏi“Chúngtacoitrọngđiềugì?”màhỏi“Thựcsựchúngtacoitrọngđiềugìnhất?”

Huyềnthoại5:Mọithứluônthayđổi.

Thựctế:MộtcôngtyhàngđầuluôngiUvữngtưtưởngchủđạocủanó,hầunhưkhôngbaogiờthayđổi.Cácgiátrịcốtlõilànềntảngvữngchắccủamộtcôngtyhàngđầu,khôngthayđổitheonhữngxuhướngthờithượng,trongmộtsốtrườnghợp,nhữnggiátrịnàygiUvữngquahơnmộttrămnăm.Mụctiêucơbảnvàlýdotồntạicủamộtcôngtynhưngọnhảiđăngdẫndắtcôngtytrongsuốtchiềudàilịchsửcủamình.Tấtnhiên,cáccôngtynàycũngluôncóđộnglựcpháttriển,sẵnsàngthayđổivàđiềutiếtnhưngkhôngbaogiờthỏahiệpđểthayđổitưtưởngchủđạocủahọ.

Huyềnthoại6:Cáccôngtyhàngđầuthườngthựcdụng,tínhtoánchắcăn.

Thựctế:Cáccôngtyhàngđầutrôngcóvẻchặtchẽvàbảothủtrongconmắtnhữngngườibênngoài,nhưngthựcrahọkhônghềngầnngạitrongcáccamkếttáobạođểđạttớinhữngmụctiêulớnvàđầytháchthức(BHAG).Nhưkhitatrèolênmộtngọnnúicaohaybaylênmặttrăng,cácBHAGnàycóthểđầytháchthứcvàrủiro,nhưngchúngvôcùnghấpdẫn,kíchthíchquyếttâm,tạorađộngcơthúcđẩychosựpháttriển.Cáccôngtyhàngđầuthườngsửdụngchúngđểđẩymạnhsựtiếnbộ,đểvượtquacáccôngtysosánhởnhữngthờiđiểmmấuchốt,sốngcòntrongquátrìnhpháttriển.

Huyềnthoại7:Cáccôngtyhàngđầulànơilýtưởngđểlàmviệcđốivớitấtcảmọingười.

Thựctế:Ngượclại,điềuđóchỉđúngvớinhữngaithựcsựphùhợpvớinhữngtưtưởngcốtlõicũngnhưcáctiêuchuẩncủacôngtynàymàthôi.Nếulàmviệcchonhữngcôngtynày,hoặclàbạnphùhợpvàpháttriểnrựcrỡtrongcôngviệc(theomộtcáchkhôngthểnàotốthơn!),hoặclàbạnbịđẩyrangoàingaylậptức.Chỉmộttronghaikhảnăngđómàthôi!Điềuđócógìđónhưlàthuộcvềnghilễ,tôngiáovậy!Nhữngcôngtynàynóirấtrõđiềumàhọđạidiệncũngcũngnhưđiềuhọmuốnđạttới,vìthếmộtcáchđơngiảnlàhọsẽkhôngcóchỗchobấtcứaikhôngmuốnhoặckhôngthểhòahợpđượcvớicáctiêuchuẩnđãđịnhsẵncủacôngtyhọ.

Huyềnthoại8:Cáccôngtythànhcônglớncónhữngbướcđitốtnhấtthôngquaviệclậpranhữngkếhoạchmangtínhchiếnlượcphứctạpvàxuấtsắc.

Thựctế:Cáccôngtyhàngđầuthựchiệnnhữngbướcđitốtnhấttrongquátrìnhpháttriểnbằngkinhnghiệm,phépthửvàsai,cơhội,vàđôikhibằngcảngẫunhiênnUa.Khinhìnlại,nhữngđiềutưởngnhưlàtiênđoánhoặclậpkếhoạchtrướcđaphầnchỉlàkếtquảcủaviệcthựchiệncâu“ThửnhiềucáchvàgiUlạinhữngcáchcóhiệuquả.”Theonghĩanày,nhữngcôngtyhàng

đầuđãdườngnhưlặplạiquátrìnhtiếnhóacủacácloàisinhvật(theothuyếttiếnhóacủaDarwin),hơnlànhữngđiềuđãđượctrìnhbàytrongbấtkỳgiáotrìnhnàovềkếhoạchchiếnlượckinhdoanh!

Huyềnthoại9:CáccôngtycầnthuêcácCEOtừbênngoàiđểthúcđẩynhữngthayđổicơbản.

Thựctế:Trongkhoảngthờigiantổngcộng1700nămtồntạicủacáccôngtyhàngđầutrongnghiêncứunày,chúngtôichỉthấycóbốntrườnghợptìmkiếmCEOtừbênngoài-vàbốntrườnghợpnàylạixảyrachỉởhaicôngtymàthôi.Việcsửdụngđộingũquảntrịcaocấpxâydựngtừnộibộcôngtyởcáccôngtyhàngđầuđượcthựchiệnởmứcđộcaohơnnhiềusovớicáccôngtysosánh.Theothờigian,nhữngcôngtyhàngđầuđãphábỏmộtquanniệmrấtphổbiến,đólà:nhữngthayđổiquantrọngvànhUngýtưởngmớikhôngthểđếntừnhữngngườitrongnộibộcôngtyđược.

Huyềnthoại10:Nhữngcôngtythànhcôngnhấtchủyếutậptrungvàoviệcđánhbạicácđốithủcạnhtranh.

Thựctế:Cáccôngtyhàngđầuchủyếutậptrungvàoviệcđánhbạichínhmình.Thànhcôngvàđánhbạicácđốithủcạnhtranhđếnvớihọkhôngphảilàmụcđíchcuốicùng,màchỉlàkêtquảcònlạicủaquátrìnhliêntụcđặtcâuhỏi:“Làmthếnàođểngàymaichúngtacóthểlàmtốthơnngàyhômnay?”.Họđãlặpđilặplạicâuhỏinàynhưlàmộtphươngthứctồntại-trongmộtsốtrườnghợp,trên150nămqua.Chodùđãgặtháiđượcnhữngkếtquảtốtđẹpvàvượttrộihơncácđốithủđếnmứcnàođinữa,nhữngcôngtynàyvẫnkhôngbaogiờnghĩrằngnhưthếđãlàđủ!

Huyềnthoại11:Bạnkhôngthểvừaănbánhvừagiữlạiđượcbánh.

Thựctế:Cáccôngtyhàngđầukhôngápdụngnguyêntắc“ĐộctàicủachữHOẶC”(TyrannyoftheOR)-quanđiểmtheolýtríthuầntúy,chorằngngườitachỉcóthểcóAhoặcBchứkhôngthểcócảhai.Họtừchốisựlựachọngiữaổnđịnhhoặcpháttriển,độctàicánhânhoặcnềnvănhóacôngtymangtínhnghithức,cácnhàquảnlýtừnộibộhoặcnhữngthayđổicănbảnchủyếu,cácthựchànhmangtínhbảothủhoặcnhữngmụctiêulớnmangtínhtháchthức,tạoralợinhuậnhoặctheođuổigiátrịvàmụcđích.Thayvàođó,họápdụngnguyêntắc“SựkỳdiệucủachữVÀ”(GeniusoftheAND)-quanđiểmchophépngườitatheođuổicảAlẫnBtrongcùngmộtthờigian.

Huyềnthoại12:Cáccôngtytrởthànhnhữngcôngtyhàngđầuchủyếu

thôngquaviệcranhữngtuyênngônvềtầmnhìnvàhoàibãocủacôngty.Thựctế:Cáccôngtyhàngđầuđạtđượctầmvóccủahọkhônghoàntoàndonhữngtuyênbố(dùđúnglàhọthườngranhữngtuyênbốnhưvậy).Họcũngkhôngtrởnênvĩđạidođãviếtranhữngtuyênngônvềmụctiêu,giátrị,sứmạng,đãtrởnênphổbiếntronggiớiquảntrịngàynay(mặcdùđúnglàhọđãviếtranhữngđiềuđónhiềuhơncáccôngtykhác,vàviếtranhiềunămtrướckhiđiềuđótrởnênphổbiến).Viếtramộttuyênngôncóthểlàmộtbướcquantrọngtrongquátrìnhxâydựngmộtcôngtyhàngđầu,songđóchỉlàmộttrongsốhàngngànbướccủamộtquátrìnhbấttậnthểhiệnnhữngđặctínhchủyếucủacáccôngtyhàngđầumàchúngtôixácđịnhđượctừcôngtrìnhnày.

DỰÁNNGHIÊNCỨU

Nguồngốc:Ailànhàlãnhđạocótầmnhìnxatạicôngty3M?

Vàonăm1988,chúngtôiđãtrăntrởvớicâuhỏivề“tầmnhìn”doanhnghiệp:thựcsựđiềunàycótồntạikhông,vànếucó,thìchínhxácđólàgì,từđâumàcó?Báochívànhữngngườinghiêncứuquảntrịđãdànhsựquantâmđặcbiệtchovấnđềnày,songnhữngđiềuđãđượcviếtravẫnchưalàmchochúngtôithỏamãn.

Trướchết,bảnthânkháiniệm“tầmnhìn”đãdễgâyrasựnhầmlẫnvàlúngtúngkhisửdụng,nóhoàntoànkhôngrõràng.Mộtsốngườichorằngđólàviệcthấuhiểuthịtrườngtươnglai.sốkhácnghĩđếnkhíacạnhcôngnghệvàsảnphẩmcủatầmnhìn.Mộtsốkhácnữalạinhấnmạnhđếnkhíacạnhtổchức:cácgiátrị,mụcđích,mụctiêu,hìnhảnhcủamộtnơilàmviệclýtưởng.Nóichunglàrấtrắcrối!Dễhiểutạisaođasốdoanhnhânhoàinghivềkháiniệmnày,rõrànglànógâylúngtúng,thiếuthựctế.

HơnnUa,điềulàmchúngtôiđauđầunhấtchínhlàviệchìnhảnhcủamộtnhàlãnhđạocótầmnhìnxakhôngđượcđềcậptronghầuhếtcáccuộctranhluận,cácbàiviếtvềtầmnhìn.Chúngtôitựhỏi,nếunhưsựlãnhđạocótầmnhìnxatrôngrộnglàquyếtđịnhchothànhcôngcủamộttổchứcthìailànhàlãnhđạoxuấtsắcvàcótầmnhìnxaởcôngty3M?Chúngtôikhôngtrảlờiđượccâuhỏinày.Bạnthìsao?3Mlàmộtcôngtyđượcngưỡngmộquanhiềuthậpkỉ,thếmàítaicóthểkểtênCEOhiệntạicủacôngtynày,hoặcnhữngCEOtiềnnhiệmcủanó.

Rấtnhiềungườiđồngýrằng3Mlàcôngtyhàngđầu,nhưngdườngnhưnókhôngcó,hoặcchưatừngcócácnhàlãnhđạohàngđầu,xuấtchúng.3M

thànhlậpnăm1902,đến1994đãtrảiquamườithếhệCEO.Rõràngthànhcôngcủa3Mkhôngchỉđơnthuầnđếntừmộtsảnphẩmhàngđầu,mộtthịtrườnghàngđầuhaymộtđộtphámaymắn,tấtcảnhữngđiềuđókhôngđủđểlàmnêngầnmộtthếkỉthànhcôngcủacôngtyđược.

Chúngtôinhậnra3Mđãthểhiệnmộtđiềugìđóvượtlêntrênsựlãnhđạohàngđầu,sảnphẩm,thịtrường,haytuyênbốkinhdoanhhàngđầu.Chúngtôikếtluận,cóthểmôtả3Mtốtnhấtbằngcụmtừ:Mộtcôngtyvĩđạivàhàngđầu.

Vànhưthếchúngtôiđãbắtđầudựánnghiêncứumởrộng,từđórađờicuốnsáchnày.Nóingắngọn,chúngtôicóhaimụctiêucơbảnchodựán,đólà:

1. Xácđịnhnhữngđặctínhvàđộnglựcchungcủanhữngcôngtyhàngđầu(nhữngđặctínhvàđộnglựcnàytạorasựkhácbiệtgiUachúngvànhUngcôngtykhác),từđóđưanhữngkếtquảtìmkiếmđượcvàomộtkhuônmẫukháiniệmhUuích.

2. Diễnđạtmộtcáchhiệuquảnhữngkháiniệmvànhữngkếtquảtìmkiếmđược,nhằmtạoảnhhưởngđếnviệcthựchànhquảntrị,đồngthờigiúpíchchonhữngaimuốnlậpravàxâydựngnênnhUngcôngtyhàngđầu.

Bước1:Chúngtôinghiêncứunhữngcôngtynào?

Xinhãydừnglạivàsuynghĩmộtchút.Giảsửbạncầnlậpradanhsáchcáccôngtyhàngđầuđểnghiêncứu.Trướcđâychưacóailậpramộtdanhsáchnhưthế,ngaycảkháiniệm“côngtyhàngđầu”cũngcònrấtmớimẻ.Bạnsẽlàmgì?

Chúngtôiđãtrăntrởnhiềuvềvấnđềnàyvàđiđếnkếtluậnlàbảnthânchúngtôikhôngnênlậpradanhsáchnày.Tạisao?Bởicóthểchúngtôichưahiểurõvàđầyđủvềtấtcảcáccôngty,dođósẽdễdàngcóthiênkiếnkhilậpramộtdanhsách,chẳnghạnsẽưutiênhơnchocáccôngtyởCaliforniahoặccáccôngtyvềcôngnghệ,đơngiảnbởichúngtôiquenthuộc,rànhrẽvềnhữngcôngtynàyhơn.

Đểgiảmthiểunhữngthiênkiếncánhâncóthểxảyra,chúngtôilựachọncáchsau:phỏngvấnCEOởmộtloạtcáctậpđoànhàngđầuthuộcnhiềuquymôkhácnhau,nhiềungànhkhácnhau,nhiềuloạikhácnhau,ởnhiềuđịaphươngkhácnhau,vànhờhọgiúplậpradanhsáchcáccôngtyhàngđầu.Chúngtôichọnvàtintưởngvàoýkiếncủahọhơnlàýkiếntừgiớihọcthuật

bởicácCEOnàylànhữngngườithườngxuyênvàtrựctiếpđốimặtvớithựctếvàtháchthứccủaviệcxâydựngvàquảntrịcôngty.ChúngtôihiểurằngcácCEOhàngđầuchắcchắnsẽcónhữnghiểubiếttốtnhấtvềcáccôngtytrongvàngoàingànhkinhdoanhcủahọ,ngoàirahọcũngluônphảitheodõichặtchẽcáccôngtybạnhàngvàđốithủcạnhtranhtrênthịtrường.

Vàotháng8-1989,chúngtôiđãthựchiệnnghiêncứumẫutừ700CEOthuộccácthànhphầnsau:

♦ 500côngtycôngnghiệp(theodanhsáchcủatạpchíFortune)

♦ 500côngtydịchvụ(theodanhsáchcủatạpchíFortune)

♦ 500côngtytưnhânInc.

♦ 100côngtycôngcộngInc.

Đổđảmbảomẫuđiềutracóđạidiệntừmọingànhkinhdoanh,chúngtôichọnracácCEOtừcảcáccôngtycôngnghiệpvàdịchvụtrongdanhsáchcủaFortune(mỗiloại250côngty).CáccôngtyInc.(cảcôngcộngvàtưnhân)chochúngtôiđạidiệncủacácdoanhnghiệpcỡnhỏhơn(200côngtyloạinàyđãđượcđưavàomẫu).ChúngtôiđềnghịcácCEOđượcphỏngvấnhãynêuratừ1-5côngtymàhọnghĩlà“hàngđầu,siêuhạng,cótầmnhìnvàhoàibãolớn”,vớilưuýrằngcâutrảlờinàyphảilàcủachínhbảnthânhọ,chứkhôngphảinhờbấtkỳaikháctrongcôngtytrảlờihộ.

Chúngtôiđãnhậnđượctỉlệtrảlờilà23,5%cácCEOđượchỏi(165phiếuđượcnộplại),vớitỉlệtrungbìnhlà3,2côngtyđượcnêutêntrênmỗiphiếu.Chúngtôithựchiệnmộtphântíchthốngkênhằmđảmbảođãnhậnđượcmẫutrảlờitừmọiloạiđốitượngnghiêncứu.Nóicáchkhác,khôngcónhómCEOnàovượttrộivềsốlượng,chúngtôiđãnhậnđượcnhữngcâutrảlờinàytừcáccôngtythuộcmọingànhkinhdoanh,thuộcđủloạivàquymôkhácnhau4.

Dựatheokếtquảthuđược,chúngtôilậpradanhsách20côngtyhàngđầuđượckểtênnhiềunhấttrongcácphiếutrảlờinóitrên.Chúngtôiloạibỏcáccôngtythànhlậpsaunăm1950,vớisuynghĩrằngcáccôngtylậpratrướcnăm1950đãchứngtỏbảnthânchúngkhôngchỉlàkếtquảcủamộtnhàlãnhđạohaymộtýtưởngxuấtsắcnàođómàthôi.Bằngcáchnày,danhsáchrútxuốngcòn18.Côngty“trẻnhất”trongdanhsáchnàythànhlậpnăm1945,và“lãolàng”nhấtlàcôngtythànhlậpnăm1812.Vàothờigiannghiêncứunàydiễnra,độtuổitrungbìnhcủacáccôngtyhàngđầutrongdanhsáchnày

là92,thờiđiểmthànhlậptrungbìnhlànăm1897,vàthờiđiểmthànhlậptrungbìnhcụthểlà1902(xembảng1.2).

Bảng1.2

NĂMTHÀNHLẬPCỦACACCÔNGTYHÀNGĐẦU

1812

1837

1847

1850

1886

1891

18921901

Trungbình:19021903191119151923

1927

1928193819451945

Citicorp

Procter&GamblePhilipMorrisAmericanExpressJohnson&JohnsonMerck

GeneralElectric

Nordstrom

3M

Ford

IBM

Boeing

WaltDisney

Marriott

Motorola

Hewlett-Packard

Sony

Wal-Mart

Bước2:Nétránhbẫy“Khámphácáccaoốc”-Lậpradanhsáchcáccôngtysosánh

Chúngtôicóthểxếpcáccôngtyhàngđầuthànhmộtnhómvànghiêncứubằngcáchtrảlờicáccâuhỏiđạiloạinhư“Đâulànhữngđặctínhchungởcáccôngtynày?”,songdườngnhưđâychínhlàkhiếmkhuyếtcơbảncủaphươngphápphântích“tìmcácđặctínhchung”.

Hãycùngxemcáchlàmnàydởởchỗnào:vídụ,chúngtôicóthểkhámphárarằngtấtcả18côngtynàyđềucó...vănphòngvàcáccaoốc,đềucóbànghế,hệthốngthanhtoán,Hộiđồngquảntrị,hệthốngkếtoán,v.v...Bạnthấyđấy,rõràngphươngphápnàykhôngchobạnbiếtthêmkếtluậngìmớimẻvàcóíchcả.

Xinđộcgiảđừnghiểusaiýcủachúngtôikhilặpđilặplạivấnđềnày.Chúngtôiphảilặpđilặplạiởđâyvìmộtđiềuđángbuồnlàđasốcácnghiêncứuvềkinhdoanhgầnđâyrơivàocáibẫy“Khámphácáccaoốc”này.Giảdụbạnnghiêncứumộtnhómcáccôngtythànhcôngvàbạnpháthiệnrarằngcáccôngtynàyđềutậptrungvàokháchhàng,tăngchấtlượnghànghóa,traoquyềnchonhânviên,bạncóthấyrằngnhững“pháthiện”đóchẳngquacũngchỉnhưnhữngpháthiệnvềnhữngtòacaoốcmàmọicôngtythànhcôngđềucóhaykhông?BạncókhámphárađiềugìphânbiệtnhUngcôngtythànhcôngvớinhUngcôngtybìnhthườngkhông?Bạnkhôngbiết,vàkhôngthểbiếttrừphibạncómộtnhómcáccôngtykhácđểđemrasosánh,mộtchuẩnsosánhnhấtđịnh!.

Câuhỏichủchốtởđâykhôngphảilà“Đâulàđiểmchungcủacáccôngtynày?”,màphảilà“Đâulàsựkhácbiệtchínhởnhữngcôngtynày?Cáigìgiúptaphânbiệtchúngvớinhữngcôngtykhác?”.Chúngtôiđiđếnkếtluận:Chỉcóthểđạtđếnmụctiêunghiêncứunếusosánhcáccôngtyhàngđầuvới

mộtsốcôngtykháccósựkhởiđầutươngtựnhưchúngtrongkinhdoanh.

Rấtkhókhăn,chúngtôiđãchọnramộtcáchcóhệthốngcáccôngtysosánhchotừngcôngtyhàngđầu(mộtcôngtysosánhtươngứngvớimộtcôngtyhàngđầu-xembảng1.1),ápdụngnhữngtiêuchuẩnsauđây:

♦ Cócùngthờiđiểmrađời:Cáccôngtysosánhđượclậpratrongcùngmộtthờikỳvớicôngtyhàngđầu.Cáccôngtysosánhtrongnghiêncứucủachúngtôicóthờiđiểmthànhlậptrungbìnhvàonăm1892(sovớicáccôngtyhàngđầulà1897).

♦ Cósảnphẩmvàthịtrườngtươngtựlúcmớithànhlập-.Chúngtôichọnracáccôngtysosánhcócùngcácsảnphẩm,dịchvụvàthịtrườngtươngtựnhưcáccôngtyhàngđầutrongthờigianmớikhởinghiệp.Tuynhiên,sauđócáccôngtynàykhôngnhấtthiếtphảicùngmộtngànhkinhdoanh(vídụtrườnghợpcôngtyhàngđầuMotorolangàynayđãcóphạmvikinhdoanhvượtxarangoàicácsảnphẩmđiệntửtiêudùnglúcđầu,trongkhicôngtysosánhcủanó-Zenith-thìkhôngđượcnhưvậy),ởđâychúngtôimuốntìmhiểutạisaocùngmộtsựkhởiđầulạicóthểcónhữngkếtquảkhácnhaunhưvậy.

♦ Cáccôngtysosánhcủngđãxuấthiện(đượcnhắctới)trongkếtquảđiềutratừcácCEO,nhưngíthơncáccôngtyhàngđầu,nhằmđảmbảoviệclấythôngtintừcùngmộtnguồn-cácCEO.

♦ Cáccôngtysosánhhoàntoànkhôngphảilàcáccôngtykémhaythấtbại.Việcsosánhcáccôngtyhàngđầu(rấttốt,tuyệthảo)vớicáccôngtysosánh(tốt),theochúngtôi,sẽđemlạinhiềugiátrịvàđộtincậycaohơnlànêusosánhvớicáccôngtykémhoàntoàn(vídụ:bạnsosánhgiữamộtđộibóngvôđịchOlympicvớimộtđộibóngcủatrườngđạihọc,sựkhácbiệtlàdễthấy,songsựkhácbiệtấykhôngnóilênđiềugìcả.Nhưngnếusosánhđộivôđịchvớimộtđộibónghạnghaihoặcbavàtìmthấynhữngkhácbiệt,thìkếtquảsosánhcủabạnthậtsựcógiátrịvàhUuích).

Bước3:Lịchsửvàtiếnhóa

Chúngtôiđãđặtramộtnhiệmvụnặngnề:nghiêncứucáccôngtyhàngđầutrongtoànbộlịchsửpháttriểncủachúng.Khôngchỉhỏi“Cáccôngtynàycónhữngđặcđiểmgìhômnay?”,chúngtôichủyếuđặtracáccâuhỏinhư“Cáccôngtynàykhởinghiệpnhưthếnào?Pháttriểnrasao?Đãgiảiquyếtkhókhănkhiởquymônhỏ,thiếuvốnnhưthếnào?Đãquảnlýquátrình

pháttriểntừbướckhởinghiệpthànhmộttậpđoànrasao?Đãchuyểntiếptừthếhệsánglậpviênsangcácthếhệlãnhđạotiếptheonhưthếnào?Đãđốiphó,thíchứngvớicácbiếnđộnglịchsửnhưchiếntranhvàsuythoáirasao?Đãđốiphóvớicuộccáchmạngcôngnghệnhưthếnào?”

Chúngtôitheođuổiviệcphântíchtheolịchsửtheobalýdo.Thứnhất,chúngtôimuốnthuthậpcácthôngtincógiátrịkhôngchỉđốivớicácđộcgiảởcáctậpđoànkinhdoanhlớn,màcònđốivớicảnhữngngườilàmviệcởnhữngdoanhnghiệpvừavànhỏ.Chúngtôicónhữngkinhnghiệmthựctếvàlýthuyếtvềviệcxâydựngvàquảntrịcácdoanhnghiệpnhỏchotớiviệclậpkếhoạchchonhữngthayđổiởcáctậpđoànkinhdoanhlớn-vàchúngtôimuốncungcấpcáckiếnthứcvàcôngcụhữuíchởcảhaitrườnghợptrên.

Thứhai,quantrọnghơn,chúngtôitinrằngchỉcómộtcáchnhìnmangtínhlịchsửvàtheosuốtquátrìnhtiếnhóamớicóthểgiúpbạnhiểuđượcnhữngđộnglựccơbảnđằngsaumộtcôngtyhàngđầu.Mộtcáchhìnhảnh,bạnsẽkhôngthểhiểumộtcáchđầyđủvềnướcMỹnếukhônghiểulịchsửcủanó,vớihàngloạtsựkiệntiếpnốinhau,từChiếntranhcáchmạng,Hộinghịlậphiến,nộichiến,việcmởrộngbờcõivềphíaTây,suythoáihồinhUngnăm1930,ảnhhưởngcủanhUngJefferson,Tincoln,F.DRoosevelt,vànhữngyếutốlịchsửkhác.Theoquanđiểmcủachúngtôi,cáccôngtylớnrấtgiốngcácquốcgiaởchỗchúngđềuphảnánhsựtíchlũycủacácsựkiệnquákhứcũngnhưảnhhưởngcủayếutốditruyềntừcácthếhệđitrướclênquymôpháttriểnhômnay.

TàmsaobạncóthểhiểuđượccôngtyMerckngàyhômnaynếukhôngtìmhiểuvềtriếtlýcôngtyđãđượcGeorgeMerckđềratừnhữngnăm1920:“Thuốclàđểchongườibệnh,chứkhôngphảivìlợinhuận.TỢinhuậnsẽđếnsau!”.Tàmsaobạnhiểuđược3Mngàynaynếubạnkhôngbiếtđượcrằngbanđầuhọđãsuýtphásảnkhicònlàmộtcôngtykhaithácmỏ?TàmsaohiểuđượcconthuyềnGeneralElectricdướisựcầmláicủavịthuyềntrưởngtàibaJackWelchnếukhôngnghiêncứutìmhiểuvềquytrìnhtuyểnchọnvàpháttriểnđộingũlãnhđạokếthừamộtcáchcóhệthốngtạicôngtynàyvốnbắtđầutừđầuthếkỷXX?vànếukhônghiểuvềnguồngốclịchsửcủabảnTínđiều(Credo)củaJohnson&Johnson(viếtratừnăm1943),làmsaotacóthểhiểuđượccáchgiảiquyếtcuộckhủnghoảngliênquanđếnsảnphẩmTylenoltrongthậpniên1980củacôngtynày?Rõrànglàkhôngthể.

Thứba,chúngtôitinrằngviệcphântíchsosánhsẽtốthơnnếunhìntừkhíacạnhlịchsử.Sosánhhaicôngtyhàngđầuvàcôngtysosánhtrongthời

điểmhiệnnaychẳngkhácgìviệcbạnxem...30giâycuốicủamộtcuộcđuamarathon:bạncóthểbiếtđượcailàngườithắngcuộc,nhưngbạnkhônghiểuđượctạisaongườiđólạithắng.Đểhiểuvàthưởngthứctrọnvẹnmộtcuộcđuadàivàgiankhổnhưthế,bạncầntheodõitừđầuvàtoànbộquátrìnhcủanó,từngkilômetmột.Cũngnhưvậy,chúngtôimuốnđingượcthờigianđểtìmcâutrảlờichonhữngcâuhỏihócbúanhư:

♦ BằngcáchnàoMotorolađãpháttriểntừmộtcơsởsửachUapinrấtkhiêmtốnthànhmộttậpđoànkinhdoanhradiotrongxehơi,tivi,bándẫn,điệnthoạidiđộng,trongkhihãngZenith(thànhlậpcùngthờigianvớiquymôtươngđương)chưabaogiờđạtthànhcôngvượttrộitrênthịtrường,trừmặthàngtivi?

♦ BằngcáchnàoP&Gđãtiếptụcpháttriểnthịnhvượngsau150nămkểtừngàythànhlập,trongkhiđasốcôngtycảmthấymaymắnkhitồntạiđược15nămmàthôi?VàbằngcáchnàoP&GđãthốngtrịthịtrườngtrongngànhkinhdoanhcủahọdùkhikhởinghiệphọthuakémđángkểsovớiđốithủColgate?

♦ BằngcáchnàomàH&ptiếptụcổnđịnhvàpháttriểnsaukhinhữngngườisánglậpBillHewlettvàDavePackardnghỉhưu,trongkhihãngTexasInstrumentssuyyếuhẳnkhingườilãnhđạoPatHaggartyrađi?

♦ TạisaohãngWaltDisneytrởthànhmộtbiểutượngchonướcMỹ,tồntạivàpháttriểnquanhữngcốgắngmualạitừcácđốithủ,trongkhihãngColumbiaPicturesdầndầnsuysụp,khôngthểtrởthànhmộtbiểutượng,cuốicùngbịmualạibởimộtcôngtycủaNhật?

♦ BằngcáchnàohãngBoeing(vốnlàmộtkẻmờnhạttrongngànhhàngkhôngdândụng)đãtruấtngôiMcDonnellDouglasmộtcáchngoạnmục.PhẩmchấtgìBoeingđãcótrongnhữngnăm1950màMcDonnellDouglaslạithiếu?

Khámphánhữngnguyêntắcbấtbiến

Chỉnhìnvàolịchsửliệuchúngtacóđưarađượcnhữngkếtluậnkhông?Tiệungườitahọcđượcgìtừnhữngđiềunhữngcôngtynàylàmở10,30,50haythậmchímộttrămnămtrướcđây?Rõràngthếgiớiđangvàsẽtiếptụcthayđổi.Chúngtôithừanhậnrằngnhữngphươngphápcụthểđượccáccôngtynàyápdụngthànhcôngtrongquákhứcóthểkhôngcònđúngtrongtươnglai.Nhưngtrongquátrìnhnghiêncứu,chúngtôitiếptụcquyếttâm

tìmranhữngnguyêntắcvàkhuônmẫucơbản,bấtbiếntheothờigian,cóthểđượcápdụngquanhiềuthờiđạinUa.Vídụnhưnhữngphươngthứccụthểmàcáccôngtyhàngđầuápdụngđểgiữvữngcáicốtlõivàkhuyếnkhíchsựtiếnbộ(nguyêntắccơbảnđượcbànđếntrongcuốnsáchnày)sẽcòntiếptụcpháttriểnvàthayđổi,songbảnthânnguyêntắcnóitrênthìsẽkhôngbaogiờthayđổi,từ1850đến1900,1950,2050v.v...Mụctiêucủachúngtôilàsửdụngcácnghiêncứuvềlịchsửcôngtyđểhiểuvàđưaracáckháiniệm,cáccôngcụhUuíchchoviệcxâydựngcáccôngtyhàngđầutrongthếkỷXXIvàxahơnnUa.

Thậtsựmànói,khíacạnhphânbiệtrõnhấtcuốnsáchcủachúngtôivớitấtcảnhữngcuốnsáchvềquảntrịtrướcđâylàviệcchúngtôixemxétcấccôngtytrongsuốtchiềudàilịchsửcủachúng,xemxétchúngtrongmốitươngquansosánhtrựctiếpvớicấccôngtykhác.Đâylàphươngphápchủyếunhằmlậtlạinhữnghuyềnthoạithâmcăncốđếvànhằmthấutriệtcácnguyêntắccơbảnđãđượcápdụngrộngrãiquathờigianởmọingànhkinhdoanhkhấcnhau.

Bước4:Hàngnúidữliệu,hàngthángnghiêncứuvà“cuộcsănrùa”

Khiđãlựachọnracáccôngtycầnnghiêncứucũngnhưquyếtđịnhápdụngphươngphápnghiêncứusosánhvàlịchsử,mộtvấnđềnUalạinảysinh:Chínhxáclàchúngtacầnnghiêncứuđiềugìtrongtoànbộlịchsửcôngty?

Chiếnlượcchăng?Haycơcấutổchức,quảnlý?Vănhóacôngty?Giátrị?Hệthống?Dâychuyềnsảnphẩm?v.v...Bởikhôngbiếttrướcyếutốnàosẽquyếtđịnhtính“hàngđầu”củacôngty,chúngtôikhôngthểnghiêncứutrongphạmvihẹp,màcầnthuthậpcácchứngcứtrênbìnhdiệnrộnghơnnhiều.

Suốtthờigiannghiêncứu,chúngtôiluônnhớđếnhìnhảnhCharlesDarwinsuốtnămnămtrờiđãđinghiêncứutrêncontàuBeagle,khámpháquầnđảoGalapagosvàbấtchợtnhậnranhữngconrùalớn,cóhìnhdángkhácnhautừđảonàysangđảokhác.Nhữngquansátbấtchợtđóđãchâmngòichonhữngsuynghĩcủaôngtrênhànhtrìnhvềquêhương,cũngnhưnhữngnghiêncứusaunàytạiAnhquốc.Darwincócơhộiđểcónhữngkhámphámớidoôngđãtìnhcờvàmaymắnquansátđượcmộtsốsựkiện,hìnhảnhkhôngngờtới.BảnthânDarwinkhônghềcóýđịnhtìmkiếmnhữngbiếndạngcủaloàirùa,nhưngônglạithấychúngởđó,trênnhữnghònđảo-nhữngconrùatolớn,lắclư,cóhìnhdạngkìlạ,khôngthểxếpvàoloạinàotronggiảthiếtvềcácloàiđược5.Chúngtôicũngmongmuốnđượcgặpnhữngconrùacóhình

dạngkìdịnhưthế,chúngcóthểkhơidậynhữngsuynghĩcóích.

Tấtnhiênchúngtôimonglàmviệccóhệthốnghơnlàđilòngvòngkhôngcómụcđích,chờđợimộtcơmaytừtrêntrờirơixuống.Đê’đảmbảothuthậpvàphânloạicácduliệumộtcáchđầyđủvàcóhệthống,chúngtôisửdụngmộtkỹthuậtcótênlà“phântíchdòngtổchức”(OrganizationStreamAnalysis)6.Theocáchnày,nhómnghiêncứuđãthuthậpvàphânloạichínloạithôngtintrongtoànbộlịchsửcủacáccôngty.(XembảngA.lphụlục3).Cácloạithôngtinnàybaogồmgầnnhưtoànbộcáckhíacạnhcủamộtcôngty,từtổchức,chiếnlượckinhdoanh,sảnphẩm-dịchvụchođếncôngnghệ,quảnlý,cơcấuchủsởhữu,vănhóa,giátrị,chínhsáchvàmôitrườngbênngoài.Chúngtôicũngnghiêncứucóhệthốngcácbáocáotàichínhthườngniêntừnăm1915vàlợinhuậnhàngthángcủacổphiếukểtừnăm1926.Ngoàira,chúngtôicũngxemxéttổngquátlịchsửnướcMỹnóiriêngtừnăm1800đếnnăm1990,xemxéttổngquáttừngngànhcôngnghiệpmàcáccôngtynàythamgiavào.

Đê’thuthậpthôngtincủa36côngtytrongthờigiantrungbìnhlàhơn90nămchomỗicôngty,chúngtôiđãphảithamchiếuhơnmộttrămcuốnsách,hơn3.000tàiliệucánhân(bàibáo,cáctìnhhuốngxửlý,tàiliệulưutrU,cácấnphẩmcôngty,bănghình).Tínhsátsao,chúngtôiđãđọcquahơn60.000trangtàiliệu(consốthựctếcóthểlênđến100.000trang).Tàiliệuchodựánnàychiếmhếtbangăntủcao,bốnkệsách,20MBduliệutrênmáytính(xembảngA.2,phụlục3vềcácnguồntàiliệu).

Bước5:Gặtháithànhquảlaođộng

Bướctiếptheolàbướckhónhấttrongtoànbộdựán.Chúngtôiđãchắtlọcmộtkhốilượngthôngtinkhổnglồ(chủyếulàthôngtinđịnhtính)thànhmộtsốkháiniệmchủyếu,liênkếtvớinhautrongmộtkhuônmẫu,làmtrungtâmchocácchứngminhhỗtrợchitiếtcủacôngtrìnhnày.Chúngtôitìmkiếmcáckhuônmẫulặpđilặplại,xácđịnhcáckhuynhhướngvàđộnglựcbêntrong,vớimụctiêuxácđịnhcáckháiniệmgiảithíchsựthànhcôngquathờigiancủacáccôngtyhàngđầu,đồngthờicóthểsửdụngnhưlànhữngchỉdẫnthựctếchocácnhàquảnlýkhixâydựngcôngtytrongthếkỷXXI.

Sựphântíchmangtínhsosánhlàyếutốquyếtđịnhchonhữngkếtquảtìmđược.Suốtquátrìnhnghiêncứuchúngtôilậtđilậtlạicâuhỏicơbản:“ĐiềugìđãtạonênkhácbiệtgiUacáccôngtyhàngđầuvàcáccôngtysosánhtrongmộtthờigiandàinhưvậy?”Chúngtôicũngkếthợpquátrìnhsosánhvớiquátrìnhsángtạo.Chúngtôimuốnphábỏnhữnggiáođiềukinhdoanh

vànhữngquanniệmquảntrịphổbiếntrênbáochícàngnhiềucàngtốt.Nóicụthể,chúngtôimuốnkíchthíchnhữngsuynghĩmớimẻbằngnhữngýtưởngthoạttrôngbênngoàikhôngcógìhênquanđếnkinhdoanhcả,rồikếthợpchúngvớinhữngquansátcóđượctrongquátrìnhnghiêncứu.Vìvậy,chúngtôiđãđọcrấtnhiềusáchkhôngliênquanđếnkinhdoanh:sinhvật(nhấtlàhọcthuyếttiếnhóa),ditruyềnhọc,tâmlýhọc,tâmlýxãhội,xãhộihọc,triếthọc,khoahọcchínhtrị,lịchsửvànhânloạihọc.

Bước6:Thựcnghiệmvàápdụngvàothựctế

Trongsuốtthờigiannghiêncứu,chúngtôiđãhêntụckiểmtranhữngkếtquảtìmđược,nhữngkháiniệmmớibằngcáchđưachúngvàothựctếkinhdoanhthôngquacáccôngviệctưvấnvànhữngtráchnhiệmcủaHộiđồngquảntrị.Khiviếtcuốnsáchnày,chúngtôiđãápdụngnhữngkhuônmẫuvàcáccôngcụdựatrênnghiêncứunàytạihơn30tổchức,từnhữngcôngtymớithànhlập,doanhthudưới10triệuđôlachođếnnhữngcôngtytrongtạpchíFortune500códoanhthuhàngtỷđôla,ởnhiềungànhkhácnhau,từmáytính,chămsócsứckhỏe,dượcphẩm,côngnghệsinhhọc,xâydựng,bánlẻv.v...Thườnglàmviệcvớibộphậnquảntrịcaocấp,theoyêucầutrựctiếpcủaCEO,chúngtôicócơhộitrìnhbàycácýtưởngcủamìnhvớibộphậnnhữngngườicứngrắn,thựctế,sắcsảo,khônngoan,cóđòihỏicaonhấttronggiớidoanhnhân.

Phươngpháp“lửathửvàng”nàyđãchochúngtôinhữngphảnhồivôcùngquýgiáđểtiếptụcthựchiệncáckháiniệmtrongthờigiannghiêncứu.vídụ,trongmộtlầnlàmviệcvớimộthãngdượcphẩm,mộtnhàquảnlýđãhỏi“Cónhữnggiátrịcốtlõi‘đúng’và‘sai’không?Nóicáchkhác,nộidungcủacácgiátrịcốtlõilàquantrọngnhất,haytínhchânthựcvànhấtquáncủacácgiátrịấy(bấtkểnộidungcủanó)mớilàquantrọngnhất?Cónhữnggiátrịnàophổbiếnởmọicôngtyhàngđầukhông?”Chúngtôiđãtrởlạicácduliệunghiêncứuvàtrảlờinhữngcâuhỏinàymộtcáchcóhệthống(xemchương3),bằngcáchnàođóđãhoànthànhmộtvòng“luânchuyển”từnghiêncứuđếnthựchànhvàtrởlạinghiêncứu(xemsơđồl.A).Quátrìnhluânchuyểnnàyxảyrarấtnhiềulần,đốivớinhiềuvấnđềkhácnhautrongsuốtnămnămnghiêncứu,thậtsựđãđónggóprấtnhiềuchothànhcôngcủacuốnsáchnày.

VÒNGLUÂNCHUYỂN

HÃYĐỂCÁCCHỨNGcứLÊNTIENG

Mọidựánnghiêncứuvềkhoahọcxãhộiđềucónhữngkhókhănvàhạnchếnhấtđịnh,vàcôngtrìnhcủachúngtôicũngkhônglàngoạilệ.Chúngtôichỉcóthểsửdụngcáctưliệulịchsửvàtậndụnghiệuquảnhữngthôngtinnày,chúngtôikhôngcóđiềukiệnlặpđilặplạicácthínghiệmcầnthiếtnhưtrongmộtnghiêncứukhoahọc.Trongphụlục1,chúngtôiđãtrìnhbàymộtsốvấnđềđộcgiảlưutâm(nhữngcâuhỏicóthểđặtra)vànhữngtrảlời,giảiđápcủacáctácgiảchonhữngvấnđềliênquanđếnphươngphápnghiêncứucủadựánnày.

Tuynhiên,chodùcótấtcảnhữngvấnđềtrên,thìkhốilượngthôngtinkhổnglồmàchúngtôiđãxemxétkếthợpvớiquátrìnhluânchuyểntừnghiêncứuđếnlýthuyết,đếnthựctế,đãchochúngtôisựtựtinrấtlớnrằngcáckếtluậntìmđượclàcólývàquantrọnghơncảlàhữuíchchoviệcpháttriểncáccôngtyxuấtsắc.Chúngtôikhônghuênhhoangtuyênbốđãtìmrachânlý.Khôngaicóthểtuyênbốnhưvậytrongkhoahọcxãhộicả.Chúng

tôichỉtựtintuyênbốrằngchươngtrìnhnàygiúpchúngtôihiểurõhơnvềcáctổchứcvàtìmracáccôngcụđểlậpnênnhữngcôngtytốthơntrongquákhứ.

Giờđâychúngtôixinđượcchiasẻnhữngđiềuchúngtôitìmđượctừchươngtrìnhnày.Hivọngđộcgiảtìmrađượcnhiềuđiềucóích,vìlịchsửcáccôngtynàycóthểdạychúngtanhiềuđiều.Tuynhiên,chúngtôicũngmongđộcgiảhãytựmìnhsuynghĩkháchquanvàcótínhphêphánkhiđọc,chúngtôimongcácbạnsuyxétmộtcáchcósuynghĩvàphảnbáckhicần,hơnlàchấpnhậnmộtcáchvôđiềukiệncáckếtluậnchúngtôiđưara.Hãyđểcácchứngcứtựlêntiếng.Bạnsẽlàtrọngtài,làquantòacóquyềnphánxét,đúngkhông?

CHƯƠNGHAI:KHÔNGCHỈLÀ“NGƯỜIBÁOGIỜ”,MÀPHẢI“TẠORAĐỒNGHồ”

Trêntấtcảmọithứlàkhảnăngxâydựng,xâydựng,xâydựngkhôngngừngnghỉ,khôngnhìnlạiphíasau,khôngbaogiờkếtthúc-xâydựngnênmộtthểchế...

SángtạovĩđạinhấtcủaWaltDisneychínhlàcôngtyWaltDisney.

RICHARDSCHICKEL,TheDisneyVersion7

Tôiđãcốnghiếntoànbộsứclựcvàkhảnăngđểlậpnênmộtcôngtybánlẻtốtnhấtcóthể.Chấmhết.

Cònviệclàmnênmộtgiasảnkếchxùchobảnthânchưabaogiờlàmụcđíchcủatôi.

SAMWALTON,ngườisánglậpWal-Mart8

Hãytưởngtượngbạngặpmộtngườicókhảnăngnhìnlênbầutrờivàobấtkỳthờiđiểmnàotrongngàyvànóilênchínhxácthờigian,chẳnghạn“Bâygiờlà

2h30'12"sáng,ngày23-4-1401”.Ôngtalàmộtngườibáogiờxuấtsắc,vàchúngtôirấtngưỡngmộôngtavềkhảnăngtuyệtvờiđó.Nhưngsẽlàtuyệtvờihơnnếuthayvìchỉđơngiảnbáogiờ,ôngtalàmrađượcmộtđồnghồcókhảnăngbáogiờmãimãi,ngaycảsaukhiôngtaquađời.9

Nhưvậy,cómộtýtưởngvĩđại,hoặctrởthànhmộtnhàlãnhđạoxuấtsắc,có

sứclôicuốnngườikhácchẳngquachỉlàviệc“báogiờ”,cònxâydựngnênmộtcôngtycóthểpháttriểnlâudài,khôngphụthuộcvàomộtnhàlãnhđạonàođómớilàviệc“tạorađồnghồ”.Chúngtôisẽchobạnthấynhữngngườisánglậpracáccôngtyhàngđầuluôncókhuynhhướng“tạorađồnghồ”,chứkhôngchỉlà“báogiờ”đơnthuần.Họtậptrungchủyếuvàoviệcxâydựngmộttổchức-mộtchiếcđồnghồlâubền-hơnlàviệcchỉdựavàomộtsảnphẩm,mộtthịtrườngthànhcôngmàthôi.Thayvìcốđạtđượchìnhảnhmộtnhàlãnhđạoxuấtsắc,họmangphongcáchcủamộtkiếntrúcsư,cốnghiếntoànbộsứclựcvàoviệclậpnênmộttổchứctuyệthảo.Kếtquảnhữngnỗlựccủahọkhôngphảilàviệctriểnkhaithànhcôngmộtýtưởng,thểhiệnmộttínhcáchlãnhđạovượttrộihaylàsựgiàucóchomộtcánhân.Ngượclại,sựsángtạolớnnhấtcủahọchínhlàbảnthâncôngtyvànhữngđiềumàcôngtyđóđạidiện.

Chúngtôiđãđitớikháiniệmquantrọngnàydựavàonhữngchứngcứtìmđượctrongquátrìnhnghiêncứu,nhữnglýlẽđãđánhđổhaihuyềnthoại,haicáchnghĩphổbiếntronggiớikinhdoanhtrongnhiềunămqua.Đólàhuyềnthoạivềýtưởngvĩđạivàhuyềnthoạivềnhàlãnhđạovĩđại.Mộttrongnhữngkếtluậnquantrọngnhất,thúvịnhấtcủachúngtôi,đólàviệcxâydựngnênmộtcôngtyhàngđầuhoàntoànkhôngđòihỏimộtýtưởngkinhdoanhvĩđạihaymộtnhàlãnhđạovĩđạinàocả.Thậmchíchúngtôicòncónhữngchứngcứchothấyviệccácnhàlãnhđạotàibavớinhữngýtưởngkinhdoanhvĩđạiđôikhicònkhôngliênquangìđếnviệcxâydựngthànhcôngmộtcôngtyhàngđầunữa.Nhữngpháthiệngâykinhngạcnàybuộcchúngtôiphảixemxétthànhcôngtrongkinhdoanhtừnhữnggócđộhoàntoànmới,theonhữngquanđiểmhoàntoànkhácbiệtsovớitrướckia.

HUYỀNTHOẠIVỀ“ÝTƯỞNGVĨĐẠI”

Ngày23-8-1937,haikỹsưmớingoài20tuổi,vừatốtnghiệp,khônghềcókinhnghiệmkinhdoanhgì,gặpnhauđểbànchuyệnthànhlậpmộtcôngtymới,màkhônghềcóýtưởngrõràngrằngcôngtynàysẽkinhdoanhcáigìcụthểcả.Họchỉbiếtrằnghọmuốncùngnhaumởmộtcôngtyhoạtđộngtrongmộtlĩnhvựcrấtrộnglớnvềkỹthuậtđiệntử.Họđãsuynghĩrấtnhiềuvềsảnphẩmđầutiêncũngnhưcáccơhộithịtrường,nhưnghọkhôngcóýtưởngchủđạonàocóthểlànguồncảmhứngchocôngtycònnontrẻnàycả.

VàthếlàBillHewlettvàDavePackardđãquyếtđịnhchorađờimộtcôngty,sauđómớixácđịnhxemcôngtynàysẽlàmgì.Họquyếtđịnhcứbắtđầucáiđã,thửnghiệmbấtcứđiềugìcóthể,miễnlà...đủtiềnthanhtoáncácchiphíđiệnnướcvàchiphíhênquankháctạiga-ranhỏbénơihọkhởinghiệp.

Billkểlại:

Khinóichuyệntạicáctrườngdạyvềkinhdoanh,cácgiáosưvềquảntrịđãrấtsửngsốtkhitôinóirằngchúngtôichẳnghềcókếhoạchgìkhikhởinghiệpcả,chúngtôithuầntúychỉlànhữngkẻcơhội.Chúngtôilàmbấtcứđiềugìđểkiếmratiền,từngxumột,từnhữngđènbáo(xi-nhan)trongbowling,đồnghồtrongkínhviễnvọng,thiếtbịdộinướctựđộngtrongtoi-let,máyxungđiệnđểgiảmbéo...Chúngtôichỉcóvỏnvẹn500đôlavàphảilàmbấtcứđiềugìngườitanghĩlàchúngtôicóthểlàmđược.10

Nhữngsảnphẩmđầutiêncủahọ(nhưđãnóiởtrên)chẳngđiđếnđâucả,chẳngcóvịtrígìtrênthịtrường.Thựctếlàcôngtyđãvấtvảsuốtgầnmộtnămtrướckhicóđơnhànglớnđầutiên-họbánđượctámmáynghiệmdaođộngchohãngWaltDisneyđểsửdụngkhilàmphimFantasia.Thậmchísauđó,HPvẫntiếptụcphongcáchkhôngtậptrungcủamình,loayhoayvớirấtnhiềusảnphẩmkhácnhau,mãichotớikhihọcóbướcđộtphábùngnổtừnhữnghợpđồngtrongchiếntranhvàođầuthậpniên1940.

Ngượclại,côngtyTexasInstrumentslạicókhởiđầuvớimộtýtưởngkinhdoanhrấtthànhcông.Thànhlậpnăm1930vớicáitênGeophysicalServiceInc,“Côngtyđầutiênnghiêncứuvềđịachấnởcácvùngkhôngcómỏdầu,vớiphòngthínghiệmtạiTexassảnxuấtranhữngdụngcụchocôngviệcnày.”11KhônggiốngnhưHewlett-Packard,nhữngngườisánglậpraTIđãlậpracôngtynhằmkhaithácmộtcơhộithịtrườngvàcôngnghệcụthể.12TIđãkhởiđầubằngmộtýtưởngvĩđại.HPthìkhông!

Sonycũngnhưvậy.KhiMasaruIbukathànhlậpcôngtycủaôngvàotháng8-1945,ônghoàntoànkhôngcóýtưởngcụthểgìvềsảnphẩmcả.ThậtsựlàIbukavàbảynhânviênđầutiênđãcónhữngbuổihọp(saukhiđãthànhlậpcôngty!)trongđómọingườicùngsuynghĩvàbànbạcxemsẽsảnxuấtsảnphẩmgì.TheolờiAkioMorita,(thamgiavàocôngtyítlâusauđó)thì“Nhómchúngtôingồihàngtuầnvớinhau,cốsuynghĩraxemcôngtyphảikinhdoanhcáigìđểcóthểcótiềnmàhoạtđộngtiếp.”13Họđãsuynghĩvềrấtnhiềusảnphẩmkhácnhau,từxúpđậungọtđếncácdụngcụđánhgolfcỡnhỏvàthướcgấp.14Khôngchỉnhưvậy,sảnphẩmđầutiêncủaSony-nồicơmđiện-thậmchíđãkhônghoạtđộngđượcmộtcáchsuônsẻ,vàsảnphẩmchínhđầutiên(máyghiâm)thìthấtbạitrênthịtrường.Trongnhữngngàyđầunày,côngtyđãtồntạiđượcbằngcáchkhâucácdâyđiệnvàovảiđểlàmnênmiếngđệmtạosứcnóng,tuythôkệchsonglạibánđược.15Trongkhiđó,ngườisánglậprahãngKenwood,dườngnhưđãcósẵnmộtloạtsảnphẩmtrongđầuvàothờiđiểmkhởinghiệp.Ôngtađặttênchocông

tycủamìnhlàKasugaWirelessElectricFirmvàonăm1946,vàkểtừlúcthànhlậptheocuốnJapanElectronicsAlmanac,thì“Kenwoodluônlàmộthãngtiênphongtrongcôngnghệaudio.”16

GiốngnhưIbukavàHewlett,SamWaltoncũngcóbướcđầukinhdoanhmàkhôngcómộtýtưởngvĩđạinàocả.Ôngbướcvàokinhdoanhchỉvớimongmuốnđượctựlàmchủ,vàvớimộtchútkiếnthức(nhưngrấtnhiềuđammê)vềbánlẻ.Ôngtađãkhônghềthứcdậyvàomộtbuổisángvàkêulên“Eureka,tôiđãcómộtýtưởngvĩđạivàgiờđâytôisẽthànhlậpmộtcôngty!”Khônghềlànhưvậy.Waltonđãkhởisựnăm1945vớiduynhấtmộtcửahiệunhỏbánnhUnghàngvặtvãnh,ởmộtthịtrấnnhỏ:Newport,Arkansas.“Tôikhônghềcóviễncảnhnàovềquymôlúckhởinghiệp-WaltonsaunàytrảlờiphỏngvấncủaNewYorkTimes-nhưngtôiluônluôntinrằng,mộtkhichúngtalàmtốtcôngviệcvàphụcvụkháchhàngtốt,thìsẽkhôngcómộtgiớihạnnàochoquymôpháttriểncủacôngtycả!”17.Waltonđãđitừngbước,pháttriểntừmộtcửahàngnhỏbélúcđầuthànhmộthệthốngsiêuthịvới“sángkiếnvĩđại”vềviệcgiảmgiáchokhuvựcnôngthôn.Dườngnhưđólàmộtquátrìnhtiếnhóahoàntoàntựnhiênvàohaithậpniênsauđó.TrongsảnxuấttạiMỹ(MadeinAmerica),ôngđãviếtnhưsau:

RấtnhiềungườicóấntượngrằngWal-Martlàmộtýtưởngvĩđạitựdưngxuấthiệnởtôi,vàchínhýtưởngnàyđãbiếnthànhmộtthànhcôngngaylậptức.NhưngthựcracửahàngWal-Martđầutiênchínhlàkếtquảcủatấtcảnhữngcốgắngcủachúngtôitừnăm1945-mộtthínghiệmnUamàthôi,vàcũngnhưmọithànhcôngkhác,điềunàytốntới20nămđểcóthểcóđược.18

TrongkhiđóAmesStores(CôngtysosánhcủaWal-Marttrongnghiêncứu),đãđitrướcSamWaltonbốnnămtrongviệcgiảmgiábánlẻởkhuvựcnôngthôn.KhilậpraAmesvàonăm1958,nhữngngườisánglậplàMiltonvàIrvingGilmanđãcóđịnhhướngtheođuổiýtưởngvềgiảmgiábánlẻchonôngthônngaytừđầu.Họtinrằngviệcgiảmgiásẽthànhcôngởcácthitrấnnhỏvàđãđạtdoanhthu1triệuđôlangaytừnămđầuhoạtđộng19(SamWaltonchỉgiảmgiáchokhuvựcnôngthônvàonăm1962,trướcđóôngchỉđơngiảnlàvậnhànhmộthệthốngcáccửahiệunhỏ,đặttrêncácđườngphốchính)20.MàcũngđâuchỉriêngAmeslàcókhởiđầutốthơnWalton.TheolờingườiviếttiểusửcủaWaltonlàVanceTrimblethì“vàonăm1962,đãcórấtnhiềunhàbánlẻcũnglàmnhưvậy(giảmgiá).ChỉcóđiềuWaltonđãlàmđiềuđótốthơnbấtkỳaikhác.”

Nhưthế,HP,SonyvàWal-Martđãđánhđổmộthuyềnthoạisailầmvề

nguồngốccủacáccôngtythànhcông-huyềnthoạimiêutảcáccôngtyvớinhữngnhàsánglậpcótầmnhìnxatrôngrộng,lậpramộtcôngtytrênnhữngýtưởngtolớnvàsựthấuhiểuthịtrường.Huyềnthoạinàychorằngcáccôngtythànhcônglớnthườngbắtđầutrướchếtbởimộtýtưởngtốt(vềsảnphẩm,côngnghệ,thịtrường),sauđótiếptụcquỹđạopháttriểncủamình.Tuynhiên,dùhuyềnthoạiđórấtphổbiếnvànghecóvẻhếtsứcthuyếtphục,nócũngkhôngchứngtỏđượcđólàmộthìnhmẫuchungchoviệclậpracáccôngtyhàngđầu.

Thậtsựhầunhưkhôngcócôngtyhàngđầunàotrongnghiêncứucủachúngtôikhởinghiệpbằngmộtýtưởngvĩđạihoặcmộtsảnphẩmthànhcông.J.WillardMarriottlúcđầuchỉcóýtưởngmuốnkinhdoanh,songkinhdoanhngànhgìthìôngtacũngchưarõ!Cuốicùngôngtađànhquyếtđịnhkhởiđầubằngmộtýtưởngduynhấtkhảthilúcđó:xinmộtgiấyphépnhượngquyềnvàmởmộtcửahàngbánthứcuốngkhôngcồn,cóhươngvịrễcâyởWashingtonD.c.21CôngtyNordstromđầutiênchỉlàmộttiệmbángiàyởSeattle,khingườichủcủanó-JohnNordstrom,vừatừCuộcđổxôđitìmvàng(GoldRush)ởAlaskatrởvềvàkhôngbiếtphảilàmgìtiếptheo.22MerckkhởinghiệplàmộtnhànhậpkhẩuhóachấttừĐức.23Procter&Gamblelúcđầulàmộttrongsố18cơsởsảnxuấtxàbôngvànếnởCincinnatihồinăm1837.24MotorolakhởinghiệplàmộtcơsởsửachUapinchoradioSears.25PhilipMorrisbanđầulàmộtcửahiệubánlẻthuốclátạiphốBond,London.26

HơnnUa,mộtsốcôngtyhàngđầutrongnghiêncứucủachúngtôi,giốngnhưSony,thậmchícònkhởiđầubằngnhữngthấtbạinặngnề.3Mthoạttiênthấtbạitrongviệckhaithácmỏcorundum,khiếngiátrịcổphiếucủacôngtyxuốngtớimức“haicổphiếuđổilấy...mộtcốcwhiskeyrẻtiền”.27Khôngbiếtlàmgì,côngtyđànhquaysangsảnxuấtsảnphẩmgiấynhám.Khởiđầucủacôngtykémđếnmứcvịchủtịchthứhaicủahọkhôngcólươngtrongsuốt...11nămđầutrongnhiệmkỳcủaôngta.Ngượclại,NortonCorporation(côngtysosánhcủa3M)khởiđầurấtthànhcôngvớicácsảnphẩmcảitiến,thịtrườngliêntụcpháttriển,trong15nămđầutiênluôntạoralợitứcổnđịnhchocổđông,đồngthờităngvốnlênđúng15lần.28

ChiếcmáybayđầutiêncủaBillBoeingđãthấtbạinặngnề,vàcôngtycủaôngtađãthựcsựgặpkhókhăntrongnhữngnămđầutiênđếnmứcphảichuyểnsangkinhdoanhđồnộithấtđểtiếptụctồntại.29NgượclạiDouglasAircraftlạicókhởiđầuhếtsứcthànhcông.HọđãthiếtkếrachiếcmáybayđầutiêntronglịchsửcóthểbayliêntụctừbờđôngđếnbờtâycủanướcMỹ,chởđượcmộtlượnghànghóalớnhơntrọnglượngcủachínhnó.Sauđó,

Douglaschuyểnmẫuthiếtkếnàythànhmộtloạioanhtạccơchởngưlôi,bánchoHảiquânvớisốlượnglớn.30KhácvớiBoeing,DouglaschưabaogiờphảichuyểnsangkinhdoanhđồnộithấtđểgiUchocôngtytiếptụctồntại.31

Se-riphimhoạthìnhđầutiêncủaWaltDisney-Aliceởxứsởthầntiên(bạnđãbaogiờnghetênđóchưa?)thấtbạithảmhạitrongcácrạpchiếubóng.NgườiviếttiểusửcủaDisneylàRichardSchickelviếtrằng“nóichunglàmộttácphẩmsáorỗng,kémcỏi,đơngiảnchỉlàmộttruyệntranhvuiđượcđưalênphim...”32KhácvớiDisney,ColumbiaPicturesthànhcôngngaytừlầnramắtđầutiên.BộphimĐángthươnghạihơnlàkhinhbỉ(1922)vớichiphí20.000đôlađãthuđược130.000đôla,giúphãngcómộtlượngkinhphídồidàođểlàmthêmmườibộphimthànhcôngnUatrongvòngchưađếnhainămsauđó.33

CHỜĐỢIMỘT“ÝTƯỞNGvĩĐẠI”

CÓTHỂLÀMỘTÝTƯỞNGKÉM!

Theonghiêncứucủachúngtôi,chỉcóbacôngtyhàngđầuđãkhởinghiệpbằngmột“ýtưởngvĩđại”-mộtsảnphẩm,dịchvụđầutiênmangtínhđộtphávàđemlạithànhcông,đólàJohnson&Johnson,GEvàFord.ThậmchítrongtrườnghợpcủaGEvàFord,chúngtôicònnhậnthấynhữngthiếusótnhỏtrongýtưởngcủahọ.TạicôngtyGE,ýtưởngcủaEdisontỏrakémhơnýtưởngcủaWestinghouse.TrongkhiEdisontheođuổihệthốngđiệnmộtchiều(DC),Westinghouselạichủtrươngpháttriểncáchệthốngđiệnxoaychiều,loạisaunàyđãhoàntoànthắngthếtrênthịtrườngMỹ.34TrongtrườnghợpcủaFord,tráivớinhữngđiềuđồnđạibíẩn,khôngphảiHenryFordđãcóýtưởngvềloạixeModelTvàsauđóthànhlậpcôngtydựatrênýtưởngnày.Hoàntoànngượclạilàkhác!FordchỉcóthểthànhcôngvớiModelTvìđãcócôngtytrướcđónhưlàmộtbướcđệmrồi.Vàonăm1903,ôngtalậpraFordMotorCompanyvớitàinăngvềthiếtkếxehơi(đâylàcôngtythứbacủaôngtrongbanăm),sauđógiớithiệunămmẫuxemới(ModelA,B,c,FvàK)trướckhitungraModelTnổitiếngvàonăm1908.35Fordchỉlàmộttrongsố...502côngtyxehơiđượclậpraởMỹtrongkhoảngthờigiantừ1900đếnnăm1908-rõràngchẳngcókháiniệmhayýtưởngkinhdoanhnàomớimẻởđâycả.Ngượclại,vớicáccôngtyhàngđầu,chúngtathấycó11côngtysosánhcósựkhởiđầugắnliềnvớimộtkhuônmẫuýtưởngvĩđạinàođó:Ames,Burroughs,Colgate,Kenwood,McDonnellDouglas,Norton,Pfizer,R.J.Reynolds,TexasInstruments,Westinghouse,vàZenith.

Nóicáchkhác,chúngtôinhậnrarằngnóichungcáccôngtyhàngđầukhôngthườngđượcbắtđầubằngmộtýtưởngvĩđạinhưlàcáccôngtysosánh,hơnthếnUa,họcũngkhôngcóđượcnhữngthànhcôngkinhdoanhbanđầunhiềubằngcáccôngtysosánh.Trongsố18cặpcôngtyđượcđemrasosánhởđâythìchỉcóbacặptrongđócôngtyhàngđầucóthànhcôngbanđầulớnhơncôngtysosánhcủachúng,mườicặpvớicáccôngtysosánhcóbướckhởiđầunổitrộihơnrõrệt,nămcặpcònlạithìkhôngphânbiệtđượcmứcđộhơnkém.Cóthểnóimốitươngquangiữathànhcôngkinhdoanhbanđầuvàtriểnvọngpháttriểnthànhmộtcôngtyhàngđầu,nhìnchunglàtiêucực.Mộtcáchhìnhảnh,vềlâudàithìnhưtrongcâuchuyệnngụngôn,RùasẽvềđíchtrướcThỏ.

(Hãyxemphụlục2đểbiếtchitiếtvềnguồngốcthànhlậpcủacáccặpcôngtyđượcnghiêncứutrongdựán.Chúngtôikhuyênđộcgiảnêncoiquaphụlụcnàyngaybâygiờ!)

Nếubạnlàmộtnhàkinhdoanhcótiềmnăng,muốnlậpnênmộtcôngtythànhcônglâudàimàchưadámkhởiđộngvìchưacóýtưởngkinhdoanhgìcụthể,thìtheochúngtôi,bạnnênrũbỏkhỏitâmtríbạncáihuyềnthoạisailầmvề“ýtưởngvĩđại”đi.Thựctếchứngminhrằnglậpcôngtymàkhôngbịámảnhbởimộtýtưởngcụthểnàocókhilạitốthơn.Tạisao?Bởivìphươngphápdựatrênýtưởngnàysẽlàmbạnkhôngthấyđượcrằngchínhcôngtymớilàsángtạosaucùngvàquantrọngnhất.

CHÍNHBẢNTHÂNCÔNGTYMỚILÀSÁNGTẠOSAUCÙNG

Cáckhóahọcvềquảntrịchiếnlượcvàkinhdoanhởcáctrườngkinhdoanhđềunhấnmạnhtầmquantrọngcủaviệckhởisựkinhdoanhbằngmộtýtưởngtốtvàmộtchiếnlượcsảnphẩm/thịtrườngđượcxâydựngcẩnthận,sauđótậndụngtốtcáccơhộimởratrướcmắtbạn.Thậtranhữngngườilãnhđạocáccôngtyhàngđầuthườngkhôngnghĩvàlàmnhưvậy!Trongnhiềutrườnghợp,hànhđộngcủahọtráingượchẳnvớinhữngđiềuđangđượcgiảngdạytạicáctrườnghọcvềkinhdoanh.

Dođó,ngaytừkhibắtđầudựánnàychúngtôiđãtừbỏcáchgiảithíchthànhcôngcủamộtdoanhnghiệpdựatrênchiếnlượckinhdoanh,vàxemxétđiềunàytrênmộtgócnhìnmới:chuyểnđổitừcáchnhìncôngtynhưlàmộtphươngtiệncủasảnphẩmsangcáchnhìnsảnphẩmnhưlàmộtphươngtiệncủacôngty.Chúngtôiphảiphânbiệtrõrànggiữaviệc“báogiờ”vàviệc“tạođồnghồ”.

HãysosánhhaicôngtyGEvàWestinghousetrongngàyđầucủahọ.GeorgeWestinghouselàmộtnhàphátminhvàlãnhđạotàiba,cótầmnhìnxatrôngrộng,đãtừnglậpra59côngtykhácnhaungoàiWestinghouse.36ÔngtacũnghiểurõrànghệthốngđiệnxoaychiềusẽđượcsửdụngrộngrãihơnđiệnmộtchiềucủaEdison(điềunàythựctếđãchứngminhôngtahoàntoànđúng!).37Trongkhiđó,vịchủtịchđầutiêncủaGElàCharlersCoffinhoàntoànkhôngphátminhramộtsảnphẩmnàocả.NhưngôngtađãtàitrợchoviệcthànhlậpraphòngthínghiệmnghiêncứuGE,đượcmệnhdanhlà“PhòngthínghiệmnghiêncứucôngnghiệpđầutiênởMỹ”.37GeorgeWestinghousebáogiờ,trongkhic.Coffinđãlàmramộtcáiđồnghồ.SángtạolớnnhấtcủaG.Westinghouselàhệthốngđiệnxoaychiều,trongkhisángtạolớnnhấtcủaCoffinchínhlàcôngtyGeneralElectric.

ThầnmaymắnluônmỉmcườivớinhUngaikiênnhẫn,quyếttâm,điềunàyhoàntoànđúngvớinhUngnhàlãnhđạothànhcông.NhUngngườisánglậpracáccôngtyhàngđầulànhUngngườisốngtheophươngchâm:Khôngbaogiờđầuhàng,khôngbaogiờbỏcuộc.Nhưnghọkiêntrìtheođuổiđiềugì?Đóchínhlàcôngtycủahọ.Hãysẵnsàngtừbỏ,làmmớihaytạoramộtýtưởng(bảnthânGEsaunàyđãtừbỏhệthốngđiệnmộtchiềuvàchuyểnsangđiệnxoaychiều),nhưngkhôngbaogiờtừbỏcôngty.Nếubạnđánhđồngthànhcôngcủamộtcôngtyvớithànhcôngcủamộtýtưởngcụthểnàođó(rấtnhiềudoanhnhânnghĩtheocáchnày),thìhoặclàbạnsẽdễdàngtừbỏcôngtynếuýtưởngkiathấtbại,hoặclàbạnsẽbámvíumãivàoýtưởngđónếunóthànhcông,ngaycảkhicôngtycầnchuyểnhướngsanglĩnhvựckinhdoanhkhác.Nhưngnếucoicôngtylàmụctiêusaucùng,tốithượng,chứkhôngphảichỉđơnthuầnlàviệcthựcthimộtýtưởnghaytậndụngmộtcơhộithịtrường,thìbạnsẽcóthểkiêntrìđưacôngtyvượtquamọiýtưởng-dùtốthayxấu,thànhcônghaythấtbại-hướngtớiviệclậpnênmộtthểchếtolớnvàlâubền.

Mộtvídụkhác:côngtyHPđãcókhởiđầurấtkhiêmtốn,gặpmộtloạtthấtbại,cácsảnphẩmđầutiêncũngthànhcônghếtsứchạnchế.Tuynhiên,hainhàsánglậpBillHewlettvàDavePackardvẫntiếptụckiêntrìmàymò,thửnghiệmchođếnkhitìmracáchxâydựngmộtcôngtythểhiệnđượccácgiátrịcốtlõicủahọ,đạtđượcuytíntolớnquacácsảnphẩmhàngđầu.vốnhọcvềkỹthuật,lýrahọhoàntoàncóthểtheođuổimụcđíchcủamìnhnhưlànhữngkỹsư,nhưnghọđãkhônglàmnhưthế.Thayvàođó,họchuyểntừviệcthiếtkếcácsảnphẩmsangviệcthiếtkếmộttổchức,tạoramộtmôitrườnggiúpchoviệctạoranhữngsảnphẩmthànhcông.Giữathậpniên1950,BillHewlettđãnóivềquanniệm“tạonênđồnghồ”trongmộtbàiphátbiểunộibộnhưsau:

Cáckỹsưcủachúngtôiluônlàmviệcổnđịnh.Điềunàykhôngphảingẫunhiênmàcó.Kỹsưlànhữngngườisángtạo,dođóchúngtôiphảiđảmbảochohọlàmviệctrongmộtmôitrườngổnđịnh,antoàn.ChúngtôicũngđảmbảocáckỹsưlàmviệcvớiHPcócơhộitrongdàihạn,cónhữngdựánthíchhợpđểlàmviệc.Ngoàira,chúngtôicốgắngcósựgiámsátthíchhợpsaochomỗingườitrongsốhọđềuthoảimáivàlàmviệcvớihiệusuấtcaonhất.Quytrìnhlàmviệcnàylàmộttrongnhữngsảnphẩmquantrọngnhấtcủachúngtôi,vàchúngtôisẽthiếtlậpchươngtrìnhkỹthuậttốtnhấttừtrướcđếnnay.Nếubạncholàcôngtychúngtôiđãhoạtđộngtốtrồi,thìxinhãyđợihai,banămnUa,bạnsẽthấycácnhânviênthuộcphòngnghiêncứumớithànhlậptạorasảnphẩm,cácnhàquảnlýthìlàmcáccôngviệcquảnlýcủahọ.Khiđócôngtysẽcónhữngtiếnbộthậtsự!

DavePackardcũngnhắclạiviệcđịnhhướngnàyvàonăm1964,“vấnđềlàởchỗlàmthếnàotạorađượcmôitrườnglàmviệcgiúpmọingườicókhảnăngsángtạo.Tôinghĩrằngbạnsẽphảimấtrấtnhiềucôngsứcđểsuynghĩvềcấutrúccủatổchứcnhằmtạoramôitrườngđó.”39Năm1973trongmộtcuộcphỏngvấn,ngườitahỏiPackardxemđâulàquyếtđịnhvềsảnphẩmquantrọngnhấtcủaông.CâutrảlờicủaPackardkhôngliênquanđếnmộtsảnphẩmcụthểnàocảmàhoàntoànlàcácquyếtđịnhvềtổchức:xâydựngmộtđộingũkỹsư,chínhsáchápdụngkỷluậtvềtàichính,chươngtrìnhchiasẻlợinhuận,chínhsáchquảntrịvànhânsự,triếtlýquảntrịkiểuHP,v.v...NgườiphỏngvấnđãđặttiêuđềchobàibáosauđólàCácnhàlãnhđạocủaHPxâydựngcôngtybởisựthiếtkếkỹcàng,cònsảnxuấtramáytính(mộtsảnphẩmcủaHP)mộtcáchtìnhcờ.40

Sángtạosaucùng,trênhếtcủaBillHewlettvàDavePackardkhôngphảilàmộtsảnphẩmcụthểnhưmấynghiệmdaođộnghaymáytínhđiệntửbỏtúi.ĐólàcôngtyHewlett-Packard,làđườnglốiHP(HPWay).

Giốngnhưvậy,“sảnphẩm”lớnnhấtcủaMasaruIbukakhôngphảilàWalkmanhayTrinitron,màchínhlàcôngtySonyvànhữngđiềumànóđạidiện.SángtạolớnnhấtcủaWaltDisneykhôngphảilàcácbộphimrấtthànhcôngcủahãng,haythậmchílàcôngviênDisneyland,màđóchínhlàhãngWaltDisneyvàkhảnăngkỳdiệucủanó:đemlạiniềmvuichomọingười.SángtạolớnnhấtcủaSamWaltonlàhệthốngWal-Mart-mộttổchứcápdụngcáckháiniệmvềbánlẻtrênquymôlớntốthơnbấtkỳaitrênthếgiới.TàinăngcủaPaulGalvinkhôngnằmởchỗlàmộtkỹsưhaymộtnhàphátminh(bảnthânônglàmộtngườitựhọc,mộtnhàkinhdoanhđãtừnggặpthấtbại,khônghềđượcđàotạochínhquyvềcôngnghệ)41,mànằmởviệcôngtađãhìnhthànhnênmộttổchứckỹthuậtcókhảnăngluônđổimớimà

chúngtabiếttớidướicáitêncôngtyMotorola.CốnghiếnquantrọngnhấtcủaWilliamProctervàJamesGamblekhôngphảilàmộthayrấtnhiềusảnphẩmcụthểcủahọ(tấtcảchúngđềusẽcólúclỗithời),màlàmộttổchứccókhảnăngthíchnghicao,vớitruyềnthống,“disảnvềtinhthần”42,niềmtinvàocácgiátrịcốtlõiđượctruyềnquanhiềuthếhệconngườiởP&G.

Chúngtôimongđộcgiảcósựthayđổicănbảntrongsuynghĩởđiểmnày:cácbạnhãynhìnbảnthâncôngtynhưlàsựsángtạosaucùng,trênhết.Nếubạnđanghoặcsẽxâydựng,điềuhànhmộtcôngty,thìsựthayđổinàysẽcóảnhhưởnglớnđếncáchsửdụngthờigiancủabạn:bạnsẽdànhítthờigianhơnchoviệcsuynghĩvềmộtsảnphẩmhaymộtchiếnlượcthịtrườngcụthể,vàdànhnhiềuthờigianhơnđểsuynghĩvàthiếtkếtổchức.Điềuđócũngcónghĩalàbạnsẽdànhítthờigianchocôngviệc“báogiờ”,đểthờigianvàcôngsứcchoviệc“tạorađồnghồ”chocôngtycủabạn.

Chúngtôikhôngnóirằngcáccôngtyhàngđầukhôngbaogiờcócácsảnphẩmhayýtưởngtuyệthảo.Thậtsựlàhọcó,vàđasốhọcoicácsảnphẩm/dịchvụlànhữngđónggóphữuíchvàquantrọngchocuộcsốngcủakháchhàng.Cáccôngtynàytồntạiđểlàmnhữngđiềucóíchchứkhôngchỉđơnthuầntồntạinhưlàmộtcôngtymàthôi.Nhungchúngtôimuốnnêulênrằngdòngsảnphẩm/dịchvụtuyệthảotừcáccôngtynàycónguồngốccănnguyênlàtừmộttổchứctuyệthảo,chứkhôngphảitừđiềugìkhác.Hãynhớrằngmỗisảnphẩm,dịchvụ,ýtưởng,dùthànhcôngđếnđâu,đềusẽcólúclỗithời.Nhungmộtcôngtyhàngđầusẽkhôngbaogiờlỗithời,nósẽtrườngtồnbởikhảnănghêntụcthayđổivàthíchứngquanhiềuthếhệsảnphẩm/dịchvụkếtiếpnhau.(Cáchthứcthựchiệnthànhcôngđiềunàysẽđượctrìnhbàychitiếttrongcácchươngtiếptheo).

Cũngnhưvậy,mọinhàlãnhđạovàquảnlýdùtàibaxuấtchúngđếnmấycũngsẽđếnlúcquađời.Nhungmộtcôngtyhàngđầusẽkhôngbaogiờchết,nhữngsứcmạnhtổchứcsẽgiúpnóvượtlêntrênnhữngphẩmchấtlãnhđạocánhân,giúpnótồntạivàpháttriểnquanhiềuthếhệlãnhđạokếtiếpnhau.

HUYỀNTHOẠIVỀNGƯỜILÃNHĐẠOUYTÍN,VĨĐẠI

Khiđượchỏivềnguyênnhânchủyếuchothànhcôngcủanhữngcôngtyhàngđầu,rấtnhiềunhàquảnlývànhữngsinhviêntheohọcngànhkinhdoanhđãcùngcócâutrảlời,đólàsựlãnhđạotàiba.NhữngcáitênxuấtchúngnhưG.w.Merck,s.Walton,w.ProctervàJ.Gamble,w.E.Boeing,R.w.Johnson,p.Galvin,B.HewlettvàD.Packard,c.Coffin,w.Disney,J.w.Marriott,J.J.Watson,J.Nordstromđãđượckểra.Lýlẽđưaralàcácnhà

lãnhđạonàyđãthểhiệnquyếttâmrấtcao,vượtquamọitrởngạitrongkinhdoanh,thuhútđượcnhântàivềcôngty,truyềncảmhứngchonhânviêntrongviệchướngtớimụctiêuchung,vàthểhiệnvaitròđầutàudẫndắtcôngtytrongnhữngthờikhắcsốngcòntronglịchsửcủanó.

Nhưng-cácbạncóđểýkhông-cácđốithủ,cácđồngsựcủahọ,ởcáccôngtysosánh,cũngđềunhưvậycả.c.Pfizer,anhemnhàGilman,w.Colgate,D.Douglas,w.Bristol,J.Myers,E.F.McDonald,p.Haggarty,G.Westinghouse,H.Cohn,H.Johnson,F.Melville-tấtcảhọcũngđềuđãthểhiệnmộtcáchtuyệtvờiphẩmchấtkiêntrì,vượtquamọitrởngại,đềuđãthuhútđượcnhântàivềchocôngty,đềuđãđónggópvaitròđầutàutrongnhữngthờikhắcquyếtđịnhcủacôngtyv.v...Mộtphântíchcóhệthốngchobiếtrằngcáccôngtysosánhtrongnhữngnămxâydựngvàpháttriểncũngđãcósựlãnhđạotốttươngđươngvớicáccôngtyhàngđầu(xembảngA.3,phụlục3)

Mộtcáchngắngọn,chúngtôikhôngtìmthấynhUngchứngcứhỗtrợchogiảthiếtrằngyếutốlãnhđạolàquantrọngnhấtchonhUnggiaiđoạnthenchốtcủaquátrìnhlậpnêncáccôngtyhàngđầu.vìthế,chúngtôibuộcphảitừbỏmộthuyềnthoạinUa,đólàhuyềnthoạivề“khảnănglãnhđạotàiba”,đơngiảnbởivìnókhôngđủđểgiảithíchchosựkhácbiệtgiữacáccôngtyhàngđầuvàcôngtysosánh.

Phongcáchlãnhđạotàibakhônghềbắtbuộc

TrướckhinêurasựkhácbiệtquantrọnggiUacácnhàlãnhđạo,sánglậpcáccôngtyhàngđầuvàcáccôngtysosánh,chúngtôimuốnnóitrướcmộthệluậnsauđây:mộtphongcáchlãnhđạotàiba,lôicuốnkhônghềlàđiềubắtbuộcđểlậpnênmộtcôngtyhàngđầu.Thựctếđãkiểmnghiệmđiềunàyquamộtsốnhàlãnhđạocáccôngtyhàngđầutronglịchsử.

BạncóbiếtWilliamMcKnightlàaikhông?Ôngtacóphảilàmộtnhàlãnhđạonổitiếngkhông?Bạnđãđọctiểusửôngtabaogiờchưa?Cólẽcũnggiốngnhưnhiềungườikhác,bạnhầunhưkhôngbiếtgìvềconngườinàycả.Năm1993,ôngtakhôngcótêntrongdanhsáchnhữngdoanhnhânnổitiếngcủatạpchíFortune,43cũngkhôngcótêntrongcuốnHoover'sHandbook,mộtcuốnsáchvềlịchsửcáccôngty.44Thậmchíngaycảchúngtôi,khibắtđầucôngtrìnhnày,cũngkhôngbiếtđếntênôngta.ÂythếmàcôngtydoMcKnightlãnhđạosuốt52năm(vớicươngvịTổngGiámđốctừnăm1914đếnnăm1929,CEOtừnăm1929đếnnăm1949,vàChủtịchtừnăm1949đếnnăm1966)lạirấtnổitiếngvàgiànhđượcsựngưỡngmộrộngrãicủa

giớidoanhnhântoàncầu,đólàcôngtyMinnesota,MiningandManufacturingCo.(viếttắtlà3M).3Mthìnổitiếng,cònMcKnightthìkhông.ChúngtôinghĩrằngđâychínhlàđiềuMcKnightmongmuốn.

McKnightbắtđầuđilàmtừnăm1907,đãtrảiquacácvịtrítrợlýkếtoán,kếtoánchiphí,giámđốckinhdoanhtrướckhitrởthànhTổngGiámđốc.Chẳngcóchứngcứnàochothấyởôngtamộtphongcáchlãnhđạolôicuốn,thuhútcả.Trongcuốnsáchlịchsửcôngty(dochính3Mxuấtbản),trongsốgầnnămmươichỗnóiđếnMcKnight,chúngtôichỉthấycómộtlầnduynhấtnóiđếntínhcáchcủaông,theođómôtảôngtalàmộtngười“ănnóimềmmỏng,nhẹnhàng”.45CòntheocuốntiểusửcủaMcKnightmôtảthìôngtalàmộtngườibiếtlắngnghe,khiêmtốn,hơiquákhiêmnhường,ănnóimềmmỏng,lặnglẽ,suytưvànghiêmtúc.46

McKnightkhôngphảilànhàlãnhđạoduynhấttừcáccôngtyhàngđầukhôngthuộctipcácnhàlãnhđạocósứclôicuốnlớn.NhàsánglậpSony,ôngMasaruIbukacũnglàmộtngườikínđáo,haysuynghĩvàhướngnội.47BillHewlettdễlàmngườitaliêntưởngđếnmộttrangchủthânthiện,thựctế,hiềnlànhtừmiềnIowa.CácnhàsánglậpProcter&Gamblethìcóvẻcứngnhắc,nghiêmnghị,đúngmực,kínđáo,thậmchíquákínđáođếnmứclặnglẽlàkhác.48BillAllen-CEOsốmộttronglịchsửBoeing-vốnlàmộtluậtsư,cóvẻbềngoàirấthiềnlành,thậmchíhơirụtrè,bẽnlẽn,vớinhUngnụcườikhôngthườngxuyêntrênmôi.49Georgew.Merkthìhếtsứcdèdặtvàkiềmchế,nhữngtínhcáchnàytrởnênđiểnhìnhvớiôngta.50

Mộtvàinhàquảnlýđãthậtsựlúngtúngvàkhóchịukhihọđọcnhữngcuônsách,bàibáoviêtvêphongcáchlãnhđạokinhdoanhlôicuốn,khéoléo,họđặtracâuhỏi“nếutôikhôngcóđượcphongcáchlãnhđạonhưthếthìsao?”.Câutrảlờicủachúngtôilà:cốđểtạoramộtphongcáchchỉphíphạmthờigianvànănglượngmàthôi.Tínhcáchcủamộtconngườihìnhthànhquaditruyềnvànhữngtrảinghiệm,vàchẳngcógìchứngminhđượcrằngkhibạnởvàovịtríquảnlýbạncóthểtựthayđổiphongcáchcủabạncả.51Quantrọnghơncả,nghiêncứucủachúngtôiđãchỉrarằng:Bạnkhôngcầnphảicómộtphongcáchnhưvậy.

Nếubạnlànhàlãnhđạocóphongcáchlôicuốn,thuhútngườikhácsẽrấttốt.Nếukhôngthìcũngchẳngsao,vìnhưthếlàbạnsẽcócùngphongcáchvớinhữngngườiđãlậpnêncáccôngty3M,P&G,Sony,Boeing,HP,vàMerk.Mộtnhóm...khôngtệ,đúngkhông?

Xinđộcgiảđừnghiểusaiýcủachúngtôiởđiểmnày.Chúngtôikhôngnói

rằngnhữngngườilậpnênnhữngcôngtyhàngđầulànhữngnhàlãnhđạotồi.Chúngtôichỉđơngiảnnóirằngmộtphongcáchlãnhđạolôicuốn,thuhúthoàntoànkhôngphảilàđiềukiệnbắtbuộcởnhữngcôngtyhàngđầu.(Thựcsựchúngtôicòncómộtsốchứngcứchothấymộtphongcáchlãnhđạohếtsứclôicuốn,tàibadườngnhư...khônghợpvớiviệcxâydựngmộtcôngtyhàngđầu,songdukiệnvềđiềunàychưađủnhiềuvàmạnhđểđưaramộtkhẳngđịnhchắcchắn!).Chúngtôichỉmuốnnhấnmạnh-vàđâylànộidungchínhcủachươngnày-rằngcảhailoạicôngtyhàngđầuvàcôngtysosánhđềucónhữngnhàlãnhđạođủmạnhởgiaiđoạnxâydựngcôngty,vàdùhọcóphongcáchnàođinữathìđiềunàycũngkhôngthểgiảithíchđượcsựvượttrộivềsaucủacáccôngtyhàngđầu.

Chúngtôikhôngphủnhậnrằngvàocácthờiđiểmquantrọngtronglịchsử,cáccôngtyhàngđầucónhữngcánhânxuấtsắcởcácvịtrílãnhđạo.Đólàmộtthựctế.HơnnUa,rõrànglàmộtcôngtykhôngthểhêntụcthànhcôngchỉvớinhữngnhàlãnhđạo“thườngthườngbậctrung”.Tuynhiên,nhưsẽphântíchtrongcácchươngsau,chúngtôisẽtrìnhbàychođộcgiảthấyrằng,sovớicáccôngtysosánh,cácnhàlãnhđạoởcáccôngtyhàngđầuđãlàmtốthơncôngviệcpháttriểnvàsửdụngtàinăngquảntrịtừnộibộcôngty,vìthếnhữngcôngtynàycósựkếthừa,sựliêntục(điềugìđógầnnhưlàditruyền)vềmứcđộtuyệthảo,hàngđầucủađộingũlãnhđạotrongmộtthờigiandài,quanhiềuthếhệ.Cácthếhệlãnhđạoxuấtsắcnốitiếpnhauởcáccôngtyhàngđầuchínhlàkếtquảcủaviệcchínhcôngtylàmộttổchứcxuấtsắc,chứkhôngphảivìđiềugìkhác.

HãyxemtrườnghợpJackWelch,CEOxuấtsắccủaGEvàonhữngnăm1980vàđầunhữngnăm1990.KhôngthểphủnhậnWelchđãcóvaitròhếtsứctolớntrongviệchồisinhchoGE,cũngnhưkhôngthểphủnhậnnănglực,độngcơtolớnvàcảtínhcáchlãnhđạohếtsứcuytín,thuhútngườikháccủaôngta.Nhưngquáchúývàođiềuđósẽlàmchúngtaquênmấtmộtđiểmcơbản:WelchtrưởngthànhtừGE,chínhbảnthânôngtacũnglàmộtsảnphẩmcủaGE.Mộtcáchnàođó,tổchứcGEcókhảnăngthuhút,gìngiữ,pháttriểnvàlựachọnranhàlãnhđạoWelch.GEđãthànhcôngtrướckhicóWelchvàsẽcòntiếptụcthànhcôngsaukhiWelchrađi.WelchkhôngphảilàCEOxuấtsắcđầutiêntronglịchsửcủaGE,màcũngkhôngphảilàngườicuốicùng.Vaitròcủaôngtahoàntoànkhôngnhỏ,nhưngôngtavẫnchỉlàmộtphậncủatoànbộlịchsửcôngtyGE.ViệcchọnlựaraWelchcónguồngốctừmộtkiếntrúccôngtytốt-kiểukiếntrúcbắtnguồntừsánglậpcôngtyCharlesCoffin,ngườiđãápdụngphươngphápkiếntrúctrongviệcxâydựngcôngty.(ChúngtôisẽcòntrìnhbàykỹhơnvềWelchvàcôngtyGEtrongchương8).

PHƯƠNGPHÁPKIẾNTRÚC:NHỮNGNGƯỜITẠORAĐỒNGHỒ

NhưđãxéttrongtrườnghợpsosánhCharlesCoffinvàGeorgeWestinghouse,nghiêncứuđãchỉrasựkhácbiệtgiữahainhómnhữngngườisánglập,vàsựkhácbiệtnàylàtinhtế,khónhậnrahơnnhiềusovớimộtsựkhácbiệtthôngthườnggiữanhữngnhàlãnhđạo“vĩđại”và“khôngvĩđại”.Theochúngtôi,khácbiệtởđâylàvềtínhđịnhhướng:nhữngngườisánglậpcáccôngtyhàngđầucóđịnhhướngvềtổchứcmạnhhơnnhữngngườiởcáccôngtysosánh.Chúngtôimuốnthaytừ“lãnhđạo”ởcáccôngtyhàngđầunàybằngnhữngtêngọiđúngđắnhơn,như“kiếntrúcsư”,“ngườitạođồnghồ”(khácbiệtquantrọngtiếptheolàloại“đồnghồ”màhọtạora-đâylàchủđềcủanhữngchươngtiếptheo).Cácvídụcụthểsauđâysẽminhhọarõnéthơnvềphươngphápmangtính“kiếntrúc”hay“tạorađồnghồ”này.

Cáccặpsosánh:CiticorpvàChase

JamesStillman,GiámđốcCiticorptừ1891đến1909vàChủtịchchođếnnăm1918,tậptrungvàoviệcpháttriểntổchứcnhằmtheođuổimụctiêuxâydựngmộtngânhàngtầmcỡquốcgiahùngmạnh.52Ôngđãchuyểnngânhàngtừmộthãngnhỏhẹpthànhmộttậpđoànhoàntoànhiệnđại.Ônggiámsátngânhàngkhilậpracácvănphòngmới,thựchiệnmộtcấutrúctổchứcphânquyềnvớinhiềuphòngbanbộphận,lậpramộtBangiámđốcmạnhmẽvớicácCEOhàngđầu,đềracácchươngtrìnhđàotạoquảntrịvàtuyểndụngtừrấtsớm(sớmhơnChase30năm).53MộtđoạntríchtừCitibank1812-1970dướiđâymôtảcáchthứcmàStillmanđãthiếtkế,xâydựngnênmộtthểchếcóthểpháttriểnlâudài,vượtquakhỏiphạmvicuộcđờicủachínhôngta:

StillmancóýđịnhmuốnNationalCity[tiềnthâncủaCiticorp]luôngiUđượcvịtrílàngânhànglớnvàmạnhnhấtnướcMỹngaycảsaukhiôngtaquađời.Đê’làmđượcđiềuđó,ôngtatiếnhànhxâydựngngânhàngvớimộtđộingũnhữngngườicócùngchunghoàibãovàtinhthầnkinhdoanh,nhữngngườimongmuốnvàcóthểlậpnênmộttổchức.Khiđó,ôngtacóthểbướcsangmộtbênvàđểchohọđiềuhànhngânhàng.

Trongmộtláthưgửichomẹ,StillmanđãviêtvêquyêtđịnhrútluikhỏivaitròChủtịch,nhằmlàmchongânhàngcóthểdễdàngpháttriểnvượtquaôngtanhưsau:

Tronghainămqua,conđãchuẩnbịđểchỉcònđảmnhậnmộtvịtrítưvấntạingânhàng,đồngthờirútluikhỏicuộcbầucửlạivàovịtrílãnhđạochính

thức.Connghĩđiềuđólàkhônngoan,nókhôngchỉgiảiphóngconkhỏinhữngtráchnhiệmcụthể,màcòntạocơhộichonhữngphụtácủacontạonêntêntuổichoriênghọvàđặtnềnmóngchonhữngtiềmnăngpháttriểntolớnhơnnUatrongtươnglai.54

Trongkhiđó,đồngsựcủaStillmantạiChaselàAlbertWiggin,Giámđốctừ1911-1929,lạikhônghềmuốnủythácđiềugìchoaicả.Quyếtđoán,đầythamvọng,khônghềcóóchàihước,mốiquantâmhàngđầucủaWiggindườngnhưlànângcaođịavịvàuytíncủamình.ThamgiavàoHộiđồngquảntrịcủa...50côngtykhácnhau,ôngtađiềuhànhChasevớimộtbàntaysắt,cựckỳtậpquyền,đếnmứctạpchíBusinessWeekđãphảiviết“NgânhàngChaselàWiggin,vàWigginchínhlàChase”.55

Wal-MartvàAmes

KhôngainghingờvềviệcSamWaltonlàmộtnhàlãnhđạocósứchútvàuytínlớnđốivớinhânviên.KhôngaikhôngấntượngtrướchìnhảnhôngtanhảymúatrênphốWallStreetvớicácvũcôngnáonhiệt,haykhiôngtađứngtrênquâyhàngvàcùnghàngtrămnhânviênhôvangcáckhẩuhiệucủacôngty.QuảthựcSamWaltoncómộtcátínhđộcnhấtvônhị,mộtphongcáchlãnhđạotuyệtvời.Tuynhiên,cóhàngngànngườikháccủngcótínhcáchtươngtựmàlạichẳngthểnàotạonênđượcmộttậpđoànthànhcôngnhưWal-Mart.

Điềukhácbiệtcơbảngiữas.WaltonvàcácnhàlãnhđạocôngtyAmesnằmởchỗôngtamangphongcáchkiểu“kiếntrúcsư”nhiềuhơn,đóngvaitrò“tạorađồnghồ”nhiềuhơn.Ngaykhimớingoài20tuổi,Waltonđãkhôngchúýnhiềuđếnphongcáchcánhân,ôngtatậptrungphầnlớnđờimìnhchoviệcxâydựngvàpháttriểntổchứcWal-Mart.56ChínhWaltonđãthừanhậnđiềunàytrongtácphẩmSảnxuấttạiMỹ.

Điềuítainhậnra[kểcảmộtsốgiámđốccủacôngtyvàothờiđiểmđó]chínhlàviệcngaytừđầuchúngtôiđãluôncốgắngtrởthànhnhữngngườivậnhànhtốtnhất,nhUngnhàquảnlýchuyênnghiệpnhất!Rõrànglàtôicótínhcáchvàphẩmchấtcủamộtnhàtổchức.Nhưngbêncạnhphẩmchấtđó,tôiluôncótâmhồncủamộtkẻthừahành,mộtngườithựchiện,luônmuốnlàmchocôngviệctốthơn,tốthơnnUa,tốtnhấttrongchừngmựccóthể...Tôikhôngbaogiờchỉquantâmđếnmụctiêutrướcmắt,tôiluônmuốnxâydựngnênmộttậpđoànbánlẻtốtnhấtmàtôicóthể.57

Vídụ,WaltonluônđánhgiácaonhUngthayđổi,thửnghiệm,vànhữngtiến

bộhêntục.Khôngchỉđơnthuầnlàraogiảngnhữnggiátrịnày,ôngtađãtạoramộtcơchếtổchứccựckỳvữngchắcđểthúcđẩy,truyềncảmhứngchonhữngthayđổivàtiếnbộ.sửdụngquanđiểm“Cửahàngbêntrongcửahàng”,Waltonđãchocácnhàquảnlýcửahàngcủatậpđoànthẩmquyềncầnthiếtvàsựtựdođểhọđiềukhiểncáccửahàngnhưlàcủariêngbảnthânhọ.58Ôngtatraonhữngphầnthưởngbằngtiềnvàtuyêndươngcôngkhaiđốivớinhữngaicósángkiến,biệnphápcắtgiảmchiphívànângcaodịchvụcóthểápdụngtạinhữngcửahàngkhácnhau.Ôngtatổchứccáccuộcthikhuyếnkhíchmọingười,tăngtínhsángtạo,tăngdoanhsốbánhàng.Ôngcũngcóýtưởngtổchứccácbuổihọpđịnhkỳđểbànviệcápdụngcáccảitiếnmớitrongbánhàng,haycácbuổihọpvàosángthứbảyhàngtuần,trongđóluônnêuravàtuyêndươngmộtnhânviêncóthànhtíchtốtnhất.Việcchiasẻlợinhuậnvàbáncổphầnchonhânviênđãthựcsựtạorađộnglựcchonhânviêntìmkiếmcácýtưởngmới,từđólàmlợichotoàncôngty.Cácýkiến,ýtưởngcủanhânviênđềuđượcđăngtảitrongtạpchínộibộcủaWal-Mart.Thậmchíhọcònđầutưxâydựngcảmộthệthống“truyềnthanhquavệtinh”nhằm“nóilêntấtcảmọiđiềuvềcôngtycàngsớmcàngtốt”.Năm1985,nhàphântíchchứngkhoánA.G.Edwardsđãmôtảsựvậnhànhcủa“chiếcđồnghồ”Wal-Martnhưsau:

Nhânviênlàmviệctrongmộtmôitrườngnơimàsựthayđổiđượckhuyếnkhích.Vídụ,nếumộtnhânviênthuộcmộtcửahàngnàođócónhữngđềnghịliênquanđếnviệcbánhànghoặctiếtkiệmchiphí,nhữngýtưởngđósẽmauchóngđượcpháttán.Vớihơn750cửahàngvàtrên80.000nhânviêncótiềmnăngđưaranhữngýtưởngnhưvậy,thìviệctăngdoanhsốliêntục,giảmchiphívàtăngnăngsuấtlànhữngđiềuhoàntoàncóthểhiểuđược.59

TronglúcWaltontậptrungvàoviệcxâydựngmộttổchứccóthểtựmìnhthayđổivàpháttriểnthìcácnhàlãnhđạotạicôngtyAmeslạithựchiệntấtcảnhữngthayđổitừbêntrên,quyđịnhrõnhữngđiềumộtquảnlýcửahàngcầnlàm,khôngtạođiềukiệnchocácsángkiếnđượcphátsinh.60TrongkhiWaltonđãđàotạovàchuẩnbịchomìnhmộtngườikếthừaxứngđánglàDavidGlassthìanhemnhàGilmanlạikhônglàmđượcđiềuđó,cuốicùngđểcôngtyrơivàotayngườingoài,khôngcùngtriếtlýkinhdoanhvớihọ.61TrongkhiWaltonđãchuyểngiaotrọnvẹnđịnhhướng“tạođồnghồ”chonhữngngườikếnhiệmthìcácthếhệCEOtiếptheocủaAmeslạivộivãvàliềulĩnhtrongviệcmualạicáccôngtykhác,đơnthuầntìmkiếmsựtăngtrưởngthuầntúyvềquymô(mualại388cửahàngcủaZayrecùngmộtlúc).DavidGlassnóivềbíquyếtchủyếuchomộtthànhcôngcủaWal-Martbằngcâutuyênngôn“Cácnhânviêncủachúngtôisẽtìmracáchgiảiquyết”và“Cácnhânviêncủachúngtôikhôngbaogiờđầuhàng”.62Cùnglúcđó,các

CEOcủaAmestuyênbố:“Câutrảlờithựcsựvàvấnđềduynhấtchínhlàthịphần”.63

VàmộtkếtcụcbuồnđãđếntrongmộtbàibáotrêntạpchíForbesvàonăm1990:“ĐồngsánglậpraAmes,HerbertGilmanđãthấycôngtrìnhsángtạocủaôngbịhủyhoại”.64Cùnglúcđó,SamWaltonquađờivớimộtniềmtinrằngsángtạocủađờiông,tậpđoànWal-Martvẫntiếptụcpháttriểntrườngtồn,mạnhmẽhơnbaogiờhết.Biếtrằngmìnhkhócóthểsốngtớinăm2000,nhưngkhôngbaolâutrướckhiquađờinăm1992,ôngđãxácđịnhnhữngmụctiêuchủchốtchocôngty,chotớinăm2000!Điềunàychothấyôngtađãtintưởngnhưthếnàovàokhảnăngtồntạivàpháttriểnđộclậpcủacôngtytrongtươnglai,ngaycảkhiôngkhôngcònnữa.

MotorolavàZenith

NgườisánglậpMotorola-PaulCalvinluônluônmơướcvềviệcxâydựngđượcmộtcôngtyvĩđạivàtrườngtồn.65Ngườikiếntrúcsưcủamộttrongnhữngcôngtycôngnghệthànhcôngnhấttronglịchsửnàyvốnkhônghềlàdânkỹthuậtnhưngôngtađãtuyểndụngđượcnhữngkỹsưgiỏinhất.Ôngkhuyếnkhíchtranhluận,bấtđồng,dànhchonhânviênsựtựdotrongcáchànhđộngcủamình.Ôngđưaracáctháchthức,traotráchnhiệmlớnchomọinhânviên,khuyếnkhíchtổchứcvàcácthànhviêncủanóhọchỏivàtiếnbộtừnhữngsailầm.NgườiviếttiểusửcủaGalvinđãviết:“Ôngkhôngphảilànhàphátminhmàlàmộtnhàxâydựngmàthiếtkếcủaônglànhữngconngười”.Còncontraicủaông,Robertw.Galvinnói:“Chatôiluônthúcgiụctìmđếnconngườivớinhữngđónggópsángtạovềlãnhđạocủahọ...Ôngđãsuynghĩvềviệckếthừatrongquảnlýtừrấtsớm.Điềuhàihướclàởchỗôngkhônghềlolắngrằngmìnhsẽmấtquyềnlực.Mốiquantâmduynhấtcủaônglàcôngty[chúngtôinhấnmạnh]”.66

Ngượclại,ngườisánglậpZenith,CommanderEugeneF.McDonald(con),khônghềcómộtkếhoạchnàochosựkếthừa,dođó,côngtylâmvàokhủnghoảngngườilãnhđạosaucáichếtbấtngờcủaôngtanăm1958.67McDonaldthựcsựlàmộtnhàlãnhđạotàiba,chủyếudẫndắtvàđiềukhiểncôngtybằngcátínhđộcđáocủaôngta.ÔngtathựcsựlàbộnãocủaZenith,mộtngườivôcùngtựtinvàocácquyếtđịnhvàphánxétcủamình,68yêucầutấtcảmọingười(trừnhUngngườibạnthânnhất)gọimìnhlà“Commander”.Làmộtngườihammêthửnghiệmvớicácýtưởngvàphátminhcủachínhmình,tháiđộcứngrắncủaMcDonaldsuýtnữađãkhiếnZenithmấtđicơhộiđốivớisảnphẩmtivi.69Sauđâylàmộtđoạnviếtvềlịchsửcôngty:

TínhcáchkhoatrươngcủaMcDonaldđượcthểhiệnngaytrongphongcáchquảngcáocủacôngty.Phongcáchnàykếthợpvớimộttàinăngvềcảitiếnvàkhảnăngnắmbắtđượcnhữngthayđổitrongsởthíchcủakháchhàngkhiếnchotrongsuốtbathậpkỷ,đốivớicôngluậnthìMcDonaldchínhlàZenith.70

HainămrưỡisaucáichếtcủaMcDonald,tạpchíFortunebìnhluận:“[Zenith]vẫnđangpháttriểnvàgặtháilợinhuậntừnhữngảnhhưởngvàđộnglựccủanhàlãnhđạođãquácố-hìnhảnhcủaMcDonaldvẫnlàmộtcáibóngquálớnđốivớicôngty.Tuynhiên,tươnglaicủaZenithsẽtùythuộcvàokhảnăngthíchứngcủacôngtytrongnhữngđiềukiệnmới-nhữngđiềukiệnmàMcDonaldchưabiếttớibaogiờ”.Cònđâylàlờicủamộtđốithủcạnhtranh:“Theothờigian,ZenithsẽcònphảinhớđếnMcDonaldnhiềuhơnnữa”.

CalvinvàMcDonaldchếtcáchnhau18tháng(11-1959và5-1958).Nhưngsauđó,Motorolatiếptụctiếnbướcthànhcôngvàonhữngkỷnguyênmớicủacôngty.CònZenithsuysụptớimứcđếnnăm1993,côngtykhôngbaogiờcóthểlấylạiđượcnănglượngvàngọnlửasángtạotừngcótrongthờikỳMcDonald.

WaltDisney&ColumbiaPictures

HãythửdừnglạivàsuynghĩthậtnhanhvềDisney.Điềugìsẽxuấthiệntrongđầubạn?BạncóthểnghĩvềmộthìnhảnhhoặcmộtnhómhìnhảnhgắnvớiDisneyhaykhông?GiờhãylàmđiềutươngtựvớiColumbiaPictures-hìnhảnhgìxuấthiệntrongđầubạn?ĐasốmọingườiđềucóthểnghĩngayrahàngloạthìnhảnhhênquanđếnDisney,nhưngrõràngđiềutươngtựlàkhôngthểvớiColumbiaPictures.

WaltDisneyđãđểlạidấuấncánhântolớntạicôngty:ChínhônglàchađẻcủarấtnhiềusảnphẩmxuấtsắcnhấtcủaDisneynhưNàngBạchTuyết(bộphimhoạthìnhdàiđầutiêntrênthếgiới),chuộtMickey,câulạcbộchuộtMickey,DisneylandvàTrungtâmEPCOT.Ôngrõrànglàmộtngườibáogiờxuấtsắc.NhưngdùnhưvậyđichăngnUathìkhisosánhvớingườiđồngsựtạiColumbiaPictures-HarryCohn-Waltvẫnlàmộtngườitạođồnghồhoànhảohơn.

Cohn“xâydựnghìnhảnhbảnthânnhưlàmộtbạochúa,luônđểsẵnmộtcáiroingựanơibànlàmviệc,thườngxuyêncầmvàbẻcongcáiroiđểnhấnmạnhđiềugìđó.ThànhcôngcủaColumbiachủyếulàdonhUngphương

phápcủaCohn”.71Mộtnhàquansátlễtangcủaôngtanăm1958đãbìnhluậnrằng1.300ngườicómặt“khôngphảiđếnđểtừbiệtCohnmàchỉđểchắcchắnrằng...ôngtađãchết”.ChúngtôikhôngthấycóbằngchứngnàovềsựquantâmđếnnhânviêncủaCohn.ÔngtacũngkhôngbaogiờlàmgìđểpháttriểnkhảnăngdàihạnhoặcxâydựnghìnhảnhcủaColumbiaPicturesnhưlàmộtthểchếthậtsự.

RõràngCohnquantâmtrướchếtđếnviệctrởthànhmộtôngtrùmđiệnảnhởHollywood(ônglàngườiđầutiênởHollywoodđảmnhậnhaichứcvụchủtịchvànhàsảnxuấtcùngmộtlúc),hầunhưkhôngquantâmđếnchấtlượngvàdanhtiếngcủaColumbiaPicturesCompany.72ĐộngcơcánhâncủaCohncóthểđưaColumbiaPicturespháttriểntrongnhiềunăm,nhưngkhôngthểnàodẫndắtvàtruyềncảmhứngchocôngtysaukhiôngtaquađời.KhiCohnchết,côngtymauchónglạclối,đượccứuthoátnăm1973,vàsaucùngbịbánchoCoca-Cola.

Ngượclại,WaltEliasDisney,ngaytrongngàycuốiđờitrêngiườngbệnh,vẫntiếptụcnghĩcáchđểpháttriểnDisneyWorldởFlorida.73Waltcóthểchết,nhưngkhảnăngđemlạiniềmvui,nụcườivàcảnhữnggiọtnướcmắtchotrẻemvàmọingườicủaDisneysẽkhôngbaogiờchết.Trongsuốtcuộcđờimình,WaltDisneydànhsựquantâmđếnviệcpháttriểncôngtyvànhữngkhảnăngcủanóhơnnhiềusovớiCohntạiColumbia.Cuốinhữngnăm1920,ôngtatrảlươngchocácnhânviênnhiềuhơnchínhbảnthânmình.74Đầunhữngnăm1930,ôngmởcáclớphọcvềnghệthuậtchocáchọasĩphimhoạthình,mởmộtvườnthúnhỏngaytạinơilàmviệcđểgiúpcáchọasĩcảithiệnkỹnăngvẽđộngvật,liêntụcđầutưvàpháttriểnnhữngcôngnghệlàmphimhoạthìnhmớinhất.Cuốinhữngnăm1930,ônglàngườiđầutiêntrongngànhcôngbốchếđộkhenthưởnghấpdẫnđểthuhútcáctàinăngvềcôngty.Trongthậpniên1950,ôngmởchươngtrìnhđàotạochonhânviênmangtên“BạnlàNgườiTạoraNiềmvui”.Trongthậpniên1960,ôngthànhlậpDisneyUniversitynhằmmụcđíchđàotạo,địnhhướngvàtruyềnbácáctưtưởngcủacôngty.NhữngđiềunàythìHarryCohnkhôngbaogiờlàm.

Tấtnhiên,Waltkhông“tạođồnghồ”nhưcácnhàlãnhđạokháctrongnghiêncứucủachúngtôi.Sựthậtlàcôngtyđãsuyyếutronggần15nămsaucáichếtcủaôngta,khicácthànhviêncôngtychạytớichạyluihỏinhau:“Trongtrườnghợpnày,Waltsẽlàmgì?”.75NhưngcácbằngchứngchothấyrằngkhônggiốngCohn,Waltđãtạoramộtthểchếtolớnhơnchínhbảnthânmình,mộtthểchếcóthểtiếptụcpháttriểnnhiềunămsaukhiôngtaquađời.CùngthờigianColumbiakhôngcòntồntạinhưmộtthựcthể

độclập,WaltDisneyCompanyđãcómộtcuộcchiếnđấuthànhcôngtrướcmộtkếhoạchmualại.CácnhàquảnlývàcácthànhviêngiađìnhDisneycóthểdễdàngkiếmđượchàngtriệuđôlalợinhuậncổphiếunếuviệcmualạiđóthànhcông.NhưngvớihọDisneyphảiđượctồntạinhưmộtthựcthểđộclập.TronglờigiớithiệuchocuốnsáchTànphávươngquốcthầnthoại(miêutảchitiếtvềvụviệcnày),JohnTaylorviết:

Việcchấpnhậnlờiđềnghịmualạilàđiềugìđókhôngthểtưởngtượngnổi.WaltDisneyCorporationkhôngphảilàmộtcôngtybìnhthườnglậprachỉđểtìmkiếmlợinhuậntốiđachocáccổđông.Disneycũngkhôngđơnthuầnlàmộtthươnghiệu...CácnhàlãnhđạocôngtycoiDisneylàmộtlựclượnggópphầntạonênthếgiớitưởngtượngcủatrẻemtoàncầu.TổchứcnàyđãtrởthànhmộtphầncủavănhóaMỹ.Họđãtintưởngvàthựchiệnmộtsứmạngquantrọngkhôngkémviệctìmkiếmlợinhuận,đólàsứmạngtônvinhcácgiátrịMỹ.

Nhưthế,Disneytiếptụcvữngbướctiếnlêntrongthậpniên1980và1990,mộtlầnnữathắpsángngọnlửatruyềnthốngcủaWaltmấychụcnămvềtrước.Ngượclại,côngtycủaCohnchẳngcógìđểmàgìngiữ,bảotồncả.ChẳngcóaicảmthấyColumbiaphảiluônđượcduytrìnhưlàmộtthểchếriêngbiệt.Nếucáccổđôngcóthểthuđượcnhiềutiềnhơnnếubáncôngtynàyđi,thìchắchọcũngđãlàmđiềuđórồi.

THÔNGĐIỆPCHOCÁCCEO,CÁCNHÀQUẢNLÝ,CÁCNHÀKINHDOANH

Mộttrongnhữngbướcquantrọngnhấtbạncầnlàmđểxâydựngđượcmộtcôngtytrườngtồnchínhlàsựthayđổivềcáchnhìn,chứkhôngphảilàmộthànhđộngcụthểnàocả.ởnhữngchươngtiếptheochúngtôisẽtiếptụctrìnhbàynhữngpháthiệnmớihênquanđếncáchànhđộng,cácbướcđicụthể.Tuynhiên,đểcóthểtậndụngtốiđanhữngđiềunày,bạncầnphảicómộtkhuynhhướngsuynghĩđúngđắn.Vàđóchínhlàđiềumàchương2nàymuốngửiđếncácbạn.Chúngtôichỉyêucầu,đòihỏicácbạncósựthayđổitriệtđể,sựthayđổimangtínhcáchmạngtrongsuynghĩ.

TrướccuộccáchmạngkhoahọccủaNewton,ngườitagiảithíchthếgiớixungquanhmộtcáchđơngiảnrằngThượngđếtạoramọithứ,Chúalàmộtthếlựctoànnăng.NhưngvàothếkỷXVII,ngườitađãnói:“Không,khôngphảivậy.ĐiềuThượngđếlàmchỉlàđặtvàomộtthếgiớivớinhữngnguyêntắc,vàchúngtaphảikhámpháranhữngnguyêntắcấy.Thượngđếkhôngtạoramọiquyếtđịnh.Ngàichỉtạoranhữngquátrìnhvànhữngnguyên

tắc”.76Từthờiđiểmđó,conngườibắtđầutìmkiếmnhữngđộnglựccơbản,nhữngnguyêntắcchotoànhệthống.ĐóchínhlàcuộccáchmạngcủaNewton.

Mộtcáchtươngtự,cuộccáchmạngcủaDarwincũngchochúngtamộtsựthayđổitolớntrongsuynghĩvềcácloàisinhvậtvàlịchsửtựnhiên-sựthayđổinàycũngđemlạinhữngkếtquảtươngtựnhưnhữngđiềutathấyởcáccôngtyhàngđầu.TrướcthờiDarwin,ngườitachorằngThượngđếtạoracácloàisinhvậtriêngbiệt,mỗiloàicómộtvaitròriêngtrongthếgiới:gấuBắccựccómàutrắng,mèokêugừ...gừ..,chimcổđỏcóngựcmàuđỏvìThượngđếđãtạoranhưvậy.Conngườicónhucầugiảithíchthếgiớixungquanhbằngcácgiảđịnhcóaiđóđãsắpxếpmọiviệcchophùhợpvớihệthốngsinhtháicủachúngta.Nhưngtheocácnhàsinhvậthọcthìmọiviệckhôngdiễnranhưvậy.Thayvìkểrõrarằngloàichimcổđỏcócáicổmàuđỏ(nóigiờ-timetelling),chúngtasuynghĩvềmộtquátrìnhtiếnhóa(genditruyền,DNA,khácbiệtvàđộtbiếngen,chọnlọctựnhiên)cuốicùngđãtạonênloàichimcổđỏvớihìnhdángnhưtrênđểthíchnghihoàntoànvớihệsinhtháibênngoài.77Vẻđẹpvàcácchứcnăngcủathếgiớitựnhiênbắtnguồntừmộtquátrìnhtiềmẩn,mộtcơchếtinhtếvàphứctạpcủamộtcái“đồnghồ”hoànhảonhất.

Tươngtựnhưvậy,chúngtôimongcácbạnthấyđượcthànhcôngcủacáccôngtyhàngđầu-ítnhấtlàmộtphần-xuấtpháttừcácquátrìnhtiềmẩnvàcácđộngcơcốtlõibêntrongcáctổchức,khônghềlàkếtquảcủamộtýtưởngvĩđạihaymộtnhàlãnhđạovớinhữngquyếtđịnhvĩđạinàohết.Nếubạnmuốnxâydựngvàquảnlýmộtcôngty,chúngtôimongbạnnghĩvềviệcxâydựngmộtsảnphẩmhàngđầu,tìmkiếmnhữngphẩmchấtlãnhđạohàngđầuítđi,vàhãynghĩnhiềuhơnvềviệchìnhthànhmộttổchứchàngđầucũngnhưcácđặctínhcầnthiếtcủanó.

Thậtsựchúngtôiyêucầuởbạnmộtsựthayđổicănbảntrongsuynghĩ,tươngtựnhưnhữngthayđổicầnthiếtđể...lậpranướcMỹvàohồithếkỷXVIII.TrướckhicónhữngthayđổimangtínhcáchmạngtrongtưduychínhtrịởthếkỷXVIIvàXVIII,ngườitachorằngsựphồnthịnhcủamộtquốcgiachâuÂuphụthuộcphầnlớnvàovịquânvươngcủaquốcgiađó.Nếuvịquânvươngđóvĩđại,làmộtnhàlãnhđạokhônngoanthìquốcgiađósẽtrườngthịnh.

BâygiờchúngtasẽsosánhkhuônmẫunóitrênvớiphươngphápđượcsửdụngkhilậpranướcMỹ.CâuhỏiquantrọngnhấtởHộinghịLậphiến1787khôngphảilà“AisẽlàTổngthống?Aisẽlãnhđạo?Ailàngườikhônngoan

nhất?”.Ngượclại,nhữngngườisánglậpranướcMỹtậptrungvàocáccâuhỏinhưsau:“CầncónhữngquátrìnhnhưthếnàođểcónhữngTổngthốngtốtsaukhitấtcảchúngtaởđâyđềuđãquađời?Chúngtamuốnxâydựngmộtđấtnướclâudàinhưthếnào?Quốcgianàydựatrênnguyêntắcnàođểvậnhành?cầnxâydựngnhữnghướngdẫnvàcơchếnàođểxâydựngđượcđấtnướcmàchúngtamongước?”.

ThomasJefferson,JamesMadisonvàJohnAdamsđềukhôngphảilànhữngnhàlãnhđạohàngđầutheophongcách:“Tấtcảphụthuộcvàotôi”!78NgượclạihọtạoramộtbảnHiếnpháp,theođóhọvàtấtcảnhữngngườilãnhđạotrongtươnglaiphảiphụthuộcvàonó.Họtậptrungvàoviệcxâydựngmộtđấtnước,từbỏhìnhmẫuvềmộtquânvương!Họtheophươngphápkiếntrúc,thựcsựlànhữngngười“tạorađồnghồ”.

Nhưngxinlưuý,đâykhôngphảilàmộtcáiđồnghồtheocơchếlạnhlùngtheokiểuNewtonhayDarwin,màchiếcđồnghồnàyđượclậpnêntrênýtưởngvàgiátrịcủaconngười,đượclậpnêntrênnhucầuvàcảmhứngcủaconngười.Đólàcáiđồnghồvớimộttinhthầncụthể.

Vàđiềuđódẫnchúngtôiđếncộttrụthứhaitrongcáckếtquảtìmkiếmđược:khôngchỉđơnthuầnlàmnênmộtcáiđồnghồbấtkỳ,cầntạoramộtloạiđồnghồriêngbiệt.Mặcdùkíchcỡ,kiểudáng,cơchếvànhiềuthuộctínhkháccủanhữngchiếcđồnghồnàycóthểkhácnhauởmỗicôngtyhàngđầu,chúngtôivẫncóthểnhậnthấychúngđềuchiasẻmộtsốđặcđiểmchungnhấtđịnh.Chúngtôisẽlầnlượtmiêutảnhữngđặcđiểmđótrongcácchươngtiếptheocủacuốnsáchnày.Lúcnày,điềuquantrọngbạncầnnhớlà:mộtkhibạnđãthayđổiquanđiểmtừ“báogiờ”sang“tạođồnghồ”,thìhầuhếtnhữngđiềucầnthiếtđểtạonênmộtcôngtyhàngđầuđềucóthểhọcđược.Chẳngcầnngồichờcơhộihaymộtýtưởngvĩđạinàocả.Cũngkhôngcầntinvàoquanđiểmsailầmrằngcầncómộtnhàlãnhđạovĩđạiđểcóđượcmộtcôngtythànhcông.Khôngcógìlàbímậtởđâycả.Thậtra,mộtkhibạnvànhữngngườicộngtácvớibạnđãhọcvànắmđượcnhữngđiềucơbản,thìhoàntoànbạncóthểbắtđầucôngviệctạonênmộtcôngtyhàngđầu.

NÓIKHÔNGVỚICHỮ“HOẶC”(NÓICÓVỚICHỮ“VÀ”)

Bạncóthểthấyrằngchúngtôisẽthườngxuyênsửdụngbiểutượngâm-dươngtrongtriếthọcTrungQuốctrongphầncònlạicủacuốnsáchnày.Chúngtôicóchủýsửdụngbiểutượngnàynhằmphảnánhmộtđặctínhquantrọngcủacáccôngtyhàngđầu:Họkhôngbaogiờđồngývớichữ

HOẶC-mộtquanđiểmduylýkhôngchấpnhậncácnghịchlý,khôngchấpnhậnhaiyếutốhayýtưởngtráingượccùngđồngthờitồntại.QuanđiểmnàybắtngườitatinrằngmộtvậtphảilàAhoặcB,chứkhôngthểlàcảhai.Cóthểthấyquanđiểmnàytrongnhữngcâusau:

♦ BạncóthểthayđổiHOẶCổnđịnh.

♦ BạncóthểbảothủHOẶCtáobạo.

♦ BạncóthểchọnchiphíthấpHOẶCchấtlượngcao.

♦ Bạncóthểchophépnhânviêntựquảnvàsángtạo,HOẶCcóđượcsựnhấtquánvàquảnlý.

♦ BạncóthểđầutưchotươnglaiHOẶCpháttriểntrongngắnhạn.

♦ BạncóthểápdụngkếhoạchHOẶCmòmẫmtìmcơhội.

♦ BạncóthểđemlạilợinhuậnchocáccổđôngHOẶCtạoracácphúclợichoxãhội.

♦ Bạncóthểmangphẩmchấtlýtưởng(thúcđẩybởicácgiátrị)HOẶCthựcdụng(thúcđẩybởilợinhuận).

Thayvìchịuảnhhưởngbởiquanniệmnày,cáccôngtyhàngđầuluônápdụngchữVÀ-mộtquanniệmchophépngườitacóđượccảhaicựcđốilậpcùngmộtlúc.ThayvìphảichọnlựaAhoặcB,họsẽtìmcáchđểcóđượccảAvàB.Khichúngtađivàochitiếtởcácchươngtiếptheo,cácbạn,giốngnhưchúngtôi,cũngsẽgặpphảihàngloạtnghịchlý,mâuthuẫntrongcáccôngtyhàngđầu,vídụnhư:

Mộtmặt:Tuynhiên,mặtkhác:

cónhũngmụctiêuvượtrangoàilợinhuận VÀ vẫntheođuổilợinhuận

cótưtưởngcốtlõicốđịnh VÀ vẫncónhũngthayđổi

vàchuyểnđộngđángkể

bảothủđốivớitưtưởngcốtlõi VÀ táobạo,chấpnhậnrủiro

cóhoàibão,địnhhướngvàtầm VÀ mòmẫm,thửnghiệmtìm

nhìnxa cơhội

cóhệthốngcácmụctiêuVÀ quátrìnhpháttriểntiếnhóa,

thamvọng từngbước

chọncácnhàquảnlýchútrọng VÀ chọncácnhàquảnlýtìmkiếm

đếncácgiátrịcốtlõi sựthayđổi

kiểmsoáttheotưtưởng VÀ cósựtựchủtrongvậnhành

vănhóacôngtychặtchẽVÀ cókhảnăngthayđổi

(nhưmộttôngiáo) vàthíchnghi

đầutưvàodàihạn VÀ đòihỏinhũngkếtquảtốttrongngắnhạn

mangtínhtriếtlý,gắnvớitầm VÀ sựvậnhànhhàngngày

nhìnvàhoàibãotrongtươnglai hoànhảođếntùngchitiết

tổchứcgắnliềnvớimộttưtưởng VÀ tổchứcthíchnghivới

cốtlõi môitrườngởđây,chúngtôikhôngchỉnóivềsựcânbằng.“Cânbằng”hàmýthỏahiệp,50-50.Thựcra,mộtcôngtyhàngđầukhôngtìmkiếmsựcânbằnggiữangắnhạnvàdàihạn,giữalýtưởngvàlợinhuận,giữanhữngtưtưởngcốtlõivànhữngthayđổi.Ngượclại,nótìmcáchvậnhànhhoànhảocảtrongngắnhạnvàdàihạn,vừamangtínhlýtưởng,vừacólợinhuậncaonhất,vừagiữđượccácgiátrịcốtlõi,vừacónhữngthayđổitriệtđểđểthíchnghi.Nóingắngọn,mộtcôngtyhàngđầukhôngmuốntrộnlẫnâmvàdươngthànhmộtvòngtrònkhóphânbiệtcáinàonhiềuhơn,mànómuốnđạtđượcâmvàdươngrốràng,cùngmộtlúc,vàmọilúc.

Nghecóvẻphilývàkhóthựchiện?Đúnglànhưvây.Nhưng,nhưF.ScottFitzgeraldđãnói:“Mộtđầuócthôngminhsiêuviệtphảicókhảnăngnắmgiữhaiýtưởngtráingượccùngmộtlúc,màvẫncóthểphântíchchúng”.79Đóchínhlàđiềumàcáccôngtyhàngđầucóthểlàmđược.

CHƯƠNGBA:HƠNCẢLỢINHUẬNNhữngnguyêntắccơbảncủachúngtôivẫnkhônghềthayđổitừkhinhữngngườisánglậpcôngtytạorachúng.Chúngtôiphânbiệtrõcácgiátrịcốtlõivàcácthựchành.Cácgiátrịcốtlõikhôngbaogiờthayđổi,trongkhicácthựchànhcóthểthayđổi.Chúngtôiluônýthứcrõrằnglợinhuậndùcóquantrọngbaonhiêunữa,vẫnkhôngphảilànguyênnhânchosựtồntạicủacôngtyHewlett-Packard,ngượclại,côngtynàytồntạivìnhiềunguyênnhâncơbảnkhácnữa.

JOHNYOUNG,nguyênCEO,ỉiewlett-Packard,199280

Côngviệckinhdoanhcủachúngtôilànhằmbảotồn,gìngiữvàpháttriểnđờisốngcủaconngười.Tấtcảcáchànhđộngcủachúngtôiđềuphảiđượcđánhgiáquaviệcđạtđượcnhữngmụctiêutrên.

MERCK&COMPANY,llướngdẫnquảntrịnộibộ,198981

ĐiềukỳdiệuởcôngtyFordlàviệcđặtlợinhuậnđằngsauconngườivàsảnphẩm.

DONPETERSEN,nguyênCEO,Ford,199482

Trongdịpkỷniệmmộttrămnămthànhlập,Merck&CompanychoxuấtbảnmộtcuốnsáchvớitựađềCácgiátrịvàhoàibão:MộtthếkỷMerck.Bạnđểýthấygìởđây?TựađềcuốnsáchkhôngđềcậpđếnnhữngđiềucôngtyMerckđãlàm.Côngtycóthểđặttênsáchlà:Từhóachấtđếndượcphẩm-mộtthếkỷMerckhayMộttrămnămkinhdoanhthànhcôngcủaMerck,nhưngngườitađãkhônglàmnhưthế.Thayvàođó,tựađềcuốnsáchnhằmnhấnmạnhrằngcôngtyđãđượchướngdẫnvàtruyềncảmhứngbởimộtsốlýtưởngvàchuẩnmựcnhấtđịnh.Năm1935(hàngthậpkỷtrướckhinhững“tuyênngônvềgiátrị”trởnênphổbiến),GeorgeMerckIIđãdiễntảcụthểnhữngtiêuchuẩnđókhituyênbố:“[Chúngtôi]lànhữngngườihoạtđộngtrongmộtngànhcôngnghiệp,thậtsựbịthôithúcbởinhữnglýtưởngvềtiếnbộtrongyhọcvàphụcvụconngười”83.Năm1991-tứclàsauđó56năm,tươngđươngvớibathếhệlãnhđạo,giámđốcđiềuhànhcủaMerck,ôngp.RoyVageloscũngcótuyênbốtươngtự:“Trêntấtcảmọithứ,hãyghinhớrằngthànhcôngtrongkinhdoanhcủachúngtôicũngđồngnghĩavớiviệc

chiếnthắngbệnhtậtvàviệcgiúpđỡcholoàingười”.84

Vớinhữnglýtưởngđó,cógìlàngạcnhiênkhiMerckpháttriểnvàphátmiễnphíMectizan-mộtloạidượcphẩmchữatrịchứngmùlòachohơnmộttriệungườitừcácnướcthuộcthếgiớithứba(bệnhdomộtloạivikhuẩnkýsinhtrêncácmôcơthể,dầndầnchuivàomắtvàgâychứngmùlòa).Mộttriệukháchhàngthậtsựlàmộtthịtrườngrộnglớn,trừmộtđiềulànhữngkháchhàngnàykhôngđủtiềnđểmuasảnphẩm.Hiểuđượcrằngdựánnàycóthểkhôngđemlạinhiềulợinhuậnnhìntừgiácđộ“đầutư”nhưngcôngtyvẫnquyếtđịnhsảnxuấtvớihyvọngcáccơquanChínhphủhoặcmộtbênthứbasẽmuavàphânphốiloạithuốcnày.Tuynhiên,điềuđókhôngxảyra,vàMerckquyếtđịnhsẽphátmiễnphíloạithuốcnàychonhữngaicầnnó.85Merckcũngthamgiatrựctiếpvàonhữngnỗlựcphânphốithuốc(bằngchiphícủachínhcôngty)nhằmđảmbảorằngloạidượcphẩmnàythậtsựđếntayhơnmộttriệubệnhnhânđangrấtcầncónó.

Khiđượchỏivềnguyênnhânđểcónhữngquyếtđịnhtrên,Vagelosnóirằngviệctừbỏkhôngtheođuổisảnphẩmnàycóthểsẽlàmnảnlòngcácnhàkhoahọctrongcôngty-nhữngngườiđanglàmviệcchomộtcôngtytừngtuyênbốmộtcáchhếtsứcrõràngvềmụctiêukinhdoanhnhằm“gìngiUvàpháttriểnđờisốngconngười”.Ôngtacũngbìnhluận:

KhitôiđếnNhậtlầnđầutiên15nămvềtrước,cácdoanhnhânNhậtBảnđãnóivớitôirằngcôngtyMerckđãmangthuốcStreptomycintớiđấtnướchọsauChiếntranhthếgiớithứhaiđểtậndiệtcănbệnhlaolúcđóđanghoànhhànhdudộiởNhậtBản.Đúnglàchúngtôiđãlàmđiềuđó,vàkhônghềkiếmđượcmộtxulợinhuậnnào.NhưngrõràngvìvậymàngàynayMerckđãlàcôngtydượcphẩmMỹlớnnhấttrênthịtrườngNhậtBản.Kếtquảđạtđượctrongdàihạncủanhữnghànhđộngtươngtựkhôngphảilúcnàocũngrõràng,song,bằngcáchnàođó,tôinghĩrằngđiềuđóluônmanglạinhữngkếtquảxứngđángchobạn.

CHỦNGHĨALÝTƯỞNGTHỰCDỤNG(NÓIKHÔNGVỚICHỮ“HOẶC”)

CóphảinhữnglýtưởngtạonênhìnhảnhcủacôngtyMercktừnhữngnăm1920đãthúcđẩyviệcđưaraquyếtđịnhvềsảnphẩmMectizan?HayMerckchỉđơnthuầnlàmđiềuđótheomộtcáchtínhtoánthựcdụng-tiếpthịvàkinhdoanhtốthơntrongdàihạn?Câutrảlờiởđâylà:cảhai.RõrànglànhữnglýtưởngcủaMerckđãđóngvaitròquantrọngtrongquyếtđịnhnàyvàcôngtyvẫnsẽtiếptụclàmnhưvậychodùcóđạtđượcnhữnglợiíchdài

hạntrongkinhdoanhhaykhôngnữa.Nhưngmặtkhác,chúngtacũngcóthểthấyMerckhànhđộngdựatrêngiảđịnhrằnghànhđộngthiệnchínhưvậy“bằngcáchnàođósẽđemlạikếtquảkinhdoanhtốt”.ĐâylàmộtvídụkinhđiểnvềviệcchữVÀchiếmunthếsovớichữ“HOẶC”.Tronglịchsửlâudàicủacôngtynày,Merckđãluônthểhiệncùnglúccảtínhlýtưởngvàtínhthựcdụng.Vàonăm1950,GeorgeMerckIIđãgiảithíchnghịchlýnàynhưsau:

Tôimuốntrìnhbàycácnguyêntắcmàcôngtychúngtôicốgắngtheođuổivàthựchiện...Tómlạilàthếnày:Chúngtôiluônghinhớrằngthuốclàđểchobệnhnhân,chứkhôngphảilàvìlợinhuận.TỢinhuậnsẽđếnsau,vàsẽluônđếnnếutaghinhớđiềuđó.Chúngtacàngkhắcsâuquanđiểmtrênchừngnàothìlợinhuậncànglớnchừngđó.86

Thựcsự,Mercklàhìnhảnhmẫumựctiêubiểuchochủnghĩalýtưởngthựcdụngcủacáccôngtyhàngđầu.Nghiêncứucủachúngtôichothấy:yếutốcơbảntrongbộmáycủamộtcôngtyhàngđầulàmộttưtưởngcốtlõi(coreideology)-cácgiátrịcốtlõivàýthứcvềmụctiêuvượtlêntrênmụctiêulợinhuậnthôngthường-tấtcảnhữngđiềunàydẫndắt,truyềncảmhứngchomọingườitrongcôngtyvàcótínhchấtbấtbiếntrongmộtthờigiandài.Trongchươngnày,chúngtôisẽmiêutả,minhhọavàchứngminhrằngyếutốcơbảnnóitrêncùngtồntạimộtcáchđầynghịchlývớiviệccáccôngtyhàngđầucũnglànhữngcôngtytạoralợinhuậntốtnhất.

Cácbạncóthểphảnbác:“TấtnhiênmộtcôngtynhưMerckmàtuyênbốtheođuổicáclýtưởngthìcũngkhôngcógìkhókhăn,vìthựcsựhọsảnxuấtradượcphẩmchUabệnh,giảmnhẹđauđớnvàcứungười”.Týlẽcủabạnrấthay!NhưngtrongmốisosánhvớiPfizer-mộtcôngtycùngtrongngànhdượcphẩm,cùngcócácsảnphẩmtươngtự-chúngtôithấyMerckthểhiệnđộngcơmangtínhlýtưởngcaohơn.

TrongkhiMerckđặttêncholịchsửcôngtylàGiátrịvàhoàibão,PfizerchỉđơngiảnlàPfizer...Lịchsửtómtắtcủacôngty.TrongkhiMercktuyênbốmộtcáchrõràngvàkhôngkhoannhượngvềnhữnglýtưởngcủacôngtyquanhiềuthếhệ,mãiđếncuốinhữngnăm1980tamớithấynhữngphátbiểutươngtựởPfizer.VàcũngkhôngaithấyPfizercónhữnghànhđộngtươngtựnhưcáchMerckđãlàmđốivớicácsảnphẩmMectizanvàStreptomycin.

TrongkhiG.MerckIIđưaramộtquanđiểmđầynghịchlý(“thuốclàđểchongườibệnh,lợinhuậnsẽđếnsau”),JohnMcKeen-chủtịchcủaPfizer,cùngthờigianđó,lạiđưaramộtcáinhìncóphầnkhôngcânxứng:“Chúngtôi

chủtrươngtìmkiếmlợinhuậntrongmọihoạtđộng,vớitấtcảkhảnăngcủamình”.87TheomộtbàibáotrêntạpchíForbes,McKeentinrằng“tiềnnhànrỗilàmộttàisảnkhôngsinhlờimộtcáchrấtđángtrách”.TronglúcMercktậptrungtiềnbạcđầutưvàocácnghiêncứuvàcácnỗlựcpháttriểnsảnphẩmthuốcchUabệnh,McKeentiếnhànhmộtchiếndịchđiêncuồngmualại14côngtytrongbốnnăm,đadạnghóasảnphẩmởnhiềnlĩnhvựckhácnhau,từsảnphẩmnôngtrại,sảnphẩmvệsinhchophụnU,sảnphẩmdaocạorâu,vàcảchấttạomàusơnnUa.Týdo?Đổtạoranhiềulợinhuậnhơn,bấtkểlàkinhdoanhmặthànggì.“Tôimuốnkiếmđược5%lợinhuậntrênmộttỷđôlađầutưvàobánhànghơnlàkiếmđược10%lợinhuậntrênviệcđầutư300triệuđôlavàocácsảnphẩmthuốcchUabệnh”,McKeennóivậy.Chúngtôikhôngcóýtranhluậnvềchiếnlượcởđây(giữahailoạichiếnlược:đadạnghóasảnphẩmthôngquamualại-sápnhậpvàtậptrungcảitiếnthôngquaR&D).ChúngtôichỉmuốnnêulênrằngtrongthờigiannàycôngtyPfizerđãcóđịnhhướngkinhdoanhchạytheolợinhuậnmộtcáchthựcdụngnhiềuhơnlàcôngtyMerck.

Tấtnhiên,mộtcôngtyởtầmcỡcủaMerckcóthểchấpnhậnđượcviệctheođuổicáclýtưởngcaocả.Vàonăm1925,khiG.MerckIItiếpnhậncôngtytừngườicha,côngtynàyđãcómộtloạtcácthànhcôngvềkinhdoanhđượcghinhận,vớimộtsứcmạnhvàquymôđángkểvềtàichính.Nhưvậy,phảichăngtheođuổimộtlýtưởngchỉlàmộtthứgìđóxahoamàchỉnhữngcôngtythànhcôngnhưMerckmớicóthểkhamnổi?Câutrảlờilàkhông.Nghiêncứucủachúngtôichothấyrằngnhữnglýtưởngcaocả,nhữngtưtưởngcốtlõithôngthườnghìnhthànhvàtồntạiởnhữngcôngtyhàngđầungaytừkhihọcònđangphảivậtlộn,tranhđấuvấtvảđểtồntạitrênthịtrường.Hãyxemxéthaivídụ:SonytronggiaiđoạnmớithànhlậpcôngtyvàFordtrongkhủnghoảngmangtínhquyếtđịnhhồinăm1983.

KhiMasaruIbukakhởinghiệpSonytrongbốicảnhđấtnướcNhậtBảnthấtbạivàbịtànphánặngnềsauChiếntranhthếgiớilầnthứhai,ôngtaphảithuêmộtcănphòngtổngđàiđiệnthoạikhôngaidùngđếntrongmộtđốngđấtđổnátcủamộtcửahàngbịbomvàcháyởTokyo,nơiđó,vớivỏnvẹnbảynhânviênvà1.600đôlatiềntiếtkiệmcánhân,ôngtabắtđầulàmviệc.Đâulàưutiênđầutiêncủaông?Cầnlàmgìtrướchết:Tìmnguồntiềnmặt,xácđịnhloạihìnhkinhdoanh,tungrasảnphẩmmớihaypháttriểnkháchhàng?

ThựcsựlàIbukacótậptrungvàotâtcảnhữngviệcđó.Nhưngôngtacònlàmthêmmộtviệckhácrấtđánglunýđốivớimộtcôngtyđanghàngngàyphảivậtlộnvớinhữngkhókhănđểtồntại:ôngtalậpramộttưtưởngcho

côngtymớithànhlậpcủamình.Ngày7-5-1946,chưađến10thángsaukhitớiTokyo-vàrấtlâutrướckhihuyđộngđượcmộtlượngtiềnmặtđángkể-ôngđãsoạnramộttờquảngcáodàichocôngty,trongđócóđoạnsau(lượcdịch):

Nếucóthểthiếtlậpcácđiềukiệntheođóconngườicóthểgắnkếtvớitinhthầnlàmviệctheonhómvàthểhiệntốiđakhảnăngkỹthuậtcủahọ...thìmộttổchứcnhưvậycóthểđemlạiniềmvuivàhạnhphúclớnlao...Nhữngaicósuynghĩnhưthếsẽtậphợpvớinhaumộtcáchhoàntoàntựnhiênđểthựchiệncáclýtưởngnày...

MỤCTIÊUCỦACÔNGTY

♦ Thiếtlậpmộtnơilàmviệcởđócáckỹsưcóthểcảmthấyniềmvuicủacảitiếncôngnghệ,ýthứcđượcnhiệmvụđốivớixãhộivàlàmviệcchođếnkhibảnthâncảmthấyhàilòng.

♦ TheođuổicáchoạtđộngnăngđộngtrongcôngnghệvàsảnxuấtnhằmtáithiếtNhậtBảncũngnhưnângcaonềnvănhóacủađấtnước.

♦ Ápdụngcôngnghệcaovàođờisốngđạichúngcủaxãhội.

HƯỚNGDẪNVỀQUẢNLÝ

♦ Chúngtôisẽloạibỏhoàntoànbấtcứsựtheođuổilợinhuậnbấtcôngnào,nhấnmạnhviệcđòihỏicôngviệcthựcchất,vàkhôngchỉtheođuổiviệctăngtrưởngđơnthuần.

♦ Chúngtôichấpnhậncáckhókhănvềkỹthuật,tậptrungvàocácsảnphẩmvớikỹthuậtcao,hữudụngđốivớixãhội,dùsốlượngíthaynhiềuđinữa.

♦ Chúngtôicamkếthướngvềkhảnăng,mứcđộhoànthànhcôngviệccũngnhưnhữngtínhcáchcánhânnhằmtạođiềukiệnđểmỗicánhânthểhiệntốiđakhảnăngvàkỹnăngcủamình.

Hãydừnglạivàsuynghĩđôiđiềuvềviệcnày.Bạnbiếtcóbaonhiêucôngtythểhiệntinhthầnlýtưởngởbướckhởinghiệpnhưvậy?Cómấynhàsánglậpnghĩđếnnhữnggiátrịcốtlõivàcóýthứcvềmụctiêurõràngnhưvậyngaytừkhicònphảicốgắngkiếmđủlượngtiềnmặtđểdoanhnghiệpcóthểtồntại.Cóbaonhiêucôngtyngaytừlúcchưaxácđịnhđượcsẽsảnxuấtrasảnphẩmgìmàđãcóthểxácđịnhrõràngtưtưởngchủđạotrongkinh

doanhnhưvậy?Nếubạnđangởnhữngbướcđầucủaviệcxâydựngvàpháttriểncôngtyvàvẫncònýđịnhtrìhoãnviệcxácđịnhrõtưtưởngcủacôngtychođếnkhiđatđượcnhữngthànhcôngđầutiên,thìbạnnênthayđổiquanniệmđókhixemxéttrườnghợpcủacôngtySony.ChúngtôichorằngtưtưởngcủacôngtymàIbukađãlậpratừrấtsớmgópphầnquantrọngvàosựpháttriểncủacôngtySonysaunày.

Năm1976,trongcuốnsáchTầmnhìnSony(SonyVision),NickLyonsđãnhậnxét:“nhữnglýtưởngđưaratrongtờquảngcáonóitrênđãdẫndắtcôngtytrongsuốt30nămqua,chỉđượcđiềuchỉnhmộtchútkhiSonypháttriểnvớimộttốcđộđángkinhngạc”.40nămsaukhiIbukađặtbútviếtnhữngdòngquảngcáotrên,CEOAkioMoritalặplạiýtưởngđótrongmộttuyênbốngắngọn,thanhnhãvớitiêuđềTinhthầntiênphongSony(SonyPioneerSpirit)nhưsau:

Sonylàngườitiênphongvàkhôngbaogiờchịuđisaungườikhác.Trongquátrìnhpháttriển,Sonymuốnphụcvụcảthếgiớinày.Sonyluôntìmkiếmnhữnggiátrịmớimẻvàchưađượckhámphá...Sonycónguyêntắctôntrọngvàkhuyếnkhíchkhảnăngcánhân...luôncốgắngkhaitháctốiđakhảnăngcủamỗingười.ĐólàlựclượngchủchốtcủaSony.

HãyxemcôngtyKenwood,côngtysosánhcủaSonytrongnghiêncứucủachúngtôi.ChúngtôiđãcốthuthậptrựctiếptừKenwoodbấtcứtàiliệunàoliênquanđếntriếtlý,giátrị,hoàibãovàlýtưởngcủacôngty.CâutrảlờitừKenwoodlàhọkhônghềcómộttàiliệunhưvậy,vàhọchỉđơngiảnđưachochúngtôimộtsốbáocáothườngniêngầnđâynhất.Chúngtôicũngcốtìmnhữngtàiliệutươngtựtừcácnguồnbênngoàicôngty,nhưngcũngkhôngcó.CũngkhôngcóchứngcứgìchothấyKenwoodcómộttưtưởngnhấtquán,nổitrộilậpratừgiaiđoạnkhởinghiệpnhưSony.Trongkhichúngtôicóthểtìmđượcrấtnhiềusáchvở,bàiviết,tàiliệu-từcảnhữngnguồnbêntrongvàbênngoài-vềtưtưởngkinhdoanhcủaSony,thìchúngtôihầunhưkhôngtìmthấynhữngthứtươngtựvềKenwood.

Hơnnữa,chúngtôicónhữngchứngcứchủyếuchothấysựchuyểnhóatrựctiếpcáctưtưởngcủaSonythànhcácđặctínhvàthựchànhhữuhình,chẳnghạnnhưnềnvănhóamangtínhcánhâncaođộ,vàmộtcấutrúcphânquyền(mộtcáchtươngđốisovớinhữngcôngtyNhậtBảnkhác),vànhữngcáchthựchànhpháttriểnsảnphẩmhoàntoànxalạsovớinhữngnghiêncứuthịtrườngtheophongcáchtruyềnthống.“Kếhoạchcủachúngtôilàdẫndắtthịtrườngbằngcácsảnphẩmmớichứkhôngphảilàtìmhiểuxemthịtrườngcầnsảnphẩmgì...Thayvìnghiêncứuthịtrường,chúngtôi...trauchuốtsản

phẩm...vàcốtạorathịtrườngchonóthôngquaviệcgiáodụcvàgiaotiếpvớicôngchúng”.Nhữngphongcáchđượcthúcđẩybởinhữngtưtưởngcốtlõinàyđãđưatớimộtloạtcácquyếtđịnhtungracácsảnphẩmvốnkhôngcónhucầurõràng,chẳnghạnnhưmáyghiâmtừtínhđầutiênởNhật(1950),đàibándẫnđầutiên(1955),radiobỏtúiđầutiên(1957),máyquayvideosửdụngtạinhàđầutiên(1964),vàmáySonyWalkman(1979).88

RõràngSonymongmuốncónhUngsảnphẩmthànhcông,họkhôngmuốnđitiênphongđể...phásản!Týtưởngvề“tinhthầntiênphong”nàycónguồngốctừnhữngngàyđầucủacôngty,rấtlâutrướckhicôngtycólợinhuậnvàvẫngiUnguyêngiátrịnhưlàmộtkimchỉnamchocôngtysuốtgầnnửathếkỷqua.ĐúnglàSonyđãtừngsảnxuấtcácmiếngđệmnóngthôsơvàcảxúpđậungọtđểcôngtycóthểtồntại(chủnghĩathựcdụng),nhưngcôngtynàyđãluônmơướcvàhướngmọinỗlựcvàoviệctạoranhữngcốnghiếnmangtínhtiênphong(chủnghĩalýtưởng).

Bâygiờtahãyxemxétmộttrườnghợpkhác-mộtcôngtykhổnglồđangbênbờvựccủakhủnghoảng.Đầunhữngnăm1980,FordMotorCo.đanggặpphảisựcạnhtranhkhốcliệttừcácđốithủNhậtBản.ThửhìnhdungbạnởvàovịtrịcủanhữngnhàquảnlýcấpcaotạiFordvàothờiđiểmđó:họđanglãnhđạomộtcôngtylỗ3,3tỷđôla(43%trịgiátàisản)trongbanăm.Họphảilàmgì?Đâulàưutiênhàngđầutronglúcnày?

Mộtcáchtựnhiên,cácnhàquảnlýởFordngaylậptứcthựchiệncácbiệnphápkhẩncấpđểgiữchocôngtytồntại.Nhưnghọcònlàmmộtđiềunữa,mộtđiềurấtlạlùngxéttrongtìnhhìnhkhủnghoảngnghiêmtrọngcủacôngty,đólà:họdừnglạiđểxácđịnhrõnguyêntắcchủđạo,dẫnđườngchocôngty.TheoRobertSchook(tácgiảđãnghiêncứuvàviếtmộtcuốnsáchvềbướcngoặtlịchsửcủaFordvàothậpniên1980):“MụctiêulànhằmđưarađượcmộttuyênngôntrongđónóicụthểcôngtyFordMotortồntạivìđiềugì,đạidiệnchocáigì.Đôikhinhữngcuộctranhluậnvềđềtàinàynghecóvẻgiốngnhưtrongmộtlớphọctriếthơnlàtrongmộtbuổihọpvềkinhdoanh”.89(ChúngtôikhôngtìmranhUngbằngchứngchothấycôngtyGeneralMotors-khigặpnhUngkhókhăntươngtựvềkinhdoanhvàbịthualỗ-dừnglạivàtranhluậnvềcáctưtưởngcơbảncủacôngtynhưFordđãlàm).QuátrìnhtrênđemlạiMVGP(Mission,Values,GuidingPrinciples)(sứmệnh-giátrị-cácnguyêntắcchủđạo)củacôngtyFord.NguyênCEOcủacôngty,DonPetersenđãnhậnxét:

Chúngtôiđãtranhluậnrấtnhiềuvềthứtựtrong3P(conngười,sảnphẩm,lợinhuận).Kếtluậncuốicùng:Conngườiphảiđượcưutiêntrướchết,[sau

đólàsảnphẩm,cuốicùngmớiđếnlợinhuận].

BạncóthểhoàinghivềthứtựtrênnếubạnbiếtrõvềlịchsửcôngtyFord,nhưngxinđừnghiểusaiýchúngtôiởđây.ChúngtôikhôngcóýnóirằngFordlàmộthìnhmẫuvềquanhệgiUangườilaođộngvàchấtlượngsảnphẩm.Ngượclại,lịchsửFordđãcóvàivếthoenốtronglĩnhvựcnày:vụxungđộtđẫmmáuvớicôngnhântrongthậpniên1930,vụnổFordPintotrongnhữngnăm1970,v.v...Tuynhiên,chúngtôichorằngnhữngcốgắngcủacácnhàlãnhđạoFordvề3PnhưđãnóiởtrênlàmộthànhđộngkịpthờinhằmthứctỉnhlạinhUngtưtưởngdoHenryFordkhởixướngtừnhữngngàykhởinghiệpcôngty.Cácnhàlãnhđạocôngtytrongthờiđiểmnóitrênkhônghoàntoàntạoranhữngýtưởngmới,nhưnghọthựcsựđãthổimộtluồnggióvàđemlạisinhkhíchonhữngýtưởngđãbịbỏquênlâunay.Trongnhữngngàymớithànhlậpcôngty,năm1916,HenryFordđãnóivềmốiquanhệgiUa3Pnhưsau:

Tôikhôngtinrằngchúngtanênkiếmlờinhiềunhưvậykhikinhdoanhxehơi.Tốthơnlàcómộtmứclợinhuậnvừaphải,quantrọnglàcósốlượngxehơibánracaolàđược,sởdĩvậylàdotôimuốncónhiềukháchhàngcóthểmuavàsửdụngnhữngtiệníchcủaxehơi,cũngnhưmuốnnhiềungườilaođộngcóviệclàmvớimứclươngtốthơntạicôngty.Đấychínhlàhaimụctiêucủacuộcđờitôi.90

Phảichăngđâychỉlànhữnglờituyênbốồnàođểlàmvừalòngdưluận?Cóthể.Nhưngxinhãynhớrằng,Fordđãgópphầnlàmthayđổicáchsốngcủa15triệugiađìnhngườiMỹvớiviệctungrakiểuxehơibìnhdânModelT(“kiểuxecủamọingười”),đasốgiảmgiáđến58%từ1908đến1916.Vàothờigianđó,côngtynhậnđượcnhiềuđơnhànghơnmứchọcóthểcungcấp,vàhọhoàntoàncóthểtănggiásảnphẩm.NhưngFordvẫntiếptụchạgiá,ngaycảkhiphảiđốimặtvớimộtđơnkiệncủacổđôngtrướchànhđộngnày.91Cùngthờigiannày,Fordmạnhdạnápdụngmứclương5đôla/ngàychocôngnhân-gầngấphailầnsovớimứclươngtrungbìnhcủangành.Điềunàythựcsựđãgâysốcvàphẫnnộtronggiớisảnxuấtvàkinhdoanhxehơithờiđó.TrongcuốnsáchFord,RobertLaceyđãkểlại:

TạpchíWallStreetJournalcáobuộcHenryFordvềviệcphạm‘nhữngsailầmngớngẩnvềkinhtế,nếukhôngnóilàtộiác’,điềunàysớmmuộnsẽ‘làmtổnhạiđếnchínhôngta,ngànhkinhdoanhxehơivàcảxãhộinUa’.TheotờbáonàythìHenryFord-vớimongướcngâythơvềpháttriểnxãhội-đãtiêmnhiễmnhữngnguyêntắctinhthầnvàomộtlĩnhvựcmàtinhthầnkhôngnêndínhvào.Nóquảlàmộttộiáctolớn,nhữngnhàsảnxuấthàng

đầuđềulênánvàcoiđâylà‘hànhvingungốcnhấttừtrướctớinaytrongthếgiớicôngnghiệp’.

ThậtthúvịkhibiếtrằngHenryFordquyếtđịnhnhưvậymộtphầndoảnhhưởngcủatriếtgiatheochủnghĩalýtưởngRalphWaldoEmerson,cụthểlàbàitiểuluậnĐềnbù(Compensation)củaôngta.Tuynhiên,làngười“nóikhôngvớichữHOẶC”,FordtheođuổichiếnlượctrênvớinhậnthứcrõràngrằngtrảlươngcaochocôngnhâncộngvớigiábánxehạsẽgiúpôngtabánđượcrấtnhiềuxehơiModelT.Thựcdụnghaylýtưởng?cảhai!

Mộtlầnnữa,chúngtôixinnhắclạikhônghềxemFordngangbằngvớiMerckvàSonyvềmặtnày,nhưngrõrằnglàkhisosánhvớiCM,Fordthểhiệnviệcđượcdẫndắtbởimộttưtưởngcốtlõitrongkinhdoanhnhiềuhơn.GMlàmộtvídụchothấyviệcchỉđơnthuầncóđịnhhướng“lậpđồnghồ”thìvẫnlàchưađủ.Alfredp.Sloan-vịkiếntrúcsưtrưởngcủacôngtynàylàmộtngườimangđịnhhướngđórấtrõnét,songcái“đồnghồ”màôngtatạoralạilạnhlẽo,khôngmangtínhnhânvăn,thuầntúykinhdoanhvàthựcdụng.PeterF.Drucker,ngườinghiêncứurấtkỹvềGMvàAlfredp.SloantrongcuốnsáchquantrọngKháiniệmvềcôngty(ConceptoftheCorporation)đãtómtắtnhưsau:

ThấtbạicủaG.Mnhưlàmộtthểchếphầnlớnlàdotháiđộ‘kỹtrị’,thểhiệnrõnhấttrongcuốnhồikýcủaAlfredp.SloanNhữngnămthángvớiGM.Cuốnsáchnàychủyếunóivềcácchínhsách,cácquyếtđịnhkinhdoanh,cấutrúc...Cólẽđâylàcuốnhồikýlạnhlùngvôcảmmộtcáchcóchủýnhấttừtrướcđếnnay.Sloanchỉnóivềmộtđiềuduynhất:Điềuhànhmộtdoanhnghiệpsaochodoanhnghiệpđócóthểsảnxuấthiệuquả,tạoracôngănviệclàm,thịtrườngvàbánhàng,vàtạoralợinhuận.Ngoàira,doanhnghiệptrongcộngđộng,doanhnghiệpnhưcuộcsống,nhưmộttrungtâmquyềnlực...tấtcảnhữngđiềuđóđềuthiếuvắngtrongthếgiớicủaSloan.92

TrongcuốnsáchQuảntrị:Nhiệmvụ,tráchnhiệm,thựchành,Druckerchobiếtthêm:“GMđãtồntạivàthừahưởngdisảncủaSloan.TheotiêuchuẩncủaSloan,GMđãthànhcôngmộtcáchđángkhâmphục.Nhưngnócũngđãthấtbạinặngnề”.93

TƯTƯỞNGCỐTLÕI:

KHÁMPHÁHUYỀNTHOẠIVỀLỢINHUẬN

Merck,SonyvàFordđềuđãchochúngtathấysựtồntạicủamộttưtưởng

cốtlõilàmộtyếutốcănbảntronglịchsửpháttriểncủacáccôngtyhàngđầu.Cũnggiốngnhưlýtưởngcủamộtquốcgia,mộtnhàthờ,mộttrườnghọc,tưtưởngcốtlõicủamộtcôngtylàmộtbộnhữngchâmngôn,nguyêntắccơbản:“Chúngtôilàai,chúngtôitồntạivàđạidiệnchocáigì”.TheocáchcủanhUngnguyêntắcdẫnđườngtrongTuyênngônĐộclậpcủanướcMỹ(“Chúngtôicoinhữngsựthậtsauđâylàhiểnnhiênđúng...”),đượcnhắclại87nămsautrongbảnGettysburgAddress(“...mộtquốcgiađượchìnhthànhtrêncơsởTựdo,luôncốnghiếnchonguyêntắcmọingườisinhrađềubìnhđẳng...”),nhữngtưtưởngnàylàtốiquantrọngđốivớimộtcôngty,vàhầunhưkhôngbaogiờthayđổi.

VớiSony,tưtưởngnàyxuấthiệntừlúcmớithànhlập.VớiMerck,nóbắtnguồntừthếhệlãnhđạothứhai.CòntrongtrườnghợpcủaFord,tưtưởngnàycóthểbịlãngquêntrongmộtthờigiandàivàchỉtrởlạitrongnhữngnămsauđó.Nhưngtrongđasốtrườnghợp,chúngtôithấyrằngnhữngtưtưởngcốtlõikhôngchỉlàlờituyênbốđơnthuần,màlàmộtlựclượngchủđạo,gópphầntạonêndiệnmạocủacôngty.Chúngtôisẽtrìnhbàykỹlưỡngvềsắctháicủanhữngtưtưởngcốtlõicũngnhưhaithànhtốcủanó:cácgiátrịcốtlõivàcácmụctiêu,nhưngtrướchếtxinhãytrởlạivớimộttrongnhữngpháthiệnhấpdẫnnhấtsauđây.

Ngượclạivớiquanđiểmcủacáctrườngkinhdoanh,chúngtôikhônghềthấy“tốiđahóalợinhuậnvàlợitứcchocổđông”làyếutốthúcđẩycơbảnhaymụctiêuchínhtrongsuốtlịchsửcủacáccôngtyhàngđầu.Họtheođuổimộtloạtmụctiêu,trongđókiếmlợinhuậnchỉlàmộtmụctiêu,vàkhôngcầnthiếtlàmụctiêusốmột.Đốivớicáccôngtynày,kinhdoanhkhôngđơnthuầnlàmộthoạtđộngkinhtế,mộtphươngtiệnkiếmtiền.Tưtưởngcốtlõicủachúngvượtlêntrênnhữngtínhtoánvàxemxétkinhtếthôngthường.Vàđâylàmấuchốtcủavấnđề:cáccôngtyhàngđầucótưtưởngcốtlõiởmứcđộcaohơnsovớicáccôngtysosánhtrongnghiêncứucủachúngtôi.

Phântíchvàsosánhtừngcặpcôngtymộtchotathấynóichungcáccôngtyhàngđầuđượcthúcđẩybởitưtưởngnhiềuhơn,ítbịthúcđẩybởilợinhuậnhơnnếusovớicáccôngtysosánh(17cặpsosánhtrêntổngsố18cặpchokếtquảnhưvậy-xembảngA.4,Phụlục3).ĐâychínhlàmộttrongnhữngkhácbiệtrõrệtnhấtgiUahainhómcôngtynày.

Tấtnhiên,chúngtôikhônghềnóirằngcáccôngtyhàngđầukhôngquantâmđếnlợinhuậnvàcổđông.Chúngtôinóicáccôngtynày“hơnlà”cácthểchếkinhtếthôngthường,chứkhôngnói“khôngphảilà”.Họtheođuổilợinhuận,nhưnghọcũngtheođuổinhữnglýtưởngtođẹp,nhiềuýnghĩahơn.

Tốiđahóalợinhuậnkhônglàmụctiêusốmộtcủahọ,ngượclạihọtheođuổicácmụctiêuđềramộtcáchcólợinhấtvềkinhtế.Cáccôngtyhàngđầuvừatheođuổicáclýtưởng,vừatạoralợinhuận.

Khảnăngsinhlờilàđiềukiệncầnthiếtchomộtcôngtytồntại,làphươngtiệnđểđạtđượcnhữngkếtquảquantrọnghơn,nhưngnókhôngphảilàmụcđíchsaucùngởnhiềucôngtyhàngđầu.

Lợinhuậncũngnhưkhôngkhí,thứcăn,nướcuống,vàmáucủacơthể.Chúngkhôngphảilàmụcđíchcủacuộcsống,nhưngthiếuchúngthìcuộcsốngkhôngthểtồntạiđược.

Sauđâylàmộtvàivídụchothấycáccôngtyhàngđầuđãkếthợpcảtưtưởngvàlợinhuậnởmứcđộcaohơn,thànhcônghơnsovớicáccôngtysosánhtrongnghiêncứucủachúngtôi.

Hewlett-PackardvàTexasInstruments

HãyhìnhdungbạnởvịtrícủaDavidPackardvàongày8-3-1960.Banămtrước,lầnđầutiêncôngtybạnbáncổphiếurathịtrường.Cuộccáchmạngđiệntửđãđemlạisựpháttriểnbùngnổchocôngty.Đãtừngvậtlộnvớirấtnhiềutháchthứccủasựtăngtrưởng,songbạnquantâmđặcbiệttớiviệcxâydựngmộtđộingũquảntrịtàinăngtừnộibộcôngty,vìbạntintưởngchínhsáchđềbạttừnộibộlàmộtphầncốtlõitrongcơchếcôngty.vìvậy,bạnđềxuấtmộtchươngtrìnhpháttriểnquảntrịcủacôngtyHPvớiquanđiểmđâysẽlàyếutốquyếtđịnhchosựpháttriểntrongdàihạn.Bạnchuẩnbịmộtbàinóichuyệnkhaimạcvớinhữngngườichịutráchnhiệmthựchiệnchươngtrìnhnày,trongđóbạnmuốnđưaramộtthôngđiệpmangtínhchủđạochohọtrongviệcđàotạocácthếhệquảnlýởcôngty.Bạnsẽnóigì?

Sauvàilờiphilộ,Packardđãnóinhưsau:

Tôimuốntrìnhbàyxemtạisao[ôngtanhấnmạnh]côngtychúngtatồntại,tạisaochúngtacómặtởđây?Theotôi,nhiềungườiđãsailầmkhichorằngmộtcôngtylậprachỉlàđểkiếmtiền.Thậtrađóchỉlàmộtkếtquảquantrọngcủasựtồntạicủacôngty,vàtacầnđisâutìmhiểulýdochínhyếucủasựtồntạinày.Khixemxétđiểmđó,chúngtakhôngthểkhôngđiđếnkếtluậnrằng:mộtnhómngườitậphợpnhaulạivàhìnhthànhmộtthểchế(màngườitagọilàcôngty)nhằmgiúphọlàmđượcđiềumàtừngngườikhôngthểtựmìnhlàmvớitưcáchcánhânđược-đólàđónggópchoxãhội-mộtcụmtừcólẽlàngherấtnhàmchán,nhưngthựcsựlàmộtđiềuhếtsứccơ

bản,chủyếu.Khinhìnxungquanh,cácbạnvẫncóthểthấynhữngngườichỉquantâmđếnlợinhuận,ngoàirakhôngcònthứgìkhác,nhưngnhìnchungnhUngđộngcơthúcđẩytiềmẩnđasốbắtnguồntừmongmuốnlàmmộtđiềugìđó-mộtsảnphẩm,mộtdịchvụ,nóichunglàtạoramộtgiátrị.vàvớisuynghĩđó,chúngtahãybànbạcxemtạisaocôngtyHPtồntại...Lýdothậtsựcủasựtồntạinàylàviệcchúngtacóthểcungcấpmộtcáigìđóhếtsứcđộcđáo[đâychínhlàsựđónggóp].94

NhữngngườiđãlàmviệcvớiDavidPackardmôtảphongcáchquảnlýcủaôngtamangtínhthựctế,luônđikèmvớitháiđộ“xắntayáolênvàbắttaylàmviệc”,ởtrường,ôngtahọcđểtrởthànhmộtkỹsưchứkhôngphảiđểlàmmộtgiáosưtriếthọc.Thếmàôngtađãtrăntrởsuynghĩvềlýdotồntạicủacôngty,mộtvấnđềmangtínhtriếtlýphikinhtế.TheoPackard“lợinhuậnkhôngphảilàmụctiêuđúngđắncủaquảntrị,nóchỉlàphươngtiệngiúpchocácmụctiêuđượcthựchiệnmàthôi.”

DavidPackardtiêubiểuchoviệcápdụngquanđiểmvề“sựkỳdiệucủachuVà”,kếthợphàihòalợinhuậnvànhữngmụctiêubênngoàilợinhuận,hơncảlợinhuận.Mộtmặt,ôngtaxácđịnhrõràngrằngcôngtyphảiđượcquảnlý“trướchếtđểđónggópchoxãhội”,rằng“nhiệmvụchínhcủacôngtylàthiếtkế,pháttriển,sảnxuấtnhữngthiếtbịđiệntửtốtnhấtchosựpháttriểnkhoahọcvàphúclợicủaconngười”.96Mặtkhác,ôngtacũngtuyênbốcụthểrằng,vìlợinhuậngiúpcôngtytheođuổicácmụctiêunóitrên,“bấtcứaikhôngchấpnhậnlợinhuậnnhưlàmộttrongnhUngmụctiêuquantrọngnhấtcủacôngtyđềukhôngthểvàkhôngbaogiờcóvịtrịtrongđộingũquảnlýcủacôngty”.

HơnthếnUa,ôngtađãthểchếhóaquanđiểmnày,truyềnlạichoJohnYoung(Giámđốcđiềuhànhtừ1976-1992),ngườiđãtrảlờiphỏngvấncủachúngtôinhưsau:

Tốiđahóalợitứcchocổđôngkhôngbaogiờlàưutiênhàngđầucủacôngty.Đúnglàlợinhuậnlànềntảngcủacôngviệc,làthướcđochosựđónggópcủachúngtôivàcũnglàphươngtiệnđểpháttriển,nhưngnókhôngbaogiờlàđiềuchủchốtcả.Điềuchủchốtlàchiếnthắng,điềunàyđượcđánhgiábởikháchhàngvàbởiviệclàmđượcnhữngđiềumàtacóthểtựhàovềchúng,vềlogic,cómộtsựcânđốivàhàihòaởđây:nếuchúngtôicungcấpđượcsựthỏamãnvàhàilòngthậtsựchokháchhàngthậtsự-chúngtôisẽcókhảnăngsinhlợinhuận.

Đê’sosánhTexasInstrumentsvàHP,chúngtôiđãtìmhiểuhơn40bàiviết

vàbàitậptìnhhuống,màcũngkhôngthểtìmthấybấtkỳtuyênbốnàonóirằngTItồntạivìlýdobênngoàiviệcsinhlời.Thayvàođó,TImongmuốntrởnênvượttrộivềquymô,mứcđộtăngtrưởngvàlợinhuận,hầunhưkhôngđểýđếncáimàD.Packardgọilà“lýdocủakinhdoanh”,vàonăm1949,chủtịchTI,PatHaggartyđãđềracâuchâmngônchoTI:“Hômnaychúngtalàmộtcôngtynhỏvàthànhcông.Chúngtaphảitrởthànhmộtcôngtylớnvàthànhcông”.98QuanniệmthiênvềquymôvàtăngtrưởngnàyđãchiếmưuthếtrongsuốtchiềudàilịchsửcủaTI.Chẳnghạn,chúngtôithấyrằngkhácvớiHP,tấtcảcácmụctiêucủaTIđềuhướngvềtăngtrưởngtàichính.

♦ Doanhsốbánhàngđạt200triệuđôla

(Mụctiêunăm1949)99

♦ Doanhsốbánhàngđạt1tỷđôla

(Mụctiêunăm1961)100

♦ Doanhsốbánhàngđạt3tỷđôla

(Mụctiêunăm1966)101

♦ Doanhsốbánhàngđạt10tỷđôla

(Mụctiêunăm1973)102

♦ Doanhsốbánhàngđạt15tỷđôla

(Mụctiêunăm1980)103

Côngbằngmànói,chúngtôicũngđãthấynhữngmụctiêutàichínhtươngtựởmộtsốcôngtyhàngđầu,cụthểlàWal-Mart.Nhưngkhácvớiđasốcáccôngtyhàngđầu,nhấtlàHP,TI,rõràngđãđặtmụctiêudoanhsốbánhàngthànhyếutốthúcđẩychủđạo,ítquantâmđếnlýdotồntạicủacôngty.vớiTI,quymôcànglớnthìcàngtốt,dùsảnphẩmcóchấtlượngthấphaykhôngcóđónggópgìvềkỹthuật.CònđốivớiHP,quymôlớnchỉđượccoilàtốtkhicôngtycóđónggópđượcgìđóchoxãhội.104VídụđiểnhìnhlàkhiTIsảnxuấtmáytínhbỏtúivàđồnghồđiệntửgiárẻ10đôlavàothậpniên1970(mộthànhđộngđiểnhìnhchochiếnlược“càngnhiềucàngtốt”),trongkhiHPkiênquyếtkhôngđitheodòngsảnphẩmchấtlượngthấpnàyvìnókhôngtạocơhộichonhữngđónggópvềkỹthuậtcủacôngty.

Johnson&JohnsonvàBristol-Myers

TươngtựHP,J&Jtrướctiêntuyênbốrấtrõràngvềnhữngmụctiêulýtưởngvượtlêntrênlợinhuậnthôngthường,đồngthờinhấnmạnhtầmquantrọngcủalợinhuậntrongphạmvinhữnglýtưởngđó.Khithànhlậpcôngtynăm1886,ngườisánglậpRobertw.Johnsonđưaramụctiêulýtưởng“Giảmnhẹnỗiđauvàbệnhtật”.105Đầunăm1908,ôngpháttriểnlýtưởngđóthànhtưtưởngkinhdoanh,trongđódịchvụkháchhàngvànhữngquantâmđếnngườilaođộngđượcđặtlêntrênlợitứccủacổđông.FredKilmer,mộttrongnhữngnhàquảnlývềnghiêncứuđầutiêncủacôngtyđãgiảithích(vàođầuthếkỷXX)vềcáchmàtriếtlýtrênảnhhưởngđếnchứcnăngcủaphòngnghiêncứu.

Phòngnghiêncứukhônghoạtđộngtheomộttinhthầnthươngmạihẹphòinào...khôngchạytheomụctiêutăngtrưởngcổtứchayvìlợiíchriêngcủacôngty.Nóhoạtđộngtrênquanđiểmhỗtrợquátrìnhpháttriểnviệcgiảmnhẹnỗiđauconngười.

Năm1935,R.w.Johnson(con)tiếptụcnhắclạitinhthầntrên,nêurõ“phụcvụchokháchhàngtrướchết,sauđólàphụcvụchonhânviênvàđộingũquảnlý,saucùngmớilàphụcvụchocổđông”.106Sauđó,vàonăm1943,ôngtathêmviệcphụcvụchocộngđồngvàodanhsáchtrên,vàđiềunàyđượcđặttrướcviệcphụcvụchocáccổđông.Cuốicùng,ôngtacụthểhóatưtưởngcủaJ&JtrongbảnTínđiềucủachúngtôi(OurCredo),intrêngiấydavàtrìnhbàyđúngkiểucáchnhưbảnTuyênngônĐộclậpcủanướcMỹ.“Khitấtcảnhữngđiềunàyđượcthựchiện-ôngtaviết-thìcáccổđôngsẽđượcnhậnphầncổtứcxứngđáng”.Mặcdùcôngtytheođịnhkỳcóxemxétlạivàsửađổiđôichútbảntínđiềunày,nhưngtinhthầntưtưởngcốtlõicủanó-trậttựcaothấptrongcáctráchnhiệmcủacôngty,vàsựnhấnmạnhvềviệctìmkiếmmộtlợinhuậnvừaphảithayvìlợinhuậntốiđa-thìvẫnluônluônnhấtquántrongsuốtchiềudàilịchsửcủacôngty.107

TÍNĐIỀUCỦACHÚNGTÔI

Chúngtôitintưởngrằngtráchnhiệmđầutiêncủachúngtôilàtráchnhiệmđốivớicácbácsĩ,ytá,cácbàmẹvàtấtcảnhữngaisửdụngsảnphẩmcủachúngtôi.Sảnphẩmcủachúngtôiphảiluônđạtchấtlượngtốtnhất,chúngtôiphảiliêntụccốgắngđểgiảmchiphícủasảnphẩm.Cácđơnhàng

phảiđượcthựchiệnnhanhchóngvàchínhxác.Cácnhàkinhdoanhcủacôngtyphảikiếmlờiởmứcđộvừaphải.

Tráchnhiệmthứhaicủachúngtôilàđốivớinhữngngườiđangcùnglàmviệc-nhữngngườilaođộngởcácnhàmáyvàvănphòngcủacôngty-họphảiđượcđảmbảoantoànlaođộng,cóchếđộlươnghợplỳ,chếđộquảnlýcôngbằng,giờlàmviệchợplỳ,điềukiệnlàmviệcantoànvàtrậttự.Ngườilaođộngphảiđượcquyềnđưarađềnghịvànóiracácđiềuchưađượchàilòng.Cácnhàquảnlỳ,cáctrưởngphòngbanphảicótrìnhđộvàcôngbằng.Phảicócơhộithăngtiếnchonhữngaiđủđiềukiện,vàmỗingườiphảiđượcxemxétdựatrênnhânphẩmvànănglựccủahọ.

Tráchnhiệmthứbadànhchođộingũquảnlýcủacôngty.Họphảilànhữngngườicótài,cógiáodục,cókinhnghiệmvàkhảnăng.Họphảilànhữngngườihiểubiếtvàcưxửtheonhữnglẽphảithôngthường.

Tráchnhiệmthứtưlàtráchnhiệmvớicộngđồng.Côngtyphảiđốngvaitròmộtcôngdângươngmẫu,đónggópviệclàmvàtừthiệncũngnhưnộpthuếđầyđủ.Chúngtôiphảigìngiữcáctàisảnđượcquyềnsửdụng,phảithamgiavàocáccốgắngcảithiệnđờisốngdânsự,sứckhỏe,giáodục,xâydựngmộtChínhquyềntốt,cũngnhưlàmchocộngđồngquenthuộcvớicáchoạtđộngcủacôngty.

Tráchnhiệmcuốicùng-tráchnhiệmthứnămlàđốivớicáccổđông.Việckinhdoanhphảiđemlạilợinhuậnổnđịnh,bềnvững,phảichuẩnbịcáckhoảndựphòng,tiếnhànhcácnghiêncứu,bùđắpchocáclỗilầm,thiếusót.Phảixâydựngcácnhàmáymới,tungracácsảnphẩmmới,cócáckếhoạchkinhdoanhmới.Khitấtcảnhữngđiềunàyđượcthựchiện,cáccổđôngsẽnhậnđượclợitứctươngxứng.Chúngtôiquyếttâmhoànthànhtấtcảnhữngtráchnhiệmtrênvớitấtcảkhảnăngcủamình.

TrênđâylànguyênvănbảntínđiềudoR.w.Johnson(con)soạnthảovàonăm1943.Đầunhữngnăm1980,GiámđốcđiềuhànhJimBurke(ngườithừanhậnđãdànhđến40%thờigiantrongcôngviệcgiámđốcđiềuhànhđểtruyềnbácáctínđiềunàytrongnộibộcôngty)108miêutảsựhênhệgiUatínđiềuvàlợinhuậnnhưsau:

Toànbộđộingũquảnlýđềuhướngvềviệctạoralợinhuậnhàngngày.Đólàmộtphầncủacôngviệckinhdoanh.Thôngthườngngườitacósuynghĩ‘chúngtaphảilàmđiềunàyvìlợiíchđạtđượctrongngắnhạn’.Bảntínđiềucủachúngtôi,ngượclại,chophépngườitanóirằng‘Xinchờmộtchút.Tôikhôngcầnphảilàmđiềuđó’.CácnhàquảntrịcôngtyđãyêucầutôilàmviệcdựatheonhUngnguyêntắcnêuratrongbảntínđiều,dođótôisẽkhôngchạytheolợinhuậnngắnhạn.109

SovớiJ&J,côngtysosánhBristol-Myerstỏraítcóđịnhhướngvềtưtưởnghơnnhiều.TrongkhiJ&JđưaracáctínđiềutừđầunhUngnăm1940vàcónhUngýthứcrõràngvềđiềuđótừđầuthếkỷXXthìmãiđến1987Bristol-MyersmớicóthểlàmđiềutươngtựkhiđưarabảnCamkếtBristol-MyersvớihìnhthứcrấtgiốngbảntínđiềucủaJ&J.Chúngtôicũngkhôngthấyảnhhưởngtrảirộngcủanhữngtưtưởngcốtlõiởcôngtynày.NhânviêncủaJ&JcóthểnóirõsựhênhệgiUatínđiềuvàcácquyếtđịnhquantrọngcủacôngty,nhưngnhânviêncủaBristol-Myersthìhoàntoànkhông.

TrườngkinhdoanhHarvardđãdànhhẳnmộtnghiêncứuvềviệccôngtyJ&Jđãđưacáctínđiềucủahọvàohànhđộngnhưthếnào-xéttrongcấutrúctổchức,việclậpkếhoạchnộibộ,cácquyếtđịnhkinhdoanhchiếnlược,vàcảảnhhưởngtrongthờigiankhủnghoảngnữa.Mộtvídụ:Côngtyđãápdụngcáctínđiềutrênvàocuộckhủnghoảng1982,khimàcóbảyngườichếtởChicagodoaiđó(khônghềlànhânviêncủaJ&J)đãphatrộnthêmchấtđộcXyanuavàocácchaiTylenol-mộtsảnphẩmcủacôngty.Ngaylậptức,J&JrúttoànbộsảnphẩmTylenolrakhỏithịtrườngnướcMỹ,dùvụviệctrênchỉxảyraởChicago.Côngtyđãphảihuyđộng2.500ngườiđểgiảiquyếtvấnđềnày,thôngbáocáccảnhbáochodưluận,chiphílêntới100triệuđôla.BáoWashingtonPostđãviếtvềcuộckhủnghoảngnàynhưsau:“J&Jđãthànhcôngtrongviệcxâydựnghìnhảnhmộtcôngtyluônsẵnsànglàmbấtcứđiềugìđúngđắn,hợplý,bấtchấpchiphícaobaonhiêuđinUa”.

Trongcùngthờigianđó,Bristol-Myerscũnggặpphảivấnđềtươngtự.sảnphẩmthuốcExcedrincuahọbịlàmgiảtạikhuvựcDenver.ThayvìlàmnhưJ&J,côngtynàychỉrútsảnphẩmnàyrakhỏivùngColodaro,vàkhônghềcómộtchiếndịchcảnhbáochodưluậnnào.ChủtịchcủaBristol-Myers,RichardGelb,ngườitựmiêutảbảnthânnhư“mộtnhàquảnlýcẩntrọng”mauchóngnhấnmạnhvớibáochírằngvụviệcnàycóảnhhưởngkhôngđángkểtớidoanhthucủacôngty.110Nhưvậy,J&Jđãthựcsựápdụnghệthốngtưtưởngcốtlõicủacôngtyđểphảnứngtrongcáccuộckhủnghoảng,vàhọluôngiUvữngtinhthầnđó,trongkhiBristol-Myersthiếuhẳnmộtkimchỉnamtươngtự.

BoeingvàMcDonnellDouglas

SovớiMcDonnellDouglas,Boeingcónhữngquyếtđịnhchiếnlượctronglịchsửdựatrênquanđiểmlýtưởngđểkhẳngđịnhhìnhảnhbảnthân,vượtrakhỏinhữngnguyêntắcthựcdụngthôngthường.Thựctế,Boeingđãcónhữngquyếtđịnhthựcdụngđemlạilợinhuậnlớnlao,nhưtrongtrườnghợpchấpnhậnrủirokhisảnxuấtcácmáybaylớnvàhiệnđại.Nhưngcónhững

chứngcứchothấyBoeingvềcănbảnvàtrongdàihạnkhôngchỉđơnthuầnchạytheolợinhuận.111Boeingluônhướngđếnvịtrítiênphongtrongngànhhàngkhông,mongmuốnsảnxuấtranhữngmáybaytohơn,nhanhhơn,hiệnđạihơn,theođuổinhUngtháchthức,tìmkiếmsựtiếnbộkỹthuậtvàđónggópchoxãhội.Dĩnhiêncôngtykhôngthểtheođuổinhữngmụctiêuấynếukhôngcólợinhuận,songlợinhuậnkhôngphảilàlýdocơbản.BillAllen-Giámđốcđiềuhànhtừnăm1945-1968bìnhluậnvềmụctiêuhoạtđộngcủaBoeing:

Boeingluôncốgắngvươntớingàymai,điềunàychỉcóthểđạtđượcbởinhữngngườisốngchếtvớiướcmơđó.[Tôi]đượccộngtácvớimộtđộingũnhững[conngười]đầytàinăngvàtâmhuyếtcốnghiếntoànbộthờigianvàsứclựcchongànhhàngkhông.MụctiêucủaconngườiphảinhằmhướngtớinhữngcơhộipháttriểnvàtăngtrưởngchấtlượngdịchvụtolớnhơnnUa.Niềmhạnhphúclớnlaonhấtcủacuộcđờichínhlàniềmvui,sựthỏamãncóđượctừviệcthamgiavàomộtcốgắng,mộtnhiệmvụđầykhókhănvàmangtínhcốnghiếnnhưvậy.

Hãylấyquyếtđịnhsảnxuấtmáybay747làmvídụ.Khiquyếtđịnhsảnxuấtloạimáybaynày,Boeingcónhữngđộngcơphikinhtếbêncạnhnhữnglýdokinhtếđơnthuần.Họsảnxuấtloạimáybaynàykhôngchỉđểkiếmlờimàcònvìmuốnkhẳngđịnhhìnhảnhcủacôngty,nhưlàngườidẫnđầutrongngànhvậntảihàngkhông.Tạisaolạilàmáybay747?“VìchúngtôilàBoeing”.KhiGiámđốcBoeing,ôngCrawfordGreenwalthỏimộtthànhviênquảntrịcaocấpvềlợiíchdựtínhtừviệcđầutưvàoloạimáybaynày,nhàquảntrịđótrảlờirằnghọđãthựchiệnmộtsốnghiêncứusongchưatínhrađượckếtquả.Khiđó,theocuốnHuyềnthoạivàDisản(RobertSerling)thì“Greenwaltđãgụcđầulênbànvàlẩmbẩm:ÔiChúaơi,nhữngngườinàythậmchícònkhôngbiếtlợiíchcóthểgặtháiđượctừnhữngkhoảnđầutưnhưvậylàgìhaysao?”

MotorolavàZenith

NgườisánglậpraMotorola,PaulGalvincoikhảnăngsinhlờikhôngphảilàmụcđíchtốihậumàchỉlàmộtphươngtiệncầnthiếtđểđạtđượccácmụctiêucủacôngty.Đúnglàôngtathúcđẩyviệcgiảmchiphísảnxuất,nângcaochiếnlượcsảnphẩmđểtạoralợinhuận,ôngtađồngýrằngmộtnhàkinhdoanhtrướchếtphảinỗlựckiếmlợitừsảnphẩmcủamình.Nhungkhôngbaogiờôngtacholợinhuậnlàmụctiêucơbảnvàbaotrùmcủabấtkỳcôngtynào.114Trongcuộcđạikhủnghoảngkinhtếnăm1930,khicònlàmộtcôngtynhỏmớithànhlập,Motorolađãchốnglạitậpquáncủangành

vềviệcbáocáokhôngtrungthựctìnhhìnhtàichínhvàlợinhuậnchocácnhàphânphối.PaulGalvintuyênbốôngtabấtchấpnhữnglềlốinhưvậy,rằng“cứnóihếtsựthật,trướchếtvìđiềuđólàđúngđắn,saunữalàbằngcáchnàođóhọ-nhữngnhàphânphối-sớmmuộncũngsẽbiếtmàthôi!”.CâutrảlờinàymộtlầnnUachứngminhbảnchấthaimặt(vừalýtưởng,vừathựcdụng)củađasốcáccôngtyhàngđầutrongnghiêncứucủachúngtôi.

CáccôngtyhàngđầunhưMotorolakhôngcoiviệctheođuổicáclýtưởngvàtínhthựcdụnglàmộtsựlựachọn,tráilạivớihọđiềutháchthứclàviệctìmracấcgiảiphấpthựcdụngvàluôngiữgìncấcgiátrịcốtlõicủacôngty.

HơnthếnUa,PaulGalvinthểchếhóaquanđiểmnghecóvẻnghịchlýnàytạiMotorola,lậpramộtđườnglốihướngdẫnchocácthếhệquảntrịtươnglaicủacôngty.Năm1991,contraivàcũnglàngườikếvịcủaông,Robertw.Galvinđãviếtmộtloạtbàigởichocácnhânviêncủacôngty,nóivềđềtài“Chúngtalàai?Tạisaochúngtatồntại?”Trongtổngcộng31bàiviết,ôngbànvềtầmquantrọngcủasựsángtạo,cảitiến,thỏamãnnhucầukháchhàng,chấtlượngsảnphẩm,đạođứckinhdoanhv.v...hoàntoànkhôngcólầnnàoôngtanóiđếnviệctốiđahóalợinhuậnnhưlàmộtmụctiêucủacôngty.115Tuyênbốchínhthứcvềmụctiêucủacôngty(đượcintrongmộtấnphẩmnộibộvớitêngọi“Týdotồntạicủachúngta-tuyênngônvềmụctiêu,nguyêntắcvàđạođức”)cũnggắnkếtlợinhuậnvớicácmụctiêurộnglớnhơn,theođóviệctìmkiếmlợinhuậnvừaphải(chứkhôngphảilàtốiđa)chỉđóngvaitròmangtínhchấthỗtrợnhưsau:

MụctiêucủaMotorolalàphụcvụcộngđồngbằngcáchcungcấpcácsảnphẩmvàdịchvụđạtchấtlượngcao,vớimứcgiávừaphảichokháchhàng.Chúngtôilàmđiềuđóđểtìmkiếmmộtlợinhuậnvừaphảicầnthiếtchocôngtypháttriển,đồngthờiđểđemlạinhữngcơhộichonhânviênvàcổđôngđạtđượcnhữngmụctiêucánhânhợplý,vừaphảicủahọ[chúngtôinhấnmạnh].116

Ngượclại,tạicôngtyZenith,ngườisánglậpEugeneF.McDonaldkhônghềtruyềnlạimộttưtưởnglâudàinàochocôngty.TrongkỷnguyêncủaMcDonald,mụctiêucủaZenithdườngnhưchủyếulà...mộtmónđồchơivàbệphóngchongườisánglậpranó.SaukhiMcDonaldquađời,côngtysuysụpdokhôngcósựhướngdẫnvàtruyềncảmhứngtrongquảnlývàtrởvềvớiquanđiểmkinhdoanhvìlợinhuậnthuầntúy.Khixemxétcácbàiviếtvềhaicôngtynày,chúngtôithấycácbàiviếtvềMotorolahêntụcnhấnmạnhđếncáckhíacạnh“vôhình”củacôngty-sựcởimở,bìnhđẳng,sựthúcđẩymangtínhcôngnghệ,tinhthầnlạcquan...Trongkhiđócácbàiviết

vềZenith,nhấtlàsaucáichếtcủaMcDonald,nhấnmạnhhơnvềcácđiềukiệntàichính,thịphần,cũngnhưcáctiêuchítàichínhkhác.Nóingắngọn,saukhiMcDonaldquađờinăm1958,khôngcóbằngchứngnàochothấyZeniththeođuổibấtkỳmộttưtưởngnàokhácngoàiviệcchạytheotăngtrưởngthịphầnvàtốiđahóalợinhuận.

MarriottvàHowardJohnson

TươngtựMotorolavàHP,MarriottCorporationtheođuổicảlýtưởngvàthựcdụngmộtcáchhếtsứcrõràng.Khiđượchỏivềviệcthànhlậpracôngtynàyđểkiếmtiềnhayđểxâydựngnênmột“vươngquốc”,J.WillardMarriott(cha),đãtrảlờinhưsau:

Tôichỉcóbaýtưởngchungchung,quantrọngngangnhautrongđầu.Mộtlà,cungcấpdịchvụthânthiệnchocáckháchhàng.Hailà,cungcấpthứcănchấtlượngcaovớigiácảphảichăng.Balàlàmviệctốiđa,cảngàylẫnđêmđểtạoralợinhuận...Khipháttriểncôngtytôimongướccóđượcnhữngkếtquảsau:tạoranhiềuviệclàmhơnchongườilaođộng,kiếmranhiềutiềnđểlochogiađìnhtôivàđónggópchonhữngmụcđíchtốtđẹpkhác117...Ngànhkinhdoanhdịchvụluônhứahẹnđónggópchoxãhội.MộtbUaănngon,mộtchỗngủtốt,sựtiếpđónnồnghậu...tấtcảkhiếnchonhữngdukháchxanhàcảmthấyhạnhphúcvàđượchoannghênhnhưlàđangsốnggiUanhữngngườibạnthậtsự.

Vàcũngnhưtrongnhữngvídụtrướcđây,Marriottcũngthểchếhóaquanniệmnàynhằmlàmchonótiếptụctồntạitrongcácthếhệtiếptheo.Ôngtađưaranhữngquytrìnhrấttinhvinhằmtruyềnbátưtưởngcủacôngtychocácnhânviên,theođó,nhânviênđượcquantâmhàngđầu,kháchhànglànhữngngườikháchtronggiađìnhthậtsự.Ôngtacũnglậpracácchươngtrìnhđàotạovềquảntrịnhằmđảmbảotinhthầnvàphongcáchtruyềnthụnóitrên.Contraivàlàngườikếvịôngta,J.WillardMarriott(con),đượcđàotạokỹlưỡngđểkhôngchỉnắmđượcchitiếtcụthểcủaviệcđiềuhànhtổchứcmàcòntiếptụcgìngiữ,duytrìđượccácgiátrịcơbảncủanó.Mộtbàibáovàonăm1991nhậnđịnh:“CácnhàquảnlýởMarriottluôntuânthủnghiêmngặtbảnHướngdẫnvềQuảnlýmàJ.Willardđãđềratrongmộtbứcthưgửichoconnăm1964khingườicontrởthànhPhóGiámđốcđiềuhànhcôngty”.118Chúngtôimaymắnđọcđượcláthưkhádàiđó,vàcóthểthấyđượcsựtươngđồnghếtsứcrõrànggiữanhữnghướngdẫntrongthưvớinhữngđiềumà

contraiôngtapháttriển20 nămsauđó:

1964J.WillardMarriott(cha) 1984J.WillardMarriott(con)

Conngườilàyếutốhàngđầu:sựpháttriểncánhân,lòngtrungthành,lợiích,tinhthầnđồngđội.Pháttriểnconngườilànhiệmvụchínhcủacon.Hãynhìnracácphẩmchấttốtđẹpcủahọvàhãycốgắngpháttriểnnhũngphẩmchấtđó. Chúngtađangkinhdoanhconngười...giáodục,giúpđỡvàquantâmđếnhọ.Hãyđemlạilợiíchcôngbằngchohọ,đàotạocáckỹnăng,giúphọthànhcôngvàtìmranhữngngườichiếnthắngtrongsốhọ.

Giaonhiệmvụchonhânviên,bắthọchịutráchnhiệmvềkếtquảcôngviệc.Nếumộtnhânviênkhôngcókhảnănghoànthànhcôngviệc,tìmviệckhácchoanhtahoặccắthợpđồngngaylậptức,khôngtrìhoãn. Tìmranhânsựthíchhợpvàhyvọnghọhoànthànhcôngviệc.Nếusựlựachọnnhânsựsailầm,kếtthúchợpđồngmộtcáchcôngbằngvànhanhchóng.

Quảnlýthờigian,tậndụngtừngphúttrongcôngviệc.Giủthóiquenhàihước,tạoniềmvuitrongcôngviệcchobảnthânvàngườikhác Làmviệchếtsức,nhưngvuivẻ.Làmviệcvàhoànthànhcôngviệclàmộtniềmvuilớn.Quantrọnglàphảiduytrìđượcniềmvuiđó.

Kiênđịnhtheođuổinhữngnguyêntắcdẫnđườngdongườichatruyềnlại,Marriott(con),bìnhluậnrằngđộngcơcủacôngtykhôngphảilàtiềnbạc,màlàýthứctựhàovềviệchoànthànhxuấtsắccôngviệcđượcgiao,ôngtachỉrõrằngvớiviệcquantâmtốiđađếnnhânviênvàcungcấpdịchvụtuyệthảochokháchhàng,thìkếtquảrấttựnhiênsẽlàlợitức“hấpdẫn”(chứkhôngphải“tốiđa”)chocáccổđông.121

ĐốivớicôngtyHowardJohnson,tuyngườisánglậpcóđềratưtưởngcốtlõi(nhấnmạnhđếntínhnhấtquánvàchấtlượngdịchvụ),songkhôngcóbằngchứngchothấyôngtađãtruyềnđạtlạichonhữngngườikếnhiệmthấmnhuầntưtưởngnày.Khôngcógìghilạiviệcgiáodụcvềtưtưởngtừthếhệquảnlýtrướcsangthếhệsau,cũngnhưquátrìnhtruyềnbánhữngtưtưởngđótrongnhânviênnhưởcôngtyMarriott.Vàogiữanhữngnăm1970,HowardJohnson(con),thựcchấtđãđiềuhànhcôngtymộtcáchphiếndiện,thiênvềkhíacạnhtàichính(tăngtrưởngbánhàngvàlợinhuận)hầunhưkhôngđểýđếnkháchhàngvànhânviên.Theobabàibáo(haibàitrênBusinessWeekvàmộtbàitrêntạpchíForbes'),HowardJohnsonđãbắtchẹtcáckháchhàngtrênđườngcaotốcvớigiácảrấtcaotrongkhicungcấpchấtlượngbữaăn,chỗởđềukém,tinhthầnphụcvụchậmchạpvàthiếuniềmnở.122CuốicùngôngtaphảibáncôngtychomộtnhàđầutưngườiAnh.123

PhilipMorrisvàR.J.Reynolds

ởcôngtyPhilipMorris,chúngtôicũngtìmthấynhữngbằngchứngchothấycôngtyđãhoạtđộngtheomộtkhungtưtưởnghơnlàchỉtheođuổilợinhuậnđơnthuần.RossMillhiser,Phóchủtịchcôngtyvàonăm1979,nói:

Tôirấtyêuthuốclá,đólàmộttrongnhữngthứlàmcuộcđờinàytrởnênđángsốnghơn.Thuốcláđemlạimongước,cũngnhưmộtkhíacạnhnàođótrongsựcânbằngcủaconngười.Sựcânbằngcủaconngườilàluôncốgắngđểtựcânbằngchínhnó,vàthuốclágópmộtphầntrongquátrìnhđó.124

Mộttưtưởnghaychỉlàmộtảogiác?Haychỉlàlờitiếpthịtàiba?Khómàtrảlờiđược.NhưngchúngtôithấyởPhilipMorrismộttinhthầnđồngđội,mộtýthứcvềnhiệmvụchung,tấtcảnhữngcáiđókhôngcóởR.J.Reynoldssuốt30nămtrởlạiđây.CácnhàlãnhđạocủaPhilipMorristỏrađammêsảnphẩmthuốclácủahọhơncácđồngnghiệpởR.J.Reynolds.PhilipMorristheođuổiquyếthệtchủtrươngủnghộviệchútthuốclácủahọ,trongkhiR.J.Reynoldskểtừnhữngnăm1960dườngnhưkhôngquantâmmấyđếnbảnthânsảnphẩm,đơngiảnchỉcoiđâylàmộtphươngtiệnkiếmtiềncủahọ.TheolờicủachủtịchR.J.Reynoldsvàonăm1971,nếucôngtytừbỏngànhsảnxuấtthuốclámàkiếmđượcnhiềutiềnhơnthìhọsẵnsànglàmnhưvậy!125

Ngượclại,cácnhàlãnhđạoPhilipMorristhậtsự“chiếnđấu”chođiếuthuốccủahọ,vớituyênbố:Chúngtacóquyềnhútthuốc,đólàmộtchọnlựatựdokhôngaicóthểchàđạplênđược!TrongcácbàibáovềPhilipMorris,chúngtôithấyrấtnhiềubứcảnhcácnhàlãnhđạocôngtytrongtưthếđầy...khiêukhíchvànổiloạn:Điếuthuốctrongtay,ánhmắtđầytháchthứcnhưmuốnnói“Đừngbaogiờcóýnghĩbắttôiphảirờibỏđiếuthuốclánày!”.MộtbàibáotrongtạpchíFortuneviết:

Mộtnềnvănhóahútthuốcđầytháchthứclantrànkhắpcôngty,nơiđóngườitakéomạnhbaothuốcrakhỏitúi,châmlửahút,rồiquăngmạnhbaothuốcxuốngmặtbànchotấtcảđềutrôngthấy.126

Hànhđộngtrênchothấyhọtựcoimìnhlànhữngchàngcaobồingangtàng,tựdotrongcácbiểnquảngcáoMarlborocủacôngty.Mộtnữnhânviêntừnglàmviệcchocôngtyđãmiêutảmôitrườnglàmviệctạiđâynhưcómộttôngiáohútthuốcđangngựtrị,khimàcôngtybắtbuộccôtavàcácđồngnghiệpđemnhữngbaothuốcvềnhàcùngvớisécthanhtoánlươngcủahọ.MộtthànhviênquảntrịcủaPhilipMorrisnóivớichúngtôi(vớiđiếuthuốc

trêntay)nhưsau:“Tôithậtsựyêuthíchcôngty,đâyđúnglàmộtcôngtyvĩđại.Côngtyđãđạidiệnchođiềugìđókhiếnbạncóthểthựcsựtựhàovềnó”.127MộtbàibáotrêntạpchíForbesnóivềchủtịchcủacôngtyvàonăm1971,JosephCullman,nhưsau:

Rấtnhiềungườicămghétôngtadotháiđộbảovệrấthunghăngcủaôngđốivớiviệchútthuốc.Thayvìxinlỗivềđiềuđó(hútthuốc),ôngtathậmchínóiđếníchlợicủaviệchútthuốcđốivớisứckhỏetinhthầncủaconngười.128

ChúngtôiởđâykhôngcóýnóirằngPhilipMorrishoạtđộngvìlợiíchconngười.Tưtưởngcủahọtrướchếthênquantớiquyềntựdocánhân,làmviệchăngsay,nhữngcơhội,thắnglợivàhoànthiệnbảnthân,tìmkiếmniềmtựhàotừviệckinhdoanhxuấtsắcvìlợiíchcủachínhnó.Giámđốcđiềuhànhcôngtynăm1991,MichaelMiles,ngườiđượctạpchíFortunemôtảlà“thựcdụng,tànnhẫn,lạnhlùng...129luônsuynghĩvềcôngviệckinhdoanhtừngphútmột”,130bìnhluận:“Tôikhôngthấycógìsaitráivềđạođứcđốivớicôngviệckinhdoanhnàycả.Tôivẫnkhôngthấycógìsaitráitrongviệcbánchoconngườisảnphẩmmàhọcầnmua.131Đâykhôngphảilàgiátrị‘mềm’haymangtínhnhânvăn.vànóichocùng,thuốclácũngđâugâyrabệnhmùlòa.”

NhưngđiềuđángngạcnhiênlàởPhilipMorris,nhưMerck,cũngcómộttinhthầnđồngđội,gắnvớinhữngtưtưởngcốtlõicủacôngty.TấtnhiêntưtưởngcủaPhilipMorrisrấtkhácbiệtsovớiMerck,nhưngcảhaicôngtyđềuvượttrộisovớicáccôngtysosánhcủachúngnếuxétvềphươngdiệnđượcdẫndắtbởimộttưtưởngcốtlõi.Theotiêuchuẩnnày,thựcsựPhilipMorrisvàMerckrấtgầngũivớinhau.

CÓTỒNTẠIMỘTTƯTƯỞNGĐÚNGĐẮNKHÔNG?

ViệcMerckvàPhilipMorris-haicôngtycungcấphailoạisảnphẩmhoàntoàntráingượcnhauchokháchhàng-nhưngcùnglànhữngcôngtyhàngđầu,hoạtđộngtheotưtưởngmạnhmẽvàrấtkhácbiệt,đãđặtranhiềuvấnđềthúvị.Cótồntạimộttưtưởngcốtlõiđúngđắn,ápdụngchomọicôngtyhàngđầukhông?Nộidungcủatưtưởngquantrọngđếnmứcnào?Đâulànhữngđiểmchung,nhữngkhuônmẫucủacáctưtưởngcốtlõiởcáccôngtynày?

Chúngtôihệtkêcáctưtưởngcốtlõicủatấtcảcáccôngtyhàngđầutrongnghiêncứucủachúngtôi(bảng3.1)vànhậnthấy:mặcdùtồntạivàiđiểmchung(vídụnhưsựđónggóp,liênkết,tôntrọngvàquantâmđếnngườilao

động,dịchvụchokháchhàng,sángtạovàdẫndắtthịtrường,tráchnhiệmvớicộngđồngv.v...),hoàntoànkhôngcómộtđiểmnàotrongtưtưởngcốtlõixuấthiệnmộtcáchliêntụcởtấtcảnhữngcôngtynày.

♦ Mộtsốcôngty(Johnson&Johnson,Wal-Mart)coikháchhànglàtrungtâm,trongkhimộtsốkhác(Ford,Sony)thìkhông.

♦ Mộtsốcôngty(HPvàMarriott)coisựquantâmđốivớinhânviênlàtrungtâm,trongkhicáccôngtynhưNordstromvàDisneythìkhông.

♦ MộtsôcôngtynhưFordvàDisneycoitrọngsảnphẩmvàdịchvụhơncả,trongkhicáccôngtynhưIBMvàCiticorplạikhôngđồngývềđiềuđó.

♦ CáccôngtynhưSonyvàBoeingchủtrươngchấpnhậnrủiro,nhưngcáccôngtynhưHPvàNordstromlạikhôngtheođuổiđiềunày.

♦ CáccôngtynhưMotorolavà3Mđềcaovaitròcảitiếntrongtưtưởngcủahọ,songcáccôngtynhưP&GvàAmericanExpressthìkhôngnhưvậy.

Nóitómlại,chúngtôikhôngtìmthấybấtcứnộidungcụthểnàolàchínhyếutrongtưtưởngcủacáccôngtyhàngđầu.Nghiêncứuchothấysựtồntạithậtsựcủatưtưởngcốtlõivàmứcđộgắnkếtnhấtquáncủacôngtyđốivớitưtưởngcốtlõiquantrọnghơnnộidungtưtưởngđó.

Nóimộtcáchkhác,việcbạncóđồngýhayphảnđốitưtưởngcủaPhilipMorris,Merck,Marriottv.v...khôngquantrọng.Kếtluậncủachúngtôilà:Điềucốtyếulàmộtcôngtyhàngđầuphảicómộttưtưởngcốtlõi(đúngđắnhayđượcưachuộnghaykhôngcũngkhôngquantrọng),vàtưtưởngđódẫndắt,truyềncảmhứngchomọingườiởtrongcôngtyđó!

Bảng3.1

Tưtưởngcốtlõicủacáccôngtyhàngđầu

3M133 - Cảitiến:“Bạnkhôngnênchốibỏmộtýtưởngsảnphẩmmới”

- Tuyệtđốitrungthực

- Tôntrọngsángkiếncánhânvàsựpháttriểnconngười

- Chấpnhậncácsailầm

- Sảnphẩmcóchấtlượngvàđộtincậy

- “Giảiquyếtcácvấnđềlàviệcchínhcủachúngtôi”

American-Dịchvụkháchhàngtuyệthảo

Express - Đảmbảođộtincậycủadịchvụtrêntoànthếgiới

- Khuyếnkhíchcácsángkiếncủacánhân

Boeing - Đitiênphongtrongngànhhàngkhông

- ChấpnhậnnhUngtháchthứcvàrủirolớnlao

- Sảnphẩmcóchấtlượngvàđộantoàncao

- Kinhdoanhtrungthựcvàđạođức

- “Ăn,ngủ,hítthởcùngngànhhàngkhông”

Citicorp - Mởrộngquymôkinhdoanhvàdịchvụ

- Luônđiđầuvềmọimặt(quymô,sángkiến,lợinhuận)

- Tựchú,phânquyền

- Tựtin,năngnổ

Ford- Conngườilàcộinguồncủasứcmạnhcôngty

- Sảnphẩm(xehơi)làkếtquảcuốicùngcủacácnỗlực

- Lợinhuậnlàphươngtiệncầnthiết,làthướcđothànhcông

- Trungthực,chínhtrựctrongkinhdoanh

(Lưuý:Đây'làthứtựtrongMVGPcủaFordvàonhữngnăm1850.Thứtựnày'thay'đổitheothờigiantronglịchsửcủaFord)

General

Electric

Hewlett-Packard-

IBM

Johnson&Johnson-

Marriott

Nângcaochấtlượngcuộcsốngthôngquacảitiếnvàcôngnghệ

CânbằngvàphụthuộclẫnnhaugiUacáctráchnhiệmđốivớikháchhàng,nhânviên,xãhộivàcổđông(khôngcómộtthứtựrõràng)

Tráchnhiệmvàcơhộichomỗicánhân

Trungthựcvàchínhtrực

ĐónggópvềkỹthuậtcholĩnhvựcmàcôngtythamgiaTôntrọng,tạocơhộichonhânviênthamgiavàothànhcôngtrongcôngty

Đónggópvàtráchnhiệmđốivớicộngđồng

Chấtlượngchấpnhậnđượcđốivớikháchhàng

Lợinhuậnvàtăngtrưởngnhưlàphươngtiệnđểđạtcácmục

tiêuvàgiátrịkhác

Quantâmđầyđủđếnmọinhânviên

DànhnhiềuthờigianđemlạiniềmvuichokháchhàngĐiđếncùngtrongmọicamkết,luônởvịtrídẫnđầu

Côngtytồntạiđể“giảmnhẹnỗiđauvàbệnhtật”

Thứtựcáctráchnhiệm:Kháchhàng,nhânviên,xãhội,cổđông

Cơhộichocáccánhân,khenthưởngdựatrêncôngtrạngPhitậptrunghóabằngsángtạovàkhảnăngsảnxuất

Dịchvụthânthiệnvớigiátrịcao,coikháchhàngnhưnhữngngườikháchcủagiađìnhthậtsựConngườilàquantrọngnhất

LàmviệchếtsứcnhưngvẫngiUđượcniềmvuitrongcôngviệc

Liêntụctựcảitiến

Vượtlênnghịchcảnhđểxâydựngtínhcáchcủacôngty

Merck

Motorola-

Nordstrom-

Philip

Morris

“Côngviệckinhdoanhcủachúngtôilàgìngiữvànângcaocuộcsốngconngười.Mọihànhđộngcủachúngtôiphảiđượcđánhgiábằngthànhcôngtrongviệcđạtđượcmụctiêutrên.”

Trungthựcvàchínhtrực

Tráchnhiệmđốivớixãhộicủacôngty

Cảitiếndựatrênkhoahọc,khôngbắtchước

Tìmkiếmsựhoànhảotrongmọimặtcủacôngty

Tìmlợinhuậntừcáchoạtđộngđemlạilọiíchchoconngười

Phụcvụcộngđồngbằngviệccungcấpsảnphẩmvàdịchvụcóchấtlượngcao,giácảphảichăngLuôntựlàmmớimình

KhaitháckhảnăngsángtạotiềmẩntừnộibộcôngtyLiêntụctiếnbộvềmọimặt:ýtưởng,chấtlượng,dịchvụkháchhàng

ĐốixửvớinhânviênnhưlàmộtcánhâncóphẩmgiáTrungthực,chínhtrực,đạođứctrongmọiphươngdiệnkinhdoanh

Dịchvụkháchhànglàtrênhết

Laođộnghếtmìnhvớinăngsuấtcao

Khôngbaogiờbằnglòng,liêntụccốgắng

Tạodanhtiếngchocôngty

Quyềntựdocánhân(quyềnhútthuốc,đượcmuabấtkỳ

sảnphẩmgìbạnmuốn)đángđượcbảovệ

Chiếnthắng,luônlàngườisốmột

Khuyếnkhíchcácsángkiếncánhân

Tạocơhộithăngtiếnchonhânviêndựatrênthànhtíchcống

hiến,bấtkểgiớitính,chủngtộc,giaicấp

Laođộnghếtmìnhvàluôntựcảithiện

Procter

&Gamble■ - Sảnphẩmhoànhảo

- Liêntụctựcảithiện

- Trungthực,côngbằng

- Tôntrọngvàquantâmđếncánhân

Sony - Mongđạtđượcniềmvuicóđượcdopháttriển,cảitiếnvàápdụngcôngnghệvìlợiíchcủacộngđồng

- NângcaođờisốngvănhóacủaNhậtBản

- Luônlàngườidẫnđầu

- Tôntrọngvàkhuyếnkhíchkhảnăngvàsángtạocủanhânviên

Wal-Mart- Cungcấpgiátrịchokháchhàng-làmchocuộcsốngtốtđẹphơnvớigiácảhạvànhiềulựachọn

- Bơingượcdòng,tháchthứccáclýthuyếttruyềnthống

- Cùnghộicùngthuyềnvớinhânviên

- Laođộngvớinhiệttình,dammêvàtráchnhiệm

- Theođuổicácmụctiêucaocả

Walt

Disney - Khôngchấpnhậnsựhoàinghi,yếuthế

- Chúýđếntínhnhấtquánvàchitiết

- Liêntụcpháttriểnthôngquakhảnăngsángtạo,tưởngtượng

- QuảnlývàgìngiửhìnhảnhkỳdiệucủaDisney

- Đemniềmvuiđếnchomọingười.Nuôidưỡng,bảotồncácgiátrịkiểuMỹ

*Bảngtrênđâythểhiệncáctưtưởngcốtlõimangtínhnhấtquántrongsuốtchiềudàilịchsửcủacáccôngtyhàngđầutrongnghiêncứucủachúngtôi.Chúngtôikhôngđơnthuầnlặplạinhũngtuyênbốvềmụctiêu,giátrị,hoàibão,nhiệmvụ...mớinhấtcủahọ,chúngtôicũngkhôngchỉdựavàomộtnguồntàiliệunào.Ngượclại,chúngtôitìmkiếmsựnhấtquánmangtínhlịchsửtrảiquanhiềuthếhệquảnlýcủacáccôngtynày.

Lờinóihayhànhđộng?

Làmsaocóthểbiếtchắccáctưtưởngcốtlõicủacáccôngtytrênkhôngchỉđơnthuầnlànhữngtuyênbố,nhữnglờinóitốtđẹp?Cóhaicâutrảlờichocâuhỏinày.Mộtlà,cácnghiêncứutâmlýxãhộichỉrarằngkhiconngườituyênbốcôngkhaitrướcdưluậnvềviệctánthànhmộtquanđiểmnàođó,thìhọcókhuynhhướnghànhđộng,ứngxửnhấtquánvớiquanđiểmđó,ngaycảkhitrướckiahọkhônghềcóquanđiểmnày.151Nóicáchkhác,tựthânhànhđộngtuyênbốvềnhữngtưtưởngnày(điềumàcáccôngtyhàngđầulàmởmứcđộlớnhơnrấtnhiềusovớicáccôngtysosánh)đãcóảnhhưởngđếnsựkiênđịnhtheođuổitưtưởngđó.

Hailà,điềunàyquantrọnghơn,khôngchỉtuyênbố,cáccôngtynàytiếnhànhcácbước,cácbiệnphápnhằmlàmchotinhthần,tưtưởngđóthấmnhuần,lantỏakhắptổchức,khiếnchonóvượtlêntrênbấtcứcánhânlãnhđạonào.Trongcácchươngkếtiếp,chúngtôisẽlầnlượtmiêutả:

♦ Cáccôngtyhàngđầutruyềnbátưtưởngchonhânviêncủahọtốthơn

cáccôngtysosánh,họtạoranềnvănhóacôngtyrấtmạnhmẽ,dôikhimangmàusắctôngiáovànghithứccaoxungquanhnhữngtưtưởngnày.

♦ Cáccôngtyhàngđầuhếtsứcthậntrọngtrongviệcđàotạovàtuyểnchọnđộingũquảntrịcấpcaosaochophùhợptốiđavớihệthốngtưtưởngcủahọ,hơnlàcáccôngtysosánh.

♦Cáccôngtyhàngđầuthểhiệnsựkiênđịnhcaohơntrongviệcgắnkếttưtưởngcốtlõivớicácmặtkhácnhưmụctiêu,chiếnlược,chiếnthuật,thiếtkếtổchức...khisovớicáccôngtysosánh.

Dĩnhiên,đểlàmđượcnhữngđiềunàykhôngphảilàdễdàng.JackWelch(côngtyGE)đãtừngnóilênnhữngkhókhănkhiphảihoạtđộngtrongsựcăngthẳng,giằngcogiữalýtưởngvàthựcdụng(theocáchnóicủaônglàgiữanhữngconsốvànhữnggiátrị).

Nhữngconsốvànhữnggiátrị.Chúngtôikhôngcócâutrảlờisaucùng-ítralàtôikhôngcócâutrảlờinhưvậy.Nhữngngườiđạtđượcdoanhsốvàchiasẻcácgiátrịvớichúngtôiđươngnhiênđượcthăngtiến.Nhữngngườikhôngđạtđượcdoanhsốsongvẫnchiasẻcácgiátrịcóvịtríthứhai.Nhữngaikhôngtạoradoanhsốvàkhôngcógiátrị-rấtdễgiảiquyết,vấnđềlàởnhữngngườitạoradoanhsốnhưngkhôngchiasẻcácgiátrị:Chúngtôithuyếtphụchọ,chúngtôigặprấtnhiềukhókhănvớihọ.152

Trongthựctế,khôngphảilúcnàomộtcôngtyhàngđầucũngtiêubiểuchocáctưtưởngcủahọ.Vídụ,GEđãcóvàiviphạmvềđạođứcvàluậtphápvàonhữngnăm1950và1960,trongđócóvụtaitiếngkhithôngđồngvớimộtsốcôngtysảnxuấtvàonăm1955.vàonăm1991,côngtyP&GtừngngấmngầmtìmcáchcóđượccácđoạnbăngghiâmđiệnthoạiởCincinnatinhằmđiềutravàtrừngphạtnhữngnguôntinnộibộđãlộrachotờbáoWallStreetJournal.153Hànhđộngtrênrõrànglàsựphávỡgiátrịlâuđờicủacôngtytrongviệctôntrọngcáccánhân.NgaycảJ&Jcũngphảicốgắngrấtvấtvảđểgìngiữvàtheođuổicáctínđiềunổitiếngấy.vàonăm1979,tứclà36nămsaukhibảntínđiềunổitiếngcủaRobertw.Johnsonrađời,côngtyJ&Jtiếnhànhmộtquátrìnhtìmkiếmlạinhữngtinhthầncủabảntínđiềuđótrênmộtquymôrộnglớn.Giámđốcđiềuhànhlúcbấygiờ,JimBurkenói:

Nhữngngườitiềnnhiệmtuyệtđốitintưởngvàobảntínđiều,songcácnhàquảnlývàđiềuhànhhiệntạikhôngthậtsựhếtcôngtheođuổinhữngcamkếtđó...Dođó,tôitậphợp20nhàquảnlýhàngđầucủacôngtylạivàtuyênbố:‘Đâylàbảntínđiềucủacôngty.Hoặclàchúngtaphảitheođúngnhững

camkếtđãghitrongđó,hoặclàxébỏnóđi’...Cuốibuổihọp,cácnhàquảnlýcủacôngtyđãcóhiểubiếtsâusắchơncũngnhưnhiệttìnhvàtintưởnghơnvàobảntínđiềunày.Tiếptheo,chúngtôitiếptụcgặpgỡtừngnhómnhỏcácnhàquảnlýcủacôngtytrêntoànthếgiớicũngvớiđềtàinày.

Cáccôngtyhàngđầukhôngphảilúcnàocũnghoànhảo.NhưngquacáctrườnghợptrêncủaJ&JvàGE,chúngtacóthểthấynhìnchunghọđềuđãnhấnmạnhvàoviệcphảicómộttưtưởngcốtlõi,cũngnhưnỗlựcrấtlớnđểduytrìnó.Vàđiềuchủyếulàhọlàmnhữngđiềunàytốthơnsovớicáccôngtysosánhtrongnghiêncứucủachúngtôi.

CÁCHƯỚNGDẪNDÀNHCHOCÁCCEO,CÁCNHÀQUẢNLÝ,CÁCNHÀKINHDOANH

Mộtbướcvôcùngquantrọngtrongviệcxâydựngmộtcôngtyhàngđầulàviệcxácđịnhrõtưtưởngcốtlõicủacôngty.Dựatrênnhữngkếtquảnghiêncứuchúngtôiđưaramộtđịnhnghĩavềtưtưởngcốtlõigồmhaiphầnnhưsau:

Tưtưởng=Cácgiátrịcốtlõicôtlõi

Mụctiêu

Cácgiátrịcốtlõi=Cácnguyênlýchủchốtvàlâudàicủatổchức,cácnguyêntắchướngdẫnchungnhất.Khôngnênnhầmlẫnchúngvớicácthựchànhvềvănhóahayvậnhànhcôngty.Cácnguyênlýnàyphảiđượcgiửvững,khôgđượcđemrađánhđổilấynhửnglợiíchtàichínhhayđộngcơngắnhạn.

Mụctiêu=Lýdotồntạichủyếucủatổchức,vượtlêntrênviệctìmkiếmlợinhuậnthôngthường.Đâylàmộtmụctiêuhướngđạo,xinđừngnhầmlẫnvớicácmụctiêukinhdoanhhaycácchiếnlượckinhdoanhcụthể.

Cácgiátrịcốtlõi

Đâylànhữngnguyênlýchủchốt,tồntạilâudài,khôngđượcđemrathỏahiệpđểđổilấylợiíchtàichínhhayđểthựchiệnnhữngđộngcơngắnhạn.TrongcuốnsáchnhỏKinhdoanhvàniềmtin,ThomasJ.Watson(con),cựuGiámđốcđiềuhànhIBMđãbìnhluậnvềvaitròcủacácgiátrịcốtlõi(ôngtagọilàcácniềmtin)nhưsau:

Tôitinrằngsựkhácbiệtgiữathànhcôngvàthấtbạicủamộttổchứcthường

liênquanđếnviệctổchứckhaithácvàtậndụngnănglựcvàtàinăngcủaconngườiđếnmứcnào.Tổchứcđãlàmgìđểmọithànhviênđềucócùngchungmộtsựnghiệpvớinhau?...Tàmthếnàođểduytrìtinhthầnđó,cùngvớiýthứcđịnhhướngtrảiquacácthayđổitừthếhệnàyquathếhệkhác?Theotôi,câutrảlờinằmtrongsứcmạnhcủacáimàchúngtagọilàniềmtin,cũngnhưsựthôithúccủaniềmtinấyđốivớimọingười.Tôitintưởngsâusắcrằngđểtồntạivàgặtháithànhcông,mộttổchứccầnphảixâydựngđượcmộthệthốngcáctínđiều,trêncơsởđóxâydựngcácchínhsáchvàhànhđộngcụthể.Tiếpđó,tôitinrằng,yếutốquantrọnghàngđầutrongthànhcôngcủadoanhnghiệplàsựgắnbóchặtchẽvàtrungthànhvớinhữngniềmtinđó.Niềmtinphảiluônđitrướcchínhsách,thựchànhvàmụctiêu.Nhữngyếutốnàyphảiđượcđiềuchỉnhnếuchúngviphạmcácniềmtincơbản,chủchốt[chúngtôinhấnmạnh].155

Trongđasốcáctrườnghợp,mộtgiátrịcốtlõiphảiđượcdiễntảmộtcáchđơngiảnnhất:ởWal-Mart,SamWaltonđãnóivềgiátrịhàngđầunhưsau:“Chúngtôiđặtkháchhànglêntrênhết.Nếubạnkhôngphụcvụkháchhànghoặchỗtrợchonhữngaiphụcvụkháchhàng,thìbạnkhôngphảilàngườichúngtôicần”.156JamesGamblephátbiểuđơngiảnvàtaonhãvềgiátrịcốtlõi-Chấtlượngsảnphẩmvàkinhdoanhtrungthực-củacôngtyP&Gnhưsau:

“Nếubạnkhônglàmrađượcmộtsảnphẩmcóchấtlượngtốt,hãylàmlạisảnphẩmđódùvấtvảđếnthếnàođinữa”.157JohnYoung,cựuGiámđốcđiềuhànhHPtuyênbố“ĐườnglốicủaHP-HPWay”-làsựtôntrọngvàquantâmđếncáccánhân,vớiphươngchâm“làmchongườikhácnhữngđiềubạnmuốnngườitalàmchomình,đólàtấtcả”.158Nhưvậy,giátrịcốtlõicóthểđượcthểhiệnbằngnhiềucách,songchúngluônđơngiản,rõràng,thẳngthắnvàđầysứcmạnh.

Cáccôngtyhàngđầunhìnchungchỉcóvàigiátrịcốtlõi,thườnglàtừbađếnsáugiátrịmàthôi.Rõrànglàsốlượngnàykhôngthểnhiềuhơnđược,vìđâylànhữnggiátrịhếtsứccơbảnvàítkhithayđổi.

Xácđịnhđượccácgiátrịcốtlõicủatổchứccóýnghĩavôcùngquantrọng.Nếunêuraquánhiềugiátrị,bạnsẽkhôngrõđâulàgiátrịcốtlõithậtsự.Nếubạnchuẩnbịxâydựngmộttuyênbốvềgiátrịcốtlõi,xinhãythửtrảlờicâuhỏisau:“Giátrịnàolàgiátrịmàtasẽtheođuổi,sốngchếtvớinódùhoàncảnhbênngoàicóthayđổi,thậmchítạoranhữngbấtlợichochúngta?Ngượclại,nhữnggiátrịnàochúngtasẵnlòngthayđổihayvứtbỏnếumôitrườngbênngoàikhôngthuậnlợi?”Cáccâuhỏinàysẽgiúpbạnxácđịnh

đượcđâulàgiátrịcốtlõithậtsự.

Mộtlưuýquantrọng:Xinđừngnhầmlẫnkhicoicácgiátrịcốtlõicủacáccôngtyhàngđầulànguồnđểxácđịnhcácgiátrịcốtlõichocôngty,tổchứccủabạn.Cáctưtưởngcốtlõikhôngbaogiờđếntừviệcbắtchướctưtưởngcủangườikhác-ngaycảtừcáccôngtyhàngđầucũngvậy,cũngkhônghìnhthànhtừmệnhlệnhbênngoài,từcáclýthuyếtquảntrịtrongsáchvở,haytừsựtínhtoánđơnthuầnxemgiátrịnàothựcdụng,phổbiếnvàcócơhộinhất.Không,khôngphảinhưvậy.Điềuquantrọngnhấtlàphảinắmbắtđượcbạnthậtsựtintưởngđiềugì,chứkhôngphảinhữngđiềumàcáccôngtyhàngđầuhaybấtcứaitintưởng.

Cầnhiểurằng,tưtưởngcốtlõitồntạinhưmộtyếutốnộitại,độclậpvớimôitrườngbênngoài.Theomộtcáchtươngtự,nhữngngườisánglậpranướcMỹkhôngnêuratưtưởngvềtựdovàcôngbằngbởivìmôitrườngbênngoàiđòihỏiđiềuđó.HọcũngkhôngbaogiờmongnhândânMỹdỡbỏnhữngtưtưởngđódoảnhhưởngcủamôitrườngbênngoài.Tráilại,họcoitựdovàcôngbằnglànhữnglýtưởnghiểnnhiên,bấtdiệt,nhữnglýtưởngsẽsoisángvàdẫnđườngchocácthếhệngườiMỹtrongtươnglai.Điềunàycũngxảyrađốivớicáccôngtyhàngđầu.

ởmộtcôngtyhàngđầu,cácgiátrịcốtlõitựthânchúngkhôngcầnsựgiảithíchsuylýhaybênngoàinào.Chúngkhônglunglayvàthayđổitheothờigian.Chúngcũngkhôngthayđổikhiđiềukiệnthịtrườngthayđổi.

Robertw.Johnson(con),khôngviếtbảntínđiềucủaJ&Jvìchúngliênkếtvớilợinhuậnhoặcvìôngtađãđọcđượcnhữngđiềunàytrongsáchvở.Ôngtaviếtrabảntínđiềubởivìcôngtyhiệnthânchonhữngniềmtinsâusắcmàôngtamuốngìngiữ.GeorgeMerckIItintưởngsâusắcrằngthuốcchữabệnhlàdànhchongườibệnh,ôngtamongmuốnmọinhânviêncôngtycùngchiasẻniềmtinđó.ThomasJ.Watson(con)miêutảcácgiátrịcốtlõicủaIBMlàniềmtintuyệtđốicủachaông:“Đốivớichatôi,cácgiátrịđóthốngtrịcảcuộcđời,chúngphảiđượcbảotồnbằngmọigiá,chúngphảiđượctruyềnđạtchomọingười,phảiđượctuânthủtrongsuốtcuộcđờikinhdoanh.”159

DavidPackardvàBillHewlettkhôngtạora“phongcáchHP”hay“nguyênnhântồntạicủaHP”,họchỉcómộtniềmtintolớnvềcáchmàmộtdoanhnghiệpđượcxâydựng,sauđóhọthựchiệncácbướcđểnêuravàphổbiếnnhữngniềmtinđósaochochúngđượcgìngiUvànoitheo.Họtheođuổicácniềmtinđóbấtchấpnhữngquanniệmquảntrịđangthịnhhànhlúcđó.Khi

nghiêncứucácvănbảnlưutrUtạicôngty,chúngtôibắtgặpphátbiểusaucủaDavidPackard:

[Vàonăm1949]tôicóthamdựmộtcuộchọpcủacácnhàlãnhđạokinhdoanh,tạiđótôiđềnghịcácnhàquảntrịnêncónhữngtráchnhiệmcaohơnngoàiviệcđemlạilợitứcđơnthuầnchocáccổđông.Tôinóirằngchúngtacótráchnhiệmđốivớinhânviêntrongviệcthừanhậnnhânphẩmcủahọ,vàđảmbảochohọquyềnđượcchiasẻcácthànhcôngtrongcôngviệc.Tôicũngchỉrõrằngchúngtacótráchnhiệmđốivớikháchhàng,vớicộngđồng.Tôirấtngạcnhiênlàkhôngaitrongcuộchọpđồngývớicácquanđiểmcủatôicả.DùhọvẫngiUtháiđộnhãnhặn,lịchsựkhikhôngđồngývớitôi,rõrànghọđãtinrằngtôikhôngphảilàmộtngườitrongsốhọ,rằngtôikhôngđủphẩmchấtđểđiềuhànhmộtcôngtylớn.

Hewlett,Packard,Merck,Johnson,Watsonkhôngchỉđưaranhữngcâuhỏinhư“Giátrịkinhdoanhnàosẽtốiđahóalợinhuận?”,“Triếtlýnàolàđẹpmắt?”hay“Niềmtinnàosẽlàmhàilòngcộngđồngtàichính?”.Không!Họtìmhiểuvàđãxácđịnhrõnhữngđiềumấuchốtbêntrongcácvấnđềnàymộtcáchhếtsứctựnhiên,vấnđềởđâykhôngchỉlàniềmtin,màlàmứcđộcủaniềmtinvàtínhnhấtquánđốivớinhữnglýtưởngcủacáctổchứccủahọ.MộtlầnnUa,chiếcchìakhóavànglàtínhchânthực,tínhchânthựctuyệtđốicủanhữngniềmtinđó.

Mụctiêu

Mụctiêulàmộtnhómlýdocơbảnchosựtồntạicủacôngtybênngoàiviệctìmkiếmlợinhuận.MụctiêuđượcxácđịnhbởiviệctrảlờicáccâuhỏicủaDavidPackardđãtrìnhbàyởphầntrướccủachươngnày.(“Tôimuốntrìnhbàyxemtạisao[ôngtanhấnmạnh]côngtychúngtatồntại,tạisaochúngtacómặtởđây?Theotôi,nhiềungườiđãsailầmkhichorằngmộtcôngtylậprachỉlàđểkiếmtiền.Thậtrađóchỉlàmộtkếtquảquantrọngcủasựtồntạicủacôngty,vàtacầnđisâutìmhiểulýdochínhyếucủasựtồntạinày”).

Mụctiêukhôngnhấtthiếtphảimangtínhđộcnhất,chuyênbiệt.Haicôngtycóthểcócùngmụctiêu,cũngnhưchúngcóthểcùngchiasẻniềmtinvàomộtgiátrịnàođó.Vaitròtrướctiêncủamụctiêulàđểhướngdẫnvàtruyềncảmhứng,chứkhôngcầnthiếtphảitạonênsựkhácbiệt,vídụ,cóthểcónhiềucôngtycócùngmụctiêuvớiHPvềviệcđónggópchoxãhộiquacácsảnphẩmđiệntửnhằmđemlạitiếnbộtrongkhoahọcvàphúclợichoconngười,vấnđềlàởchỗliệucáccôngtynàycókhảnăngtheođuổicácmụctiêuđómộtcáchkiênđịnh,nhấtquánnhưHPhaykhông?Cũnggiốngnhư

cácgiátrịcốtlõi,vấnđềởđâylàtínhxácthựccủamụctiêu,chứkhôngphảilàsựkhácbiệtđơnthuần.

Khiđãđượchìnhthànhmộtcáchđúngđắn,mụctiêucóthểrộnglớnvàlâudài,dẫndắttổchứctrongmộtthờigianrấtdài.RoyVagelos,khinhìnvềtươnglaimộttrămnămtới,đãmôtảvaitròlâudàicủamụctiêuởcôngtyMercknhưsau:

Hãytưởngtượngtấtcảchúngtabỗngnhiênởvàonăm2091.Rấtnhiềuchiếnlượcvàphươngphápkinhdoanhsẽphảithayđổidonhữngsựpháttriểnchúngtakhônglườngtrướcđược.Nhưngdùcóthayđổigìtrongcôngtyđinữa,thìvẫncómộtđiềuquantrọngnhấtkhôngthayđổi-đólàtinhthầncủaconngườiởcôngtyMerck.Tôitinrằngđếnlúcấytinhthầnđồngđộicủachúngtavẫnnhưngàyhômnay...Tôitintưởngđiềuđóvìquyếttâmcủacôngtytrongviệcchiếnđấuvớibệnhtật,giảmnhẹnỗiđauvàgiúpđỡconngườisẽlànguồncảmhứngchonhữnggiấcmơvĩđạinhất.Đólàmộtsựnghiệpbấtdiệt,dẫndắtchúngta-nhữngthànhviêncủaMerck-đếnnhữngthànhcôngtolớnhơnnUatrongtươnglai.

Thậtsựmộtcôngtyhàngđầuhêntụctheođuổicácmụctiêucủanónhưngkhôngbaogiờhoàntoànđạtđượchayhoànthànhcácmụctiêuđó,nhưthểchúngtađangcốđitớiđườngchântrờihayđuổitheomộtvìsao.WaltDisneythấuhiểuđượcbảnchấttrườngtồn,khôngbaogiờkếtthúccủamụctiêukhiôngnói:

Disneylandsẽkhôngbaogiờhoànthànhchừngnàomàsựtưởngtượngcòntồntạitrênthếgiớinày.

Tươngtự,HPcũngkhôngbaogiờcóthểnói“Chúngtôikhôngthểcốnghiếnđượcgìhơnnữa”.GEcũngsẽkhôngbaogiờhoànthànhnhiệmvụnângcaochấtlượngđờisốngconngườithôngquacảitiếnvàcôngnghệ.

Marriottcóthểpháttriểnquanhiềugiaiđoạn,cóthểđưaranhữngsảnphẩmmớichưaaihìnhdungđượctrongthếkỷXXI,songhọsẽkhôngbaogiờhoànthànhtrọnvẹnnhiệmvụ“khiếnchonhữngdukháchxanhàcảmthấyhọđangthậtsựđượcchàođóngiữanhữngngườibạn”.

Motorolacóthểpháttriểnquacácsảnphẩmradiosửdụngtạinhà,radiosửdụngtrongxehơi,tivi,bándẫn,vimạch,điệnthoạidiđộng,hệthốngvệtinhv.v...nhưngsẽkhôngbaogiờvượtquađượctháchthức“phụcvụcộngđồngbằngcáchđemlạinhữngsảnphẩm,dịchvụchấtlượngcao,giáthành

hạ”.

Disneycũngvậy,họcóthểsảnxuấtrarấtnhiềuphimhoạthình,rồiDisneyland,EuroDisney,vànhiềusảnphẩmkhácnữachưaaibiếtđược,songhọkhôngbaogiờcóthểvượtquanhiệmvụcănbảncủacôngty:“đemlạihạnhphúcchotriệutriệuconngười”.

ĐốivớicôngtySony,dùhọcócungcấpbaonhiêusảnphẩmhiệnđạivàđadạngđinUa,tháchthứcvẫnởphíatrước,nằmngaytrongmụctiêucơbảncủacôngty“tìmniềmvuitrongviệcápdụngcáccảitiếncôngnghệnhằmđemlạihạnhphúcvàlợiích...vànângcaonềnvănhóaNhậtBản”.

Nóingắngọn,mộtcôngtyhàngđầucóthểvàluônluônpháttriểnnhữngcôngviệckinhdoanhmớimẻ,songvẫnluônđượcdẫnđườngbởicácmụctiêucănbảncủanó.

Vớingụýnày,nếubạnđangsuynghĩvềmụctiêuchocôngtycủabạn,xinđừngchỉviếtramộtcâumôtảcụthểvềsảnphẩmhaykháchhàng(“côngtychúngtôitồntạiđểcungcấpsảnphẩmXchokháchhàngY”).vídụ,đốivớiDisneythìtuyênbố“Chúngtôitồntạiđểsảnxuấtphimhoạthìnhchotrẻem”khôngthểcoilàmộttuyênbốvềmụctiêuđúngđắn,cókhảnăngtồntạilâudài.Trongkhiđó,“Sửdụngóctưởngtượngđểđemlạihạnhphúcchoconngười”cóthểdễdàngtrởthànhmụcđíchcủacôngtynàytrongsuốtcảtrămnăm.vấnđềquantrọnglàtìmrađượcnhữngnguyênnhânsâuxahơn,cănbảnhơnchosựtồntạicủamộtcôngty,mộttổchức.Muốnxácđịnhmụctiêu,hãyđặtracâuhỏi“Tạisaochúngtakhôngđóngcửacôngtyvàchiatàisảnchocáccổđông?”.Sauđó,hãycốtìmkiếmmộtcâutrảlờiđúngđắnchocâuhỏitrên,khôngphảichỉvàothờiđiểmhiệntạimàcảtrongtươnglaixahơnnUa.

Chúngtôimuốnnóirõởđâyrằngchúngtôikhônghềtìmthấymộttuyênbốchínhthứcvàrõràngnàovềmụctiêutrongtấtcảcáccôngtyhàngđầumàchúngtôinghiêncứu.Ngượclại,đôikhichúngtôithấycácmụctiêuđượctrìnhbàymộtcáchngụývàkhôngchínhthức.Tuynhiên,mụctiêuvàgiátrịcốtlõicónhữngkhácbiệtcơbảnvềvaitròvàtínhchất,vàcóđến13trong18côngtyhàngđầutrongnghiêncứucủachúngtôi-vàomộtthờiđiểmnàođótronglịchsử-đãcónhữngtuyênbố(rõrànghoặcngụý,chínhthứchoặckhôngchínhthức)nhưlàvềcácmụctiêucủahọ.Chínhvìnhữnglẽđó,cầnthiếtphảicoimụctiêulàmộtthànhphầncụthể,riêngbiệtcủamộttưtưởngcốtlõi.163Chúngtôithấyrằnghầuhếtcáccôngtyđềuhưởnglợitừviệcxácđịnhrõcả“giátrịcốtlõi”và“mụctiêu”trongtưtưởngcôngty,chínhvìvậy

chúngtôikhuyếnkhíchcácbạncũnglàmnhưvậy.

LưuýđặcbiệtchonhữngngườikhôngphảilàCEO

Mặcdùchươngnàyđượcviếttrêngócnhìncủamộttổchức,theochúngtôi,nhữngquanđiểmnàyvẫncóthểápdụngởmọicấpđộquảnlýtrongtổchức.Khôngcólýdogìngăncảnchúngtaxâydựngmộttưtưởngcốtlõichonhómlàmviệchayphòngbancủamìnhcả.Nếucôngtyđãcómộttưtưởngcốtlõi,rõràngtưtưởngđósẽhạnchếvàảnhhưởnglêntưtưởngcủaphòngban-nhấtlàvềkhíacạnhcácgiátrịcốtlõi.Tuythế,bạnvẫncóthểcónhữngmụctiêuchophòngban,nhómcủabảnthân,xâydựngmộttưtưởngvớinhữngtiêuchuẩnriêngbiệt.Chẳnghạn,trảlờicáccâuhỏi“Lýdotồntạicủaphòng/bannàylàgì?Nếunókhôngtồntạithìcóthiệthạigì?”

Cònnếunhưcôngtykhôngcómộttưtưởngcốtlõithìbạnvẫncóthể-thậmchícòntựdohơn-lậpratưtưởngđóởcácmứcđộphòngbancủabạn.Bằngcáchđó,thậmchíbạncóthểtrởthànhngườiđiđầutrongviệcthúcđẩysựhìnhthànhmộttưtưởngcốtlõitrênphạmvitoàncôngty.Đãcónhữngvídụchothấymộtsốnhóm,phòngbanthànhcôngtrongcôngviệcgâysứcéplêntổngcôngtybằngviệctạoranhữngkhuônmẫutừbêntrong.

Lưuýdànhriêngchocácnhàkinhdoanhvàquảnlýdoanhnghiệpnhỏ

Khôngphảitấtcả,màchỉmộtsốítcáccôngtyhàngđầukhởinghiệpvớimộttưtưởngrõràng.ĐólàtrườnghợpcủaJ&JvàSony,hìnhthànhnhữngtưtưởngcốtlõitừgiaiđoạnđầutiên.CònnhữngcôngtynhưHPvàMotorolachỉhìnhthànhtưtưởngcủamìnhsaukhiđãtrảiquagiaiđoạnpháttriểnđầutiên,thườnglàkhoảngmộtthậpkỷsaukhithànhlập(nhưngtrướckhihọtrởthànhnhữngcôngtylớn).Trongnhữngbướcđichậpchữngđầutiên,hầuhếtđềucốgắngổnđịnhđểcấtcánh,cáctưtưởngchỉtrởnênrõràngsaukhicôngtyđãcósựtiếnbộvượtbậc.Dođónếubạnđangởbướckhởinghiệpvàvẫnchưathểđịnhhìnhđượcmộttưtưởngcốtlõichocôngtythìcũngkhôngsao.Songbạnnênlàmđiềuđócàngsớmcàngtốt.vàthựcsựmànói,nếubạnđãcóthờigianđọccuốnsáchnày,chúngtôimạnhdạnkhuyếnkhíchbạndànhthờigianđểxáclậptưtưởngcốtlõichocôngtybạnngaybâygiờ.

CHƯƠNGBỐN:GÌNGIỮCÁICỐTLÕI-THÚCĐẨYSỰTIẾNBỘ

PaulGalvinthúcđẩychúngtôitiếnvềphíatrước,luônluônvậnđộng...Ôngthúcđẩysựlàmmớiliêntục,sựthayđổi.

Nhưngđiềuđóphảicógiớihạn:luônluônphảiấpủnhữngnguyêntắccơbảnđãđượcxácđịnh.

ROBERTw.GALVIN,cựuGiámđốcđiềuhành,Motorola,1991164

Sựnhấtquáncủanguyêntắcđãđịnhhướngchúngtôi-nhữngnguyêntắcđãtrởthànhđặctínhriêngbiệtcủaP&Gtừhồicôngtythànhlậpnăm1837.Trongkhiđượcđịnhhướngđếntiếnbộvàtăngtrưởng,điềucốtyếulàmọinhânviênđềuhiểuđượcrằngcôngtykhôngchỉquantâmđếnkếtquảmàcònquantâmđếncáchđạtđượcnhữngkếtquảđó.

EDHARNESS,CựuchủtịchP&G,197116S

Trongchương3,chúngtôiđãtrìnhbàyvềtưtưởngcốtlõinhưlàmộtthànhphầnchủchốtcủamộtcôngtyhàngđầu.Nhưngchỉcótưtưởngthôithìchưathểtạonênmộtcôngtythànhcôngđược.Nếucótưtưởngmàchỉngồiyênvàtừchốithayđổi,bạnsẽbịthếgiớiquamặtlậptức.SamWaltonđã

chỉrõ:“Bạnkhôngthểchỉgiữlạinhữnggìđãthànhcôngtrướcđây,vìmọithứxungquanhđềuthayđổi.Đê’thànhcông,bạncầnphảivượtlêntrênnhữngthayđổiđó”.166Tươngtựnhưthế,ThomasJ.Watson(con)đãbáotrướctrongcuốnsáchmỏngKinhdoanhvàniềmtinnhưsau:

Nếumộttổchứcphảiđốimặtvớinhữngtháchthứctừmộtthếgiớiluônthayđổi,tổchứcđóphảisẵnsàngthayđổimọithứngoạitrừnhữngniềmtincơbảnnhất...Điềuquantrọngnhấttrongmộttổchứcphảilàtriếtlýkinhdoanhcơbảncủanó.[chúngtôinhấnmạnh]167

Theochúngtôi,IBMbắtđầuđánhmấtvịtríhàngđầutừcuốinhữngnăm1980,đầunhữngnăm1990mộtphầnlàdocôngtyđãbỏquênlờicảnhbáothấmthìacủaWatsonnóitrên.Rõràngtrongba“niềmtincơbản”củacôngty(quantâmđếnnhânviên,làmkháchhànghàilòng,luôncốgắnglàmmọiviệctrởnênđúngđắn,chínhxác),chúngtakhônghềthấynhữngchitiếtnhưđồngphục,chínhsáchcụthể,quytrìnhcụthể,trậttựtrongtổchức,haycácmáyvitínhv.v...Đókhôngphảilànhữnggiátrịcốtlõi.IBMlẽranênthayđổitấtcảnhữngđiềuđóchophùhợpvớimôitrường,ngoạitrừnhữnggiátrịcốtlõinhất.Thayvàođó,họdườngnhưđãbámvíuquálâuvàophươngcáchthựchànhvànhữngthểhiệnvănhóacủacácgiátrịđó.ChúngtôithấyrằngnếulầmlẫngiUatưtưởngcốtlõivànhữngthựchànhcụthểthìcáccôngtysẽgặpphảinhữngrắcrối.Côngtykhôngthểduytrìquálâunhữngthứđángraphảithayđổiđểthíchnghivớihoàncảnhmới.Mộtkếtluậnquantrọngđượcrútraởđây:MộtcôngtyhàngđầuluôngìngiUvàbảovệtưtưởngcốtlõi,songmọibiểuhiệncụthểcủatưtưởngấycầnluônsẵnsàngthayđổiđểpháttriển,vídụ:

♦ “Tôntrọngvàquantâmđếnmỗinhânviên”làphầnbấtbiếnvàtrườngtồntrongtưtưởngcủacôngtyHP,cònviệc“phụcvụbánhkẹovàtráicâychonhânviênvào10giờsánghàngngày”chỉlàmộtbiệnphápthựchànhcóthểthayđổiđược.

♦ “Vượttrênsựmongđợicủakháchhàng”làtônchỉcủaWal-Mart,trongkhiviệcsắpxếpchonhânviênđứngđónkháchngaytạicửachínhcủacácgianhàngchỉlàmộtbiệnphápcóthểthayđổikhicầnthiết.

♦ VớiBoeing,tưtưởngcốtlõilà‘Tuônlàngườitiênphongtrongngànhhàngkhông”,tưtưởngnàylàbấtbiến.Việctheođuổisảnxuấtmáybaychởkháchcỡlớnchỉlàmộtchiếnlượcđơnthuần,cóthểthayđổi.

♦ “Tôntrọngsángkiếncánhân”làtưtưởngcủa3M,cònquyđịnhcho

phépcácnhânviênkỹthuậttùyýsửdụng15%thờigiancủacácdựánchỉlàmộtbiệnphápcụthể.

♦ “Phụcvụkháchhàngtrênhết”làphươngchâmvĩnhcửucủaNordstrom,cònnhữngcáchthứcnhưtậptrungvàotừngkhuvựcđịalý,bốtríngườichơipianongaytiềnsảnh,quảnlýhàngtồnkhov.v...lànhữngcáicóthểthayđổitheothờigianvàhoàncảnh.

♦ TưtưởngbấtbiếncủaMercklà“gìngiữvànângcaođờisốngconngười”,cònnhữngcamkếtnghiêncứutìmrathuốcchữacănbệnhcụthểchỉlàmộtchiếnlượcnhấtđịnh,trongmộtthờigiannhấtđịnh.

ĐiềuquantrọngnhấtlàkhôngđượcnhầmlẫngiUatưtưởngcốtlõivớinhữngyếukhácnhưvănhóa,chiếnlược,biệnpháp,vậnhành,chínhsáchvànhữngthựchànhkhôngquantrọngkhác.Theothờigian,mọithứnóitrênđềusẽphảithayđổi,chỉtrừmộtthứ,đólàtưtưởngcốtlõi.Đólàđiềutacầnlưuýnếumuốnxâydựngmộtcôngtythànhcôngvàtrườngtồn.

Vàđiềunàychínhlàkháiniệmtrọngtâmcủacuốnsách:độngcơtiềmẩncủaviệc“gìngiUcáicốtlõivàthúcđẩysựtiếnbộ”chínhlàbảnchấtcủamộtcôngtyhàngđầu.Chươngnàysẽđóngvaitrònhưmộtlờigiớithiệungắngọnchorấtnhiềucâuchuyệnchitiếtcủacáccôngtyhàngđầunhằmminhhọachoquanđiểmtrênởcácchươngcònlại.

ĐỘNGCƠCỦASỰTIẾNBỘ

Tưtưởngcốtlõicủamộtcôngtyhàngđầucóliênhệchặtchẽvớimộtsựquyếttâm,thôithúc,khaokháttiếnbộ,thúcđẩycácthayđổivàchuyểndịchvềphíatrướctrongmọibộphậnkhôngmangtính“cốtlõi”.Hammuốnnàymangtínhchấtrất“người”-hammuốnkhámphá,sángtạo,chiếmlĩnh,thayđổivàtiếnbộ.Lòngkhátkhaotiếnbộkhôngchỉđơnthuầnlànhữngkhẩuhiệu,nóphảilàmộtkhaokhátsâuthẳmtừbêntrongtổchức.

ChínhđólàđiềuđãkhiếnSamWaltontrongnhữngngàycuốiđờivẫntiếptụcbànbạcvềdoanhsốbánhàngvớimộtnhânviênquảnlýcửahàngđếnthămôngtatrongbệnhviện.ĐócũnglànhữngthôithúcđốivớiJ.WillardMarriott,ngườiluônsốngtheophươngchâm“luônluônlàmviệcvàcốnghiến,đếntậnkhilìađời...làmsaochomỗingàyđềucóýnghĩa”.168

NiềmkhátkhaotiếnbộđócũngthôithúcCiticorpđặtmụctiêutrởthànhmộttổchứctàichínhhàngđầuthếgiớingaytừnhữngngàyđầu,khihọcònrấtnhỏbé,đếnmứcchỉmộtmụctiêutáobạocũngcóthểđượcxemlàngớ

ngẩn,nếukhôngmuốnnóilàngungốc.ĐiềuđócũngđãthôithúcWaltDisneyđặtcượcdanhtiếngcủacôngtyvàoDisneyland-mộtsảnphẩmhoàntoànkhôngcómộtdukiệnnàovềnhucầuthịtrườngtrướcđó.Fordcũngvậy.Vớinhữngthôithúctươngtự,họhướngtớitươnglaivớimụctiêuđầythamvọng“dânchủhóaxehơi”,từđóđãđểlạimộtdấuấnkhôngthểphaimờtrênthếgiới.ĐócũnglàlýdoMotorolatheođuổiphươngchâm“luônchuyểnđộngvìlợiíchcủachínhsựchuyểnđộngđó”,theođóhọliêntụcđưarahàngloạtsảnphẩm,theođuổitiêuchuẩnchấtlượngtốiưu“sáusigma”(3-4phếphẩmtrên1.000.000sảnphẩm).RobertGalvinđãdùngtừ“đổimới,làmmới”đểnóivềniềmkhátkhaotiếnbộcủaMotorolanhưsau:

Đổimớilàlựcđẩybêntrongcủacôngty.Ngaytừngàyđầuthànhlậpcôngty,vớisảnphẩmđầutiênnăm1928,chatôiđãbắtđầunghiêncứumộtsảnphẩmthaythếvìsảnphẩmhiệntạiđượcdựđoánsẽlỗithờivàonăm1930.Ôngkhôngbaogiờngừngđổimới,vàchúngtôicũngvậy...Chỉnhữngaitrăntrởvớinhữngýtưởngmới,dùmờnhạtvàkhónắmbắt,chỉnhữngaisẵnsàng,chấpnhậncảrủirovàhứahẹncủanhữngýtưởngđó,ngườiđómớicóthểthànhcông.169

Niềmkhaokháttiếnbộđãthôithúc3Mhêntụcthửnghiệmvàgiảiquyếtcácvấnđềngaycảnhữngviệcmàcáccôngtykhácchưacoilà“vấnđề”.Kếtquảlàcôngtyđãthànhcôngvớinhữngcảitiếnrộngkhắp,nhữngsảnphẩmnhưgiấynhámkhôngthấmnước,băngScotch,haymiếngghichépPost-it.NócũngthôithúcP&Gchấpnhậnnguyêntắcphânchialợinhuậnvàcổphầnhóatừnhữngnăm1880,nghĩalàrấtlâutrướckhinhữngđiềunàytrởnênthịnhhành,phổbiến;thôithúcSonytungracácsảnphẩmbándẫnđầunhữngnăm1950,khimàkhôngcócôngtynàodámlàmđiềutươngtự.DonhữngthôithúcấymàBoeingđãlaovàonhữngcanhbạcmạohiểmnhấttronglịchsửkinhdoanh,nhưquyếtđịnhsảnxuấtBoeing747,dùchưachắcchắnvềnhucầuthịtrường,nhữngthôithúcđượcWilliamE.Boeingxácđịnhrõngaytừnhữngngàyđầuthànhlậpcôngty:

Khôngainênnóivềmộtýtưởngrằngđiềuđókhôngthểthựchiệnđược.Côngviệccủachúngtôilàliêntụcnghiêncứu,thửnghiệmvàđưacáckếtquảtừphòngthínghiệmvàosảnxuấtchừngnàocóthể,vớiquyếttâmkhôngđểvuộtmấtbấtcứtiếnbộnàotrongngànhhàngkhông”.170

Thựcsựmànóivớilòngkhátkhaotiếnbộ,ngườitasẽkhôngbaogiờbằnglòngvớihiệntại,dùhiệntạiđócótốtđẹpthếnàođinUa.Giốngnhưmộtcáigìđóâmỉ,nhứcnhối,cháybỏng,niềmkhaokhátnàykhôngbaogiờđượcthỏamãnhaychấmdứt,ngaycảkhiđãđạtđượcnhữngthànhcôngtolớn,

vớiquanniệm:“Luôncóthểlàmtốthơn,đixahơn,tìmranhữngkhảnăngmớihơn”.NhưHenryFordđãnói,“Bạnphảiluônlàmviệcvàtiếnvềphíatrước”.171

Nỗikhátkhaotừbêntrong

Cũnggiốngnhưtưtưởngcốtlõi,sựkhaokháttiếnbộlàmộtlựclượngnộitại,nókhôngchờđợithếgiớibênngoàivớinhữngcâunóinhư“Đãđếnlúcphảithayđổi,phảicảitiến,hayphátminhrađiềugìđó”.Không,khôngphảinhưvậy.Điềunàycóvẻtươngtựnhưnhữngđộnglực,cảmhứngbêntrongmộtnhànghệsĩ,mộtnhàphátminh,nóthôithúchọtiếnvềphíatrước.BạnkhôngthểtạonênDisneyland,sảnxuấtmáybay747,cổphầnhóavàonhữngnăm1880,haytiếptụcbàncôngviệckinhdoanhngaykhisắptừgiãcõiđờiv.v...chỉvìhoàncảnhbênngoàiđòihỏiđiềuđó.Bạnphảicónhữngthôithúctừchínhbêntrongbảnthânbạn.ởmộtcôngtyhàngđầu,nhucầu,khátvọngđixahơn,làmtốthơn,khámphánhữngkhảnăngmớimẻhơnhoàntoànkhôngcầnnhữnglýdongoạilainào.

Donhữngkhátvọngđómàmộtcôngtyhàngđầuluônthểhiệnsựtựtinvàkhảnăngtựphêphánrấtcao.Sựtựtinchophéphọđặtranhữngmụctiêulớnlao,cónhữnghànhđộngquyếtliệt,đôikhiliềulĩnh,coithườngnhữngkiếnthứckinhdoanhthôngthườngvàtruyềnthống,nhằmđạttớinhUngkếtquảhoànhảo,phithườngnhất.Mặtkhác,khảnăngtựphêphánsâusắcvàtriệtđểchophéphọcónhữngthayđổi,cảitiếnđó.Nóingắngọn,khátvọngtiếnbộtừbêntrongsẽthôithúc,đòihỏinhữngthayđổi,nhữngchuyểnđộngvềphíatrướcởmọikhíacạnh,mọivấnđề,miễnlàkhôngthuộcvềtưtưởngcốtlõicủacôngty.

HãythửnhìnsựtựđánhgiávôcùngnghiêmkhắccủaBruceNordstromkhiôngtanhậnđượcnhữnglờikhenngợivềchấtlượngdịchvụkháchhàngcủacôngty:“Chúngtôikhôngmuốnnóivềdịchvụcủachúngtôi.Chúngtôithựcsựkhônglàmtốtnhưdanhtiếngngườitađồnđại.Danhtiếngđóchỉlàđiềugìđórấtmongmanh.Đơngiảnlàbạnphảithựchiệntốtcôngviệccủamìnhmọilúc,mọinơi”.172vàhãycùnglắngngheniềmkhátkhaođạtđượcsựhoànthiệncủamộtnhàquảnlýtiếpthịcủaHPkhiôngtakhôngbaogiờchophépnhânviênngủquêntrênchiếnthắng:

Chúngtôitựhàovàchúcmừngnhữngthànhcôngđạtđược.Nhưngsựháohứcthậtsựnằmởviệcbànbạc,suynghĩxemlàmthếnàođểlàmtốthơntrongtươnglai.Đólàmộtquátrìnhkhôngcóđiểmdừng,khôngbaogiờcóthểnói‘Chúngtađãđếnđích’.Tôikhôngmuốnchúngtathỏamãnvới

thànhcông,vìđóchínhlàlúcchúngtabắtđầuđixuống.173

GÌNGIỮCÁICỐTLÕIVÀTHÚCĐẨYSỰTIẾNBỘ

HãychúýđếnsựtươnghỗqualạigiUatưtưởngcốtlõivàđộnglựcthúcđẩyđạtđượcnhữngtiếnbộtrongbảngsau:

Tưtưởngcốtlõi Khátkhaotiếnbộ

Tạođiềukiệnchosựổnđịnhvàliêntục. Thúcđẩynhữngthay'đổiliêntụcvềđịnhhướng,phươngpháp,chiếnlượcv.v...

Cógốcrễbềnvững,nhấtquán. Liêntụcchuyểnđộngvềphíatrước.

Tưtưởngcốtlõi

Khátkhaotiếnbộ

Hạnchếnhữngkhảnăngvàđịnhhướngmớichocôngty(nếuquátrungthànhmộtcáchcứngnhắcvớitưtưởng).

Cónộidungrõràngcụthể:đâylàtưtưởngcốtlốivàchúngtasẽkhôngphábỏnó.

Mởrộngvàpháttriểncáckhảnăngcủacôngty.

Xâydựngmộttưtưởngcốtlối,vềbảnchất,làmộthànhđộngbảothủ.

Cóthểmangnộidungkhôngrõràng:mọisựtiếnbộđềutốt,miễnlàchúngnhấtquánvớitưtưởngcốtlối.

Khaokháttiếnbộsẽdẫntớinhửngthayđổicấptiến,triệtđể,mangtínhcáchmạng.

Mốitươngquangiữahaiyếutốtrênlàmộttrongnhữngpháthiệnquantrọngtrongcôngtrìnhcủachúngtôi.Theođúngtinhthần“sựkỳdiệucủachuVÀ”,mộtcôngtyhàngđầukhôngchỉcânbằnggiUacáicốtlõivàsựtiếnbộ,màluôntìmcáchđạtđượccảhaicùngmộtlúc,vàtrongmọilúc.CóthểnóiđâygiốngnhưhaimặtÂmvàDương,mỗibênđềutạođiềukiện,bổsungvàlàmmạnhlẫnnhau:

♦Tưtưởngcốtlõitạođiềukiệnchotiếnbộbằngviệctạoramộtcơsởmang

tínhhêntục,trênnềntảngđómộtcôngtycóthểthửnghiệm,thayđổivàpháttriển.Mộtkhiđãxácđịnhrõđiềugìlàcănbản,chủchốt,côngtysẽcóđiềukiệndễdànghơnđểthựchiệnnhữngthayđổivàchủđộngởnhữngđiềucònlại.

♦Ngượclại,sựkhaokháttiênbộcũngcóảnhhưởngtốtđếntưtưởngcốtlõi,bởinếukhôngliêntụcthayđổivàthíchnghi,côngtysẽbịtụthậu,thậmchíkhôngtồntạinữa.

Mặcdùnhữngđiềunàythườngdocánhânđưara,mộtcôngtyhàngđầuluônthểchếhóachúng,biếnchúngthànhnhữngyếutố,thànhphầncủatổchức.Tưtưởngcốtlõivàkhátvọngtiếnbộkhôngchỉtồntạinhưmộthệthốngtínđiềuđơnthuần.Mộtcôngtythànhcôngkhôngchỉđưaramộttưtưởngvàthểhiệnmộtkhátvọng,màcònphảicónhữngcơchếcụthể,hữuhiệuđểgìngiữtưtưởngvàkhuyếnkhíchnhữngtiếnbộđó.

Theotinhthầnđó,WaltDisneyđãlậpratrườngĐạihọcDisneyvàyêucầumọinhânviênphảithamgianhữngkhóahọcvề“TruyềnthốngDisney”.Hewlett-PackardkhôngchỉnóivềĐườnglốiHP,màlậpramộtchínhsáchvề“thăngtiếntừnộibộcôngty”,cụthểhóabằngcáctiêuchuẩnđánhgiávàthăngchứcchohọ,khiếnchobấtkỳnhânviênnàomuốntrởthànhnhữngvịtríquảnlýcaocấpđềuphảituânthủchặtchẽphongcáchHP.Marriottkhôngchỉnóivềcácgiátrịcốtlõimàcònlậpranhữngcơchếkiểmtranhânviênkỹlưỡng,cácquytrìnhtuyêntruyềntưtưởngcôngty,vàcáccơchếđểtiếpnhậnnhữngphảnánhcủakháchhàng.ĐốivớicôngtyNordstrom,họkhôngchỉthuyếtgiáosuôngvềdịchvụkháchhàng,ngượclại,họđưatinhthầnphụcvụlênhàngđầubằngnhUngbiệnphápthưởngphạtcụthể.Nordies(nhânviênNordstrom)nàophụcvụkháchhàngtôtđượcxemnhưnhững“ngườihùng”củacôngtyvớimứclươnghậuhĩnh,cònnhữngailàmviệcnàykhôngđạtyêucầusẽbịsathảingaylậptức.

Motorolakhôngchỉthuyếtgiảngvềchấtlượngsảnphẩm,họtheođuổimụctiêurấtcaovềviệcgiảmtỷlệsảnphẩmkémchấtlượng,cốgắngđạtGiảithưởngBaldrigevềChấtlượng.GeneralElectricskhôngchỉvạchratầmquantrọngcủacáccảitiếnliêntụcvềcôngnghệ,họcònlậpramộttrongnhữngphòngthínghiệmR&Dđầutiêntrênthếgiới.Boeingkhôngchỉmơướcdẫnđầungànhhàngkhôngtoàncầu,màcònkiênquyếttheođuổinhUngdựánđầythửtháchnhưsảnxuấtBoeing747-mộtdựánnếukhôngthànhcôngsẽthựcsựchônvùicôngty.Procter&Gamblekhôngchỉcoisựtiếnbộ,tựhoànthiệnlàýtưởngtốt,họcụthểhóađiềuđóbằngviệclậpramộtcơchếthúcđẩysựcạnhtranhtrongnộibộcôngty,giUanhữngdây

chuyềnsảnphẩmkhácnhau,sửdụngsựcạnhtranhnàynhưlàmộtđộnglựcđểtiếnbộ.3Mkhôngchỉhứasuôngkhikhuyếnkhíchcácsángkiếnvàcảitiếncủacánhân,họphitậptrunghóaquảnlý,dànhchocácnhànghiêncứu15%thờigiantựdotheođuổicácdựánmàhọưathích,xâydựngcácquỹnộibộcôngtychocácýtưởngmới,thậmchíápdụngmộtluậtlệtheođó25%doanhsốbánhànghàngnămphảibắtnguồntừcácsảnphẩmđượctungranămnămtrướcđó.

HUuhình.Vữngchắc.Cụthể.Kiênđịnh.Quansátmộtcôngtyhàngđầu,bạnsẽthấynógiốngnhưmộtchiếcđồnghồđangchạyđềuđặn,tíchtắc...Bạnsẽthấytưtưởngcốtlõivànhữngkhátvọngtiếnbộcủacôngtybiểuhiệnởkhắpmọinơi.

Cácýđịnhluônluôntốtvàđúngđắn...Nhưngchỉcósựchuyểnhóacácýđịnhđóthànhnhữngcơchế,hànhđộngcụthểvàhữuhiệumớicóthểtạonênsựkhấcbiệtgiữamộtcôngtyhàngđầuvàmộtcôngtybìnhthườngmàthôi.

Chúngtôithấyrằngcónhiềutổchứccónhữngýđịnhvàhoàibãotolớn,songhọkhôngthựchiệncácbướcchuyểnhóanhữngýđịnh,hoàibãođóthànhnhữngđiềucụthể.Đôikhi,mọiviệccòntệhơnkhihọchấpnhậncảnhữngđặctính,chiếnlượccủatổchứcvốnkhôngănkhớpvớinhữngýđịnhcaocảnóitrên,vàđiềunàysẽgâyranhữnghoàinghivàlúngtúng.Nộidungvàcơchếhoạtđộngcủachiếc“đồnghồ-côngty”luônphảiănkhớpvớinhau,hoạtđộngtrongmốiliênkếtgiUaviệckiênđịnhcáctưtưởngcốtlõivàviệcthúcđẩysựtiếnbộ.Nhữngngườilậpnêncáccôngtyhàngđầutìmkiếmsựliênkếttrongmọilĩnhvực,từchiếnlược,chiếnthuật,hệthốngtổchức,đếncấutrúc,hệthốngbênngoài,môtảcôngviệcv.v...

CÁCKHÁINIỆMCHỦYẾUDÀNHCHOCÁCCEO,CÁCNHÀQUẢNLÝ,CÁCNHÀKINHDOANH

Trongquátrìnhnghiêncứu,đượclàmviệcvớirấtnhiềunhàquảnlýcaocấp,chúngtôithấyrằngcầnthiếtphảithâutómcácýtưởngchínhmàchúngtôitìmkiếmđượcvàomộtkhungmẫu,theođócácnhàquảnlýcóthểsửdụngnhưlàmộthướngdẫnvềkháiniệm,giúphọthiếtkếvàđiềuhànhtổchứctốthơn.

Khuônmẫucủachúngtôi(sơđồ4.A)gồmcóhailớp.Lớptrêngồmnhữngkhámpháđãđượctrìnhbàytrongcácchươngtrước:địnhhướng“tạođồnghồ”(chương2),biểutượngâm-dương(nóikhôngvớichữHOẶC),tưtưởng

cốtlõi(chương3),vàkhátvọngtiếnbộ(chương4).Cóthểcoilớpnàynhưlànhữngkimchỉnamvôhìnhchomộtcôngtyhàngđầu.Tuynhiên,dùlànhữngyếutốvôcùngquantrọng,vẫnlàchưađủđểxâydựngmộtcôngtyhàngđầu.Việcnàyđòihỏimộtquátrìnhchuyểnhóa,diễngiảinhữngtưtưởngvôhìnhđó,thểhiệnởlớpthứhaitrongsơđồ.Đâychínhlàbướcmàhầuhếtcáccôngtyđãthấtbạikhithựchiện.

Nếunhưbạnđangxâydựngvàhìnhthànhmộttổchức,điềuquantrọngnhấtbạncóthểrútratừcuốnsáchnàylàtầmquantrọnglớnlaocủaviệcxâydựngcáccơchếhữuhìnhgắnkếtvớiviệc“gìngiữcáicốtlõivàthúcđẩysựtiếnbộ”.Đâychínhlàbảnchấtchủyếucủaviệc“tạođồnghồ”...

Sơđồ4.A

Khungmẫukháiniệm

*Côngtyhàngđầu

- Mộtthểchếngoạihạng

- Đượcthữanhậnvàngưỡngmộ

Cônợtv "Đểlạinhữngdấuấnkhóphaimờtrên

,,1°thếgiới

hàngđâu9 “

° -Cólịchsứhctn50năm

- Trảiquanhiềuthếhệlãnhđạo

- Trảiquanhiềuvòngđờisảnphẩm/dlchvụ

Thậtsựnếuchúngtôimuốntómgọnkếtquảcủaquátrìnhnghiêncứusuốtsáunămchỉtrongmộtkháiniệmlàmthếnàođểlậpnênmộtcôngtyhàngđầu,chúngtôisẽđưarabiểutượngsauđây:

Trongcácchươngkếtiếp,chúngtôisẽlầnlượttrìnhbàycácbiệnphápmàcáccôngtyhàngđầuđãápdụngđểgìngiữ,kiênđịnhcácgiátrịcốtlõiđồngthờivẫnthúcđẩyđượcsựpháttriển,tiếnbộcủacôngty.Cónămloạiriêngbiệtdướiđây:

♦ Cácmụctiêulớnvàđầythamvọng(BHAG):Camkết,quyếttâmthựchiệncácmụctiêukhókhăn,thamvọng,vàthườnglàđầyrủiro(thúcđẩysựtiếnbộ).

♦ Nềnvănhóacôngtymangtínhnghithứccao:Côngtysẽlànơilàmviệclýtưởngchonhữngaiquántriệtvàchiasẻtưtưởngcốtlõicủacôngty,cònnhữngaikhôngphùhợpvớitưtưởngđósẽbịđàothảitứckhắc(gìngiữcáicốtlõi).

♦ Thửnghiệmnhiềucáchvàgiữlạinhữnggìphùhợp:Cáccôngtynàyquyếttâmtheođuổicáchànhđộngvàthửnghiệm,khôngtheokếhoạchđịnhsẵn,nhằmhướngtớinhữngsựtiếnbộvàthànhcôngbấtngờtrongkinhdoanh(ởkhíacạnhnày,cáccôngtyhàngđầudườngnhưđãbắtchướcsựtiếnhóacủacácloàitheothuyếtcủaDarwin)(thúcđấysựtiếnbộ).

♦ Độingủquảnlýđượcpháttriểntừnộibộcôngty:Cácnhàquảnlýcaocấpbắtbuộcđượcchọnlựatừnhữngngườiđãcốnghiếnlâudài,thấmnhuầntưtưởngcủacôngty(giữgìncáicốtlõi).

♦ Khôngbaogiờtựbằnglòng:Mộtquátrìnhliêntục,khôngngừngcáccốgắngnhằmtựhoànthiệnvàvươntớisựhoànhảotrongtươnglai(thúcđẩysựtiếnbộ).

Chúngtôisẽđưaranhữngvídụ,kểnhữnggiaithoại,đưaranhữngchứngcứ

mangtínhhệthốngđểminhhọavàgiảithíchtừngbiệnpháptrên.Chúngtôikhuyêncácbạnnênsửdụngnhữngkhuônmẫutổngquátchúngtôiđãđưaranhưlàmộthướngdẫnđể“địnhbệnhvàchẩnđoán”chotổchứccủabạn.

♦ Tổchứccủabạnđãthayđổiquanniệmtừviệc“báogiờ”sang“tạođồnghồ”chưa?

♦ Đãtừbỏchữ“HOẶC”vàvậndụng“sựkỳdiệucủachữVÀ”chưa?

♦ Cóhaykhôngởtổchứccủabạnmộttưtưởngcốtlõivớicácgiátrịcốtlõivàcácmụctiêuvượtlêntrênviệctìmkiếmlợinhuậnthôngthường?

♦ Cóhaykhôngởtổchứccủabạnmộtđộngcơkhaokhátchosựtiếnbộ-luônsẵnsàngthayđổivàtiếnlêntrênmọiphươngdiệnkhôngphảilànhữngcáicốtlõicủatổchức?

♦ Tổchứccóthậtsựkiêntrìgìngiữcáicốtlõivàthúcđẩysựtiếnbộ,vớiviệcápdụngcácbiệnphápcụthểnhưcácmụctiêulớn,pháttriểnđộingũquảnlýtừnộibộ,vànhữngbiệnphápkhácđượcmôtảtrongphầncònlạicủacuốnsáchnàyhaykhông?

♦ Trongtổchứccóthậtsựcósựliênkếtchophéptấtcảmọingườicócùngmộtphongcáchứngxửđểtuânthủcáctưtưởngcốtlõivàđạtđượcnhữngkếtquảmongướchaykhông?

Khiđọcxongsáuchươngtiếptheocủacuốnsáchnày,bạnsẽcótrongđầumộtdanhsáchcụthểnhữngcôngviệc,nhữngbiệnphápcóthểápdụngvàotổchứccủabạnđểkhiếnnótrởnênthànhcônghơn.DùbạnlàCEO,nhàquảnlý,nhàkinhdoanhhaychỉlàmộtcánhânbìnhthườngtrongtổchức,bạnvẫncóthểđưanhữngýtưởngnàyvàohànhđộngvàthựctế.

CHƯƠNGNĂM:CÁCMỤCTIÊUĐẦYTHAMVỌNGVÀTHÁCHTHỨC(BHAG)Tốthơnhếtlàhãychấpnhậnnhữngtháchthứclớnlaođểcóđượcnhữngthắnglợihuyhoàng,ngaycảkhiphảitrảgiábằngnhữngthấtbại.Điềuđócònhơnlànhậpbọnvớinhữngngườinghèonànvàyếuđuốivềtinhthần,nhữngngườikhôngbiếtđếncảchiếnthắngcũngnhưthấtbại.

THEODOREROOSEVELT,1899174

Chúngtôilàmviệcđiêncuồng(đểđạttớicácmụctiêuđềra).

Bởichúngtôikhônghềsợhãi,chúngtôicóthểlàmđượcmộtđiềugìđóđặcbiệt.

MASARUIBUKA,ngườisánglậpSony,1991175

Điềuquantrọngnhấttrongtấtcảnhữngviệctôiđãlàmlàkếthợpđượctàinăngcủatấtcảnhữngailàmviệcchocôngtyvàhướnghọđếnmộtmụctiêunhấtđịnh

WALTELIASDISNEY,ngườisánglậpWaltDisney,1954176

HãythửhìnhdungbạnđangởtrongđộingũquảnlýcủacôngtyBoeingvàonăm1952.Cáckỹsưcôngtycóýtưởngchếtạomộtloạimáybayphảnlựccỡlớnchothịtrườnghàngkhôngdândụng.HiệntạicôngtyBoeingvẫnchưacóthịphầnởthịtrườngnày,nhữngcốgắngtrướcđóđềuthấtbại.Côngtychủyếusảnxuấtmáybayquânsự(PháođàibayB-17,siêupháođàiB-29,oanhtạccơB-52)vàđến88%doanhsốcủacôngtylàtừmộtkháchhàng:Khôngquân.177Hơnnữa,cácbáocáovềbánhàngđềuchothấycáchãnghàngkhôngởMỹvàchâuÂuhầunhưkhôngquantâmđếnýtưởngmuamáybayphảnlựcdândụngcủaBoeing.Ngượclại,nhìnchunghọđềukhôngmấythiệncảmvớiBoeing:đólàmộthãngmáybaynémbom,chấmhết!Cáccôngtysảnxuấtmáybaykháccũngkhôngchorằngthịtrườngcónhucầuvềloạimáybayphảnlựcdànhchohàngkhôngdândụng.Đốithủcạnhtranh,côngtyDouglas,thậmchícòntinrằngloạimáybaytrựcthăngvẫncòntiếptụcthốngtrịtrongngànhhàngkhôngdândụng.Côngty

Boeingvẫnchưaquênkinhnghiệmđauthươngvềviệcphảisathảihàngloạtnhânviên(từ51.000ngườixuốngcòn7.500ngườisauThếchiếnthứhai).178Vàđểkếtluận,ướctínhsơbộchothấycôngtysẽphảitốnmộtkhoảnchiphítươngđươngbalầntổngsốlợinhuậnsauthuếcủanămnămgầnđâynhất-hoặclàmộtphầntưtổnggiátrịtàisảncủacôngty-đểthiếtkếmộtmẫumáybayloạinày.179(Maymắnlàvẫncóthểchàobánloạimáybayphảnlựcnàychoquânđộiđểhọsửdụngnhưlàmáybaycungcấpnguyênliệu,songnóigìthìnói,vẫnphảiđặtrủirovào15triệuđôlachodựánnày).

Theobạn,nênlàmgì?

NhữngnhàlãnhđạoBoeingđãliềulĩnhbấtchấpcácrủirovàquantâmtheođuổimụctiêuđầythamvọng:trởthànhngườidẫnđầutrongngànhcôngnghiệpsảnxuấtmáybaydândụng.Họsảnxuấtloạimáybayphảnlựctrênvàgọinólàmáybay707.vàhọthựcsựđãđưangànhhàngkhôngbướcvàokỷnguyêncủamáybayphảnlực.

Ngượclại,côngtyDouglas(saunàytrởthànhMcDonnell-Douglas,côngtysosánhcủacôngtyBoeingtrongnghiêncứucủachúngtôi)lạiquyếtđịnhtiếptụcgắnbóvớicácsảnphẩmmáybayvậnhànhbằngpiston,đồngthờicẩnthậnápdụngquanđiểm“chờđợivànghengóng”đốivớicácsảnphẩmmáybayphảnlực.180Họcứchờ,chờmãi,vàđểBoeingquamặt,chiếmđạiđasốthịphầnmáybaydândụng.Ngaycảvàothờiđiểmcuốinăm1957,khimàtheoBusinessWeek,cáchãnghàngkhông“đổxôđimuamáybayphảnlựcđểthaythếmáybayvậnhànhbằngpiston”,181thìhãngDouglasvẫnchưasảnxuấtrađượcmộtmáybayphảnlựcnào.Mãiđếnnăm1958,DouglasmớitungrađượcsảnphẩmmáybayphảnlựcDC-8,songkhôngbaogiờcóthểđuổikịpBoeingnUa.

Cóthểaiđósẽphảnứng:“CóthểBoeingchỉănmaythìsao?Nhìnlạithìdễdàng,songrõrànghọcũngđãcóthểsailầm!”Lýlẽnàyrấtchínhxác,vàchúngtôicũngsẽđồngývớibạn,trừmộtđiều:thậtsự,Boeingđãcómộtquátrìnhlịchsửlâudàitrongđócôngtykiênđịnhtheođuổicácmụctiêuđầytháchthứcvàthamvọng.Nhìnlạitrướcđó,ngaytừđầunhữngnăm1930,chúngtacóthểnhậnraphongcáchkiênquyếtđókhiBoeingđạtmụctiêutrởthànhcôngtyhàngđầutrongngànhsảnxuấtmáybayquânsự,vớiviệcđặtcượcvàocáclợimáybayP-26và“pháođàibayB-17”.182

Truyềnthốngvàphongcáchnóitrêncũngkhônghềchấmdứtvớiloạimáybay707này.Trongthờigianpháttriểnsảnphẩmmáybay727đầunhững

năm1960,Boeingđãbiếnnhucầucủamộtkháchhàngtiềmnăng(hãnghàngkhôngEastern)thànhmộttháchthứcdườngnhưlàbấtkhảthichocáckỹsưcủahọ:sảnxuấtramộtloạimáybayphảnlựccóthểhạcánhxuốngđườngbăng4-22tạisânbayTaGuardia(mộtđườngbăngchỉcó4.860bộ,quángắn,khôngđủchobấtcứloạiphảnlựcnàohạcánhđược),đồngthờicóthểbaythẳngtừNewYorkđếnMiami,đủrộng-sáuhàngghế,chởđược131hànhkháchvàvẫnđápứngđượccáctiêuchuẩnvềđộbềncủamáybayBoeing.CáckỹsưBoeingđãlàmđượcmộtđiềugầnnhưlàkhôngthể(sảnphẩmmáybay727)đơngiảnchỉvìhọkhôngcònlựachọnnàokhác.

Trongkhiđó,côngtyDouglastỏrachậmchạptrongcácphảnứngtươngtự,mãihainămsauđómớiđưarađượcmộtloạimáybayDC-9,vàcàngngàycàngthuaxaBoeingtrênthịtrườngmáybaydândụng.Cùnglúcđó,Boeingtiếptụchoànthiệnsảnphẩmmáybayphảnlựctầmngắncủacôngtyvớiviệcđưaramáybay737.vềlýthuyết,DouglashoàntoàncóthểđáplạinhữngtháchthứckểtrênnhanhchóngnhưBoeing,songvấnđềlàởchỗhọđãkhônglàmnhưvậy.(Mộtlưuýngoàilề:Boeingđãdựtínhthịtrườngcho727khoảng300chiếc,nhưngrốtcuộchọđãbánđượchơn1.800chiếc,và727thựcsựtrởthànhloạimáybaytầmngắnchủyếutrongngànhhàngkhôngtoàncầu).

Năm1965,Boeingthựchiệnmộttrongnhữngbướcđicanđảmnhấttronglịchsửkinhdoanh:quyếtđịnhsảnxuấtmáybayphảnlựccỡlớn747,mộtquyếtđịnhgầnnhưđã“giếtchết”côngty.TrongcuộchọpHộiđồngQuảntrị,mộtthànhviênđưarabìnhluận“nếudựánnày[747]khôngtiếntriểntốt,chúngtavẫnluôncóthểrútlui”.Khiđó,chủtịchWilliamAllenđãtrảlờimộtcáchcươngquyết,“Rútlui?Không.NếucôngtyBoeingđãnóilàsẽsảnxuấtloạimáybaynày,chúngtasẽsảnxuấtnóngaycảkhiđiềuđóđòihỏitiêutốntoànbộtàisảncôngtyđinUa!”

VàcũngnhưđốivớicácsảnphẩmtrướcđóP-26,B-17,707và727,Boeingđãcươngquyếttậptrungtoànbộtàilực,nhânlựcvànỗlựcvào747.Trongthờigiannày,khithămcôngty,mộtngườiđãnói,“NàyôngAllen,máybay747sẽchởrấtnhiềuhànhkhách.Ôngsẽlàmgìnếunónổtungngaytrongchuyếnbayđầutiên?”Saumộtkhoảngimlặngkéodài,ChủtịchcủaBoeingtrảlời,“Cólẽnênnóivềđiềugìvuivẻhơn-mộtcuộcchiếntranhhạtnhânchẳnghạn!”.

MộtlầnnUa,đốithủcủahọ,McDonnellDouglas,lạitỏrachậmchânhơntrongdựánsảnxuấtmáybayphảnlựccỡlớn.LoạimáybayDC-10-sựtrảlờicủaMcDonnellDouglas-khôngbaogiờcóđượcthànhcôngtrênthị

trườngnhư747củaBoeing.

CÁCMỤCTIÊULỚN,ĐAYTHAMVỌNG

VÀTHÁCHTHỨC-MỘTcơCHẾHIỆUQUẢĐỂTHÚCĐẨYSựTIẾNBỘ

BoeingCorporationcóthểxemlàmộtvídụđiểnhìnhchoviệccáccôngtyhàngđầuthườngsửdụngcácmụctiêutolớnvàthamvọng(BHAG)nhưmộtcơchếhiệuquảđểthúcđẩysựtiếnbộcủacôngty.Tấtnhiênkhôngphảitấtcảcáccôngtyhàngđầuđềuápdụngbiệnphápnày,vàicôngtynhư3MvàHPchủyếusửdụngnhữngcơchếkhácmàchúngtôisẽtrìnhbàykỹhơnởnhữngchươngsau.Tuynhiên,cónhUngbằngchứngchothấycáccôngtyhàngđầuápdụngthườngxuyênhơn,thànhcônghơncáccơchếnàysovớicáccôngtysosánh(điềunàycóthểchứngminhở14/18cáccặpsosánhcủanghiêncứu).Trongbốncặpcònlại,cóbacặphầunhưngangnhaukhixétvềBHAG,vàchỉcómộtcặpởđócôngtysosánhlàmđiềunàytốthơnmàthôi(BảngA.5,Phụlục3).

Mọicôngtyđềucónhữngmụctiêu,tuyvậy,chỉđặtramụctiêuvàkiênquyếttheođuổinhữngtháchthứctolớn,đầyrủirotrongcácmụctiêuđólàhaiviệcrấtkhácnhau.HãynhớlạitrườnghợpđưangườilênmặttrăngcủanướcMỹvàonhữngnăm1960.TổngthốngKennedyvàcáccộngsựcóthểchỉtổchứccáccuộchọpvàđưaracáctuyênbốchungchungkiểu“Hãyđẩymạnhchươngtrìnhvũtrụcủachúngta”.Thậtsựthìđánhgiákhoahọclạcquannhấtvềkhảnăngthànhcôngtrongviệcđưangườilênmặttrăngvàonăm1961cũngchỉởtỉlệ50-50,vàhầuhếtcácchuyêngiađềutỏýhoàinghivềđiềuđó.183Tuynhiên,Quốchộivẫnphêchuẩnngânsách549triệuđôlangaylậptức(vàhàngtỷđôlatrongnămnămsauđó),thểhiệnsựủnghộtuyệtđốivớituyênbốcủatổngthốngKennedyvàongày25-5-1961:“Đấtnướcchúngtaphảiquantâmđạtđượcmụctiêuđưangườilênmặttrăngvàtrởvềtráiđấtantoàntrongthậpkỷnày”.Quyếttâmnàyvàolúcđóquảlàhếtsứcliềulĩnh.NhưngđóchínhlàmộtphầncủacơchếgiúpchonướcMỹ,vẫncònsuyyếuvàlảođảotừnhUngnăm1950vàothờikỳTổngthốngEisenhower,vUngbướctiếnmạnhvềphíatrước.

Mụctiêuphảirõràngvàcótínhchấtbắtbuộc

MộtBHAGthậtsựphảirõràngvàmangtínhchấtbắtbuộc,mệnhlệnh,cótácdụngnhưlàđiểmtậptrungmọinỗlực,tạonêntinhthầnđồngđộicaonhất.Mụctiêunàycầncóthờihạnrõràng,đểtổchứccóthểxácđịnhđược

khinàohọđãđạtđượcnó,vàmọingườinóichungđềucókhuynhhướngcốgắngchạyđuađếnđíchnhưvậy.

MộtBHAGthúcgiụctấtcảmọingười,nóhữuhình,tậptrungvàbùngnổ.Mọingườiphảiđềucóthểhiểuđượcmụctiêuđóngaylậptức,hầunhưkhôngcầngiảithíchdàidòng!vídụ,nhiệmvụđưangườilênmặttrăngchẳngcầnđếnmộtủybanchuyểnnóthànhmộtlời“tuyênbốvềmụctiêu”dàidòng,trangtrọng,rắcrốivàkhónhớ.Không,tựbảnthânmụctiêuđầytháchthứcđóđãrấtdễnắmbắt,tựnóđãlàmộtmệnhlệnhđượcmọingườihiểurõdùdiễngiảibằngcáchnàođinUa.KhimộtđoànthámhiểmquyếtđịnhchinhphụcđỉnhEverest-nócnhàcủathếgiới,họchẳngcầnbấtcứtàiliệudàidòngnàodiễntảđỉnhnúiđólàgìcả!Hãynhìnlạitổchứccủabạn,liệunócóđưaranhữngtuyênbốmụctiêudàidòng,songlạithiếutínhthúcđẩy,truyềncảmhứngnhưnhữngmụctiêutrìnhbàyởtrênhaykhông?Córấtnhiềucôngtyđưaranhữngtuyênbốmụctiêukhônghềcókhảnăngkhơigợi,thúcgiụcmọingười,dùnhữngmụctiêuđógópphầngìngiUtưtưởngchủyếucủacôngty.Đổthúcđẩysựtiếnbộcủacôngty,cácbạnnênloạibỏcáctuyênbốmụctiêumangtínhchấttruyềnthống,hãyápdụngmộtcơchếhUuhiệucủamộtBHAG.

KhihồitưởnglạicáctháchthứcmàGeneralElectricphảiđốidiện,CEOJackWelchnóirằngbướcđầutiênlàcôngtyphảixácđịnhrõđíchđếnbởimộtthôngđiệpmangýnghĩarộnglớn,songvẫnđơngiảnrõràngvàdễhiểu.184Cụthể,GEđưaramụctiêu:“Phấnđấuđạtvịtrísốmộthoặcsốhaiởmọithịtrường,cảitổcôngtynhằmđạtđượcsựlinhhoạt,uyểnchuyển,năngđộngnhưmộtdoanhnghiệpnhỏ”.185Vànhưvậy,mọinhânviêncủaGEđềudễdàngnắmbắtvàghinhớmụctiêunày.Bâygiờ,hãythửsosánhBHAGcủaGEvới“tuyênbốmụctiêu”cựckỳkhóhiểu,khónhớmàcôngtyWestinghouseđưaranăm1989:

GeneralElectric

Westinghouse186

Phấnđấuđạtvịtrísốmộthoặcsốhaiởmọinơimàcôngtythamgia,cảitổcôngtynhằmđạtđượcsựlinhhoạt,uyểnchuyển,năngđộngnhưmộtdoanhnghiệpnhỏ.

ChấtlượnghàngđầuDầnđầuthịtrườngThúcđẩybởicôngviệcMangphẩmchấttoàncầuTăngtrưởngtậptrungĐadạng

Vấnđềởđâykhôngphảilàởchỗmụctiêunàolàđúng,mụctiêunàolàsai.vấnđềlàmụctiêucủaGErấtrõràng,mangtínhmệnhlệnhvàcókhuynhhướngthúcđẩymọingườiphấnđấu,nhưmụctiêuđưangườilênmặttrăngcủanướcMỹvậy.MộtBHAGcóđúngđắnhaykhông,cóđịnhhướngđúngđắnđượcmọingườihaykhôngchẳnghềlàvấnđềcốtyếu.ThậtsựbảnchấtcủaBHAGnằmởcáccâuhỏisauđây:“Nócókíchthíchtiếnbộkhông?Cótạorađộnglựckhông?Cókhiếnmọingườiphấnđấukhông?Cókhiếnnhânviêncảmthấyhứngthú,phiêulưuđểhọcốnghiếntoànbộtàinăngvànănglượngvàođókhông?”(Chúý:MộtcôngtyhàngđầukhôngtheođuổimộtBHAGmộtcáchngẫunhiên,mộtvấnđềkhôngkémphầnquantrọnglàviệcxácđịnhxemBHAGđócóphùhợpvớitưtưởngcốilõicủacôngtyhaykhông.Chúngtôisẽnóikỹhơnvấnđềnàyvàocuốichương).

HãyxemxéttrườnghợpcủaPhilipMorrisvàR.J.Reynolds,vàonăm1961,côngtyR.J.Reynoldslàcôngtylớnnhấtvềthịphần(gần35%)vàmứclợinhuậntrongngànhcôngnghiệpsảnxuấtthuốclá,tronglúcPhilipMorrischỉlàmộtcôngtythườngthườngbậctrung,xếpthứsáuvớichưatới10%thịphần.187NhưngPhilipMorriscóhaiđiềumàR.J.Reynoldskhôngcó.Thứnhất,họvừathànhcôngtrongviệcbiếnMarlboro,mộtloạithuốcládànhchophụnữítngườibiết,trởthànhmộtnhãnhiệuđượcưachuộngvớibiểutượngchàngcaobồitrênvỏbao.Thứhai,PhilipMorriscómộtmụctiêuđểphấnđấu.

Từmộtvịtríkhiêmtốn,PhilipMorrisđặtramộtmụctiêuđầythamvọng:trởthànhmộtGeneralMotorscủangànhsảnxuấtthuốclá188(vàonhữngnăm1960,mụctiêunàycũngđồngnghĩavớiviệctrởthànhnhàsảnxuấtthuốcláhàngđầuthếgiới).Côngtyquyếttâmđạtđếnmụctiêunày,từtừvươnlêntừhạngsáu,dầndầnquamặtcảR.J.Reynoldsởvịtrísốmột.Trongcùngthờiđó,R.J.Reynoldstỏraùlì,chậmchạp,khôngcómộtmụctiêurõràngvànăngđộngnàongoàiviệccốđemlạilợinhuậncaohơnchocáccổđôngmàthôi.

DĩnhiênPhilipMorriscónhiềuđộnglựchơnđốithủcủahọ,vìhọnhưDavidđangcốđươngđầuvớiGoliath!Tậtđổ,đánhbạiđượcmộtngườikhổnglồrõrànglàthúvịvàhấpdẫnhơnnhiềusovớiviệcchỉcốduytrìvịtríhàngđầu!NhưngcósựthậtkhôngthểchốicãilàtrongtổngcộngnămcôngtysảnxuấtthuộclánganghàngvớiPhilipMorrishồiđó,chỉcóhọlàđủtựtinđặtravàđạtđượcmụctiêuhạnốcaođốithủsốmộtvàtrởthànhkẻdẫnđầuthịtrườngmàthôi.Từvịtríthứsáumàđặtramụctiêutươngtựrõrànglàthiếukhônngoan,nếukhôngmuốnnóilàngungốc,nếuxéttheonhữngsuyluậnvềkếhoạchchiếnlượcthôngthường.Chúngtôithường

dùngtrườnghợpcủaPhilipMorris(dĩnhiênlàgiấutênthậtcủacôngty)đưarachocáchọcviênMBAtrongmônlậpkếhoạchchiếnlược.Hầunhưkhôngcóhọcviênnàochorằngcôngtynàynêntheođuổimộtmụctiêunhưvậy,tráilạicôngtynêncốgiữvữngthịphầncủahọthìhơn.RõrànglàPhilipMorriscóthểđãsailầmkhitheođuổimụctiêuđó,họcóthểđãrơivàoquênlãngvàkhôngxuấthiệntrongcuốnsáchnày.SongcũngchắcchắnkhôngkémrằngnếucôngtyPhilipMorrisedèvàbằnglòngvớithịphầnnhỏbécủamình,khôngdámtháchthứccácđốithủhàngđầu,thìchúngtôicũngđãkhôngviếtvềhọtrongcuốnsáchcủachúngtôi.

TrongtrườnghợpcủaPhilipMorris,BHAGhếtsứcliềulĩnhvàđầythamvọng.Khilựachọnmộtmụctiêunhưvậy,lýtrívànhữngsuyluậnthôngthườngcóthểnói“Điềuđólàkhôngthểđược”,nhưngkhátvọngthànhcôngsẽthôithúcbạn“Chúngtatintưởngchúngtasẽlàmđượcđiềuđó!”.Mộtlầnnữaxinnhấnmạnh:đâykhôngphảilàmộtmụctiêuđơnthuần,màlàmộtmụctiêutolớn,thamvọng,đầykhókhănvàtháchthức.

MộtvídụnUa.vàonăm1907,nhàkinhdoanhxehơiHenryFord(khiđó43tuổi)đãthúcgiụccôngtytiếnvềphíatrướcvớimụctiêu“Dânchủhóaxehơi”.Fordtuyênbố:

Phảisảnxuấtraloạixehơichođạichúng...Giácủaloạixehơinàyphảiđủthấpđểbấtkỳaivớiđồnglươngvừaphảicũngđủtiềnmuavàsửdụngnócùngvớigiađình.Aicũngcóthểcómộtxehơinhưthế.Vàtrêncácxalộcủachúngta,xengựasẽbiếnmất,nhườngchỗchoxehơi...189

Vàothờiđiểmnày,thịtrườngxehơicònlàmộtthịtrườngmớimẻchưacócôngtynàonổilênnhưlàsốmột,vàvới15%thịphần,Fordchỉlàmộttrongsốhơn30côngtyđangphảicạnhtranhquyếthệtđểgiànhđượcchỗđứngcủamình.ThamvọngtolớnđãkhiếntoànbộđộithiếtkếcủaFordlàmviệcđiêncuồng,hầunhưhômnàocũnglàmviệctới10-11giờđêm.190CharlesSorenson,mộtthànhviêncủađộithiếtkế,nhớlại:“CónhữnglúcôngFordvàtôilàmviệcliêntục42tiếngđồnghồkhôngnghỉ”.

Cùngthờigianđó,GeneralMotors(côngtysosánhvớiFordtrongnghiêncứunày)khôngphảnứnggìrõrệtkhithịphầngiảmtừ20%xuốngcòn10%,cònFordmauchóngleolênvịtríhàngđầutrongngànhxehơi.

Tuynhiên,điềukhôihàisauđólàkhiFordđãđạtđượcmụctiêuđềra(dânchủhóaxehơi),họlạitrởnêntựmãn,khôngđặtcácmụctiêumới,vìvậymàchỉnhìnđốithủ(GeneralMotors)đặtravàcũngđạtđượcmụctiêutham

vọngkhôngkém:vượtquaFord.Chúngtôinhấnmạnh:BHAGchỉcótácdụngđốivớitổchứcmộtkhinóchưađạtđượcBHAGđó.FordđãphảigánhchịuhậuquảtừtháiđộtựbằnglòngvớicácthànhquảđạtđượckhiđãhoànthànhBHAGmàchưađưaraBHAGmới.(NếutổchứccủabạnđangphấnđấutheođuổimộtBHAGnàođó,bạncũngnêndànhthờigiansuynghĩvềnhữngBHAGkếtiếpmộtkhiđãđạtđượcBHAGtronghiệntại.Tươngtựnhưvậy,nếuthấytổchứccódấuhiệu“mỏimệt”,cầnđặtcâuhỏi:PhảichăngtổchứcđãđạtBHAGvàchưađềranhữngmụctiêu,nhiệmvụmớithaythếmụctiêucũ?)

Hãyxemxétmộtvídụkhácvềsựliềulĩnhcủamộtcôngtynhỏ,mớithànhlập.Cuốinhữngnăm1950,TokyoTsushinKogyo-mộtcôngtynhỏvàkhôngmấyaibiếttớingoàiNhậtBản-thựchiệnmộtbướcđimangtínhđộtphá:ĐổitênthànhSonyCorporation.Ngânhàngcủacôngtyđãphảnđối:“CácôngđãmấtmườinămđểtạotêntuổicủaTokyoTsushinKogyotrongngànhnày,naysaolạithựchiệnmộtthayđổingớngẩnnhưvậy?”AkioMorita-ngườilãnhđạoSony-đãtrảlờimộtcáchđơngiảnrằngcáitênmớisẽgiúpcôngtypháttriểnratoàncầu,trongkhitêncũrấtkhóđọcđốivớingườinướcngoài.191

Cóthểbạnnghĩrằngsựthayđổinàychẳngcógìtotátvàliềulĩnh,sớmmuộncáccôngtyvừavànhỏđềuhướngtớithịtrườngnướcngoài,vàsuychocùngđâycũngchỉlàviệcđổimộtcáitênmàthôi.NhưnghãylắngnghelýgiảicủaAkioMorita,quađóbạnsẽthấytiềmẩnmộtmụctiêuvôcùngtolớn:

Dùcôngtychúngtôivẫncònnhỏbé,vàchúngtôicoiNhậtBảnlàmộtthịtrườngrộnglớnvàđầytiềmnăng...mộtđiềurõrànglànếuchúngtôikhôngđặtramụctiêuhướngđếncácthịtrườngngoàinước,côngtysẽkhôngpháttriểnđếnmứcmàIbukavàtôimongđợi.ChúngtôimuốnthayđổihìnhảnhnghèonànvềchấtlượngcácsảnphẩmNhậtBảntrongconmắttoànthếgiới.

Vàothậpniên1950,cụmtừ“sảnxuấttạiNhậtBản”(MadeinJapan)cónghĩalà“rẻ,chấtlượngkém”.CáctàiliệutìmthấytạiSonychophépchúngtôikếtluậnrằngcôngtySonykhôngchỉtìmkiếmthànhcôngcủachínhhọmàcònmuốntrởthànhmộtcôngtyđượcbiếttớinhiềunhấtdoviệclàmthayđổihìnhảnhvềchấtlượngnghèonàncủacácsảnphẩmhàngtiêudùngNhậtBản.vớimộtcôngtycóchưatới1.000nhâncôngvàhoàntoànchưahiệndiệntạithịtrườngnướcngoài,đâykhônghềlàmộtthamvọngtầmthườngchútnào!

ĐâykhôngphảilàvídụđầutiênvềBHAGtronglịchsửSony.Vídụ,hồi1952,họđãsửdụngđộingũnhânviênkỹthuậtítỏicủacôngtyvàoviệctheođuổimột“nhiệmvụbấtkhảthi”:tìmcáchsảnxuấtradiobỏtúi,vớikíchcỡnhỏđủbỏtrongtúiáosơ-mi.Ngàynaychúngtacóthểcoiradiobỏtúilàmộtđiềugìđórấtbìnhthường,songvàothờigianđóradiocònhoạtđộngphụthuộcvàocácốngchânkhông,chínhvìlẽđósảnxuấtmộtloạiradiocỡnhỏđòihỏirấtnhiềunỗlực,thửnghiệmvànhữngcảitiếntolớn.Lúcđócôngnghệbándẫnhãycònchưađượcápdụngtrongsảnxuấtradiotrêntoànthếgiới.

“Hãynghiêncứuvềviệcứngdụngbándẫnvàoradio,dùcókhókhănđếnđâuđinUa-MasaruIbukatuyênbố-Tôitinchắclàchúngtasẽsảnxuấtđượcradiobándẫn”.

KhiIbukađemýtưởngcanđảmđóhỏimộtchuyêngia,ngườikiađãtrảlời,“Radiobándẫnư,ôngcóchắckhông?NgaycảởMỹngườitacũngchỉmớisửdụngbándẫnchocácmụctiêuquốcphòng,nơimàtiềnbạckhônglàvấnđề.

Ngaycảnếunhưôngcóthểsảnxuấtramộtsảnphẩmtiêudùngvớibándẫn,thìliệuaicóđủtiềnđểmuanó?”

“Đólàđiềumọingườiđềunghĩ”,Ibukatrảlời.“Ngườitachorằngbándẫnkhôngthểtồntạiđượctrongthươngmại...điềuđókhiếncôngviệccủachúngtôingàycàngtrởnênthúvịhơn”.Thậtsựra,cáckỹsưSonyrấthàohứngvớiýtưởnglàmmộtđiềugìđóliềulĩnhvàdạidột,thậmchíkhôngtưởngtrongconmắtnhUngngườibênngoàicôngty.

Vàcuốicùng,Sonyđãhoànthànhmụctiêuđó,biếnradiobỏtúithànhmộtsảnphẩmtrànngậpthịtrườngthếgiới.NỗlựcđócũngđemlạigiảiNobelchomộtnhàkhoahọccủaSonyvớinhữngcốnghiếnmangtínhđộtphátrongcôngnghệbándẫn.

Wal-MartcũngcónhữngBHAGtươngtự,bắtđầutừnhữnggianhàngđầutiêncủaSamWaltonhồi1945,khimàmụcđíchlúcđócủaôngtachỉlà“làmchocửahàngnhỏnàytrởthànhcửahàngtốtnhất,cólợinhuậncaonhấttrongkhuvựcArkansastrongvòngnămnămtới”.193Mụctiêunàyđòihỏiphảităngdoanhsốbánhànghơnbalần,từ72.000đôla/nămlên250.000đôla/năm.MụctiêuđóSamWaltonđãđạtđược,vàcáccửahàngcủaôngđãtrởthànhcáccửahànglớnnhất,cólờinhấtkhôngchỉtrongvùngArkansasmàcòntrongcảnămtiểubanglâncậnnUa.

Waltontiếptụcđềracácmụctiêuđầytháchthức,tươngtựchocôngty,từthậpkỷnàyquathậpkỷsau.vàonăm1977,mụctiêuđặtralàtrởthànhmộtcôngtytrịgiá1tỷđôlasaubốnnăm(nghĩalàtăngtrưởnghơngấpđôivềquymôsovớihiệntại).194Khôngdừnglạiởđó,Wal-Marttiếptụcđilên,chinhphụcnhữngđỉnhcaomới.Năm1990,tăngdoanhsốbánhàng60%chomỗifootvuôngvàonăm2000.Saukhichúngtôiđưanhữngthôngtinnàyvàomộtbàiviếthồiđó,chúngtôinhậnđượcláthưsautừmộtgiámđốccủaWal-Mart:

10-1-1992

CácôngđãđúngkhiviếtrằngSamWaltonđãđềranhữngmụctiêutănggấpđôilượngcửahàngvàtăngdoanhsốbánhànglên60%trênmỗifootvuôngvàonămtàichính2000.

Điềuquantrọnghơn-màlạibịbỏquên-làviệcôngtađãđặtramụctiêucụthể125tỷđôla.Lúcđó,côngtybấnlẻhàngđầuthếgiớiđạtdoanhsố30tỷđôla.Cuốitháng1-1991,Wal-Martđạt32,6tỷđôlavàtrởthànhnhàbấnlẻhàngđầuởMỹvàtoànthếgiới.Tậpđoànduynhấttrênthếgiớicóthểđạtdoanhsố125tỷđôlalàGeneralMotors.

TôilàmộttrongnhữnggiámđốccủaWal-Marttừ1980vàhoàntoàntinrằngmụctiêumàSamWaltonđềrasẽđượchoànthành.Nếuaiđónghĩmụctiêuhồinăm1977làquáliềulĩnh,thìngườiđósẽthựcsựkhiếpsợtrướcmụctiêuhiệntạicủachúngtôi.

Trântrọng,

RobertKahn

TưvấnquảntrịvàgiámđốcWal-Mart”

Đó,đóchínhlàBHAG!

Camkêtvàrủiro

Khôngchỉcósựhiệndiệncủamụctiêumàcòncầncómứcđộcamkếtthựchiệnmụctiêuđó,thìmớicótácdụngthúcđẩysựtiếnbộ.KhôngthểcoimộtmụctiêunàođólàBHAGnếucôngtykhôngcómứcđộcamkếtrấtcaođốivớimụctiêuđó.vídụ,sảnxuấtmáybay747cóthểđãlàmộtmụctiêutolớnvàtháchthức.Nhưngchínhcamkết“sảnxuấtloạimáybaynàydùphảisửdụngtoànbộnguồnlựccủacôngty”mớibiếnnóthànhmộtBHAGthật

sự.ThựctếlàđầunhUngnăm1970,khidoanhsốbáncủamáybay747thấphơndựđoán,Boeingđãgặpkhókhănnghiêmtrọng.Trongbanăm1969-1971,Boeingsathải86.000côngnhân,tứclà60%tổngsốlaođộngcủahọ.195TrongnhUngngàyvôvànkhókhănđó,aiđóđãdựngmộtbảngđiệngầnInterstate5ởSeattletrênđóghidòngchU:

NgườicuốicùngrờikhỏiSeattle,xinvuilòngtắtđèn!

Bâygiờthìaicũngđồngýrằng747làloạimáybayphảnlựccỡlớnđứnghàngđầutrongngànhhàngkhông,nhưngvàonhUngnăm1960thìđiềuđókhônghẳnlànhưvậy.Tuynhiên,Boeingsẵnsàngchấpnhậnrủiro,vàcảnhUngmấtmát.Nếuchỉmuốnđiềugìđódễdàng,thìcôngtysẽkhôngbaogiờcóthểpháttriểnđược.

MộtvídụkháccóthểxemxétlàcôngtyWaltDisney,mộtcôngtyluônhướngđếnnhUngmụctiêucựckỳtháchthức,liềulĩnhnhằmtạorasựtiếnbộvượtbậc.Vào1934,WaltDisneyhướngđếnmộtviệcchưaailàmtronggiớiđiệnảnhlúcbâygiờ:sảnxuấtthànhcôngmộtbộphimhoạthìnhdài.VớiviệclàmphimBạchTuyếtvàbảychúlùn,WaltDisneyđãtậptrungmọinguồnlựccủacôngty,bấtchấpnhữngcảnhbáocủacácđồngnghiệptrongngànhkinhdoanhnày.vàôngtađãthànhcông.Haithậpkỷsau,sauhàngloạtphimhoạthìnhdàinUanhưPinocchio,FantasiavàBambi,Disneytiếptụctheođuổimộtcamkếtrấtliềulĩnh:xâydựngmộtloạicôngviêngiảitríhoàntoànmớimẻ,màsaunàychúngtađềubiếtlàDisneyland.Đốnnhữngnăm1960,DisneylặplạiđiềuđómộtlầnnUatronggiấcmơcuốiđờicủaôngta:xâydựngtrungtâmEPCOTởFlorida.196NgườiemcủaWaltDisney,Roy,tiếptụctheođuổinhữngcamkếtấy,theolờiôngMichaelEisnernhưsau:

ÔngtathựcsựdànhcảcuộcđờiđểthựchiệnướcmơtạoramộtthếgiớiDisneycủangườianh.Ôngtakhôngnghỉhưu,ôngtatruyềncảmhứngchocôngviênbằngchấtlượngDisney,theodõidựánchođếnkhihoàntất,tựmìnhcắtbăngkhánhthành.Ôngđãquađờihaithángsausựkiệnlongtrọngđó.197

Ngượclại,hãngColumbiaPictureshầunhưkhôngcónhữngquyếtđịnhcótầmnhìnxa,mạnhmẽvàchấpnhậnrủiro.Vàonhữngnăm1950và1960,họcólàmđượcvàiphimkhá,songrõrànglàcôngtykhônghềsẵnsàngchonhữngcamkếthướngtớitươnglai.TronglúcDisneydấnthânvàoEPCOT,Columbiađượcđiềuhànhbởinhữngngườiluôntựcoimìnhlànhữngnhàđầutưthuầntúy,chứkhôngphảilànhữngnhàquảnlý.198Cuốicùng,vào

đầuthậpkỷ1980,Columbiađãbịmualại.CònDisney,saukhiđánhbạicácđốithủcạnhtranhthùđịch,côngtynàyđãpháttriểntrởlại,tiếptụctheođuổicáccamkếtmới,nhưJapanDisneyvàEuroDisney.

GiốngnhưDisney,côngtyIBMcũngvượttrộisovớiđốithủBurroughsởnhữngbướcngoặtkhókhăntronglịchsửvớinhUngcamkếtrõràng,đôikhiliềulĩnh,hướngtớinhữngmụctiêuđầytháchthức.Đê’đạtđượcBHAGđãđềra,IBMđãtheođuổimộtvụđầutư“đượcăncả,ngãvềkhông”.KhisảnxuấtmộtloạimáyvitínhmớimangtêngọiIBM360.Vàothờiđiểmđó,dựánnàylàdựánđầutưlớnnhấtcủatưnhân,nóđòihỏisốvốnbỏranhiềuhơncảdựánManhattannghiêncứusảnxuấtbomnguyêntửcủaHoaKỳ.TạpchíFortunecoiđâylàcanhbạc5tỷđôlacủaIBM-mộtcanhbạclớnnhấttronggiớikinhdoanhtrongthờigianvừaqua.Tronggiaiđoạngiớithiệusảnphẩmnày,danhsáchchiphíchocáccôngviệcđanglàmcủaIBMđãlêntới600triệuđôla,vàcôngtyđãgầnnhưphảiviệntớicáckhoảnvaynợnóngđểcóthểtrảlươngchonhânviên.HơnnUa,chínhsảnphẩm360nàysẽkhiếnhầuhếtcácdâychuyềnsảnphẩmhiệntạicủacôngtytrởnênlỗithời.Khithôngbáorộngrãichodưluậnvềsảnphẩmmới,nhucầucủakháchhàngđốivớicácsảnphẩmhiệntạicủaIBMlậptứckhôngcònnUa,vànhưthếcôngtyđãthựcsự...khôngcóđườnglui!CũngtheotạpchíFortune“điềunàytươngtựnhưviệchãngGeneralMotorsloạibỏhoàntoàncáckiểuxecủahọvàđưaramộtloạtmẫumãmớivớiđộngcơvànhiênliệuhoàntoànmới”.199TomWatson(con),viết:

KhôngcónhiềucơhộichonhUngsailầm.Đâylàquyếtđịnhlớnnhất,rủironhấtmàtôitừnggặp,vàtôiđãphảivấtvảsuynghĩvềnóhàngtuầnliền.Nhưngtựtrongsâuthẳmlòngmình,tôitinrằngkhôngcógìIBMkhôngthểlàmđược.200

CóđiềukhôihàilàBurroughs(côngtysosánhvớiIBM)vốncólợithếvềcôngnghệhơnsovớiIBMtronglĩnhvựcnày.Tuynhiên,vàolúccầnđưaraquyếtđịnhchiếnlược,Burroughslạichọnphongcáchbảothủ,tậptrungvàocácdâychuyềnsảnxuấtmáytínhdànhchokếtoán,vàthếlàBurroughsđãbịIBMquamặt,chiếmhếtthịphần.Khinhắclạithờigiannày,ChủtịchcủaBurroughslúcđó,RayMacDonald,đãnói,“Trongkhoảngthờigian1964-1966,chúngtôitậptrungcácnỗlựcvàoviệctănglợinhuận.Sựràngbuộcđốivớicácchươngtrìnhmáytínhchỉlàtạmthời,vànguyênnhânchỉlàbởichúngtôicầntăngthunhậpngaylậptức”.201

MộtlầnnUa,nhưđãtrìnhbàyvềtưtưởngcốtlõi,ởđâychúngtalạithấyrõtầmnhìnxa,hoàibãocủamộtcôngtythểhiệnởviệccoilợinhuậnkhông

phảilàmụctiêutrênhếtcủakinhdoanh.IBMphấnđấusảnxuấtsảnphẩmmáyvitính360khôngphảichỉlàđểkiếmlợinhuận,màbởivì...đóchínhlàIBM.Tuynhiên,điềuđókhôngphảiluônluônlànhưvậy.

Hãyquayvênăm1924,khiđócôngtyCTR(ComputingTabulatingRecordingCompany)mớichỉlàmộttrongsốhàngtrămcôngtycỡvừa,đangvậtlộntrênthịtrườngđểtìmkiếmthịphần.Banămtrướcđó,côngtyđãgầnnhưphásảnnếukhôngcónhữngkhoảnvaylớnvàkịpthời.202Côngtylúcđóchủyếukinhdoanhcácsảnphẩmđồnghồvàcân,vớivỏnvẹn52nhânviênkinhdoanh.203NhưngThomasJ.Watson(cha),khônghềthíchthúvớiviễncảnhmộtcôngtyCTRởmứcđộtầmtầmnhưvậy,ôngtamuốncôngtypháttriểnnhiềuhơnnữa,đạtmứcđộmộtcôngtytoàncầu,vàdođóôngquyếtđịnhđổitêncôngty.Ngàynay,ngườitakhôngnghĩnhiềuvềcáitênđầyđủInternationalBusinessMachinescủaIBMnhưngvàonăm1924,cáitênđócóvẻngớngẩnvàlốbịch.ThomasJ.Watson(con)hồitưởnglại:

Chatôiđilàmvề,ômmẹtôivàtựhàothôngbáokểtừbâygiờCTRsẽmangcáitênIBM.Túcđótôiđứngởcửaphòngkháchvàthầmnghĩ‘Mộtcôngtynhỏthếnàymà...’.ChắchẳnchađãphảihìnhdungtrongđầuhìnhảnhcủamộtIBMtrongtươnglai,chứcònhiệntạithìcôngtymàôngđangđiềuhànhchỉgồmtoànnhữngngườibáncácloạimáyxaycà-phêvàcânởcửahàngthịt!

Tựthânviệcđổitênthìkhôngcógìlàtáobạo.Nhưngtuyênbốlàmộtcôngtyquốctếsảnxuấtcácloạimáykinhdoanh-InternationalBusinessMachinesCorporationvàonăm1924mộtcáchthậtsựthìrõrànglàtáobạo,thamvọngvàliềulĩnh.(Xinlưuý,mãiđếnnăm1953Burroughsvẫncònmangtên“BurroughsAddingMachineCompany”,vàchúngtôicólýdođểnghingờrằngcáitênnàycóảnhhưởngđếnsuynghĩcủanhânviêncủaBurroughsvềtươnglaicôngtycũngnhưcáicáchmàcáitênIBMảnhhưởnglênnhUngngườilàmviệcởđó).

Ngaycảmộtcôngtycótiếnglàbảothủ-P&G-cũngđịnhkỳsửdụngcácBHAG.vídụ,năm1919,P&Gđặtmụctiêutạoviệclàmổnđịnhchonhânviênbằngviệcthayđổihoàntoànhệthốngphânphối,bỏquacácnhàbánsỉ,vàtiếpxúctrựctiếpvớinhUngngườibánlẻ(cácnhàbánbuônthườngđặthàngvớisốlượnglớn,sauđó-nhưmộtconrắntiêuhóaconmồicủanó-họnằmimhàngthángtrời,vìthếluônđặtP&Gvàotìnhtrạngbấpbênh:khithìcóđơnhàngvàphảithuêthêmnhâncông,lúcthìếẩmvàphảisathảibớtngườilaođộng).OscarSchisgall,trongcuốnsáchHướngtớingàymai:SựpháttriểnởP&Gđãkểlạicuộctranhluậntrongnộibộcôngtyvềmụctiêu

nhưsau:

“Nếulàmvậy,sốtàikhoảncủachúngtasẽtăngtừ20.000lên400.000-cácnhânviênkếtoánphànnàn-cácôngcóbiếtchiphíkếtoánsẽđộilênbaonhiêukhông?”

“Chúngtaphảimởthêmhàngtrămcửahàngtrênkhắpđấtnước-đólàýkiếncủabênphânphối-chúngtasẽphảithuêcáccôngtyxetảitrêntoànquốcđểchởsảnphẩmđếncáccửahàngbánlẻ”.Mộtsốnhàquảnlýnêuýkiến,“LiệucácnhàbánbuônbịtướcmấtviệckinhdoanhvớiP&Gcótrởnêngiậndữvàquyếtđịnhtẩychaykhôngbuônbánvớinhữngngườibánlẻnàotrựctiếplàmănvớicôngtyhaykhông?Nếuvậy,côngtysẽbịthiệt”.

“Bằngcáchnàochúngtacóthểxâydựngđượcmộtđộingũnhânviênkinhdoanhđủlớnđểcóthểtiếpcậnmọicửahàngtrêntoànquốc?Độingũnhânviênkinhdoanhkhiđócókhicònđônghơncả...quânlựcHoaKỳ”-đólàýkiếncủaPhòngkinhdoanh.

ChủtịchP&Glúcđó,RichardDeupreetintưởngvàokhảnăngvượtquakhókhăncủacôngty,đồngthờiôngtachorằngmụctiêutạoracôngănviệclàmổnđịnhhoàntoànxứngđángđểcôngtychấpnhậnrủirovàtháchthức.(NiềmtinnàyphầnnàodựatrênmộtthửnghiệmthànhcôngcủacôngtykhitiếnhànhphânphốitrựctiếpchongườibánlẻtạiNewEngland).P&Gtheođuổiýtưởngtrênvàsuynghĩracáchbiếnnóthànhhiệnthực.Đốnnăm1923,mụctiêuđặtrađãhoànthành.Mộtbàibáolúcđóviết:

Vàongày1-8-1923,côngtyP&Gđưaramộtthôngbáogâyramộtsựquantâmđặcbiệtđốivớigiớilaođộngvàgiớicôngnghiệp.Đólàlờiđảmbảovềcôngănviệclàmổnđịnhchocácnhânviêntạicácvănphòngvànhàmáycủacôngtytại30thànhphốcủanướcMỹ.LầnđầutiêntronglịchsửcôngnghiệpMỹ,hàngngàncôngnhânởmộttrongnhữngtậpđoànhàngđầuđấtnướcđượcđảmbảocócôngănviệclàmổnđịnhsuốtcảnăm,bấtkểnhữngsuythoáithờivụcủakinhdoanh.

Duepreeđãgiảithíchvàmôtảcamkếtnàynhưsau:

Chúngtôimuốnbiếncáikhôngthể,khôngthựctếthànhcáicóthể,cáithựctế-miễnlàđiềuđóthựcsựđúngđắn.Hãylàmđiềugìbạncảmthấylàđúng,vànếucógặpkhókhăn,hãychấpnhậnmạohiểmđể‘đitớicùng’.

Colgate,ngượclại,trongsuốtlịchsửcủamìnhluôntỏraítsángkiến,ítquantâmtheođuổicácdựánmớimẻvàtháchthứchơnsovớiP&G.Còn

riêngđốivớiviệcphânphốisảnphẩmtrựctiếpchocácnhàbánlẻ,dườngnhưColgateluônđisauP&Gmộtbước,phảnứngcủahọlàtheokiểuăntheo,tứclàluônbịdẫndắtbởingườilãnhđạothịtrường.(ChúngtôisẽphântíchrõhơnvềmốitươngphảngiUahaicôngtynàyởchươngsau).

Phẩmchất“dámvuốtrâuhùm”

Mộtthànhviêncủanhómnghiêncứucủachúngtôinhậnthấyrằngcáccôngtyhàngđầucósựtựtinrấtcao,đôikhidườngnhưtháiquá-mộtvẻtựtinkhángạomạnvàtháchthứctấtcả.Chúngtôicoiđâylàmộtphẩmchấtrấtriêngcủanhómcôngtynày,cóthểnóimộtcáchhìnhảnhlàphẩmchất“dámvuốtrâuhùm”.

ĐặtramộtBHAGrõràngđỏihỏimộtsựtựtinđếnmứcvôlý,hayvượtquanhữngsuylýthôngthường.CamkếttheođuổiviệcsảnxuấtBoeing707và747rõrànglàkhônghợplýnếusuynghĩmộtcáchthôngthường.Mộtcôngtykhiêmtốn,vớinhữngsảnphẩmkhiêmtốnnhưCTRrõrànglàhếtsức...thiếukhiêmtốnkhituyênbốđổithànhInternationalBusinessMachinesCorporation.Tươngtựnhưvậy,việcxâydựngDisneylandlàthiếucẩntrọng,việctuyếnbố“dânchủhóaxehơi”làngôngcuồng,quyếttâmsoánngôicủaR.J.ReynoldscủaPhilipMorristhiếuthựctế,vàtrongconmắtcủathếgiớidườngnhưlàlốbịchv.v...Nhưvậy,rõràngởđâycómộtnghịchlýđiênrồtồntạibêntrongcáccôngtyhàngđầu.

CácBHAGtrôngcóvẻtáobạotrongconmắtngườingoàicuộchơnlàđốivớinhữngngườibêntrongcôngty.Khiquyếtđịnh“vuốtrâuhùm”,cáccôngtyhàngđầukhônghềthấyhànhđộngđólàliềulĩnhhayquáđấng.Chỉđơngiảnlàhọquyếttâmlàmbằngđượcnhữnggìhọđãđềra.

Hãythửhêntưởngtớicôngviệcleonúi.Bạnhãynhìnmộtnhàleonúiđangchênhvênhtrênmộtnúiđákhôngcódâyantoàn-nếutuộtdây,anhtasẽrơixuốngvàcóthểchết.Đốivớinhữngaiquansátcảnhnày,conngườikiacóvẻliềulĩnh,tìmkiếmsựrủiromộtcáchdạidột.Nhưngbạnnghĩthếnàonếungườileonúibiếtrằnganhtađanglàmmộtviệc“khảthi”,anhtatintưởngrằngvớisựtậpluyệnvàtậptrungthíchhợp,anhtasẽleođượcngọnnúiđó.Rõrànglàviệcbiếtrằngnếutuộttaylàchếtđãkíchthíchsựquantâmcủaanhta,songanhrarấttựtinvàokhảnăngcủamình.KhilậpracácBHAG,cáccôngtycũngcónhữngsuynghĩrấtgiốngngườileonúitrongvídụtrên.

MỤCTIÊU,CHỨKHÔNGPHẢINGƯỜILÃNHĐẠO(TẠORAĐỒNGHỒ,CHỨKHÔNGCHỈBÁOGIỜ)

Chúngtôimuốnnhấnmạnhrằngcơchếchủchốtởđâyhoàntoànkhôngphảilàmộtsựlãnhđạotàiba.Trongvídụvềviệccốđưangườilênmặttrăng,khôngaiphủnhậnvaitròlãnhđạoxuấtsắc,cũngnhưnhữngýtưởngtáobạovàquyếtđoáncủaTổngthốngKennedy.Ôngrấtxứngđángđượccangợivìtấtcảnhữngđiềuđó.Tuynhiên,yếutốlãnhđạođókhôngphảilàyếutốchủđạođểthúcđẩysựtiếnbộ.SaukhiKennedychếtnăm1963,phảichăngnhiệmvụnóitrêntrởnênkémhấpdẫn,bịtrìhoãn,khôngcòngâyđượcsựquantâmnữa?Hoàntoànkhông!Chínhvẻđẹpcủasứmệnhcaocảnàycókhảnăngkíchthíchtấtcảmọingườicốnghiếnchonó,dùTổngthốngnướcMỹcólàaiđinữa.Chínhbảnthânmụctiêulàcơchếmangtínhthúcđẩy,làđộnglựclớnnhất.

Hoặc,hãytrởlạivớiláthưmàRobertKahn(mộtgiámđốccủaWal-Mart)gửichochúngtôi.Khiôngtaviếtláthưnày(10-1-1992)SamWaltonđangởtrongngàycuốicùngcủađờimình(ôngtachếtngày5-4-1992vìungthưxương).Nhưcácbạncóthểthấy,dùsứckhỏeSamWaltonđangsuysụp,R.Kahnvẫnbàytỏ“sựtintưởngtuyệtđối”vàokhảnănghoànthànhmụctiêucủaWal-Mart.ĐiềurõràngởđâylàngaycảkhiSamWaltonkhôngcònnữa,mụctiêuđầythamvọngcủacôngtyvẫntiếptụcthúcđẩy,cuốnhútnỗlựccủamọingười-nhưmộtthanhnamchâmhútsắt-tiếnlênhoànthànhmụctiêuđó.vớiviệcđềramộtBHAG,Waltonđãđểlạisaulưngôngtamộtcơchếthậtsựhữuhiệunhằmthúcđẩysựtiếnbộ.Tựthânmụctiêuđóđãvượtlêntrênbấtkỳngườilãnhđạonào.

TrườnghợpBoeingcũngđưatớinhữngkếtquảtươngtự.RõràngWilliamAllencóvaitròchủchốttrongcamkếtcủacôngtysảnxuấtloạimáybay747,songchínhmụctiêutolớnmớilàđộnglực,lànguồncảmhứngchomọisựcốgắngsauđó,chứkhôngphảilàWilliamAllen.NgườikếnhiệmT.A.Wilson,ChủtịchvàTổnggiámđốccôngtytừ1968,khimàdựán747cònđangthựchiện,đồngthờicôngtyđanggặpkhókhănnghiêmtrọngdodoanhsốbánloạimáybaynàylàkháthấptronggiaiđoạnđầu.Tuynhiên,BoeingđãkhônghềsuyyếusaukhiAllenvềhưu.Hãynhớlại,côngtynàyđãápdụngnhUngcơchếđểthúcđẩysựtăngtrưởngtrướcthờikỳcủaAllen(vídụ:cácloạimáybayP-26,B-17,v.v...)vàsauđó(việchoàntất747,sauđólà757,và767).CáccamkếtlặpđilặplạiđốivớiviệchoànthànhcácBHAGchínhlàcơchếquantrọnghàngđầu,làmộtbộphậncủachiếc“đồnghồ”Boeing,vốnđãtrảiquasáuthếhệlãnhđạotínhđếnngàyhômnay.

Trongkhiđó,việcMcDonnellDouglaschậmchânhơnBoeingphầnlớnhênquanđếnphongcáchlãnhđạocủaJamesMcDonnell.MộtbàibáotrênBusinessWeekvềMcDonnellDouglashồi1978cótựađềNơiphongcách

quảnlýquyếtđịnhchiếnlượcđãchỉrõphongcáchcủa“NgàiMac”-thậntrọngvàbảothủ-đãhìnhthànhnêncácchiếnlượckinhdoanhmàkhônghềđưarathảoluậnnhưthếnào.ởBoeing,dùvớibấtkỳnhàlãnhđạonàothìviệccamkếttheođuổinhữngdựántolớn,tháchthứcvẫnlàđặcđiểmcủacôngty.CònởMcDonnellDouglas,phongcáchbảothủ,khôngchấpnhậnrủirochỉđơnthuầnlàtínhcáchlãnhđạocôngtylúcđó.Rõràng,ởBoeinglà“tạorađồnghồ”,cònởMcDonnellDouglaslà“báogiờ”màthôi.

SonycũngbiếncácBHAGthànhmộtđiềugìđóđượcthểchếhóa-mộtphongcáchsốngcủacôngty.NickLyons,ngườibỏcôngnghiêncứutỉmỉhoạtđộngquảnlýtạiSony,khiviếtcuốnsáchTầmnhìnSonyđãviết“Mụctiêu.Đólàtừtôinghelặpđilặplại-bằngtiếngAnh-ởcôngtynày”.TiếnsĩMakatoKikuchi,giámđốcnghiêncứucủaSonyvàogiUathậpniên1970,nóivớiLyonsvềtầmquantrọngcủaquátrìnhđónhưsau:

NhiềungườiđồnrằngSonyđãdànhmộtphầnlớnhơntrongdoanhsốđểđầutưvàonghiêncứusovớicáccôngtykhác,songkhôngđơngiảnchỉlànhưvậy...SựkhácbiệtgiUaSonyvớicáccôngtyNhậtBảnkháckhôngnằmởtrìnhđộcôngnghệ,nănglựccủacáckỹsư,haysốngânsáchdànhchoviệcnghiêncứuvàpháttriển(vàokhoảng5%doanhsố).Không,sựkhácbiệtnằmởsựthiếtlậpcáccôngtácnghiêncứucóđịnhhướngmụctiêu,cùngvớinhUngmụctiêuthíchhợp.Rấtnhiềucôngtyđểcácnhànghiêncứucủahọhoàntoàntựdo.Sonykhônglàmnhưvậy.Chúngtôixáclậpcácmụctiêurõràngvàcụthể,sauđólậpracácnhómcôngtácđểhoànthànhcôngviệcđó.Ibukađãdạychúngtôirăngmộtkhiđãcónhữngcamkếthướngtớimụctiêuthìkhôngbaogiờđượcbỏcuộc,đầuhàng.Tinhthầnđóảnhhưởngđếnmọicôngtácnghiêncứu-pháttriểntạiSony.

BHAGvàtìnhtrạngtrìtrệsaukhingườilãnhđạorađi

Rấtnhiềutổchứcgặpkhókhăntrongviệctiếptụcduytrìđộnglựcphấnđấusaugiaiđoạncủanhữngngườilãnhđạotàinăngvànhiệthuyết(thôngthườnglàngườisánglập).Rấtnhiềucôngtysosánhmàchúngtôinghiêncứuxuấthiệntìnhtrạngnày:Burroughs(sauthờikỳBoyer),ChaseManhattan(sauRockefeller),Columbia(sauCohn),HowardJohnson[sauJohnson(cha)],Melville(sauMelville),TI(sauHaggarty),Westinghouse(sauGeorgeWestinghouse)vàZenith(sauMacDonald).Trongkhiđó,ởđasốcáccôngtyhàngđầu,điềunàykhôngxảyra,trừhaitrườnghợpcủaWaltDisney(thờikỳsauWaltDisney)vàFordMotors[thờikỳsauHenryFord(cha)].Cáccôngtyhàngđầuđưaramộtgiảiphápnhưsau:tạoracácBHAGvớiđờisốngriêngcủachúng,bằngcáchđótrởthànhđộnglựcđểcôngty

phấnđấuquanhiềuthếhệlãnhđạokếnhau.(NếubạnlàmộtCEOsắpnghỉhưu,hãysuynghĩvềvấnđềnàymộtcáchthậtsựnghiêmtúc.Hãytrảlờicáccâuhỏi:Côngtyđãcócácmụctiêuđểphấnđấusaukhibạnrờikhỏicôngtyhaychưa?Vàquantrọnghơn,liệumụctiêu(BHAG)đócókhảnăngliêntụctạoramụctiêumớitrongtươnglaihaykhông?)

Vídụ,khinghiêncứuCiticorp,chúngtôithấycôngtynàyliêntụcđềracácmụctiêulớn,nhiềuthamvọng,nhằmđưacôngtytiếnlên,trảiquanhiềuthếhệlãnhđạonốitiếpnhau.Vàonhữngnăm1890,Citicorp(lúcđócònmangtênCityBank)chỉlàmộtngânhàngđịaphươngkhôngmấytiếngtăm,vớivỏnvẹnmộtchủtịch,mộtthủquỹvàvàinhânviên.ThếmàChủtịchJonesStillmanđãđềramộtmụctiêurất“ngôngcuồng”(songrõrànglàđầykhíchlệ):“Trởthànhmộtngânhànglớnmangtầmcỡquốcgia”.205Mộtnhàbáotàichínhđãviếtnhưsauvàonăm1891:

[Ôngta]mơướcxâydựngCityBanktrởthànhmộtngânhànglớn,đạttầmcỡquốcgia.Đólàđiềuôngtacốthựchiện,đólàđiềuluôntrànngậptâmtrívàthúcđẩymọihànhđộngcủaông.Ôngđiềuhànhngânhàngnàykhônghướngtớilợinhuậnchocáccổđông,màhướngtớimộtlýtưởng...làmchonótrởnênvĩđạitronggiớitàichínhtrongnướcvàquốctế-đóchínhlàmơướccủaStillman.206

MặcdùcóthểdễdàngnhậnthấyrằngStillmanđãđềraBHAGnày,tuynhiêntựthânBHAGđócóđờisốngriêngcủanó,thúcđẩycôngtytiếnlêntrongnhữngthếhệtươnglai.Năm1915(mộtphầntưthếkỷsaugiấcmơcủaStillman,vàsáunămsaukhiStillmanđãsangParisnghỉhưu),ngườikếnhiệmôngtaởvịtríchủtịch,FrankVanderlip,đãviết:

Tôihoàntoàntinrằngcơhộiđãmởrachochúngtôi,đểtrởthànhmộtthểchếtàichínhhùngmạnhnhất,códịchvụtốtnhất,cóquymôrộnglớnnhấttrênthếgiớitừtrướcđếnnay.207

Quảlàmộtmụctiêutolớn,nhấtlàđốivớimộtngânhàngmàmớimộtnămtrướcđâychỉcó“támphóchủtịch,mườichuyênviên,gầnnămtrămnhânviên...tạiduynhấtmộtđịađiểmởphốWall”.Rồitrongthếhệtiếptheo,CharlesMitchelltiếptụclặplạiphươngchâm“tiếnvềphíatrước”nhưngườitiềnnhiệm,trongmộtbàiphátbiểutrướcnhânviênvàonăm1922nhưsau:“Chúngtađangtrênđườngtiếntớisựtolớn,vĩđạihơnnữa.TươnglaicủaNationalCityBanksẽsángsủahơnbaogiờhết.Hômnaychúngtađãsẵnsànglaovềphíatrướcvớimộttốcđộcaonhất”.208Với“tốcđộtốiđa”đó,CityBankđãtăngtổngtàisảntừ352triệuđôlanăm1914lên2,6tỷđôlavào

năm1929,nghĩalàtrungbìnhtănghơn35%/năm.

Cũngnhưđasốcácngânhàngkhác,CityBankphảivấtvảtrảiquanhữngnămkhủnghoảnghồi1930,tiếptụcpháttriểnsauThếchiếnthứhaivớinămthếhệlãnhđạosauđó,vàvẫntiếptụctheođuổikhátvọngcủaStillmanvàVanderlip“trởthànhmộtthểchếtàichínhcóquymôrộnglớnnhất”.Chủtịchtừ1959-1967,GeorgeMooređãnóihệtnhưnhữngngườitiềnnhiệm:

Vàokhoảng1960,[chúngtôiquyếtđịnh]sẽphấnđấucungcấpcácdịchvụtàichínhhữuíchởmọinơitrênthếgiới.

Cácbạnhãylưuýđếntínhnhấtquántrongmụctiêutrảiquanhiềuthếhệlãnhđạo.ĐúnglàmỗithếhệcómộtCEOvàýtưởngđầutiênvềmụctiêuthuộcvềngườisánglậpcôngty.Nhưngtựthânmụctiêutolớnấyđãvượtlêntrênchađẻcủanó,vàquyếttâmtheođuổimụctiêuđóđãănsauvàotổchứccủacôngty.

ChaseManhattan(côngtysosánhcủaCiticorp)cũngcónhữngmụctiêuvàthamvọngtươngtự,vàhaitổchứcnàyđãcạnhtranhvớinhauhếtsứcgaygắt.SuốtthếkỷXX,CiticorpvàChasethườngxuyênởvịtríngangnhau.TrongnhUngnăm1960,haingânhàngnàyhêntụctranhđuađạtvịtrísốmộtvềtàisản,vàthựctếlàtừ1954-1969,kếtquảcủahọlàgầnnhưngangbằngnhau!Mãiđến1968,Citicorpmớibứtphálênđược,cuốicùngđãđạtđượcquymôgấpđôisovớiChase.ĐúnglàCiticorphơigặpkhókhăncuốinhữngnăm1980,đầunhữngnăm1990,nhưngChasevànhiềungânhàngkháccũngtrảiquanhữngkhókhăntươngtựvàothờikỳđó.

Dùcórấtnhiềuđiểmtươngđồng,vẫncónhữngkhácbiệttrongcácchiếnlượcvàphongcáchthựchiệncủahaitậpđoànnàytrongviệchướngtớicácmụctiêucủahọ-sựkhácbiệtcólẽphầnnàogiảithíchđượcquỹđạokhácbiệtcủahaitậpđoànkểtừsau1968.DavidRockefellertrởthànhchủtịchcủaChasetừ1960,vàkểtừđóđánhbạiCitibankdườngnhưlàmụctiêucủaRockefellerhơnlàcủaChase.

CácnhàlãnhđạoCiticorpkhôngnhưvậy,vềcơbảnhọsửdụngcácchiếnlượcmangtínhtổchức(phongcách“tạođồnghồ”)trongviệclèoláiconthuyềnCiticorphướngđếnnhữngmụctiêucủanó.Stillmanrấtquantâmđếntínhkếthừatrongquảnlýcũngnhưcơcấutổchức.Vanderlipcoihạnchếmàôngtacóthểnhậnralàởchấtlượngquảntrị,vàôngtadànhđasốnỗlựcchoviệcthiếtkếmộttổchứcvàkhởixướngmộtchươngtrìnhpháttriểnkỹnăngquảnlý.GeorgeMooretậptrungtrướchếtvàtrênhếtvàoviệc

biếnCiticorpthànhmộtthểchếtàichínhxâydựngtrênnềnmónglàcácquytrìnhvềtìmkiếm,đàotạovàthăngtiếnnhânsự.Ôngtaviết“khôngcónhữngnhânsựxuấtsắcđượccơchếnàytạonênthìsẽkhôngcómụctiêunàođượchoàntất!”.Ngượclại,Chaselạichủyếutậptrungvàothịtrườngvàcácchiếnlượcsảnphẩm:nghĩalàcácchiếnlược“báogiờ”,hơnlà“tạođồnghồ”.

TươngtựBoeingvàCiticorp,MotorolalàmộtvídụđiểnhìnhvềviệcsửdụngBHAGnhưlàmộtphầncủacơchếtổchứctrảiquanhiềuthếhệ.NgườisánglậpPaulGalvinthườngsửdụngcácBHAGđểthúcđẩycáckỹsưcủaôngtabiếnnhữngđiềukhôngthểthànhcóthể.Chẳnghạn,khiMotorolabướcvàothịtrườngtivicuốinhữngnăm1940,GalvinđãđưaramộtBHAGchocôngtynhưsau:phấnđấubánđược100.000tiviởmứcgiá179,25đôlatrongnămđầutiên.

“Cácnhàmáycủacôngtychưađủkhảnăngsảnxuấtởmứcđó”-mộtnhàquảnlýcủacôngtykêulênnhưvậy.“Chưabaogiờchúngtađạtđượcdoanhsốởmứcđó-đứngthứbahoặcthứbốntrênthịtrường!VỊtrítốtnhấtcủachúngtađốivớisảnphẩmradiochỉlàthứbảyhoặcthứtám”-đólàýkiếncủamộtngườikhác.

“Ngaycảvớimứcgiá200đôla/cái,chúngtacũngchưachắchoànvốn”-mộtkỹsưsảnxuấtnói.

“Chúngtasẽlàmnhưvậy”-Galvintrảlời.“Tôikhôngmuốnthấymộtbảnphântíchchiphínàonữachừngnàocácanhtìmrađượccáchkiếmđượclợinhuậnởmứcgiáđó,vớidoanhsốđó.Chúngtasẽcốgắnglàmđiềuđó”.209

VàthựcsựMotorolađãleolênvịtríthứbốntrongngànhkinhdoanhtivingaytrongnămđó.Nhưngquantrọnghơn,Calvinđãlàmchotổchứcthấmnhuầnkhátvọngvươnlên,từđóđemlạiviệchêntụcđưaranhữngBHAGmớitrongcôngty.KhiđàotạochongườiconđểkếvịvaitròCEO,ôngtaluônnhấnmạnhtầmquantrọngcủaviệc“làmchocôngtyhêntụcchuyểnđộng,dichuyển”,vàrằng“việcdichuyểnvềbấtkỳhướngnàocũngluôntốthơnlàđứngyênmộtchỗ”-ôngtanóivậy.210

HàngchụcnămsaukhiGalvinquađờivàonăm1959,MotorolavẫnhêntụcđưaranhữngBHAGmới,chẳnghạnnhưtìmkiếmvịtríhàngđầutrongcôngnghệđiệntửcaocấp,tìmkiếmchấtlượnghàngđầu(tiêuchuẩnsáusigma),phấnđấugiànhgiảithưởngMalcolmBaldrigeQuality.ContraivànhữngngườikếnhiệmGalvinsửdụngtừ“đổimới”đểnóivềnhữngthay

đổiliêntụcđạtđượcquanhữngcamkếttheođuổinhữngdựánlớnlao.BobGalvintruyềnlạichocácthếhệtiếptheomộtmệnhlệnh“Chúngtaphảiluônhànhđộngvớiniềmtinrằngnhữnggìkhôngthểchứngminhđượcvẫncóthểlàmđược”.

ChínhMotorola-côngtynhỏbéđãkhởinghiệpbằngcácsảnphẩmnhưđồsửachUachoradioSearsvàcácloạiradiosơsàidùngtrongxehơi-đãtiếnvềphíatrướcquacácmụctiêutolớn,đưacôngtytiếptụctrườngtồn,ngaycảkhinhàsánglậpkhôngcònnUa.Motorolađãtiếnxahơncácsảnphẩmradiovàtivi,cuốicùngđãsảnxuấtđượcmạchvixửlýM68000đượccôngtymáytínhApplesửdụngnhưlàbộnãocủachiếcmáyvitínhMacintosh!Vàkhichúngtôiviếtnhữngdòngnày,MotorolađanglaovàoBHAGlớnnhấttronglịchsửcủahọ:dựánIridium,mộtcanhbạc3,4tỷđôlahêndoanhvớimộtcôngtykháctrongviệctạoramộthệthốngvệtinhtoàncầu,chophépthựchiệncuộcgọiđiệnthoạigiữabấtkỳhaiđiểmnàotrênthếgiới.211

CũngnhưMotorola,ZenithcũngđãđặtramộtsốBHAGtronggiaiđoạnđầutiên:BiếnradioFMthànhmộtsảnphẩmđượcchấpnhậnrộngrãi,camkếttheođuổiviệctrởthànhmộtnhàsảnxuấttivihàngđầu,cũngnhưliềulĩnhchấpnhậnrủirotrongdựántivitrảphí.NhưngvấnđềlàởchỗZenithđãkhôngthểhiệnđượckhuynhhướngmangtínhtổchứctrongviệcxâydựngcácBHAGsaucáichếtcủangườisánglậpcôngtyvàonăm1958.ĐầunhUngnăm1970,sựcẩnthậnquáđángdườngnhưtrànngậpcôngtyZenith,nhưlờimộtkiểmsoátviêncôngtyvàonăm1974:

Thậtkhógiảithíchtạisaongườitalạiquyếtđịnhkhônglàmđiềugìđó.Córấtnhiềulýdo.Đằngsaumộtquyếtđịnhnhưvậy,trongđócảsựcẩnthậncốhUu.Mộtmặtchúngtôiluônbằnglòngvàgắnchặtvớicácthịtrườnghiệntại,nhữngthịtrườngđemlạikếtquảcaonhấtvàlànơichúngtôihiểurõnhất...Chúngtôicảmthấykhócạnhtranhtrongnhữngthịtrườngmớitrừkhichịutừbỏmộtphầnlợinhuận,vàchúngtôiđãkhôngsẵnsànglàmnhưthế.NguyênlàmộtcôngtyMỹ,chúngtôimuốncôngtyvẫncứlànhưvậy.212

GiámđốcđiềuhànhcủaZenith,JohnNevincũnglặplạiquanđiểmtrênkhinóivềsựchậmchạpcủacôngtyđốivớinhữngsảnphẩmcôngnghệmới(vídụ:sảnphẩmđiệntửbándẫn):“CácbạncóquyềnnóiZenithcẩnthậnvàbảothủhơnsovớicácđốithủcạnhtranhtrongviệcđemnhữngcảitiếnmới(vềcôngnghệ)vàothịtrường.Chúngtôiđangnỗlựcđưasảnphẩmmới(điệntửbándẫn)vàothịtrường,songtôicũngcònđangnghingờkhảnăngthànhcôngcủachúng”.

NgườisánglậpZenith,CommanderMcDonald,đãkhôngthànhcôngtrongviệcđểlạichocôngtykhảnăngliêntụckhámphávàđổimớibảnthânbằngviệcđưaracácmụctiêumới.Ôngtalàmộtnhàlãnhđạovĩđại-mộtngười“báogiờ”vĩđại-nhưngôngtađãquađờitừlâu.TrongkhiđócôngtyMotorolacủaPaulGalvinlạitồntạivàpháttriểnrựcrỡ35nămsaukhiôngtaquađời.Galvinđãthànhcôngtrongviệc“tạođồnghồ”.

HƯỚNGDẪNCHOCEO,NHÀQUẢNLÝ,NHÀKINHDOANH

Mặcdùchươngnàyđượcviếttrêngócnhìntừmộtcôngty,thựcraBHAGcóthểđượcápdụngđểkíchthíchsựpháttriểnởbấtkỳcấpđộnàocủatổchức.CácnhàquảnlýdâychuyềnsảnxuấtởP&GthườngđưaranhữngBHAGchotừngnhãnhàngcụthể.CôngtyNordstromthiếtlậpBHAGmộtcáchcóhệthốngtừtrênxuốngdưới,ởmọicấpđộ-khuvực,cửahàng,gianhàng,từngnhânviênkinhdoanh.SốlượngBHAGcủamộttổchứclàtùyý,khôngcầnphảihạnchếchỉcómộtBHAGvàomộtthờiđiểm.Chẳnghạn,SonyvàBoeingthườngxuyêntheođuổinhiềuBHAGcùngmộtlúc,tạinhiềucấpđộkhácnhautrongtổchứccủahọ.

BHAGđặcbiệtthíchhợpchocáccôngtynhỏ.HãynhớlạiquyếttâmcủaSamWalton“biếncửahiệunhỏbéđầutiênthànhcửahàngthànhcôngnhấttrongvùngArkansastrongnămnăm”,củaSonytrongnhữngnămđầu“Sảnxuấtthànhcôngradiobỏtúi”,củaTomWatson(cha)“biếncôngtynhỏbéthảnhInternationalBusinessMachinesCorporation”...Thậtramànói,đasốcácnhàkinhdoanhmớikhởinghiệpđềucósẵnmộtBHAG,đólà“cấtcánhkhỏimặtđất”,vàđạtđếnvịtrínhấtđịnhgiúphọkhôngcònphảilolắnggìvềkhảnăngtồntạicủacôngtynUa.

ChúngtôiđãtrìnhbàyquađasốnhữngluậnđiểmchínhvềBHAGtrongchươngnày.SauđâylàvàiđiểmcầnlưuýkhixemxéthìnhthànhBHAGchocôngtybạn:

♦ MộtBHAGphảirõràng,dễhiểu,mangtínhmệnhlệnh,hầunhưkhôngcầnphảigiảithích.Đólàmộtmụctiêu,khôngphảilàmộttuyênbố.Nếukhôngtruyềnđượcnhiệttình,khátvọngchomọingười,thìđókhôngphảilàmộtBHAG.

♦ MộtBHAGphảiliềulĩnh,tháchthức,đầythamvọng,mọingườiphảicólýdođểtinrằngcóthểđạtđượcmụctiêu,songnócũngđòihỏinỗlựctốiđavàđôikhilàmộtchútmaymắn-nhưtrườnghợpcủaIBM360vàBoeing707.

♦ MộtBHAGphảitáobạovàhấpdẫn,cókhảnăngtiếptụckíchthíchcốgắngcủamọingườingaycảnếunhưngườilãnhđạorờikhỏitổchứctrướckhimụctiêuđóđượchoànthành-nhưtrườnghợpcủaCitibankvàWal-Mart.

♦ MộtBHAGcónguycơcốhữu,rằngmộtkhiđãđạtđượcnóthìtổchứccóthểrơivàotrạngtháitựmãn,mấtđisựnăngđộngvàđộnglực,nhưđãxảyraởcôngtyFordnhữngnăm1920.CôngtycầnchuẩnbịđốiphóbằngcáchđưaraBHAGtiếpngaysauđó.BHAGcũngcầnđượcsựhỗtrợbởinhữngbiệnphápcótínhchấtthúcđẩysựtiếnbộkhácnữa.

♦ Cuốicùng,quantrọnghơncảlàBHAGphảimangtínhnhấtquánvớitưtưởngcốtlõicủacôngty.

Gìngiữcáicốtlõi-Thúcđẩysựtiếnbộ

BHAGkhôngthểmộtmìnhnótạoramộtcôngtythànhcôngđược.Tựbảnthânsựpháttriển(dùđượcthúcđẩybởicơchếnàođinữa)cũngkhôngtạoramộtcôngtyhàngđầu.TrongquátrìnhtheođuổiBHAG,mộtcôngtyluôncầnnhớbảovệvàgìngiữtưtưởngcốtlõicủanó.

Vídụ,việcsảnxuấtmáybay747làmộtdựánvôcùngliềulĩnhvàrủiro,songkhilàmđiềuđó,côngtyBoeingluôntuânthủcácgiátrịcốtlõicủahọvềđộantoànởmứcđộcaonhất,cácbiệnphápphântíchvàchạythửởmứckỹlưỡngnhấtđốivớimộtmáybaydândụng.Dùsứcépvềtàichínhcólớnbaonhiêuđinữa,hãngWaltDisneyvẫnluôntrungthànhvớiphongcáchquantâmđặcbiệttớitừngchitiếtnhỏnhấtkhilàmphimhoạthình,DisneylandvàDisneyWorld.Merck,trungthànhvớigiátrịcốtlõivềkhảnăngtưởngtượngvàsángkiến,luôntìmkiếmsựvượttrội,việcđưaranhữngcảitiếnmangtínhđộtphá,chứkhôngphảicácsảnphẩmbắtchước,ăntheo.JackWelchởGEtuyênbốrõràngrằngđạtđượcvịtrísốmộthaysốhaitrênthịtrườngmộtcáchthiếuchínhtrựcsẽkhôngbaogiờđượcchấpnhậncả.Citicorpluônduytrìniềmtinvữngchắcvàoviệctậndụngnhântàivàthăngtiếntừnộibộtrongkhitheođuổicácmụctiêucủatậpđoàn.Motorolakhôngbaogiờtừbỏhaylãngquênniềmtinvàsựtôntrọngcủacôngtyvàocánhântrongsuốtthờigiantheođuổinhữngtháchthức,nhữngmụctiêulớnlaocủahọ.

Ngoàira,mộtcôngtyhàngđầukhôngmùquángchạytheobấtcứBHAGnào.Họchỉnhắmtớinhữngmụctiêulàmtăngsứcmạnhchotưtưởngcốtlõi,nhữngmụctiêuphảnánhquanniệmvềbảnthâncủacôngty.Sauđâylà

sựliênhệgiUaBHAGvàtưtưởngcốtlõi:

Tưtưởngcốtlõi

(Phảigìngiữ,bảovệ) BHAG(đểthúcđẩytiếnbộvàpháttriển)

Trởthànhngườidẫnđầungànhhàngkhông,ngườitiênphong,chấpnhậnrủiro. Boeing ĐánhcượcvàocácsảnphẩmB-17,707,747.

Tưtưởngcốtlõi

(Phảigìngiữ,bảovệ)

BHAG(đểthúcđẩytiếnbộvàpháttriển)

Tìmkiếmsựvượttrộitrongmọilĩnhvực.Đemlạiniềmvuichokháchhàng.

Sảnxuấtxehữichomọingười,nhấtlànhữngngườicóthunhậptrungbình.

Đầutư5tỷđôlavàosảnphẩm360,đápứngnhữngnhucầukhẩnthiếtcủakháchhàng.

“Dânchủhóaxehơi”.

< >

Tậndụngsứcsángtạotiềmẩntrongnộibộcôngty,liêntụctựđổimớivàpháttriển,phụcvụcộngđồngbằngcácsảnphẩmtốt.

Tìmracáchbán100.000tivíởmứcgiá179,95đôla,tìmkiếmchấtlượngtuyệthảo(tiêuchẩnsáusigma),giànhgiảithưởngBaldridge,tungradựánIridium.

Giànhvịtrídẫnđầu,chiếnthắngmọiđốithủ.Quyềntựdolựachọnđángđượcbảovệ.

Hạgụcngườikhốnglồvàchiếmvịtrísốmộttrongngànhthuốclá,bấtchấpnhữngphảnđốihútthuốctừxãhội.

Đemniềmvuichohàngtriệungười,quantâmđếntừngchitiết;sángtạo,tưởngtượng.

XâydựngDisneyland-theotiêuchuẩnthôngthườngcủangànhgiảitrí.

NângcaovănhóavàgiátrịNhậtBản;trởthànhngườitiênphong,biếnnhữngđiềukhôngthểthànhcóthể.

Thayđổihìnhảnhcácsản

< >phẩmNhậtBảntrêntoànthế

giới;tạoraradiobándẫnbỏ

túi.

GìngiữvànângcaođờisốngMerckconngười;thuốclàđểchongườibệnhchứkhôngphảiđểkiếmlời;cáccảitiếnvàsángtạo.

Trởthànhnhàsảnxuấtthuốcchữabệnhhàngđầuthếgiới,nghiêncứuđểsảnxuấtcácsảnphẩmthuốcchữabệnhmới.

CáchmạnghóangànhkinhdoanhđườngsắtcóthểlàBHAGcủacôngtyFordvàonăm1909,songnóiđếnFordkhôngphảilànóivềđườngsắt,màlàxehơi.sảnxuấtraloạiradiorẻtiềnnhấttronglịchsửcóthểlàBHAGcủaSonyhồi1950,songđiềuđókhôngphùhợpvớihìnhảnhmàSonyquantâmđạtđược:điđầutrongcôngnghệ,điđầutrongcôngcuộclàmthayđổiquanniệmvềsảnphẩmsảnxuấttạiNhậttrongconmắtkháchhàngquốctế.ChuyểnhướnghoàntoànrakhỏingànhthuốclásausựkiệnbảnbáocáoyhọccủacácnhàgiảiphẫucóthểlàBHAGcủaPhilipMorrisnhữngnăm1960,nhưnglàmsaođiềuđócóthểphùhợpvớihìnhảnhcủacôngty-hìnhảnhchàngcaobồiMarlborođangtựdo,tháchthức...Rõrànglàkhông!

MộtBHAGluônhấpdẫnvàkíchthíchsựthayđổi,sựdịchchuyểncủacôngty.SongmộtBHAGcũngphảicònlàmộttuyênbốvữngchãivềtưtưởngcủacôngty.Thựcsựmànói,BHAGcòncóthểgiúpchosựhoạtđộngcủa“vănhóacôngtymangtínhnghithức”-mộttrongcáccơchếnhằmgiúpchoviệcbảovệcácgiátrịcốtlõi.Việctháchthứcmọikhókhăn,hướngtớinhữngmụctiêutolớnnhất-đặcbiệtnếunhUngđiềunàycónguồngốctừmộttưtưởngcốtlõi-chắcchắnsẽkhiếnmọingườitrongcôngtycảmthấyhọthuộcvềmộttổchứcđặcbiệthơn,tốtđẹphơnbìnhthường.

Xintrởlạivớimộtđiểmcănbảncủamộtcôngtyhàngđầu,đólàsựliênhệqualạigiUatưtưởngcốtlõivàkhátvọngpháttriển,tiếnbộ.Haiyếutốnàybổsungnhau,tăngsứcmạnhchonhau.Tưtưởngcốtlõitạonềnmóngchosựliêntụcvàkếthừa,từđótạođiềukiệnchonhữngnỗlựctiếnbộ.Ngượclại,sựtiếnbộcũnghỗtrợchotưtưởngcốtlõi,bởinếukhôngcóthayđổivà

chuyểnđộngvềphíatrướcthìcôngtysẽkhôngtồntạiđược.Haiyếutốnàykếthợpchặtchẽ,tinhvivớinhau,cùngtạođiềukiệncholợiíchsaucùngcủatổchức.HãyngheđoạnhùngbiệnsôinổicủamộtnhânviênGEvềsựliênhệkỳdiệuđókhicôbìnhluậnvềBHAGcủacôngty“đạtvịtrísốmộthaysốhaitrongmọithịtrường,đồngthờithayđổitriệtđểcôngtysaochocóđượcsựnăngđộngvàlinhhoạtnhưmộtdoanhnghiệpnhỏ”:

GE...Chúngtôiđemnhữngđiềutốtđẹpđếnchocuộcđờinày”.MọingườiởGEđềucảmthấyxúcđộngkhinghenhữnglờitrên,vìnódiễntảcảmxúccủahọvềcôngty.Đólàcôngviệc,làtăngtrưởngchonềnkinhtế,làchấtlượngvàdịchvụchokháchhàng,làlợiíchvàđàotạochonhânviên,làcáctháchthứcvàsựthỏamãnchomọicánhân.Điềuđócũngcónghĩalàsựchínhtrực,lòngtrungthànhởmọicấpđộ.vànếukhôngcóhàngloạtgiátrịvàcamkếtđó,Welchđãkhôngthểthànhcôngtrongcuộccáchmạngcủamình[côtanhấnmạnh].

CHƯƠNGSÁU:NỀNVĂNHÓACÔNGTYMANGTÍNHNGHITHỨCCAOBâygiờ,yêucầucácbạngiơtayphảilên-hãynhớrằngtạiWal-Mart,chúngtaphảiluôngiữlờihứa-hãylặplạitheotôi:Từhômnaytrởđi,tôilongtrọngtuyênbốvàcamkếtrằngmỗikhicókháchhàngđếnvớitôi,tôisẽmỉmcườivàchàođónhọnhiệttình.

SAMWALTON,

khinóichuyệntrướchơn100.000nhânviênWal-Marttrongmộtchươngtrìnhtruyềnhìnhtrựctiếpquavệtinhgiữathậpniên1980213

IBMthậtsựthànhcôngtrongviệctạorađộnglựcchocácnhânviêncủahọ.TôicóthểthấyđiềuđóquaAnne,vợtôi.Thựcsựcôấyđãbị“tẩynão”,songviệctẩynãonàylàmộtđiềutốt.Họthựcsựđãlàmcholòngtrungthànhvàkhátvọnglaođộngđượcthấmnhuầntrongnhânviêncôngty.

LờicủahônphucủamộtnữnhânviênIBM,1985213

TạisaoanhmuốnlàmviệcchoNordstrom?”-ngườiphỏngvấnhỏi.

“BởivìLaurabạntôinóirằngđâylànơitốtnhấtmàcôấyđãtừnglàmviệc-Robert215trảlời-Côtathậtsựhãnhdiệnvớiviệcđượclàmviệcvớinhữngngườigiỏinhấtvàtrởthànhmộtngườitrongsốhọ.Côtagiốngnhưmộtnhàtruyềngiáokhigiớithiệuvềcôngtycủacácông,hếtsứctựhàođượclàmộtnhânviêncủacôngty.Hơnnữacôtađãđượctrảcôngxứngđáng:Khởiđầutámnămtrướcởphòngmuahàng,nayởtuổi29,côtađãlàquảnlýcủamộtcửahàng.Côtanóivớitôirằngcácnhânviênkinhdoanhởđâykiếmđượcnhiềuhơnởcáccôngtykhác,nhữngngườigiỏinhấtcóthểkiếmđượchơn80.000đôlamộtnăm”.216

“Đúnglàtạiđâynhânviêncóthểkiếmđượcnhiềutiềnhơnsovớitạicáccôngtykhác,thườnglàgấpđôisovớimứcthunhậptrungbìnhcủamộtnhânviênbánlẻ,cókhihơnnữa.NhưnganhcầnbiếtlàkhôngphảiaicũngcóđủđiềukiệnvàphẩmchấtđểtrởthànhmộtthànhviêntronggiađìnhNordstrom”-ngườiphỏngvấngiảithích.“Chúngtôirấtchọnlọc,vànhiều

ngườikhôngđạtyêucầu.Anhphảiphấnđấuquamọicấpbậc,nếukhônganhsẽphảirađi”.

“Tôibiết.Tôicónghenóilà50%nhânviênmớiphảirờibỏcôngtychỉsaumộtnăm”.

“Đúngvậy.Nhữngaikhôngthíchsứcéptrongcôngviệc,nhữngaikhôngphùhợpvớihệthốngvàgiátrịcủacôngtysẽphảirađi.Nhưnganhsẽthànhcôngtạiđâynếuanhcóđộnglực,cósángkiếnvàkhátvọngtrongcôngviệc,vàđiềutrênhếtlàanhcókhảnăngkiếmravàphụcvụkháchhàng.VấnđềởđâychỉđơngiảnlàNordstromcóphùhợpvớianhhaykhôngmàthôi.Nếukhôngphùhợp,anhsẽcảmthấychánnảnmauchóng,thấtbạivàphảirờikhỏicôngty”.

“Tôicóthểxinvàovịtrínàotrongcôngty?”.

“Giốngnhưmọinhânviênmớikhác,anhbắtđầutừnhữngvịtríthấpnhất-coikhohàngvàlàmởbộphậnbánhàngtạiquầy”.

“Nhưngtôiđãcóbằngcửnhân,làthànhviêncủahộiPhiBetaKappa,doĐạihọcWashingtoncấp.Nhữngcôngtykhácsẵnsàngnhậntôiởvịtríquảntrịviêntậpsự”.

“Không,ởđâythìkhôngnhưvậy.Aicũngphảibắtđầutừvịtríthấpnhất.Bachủtịchcủacôngtyhiệnnay-ôngBruce,ôngJimvàôngJohn-cũngkhôngphảilàngoạilệ.ÔngBruceluônnhắcchochúngtôinhớhìnhảnhôngvànhữngngườiđồngsựđãbắtđầucôngviệcởcôngtybằngviệcngồiởcácquầybángiàychokháchhàngnhưthếnào.Anhsẽđượctựdotrongcôngviệc,khôngairalệnhchoanhđếntừngchitiếtcụthể,vàanhchỉbịhạnchếbởichínhkhảnăngcủaanhmàthôi(trongkhuônkhổphongcáchcủaNordstrom,đươngnhiên).Nhưngnếuanhkhôngsẵnlònglàmbấtcứđiềugìđểkháchhànghàilòng,vídụnhưgiaotậntaykháchhàngmộtbộđồ,cúixuốngsửagiày

chokháchhàng,luônluôntươicườingaycảkhigặpmộtkháchhàngrấtkhóchịu,thìanhsẽkhôngcònlàngườicủaNordstromnữa,chấmhết.Khôngaibắtbuộcanhphảiphụcvụkháchhàngmộtcáchmẫumực,ngườitachỉkỳvọngmàthôi”.217

RobertchấpnhậnlàmviệcởNordstrom,rấthứngthútrướcviễncảnhđượcthamgiavàomộtđiềugìđóthậtđặcbiệt,rấtvuivẻcómặtởchỗlàm.Anhracũngrấthãnhdiệnkhiđượcphátmộttấmdanhthiếptrôngrấtchuyên

nghiệp,chứkhôngphảilàmộtbảngtênđeotrướcngựcthôngthường.Bảnthôngbáohìnhkimtựtháplộnngược,môtả“CấutrúccôngtyNordstrom”khiếnanhtacảmthấytầmquantrọngcủamìnhcaohơnnữa.217

Kháchhàng

Anhtacũngđượcphátmộtcuốnsổtaydànhchonhânviêncôngty,thậtrachỉlàmộtmảnhbìanhỏvớinộidungvỏnvẹnnhưsau:218

CHÀOMỪNGBẠNĐẾNVỚINORDSTROMChúngtôivuimừngchàođónbạnđếnlàmviệctạicôngtychúngtôi.Mụctiêusốmộtcủachúngtôilàcungcấpdịchvụkháchhàngtuyệthảo.Hãyđặtranhữngmụctiêucánhânvànghềnghiệpthậtcaochobạn.Chúngtôirấttintưởngrằngbạncóthểđạtđượcđiềuđó.

QUYTẮCCỦANORDSTROM

Quytắcsố1:Sửdụngkhảnăngxétđoáncủabạntrongmọitìnhhuống.

Ngoàirakhôngcònquytắcnàokhácnửa.

Xinđừngngầnngạikhihỏiýkiếntrưởngphòng,cửahàngtrưởng,giámđốccácbộphậnvềbấtcứvấnđềgì,bấtcứlúcnào.

Trongnhữngthángđầutiên,Robertchìmđắmtrongmộtthếgiớicủacác“Nordie”(NhữngngườicủaNordstromtựgọinhaubằngcáitênnhưvậy).219Anhdànhrấtnhiềuthờigiantạicửahàng,cácbuổihọpcủacôngty,hoặctraođổivớicácNordiekhác-họtrởthànhmộtnhómhỗtrợchoanh.220Anhđượcngherấtnhiềucâuchuyệnkểvềnhữngtấmgươngphụcvụkháchhàngcủanhânviên:chuyệnmộtNordieủimộtchiếcáosơ-mimớimuachomộtkháchhàngcầnsửdụngngaytrongmộtcuộchọpchiềucùngngày,chuyệnmộtNordiekhácvuivẻgóiquàchokháchmuatừtiệmMacy's,rồimộtNordietựđộnglàmnóngchoxehơicủakháchhàngkhikháchhàngđimuasắm(trongthờigianmùađông),mộtNordiekháctựtayđanchomộtkháchhànglớntuổimộtchiếckhănquàngcổcóchiềudàiđặcbiệttránhkhỏibịvướngvàobánhchiếcxelăncủabàta

v.v...Anhcũngđượcbiếtvềcácphiếubàytỏlờikhengiữacácnhânviênkinhdoanh,cácthưcảmơngiữakháchhàngvànhânviên-tấtcảđượcsửdụngđểxétxemcửahàngnàosẽnhậnđượcphầnthưởnghàngthángcủacôngtydocósựphụcvụtốtnhất.

NgườiquảnlýcủaRobertnóichoanhbiếtvềtầmquantrọngđặcbiệtcủanhữngláthưtừkháchhàng:“Thưtừkháchhànghếtsứcquantrọngởđây.Đươngnhiênkhôngaimuốnnhậnđượcmộtláthưthanphiềncủakháchhàng:đóthựcsựlàmộtthảmhọa.Cònnếubạnnhậnđượcnhữngláthưngợikhentừkháchhàng,bạnsẽnhậnđượcgiảithưởng‘nhânviênphụcvụkháchhàngxuấtsắc’,vàđólàmộtđiềugìđóthậtđặcbiệt:bạnsẽđượcchínhmộttrongcácChủtịchcủacôngtybắttay,ảnhcủabạnsẽđượctreotrêntường,bạnsẽđượcnhậnnhữngphầnthưởngvàmứcchiếtkhấucaohơn.Cònnếubạnđạtđượckếtquảtốthơntrongcôngviệc,bạnsẽtrởthànhmộtPacesetter,vớidanhhiệuđóđượcghirõtrêndanhthiếp,vàtỉlệchiếtkhấu33%.Chỉnhữngngườigiỏinhấtmớicóvinhdựđạtđượcdanhhiệunày”.

“LàmthếnàođểtôicóthểtrởthànhmộtPacesetter?”-Roberthỏi.

“Rấtđơngiản,hãyđặtracácmụctiêuvềdoanhsốbánhàngthậtcao,vàvượtquachúng-ngườiquảnlýgiảithíchvàliềnđóhỏitiếp-Tiệnđây,xinđượchỏimụctiêudoanhsốcủaanhhiệnnaylàbaonhiêu?”

Mụctiêubánhàng.Năngsuất.Thànhquả.Robertđểýđếnnhữngkhẩuhiệu“nhắcnhở”dántrêntườngtrong

phòngcủanhânviên“Hãyhệtkêcácviệccânlàmtrongngày”,“xếpđặtcácmụctiêutheothứtựưutiên”,hoặc“Đừngđểcôngtythấtvọngvềbạn!”,

“Tiếnlên!PhấnđấutrởthànhPacesetter”.

RobertnhanhchóngnắmđượccáchtínhchỉsốSPH(SalesPerHour-doanhsốbánhàngtheogiờ).“NếuvượtmứcSPHquyđịnh,bạnsẽđượcthưởng10%hoahồngtrêndoanhsố.Nếukhông,bạnchỉnhậnđượcmứclươngcơbản.Hơnnữa,nếuSPHcủabạncao,bạnsẽđượclàmởnhữnggiờlàmviệchấpdẫnhơn,vàcócơhộithăngtiếnhơn.BạncóthểtheodõiSPHcủabạnđượcinratừmáyvitínhhàngngày,sắpxếptheothứtựcaothấpđểbạndễdàngnhậnravịtrícủabảnthânmàphấnđấu.SPHcũngsẽđượcghitrêncácphiếuchilươngchonhânviên”.

Khiđếnkỳtrảlương,mọinhânviênvâyquanhbảngthôngbáonộibộ,trongđósắpxếpthứhạngcủahọtheochỉsốSPHnóitrên,nhữngngườicókếtquảkémsẽđượcphânrõtrongdanhsáchbằngmộtđườngkẻđỏ.Robertlậptứchiểurằnganhphảicónỗlựchếtsứcđểkhỏiphảitụtlạisautrongdanhsáchnày.Cóđêmanhtachoàngtỉnhtrongmộtcơnácmộng,mơthấymìnhbướcvàophòngvàthấytênmìnhở...cuốidanhsách!

Chẳngbaolâusaukỳlĩnhlương,Robertđểýthấymộtđồngnghiệptrongnhómbánhàngđivềsớmhơnthườnglệ.Anhvộihỏi,“Johnđâurồi?”

“À,anhtađãbịbuộcvềnhàsớm,mộthìnhthứckỷluậtchoviệcanhtađãnổinóngvớimộtkháchhàng”-đólàgiảithíchcủaBill,mộtnhânviênkinhdoanhcùngphòng,

ngườivừamớigiànhđượcphầnthưởngtrongcuộcthi“Nụcườichokháchhàng”-“đạiloạigiốngnhưviệcbạnbịđuổivềphòngvàkhôngđượcăntốivậy.NgaymaiJohnsẽquaylạilàmviệc,songngườitasẽtheodõisátsaoanhtatrongvàituầnlễtới”.

ởtuổi26,Billđãlàmột“cựubinh”ởNordstromvớinămnămkinhnghiệm,đãlàmộtPacesetter,giànhdanhhiệuAllStar.RõràngBillcóđầyđủnhữngphẩmchấtđểcóthểthànhcôngởNordstrom.Anhtagiảithích“KhimộtkháchhàngđếnmuasắmtạiNordstrom,kháchhàngđóxứngđángđượcđóntiếpvớitháiđộtrântrọngnhất.Tôiluônluôntươicườivớibấtkỳkháchhàngnào”.BillcònđoạtgiảitrongcuộcthitrangphụccủaNordstromnămngoái(cuộcthixemaiănmặcmangphongcáchNordstromnhất).Billcòncócơhộinhậnđượcnhữnglờitándươnghếtsứctừđồngnghiệpkhimộtngàysếpcủaanhđọctomộtláthưngợikhentừkháchhàngchotấtcảmọinhânviêntrongphòngcùngnghe!

BillthậtlòngyêuthíchcôngviệctạiNordstrom,anhnóirõ,“Cónơinàokhácmàtôicóthểcótựchủtrongcôngviệcvànhậnđượcmứclươngcaonhưởđâykhông?Nordstromkhiếntôiyêuthíchthựcsự,tôitinrằngmìnhđangthuộcvềmộtđiềugìđóđặcbiệt!Đúnglàtôiphảilàmviệcnhiều,songtôithíchnhưvậy.Khôngaicầmtaychỉbảochotôilàtôicầnphảilàmgì,vàtôicảmthấycóthểcốnghiếnhếtkhảnăngcủamình.Tôicảmthấymìnhnhưlàmộtnhàkinhdoanhthựcsự(chứkhôngphảilàmộtngườilàmthuê).”

TrướcđâyBilltừngcùngvớihơnmộttrămnhânviênkhácđượcđiềuđộngtừcáccửahàngNordstromởbờTâynướcMỹsangcáccửahàngmớimởởbờĐông-“Côngtykhôngmuốnnhânviênmớikhaitrươngmộtcửahàngmới,vàcácnhânviêncũsẽđượcđiềuđộngchodùkhoảngcáchlàxabaonhiêuđinữa”-anhgiảithích.Nhớlạibuổikhaitrươngcửahàngmới,Billxúcđộng:“Cácnhânviênđứngvàvỗtayhoanhô.Cáckháchhàngbướcvàovàhọcũngvỗtay...Khôngkhíthậtlàsôiđộngvàhàohứng,khiếnbạncảmthấythậtsựbạnđangthuộcvềmộttổchứcthậtđặcbiệt”.

BillchínhlàhìnhmẫucủamộtNordietiêubiểumàRobertphảihọchỏi.BillkểchoRobertvềmộthộithảocủacôngty,nơiđóanhhọcđượccáchviếtnhững“quyếttâm”cụthể,nhữngđiềuanhsẽlặpđilặplạivớibảnthânmình.“TôitựhàolàmộtPacesetter”,vớimụctiêutrởthànhquảnlýmộtcửahàng,Billlặpđilặplạitrongđầuanhđiệpkhúc:“TôiyêuthíchcôngviệccủamộtnhàquảnlýcửahàngtạiNordstrom...TôiyêuthíchcôngviệccủamộtnhàquảnlýcửahàngtạiNordstrom...”

TheoBill,trởthànhmộtnhàquảnlýtạiNordstromlàrấtkhókhăn,vớinhiềuđòihỏikhắcnghiệt.Anhmôtảlạiviệccácquảnlýcủahàngphảicôngkhaimụctiêubánhàngcủahọtrongcáccuộchọphàngquý.“ÔngJohnđôikhicũngđếndự,mặcchiếcáolenvớichuNtotrướcngựcvàkhuấyđộngbầukhôngkhítrongcuộchọp.Sauđóaiđósẽtiếtlộmụctiêukếhoạchbánhàngchotừngcửahàng-kếhoạchnày,domộtủybanmậtquyếtđịnh.Tôinghenói

rằngnhữngviênquảnlýnàođưaramộtkếhoạchthấphơnkếhoạchdoủybanđưarasẽbịlaóvàchếgiễu.Ngượclại,nhữngaiđưarakếhoạchcaohơnmứcdoủybanđưarasẽđượchoanhônhiệtliệt”.

BillcũnglàmộtnguồncungcấpthôngtinvàhướngdẫnvềphongcáchcủaNordstrom.AnhkhuyênRobert,“Hãycẩnthậnkhinóichuyệnvớingườingoài.Côngtyrấtnhạycảmvềvấnđềbảomật,họmuốnquảnlýchặtcácnguồnthôngtinđưarabênngoài.Đólàlệnhtừtrênxuống.Cáchthứcchúng

talàmviệcởđâykhôngdínhdángtớibấtkỳaiởngoàicôngty”.

“À,tiệnđây-Billnóikhihọchuẩnbịravềvàomộtbuổitối-anhcóbiếtlàđãcómột‘kháchhàngbímật’đếnđâykhông?”

“Mộtkháchhàng...gìcơ?”

“Kháchhàngbímật,Robertạ.Đóchínhlàmộtnhânviêncôngtybímậtgiảlàmmộtkháchhàngđểkiểmtracáchphụcvụvàtháiđộcủacácnhânviênkinhdoanh.Hômnaybàtađãkiểmtraanhđấy.Tôinghĩanhđãlàmtốt,songcầnchúýđếncáichaumàycủaanh!Anhcóthóiquenhaycaumàykhicónhiềuviệc.Hãynhớlàanhcầntươicườichứkhôngphảilàcaumày.Đócóthểgâyranhữngnhậnxétkhôngtốtkhingườitađánhgiácôngviệccủaanh”.

“Quytắcthứ2-Robertthầmnghĩ-khôngđượccaumày,phảiluônluônvuivẻ”.

Sauhơnsáutháng,càngngàyRobertcàngcảmthấy

khôngthoảimáiởNordstrom.Hàngsángvàolúc7giờ,khicómặttrongcácbuổihọpphòng,nghecácNordiehôvang“Chúngtalàsốmột”,“ChúngtamuốncốnghiếnchoNordstrom”,RobertthườngnghĩvềmộtbàiviếtvềcôngtynàytrongcuốnsáchMộttrămcôngtytốtnhấtđểlàmviệctạiMỹnhưsau:“Nếubạnkhôngthíchlàmviệcởnơimàmọingườiđượckíchthíchlaođộnghếtsức,hếtkhảnăng,thìđơngiảnđókhôngphảilàchỗcủabạn”.Robertthấymìnhcóthànhtíchlàmviệcởmứcđộtrungbình,khôngbaogiờbịtụthậutrongdanhsách,songcũngkhôngcógìnổibật.AnhchưabaogiờđượchânhạnhbắttayôngJim,ôngJohnhayôngBruce,nhữngngườilãnhđạocủacôngty.AnhcũngkhôngđạtdanhhiệuAllStarhaytrởthànhmộtPacesetter.Anhlongạirằngngàynàođóanhlạiphảicaumàytrướcmột“kháchhàngbímật”hoặcnhậnđượcmộtláthưthanphiềntừkháchhàng.Tệnhấtlàanhtrởnênkémcỏihơnsovớinhữngnhânviênthểhiện“phẩmchấtNordstrom”nhiềuhơn.Đơngiảnvìhọcónhữngphẩmchấtđó,cònRobertthìkhông-anhtađãkhôngphùhợp.

RoberttừbỏcôngviệcởNordstromsau11thángkểtừngàybắtđầu.Tuynhiênmộtnămsauanhđãthànhcôngtrongcươngvịquảnlýcửahàngởmộtcôngtykhác.“Nordstromquảlàmộttrảinghiệmtuyệtvời,nhưngcôngtynàykhôngthíchhợpvớitôi”-anhgiảithích.“Tôicómộtsốbạnbèthựcsựyêumếncôngtyvàhạnhphúcvớicôngviệcởđó.Khôngcònnghingờgì

nUa,Nordstromlàmộtcôngtyvĩđại.Nhưngtôithíchhợpvớicôngviệchiệntạiởđâyhơn”.

“BỊĐẨYRANHƯMỘTLOẠIVIRUS!”

Khibắtđầunghiêncứu,chúngtôiđãdựđoánrằngsẽcóbằngchứngchứngminhđượccáccôngtyhàngđầulànhữngchỗlàmviệclýtưởng,tốtnhất,chíítlàcũngtốthơncáccôngtysosánh.Tuynhiênhóarađiềuđókhôngphảilànhưvậy-ítnhấtlàđốivớitấtcảmọingười.HãynhớlạixemBillvàLaurađãphùhợpvàthànhcôngởNordstromnhưthếnào,rõràngđâylàmộtnơilàmviệclýtưởngchohọ.SongđốivớiRobertthìrõrànglà...khôngphảinhưvậy.Tómlại,Nordstromchỉlànơilàmviệclýtưởngchonhữngaithựcsựcốnghiếnchocôngty,thựcsựphùhợpvớiphongcáchcủaNordstrom.

Điềutươngtựcũngxảyraởđasốcáccôngtyhàngđầumàchúngtôinghiêncứu.NếunhưbạnkhôngsẵnsàngvànhiệttìnhđitheophongcáchHPthìbạnsẽkhôngthuộcvềHP.NếubạnkhôngđồngtìnhvớisựtậntụytốiđađốivớikháchhàngcủaWal-Mart,thìbạnkhôngphảivàkhôngthểlàmộtthànhviêncủaWal-Mart.Nếubạnkhôngchấpnhậnbị“Procterhóa”,bạnsẽkhôngthuộcvềP&G.NếubạnkhôngmuốnthamgiavàocuộctrườngchinhtìmkiếmchấtlượngtuyệthảoởMotorola,thìbạnsẽkhôngbaogiờlàmộtMotorolan-mộtngườithuộccôngtyMotorola!221Nếubạncònhoàinghivềquyềntựdocủamỗicánhânđượcchọnmuavàsửdụngbấtcứcáigìmìnhthích(ởđâylàthuốclá!)thìbạnkhôngthểthamgiavàoPhilipMorrisđược.Nếukhôngthấythoảimáivớikhôngkhísạchsẽ,tậntụytrong

dịchvụtạiMarriott,thìtốthơnhếtlàhãytừbỏcôngtynày.Nếukhôngnắmđượcýtưởngvề“sựlànhmạnh”,“sựkỳdiệu”vàcáccâuchuyệnthầntiên,cũngnhưhếtsứcnhiệttìnhtheođuổicôngviệc,thìbạnsẽdễdàngchánghétcôngviệctạiDisneyland.222

Chúngtôisuyrarằngbạnkhôngcầnphảicómộtmôitrườngmềmdẻovàthoảimáiđểxâydựngmộtcôngtyhàngđầu.Cáccôngtyhàngđầunhìnchungcóđòihỏicaohơnđốivớinhânviêncủahọsovớicáccôngtykhác,cảvềmặthoànthànhcôngviệclẫnviệcphùhợpvớicáctưtưởngcủacôngty.

Cáccôngtyhàngđầukhôngmềmdẻovàthiếukỷluật.Ngượclạilàkhác.Bởicấccôngtynàyrấtrõràngvềnhữngviệcnhư:

Họlàai?Họlàmgì?Họcốđạtđượcđiềugì?Họcókhuynhhướngkhông

dànhnhiềucơhộichoaikhôngsẵnlònghoặckhôngphùhợpvớicáctiêuchuẩnbắtbuộccủahọ.

Trongmộtbuổihọpcủađộinghiêncứuchúngtôi,mộttrợlýđãđưaranhậnxét:“Thamgiavàonhữngcôngtynàykhiếntôihêntưởngđếnviệcthamgiavàomộtnhómngười,mộttổchứcvớinhữngquyđịnhvàgắnkếtvôcùngchặtchẽ.Nếubạnkhôngphùhợp,tốtnhấtlàkhôngnênthamgia.Nếubạnthậtsựtintưởngvàmuốncốnghiếnchonhữnggiátrịcủacôngtythìbạnsẽcósựthỏamãncaotrongcôngviệc,sẽlàmviệcvớihiệusuấttốiđa-cólẽbạnkhôngthểnàohạnhphúcvớicôngviệchơnthế.Tuynhiên,nếukhôngthì,bạnsẽbịloạiranhưmộtloạivirus.Đâylà

sựtồntạicủamộtvàchỉmộttronghaikhảnăng:ởbêntronghayởbênngoàicôngty,dườngnhưkhôngcómộtkhảnăngdunghòanàokhác.Điềuđómangtínhnghithứcgầnnhưlàtôngiáo”.

Nhậnxéttrênquảlàchínhxác!ChúngtôisauđóđãquyếtđịnhnghiêncứucáctàiliệuvềnhUngnghithức,nhữngsựsùngbáiđểtìmhiểuxemliệucáccôngtyhàngđầucómangnhUngđặctínhtươngtựnhưvậyhơnlànhữngcôngtysosánhhaykhông.Thựcrakhôngcóđịnhnghĩanàođượcchấpnhậntuyệtđối,nóichungngườitacoinhữngnghilễ,nghithứcthườngxuấthiệnởmộtnhómngườivớiđặcđiểmlàsựcốnghiến,tậntụyrấtcaođốivớimộtngườinàođó,mộtđiềugìđó,mộtýtưởngnàođó(đặcđiểmnàyxuấthiệnởnhiềucôngtyhàngđầu).CũngkhôngcócáchphânbiệtcụthểgiUanhữngnghithức,nghilễvànhữngcáikhôngphảinghithức,nghilễ.Tuynhiên,chúngtôithấycóbốnđặcđiểmcủanghithức(sựsùngbái)đượccáccôngtyhàngđầuthểhiệnrõrệthơnhẳnsovớicáccôngtysosánh,đólà:223

♦ Mộttưtưởngđượctheođuổivớimộtnhiệttìnhcaonhất(điềunàyđãtrìnhbàytrongchươngnóivềtưtưởngcốtlõicủacôngty)

♦ Sựtruyềnbátưtưởngcốtlõi

♦ Tiêuchuẩnkhắtkhechoviệcphùhợpvớitưtưởngcốtlõi

♦ Tòngtinvàotínhchấtưuviệtcủatổchức

HãyquansáttrườnghợpcủaNordstromsovớiMelville.

CácbạncóthểthấysựtruyềnbátưtưởngcôngtyởNordstromđượcthựchiệnnhưlàmộtquátrìnhhêntục,khởiđầungaytrongnộidungcuộcphỏng

vấntuyểndụngvàđượctiếpnốibằngcáccâuchuyệnvềgươngphụcvụkháchhàng,cáccâunhắcnhởcủanhânviêndántrêntường,rồicácquantâmđượcnhắcđinhắclại,sựhoanhôvàchếgiễuv.v...(cầnnhớ:mộttậpquánphổbiếncủacácnhómsùngbáinghithức,tôngiáov.v...làviệckhuyếnkhíchcácthànhviêntíchcực“chiêumộ”thêmnhữngthànhviênmớicùngthamgia).HãychúýđếncáchthứccôngtyNordstromtuyểndụngnhữngnhânviêntrẻ,ngaytừđầuđãuốnnắnhọtheophongcáchlàmviệccủacôngty,vàchỉtạođiềukiệnthăngtiếnchonhữngngườinàohiểurõnhất,thểhiệntốtnhấttinhthầncủacôngtymàthôi.HãychúýcáchthứcmàNordstromđềracáctiêuchuẩnvôcùngchặtchẽchonhânviêncủahọ:Cácnhânviênphùhợpvớiphongcáchcôngtysẽnhậnđượcnhữnghìnhthứcđộngviênxứngđáng(lương,thưởng,khenngợi),ngượclại,nhữngaikhôngphùhợpsẽbịphạt,sẽbịnêutênv.v...CôngtycũngphânđịnhrạchròigiUabênngoàivàbêntrongcôngty(nhưsựphânbiệtrõ“ta”và“địch”),làmchonhânviêncảmnhậnvàtintưởngrằnghọđangthuộcvềmộtđiềugìđóđặcbiệt(đâylạicũnglàmộtđặcđiểmthườnggặpởcácnhómsùngbái!).ThậmchíngaycảtêngọiNordiecũngbaohàmmộtýtưởngsùngbáicôngtynhưvậy.CònởcôngtyMelvillechúngtôikhônghềthấynhữngbằngchứngchothấyhọduytrìvàápdụngnhữngbiệnpháptươngtựtrongsuốtlịchsửcôngty.

Nordstromlàmộtvídụđiểnhìnhchocáimàchúngtôi

gọilà“sựsùngbáicôngty”-baogômmộtloạtcácbiệnpháp,cáctậpquánhìnhthànhtrongmôitrườngmangtínhnghithứcrấtcao,tấtcảđềucủngcốtưtưởngcốtlõiởmộtcôngtyhàngđầu.Cáctậpquánnàycóxuhướngđàothảingaylậptứcnhữngaikhôngphùhợpvớitưtưởngcủacôngty(loạibỏngaykhituyểndụnghoặcchỉsaumộtthờigianngắnlàmviệc).Chúngcũnglàmtăngthêmlòngtrungthànhcủanhânviên,gâyảnhhưởngtolớnđếnhànhvicủamọingườitrongcôngty,khiếnhọphảiluônluôn“đồngdạng”vớitưtưởngcốtlõi,luônnhấtquánvànhiệttìnhtronghànhđộng.

Xinđừnghiểusaiýcủachúngtôiởđây.Chúngtôikhônghềnóinhữngcôngtyhàngđầulànhữngtổchứcsùngbáihaylậpdị,haytuyệtđốitrongmọinghithứccủanó.Thậtsựhọchỉgầnnhưthế.Nhữngkháiniệmvề“sùngbái”,“nghithức”dễgâyranhữnghiểulầmmangtínhtiêucực,vìchúnghàmýmạnhhơnlà“vănhóacôngty”.Nhưngnếuchỉnóinhữngcôngtyhàngđầucómộtnềnvănhóacôngtythìđiềuđóthậtlàvônghĩa,bởimọicôngtyđềucónềnvănhóacôngtycủahọ!ởcáccôngtyhàngđầu,chúngtôithấyđượcmộtđiềugìđómạnhmẽhơnlà“vănhóacôngty”.CácthuậtngU“sùngbái”,“nghithức”ởđâychủyếumangtínhchấtmôtả,hoàntoàn

khôngcóámchỉgìdùtốthayxấu,ngượclạichỉdùngđểtrìnhbàymộtloạtcáctậpquánphổbiếnhơnởcáccôngtyhàngđầusovớinhữngcôngtykhácmàthôi.ChúngtôicóthểnhậnđịnhrằngnhUngđặcđiểmnàyđãgópphầnlớnvàoviệcgìngiUnhữngtưtưởngcốtlõicủacôngty.

Mộtphântíchvềcáccôngtyhàngđầuvàcáccôngtysosánhchokếtquảnhưsau(xembảngA.6,phụlục3):

♦ Trong11/18cặpsosánh,cáccôngtyhàngđầuchothấyhọcósựtruyềnbátưtưởngcốtlõitrongcôngtymạnhhơnsovớicáccôngtysosánh.

♦ Trong13/18cặpsosánh,tạicáccôngtyhàngđầucónhữngtiêuchuẩnphùhợpkhắtkhevàchặtchẽhơn(nhânviênhoặclàphùhợpvớicôngtyvàtưtưởngcủanó,hoặclàhoàntoànkhôngphùhợp).

♦ Trong13/18cặpsosánh,tạicáccôngtyhàngđầungườitacócảmgiác,ýthứcthuộcvềmộttổchứcđặcbiệt,siêuhạng.Ýthứcnàyđượcthểhiệnmạnhhơnsovớiởcáccôngtysosánh.

♦ Kếthợpcảbayếutốtrên,cóthểkếtluận14/18cặpsosánh,cáccôngtyhàngđầuthểhiệntínhnghithứcđặcthùcaohơnsovớicáccôngtysosánh(bốncặpcònlạithìkhôngthểphânbiệthơnkémđược).

Chúngtôicũngnhậnthấyrằngcáccôngtyhàngđầuquantâmđếnviệcđàotạonhânviênnóichung,khôngchỉnhữnggìthuộcvềđịnhhướngtưtưởng,màcònlàcácđàotạopháttriểnkỹnăngnghềnghiệp.Chúngtôisẽtrởlạivấnđềnàytrongchươngsau.

CácvídụsauđâyvềIBM,DisneyvàP&Gsẽchotathấynhữngthểhiệncủacácđặctínhnóitrêntrongquátrìnhhìnhthànhmộtcôngtyhàngđầu.

IBMVỚITỚIĐỈNHCAO

CựuGiámđốcđiềuhànhcủaIBM,ThomasJ.Watson(con),miêutảbầukhôngkhítạicôngtytrongthờigianhọvươnlêntầmcỡquốcgianửađầuthếkỷXXnhưlàmộtđiềugìđórấtđặcbiệt,mangtínhnghithứccao.224Điềunaythựcracótừhồi1914,khichacủaWatson[ThomasJ.Watson(cha)]làGiámđốcđiềuhànhcủamộtcôngtynhỏsongrấtcóýthứchìnhthànhmộttổchứcgồmnhữngcánhâncốnghiếnhếtmìnhmộtcáchcuồngtínnhất.Watsonchosơnlêntườngnhữngkhẩuhiệunhư“Thờigianbịmấtsẽkhôngbaogiờtrởlại”“Khôngcógìtệhơnlàđứngyênmộtchỗ”,“Khôngbaogiờtựhàilòng”,“Chúngtôibándịchvụ”,“Côngtyđượcbiếtđếnnhờ

cácnhânviên”.Ôngđềranhữngquytắcxửsựchocánhânhếtsứcchặtchẽ:Cácnhânviênbánhàngphảiănmặclịchsựtrongbộđồvest,khuyếnkhíchcácnhânviênlậpgiađình(ôngtinrằngnhữngngườicógiađìnhlàmviệchăngháihơn,trungthànhhơnvìhọcầnchucấpchogiađìnhhọ),khôngkhuyếnkhíchhútthuốcvàcấmuốngrượu,ôngtổchứccácchươngtrìnhđàotạođểtuyêntruyềnmộtcáchcóhệthốngchonhânviênmớicáctriếtlýcủacôngty,tìmkiếmnhữngnhânviêntrẻtrung,gâyấntượng,luôntrungthànhvớinguyêntắc“thăngtiếnvàđềbạttừbêntrong”.Rồiôngcònlậpranhữnghội,nhữngcâulạcbộchonhânviênIBMnhằmhướngnhânviêngiaotiếpvớinhautrước,sauđómớigiaotiếpvớithếgiớibênngoài.225

GiốngnhưNordstrom,IBMcũngnêugươnglàmviệccủacácnhânviênxuấtsắc,nhữngngườiđãminhhọachotinhthầncủacôngty-bằngcáchkểlạinhữngcâuchuyệnvềhọ,đăngảnhhọtrongcácấnphẩmnộibộ.Thậmchíngườitacòncónhữngbàihátsángtácdànhtặngchomộtsốítnhânviênxuấtsắcnhất!226vàcũngnhưNordstrom,IBMluônđềcaotầmquantrọngcủanỗlựcvàsángkiếncánhântrongmộtnỗlựcchungcủatậpthể.

Vàonhữngnăm1930,IBMđãhoàntoànđịnhhìnhđượcmộtquytrìnhtruyềnbátưtưởngcủacôngty,đồngthờilậpnênđượcmộtmôitrườngtrongcôngty,nơiđóngườitađàotạoracácviênchứctươnglaichoIBM.TrongCha,convàcôngty,Watson(con),viết:

Mọithứởngôitrườngnàyđềunhằmđểkhơigợilòngtrungthành,nhiệttình,nhữngýtưởngtáobạo,nhữngđiềumàIBMcoilàphươngcáchđểđạtthànhcông.Ngaycửachínhlàlogo“THINK”(tưduy)viếtbằngchữto,inhoa.Ngaybêntronglàmộtcầuthangbằngđágranite,tạocảmhứngkhaokháthọctậpchohọcviênkhihọbướcvàolớp.227

CácnhânviênkỳcựucủaIBM,trongtrangphụctruyềnthốngcủacôngtysẽlànhữnggiảngviên,họsẽgiảngvềcácgiátrịcủaIBM.Mỗisáng,trongkhungcảnhlớphọcđầycáckhẩuhiệuvàphươngchâmcủacôngty,cáchọcviênđứngdậyvàcùnghátvangcácbàiháttrongcuốn“BàihátIBM”trongđóbaogồmQuốccaMỹvàởtrangđầuchínhlàbàihátchínhcủaIBM“Tuônluôntiếnbước”,228vớinhữnglờihát:

TiênlênIBM

TaytrongtaytacùnglàmviệcNhữngconngườidũngcảmsẽvữngbướcđilên

Đếnmọimiềntráiđất.229

DùIBMkhôngthểchỉpháttriểnbằngnhữngbàihát,côngtyvẫnluônduytrìquytrìnhđàotạomangtínhđịnhhướngrấtcaonày.Cácnhânviênmớiđếnphảihọcthuộc“baniềmtincơbản”(đãtrìnhbàytrongchươngtrước)đồngthờidựcáclớphọctrongđótriếtlýcôngtyvàkỹnănglàmviệcđượctrìnhbàyvớisựnhấnmạnhngangnhau.Họcònđượchọcngônngữsửdụngtrongnộibộcôngty,vàluônđượckỳvọngthểhiệnphẩmchấtchuyênnghiệpcủanhânviênIBM.Năm1979côngtyxâydựngmộttrungtâmpháttriểnquảnlýrộng26mẫu(Anh),mộtnơi“yêntĩnhnhưmộttuviện,trừkhibạnthamgiavàomộtlớphọcsôinổiởđó”.230

ÂnphẩmMộttrămcôngtytốtnhấtđểlàmviệctạiMỹvào1985môtảIBMnhưsau:“Côngtyđãthểchếhóacáctínđiềunhưmộtnhàthờ...Kếtquảlàcôngtynhưlàmộttậpthểcủacáctínđồhếtsứcnhiệttình...AiđóđãsosánhviệcthamgiavàoIBMnhưlàthamgiavàomộttổchứctôngiáo,hoặcquânđội...ởđâycũnggiốngnhưtronghảiquân,nơimànếumuốntồntạibạnphảihysinhmộtvàiyếutốcánhâncủamình”.MộtbàibáotrongtạpchíWallStreetJournalnăm1982viếtvềnềnvănhóacôngtytạiIBMlà“lantỏakhắpmọinơi”,nhưmộtnhânviênkỳcựuđãnói,“rờikhỏicôngtynàycũnggiốngnhưdicưranướcngoàivậy”.

IBMcónhữngtiêuchuẩnphùhợphếtsứcchặtchẽtrongsuốtlịchsửcủacôngty.CựuphóChủtịchtiếpthịcủacôngty,ôngBuckRodgersđãgiảithíchnhưsautrongcuốnsáchcủaôngtaPhongcáchIBM-.

IBMlàmchonhânviênthấmnhuầntriếtlýcôngtyngaytừbuổiphỏngvấnđầutiên,tứclàtừtrướckhinhânviênvàocôngtylàmviệc.Cóthểaiđósẽnghĩđâylàsựtẩynão,songtheotôikhôngcógìxấutrongnhữnghànhđộngnàycủacôngtycả.Cụthể,ngườitasẽnóirõvớinhữngaimuốnlàmviệcvớiIBMnhưsau:‘Bạnhãyxem,đâylàcáchkinhdoanhcủachúngtôi...Chúngtôicónhữngýtưởngrấtcụthểvềđiềuđó-vànếubạnmuốnlàmchochúngtôi,côngtysẽchỉchobạncáchđốixửvớikháchhàngnhưthếnào.Nếuquanniệmvềviệcđốixửvớikháchhàngvàdịchvụcủachúngtôivàcủabạnlàkhônggiốngnhau,chúngtasẽchiataycàngsớmcàngtốt’.231

Sựtintưởngrằngmìnhthựcsựlàmộtđiềugìđóthậtđặcbiệtcũngtồntạitrongsuốtlịchsửcủacôngty.Ngaytừnăm1914,rấtlâutrướckhicôngtyđạttớitầmcỡquốcgia,Watson(cha)đãcóýthứctruyềnbátrongcôngtymộtquanđiểmrằngđâylàmộtnơituyệtvờiđểlàmviệc.Ôngtahôhào:“Bạnkhôngthểthànhcôngtrongbấtcứviệcgìnếuthiếuniềmtinrằngđólà

côngtytốtnhấttrênthếgiới”232(vàhãynhớlạitrongchươngtrìnhbàyvềBHAG,chúngtôiđãkểlạiviệcôngtađãlàmtăngsựtựtinbằngcáchđổitêncôngtytừComputerTabulatingRecordingCo.

-mộtcáitêndàilêthêvàđángchán-sangIBM-InternationalBusinessMachinesCorporationnhưthếnào).Năm1989,nghĩalàbaphầntưthếkỷsaukhiWatson(cha)khởixướngýthứctựhàovềcôngty,ngườiconWatsonJr,dườngnhưđãlặplạinguyênxitinhthầnấytrongmộtbàiviếttrongdịpkỉniệm75nămthànhlậpIBM(ấnphẩmnàycótựađềIBM-Mộtcôngtyđặcbiệt):

Nếuchúngtôitinrằngchúngtôichỉlàmviệcchomộtcôngtybìnhthường,thìcôngtychúngtôicũngchỉnhưbấynhiêucôngtykhác.PhảicómộtýniệmrằngIBMlàmộtđiềugìđóthậtđặcbiệt.Mộtkhibạnđãcóýniệmđó,bạnsẽdễdàngcóđủđộnglựcđểlàmviệcvàphấnđấuđểbiếnđiềuđóthànhsựthật.

BạncóthểthắcmắcliệunềnvănhóacôngtymangtínhnghithứccaovàsựgắnchặtvớicáctínđiềucơbảncủaIBMcóảnhhưởnggìtrongnhữngkhókhănmàcôngtygặpphảihồiđầuthậpniên1990haykhông.Phảichăngđólànhữngnguyênnhânchủyếukhiếncôngtygặpkhókhăntrongviệcthíchnghivớinhữngthayđổichóngmặttrongngànhcôngnghiệpmáytính?Tuynhiên,saunhữngphântíchkỹcàng,lậpluậntrênđãkhôngthểđứngvững.IBMluônduytrìmộtnềnvănhóacôngtymangtínhnghithứccao,nhưngvàonhữngnăm1920,côngtyvẫncóthểthíchnghivớiviệcchuyểnđổiquaquytrìnhkếtoántựđộng,vàonhữngnăm1930vẫnđiềuchỉnhđểkhôngphảisathảinhânviênbấtchấptácđộngcủacuộcđạikhủnghoảng.Trongnhữngnăm1950và1960,nềnvănhóacôngtyvẫn

đượcduytheophongcáchcũ,songcôngtyvẫncóthểthíchnghivớisựthayđổicólẽlàtolớnnhấttronglịchsửcủamình:đólàsựrađờivàpháttriểncủamáyvitính.Rồiđếnđầuthậpniên1980,khácvớinhữngcôngtymáytínhkhác,IBMmauchóngthíchnghivớicuộccáchmạngvềmáyvitínhcánhân,xácđịnhvịtrídẫnđầutrongthịtrườngnày.Rõràngnềnvănhóacôngtymangtínhnghithứccaonày,vốnnhằmđểgìngiUcácgiátrịcốtlõi,sẽchỉcókhuynhhướnggiảmsútkhicôngtygặpkhókhănmàthôi.

IBMgặtháiđượcthànhcôngtolớn,thểhiệnkhảnăngthíchnghicaotrướcnhữngthayđổicủamôitrườngbênngoài,vàcùnglúcđócôngtyvẫnduytrìđượcnềnvănhóacôngtymangtínhnghithứccao.

Đê’rõthêm,xinđượcnóilàBurroughs(côngtysosánhvớiIBM)hầunhưkhôngthểhiệnđượcnềnvănhóacôngtyởmứcđộnghithứcvàsùngbáinhưIBM.ởđâykhôngtồntạicáctrungtâmđểtruyềnbácáctưtưởng,giátrịcốtlõichonhânviêncôngty.KhôngcóđiềugìchothấyBurroughsthắtchặtcáctiêuchuẩnphùhợpđốivớitưtưởngcôngty,cũngnhưBurroughschưabaogiờtựcoimìnhlàmộtcôngtyMỹđặcbiệtvàxuấtsắcnhất.IBMluôntựxácđịnhđượchìnhảnhcủamình,dùcóvẻmangmàusắctựsùngbái,cònBurroughsthìkhông.Cuốicùng,IBMluônvượtquaBurroughstạinhUngbướcngoặtquantrọngtronglịchsửkinhdoanh,dùBurroughsđãcókhởiđầutốthơn.

sựKỲDIỆUCỦAWALTDISNEY

CũnggiốngnhưIBMvàNordstrom,CôngtyWaltDisneycũngsửdụngcácquytrìnhtruyềnbátưtưởng,cáctiêuchuẩnphùhợprấtchặtchẽ,cũngnhưýthứctựhàovềcôngtynhưlànhữngbiệnphápchủyếuđểbảovệtưtưởngcốtlõi.

Disneyyêucầumọinhânviênmới(ởbấtcứcươngvịnào)phảiđếndựmộtbuổihọcvềđịnhhướngnhânviên(cònmangtênkháclàTruyềnthốngDisney)dotrườngĐạihọcDisney,mộttrườnghọcnộibộcôngty,giảngdạy.Khóahọcđượcthiếtkếsaocho“cácthànhviênmớicủacôngtyDisneycóthểđượcgiớithiệuvềcáctruyềnthốngcủacôngty,triếtlýkinhdoanh,tổchứcvàphươngphápkinhdoanh”.233

Disneyrấtquantâmđếnviệckiểmtrakỹlưỡngcácnhânviên,làmchohọhòanhậpvớicôngviệcgiảitrícủacôngty.Nhữngngườilaođộngđượctuyểndụng(thậmchílànhữnglaođộnggiảnđơnnhấtnhưlausànnhà)đềuphảitrảiquaítnhấtlàhaingườiphỏngvấn.234(Vàonhữngnăm1960,Disneythậmchícònyêucầumọiứngviênphảilàmmộtbàikiểmtravềtínhcáchcánhân).235Namgiớiđểrâu,phụnữtrangđiểmquálòeloẹtđềukhôngđượcchấpnhận,ôngtađòihỏinhânviênmộtphongcáchănmặclịchsự,chỉnchuvàsạchsẽ.(Năm1991,mộtsốnhânviênởDisneylandđìnhcôngđểphảnđốiđiềunày,ngaylậptức,ngườilãnhđạođìnhcôngbịsathảivànhữngluậtlệđược

giữnguyênnhưcũ).236Ngaytừhồinhữngnăm1960,Disneylandđãcónhữngtiêuchuẩnrấtchặtchẽkhituyểndụng,điềunàycóthểthấytrongmôtảcủaRichardSchickelvềcácnhânviênởcôngviêntrongcuốnsáchPhiênbảnDisney(1967):

[Họ]cómộtvẻbênngoàikhá‘chuẩn’.Cáccôgáithườnglàtócvàng,mắtxanh,trôngkhiêmnhường,tronggiốngnhưvừabướcrakhỏimộttrangquảngcáotrangphụcthểthaoCalifornia...Cácchàngtraiđềucóvẻnăngnổ,hoạtbáttheokiểuMỹ,tấtcảhọđềuvuivẻ,dễchịu,kiểungườimàchamẹcủabạnrấtmuốnbạnbắtchướctheo.237

MọinhânviênmớiởDisneylandđềuphảitrảiquamộtkhóahuấnluyệnkéodàinhiềungày,nơiđóhọđượchọcmộtngônngUmới:

Nhânviênlà“thànhviên,diễnviênđượcphânvai”Kháchhànglà“khách”

Mộtđámđônglà“khángiả”

Mộtcalàmviệclàmột“buổidiễn”

Mộtcôngviệclàmột“vaidiễn”

Môtảcôngviệclà“kịchbản”

Đồngphụclà“phụctrang”

Phòngnhânsựlànơi“phânvai”

Đangtrựclà“trênsàndiễn”

Nghỉkhôngphảitrựclà“ởsaucánhgà”

Ngônngữnhưtrênđãlàmtăngcườnghìnhảnhvềcôngtytrongtríócngườilaođộng.Bêncạnhđó,cáchộithảocónộidungđượcsoạnthảokỹlưỡng,mangtínhđịnhhướngcao,đượcgiảngbởinhữngnhânviênkỳcựucũngsẽhêntụcgiúpcácnhânviênmớihiểuthêmvềđặcđiểm,lịchsửvànhữnghuyềnthoạicôngty,cũngnhưcóýthứccaovềtưtưởngcốtlõicủacôngty.Cáccâuhỏithườngđượcđặtranhưsau:

Giảngviên:Chúngtađangkinhdoanhloạihànghóagì?AicũngbiếthãngMcDonald’ssảnxuấtHamburger?Còncôngtychúngtathìsao?

Họcviên(nhânviênmới):CôngtyDisneylàmchomọingườivuivẻvàhạnhphúc.

Giảngviên:Đúnglànhưvậy.Côngtyđemniềmvuiđếnchomọingười,tấtcảmọingười,khôngphânbiệtmàuda,nghềnghiệp,ngônngữ,quêhương

xứsở.Chúngtôikhôngthuêaitớiđâyđểlàmmộtcôngviệcthôngthườngcả.Mọingườiđếnvớicôngtysẽđượcphânmộtvaidiễntrongmàntrìnhdiễncủachúngtôi.238

Cácbuổihọcdiễnratrongnhữngcănphòngđượcthiếtkếđặcbiệt,trêntườngtreođầyhìnhngườisánglậpWaltDisneyvànhữngnhânvậtnổitiếngcủaông(ChuộtMickey,nàngBạchTuyếtvàbảychúlùn).TheolờithuyếtminhtrongmộtvideocủaTomPetersGroup,“côngtymuốntạoracảmgiáclàWaltDisneyvẫnluônhiệndiệntrongphòng,chàomừngcácnhânviênmớigianhậpcôngty.Mụctiêulàkhiếnchomọingườiđềucảmthấymìnhlànhữngđốitác

củanhàsánglậpnày”.Trongcácsáchgiáokhoacủacôngty,cácnhânviêncóthểđọcđượcnhữngđoạnnhư:“TạiDisneylandchúngtôicóthểmệtmỏi,songkhôngbaogiờchánnản,vàluônvuivẻngaytrongnhữngngàyvấtvảnhất.Bạnphảiluôntươicười,vànụcườiđóphảithậtsựxuấtpháttừtronglòngbạn.Hãynhớrằngcôngtycũngtrảlươngchobạnvìnụcườiđó”.239

Saunhữngbuổihọcmangtínhđịnhhướng,cácthànhviênmớisẽđượcphânthànhtừngcặpvớinhânviêncũ,nhiềukinhnghiệm,nhữngngườinàysẽtiếptụchướngdẫnhọlàmquenvớicácsắctháicủacôngviệccụthể.Côngtyquyđịnhchonhânviêncáccáchhànhxửchặtchẽ,yêucầumọithànhviênlậptứctừbỏnhữngphẩmchấtcánhânnàokhôngphùhợpvớiyêucầucôngviệc.240TạpchíTrainingnhậnxét:“ởDisney,dườngnhưkhôngcókhoảngthờigiannàolàchưađượclậpkếhoạchđốivớicácnhânviênmới.Ngaysaukhóađàotạođịnhhướng,nhânviênphảihọcvềquyđịnhđồngphục,tậpdiễnthửvaitròcủamình,gặpgỡcácđồngnghiệp,vàtấtcảcácbuổitậpđềuđượctổchứcvàquantâmynhưnhUngbuổitrìnhdiễnthậtsựdànhchokhángiả”.241

ViệcbảotồnhìnhảnhvàtưtưởngcủacôngtyDisneyđượcthểhiệnrõnhấtởDisneyland,nhưngkhôngchỉcóvậy.MọinhânviêntrongcôngtyđềuphảidựmộthộithảovềtruyềnthốngDisney.MộtthạcsĩquảntrịkinhdoanhcủatrườngStanford-ngườiđãdànhmộtmùahètạicôngtyđểphântíchtàichính,lậpkếhoạchchiếnlượcv.v...đãmiêutảnhưsau:

Ngaytừngàyđâutiêncómặttạicôngtytôiđãnhậnrasựkỳdiệucủahìnhảnhngườisánglập-WaltDisney,ởĐạihọcDisney,trongcáccuộnvideoquaytheokiểucổtích,Waltchiasẻvớimọingườinhữngướcmơcủaôngtavànhữngđiềukỳdiệucủa‘thếgiớiDisney’.CáctàiliệulưutrUcũngđemđếnchonhânviênnhữnghiểubiếtcặnkẽvềcuộcđờiôngta.Saubuổiđịnh

hướng,khidừngởngãtưMickeyAvenue-DopeyDrivetôinhưcảmthấytấtcả:sựkỳdiệu,cảmxúcvàlịchsửcôngty.TôibắtđầutintưởngvàonhữnggiấcmơcủaWaltvàchiasẻnhữngniềmtinấyvớicácthànhviênkháctrongtổchức.242

Khôngmộtnhânviênnàongấmngầmhaycôngkhaitỏýhoàinghitìnhtrạng“sungmãn”củacôngtymàcòncóthểtồntạitrongcôngtyđược!243Cácấnphẩmcủacôngtythườngxuyên,liêntụcnhấnmạnhrằngDisneylàmộtđiềugìđóthật“đặcbiệt”,“khácthường”,“độcnhất”và“kỳdiệu”.NgaycảcácbáocáothườngniêngửiđếncáccổđôngcũngđượcphủđầybằngnhữngtừngUnhư“giấcmơ”,“niềmvui”,“sựnáonhiệt”,“trítưởngtượng”,haynóirằng“sựkỳdiệulàbảnchấtcủaDisney”.244

Cáccôngviệcbêntrongcôngtyluônluônđượcchephủbởimộtbứcmànbímật,điềunàycànglàmtăngtính“kỳbí”,và“độcnhất”củaDisney.Chỉnhữngngườibêntrongcôngtyởmộtmứcđộnàođómớicóthểcóđượctầmnhìnraphíasau“tấmmànsânkhấu”đểthấyđượccơchếcủa“sựkỳdiệu”màthôi.Vídụ,ngoạitrừdiễnviênđặcbiệt

(nhữngngườinàyđãthềsẽgiữbímật),khôngaiđượcquansátquátrìnhđàotạocácnhânvậttạiDisneyland.Cácphóngviênviếtbàivềcôngtythườnggặpphảinhữngràocản,nhữngngườigáccổngthựcsựkhihọmuốntìmhiểunhữngbímậtcủavươngquốckỳdiệunày.“Disneylàmộtcôngtylạthường-mộttácgiảviết-dườngnhưcôngtycómộtchứnghoangtưởngvềkiểmtrakiểmsoáttôichưatừnggặpởbấtkỳmộtcôngtyMỹnàokhác”.245

Vớiviệckiểmtrakiểmsoátvàtruyềnbátưtưởngchonhânviên,vớiviệcthắtchặtquảnlývàchếđộbảomật,vàcùngvớiviệcxâydựnghìnhảnhđặcbiệtcủacôngtyđốivớitrẻemtrêntoàncầu,côngtyDisneyđãtạođượcmộtkhôngkhíhếtsứckhácbiệt,đôikhimangtínhchấtsùngbáikhôngchỉtrongcôngtymàcònvươnratớikháchhàngnữa.Cólầnmộtkháchhàngtrungthànhcủacôngtytrôngthấymộtconbúpbêởmộtcửahàng(làmtheomẫumộtnhânvậttrongphimcủaDisney)hơibịphaimàu,ôngtaliềnnổigiận:“NếuôngWaltthấyđiềunày,ôngtasẽxấuhổlắm”.246

Thậtsựmànói,khinghiêncứucôngtyDisney,rấtkhóphânbiệtđâylàmộtcôngtyhaylàmộttổchứcxãhộihaytôngiáo.TrongcuốnsáchHoàngtửcủavươngquốckỳdiệu,JoeFowlerviết:

Đâykhôngphảilàlịchsửmộtcôngty.Đâylàlịchsửcủanhữngcốgắngvĩđạicủaconngườivớinhữngýtưởng,giátrịvàhyvọng,theođómọingười

sẵnsàngcốnghiếnhếtsứcmình.Nhữnggiátrịđócóthểkhông

quantrọngvớimộtsôngười,nhưnglạirâtquantrọngđốivớimộtsốngườikhác-nhữngngườicốnghiếncảcuộcđờimìnhđểbiếnchúngthànhsựthật,tứcgiậnkhichúngbịxâmphạm,luônnhiệttìnhbảovệchúng.Đóchínhlàđiềuấntượngnhấtvề‘Disney’:Khôngaicóthểcótháiđộtrungdungđốivớicáitênđó.WaltDisneysẽlàmộtthiêntàihoặcchỉlàmộtkẻbahoa,mộtnhàđạođứcgiảhoặclàmộttấmgươngsáng,mộtnhàbuônbìnhthườnghoặclàmộtngườichađángyêuchonhiềuthếhệtrẻem.247

NenvănhóacôngtyvớinhữngđặcđiểmtrêncónguồngốctừWaltDisney-ngườiluôncoiquanhệgiUabảnthânôngtavớicácnhânviênnhưlàmốiquanhệchacon.248Ôngtamongmuốnvàđòihỏisựcốnghiếnvàtrungthànhtốiđađốivớicôngtyvànhữnggiátrịcủanó.Mộtnhânviêntậntụyvàtrungthànhcóthểphạmsailầmvàđượcchomột,haihaynhiềucơhộiđểsửachUa.249Nhưngnếuanhtaphạmphảiđiềukiêngkythiêngliêng-khôngtrungthành,anhtasẽbịtrừngphạtvàsathảilậptức.TheoMarcEliottrongcuốntiểusửcủaWaltDisney,“BấtcứaikhicómặtWaltmàdùngnhữnglờilẽthôtụcchỗđôngngườithìngườiđósẽbịsathảingaytứckhắc,dùđiềuđócóảnhhưởngđếncôngviệcthếnàođinUa”.Khinhữngngườilàmphimhoạthìnhtrongcôngtyđìnhcôngvàonăm1941,Waltcảmthấyôngtanhưbịhọphảnbội,vàdườngnhưcôngđoànkhôngphảilàmộtthếlựckinhtếmàchỉlàmộtcáigìđóxenngangvôlốivàođạigiađìnhcácDisneyitestrungthànhcủaôngmàthôi”.

Waltluônđòihỏitrậttựvàsựquảnlýtốt,ôngđãdiễngiảinhữngđiềuđóthànhnhữngtậpquáncụthểtrongcôngtyđểluôngìngiữđượcbảnchấtcốtlõicủaDisney.Từtácphongnghiêmtúclịchsự,quytrìnhtuyểndụngvàđàotạo,đếnviệcquantâmđếnnhữngchitiếtnhỏnhặtnhấttrongvẻbềngoài,rồiquytắcbảomật,nhữngquytắcbảovệtínhtíchcựcvàsựthánhthiệncủamỗinhânvậtDisney-tấtcảnhữngđiềunàyđềucónguồngốclàmongướccủaWaltmuốngìngiữcôngtytrongphạmvitưtưởngcốtlõicủanó.WaltmôtảnguồngốccủacácquytrìnhởDisneynhưsau:

NămđầutiêntôiquyếtđịnhchothuêlạikhuvựcđậuxevàthuênhUngnhânviênbảovệbìnhthường.Nhưngtôisớmnhậnramìnhđãsailầm,bởinhưvậysẽgặpkhókhăntrongviệcthểhiệntínhhiếukháchcủacôngviên.Chúngtôicầntuyểndụngvàđàotạomọinhânviêncủamình.Chẳnghạn,tôinóivớicácnhânviênanninhrằngđừngbaogiờnghĩmìnhlàcảnhsát,ngượclại,hãynghĩ‘chúngtôicómặtởđâyđểgiúpđỡmọingười’...Mộtkhiđãxácđịnhđượcchínhsách,mọiviệccứthếmàpháttriển.250

Điềuđóđãdiễnrađúngnhưvậy.DùsaukhiWaltquađời,côngtycósuyyếuđôichút,songnókhôngbaogiờđánhmấtbảnsắc,tưtưởngvàgiátrịcốtlõi,phầnlớndotácdụngcủanhữngquytrìnhđượcđặtrakhiWaltcònsống.MàkhiMichaelEisnervàđộingũquảnlýmớicủaDisneybắtđầunhậmchứcvàonăm1984,chínhnhữngcái

côtlõiđãđượccôngphugìngiữđóđãtạonênmóngchosựhồisinhcủaDisneytrongthậpkỷtiếptheo.

NgượclạivớiDisney,ColumbiaPictureskhôngcótưtưởngcốtlõivàcũngkhôngcócơchếduytrìbấtkỳmộtgiátrịcốtlõinàosaukhiCohnquađờivàonăm1958.Waltkhôngtạonênmột“chiếcđồnghồ”hoànhảo,nhưngôngtaquảthậtđãcónhữngtưtưởngcốtlõivàmộtcơchếtheokiểu“tạođồnghồ”(dùmangtínhchấtsùngbái,nghithức)nhằmbảotồntưtưởngđó.Cohnđãkhônglàmđượcđiềuđó.RốtcuộcsaucáichếtcủaWalt,cuốicùngDisneyvẫncóthểhồisinhnhưmộtthểchếđộclậpxâydựngtrêndisảncủaông,cònColumbiaPicturesthìcuốicùngđãkhôngthểtồntạinhưmộtcôngtyđộclậpđượcnUa.

SỰĐỒNGNHẤTTUYỆTĐỐITẠICÔNGTYPROCTER&GAMBLE

Trongsuốtlịchsửcủamình,P&GluôngìngiUtưtưởngcốtlõithôngquahàngloạtbiệnphápnhưtruyềnbásâurộngcáctưtưởng,đưaracáctiêuchuẩnphùhợpchặtchẽ,vàtăngcườnglòngtựhàovềtổchức.

Côngtycótruyềnthốnglâuđờivềviệctuyểndụngnhânviênkỹcàng,đưacácnhânviêntrẻvàonhữngcôngviệctừthấpđếncao,uốnnắnhọsuynghĩvàcưxửtheophongcáchProcter&Gamble,loạibỏngaynhữngaikhôngphùhợp,chỉtạocơhộithăngtiếnchonhữngnhânviêntrungthành,cốnghiếntậntụychocôngty.CuốnsáchMộttrămcôngtytốtnhấtđểlàmviệctạiMỹđãviết:

SựcạnhtranhkhituyểndụngvàoP&Glàrấtquyếtliệt.Nhữngngườimớiđượctuyểndụngđềucảmthấyhọvừađượcgianhậpvàomộtthểchếhơnlàvàomộtcôngty...Khôngaicóthểleolêncácvịtríquảnlýtrungvàcaocấpởđâychỉbằngnhữngkinhnghiệmtíchlũyđượctừnhữngcôngtykhác.ĐiềuđóđơngiảnlàkhôngđượcchấpnhậnởP&G.Ngượclại,aicũngphảidốcsứcvươnlênquacáccấpbậctừthấpđếncao.251Côngtycómộtphongcáchlàmviệcriêngbiệt,vànếunhưbạnkhôngnắmvữnghayítnhấtlàhàilòngvớiphongcáchnày,thìchắcchắnbạnsẽkhôngcảmthấythoảimáiởđây,chứchưanóiđếnviệcthànhcônghaykhôngnữa.

Quátrìnhtruyềnbátưtưởngtrongcôngtyđượctiếnhànhcảbằngnhữngcáchchínhthứcvàkhôngchínhthức.KhiP&Gnhậncácnhânviênmớivàolàm,họtổchứccácbuổiđàotạovàđịnhhướng,đồngthờiyêucầunhânviênđọccuốntiểusửcôngtyHướngvềtươnglai,trongđómiêutảcôngtynhưlà“mộtphầncủalịchsửđấtnước”,vớinhững“disảnvềtinhthần”và“nhữngđặcđiểmbấtbiến”...luônđượccủngcốvữngchắcdựatrênnhữngnguyêntắc,đạolývạchrabởinhữngnhàsánglậpvàtừlâuđãtrởthànhmộtdisảnbềnvững.252Cácấnphẩmnộibộ,nhữngbàinóichuyệncủacácnhàlãnhđạocũngnhưnhữngbàiviếtmangtínhđịnhhướng,tấtcảđềunhấnmạnhvềlịchsử,giátrịvàtruyềnthốngcủacôngty.NhânviênaicũngtrôngthấytượngđàiIvorydale(nhìnxuốngnhàmáyIvorydale),nơiđócómộtbứctượngcẩmthạchvớikíchcỡ

nhưngườithậtcủaWilliamCooperProcter(cháunộicủanhàđồngsánglậpcôngty-WilliamProcter)đangsảibướcvềphíatrước,vớinhữngdòngchữđượckhắcnhưsau:“Ôngđãsốngmộtcuộcđờiđơngiảnvàcaothượng,luôntinvàonhữngphẩmchấtđángtrântrọngcủađồngnghiệp”.

Cácnhânviênmới-nhấtlànhữngailàmvềquảnlýnhãnhiệu(mộtbộphậnquantrọngcủacôngty)-sẽlậptứcthấyrằngđaphầnthờigiancủahọsẽdùngđểlàmviệcvàgiaotiếpvớinhữngđồngnghiệptronggiađìnhP&G,nhữngngườinàysẽgiúphọhọchỏivàhiểubiếtvềnhữnggiátrị,tậpquáncủacôngty.NgaycảvịtríđịalýkhátáchbiệtcủacôngtyởthànhphốCincinnaticũngdườngnhưgópphầnlàmtăngýthứcvềsựcốnghiếnhếtmình,sựchìmđắmvàocôngviệctạicôngty.Mộtnhânviênđãmôtả:“Bạnđiđếnmộtthịtrấnlạ,làmviệccảngày,viếtmemocảđêm,chỉgặpgỡnhauvàomỗicuốituần”.Cácnhânviênđượckỳvọnggiaotiếptrướchếtvớicácđồngnghiệp,thamgiacùngmộtcâulạcbộ,thậmchíđếncùngmộtnhàthờvàsốngcùngmộtkhuvựcđịalý.

Đồngthời,từlâuP&Gđãnổitiếngvớiphongcáchgiađìnhvànhữngchươngtrìnhlươngbổng,phúclợichonhânviên-tấtcảđềunhằmgắnchặtnhânviênvớicôngty.253

♦ Năm1887,làcôngtyđầutiênởMỹđưarachươngtrìnhchiasẻlợinhuậnchocôngnhân.

♦ Năm1892,P&Gtiếptụclàmộttrongnhữngcôngtyđầutiênđưarakếhoạchchophépnhânviênmuacổphầncủacôngty.

♦Năm1915,P&Gcũnglàmộttrongnhữngcôngtyđầutiênđưaramộtkế

hoạchtổnghợpvàchitiếtvềbảohiểm,ốmđau,thươngtật,nhânthọchonhânviên.

Triểnkhainhữngchươngtrìnhnóitrên,côngtykhôngchỉnhằmmụcđíchkhenthưởngnhânviên,màcòncoiđâylàmộtcơchếđểđiềuchỉnhhànhvinhânviên,giatăngcamkếtcủanhânviênđốivớicôngty,vàthắtchặtnhữngtiêuchuẩnphùhợp.MộtấnphẩmcủaP&Gđãmôtảnhưsauvềkếhoạchchiasẻlợinhuậntrongnhữngngàyđầuthựchiện:

[WilliamCooperProcter]kếtluậnrằngnhânviênnàotỏrathờơvàthiếuquantâmđếnnhữngnỗlựctrongcôngviệcphảibịtướcquyềnlợitrongviệcchiasẻlợinhuận-phầncủahọsẽđượcchuyểnchonhữngnhânviênthểhiệnsựquantâmđếnnhữngđiềutrên.Ôngphânnhânviênthànhbốnloạitheomứcđộhợptáctrongcôngviệc,việcsắpxếpnàydocáccấpquảnlýtrongcôngtyquyếtđịnh.Điềunàygiúpchomọinhânviên[cótháiđộđúngđắnhơnkhilàmviệc].254

Vớiviệckhuyếnkhíchnhânviênmuacổphần,côngtyquađócóđượcsựcamkếtvềtâmlýcaohơntừphíangườilaođộng.Nóigìđinữa,đâylàcáchtốtnhấtđểnhânviênthựcsựthamgiavàocôngty,hòahợpvớicácgiátrịcủacôngty.Năm1903,đểđẩymạnhđiềunàyhơnnữa,P&Gtiếptụcgiớihạnchươngtrìnhchiasẻlợinhuậnchonhữngaicamkếtmuacổphầncủacôngty:

Việcchiasẻlợinhuậnphảiđượcgắnchặtvớisởhữucổphầncủanhânviên.Muốnđượcchiasẻlợinhuận,mộtnhânviênphảimuacổphiếuvớigiátrịngangbằnglươngcủaanhta[chúngtôinhấnmạnh],cóthểtrảchậm,mỗilầnthanhtoántốithiểubằng4%lươnghằngnăm.Cùngthờigianđó,côngtydành12%lươnghàngnămcủanhânviênchoviệcmuacổphiếu.255

Đếnnăm1915,61%nhânviênđãthamgiavàochươngtrìnhmuacổphiếu,bằngcáchđó,họđãlànhữngthànhviên,nhữngchủsởhUuthựcsựcủacôngty.Trongsuốtlịchsửcủamình,P&Gđãápdụngvôsốcơchếđểđiềuchỉnhhànhvicủanhânviên,baogồmtừnhữngquyđịnhvềtrangphụcvàvẻngoàichođếnquytắcnổitiếng“Memomộttrang”(cácmemođềuphảigóigọntrongmộttranggiấy),nhUngđiềunàythểhiệnsựnhấtquánbắtbuộctrongphongcáchgiaotiếpởcôngty.

CáctiêuchuẩnphùhợpchặtchẽcủaP&Gđượcápdụngtrênphạmvitoàncôngty,tạimọivănphòng,mọiquốcgia,dùthuộcbấtkỳnềnvănhóanào.MộtngườiđãtừnglàmchoP&GởcácvănphòngtạichâuÁvàchâuÂuđã

nhậnxét:“Vănhóacôngtycómặtkhắpcácvănphòngcủahọtrênthếgiới.Khiranướcngoàicôngtác,tôihiểurõrằngmìnhphảithíchnghitrướchếtvớivănhóacôngty,sauđómớilàvănhóacủaquốcgiasởtại.Làmviệctạiđâycũnggiốngnhưbạnđangthuộcvềmộtquốcgiathậtsự.”256

Trongmộtbuổihọpcôngtynăm1986,GiámđốcđiềuhànhJohnSmalecũngnóilênđiềutươngtự:

NhânviênP&Gkhắpmọinơitrênthếgiớiđềuchiasẻnhữngđiểmchungnhấtđịnh,chúngtôicócùngmộtngônngữ,dùcónhữngkhácbiệtvềvănhóavàcánhân.Khigặpbấtcứnhânviênnào,dùthuộcbộphậnkinhdoanhởBoston,bộphậnpháttriểnsảnphẩmởtrungtâmkỹthuậtIvorydale,haythuộcbankiểmsoáttạiRome,tôiđềucảmthấynhưđanggặpvànóichuyệnvớicùngmộtloạingười.Đólànhữngngườitôiquenbiếtvàtintưởng-nhữngngườiP&G.257

GiốngnhưNordstrom,IBMvàDisney,P&Gcũngcóxuhướngbảomậtvàkiểmsoátthôngtin.Cácnhàquảnlýthườngphêbình,thậmchíphạtnhânviênnếuhọlàmviệckhiđangđimáybayvàsửdụngthẻIDchohànhlýđểlộrahọlànhânviêncủacôngty,hoặcnếuhọnóivềcôngviệccủacôngtyởnhữngnơicôngcộng.Kếhoạchvềquảnlýquyềnchọncổphầnnăm1991đãquyđịnhrõ:Nếungườinhậnquyềnchọntiếtlộthôngtinvềcôngtychobênngoài,quyềnchọnđósẽbịtước.258

Phongcáchbảomậtlàmtăngtinhthầntựhàovềsựưuviệtcủacôngtytrongsuốtchiềudàilịchsửcủanó.Mọinhânviênđềutựhàođượcthuộcvề,đượclàthànhviêncủamộttổchức“đặcbiệt”,“vĩđại”,“tuyệtvời”,“đạolý”,“tựkỷluật”,gồmtoànnhữngngườigiỏinhất,“mộtthểchếđộcnhấtvônhịtrongsốcáctổchứctrêntoànthếgiới”.259Khinóivềmộtdựánđặcbiệtkhókhăn,mộtnhàquảnlýP&Gđãbìnhluận:“Nếucómộtđặctínhđượctấtcảmọingườitrongdựánnàythểhiện,thìđólàlòngtựhàođượclànhữngngườigiỏinhất.”260

SựtươngphảngiữaP&GvàColgatekhôngrõràng,dễthấynhưgiữaDisneyvàColumbia.Trướchết,mãiđếnnhữngnămđầuthếkỷXX,Colgatevẫnduytrìmộtnềnvănhóacôngtymangđậmtínhgiađình.261Tuynhiên,cómộtsựkhácbiệt,nhấtlàtrongvòng60nămtrởlạiđây.ChúngtôikhôngtìmthấymộtbằngchứngnàochothấyColgateđãdànhsựquantâmđếnviệckiểmtravàđưaracáctiêuchuẩnphùhợpchặtchẽđốivớicácnhânviênmớituyểndụng,cũngnhưviệctruyềnbácáctưtưởngcôngtydonhữngngườisánglậpđặtra.TrongkhiP&Gluôntựxácđịnhtêntuổibằngnhững

giátrịcốtlõivànhữngdisảncủacôngtytruyềntừthếhệnàysangthếhệkhác,luônluônđềcaolòngtựhàođốivớicôngty,thìColgatelạicókhuynhhướngxácđịnhtêntuổicủahọtrongmốiliênhệ,tươngquanvớiP&G.P&Gluôntựđềcaovàhướngtớivịtrísốmột,cònColgatelạitựxácđịnhmìnhlàởvịtrísốhai,sauP&G,luônluôncốgắngđểtrởthành...mộtP&Gthứhai.262

THÔNGĐIỆPGỬICÁCCEO,CÁCNHÀQUẢNLÝVÀKINHDOANH

Cóthểbạnkhôngcảmthấythỏamãnlắmvớinhữngthôngtintrìnhbàytrongchươngnày.ChúngtôixinchiasẻnhUngsuynghĩđó,vàmuốnnóirõrằngchúngtôikhônghềmôtảhaycổvũchonhUngquanđiểm“cựcđoan”ởđây.Điềuquantrọngchúngtôinhấnmạnhlà:khácvớinhữngtổchứctôngiáo,nhữngphongtràoxãhộicựcđoannàođó,luônlấysựsùngbáicánhânlàmgốc,các

côngtyhàngđầucóxuhướngsùngbáitưtưởngcốtlõimàthôi.Chẳnghạn,Nordstromthểhiệnsựtrântrọng,tônsùngnhữngtấmgươngvềphụcvụkháchhàng,chứhoàntoànkhôngyêucầunhânviênsùngbáiđốivớibấtkỳmộtnhàlãnhđạocánhânnào.ởcôngtyDisney,việcduytrìmộtgiátrịcốtlõitiếptụcnguyênvẹnngaycảkhingườisánglậpWaltDisneyquađời.P&Gluôntrungthànhvớicácnguyêntắccủacôngtysuốthơn150năm,trảiquachínthếhệlãnhđạo.Việcsùngbáicánhânchỉlàviệc“báogiờ”,cònviệctạoramộtmôitrườngtạođiềukiệnchoviệcgìngiUvàpháthuymộttưtưởngcốtlõimớiđíchthựclàviệc“tạorađồnghồ”.

Mụctiêucủachươngnàykhôngphảilàkhuyếnkhíchbạntạorasựsùngbáicánhân.Đóchỉlàviệccuốicùngbạnnênlàm.

Ngượclại,điềuchủyếuởđâylàphảixâydựngmộttổchứccóthểduytrìtưtưởngcốtlõicủanóbằngnhữngcáchcụthểvàhUuhiệu.CáccôngtyhàngđầucóthểchuyểntảinhữngtưtưởngcủahọthànhnhữngcơchếhUuhình,vớinhữngđặctínhnhấtquándễnhậnra.Họtruyềnbátưtưởngcôngtychocácthànhviên,đềranhữngtiêuchuẩnphùhợphếtsứcchặtchẽ,pháttriểnmộtýthứctựhào,nhiềukhitựtônvềtổchức.Cácbiệnphápcụthểnhưsau:

♦Tổchứccácchươngtrìnhđàotạovừamangtínhchuyênmôn,vừamangtínhđịnhhướngvềtưtưởng,trongđógiảngdạyvềcácgiátrị,hìnhmẫu,lịchsửvàtruyềnthống.

♦ Hìnhthànhcáctrungtâmđàotạotrongnộibộcôngty.

♦ Gắnbócácthànhviênvớinhau,cùngvớisựkiểmsoáttừcấptrên.

♦ Theođuổicácchínhsách“thăngtiếntừthấpđếncao”nhữngnhânviêntrẻ,uốnnắnhọtheophongcáchcôngty,thăngtiếntừnộibộcôngty.

♦ Xâydựngnhữnghìnhảnh,nhữngtấmgươngtiêubiểutrongcôngtyđểmọingườinoitheo.

♦ Sửdụngngônngữ,thuậtngữđặcbiệttrongnộibộcôngty(vídụ:Nordie,Motorolan,v.v...)đểtạoýthứcthuộcvềmộttổchứcđặcbiệt,ưutú.

♦ Tăngcườngnhữngcamkếttâmlýcủanhânviênthôngquanhữngbàihátcôngty,nhữnglờingợikhen,hoanhô,khenthưởngv.v...

♦ Quytrìnhkiểmtravàsànglọcnhânviênchặtchẽngaykhituyểndụngvàsuốtnhữngnămđầutiên.

♦ Thựchiệncácbiệnphápkhíchlệ,độngviênnhânviênhướngtớitưtưởngcốtlõicủacôngty.

♦ Cóbiệnphápthưởngphạtnghiêmminhvàcụthểđốivớiaiduytrì/viphạmtưtưởngcốtlõi.Chấpnhậnvàtạocơhộichonhữnglỗilầmkhôngviphạmtưtưởngcốtlõi,cònnhữngaiphạmlỗilầmảnhhưởngđếntưtưởngcốtlõisẽbịloạirakhỏicôngtyngaylậptức.

♦ Tạocơchếchomọingườithựcsựthamgiavàocôngty(cảvềtàichínhvàthờigian).

♦ vẻbềngoàicủamộtnhàmáy,vănphòngcũngphảithểhiệnsaocholàmnổibậtlýtưởngvàhìnhmẫucủatổchức.

♦ Liêntụcnhấnmạnhbằnglờinói,bằngvănbảnvềgiátrịtổchức,vềtruyềnthống,vềýthứctựhàođốivớitổchức.

GìngiữcáicốtlõiVÀthúcđẩysựpháttriển

Bâygiờbạncóthểnêucâuhỏi:Liệumộtnềnvănhóacôngtychặtchẽvàmangphongcáchnghithứcnhưvậycóhàmchứarủirokhông?Códẫntớisựtrìtrệ,loạibỏngườitakhông?Cóbópnghẹtócsángtạovàtínhđadạngkhông?Cóhạnchếthayđổikhông?

Câutrảlờicủachúngtôilàcó,mộtnềnvănhóacôngtynhưvậycóthểnguy

hiểmvàhạnchế,nếunókhônggiUđượcsựcânbằngtheohìnhtượngâmdương.Nềnvănhóavốnđượcsửdụngđểgìngiữcáicốtlõi,phảiđượcbổsungbằngmộttinhthầnthúcđẩysựtiếnbộđángkể.Trongmộtcôngtyhàngđầu,haiyếutốnàyluôncùngđivớinhau,“taytrongtay”mỗiyếutốđềulàmtăngcườngyếutốkia.

NềnvănhóacôngtymangtínhnghithứccaosẽgiúpcôngtycókhảnăngtheođuổicácBHAG,donềnvănhóađótạoraýthứctựhàovềcôngty,mộtcôngtyhoànhảocóthểthựchiệnmọimụctiêuđềra.ChínhnềnvănhóamangtínhnghithứccủaIBMđãgópphầnquantrọngtrongviệckhiếncôngtyquyếtđịnhđặtcượcvàosảnphẩmIBM360.LòngtincủaDisneyvàovaitròđặcbiệtcủacông

tygiúpcôngtyđưaracácBHAGnhưDisneylandvàtrungtâmEPCOT.Tươngtựnhưvậy,nếukhôngcótinhthầnhàilòngvìcôngviệcvàtheođuổinhữnggiátrịcủabảnthân,Boeingđãkhôngthểthànhcôngtrongcácdựánsảnxuấtmáybay707,747.NếuSonykhôngcóniềmtintuyệtđốivềvaitròđặcbiệtcủahọtrênthếgiới,họsẽkhôngthểtheođuổinhữngquyếtđịnhquantrọngvềsảnphẩmnhưsảnphẩmbándẫnhồinhUngnăm1950.Merckluôntrungthànhvớitưtưởngcốtlõi,khiếnchonhânviêncôngtycảmthấyhọthuộcvềmộtđiềugìđótolớnhơnlàmộttổchứckinhdoanhthôngthường,từđóhọmớicóthểnỗlựctộtbậcđểđưacôngtynàythànhmộtcôngtydượcphẩmhàngđầuthếgiới.

HơnnUa,cácbạncầnhiểurằngcôngtycóthểcómộtnềnvănhóamangtínhnghithứccaovềcáckhíacạnh:sứcsángtạo,khảnăngcạnhtranh,haysựthayđổi.Thậmchíđôikhinềnvănhóacôngtycòncóthểmangnhữngnétkỳdị,ngượcđờilàkhác.ChẳnghạnnhưkhicácnhàquảnlýcôngtyWal-Marthướngdẫnhàngngànnhânviênhôto:“W-A-L-M-A-R-T!Đólàgì?Wal-Mart!Đólàgì?Wal-Mart!Ailàsốmột?Kháchhàng!”263

Sựchặtchẽvàsựđadạngcóthểcùngtồntạitrongnềnvănhóacôngty.MộtsốcôngtyhàngđầunổitiếngnhưlànơilàmviệctốtnhấtchophụnUvànhữngngườithuộcdântộcthiểusố.Vídụ,côngtyMerckđượcnhiềungườibiếttớidonhữngchươngtrìnhtạođiềukiệncôngbằngtrongcôngviệcgiUangườilaođộngnamvànU.ởMerck,sựđadạnglàmộtphầncủasựtiếnbộ,hỗtrợhUuhiệuchogiátrịcốt

lõicủacôngty.Dùbạnthuộcchủngtộc,giớitínhhaynguồngốcnàođinữa,bạnvẫncóthểthànhcôngtạiMerck,miễnlàbạntinvàocácgiátrịcốtlõicủacôngty!

KIỂMSOÁTVỀTưTƯỞNGTựCHỦTRONGHOẠTĐỘNG

MộtvídụđiểnhìnhchoviệclựachọnchữVÀthayvìchữHOẶClàkhimộtcôngtyhàngđầuvừacóthểkiểmsoátchặtchẽtưtưởng,vừatạorasựtựchủnhấtđịnhtrongvậnhành,từđótạođiềukiệnchonhữngsángkiếncánhân.

Trongcácchươngtiếptheo,bạnsẽthấycáccôngtynàycóxuhướngtậptrunghóavàcónhữngtựchủtrongvậnhànhnhiềuhơncáccôngtysosánh,mặcdùvănhóacôngtycủahọmangtínhnghithứccaohơn.264Kiểmsoátvềtưtưởngcótácdụngbảovệcáicốtlõitrongkhiđósựtựquảntrongquátrìnhlàmviệcsẽcótácdụngthúcđẩysựtiếnbộ.

CácbạnhãynhớlạivídụvềcuốnsổtaychỉgồmmộttrangdànhchonhânviêncủacôngtyNordstromởđầuchươngnày.Mộtmặt,côngtyđãgiớihạnmọihànhvicủanhânviênsaochophùhợpvớitônchỉvàtưtưởngcủaNordstrom.Nhưngmộtmặtkhác,quađótacũngthấycôngtytạođiềukiệnchosựtựdohànhđộngcủamọinhânviên.TrongchuyếnthămTrườngKinhdoanhStanford,khiđượchỏivềcáchxửlýcủamộtnhânviênnếunhưmộtkháchhàngyêucầutrảlạichiếcváyrõrànglàđãđượcsửdụngrồi,JimNordstromtrảlời:

Tôikhôngbiết,thậtlònglànhưthế.Nhưngtôitinrằngmộtvụviệcnhưvậysẽđượcgiảiquyếtsaochokháchhàngcảmthấyhọđượcquantâm,trântrọngvàphụcvụtốt.Việccóđồngýlấylạichiếcváyđóhaykhôngphụthuộcvàotừngtrườnghợpcụthể,vàchúngtôichocácnhânviênbánhàngcủamìnhquyềntựquyếtrấtlớnkhigiảiquyếtmộtvấnđềnhưvậy.Chúngtôicoihọlànhữngnhânviênbánhàngchuyênnghiệp.Họcầnnhữnghướng

dẫncơbản,chứkhôngcầnnhữngquytắcchặtchẽvàtỉmỉ.ởNordstrom,bạncóthểlàmbấtkỳđiềugìđểhoànthànhcôngviệc,miễnlàbạnluônsốngvàlàmviệctheonhữnggiátrịvàtiêuchuẩncơbảncủacôngty.265

NordstromkhiếnchúngtôihêntưởngđếnHảiquânMỹ-rấtchặtchẽvàkỷluật,khôngchophépaikhôngtuânthủnhữngtưtưởngcủacôngty.Nhưngmặtkhác,nhUngaikhôngcónhữngsángkiếncánhânvàbảnnăngkinhdoanh

sẽvẫnthấtbạitạicôngtynày.ởcáccôngtyhàngđầunhư3M,J&J,Merck,HPvàWal-Mart,điềutươngtựcũngxảyra.

Nhữngkếtluậnnàycóýnghĩathựctiễnsâusắc.Nhữngcôngtynàomuốntạoramộtmôitrườnglàmviệctựquản,phitậptrungtrướchếtphảicóvàgìngiUđượcmộttưtưởngcốtlõi,truyềntưtưởngđóchotấtcảmọingườitrongcôngty,loạibỏngaynhữngaikhôngphùhợp,đồngthờinângcaoýthứctráchnhiệmvàlòngtựhàovềcôngtychonhữngthànhviêncònlại.Cóthểnóimộtcáchhìnhảnh:chọnlựađúngdiễnviênvàgiaođúngvaidiễn,sauđóđểchohọtựdoứngtáctrênsàndiễn.Nóimộtcáchngắngọn,sựchặtchẽmangtínhnghithứcxungquanhmộttưtưởngcốtlõisẽtạođiềukiệnchocôngtychophépsựtựdo,chủđộngđốivớimọinhânviêntrongviệcthửnghiệm,điềuchỉnh,vàtrênhếtlàtronghànhđộngcủahọ.

CHƯƠNGBẢY:THỬNHIỀUCÁCHVÀGIỮLẠINHỮNGGÌPHÙHỢPTheotrítưởngtượngcủatôi,khôngnêncoi[cácloàisinhvậtcókhảnăngthíchnghicao]làdotựnhiênhaybảnnăngmàcó,màthựcsựphảicoiđólàkếtquảcủamộtquyluậtchungảnhhưởngđếnsựpháttriểncủamọisinhvật-đólàsựđấutranhsinhtồn:chỉcónhữngloàimạnhnhấtmớisốngsót,nhữngloàiyếunhấtsẽkhôngtồntạinữa.

CHARLESDARWIN-Nguồngốccácloài,1859266

Thựcsựmànói,côngtycủachúngtôiđôikhiđãtìnhcờpháttriểnđượcmộtsốsảnphẩmmới.Nhưngxinnhớrằngđiềuđóchỉcóthểxảyranếubạnluônluônchuyểnđộng.

RICHARDp.CARLTON,

NguyênCEO,3MCorporation,1950267

Thấtbạilàsảnphẩmquantrọngnhấtcủachúngtôi.

R.w.JOHNSON(con),

NguyênCEO,Johnson&Johnson,195426S

Khixemxétlịchsửcủacáccôngtyhàngđầu,điềugâyấntượngmạnhchochúngtôilàviệcđôikhinhữngbướcđi,quyếtđịnhthànhcôngnhấtcủahọlạikhôngđượcthựchiệndoviệclậpkếhoạchchiếnlượcchitiết,màlạidoviệcthửnghiệm,ápdụngphépthửvàsai,docơhộivàngaycảdotìnhcờ,ngẫunhiênnữa.Cácchiếnlượckinhdoanhxuấtsắccóthểchỉlàkếtquảcủacácthửnghiệmmangtínhcơhộihoặcnhữngsựkiệnngẫunhiên(songcóchủýtừtrước).ChúngtahãyxemxétcácvídụởJ&J,MarriottvàAmericanExpress.

BướcchuyểnđổingẫunhiênđếncácsảnphẩmhàngtiêudùngởcôngtyJohnson&Johnson

Vàonăm1890,côngtyJohnson&Johnson-lúcđócònlàmộtnhàcungcấpsảnphẩmgạckhửtrùngdùngtrongytế-nhậnđượcmộtláthưtừmộtbácsĩthanphiềnrằngmộtsốbệnhnhâncảmthấykhóchịutrêndakhisửdụngthạchcaoytế.GiámđốcnghiêncứucủacôngtylúcđóFredKilmer-trảlờibằngviệcchogửitớimộtgóibộttanItalycótácdụngxoadịu,dùngđểbôilênda.Sauđóôngtatìmcáchthuyếtphụccôngtytừđóvềsauluôngửikèmmộtgóibộtnàyvớimộtsốsảnphẩmnhấtđịnh.Điềungạc

nhiênlàcáckháchhànglạiyêucầumuatrựctiếpchỉloạibộtxoanàymàthôi.Đê’đápứngnhucầuđó,côngtytạorasảnphẩmcótênlà“PhấnJ&JdùngchoTrẻem”,sảnphẩmnàysauđóđãtrởthànhmộtsảnphẩmnổitiếngtrêntoàncầu.Theonhữngtàiliệuchínhthứccủacôngtythì“J&Jđếnvớisảnphẩmphấntrẻemhoàntoànngẫunhiên”,ởđây,tacóthểthấyrõ:Mộtbướcđirấtnhỏbévàkhôngđượcchúýlúcđầucuốicùngđãbiếnthànhmộtthayđổimangtầmchiếnlượchướngtớicácsảnphẩmtiêudùng-mộtsựngẫunhiêncuốicùngđãtrởthànhnguồntạora44%thunhậpchocôngty-nghĩalàcótầmquantrọngtươngđươngvớicácsảnphẩmdượcphẩmvàytế.269

Saunày,J&JcòntìnhcờxâydựngđượcmộtsảnphẩmnổitiếngnUa.Năm1920,mộtnhânviêncôngtytrênEarleDicksonsángchếrasảnphẩmbăngcánhânlàmbằngmộtmiếngbăngdùngtrongphẫuthuậtvớicácmiếnggạcnhỏvàmộtlớpbaođặcbiệtbênngoàigiúpkhôngdínhchặtvàoda.Anhtatạorasảnphẩmnàyđểchovợanhta-ngườirấthaybịcắtvàotaykhidùngdaolúcnấuăn.Khicácnhânviêntiếpthịđượcthôngbáovềsảnphẩmmớinày,họquyếtđịnhthửtungnórathịtrường,vàthậtbấtngờ,saumộtkhởiđầuchậmchạpvànhữngcốgắngcảitiếnhêntụcsảnphẩmnày(cótênlàBand-Aid),trởthànhsảnphẩmbánchạynhấttronglịchsửcôngty!NhữngvídụtrênmộtlầnnUakhẳngđịnhnhữngchuyểnbiếnchiếnlượcmàđầyngẫunhiêncủaJ&Jhướngvềcácsảnphẩmtiêudùng.270

BướcđiđầycơhộicủaMarriotthướngvềdịchvụsânbay

Năm1937-mườinămsaukhimởquầybánbiađầutiên-J.WillardMarriottđãxâydựngđượcmộthệthốngchínnhàhàng,gồm200nhânviênlàmviệcđầynhiệttìnhtheonhữngtiêuchuẩncủacôngtyvềphụcvụkháchhàng.Rõràngôngtađangcómộthệthốngvậnhànhtốt.vớikếhoạchtănggấpđôisốnhàhàngtrongbanămtới,viễncảnhcôngtyđangxánlạnhơnbaogiờhết.J.Willardvàđộingũquảnlýchắcchắnsẽgặtháiđượcnhữngthànhcôngtolớnnếutiếptụctậptrungvàokếhoạchnày.

NhưngphảigiảiquyếtsaođâyvớitìnhhuốngpháttriểnmộtcáchbấtthườngtạicửahàngMarriottsố8?TọalạcgầnsânbayHoover,WashingtonD.c,cửahàngnàycómộtđộingũkháchhàngkháchẳnvớinhữngnơikhác-đólànhữngkháchhàngtrênđườngrasânbay,họdừnglạimuađồănnhanh,bánhtrái,nhétđầycáctúixách,túigiấyđemtheo.“Hãythửnghĩvềđiềunàyxem-Marriottnóitrongmộtlầnđếnthămcửahàng-kháchhàngđếnđâymuađồănđểăntrênmáybay!”271

“Mỗingàykháchhàngloạinàylạitớiđâyđônghơn”-viênquảnlýcửahàngtrìnhbàythêm.

CuốnsáchMarriottcủaRobertO'Briankểlại:“Marriottđãtrầmngâmsuynghĩvềđiềunàysuốtcảđêm.Ngayhômsau,ôngtađếncôngtyvậntảisânbayEasternAirTransportvàkýmộtthỏathuậnkinhdoanh,theođócửahàngsố8sẽgiaocáchộpđựngcácsuấtăntrưađónggóiđếntận

đườngbăngsânbay,việcchởhàngđượcthựchiệnbằngcácxetảimàucamvớilogocôngtyvàcácdòngchữbênhôngxe.Chỉsauvàitháng,dịchvụnàyđãpháttriểnđếnhãngAmericanAirlines,phụcvụcho22chuyếnbaymộtngày.Marriottmauchóngcửramộtgiámđốcphụtráchmảngkinhdoanhmớinày,vớinhiệmvụpháttriểntốiđadịchvụởsânbayHoover,sauđópháttriểnsangcácsânbaykhác.Cuốicùng,dịchvụsânbay,vốncónguồngốctừmộtcơhộikhônghềđượcmongđợi,đãtrởthànhmộtngànhkinhdoanhchínhởMarriottCorporation,pháttriểnvươntớihơnmộttrămsânbaykhácnhau.

Lẽra,nhưthườnglệMarriottđãphảivấtvảtrảiquanhữngcuộchọpdàivànhUngphântíchkỹlưỡngvềchiếnlượctrướckhiquyếtđịnhlàmmộtđiềugìđó.Trongtrườnghợpnày,lượngkháchhàngbấtthườngởcửahàngsố8đãđưarachoôngtamộtcáchthứcbiếnthểkhácsovớinhữngdữkiệnvềkháchhàngthôngthường.Côngtyđãcóthểbỏquađiềunàysonghọđãkhônglàmnhưthế.Họchọncáchthửnghiệmđểxemliệu“biếnthểlạ”nàycóthểtrởthànhmột“biếnthểcóích”không.Marriottđãthựchiệnmộtbiếnchuyểntrongchiếnlượccôngtybằngmộthànhđộngmaulẹdựatrênmộtyếutốmaymắnkhôngđượckỳvọngtrướcđó.Bướcđinàynếunhìnlạithìthậtlàsángsuốt,songtrongthựctếđơngiảnđiềuđóchỉlàkếtquảcủamộtthửnghiệmđầycơhội,tìnhcờchokếtquảtốt.

SựpháttriểnkhôngnằmtrongdựtínhcủaAmericanExpressvàocácdịchvụtàichínhvàdulịch

Thànhlậpnăm1850,lúcđầuAmericanExpresslàmộtdoanhnghiệpkinhdoanhdịchvụchuyểnphátnhanhtrongkhuvực(giốngnhưcôngtyUnitedParcelService).Năm1882,côngtythựchiệnmộtbướcchuyểnđổinhỏsongcuốicùngđãdẫntớimộtthayđổitolớnvềchiếnlược.Côngtynhậnthấynhucầuchodịchvụvậnchuyểntiềnmặtcóxuhướnggiảmdosựpháttriểncủacáclệnhchuyểntiềnbằngthư.Trướctìnhhìnhđó,AmericanExpressliềntungradịchvụchuyểntiềncủariêngcôngty.vàthếlàsảnphẩm“lệnhchuyểntiềnnhanh”đãthànhcôngngoàisứcmongđợi-11.959lệnhđượcbántrongvòngsáutuầnlễđầutiên.Côngtylậptứcchớplấycơhộinàyvàbắtđầutriểnkhaiviệcbánhàngkhôngchỉởcácvănphòngcủacôngtymàcònởcácnhàga,cửahàng...vànhưvậyđãvôtìnhbiếnthànhmộtcôngtycungcấpdịchvụtàichính.272

Mộtthậpkỷsau,vàonăm1892,chủtịchAmericanExpress,J.c.Fargo,trongmộtchuyếnđinghỉởchâuÂu,đãgặpkhókhăntrongviệcchiếtkhấucácthưtíndụngđểlãnhtiềnmặt.vấnđềnàyđãtạocơhộichocôngtytìmkiếmmộtthayđổixahơntrongquỹđạopháttriểncủamình.TrongquyểnsáchAmericanExpress1850-1950,AldenHatchđãviết:

Khitrởvề,[Fargo]sảibướcquacáchànhlangtòanhà65Broadwayvớivẻsuytưhơnthườnglệ.ôngbướcquaphònglàmviệccủamình,tớithẳngphòngcủa

nhânviênBerry[Marcellus],‘Berry-ôngnói,bỏqualờichàohỏi,vàđithẳngvàovấnđề-Tôigặprấtnhiềurắcrốitrongviệcchuyểncácthưtíndụngthànhtiềnmặt.Khitôiởmộtnơibiệtlập,xaxôi,chúngchẳngkhácgìnhữngtờgiấylộn!NếunhưchínhchủtịchcủaAmericanExpresscũnggặpnhữngrắcrốinhưvậy,thìthửnghĩxemmộtkháchhàngbìnhthườngsẽcònphảigặprắcrốinhưthếnàonữa.cầnphảilàmmộtđiềugìđó’.273

VàBerryđãlàmmột“điềugìđó”thật.Ôngđưaramộtgiảipháptinhtế,theođókháchhàngđượcyêucầukýtênkhimuavàtiếpkýkhiđượctrảtiền,sảnphẩmnàysaunàynổitiếngtrêntoànthếgiớivớitêngọi“SécdulịchAmericanExpress”.CơchếthanhtoáncủasécdulịchthậmchícònđemlạichocôngtymộtmốilợingoàidựđoánnUa,đólàdocácsécbịmấtvàbịtrễhạn,côngtycóthểbánđượcnhiềuséchơnlàséchọphảichitrảmỗitháng,kếtquảlàcólượngtiềnmặtdôira.TheoJonFriedmanvàJohnMeehan,trongcuốnNhàcủathẻthì:

Mộtcáchhoàntoànkhôngcóchủý,chínhAmexđãphátminhra‘tiềnnổi’(xảyratrongkhoảngthờigianchậmthanhtoán).Khoảntiềnnàylúcđầuchỉ

là750đôla,sauđóđãlêntới4tỷđôlavàonăm1990,đemlạithunhập200triệuđôla.Côngtyđãvôtìnhmàthựcsựtạoramộtloạitiềntệmới.274

Vớikhởiđầuchỉlàmộtbướctiếndèdặt,tìmkiếmcơhội,cuốicùngsécdulịchđãdẫnAmericanExpresstiếnvàothị

trườngcácdịchvụtàichính,mộtlĩnhvựcmàcôngtykhônghềcóýđịnhvàkếhoạchthựchiện.

Sảnphẩmsécdulịchcũnggópphầnvôtìnhđưacôngtytrởthànhmộtcôngtydịchvụdulịch.Thựctếmànói,ChủtịchJ.c.Fargođãđưaramộttuyênbốrõràng,khôngúpmởrằngAmericanExpresssẽkhôngthamgiakinhdoanhvậnchuyển,dulịch:“Chúngtôimuốnxácđịnhrõrằngvàobấtkỳlúcnào,ởbấtkỳđâu,dùbằngbấtcứphươngtiệngì,côngtỵnàycũngkhôngphảivàkhôngcóýđịnhthamgiavào,trởthànhmộtcôngtydulịch(dịchvụvậnchuyển)”[chúngtôinhấnmạnh].275

DùFargotuyênbốnhưvậy,nhưngthựcchấtđiềumàAmexlàmlạihoàntoànkhác.Côngtyluônhànhđộngtheomộtkhuônmẫu,đólàgiảiquyếtnhữngvấnđềcủakháchhàngvànhanhchóngtậndụngmọicơhội,điềunàyđượchướngdẫnchínhbởitưtưởngcốtlõivềphụcvụkháchhàng.Khuônmẫutrênrõrànglàkhôngthểbịgạtquamộtcáchdễdàng,dùchínhCEOmuốncũngvậy.ChỉítlâusaukhimởvănphòngsécdulịchđầutiêntạichâuÂuởParisnăm1895,mộtnhânviêntênlàWilliamDallibađãbắtđầumởrộnghoạtđộngcủacôngtynhằmđápứngcácnhucầungàycàngtăngcủadukháchMỹ:họluônphảichenchúctrongvănphòngcôngtyởParisđểđổisécdulịch,thựchiệncácdịchvụbưuchính,lịchđilại,vévậnchuyển,tưvấn,v.v...Tấtnhiên,khimởrộngcáchoạtđộngtheohướngtrên,thoạttiênDallibarấtthậntrọngvàkínđáođểtránhcơnthịnhnộcóthểxảyratừJ.c.Fargo.Dallibacứtiếnhànhtừngbước,từngbước,trướchếtthửmởmộtvàiquầy

bánvéchỗnằmtrêntàuthủy,vớithànhcôngđó,ôngthuyếtphụccôngtymởmột“phòngdulịch”vàbắtđầubánvétàulửa,cáctourdulịchtrọngóivànhiềudịchvụvậnchuyểnkhác.276Đến1912,AmericanExpressđã“thựcsựtrởthànhmộttổchứcvậnchuyểnlớnmạnh,dùcôngtyvẫnkhôngthừanhậnđiềunày[chúngtôinhấnmạnh]”277.Đầunhữngnăm1920,nhữngthửnghiệmcủaDallibađãbiếncácdịchvụhênquanđếndulịchvậnchuyểntrởthànhmảngkinhdoanhquantrọngthứhaicủacôngty,saucácdịchvụtàichính.

Nhưvậy,saumộtloạtbướcđimàđaphầnlàcơhộivànóichungkhôngthuộcvàomộtkếhoạchchungnàocả,AmericanExpressđãpháttriểntheomộthướnghoàntoànkhácbiệtvớiquanniệmcủanhàsánglậpbanđầu(mộtcôngtychuyểnphátnhanh).

CÔNGTYNHƯCÁCLOÀISINHVẬTTRONGQUÁTRÌNHTIENHÓA

ChúngtôiđãtìmđượcnhữngkếtluậngìtừcáctrườnghợpcủaJ&J,MarriottvàAmericanExpress?Cóthểdễdàngbỏquavàcoiđóchỉlànhữnghiệntượngngẫunhiên,songvấnđềlạilàởchỗđókhôngphảilànhữngtrườnghợpduynhất.BillHewlettnóivớichúngtôirằngcôngtyHP“chưabaogiờlậpkếhoạchchoquãngthờigiantrênhaihoặcbanăm”tronggiaiđoạncựckỳquantrọngthậpniênI960.278Thậmchíkhiquyếtđịnhthamgiavàothịtrườngmáyvitính(mộtquyếtđịnhthayđổimangtầmchiếnlược)công

tycũngkhônghềtheomộtkếhoạchlớnnàocósẵn.Ngượclạilàkhác:năm1965,HPthiếtkếchiếcmáyvitínhđầutiêncủacôngtychỉđơngiảnlàbổsungthêmsứcmạnhchodâychuyềnsảnphẩmcôngcụcủacôngty.279HãynghecựuCEOJohnYounggiảithích:

Lúcđầuđóchỉmàmộtsảnphẩmphụ.Thậmchíchúngtôikhônggọiđólàmộtmáyvitínhmàchỉgọilà‘máyđiềukhiểncôngcụ’.Mặcdùbiếtmáyvitínhsẽvôcùngquantrọngtrongtươnglai,chúngtôivẫnmuốngiữdanhtiếngcủacôngtynhưlàmộtcôngtycôngcụ,chứkhôngphảilàmộtcôngtyvitính.280

Tươngtự,Motorolathoạttiênbướcvàolĩnhvựchàngđiệntửcôngnghệcao(bándẫn,chấtbándẫn,vimạch)chỉđơnthuầnnhưlàhệquảtựnhiêncủaphòngthínghiệmPhoenix(phòngthínghiệmnàythànhlậpnăm1949vớimụcđíchnghiêncứupháttriểnmộtsốvậtliệuđiệntửdùngchotivivàradio).281Chỉsaunày,vàonăm1955,Motorolamớicóýthứclựachọnchiếnlượcchuyểnsangkinhdoanhhàngđiệntử-vàlúcđócũngchỉđơngiảnlàdocôngtysẽkhôngđủkinhphíxâydựngmộtnhàmáycaocấpnếukhôngchấpnhậnbánmộtsốsảnphẩmmớinghiêncứuđượcrathịtrường.

CácvấnđềtươngtựcũngcóthểđượctìmthấyởCiticorp,PhilipMorris,GE,Sonyvànhiềucôngtykhác.Xinđừnghiểusaiýchúngtôiởđây.Chúngtôikhôngnóirằngcáccôngtytrênkhôngbaogiờlậpkếhoạch.Chúngtôichỉngạcnhiênkhithấyrằngrấtnhiềuquyếtđịnh,bướcđi

quantrọngcủacáccôngtyhàngđầulàdokếtquảcủanhữngquátrìnhkhác,khôngphảilàdotrongquátrìnhlậpkếhoạch.Vàđâycũngkhônghẳnlàmaymắnngẫunhiên.

Nhữngvídụhấpdẫnnóitrênđãđưachúngtôiđếnkếtluậnvềmộtsựtiếnbộởmứcđộcaohơncủacáccôngtyhàngđầusovớinhữngcôngtysosánh:đólàsựpháttriểnmangtínhchấttiếnhóa.Chúngtôisửdụngtừ“tiếnhóa”đểmôtảquátrìnhpháttriểnnàybởinórấtgiốngquátrìnhcácloàisinhvậttiếnhóabằngcáchthíchnghivớimôitrườngtựnhiênbênngoài.QuátrìnhpháttriểntiếnhóacóhaikhácbiệtchínhkhisosánhvớiquátrìnhpháttriểndựavàocácBHAG.Mộtlà,BHAGluônrõràng,khôngúpmở(“chúngtasẽleolênngọnnúikia”)trongkhiquátrìnhtiếnhóacóvẻmơhồ(“bằngcáchthửnhiềuphươngphápkhácnhau,chúngtachắcchắnsẽchọnđượccáchthíchhợp,chỉcóđiềutakhôngbiếttrướcsẽtốnbaonhiêuthờigianmàthôi”).Hailà,BHAGbaogồmnhữngbướcnhảylớn,khônghêntục,cònquátrìnhpháttriểntiếnhóathườngbắtđầubằngnhữngbướcđidầndần,nhữngbiếnchuyểntừtốn,việcnắmbắtvàkhaithácnhữngcơhội,sauđómớichuyểnthànhnhữngthayđổilớnvềchiếnlược,thườnglàkhônghềđượcđịnhtrước.

Quátrìnhpháttriểntiếnhóalàmộtquátrìnhpháttriểnkhôngtheokếhoạch.Nếunhìncácloàisinhvậttrongthếgiớitựnhiênqualăngkínhcủakếhoạchchiếnlược,chúngtasẽdễdàngđitớikếtluậnrằngchúnglàkếtquảcủanhữngkếhoạchhoànhảo:chúngthíchnghivớimôitrường,chúnghẳnphảiđượctạoratrongmộtkếhoạchtuyệtvời

nhất.Nhưngnếunhìntừquanđiểmcủasinhvậthọchiệnđạithìkếtluậntrênhoàntoànsailầm.TừsaupháthiệncủaDarwin,cácnhàsinhvậthiểurarằngcácloàisinhvậttiếnhóachứkhôngphảiđượctạoratheomộtcáchđịnhsẵn.Khôngchỉcóvậy,cáchthứcsinhvậttiếnhóacónhiềunéttươngđồngvớicáchmàcáccôngtyhàngđầuthíchnghivớimôitrường!

HọcthuyếttiếnhóacủaDarwinápdụngởcáccôngtyhàngđầu

PhầncốtlõicủahọcthuyếttiếnhóacủaDarwinlàviệcchorằngcácloàisinhvậttiếnhóathôngquamộtquátrìnhcủacácbiếnthểngẫunhiên(biếnchuyểngenngẫunhiên)vàchọnlọctựnhiên.Khimôitrườngthayđổi,nhUngbiếnthểgennàophùhợpnhấtvớimôitrườngsẽcóxuhướngđược‘Tựachọn”(cónghĩalànhUngbiếnthểnàothíchnghicaonhấtsẽsốngsót,nhUngbiếnthểcókhảnăngthíchnghikémsẽkhôngtồntạiđược).Cácbiếnthểđượclựachọn(tồntại)nhưthếsẽchiếmđasốvềgenvàloàisinhvậtsẽ

pháttriểntheohướngcácbiếnthểđó.Darwinnói:“Cácloàisinhvậtsinhsôinảynở,biếnđổi,nhUngconmạnhnhấtsốngsótvànhUngconyếunhấtchếtđi”.

GiờchúngtahãycoiAmexnhưlàmộtloàisinhvật.ĐầuthếkỷXX,Amexcảmthấysảnphẩmkinhdoanhchuyểnphátnhanhtruyềnthốngcủacôngtygặpkhókhăn,vítríđộcquyềncủacôngtybịcáccơquanChínhphủđedọavàvàonăm1913,BưuđiệnHoaKỳđãtrởthànhmộtđối

thủcạnhtranhđángkể.Lợinhuậncủacôngtygiảm50%.Đến1918,Chínhphủquốchữuhóatoànbộcáccôngtychuyểnphátnhanh,gâyramộtthayđổivôcùngtolớntrongngànhnày.Đasốcáccôngtycùngngànhđềuchấmdứthoạtđộngdonguyênnhântrên.Songnhữngthửnghiệmởcáclĩnhvựcdịchvụvậnchuyểnvàtàichính(sẽnóirõhơnởphầnsau)đãkhiếnAmericanExpress(dùkhôngđịnhtrước)trởthànhmộtbiếnthểthíchhợphơnvớimôitrườngmới.“Biếnthể”nàyđãđượclựachọn,vàcôngtyđãtiếnhóa,vượtquaconđườngkinhdoanhtruyềnthốngbanđầunayđãlỗithời,hướngtớisựthịnhvượngvàphồnvinhcủatươnglai.

Chúngtôimôtảquátrìnhtiếnhóabằngtêngọi“phânnhánhvàtỉacành”.Ýtưởngởđâyrấtđơngiản:Nếubạnthêmđủnhánhchocây(cácbiếnthể,biếndạng)vàthựchiệntốtviệctỉacànhhỏng(chọnlọc),thìbạnsẽcómộtcáicâyvớicáccànhkhỏekhoắn,cóthểphấttriểnmạnhmẽtrongmộtmôitrườngluônluônthayđổi.

Ngàynay,côngtyJohnson&Johnsonvẫnhêntụccóýthứckhuyếnkhíchphươngpháp“phânnhánhvàtỉacành”nóitrên.Côngtyluônthửnghiệmrấtnhiềuphươngphápmới,giữlạinhữnggìthíchhợpvàloạibỏngaynhữngthửnghiệmthấtbại.Điềunàyđượcthựchiệnthôngquamộtmôitrườnglàmviệcphitậptrunghóa,nơiđócánhânđượckhuyếnkhíchđưarasángkiếnvàthửnghiệmnhữngýtưởngmớimẻ.Cùnglúcđó,côngtyđềranhữngtiêuchuẩnchọnlọcrấtkhắtkhe:chỉnhữngthửnghiệmnàochứngtỏ

đemlạilợinhuậnvàphùhợpvớitưtưởngcốtlõicủaJ&Jmớicóthểđượctiếptụcđưavàokinhdoanhmàthôi.

Vớichâmngôn“Thấtbạilàsảnphẩmlớnnhấtcủachúngtôi”,R.w.Johnson(con),hiểurõrằngcôngtyluôncoicácthửnghiệmthấtbạilàmộtphầncủaquátrìnhpháttriển,tiếnhóa.Vàthựctếlàcôngtyđãcórấtnhiềuthấtbạitronglịchsử,baogồmtừviệcnhảyvàosảnxuấtsảnphẩmchấtkíchthíchcôla(làmtừrượusherryvàchiếtxuấthạtcôla),đếnnhữngkhuônmàu

chotrẻem.Ngaygầnđây,họcũnggặphàngloạtthấtbạiđốivớicácsảnphẩmvantim,dụngcụlọcthận,máygiảmđauibuprofen.Nhữngthấtbạinàylàcáigiáphảitrảchoviệctạoramột“cây”khỏemạnh,trongbốicảnhcủamộttưtưởngcốtlõicủacôngty.Ngaycảkhigặpnhữngthấtbạinhưthế,côngtycũngchưabaogiờbịthualỗtrongsuốtlịchsử107nămqua.ThànhcôngvềtàichínhcủaJ&Jdễkhiếnchongườingoàinghĩrằngđâylàmộtthiêntàivềchiếnlược.Nhưngtrongthựctế,lịchsửcủaJ&Jđầynhữngbiếncốbấtngờ,nhữngphépthửvàsai,nhữngthấtbạiđịnhkỳ.NhưCEORalphTarsenđãtómtắtvàonăm1992“Tăngtrưởnglàmộtcanhbạclớn”.

Tươngtựnhưvậy,thànhcôngmangtínhhiệntượngcủaWal-Martvàonhữngnăm1970,1980cóthểđượchiểubằngquanđiểmtiếnhóahơnlàmộtquanđiểmvềsángtạo.Thựctìnhmànói,cácthànhviênWal-Martđềucảmthấyđôichútbuồncườitrướccáchgiảithíchvềthànhcôngcủacôngty(cáchgiảithíchnàythườngđượcdạytrongcácsáchgiáokhoavềkinhtếvimôvàcáckhóaMBAvềkếhoạchchiếnlược).JimWaltonnóicụthểhơn:

Chúngtôiđềucườikhẩynhữngtácgiảcoichatôi[SamWalton]làmộtnhàchiếnlượcđạitài,cóthểxâydựngnhữngkếhoạchphứctạpbằngtrựcgiácvàtựmìnhthựchiệnchínhxácnhữngkếhoạchđó.Khôngđúngnhưvậy.Chatôithànhcôngdựatrênnhữngthayđổi,vàchẳngcóquyếtđịnhkinhdoanhnàocủaônglàkỳbí,thầnbícả.

Cóthểnóirằngcáccôngcụđượcdạytronghầuhếtcáckhóahọcvềchiếnlượccôngtyđềukhôngthểgiảithíchđượctạisaomộtcôngtycóđượclợithếcạnhtranhvềchiếnlược,chẳnghạntạisaoWal-Martcóđượcmộthệthốngxuấtsắchàngđầunhưvậy.HệthốngWal-Martđượchìnhthànhkhôngphảidonhữngkếhoạchchiếnlượctạorabởinhữngthiêntàikinhtế,màchủyếulàdoquátrìnhtiếnhóacủabiếndạngvàchọnlọc.“Đadạnghóa,tạoracácbiếnthể,vàthửnghiệmtốtnhấtsẽtồntại,nhữngthửnghiệmthấtbạisẽbịđàothải”.282Đóchínhlà“thóiquen”củacôngtykểtừkhinóđượcSamWaltonthànhlậpvàonăm1945.Wal-Marttrôngcóvẻnhưđãcótầmnhìnxa,tiêntrimọiviệctrongkinhdoanh,cũngnhưcácloàisinhvậtdườngnhưđãđượctạoramộtcáchhoànhảonhất.MộtnhàquảnlýởWal-Martnói:“Chúngtôisốngtheophươngchâm‘Làm,thửvàsửanếusai’.Bạnhãythử,nếutốtthìgiữlại.Nếukhôngtốt,hãyđiềuchỉnhlạihoặcthửcáchkhác”.283

Chẳnghạn,nhữngnhânviênchàođónkháchtạiWal-Martkhônghềlàsảnphẩmcủamộtkếhoạchhoặcchiếnlượcnào.Thựcracâuchuyệnnhưsau:mộtviênquảnlýcửahàngởCrowley,Louisianagặpkhánhiềurắcrốivới

bọnăntrộmvặttrongcửahàng.Ôngtabènthửápdụngmộtcách,đólàsắpxếpsaochomộtnhânviênđứngtuổi,thânthiệnđứngởngaycửachínhđểchàođónkháchkhihọbướcvàovàđirakhỏicửahàng.Ngườinàysẽkhiếnnhữngkháchhànglươngthiệncảmthấyhàilòngbằngnhữngcâuchàonhư“Xinchào!Quýkháchcókhỏekhôngạ?Xinvuilòngphụcvụông/bàtạicửahàngchúngtôi.Nếucóvấnđềgì,xinchotôibiết”,vàcùnglúcđó,ôngtacũngngầmgửimột“thôngđiệp”đếnchobọnăntrộmvặtrằngsẽcóngườitheodõi,quansátchúngởcửaravào.ChẳngcóaiởWal-Mart-ngaycảSamWalton-cóýtưởngnàytrướcđó.Thếmàthửnghiệmđóđãtỏrarấthiệuquả,cuốicùngtrởthànhmộttậpquánquyđịnhtrêntoàncôngtyvàtạoramộtlợithếcạnhtranhchoWal-Mart.

KhixemxétWal-Mart,đếnđâychúngtacóthểtríchlạiđoạnvăncủaDarwin(đãtríchdẫnđầuchươngnày)vớimộtsốthayđổinhưsau:

Khôngnênxemcáccôngtyhàngđầu,cókhảnăngthíchứngcaođơnthuầnchỉlàkếtquảcủatầmnhìnxavàviệclậpkếhoạchvềchiếnlược,màđasốđólàkếtquảcủamộtquátrìnhcănbản:thựchiệnnhiềuthửnghiệm,nắmbắtcơhội,giUlạinhUngthửnghiệmthànhcông(miễnlàphùhợpvớitưtưởngcốtlõi),sửachUahoặcloạibỏnhUngcáithấtbạihoặckhôngphùhợp.

Tấtnhiên,nóichungphảirấtcẩntrọngkhilàmmộtphépliêntưởng,sosánhgiUasinhvậthọcvàkinhdoanh.

Chúngtôicũngkhôngchorăngmọisựthíchnghivàpháttriểnởcáccôngtyhàngđầucónguồngốctừquátrìnhtiếnhóakhôngcóđịnhhướng.Sẽlàkhôngchínhxácnếunhìncáctổchứckinhdoanhbằngconmắtnhưkhinhìncácloàisinhvật!

Trướchết,khácvớimọiloàisinhvật,côngtycókhảnăngđặtramụctiêuvàkếhoạch.Cáccôngtyhàngđầuđềuđưaramụctiêuvàkếhoạch,ngaycảWal-Mart,luônđồngthờitheođuổicảcácBHAGvàquátrìnhpháttriểnmangtínhchấttiếnhóa(thửvàsai)trongsuốtlịchsửcủamình.Cóthểnóimộtcáchhìnhảnh:CôngtysửdụngBHAGđểxácđịnhrõngọnnúinàocầnleo,vàdùngsựtiếnhóađểsuynghĩraconđườnglêntớiđỉnhnúiđó.JackWelch(CEOcủaGE)đãtómtắtbảnchấtnghịchlý,kếthợpmụctiêuvàtiếnhóa,thànhmộtýtưởngquảntrịmangtêngọi“cơhộimộtcáchcókếhoạch,tínhtoán”,đượctrìnhbàytrongcuốnsáchHãykiểmsoátsốphậncủabạn,nếukhôngmuốnngườikháclàmđiềuđócủaTichyvàShermannhưsau:

Thayvìđiềuhànhdoanhnghiệptheomộtkếhoạchchiếnlượcchitiết,Welchchọncáchchỉxáclậpmộtsốítcácmụctiêucơbản,tolớnnhấtmàthôi.Sauđó,theomộtcơchếphithểthức,nhânviênđượctựdonắmbắtbấtcứcơhộinàođểđạtđượcmụctiêuđềra.ChủnghĩacơhộicótínhtoánđãhiểnhiệntrongđầuôngtasaukhiôngtađọctácphẩmcủaJohannesVonMoltke(mộttướngPhổhồithếkỷXIX,chịuảnhhưởngcủalýthuyếtgiaquânsựKarlVonClausewitz),trongđótácgiảlýluậnrằngcáckếhoạchchitiết

thườngthấtbạidohoàncảnhluônluônbiếnđổikhôngngừng.284

Mặtkhác,quátrìnhhìnhthànhcácbiếnthểvàthựchiệncáclựachọndiễnratrongcáctổchứccủaconngườikhácxavớiquátrìnhmàDarwinnghiêncứutrongthếgiớitựnhiên.QuátrìnhchọnlọcmàDarwinnghiêncứulàquátrìnhchọnlọctựnhiên,mangtínhvôthức,theođónhữngbiếnthểphùhợpnhấtvớimôitrườngsẽsốngsót,nhữngbiếnthểyếusẽbịdiệtvong.Nóicáchkhác,cácloàitrongthếgiớitựnhiênkhôngcóýthứcchọnlựabiếnthểphùhợp,việcchọnlựalàdomôitrườngthựchiện.Trongkhiđó,cáctổchứccủaconngườicóthểtựthựchiệncácchọnlựamộtcáchcóýthức.HơnnUa,tiếnhóatrongthếgiớitựnhiênkhôngcómụcđích,tưtưởngnàongoàimụcđíchsinhtồnthuầntúy.Cònởcáccôngtyhàngđầu,ngượclại,thúcđẩyquátrìnhtiếnhóahướngtớimộtmụcđíchcụthểnằmtrongkhuônkhổcủagiátrịcốtlõi-mộtquátrìnhmàchúngtôigọilàtiếnhóacómụcđích.

Tấtnhiên,mọicôngtyđềutiếnhóaởmứcđộnàođó.ĐiềunàyxảyradùchúngtacóthúcđẩyhaykhôngđichăngnUa.Thếgiớinàyđầyrẫynhữngsựkiện,nhữngcơhộiảnhhưởngđếnquỹđạocủađờisống,điềunàyxảyravớicánhân,tổchứcvàcảhệthốngkinhtế.Nhưngvấnđềmấuchốtởđâylàcáccôngtyhàngđầucókhảnăngchếngựvàkhaitháctốiđasứcmạnhcủaquátrìnhtiếnhóa.Điềuđóđưachúngtôiđếnkếtluậnchủyếucủachươngnàynhưsau:

Nếuđượchiểurõvàđiềuchỉnhmộtcáchcóýthức,quátrìnhtiếnhóacóthểtrởthànhmộtphươngcáchhữuhiệuđểthúcđẩysựtiếnbộ.Vàđóchínhlàđiềucáccáccôngtyhàngđầulàmtốthơnsovớicáccôngtysosánh.

Tấtnhiên,“tiếnhóacómụcđích”khôngphảilàcáchthứcduynhấtmộtcôngtyhàngđầudùngđểthúcđẩysựpháttriển,cũngnhưkhôngphảimọicôngtyđềuápdụngrộngrãicáchthứcnày.vàicôngtynhưBoeing,IBMvàDisneycókhuynhhướngdựanhiềuhơnvàocácBHAG(nóichungthìthậtkhómàlàmramộtchiếcBoeing747nếuchỉdựavàophươngpháp“tiến

hóa”thôngthường!).MộtsốcôngtykhácnhưMerck,Nordstrom,vàPhilipMorrislạidựavàoviệctựhoànthiệnliêntục,nhưsẽđượctrìnhbàytrongchươngsau.Tuynhiên,cóthểtổngkếtrằngcáccôngtyhàngđầutậndụngtốthơntácdụngcủaquátrìnhtiếnhóa,ở15/18cặpsosánh(xembảngA.7trongPhụlục3).

3M:“CHIÊCMÁYBIÊNĐỚITỪMINNESOTA”VÀCÁCHTHỨCĐÁNHBẠINORTON

KhiphỏngvấnBillHewlettcủaHP,chúngtôihỏixemcócôngtynàomàôngthậtsựngưỡngmộvàcoiđólàmộthìnhmẫuhaykhông.Hewletttrảlờikhôngchútdodự:“Đólà3M(tênchínhthứclảMinnesotaMiningandManufacturingCompany)!KhôngcònnghingờgìnUa.Bạnsẽkhôngbaogiờbiếtđượcsảnphẩmtiếptheo,bướcđikếtiếpcủahọ.Vàthậtsựchínhhọcũngkhôngbiếtđiềuđó!Nhưngdùkhôngthểdựđoántrướcmộtcáchchắcchắn

côngtysẽlàmgì,bạnvẫnbiếtrằnghọsẽtiếptụcthànhcông”.ChúngtôiđồngývớiHewlett,vànếunhưphảiđặtcượcvàothànhcôngvàkhảnăngthíchứngvớimộtcôngtytrongvòngnămmươiđếnmộttrămnămtới,thìsựlựachọncủachúngtôisẽlà3M.

Điềuhàihướclàởchỗ3Mđãkhởinghiệpvớinhữngthấtbạilớn.BỊgiángmộtđònchítửkhiýtưởngkinhdoanhbanđầu(khaithácmỏcorrundum)thấtbại(xemPhụlục2),côngtylúcđóđãmấthàngthángtrờitìmkiếmmộthướngkinhdoanhmới,bấtkỳhướngnào,miễnlàđểcôngtytồntại.TheoVirginaTucktrongcuốnsáchNhãnhiệuTartan-câuchuyệnvề3M\

Trongtháng11lạnhgiánăm1904,Hộiđồngquảntrịcủacôngtygặpmặtmỗituầnđểtìmkiếmgiảipháp.Cácnhàsánglậpquyếtđịnhsẽkhôngtừbỏcuộcchơi,vàrấtmaylàcácnhânviêncũngcócùngquyếttâmvàquanđiểmđó.Mọingườiđềusẵnsànghysinhđiềugìđó(chẳnghạnlàmkhôngcôngtrongmộtthờigiannhấtđịnh)đểgiUchocôngtycóthểtồntại.

Cuốicùng,Hộiđồngquảntrịđồngývớiđềnghịcủamộtnhàđầutưtrongsốhọrằng3Mnêntừbỏhướngkinhdoanhvềkhaithácmỏ,chuyểnsangsảnxuấtgiấynhámvàmáyxay(họcòncóthểlàmgìhơnthếđốivớimộtđốngđámạtvôdụng,chấtlượngthấplấyratừviệckhaithácmỏvừaqua?),vàthếlàdotìnhcảnhtuyệtvọnghơnlàdokếhoạch,3Mtừbỏviệckhaithácmỏ,chuyểnsangsảnxuấtcácchấtdùngđểmàivàđánhbóngmặtphang.

WilliamMcKnightxuâthiện

Từ1907-1914,côngtyvậtlộnvớihàngloạtvấnđềnhưchấtlượng,lợinhuận,hàngtồnkhovàdòngtiềnmặt.NhưngdướisựlãnhđạothầmlặngnhưngcươngquyếtcủaWilliamMcKnight(nguyênlàmộtnhânviênkếtoánlênlàmgiámđốcbánhàng),côngtybắtđầucảitiếnvàthửnghiệmcácsảnphẩmcủamình.

Năm1914,côngtybổnhiệmMcKnight,lúcđómớingoài20tuổi,lênlàmTổnggiámđốc.Tàmộtnhàlãnhđạotheophongcách“tạođồnghồ”bẩmsinh,McKnightmauchónglậpraphòngthínghiệmđầutiêncủacôngtyvới500đôlađầutưbanđầuvàmộtphòngnhỏtronggóc(5x11feet).Saunhiềuthángthínghiệmvớicáckhoángvậtnhântạo,3Mtungrasảnphẩmmớivàthànhcông:chấtđánhbóng“3-M-Ite”-sảnphẩmđầutiêntạolợinhuậnchocôngtyvàvẫntiếptụccómặttrongdanhmụchànghóacủacôngtysuốt75nămsauđó.

Vớivẻngoàirụtrè,mềmmỏngnhưngMcKnightlàmộtngườicólònghamhiểubiếtvàquantâmvôbờbến.ôngthườnglàmviệcliêntục7ngày/tuầnvìsựnghiệpcủa3M,luôntìmkiếmcáccơhộimớichocôngty.vídụ,vàotháng1-1920ôngtanhậnđượcmộtbứcthưcónộidungnhưsau:

Xinhãygửitấtcảcácmẫuđámạtthuộcmọikíchcỡmàcôngtyđãsửdụngđểsảnxuấtgiấynhámđến:FrancisG.Okie,nhàsảnxuấtmựcin,bộtđồng,mựcvàng,Philadelphia.285

3Mkhôngphảilàmộtcôngtybáncácnguyênvậtliệuthô,dođóđâykhônghềlàmộtgiaodịchcôngtyphảiquantâm.Tuynhiên,bịtínhtòmòkhêugợivàdoluôntìmkiếmnhữngýtưởngmớichoviệcpháttriểncôngty,McKnightđặtramộtcâuhỏiđơngiản:“TạisaoôngOkielạicầnnhữngmẫunày?”

Vàchínhvìthế,3MđãngẫunhiêncóđượcmộttrongnhUngsảnphẩmquantrọngnhấtcủahọ,bởiOkievừaphátminhramộtloạigiấynhámkhôngthấmnước,rấthUudụngchocácnhàsảnxuấtxehơivàcáctiệmsơnlạikhắpthếgiới.(Xinmởngoặc:Okieđãxinmẫutừrấtnhiềunhàsảnxuấtgiấynhám,songchỉcó3Mchịuquantâmhỏixemlýdotạisaoôngtalạiyêucầunhưthe!).3MmauchóngđăngkýquyềnsởhUucôngnghệvàbắtđầubángiấynhámnhãnhiệuWetodry.

Nhưngđókhôngphảilàtấtcảnhữngđiềucôngtyđạtđược,sảnphẩmWetodrykhôngphảilàphầnquantrọngnhấtcủathươngvụnày.McKnight-

mộtngười“tạođồnghồ”vàluônquantâmđếnviệcxâydựngtổchức-khôngchỉkýmộthợpđồngvớiOkievàcámơnôngta.Không,cònhơnthế,McKnightthuêOkievềlàmcho3M.OkieđóngcửahàngởPhiladelphia,chuyểnđếnSt.Paulvàtrởthànhmộtthànhviênnòngcốttrongviệcpháttriểncácphátminhởcôngtychođếnkhiôngtavềhưu19nămsauđó.

“PHÂNNHÁNHVÀTỈACÀNH”Ở3M

Nhữngngàyđầuvôvànkhókhăn,gầnnhưđãsụpđổcủa3McómộtảnhhưởngrấtmạnhlênMcKnight.vìthế,

ôngtamuốncôngtycósựlinhhoạtvớinhững“biếnthể”đểtựbảovệmình:

Lúcđầutấtcảtrứngcủachúngtôiđềuđểtrongmộtgiỏ...[ýnóiviệckhaithácmỏthấtbại]...vớiviệcđadạnghóasảnphẩm,mộtcuộccạnhtranhthươngmạisẽkhôngcókhảnănglàmphásảntấtcảmọithứ,ítnhấtlàmộtphầnkinhdoanhcủachúngtôivẫntiếptụccólời.286

Nhưng,nhưtrườnghợptuyểndụngcủaOkieđãchothấy:McKnighthoàntoànkhôngmuốnviệcpháttriểncủacôngtychỉphụthuộcvàomộtmìnhôngta.Ôngmuốntạoramộttổchứccókhảnăngtựthânbiếnđổi,luôntiếnvềphíatrướcvớicácsángkiếnvàsựphấnđấucủamọinhânviên.PhươngphápcủaMcKnightcóthểđượctómgọntrongnhữngcâusau,nhữngcâumànhữngngườilàmviệcở3Mthườngxuyênnhắcđinhắclạitrongsuốtlịchsửcôngty:

“Hãyluônlắngngheýkiếnbanđầucủabấtkỳai,dùchoýkiếnđócókỳdịđếnđâuđinUa.”

“Hãykhuyếnkhích,độngviên,đừngxoimói,phêphánvụnvặt.Hãyđểmọingườitheođuổicácýtưởngcủachínhhọ”.

“Tuyểndụngcácnhânviêntốtvàđểchohọyên(đểchohọcótựdotronghoạtđộng)”.

“Nếubạnđưaranhữngràocảnchonhânviên,bạnsẽđượcmộtđàncừu.Hãyđểchonhânviêncósựtựchủcầnthiết”.

“Khuyếnkhíchcácthửnghiệm”.

“Hãythử-vàhãythửnhanh”.

McKnighthiểurõrằngviệckhuyếnkhíchcácýtưởngvàsángkiếncánhânsẽtạođiềukiệnchoquátrìnhpháttriểntiếnhóa-đólàcácbiếnthểkhôngđịnhhướng.Nhưngôngtacũngbiếtrằngkhôngphảimọibiếnthểđềuthànhcông:

Lỗilầmcóthểxảyra[nếuchophépvàkhuyếnkhíchnhânviênhoạtđộngmộtcáchtựchủ].Song,vềdàihạn,nhữnglỗiđósẽkhôngnghiêmtrọngbằngnhữnglỗimàbộphậnquảnlýsẽmắcphảinếuhọđộcđoánvàmuốnralệnhcụthểchonhânviênvềcáchthứchoànthànhcôngviệc.Phươngphápquảntrịnhưthếsẽgiếtchếtmọisángkiến,màchúngtarấtcầnnhữngngườicósángkiếnnếumuốncôngtypháttriển.287

Trongthựctế,cốgắngđầutiêncủacôngtytrongviệcthayđổisảnphẩmgiấynhám-quyếtđịnhlaovàokinhdoanhchấtđánhbóngxehơinăm1924đãlàmộtlỗilầmphảitrảgiáđắt,khiếncuốicùngcôngtyphảihủybỏdựánnày.

Tuynhiên,biếnthểthứhailạithànhcôngvangdội.Làmviệctrongmộtmôitrườngluônchấpnhậnvàđòihỏinhữngthửnghiệm,mộtnhânviêntrẻcủa3MtênlàDickDrewđếnthămmộtcửahàngsơntựđộngcủakháchhàng,tìnhcờnghethấymộttiếnghétgiậndutrongphòng,vàothờigiannàyviệctựđộngsơnhaitôngmàuđãkháphổbiến,tuynhiêncácloạihồvàbăngdínhdùngđểtáchhaimàu

khôngkếthợpđượctốtthànhrađểlạinhữngvếtloanglổxấuxívànhữngđườngnétgậpghềnh.

“Liệucóaiđógiảiquyếtvụnàygiúptôiđượckhông?”-mộtthợsơnchánnảnvàgiậndưhétlên.

“Cóthểchứ-vịkháchtừ3Mtrảlời-tôiđánhcuộcrằngchúngtôicóthểnghiêncứuvàsảnxuấtraloạibăngdínhdùngtrongkhisơnvớichấtlượngcao”.

Lúcnày3Mchẳngcósảnphẩmnàonhưvậycả.Nhưng,nhưmộtnhânviên3M“chínhhiệu”,anhtađãphátminhramộtsảnphẩmmới:băngdínhdùngtrongkhisơncủa3M.Trướcmộtcơhộitiềmẩndướidạngmộtvấnđề,3Mđãtậndụngvàcómộtbướcchuyểnhướngtrongsảnxuất.Nămnămsau,đápứngyêucầucủamộtkháchhàngtìmmuabăngkeogóihàngchốngthấmnước,Drewtiếptụcápdụngcôngnghệsảnxuấtbăngdínhdùngkhisơnvàphátminhramộtsảnphẩmmới,sauđónổitiếngtoànthếgiới:băng

cellophaneScotch.

BăngScotchnàyhoàntoànkhôngđượclậpkếhoạchtừtrước.Vàonăm1920,chẳngcóaiởcôngty3Mnghĩrằngcôngtysẽkinhdoanhsảnphẩmbăngdính,vàcũngchẳngcóaibiếtđượcđâysẽlàdâychuyềnsảnphẩmquantrọngnhấtcủacôngtyvàogiUathậpniên1930.NódườngnhưlàkếtquảtựnhiêncủamộtkhôngkhítổchứcdoMcKnighttạodựng,hơnlàkếtquảcủamộtkếhoạchchiếnlượcxuấtsắc.

Quantrọnghơn,côngty3Mđãthểchếhóaquátrìnhtiếnhóanóitrên.Richardp.Carlton,GiámđốcnghiêncứuvàsaunàylàChủtịchcôngtyđãtómtắtchiếnlược“biến

thểvàchọnlọc”củacôngtytrongquyểnsáchhướngdẫnkỹthuậtnăm1925nhưsau:

[Chúngtôi]phảivừađưaraýtưởng,vừakiểmtrachúng.Mọiýtưởngđềucócơhộichứngminhtínhđúngđắncủachúng,dohailýdo:1)nếuýtưởngđóđúng,chúngtôicầnnó;2)nếuýtưởngđósai,khôngtốt;nhưvậychúngtôiđãcóđượcmộtsựbảohiểmvàyêntâmrằngđãchứngminhđượcsảnphẩmđókhôngthựctế.288

Carltoncũngnêurahaitiêuchuẩnchủyếuđểđánhgiávàlựachọnýtưởng-nhữngtiêuchuẩnnàyđượclậpratrêncơsởcủatưtưởngcốtlõicủacôngty.Mộtlà,ýtưởngđóvềcănbảnlàmới,côngtychỉquantâmđếnnhữngýtưởngmớimẻvàcấptiếnmàthôi.Hailà,nóphảiđápứngđượcmộtnhucầucủaconngười-ởđâylàgiảiquyếtmộtvấnđề.Cáccáchtân“khôngbiếnthànhnhữngsảnphẩmhayquátrìnhcụthể,cóíchchoaiđó”sẽkhôngbaogiờđượcquantâmở3M”.289

Mộtđiềucầnchúýlàcôngtykhôngxemxétcáccáchtântheoquymôthịtrường.Vớinhữngkhẩuhiệunhư“sảnxuấtít,bánít”và“đinhữngbướcnhỏ”290,3Mthấuhiểurằngnhữngđiềutolớnphảibắtnguồntừnhữngcáinhỏnhặt,vàbởichúngtakhôngthểbiếttrướcđượcnhữngcáinhỏnhặtnàosẽbiếnthànhviệclớn,chúngtaphảithửhàngloạtnhữngviệcnhỏđó,rồitiếnhànhchọnlọc,giUlạinhữngcáithíchhợp,loạibỏnhữngcáikhôngphùhợp.Vậnhànhtheomộtnguyêntắccơbảnrằng“Khôngcóthị

trườngnào,khôngcósảnphẩmnàolànhỏbévàđángbịcoithường”,3Mtheođuổimộtchínhsáchchophépmọingườiđượctựdoươmnhữngcànhconkhiđốimặtvớinhữngvấnđềvàýtưởng.Đasốnhững“cànhcon”nàycóthểsẽtànlụi.Nhưngbấtkỳlúcnàomộtcànhconchứngtỏđượctriển

vọngpháttriểncủanó,3Msẽchophépnópháttriểnthànhmộtnhánh,mộtcànhcâythựcthụ,thậmchíthànhmộtcâyđầyđủ.Phươngpháp“phânnhánh”nàyđược3Mtheođuổivàápdụngmộtcáchcóýthức,tớimứcđôikhicôngtymôtảcácsảnphẩmcủahọbằngmộthìnhvẽtheosơđồhìnhcây(xemsơđồ7.A).

Vẻđẹpcủa3Mlàởchỗngaytừnhữngngàymớithànhlậpcôngtyđãvượtlênmọicánhândùhọxuấtsắcbaonhiêuđinữa,dùđólàMcKnight,Okie,Drew,hayCarlton.Họđãtạoramộtcôngty-mộtcỗmáycókhảnăngbiếnđổitừnộitại-vàluôntiếptụcpháttriểnmộtcáchđộclập,dùvớibấtkỳngườilãnhđạonào.Dùnhữngnhàlãnhđạocôngtykhôngbaogiờbiếttrướccôngtysẽđivềđâutrongtươnglai,họvẫnluônhoàntoàntinrằngcôngtysẽtiếnrấtxa.3Mđãtrởthànhmộtchiếcđồnghồhoànhảovớivôsốcơchếliênkếtchặtchẽđểthúcđẩyquátrìnhpháttriểntiếnhóahêntụccủanó.vídụ:

Đượcthúcđẩybởinhữngcơchếđadạngnóitrên,3Mđãthựcsự“phânnhánh”vớihơn60.000sảnphẩmvàhơn40phòngbansảnphẩmvàonăm1990.Cácsảnphẩmvôcùngphongphúvềchủngloại,từvậtliệulàmmáinhà,bảngbáohiệuphảnquangtrênxalộ,đếnbăngvideo,hệthốngđènchiếu,đĩavitính,rồigiấydínhPost-it.

Hình7.A

Câytiếnhóavàphânnhánhtạicôngty3M

Cáccơchếthúcđẩysựtiếnbộởcôngty3M

Qụytắcnổitiếng“15%”:khuyếnkhíchcácnhânviênkỹthuậtsửdụngtới15%quỹthờigiantrongdựấntùytheolựachọnvàsángkiếncủahọ.V t—*7

6'S Đê’thúcđẩynhửngthửnghiệmkhônglậpkếhoạchtrước,khuyến

khíchcácbiếnthểcókhảnăngtrởthànhnhửngcảitiếnthànhcông.

“Quytắc25%”:Cácphòngbanđượcyêucầuđạt25%doanhsốbánhànghàngnămtừcácsảnphẩmvàdịchvụmớigiớithiệutrongvòngnămnămtrởlạiđây.Haimứcnàyđượcthaybằng30%vàbốnnăm,ápdụngtừnăm1993). V t—*7

6'S Nhằmthúcđẩypháttriểnliêntụccácsảnphẩmmới(vídụ,năm1988,32%doanhsố106tỷđôlacủacôngtylàtừcácsảnphẩmmớigiớithiệutrongvòngnămnămtrướcđó).

Phầnthưởng“bướctiếnvàng”dànhchonhửngcánhânthànhcôngtrongnhữnghoạtđộngkinhdoanhmớitrongphạmvlcôngty. V t—*7

6'S Nhằmkhuyếnkhíchnănglựckinhdoanhvàkhảnăngmạohiểmbêntrongcôngty.

“Quỹsánglập”-mộtquỹnộibộdànhnhửngkhoảntiềnlêntới50.000đôlachocácnhànghiêncứucácmẫusảnphẩmmới,cácthửnghiệmthịtrường.V t—*7

6'S Đê’hỗtrợnănglựckinhdoanhvàpháttriểnýtưởngmớichocôngty.

Cácphầnthưởngchiasẻcôngnghệ,dànhchocáccánhânpháttriểnđượcmộtcôngnghệmớivàthànhcôngtrongviệcchiasẻ,ápdụngởcácphòngbankhác.V t—*7

6'S Nhằmthúcđẩysựtraođổiýtưởngvàcôngnghệtrongphạmvicơquan.

Cáccơchếthúcđẩysựtiếnbộởcôngty3M

“HộiCarlton”-mộthộidanhdựvềkỹthuật,thànhviênđượcchọnlàđểcôngnhậnnhữngđónggópxuấtsắcvềkỹthuậtcủahọđốivới3M. V —*7

6'S Đê’khuyếnkhíchsựpháttriểncôngnghệmớivànhữngcảitiến.

“Cơhộikinhdoanhcủariêngbạn”-cácnhânviêncôngtythànhcôngtrongviệcđưaramộtsảnphẩmmớicócơhộiđiềuhànhsảnphẩmđónhưlàcủariêngmình(ởcấpdựánhayphòngban,tùyvàodoanhsốcủasảnphẩm). V —*7

6'S Đê’khuyếnkhíchkhảnăngkinhdoanhcủanhânviên.

Hệthống“thangđôi”chophépcácnhânviêngiỏicảvềkỹthuậtlẫnkinhdoanhcóthểthăngtiếnmàvẫnsửdụngđượccảhaisởtrườngcủahọ. V —*7

6'S Khuyếnkhíchnhửngcảitiếnbằngviệcchophépcácnhânviênkỹthuậtvàchuyênnghiệptiếptụcthăngtiếnmàkhôngphảichuyênquacácchứcdanhquảnlý.

Cácdiễnđànvềsảnphẩmmới,nơicácphòngbanchiasẻthôngtinvềcácsảnphẩmmớicủahọ. V —*7 Thúcđẩyýtưởngmớigiữacácphòngban.

Diễnđànkỹthuật,nơicácthànhviên3Mđưaracáctàiliệukỹthuật,traođổicácýtưởngvànhửngphátminhmới. V —*7

6'S Thúcđẩysựhỗtrợqualạivềýtưởng,côngnghệvàcảitiến.

Cáccơchếthúcđi iysựtiế nbộởcôngty3M

“Độigiảiquyếtvấnđề”-cácnhómnhỏđượcđiềuđếntậnnơiởcủakháchhàngđểgiảiquyếtcácvấnđềcụthể. V —*7

6'S Thúcđẩynhữngcảitiếncóthểhìnhthànhtừnhửngcơhộidocácvấnđềcủakháchhàngđemlại(vídụnhưtrườnghợpcôngtybấtngờpháttriểnsảnphẩmbăngdínhdùngkhisơnnăm1920).

“Chươngtrìnhsảnphẩmcóảnhhưởngcao”-mỗiphòngbanchọnramộtđếnbasảnphẩmưutiênđểthâmnhậpthịtrườngtrongthờigianđịnhsẵn.V —*7

6'S Đẩymạnhtốcđộpháttriểnsảnphẩmvàviệcgiớithiệusảnphẩmtrênthịtrường,bằngcáchnàyđẩymạnhvòng“biếnthểvàchọnlọc”.

Tổchứccôngtythànhcácnhóm,cácđơnvịnhỏ,tựchủ-42nhómsảnphẩmvàonăm1990(trungbìnhđạtdoanhsố200triệuđôlahàngnămchomộtnhóm).Cácnhàmáycỡtrungbìnhvớikhoảng115nhânviênđượcsắpđặtở40tiểubang,chủyếuđặttạicácthịtrấnnhỏ.V —*7

6'S Thúcđẩykhảnăngsángtạocánhânbằngcáchtạoracảmgiác“mộtcôngtynhỏtrongmộttổngcôngty”.

Sớmápdụngcácchínhsáchchiasẻlợinhuận(đầutiênvớicácnhânviênchúchốtnăm1916,saumởrộngrachohầuhếtnhânviênnăm1937).V —*7

6'S Tạoraýthứcvềsựđầutưchocánhântrongbốicảnhthànhcôngchungvềtàichínhởcôngty,từđóthúcđẩycácnỗlựcvàsángkiếncánhân.

sảnphẩmnổitiếngPost-itmộtlầnnữachứngminhhùnghồntriếtlýcủa3Mrằngbạnchỉcóthểtìnhcờgặpđượcmộtsảnphẩmthànhcôngnếubạnluônchủđộng,luôntìmkiếmcơhội.NhàđồngphátminhrasảnphẩmnàyArtFrykểlại:

Mộtngàyvàonăm1974,khiđangháttrongcađoànởnhàthờ,tìnhcờtôikhámpháramộtđiềugìđó.Trướcđótôithườngđánhdấunhữngbàihátcầntìmbằngnhữngmẩugiấynhỏ,songchúngdễbịrơirangoàivàkhiếntôirấtbựcmình.Tôinghĩ:“Chà,nếutacóchútxíukeodínhởđâythìhaybiếtmấy!”,vàthếlàtôiquyếtđịnhtìmđếnchấtkeodínhcủaSpenceSilver.291

Ápdụngquytắc“15%”vàtheođuổinhữngthửnghiệmbấtchợt,SpenceSilvertrướcđóđãphátminhrachấtkếtdínhmộtcáchngẫunhiêntrongmộtphòngthínghiệm-ôngtađơngiảnchỉphachếvàtrộnlẫnmộtsốhoạtchấtđể“xemđiềugìsẽxảyra”.Ônggiảithích:

ChìakhóacủasảnphẩmkếtdínhPost-itlàviệcthựchiệncácthínghiệm.Nếutôisuytínhvềđiềuđó,hoặcchỉđọcsáchvởvàtàiliệu,tôisẽkhôngthểlàmđượcmộtthínghiệmnào,vìởđóđầyrẫynhữngvídụnóirằngbạnkhôngthểlàmđiềuđó.292

Khihồitưởngvềquátrìnhnày,Giámđốc3MGeoffreyNicholsonchỉrõ“rấtnhiềuthứdẫnđếnviệchìnhthànhsảnphẩmPost-itlàdongẫunhiên”.NhưngthựcsựnếuArt

Frykhôngởtrongmộtmôitrườnglàmviệcvớicáckỹsưcóthểthoảimáisửdụng15%thờigiandựáncủahọ,ôngtasẽkhôngbaogiờphátminhrasảnphẩmđóđược.Hơnthếnữa,nếuFryvàSilverlàmviệctrongmộtmôitrườngkhôngkhuyếnkhíchsựkiêntrì,quantâm-tứclànếucôngty3Mcấmhọtiếptụcnghiêncứuýtưởngđiênrồđómộtkhinhữngnghiêncứusơkhởivềthịtrườngchỉrarằngđólàmộtsảnphẩmthấtbại-thìsảnphẩmPost-itcóthểsẽchẳngbaogiờxuấthiện,vàđóchínhlàchìakhóacủa3M:

MặcdùviệcphátminhrasảnphẩmPost-itcóvẻngẫunhiên,việc3Mtạoramộtmôitrườnglàmviệcđểhìnhthànhnhữngsảnphẩmnhưvậylạihoàn

toànkhôngmangtínhngẫunhiêngìcả.

SựtươngphảnrõrệttạicôngtyNorton

CôngtyNortonđượcthànhlậptrênnhữngýtưởngrấttốtđẹp.Khácvới3M,côngtynàygặtháilợinhuậnngaytừbướckhởiđầu,vàsau15nămthànhlập,côngtyđãtăngsốvốnđầutưlênđúng15lần(xemPhụlục2).Tronglúc3Mphảivậtlộnđểtồntạitronggiaiđoạn1902-1914,Nortontrởthànhngườidẫnđầungànhvớisảnphẩmchấtđánhbóngcókếtdính.Lợinhuậntàichínhcủacôngtyhêntụctăngquacácnăm.293Năm1914,Nortoncóquymôgấp10lầnvàlợinhuậncaohơnnhiềusovới3M.

Mặcdùcómộtkhởiđầutốtnhưvậy,Nortondầndầnđãthấtbạitrongcuộcđuavới“cỗmáy”3M.2943MđãtừtừquamặtvàvượtxaNortoncảvềquymôvàlợinhuận:

Sosánhquymôthunhập(đonvị1.000USD) 3M Norton Tỷlệ

3M/Norton

1914 264 2.734 0,10

1929 5.500 20.300 0,27

1943 47.200 131.300 0,36

1956 330.807 165.200 2,00

1966 1.152.630 310.472 3,71

1976 3.514.259 749.655 4,69

1986 8.602.000 1.107.100 7,77

1990 13.021.00 BỊmualại BỊmualại

Sosánhvềkhảnăngsinhlời 3M Norton Tỷlệ3MNorton

Lợinhuậntrêntổngtàisản(ROA)1962-1986 34,36% 17,72% 1,94

Lợinhuậntrênvốncổphần(ROE)1962-1986 23,22% 11,25% 2,06

Lợinhuậntrêndoanhsốbánhàng(ROS)1962-1986 20,27% 9,42% 2,15

Hãycùngphântíchxemtạisaođiềuđólạixảyra?TạisaoNortonđãđánhmấtưuthếdườngnhưkhôngthểvượtquavềtay3M-mộtcôngtykhaithácmỏthấtbạitừMinesota?

KhởiđầucủasựsuygiảmcủaNortonsovới3Mlàgiaiđoạn1914-1945.Trongkhi3Mthựchànhnhữngbiệnphápquảntrịkhuyếnkhíchcácsángkiếnvàthửnghiệmcánhân,Nortonkhônghềcócơchếvàbiệnphápnàođểthúc

đẩycácthửnghiệmvàsángtạo.Trongkhi3Mhànhđộngtheonhữngđộngcơthúcđẩysựtiếnbộvànhữngcảitiến(khẩuhiệu“Hãythử,vàlàmđiềuđónhanhlên!”),Nortonlạilàmộtcôngtytậptrungvàquanliêucaođộ,295vớinhữngđặctínhvàxuhướnglàmchomọiviệctrởnênđìnhtrệvàlặpđilặplạitheothóiquen.Tronglúc3MnhanhchóngchụplấynhữngcơhộivềsảnphẩmmớinhưgiấynhámkhôngthấmnướcvàbăngdínhScotch,Nortonlạicómộtchínhsáchrõràngvềviệckhôngkhuyếnkhíchnhữngsảnphẩmmớibênngoàinhữngsảnphẩmtruyềnthốngcủacôngty.Năm1928,85%doanhsốbánhàngvà90%lợinhuậncủaNortonđếntừsảnphẩmbánhxemàicủaCharlesNorton-mộtsảnphẩmđãđượctungrathịtrườngtừ...mộtphầntưthếkỷtrướcđó.MộtnhànghiêncứucủacôngtyNortonviết:

Dùchúngtôicóýtưởngnghiêncứucácsảnphẩmmới,songhầunhưtấtcảđềuhướngtớiviệc...hoànthiệnsảnphẩmbánhxemàisaochotốthơn...Bạncóthểlàmbấtcứnghiêncứusảnphẩmgìbạnmuốn,miễnlàsảnphẩmđó...trònvàcómộtcáilỗởbêntrong”[chúngtôinhấnmạnh]

Cuốinhữngnăm1940vàvàonhữngnăm1950,3Mtiếptụctiếnlên.Trongkhi3MtiếnhànhphânquyềnvàápdụngnhữngcơchếđểthúcđẩynhữngtiếnbộmangtínhcáchmạnghơnnUa,Nortonvẫnlàmộtcôngtytậptrunghóacaođộ,đồngthờimọinỗlựcđềuhướngtớiviệccắtgiảmchiphívànângcaohiệuquảsảnxuất.Năm1948,

3Mmởrộngthànhbảyphòngsảnxuâtriêngbiệt,dođóchỉcònchưatới30%lợinhuậncónguồngốctừsảnphẩmchấtđánhbóng.CònđốivớiNorton,họtiếptụcdựavàocácsảnphẩmtruyềnthốngnày:Gần100%thunhậpcủacôngtylàtừsảnphẩmchấtđánhbóng.TronglúcnhómsảnphẩmScotchcủa3Mtạorađượclợinhuậncao,dùngđểtàitrợchoviệcpháttriểncáccôngnghệmớinhưcáctấmphảnquangScotchlitevàmáyfax-copy

ThermothìsảnphẩmtruyềnthốngcủaNortonđốimặtvớinguycơthịtrườngbãohòa:tăngtrưởngchậm,giáhạ,lợinhuậngiảmv.v...

Cuốinhữngnăm1950,Nortoncónhữngcốgắngyếuớtnhằmđadạnghóasảnphẩm,songđasốđềubịđedọabởithiếunguồnlựcvàthiếucảsựkhuyếnkhíchthíchđángtừtổchức.Mộtchitiếtthúvị:Nortoncólúcđãtheogương3Mhướngvềcácsảnphẩmkếtdính,giớithiệuloạisảnphẩmbăngCellophanenăm1957(tứclà27nămsaukhi3Mlàmđiềuđó).NhưngnhãnhiệuScotchcủa3Mđãbắtrễquásâutrênthịtrường,vàtheolờimộtgiámđốckinhdoanhcủaNortonthì“chưabaogiờchúngtôiphảicạnhtranhvấtvảnhưthế!”

Năm1962,3MđãcómứcthunhậpgấpbavàlợinhuậngầngấphailầnNorton.3Mcóhàngloạthướngkinhdoanhhấpdẫn-từcácsảnphẩmkếtdínhđemlạinguồnthuổnđịnh,đếnsảnphẩmchấtbảovệvảiScotchguardvàbăngghiâmtừtínhđềucótốcđộpháttriểnrấtcao,vàcảnhữngthịtrườngsảnphẩmmớiđầyhứahẹnnhưMicrofilmvàfax.CònNortonthìsao?Hơn75%doanhthucủahọvẫnlàtừcácsảnphẩmđánhbóngtruyềnthống.Quantrọng

hơn,cỗmáy3Mđanghoạtđộnghếtcôngsuấttrongviệcđadạnghóacácsảnphẩmvàcơhộikinhdoanh,hướngtớitươnglairấtxa.Ngượclại,Nortonchothấynhữngdấuhiệucủasựđìnhtrệrõrệt(doanhsốtăng2%,lợinhuậnkhôngtăng),đồngthờikhôngchothấynhữngđộnglựcpháttriểnhaynhữngcơchếcụthểđểthúcđẩysựpháttriểnđó.TrongnghiêncứuchitiếtvềNorton,Charlesw.Cheapeviết:

Vàonhữngnăm1960,việcquảnlýởNortonchủyếulàquantâmlàmsaogiUđượcmứclợinhuậnkhiêmtốnvàkhảnăng[đểbánchínhcôngtynàymàthôi].

Cuốicùng,đểđốiphóvớitìnhtrạnggiácổphiếusụtgiảmsovới3MvàCarborundum,Nortonquyếtđịnhcốgắngđadạnghóavàpháttriểnsảnphẩm-như3M.Tuynhiên,khácvới3M,họmuốnđạtđượcnhữngmụctiêutrênthôngquaviệclậpkếhoạchchiếnlượcvàtiếnhànhđadạnghóabằngcáchmualạicáccôngtykhác,thayvìpháttriểntừbêntrong.NortontrởthànhthânchủvàcũnglàmộthọctròtrungthànhcủaBoltonConsultingGroup(BCG)vớikỹthuật“Quảntrịtheodanhmục”(Portfoliomanagementtechniques:mộtphươngphápphânchiacácđơnvịkinhdoanhtrongcôngtytheomộtmatrậngồmcashcows-bòsUa,stars-ngôisao,questionmarks-dấuhỏi,vàdogs-chó;dựatheothịphầnvàkhảnăngpháttriển,từviệcphân

loạinàymàcôngtythựchiệncácquyếtđịnhđầutư,mualạiv.v...).Nhưthế,thayvìtạoravàápdụngnhữngcơchếđểthúcđẩysựtiếnbộtừbêntrong,Nortonchỉđơngiản

làđimuasựtiênbộđó.NhưtạpchíForbesđãnhậnđịnh:“Nortonvậnhànhkinhdoanhtheođúngcáicáchmàcácnhàđầutưquảnlýdanhmụcvốnđầutưcủahọ”.296

Điềuthúvịvàhàihướclàởchỗ3Mluônluôncómột“danhmục”cáchoạtđộngkinhdoanhkhiếnchobấtcứcôngtytưvấnvềlậpkếhoạchchiếnlượcnàocũngphảighentị.Danhmụcđótrôngcóvẻnhưđượclậptheomộtkếhoạchhoànhảo(nhưcácloàisinhvậttrôngdườngnhưđượctạoramộtcáchhoànhảo).Nhưngthựcra,nhưchúngtađãbiết,thựctếlàđiềuđóđượchìnhthànhchủyếutừmộtquátrìnhđadạnghóavàtiếnhànhchọnlọc,mộtquátrìnhtiếnhóakhôngtheokếhoạchnàocả.3Mlàmộtvídụđiểnhìnhchoviệcmộtquanđiểmlậpkếhoạchchiếnlượcđầysángtạocóthểgâylúngtúngnhưthếnàochonhữngngườichỉthíchđặtcâuhỏi“tạisao?”và“bằngcáchnào?”.

Nếuchúngtađặtdanhmụckinhdoanhcủa3Mlênmộtmatrậnkếhoạchchiếnlược,sẽdễnhậnthấytạisaocôngtythànhcôngnhưvậy(Hãynhìnvàocácphần“bòsữa”và“ngôisao”),tuynhiênmatrậntrênsẽkhônggiảithíchđượclýdotạisaodanhmụccủa3Mlạicóthểhìnhthành.

Trongnhữngnăm1970và1980,3Mtiếptụcpháttriểnvàonhữnglĩnhvựchoàntoànmớimẻdoviệcluônkhuyếnkhíchnhữngsángkiếncánhân.Ngượclại,Nortonchủyếudựavàoviệcnghiêncứuvàlậpracáckếhoạchtheolờikhuyêncủacácnhàtưvấn.Trongkhi3Mtiếptụcthúcđẩysựtiếnbộbằngviệcchophépvàkhuyếnkhíchnhững

ngườinhưSpenceSilverkhámpháranhữngthịtrườngmớichủyếubằngcơhộivàtậndụngcơhội,thìởNorton,chủtịchcôngtytuyênbố“lậpkếhoạchphảilàmộtcáchsống(củacôngty)”.Tronglúc3Mkhuyếnkhíchsự“vuichơimộtcáchkhoahọc”,ởNortonphươngphápchiếnlượclạilà“tấtcảbắtđầutừviệclậpkếhoạchtheokiểuquânsự”.3Mđadạnghóachủyếubằngviệcchọnranhữngcơhộikinhdoanhtốtnhấthìnhthànhtừnhữngnỗlựcnghiêncứuđượckhuyếnkhíchtrongcôngty.Nortonnhấnmạnhvàquantâmđếnviệcmualại,“bởivìcôngnghệvànghiêncứutrongnộibộítkhiđemlạinhữngcơhộithậtsự”.297

Cuốicùng,vàonăm1990,3Mđạtdoanhsốbánhàng13tỷđôla,vớihàng

trămsảnphẩmmới.TrongkhiđóNortontrởthànhmụctiêubịmualạivàkhôngcòntồntạinhưmộtcôngtyđộclậpnUa.

CÁCBÀIHỌCCHOCEO,NHÀQUẢNLÝVÀNHÀKINHDOANH

Vớivídụlàcôngty3M-mộtđiểnhìnhchosựpháttriểnmangtínhchấttiếnhóacủacôngty,chúngtôirútranămkếtluậncơbảnchoviệcthúcđẩyquátrìnhtiếnhóaởmộtcôngtyhàngđầunhưsau:

1. “Hãythử-vàthửnhanh!”.Phongcáchlàmviệccủa3Mlà:Khicònnghingờ,hãythayđổi,hãythửnhiềucáchkhácnhauđểgiảiquyếtvấnđề,nắmbắtcơhội,thửnhữngphươngphápmới(dĩnhiênlàphảiphù

hợpvớitưtưởngcốtlõi)-ngaycảkhikhôngtiênliệutrướckếtquảcủanhữngbiệnphápnày.Hãyhànhđộng!Nếuthấtbại,sửachữavàchọnmộtcáchkhác.Luônhànhđộngvàdichuyển,khôngđứngyênmộtchỗ.Chínhnhữnghànhđộng,nhấtlàđểtrảlờichonhữngcơhộikhôngbiếttrướchaynhữngvấnđềnàođócủakháchhàng-sẽtạorasựđadạng.Hãynghĩxem-nếuMcKnightkhônghỏitạisaoOkielạiyêucầucôngtycungcấpnhữngmẩuđámạt,nếuDickDrewkhôngtựdưnghứasẽgiảiquyếtvấnđềvềsơn,hoặcnếuSpenceSilverkhôngthựchiệnnhữngthínghiệmkhôngtheosáchvởv.v...-vàhàngngànnhữngcái“nếu”nhưvậy-thì3Mđãkhôngthểthànhcôngnhưhiệntại.

2. “Chấpnhậnsailầm”.Dokhôngaicóthểnóitrướcbiếnthểnàosẽthànhcông,bạnbuộcphảichấpnhậnnhữngsaisót,lỗilầmnếucó,coiđólàmộtphầntấtyếucủaquátrìnhtiếnhóa.Neu3Mtrừngphạt,đuổiviệcOkievàDrewvìthấtbạitrongsảnphẩmsápbôixehơi,thìcôngtyđãkhôngthểphátminhrasảnphẩmbăngScotch.HãynhớlạilờiDarwin:“Đadạnghóa,tạobiếnthể,cáinàomạnhnhấtsẽsốngsót”.Đê’cóđượcmộtquátrìnhtiếnhóathànhcông,bạnphảithựchiệnđủcácthửnghiệmthuộccácloạikhácnhau,giUlạinhữnggìthíchhợpvàloạibỏnhữngcáithấtbại,khôngphùhợp.Nóicáchkhác,bạnkhôngthểcómộthệthốnglinhhoạt,năngđộngnhư3Mnếukhông

trảiquavôsốthấtbạivàlỗilầm.CựuGiámđốcđiềuhành3M,LewisLehrnói:“Nếucóbímật,thìđóchínhlàviệcvứtbỏngaynhữngthửnghiệmthấtbại,khivừapháthiệnrachúng...Nhưngchínhnhữngthấtbạicũngcógiátrịcủachúng...Bạncóthểhọchỏitừmộtthànhcông,songphảimấtcôngsứcđểlàmđiềuđó.Họchỏitừmộtthấtbạilàmộtviệcdễhơnnhiều”.HãyghinhớquanđiểmcóvẻnghịchlýcủaJ&Jđãđượcnóitớiđầuchươngnày,đó

là:thấtbạivàsailầmlàcáigiácầnphảitrảđểcóthểcóđượcmộtcôngtykhônghềthualỗtrongsuốt107nămqua.vàcũngxinnhắclạibàihọctừchươngtrước(chươngnóivềvănhóacôngty):mộtcôngtyhàngđầuchấpnhậnsailầm,songkhôngdungthứchonhững“tộilỗi”-tứclànhữngviphạm,phávỡtưtưởngcốtlõicủacôngty.

3. “Đitừngbướcnhỏ”.Tấtnhiên,tasẽdễdàngchấpnhậnnhữngthửnghiệmthấtbạikhiđóchỉlànhữngthửnghiệm-khôngphảilàmộtthấtbạiởtầmvóccôngty.Hãynhớrằngtừngbướcthayđổinhỏcóthểtạonềntảngchonhữngchuyểnbiếnlớnvềchiếnlược.CâutrảlờicủaMcKnightchoOkieđầutiêndẫnđếnsảnphẩmgiấynhámkhôngthấmnước,đemđếnmộtcơhộithịtrườnglớntrongngànhxehơi,rồitiếptụcdẫntớisảnphẩmbăngdínhdùngtrongkhisơncủaDickDrew,tiếptheolàbăngcellophaneScotch,băngghiâmv.v...Nếumuốntạoramộtthayđổilớnvềchiếnlượcởcôngty,hãykhởiđầubằngmộtcuộc

cáchmạngnhỏ,từđósửdụngảnhhưởngcủanhữngthànhcôngbanđầu,dễnhậnranàyđểtácđộnglênchiếnlượctoànthể.Thậtsựmànóinếubạnmuốnlàmmộtđiềugìđómangtính“cáchmạng”,trướchếthãyxinđượcphépthựchiệnmột“thửnghiệm”cáiđã!Hãyxemlạinhữngbướcđinhỏ,từtừcủaAmericanExpresskhibướcvàodịchvụtàichính,dịchvụngàynayđãtrởthànhmộtcộttrụchiếnlượccủacôngty,hoặccáchthứcmàWilliamDallibathựchiệnnhữngthínghiệmnhỏđểtừtừhướngcôngtyvềcácdịchvụdulịch-mộtthayđổimangtínhcáchmạng!Cácbạnhãynhớhìnhảnhđầyấntượngvề“nhánh”và“cànhcây”,hoặchìnhảnh“hạtvàquả”,màMasaruIbukaởcôngtySonyđãsửdụngđểchuyểntảiquanniệmvềnhữngvấnđềnhỏ,đặctrưngnhưlàđiểmkhởiđầucủanhữngcơhộivôcùngtolớn.

4. “Tạosựthoảimáicầnthiếtchomọingười”.3Mđãtạochonhânviênsựtựchủtronghànhđộng,vớimộtcơchếphânquyềnhơnhẳnNorton-điềunàytạođiềukiệnchonhữngthửnghiệmvàbiếnthểmới.Khibạnchonhânviênsựtựdohànhđộngnhấtđịnh,bạnsẽkhôngbiếttrướcđượchọsẽlàmgì-vàđólàmộtđiềutốt.Côngty3MhoàntoànkhôngthểbiếtSilver,FryvàNicholsonsẽsửdụng15%thờigianchophépvàoviệcgì.Trong18cặpsosánh,cótới12cặptrongđócáccôngtyhàngđầucócơchếphitậptrunghóacaohơn,cungcấpsựtựchủtronghànhđộngcaohơnsovớicáccôngtysosánh(nămcặpsosánhkhác

cókếtquảngangbằng),vàchúngtôiđiđếnmộthệquả:Hãychophépcácnhânviêncủabạnđượcphépkiêntrìtheođuổicácthửnghiệm.DùnhữngngườinghiêncứusảnphẩmPost-itđãgặpkhókhăntrongviệcthuyếtphục

nhữngđồngsựcủahọvềsảnphẩmnày,songkhônghềcóaikhuyênhọnêndừngcácthửnghiệmnày.

5. “Tạocơchế”,vẻđẹpcủacâuchuyệnở3Mnằmởchỗ:McKnight,CarltonvànhiềungườikhácđãchuyểnbốnyếutốtrênthànhnhữngcơchếhUuhìnhđểthúcđẩyquátrìnhtiếnhóatạicôngty-điềumàNortonkhônghềlàmđược.Họđãrấtkiênquyếtvàđưaranhữngbiệnpháphếtsứccứngrắn.Mộtgiámđốccủamộtngànhhàngphảiđảmbảođạttỷlệ30%doanhthutừsảnphẩmmới.Nếubạnmuốntrởthànhmộttấmgươngvềkỹthuật,bạnphảichiasẻcôngnghệchotoàncôngty.Nếumuốnnhậnđượccácdanhhiệuvàphầnthưởng,bạnphảicócácsảnphẩmmới,thỏamãnnhucầukháchhàng,tạoralợinhuậntừbánhàng.Chỉcónhữngýđịnhtốtđẹpvẫnchưađủ.Côngtykhônghềquẳngmộtnhómngườitàigiỏivàomộtcáinồivàchờđợiđiềugìđóxảyra.Không,ngượclại,3Mchâmlửadướiđáynồivàkhuấy“chúng”lênmộtcáchmạnhmẽ!

Chúngtôithấyrằngnhiềunhàquảnlýthườngcoinhẹkếtluậnthứnămnàyvàdườngnhưkhôngthànhcôngtrongviệcchuyểncácýđịnhcủahọthànhcáccơchếcụthể.Họsuynghĩmộtcáchsailầmrằngmột

khihọđãđưaranhữngluậnđiểmlãnhđạođúngđắnthìmọingườisẽbắtđầulaovàocácýtưởngvàthửnghiệm.Khôngphảinhưvậy!Điềunàyđòihỏicácnhàquảnlýphảixâydựngmộtcơchếhêntụcthúcđẩy,độngviênnhữnghànhvimangtính“tiếnhóa”và“pháttriển”.

Nhữngđiềukhôngđượclàm

Chúngtôicùngghinhậnmộtsốtrườnghợpởcáccôngtysosánh,nơiđóquátrìnhpháttriểntiếnhóavàomộtsốthờiđiểmnhấtđịnhbịcảntrở-đâylàđiềukhôngnênxảyra.

ChaseManhattan-.ĐượcđiềuhànhbởinhàlãnhđạomangphongcáchđộctàiDavidRockefellertrongnhữngnăm1960và1970,ChaseManhattan(đượcbiếtđếnnhưlà“NgânhàngcủaDavid”)trởthànhmộtmôitrườnglàmviệctrongđólolắngvàsợhãibaotrùm,nơimàcácnhàquảnlýdànhđasốthờigianchocáccuộchọp,chứkhôngphảiđểchoviệcraquyếtđịnhvàhànhđộng.Cácnhàquảnlýởđâysốngvớiýnghĩhàngngàynhưsau:“Chà!LạimộtngàynUatrôiquamàmìnhvẫnbìnhyên!”Ngaycảcuốinhữngnăm1980,nhữngnhàquảnlýcấpcaoởngânhàngvẫnkhôngdámnghĩđếnnhữngýtưởngmớibởi“Davidcóthểsẽkhôngthíchđiềuđó”.298Cùngthờigianđó,Citibanklà“mộttổchứccócấutrúclỏnglẻo,đầytínhsángtạo,nơi

đếncủanhữngtàinăngđượctưởngthưởngxứngđángvìnhữngýtưởngmới”.299

Burroughs-.Trongthờigianđầucủangànhcôngnghiệpmáytính,chủtịchR.w.MacDonaldbópnghẹtnhữngsángkiếncánhânởcôngty.Ôngtasathảitấtcảnhữngnhânviêntàinăngcóhammuốnthửnghiệmnhữngýtưởngmớimẻ.Ôngtacôngkhaiphêphánnhữngnhàquảnlýgặpphảinhữngsailầmvàthấtbại.Làmộtngườiluônmuốnchứngtỏmìnhlàôngchủ,MacDonaldtậptrungmọiquyềnhànhvàquyếtđịnhvàotaymình,biếncácgiámđốcsảnxuấtchỉđơnthuầnlànhUngcánhtaynốidàicủaVănphòngchủtịchcôngty.Thayvìcoicácvấnđềcủakháchhànglàcơhộiđểpháttriển(như3Mđãlàm),MacDonaldtựhàovớiquanđiểm“khiếnchokháchhàngbuồnbãsongkhôngnổiloạn”.Dùđầuthậpniên1960BurroughscólợithếkỹthuậtsovớiIBM,MacDonaldvẫnngăncảncácnhàquảnlýcủaôngtanắmlấymộttrongnhữngcơhộikinhdoanhlớnnhấtcủathếkỷnày.300

TexasInstruments-.Trongnhữngnăm1950và1960,đâylàmộtcôngtyrấtnăngđộng,dướisựlãnhđạocủaPatrickHaggerty,ngườitạoramộtmôitrườnglàmviệctrongđócácýtưởng,sángkiếnđượcđưaratừnhữngcấpbậcthấpnhấttrongcôngty.301Tuynhiên,nhữngngườikếnhiệmHaggertylàMarkShepardvàFredBucyđãđảongượchoàntoànphươngphápnày,đưavàomộtphongcáchquảntrịmệnhlệnh,độcđoán,xóabỏhẳnnềnvănhóacủaTItrướcđó.Khinghethấyđiềugìkhôngvừaý,họliềncắtngangvànói:“Đólànhữngđiềunhảmnhí.ChúngtôikhôngmuốnnghenhữngđiềuđónUa”.Họlaó,đậpbàn,quăngđồđạctrongphòng!MộtcựugiámđốcTInhậnxét:“Họ[Shepard

vàBucy]khôngcóniềmtinởconngười...Cácnhàquảnlýcấpdướimấthếtthẩmquyền,tấtcảquyềnhànhđềutậptrungtạihộisởcôngty.CácsảnphẩmđưarađượcquyếtđịnhchỉởHộisởmàthôi.Cuốicùng,họđưachobạnmộtsảnphẩmvàbảobạnđưasảnphẩmđóvàothịtrườngnàođó”.CuốinhUngnăm1970vàvàothậpniên1980,TIđánhmấtvịtrínhưlàmộttrongnhữngcôngtyđượckínhtrọngnhấtởMỹvàliêntụcthualỗ,trongkhiHPcàngngàycàngđượccoitrọngvàcólợinhuậncaohơn.

GIỮCHẶTLẤYĐỒĐAN?

GIỮCHẶTLẤYTƯTƯỞNGCốTLÕI!

TrongcuốnsáchĐitìmsựtuyệthảo(1982),PetersvàWatermankhuyêncácnhàkinhdoanh“giUchặtlấyđồđan”,theoýhọ,nghĩalà“cáccôngtynên

gắnbóchặtvớingànhkinhdoanhmàmìnhbiếtrõ,dườngnhưđiềuđósẽđảmbảochokinhdoanhthànhcông”.Quanđiểmnày,trênbềmặt,khôngphùhợpvớiquanđiểmvềtiếnhóacủachúngtôiđãtrìnhbàytrongchươngnày.Nếucôngty3Mcoiviệckhaithácmỏhaysảnxuấtgiấynhámlà“đồđan”củahọ,sẽkhôngcómột3Mthànhcôngnhưhiệnnay,cũngnhưkhôngcónhữngsảnphẩmnhưgiấydínhPost-itmàcáctácgiảđangsửdụngkhiviếtracuốnsáchnày.Theoquanđiểmcủachúngtôi,thậtmaylà3MđãkhônggiUchặtlấy“đồđan”củahọ!Nortonmớilàcôngtylàmđiềuđó,vàkếtquảrasaothìmọingườiđềuđãbiết.Cũngnhưthế,Zenithbảothủvớicácsảnphẩmtivivàradiohơn

sovớiMotorola,vàZenithđãđixuống.J&Jchẳngcókinhnghiệmgìvềcácsảnphẩmhàngtiêudùngkhihọbắtđầubánsảnphẩmbộtxoachotrẻem.Marriottcũngkhôngcókinhnghiệmgìkhibướcvàongànhkinhdoanhkháchsạn.HPkhôngcókinhnghiệmgìvềmáyvitínhtrongthậpnên1960khitungrasảnphẩmđầutiên.Disneycũngvậyđốivớisảnphẩmcôngviêngiảitrí.IBMthậmchíkhôngcócănbảngìvềkinhdoanhhàngđiệntửkhichuyểnsangkinhdoanhmáyvitính.Boeingcũngkhôngcókinhnghiệmgìvềsảnxuấtmáybaydândụngkhisảnxuấtloại707.vànếuAmericanExpresstrungthànhvớidịchvụbanđầucủacôngty(chuyểnphátnhanh),cólẽngàynaycôngtynàyđãkhôngcòntồntại!.

Chúngtôikhôngcóýnóirằngquátrìnhpháttriểntiếnhóađồngnghĩavớiviệcđadạnghóabừabãi,haynóirằngviệclậpchiếnlượckinhdoanhlàkhôngtốt,khôngcầnthiết-chẳnghạnWal-Martđãluônluôntậptrungvàochỉmộtngànhkinhdoanhbánlẻmàvẫnthànhcông(đồngthờiluônthúcđẩyquátrìnhtiếnhóatrongphạmviđó).Chúngtôicũngkhôngnóirằngquanniệm“giUlấyđồđan”làvônghĩa.Câuhỏithựcraphảilà:Cáigìlà“đồđan”ởmộtcôngtyhàngđầu?Câutrảlờicủachúngtôi:đóchínhlàtưtưởngcốtlõi.

Giữgìncáicốtlõi/Thúcđẩysựtiếnbộ

Chúngtôicầnphảithêmvàođâymộtkếtluậnthứ6:đừngbaogiờquênviệcgìngiUcáicốtlõitrongkhithúc

đẩysựtiếnbộmangtínhchấttiếnhóa.Hãynhớrằngsựtiếnhóabaogồmhaiyếutố:đadạng(biếnthể)vàchọnlọc.ởmộtcôngtyhàngđầu,vídụcôngty3M,việcchọnlọcgồmhaicâuhỏilớn.Câuhỏimộtrấtthựctế:Giảipháp(biếnthể)nàycóhiệuquảkhông?Nhưngcâuhỏihaikhôngkémphầnquantrọng:Liệunócóphùhợpvớitưtưởngcốtlõicủacôngtyhaykhông?

TừthờicủaWilliamMcKnight,côngty3MđãluôntìmkiếmnhUnggiảipháptiếnbộchonhUngvấnđềmangtínhnhânbảnthậtsự-đómớichínhlà3M.Cácsảnphẩmđadạngcủa3Mphảimớimẻ,hUudụngvàcóđộtincậycao(đólànhUngthànhtốcơbảncủatưtưởngcốtlõicủacôngty)nếumuốnđượclựachọn.Tấtnhiênkhôngaiở3MngănSpenceSilversửdụng15%thờigiandànhchoviệcthínghiệmcủaôngtachomộtsảnphẩmkeodánkỳquặcmàlại...khôngdính.Nhưngquantrọngkhôngkém,3MkhôngchấpnhậnsảnphẩmchấtkếtdínhlạlùngđóchođếnkhiSilverliênkếtnóvớivấnđềcủacađoànnhàthờcủaArtFry,đồngthờichứngminhchocácthànhviêncủacôngtythấysảnphẩmPost-itkỳquặcnàylàhUuích,vàcũngchứngminhđượcsảnphẩmnàycóthểđượcsảnxuấtvớichấtlượngvàđộtincậytheotiêuchuẩncủa3M!BạnsẽkhônglàthànhviêncủahộiCarltonnếukhôngcómộtđónggópvềkỹthuật.Bạnsẽmấtchứcquảnlýngànhhàngnếusảnphẩmcủabạnđượckháchhàngxemlàthiếuđộtincậy.3Mluônthúcđẩysựtiếnbộ,đồngthờivẫngiUđượcnhũnggiátrịvàtưtưởngcốtlõicủacôngty.

Mộtcáchtươngtự,nếumộtthửnghiệmcủaWal-Martkhôngmanglạigiátrịchokháchhàng,nósẽkhôngđượccôngtylựachọnvàchấpnhận.NếumộtnhãnhiệunàođócủaJ&Jđingượclạivớinhữngtínđiềucủacôngty,nósẽbịloạirangaylậptức.vànếunhưmộtgiámđốcbánhàngcủaHPthửtungramộthướngkinhdoanhmớimàkhôngcóđónggópgìvềmặtkỹthuật,ngườiđósẽhầunhưkhôngđượcủnghộvàhỗtrợ.NếucómộtcơhộikinhdoanhkhiếncôngtyMarriottđichệchmụctiêucănbảnlà“làmchomọidukháchxanhàcảmthấyhọđượcchàođóngiUanhữngngườibạnthậtsự”,côngtysẽkhôngchấpnhậnvàđànhtìmkiếmnhữnghướngkinhdoanhkhác,ởcôngtySony,nếumột“hạtgiống”chỉhứahẹnnhững“quả”cóchấtlượngthấphoặctầmthườngvềmặtkỹthuật,côngtysẽloạibỏnóvàtrồngnhữnghạtgiốngkhác.

Nhưvậy,tưtưởngcốtlõicóvaitrònhưmộtlựclượngdẫndắt,mộtchấtkếtdính,gắnkếtmộtcôngtyhàngđầumộtcáchvữngchắctrongquátrìnhbiếnđổivàtiếnhóa.Dùcôngtyluônbiếnđổi,đadạnghóa,chúngtôiluônthấycómộtsựgắnkếtđángkểở3M.Cácthànhviênluôncốnghiếnhếtmìnhchocôngty,giốngnhưnhữngđiềuchúngtôiquansátđượcởP&G,DisneyvàNordstrom.ĐiềutươngtựcũngxảyraởHP,MotorolavàWal-Mart-bacôngtycóthểsosánhđượcvới3Mvềtínhnăngđộng,luônbiếnđộngvàtiếnhóanhưngvẫntrungthànhtuyệtđốivớicáctưtưởngcốtlõicủachúng.

Cũnggiốngnhưcácgenditruyềntrongthếgiớitựnhiên,tưtưởngcốtlõiởcáccôngtyhàngđầulàbấtbiến.Hơn

nữa,sựcómặtcủanhữngtưtưởngdẫnđườngnàytạochocáccôngtyhàngđầunhữngphẩmchấtmàcácloàitrongthếgiớitựnhiênkhôngcó:đólàmụcđíchvàtínhthần.HãyngheWilliamMcKnighthồitưởngvềthờigianôngtagắnbó65nămvới3Mvànhữnglýtưởngcủacôngty:

Cầnnhấnmạnhđếnviệcchúngtôiđãhoàntoàndựavàonhau,cùngnhauchiasẻcácgiátrịchungnhưthếnào.Tháchthứccủacôngtynằmởviệccùnglúcnhấnmạnhtầmquantrọngcủabàihọcvềnhânbảnvàluônduytrìsựtôntrọngthíchđángđốivớicánhân.ĐểtiếptụcpháttriểnvàcungcấpdịchvụchonướcMỹvàthếgiới,chúngtôicầnđánhgiácaovàtrântrọngnhữngailàmviệcxuấtsắc,khuyếnkhíchtínhsángtạo,làmgiàuchocuộcsốngbằngnhữngýtưởngvàsảnphẩmmớimẻ.Côngviệcnặngnềnhất,tốtđẹpnhấtchỉcóthểđượcthựchiệnvớitinhthầnsẵnsàngchấpnhậnphiêulưuvàtháchthức.

CHƯƠNGTÁM:PHÁTTRIỂNĐỘINGŨQUẢNLÝTỪNỘIBỘKểtừbâygiờtrởđi,việcchọnrangườikếthừasẽlàquyếtđịnhquantrọngnhấtcủatôi.Điềuđósẽkhiếntôiphảisuynghĩđángkểmỗingày.

JACKWELCH,CEO,GeneralElectric,nóivềkếhoạchkếthừanăm1991-chínnămtrướckhiôngtavềhưu302

Chúngtôicoitráchnhiệmsauđâylàrấtquantrọng:đólàviệcđảmbảosựliêntụccủađộingũlãnhđạocaocấpcủacôngty.Chúngtôiluôncốgắngđểluôncómộtđộingũcácứngcửviêncókhảnăng,cungcấpchohọnhữngchươngtrìnhđàotạotốtnhất,vàluônluôncôngkhaivềnhữngkếhoạchliênquanđếnvấnđềkếthừa...Chúngtôitinrằngtínhliêntụcnóitrênlàcựckỳcógiátrịđốivớicôngty.

ROBERTw.CALVIN,

NguyênthànhviênBanGiámđốcđiềuhành,

MotorolaCorporation,1991303

GiámđốcđiềuhànhcủaGeneralElectricCompany.Mộtthậpkỷsau,ôngtađãtrởthànhmộthuyềnthoạitrongchínhthờiđạicủamình,theotạpchíFortunethìông“đượcthừanhậnrộngrãinhưlàmộtbậcthầyvềquảnlýnhữngthayđổicủadoanhnghiệptrongthờiđạicủachúngta”.304KhiđọchằnghàsasốnhữngbàibáocangợicuộccáchmạngcủaWelch,chúngtadễcảmthấyôngtanhưmột“đấngcứuthế”từđâuhiệnrađểcứuvớtchomộtcôngtydườngnhưkhôngcóthayđổigìđángkểkểtừlúcphátminhrađiện!NếukhôngbiếtrõvềquátrìnhlàmviệccủaWelch,cũngnhưlịchsửcủaGE,ngườitadễtưởngrằngôngtanhưlàmộtdòngmáumới,đượccôngtyđemvàotừbênngoàiđểđemlạinhữngthayđổitíchcựcnhất.Chẳngcógìsaisựthậthơnnhữngđiềusuyđoánđó!

Trướchết,Welchchínhlàmột“sảnphẩm”thuầntúycủaGE,ngườiđãgianhậpcôngtytừkhimớitốtnghiệpđạihọc,khi...chưatròn25tuổi.Đólàcôngviệctoànthờigianđầutiêncủaôngta,vàôngđãlàmviệcởđâyhêntục20nămtrướckhitrởthànhCEO.305Giốngnhưtấtcảnhữngngườitiềnnhiệm,Welchxuấtthânchínhtừnộibộcôngty.

Saunữa,Welchcũngkhônghềđượcthừakếmộtcôngtyđượcquảnlýkém!Ngượclạilàkhác.Ngườitiềnnhiệmgầnnhấtcủaôngta,ReginaldJones,đượccoilà“nhàlãnhđạo

kinhdoanhđượcngưỡngmộnhấtởMỹ”.306MộtcuộcthămdòcácđồngnhiệmvớiôngtadoUSNewsandWorldReportthựchiệnchothấyJoneslà“ngườicóảnhhưởngnhấttronggiớikinhdoanhngàynay”-khôngchỉmộtlần,màhailầnvàonăm1979và1980.CáccuộcthămdòýkiếntươngtựcủaWallStreetJournalvàFortunecũngxếpJonesởvịtríhàngđầu,còncuộcthămdòdoviệnGalluptổchứcđãbầuJoneslà“CEOcủanăm”vàonăm1980.307vềnhữngchỉsốtàichínhnhưtăngtrưởnglợinhuận,lợitứctrênvốncổphần,lợitứctrênbánhàng,lợitứctrêntổngtàisản,thìtámnămdướisựlãnhđạocủaJonesvàtámnămđầutiêndưới“triềuđại”củaWelchcónhữngkếtquảtươngtự.308

HơnnUa,WelchcũngkhônghềlànhàlãnhđạovớinhữngthayđổicấptiếnđầutiêntrongdanhsáchcácgiámđốcđiềuhànhcủaGE.DướithờicủaGerardSwope(1922-1939),GEđãcómộtbướcchuyểnquantrọngsangcácsảnphẩmgiadụng.Swopecũnggiớithiệumộtýtưởngrấtmớivềquảnlý,vớinhữngtráchnhiệmcânbằngcủanhàquảnlývớinhânviên,cổđôngvàkháchhàng.DướisựlãnhđạocủaRalphCordiner(1950-1963)vàkhẩuhiệu“Tiếnlên”củaôngta,GEđãmởrộngthịtrườngkinhdoanhcủamìnhmộtcáchmạnhmẽ,sốphânkhúcthịtrườngcủacôngtytănglên20lần.Cordinertáicấutrúcvàphânquyềntrongquảnlýcôngty,ápdụngphongcáchquảntrịtheomụctiêu(làmộttrongnhữngcôngtyHoaKỳđầutiênápdụngphongcáchnày),lậpratrungtâmđàotạovềquảnlývàtruyềnbátưtưởngCrotonville,vàviếtcuốnsáchnổitiếngBiêngiớimớichocácnhàquảnlýchuyênnghiệp.Nhiệm

kỳcủaFredBorch(1964-1972)nổibậtvớiyếutốsángtạovàsựchấpnhậncáckhoảnđầutưliềulĩnh,rủirocaonhưsảnxuấtđộngcơmáybayvàmáyvitính.ReginaldJones(1973-1980)lànhàlãnhđạotàibatrongviệcthayđổimốiquanhệgiUadoanhnghiệpvàChínhphủ.

Thựcsựmànói,WelchxuấtthântừmộttruyềnthốnglâuđờicủaGEvềnhữngnhàquảntrịcaocấptàiba.xéttrênROE(lợitứctrướcthuếtrênvốncổphần-mộttiêuchítàichínhcănbản),thìnhữngnhàtiềnnhiệmcủaWelchkểtừ1915vàthậpkỷđầutiêncủaWelchcómứcđộkhángangnhau(28,29%sovới26,29%).NếuthửxếphàngtheomứctỉlệlợitứcnàyđốivớicácGiámđốcđiềuhànhcủaGE,thìWelchchỉđứngthứ5/7.(Lưuý:mọiCEOcủaGE,kểcảWelch,đềucóthànhtíchtốthơnnhữngngườiđồng

nhiệmcủahọởcôngtyWestinghousetrongnhiệmkỳcủamình).Tuynhiên,chỉsốROEsẽkhôngxétđếnnhữngbiếnđộngcủangành,cácảnhhưởngcủacạnhtranh,suythoáiv.v...VìvậytôicũngsắpxếpcácCEOcủaGEtheotiêuchílợitứccổphiếutíchlũyhàngnăm,sovớithịtrườngvàsovớiWestinghouse.TheonhữngcáchnàythìWelchxếpthứhaivàthứnămsovớinhữngngườitiềnnhiệm.Rõràngkếtquảnàylàtốt,songkhônghềlàsốmộttronglịchsửGE(xembảngA.9,Phụlục3).

ChúngtôikhônghềcóýđánhgiáthấpnhữngthànhtựuđạtđượccủaWelch,ôngrõrànglàmộttrongnhữngCEOgiỏinhấttronglịchsửkinhdoanhHoaKỳ.Nhưngđiềuquantrọngởđâylà:nhữngngườitiềnnhiệmcủaôngởGEcũnglàmđượcnhưthế.WelchthayđổiGE,quamặtcácđối

thủtạiWestinghouse,trởthànhmộtCEOđượcngưỡngmộrộngrãi,tạonênnhữngnềntảngvữngchắcchosựthànhcôngtrongtươnglạicủaGE.Nhữngngườitiềnnhiệmcủaôngtacũngđềulàmđượcnhữngđiềuđó.ChúngtôirấtngưỡngmộthànhtíchcánhâncủaWelch,tuynhiênsựngưỡngmộtolớnhơnđượcdànhchocôngtyGEvớitruyềnthốngđàotạoracácnhàquảntrịcấpcaothànhcônghêntụcsuốthơnmộttrămnăm.

ThậtlàấntượngkhicómộtCEOcỡJackWelch.ĐiềuấntượnghơnchínhlàcóhàngloạtcấcCEOcótầmcỡnhưWelchđượcđàotạotừnộibộcôngtysuốtmộtthếkỷ.ĐóchínhlàmộttrongnhữnglýdoquantrọngnhấtđểGEtrởthànhmộttậpđoànhàngđầu.

QuátrìnhchọnlựaragiámđốcđiềuhànhWelchlàmộtquátrinhmangtínhtruyềnthốngcủaGE.WelchvừalàsựphảnánhdisảntruyềnthốngcủaGE,vừalànhântốthayđổichotươnglaicôngty.NhàtưvấnlâuđờiNoelTichyvàbiêntậpviêntạpchíFortune,StratfordShermanđãviếttrongcuốnNắmgiữsốphậncủabạnnếukhôngmuốnngườikháclàmđiềuđónhưsau:

QuátrìnhkếthừavềquảnlývớikếtquảđặtcôngtyGEvàotayJ.Welchlàvídụtiêubiểuchonhữngkhíacạnhtốtnhất,sinhđộngnhấtcủavănhóacôngtyGE.GiámđốcđiềuhànhReginaldJonesđãmấtrấtnhiềunămđểlựachọnraWelchtừmộtnhómcácứngcửviênhàngđầu,ngườinàocũngcókhảnănglãnhđạomộttậpđoànkinhdoanhlớn...Jonesđã

thựchiệnmộtquytrìnhchọnlựakiênnhân,bênbỉ,chínhxác,trongđóxemxétđánhgiákỹlưỡngtừngứngcửviênmộtvàchỉđơnthuầndựavàolýtríđểchọnrangườixứngđángnhất.Kếtquảđạtđượclàmộttrongnhữngvídụtốtnhấtvềviệclậpkếhoạchkếthừatrongtoànbộlịchsửcôngty.309

BướcđầutiênJonesthựchiệnlàđưaramộttàiliệumangtựađềChitiếtvềviệckếthừanhiệmvụCEOvàonăm1974,nghĩalàbảynămtrướckhiWelchtrởthànhCEO.Saukhilàmviệcvớigiámđốcphụtráchnhânsự,ôngtadànhhainămđểlậpramộtdanhsáchchínmươisáungườicókhảnăng(tấtcảđềutừnộibộcôngty),sauđórútdầnxuốngcònmườihai,rồicònsáuứngcửviênsánggiánhất,trongđócóWelch.Đểquansátvàkiểmtracácứngcửviên,Jonesbổnhiệmcảsáungườilàmgiámđốcbộphận,báocáotrựctiếplênvănphònggiámđốcđiềuhành.Trongvòngbanămsauđó,ôngtadầndầnthuhẹpdanhsách,yêucầucácứngcửviênphảitrảiquanhUngthửtháchcamgo,cáccuộcphỏngvấn,cácbàithivàđánhgiá.Mộtphầnquantrọngvàthúvịcủaquátrìnhnàylàcáccuộc“phỏngvấntrênmáybay”,trongđóJonesđặtracâuhỏichotừngứngcửviên:“Tôivàanhđangcùngbaytrênchiếcmáybaycủacôngty.Máybayrơivàcảhaichúngtađềuchết.KhiđóaisẽlàngườilãnhđạoGE?”(Joneshọcđược“kỹthuật”nàytừngườitiềnnhiệmcủaôngta,FredBorch).Saumộtcuộcđuadàivàcăngthẳng,WelchlàngườichiếnthắngvàtrởthànhCEOcủaGE,nhữngngườicònlạitrởthànhchủtịchhoặcCEOcủanhữngcôngtynhưGTE,

Rubbermaid,ApolloComputervàRCA.Mộtchitiêtthúvị:CácgiámđốcđiềuhànhxuấtthântừGEchiếmsốlượngnhiềunhấttrongsốcácgiámđốcđiềuhànhcủatoànbộcáccôngtyHoaKỳ.

Ngượclại,Westinghousethườngxuyênbịchaođảodosựhỗnloạnvàthiếuliêntụctrongđộingũquảntrịcấpcao.CôngtynàycósốCEOtronglịchsửnhiềugầngấpđôiGE,mộtsốngườitrongsốđócónhiệmkỳchưatớihainăm.Tínhtrungbình,mộtCEOtạiđâytạivịđượctámnăm(tronglúcởGE,consốnàylà14năm).Hơnnừa,WestinghouseđịnhkỳtìmkiếmcácCEOtừbênngoàihơnlàtrôngcậyvàocáctàinăngtừbêntrongcôngty,trongkhiGEluônluôntheođuổichínhsáchthăngtiếntừbêntrong.Năm1908,GeorgeWestinghousebịhấtvăngrakhỏicôngtyvàđượcthaythếbởihaingườitừbênngoài(họđềulànhữngnhàngânhàng)trongmộtcuộctáitổchứccôngty.Năm1946,mộtlầnnữacôngtylạithuêmộtngườihoạtđộngtronglĩnhvựcngânhàngvềlàmCEO.Gầnđâynhất,năm1993,WestinghousetiếptụctìmkiếmmộtCEOtừbênngoài.LầnnàyhọđưavềmộtcựuGiámđốccủacôngtyPepsi,nhằmcứuvãncôngtythoátkhỏinhữngthualỗhàngtỉđôlatrongnhữngnăm1991và1992.

ChúngtôihầunhưkhôngtìmranhữngtàiliệuviếtvềquátrìnhkếthừaởWestinghousse,kểcảtrongnhữngấnphẩmxuấtbảnnộibộhayngoàicôngty.Điềuđócũnglàmộtđiểmkháthúvị:GEđãthựcsựquantâmđếntínhliêntụcvàkếthừacủađộingũlãnhđạođếnmứccảbênngoàicôngtyđều

đềcậpvàbìnhluậnnhữngchínhsáchđó.

Trongkhiđó,Westinghouseítcósựquantâmđúngmứcđếncảviệcpháttriểnquảnlývàlậpkếhoạchchođộingũkếthừa.

THĂNGTIẾNTỪNỘIBỘĐỂGÌNGIỮGIÁTRỊCốTLÕI

Trongtoànbộcuốnsáchnày,đườngnhưchúngtôiđãkhôngđánhgiácaovaitròcủangườilãnhđạotrongcôngtyhàngđầu.Tuynhiênsẽlàsailầmnếunóirằngcácnhàquảnlýcấpcaohoàntoànkhôngquantrọnggìcả.ThậtngâythơnếunghĩrằngbấtkỳaicũngcóthểtrởthànhCEOvàcôngtyvẫnvậnhànhtốtđẹp.Cácnhàquảnlýcấpcaosẽcóảnhhưởng,khôngnhữngthế,mộtảnhhưởngđángkểlênmộttổchức,vấnđềởchỗ:Ảnhhưởngđócóđúngđắnhaykhông?Nóicáchkhác,vớiảnhhưởngđócácnhàlãnhđạocógìngiU,trungthànhvớinhữngtưtưởngcốtlõicủatổchứchaykhông?

Sovớicáccôngtysosánh,cáccôngtyhàngđầuthựchiệncácviệcpháttriển,đềbạt,chọnlựaracáctàinăngquảntrịtừbêntrongcôngtyvớimộtmứcđộcaohơn.Đốivớihọđâycũnglàmộtbướccốtyếuđểbảovệcáicốtlõicủacôngty.Trongkhoảngthờigiantừ1806-1992,chúngtôithấychỉcóhaicôngtyhàngđầu(chiếmtỉlệ11,1%)đãtừngtuyểndụngCEOtừbênngoài,sovới13côngtysosánh(72,2%)đãtừnglàmđiềunày.Trongsố113CEOcủacáccôngtyhàngđầu,chỉcó3,5%đếntừbênngoàicôngty;trongkhinhữngconsốtươngtựởcáccôngtysosánh

là22,1%trongtổngsố140CEO.Nóicáchkhác,cáccôngtyhàngđầucótỷlệ,mứcđộđềbạtCEOtừnộibộcôngtygấpsáulầnsovớicáccôngtysosánh(xembảng8.1trangbênvàbảngA.8,Phụlục3).

Trongchiềudàilịchsửtổngcộng1700nămcủacáccôngtyhàngđầu,chỉcóbốntrườnghợpngườitừbênngoàibướcvàovịtrígiámđốcđiềuhànhcủacôngty.

Mộtcáchngắngọn,điềutạorasựkhácbiệtgiữacáccôngtyhàngđầuvàcáccôngtysosánhkhôngphảilàchấtlượnglãnhđạo,màlàsựliêntụccủachấtlượnglãnhđạo.Cảhainhómcôngtyđềuđãtừngcónhữngnhàquảnlýxuấtsắc,tàibavàonhữngthờiđiểmnhấtđịnhtronglịchsử.Songcáccôngtyhàngđầurốràngđãcósựpháttriểnquảntrịvàviệclậpkếhoạchkếthừatốthơn-đâylànhữngvấnđềthenchốttrongmộtbộmáyvậnhànhhoànhảo.Trong15/18cặpsosánh,cáccôngtyhàngđầuthểhiệnsựhêntụcvềchấtlượngcủađộingũlãnhđạocaohơnsovớicáccôngtysosánh.(Xem

bảngA.8,Phụlục3)

Bạncóthểhìnhdungđâynhưlàmộtquátrìnhliêntụccủasựtăngcườngkhảnănglãnhđạo:

Bảng8.1

DANHSÁCHCÁCCÔNGTYTHUÊGIÁMĐỐCĐIỀUHÀNHTỪBÊNNGOÀI1806-1992310

Cáccôngtyhàngđầu Cáccôngtysosánh

PhilipMorris Ames

WaltDisney Burroughs

ChaseManhattan

Colgate

Columbia

GeneralMotors

HowardJohnson

Kenwood

Norton

R.JReynolds

WellsFargo

Westinghouse

Zenith

*IBMthuêmộtCEOtừbênngoài(LouisGerstner)vàonăm1993,saukhichúngtôiđãtổngkếtsốliệuchochươngtrìnhnghiêncứunày.ChúngtôicũngkhôngtínhWiliamAllennhưlàmột“ngườingoài”tạiBoeingdoôngđãthựcsựthamgiavàonhữngquyếtđịnhquảntrịquantrọng(nhưtáitổchức,đầutưvàonghiêncứuvàpháttriển,cấutrúctàichính,chiếnlượckinhdoanh)trongsuốt20nămtrêncươngvịluậtsưcủacôngtyvà14nămtrêncươngvịmộtthànhviênHộiđồngquảntrịtrướckhitrởthànhGiámđốcđiềuhành-mộtvịtrímàAllengiữsuốt23năm.CáctácgiảxincảmơnMortenHansenvìnhữngphântíchcănbảnchobảngnày.

PHÁTTRIỂNĐÔINGŨQUẢNLÝTÙNÓIBÓ331

Nhìnvàosơđồtrên,cóthểthấysựthiếuvắngbấtkỳmộtyếutốnàocũngcóthểdẫnđếnsựmấthêntụctrongquảntrị,khiếncôngtyphảitìmkiếmmộtgiámđốcđiềuhànhtừbênngoài,vàđiềunàycóthểkhiếncôngtyrờixatưtưởngcốtlõibanđầu.Đồngthời,tínhkhôngliêntụcđócũngcóthểcảntrởquátrìnhpháttriểncủacôngty,donhữngbấtổnởcáccấpquảnlýcaonhất.Cóthểtómtắtbằngmộtmôhìnhsau,tạmgọitênlà“khoảngtrốnglãnhđạovàhộichứngngườicứuvớt”:

Hãycùngxemxétcácvídụsau:ColgatesovớiP&G,ZenithsovớiMotorola.

SựthiếutínhkếthừaởColgatevàsựđadạngvềtàinăngquảnlýởP&G

ChođếnnhữngnămđầuthếkỷXX,Colgatevẫnlàmộtcôngtythànhcôngrựcrỡ.Thànhlậpnăm1806,côngtyđãtrảiquagầnmộtthếkỷtăngtrưởngvữngchắc,vàcóquymôngangvớiP&G.Trongcáccôngtysosánhtrongnghiêncứucủachúngtôi,Colgatesớmđưarađượctuyên

bốvữngchãivềtưtưởngcốtlõi,baogồmnhữnggiátrịcốtlõivàcácmụctiêudàihạnsoSidneyColgatelậpnên.Thếmàđếnnhữngnăm1940,ColgatechỉcònbằngmộtnửavềquymôvàchưađếnmộtphầntưlợinhuậnsovớiP&G,nhữngtỷlệnày,đángbuồnthay,tiếptụcnhưvậytrong4thậpkỷsauđó.Hơnnữa,ColgatecũngdầndầnxarờitưtưởngcốtlõilúcđầuvàtrởthànhmộtcôngtycókhảnăngkhẳngđịnhhìnhảnhvàthươnghiệukémhơnnhiềusovớiP&G.

Điềugìđãxảyra?Câutrảlờimộtphầnnằmởviệcthấtbạitrongviệclậpkếhoạchchocôngtáckếthừa,từđódẫnđếnsựmấtliêntụctrongđộingũquảnlýcủacôngty.Trongbốnthếhệquảnlýcaocấpđầutiên,Colgatehoàntoànđượcdẫndắtbởi“ngườinhà”-cácthànhviêncủagiađìnhColgate.Tuynhiên,đầuthếkỷXXhọđãkhôngthànhcôngtrongviệcxâydựng,pháttriểnđộingũquảntrịcũngnhưxâydựngkếhoạchchođộingũkếthừa.Cuốinhữngnăm1920,dothiếunhữngngườikếthừacónănglực,côngtyphảichấpnhậnhợpnhấtvớiPalmolive-Peet,điềuđóđãmởđườngchonhữngphongcáchquảnlýlạlẫmởcôngty.MộtbàibáotrêntạpchíFortunenăm1936viết:

AnhemnhàColgateđềuđãgià.ChủtịchGilbertđã70tuổi,cònSidneyđã66tuổi.Russell,lúcđómới55tuổi,lạikhôngthamgianhiềuvàocôngtácquảnlý...ContraicủaSidneylàBayardColgatelạichỉvừatốtnghiệpởYaleđượcvỏnvẹnsáunăm-nhưthếlàchưađủgiàdặntheoquanđiểmcủacôngty.Vìthế

nhữngthànhviêngiađìnhColgatechămchúquantâmđếnđềnghịsápnhậpColgatevàPalmolive-PeetdoCharlesPearceđưara...[Sauvụsápnhậpđó],họthựcsựrútluikhỏinhữngnhiệmvụquảnlý.”

NgườisauđótrởthànhGiámđốcđiềuhànhcủacôngty,Pearce,quảlà...mộtthảmhọachocôngtyColgate.Làmộtngườiđiêncuồngtheođuổichínhsáchbànhtrướngtrongkinhdoanh,PearcenỗlựctậptrungvàomộtcốgắngbấtthànhtrongviệchợpnhấtColgatevàomộttậpđoànkhổnglồvớiStandardBrands,HersheyvàKraft.Dochỉquantâmđếnquymôthuầntúy,Pearcephớtlờnhữngnguyêntắccănbảncủacôngtynày.ThậmchíôngtacònchuyểntrụsởcôngtytừJerseyCity,NewJersey(nơicôngtyđãgắnbóvớiviệcsảnxuấtxàphòngsuốt81năm)đếnChicago.TrongthờikỳPearcelãnhđạo(1928-1933),lợitứctrungbìnhtrêndoanhsốcủaColgategiảmhơn50%(từ9%còn4%).Trongcùngthờigianđó,dùcócuộcđạikhủnghoảng,lợitứctrêndoanhsốcủaP&Gvẫntăngnhẹ(từ11,6%đến12%).

PearceđãphávỡtruyềnthốngtưtưởngcủaColgate,nhấtlàtrongviệcđốixửkhôngcôngbằngvớicácnhàbánlẻ,kháchhàngvànhânviên.Ôngtamặccảkhắtkhevàrấtráoriếtvớicácđạilýbánlẻkhiếnnhữngngườinàybuộcphải“nổiloạn”:

Cáccửahàngdượcphẩmnổigiậnthậtsự:từlâuhọđãquenvớicácthươnglượngtruyềnthốngcủaColgate.CáchquảnlýcủaPearcelàmchohọrấtmíchlòng.Dolợinhuậncủacôngtyphụthuộcchủyếu

vàocácsảnphẩmvệsinh,sựquaylưngcủanhữngcửahàngnàythậtsựđãgiángchocôngtymộtđònchítử.31*

Cuốicùng,theotạpchíFortune,giađìnhColgategầnnhưbịdựngcảdậykhithấynhữngviệcPearceđãgâyra.BayardColgate,khiđó36tuổi,thaythếPearceởcươngvịCEO,dờitrụsởcôngtyvềlạiNewJersey,cốphụchồivàpháttriểncôngtycũngnhưnhữnggiátrịcủanótrởlại.Tuynhiên,côngviệcnàydườngnhưquásứcđốivớiôngta,vốncòntrẻtuổilạichưađượcchuẩnbịđàotạođểgánhvácmộtcôngviệcnhưthế.Bayardchỉtạivịnămnăm,sauđóchuyểngiaochoGiámđốckinhdoanhquốctếEdwardLittle.ColgatesauđókhôngbaogiờđuổikịpP&GđượcnUa.TrongmộtthậpkỷsauthờikỳcủaPearce,P&GtăngtrưởnggấpđôivàđạtlợinhuậncaogấpbốnlầnColgate.

VớitiềnlệthảmhạicủaPearce,Colgatebắtđầumộttruyềnthốngkhôngmấytốtđẹptrongviệclậpkếhoạchkếthừa.Giámđốcđiềuhànhtừ1938-1960,EdwardLittle,quảnlýcôngtytheokiểugầnnhưlàđộctài,hoàntoànkhôngđặtramộtkếhoạchnàochoquátrìnhkếthừa.Cuốicùng,ôngtavềhưuởtuổi79,vàkhiđócôngtybuộcphảitriệuhồimộttrongnhUngphóchủtịchphụtráchmảngquốctếvềlàmCEOđểxốclạimảngkinhdoanhnộiđịađangxuốngdốctrầmtrọng.

Đốnnăm1979,mộtlầnnUacôngtylạigặpkhủnghoảngnhânsựkhiDavidFosterbịHộiđồngQuảntrịphếtruấtkhỏichứcvụGiámđốcđiềuhành.GiốngnhưnhUngngười

tiềnnhiệm,FostertiếptụctruyềnthốnglãnhđạocánhântạiColgate,vàđiềunàythựctếđãgâycảntrởchoviệclậpkếhoạchchođộingũkếthừa.TạpchíFortuneviết:

DavidFosterlàmmọicáchđểhạnchếtốiđaquyềnlựcvàtầmnhìncủangườikếvịôngta.ÔngtatìmcáchđểHộiđồngquảntrịkhôngthểbànđến

vấnđềkếthừa.CôngtyColgatevốncómộtluậtlệbấtthànhvănrằngcácnhàquảnlýcaocấpphảivềnghỉởlứatuổi60.LúcđóFosterđã55tuổivàôngtatuyênbốsẽchấphànhchínhsáchđó,nhưngđóchỉlàmộttuyênbố,bởikhingườiđượccoilàsẽkếthừaôngtanhậnđượcđềnghịlàmchủtịchmộtcôngtykhác,ôngtalạitiếptụcnắmgiUvịtríđó.312

Chínhlàdosựbấtổntrongđộingũlãnhđạo,màtrongthậpkỷsausựthảihồiFoster,ColgatetiếptụctụthậuvàthậmchíbịP&Gbỏxahơn:cảvềdoanhsốvàlợinhuậnhọchỉcònđạtmộtphầntưsovớiP&G.Tấtnhiêncónhữngyếutốkhác,chẳnghạnnhưcôngtácR&D,quymôbánhàngv.v...cũnggópphầnvàosựpháttriểnvượttrộicủaP&G.Nhưngđiểmmấuchốtlàởchỗ:ColgateđãđánhmấtcơhộicạnhtranhvớiP&GtừthờikỳcủaPearce,vàtiếptụcđìnhtrệởnhữngthờiđiểmchuyểntiếpquantrọngkhác.

TuycũnggặpphảinhữngkhókhănvàtháchthứctrongviệcvượtquaảnhhưởngcủaphongcáchđiềuhànhcôngtytheokiểugiađìnhmộtcáchtươngtựColgate,vàocùngmộtthờiđiểm,songP&Gđãđứngvững,luôncósựổnđịnhvềquảntrị.Trongnhữngnăm1920,khimàanhemColgate

bỏquaviệcpháttriểnđộingũkếthừa,CooperProcterđãhếtsứccẩnthậntrongviệcchuẩnbịchoRichardDeupree(ngườigianhậpP&Gtừnăm1909)trởthànhGiámđốcđiềuhànhcôngty.DướisựchỉdẫnvàtheodõisátsaocủaCooperProcter,Deupreedầndầnđượcgiaonhữngtrọngtráchlớnhơn,saucùngtrởthànhGiámđốcnghiệpvụ(Chiefoperatingofficer)vàonăm1928,cùngvớinămColgate“đemnhữngphongcáchquảnlýlạlẫmvàocôngty”.Vàonăm1930,DeupreeđãthànhcôngtrongcươngvịCEO-ngườiđầutiênkhôngthuộcgiađìnhtrởthànhCEOtronglịchsửcôngty.Sauđó,cũngnhưProcter,Deupreetiếptụccôngviệcđảmbảosựliêntụcvàtínhkếthừatrongđộingũlãnhđạo,nhưJohnSmale(CEO1981-1989)kểlại:

Deupreeđóngvaitròtrụcộttrongviệctiếpnhận,gìngiữvàchuyểntiếpcáctínhcáchtruyềnthốngcủacôngty.ÔngtahọchỏichỉtừhaiCEOtiềnnhiệmcủaP&G-mộtcôngtyđượcthànhlậptừ...1890.Vàôngtacũngbiếtvàhướngdẫnbốnngườisauđósẽlầnlượtkếnhiệmông.Tôilàmộttrongsốbốnngườiđó-tôilàCEOthứbảytrongsuốtgầnmộttrămnămlịchsửcủacôngty.313

P&Ghiểurõtầmquantrọngcủaviệcliêntụclãnhđạovàpháttriểncáctàinăngquảntrị,từđógiúpcôngtykhôngbaogiờgặpphảinhữngkhoảngtrốngvềquảnlývàkếthừaởbấtkỳcấpđộnào,đồngthờiluôngiUvững

đượchệtưtưởngcốtlõicủanó.Dun’sReviewđãbìnhluận“ChươngtrìnhpháttriểncácnhàquảnlýởP&Gnhấtquánvàtrải

rộngđếnmứccôngtydườngnhưcóthừathãicáctàinăngquảnlýởmọicôngviệc,mọicấpđộ”.Côngtyluôncốgắngcóđượchaiđếnbangườicónănglựctươngđươngnhauđểsẵnsàngđảmnhậncáctráchnhiệmởmứcđộcaohơn.NgườikếnhiệmDeupree,NeilMcElroygiảithích:“Việcpháttriểnvàchuẩnbịnhânsựchocôngtácquảnlýđượcthựchiệnởcôngtytừnămnàyquanămkhác,dùtìnhhìnhkinhdoanhtốthayxấu.Nếukhônglàmđiềuđóthìsớmmuộncũngsẽcómộtlỗhổngtrongnhânsựquảnlý,vàđiềuđólàđiềuchúngtôikhôngchấpnhận”.314

KhoảngtrốnglãnhđạotạiZenithsovóiMotorola

“Tướng”EngeneF.McDonald(con),bộócvàlànhàsánglậpZenithCorporationhầunhưkhôngđàotạovàchuẩnbịbấtkỳmộtngườikếvịnàokhiôngtaquađờivào1958.Ngườiphụtáthâncậnnhấtcủaôngta,HughRobertson,lúcđóđãngoài70tuổi,tiếpnhậncươngvịGiámđốcđiềuhành.TạpchíFortunebìnhluậnvàonăm1960:“Zenithchủyếuvậnhànhtheođàtạorabởicácnhàlãnhđạotàibathuộcvềquákhứchứkhôngphảitươnglai”.315RobertsonnắmgiUcươngvịnàytronghainămrồigiaolạichonhàtưvấnnổitiếngbảothủJosephWright,ngườiđãđểchocôngtyxarờigiátrịcốtlõivềviệcchútrọngtốiđađếnchấtlượngsảnphẩm.SamKaplan,cũnglàmộtngườitừnộibộcôngty,trởthànhGiámđốcđiềuhànhnăm1968,songbấtchợtquađờinăm1970.Khiđó,mộtkhoảngtrốngvềlãnhđạocấpcaolạixảyra,vàZeniththấycầntuyểndụngmột

nhàquảntrịcaocấptừbênngoàiđểcứucôngty.Saumộtcuộctìmkiếmvấtvả,côngtychọnđượcJohnNevintừcôngtyFord.NhiệmkỳcủaNevinkhôngmấythànhcông,côngtytiếptụcxarờinhữnggiátrịcănbảnbanđầu.Năm1979Nevintừnhiệm,khiếncựuchủtịchWrightbuộcphảitrởlạicôngtyởcáituổi68,cốgắng“đưacôngtytrởlạiquỹđạocủanó”.WrightđưaRevoneKluckmanlênlàmGiámđốcđiềuhành,songcũngnhưKaplan,ôngnàycũngđộtngộtquađờihainămsauđó,vàcôngtylạilâmvàomộtcuộckhủnghoảnglãnhđạomới.

Ngượclại,côngtyMotorolakhônghềgặpphảinhữngrắcrốitươngtự.Motorolalàmộthìnhmẫutiêubiểuchotínhliêntụcvàkếthừatrongquảntrị,giúphọluônbảotồnđượccácgiátrịcốtlõi.NgườisánglậpcôngtyPaulGalvinđãbắtđầuđàotạochongườicon(BobGalvin)nhiềunămtrướckhicuộcchuyểngiaoquyềnlựcchínhthứcdiễnra.BobGalvinkhởisựlàmviệc

ởMotorolatừ1940,khianhtacònđanghọctrunghọc,16nămtrướckhitrởthànhChủtịchvà19nămtrướckhitrởthànhGiámđốcđiềuhànhcôngty.PaulGalvinmuốncontraiphảithậtsựđượcđàotạo,pháttriểnvàtrưởngthànhngaytừtronglòngcôngty,vàBobđãphảikhởiđầubằngmộtvịtrírấtkhiêmtốn,vớinhữngquyềnlợitốithiểu:nhânviênphụtráchkhohàng.KhichàngthanhniênBobđếnxinmộtcôngviệclàmthêmtronghètạicôngty,mộtnhânviênquảnlýđềnghịđượcdẫnanhtatớigặptrựctiếpviêngiámđốcnhânsự.Galvinkhôngđồngý!Anhtamuốntựmìnhtrảiquamọiquytrìnhtrongcôngviệc,mọivịtrítừthấpđếncao,nhưmọinhân

viênMotorolabìnhthườngkhác.BobGalvincứthếtrảiquacáccôngviệctrongcôngty,saucùnglàcùngđảmnhiệmchứcvụChủtịchvớingườichatrongvòngbanămtrướckhiPaulquađời.“Trongthờigiannày,chatôituyênbốrằngchúngtôisẽcùnghànhđộngnhưlàmột!Mỗingườiđềucóthểraquyếtđịnhvàhànhđộngtrongbấtkỳvấnđềnào,vàngườikiasẽủnghộ”.TheongườiviếttiểusửcủaPaulCalvinthìviệcchuyểngiaokinhnghiệmtừthếhệnàysangthếhệkháclàmộtquátrìnhdiễnrahàngngày,vàkéodàitừnămnàyquanămkhác.NgaysaucáichếtcủaPaulnăm1959,BobGalvinbắtđầusuynghĩvềviệcpháttriểnđộingũquảntrịvàlậpkếhoạchkếthừachothếhệtiếptheo,tứclàôngtasuynghĩvềnhữngđiềunàymộtphầntưthếkỷtrướckhithựcsựchuyểngiaoquyềnlực.

Nhằmtăngcườngquanniệmvềsựliêntụctrongquảntrịtừnộibộcôngty,Bobgạtbỏquanniệmtruyềnthốngvềmộtgiámđốcđiềuhành,thayvàođó,ôngtasửdụngmộtBangiámđốcđiềuhành,gồmmộtsốthànhviên,thườnglàbangười,vớimụcđíchđảmbảoluôncónhữngngườicókhảnăngđảmnhiệmtráchnhiệmlãnhđạovàobấtkỳlúcnào.“Tuynhiênluôncómộtsựhiểungầmvềthứtựkếthừa”-Galvinviết-“Chúngtôiluônsẵnsàngchonhữngthayđổikhôngđịnhtrướctrongsuốtmộtphầntưthếkỷ[thờigiantôithamgiavàobanGiámđốcđiềuhànhđó]”.

Khôngchỉởmứcquảnlýcấpcaonhưđãnóiởtrên,Motorolacònápdụngquanniệmnàyởcácmứcquảnlýthấphơnsovớinhữngbanquảnlýgồmhaiđếnbangười,coiđâylàmộtcơchếchủđạochoviệcpháttriểnquảntrị

vàđảmbảotínhliêntụctronglãnhđạoởtoàncôngty.Nhậnthứcrõrằngđiềunàycóthểgâytranhcãiởcácnhàtưtưởngvềquảntrị(đôikhibịcoilàlậpdị,kỳquái),Galvinlậpluậnrằnglợiíchcủaphươngphápnàysẽvượttrộisovớichiphíbỏra,nhưôngtaviếtnăm1991:

Đê’Bangiámđốcđiềuhànhđạtthànhcông,cầncónhữngứngcửviênđã

từngcókinhnghiệmvớimôhìnhnàytrướcđó.Kinhnghiệmnàycầnphảiđượchìnhthànhtừnhữngnhiệmvụtươngtựởmọicấpđộquảnlý.Tuynhiênmôhìnhnàycũngcónhữngbấtlợi.Mộtsốthànhviênđơngiảnlàkhôngthíchnó...Đôikhinhữngthôngtinlẫnlộncóthểnảysinh.Kếtquảlàmộtsố‘bangiámđốc’đôikhikhônghiệuquả.Tuynhiênnóichunglàhọhoạtđộngtốt.Chúngluônđemlạinhữngcâutrảlờitốtnhấtchoviệckếthừatrongquảnlý,cungcấpnguồnchocácứngcửviêngiámđốcđiềuhành.316

Tronglịchsử65năm,MotorolakhônghềgặpphảikhủnghoảngnhânsựlãnhđạonhưZenith.Dùcôngtyluônluônđổimớicácsảnphẩmcủamình(từsửachUapinchoradioSearsđếnsảnphẩmbándẫn,đếnhệthốngthôngtinvệtinh...),độingũlãnhđạoluôngiUđượctínhliêntụcvàkếthừa,luôntrungthànhvớicácgiátrịcốtlõi,ngaycảkhicôngtybấtchợtmấtđinhữngtàinăngquảnlýcaonhất.Vídụ,vàonăm1993,GeorgeFisher-mộtthànhviênnòngcốtcủaBangiámđốcđiềuhành-rờibỏMotorolađểqualàmGiámđốcđiềuhànhcôngtyKodak.Nếunhưởcác

côngtykhác,mộtsựviệctươngtựcóthểdẫnđếnhỗnloạnvàkhoảngtrốngvềquảnlý(ZenithđãtừnggặpphảiđiềunàykhivàiCEOcủahọquađờiđộtngột).Motorolakhôngnhưvậy.HaithànhviêncònlạicủaBangiámđốc(GaryTooker-54tuổi,ChristopherGalvin-43tuổi)chỉđơngiảnchiasẻthêmmộtsốtráchnhiệmmới.Cùnglúcđó,côngtybắtđầumộtcuộctìmkiếmmộtthànhviênthứba(thaythếFisher)từnộibộcôngtytừmộtdanhsáchrấtnhiềucácứngcửviênđầytiềmnăng.TrongmộtbàibáotựađểMotorolasẽvẫnổn,cảmơn!,tờNewYorkTimeskếtluận:“ÔngFisherthựcrakhôngcầngiUbímậtviệcchuyểnđổicôngtycủamìnhnếubiếtrằngMotorolađãđượcchuẩnbịtốtnhấtđểđốiphóvớimộtđiềugâyngạcnhiênnhưthế”.317

Sựhỗnloạntrongquảnlývàsựsuyyếucủacôngty

Westinghouse,ColgatevàZenithkhônglànhữngvídụduynhấtvềnhữnghỗnloạn,thiếuliêntụctrongquảnlý.Chúngtôitìmthấyhàngloạttrườnghợptươngtựởnhữngcôngtysosánhkhác.

VàonhUngnăm1950,ởMelvilleCorporation,WardMelvillechợtnhậnrarằngôngtachưahềchuẩnbịchomộtngườinàokếvịmìnhcả.Domongmuốnvềhưusớm,ôngtamuốnchuyểngiaochobấtkỳmộtaiđó,vàđãchọnramộtgiámđốcsảnxuất-mộtngườihoàntoànkhôngđượcchuẩnbịvàcũngkhôngmuốnnhậnnhiệmvụnày.Côngtyxuốngdốcliềnsauđó.“Tôikinhngạckhinhậnracácconsố(vềdoanhthu,tàichính...)cóthểgiảm

nhanhnhư

thếnàokhitachọnlầmngười”-Melvillebìnhluậnsauđó.ThếlàôngtasuốtmộtnămtìmkiếmCEOtừbênngoàiđểphụchồicôngty.MaymắnlàsauđóMelvilleđãđủkhônngoanđểtừbỏcuộctìmkiếmnàyvàquaysangchọnvàđàotạomộtnhàquảnlýtrẻtừnộibộcôngty(ngườinàysaunàyquảnhiênđãlàmộtCEOtàiba).

Cuốinăm1950,tạiDouglasAircraft,ngườisánglậpDonaldDouglastraoquyềnquảnlýcôngtychongườiconDonaldDouglasJr,vốnđượcchuẩnbịrấttồichođiềunày.“Douglas(con),đơngiảnlàkhôngvượtquađượccáibóngcủangườicha-mộtđoạntiểusửviết-Ôngtacoiđasốnhữngngườitrongđộingũquảnlýcủangườichalàkẻthùvàtìmmọicáchtrảđũahọ...thaythếhàngloạtngườicókinhnghiệmbằngnhữngngườiăncánhvớiôngta”,vàkhiDouglas(con)đưabạnbèvàonhữngvịtríthenchốt,nhữngnhàquảnlýtàinăngliềnrờibỏcôngtygiUalúccôngtyđangcầnhọnhấtđểđốiphóvớinhữngcuộctấncôngtừhãngBoeing.Đầunhữngnăm1960,dokhôngcónhữngtàinăngquảntrịmàDouglasđãthấtbạitrongviệccốđuổikịpBoeing.Saumộtcuộckhủnghoảng1966,Douglas(con)đànhphảitìmkiếmsựgiảithoátbằngmộtcuộcsápnhậpvớihãngMcDonnellAircraft.

ĐiềutươngtựcũngxảyratạicôngtyR.J.Reynoldsvàonhữngnăm1970.GiámđốcJ.PaulStitch-cựuChủtịchcủaFederatedDepartmentStores-“đãpháhỏngmộtkếhoạchkếthừa(theođó,mộtngườikếnhiệmvịtríchủtịchđãđượcđịnhtrước),vàxoayxởđểđưachínhôngtalênlàmchủtịch”-theoBusinessWeek.Stitchđảmnhậnvịtrí

CEOvàđưahầuhếtlàngườingoàivàocácvịtríquảnlý.Sauđó,mộttrongnhững“thảmhọa”tolớnnhấtvềquảnlýtronglịchsửkinhdoanhđãxảyrakhiRossJohnson(mộtngườihoàntoànxalạvớinhữngtruyềnthốngcủacôngty)trởthànhCEOsaukhiRJRmualạinhãnhiệuNabiscovàonăm1985.TrongcuốnsáchđầyắpnhữngtàiliệucủaBryanBurroughsvàJohnHelyar,Kẻthùtrướccửa-sựsụpđổcủaRJRNabisco,kỷnguyêncủaJohnsonchấmdứtbằngviệccôngtybịcôngtytàichínhKohlbergKravisRoberts&Co.mualại(côngtynàysauđólạiđưavàomộtCEOmới).

ĐiềutươngtựcũngxảyraởAmes,khigiađìnhsánglậpcôngtyphảichứngkiếncôngsứccủamìnhbịtànphábởinhữngngườingoài,đượcđưavàonhữngvịtríquảnlýdocôngtythiếumộtđộingũkếthừacókhảnăng.CònởcôngtyBurroughs,do“nhữngnhàquảnlýmớikhôngđượcpháttriểntrongnhUngnămdướisự‘độctài’củaRayw.McDonald”,côngtygặpphải

“mộtlỗhổnglớntrongcấutrúcquảnlý”,khiếncôngtyphải“nhậpkhẩu”w.MichaelBlumenthaltừBendix.vànhữngtrườnghợptươngtựcũngđượcnhậnthấyởChaseManhattan,HowardJohnsonvàComlumbiaPictures.

Vàđiềuđángngạcnhiênlàngaycảhaicôngtyhàngđầuxuấtsắc-DisneyvàIBM-cũnggặpnhUngtrườnghợptươngtự.

ởDisney,WaltDisneykhônghềđàotạonênmộtngườikếnhiệmcókhảnăngnào,khiếnvàonhữngnăm1970,côngtythậtsựlúngtúngkhicácnhàquảnlýquayqua

quaylạihỏinhau:“TrongtrườnghợpnàythìWaltxửlýnhưthếnào?”.Đểvựcdậycôngty,Hộiđồngquảntrịthuêhai“ngườingoài”:MichaelEisnervàFrankWellsvàonăm1984.Tuynhiên,chúngtôimuốnnóirõởđâylàcôngtyđãcóýthứctốiđađểđảmbảosựliêntụcvềtưtưởngcủacôngtyngaycảkhiphảithuêCEOtừbênngoài.RayWatson,ngườiphụtráchcuộctuyểndụngCEO,chọnEisnerkhôngphảivìnhữngthànhtíchxuấtsắccủaôngtatrongngành,màcònvìEisnerhiểurõ,đánhgiácao,vàủnghộnhiệtthànhcácgiátrịcủaDisney.MộtnhânviênDisneyđãnóingắngọn:“RốtcuộcEisnercòntỏramangđậmchấtWaltDisneyhơncảchínhWaltnữa”.

TrườnghợpcủaWaltDisneychothấymộtđiểmquantrọng:nếumộttổchứccầntìmmộtCEOtừbênngoài,hãytìmngườinàophùhợpvớitưtưởngcốtlõicủanó.Họcóthểcóphongcáchquảnlýkhácbiệt,songhọphảichiasẻcácgiátrịcơbảncủacôngtyởnhữngmứcđộcănbảnnhất.

VậycóthểgiảithíchrasaovềquyếtđịnhcủaIBMnăm1993,thaymộtCEOđượcđàotạotừcôngtybằngmộtngườingoài(LouisV.GerstnertừR.J.Reynolds),hoàntoànkhôngcókinhnghiệmgìtrongngành?Rõràngvídụnàykhôngphùhợpvớinhữnggìchúngtôiđãthấyởnhữngcôngtyhàngđầukhác.QuyếtđịnhcủaIBMđơngiảnkhôngcóýnghĩavớichúngtôi-ítnhấtlàtrongphạmvichiềudàilịchsửtổngcộng1.700nămcủacáccôngtyhàngđầumàchúngtôinghiêncứu.

CólẽHộiđồngquảntrịIBMđãhànhđộngdựatrêngiảđịnhrằngmộtsựthayđổilớncầnđượcthựchiệnbởimột

ngườingoài.Câutrảlờicủachúngtôichogiảđịnhđórấtđơngiản:JackWelch.Conngườiđượcmệnhdanhlà“bậcthầyvềnghệthuậtquảnlýthayđổitrongcôngtytrongthờiđạicủachúngta”đãdànhtoànbộsựnghiệpphụcvụchocôngtyđãđưaôngtalênvịtríCEO.IBMthựcchấtđãcómột

chươngtrìnhpháttriểnquảntrịvàoloạitốtnhấttrênthếgiới.Côngtyđãcótiếngtămvềviệctuyểndụngnhữngconngườiđặcbiệttàinăng.ChúngtôikhôngtinrằngIBMkhôngthểcóđượcítnhấtmộttàinăngvềquảntrịthayđổicỡWelchtrongcôngtycủahọ.Ngượclại,chúngtôisẽrấtngạcnhiênnếuIBMkhôngcóítnhấtlàmộttáứngcửviêntừnộibộcôngty,vớitrìnhđộvàkhảnăngngangbằngvớibấtkỳaicôngtycóthểtuyểndụngtừbênngoài.

NhưđãthấyởcấccôngtyhàngđầunhưGE,Motorola,P&G,

Boeing,Nordstrom,3M,HP,mộtcôngtyhàngđầukhôngcầnphảituyểndụngcácnhàquảntrịcấpcaotừbênngoàicôngtyđểnhắmtớinhữngthayđổivànhữngýtưởngmới.

HộiđồngquảntrịvàủybantìmkiếmtàinăngquảntrịcủaIBMmuốncónhữngthayđổivàtiếnbộtriệtđể.vớiGerstner,cóthểcôngtysẽđạtđượcđiềugìđó.Nhưng,vấnđềcốtyếuđặtrachoIBMtrongmộtthậpkỷtớiđâysẽlà:“LiệuGerstnercókhảnănggìngiUđượctưtưởngcốtlõicủaIBMcùnglúcvớiviệcđemlạinhUngthayđổihaykhông?LiệuôngtacólàmđượcnhữngđiềunhưEisnerđãlàmchoDisneyhaykhông?Nếuđược,IBMmớicóthểgiànhlạiđượcmộtvịtrídanhgiátrongđộingũcôngtyhàngđầucủathếgiới.

THÔNGĐIỆPGỬITỚICÁCCEO,CÁCNHÀQUẢNLÝVÀKINHDOANH

Nóiđơngiản,kếtquảnghiêncứuchothấyviệcthuêđộingũquảntrịcấpcaotừbênngoàisẽrấtkhógiúpmộtcôngtytrởthànhvàgiữđượcvịtríhàngđầucủamình.Quantrọngkhôngkém,rõrànglàcósựnhấtquángiUaviệcđềbạttừnộibộcôngtyvớiviệcthúcđẩysựthayđổi.

NếubạnlàgiámđốcđiềuhànhhoặcthànhviênHộiđồngquảntrịcủamộtcôngtylớn,bạncóthểápdụngtrựctiếpnhữngđiềuđãhọctrongchươngnày.Côngtycủabạnnêncónhữngquátrìnhpháttriểnquảntrịvàlậpkếhoạchkếthừatrongdàihạnnhằmđảmbảoviệcchuyểntiếptừthếhệquảnlýnàysangthếhệkhácmộtcáchtốtđẹp.

ChúngtôimongcácbạnnhớrằngngaycảcôngtyDisney-mộtbiểutượngcủanướcMỹ,từnggặpkhókhănnghiêmtrọngkhiWaltDisneybỏquanhữngcôngviệcnày.ChúngtôimongcácbạnkhônglặplạilỗilầmnhưColgate,Zenith,Melville,R.J.Reynolds,vàBurroughs.Xinđừnglầm

tưởngrằngcáchduynhấtđểđemlạinhữngthayđổivàtiếnbộlàviệcđưavàotổchứcnhững“ngườingoài”-nhữngngườinàycóthểsẽlàmchệchhướnghoặcpháhỏngtưtưởngcốtlõicủatổchức.“Chiếcchìakhóavàng”ởđâylàđàotạovàđềbạtnhữngcánhânxuấtsắctừnộibộcôngtylênnhữngvịtríquảnlýcấpcao,vìchỉcóhọmớivừacóthểthúcđẩythayđổivàpháttriển,vừagìngiUđượcnhữnggiátrịcốtlõicủacôngty.

Nếubạnlànhàquảnlý,chươngnàyvẫncóthểđemlạinhữngthôngtinhữuích.Nếumuốnxâydựngmộtphòng,ban,hoặcnhómlàmviệcxuấtsắctrongmộtcôngtylớn,bạnvẫncóthểnghĩđếnviệcpháttriểnquảnlývàlậpkếhoạchchođộingũkếthừa,dĩnhiênlàởquymônhỏhơn.Giảsửbạnbịtainạn,aisẽthaythếbạnđiềuhànhphòng,banđó?Phảilàmgìđểđàotạonhữngngườisẽkếnhiệmbạn?Bạnđãlậpkếhoạchgìchoviệcchuyểngiaotrơntruvà“trongtrậttự”nhữngtráchnhiệmvàcôngviệc,mộtkhibạnđượcthăngtiếnlênnhữngcấpquảnlýcaohơn?(Bạncóthểhỏiýkiếnvàkinhnghiệmvềcácbướcthựchiệntừnhữngcấpquảnlýcaohơn!).Cuốicùng,nếucôngtythậtsựphùhợpvớibạn,nêncốgắngrènluyệnvàphấnđấutrongchínhcôngtyđóhơnlàđổicôngviệcliênmiên,hếttừnơinàysangnơikhác.

Cònđốivớicácdoanhnghiệpnhỏthìsao?RõràngmộtcôngtyquymônhỏkhôngthểcóquytrìnhchọnlựaramộtngườikếnhiệmtừmộtdanhsáchchínmươisáungườinhưởcôngtyGEđược.Tuynhiên,cáccôngtyvừavànhỏvẫncóthểđàotạocácnhàquảnlývàlậpkếhoạchchoviệckếthừatrongcôngty.Hãylưuý:MotorolavẫncònởquymônhỏkhiPaulGalvinbắtđầuđàotạongườicontraitrởthànhGiámđốcđiềuhành.ĐiềutươngtựcũngxảyratrongcáccuộcchuyểngiaomangtínhchấtgiađìnhtrongnhữngngàyđầuởcôngtyMerck,P&G,J&J,NordstromvàMarriott.SamWaltonbắtđầusuynghĩvềviệcquảnlýcôngtytrongtươnglaikhiôngtamớichỉcó50cửahàng.BillHewlettvàDavidPackardbắtđầucácchươngtrìnhpháttriểnquảnlý

vànhữngkếhoạchsâusắcchođộingũkếcậntừnhữngnăm1950,khiHPmớicó500nhânviênmàthôi.

Điềuthúvịlàởchỗđasốcác“kiếntrúcsư”,cácnhàsánglậpcủacáccôngtyhàngđầuđềutạivịtrongmộtthờigiantươngđốilâu(trungbình32,4năm),nhờvậyhầunhưkhôngcócôngtynàotrongdanhsáchnàyphảiđốimặtvớinhữngvấnđềvềkếthừakhicôngtyđangcònnontrẻ!Tuynhiên,rấtnhiềunhàsánglậpnóitrênđãlậpkếhoạchchoviệcchuyểngiaochothếhệquảnlýkếtiếpthựcsựdiễnra.Điềuđóđòihỏimộttầmnhìnxa,một

quanđiểmmangtínhdàihạn.Nhữngnhàkinhdoanhmuốnxâydựngmộtcôngtyxungquanhmộtýtưởngvĩđại,pháttriểnnhanh,đạtlợinhuậncao,rồichuyểngiaocôngtychonhữngnhàquảnlýchuyênnghiệptừbênngoài,nhữngnhàkinhdoanhnhưvậysẽkhócókhảnăngtạođượcnhữngcôngtycỡnhưHP,Motorola,GEhayMerck.

Trênquanđiểmxâydựngmộtcôngtytrườngtồn,vấnđềkhôngđơngiảnchỉlàtheodõi,quansáthànhđộnghiệntạicủacôngty,dướisựđiềuhànhcủathếhệquảnlýhiệntại.Vấnđềcốtyếulàởchỗ:liệucôngtysẽvậnhànhnhưthếnàoởnhữngthếhệquảnlýsauđó?Mọinhàlãnhđạo,dùtàibađếnmấy,rồicũngsẽquađời.Nhưngmộtcôngtythậtsựthànhcông,mộtcôngtycótầmnhìnxasẽvậnhànhtốtquanhiềuthếkỷ,liêntụctheođuổicácmụctiêuđềra,luônthểhiệnnhữnggiátrịcốtyếucủanódùởdướisựlãnhđạocủabấtkỳcánhânquảnlýnào.

CHƯƠNGCHÍN:KHÔNGBAOGIỜHÀILÒNGVỚITHÀNHQUẢĐẠTĐƯỢCĐừngchỉquantâmđếnviệccốvượtquanhữngngườicùngthờihaynhữngngườiđitrước.Hãycốvượtquachínhbảnthânbạn-vượtlênchínhmình.

WILLIAMFAULKNER318

Ngườitathườngnóivớichatôi:“ôngđãlàmrấttốt.

Giờđếnlúcôngcóthểnghỉngơiđượcrồi”.

Chatôitrảlời:“ôkhông!Tôiphảitiếptụclàmviệc,vàlàmviệctốthơnnữa.”

J.WILLARDMARRIOTT(con),

ChủtịchMarriott,1987319

Câuhỏiđặtraởmộtcôngtyhàngđầukhôngphảilà“Chúngtađãlàmtốtđếnđâu?”“Chúngtacóthểlàmtốtnhưthếnào?”,hay“Chúngtacầnlàmtốtđếnmứcnàođểcóthểcạnhtranhthànhcông?”;màphảilà“Làmthếnàođểngàymaichúngtalàmtốthơnhômnay?”.Hơnthếnữa,cáccôngtyhàngđầuđãcoicâuhỏitrênnhưmộtphongcáchsuynghĩvàhànhđộng.Nhữngthànhquảxuấtsắckhôngphảilàmụcđíchcuốicùng,màchỉlàkếtquảcủamộtquátrìnhliêntụctựcảitiếnđểtiếnbộmãimãi,vàđầutưchotươnglai.ởmộtcôngtynhưvậy,khôngcóđíchđếncuốicùng,khôngbaogiờcóthểcoilàđãhoànthànhsứmệnh,dừnglạivàtậnhưởngcácthànhquảđạtđược.

Chúngtôipháthiệnrarằngcáccôngtyhàngđầuthếgiớiđạtđượcvịtrícủahọtrênthịtrườngkhôngphảibởinhữngbíquyếtkinhdoanhhaymộtkhảnăngsiêuviệtnàomàchủyếulàdomộtđiềurấtđơngiản:Họluônđặtranhữngyêucầurấtcaochobảnthân.Việcđạtđượcvàgiữvữngvịtríhàngđầuđòihỏirấtnhiềuyếutốnhưkỷluật,làmviệccậtlựcvàluôncóxuhướngchốnglạimộtcáchkiênquyếtsựtựmãntrongcôngviệc.NhưJ.WillardMarriott(cha),đãtổngkếtkhihồitưởngvềnhữngthànhcôngcủacôngty:

Kỷluậtlàđiềuquantrọngnhất.Khôngcókỷluậtsẽkhôngcótínhcách.Khôngcótínhcáchsẽkhôngcó

tiếnbộ...Nghịchcảnhtạocơhộichochúngtôipháttriển.Chúngtôiluônđạtđượcnhữngđiềuchúngtôiphấnđấu.Nếugặpvấnđềvàvượtquađượcnhữngvấnđềđó,chúngtôisẽtrưởngthànhhơnvềtínhcáchvànhữngphẩmchấtmangtớithànhcông.320

Trongthậpkỷ1980,“tiếnbộkhôngngừng”trởthànhmộtkhẩuhiệutrongquảntrị.Nhưngđốivớicáccôngtyhàngđầu,khẩuhiệunàykhôngcógìlàmới,thậmchítinhthầnnóitrênđãđượcduytrìhàngthậpkỷqua.Chẳnghạn,tinhthần“tiếnbộkhôngngừngvàliêntục”đãđượcWilliamProctervàJamesGamblethựchiệntừnhữngnăm1850.Tạicôngty3M,WiliamMcKnightápdụngđiềuđótừnhữngnăm1910.J.WillardMarriottápdụngngaytừkhimớimởquầybánbiađầutiênvàonăm1927.DavidPackardlàmđiềutươngtựtừnhữngnăm1940.

Cáckếtquảnghiêncứucủachúngtôicủngcốquanniệm“tiếnbộkhôngngừng”,songđâykhôngphảilàmộtchươngtrìnhhaykháiniệmthờithượngvềquảntrị.ởmộtcôngtyhàngđầu,đóphảilàmộtphongcáchsống,mộttậpquánđượcthểchếhóavàănsâuvàocấutrúccủatổchức,đượccủngcốbởinhữngcơchếhUuhìnhkhiếnngườitakhôngbaogiờhàilòngvớithựctại.HơnnUa,cáccôngtynàyápdụngkháiniệm“tựhoànthiện”theomộtnghĩarộnghơnnhiều:đầutưdàihạnchotươnglai,đầutưpháttriểnnguồnnhânlực,vậndụngsángkiếnvàcôngnghệmới.Nóimộtcáchngắngọn,điềuđócónghĩalàlàmmọicáchđểngàymaicôngtymạnhhơn,tốthơnngàyhômnay.

CƠCHẾ“KHÔNGBẰNGLÒNG”

Cólẽbạnđãcóấntượngrằngcáccôngtyhàngđầukhônghềlàmộtnơilàmviệcdễdàng,thoảimáichomọingười.Ântượngđóchínhlàđiềubạncầncókhilàmviệcởnhữngcôngtynày.

Sựthoảimáikhôngphảilàmụctiêucủamộtcôngtyhàngđầu.

Cáccôngtynàyấpdụngnhữngcơchếnghiêmngặtđểloạibỏhoàntoànsựtựmãn,bằnglòngvớinhữngthànhquảđạtđược-từđótạođiềukiệnchoviệcthúcđẩynhữngthayđổivàtiếnbộtrướckhimôitrườngbênngoàiđòihỏi.

Giốngnhưnhữngnghệsĩhaynhữngnhàphátminhvĩđại,thànhcôngcủa

cáccôngtyhàngđầuchínhlàdokhôngbaogiờhọhàilòngvớichínhmình.Họhiểurằngsựthỏamãndễđưatớitựmãn,kiêungạo,từđótấtyếuđưatớisuygiảmvàthấtbại.vấnđềởđâylàlàmthếnàođểtránhtựmãn,tiếptụcduytrìkỷluậtvàtinhthầnngaykhicôngtyđãđạtđượcnhữngthànhcôngnhấtđịnhvàđãleolênvịtríhàngđầutronglĩnhvựccủamình.Làmcáchnàođểmộtcôngtycóthểduytrìmãimãingọnlửanhiệttìnhtrongtoànbộnhânviên,ngọnlửathúcđẩyhọluônkhônghàilòngvớikếtquảđạtđược,luôntiếnvềphíatrước,tìmkiếmnhữngđỉnhcaomới?

RichardDeupreeởcôngtyP&Gđãbănkhoănvớichínhnhữngcâuhỏinày,luônlolắngrằngnhữngthànhcôngcủacôngtyhồiđầuthếkỷXXsẽlàmchocôngtytrởnên

tựmãn,kémnăngđộng.Phảilàmgìbâygiờ?Ôngtacóthểđọcnhữngbàidiễnvănhùnghồnkêugọimọingườitiếptụcnângcaotinhthầnvàkỷluậttrongcôngviệc.Ôngtacũngcóthểđưaranhữngcảnhbáovềnguycơtựmãn.Hoặchơnnữa,cóthểgặpriêngcácnhàquảnlýtrongcôngtyđểtruyềnđạtchohọnhữnggiátrịcủasựtựhoànthiệnvàsựthayđổi.NhưngDeupreehiểurằngđểtiếptụcpháttriển,côngtycầnmộtđiềugìđóhơnlànhữngýđịnhtốtđẹpđơnthuầnmàthôi,ôngtamuốncómộtphươngpháphUuhiệuđểhêntụcthúcđẩysựpháttriểntừbêntrongcôngty.

Vìvậy,RichardDeupreehếtsứcủnghộmộtđềnghịcủagiámđốctiếpthị,NeilMcElroyvàonăm1931.Đâylàmộtđềnghịrấttáobạovàcấptiến,đềxuấthìnhthànhmộtcơchếquảnlýnhãnhiệu,theođó,cácnhãnhiệuhànghóakhácnhaucủaP&Gsẽtrựctiếpcạnhtranhvớinhaunhưthểchúngđượcnhữngcôngtykhácbiệtsảnxuấtra.CôngtyP&Gvốnđãcónhânlựchàngđầu,sảnphẩmhàngđầu,tiếpthịhàngđầu;vậytạisaolạikhôngđểchonhữngthứ“hàngđầu”đócạnhtranhtrựctiếpvớinhau?Nếuđộnglựccạnhtranhtừthịtrườnglàchưađủmạnh,tạisaochúngtakhôngtạoramộthệthốngcạnhtranhnộibộkhiếnchokhôngphòngbannào,khôngnhãnhàngnàocóthểtựhàilòngvàngủquêntrênchiếnthắng?Đượcápdụngtừđầunhữngnăm1930,cơchếcạnhtranhgiUacácnhãnhiệunóitrênđãtrởnênvôcùnghiệuquảtrongviệcthúcđẩynhữngthayđổivàtiếnbộtừnộibộcôngty.Cơchếnàytỏrathànhcôngđếnmứchầunhưmọicôngtysảnxuấthàng

tiêudùngởMỹ,kểcảColgate,đềuhọctheovàápdụngbằngcáchnàyhaycáchkhác,chỉcóđiềulàgầnbathậpkỷsauđómàthôi.321

Vấnđềởđâykhôngphảilàviệcmộtcôngtycầntạoracơchếcạnhtranhnội

bộđểliêntụcpháttriển,vấnđềlàởchỗcôngtycầntạoranhữngcơchế“khôngbằnglòng”đểđấutranhvớitiềmnăngtựmãn-mộtcănbệnhkhótránhkhỏiởcáccôngty,cáctổchứckinhdoanhthànhđạt.Cạnhtranhnộibộchỉlàmộttrongnhữngcơchếcóthểápdụngmàthôi.Ngoàira,chúngtôicònquansátthấynhiềucơchếkháccũngđượcápdụngởnhữngcôngtyhàngđầu.

Trongnhữngnăm1950,côngtyMerckápdụngchiếnlượcchủđộngchấpnhậntừbỏthịphầnđốivớicácsảnphẩmkhôngđemlạilợinhuậncao;bằngcáchđó,tựbuộcmìnhphảiđưaranhữngcảitiếnđểtiếptụctăngtrưởng.Tươngtựnhưvậy,Motorolatheophươngchâm“đổimớihaylàchết”,sẵnsàngloạibỏcácsảnphẩmtuycódoanhsốcaosongthịtrườngđãtỏrabãohòavàkhôngcònkhảnăngpháttriển;bằngcáchđóbuộcphảitìmcáchpháttriểncácsảnphẩmmới.(ChủtịchRobertGalvinđãgiữlạimộtchiếcradio(loạisửdụngtrongxehơi)cuốicùngsảnxuấttạicácnhàmáycủacôngtytạiMỹnhưlàđểkỷniệmvànhắcnhởrằng“Motorolalàngườiđitiênphongtronglĩnhvựccôngnghệcao”).CôngtyMotorolađãbùđắpphầnthiếuhụtnóitrênbằngcơchế“bảnđồcôngnghệ”-mộtdụngcụhữuhiệuchophépđánhgiánhữngtiếnbộvềcôngnghệsovớicácđốithủcạnhtranh,đồngthờidựbáonhucầuthịtrườngtrongmườinămtới.

GeneralElectriccũngthểchếhóamộtchínhsáchtươngtựbằngmộtquytrìnhcụthể.Từngnhómnhânviêngặpgỡvàtranhluậnvềnhữngcơhộiđểpháttriển,sauđóđưaranhUngkiếnnghị.Cácnhàquảnlýkhôngđượcphépthamdựvàonhữngcuộctranhluận,songhọbuộcphảiranhữngkếtluậnvàquyếtđịnhvềnhữngkiếnnghịtrênngaylậptức,trướcmặttấtcảnhómnhânviên-ngườiquảnlýkhôngthểtrốntránh,chầnchừtrongnhữngtìnhhuốngnàyđược.

VớicôngtyBoeing,tinhthầnkhôngbaogiờhàilòngđượcthểhiệnquamộtquytrìnhlậpkếhoạchđượcchúngtôigọibằngtên“mắtkẻthù”.Quytrìnhnàyđòihỏicácnhàquảnlýlậpracácchiếnlược...tấncôngvàtiêudiệtBoeingnhưthểhọđanglàmviệcchomộtđốithủcạnhtranhvậy.Điểmyếunàocóthểlợidụng?Điểmmạnhnàocóthểpháthuy?Thịtrườngnàodễdàngthâmnhập?Dựatrênnhữngđiềuđó,Boeingsẽđáptrảnhưthếnào?

TrongnhữngnămđầutiêncủaWal-Mart,SamWaltonđãsửdụngcácsổcáivớitiêuđề“vượtquangàyhômqua”(cáccuốnsổnàytheodõivàsosánhdoanhsốbánhànghàngngàyvớicùngmộtngàycủanămtrướcđó).Biệnphápnàyđượcápdụngđểthúcđẩysựpháttriểnhêntụccủacôngty.

CôngtyNordstromlạitạoramộtmôitrườnglàmviệcbắtbuộcmọinhânviênphảiphấnđấukhôngngừng.ChỉsốSPH(doanhsốbánhàngtheogiờ)đolườngmứcđộhoànthànhcôngviệccủamọinhânviênsovớinhUngđồngnghiệpcủahọ;vìthếkhôngbaogiờmộtnhânviênđược

phépbằnglòngvà“nghỉngơi”.Côngtycũngquantâmđếnnhữngphảnhồitừkháchhàng,đồngthờitạoranhữngliênkếtgiữachếđộthưởngphạtvớinhữngphảnhồiđó.HãyngheBruceNordstromgiảithích:

Nếuthựcsựlắngnghekháchhàng,bạnsẽthấyhọkhôngbaogiờhoàntoànhàilòng.Họsẽchobạnbiếtbạnlàmđiềugìchưatốt,vàđiềunàybuộcbạnphảicốgắnglàmtốthơn.Tôinghĩchúngtađãđượcbáochícangợiquánhiềuvềchấtlượngdịchvụ,đếnmứcchúngtatinrằngchúngtaquantrọnghơnkháchhàng.Đóchínhlàlúcchúngtasụpđổ!322

Hewlett-Packardcũngcótruyềnthốngđánhgiávàxếphạngnhânviêntrongmốitươngquansosánhvớicácnhânviênkhác.Trongcácbuổihọpxếphạngcácnhóm,cácnhàquảnlýsẽtranhcãivớinhau,aicũngmuốnnhânviêncủamìnhđượcxếphạngcaonhất.Quátrìnhtranhluậnsẽtiếptụcchođếnkhimọinhàquảnlýđồngývớinhauvềmộtthứtựđánhgiátừcaoxuốngthấp.Rõràngđólàmộtquátrìnhcăngthẳngvàkhắcnghiệt,khôngchophépaiđượcthỏamãnvớithànhtíchhiệntạinếumuốncònđượctiếptụcxếphạngcao.323

HPcũngápdụngmộtcơchếmangtên“trảtiềnngay”nhằmhạnchếcáckhoảnvaynợdàihạncủacôngty.Cóvẻnhưđiềunàyđingượclạivớicáckhuônmẫuvềtàichính-mộtcôngtynhưHPcầncócáckhoảnvayđểtốiđahóagiátrịcủanó.Nhưngmộtkhuônmẫunhưvậysẽkhôngthểđemlạitácdụngnộitạinhưchínhsách“không

vaynợ”:đólàviệcnângcaokỷluật,vớiviệctừchốicáckhoảnchovaydàihạn,côngtybuộcphảitựtìmcáchtàitrợchotỉlệtăngtrưởngtrungbìnhhằngnămlêntớitrên20%(đólàchưakểđếnviệcđầutư10%doanhsốvàoR&D).Mộtcơchếnhưvậycóthểbịcoilàbấthợplýsongnótạođiềukiệnchoviệcxâydựngmộtđộingũcácnhàquảnlýcókỷluậtcao,cóthểhoànthànhcôngviệchiệuquảtrongnhữngđiềukiệnrấthạnchếnhưởcáccôngtynhỏvàthiếuvốnvậy.MộtphóchủtịchHPđãmiêutả:

Triếtlýnày[‘trảtiềnngay’]tạoramộtkỷluậttolớntrongcôngty.Nếubạnmuốncảitiến,bạnphảitựthânvậnđộng.Điềuđócóảnhhưởngmạnhmẽnhấttrêntoànbộcôngty”.324

Còncáccôngtysosánhthìsao?Chúngtôikhôngthấycónhữngbằngchứngchothấyhọápdụngnhữngcơchế“khôngbằnglòngvớinhữngthànhquảđạtđược”ởmứcđộngangvớicáccôngtyhàngđầu.Ýthứcvềtựkỷluậtkhôngđượcthểhiệnmộtcáchnhấtquántrongsuốtlịchsửcủanhữngcôngtynày.Chúngtôicònthấymộtsốcôngtysosánhthậmchíchọnnhữngconđườngdễdàng,nhắmtớinhữngmụctiêungắnhạnmàbỏquanhữngmụctiêudàihạn-điềukhôngbaogiờxảyraởcáccôngtyhàngđầu.

XÂYDỰNGCHOTƯƠNGLAI(VÀHOẠTĐỘNGTốTTRONGHIỆNTẠI)

HãyhìnhdungbạnđangởvịtrícủaBillHewlettvàDavidPackardvàonăm1946.Bạncómộtcôngtynhỏ,chưatớimườinămtuổi.Thunhậpcủacôngtymớigiảm50%domấtcáchợpđồngvớigiớiquânsựkhiThếchiếnthứhaikếtthúc.Bạngặpkhókhănnghiêmtrọngvềlượngtiềnmặt,khôngcótriểnvọngnàotrênthịtrườngđểgiảiquyếtngayvấnđềnày.DavidPackardmiêutảtìnhtrạngcụthểnhưsau:

Chúngtôivuimừngvìchiếntranhđãđiqua,songcũngnhậnrarằngcôngtyphảiđốimặtvớinhữngvấnđềhếtsứcnghiêmtrọng.Doanhsốgiảmmộtnửavàonăm1946,vàchúngtôiđãrấtlolắng,khôngbiếtliệucôngtycóthểcầmcựvàtồntạitiếphaykhôngnUa?325

Nếulàbạn,bạnsẽlàmgì?vàbạnnghĩhọsẽlàmgì?

Trướchếthọcắtgiảm20%nhânsựkhicáchợpđồngvớiChínhphủkhôngcòn.SauđóhọquyếttâmkhôngbaogiờđểcôngtyphảiquáphụthuộcvàocáchợpđồngkinhdoanhvớiChínhphủ,vốnrấtbấpbênh,lúccólúckhông.

HewlettvàPackardkhôngchỉdừnglạiởđó.Họquyếtđịnhmộtbiệnpháptáobạo,kiênquyếtvàcótầmnhìnxađốivớimộtcôngtynhỏ,vừabịsụtgiảm40%doanhsố.Biệnphápđólàgì?Nhậnrarằngđasốcáctổchứcđược

tàitrợbởiBộquốcphòngđềuđanggặpkhókhăn,HPquyếtđịnhtậndụngcơhội,tìmkiếmvàtuyểnmộnhữngnhàkhoahọc,kỹsưtàinăngđanglàmviệcchocácphòngthínghiệm-nghiêncứudoChínhphủtàitrợtrongchiếntranh.Họcũngquyếtđịnhgiữlạinhữngtàinăngxuấtsắctrongcôngty,khôngcắtgiảmnhânsựđốivớinhũngngườinàyđểhướngtớinhữngmụctiêutrongtươnglai.Packardgiảithích:

Dùkinhdoanhđangđixuống,côngtyvẫnquyếtđịnhtuyểndụngnhữngkỹ

sưtrẻvàcótài.ChúngtôiđãtuyểndụngRalphLee,Brucewholey,ArtFongvàHoraceOverackervànhữngngườitàikhácngaylúcđóvìchúngtôitinrằngđólàthờiđiểmthíchhợpđểcôngtycóđượcnhữngngườigiỏithựcsựvềchuyênmônvàkỹthuật.326

ĐiềuđángnóitrongquyếtđịnhnàylàviệcchínhHewlettvàPackardcũngkhôngdámchắcliệuviệckinhdoanhtrongthờigianđầusauchiếntranhcủacôngtycóđủđểtrangtrảichiphíchocácnhânviêntàinăngcủahọhaykhông.Thậtsựđâylàmộtcanhbạclớn!Côngtyđãphảivậtlộnđểtồntạitrongthờigianđó,vàchỉđếnnăm1950mớicóthểtăngtrưởngvớitốcđộcao.Nhungchínhquyếtđịnhđầutưvớitầmnhìnxatừnăm1946đãđemlạinhữngkếtquảvôcùngtốtđẹptronghaithậpkỷsau,khimàđộingũkỹsưcủaHPliêntụcgiớithiệuhàngloạtsảnphẩmmới,tấtcảđềumangtínhcảitiếnkỹthuậtvàđềucókhảnăngtạoralợinhuậncao.

Khicôngtypháttriển,BillHewlettvàDavidPackardvẫnthườngxuyênnhấnmạnhtầmquantrọngcủaviệckhôngbaogiờtừbỏnhữngnguyêntắcvềmụctiêuvàlợiíchdàihạnđểđổilấynhữngthànhcôngvàlợinhuậntrongngắnhạn.Vídụ,vàonăm1976,DavidPackardđãtuyênbốbấtcứkhinàopháthiệnramộtnhânviênviphạmnhữngnguyêntắcđạođứccủacôngtychỉđểnhằmtăngnhanhlợinhuậnngắnhạncủamộtphòng,bannàođó,cánhânđósẽlậptứcbịsathải,dùtrongbấtkỳhoàncảnhnào,dùphòngbanđóphảichịubấtkỳhậuquảnào!TheoquanđiểmcủaPackard,uytíncủacôngtyHPcầnđượcbảovệtrongmọihoàncảnh.Tuynhiên,HewlettvàPackardcũngkhôngbaogiờquanniệmsailầmvềnhữngmụctiêudàihạn,coiđólàlýdobiệnminhchoviệctránhnésứcépvàthảlỏngtrongngắnhạn.Đổminhhọachođiềunày,xinđượctríchlạidướiđâyhaicâunóicủaPackardvớicácGiámđốccủaHPvàothậpniên1970.

DavidPackard

Trênquanđiểm50năm

DavidPackard

Trênquanđiểmmộtnăm

“Nếuchúngtatiếptụctheođuổicácnguyêntắcđãđemlạithànhcôngchocôngtysuốt50nămqua,điềuchắcchắnlàchúngtasẽlạitiếptụcthànhcôngtrong50nămtới.NhândanhBillvànhândanhcánhântôi,chúngtôimuốnnóirằngchúngtôihếtsứctựhàovềnhữngviệccácbạnđãvàđang

làm;vàchúngtôihivọngcácbạnsẽlàmtốthơnnữatrongtươnglai.”327

“Tạoralợinhuậnhômnaycúngdễdàngnhưtạoralợinhuậnngàymai.Nhữnghànhđộngdẫntớiviệcgiảmlợinhuậntrongngắnhạnvớihivọngtănglợinhuậntrongdàihạnthườnghiếmkhithànhcông.Nhửnghànhđộngnhưthếthườngchỉlàkếtquảcủanhửngướcmuốnbìnhthường,vàhầuhếtlàkhônggiúpđạtđượckếtquảcaonhấttrongkinhdoanh.”328

Côngbằngmànói,PatrickHaggarty(đồngsựvớiPackardởcôngtyTexasInstruments)cũngđiềuhànhcôngtyvớitầmnhìnxa,hướngvềcácmụctiêudàihạn.vàôngtacũngđãtiếnhànhtuyểndụngnhữngnhàkhoahọchàngđầutừcácphòngnghiêncứuvàonăm1946-dùđúnglàTIkhônggặpphảinhữngkhókhăntàichínhcỡnhưHP.

Tuynhiên,saukhiHaggartyquađời,TIđãkhôngthểtheođuổinhữngtháchthứctolớntừHP,đólàviệcvừahướngtớimụctiêudàihạn(cáinhìnvề...nămmươinămtới),vừahoạtđộnghiệuquảtrongngắnhạn.KhácHP,vàonhữngnăm1970,côngtyTIbắtđầutungranhữngsảnphẩmhàngtiêudùnggiárẻ,tiếnhànhcácchiếndịchgiảmgiámạnh(gâyảnhhưởnglớntớicácđạilý,cácnhàphânphối)nhằmnângcaothịphần.Theolờimộtnhàbuônnăm1979thì“TIcốgắnggiảmgiátốiđađếnmứcđôikhigiảmcảchấtlượnghànghóaxuống!”.Chiếnlượcnàythấtbại,gâychoTInhữngkhoảnthualỗlớnvàcảlàmảnhhưởngxấuđếnuytínvàtêntuổicôngty.TronglúcHPluôngiUvữngđượccácmụctiêungắnhạnvàdàihạn,thìsựđiêncuồngtheođuổimộtcáchquymôvàtăngtrưởngtrongngắnhạncủaTIđãlàmxóimònnềntảngvàtêntuổicôngtynhưlàmộttrongnhữnghãngđãsángtạoracácsảnphẩmcócảitiếnkỹthuậtvớichấtlượngcao,từđógâytáchạinghiêmtrọngđếnviễncảnhtươnglaicủacôngty.

SựtươngphảngiUaHPvàTIthểhiệnmộttrongnhữngkhácbiệtcơbảngiUamộtcôngtyhàngđầuvàmộtcôngtysosánh.Cáccôngtyhàngđầuluônđầutư,xâydựngvàquảnlýhướngvềdàihạnởmộtmứcđộcaohơnsovớicác

côngtysosánh.Kháiniệm“dàihạn”ởđâykhôngchỉlànămnămhaymườinămmàphảilàhàngchụcnăm-nămmươinămhoặchơnthếnữa.Cùngvớicácưutiênvàchiếnlượcdàihạn,cáccôngtyhàngđầuvẫnkhôngbaogiờsaonhãngviệcđạtkếtquảkinhdoanhthậttốttrongngắnhạn.

ởcấccôngtyhàngđầu,cấcnhàquảnlýkhôngchấpnhậnviệcphảichọnlựagiữakếtquảtrongngắnhạnvàthànhcôngtrongdàihạn.Trênhết,họhướng

sựpháttriểncủacôngtyvềdàihạn;cùnglúcđó,họvẫntuânthủnhữngyêucầurấtcaođốivớicấcmụctiêungắnhạn.

Mộtlầnnữa,chúngtôixinnhắclại:Sựthoảimái,tựhàilòngkhôngbaogiờlàmụctiêucủamộtcôngtyhàngđầu.

Đầutưnhiềuhonchodàihạnởcáccôngtyhàngđầu

Khiquansátmộtcáchcóhệthốngtấtcảcáccôngtytrongphạmvinghiêncứu,chúngtôinhậnthấycáccôngtyhàngđầuđầutưchotươnglaiởmứcđộcaohơnsovớinhữngcôngtysosánh.Phântíchcácbáocáotàichínhthườngniênkểtừnăm1915,chúngtôipháthiệnrarằngcáccôngtyhàngđầuđầutưvàotàisảnmới,nhàmáy,vậttưthiếtbị(tínhtheotỉlệ%trêndoanhsốbánhànghằngnăm)nhiềuhơncáccôngtysosánh(13/15cặpsosánh).CáccôngtyhàngđầugiUlạilợinhuậnđểđầutưnhiềuhơn,trảcổtứcíthơn(12/15cặpsosánh,vàmộtcặpsosánhnUachokếtquảgầntươngđương)(xembảngA.10,Phụlục3).

RấtítcáccôngtyhàngđầutínhchiphíNghiêncứuvàPháttriển(R&D)thànhmộtkhoảnchiphíriêng,vàmộtsốcôngty(nhưWal-MartvàMarriott)thậmchícònkhônghềcóloạichiphínày.Tuynhiên,trongcáccặpsosánhmàchúngtôicóthôngtin,cáccôngtyhàngđầuluônđầutưvàocôngtácnghiêncứuvàpháttriểnởmộtmứcđộcaohơn(8/8cặpsosánh,tínhtrêntỷlệđầutưvàoR&Dtrêndoanhsốbánhàng).Trongngànhdượcphẩm,nơimàcácnghiêncứulàyếutốquantrọngnhấtchothànhcôngcủamộtcôngtytrongdàihạn,sovớicáccôngtysosánh,cáccôngtyhàngđầuđầutưvàoR&Dnhiềuhơnhẳn:hơn30%doanhsốbánhàng,vídụ,côngtyMerckluôncótỷlệđầutưvàocácnghiêncứucaohơnPfizertừthậpniên1940,vàcaohơnbấtkỳmộtcôngtynàokháctrongngànhdượcphẩmtừcuốinhUngnăm1960-điềunàygiảithíchtạisaoMerckchiếmđượcvịtríhàngđầutrênthịtrườngvàonăm1980.

Cáccôngtyhàngđầucũngtíchcựcđầutưvàonguồnnhânlực,thôngquachínhsáchtuyểndụng,đàotạo,cácchươngtrìnhpháttriểnchuyênnghiệpkhác.Merck,3M,P&G,Motorola,GE,Disney,MarriottvàIBMđềucónhữngđầutưrấtlớnvàocác“trườngđạihọc”và“trungtâmđàotạo”trongnộibộcôngty.(Cáccôngtysosánhcũngđầutưvàolĩnhvựcnày,song...íthơnvàmuộnhơn).Mộtvídụ:CôngtyMotorolahướngtớiviệcđàotạochomỗinhânviên40h/mộttuầnhàngnăm,yêucầumỗiphòngbandành1,5%quỹlươngvàoviệcđàotạo.TấtcảcácnhàquảnlýởMerckphảithamdựmộtkhóađàotạobangàyvềcáckỹ

thuậttuyểndụngvàphỏngvấn,trongđóGiámđốcđiềuhànhRoyVagelosthườngbắtđầuvớicâuhỏi:“Gầnđâybạnđãtuyểndụngai?”Nóichung,chúngtôiquansátthấycáccôngtyhàngđầuápdụngcácquytrìnhtuyểndụngvàphỏngvấnchuyênnghiệphơn,kỹlưỡnghơncáccôngtysosánh,điềunàyđòihỏimộtsựđầutưvềthờigianmangtínhchuyênnghiệpvàquảnlýcao.Chẳnghạn,tạiHP,cácứngcửviênthườngđượcphỏngvấnbởitámngườikhácnhautạiphòngbannơianhtasẽđượcnhậnvàolàmviệc.

Cuốicùng,cáccôngtyhàngđầuđầutưsớmhơn,mạnhhơntrongcáclĩnhvựcnhưcôngnghệmới,bíquyếtkỹthuật,phươngphápquảntrị,cácthựchànhmangtínhcảitiến,mớimẻ.Thayvìđợithịtrườngvànhữngyếutốbênngoàiđòihỏiphảithayđổi,cáccôngtyhàngđầuthườngđiđầutrongviệcápdụngnhữngcảitiến,hơnlàcáccôngtysosánh.Trongsuốtlịchsửcủamình,côngtyGEluônápdụngnhữngphươngphápquảntrịtiêntiến-quảntrịtheomụctiêu,phitậptrunghóa,traoquyềnchonhânviên,sớmhơnlàđốithủWestinghouse.GEthựcsựlàcôngtytiênphongtronglĩnhvựcnày.Năm1956,GEchoxuấtbảnvàphátchotấtcảcácnhàquảnlýtạicôngtymộtcuốnsáchhaitậpcótựađề:Mộtsốđónggópcơbảnchoquảntrịchuyênnghiệp.Cuốnsáchgồm36bàiviếtvềnhữngtưtưởngquảntrịquantrọngnhấthiệnnay,nhằmgiúpchoviệcphổbiếnthànhcôngnhữngýtưởngquảntrịchomọithànhphầncủaGE.

MercklàmộttrongnhữngcôngtyMỹđầutiênápdụngquytrìnhTQM(quảnlýchấtlượngtoàndiện)“khôngcó

khiếmkhuyết”từnăm1965.Merckcũnglàcôngtyđầutiênápdụngkỹthuậtphântíchtàichính“State-of-the-Art”(mộtkỹthuậtdựatheohệthốngmáyvitínhMonteCarlo,chophéplậpcácquyếtđịnhchiếnlượcchomộttươnglạirấtxa).PhilipMorrisđãápdụngcôngnghệ“State-of-the-Art”nhanhhơnđốithủR.J.Reynoldstrongthờikỳquyếtđịnhvàokhoảng1960-1985.Motorolaluônápdụngnhữngcôngnghệmới,cókhảnăngquantrọngtrongtươnglai,cònZenithngượclại,luôntránhnéđiềuđóvàchỉápdụngkhithịtrườngbắtbuộc!WaltDisneycó“thóiquen”đầutưvàocôngnghệmớitrongngànhsảnxuấtphim,mauchóngnắmbắtcơhội,trongkhicácđốithủcủahọluônquálolắngkhixemxétnhữngtrởngạicóthểxảyra.CitibankluônđầutưvàonhữngphươngphápquảntrịmớisớmhơnnhiềusovớiChaseManhattan(đôikhisớmhơnđến...30năm).

NhữngbiệnphápđượcCitibankápdụngsớmhơnsovóiZenith

- Báocáokếhoạchkinhdoanhtheotủngbộphận

- Trảlươngtheothànhtích

- Cácchươngtrìnhđàotạoquảntrị

- Cácchươngtrìnhtuyểndungtừcáctrườngđạihọc

- Tổchứctheongành(khôngphảitheokhuvựcđịalý)

- Điềulệtheoquốcgia

- Máyrúttiềntựđộng(ATM)

- Thẻtíndung(CreditCard)

- Chinhánhbánlẻ

- Chinhánhởnướcngoài

Cáccôngtysosánhkhôngchỉchậmhơn,ngầnngạihơn,màtrongmộtsốtrườnghợpcáccôngtynàycònnétránhviệcđầutưchotươnglai,haybònrútcôngtyvàonhữngthờiđiểmquyếtđịnhtronglịchsử.vídụ,trongnhữngnăm1970và1980,trongkhiPhilipMorrislàmmọicáchđểđạtvịtrísốmột(xemchươngnóivềBHAG),nhữngngườiđiềuhànhcôngtyR.J.Reynoldslạisửdụngcôngtynhưmộtbệphóngđểnângcaođịavịvàlàmgiàuchobảnthânhọ.Họmuacảmộtphiđội(đượcbiếtđếnvớicáitênRJRAirForce),xâynhữngchỗđểmáybaythậttốnkém,xâydựngcácvănphòngkhôngcầnthiếtvớichiphícao,đượctranghoàngbởinhữngđồđạckiểucổđắttiền,nhữngtácphẩmnghệthuậttinhxảo(“làcôngtyduynhấtkhôngcódựtrùngânsáchmàtôibiết”,theolờimộtnhàcungcấp),tàitrợchocácsựkiệnthểthaoítcógiátrịvềmặttiếpthịv.v...Khiđượchỏivềchiphítốnkémnày,CEOF.RossJohnsonchỉtrảlờimộtcáchđơngiản“vàitriệuđôlamấtđitrongcátbụithờigianmàthôi”.

McDonnellDouglaslạicónhUngquyếtđịnhkémsángsuốtvàkhônngoan,chỉchúýtớingắnhạn,nhiềukhicảntrởnhữngbướcnhảyvọttrongtươnglai(vídụ:ngầnngạitrongviệcsảnxuấtmáybaycỡlớn).Đếnnhữngnăm1970,sựbảothủđãtrởnênmộtđiềugìđóphổbiếnởcôngtynày.MộtbàibáotrênBusinessWeeknăm1978môtảMcDonnellDouglasvới“sởthíchdèsẻn,tiếtkiệm”,phântíchrõphongcáchbảothủ,ngắnhạnđãdẫntớiquyếtđịnhkhôngpháttriểncácsảnphẩmmáybaychởkháchmớinhưthếnào:“Nổitiếngvớiphongcáchtiếtkiệmvàdè

dặt,McDonnellDouglaschủyếutậptrungvàocácsảnphẩmpháisinhhơnlàcácchươngtrìnhpháttriểnsảnphẩmmớitốnnhiềuchiphí”.Sựtươngphảngiữa“vươntớingàymai”ởBoeingvà“bảothủ,dèsẻn”ởMcDonnellDouglasđượcthểhiệnrấtrõquahàngloạtquyếtđịnhquantrọngởhaicôngtynàysuốtnửathếkỷqua.

Tronghàngchụcnăm,Colgatekhôngchúýđếnviệcpháttriểnsảnphẩmmới,cácchươngtrìnhtiếpthị,cũngnhưhiệnđạihóanhàmáy.SauđâylànhữngnhậnxétvềColgatetheothờigiantrêncáctạpchíForbesvàFortune-.

1966:“Tungrathànhcôngmộtsảnphẩmmớiđòihỏimộtcỗmáytiếpthịhoạtđộnghiệuquả,đồngbộ.Colgatehoàntoànkhônglàmđượcđiềuđótrongsuốt22nămdướisựlãnhđạocủaTittle(1938-1960).ĐốnlượtTesch,ôngtađưaramộtchươngtrìnhthôsơ,mongngaylậptứccóđượcnhữnggìđốithủP&Gphảitốn30nămmớihoànthànhvàthựchiệnđược”.329

1969:“Côngtykhôngsảnxuấtđượcmộtsảnphẩmmớiquantrọngnàotrongnhiềunămliền.Cũngkhôngcósảnphẩmnàođangđượcnghiêncứu!Trongthờigian1956-1960doanhsốbánhàngnộiđịacủaColgatethựcsựgiảmsút”.330

1979:“Trongnhữngcốgắngtuyệtvọngđểtăngthunhậpchocôngty,Fostercắtgiảmchiphíquảngcáo,chiphíR&D-nhữngthànhphầntốiquantrọngởbấtkỳcôngtynào.Nóingắngọn,ôngtađãvaymượn

từtươnglai,hyvọngsaunàynênkinhtêsẽtôthơnvàcứucôngtythoátkhỏinhữngkhókhăn”.331

1982:“ThựcsựColgatelàcôngtysảnxuấthàngtiêudùngduynhấtởMỹmàkhôngcómộtchươngtrìnhsảnphẩmmớinào!"332

1987:“LợinhuậntừcáccôngviệckinhdoanhđãhỗtrợchocácquyếtđịnhmualạicủaFoster.ChínhđiềunàyđãvắtkiệttàichínhvàhạnchếnhUngviệcquantrọngkhácnhưpháttriểnsảnphẩmmớivàhiệnđạihóanhàmáysảnxuất”.333

1991:“Việcpháttriểncácsảnphẩmmớithànhcôngcầnrấtnhiềuchiphí.NhưngmộtngườichuyêncắtgiảmchiphínhưMarksẽkhôngsẵnlòngchấpnhậnmứcchiphínhưởcáccôngtykhác.Colgatedànhrachưatới2%thunhậpchonghiêncứuvàpháttriển.ConsốnàyởP&Glàgần3%.”334

MARRIOTTVÀHOWARDJOHNSON:

SựSUYGIẢMCỦAMỘTCÔNGTYNHƯỢNGQUYỀNLỚNCỦAMỸ

Năm1960,HowardJohnson(cha)độtngộtvềhưu,giaocôngtymàôngtagâydựngnênchongườicon,Howard(con)“Tôichưatừngthấyđiềugìtươngtự”-mộtphụtálâunămcủaôngtanhậnxét-“Ngườitanóichungkhôngdễdànggìtừbỏmộtsựnghiệpmàmìnhđãtốnbaocôngsứcxâydựngnên.Cònôngtachỉđơngiảnbỏđi,vậythôi!”.Cơ

nghiệpmàôngtađểlạilàmộttrongnhữngdoanhnghiệpnổitiếngnhấttạiMỹ,với700nhàhàngvàkháchsạntrênkhắpcácxalộcủađấtnước,tấtcảđềuđượcđặctrưngbởimáinhàmàucamrấtbắtmắt,đượcgiớitrunglưuMỹrấtưathích.

J.WillardMarriott(con)lúcđóđãbìnhluậnrằngôngtachỉhyvọngcôngtycủamìnhngàynàođósẽthànhcôngnhưHowardJohnson.Đến1985,MarriottkhôngchỉthànhcôngnhưHowardJohnsonmàcònvượtxađốithủnày.

Điềugìđãxảyra?CâutrảlờichủyếunằmởviệccôngtyMarriottliêntụccốgắngđểpháttriểnvớitinhthầntựkỷluậtrấtcao,trongkhiHowardJohnsonsớmtựthỏamãnvớinhữngthànhquảcủamình.HowardJohnson(con),trongmộtcuộcphỏngvấnvàonăm1975,đãnói:“Chúngtôilàmộtcôngty‘phảnứng’.Chúngtôikhôngcótiênđoántươnglai.Trongngànhkinhdoanhnày,bạnkhôngthểdựđoánđượctươnglaixa,cóthểchỉhainămmàthôi”.KhácvớiMarriott,HowardJohnsonkhôngđầutưvàonhàhàngvàkháchsạntheonhữngphânkhúcthịtrườngcụthể,vàcuốicùnghọđãthấtbại.TronglúcMarriotttiếptụcđầutưchocácmụctiêutươnglaingaycảtrongthờiđiểmkhókhăn,HowardJohnsonlạiquáchútrọngđếnnhữngyếutốnhưcắtgiảmchiphí,tínhhiệuquảvànhữngmụctiêutàichínhngắnhạn.TronglúcMarriottliêntụccốgắngpháttriểnchấtlượngdịchvụ,HowardJohnsonlạicungcấpdịchvụkém,giácaov.v...MộtnhàquảnlýởHowardJohnsonbìnhluận,“HowardJohnsonluôncónhữngýtưởngmớivềviệcnângcấpcácnhàhàngvàkháchsạncủahọ,songhọ

khôngbaogiờchịuchitiênchonhữngdựánđócả”.MộtnhàquảnlýcủaImperialGroup(tậpđoànđãmuaHowardJohnsonnăm1979)giảithíchtạisaohọđãphảibáncôngtynàysáunămsauđóvớigiáchỉbằngmộtnửagiákhimua:

Lợinhuậncaomộtcáchgiảtạo.Việctáiđầutưkhôngđượcquantâm.

Ngườitacắtgiảmtừngxunhỏtừcácchiphídànhchonhânviên,thứcănchokháchvàcảchiphídànhchoviệcđổimớisảnphẩm.Việckhôngtáiđầutưđãvắtkiệtcôngty.335

Cùnglúcđó,Howard(con)lạichuyểnvănphònglàmviệclênkhuRockefellerCenterởNewYork(trongkhitoànbộđộingũquảnlývẫnởBoston).TạiNewYork,ôngtasửdụngphầnlớnthờigianđểgiaoduvớigiớithượnglưu!Mộtđốithủcạnhtranhđãnhậnxét:

Lầnnàogặp,HowardJohnsoncũngnóivớitôicáchôngtasẽgiảmchiphínhưthếnào.Tôinghĩôngtađãkhôngdànhđủthờigiancho...nhàhàngcủaôngta.Nếuôngtaănởđónhiềuhơnlàđiăntrưatại21[mộtnhàhàngnổitiếngởNewYork],cólẽôngtasẽhọcđượcđiềugìđóhayhơn.”336

Ngượclại,Marriott(con),cómộtphongcáchsốngkhiêmnhườngvàđơngiản(đượcôngtagọitênlà“đạođứclàmviệcMormon”-70giờ/tuần),theođóôngtatựđếnthăm200điểmkinhdoanhkhácnhaucủacôngtyhàngnăm,vàcũngyêucầucácnhàquảnlýcấpcaolàmthế.

Quantrọnghơn,Marriott(con),đãthànhcôngtrongviệcđưađộnglựctiếnbộcủacánhânmìnhvàocơchếcủatổchức.SauđâylàmộtdanhsáchcáccơchếdùngđểthúcđẩytiếnbộđượcMarriottápdụng(cònHowardJohnsonthìkhông)trongthờigiannày:

♦ Chỉsốphụcvụkháchhàng(GSI):đượctínhdựavàocácphiếunhậnxétcủakháchhàngvàcáckếtquảthămdòkháchhàngmộtcáchngẫunhiên.CácnhàquảnlýtheodõiGSItrênhệthốngmáyvitính,vàcóthểcónhữngđiềuchỉnhnếucần.CácbáocáoGSIsẽcóảnhhưởngđếnviệckhenthưởngvàcơhộithăngtiến.337

♦ Xemxétmứcđộhoànthànhcôngviệccủatừngnhânviênhằngnăm.338

♦ Cáckhoảntrợcấp,khenthưởngchomọingườidựatrêndịchvụ,chấtlượng,vệsinh,khảnănggiảmchiphí...339

♦ Chươngtrìnhchiasẻlợinhuậnápdụngchotoànbộnhânviên,theođóhọcóthểđầutưđếnmức10%lươngtheomộtkhếướccụthể,từđótạoramốihênkếthữuhình,chặtchẽgiữacánhânvàcôngty.340

♦ Đầutưvàoviệctìmkiếmnhânviêngiỏi:cáckháchsạnmớicủacôngtythườngphỏngvấnmộtnghìnngườichomộttrămvịtrílàmviệc.341

♦ Cácchươngtrìnhpháttriểnquảntrịvànhânsự:đầunhữngnăm1970,côngtyđãdànhra5%lợinhuậntrướcthuếvàonhữngchươngtrìnhpháttriểnquảntrị.342

♦ Đầutưvàomộttrungtâmđàotạolớncủacôngty(xâydựngnăm1970),trangbịvớicôngnghệgiảngdạytuyệthảo.MộtbàitrêntạpchíForbesnăm1971đãviết:“HàngnămnhàquảnlýcủaMarriottthamdựvàocáckhóađàotạo,cácnhânviênmớicũngđượcđàotạorấtkỹlưỡngvềcáchphụcvụkháchhàng.”343

♦ “Kháchhàngbímật”:Cáckiểmsoátviêngiảlàmkháchhàngđểkiểmtrachấtlượngphụcvụ.Nếudịchvụtốt,vị“kháchhàng”đósẽtrưngrathẻIDcủahọvàtraotặngnhânviênphụcvụđómộttấmthẻvớitờ10đôlakẹpphíasauđểkhenthưởng.Nếuchấtlượngphụcvụcủanhânviênđókhôngtốt,sẽkhôngcó10đôla,thayvàođólàmộttấmthẻghi“Oops!”.Nhânviênnàonhậnđược“Oops!”sẽđượcgửiđiđàotạolại,vàhọchỉcótốiđabacơhộichoviệcnàymàthôi.344

THÔNGĐIỆPCHOCÁCCEO,

CÁCNHÀQUẢNLÝVÀKINHDOANH

SựtụthậucủaHowardJohnsonsovớiMarriottcóthểcoilàmộtvídụđiểnhìnhchomọiđiềuchúngtôitrìnhbàytrongchươngnày.Vàcònnhiềuthídụkhácnữa.AmesluôntụthậusovớiWal-Marttrongviệcápdụngnhữngcảitiếnvềbánlẻ,trìhoãnđầutưvàocôngnghệmới.Norton,vắtkiệtmộtsốphòngbanđếnmứccáccánhcửasổởđónhiềuthángkhôngđượclaurửa,bởiaicũngnghĩphòng/banđósắpbịđóngcửađếnnơi!Cònnữa,Zenithđãbỏquaviệcđầutưvàocácsảnphẩmđiệntửbándẫn(đâylàcông

tycuốicùngchuyểnsangcácmạchbándẫnvàonhữngnăm1950),sảnphẩmtivimàu,giảmchiphíR&Dđểtănglợinhuận,vàhủyhoạidanhtiếngvềchấtlượngcủacôngty-trongkhiMotorolavàcáccôngtyNhậthêntụcpháttriểnvềnhữngmặtnày.vàcònnhiềuvídụkhácnữa.

Thậtsựmànói,khảnăngtựkỷluậtvàtựhoànthiệnlàmộttrongnhữngkhácbiệtrõrệtnhấtgiữacáccôngtyhàngđầuvàcáccôngtysosánh.Nếuxétvềcơchế“khôngbằnglòng”vànhữngđầutưdàihạnchotươnglai,chúngtôinhậnthấycáccôngtyhàngđầuthểhiệnđộnglựctựhoànthiệncaohơncáccôngtysosánhở16/18cặpsosánh(xembảngA.10,Phụlục3).

Nếubạnđangxâydựnghoặcquảnlýmộtcôngty,chúngtôikhuyênbạnhãy

xemxétnhữngcâuhỏidướiđây:

♦ Bạncóthểtạoracơchế“khôngbằnglòng”nàođểloạitrừsựtựmãn,đemlạinhữngthayđổivàtiếnbộtừnộibộcôngty;màvẫnphùhợpvớitưtưởngcốtlõicủacôngty?Bằngcáchnàokhiếnchonhữngcơchếđótrởnênhiệuquảthậtsự?

♦ Bạnlàmgìđểvừađầutưchotươnglai,vừacókếtquảkinhdoanhtốttronghiệntại?Côngtycủabạncóápdụngnhữngphươngphápcảitiến,nhữngcôngnghệmớitrướccácđốithủcùngngànhhaykhông?

♦ Bạnđốiphóvớinhữngsuythoáinhưthếnào?Côngtycótiếptụcđầutưchotươnglaingaycảkhinhữngthờiđiểmhiệntạikhókhănhaykhông?

♦Cácthànhviêncủacôngtycóhiểurằng“sựthoảimáikhôngphảilàmụctiêu”,rằngcôngviệcởmộtcôngtyhàngđầusẽkhôngbaogiờdễdànghaykhông?Côngtycủabạncóduytrìtinhthầnkỷluậttrongcôngviệc,luônnỗlựcđểngàymaitốthơnhômnayhaykhông?

Chúngtôithấycảnhữngtintốtvàtinxấuởchươngnày.Tintốtlàviệcmộttrongnhữngbíquyếtcơbảnđểxâydựngmộtcôngtyhàngđầuhóaravôcùngđơngiản:cốgắngvànỗlựctrongcôngviệc,liêntụctựhoànthiện,hướngvềtươnglaivàdàihạn.Đâylànhữngđiềudễhiểu,trongtầmtaycủamọinhàquảnlý.Tinxấulàviệctấtcảnhữngphươngpháptrênphảiđượcthựchiệnliêntục,bềnbỉvớicườngđộcao.Thànhcôngkhôngbaogiờlàmụctiêucuốicùng,ngượclạibạnphảiluônsẵnsàngchocáccuộcđuadàihơivàkhắcnghiệtsắptới.ĐólàđiềumàHowardJohnsonchưabaogiờhọcđược.

TRUYỆNRĂNDẠYVỀCHIẾCĐAIĐEN

Hãyhìnhdungmộtvõsĩđangquỳtrướcmặtsưphụtrongbuổilễnhậnchiếcđaiđen.Saumộtquátrìnhrènluyệngiankhổ,ngườinàyđãđạtđượcmộtthànhquảnhấtđịnhtrongmônhọc.

“Trướckhitraođaiđen,concầnvượtquamộtbàikiểmtranUa,”sưphụnói

“Thưasưphụ,consẵnsàng,”võsinhtrảlời,chờđợimộttrậnđấutậpnUa.

“Conhãytrảlờicâuhỏicủata:Đâulàýnghĩathựcthụcủachiếcđaiđen?”

“Đólàđíchđến,làphầnthưởngxứngđángchonhữngnỗlựccủacon,”võ

sinhtrảlời.

Ngườithầykhôngmongđợivàkhônghàilòngvớimộtcâutrảlờinhưvậy.ôngtanói,“Conchưasẵnsàngchochiếcđaiđen.Mộtnămsauconhãyquaylại”.

Mộtnămsau,võsinhlạiquỳtrướcmặtsưphụ.

“Đâulàýnghĩathựcthụcủachiếcđaiđen?”

“Đólàbiểutượngcủađẳngcấp,làđỉnhcaocủamônpháita,”võsinhtrảlời.

Ngườithầyimlặnghồilâu,chờđợi.Rõràngôngkhônghàilòng.Vàônglạinói,“Conchưasẵnsàngchochiếcđaiđen.Mộtnămsauconhãyquaylại”.

Mộtnămsauđó,cảnhtượngtrênlạilặplại.vàcâuhỏicủangườithầyvẫnnhưcũ,“Đâulàýnghĩathựcthụcủachiếcđaiđen?”

“Chiếcđaiđenbiểuhiệnsựbắtđầucủamộtconđườngphấnđấukhôngbaogiờcóđiểmdừng-conđườngcủakỷluật,laođộngvàtheođuổinhữngchuẩnmựcmỗilúcmộtcao”-lầnnàyvõsinhtrảlờinhưvậy.

“Đúngvậy.Giờconđãxứngđángnhậnchiếcđaiđenvàhãybắtđầucôngviệccủacon”.

CHƯƠNGMƯỜI:KẾTTHÚCCỦAKHỞIĐAUĐâykhôngphảilàkếtthúc.Cũngkhôngphảilàsựbắtđầucủakếtthúc.

Cólẽ,phảinóilàsựkếtthúccủanhữngkhởiđầu.

WINSTONs.CHURCHILL

Trongnhữngthậpkỷgầnđây,việccáccôngtydànhnhiềuthờigian,côngsứcvàtiềnbạcđểsoạnranhữngtuyênbốvềtầmnhìn,giátrị,nhiệmvụ,mụctiêu,v.v...đãtrởnênkháphổbiến.Nhữngtuyênngônnhưvậyđềutốtvàhữudụng,songchúngkhôngphảilànhữngyếutốcănbảncủamộtcôngtythànhcông.Hãynhớrằngmộttuyênbốvềtầmnhìn,giátrịv.v...đơnthuầnkhônghềđảm

bảochothànhcôngcủamộtcôngty!Việclậpranhữngtuyênbốvàphươngchâmnhưtrênchỉlàmộtbướckhởiđầumàthôi.

Bíquyếtthànhcôngcủamộtcôngtyhàngđầu,tráilại,nằmởviệcđưaratưtưởngcốtlõivànhữngđộnglựcthúcđẩysựtiếnbộvàotrongtoànbộcơcấucủatổchứcđó,cụthểđólàcácyếutố:mụctiêu,chiếnlược,chiếnthuật,chínhsách,quytrình,vănhóacôngty,phongcáchquảntrị,xâydựngbềmặtcôngty,hệthốnglương,hệthốngkếtoán,môtảcôngviệc-tứclàtấtcảmọiviệcxảyraởmộttổchức.Mộtcôngtyhàngđầutạoramôitrườnglàmviệcbaotrùmlêntoànbộnhânviên,liêntiếpđưaranhữngthôngđiệphếtsứcnhấtquán,khiếnkhôngaicóthểhiểusaitưtưởngvàthamvọngcủacôngty!

Trongcácchươngtrước,chúngtôiđãnhiềulầnnhắcđinhắclạiýnàybằngnhiềucáchkhácnhau.Tuynhiên,dođâylàđiểmquantrọngnhấtđộcgiảcóthểrútratừcuốnsáchnày,cáctácgiảsẽdànhchươngnàyđểtổngkếtlạinhữngkếtquảnghiêncứubằngviệcđưaramộtkháiniệmcốtlõivềtínhliênkết.Khinóivềsựhênkết,gắnkết,chúngtôimuốnnêurõviệcmọithànhphần,yếutốcủacôngtyphảicùnghoạtđộngănkhớpvớinhau,theomộttưtưởngcốtlõivàkiểutiếnbộmàcôngtyhướngtới(cóthểgọilàtầmnhìncủacôngty).Chúngtôicoi“tầmnhìn”và“hoàibão”củacôngtynhưlàsựkếthợpgiUatưtưởngcốtlõivàmộtviễncảnhtươnglai.Chúngtahãyxemxétcácvídụvềtínhliênkếtdướiđây.

sứcMẠNHCỦASựKIÊNKETỞCÁCCÔNGTYFORD,MERCKVÀHEWLETT-PACKARDFord

TrongmộtchươngtrướcchúngtôiđãkểvềviệccácnhàlãnhđạoởFordMotorCompanyđãviếtratuyênbốvề“sứmệnh,giátrịvànhữngnguyêntắcdẫnđường”(MVGP)-mộtthànhphầncơbảnchosựpháttriểnmangtínhbướcngoặtcủacôngtytrongnhữngnăm1980.BảnMVGPnàyđặtconngườivàsảnphẩmtrướclợinhuận,nhấnmạnhtầmquantrọngcủapháttriểnchấtlượng,sựthamgiacủanhânviênvàsựthỏamãncácnhucầucủakháchhàng.NhưngchỉcóMVGPthìkhôngthểđemlạibướcngoặttrongpháttriểncủacôngtyFordđược.NếucôngtykhôngđưaraMVGPvàothựctế,khônghênkếtcáchoạtđộng,chiếnthuật,chiếnlượccủacôngtysaochophùhợp,nhấtquánvớiMVGPthìcôngtyđãkhôngthểthànhcông.

Lầnđầutiêntronglịchsửcôngty,Fordtriệtđểápdụngviệckiểmsoátchấtlượngbằngthốngkê,yêucầucácgiámđốcsảnxuấtđóngcửacácdâychuyềnsảnxuấtnếucóchấtlượngkém.346Việcnàykhôngchỉápdụngởcácnhàmáycủacôngtymàthôi.Đốivớicácnhàcungcấp,Fordápdụngchươngtrình“Ql”,kiểmtrahọtheoviệcđánhgiáchấtlượngvàviệccácnhàcungcấpnàycóápdụng“kiểmsoátchấtlượngbằngthốngkê”haykhông.Côngtycũngtổchứccáchộithảovànhữngtrợgiúpmangtínhthực

hànhđểgiúpcácnhàcungcấpđạtđượcnhữngtiêuchuẩntheoQ1(nhữngtiêuchuẩnnàyliêntụcđượcnânglêntheothờigian).

Fordcũnglậpranhữngchươngtrìnhlàmtăngkhảnăngthamgiacủanhânviênvàocáccốgắngpháttriểnchấtlượng.Khôngchỉcóvậy,côngtycòntổchứcnhữngchươngtrìnhhướngdẫncáccấpquảnlýcáchhỗtrợnhânviêntíchcựcthamgiavàonhữngcốgắngnóitrên.Cáckỹnăngquảnlýnàyđượccoilàmộtđiềukiệnchoviệcthăngtiếncủacácnhàquảnlý,dođócácchươngtrìnhcàngđượctăngcườngtạicôngty.Nhằmlàmchocácnhânviêncócơhộitiếpcậnthôngtinvàcảmthấygắnbóhơnvớicôngty,Fordđầutưmộthệthốngtruyềnhìnhvệtinh,truyềnđinhữngtintứcvềcôngtychonhânviênbiếttrướckhihọcócơhộiđọcbáohayxemtivi.Đổtạoramộtliênkếttrựctiếpgiữanhânviênvàthànhcôngcủacôngty,lầnđầutiênFordthươnglượngmộtđiềukhoảnvềchiasẻlợinhuậnvớingườilaođộngtronghợpđồngvớitổchứccôngđoànUnitedAutoWorkers(UAW).Quanhệgiữacôngtyvànhânviêntốtđếnmứcđầunhữngnăm1980,CôngđoàntraochoPhilipCaldwelldanhhiệuhộiviêndanhdựkhiôngnàynghỉhưu(đâylàtrườnghợpđầutiênmộtCEOởmộthãngsảnxuấtxehơitạiMỹđượcthamgiavàoUAW).

Đểtrởlạivớinguồngốc“xehơi”,côngtyFordlậpramộtnhómcôngtácvớimụctiêuBHAGlàtạoramộtkiểuxehoàntoànmới,đạtđẳngcấpthếgiới,hướngvềngườisửdụnghơnbấtkỳkiểuxenàokháctừthờiModelT.ChươngtrìnhTaurus/Sablenàyđượccấpngânsách3,25tỷđôla,

nhiềunhấttronglịchsửcôngty.Côngtybắtđầuxinýkiếnvềmẫuxetừcáccôngnhânsảnxuấtnhiềunămtrướckhibắtđầusảnxuấtthựcsự.Hiểuđượctầmquantrọngcủasựthỏamãnkháchhàng,nhữngnhàquảnlýcấpcaocủacôngtythamgiacáccuộcgặpđểtrựctiếpngheýkiếntừkháchhàng.Sauđó,mộtchươngtrình“chấtlượng-camkết-kếtquả”đượcđưarađểthuthậpnhữngphảnhồitừkháchhàngvềchấtlượngdịchvụcủanhữngđạilýbánxe.Nhữngđạilýđượckháchhàngđánhgiácaonhấtsẽđượcphầnthưởngcaoquýtừlãnhđạocôngty.

Nhưthế,FordđãđưaMVGPvàothựctếvànhữngcôngviệchàngngàybằnghàngtrămcáchlớnnhỏkhácnhau.Đólànguyênnhânthậtsựchosựthànhcôngcủacôngty.NếuchỉđưaratuyênbốvềMVGPvàkhôngđưanóvàothựctế,thìngườilaođộng,kháchhàng,cổđôngđềusẽtrởnênhoàinghi,vàsẽkhôngcóbướcngoặtnàoởcôngtynhưđãtừngxảyra.

Merck

Cuốithậpniên1920,Georgew.Merckbắtđầuđềranhữngđiềucơbảntronghoàibãovàtầmnhìncủacôngty.Vớicácgiátrịcốtlõivềsựchínhtrực,đónggópchoxãhội,tráchnhiệmvớinhânviênvàkháchhàngcũngnhưsựkiênquyếttheođuổichấtlượngvàsựhoànhảo,Merckhìnhdungvềtươnglaicôngtynhưlàmộtcôngtytầmcỡthếgiới,đemlạilợiíchchoconngườibằngnhữngđónggópmangtínhcảitiếnchodượcphẩm.Đósẽlàmộtcôngty

khôngcoilợinhuậnlàmụctiêuhàngđầu,màchỉlàkếtquảtấtyếucủaviệctheođuổithànhcôngnhữngmụctiêukểtrên.Trongbuổikhaitrươngtrungtâmthínghiệmnghiêncứucủacôngty,ôngtaphátbiểu:

Chúngtôitinrằngcácnghiêncứuthựchiệnmộtcáchkiêntrì,bềnbỉsẽđemlạinhữngnétmớichongànhvàcôngviệckinhdoanh.Chúngtôitinrằngvớinhữngcôngcụdocôngtycungcấpchophòngthínghiệm,chúngtasẽđạtđượcnhữngtiếnbộvềkhoahọc,trithức,giúpconngườithoátkhỏibệnhtậtvàđauđớn...Chúngtôicamkếtsẽhỗtrợtốiđađểtrungtâmxứngđángvớiniềmtincủachúngtôi.Hãyđểchonhữngngườitìmkiếmsựthật,nhữngngườilaođộngvấtvảvìmộtthếgiớitốtđẹphơn,nhữngngườiluôngiương

caongọnđuốckhoahọcvàtrithứccóthêmniềmcanđảmvàcảmthấyrằnghọluônđượcchúngtahỗtrợ[ôngtanhấnmạnh].347

ChúngtôithậtsựấntượngvớituyênngôncủaMerck-nhấtlàkhiôngtanóiđiềunàyhơn60nămvềtrước,tứclàrấtlâutrướckhinhữngtuyênbốtươngtựtrởnênphổbiến.NhưngdùchonhữnglờilẽcóấntượngvàhùnghồnđếnđâuđinUathìcũngkhôngthểbiếncôngtythànhmộttậpđoànhàngđầuthếgiớiđược.ĐiềutuyệtvờinằmởchỗcôngtyđãhếtsứcnhấtquánvàgắnbóvớitưtưởngcốtlõicũngnhưhướngpháttriểndoMerckđềra.

Chẳnghạn,khôngchỉtạoramộtphòngthínghiệmchocôngtácnghiêncứuvàpháttriển,côngtycònđềramột

mụctiêutáobạo:xâydựngphòngthínghiệmnàyvớikhảnăngnghiêncứungangbằngvớibấtcứtrườngđạihọchayviệnnghiêncứunào.Trungtâmnghiêncứuđượcthiếtkếsaochomangdángvẻvàkhôngkhíhọcthuật,hànlâmthậtsự;nótrônggiốngnhưmộttrườngđạihọcđếnmứcđượcgọibằngcáitên“MerckCampus”.Hơnnữa,Merckkhuyếnkhíchcácnhànghiêncứutạiđâyđăngnhữngcôngtrìnhcủahọtrongcáctạpchíkhoahọc,nhờthếtrungtâmtiếptụcthuhútthêmnhiềunhàkhoahọcvànghiêncứutừbênngoài.Việccộngtácvớicácnhàkhoahọcởcácviệnnghiêncứuvàcáctrườngđạihọccũngđượckhuyếnkhích,nhờđóchấtlượngcáccôngtrìnhkhoahọcngàymộtnângcao.Mộtsốnhàkhoahọchàngđầuđượcmờivàobangiámđốc,cáccơhộithăngtiếndànhchonhữngngườilàmnghiêncứulàrấtcao.Thậmchítrongcácthôngbáotuyểndụng,côngtycòntựhàoliệtkênhữngcôngtrìnhnghiêncứuđượcxuấtbảncủacácnhànghiêncứu,giốngnhưcáctrườngđạihọcvậy.Mộtnhàkhoahọcđãtổngkết:

MerckgiốngnhưMIT,Harvardhaybấtcứmộtviệnnghiêncứudanhtiếngnào.ởđó,bạncầncósựhammênghiêncứuthậtsự.348

Đê’độngviên,khuyếnkhíchnhữngthínghiệmvàkhámphá,côngtychocácnhàkhoahọc“phạmvitốiđatrongviệctheođuổicácnghiêncứu,tựdotốiđatheođuổicáckhảnănghứahẹn,dùnhữngđiềuđócóthểkhôngđemlạikếtquảthựctếđichăngnữa”.KhácvớiđasốcáccôngtyMỹ,Mercktuyệtđốingăncấmviệcđưatiếpthịvàoquá

trìnhnghiêncứuthuầntúychođếnkhisảnphẩmđãthựcsựbướcvàogiaiđoạnpháttriển.Giámđốcđiềuhànhp.RoyVagelosđãnói:

Cácnghiêncứuphảiởtrongtaycácnhànghiêncứuthậtsự.Việctiếpthị

khôngđượcthựchiệnchừngnàosảnphẩmchưađượcthửthànhcôngtrênngười.Chúngtôikhôngmuốnnhữngquantâmvềtiềmnăngthịtrườngảnhhưởngđếnnhữngthínghiệmvàkhámphákhoahọcthuầntúy.349

Nhữngcáchthứcvậnhànhđónhưlàkhôngđổiởcôngtysuốtsáuthậpkỷ,dùnhiềukhiđiềuđóđingượclạinhữngquanđiểmkinhdoanhthôngthường.Merckthậmchícònđưarathêmmộtsốbiệnphápkháctươngtự.Chẳnghạn,Merckdứtkhoátkhôngcoingânsáchnhưlàmộtcôngcụlậpkếhoạchhayđểkiểmsoátviệcnghiêncứuvàpháttriển.Cácnhómnghiêncứusảnphẩmmớikhôngđượcgiaomộtngânsáchnàocả.Thayvàođó,cáclãnhđạonhómphảithuyếtphụcmọingườitừnhiềulĩnhvựcvàphòngbankhácnhauthamgiavàcungcấpnguồnlựcchodựán.Quátrìnhnàylàmộtquátrình“chọnlọctựnhiên”,theođó,nhữngdựántốtnhấtsẽcóđượcnhữngnguồnlực,tàitrợ,cònnhữngdựánkémsẽbịloạibỏ.Khácvớinhữngđốithủcạnhtranh,Mercklàcôngtyítđadạnghóasảnphẩmnhất,côngtyđặtmọiquantâmvànỗlựcvàoviệcnghiêncứuvàsảnxuấtranhữngloạidượcphẩmtốtnhất.Côngtytựđặtrayêucầucácsảnphẩmmớicủahọphảitốthơnsảnphẩmcủađốithủcạnhtranh,nếukhôngsẽ

khôngđượcđưarathịtrường-mộtchiếnlượcrấttáobạovàrủiro,vớinhữngyêucầurấtkhắtkheđốivớibảnthâncôngty.

Trongsuốtlịchsửcủamình,MerckđãđưaracácBHAGluôntrongmốihênkếtchặtchẽvớitưtưởngcôngty,cụthểnhưsau:

♦ Đầunhữngnăm1930'.Xâydựngđộingũnghiêncứucókhảnăngcao,cóthểnganghàngvớicáctrườngđạihọcvàcácviệnnghiêncứu.350

♦ Đầunhữngnăm1950'.Chuyểnđổithànhmộtcôngtydượcphẩmcóquymôlớn,cóthểthamgiavàonhữngthayđổicơbảntrongngànhdượcphẩm(bằngmộtquyếtđịnhtáobạo:mualạicôngtydượcphẩmkhổnglồSharp&Dohme,giúpMerckcómộtmạnglướitiếpthịvàphânphốihùngmạnh).351

♦ Cuốinhữngnăm1970'.Quyếttâmtrởthànhnhàsảnxuấtthuốctầmcỡthếgiớitrongthậpniên1980.352

♦ Cuốinhữngnăm1980'.Quyếttâmtrởthànhcôngtysảnxuấtthuốcđầutiêncónhữngnghiêncứutrongmọiloạibệnhtật.353

♦ Đầunhữngnăm1990'.MualạicôngtyMedco(6tỷđôla)trongcốgắng“địnhnghĩalạikhuônmẫuchongànhdượcphẩm”nhằmtạorasựliênkết

trựctiếphơnvớingườisửdụngthuốccuốicùng.354

Merckcũngluônthểhiệntưtưởngcốtlõivềtráchnhiệmdoanhnghiệp.Córấtnhiềucôngtynóivềtráchnhiệmđối

vớixãhội,cơhộingangbằng(cholaođộngnamvànữ),vànhiềuýtưởngcaoxakhác.NhưngliệucómấycôngtyđượcnhưMerck:mộttrongnhữngcôngtyđầutiênđónggópchoQuỹdànhchosinhviêndađennăm1944,làcôngtyđầutiêntrongngànhlậpraphònggiảiquyếtcácvấnđềdànhchongườithiểusố(trongnhữngnăm1960).CôngtyđượccôngnhậnbởiHộiphụnUquốcgiadocó“nhữngchươngtrìnhhiệuquảtrongviệctuyểndụng,đàotạovàthăngtiếnchophụnUvànhữngngườithuộcdântộcthiểusố”,đượccáchiệphộiBlackEnterprisevàWorkingMotherbìnhchọnlàmộttrongnhữngnơilàmviệctốtnhấtchophụnUvàngườithiểusố.ĐâycũnglàcôngtyhiếmhoicóKếtoántrưởnglàmộtphụnU.vềdượcphẩm,MerckđãđemphátkhôngthuốcStreptomycinởNhậtsauThếchiếnthứhaiđểngăncảnsựbùngphátcủabệnhlao,sảnxuấtvàphátkhôngthuốcMectizanđểchUachứngbệnhlòa...CôngtycũngđềramộtBHAGcụthểvềmôitrường:giảmviệcthảirachấtđộchạichomôitrườngtới90%chođếnnhữngnăm1995.RõràngMerckđãhếtsứcnhấtquántrongviệcđưatưtưởngcốtlõicủacôngtyvàothựctế.

Côngtykhôngchỉhyvọng,màthựcsựcamkếtđạtđượctiếnbộvàhoànhảotrongtươnglai.QuytrìnhtuyểndụngởMerckcóvẻgiốngnhưởmộttrườngđàotạosauđạihọc,theođócácứngviênđượcyêucầuxuấttrìnhrấtnhiềuthưgiớithiệuvềkhảnăngcủabảnthân.Côngtyđầutưrấtnhiềuvàotuyểndụng,đàotạovàgìngiUnhânviên.CácvịtríquảnlýđượcđánhgiáquamứcđộthànhcôngtrongviệctuyểnmộvàgiUđượcnhữngnhânviêntàinăng,vào

nhữngnăm1980,tỷlệthaythếnhânviênởMercklàthấpnhất,chỉcó5%(mứctrungbìnhởMỹlà20%).

Cuốicùng,côngtyMerckliêntụctăngcường,củngcốtưtưởngcốtlõicủacôngtyngàyquangày,nămquanăm,thậpkỷquathậpkỷ;quanhữngbáocáochocổđông,cáctàiliệutuyểndụng,nhữngsáchhướngdẫncôngviệcchonhânviên,nhữngcuốnsáchđượccôngtyxuấtbản,nhữngbăngvideotưliệu,nhữngphátbiểucủalãnhđạocôngty,nhữnghộithảođịnhhướng,nhữngbàibáotrêncáctạpchíbênngoàivàbêntrongcôngty...Khichúngtôiđềnghịcôngtycungcấpbấtkỳtàiliệunàohênquanđếngiátrịvàmụctiêucủacôngty,Merckđưarakhôngíthơn...85loạikhácnhau,mộtsố

trongđócóniênđạitừ...đầuthếkỷXX.Năm1991,côngtykỷniệmmộttrămnămthànhlập,choxuấtbảnnhiềuloạisách,bàiviết,băngvideovànhữngphântíchmangtínhlịchsử,tấtcảđềunhấnmạnhđếntruyềnthốngvàgiátrịcủacôngty.ởcôngtyMerck,tưtưởngcốtlõilantỏakhắpmọinơisuốtmộtthểkỷqua.GiámđốcphụtráchchínhsáchkhoahọcvàcôngnghệJeffreyL.Sturchiođãtổngkết:

TrướckhilàmviệcchoMerck,tôiđãtừnglàmviệcchomộttậpđoànlớnkhácởMỹ.SựkhácbiệtcơbảngiUahaicôngtylàlờinóivàviệclàm.Côngtycũcủatôiluôndùngnhữnglờihoamỹvềgiátrị,hoàibão,tầmnhìn,v.v...TuynhiêngiUathựctếvànhữngngôntừtotátđólàmộtsựkhácbiệtlớnlao.CònởMerck,hoàntoànkhôngcókhoảngcáchhaybấtkỳmộtsựkhácbiệtnàotươngtự.355

Hewlett-Packard

BillHewlettvàDavidPackardmơướctrongtươnglaicôngtyHPsẽlàmộthìnhmẫuchocáccôngtykhác,nổitiếngbởinhữngthựchànhtiếnbộvềnhânsự,nềnvănhóacôngtymangtínhchuyênnghiệpcao,cácsảnphẩmvớinhữngđónggópđángkểvềkỹthuật.DavidPackardviết,“Nhiệmvụchínhcủachúngtôilàthiếtkế,pháttriểnvàsảnxuấtnhữngdụngcụđiệntốtnhấtvìsựtiếnbộcủakhoahọcvàphúclợichoconngười.Chúngtôinguyệncốnghiếnhếtsứcmìnhchonhiệmvụđó”.GiámđốcHPFredTermanthườngdùngcụmtừ“hìnhmẫuthểchếxãhội”đểnóivềkhátvọngcủacôngty.Saunày,HewlettcụthểhóanhữngnguyêntắcchủđạocủacôngtyHPbằngbốnchu“phải”nhưsau:phảiđạttăngtrưởngvềlợinhuận,phảitạoralợinhuậntừnhữngđónggópvềkỹthuật,phảicôngnhậnvàtôntrọnggiátrịcánhâncủanhânviênvàchophéphọthamgiavàothànhcôngcủacôngty,vàcôngtyphảivậnhànhnhưlàmộtcôngdâncótráchnhiệmcủacộngđồngxãhội.

HoàibãocủacôngtyHPrấthayvàấntượng,songđiềuđócũngchẳngcóýnghĩagìnếukhôngđượcđưavàothựctế.GiốngnhưMerck,HPluônliênkếtmộtcáchnhấtquánvàtoàndiệnvớinhữngtưtưởngvàkhátvọngcủanó.

Vídụ,HPcótruyềnthốngtôntrọngnhânviêntheonhiềucáchcụthể.Trongnhữngnăm1940,côngtyđưarachươngtrình“tiềnthưởngsảnxuất”(mộtkếhoạchchiasẻlợinhuận)vớimứcthưởngbằngnhauchomọingười(từnhânviênlao

côngchođếngiámđốcđiềuhành);cungcấpbảohiểmytếchotoànbộnhânviên-điềurấthiếmởthờiđiểmđó,nhấtlàđốivớimộtcôngtynhỏ.Khicôngtycổphầnhóavàonhữngnăm1950,mọinhânviênvớithâmniêncôngtácítnhất6thángđềuđượcmộtcổphầnnhấtđịnh,đượcthamgiachươngtrình“quyềnchọncổphần”.Khôngbaolâusau,côngtytiếptụcđưaramộtchươngtrìnhhỗtrợđến25%chonhữngnhânviênmuacổphiếucủacôngty.Đê’giảmthiểukhảnăngsathảinhânviên,HPđãbỏquarấtnhiềuhợpđồngmangtínhthờivụ,khôngổnđịnhvớiChínhphủ,chodùchúngcókhảnăngsinhlờiđinUa.Cácphòngbanđượckhuyếnkhíchtuyểnnhânviêntừnộibộcôngtytrướckhituyểntừbênngoài,đảmbảochoviệcổnđịnhcôngviệclàmtrênphạmvitoàncôngty.Khicôngtygặpkhókhăn,HPyêucầunhânviêncủahọcứhaituầnnghỉmộtngàythứsáuvàgiảmlương10%,thayvìphảisathải10%nhânviên.HPlàmộttrongnhữngcôngtyđầutiêntạiMỹchophépnhânviênởmọicấpđộcógiờlàmviệclinhhoạt,tùychọn,thườngxuyênthămdòýkiếnnhânviênđểhiểurõtâmtư,nguyệnvọngcủahọ;ápdụngchínhsách“mởcửa”chophépnhânviênbáocáotrựctiếplênlãnhđạocấpcaovềmọivấnđề.HPcókếhoạchdânchủhóacôngty,giảmthiểutínhquanliêutrongcôngviệc:phònglàmviệccủamọinhàquảnlýđềukhôngđượcphépcócửaravào,mộtphươngphápcóthểnóilàrấtcấptiếntrongthờigiannày.KhôngcógìngạcnhiênnếubiếtởHPkhôngcótổchứcCôngđoàn,nhưmộtnhânviênởđâynói:

CũngcóvàicốgắngthànhlậpCôngđoàn,songđềuthấtbại.LiệuCôngđoàncóýnghĩagìởmộtcôngtynơinhânviênlàmộtbộphậnkhôngthểtáchrờicủabộmáyquảnlý,nơimàcácnhàquảnlýthườngmờinhânviêncùngchiasẻnhữngtáchcàphênónghổivớibánhngọttronggiờgiảilao?356

Tươngtựnhưvậy,HPápdụngnhiềuphongcáchkhácnhauđểgiatăngnhữngđónggópvềkỹnghệvàpháttriểnmôitrườnglàmviệcchuyênnghiệptrongcôngty.Bắtđầutừthậpniên1950,côngtycóchínhsáchtuyểndụng10%sinhviênxuấtsắcmớitốtnghiệpcáctrườngkỹthuậtthayvìtuyểndụngnhữngngườicókinhnghiệmhơn(songlạicóíttàinănghơn)từcáccôngtykhác(30nămsauHPvẫnđượccáctrườngkỹthuậtđánhgiálànhàtuyểndụnghàngđầu).Giốngnhư3M,HPtheođuổichiếnlượcgiớithiệucácsảnphẩmmớihơnvàtốthơnmỗinăm,coiđólànguồnchủyếuchotăngtrưởng,hơnlàkéodàivòngđờisảnphẩmvàtốiđahóadoanhsốcácsảnphẩmcũ.Năm1963,hơn50%doanhsốbánhàngcủacôngtylàtừcácsảnphẩmđượctungratrongnămnămgầnđónhất.Năm1990,consốthậmchícònấntượnghơn50%doanhsốlàtừcácsảnphẩmđượctungratrongbanămgầnđây.vàđókhônghềlànhữngsảnphẩmăntheongườikháchoặc

“hàngnhái”-nhữngsảnphẩmnàybịloạingaydùcótiềmnăngthịtrườngđếnđâuđinUa.“Nếubạncócơhộithamdựbấtkỳbuổihọpnàocủabanquảnlýchúngtôi-BillHewlettgiảithích-bạnsẽthấyrấtnhiềudựánbịtừchốichỉvìchúngtôithấychúngkhôngcóđủnhữngđónggópvềcôngnghệ

đểcóthểđưasảnphẩmrathịtrường!”.PhongcáchhếtsứccứngrắnnàykhiếnHPsẵnsàngbỏquacácthịtrườnghứahẹndoanhthucao(Vídụ:máyvitínhcánhântươngthíchvớiIBM)chođếnkhihọtìmranhữngsảnphẩmcóđónggópvềcôngnghệ.HãynghemộtđoạnđốithoạigiữamộtgiámđốcsảnxuấttrẻtuổivàmộtquảnlýphòngthínghiệmởHPvàonăm1984:

GIÁMĐốcSẢNXUẤT:ChúngtaphảiđưarasảnphẩmmáyvitínhcánhântươngthíchvớiIBMngaybâygiờ.Đólàthịtrường,làdoanhsố!Đólàđiềukháchhàngmongmuốn.

QUẢNLÝPHÒNGTHÍNGHIỆM:Nhưngđâulàđónggópvềcôngnghệcủasảnphẩmnày?Chỉkhinàochúngtatìmracáchsảnxuấtsảnphẩmnàyvớimộtlợithếkỹthuậtrõràngthìchúngtamớicóthểđưasảnphẩmrathịtrườngđược.

GIÁMĐốcSẢNXUẤT:Nhưngnếuđókhôngphảilàđiềukháchhàngmongmuốnthìsao?Nếuhọchỉmuốncóthểchạyđượccácphầnmềmvàkhônghềquantâmđếnnhữngđónggópvềcôngnghệcủaôngthìsao?Nếuchờđợicóthểbỏlỡcơhộiđấy!

QUẢNLÝPHÒNGTHÍNGHIỆM:Nấuthếthìchúngtasẽkhôngkinhdoanhloạisảnphẩmnày.ĐơngiảnHPlànhưvậy:khôngthamgiavàocácthịtrườngkhôngbiếtđánhgiácaonhữngđónggópvềkỹthuật.

Nhưthườnglệ,lýlẽcủaviênquảnlýphòngthínghiệmđãthắng.TheoBillHewlett:“Dùrấtquantrọngsongởcông

tychúngtôibộphậntiếpthịchỉgiữvaitròthứyếutrongviệcquyếtđịnhvềsảnphẩm”.Trongnhiềunămliền,côngtytránhnéviệcthamgiavàomộtthịtrườngchỉvìhộichứng“ghếtiếptheo”-mộtchiếnlượctheođócáckỹsưtựgiảiquyếtnhữngvấnđềvềkỹthuậtđểphânbiệtrõnhữngcơhộiđónggópvềkỹthuậtvàthịtrường.Tronghaithậpniên1950và1960,HPgọidanhsáchcácsảnphẩmcủahọlà“đónggópcholĩnhvựcthiếtbịthínghiệm”[chúngtôinhấnmạnh]-mộtthôngtinhếtsứcthúvịvàrõnétvềchínhsáchcủacôngtynày.Chínhcáckỹsưphátminhracácsảnphẩmmớisẽđượctônvinhchứkhôngphảinhữngngườiđãbánđượcnhữngsảnphẩmấy.Những

thăngtiếntrongsựnghiệpcũngphảnánhsựnhấnmạnhyếutốkỹthuật:hơn90%giámđốcởcácbộphậncủacôngtycónhữnghọcvịcaovềkỹthuật.

Đổxâydựngmộtnềnvănhóacôngty,ngaytừbanđầu,HPđãápdụngphươngphápquảntrị“đưaramụctiêurõràng,chonhânviêntựdolàmviệchướngtớimụctiêu,tạođộnglựcbằngcáchlàmsaochosựđónggópcủamỗicánhânđượccôngnhậnrộngrãitrongtoàncôngty”.Khicôngtypháttriểnmởrộngvàonhữngnăm1950,phươngphápquảntrịnàytrởthànhmộtcơchếphânquyền,cácbộphậntrởnênđộclập,chủđộngtrongnghiêncứuvàpháttriển,sảnxuất,chiếnlược,tiếpthịvàhoạtđộngnhưnhữngdoanhnghiệpnhỏ(tấtnhiênvẫnluôntrongkhuônkhổtưtưởngcủaHP).Khicóhướngkinhdoanhmới,HPthườnglậpramộtbộphậnmớihoàntoàn,chophépbộphậnnàyđượctựdovàlinhhoạtnhấtđịnhđểtìmracáchtiếpcậnthịtrườngtốtnhất.TheoHewlett:

Chúngtôichỉnóimộtcáchđơngiản,‘Đâylàlĩnhvựccôngtymuốnthamgia,giờcácbạnphảitựxácđịnhnhữngcôngviệccụthểcầnlàm’.Nguyêntắccủatôilàhọsẽphảitựthiếtkếbộphậncủahọtrênnhữngcôngnghệtốtnhấtsẵncóởcôngty.357

Cũngnhằmtăngcườngkhảnăngkinhdoanhvàtựchủtrongcôngty,HPbốtrícácbộphậnởnhữngtiểubangkhácnhauchứkhôngđểtấtcảởgầnHộisở.Bộphậnnàocónhữngcảitiếntốtnhấtsẽnhậnđượcnhiềunguồnlựcvàngânsáchnhấttừquỹdànhchonghiêncứuvàpháttriển(dùHPcóphòngnghiêncứutrungtâm,trênthựctế,đạiđasốngânsáchR&Dđượcphânbổchocácbộphậncủacôngty).CácnhàmáysảnxuấtchỉcóthểđượctrởthànhnhUngbộphậnkinhdoanhriêngbiệtbằngcáchnghiêncứuthànhcôngmộtsảnphẩmmới(bằngquỹcủachínhnó)vàđưasảnphẩmnàyrathịtrường.Khácvớiđasốcáccôngty,HPkhuyếnkhíchcácchinhánhởnướcngoàicũngphảipháttriểnkỹnăngR&Dhơnlàchỉđơnthuầnthựchiệnchứcnăngbánhàng-phânphối.

BêncạnhnhữngviệcHPlàm,tacũngkhôngthểbỏquanhữngviệccôngtykhônglàm,dùđiềuđócóthểtráivớinhữnghọcthuyếthoặcphongcáchquảntrịđangthịnhhành.Vídụ,hãynhớlạiviệcHPluôntránhcáckhoảnnợchocôngty(mộtđiềukhálà...vôlý),bởiHewlettvàPackardtinrằngđiềuđóảnhhưởngđếntínhkỷluậtcủacôngty.“Cũngkhônggiốngnhiềucôngtycôngnghệcaokhác,HPkhônghoannghênhcácnhàđầutưbênngoài,bởihọcóthểbuộccôngtypháttriểnquánhanh,khiếnbạnmấtđi

nhữnggiátrịcủabạn”.Cuốicùng,khácvớihầuhếtcáccôngty,HPnghiêm

cấmphòngnhânsựđượcliênquanđếnnhữngvấnđềvề...nhânsự:

Quantâmđếnnhânviênlàphầnquantrọngnhấttrongcôngtácquảnlý...Trongbấtkỳtrườnghợpnàophòngnhânsựcũngkhôngđượcxửlýcácvấnđềvềnhânsựcủacácnhàquảnlýcácphòngban-đóchínhlàtráchnhiệmbảnthânnhàquảnlýđó.358

MộtvídụtiêubiểuchoviệcHPkhôngchạytheonhữngphongcách,xuhướngquảntrịthờithượngxảyravàonhUngnăm1970khihọcthuyếtvềchiếnlượccôngty“learning-curve/marketshare”trởnêncựckỳphổbiếntronggiớikinhdoanhMỹ.Được“raogiảng”bởinhữnghãngtưvấnquảntrịcóuytín,đượcgiảngdạyởnhữngtrườngkinhdoanh,đâytrởthànhmộtcôngcụquảntrịđượchàngngànnhàquảnlýdoanhnghiệpápdụngmộtcáchhếtsứcrộngrãi.Theohọcthuyếtnày,thịphầntăngdẫnđếnchiphígiảmvàlợinhuậntăng;vìthếngườitađuanhaugiảmgiáđểchiếmthịphần.Tronggầnmộtthậpkỷ,họcthuyếtnàygầnnhưđãthốngtrịnhữngsuynghĩvềchiếnlược!NhưngHPthìkhông,họtừchốihọcthuyếtnàyvàtheođuổimộttiêuchuẩnhoàntoànkhác:“Nếumộtsảnphẩmkhôngđủtốtđểtạoralợinhuậncaotrongnămđầutiên,thìđókhôngphảilàmộtsảnphẩmcólợithếvềkỹthuậtvàcôngtyHPsẽkhôngsảnxuấtnó,chấmhết!”.Giảithíchchocácnhàquảnlýcôngtyvàonăm1974,Packardnói:“Nếutôinghebấtcứainóivềthịphầnhoặcnhữngcốgắng

đểtăngthịphần,chúngtôisẽyêucầughitênngườiđóvào‘sổđen’củacôngty”.

Cuốicùng,cũngnhưFordvàMerck,HPlàmmọicáchđểnhânviêncủahọthấmnhuầnphongcáchHP-“HPWay”.HewlettvàPackardmờitoànbộcácnhàquảnlýcôngtydự“HộinghịSonoma”,nơiđóhọđưatưtưởngvàthamvọngcủaHPvàomộtvănbản“giốngnhưHiếnphápMỹ,tứclàmộtvănbảndiễntảnhữnglýtưởngcơbảncủacôngty,cóthểđượcdiễngiảivàtuchỉnhtùytheothựctế”.Khônglâusau,côngtytiếptụcápdụngchínhsách“thăngtiếntừnộibộ”,thựchiệnquytrìnhphỏngvấnnhấnmạnhđếntính“cóthểthíchnghivàphùhợp”vớiHPWay.Mộtchươngtrìnhnhằmphổbiếntưtưởngchocácnhàquảnlýcấpthấpcũngđượcthựchiện,bởi“họchínhlàbộmặtcủacôngty”-DavidPackardgiảithích!

ChúngtôithấycókhôngíthơnmộttrămtrườnghợpghilạiviệccácnhàquảnlýHPnóirõràngvềgiátrịvàmụctiêucủacôngty:trongcáccuộchọpnộibộ,trongcácdiễnvănchobênngoài,trongcácvănbản,trongcáccuộcnóichuyệnmangtínhchấtcánhân.Họnóivàlàmmộtcáchnhấtquánqua

hàngthậpkỷqua.Chúngtôicũnggặphàngtácâuchuyệnvề“BillvàDave”đượckểđikểlạitrongnhiềunăm,tấtcảđềunhằmchuyểntảibảnchấtcủa“phongcáchHP”!Vídụ:KhiBillHewlettpháthiệnthấymộtphòngchứahàngbịkhóabằngxíchtrongdịpcuốituần,ôngtalậptứcdùngkìmcắtkimloạicắtbỏdâyxíchvàđểlạisợixíchđótrênbànngườiquảnlývớimộtlờinhắnngắngọnrằngkhóacửanhàkhokhôngphùhợpvớitruyềnthống

tôntrọngnhânviêncủacôngty.Dùcâuchuyệnđócóthậthaykhông,chúngtavẫncóthểthấyđượccácnhàquảnlývàlãnhđạoHPđãlàmmọithứđểđưa“phongcáchHP”thànhmộtphongcáchsốngvàlàmviệctạiđây.BarneyOliver,mộtgiámđốclâuđờicủa“trungtâmthínghiệmHP”nóivềquátrìnhHPtiếnlênvịtríhàngđầunhưsau:

“Khitôigianhậpcôngtyvàonăm1952,ngaytứckhắctôithấyđượcrằnghầuhết400thànhviêncủacôngtyđềuhếtsứcnhiệttình,trungthànhvàtựhàovềcôngtycủahọ.Mộtnhânviênnói:‘TôicóấntượngrằngBillvàDavelàmviệcchotôi,vìtôihơnlàvìnhữngngườixungquanh’.Ngàynay,tinhthầnnàyvẫncònnguyênnhưvậy.Việctinhthầnđótồntạiởmộtcôngtyvớihơn17.000nhânviênrõrànglàkhônghềbìnhthường,songcũngkhôngcógìlàđángngạcnhiêncả.NhUnggìxảyratrongnhUngngàyđầucủaHPchínhlàmộtquátrìnhgiáodụcvềquảnlý.ĐasốcácnhânviêntrongthờikỳnàytrởthànhcánhtaynốidàicủaBillvàDavevềtínhcáchcũngnhưvềtriếtlýkinhdoanh.Khinhữngngườinàytrởthànhcácnhàquảnlý,họsẽápdụngnhữngtriếtlývàkỹthuậtnàyởbộphận,phòngbancủahọ.Tấtcảchúngtôiđềutintưởngvàthựchànhnhữngphươngphápđó-đódườngnhưlàmộtphầncủaphongcáchsốngcủachúngtôi.359

BÀIHỌCVỀTÍNHLIÊNKET

DÀNHCHOCÁCCEO,CÁCNHÀQUẢNLÝVÀCÁCNHÀKINHDOANH

ChúngtôihoannghênhnếucácbạnrangoàicôngtyvàtổchứcmộthộithảovềtưtưởngcôngtynhưHewlettvàPackardđãlàmvàonhữngnăm1950.ChúngtôikhuyếnkhíchbạnđưaranhữngmụctiêutáobạonhưGeorgeMerckđãlàmvàonăm1930.Chúngtôihyvọngbạnsẽviếtthànhvănbảnnhữnghoàibãocủacôngty,nhưFordđãlàm.Nhưnghãynhớrằngchỉnhữngbiệnphápđóthìkhôngđủlàmnênthànhcôngcủamộtcôngty,ngượclại,bạnphảiliêntụctriểnkhaichúngtrênthựctế.Sauđâylàmộtsốhướngdẫnchung:

1. Vẽmộtbứctranhtoàncảnh

CólẽbạnthấychoángngợptrướcnhữngthôngtinchitiếtvềcáccôngtyFord,MerckvàHP.Đóchínhlàđiềuchúngtôimuốnnóitớiởđây.

Cáccôngtyhàngđầukhôngbaogiờlệthuộchoàntoànvàomộtchươngtrình,mộtchiếnlược,mộtcơchế,mộtquytắcvănhóa,mộtbiểutượnghaymộtbàiphátbiểunàođócủaCEOđểgìngiữcáicốtlõivàthúcđẩysựtiếnbộ.Ngượclại,đóphảilàmộtsựvậndụngtổngthểrấtnhiềuyếutốkhácnhau.

Thậtvậy,điềuquantrọnglàtínhnhấtquánvàtínhtoànthểtheothờigian!MỗisựkiệnvềFord,MerckhayHPnếuđứngriêngrẽcóthểsẽchỉlànhữngviệcnhỏnhặt,khôngđángkể.Songtrongbốicảnhhàngtrămsựkiệnkhácnhaukếthợpmộtcáchnhấtquán,tấtcảsẽhợpthànhmộtbứctranhtoàncảnh:đólàhàngloạtdấuhiệuvàbiệnphápđểgìngiữcáicốtlõivàthúcđẩysựtiếnbộ!

Vàcũnglàsailầmnếuchỉápdụngnhữngkếtluậntừmộtchươngnàođótrongcuốnsáchnàyđểcóđượcmộtcôngtyhàngđầu.Tưtưởngcốtlõi,độnglựctiếnbộ,BHAG...tựthânđềukhôngthểđảmbảochothànhcông.Mộtcôngtyhàngđầucóvẻgìđónhưlàmộttácphẩmnghệthuật.HãyliêntưởngtớinhữngbứctranhminhhọaSángThếKýcủaMichelangelotrêntrầncủatuviệnSistinehaybứctượnglừngdanhDavidcủaôngta.HãyliêntưởngđếnnhữngkiệttácvănchươngnhưHuckleberyFinnhayTộiácvàtrừngphạt,nhữngbảnnhạcnhưbảnGiaohưởngsốChíncủaBeethoven,haysuynghĩvềnhữngkiệttáckiếntrúccủaFrankFloydWrighthayTudwigMiesvanderRohe.Đốivớinhữngtácphẩmnóitrênbạnkhôngthểchỉramộtyếutốriênglẻnàoquyếtđịnhvẻđẹpcủatácphẩm.Ngượclại,tấtcảcácyếutốđócộnghưởngvớinhautạonênmộttácđộngtổngthểđếnchúngta-tácđộngtạonênsựvĩđạicủatácphẩmđó.Mặtkhác,khôngchỉlàcáitoànthể,màtừngchitiếtnhỏnhặtnhấtcũnglàmnênvẻđẹpnghệthuật,nhưkiếntrúcsưvĩđạiMiesvanderRohetừngnói:“Thượngđếởtrongnhữngchitiếtnhỏnhất”.

2. Quantâmđếnnhữngchitiếtnhỏnhặt

Ngườitakhônglàmviệchàngngàytrên“bứctranhtoàncảnh”,họlàmviệcvớinhữngchitiếtcủacôngviệckinhdoanhcủacôngty-khôngcónghĩabứctranhtoàncảnhlàkhôngquantrọng,nhưngchínhnhữngviệcnhỏsẽtạonênấntượnglớn,đưaranhữngthôngđiệpquantrọng.Chẳnghạn,những

tấmdanhthiếpnhỏbéchocácnhânviênbánhàngởcôngtyNordstromdùngđểchuyểntảithôngđiệp:“Chúngtôimongbạntrởthànhmộtngườibánhàngchuyênnghiệp”.Lạinữa,việcWal-Martgửibáocáotàichínhcủaphòngxuốngtừngnhânviênởmứcthấpnhấtthểhiệnthôngđiệp:“Bạnlàmộtđốitáccủacôngty.Chúngtôimongbạnđiềuhànhcôngviệcnhưđâylàcôngviệckinhdoanhcủariêngbạnvậy!”,ởcôngtyMotorola,việcchủtịchcôngtytrựctiếpthamgiavàoviệcviếtbáocáovềpháttriểnchấtlượng,cònđểlạiviệcchuẩnbịbáocáotàichínhchonhữngngườikhácthểhiệnthôngđiệp:“Pháttriểnchấtlượnglàmụctiêucaonhấtchứkhôngphảilàlợinhuận”.ViệccôngtyJ&Jchophépnhữngbộphậnchủchốtcủacôngtyđượcdánlogoriênglêncácsảnphẩmcủahọ(vàcóthểbỏđilogoJ&J)chothấy:“Chúngtôimongbạnhoạtđộngtựchủnhưmộtđơnvịkinhdoanhriêngbiệt”.ViệccôngtyPhilipMorristặngnhânviênmộthộpthuốclácùngvớisécthanhtoánlươngthểhiệnthôngđiệp:“ChúngtôitựhàovềsảnphẩmcủamìnhdùHiệphộiphẫuthuậtMỹcóýkiếngìđinữa(vềtáchạicủaviệchútthuốclá)”.

Cácnghiêncứuvềnhậnthứcxãhộichothấycáccánhântiếpnhậnmọidấuhiệuvàthôngđiệptrongmôitruờnglàmviệc-cảlớnvànhỏ-nhulànhữngđiềuhuớngdẫncáchcuxủcủahọ.NguờitathuờngchúýđếnnhUngđiềutuởngchừngrấtnhỏ,vídụnhuhànhđộngchặtđứtsợidâyxíchkhóacủaphòngchứađồởcôngtyHP.Nhânviênluônmuốntinvàohoàibãocủacôngty,songhọcũngrấtđểýđếnnhUngchitiếtthiếunhấtquándùlànhỏbé,nhUngchitiếtchophéphọcuờivànói:“Thấychua,cácônglàvậyđó.Tôibiếtcácnhàquảnlýlànhữngnguờichỉgiỏikhuamôimúamépthôi,chứthựcsựhọđâucótingìvàonhUngkhẩuhiệumàhọthuờnghaynói!”

3. Tậphọplại,không“đánhlẻ”

Cáccôngtyhàngđầukhôngtạoramộtcơchếhaycácquytrìnhmangtínhngẫunhiên;họthuờngsắpxếpcácyếutố,phuơngphápcótácdụnghỗtrợ-tăngcuờnglẫnnhau,hợplạithànhmộtsứcmạnhtổngthể.Họtìmkiếmsựhênkếtvàtổnghợp.HãychúýđếnsựtậphợpởFord:phuơngphápquảnlýchấtluợngbằngthốngkêđuợctăngcuờngsứcmạnhbởichuơngtrìnhchophépnhânviênthamgiavàoquảnlý;chuơngtrìnhnàylạiđuợcđẩymạnhbằngchuơngtrìnhđàotạoquảnlýmangtínhthamgia;đếnluợtmình,điềunàylạiđuợcthúcđẩybằngnhữngtiêuchuẩnchoviệcthăngtiếndựatrênkỹnăngquảnlýtheophongcáchthamgia.CònđâylàởcôngtyMerk:việctuyểndụngnhUngnhàkhoahọchàngđầuđuợcđẩymạnhbằngviệc

chophéphọxuấtbảnnhữngcôngtrìnhnghiêncứu,việcnàyđượccủngcố

bằngviệcchophéphọcộngtácvớicácnhàkhoahọcngoàicôngty;điềusautiếptụcđượccủngcốbằngtrungtâmnghiêncứuMerckCampus,cuốicùnglàcáccơhộisongsongvềsựnghiệp(cảvềkhoahọcvàthăngtiến).

KhôngthểlàmviệcởcôngtyHPmàkhôngbiếtviệccácnhàquảnlýtừngbộphận,phòngbanphảilàmtốtcôngtácnhânsựvàviệclợinhuậnphảiđượctạoratừnhữngsảnphẩmđónggópvềmặtkỹthuật.LàmviệctạiHPgiốngnhưởtrongphòngthuâmcóđếnmườicáiloakhácnhau,khuếchtrươngâmthanhcủanhau,nhưngtấtcảđềucùngphátranhữngthôngđiệpgiốngnhautừmọihướng:từnềnnhà,trầnnhà,trên,dưới,phải,tráiv.v...

4. Hãyboitheodòngchảycủariêngmình,ngaycảkhicóphảiboingượcdòngnướcđinữa

HãynhớlạiviệcMerckvàHPđãphớtlờnhữngtậpquánkinhdoanhthôngthườngđểgiUvữngbảnsắccôngtynhưthếnào!Sựliênkếtchúngtôihaynóiđếntrongcuốnsáchnàycónghĩalàđượcdẫndắttrướchếtvàduynhấtbởitưtưởngcủachínhmình,chứkhôngphảilànhữngtiêuchuẩn,tậpquán,hìnhmẫu,thựchànhv.v...củathếgiớibênngoài.Điềuđókhôngcónghĩalàbạnphớtlờthựctế,ngượclại,tưtưởngvàthamvọngdochínhcôngtybạnlậprasẽphảihướngdẫnmọiứngxửtrongcôngtyđốivớithựctế.Vànếuđượcnhưvậy,côngtybạnsẽgâyngạcnhiên,thậmchígây

“sốc”chotấtcả-từcácđốithủ,báochí,cácgiáosưvềkinhtế-rằngdùcácchiếnlượcvàthựchànhcủacôngtycólạlùngđếnmấyđinữa,chúngvẫncóýnghĩatuyệthảoởchínhcôngtybạn.

Vídụ,vàothậpniên1970,côngtyJ&JchuyểnHộisởvềngaytrungtâmNewBrunswick,NewJerseybởivìđiềunàyphùhợpvớitínđiềucủacôngty,chứkhôngphảiđâylàmộtquyếtđịnhđúngđắnvềkinhdoanh!Boeingluôntrungthànhvớitiêuchuẩnantoànkhithiếtkếmáybay(vượtxacácđốithủcạnhtranh)khôngphảidoyêucầucủathịtrường,màlàdoyêucầucủatưtưởngcôngty.Côngty3Mkhôngtheoquytắckinhdoanhthôngthườngrằngmộtcôngtynhỏtrênđàpháttriểnnêntậptrungvàomộtdòngsảnphẩmduynhất,bởimộtchiếnlượctậptrungnhưthếkhôngphùhợpvớithamvọngxâydựngmộtcôngtymangtínhcảitiếnhêntụcnhư3M.Mộtvídụkhác:hìnhmẫuvềthịphầncóthểrấtphổbiếnthịnhhànhtronggiớidoanhnghiệpnhUngnăm1970,songnókhôngcóýnghĩagìvớiHP!

Khôngcónghĩalàcáccôngtyhàngđầucónhữngthựchành,nhữngphươngphápđúngđắn,trongkhicáccôngtykhácsailầm.Khôngcóvấnđềđúng

saiởđây:mộtbiệnphápđúngởHPcóthểsaiởMerck,3Mhaynhiềucôngtykhác.

Câuhỏiđúngđắnkhônglà“Phươngphápnàycótốthaykhông?”màphảilà“Phươngphápnàycóphùhợpvớicôngtyhaykhông,cóphùhợpvớitưtưởngvàthamvọngcủacôngtyhaykhông?”

5. Loạibỏnhữngliênkếtsailầm

Nếungaybâygiờbạnthửnhìncôngtybạn,cólẽbạncóthểchỉrađượcítnhấtlàmộttánhữngyếutốkhôngliênkếtvớitưtưởngcốtlõihoặcthậmchícảntrởsựpháttriểncủacôngty-nhữngthựchànhkhôngphùhợpbằngcáchnàođóđãlenlỏivàobộmáycủacôngty.Đócóthểlàhệthốngthưởngphạt,cấutrúccủatổchức,mụctiêukinhdoanhhiệntại,haycácchínhsáchngăncảnnhữngđổimớivàđiềuchỉnh,hoặcchínhvẻngoàicủavănphòngcôngty.

Đạtđượctínhliênkếtkhôngchỉlàmộtquátrìnhthêmnhữngcáimới,màcònlàmộtquátrìnhhêntục,bấttậncủaviệctìmravàđiềuchỉnhnhữngyếutốliênkếtsailầm,gâycảntrởchosựpháttriểnhoặclàmcôngtyxarờitưtưởngcốtlõihoặccảntrởsựpháttriểnđềuphảithayđổihoặcloạibỏ,trừmộtđiềuduynhất:tưtưởngcốtlõicủacôngtymàthôi.

6. Ápdụngnhữngphươngphápđãđượcchứngminhvàtạoraphươngphápmới

Mộtcôngtyphảicómộttưtưởngcốtlõiđểtrởthànhmộtcôngtyhàngđầu.Côngtycũngphảicómộtđộngcơ,mộtkhaokhátcháybỏngchosựtiếnbộ.Cuốicùng,côngtyphảiđượcthiếtkếsaochotrởthànhmộttổchứccókhảnănggìngiữcáicốtlõi-thúcđẩysựtiếnbộ,vớitấtcảcácyếutốcấuthànhtổchứchoạtđộngliênkếtchặtchẽvớinhau.Đólànhữngyêucầuchungchomộtcôngtyhàng

đầu,nhữngyêucầunàykhôngthayđổitừmộttrămnămtrướcđâyvàsẽtiếptụckhôngthayđổitrongthếkỷXXI,chúngtôitintưởnglànhưvậy.

Tuynhiên,nhữngphươngphápcụthểmàcáccôngtyhàngđầudùngđểthựchiệnviệc“gìngiữcáicốtlõi-thúcđẩysựtiếnbộ”thìchắcchắnlàphảithayđổitheothờigian.Cácmụctiêulớn(BAHG),nềnvănhóacôngtymangtínhnghithức,việcpháttriểnmangtínhchấttiếnhóa,việcxâydựngđộingũquảnlýtừnộibộ,việchêntụctựhoànthiện,tấtcảđềulànhữngphươngpháphiệnđượcápdụngđểlàmđiềunày.Songđókhônghềlànhững

phươngphápduynhất,vàcóthểnhiềuphươngphápmớisẽđượctạora.Nhữngcôngtyhàngđầucủatươnglaingaybâygiờđãvàđangthửnghiệmvàtìmkiếmnhữngphươngphápmớihơn,tốthơnchohọ.Chắcchắnlànhữngviệchọlàmcóthểkỳdị,bấtthườngtrongconmắtcácđốithủcạnhtranh,songmộtngàynàođó,chúngsẽtrởthànhnhữngtậpquánchung.

Vàđóchínhlàđiềubạnnênlàmnếumuốncôngtycủabạngianhậpvàođộingũtinhhoacủanhữngtậpđoànthànhcônghàngđầutrênthếgiới.Dùbạnlàmộtnhàkinhdoanh,mộtnhàquảnlý,CEO,thànhviênHộiđồngquảntrị,haymộtnhàtưvấn,bạnđềucóthểsuynghĩvàkhámpháranhữngphươngphápmớivừacủngcốtưtưởngcốtlõicủacôngty,vừacókhảnăngthúcđẩymọithànhviêncủacôngty.Bạncũngcầntạoranhữngcơchếkhiếnngườitabằnglòngvớitìnhtrạnghiệntại,thúcđẩythayđổi,cảitiến,đốimớivàpháttriển,nóimộtcáchngắngọn,đólànhữngcơchếtruyềnchomọingườitinhthầntiếnbộvà

pháttriển.Nếubạncóthểnghĩranhữngphươngphápđểgìngiữcáicốtlõimàchúngtôichưađềcậptớitrongcuốnsáchnày,hãyápdụngphươngphápđó.Nếucóthểphátminhranhữngcơchếthúcđẩysựtiếnbộ,hãythửápdụngchúng.Hãylàmcảhai:ápdụngnhữngphươngphápđãđượcchứngminhvàtạoranhữngphươngphápmới.

KHÔNGPHẢILÀKẾTTHÚC

Chúngtôiđãcốgắnghếtsứcđểkhámphávàtrìnhbàychocácbạnnhữngyếutốcơbảntạonênthànhcôngrựcrỡcủanhữngtậpđoànhàngđầuthếgiớiquathờigian.Chúngtôiđãđưaramộtsốlượnglớncácchitiếtvàbằngchứng,vàcólẽítaitrongsốcácbạncóthểnhớhếtmọichitiếttrongcuốnsáchnày.Nhưngtrướckhibạnđọcxongcuốnsáchnày,chúngtôimuốnbạnghinhớ(vàtruyềnđạtchongườikhác)bốnkháiniệmgiúphướngdẫnchosuynghĩvềquảntrịcủabạntrongtoànbộsựnghiệpsắptới.Cáckháiniệmđólà:

1. Hãylàmột“kiếntrúcsư”,mộtngười“tạorađồnghồ”chứkhôngchỉlà“ngườibáogiờ”đơnthuần.

2. Luôntuânthửnguyêntắc“SựkỳdiệucủachưVÀ”.

3. GìngiUcáicốtlõi/thúcđẩysựtiếnbộ.

4. Tìmkiếmsựliênkếtmangtínhnhấtquán.

ChúngtôicảmthấymìnhcóđiềugìđógiốngnhưDorothytrongtácphẩmWizardofOz,ngườisaumộtchuyếnđitìm

kiếmthầyphùthủy,kéotấmmànchevànhậnrarằngđókhônghềlàmộtthầyphùthủymàchỉlàmộtconngườibìnhthường.GiốngnhưDorothy,chúngtôichợtnhậnrarằngnhữngngườixâydựngthànhcôngnhữngcôngtyhàngđầuchẳnghềthôngminhhơn,ấntượnghơn,sángtạohơn,cónhữngsuynghĩphứctạphơn,cóýtưởngvĩđạihơn-nóingắngọn,chẳngcógìthầnthánhhơnchúngtacả!NhữngđiềuhọđãlàmhoàntoàntrongtầmtaycủamọiCEO,mọinhàquảnlý,kinhdoanhtrênthếgiới.Nhữngngườixâydựngthànhcôngcáccôngtyhàngđầuluôncókhuynhhướngđơngiảntrongcácphươngphápkinhdoanhcủahọ,tấtnhiên,đơngiảnởđâykhônghềcónghĩalàdễdãi!

Chúngtôitinrằngđiềuđócóýnghĩalớnđốivớiđộcgiả.Điềuđócónghĩalàdùbạnlàai,bạnvẫncóthểtrởthànhnhântốchủđạotrongviệcxâydựngmộtcôngtyhàngđầu.Bạnkhôngcầnphảitrôngmongmộtnhàlãnhđạotàibatừtrêntrờirơixuống,haycóđượcnhữngýtưởngkinhdoanhvĩđại,xuấtthần.Cũngkhôngnênchấpnhậnbuôngxuôitheokiểusuynghĩ:“Thôi,giámđốcđiềuhànhởcôngtychúngtakhôngphảilàmộtnhàlãnhđạoxuấtsắc.Đànhchịuvậy,hếthyvọngrồi!”.Xincácbạnchớlầmtưởngrằngxâydựngnênmộtcôngtyhàngđầulàmộtđiềugìđóthầnkỳ,chỉmộtsốrấtítngườicóthểlàmđượcmàthôi.

Vàđiềunàycũngcónghĩalàtừđâycuộcsốngcủabạnsẽ...khókhănhơntrước.Bạncầngiúpđỡcácđồngnghiệplĩnhhộiđượcnhữngbàihọctừcuốnsáchnày.Mộtsựthậtchoángngợpchợthiệnratrướcmắtbạn:bạncũngcókhả

năngnhưbấtkỳaitrongviệcgiúpchocôngty,tổchứccủabạnthànhcông.Ngaytừhômnaybạnđãcóthểápdụngnhữngkiếnthứcđãhọcđượctừchúngtôi!Cuốicùngvàcólẽlàquantrọnghơncả,từnaybạnsẽlàmviệcvớimộtsuynghĩtrântrọngvềtổchứccủabạn,nhưlàmộtthểchếxãhộiquantrọng,đòihỏichúngtaphảiquantâm,chúýtốiđatrongcôngviệc.Bởichínhquasứcmạnhcủacáctổchức-tậphợpcủanhữngconngườihànhđộngvìmộtmụctiêu,sựnghiệpchung-mànhữngcôngviệctốtđẹpvàkhókhănnhấttrênthếgiớinàyđãđượchoànthành.

Vìnhữnglẽđó,đâykhôngphảilàđiểmkếtthúc,càngkhôngphảilàđiểmbắtđầucủamộtquátrìnhkếtthúc.Ngượclại,chúngtôihyvọngrằngđâychỉlàsựkếtthúccủamộtkhởiđầu-khởiđầucủanhiệmvụđầykhókhănvà

tháchthức,nhưnghoàntoànkhảthi-nhiệmvụxâydựngmộtcôngtyhàngđầu.

CHƯƠNGMƯỜIMỘT:XÂYDựNGTẦMNHÌNVÀHOÀIBÃOCỦADOANHNGHIỆP

“ChúngtasẽkhôngbaogiờngừngkhámpháNhữngkhámphácủachúngtasẽkếtthúcởchínhnơichúngtabắtđầu

Vàlầnđầutiênchúngtabiếtđượcnơinày.”

T.s.ELIOT,FourQuartets

Tầmnhìncólẽlàtừđượcsửdụngnhiềunhất,songcũngítđượchiểuđúngnhất-trongngônngữcủachúngta.“Tầmnhìn”gợilênrấtnhiềuhìnhảnhkhácnhau.Đócóthểlànhữngthànhtựuxuấtsắc;cácgiátrịràngbuộcmọingườitrongxãhội;nhữngmụctiêulớncóthểđộngviênmọingười.Hoặcđócũngcóthểlàmộtđiều

gìđóvĩnhcửu,làlýdotồntạicủamộttổchức;làđiềuthúcđẩynhữngnỗlựccủachúngtatừbêntrong;màcũngcóthểlànhữngmongướccủachúngta.Vàvấnđềlàởđó:aicũngbiếttầmnhìnquantrọngnhưthếnào,songchínhxácthìđólàgì?

Trongchươngnày,chúngtôisẽtrìnhbàymộtkhuônmẫuvềkháiniệmđểđịnhnghĩatầmnhìnmộtcáchrõràng,tránhsựmậpmờlâunayđốivớikháiniệmnày,đồngthờicungcấpchođộcgiảnhữnghướngdẫncụthểchoviệchìnhthànhmộttầmnhìnchặtchẽ,mạchlạc,rõràngtrongmộttổchức.Khuônmẫunàyđượchìnhthànhtừdựánnghiêncứukéodàisuốtsáunămcủachúngtôiởcáccôngtyhàngđầu;sauđóđượcxemxét,kiểmtravàgópýbởicácnhàquảnlývàlãnhđạocáctổchứcthuộcđủloạihìnhvàquymôtrêntoànthếgiới.Khichúngtôitrìnhbàyvềkhuônmẫunày,cóthểcóvàiýkiếntrùngvớicáckếtquảnghiêncứuđãtrìnhbàytrongcácchươngtrướcđó.Vìvậy,dườngnhưchươngnàycóvẻthừa,songcáctácgiảvẫnmuốntrìnhbàydướidạngmộtchươngđộclập.HơnnUa,chươngnàycònđưaranhữnghướngdẫnhếtsứccụthểvềviệclàmthếnàođểápdụngnhữngýtưởngnóitrên,cùngvớicácvídụminhhọakhôngchỉtừnhữngcôngtyhàngđầumàcòntừnhiềucôngty,tổchứckhácmàchúngtôiđãcódịplàmviệcvàtiếpxúc.

Xinđượcphépnhắclạikếtquảnghiêncứuchủyếucủachúngtôi:đặctínhcơbảncủacáccôngtythànhcôngvàtrườngtồnlàviệchọluôntuânthủtưtưởngcốtlõi,đồngthờiluônthúcđẩy,khuyếnkhíchnhữngthayđổivàtiếnbộ

ởbấtkỳthànhphầnnàokhôngphảilàcốtlõi.Nóicáchkhác,họcósựphânbiệtrổrànggiữanhữngcáibấtbiếnvànhữngcáicầnthayđổiđểđáptrảvàthíchnghivớisựthayđổicủathếgiớibênngoài,giữanhữnggìlàcốtlõi,thiêngliêngvànhữnggìkhôngphảilàcănbảncủacôngty.Xácđịnhrõ“tầmnhìn”bằngviệcsửdụngkhuônmẫutrongchươngnàysẽgiúpchoviệcthựchiệnkháiniệm“Giữgìncáicốtlõi-Thúcđẩysựtiếnbộ”trongmộttổchức.

KHUÔNMẪUVỀ“TẦMNHÌN”VÀ“HOÀIBÃO”

Sơđồll.A

XÂYDỤNG“TẦMNHÌN”VÀ“HOÀIBÃO”CHOTỔCHỨC

Một“tầmnhìn”gồmhaiphầnchủyếu-mộttưtưởngcốtlốivàmộtviễncảnhtươnglai.Hãychúýđếntínhđốixứngtươngtựnhưởđộngcơ“Giữgìncáicốtlõi-Thúcđẩysựtiếnbộ”.Mộttầmnhìnxaxâydựngtrênsựliênkếtgiữahaiyếutố“âm”và“dương”:mộtmặtnóxácđịnh“lýdotồntạicủachúngta”(tưtưởngcốtlõi,cáibấtbiến),đồngthờimặtkianónóivề“điềuchúngtamongđạtđược,trởthành,tạo

ra”(cáithúcđẩynhữngthayđổivàtiếnbộđểđạtđượcmộtviễncảnhtrongtươnglai).

Theođuổitầmnhìnnàyđồngnghĩavớiviệctạorahênkếtvềtổchứcvàchiếnlượcđểvừagìngiữcáicốtlõi,vừathúcđẩynhữngtiếnbộhướngvềmộtviễncảnhtươnglai.Chínhsựliênkếtđóđãđemlạisứcsốngvàhiệnthựchóatầmnhìnbanđầu.

TƯTƯỞNGCỐTLÕI

Nhưđãtrìnhbàytrongchương3,tưtưởngcốtlõinóilênnhữngđặctínhbấtbiếncủamộttổchức,đóchínhlàyếutốmangtínhnhấtquán,vượtlêntrêncácvòngđờisảnphẩm/thịtrường,cáctiếnbộcôngnghệ,cácphongcáchquảntrịvàcácnhàlãnhđạo.Thậtsựmànói,đónggóp,cốnghiếnlớnnhất,quantrọngnhấtcủanhữngngười“kiếntrúcsư”củacáccôngtyhàngđầuthếgiớichínhlàtưtưởngcốtlõicủacôngty.BillHewlettđãnóivềngườibạnthân,ngườiđốitáckinhdoanhlâunămDavidPackardkhiPackardquađờinăm1996nhưsau:“Disảntolớnnhấtôngđểlạichochúngtôilàmộtbộcácquytắcvềđạođứccôngty,đượcbiếtđếnvớicáitên“ĐườnglốiHP”.361TưtưởngcốtlõicủaHPđãthựcsựdẫndắtcôngtytừlúckhởiđầunăm1938,tưtưởngđóbaogồmýthứctôntrọngcánhân,sựcamkếtvềchấtlượngvàđộtincậyđốivớisảnphẩm,camkếtcáctráchnhiệmđốivớicộngđồng(Packardđểlạidichúcchuyển4,3tỷđôlacổphầntạiHPcủaôngtachomộttổchứctừthiện),vàquanniệmcôngtytồntạiđểđónggóp

nhữngcảitiếnvềkỹthuậtchosựpháttriểnvàphúclợichoconngười.NhữngnhàsánglậpnhưDavidPackard,MasaruIbuka,GeorgeMerck,WilliamMcNight,PaulGalvinluônhiểurằng:biếtmìnhlàaiquantrọnghơnnhiềusovớibiếtmìnhsẽđiđâu,vìhướngđisẽthayđổikhithếgiớiquanhtathayđổi.Cácnhàlãnhđạotàibarồisẽquađời,cácsảnphẩmrồisẽlỗithời,thịtrườngthayđổi,côngnghệmớixuấthiện,cácphongcáchquảntrịmớiđếnvàđi,nhưngriêngtưtưởngcốtlõiởmộtcôngtyhàngđầuluônbấtbiến,làkimchỉnamchosựpháttriển.

Tưtưởngcốtlõilàchấtkếtdínhtrongmộttổchứctrongsuốtquátrìnhpháttriểncủanó:tăngtrưởng,phânquyền,đadạnghóa,mởrộngrathịtrườngtoàncầu...CóthểcoitưtưởngcốtlõinhưnhữngtínđiềucủađạoDoThái,nhữngtínđiềuđãràngbuộcvàgắnbónhữngngườiDoTháilạivớinhauhàngthếkỷqua,dùhọlàmộtdântộckhôngcóTổquốc!Cũngcóthểliêntưởngtưtưởngcốtlõivớinhững“sựthậthiểnnhiên”trongbảnTuyênngônĐộclậpcủaHoaKỳ,haynhữngnguyêntắcvàlýtưởngphổbiếncủacộng

đồnglàmkhoahọckhắpthếgiới,nhữngnguyêntắcvàlýtưởngđãgắnkếtcácnhàkhoahọctừmọiquốcgia,dântộchướngtớimộtmụcđíchchungduynhất:vìsựpháttriểnkiếnthứcchoconngười.

Bấtcứmột“tầmnhìn”nàocủadoanhnghiệpcũngphảithểhiệntưtưởngcốtlõi,tưtưởngnàygồmhaithànhphầnchủyếu:giátrịcốtlõivàmụctiêucốtlõi.

Giátrịcôtlõi

Giátrịcốtlõilànhữngnguyênlýcơbảnvàbấtbiếncủamộttổchức.Giátrịcốtlõilàmộtnhómnhỏnhữngnguyêntắcmangtínhdẫnđường,bấtbiếnvàkhôngcầngiảithích:Chúngcónhữnggiátrịvàtầmquantrọngnộitạiđốivớinhữngthànhviêntổchức.GiátrịcốtlõicủacôngtyDisney(sựtưởngtượngvàsựlànhmạnh)khôngxuấtpháttừnhucầucủathịtrường,màchỉđơnthuầnxuấtpháttừmộtniềmtinnộitạirằngnhữngyếutốcầnđượcpháttriểnvàgiUgìn.WilliamProctervàJamesGamblekhôngchỉxemchấtlượngtuyệthảođơnthuầnlàmộtchiếnlượckinhdoanh,màcoiđólàmộttínđiềuthiêngliêngtronghơn150nămlịchsửcôngty.PhụcvụkháchhàngmộtcáchtậntụyvàhếtlòngđãtrởthànhmộtphongcáchsốngởNordstromtừnăm1901-tứclà8thậpkỷtrướckhicácchươngtrìnhphụcvụkháchhàngtrởnênphổbiếntronggiớikinhdoanh.BillHewlettvàDavidPackardcóquanđiểmvềtôntrọngcánhântrướchếtlàdoniềmtincủachínhbảnthânhọ,chứkhôngphảitừbấtcứsáchvởhayhọcthuyếtquảnlýnào.RalphLarson,GiámđốcđiềuhànhcủaJohnson&Johnsonđãnói:“Cácgiátrịcốtlõitrongbảntínđiềucủacôngtychúngtôicóthểlàmộtlợithếcạnhtranh,songđókhôngphảilàlýdochúngtôihìnhthànhnhữnggiátrịđó.Chúngtôixâydựngnhữnggiátrịđóvìchúngchochúngtôibiếtchúngtôilàmviệcvìcáigì;vàcôngtysẽluôntheođuổi,gìngiUnhữnggiátrịđóngaycảkhitrongmộtsốtrườnghợpchúngđãtrởthànhnhữngbấtlợitrongcạnhtranhtrênthịtrường”.362

Điềumấuchốtlàmộtcôngtyhàngđầuphảitựquyếtđịnhchonónhữnggiátrịcốtlõi,khôngphụthuộcvàomôitrườngbênngoài,nhữngyếutốcạnhtranhhaynhữngtràolunvàphongcáchquảntrịhiệntại.Vànhưthếhiểnnhiênlàkhôngcómộtbộgiátrịcốtlõiđúngđắnchotấtcảmọicôngty.Giátrịcốtlõicóthểkhôngphảilàdịchvụkháchhàng(nhưởSony),haytôntrọngcánhân(nhưởDisney),chấtlượng(nhưởWal-Mart),phảnứngnhanhvớithịtrường(nhưởHP),haytinhthầnđồngđộitrongcôngviệc(nhưởNordstrom).(Tấtnhiênnhữngcôngtytrênsẽcónhữngchiếnlượchaythựchànhliênquanđếnnhữnggiátrịđó,songđókhôngphảilàgiátrịcốtlõiđối

vớihọ!).Mộtlầnnữa,xinđượcphépnhấnmạnh,điềuquantrọngkhôngphảilànộidungcácgiátrịcốtlõi,màlàviệcmộttổchứcphảicócácgiátrịcốtlõicủanó.

Bạncầnhếtsứccẩnthậnvàtrungthựctrongkhixácđịnhcácgiátrịcốtlõicủatổchứccủabạn.Nếulậpraquánhiềugiátrịcốtlõi,cókhảnăngbạnsẽlúngtúngkhôngbiếtđâulàđiềucơbảnnhất,dễlầmlẫngiữagiátrịcốtlõi,bấtbiếnvớinhữngthựchành,chiếnlượckinhdoanh,nhữngứngxửvănhóa-lànhữngcáicầnthayđổiliêntụcchophùhợpvớimôitrườngbênngoài.Hãynhớrằngcácgiátrịcốtlõiphảicókhảnăngđứngvữngtheothờigian.Hãylậpramộtbảnnhápdanhsáchcácgiátrịcủabạn,sauđóđặtcâuhỏisauvớitùnggiátrịmột:“Nếuhoàncảnhthayđổivàgiátrịnàygâykhókhănchocôngty,chúngtasẽgiữhaybỏnó?”Nếubạnkhôngthểtrungthựctrảlời“có”,thìgiátrịđókhôngphảilàgiátrịcốtlõivàcầnphảiloạirakhỏidanhsách.

Vídụ,mộtcôngtycôngnghệcaođangsuytínhliệucónênđặt“chấtlượng”vàodanhsáchcácgiátrịcốtlõicủahọhaykhông.Giámđốcđiềuhànhhỏi:“Giảsửmườinămnữa,chấtlượngkhôngcònlàyếutốtạonênsựkhácbiệttrênthịtrường,giảsửkhiđónhữngyếutốquantrọngchỉlàtốcđộvàcôngsuất,thìkhiđóliệuchúngtacònmuốngiUchấtlượngnhưlàmộtgiátrịcốtlõinUahaykhông?”Cácthànhviênquảnlýnhìnnhauvàcuốicùngtrảlời:“Nóimộtcáchtrungthựcthìkhông!”Thếlàchấtlượngbịloạirakhỏidanhsáchcácgiátrịcốtlõi,nóchỉlàmộtchiếnlượctronghiệntại(tuynhiên,cácchươngtrìnhpháttriểnchấtlượngvẫnlàmộtcơchếthúcđẩysựtiếnbộcủacôngty).Cácnhàquảnlýcôngtytiếptụcxétđếntrườnghợpcủayếutố“cảitiếnkỹthuậthàngđầu”.Giámđốcđiềuhànhlạinêucâuhỏitươngtự:“LiệuchúngtacótiếptụctheođuổigiátrịnàydùhoàncảnhbênngoàithayđổinhưthếnàođinUahaykhông?”Lầnnàynhữngngườicònlạiđồngthanhtrảlời:“Đúng,chúngtaluônmongmuốntrởthànhcôngtyđiđầutrongnhữngcảitiếnkỹthuật.Điềuđóđã,đangvàsẽluônquantrọngvớicôngty,dùtrongbấtkỳhoàncảnhnào.vànếuthịtrườngkhôngchấpnhậnvàđánhgiácaonhữngcảitiếnấy,chúngtasẽđitìmnhữngthịtrườngkhácchấpnhậnchúng”.Vàthếlà“cảitiếnkỹthuậthàngđầu”đượcxemlàmộtgiátrịcốtlõicủacôngty,vàmãimãinhưvậy.Mộtcôngtykhôngnênthayđổigiátrịcốtlõiđểphùhợpvớiyêucầuthịtrường,ngượclại,côngtynênthayđổithịtrường(nếuthấycầnthiết)đểgiUvữngnhữnggiátrịcốtlõicủanó.

Aisẽthamgiavàoviệcxâydựngcácgiátrịcôtlõiphụthuộcvàoquymôkinhdoanh,độtuổicủacôngty,songnóichungchúngtôiđềnghịcácban/phònglậpmộtnhómcôngtácmangtênnhóm“saoHỏa”.Cáchlàmnhư

sau:hãyhìnhdungbạnđượcyêucầulậpramộtvănphòngcôngtytrênmộthànhtinhkhác,songchỉcó5-7chỗtrêncontàuvũtrụđưangườicủabạnđếnđó,vậybạnsẽgửiaiđi?Đóchínhlànhữngngườihiểurõnhấtnhữnggiátrịcốtlõicủacôngty,nhữngngườicókhảnăngnhất,đượctincậynhất.Chúngtôithườngchọnramộtnhóm5-7ngườiưutúnhất

- nhóm“saoHỏa”đểxâydựngcácgiátrịcốtlõichocôngty,bởihọchínhlàngườithểhiệnrõnhất“genditruyền”củacôngty(nhóm“saoHỏa”nàycũngđượcsửdụngđểxâydựngcácmụctiêucốtlõi).

Chúngtôichưatừngthấymộttổchứcnào,dùcóquymộrộnglớnbaonhiêuđinữa,lạikhôngthểxácđịnhđượcmộtsốgiátrịcốtlõi,đượcchiasẻbởimọithànhviêntổchức.“Chìakhóa”choviệcnàylàtiếnhànhtừcánhânđếntổchức.Nhữngngườichịutráchnhiệmvềviệcxácđịnhgiátrịcốtlõicầnsuynghĩtrảlờinhữngcâuhỏisau:Cánhânbạncoinhữnggiátrịnàotrongcôngviệclàgiátrịcốtlõi

- nhữnggiátrịquantrọngmàbạnluôngìngiữvàhướngtớingaycảkhibạnkhôngđượckhuyếnkhíchvàkhenthưởngvìđiềuđó?Nếuconcáibạnhỏivềnhữnggiátrịbạncoitrọngtrongcôngviệc,nhữnggiátrịbạnmongmuốnchúngcũnghướngtớikhichúngtrưởngthànhvàđilàm,bạnsẽchọnragiátrịnào?Nếungàymaibạncóđủtiềnvàkhôngcầnlàmviệcchođếncuốiđờibạn,bạncó

tiêptụcsôngtheonhữnggiátrịđóhaykhông?Bạncóhìnhdungvàhyvọngrằngmộttrămnămsau,nhữnggiátrịđóvẫnquantrọngnhưhômnaykhông?Bạncósẵnsànggiữnhữnggiátrịđóngaycảkhitrongmộtsốthờiđiểmchúngtrởthànhbấtlợitrongcạnhtranhchocôngtybạn?Nếubạnkhởisựkinhdoanhtrongmộtngànhhoàntoànkhác,giátrịcốtlõinàobạnvẫntiếptụctheođuổi,dùởbấtcứngànhkinhdoanhnào?Bacâuhỏicuốilàhếtsứcquantrọng,bởitrảlờinhữngcâuhỏinàychophépchúngtaphânbiệtđượcnhữnggiátrịcốtlõi,bấtbiếnvớinhữngchiếnlượcvàthựchànhkinhdoanhhêntụcthayđổitheothờigian.

Mụctiêucốtlõi

Mụctiêucốtlõilàlýdocơbảnchoviệctồntạicủamộttổchức.GiUamụctiêucốtlõivàgiátrịcốtlõi,chúngtôicoimụctiêucốtlõilàquantrọnghơntrongviệcdẫndắtvàtruyềncảmhứngchomộtsốtổchức.Đâycũnglàyếutốkhóxácđịnhhơn.

Mộtmụctiêuhiệuquảphảiphảnánhđượctầmquantrọngngườitagắnchocôngviệccủacôngty-nóphảikhaithácđượccácđộnglựclýtưởngcủanhânviên,khôngchỉđơngiảnlàphảnánhsảnphẩmhaykháchhàngmụctiêucủacôngty.Mụctiêuphảithểhiệnđượctinhthầncủatổchức(xembảng11.1).Mụctiêucủamộtcôngtykhôngchỉlàkiếmtiền,nhưDavidPackardđãnóitrongmộtbàiphátbiểunăm1960:“Nhiềungườisailầmkhinghĩrằngmột

côngtytồntạichỉlàđểkiếmtiền.Lợinhuậnchỉlàmộtkếtquảquantrọngcủasựtồntạicủacôngtymàthôi.Chúngtaphảisuynghĩvàtìmralýdothậtsựcủasựtồntạiđó”.

Khôngnênnhầmlẫngiữamụctiêucốtlõi(bấtbiếntronghàngtrămnăm)vớicácmụctiêuvàchiếnlượckinhdoanhcụthể(thườngxuyênthayđổitrongmộtthờigiandài).Ngườitacóthểđạtcácmụctiêuvàchiếnlượckinhdoanhcụthể,songmụctiêucốtlõithìkhôngbaogiờhoàntoànđạtđược-nótựanhưmộtngôisaoởtítchântrời,dẫnđườngchochúngta,songkhôngbaogiờtavớitớiđượcngôisaođó.Cầnlưuý:bảnthânmụctiêucốtlõikhôngthayđổi,songnólạikhuyếnkhích,truyềncảmhứngchonhữngthayđổikháctrongcôngty.Việckhôngbaogiờhoànthànhmụctiêucốtlõicũngđồngnghĩavớiviệcmộttổchứckhôngbaogiờđượcngừngthayđổivàtiếnbộđểtiếngầnhơn,xứngđánghơnvớimụctiêuấy!

Bảng11.1

3M:

Cargill:

FannieMae:

Hewlett-Packard:

Israel:

LostArrowCorporation:PacificTheatres:

MaryKay:McKlnsey:

Merck:

Nike:

Sony:

Telecare:

Wal-Mart:

WaltDisney:

VíDỤVÊMỤCTIÊUCÔTLÕI

Giảiquyếtcácvấnđềchưađượcgiảiquyếtmộtcáchsángtạo,cảitiến

Nângcaomứcsốngtrêntoànthếgiới

Pháttriểncấutrúcxãhộibằngcáchliêntụcdânchủhóaquyềnsởhửunhà

Đónggópkỹthuậtchosựpháttriểnvàphúclợicủaxãhộiloàingười

TìmranơiđịnhcưantoànchocộngđồngngườiDoTháitrêntoànthếgiới.

Trởthànhhìnhmẫuvàcôngcụchonhửngthayđổimangtínhxãhội

Cungcấpđịađiểmchoconngườipháttriểnvàlàmvửngmạnhcộngđồng

Cungcấpnhửngcơhộikhônghạnchếchophụnử.GiúpcáctậpđoànhàngđầuvàcácChínhphủthànhcônghơn

Bảovệvàpháttriểncuộcsốngconngười.

Trảinghiệmnhửngcảmxúccạnhtranh,chiếnthắng,đèbẹpđốithú

Trảinghiệmniềmvuicủasựpháttriểnvàápdụngcôngnghệcholợiíchcộngđồng

Giúpnhữngngườibịkhuyếttậtvềtinhthầnnhậnratiềmnăngcủahọ

TạocơhộichonhữngngườibìnhthườngmuađượcnhữnghànghóanhưnhửngngườigiàuvẫnmuaLàmconngườihạnhphúc

Khixácđịnhmụctiêu,mộtsốcôngtysailầmkhihọchỉđơngiảnkểracácsảnphẩmvàkháchhànghiệntại.Theochúngtôi,đókhôngphảilàmộtmụctiêuhữuhiệu.Chẳnghạn,câusauđâyhoàntoànchỉmangtínhchấtmôtả:“CôngtytồntạiđểhoànthànhhợpđồngvớiChínhphủ,thamgiavàothị

trườngcầmcốthứcấpbằngcáchchuyểnnhữngkhoảncầmcốthànhchứngkhoánđầutư”.Mộttuyênbốvềmụctiêutốthơncóthểsẽlà:“PháttriểncấutrúcxãhộibằngcáchliêntụcdânchủhóaquyềnsởhUunhà”(ởFannieMae).Thịtrườngcầmcốthứcấpcóthểkhôngtồntạilâuđếnmộttrămnăm,songpháttriểncấutrúcxãhộibằngcáchliêntụcdânchủhóaquyềnsởhUunhàsẽlàmộtmụctiêulâudài,dùthếgiớicóthayđổithếnàođinUa.Đượchướngdẫnbởimụctiêunày,đầunhữngnăm1990,FannieMaetungramộtloạtbiệnpháptáobạo,baogồmmộtchươngtrìnhpháttriểnhệthốngmớinhằmgiảmchiphíbảohiểmcầmcốtớimức40%trongvòngnămnăm,cácchươngtrìnhnhằmxóabỏsựphânbiệtđốixửtrongquátrìnhxétchovay,vàcảmộtmụctiêulớnvềviệctàitrợ1tỷđôlacho10triệugiađìnhđãbịtướcquyềnsởhUunhà(nhữngdântộcthiểusố,ngườinhậpcư,cácnhómdâncưcóthunhậpthấp)chođếnnăm2000.

Tươngtựnhưvậy,ởcôngty3M,mụctiêukhôngphảilàcácsảnphẩmcụthểnàođó,màlàquyếttâmgiảiquyếtmọivấnđềmộtcáchcảitiến,sángtạovềkỹthuật-mộtmụctiêudẫndắtcôngtyđếnnhữnglĩnhvựcmớimẻ.MụctiêucủaMcKinseykhôngphảilàtưvấnquảntrị,màlàgiúpcáctổchứcvàChínhphủthànhcônghơn-điềumà

trongmộtthếkỷtớicóthểbaogồmcảnhữngphươngphápkhác,khôngchỉlàtưvấnnhưhiệnnay.HPkhôngtồntạichỉđểlàmcácthínghiệmđiệnvàsảnxuấtcácdụngcụđolường,mànótồntạiđểcónhữngđónggópvềkỹthuật,quađólàmđờisốngconngườitốthơn(mụctiêucốtlõinàyđãđưaHPđirấtxasovớisảnphẩmbanđầucủacôngty-cácthiếtbịđiện!),vàhãynghĩxemnếuWaltDisneycoiviệcsảnxuấtphimhoạthìnhlàmụctiêucủacôngty(thayvì“làmchoconngườihạnhphúc”),liệuchúngtangàynaycòncódịpchiêmngưỡngvàtậnhưởngnhữngDisneyland,EPCOTCenterhayđộihockeyAnaheimMightyDuckshaykhông?

Chúngtôicódịplàmviệcvớimộtcôngtydượcphẩm,khihọđangcânnhắcviệcđặtmụctiêucốtlõilà“sảnxuấtthuốcđểchUabệnhchoconngười”.Chúngtôiliềnđặtcâuhỏi:“LiệumộttrămnămnUamụctiêunàycócònphùhợpkhông?”.MộtnhàquảnlýnhậnrarằngtrongtươnglaibiếtđâucôngtycòncóthểkhámpháhayphátminhranhữngbiệnphápkhácđểchUabệnh,thayvìsảnphẩmthuốctruyềnthống.MộtngườikháclạithấyrằngcóthểcôngtysẽnghiêncứumộtsốliệuphápchUabệnhchođộngvậttrongvòngvàichụcnămtới.Nhàquảnlýthứbanói,“TôikhôngchỉnghiêncứucácbiệnphápchUabệnh,màphảitạoranhữngtiếnbộquantrọngtrongphươngphápchUabệnh,vượtlêntấtcảmọingười.CòngìkhácnUa?”Cuốicùng,saukhibànbạc,côngtythốngnhấtxácđịnhmụctiêulà,“Chúngtôi

tồntạiđểđemlạinhữngtiếnbộquantrọngtrongviệcchUabệnh”.Đâylàmụctiêucốtlõicóthểdẫndắtcôngtytrongvòngmộtthếkỷtiếptheo.

Mộtcáchđểxácđịnhmụctiêucốtlõilàphảitrảlờinămcâuhỏi“Tạisao?”.Hãybắtđầubằngnhữngcâumôtảnhư“ChúngtasẽsảnxuấtsảnphẩmX”hay“ChúngtacungcấpdịchvụY”,rồiđặtcâuhỏi“Tạisao”này,bạnsẽthấybạntiếnđếngầncácmụctiêucơbảncủacôngtyhơn.Chúngtôiđãápdụngphươngphápnàykhilàmviệcvớimộtcôngtynghiêncứuthịtrường.Banlãnhđạocôngtytrướcđóđãgặpgỡ,thảoluậnvàramộttuyênbốvềmụctiêunhưsau:“Cungcấpcácduliệunghiêncứuthịtrườngtốtnhấthiệncó”.Chúngtôiliềnđặtcâuhỏi:“Tạisaocungcấpcácduliệunghiêncứuthịtrườngtốtnhấthiệncólạiquantrọngnhưvậy?”Saukhithảoluậntiếptục,câutrảlờiđãphảnánhsâusắchơnvềmụctiêu,nhưsau:“Cungcấpcácduliệunghiêncứuthịtrườngtốtnhấthiệncóđểkháchhàngcóhiểubiếttốthơnvềthịtrườngcủahọ”.Cácphântíchsauđótiếptụcchothấyýthứcvềgiátrịcủacôngtykhôngchỉđếntừviệcbáncácduliệunghiêncứuthịtrườngmàcòntừviệcthậtsựđónggópvàothànhcôngcủakháchhàng.Cáccâuhỏiliêntiếpcuốicùngdẫnđếnviệccôngtyxácđịnhmụctiêucốtlõicủahọnhưsau:“Đónggópvàothànhcôngcủakháchhàngbằngcáchgiúphọhiểuthịtrườngcủahọ”.Vớimụctiêunày,từnaymỗikhiđưaraquyếtđịnhvềsảnphẩm,câuhỏikhôngphảilà“Tiệusảnphẩmnàycóbánđượckhông?”màphảilà“Tiệusảnphẩmnàycóđónggópvàothànhcôngcủakháchhànghaykhông?”

Phươngpháptrảlờinămcâuhỏi“Tạisao?”cóthểgiúpcáccôngtytrongnhữngngành“nhạtnhẽovàvôvị”khixácđịnhmụctiêusaochocóýnghĩanhất.Chẳnghạn,một

côngtykinhdoanhnhựađườngvàđásỏicóthểbắtđầubằngmụctiêu“Chúngtôisảnxuấtsảnphẩmnhựađườngvàđásỏi”.Sauvàicâuhỏi“tạisao”,côngtyđócóthểkhámphárarằngnhựađườngvàđásỏiquantrọngbởichấtlượngcủacáccôngtrìnhcơsởhạtầngrấtquantrọngđốivớiantoàncủamọingười:láixetrênnhữngconđườnggậpghềnhsẽrấtbựcmìnhvàcóthểnguyhiểm;máybaykhôngthểhạcánhtrênnhữngđườngbăngcóchấtlượngbêtôngkém,cáctòanhàxâydựngbằngvậtliệukém,chấtlượngsẽdễxuốngcấp,dễsụpđổhơnkhicóđộngđấtv.v...Từđócôngtynóitrênđitớimộtdiễnđạtmớivềmụctiêucốtlõi:“Làmchocuộcsốngconngườitốtđẹphơnbằngviệcnângcaochấtlượngcủacáccấutrúcnhântạo”,vàchínhvớimụctiêunàymàcôngtyGraniteRockCompanyởWatsonville,CaliforniađãgiànhđượcgiảithưởngcaoquývềchấtlượngMalcomBaldrige-mộtđiềuhoàntoànkhôngdễdàngđốivớimộtcôngtynhỏ,

chuyênkhaithácđávàsảnxuấtnhựađườngnhưhọ.Đâycũnglàmộttrongnhữngcôngtynăngđộngvàtiếnbộnhấtmàchúngtôitừnggặptrongquátrìnhnghiêncứu.

Cólẽbạnsẽđểýthấyrằngkhônghềcómộtmụctiêucốtlõinàođượcchúngtôikểratrongchươngnàymangnộidung“tốiđahóalợitứcchocổđông”.Vaitròchủyếucủamộtmụctiêulàhướngdẫnvàtruyềncảmhứng.“Tốiđahóalợitứcchocổđông”rõràngkhôngthểtruyềncảmhứngchotoànbộthànhviêncủatổchức,vàcũngkhôngđềranhữnghướngdẫnnàocả.Đâysẽlàmụctiêucủanhữngtổchứcchưaxácđịnhramụctiêucốtlõithựcsự

củahọ.Vàđóchỉlàmộttưtưởngthaythếkhônghoànhảo.Khinghenhữngngườiởcáctổchứcthànhcôngnóivềnhữngthànhquảcủahọ,bạnhầunhưkhôngnghehọnhắcđếnlợitứccổphần.CácthànhviêncủaMotorolanóivềnhữngtiếnbộđángkểtrongchấtlượnghànghóacũngnhưdấuấnmàsảnphẩmcủacôngtyđểlạitrênthếgiới.NhữngngườitừHPtựhàokểvềnhữngđónggópvềmặtkỹthuậtcủasảnphẩmcôngtychothịtrường.CácthànhviêncủaNordstromthìkểvềchấtlượngphụcvụkháchhàng,vớinhữngtấmgươngcụthể.KhimộtkỹsưcủaBoeingkểvềviệccôngtyđưarasảnphẩmmáybay777mới,anhtakhônghềnói:“Tôidốchếttâmsứcvàodựánnàyvìnósẽlàmlợitứcmỗicổphiếutănglên37xu”.

MộtcáchđểxácđịnhmụctiêuvượtlêntrênviệctốiđahóalợitứcchocổđônglàtròchơiRandomCorporateSerialKiller(Sátthủdoanhnghiệp).Tròchơinhưsau:giảsửbạncóthểbáncôngtychomộtngườivớigiárấthời,cùngvớitriểnvọngtốtđẹpvềnguồntiềnmặtchocôngty.Tiếptụcgiảsửngườimuacôngtycủabạnđảmbảoviệclàmvàmứclươngổnđịnhchomọinhânviên,nhưngkhôngchắclàcôngtycònkinhdoanhngànhcũhaykhông.Cuốicùng,giảsửrằngngườimuađóthựcsựcóýđịnh“giết”côngtycủabạnngaysaukhiđãmualại:Cácsảnphẩm,dịchvụkhôngđượctiếptụcsảnxuấtvàcungcấp,côngtyngừnghoạtđộng,thươnghiệukhôngcònnữa.Côngtysẽvĩnhviễnbiếtmấttrênđời.Tiệubạncóchấpnhậnmộtđềnghịnhưvậykhông?Tạisaochấpnhận?Tạisaokhông?Nếucôngtykhôngcòntồntại,điềugìsẽmấtđi?Tạisao

côngtytiêptụctôntạilạiquantrọngnhưvậy?Chúngtôitinrằngvídụnàysẽrấtcóích,giúpchocácnhàquảnlýchỉquantâmđếnkhíacạnhlợinhuậnvàtàichínhcủadoanhnghiệpcóđiềukiệnsuynghĩkỹhơnvềlýdotồntạicủamộttổchức.

Mộtphươngphápkháclàđặtrachonhữngthànhviêntrongnhóm“saoHỏa”nhữngcâuhỏisauđây:NếungàymaibạncónhiềutiềnđếnmứckhôngbaogiờcầnđilàmnUa,chúngtôicầnđưaramụctiêucủatổchứcnhưthếnàođủđểthuyếtphụcbạntiếptụclàmviệc?Ýthứcnàovềmụctiêucóthểthúcđẩybạntiếptụccốnghiếnchocôngty?

BướcvàothếkỷXXIcáccôngtyđềuvẫndựavàonănglựcsángtạovàtàinăngcủanhânviên.Làmthếnàođểnhữngngườinàytậnlựccốnghiếnhếtkhảnăngcủahọ.NhưPeterDruckerđãchỉrõ,nhữngngườicốnghiếnnhiềunhất,tốtnhất,lànhữngngườitìnhnguyện,bởihọcòncơhộilàmnhữngviệckháctrongđờihọ.Xãhộingàycàngnăngđộng,conngườingàycàngtrởnênhoàinghiđốivớiđờisốngdoanhnghiệp,bộphậnkinhdoanhcánhântrongnềnkinhtếcànglúccàngmởrộng.Trongbốicảnhđó,cáccôngtyhơnbaogiờhếtcầnhiểuđúngvềmụctiêucốtlõi,nhưthếmớicóthểthuhút,gìngiUvàđộngviênnhữngnhânviênxuấtsắc.

Vàikếtluậnvềtưtưởngcốtlõi

Mộtkếtluậnhếtsứcquantrọng:bạnkhôngtạorahay

xáclậptưtưởngcốtlõimàbạn“khámphá”ranó.Đểlàmđượcđiềuđó,bạnphảinhìnvàobêntrongtổchức,chứkhôngnhìnramôitrườngbênngoài.Tưtưởngđóphảilàmộttưtưởngthậtsự,khôngthểgiảmạo.Ngoàira,bạnkhôngđượchỏi“Chúngtanêngiữgiátrịcốtlõinào?”màphảihỏi“Chúngtathậtsựgiữgiátrịcốtlõinào?”.Giátrịvàmụctiêucốtlõiphảiđượchếtsứcquantâmvàbảovệ.Nếubạnnghĩtổchứccủabạnnêncómộtgiátrịnàođó,(màbạnchưađoánchắctổchứcđãcógiátrịđó),thìkhôngnênđưagiátrịđóvàocácgiátrịcốtlõi.Làmnhưvậysẽdẫntớisựhoàinghitrongtổchức(“Họlàmgìvậy?Chúngtađềubiếtđókhôngphảilàgiátrịcốtlõiởđây”).Nhữngđiềubạnmongướccóthểlàmộtphầncủaviễncảnhtươnglai(trìnhbàyởphầnsaucủachươngnày)hoặccủachiếnlượckinhdoanh,chứkhôngphảilàmộtphầncủatưtưởngcốtlõi.(Mộtsốgiátrịcốtlõiđãtừngquantrọngsonghiệnnaytrởnênyếuớtvàkémquantrọngvẫncóthểđượcxemlàmộtthànhphầncủatưtưởngcốtlõi,mộtkhibạnxácnhậnvớitổchứcrằngbạncầnvàsẽlàmrấtnhiềuviệcđể“khôiphục”lạinhữnggiátrịđó.

Vaitròcủatưtưởngcốtlõilàđểhướngdẫnvàtruyềncảmhứngchứkhôngphảilàđểtạorasựkhácbiệt,vìthếhaicôngtycóthểcócùngcácgiátrịvàmụctiêucốtlõi.Nhưchúngtađềubiếtcórấtnhiềucôngtyđặtmụctiêu“tạoranhữngđónggópvềkỹthuật”,songítainhiệtthànhtheođuổimụctiêuđó

lâudàinhưHP.Tươngtự,nhiềucôngtycómụctiêu“bảovệvànângcaođờisốngconngười”,songítailàmđiềuđótốtnhưMerck.Nhiềucôngty

đặtmụctiêurấtcaovềchấtlượngphụcvụkháchhàng,songítaihìnhthànhmộtnềnvănhóacôngtymangtínhnghithứcrấtcaoxoayquanhgiátrịđónhưcôngtyNordstrom.Nhiềucôngtycómụctiêucảitiếnkỹthuật,songítaitạorađượccơchếhênkếttolớnvàthànhcôngchonhữngcảitiếnnhưở3M.Mộtlầnnữaxinnhắclại:nộidungcủatưtưởngcốtlõikhôngđảmbảochothànhcôngcủacôngty.Tráilại,tínhxácthực,kỷluậtvànhấtquántrongmọihànhđộngcủacôngtyvớitưtưởngđómớilàmnênsựkhácbiệtgiữamộtcôngtyhàngđầuvớicáccôngtykhác.Việcbạntinvàođiềugìkhôngquantrọngbằngviệcbạnthậtsựtintưởng,bảovệniềmtinquathờigian,biếnniềmtinđóthànhsựthậtvớinhữnghênkếtnhấtquán.

Tưtưởngcốtlõichỉcầncóýnghĩavàcótácdụngthúcđẩyđốivớicácthànhviêncủachínhtổchứcmàthôi,nókhôngcầngâyảnhhưởnggìđốivớinhữngngườingoàitổchức.Chỉnhữngthànhviêncủatổchứcmớicầnbịthúcđẩybởinhữnggiátrịvàmụctiêucốtlõiđểcónhữngnỗlực,nhữngcamkếtchothànhcôngtrongdàihạncủatổchứcđó.Ảnhhưởngcủatưtưởngcốtlõilênnhữngngườingoàitổchứckhôngquantrọngbằng,vàcũngkhôngphảilàyếutốquyếtđịnhkhixácđịnhtưtưởngcốtlõi.Dođiềunày,tưtưởngcốtlõiđóngvaitròquantrọngtrongviệcphânbiệtrõaiởbêntrong,aiởbênngoàitổchức.Mộttưtưởngrõràngsẽcuốnhútnhữngngườicónhữnggiátrịcánhânphùhợpvớinhữnggiátrịcủacôngty,vàngượclại,đẩyra,loạitrừnhữngaicónhữnggiátrịkhôngphùhợp.

Bạnkhôngthể“càiđặt”cácgiátrịvàmụctiêucốtlõichoconngười.Đâykhôngphảilànhữngđiềungườitacóthểlĩnhhộiđược.Ngượclại,ngườitacầncóthiênhướngchấpnhậnchúngtừtrướcđó.Mộtsốnhàquảnlýthườnghỏi:“Làmsaochúngtacóthểbắthoặckhiếnmọingườitrongcôngtychiasẻtưtưởngcốtlõicủachúngta?”.Bạnkhôngnênvàcũngkhôngthểlàmđiềuđó.Thayvìvậy,việccầnlàmlàtìmranhữngngườicóxuhướngchiasẻnhữnggiátrịvàmụctiêucủacôngty;tuyểndụngvàgiữhọlàmviệc;đồngthờiloạinhữngaikhôngphùhợpvớigiátrịvàmụctiêucủacôngtyrakhỏicôngtyngaylậptức.Quátrìnhhìnhthànhtưtưởngcốtlõicủamộtcôngtysẽtựnhiênđưatớihệquảlàmộtsốnhânviênsẽrờibởcôngtydokhôngphùhợp-mộthệquảtấtyếu,khótránhkhỏitronggiaiđoạnnày.Tấtnhiênbạnvẫncóthểvàvẫnnênduytrìsựđadạngtrongbốicảnhmộttưtưởngcốtlõi,bởiviệccùngchiasẻnhữnggiátrịvàmụctiêuchungkhôngcónghĩalàmọingườiđềuhànhđộngvàsuynghĩhoàntoàngiốngnhau.

Xinđừngnhầmlẫngiữatưtưởngcốtlõivà“tuyênbốtưtưởngcốtlõi”.Mộtcôngtycóthểcótưtưởngcốtlõirấtchắcchắnmàkhôngcầnđưarabấtkỳmộttuyênbốnào.Chẳnghạn,theonhữnggìchúngtôibiếtthìhãngNikekhônghềcómộttuyênbốchínhthứcnàovềmụctiêucủahãng.Nhưngnhữngquansátcủachúngtôilạichothấycôngtynàyduytrìmộtmụctiêucốtlõiphổbiếnrộngrãitrongtoànbộtổchức,đólà:trảinghiệmcảmgiáccạnhtranh,chiếnthắngvàđèbẹpcácđốithủ.Côngtycómột

khutrưngbàygiôngvănphòngcôngty,nơiđótreonhữngbứcảnhlớn,nhữngtấmđồngkỷniệmcủacácvậnđộngviênnổitiếngsửdụngsảnphẩmcủacôngty;đặttêntheonhữngvậnđộngviênnhưlànhàvôđịchOlympicvềmarathonJoanBenoit,ngôisaobóngrổMichaelJordan,tayvợtJohnMcEnroe.Nhữngnhânviênnàokhôngthấmnhuầntinhthầncạnhtranhnàykhótồntạilâudàiởcôngty.Ngaytêncủacôngty(NikelànữthầnchiếnthắngtrongthầnthoạiHyLạp)cũngchotathấyđiềuđó.Tómlại,dùcôngtykhônghềcótuyênbốnàovềmụctiêu,thậtsựhọvẫncómộtmụctiêucốtlõi,mộttưtưởngcốtlõicụthể.

Quathờigian,mộtcôngtycóthểđưaranhiềutuyênbốthểhiệntưtưởngcốtlõicủahọ.TheotàiliệucủaHP,chúngtôiquansátthấyhơnnửatánhững“phiênbản”của“phongcáchHP”doDavidPackardsoạnratrongnhữngnămgiữa1956và1972,tấtcảđềudiễnđạtcùngmộtnguyêntắc,songtừngữthayđổitùyhoàncảnhvàthờigian.Tươngtự,tưtưởngcốtlõicủaSonycũngđượcdiễntảtheonhiềucáchkhácnhau.Lúcmớithànhlập,MasaruIbukakểrahaiyếutốcơbảntrongtưtưởngcủaSony:“Chúngtôichấpnhậnnhữngkhókhănvềkỹthuật,tậptrungvàocácsảnphẩmkỹthuậtcaođemlạilợiíchchoxãhộidùvớibấtkỳsốlượngnào,chúngtôisẽtậptrungquantâmvàokhảnăng,côngviệcvànhữngphẩmchấtcánhânđểtạođiềukiệnchomọingườiđềucóthểthểhiệntốiđanănglựcvàkỹnăngcủabảnthân.Bốnthậpkỷsau,tưtưởngtrênxuấthiệntrongTinhthầntiênphongSony.“Sonylàmộtcôngtytiênphong,khôngbaogiờchấpnhậnđisaungườikhác.

Sonymongmuốnđượcphụcvụtoànthếgiới.Sonyluôntìmkiếmnhữngđiềumớimẻ...Sonycónguyêntắctôntrọngvàkhuyếnkhíchnănglựccánhân...luôncốgắngđểmọingườithểhiệnbảnthântốiđa.ĐólàyếutốquantrọngsốngcònởSony”.Cácbạncóthểthấy:cũngvẫnlànhữnggiátrịcốtlõiđó,dùngôntừđãthayđổi.

Vìthế,bạnnênchúýnắmbắtđượcbảnchấtthậtsựcủagiátrịvàmụctiêucốtlõi-hơnlàviệcphântíchtừngcâutừngchutrongcáctuyênbốcủamột

côngtynàođóvềnhữngđiềunày.Sựkhácbiệtnằmởđây:Khảnăngcốtlõilàmộtkháiniệmvềchiếnlượcliênquanđếnnhữngkhảnăngcủatổchức;tronglúctưtưởngcốtlõilạinóivềlýdotồntạicủacôngty,vềviệccôngtyđạidiệnchođiềugì.Khảnăngcốtlõithườnghênkếtvớitưtưởngcốtlõi,cónguồngốctừtưtưởngcốtlõi,songđókhôngphảilàtưtưởngcốtlõi.Vídụ,Sonycókhảnăngcốtlõivềkhảnăngthunhỏcácsảnphẩmcủahọ-mộtkhảnăngcóthểápdụngmộtcáchchiếnlượcvàorấtnhiềusảnphẩmvàthịtrường-songrõràngkhảnăngnàykhônghềlàtưtưởngcốtlõicủacôngtySony.Sonycóthểsẽkhôngtheođuổichiếnlược“thunhỏsảnphẩm”nàysuốtmộttrămnăm,nhưngđểlàmộtcôngtyhàngđầu,SonyluônphảigiUvữnggiátrịcốtlõi“TinhthầntiênphongSony”vàlýdotồntạicănbản“đemnhữngtiếnbộcôngnghệphụcvụlợiíchcộngđồng”,ởmộtcôngtynhưSony,khảnăngcốtlõicóthểthayđổiquahàngthậpkỷ,songtưtưởngcốtlõilàbấtbiến.

Mộtkhiđãhiểurõvềtưtưởngcốtlõi,bạnsẽtựtinvàsẵnsàngthayđổi,điềuchỉnhbấtcứđiềugìkhôngphảilà

mộtbộphậncủatưtưởngđó.Từnaytrởđi,nếuainóikhôngnênthayđổiđiềugìđóbởivì“Đólàmộtphầncủanềnvănhóacôngty!”,hay“Chúngtađãluônlàmtheocáchnày”,hoặcbấtkỳlýdonàokhác,bạnchỉcầnnhắcngườiđónhớlạimộtnguyêntắcvôcùngđơngiản:Nếuđókhôngphảilàcáicốtlõi,nócóthểthayđổi.Hoặcmộtcáchcứngrắnhơn:Nếuđókhôngphảilàcáicốtlõi,hãythayđổinó!Tấtnhiên,xácđịnhrõtưtưởngcốtlõimớilàbướckhởiđầu.Sauđó,chúngtacầnquyếtđịnhxemcôngtycầnthúcđẩysựtiếnbộtheohướngnào.Đóchínhlàphầnhaicủakhuônmẫuvề“tầmnhìn”củamộtdoanhnghiệp.

VIỄNCẢNHTƯƠNGLAI

Phầnthứhaicủakhuônmẫuvề“tầmnhìn”củacôngty

- viễncảnhtươnglai-gồmhaiphầnnhỏ:mộtmụctiêutáobạo,quyếtđoánchothờigiantừ10đến30năm(BHAG)vàmộtbảnmiêutảcụthểvềtìnhhìnhcôngtykhiđãđạtđượcBHAGđó.ChúngtôichọnthuậtngU“viễncảnhtươnglai”,dùbiếtthuậtngUnàyhàmchứamộtnghịchlý.Mộtmặt,nómangýtưởngvềsựchắcchắn,sốngđộngthựcsự

- điềugìđóbạncóthểcảmthấy,nắmbắtđược.Mặtkhác,nócũngvẽramộttươnglaitrongmộtthờigianbấtđịnh

- mộtgiấcmơ,mộthyvọng,mộthoàibão.

Mụctiêutolớnvàtáobạo(BHAG)

DùmộttổchứccóthểcónhiềuBHAGtạinhiềucấpđộvậnhànhvàquảnlýtừthấpđếncao,ởđâychúngtôi

muốnnóiđếnBHAGởmộttầmnhìnxahơn-BHAGchotoàntổchức,nhắmđếnnhữngmụctiêutrongkhoảngthờigiandàitừ10-30năm.(Xinxemlạichương5trìnhbàycụthểhơnvềBHAG).ĐặtraBHAGchokhoảngthờigiandàinhưvậyđòihỏinhữngsuynghĩ,tínhtoánvượtxakhỏinhữngkhảnănghiệntạicủatổchức,nhữngkhuynhhướng,lựclượngvàđiềukiệnmôitrườnghiệntại.Việcđềramộtmụctiêunhưvậyđòihỏiđộingũquảnlýcôngtyphảicómộttầmnhìnxa,hoàibãolớn,chứkhôngchỉcónhữngsuyluậnvềchiếnlượchaychiếnthuậtthôngthường.MộtBHAGkhôngđảmbảochắcchắn100%(cólẽkhảnăng50-70%thànhcôngđãlàchấpnhậnđược),songtổchứcvớinhữngthànhviêncủanóphảithậtsựtintưởngrằng“dùsaochúngtacũngsẽlàmđượcđiềuđó”.Nóđòihỏinhữngnỗlựcphithường,vàđôikhilàcảmộtítmaymắnnữa.

ChúngtôiđềnghịcácbạnxemxétbốnloạiBHAGcóthểápdụngsauđâykhixâydựngởmứcđộnày,đólà:Mụctiêu,đốithủ,hìnhmẫuvàchuyểnđổitừnộitại.

BHAGtheomụctiêu:cóthểđịnhtínhhayđịnhlượng.Vídụ:

♦ Đạtdoanhsố125tỷđôlavàonăm2000.(Wal-Mart,1990)

♦ Dânchủhóaxehơi.(Ford,đầuthếkỷXX)

♦ TrởthànhcôngtyhàngđầutrongviệcthayđổiquanniệmvềsảnphẩmNhậtBảnlàkémvềchấtlượng.(Sony,đầuthậpniên1950)

♦ Trởthànhthểchếtàichínhhùngmạnhvàquymôlớnnhất,chấtlượngphụcvụtốtnhấttrêntoànthếgiới.(CityBank,tiềnthâncủaCiticorp,1915)

♦ Trởthànhngườidẫnđầuthịtrườngmáybaydândụng,đưathếgiớivàokỷnguyênmáybayphảnlực.(Boeing,1950)

BHAGtheođốithủcạnhtranh:hướngvềviệcđánhbạimộtđốithủmạnhhơnmìnhrấtnhiềutronghiệntại(mộtcuộcchiếngiữaDavidvàGoliath).Vídụ:

♦ ĐánhbạiRJRđểtrởthànhcôngtythuốcláhàngđầuthếgiới.(PhilipMorris,nhữngnăm1950)

♦ TiêudiệtAdidas.(Nike,nhữngnăm1960)

♦ Yamahawotsubusu!(ChúngtasẽđèbẹpđốithủYamaha!)(Honda,thậpniên1970)

BHAGtheohìnhmẫu:phổbiếnởcáctổchứcvàcôngtyđangtrênđàpháttriển.Vídụ:

♦ TrởthànhmộtNiketrongngànhxeđạp.(GiroSportDesign,1986)

♦ Trong20năm,phấnđấuđểđượccoitrọngnhưHPngàynay.(Watkins-Johnson,1996)

♦ TrởthànhmộtĐạihọcHarvardcủamiềnTây.(ĐạihọcStanford,nhUngnăm1946)

BHAGchuyểnđổinộitại:thườngápdụngởnhữngcôngtylớn,cầnnhữngthayđổinộibộđểpháttriển.Vídụ:

♦ Đạtđượcvịtríhàngđầuhoặcthứhaiởmọithịtrường.Cáchmạnghóacôngtyđểkếthợpsứcmạnhcủamộtcôngtylớnvớitínhnăngđộng,linhhoạtcủamộtcôngtynhỏ.(GeneralElectric,nhữngnăm1980)

♦ Chuyểnđổicôngtytừmộtnhàthầuchogiớiquânsựthànhmộtcôngtycôngnghệcaovàsảnphẩmđadạnghàngđầuthếgiới.(Rockwell,1995)

♦ Chuyểnđổiphòngbannàytừmộtnhàcungcấpsảnphẩmnộibộítđượccoitrọngthànhmộtphòngbannăngđộng,đượccoitrọngnhấttrongtoàncôngty.(Mộtphòngcungcấpthiếtbịởmộtcôngtysảnxuấtmáyvitính,1989)

Môtảsốngđộngvềtưonglai

Đâylàthànhphầnthứhaicủaviễncảnhtươnglai,môtảmộtcáchcụthểvàsinhđộngviễncảnhcủatổchứcmộtkhiđãđạtđượcBHAGđãđềra.Cóthểcoiđâylàviệccụthểhóatầmnhìn;từlờinói,thànhnhững“bứctranh”cụthể;tạoramộthìnhảnhsốngđộngtrongtríóccủacácthànhviên.Chúngtôigọibướcnàylà“vẽtranhbằnglời”.Việc“vẽtranh”nàyvôcùngquantrọngđểkhiếncácBHAG(dàihạn,từ10-30năm)trởnênmộtđiềugìđócụthể,

hUuhìnhtrongsuynghĩcủamọingười.

Vídụ,hãyxemcáchHenryFordmôtảvềviễncảnhtrongtươnglaikhiBHAGcủacôngtyFord(“dânchủhóaxehơi”)đãđạtđượcnhưsau:“Tôisẽcungcấpxehơichođạiđasốngườidân.Xehơisẽcógiáphảichăng,giúpcho

bấtcứaiđilàmđềucóthểmuađược,sửdụngthoảimáicùngvớigiađình.Khiđóaicũngcóthểcóxehơi.Xengựasẽbiếnmấtkhỏicácxalộcủađấtnướcchúngta,xehơisẽđượccoilàphươngtiệnđilạiđươngnhiên...(vàchúngtôisẽ)tạocôngănviệclàmvớilươngcaochorấtnhiềungườilaođộng.

Trởlạivídụởphầntrênvềphòngcungcấpvậtliệu,nhàquảnlýbộphậnnàyđãmôtảmộtcáchsốngđộngvềBHAGnhưsau:“Chúngtôisẽđượcđồngnghiệpkínhtrọngvàngưỡngmộ.Cácbộphậnsảnxuấttrongcôngtysẽhoannghênhnhữnggiảiphápcủachúngtôi,nhờđóhọcóthểđưarathịtrườngnhữngsảnphẩmthànhcôngnhất...Chúngtôisẽhếtsứctựhàovềbảnthân.Nhữngngườigiỏivànăngđộngnhấttrongcôngtysẽmuốnđượclàmviệctrongbộphậncủachúngtôi...Cácnhânviênsẽyêumếncôngviệc,sẵnlònglàmviệcmộtcáchhăngsaynhất...cảnhânviênvàkháchhàngđềucảmthấysựđónggópcủachúngtôivàothànhcôngcủahọ.”363

Nhữngtìnhcảmchânthành,nhữngcảmxúcnồngnhiệt,sựthuyếtphụcngườinghev.v...lànhữngthànhphầncơbảncủabảnmôtảvềtươnglai.Cóthểmộtsốnhàquảnlýkhôngthíchthểhiệntìnhcảmkhinóivềnhữngmơướccủahọ,songthậtsựchínhđiềuđósẽdễthuhútvàđộngviênmọingườihơn.WinstonChurchillhiểurõđiềuđókhiôngtanóivềBHAGcủanướcAnhnăm1940.Ôngtakhôngchỉnói“HãyđánhbạiHitler”,mànói:

Hitlerbiếtrằnghắntaphảihoặclàđánhbạichúngtatrênđảoquốcnày,hoặclàthấtbạitrongtoàncuộcchiếntranh.Nếuchúngtađứngvững,cảchâuÂusẽđượctựdo,vàcuộcsốngtrêntoànthếgiớisẽtiếnvềphíatrước.Nếuchúngtathấtbại,cảthếgiớinày(baogồmcảnướcMỹ,baogồmtấtcảnhữnggìchúngtabiếtvàquantâmđến)sẽrơivàovựcthẳmcủathảmhọakéodài.Vìvậy,hãysiếtchặttaynhauđểthựchiệnnhiệmvụcủachúngta,làmsaochonếuVươngquốcLiênhiệpAnhtồntạithêmmộtngànnămnUa,ngườitavẫncònnóivềngàyhômnaynhưsau:“Đólàthờigianhuyhoàngnhấtcủahọ.364

Vàilưuývềviễncảnhtươnglai

MộtsốnhàquảnlýnhầmlẫngiUatưtưởngcốtlõivàviễncảnhtươnglai,cụthểlàgiUamụctiêucốtlõivàBHAG:đôikhikếthợpcảhaiyếutốlạivớinhau,hoặckhôngxácđịnhrõràngtừngyếutốmột.Xinđượcnóirõ:Mụctiêulàlýdotồntạicơbảncủatổchức;giốngnhưmộtngôisaodẫnđường,khôngbaogiờvớitớiđược.TrongkhiđóBHAGlàmộtmụctiêucụthể,cóthểđạtđượctrongmộtkhoảngthờigiannhấtđịnh,giốngnhưmộtngọnnúicaochúngtaphảichinhphục.Xácđịnhtưtưởngcốtlõilàmộtquytrìnhmangtínhchấtkhámphá;xácđịnhviễncảnhtươnglailạilàmộtquytrìnhmangtínhchấtsángtạo.

ChúngtôicũngthấyrằngcácnhàquảnlýgặpkhókhănđốivớicácBHAG,họmuốnphântíchcụthểconđườngđi

tớitươnglai.Trướchết,họcốvẽraviễncảnhtươnglai,rồimớiquaytrởlại,xácđịnhcácBHAG.Phươngphápnàysẽliênquanđếncáccâuhỏinhư“Chúngtacómặtởđâytrong20nămtới;vậykhiđóchúngtamuốnđạtđượcđiềugì?Chúngtasẽrasao?Nhânviênsẽcảmthấygìvềcôngty?Nếumuốnviếtmộtbàibáovềtươnglaicôngtytrong20nămtới,sẽphảiviếtvềnhữnggì?”.Mộtcôngtycôngnghệsinhhọcgặpkhókhăntrongviệchìnhdungraviễncảnhtrongtươnglai.Mộtthànhviênquảnlýnói:“Mỗikhibànvềtươnglaichungcủacôngty,chúngtôiđềucảmthấyđiềugìđóquáchungchungvànhàmchán,kiểunhư‘tiếnbộvềcôngnghệsinhhọctrêntoànthếgiới’.Khiđượcyêucầuvẽramột‘bứctranh’vềcôngtytrong20nămtới,họtrìnhbàyđạikháinhưsau:“ĐượccáctạpchíBusinessWeekvàFortuneđánhgiálàmộttrongnhữngcôngtyhàngđầu...nhữngsinhviênkinhdoanhvàkhoahọcgiỏinhấtmuốnlàmviệcởđây...20nămliêntụctăngtrưởngvềlợinhuận...mộtnềnvănhóacôngtyhấpdẫn,gópphầntạoranhiềuphòngbanmới...cáclýthuyếtgiavềquảntrịcoicôngtylàvídụđiểnhìnhvềquảntrịvàtiếnbộ...”.Từnhữngviễncảnhđó,họlậpraBHAGlà:trởthànhmộtcôngtycôngnghệsinhhọchàngđầu,đượckínhtrọngnhưMerckvàJ&J.”

Việcphântíchxemmộtviễncảnhtươnglailàđúnghaysaihoàntoànkhôngcóýnghĩagìcả.ởđâychúngtasángtạoratươnglaichứkhôngtiênđoántươnglai-dođócóthểsẽkhôngcócâutrảlờiđúngđắn.BeethovencósángtácraBảngiaohưởngsốChín“đúngđắn”haykhông?

ShakespearecóviếtvởkịchHamlet“đúngđắn”haykhông?Chúngtakhôngthểtrảlờinhữngcâuhỏiđó,chúnghoàntoànvônghĩa.Cáccâuhỏichínhxácvềviễncảnhtươnglaiphảilà:“Liệuđiềuđócótácdụngkhuyếnkhíchvàthúcđẩychúngtakhông?Cókhiếntấtcảmọingườilàmviệcvàphấnđấukhông?”Viễncảnhđóphảiđầyhứahẹnđốivớimọithànhviêncủatổchức,

nếukhôngthìBHAGđặtrasẽkhôngtrọnvẹn.

Nếumộtcôngtythấtbạitrongnỗlựchiệnthựchóacácviễncảnhtươnglaithìsao?Chúngtôithấycáccôngtyhàngđầucókhảnăngthựchiệnđượcngaycảnhữngnhiệmvụkhókhănnhất,nhữngmụctiêutáobạonhất.PhilipMorrisleotừvịtríthứsáulênvịtrísốmột,đánhbạiRJRtrênphạmvitoàncầu.Fordthựcsựđã“dânchủhóaxehơi”,Boeingthựcsựđãthốnglĩnhthịtrườngmáybaydândụng,Citicorpthựcsựđãtrởthànhngânhàngcómạnglướilớnnhấtthếgiới,Wal-Marthoàntoàncóthểđạtmụctiêudoanhsố125tỷđôlangaycảkhikhôngcóSamWalton.Ngượclại,nóichungcáccôngtysosánhthườngkhôngđạtđượccácBHAGđềra.KhôngphảicáccôngtyhàngđầuđặtracácBHAGnhẹnhànghơn(ngượclạilàkhác!),cũngkhôngphảidohọcónhữngnhàlãnhđạovĩđạihaycóchiếnlượctốthơncáccôngtysosánh(cáccôngtyhàngđầuthườngápdụngquytrình“thửvàchọn”hơnlàlậpchiếnlược).Họthànhcôngchủyếulàdohọxâydựngtổchứcnhưlàmộtphươngtiệnđểhướngtớitươnglai.

Cuốicùng,xinbạnhãythậntrọngnétránhhộichứngtựmãn,xuấthiệnkhitổchứcđãđạtđượcBHAGvàkhông

đưaranhữngBHAGmới.NASAđãgặphộichứngnàysaukhihọthànhcôngtrongviệcđưangườilênmặttrăng.CôngtyAppleComputercũnggặpđiềutươngtựsaukhisảnxuấtthànhcôngsảnphẩmmáyvitínhmàngaycảnhữngngườikhôngthuộcngànhkỹthuậtcũngcóthểsửdụngđược.Cáccôngtymớinổicũngdễthỏamãnkhiđạtđượcvàithànhcôngnhỏbanđầu.Nhưthế,mộtviễncảnhtươnglaichỉcótácdụngtốtđốivớicôngtykhinóchưatrởthànhhiệnthực.Khilàmviệcvớicáccôngty,chúngtôithườngnghecácnhàquảnlýthanphiền“Dườngnhưchúngtôiđãkhôngcònđộnglựcnhưtrướckia!”.Thôngthườngđóchínhlàdấuhiệucủamộtcôngtyđãleolênđỉnhmộtngọnnúi,màvẫnchưacóđượcmộtngọnnúikhácđểtiếptụcchinhphụcnó.

KẾTHỢPCÁCYẾUTỐLẠIVỚINHAU

Đê’minhhọacụthểhơnvềkhuônmẫu,vềtầmnhìn,hoàibãocủamộtcôngty,chúngtôiđưarahaivídụ:CôngtyMercktrongthờigianchuyểnđổitừmộtcôngtyhóachấtthànhmộtcôngtydượcphẩmtrongnhữngnăm1930,vàcôngtySonylúccònlàmộtdoanhnghiệpnhỏvàothậpniên1950.

Merk,nhữngnăm1930TưTƯỞNGCỐTLÕIGiátrịcốtlõi ♦

Mụctiêu

TráchnhiệmcủacôngtyđốivớixãhộiTrìnhđộtuyệthảoởmọikhíacạnhcủacôngtyCảitiếndựatrênkhoahọc

Trungthực,chínhtrực

Lợinhuậntạoratừnhữngviệcđemlạilợiíchchoconngười

Bảovệvànângcaođờisốngconngười

VIỀNCẢNHTƯONGLAI

BHAG Chuyểnđổicôngtytừmộtnhàsảnxuấthóachất

thànhmộttrongnhửngcôngtydượcphẩmhàngđầuthếgiới,vớikhảnăngnghiêncứucóthểsosánhvớibấtkỳtrườngđạihọclớnnào.

Môtảcụthếvề Vớinhữngcôngcụdocôngtycungcấp,khoahọc

viễncảnhtươnglaivàtrithứcsẽpháttriển,đờisốngconngườisẽ

đượcgiảiphónghữnnửakhỏibệnhtậtvànỗiđau.Chúngtôicamkếtsẽhỗtrợtốiđađểtrungtâmxúngđángvớiniềmtincủachúngtôi.Hãyđểchonhửngngườitìmkiếmsựthật,nhửngngườilaođộngvấtvảvìmộtthếgiớitốtđẹphơn,nhửngngườiluôngiươngcaongọnđuốckhoahọcvàtrithứccóthêmniềmcanđảmvàcảmthấyrằnghọ

luônđượcchúngtahỗtrợ.

Sony,nhữngnăm1950

TưTƯỞNGCỐTLÕIGiátrịcốtlõi ♦

♦

♦ NângcaovănhóavàgiátrịNhậtBản

Luônđitiênphong,biếnnhữngđiềukhôngthểthànhcóthể

Tôntrọngvàkhuyếnkhíchnănglựcvàsứcsángtạocủacánhân

Mụctiêu Trảinghiệmniềmhạnhphúccủasựcảitiếnkỹthuật,sựápdụng

côngnghệvìlợiíchcủacộngđồng.

VIỀNCẢNHTUÔNGLAI

BHAG TrởthànhmộtcôngtyđượcbiếttớichúyếudoviệcthayđổihìnhảnhcácsảnphẩmNhậtBản(vốnbịcoilàkémvềchấtlượng).

Môtảcụthểvềviễncảnhtunnglai Chúngtôisẽtạoranhữngsảnphẩmphổbiếntrêntoànthếgiới,sẽlàcôngtyNhậtBảnđầutiênthâmnhậpvàphânphốitrựctiếptrênthịtrườngMỹ.ChúngtôisẽthànhcôngtrongnhửngcảitiếnkỹthuậtmàcáccôngtyMỹđãthấtbạinhưsảnphẩmradiobándẫn...nămmươinămnửa,thươnghiệucủacôngtysẽnổitiếng,sẽlàbiểutượngchocảitiếnvàchấtlượng,cóthểcạnhtranhvớibấtkỳcôngtynào...“SảnxuấttạiNhật”sẽđồngnghĩavớichấtlượngcao.

Rấtnhiềunhàquảnlývấtvảchuẩnbịnhững“tuyênbốvềmụctiêu”,“tuyênbốvềtầmnhìndoanhnghiệp”,tuynhiênkếtquảchỉlàmộtmớhỗnđộnnhữnggiátrị,mụctiêu,mụcđích,triếtlý,niềmtin,khátvọng,chiếnlược,quytắc,thựchành,môtảv.v...Tấtcảchỉcàngtrởnênrốirắm,vàítkhinhữngtuyênbốnàycóhênhệchặtchẽvớinguyêntắcchủyếuởnhữngcôngtyhàngđầutrongnghiêncứucủachúngtôi,đólà“gìngiUcáicốtlõi-thúcđẩysựtiếnbộ”.Chínhđiềunàymớilà“độngcơ”củabộmáycủamộtcôngtyhàngđầu,còntầmnhìnvàhoàibãochỉtạorabốicảnhđểhiệnthựchóađộngcơđómàthôi.Hiểurõhơnđiềunày,chúngtôimongcácbạnápdụngtriệtđểnhữngkháiniệmtrongchươngnàyđểđiềuchỉnhtầmnhìn/sứmệnhcủacôngtysaochotrởthànhmộtbốicảnhcótácdụngdẫnđườngchoviệcxâydựngmộtcôngtythànhcông.Nếuthựchiệnđúngđắnbướcnày,sẽkhôngcầnđiềuchỉnhtrongvòngítralàmườinămtới,khiđóbạncóthểtiếptụcchuyểnsanggiaiđoạnquantrọngnhất:xâydựngmốihênkết.

Việctạodựngmốiliênkết-giaiđoạnquantrọngnhấttrongquátrìnhxâydựngmộtcôngtyhàngđầu-gồmhaiquytrình:1)xâydựngcácliênkếtmớiđểđảmbảogìngiUcáicốtlõivàthúcđẩysựtiếnbộ,và2)Loạitrừnhữngchỗthiếuhênkếtdochúnglàmcôngtyxarờitưtưởngcốtlõivàcảntrởsựtiếnbộhướngtớiviễncảnhtươnglaicủacôngty.

Quátrìnhđầutiênmangtínhsángtạo,đòihỏiviệchìnhthànhcáccơchế,chiếnlượcmớiđểcụthểhóacácgiátrị

vàmụctiêucốtlõivàđểthúcđẩysựtiếnbộhướngtớiviễncảnhtươnglai.Vídụ,ởchương7,chúngtôiđãtrìnhbàyviệccôngty3Mđãthiếtlậpcáccơ

chếđểbảovệtưtưởngcốtlõicủanó.Quytrìnhthứhaimangtínhchấtphântích:nghiêncứutỉmỉcácquytrình,cấutrúcvàchiếnlượccủatổchứcđểtìmranhữngkhâuthiếutínhliênkếtcầnthiết,gâyranhữngứngxửthiếunhấtquánvớitưtưởngcốtlõihoặccảntrởsựpháttriểncủacôngty.Rấtnhiềunhàquảnlýbỏquabướcnày.Nếubạncoitinhthầnđồngđộilàmộtgiátrịcốtlõinhưngbạnlạiápdụngviệcthưởngphạttheomứcđộhoànthànhcôngviệccủacánhân,thìrõràngcấutrúcthưởngphạtnàycầnphảithayđổi.Nếucảitiếnlàmộtgiátrịcốtlõinhưngthịphầnvẫnlàmộtmụctiêuchiếnlược,thìbạncầnthayđổingaychiếnlược.Nếubạnmuốnkhuyếnkhíchmọingườithửnhiềucáchkhácnhauvàgiữlạinhữngcáithíchhợp,bạnphảiloạibỏcácbiệnphápphạtđốivớinhữnglỗilầmcóthểxảyra.Hãynhớrằngđâylàmộtquátrìnhliêntụcdàivôtận.Khiyếutốphiliênkếtxuấthiện,loạibỏchúngcàngnhanhcàngtốt.Hãycoiđónhưnhữngtếbàoungthư:tanêncắtbỏtrướckhichúngpháttriểnlanrộngratoàncơthể.

Nếubạnđirangoàicôngtyvàxâydựngđượcmộttầmnhìn,mộthoàibãochocôngty,thìbạnsauđóphảiquaylạivớiítnhấtvàithayđổitrongtổchứcđểtăngcườngsựliênkếtcầncó.Bạncầnthêm,bớtgìđểgìngiữcáicốtlõi,thúcđẩysựtiếnbộtrongtổchức?Nếubạnlàmnhữngđiềunàymộtcáchđúngđắn,bạnchỉphảidànhmộtítthờigianđểđịnhhìnhhoàibãocủacôngtymàthôi.Đasốthờigian

sẽđượcdùngvàoviệctạoliênkếttrongtổchức.Đúng,suynghĩvềtầmnhìnlàrấtquantrọng,nhưngđiềuquantrọnghơnlàtạoracácmốiliênkếttrongtổchứcđểgìngiữcáicốtlõivàthúcđẩysựtiếnbộhướngvềmộtviễncảnhtươnglai,hơnlàchỉviếtramộttuyênbốmàthôi.Cósựkhácbiệtrấtlớngiữamộtcôngtycómộttuyênbốđầyhoàibãovớimộtcôngtythựcsựthànhcông.Khiđãcósựhênkếthoànhảo,bấtkỳai,dùlàngườingoàihànhtinhkhibấtchợtđếnthămtổchứccũngcóthểcảmthấyđượctầmnhìnvàhoàibãocủanó,khôngcầnphảiđọcnhữngtuyênbố,vănbản...Đóchínhlàviệcmộtnhàlãnhđạomangphongcách“tạorađồnghồ”cầnphảilàm.

PHẦNKỀT:CÁCCÂUHỎITHƯỜNGGẶPKhitổchứccáchộithảo,cácbuổinóichuyện;cũngnhưkhitưvấnchocáccôngty,chúngtôithườnggặpmộtsốcâuhỏihênquanđếnnhữngkếtluậnvàýkiếncủachúngtôitrongnghiêncứunày.Sauđâylànhữngcâuhỏithườnggặpnhất,cùngvớicáccâutrảlờicủachúngtôi:

►Hỏi:TôikhôngphảilàmộtCEO.Tôicóthểhọcđượcđiềugìtừnhữngkếtquảcủacôngtrìnhnghiêncứunày?

Rấtnhiều!

TrướchếtbạnCÓthểápdụnghầuhếtcáckếtquảnghiêncứucủachúngtôivàocôngviệcCựthểcủabạn,tấtnhiêntrênmộtquymônhỏhon(vídụ:phòng,ban,nhómlàmviệc).BạnCÓthểlàngười“tạorađồnghồ”ởmọiCấpđộquảnlý,bởiđóvừalàmộtphươngphápđiềuhành,vừalàmộtphongcáchsuynghĩ.Thayvìgiảiquyếtmộtvấnđềkhinóxảyra,trướchếthãytrảlờicâuhỏi:“Cầnápdụng

quytrìnhnàođểgiảiquyếtvấnđềnày?”.Bạncũngcóthểxâydựngmộtnềnvănhóacôngtymangtínhnghithứccaovàmộttưtưởngcốtlõiởbấtkỳcấpđộquảnlýnào(dùtấtnhiênchúngbịhạnchếbởitưtưởngcủatổchứccủabạn!).Nếucôngtycủabạnchưacómộttưtưởngrõràng,sẽcàngcólýdo(vàsựtựdo)hơnđểthiếtlậpđiềuđóởcấpđộcủabạn.Côngtykhôngcómộttưtưởngcốtlõikhôngcónghĩalàphòng,ban,nhómlàmviệccủabạnkhôngđượcquyềncómộttưtưởngcốtlõi!Mộtgiámđốcsảnxuấtởmộtcôngtymáytínhchochúngtôibiết:“Tôiđãquámệtmỏichờđợicácnhàlãnhđạocôngtycùngnhauhànhđộng,dođó,tựtôiquyếtđịnhxâydựngtưtưởngcốtlõicùngvớicácnhânviênởbộphậncủatôi.ởchỗchúngtôicómộtnhómgiátrịcốtlõi,vàchúngtôidựavàođóđểquảnlývàđiềuhànhcôngviệc.Nhữnggiátrịnàycũnglàmchomọithànhviêncảmthấycôngviệccủahọcóýnghĩahơn.Khituyểndụngnhânviênmới,chúngtôiquantâmtrướchếtđếnviệcliệunhânviênmớinàycóphùhợpvớitưtưởngcủabộphậnchúngtôihaykhông.Cácthànhviênđềucảmthấyhọthuộcvềmộtnhómđặcbiệt,vớimộtđặctínhriêngkhôngthểtrộnlẫntrongcôngty.”

Bạncũngcóthểthúcđẩysựtiếnbộởmọicấpđộquảnlý:Theochúngtôi,cácBHAGtỏrahiệuquảnhấtởcáccấpđộquảnlýbậctrung.Mộtgiámđốc

kinhdoanhbấtđộngsảnthuộcmộttổngcôngtyyêucầumọinhânviênvàquảnlýtrongnhómcủabàtaxácđịnhramộtBHAGchocánhânhàngnăm.Đồngthời,bàtacũnglậpramộtBHAGchocảnhóm,vàcũngkhôngcólýdogìkhiếnbạnkhông

thểxâydựngmộtnềnvănhóacôngtyởcấpđộphòng,ban,khuyếnkhíchmọingườithửnhiềuphươngphápkhácnhau,chọnravàgiữlạinhữngphươngphápthíchhợpnhất.Hãythửápdụngnguyêntắc“15%”củacôngty3Mởphạmviphòng,bancủabạnxemsao.Tạisaobạnlạikhônglậpranhữngcơchế“khôngbằnglòngvớikếtquảkinhdoanhđạtđược”đểhêntụcpháttriển,tiếnbộ,trướckhibịbắtbuộcphảithayđổi?ởmộtcôngtylớn,cómộtphòngchuyêncungcấpcácbộphậncầnthiếtchocácphòng,bankhác,dođócómộtlượng“kháchhàng”ổnđịnhvàkhôngcóchọnlựanàokháctrongvấnđềcungcấp.Mộtngàynọ,ngườiquảnlýphòngcungcấpđóđếngặpcácphòng,bancònlạivànói:“Kê’từnay,cácôngkhôngcònphảibắtbuộcnhậnnhữngbộphậncầnthiếtchosảnxuấttừphòngchúngtôinUa.Nếucácôngcóthểmuađượcnhữngthứđónhanhhơn,tốthơntừcácnhàcungcấpngoàicôngty,thìđiềuđóhoàntoànđượcchấpnhận.Điềuđóthậmchísẽgâysứcépvàbuộcchúngtôiphảicốgắnglàmtốthơn.”

SaunUa,bạncóthểtruyềnđạtlạichonhữngđồngnghiệpvềnhữngkếtluậncủachúngtôitrongcuốnsáchnày.Hãygiúphọhiểuđượctầmquantrọngcủaviệcxâydựngmộttổchức,hơnlàchỉchútrọngvàoviệcxâydựngmộtsảnphẩmhaymộtdâychuyềnsảnphẩmthànhcôngmàthôi!Hãygiúphọhiểukháiniệm“gìngiUcáicốtlõi-thúcđẩysựtiếnbộ”.Chỉrachomọingườithấytổchứcthiếusựliênkếttrongkhâunào,tầmquantrọngcủaliênkếtrasao.GiúphọdứtkhoátđoạntuyệtvớichuHOẶC,vídụ,chúng

tôibiếtmộtnhàquảnlýcấptrungthườnggiúpmọingườigỡrốitrongcáccuộchọpbằngcáchnói:“Này,tôinghĩlàchúngtađangbịkẹtvớichữHOẶCrồiđó.HãythửsuynghĩcáchápdụngchữVÀởđâyđi”,vàhọđãluônlàmtheocáchđó.

Bạncóthểsửdụngcáccôngtyhàngđầutrongnghiêncứucủachúngtôinhưlàmộtnguồnthôngtincóđộtincậycao.Chẳnghạnnếumộtlãnhđạotừchốiviệcxácđịnhgiátrịvàmụctiêucốtlõi,coinhữngphongcáchnàylàquámớimẻ,bạnhãydẫnchứngchoôngtacácvídụcủaHP,Merck,3M,P&G,Sonyvànhiều“đạigia”khác-họđãlàmđúngnhưvậyhàngchụcnămvừaqua.Cólẽkhónhàquảnlýnàocónhữngnghingờvàtranhcãitrướcnhữngthànhcônghiểnnhiênởnhữngcôngtykểtrên.Bạncóthểsửdụnghìnhmẫucủanhữngcôngtyđóđểkêugọilãnhđạocôngtybạnchúý

hơn.Cónhàquảnlýnàokhôngthíchthútrướckhảnăngđạtđượcthànhcôngnhưnhữngcôngtyđó?

►Hỏi:Còncóhivọngnàochocáccôngtylâuđời,quymôlớnnhưngchưađạtđượcthànhcônghaykhông?

Tấtnhiênlàcó,songrõràngviệcnàykhókhănhơnsovớiviệcxâydựngmộtcôngtyhàngđầutừcănbản.Trướchết,cầnthayđổihayloạibỏhàngloạtquytrìnhvàthựchànhcốhUuđểtạosựliênkếtvớitưtưởngcốtlõi.Màbạnbiếtđấy,côngtycànglâuđờivàcàngcóquymôlớnthìsựthiếuliênkết,nếucó,càngthâmcăncốđếvàkhóloạitrừ,thayđổi.

Tuynhiên,chúngtôivẫnthấycónhữngvídụrấtkhảquan.Ngaycảtrongnghiêncứucủachúngtôi,cũngcómộttrườnghợpcôngtyxarờikhỏitưtưởngcốtlõitrongmộtthờigiandàinhưngrồilạiquaytrởlạiđượcvàtạonênnhữngthànhcôngvà“hồiphục”đángngạcnhiên:đólàcôngtyFord.CôngtyPhilipMorriscũngkhônghềchothấynhữngđặcđiểmcủamộtcôngtyhàngđầumãiđếncuốinhữngnăm1990-nghĩalàgầnmộttrămnămsaukhinórađời!Ngoàirachúngtôicũngthấycórấtnhiềutiếnbộởcáccôngtychúngtôiđãtừnglàmviệc,vídụ,mộtngânhàngchỉmớiápdụngnhữngkếtquảnghiêncứucủachúngtôivàinămtrướcđây;lầnđầutiênchúýđếntưtưởngcốtlõi;đồngthờibắtđầuquytrình“gìngiữcáicốtlõi-thúcđẩysựtiếnbộ”.Hãynghemộtphóchủtịchcủangânhàngnàyphátbiểu:“Tôiđãlàmviệctrọnđờitạiđây,vàtôiđãtưởngchừngmấthyvọng.Nhungkểtừlúcchúngtôihiểurõnhữnggiátrịmàchúngtôiđạidiện,hiểurõhơnlýdotồntạivàbắtđầuthayđổiđểphùhợpvớinhữngđiềucốtlõiđó,thìkếtquảthậtđángkinhngạc.Tấtcảmọithànhviênđềucảmthấycôngviệctrởnêncóýnghĩahơntrước.Giờđâyngânhàngđãbiếtrõcáigìthayđổiđượcvàcáigìkhôngthayđổiđược,từđómạnhdạnvàtựtinthựchiệnnhữngthayđổicầnthiết.Điềuđógiốngnhưđánhthứcmộtngườikhổnglồđangngủvậy.Chúngtôichưađạtđượctầmvócthànhcôngnhưcáccôngtytrongnghiêncứucủacácông,songthựcsự,chúngtôiđãtiếnđượcnhữngbướcdàitrênconđườngpháttriển!”.

Trởthànhmộtcôngtyhàngđầukhôngphảilàmộttrạng

tháitĩnh,màlàmộtquátrìnhvậnđộngliêntục.Mộttổchứcluônluôncóthểpháttriểnvàthànhcônghơntrước-đâythựcsựlàmộtquátrìnhlâudàivàgiankhổ.Chiếnthắngsẽthuộcvềnhữngaikiêntrìnhất,khôngbaogiờđầuhànghaybỏcuộc.Cáckếtquảtìmđượccủaquátrìnhnghiêncứucủachúngtôikhôngphảilàmộtphongcáchquảntrịmớihaymộtbíquyếtgìcả.Cách

thứcduynhấtđểxâydựngmộtcôngtyhàngđầulàmộtsựcamkếtdàihạnvềmộtquytrìnhxâydựngtổchứcsaocho“gìngiUcáicốtlõi-thúcđẩysựtiếnbộ”.

►Hỏi:Đốivớimộtcôngtyhàngđầuđangtrênđàđixuống(vídụ:IBM),cácôngcóthểđưaranhữnglờikhuyêngì?

IBMlàmộttrườnghợpđặcbiệt,bởiđâycólẽlàmộttrongnhữngcôngtythànhcôngnhấttrongsuốt70nămqua.IBMchotathấyrằngmộtcôngtyhàngđầucóthểpháttriểnđilênmàcũngcóthểtụthậu.Mộtcôngtythànhcôngkhôngcónghĩalàsẽthànhcôngmãimãi.

IBMcầnhọclạicácbàihọctừquákhứcủachínhnó.Tronghàngchụcnăm,côngtyđãgìngiUvàbảovệgiátrịcốtlõi(thườngđượcgọidướicáitênBaniềmtincơbản);đồngthờivẫnlàmộttrongnhữngcôngtynăngđộngvàpháttriểnnhấttrênthếgiới.ChínhhọđãxácđịnhnhữngBHAGtáobạonhấttronglịchsửkinhdoanh,đángkểnhấtlàquyếtđịnhđặtcượccảtươnglaicôngtyvàosảnphẩmIBM360;loạibỏhầuhếtcácdâychuyềncũcủacôngty.Điềuđóthậtlàtuyệtvời.Nhưngđếnthậpniên1980,IBM

đãtrởnênbảothủ,khôngcònduytrìđượcmộttinhthầnnhưtrongquákhứnữa.

NếucódịpnóichuyệnvớicácnhàlãnhđạocôngtyIBM,chúngtôisẽđềnghịhọđưaracácBHAGtáobạonhưquyếtđịnhvềIBM360ngàytrước,đểmộtlầnnữađặtcượccảcôngtyvàothànhcônghaythấtbạicủaBHAGđó.Họcầncóniềmtinrằngcôngtysẽvượtquađượckhókhănvàlàmđượcnhữngđiềutưởngnhưbấtkhảthi,nhưhọđãtừnglàmvớisảnphẩm360.ChúngtôicũngsẽđềnghịcôngtyxemxétlạicáctínđiềucănbảncủahọnhưJohnson&Johnsonđãtừngxemxétlạibảntínđiềucủacôngtyvàonhữngnăm1970.Hãytổchứcmộtsựkiệntrongđómộttrămnhàquảnlývà1.000nhânviênđượcchọnlựangẫunhiênsẽthamgiakýtênvàobảntínđiều;bằngcáchđó,táithểhiệnquyếttâmtrungthànhvớinhữnggiátrịcơbảncủacôngty.Bảnkýtênnhiềuýnghĩađócầnđượcsaochéplạivàđượctreoởmọivănphòngcôngtytrêntoànthếgiới.Hãyyêucầumọinhânviêncủacôngtythểhiệnquyếttâmcánhântrungthànhvớinhữngniềmtinđóbằngvănbản.

Cuốicùng,chúngtôiyêucầuIBMxâydựnglạicácquytrìnhhênkếtđể“gìngiUcáicốtlõi-thúcđẩysựtiếnbộ”.Phảitìmraítnhấtlà50điểmthiếutínhhênkếtđốivớibatínđiềucơbảncủacôngty;và50điểmthiếutínhliênkết

nUangăncảnsựpháttriểncủacôngty.Sauđó,chúngtôiyêucầuhọ,khôngphảithayđổimàphảiloạibỏhoàntoànnhữngđiểmvừatìmthấynóitrên.

ChúngtôitintưởngrằngIBMcócơsởđểtìmlạivịtrílàmộttrongnhữngcôngtyhàngđầutrênthếgiới.Mộtkhi

IBMápdụnglạinhữngnguyêntắccơbảntrongviệcxâydựngmộtcôngtyhàngđầu,chúngtôitintưởngrằngcôngtysẽlạitiếptụcđạtthànhcôngtrong70nămsắptới.Ngượclại,nếuhọkhônglàmnhưvậy,thìdùcóthànhcôngtrongnhấtthờivàngắnhạn,chúngtôivẫnchorằngvềlâudàicôngtysẽđivàosuythoái.

Cáchướngdẫncủachúngtôichobấtkỳcôngtyhàngđầunàotrongthờigiansuythoáinhìnchungđềulànhưvậy.Chúngtôiyêucầuhọhọclạinhữngbàihọctừquákhứcủachínhhọ.Họcầntáixácđịnhvàtáicamkếttheođuổimộttưtưởngcốtlõi-tứclàtrởvềvớinguồngốccănbảnchosựthànhcông.Chúngtôiyêucầuhọđềranhữngquyếtđịnhvànhữngmụctiêutáobạonhất.Quantrọnghơnhết,họcầncómộtchươngtrìnhtáitạonhữngliênkếtđểgìngiUcáicốtlõivàthúcđấysựtiếnbộcủacôngty.

►Hỏi:Nhữngkếtquảnghiêncứucóthểápdụngđốivớicáctổchứcphilợinhuậnđượckhông?

Được,cóthểápdụngnhữngkếtquảnghiêncứuchomọitổchứckhácnhau.Bảnthâncáctácgiảcũngđanglàmviệcchomộttổchứcphilợinhuận(ĐạihọcStanford),vàchúngtôithấycáckếtquảnghiêncứucóthểápdụngtốttạiđây.Mộtsốnhàquảnlýởcáctổchứckinhdoanhcònápdụngnhữngkếtquảnàyvàocáctổchứcphilợinhuận:MộtCEOởmộtcôngtyhàngđầuápdụngnhữngýtưởngnghiêncứunàyvàoNhàthờcủaôngta;mộtnhàquảnlýkháclạiápdụngtạimộtbênhviệnnơibàtalàgiámđốc.Chúngtôithậmchícònchorằngnhữngngườisánglậpra

nướcMỹcũngđãtừngsửdụngnhữngkháiniệmvêcáccôngtyhàngđầuvớitầmnhìnxavàhoàibãolớn.

►Hỏi:Cuốnsáchcủacácôngphùhợpvàliênhệnhưthếnàođếnnhữngcuốnsáchquảntrịkhác,chẳnghạnnhưcuốnĐitìmsựtuyệthảo?

Đitìmsựtuyệthảorõrànglàmộtcuốnsáchxuấtsắcvềquảntrịtrongsuốthaithậpkỷqua,xứngđángđượctấtcảchúngtađọcvànghiêncứu.CónhiềutươngđồnggiUakếtquảnghiêncứucủaPetersvàWatermanvớinghiêncứucủachúngtôi.Tuynhiên,vẫncónhUngkhácbiệtquantrọng.Đầutiênlàở

phươngphápnghiêncứu:Chúngtôinghiêncứuvàquansátcáccôngtytrongsuốtchiềudàilịchsửvàsosánhtrựctiếpvớicáccôngtysosánh.MộtkhácbiệtnUalàviệcchúngtôichuyểntoànbộnhữngkếtquảtìmđượcthànhmộtkhuônmẫuvớinhữngýtưởngcụthể.Nóirõhơn,quanniệmvềviệc“gìngiUcáicốtlõi-thúcđẩysựtiếnbộ”làkháiniệmbaotrùmlênmọikếtluậncủachúngtôi.Trongsố“támthuộctính”màhọđưara,cóvàithuộctínhđượcthểhiệnvàchứngminhtrongnghiêncứucủachúngtôinhư:thúcđẩybởigiátrị,tựchủvàkinhdoanh,thiênvềhànhđộng.Songmộtsốthuộctínhlạikhôngtươngđồngvớinghiêncứucủachúngtôi:“gắnbóvớiđồđan”và“gầngũikháchhàng”.Nếucoi“đồđan”làmộttưtưởngcốtlõithìđúnglàcáccôngtyhàngđầuluôngắnbóvới“đồđan”củahọ.Nhưngchừngnàomàcáicốtlõikhôngbịphábỏthìcácthayđổiđềulàcóthể-điềunàylýgiảitạisaoMotorolavà3Mngàynayđãpháttriểnrấtxa

sovớihướngkinhdoanhlúcđầucủahọ.Vớithuộctính“gầngũikháchhàng”,chúngtôinhậnthấymộtsốcôngtyhàngđầubịthúcđẩybởicôngnghệnhiềuhơnlàbởikháchhàng,chẳnghạn,ngaylậptứccóthểkểranhữngcáitênSony,HPvàMerck.Khôngphảihọkhôngquantâmhaykhôngphụcvụtốtkháchhàng,ngượclạilàkhác.Nhưngcảbacôngtytrênđềusẵnsàngbỏquanhucầucủakháchhàngnếunhucầuđóbuộchọphảitừbỏhoặcxarờitưtưởngcốtlõi(vídụ:HPbỏquanhucầucủakháchhàngđốivớisảnphẩmmáyvitínhtươngthíchvớiIBMhoặcsảnphẩmmáytínhbỏtúigiárẻ).

ChúngtôicũngthấycónhữngtươngđồnggiUanghiêncứucủachúngtôivàcáccôngtrìnhcủaPeterDrucker.ThậtsựchúngtôirấtkhâmphụcnhữngdựbáomangtínhtiêntricủaDrucker.HãyđọccáctácphẩmkinhđiểncủaôngKháiniệmvềcôngtỵ(1946),Thựchànhquảntrị(1954)vàQuảntrịtheokếtquả(1964),bạnsẽbịsốckhinhậnraôngđãđitrướcnhữngtưtưởngquảntrịngàyhômnaynhiềunhưthếnào.Trongquátrìnhnghiêncứu,chúngtôiđãbắtgặpnhiềucôngtychịuảnhhưởnglớnlaotừcáctácphẩmcủaDruckernhưHP,GE,P&G,Merck,Motorola,Fordv.v...

Cuốicùng,cósựtươngthíchgiUacôngtrìnhcủachúngtôivớimộtsốcôngtrìnhkhácnhư:Vănhóatổchứcvàsựlãnhđạo(EdgarSchein,1985)vàVănhóavàhoạtđộngcủacôngty(JohnKottervàJamesHeskett,1992).Scheinviếtvềsự“laitạovănhóa”:mộtsốnhàquảnlýpháttriểntrongmôitrườngvănhóacôngtyvẫncókhảnăngđemlạithayđổimàkhônglàmmấtđinhữnggiátrịcốtlõi.Chương

nóivềviệcpháttriểnđộingũquảnlýtừnộibộcủachúngtôihoàntoànphù

hợpvớinhữngkếtluậncủaSchein,nhấtlàđoạnphântíchvềJackWelchcủacôngtyGE.KottervàHeskettnghiêncứuvềquanhệgiữamộtnềnvănhóacôngtymạnhmẽvớikếtquảhoạtđộngcủatổchức,điềunàyănkhớpvớikếtluậncủachúngtôivềmộtnềnvănhóamangtínhnghithứccaoởcáctổchứchàngđầu.

►Hỏi:Cácôngnghiêncứuquákhứ.LiệunhữngkếtluậnnàycótrởnênlỗithờivàothếkỷXXIhaykhông?

Không.Ngượclại,chúngtôitinrằngnhữngkếtquảtìmđượcsẽđượcápdụngrộngrãivàhiệuquảhơntrongthếkỷXXI.Nóicụthể,nhữngýtưởngchủchốttừnghiêncứucủachúngtôi(kháiniệm“tạorađồnghồ”,“sựkỳdiệucủachuVÀ”,“gìngiUcáicốtlõi-thúcđẩysựtiếnbộ”,“tínhhênkết”)sẽtiếptụclànhữngkháiniệmquantrọngtrongmộttươnglaixa.Chúngtôikhôngthấycóviễncảnhrõràngnàovềviệcchúngsẽtrởnênlỗithờicả.

Vídụnhưkháiniệm“tạođồnghồ”.Quanniệmtậptrungxâydựngnhữngđặctínhcủamộttổchứcđốilạivớiviệctrôngchờvàomộtýtưởngvĩđại,mộtnhàlãnhđạoxuấtchúngtrởnênquantrọnghơnbaogiờhết.Rõràng,vớitốcđộchóngmặtcủanhUngthayđổicôngnghệ,sựcạnhtranhgaygắtmangtínhchấttoàncầu,vòngđờisảnphẩmngàymộtngắnlại;thìvòngđờicủabấtkỳmộtýtưởngcụthểnàocũngsẽgiảmxuống.DùýtưởngđócóvĩđạiđếnđâuđinUa,nócũngtrởnênlỗithờinhanhhơnnhiềusovớitrướcđây.

Cònvớihìnhmẫumộtnhàlãnhđạotàiba,cólẽaicũngthấythếgiớiđangdichuyểntheohướnghoàntoànngượclại.HãynhìnlạithếkỷXX:cảthếgiớiđangtiếnvềnềndânchủ.Dânchủlàmộtquátrình.Bảnchấtcơbảncủadânchủlàtránhsựphụthuộcquáđángvàomộtcácnhânlãnhđạo,vàtậptrungchủyếuvàoquátrình.NgaycảnhàlãnhđạocólẽlàvĩđạinhấtcủathếkỷXX-Churchill-cũngchỉlàthứyếusovớiquốcgiavàcácquátrìnhcủaquốcgia:ôngtabịloạirakhỏivịtrícầmquyềnkhiThếchiếnthứhaikếtthúc.Hitler,Mussolini,Tojolànhữngnhàlãnhđạotàibasongđãkhônghiểuđượcrằngbảnthânhọvềcơbảnkémquantrọnghơnthểchếmàhọphụcvụ.vàngaycảbạnkhôngchấpnhậnsựliêntưởngnóitrênthìhìnhmẫuvềmộtnhàlãnhđạotàibavẫncómộtkhiếmkhuyếtkhôngbaogiờchUađược,đólà:mọinhàlãnhđạorồicũngsẽquađời.Vàđểvượtlênthựctếkhôngthểthayđổiđó,sựtậptrungtrướctiênvàtrênhếtphảinhắmtớiviệcxâydựngcácđặcđiểmđúngđắncủamộttổchức.

Kháiniệmkhuônmẫucănbảncủachúngtôi(“gìngiUcáicốtlõi-thúcđẩy

sựtiếnbộ”)cũngsẽtrởnênquantrọnghơntrongthếkỷXXI.Bạnhãynhìnkhuynhhướngcủacáctổchứckinhdoanhngàynay:phânquyền,trảirộngtrênnhiềuquốcgia,cósựtựchủcánhântrongcôngviệcngàycàngcao,cócáccôngnhânlànhnghềhơn,v.v...Hơnbaogiờhếtcáccôngtykhôngthểdựavàonhữngphươngphápkiểmsoátxưacũnhưhệthốngquảnlýtheocấpbậc,ngânsáchv.v...Thậmchívớinhữngtiếnbộvềcôngnghệ,ngườitacòncóthể“làmviệctừxa,khôngcầnthiếtphảiđếnvăn

phòngnữa”.Chấtkếtdínhcơbảntrongcôngtygiờsẽlàtưtưởngcủacôngty.Conngườicónhữngnhucầucơbản:họcầnthuộcvềmộttổchứcnàođókhiếnhọcảmthấytựhào,họcầnnhữnggiátrịvàmụctiêuhướngdẫnđemlạiýnghĩachocôngviệcvàcuộcsống,họcầnhênhệvớingườikhác,cùngchiasẻnhUngniềmtinvàkhátvọngchung.Vàcũnghơnbaogiờhết,ngườilaođộngngàynayvừađòihỏisựđộclậptựchủtrongcôngviệc,vừađòihỏitổchứccủahọphảiđạidiệnchomộtđiềugìđó,hoạtđộngvìmộtlýdogìđó.

Vàhãynhìnxuhướngthếgiớichúngtađangsống,đólàthếgiớicủasựphânrã,cắtkhúc,nhữngthayđổihỗnloạn,sựbấtkhảdựđoán,v.v...Chỉnhữngcôngtycókhảnăngthúcđẩysựtiếnbộ,vươnlênvàtựhoànthiệnhêntụcmớicócơmaytồntạivàpháttriển.Côngtycầnhêntụctựlàmmới(chẳnghạnđặtranhữngBHAG)đểtiếptụclàmộtnơilàmviệchấpdẫnchomọingười.Cáccôngtymuốnđạtđượcthànhcôngtolớncầnliêntụccóýthứctựthayđổivàhoànthiệntrướckhithịtrườngđòihỏinhữngđiềuđó.Nhữngcôngtybắtchướcquátrìnhtiếnhóacủacácloàisinhvật-tứclàápdụngquátrìnhthửvàchọnlọc-sẽcócơmaytồntạicaohơntrongmộtmôitrườngkinhdoanhluônthayđổikhôngdựđoántrướcđượcnhưngàynay.Theochúngtôi,trongthếkỷXXIcáccôngtycàngcầnthiếtphảigìngiữcáicốtlõiđồngthờitạosựtựchủtronghoạtđộngởmộtmứcđộcaohơnhẳnchonhânviên,vàhơnbaogiờhết,quytắcâm-dươngvề“gìngiữcáicốtlõi-thúcđẩysựtiếnbộ”sẽcầnđượcápdụng.

Tuynhiên,cáccôngtycânápdụnglinhđộng,sángtạocáckếtquảnghiêncứucủachúngtôi.Chúngtôikhônghềcóchủýviếtramộtcuốnsáchchỉdẫnchitiếttườngbướcchocácbạn.xâydựngmộtcôngtyhàngđầulàmộtvấnđềmangtínhchấtthiếtkế,vànhữngnhàthiếtkếtàibachỉápdụngmộtsốnguyêntắcchungcơbảnđểsángtạo,chứkhôngdựavàonhữnglýthuyếtgiáođiềucósẵn.Dođó,bấtkỳmộtchỉdẫncụthểnàosớmmuộnrồicũngsẽlỗithời.ChỉcónhữngkháiniệmcơbảnsẽtiếptụctồntạinhưlànhữngnguyêntắcchỉđườngngaycảtrongthếkỷXXItới.ChúngtôitinrằngnhữngyếutốcơbảnđằngsaunhữngcôngtynhưMerck,Motorola,P&Gvà

3Msẽkhôngmấythayđổitrongvòngmộtthếkỷtới.Cácyếutốhìnhthứcbênngoàicôngtychắcchắnsẽthayđổi,songnhữngcáigìlàcơbản,cốtyếunhấtsẽvẫnđượcgiUnguyên,bấtbiếntheothờigian.

PHỤLỤC1CÁCVẤNĐỀNGHIÊNCỨU

“ĐÙAVỚILỬA”

(VỀCÁCCÔNGTYHÀNGĐẦUBỊPHÁSẢN)

Nghiêncứucủachúngtôikhôngbaogồmnhữngcôngtycóđầyđủcácthuộctínhcủamộtcôngtyhàngđầunhưnglạithấtbạitrongkinhdoanh.Phảichăngnhữngcôngtycónhữngthuộctính“hàngđầu”lạidễthấtbạihơncáccôngtykhác?Hãygiảđịnhchúngtađangnghiêncứukỹthuậtleonúicủahainhómvậnđộngviên:nhóm“hàngđầu”thànhcôngtrongviệcchinhphụcđỉnhEverest,vànhóm“sosánh”khôngthànhcôngtrongviệcđó.Tiếptheo,lấygiảđịnhlàchúngtatìmthấynhUngkhácbiệtđángkểgiUahainhóm(chẳnghạn,vềtriếtlý,đàotạo,chấpnhậnrủiro...).Việccácnhàleonúi“hàngđầu”thấtbạivàtửvongởtỷlệcaohơnsovớinhUngngười“sosánh”làđiềuhoàntoàncóthể;songdochúngtađangnghiêncứunhUngngườisốngsótvàthànhcông,chúngtasẽkhôngđưachitiếtnàyvàophạmvinghiêncứu.vìthế,dùchúngtacóthểsẽđưaranhUnghướngdẫnđểtrởthànhmộtnhàleonúi“hàngđầu”,chúngtavẫnhoàntoàncóthể(khôngcốý)đưaranhUnghướngdẫnlàmtăngkhảnăngtửvongcủa

nhàleonúiđó.Mộtcáchtươngtự,giảsửrằngvớinhữngđặctính“hàngđầu”,khảnăngphásảncủamộtcôngtylà75%(cònlại25%khảnăngsẽthànhcôngvàtrởthànhnhữngthểchếtuyệtvời).Trongkhiđónhữngconsốnàyđốivớimộtcôngtycónhữngphẩmchấtcủamộtcôngtysosánhlà50%-50%.Theođócólẽnhiềunhàquảnlýsẽtừbỏmongmuốnxâydựngmộtcôngtyhàngđầuđểgiảmđikhảnăngthấtbạivàphásảncủachínhcôngtymình.

Chúngtôicóhaitrảlờichomốiquantâmnày.Mộtlà,đúnglàcómộtsốnhàleonúichếttrongkhicốleolênđỉnhEverest,nhưngrõràngchỉcónhữngaithựcsựcốgắngquyếttâmchinhphục(dùbấtkỳrủironào),mớicóthểlêntới“nócnhàthếgiới”đượcmàthôi.Chúngtôithừanhậnrằngmộtsốcôngtyvớinhữngphẩmchấthàngđầu,vớitầmnhìnxavàhoàibãolớnđãthấtbại,đãphásản.Nhưngcósaođâu,chúngtôikhônghềcóýđịnhviếtvềkhảnăngtồntạicủamộtcôngty-đókhôngphảilàmộtđềtàithúvị.Chúngtôichỉquantâmtìmhiểucáchthứcmộtsốcôngtyđãtrởthànhnhữngthểchếhùngmạnh,nhữngtậpđoànhàngđầu.Chúngtôihiểuvàthừanhậnrằngđể

đạtđượcđiềuđó,chúngtacầnchấpnhậnnhữngrủironhấtđịnh.

Tuynhiên,câutrảlờithứhaimớilàquantrọng.Chúngtôitintưởng(dùkhôngthểchứngminh)rằngcácđặctínhvàphẩmchấtcủamộtcôngtyhàngđầuvừacóthểtăngkhảnăngthànhcông,vừacóthểtăngxácsuấttồntạicủamộtcôngty.Hãytrởlạivớicáchnhìnmangtínhlịchsử:Chúngtôiviếtvềnhữngcôngtytrườngtồnphảiđốimặtvớinhữngthayđổilớnlaomàvẫnthànhcôngtrongnhiều

thậpkỷ.Nếuxácđịnhmộtcôngtytheohướngnàylàrủiro,thìtạisaorủirokhôngxảyđếnvà“tiêudiệt”nhữngcôngtynóitrênvàomộtthờiđiểmnàođótrongsuốtlịchsửlâudàicủahọ?

PHẢICHĂNG“TẦMNHÌN,HOÀIBÃO”LÀMỘTCÁCHDIỄNĐẠTKHÁCCỦA“THÀNHCÔNG”?

KhithựchiệnđiềutratrêncácCEO,chúngtôihiểurằngkếtquảđiềutrasẽthiênvềnhữngthànhcôngtàichính.LiệucóCEOnàolạicoimộtcôngtykhôngtạoralợinhuậncaolàmộtcôngtyhàngđầuđượckhông?Cólẽlàkhông.Điềuđóđưatớimộtcâuhỏikiểu“congàvàquảtrứng”:Liệucóthểgắnnhãnhiệu“hàngđầu”chobấtkỳcôngtythànhcôngnàohaykhông?Câutrảlờilàkhông.Córấtnhiềucôngtythànhcôngvềtàichínhtrongxãhộinhưngkhôngnằmtrongdanhsáchcáccôngtyhàngđầucủachúngtôi.Chúngtôiđãphântíchtỉmỉhoạtđộngcủa500côngtytrêntạpchíFortunetrongsuốtmộtthậpkỷ,trướcnghiêncứucủachúngtôi.Kếtquảchothấycáccôngtyhàngđầukhôngphảilànhữngcôngtyduynhấtthànhcôngtrongthờigianmộtthậpkỷgầnđâynhất.Nếuxéttheolợinhuậnchocácnhàđầutưtronggiaiđoạn1978-1988(tứclàmườinămtrướcnghiêncứucủachúngtôi),thìtrongsố500côngtycôngnghiệpvà500côngtydịchvụtheoliệtkêcủaFortune,18côngtyđứngđầunhưsau:

Danhsách18côngtyđứngđầuvềlọitứcchocácnhàđầutưtrongsốcáccôngtycôngnghiệpvàdịchvụcủatạpchíFortune,giaiđoạn1978-1988

1. Hasbro

2. TheLimited

3. Wal-Mart

4. Affiliated

5. Tele-Communications

6. GiantFood

7. Toys“R”Us

8. MarionLaboratories

9. StateStreetBostonCorp

10. BerkshireHathaway

11. DCNY

12. Macmillan

13. CooperTire&Rubber

14. TysonFoods

15. PhilipsIndustries

16. MCICommunications

17. DillardDepartmentStory

18. FoodLion

Cácbạnhãyxem,trongdanhsáchnàychỉcómộtcôngtyhàngđầu(Wal-Mart).ĐiềuđóchothấycácCEOcoicôngtyhàngđầukhôngchỉđơnthuầnlàmộtcôngtycólợinhuậncao(nếuvậythìdanhsách18côngtynàyđãgiốngvớidanhsách18côngtyhàngđầucủachúngtôi).Còntronggiaiđoạndàihơn,từ1920-1990,tấtnhiêncáccôngtyhàngđầu,nếucácCEOnghĩvềkhíacạnhtàichính,họsẽchỉxemxétđếnnhữngthànhcôngdàihạnvềtàichínhmàthôi.

LIỆUCÓTHỂTINVÀOKETQUẢĐIÊUTRATỪCÁCCEO?

Phươngphápđiềutra-dùđốitượnglànhữngngườicótrìnhđộcaonhưcácCEO-khôngphảilàmộtphươngpháphoànhảo.Yếutốchủquanvàthiênvịkhôngchắcđượcloạitrừ100%.Chẳnghạn,báochívànhữngphươngtiệnthôngtinđạichúngkháccóthểgâyảnhhưởngítnhiềuđếnnhữngchọnlựacủacácCEO.vídụ,côngtyAmericanExpressngaytrướckhicuộcđiềutra

diễnrađãđượcbáochícangợihếtlời,mộtsốtờbáothậmchíđánhgiávàgọitêncôngtynàylà“thànhcônghàngđầu”.ĐiềuđórõràngđãảnhhưởngđếncácCEOđượcchúngtôiđiềutra:khisosánhAmericanExpressvớinhữngcôngtyhàngđầukhác,tathấycôngtynàychỉcórấtítnhữngđặcđiểmcủamộtcôngtyhàngđầu.

Dựavàokếtquảđiềutracũngđồngnghĩavớiviệccoimộtcôngtyhàngđầulàmộtcôngtyđượcnhiềungườibiếtđếnvàđánhgiácao.Rõràngđâylàmộtsựthiênvịđốivớicáccôngtylớn,cáccôngtycổphần(hãychúý:tấtcảcáccôngtytrongdanhsáchcuốicùngđềulàcáccôngtyđãlênsàngiaodịchchứngkhoán).Tuynhiên,vẫncóthểcónhữngcôngtyhàngđầuvớiquymônhỏ,khôngđượcdưluậnchúývàbiếttớinhiều.Chẳnghạn,côngtyL.L.BeanandGraniteRock(từngđoạtgiảithưởngvềchấtlượngMalcolmBaldrigenăm1992-mộtkếtquảrấtấntượngđốivớimộtcôngtykhaithácđá)córấtnhiềuđặctínhcủamột

côngtyhàngđầu,songđâychỉlàmộtcôngtytưnhân,vàdođóítđượcngườitabiếtđến.

Dùcónhữnghạnchếnhấtđịnh,cáctácgiảvẫntinrằngphươngphápđiềutracácCEOlàphươngpháptốtnhấtcóthểápdụngtrongnghiêncứunày.Dokhôngbiếttrướcnhữngđặcđiểmcủamộtcôngtyhàngđầu(đâychínhlà...mụctiêunghiêncứu),chúngtôikhôngthểđưaratrướcmộtcôngcụđánhgiámangtínhkhoahọcđược!Hơnnữa,phươngphápnàycũngcólợithếkhinótậphợpđượcýkiếncủanhiềungườikhácnhau-tấtcảhọđềukhôngbịảnhhưởngbởinhữngthànhkiếnvàphongcáchriêngcủachúngtôi.

Aiđócóthểđặtcâuhỏi:liệuđâycóphảilàviệcsaochépcáchlàmcủatạpchíFortune(tạpchínàycũnglậpramộtdanhsáchnhữngcôngty“đượcngưỡngmộnhất”dựatrênkếtquảđiềutratừcácCEO)haykhông?Câutrảlờilàkhông.ChúngtôiđãphântíchkỹlưỡngdanhsáchbìnhchọncủaFortunetrongnhữngnăm1983-1990,vàdùcáccôngtyhàngđầucómặttrongcácdanhsáchđó,cáckếtquảcủachúngtôivàFortunekhôngphảilàtuyệtđốitươngđồng.Vídụnăm1989,tấtcảcáccôngtyhàngđầucómặttrongcảhaidanhsáchđềurơivào30%đầutiêntrongdanhsáchcủaFortune,songnếusosánhTop18thìkếtquảlàkhônggiốngnhau100%(lưuý:chỉcóhaicôngtysosánhlọtvào30%đầubảngcủaFortune).Tấtnhiên,cáccôngtyhàngđầuđềuđượckínhtrọng,songdanhsáchcủachúngtôihoàntoànkhôngphảilàsựsaochéplạikếtquảtừdanhsách“cáccôngtyđượcngưỡngmộnhất”củaFortune.

TƯƠNGQUANVÀNGUYÊNNHÂN

Chúngtôitìmramộtsốđặcđiểmphânbiệtcáccôngtyhàngđầuvàcáccôngtysosánh.Từđócóthểkếtluậnrằngcósựtươngquangiữasựkhácbiệt(giữahailoạicôngty)vớicáccôngtyhàngđầu.Tuynhiênkhôngthểnóichắcrằngđólàmộtmốiliênhệnhânquả.Chúngtôikhôngthểchứngminhđượcnhữngđặcđiểmcủamộtcôngtyhàngđầusẽchắcchắndẫntớithànhcônglâudàitrongmọitrườnghợp.Chúngtôicũngkhôngdámnóirằngcáccôngtyhàngđầunàyđãkhámpháramộtphươngphápkinhdoanhtuyệthảo(cóthểcónhữngcôngtykhácchưaainghiêncứuvẫnthànhcôngtrongthờigianlâudàihơn,màhoàntoàndựavàonhữngđộnglựcvàphươngphápkinhdoanhkhác!).Cáctácgiảkhôngtuyênbốđãxácđịnhđược“nguyênnhân”và“hậuquả”,đơngiảnvìchúngtađangnóivềthếgiớikinhdoanhthựctếvớinhiềubiếnđộngtrongkhônggianvàthờigian.Mộtkếtluậnchínhxác100%nhưtrongkhoahọctựnhiênlàđiềukhócóthểđạtđược.Tuynhiên,chúngtôinhấnmạnhrằng:Nhữngyếutốcơbảntạonênsựkhácbiệtởcáccôngtyhàngđầuđãxuấthiệnvàtồntạirấtlâutrướckhinhữngcôngtynàyđạtđượcnhữngthànhcông.Đâychínhlàlợithếcủaphươngpháplịchsử.Điềunàychophépchúngtôitinrằngchúngtôiđãtìmđượcmộtđiềugìđóhơnlànhữngtươngquanngẫunhiên.

NHỮNGTHỜIKHĂCKHÓKHĂNỞCÁCCÔNGTYHÀNGĐAU

Đầunhữngnăm1990,đasốcáccôngtyhàngđầutrongdanhsáchcủachúngtôirõrànglànhữngtậpđoànthànhcôngnhấttronglĩnhvựckinhdoanhcủahọ.Tuynhiên,vẫncònmộtsốítcôngtygặpkhókhăn.Liệuđiềunàycóảnhhưởngđếntínhxácđángcủanhũngkếtquảnghiêncứuhaykhông?Chúngtôikhôngtinlànhưvậy,dohailýdosauđây:

Mộtlà,tấtcảcáccôngtyhàngđầuđềuđãtừngtrảiquanhữngthờikhắcđentốitronglịchsửcủahọ.Khôngcócôngtynàohoàntoànmiễndịchđốivớinhữngkhókhănvàkhủnghoảng,tuynhiên,cáccôngtynàyđềucókhảnănghồiphụccao,luônđạtđượckếtquảtốttrongdàihạn.

VídụnhưcôngtyIBM.Dùhọgặpkhókhănvàonhữngnăm1990,xinđừngquênhọđãcólịchsửbảythậpkỷthànhcông,trongthờigianđólàhaicuộcThếchiến,cuộcđạikhủnghoảng,vàviệcphátminhramáyvitính.KhôngcócôngtynàotrongngànhcóthểsosánhvớiIBMvềđiềuđó.NgaycảtrongnhữngngàyđentốinhấtcủaIBM,giớibáochíkinhdoanhvẫnnhắcđếnnónhưlàmột“báuvậtquốcgia”.Khôngphảingẫunhiênmàmộtcôngtyđạtđượcđiềuđó,vàchúngtôitinrằngcórấtnhiềubàihọctừlịchsửcủa

IBM,từcảnhữngthànhcôngvàkhókhăncủacôngty.

Hailà,trongsuôtquátrìnhnghiêncứuchúngtôiluônsosánhmộtcôngtyvớimộtcôngtykhác.Khôngcócôngtynàolàhoànhảo,songcómộtsốcôngtyvượttrộihơncácđốithủtrongphạmvidàihạn.Chẳnghạn,khicôngtyBurroughssuysụpvàthấtbại,khôngaicoiđólàviệcmấtđimột“báuvậtquốcgia”cả.Đốivớiđasốmọingười,Burroughscũngchỉlàmộtcôngtynhưbaocôngtykhácmàthôi.TạisaoIBMlạicóthểcómộtđịavịcaoquýmàBurroughskhôngbaogiờcóđượcnhưvậy?Dùcónhữngkhiếmkhuyếtnhấtđịnh,sựthựclàcáccôngtyhàngđầuđãvượttrộicáccôngtysosánhvàcáccôngtykháctrênthịtrườngtrongsuốtmộtkhoảngthờigiandàitronglịchsử.

CÔNGTYLỚNVÀCÔNGTYNHỎ

Liệunghiêncứunàycóthiênvềcáccôngtylớnhaykhông?CâutrảlờilàcóvàKHÔNG.Có,bởivìdanhsáchcáccôngtyhàngđầugồmtoànnhữngtậpđoànlớn.Không,bởivìtấtcảnhữngcôngtynàyđềuđãtừnglànhữngcôngtynhỏ.Chúngtôikhôngchỉnghiêncứuchúnglúcđạtquymôtoàncầu,màcònnghiêncứutừthờiđiểmchúngcònlànhữngcôngtynhỏ!Chúngtôimuốntìmđượcnhữngkếtquảcóthểápdụngchocảcáccôngtynhỏ,vừavàlớn.Khitiếnhànhđiềutra,chúngtôicũngđiềutracácCEOcủacáccôngtynhỏvàvừa(từdanhsáchInc.500vàInc.100),cácCEOởcáccôngtynhỏmuốnhọchỏitừcáccôngtylớnhơn.

THÔNGTINKHÔNGCÂNBĂNG

Sốlượngvàchấtlượngcủacácdữliệulịchsửởcáccôngtykhácnhaulàkhácnhau.MộtsốcôngtynhưHPvàMerckmởrộngkhodưliệuchochúngtôi,cungcấpnhữngnguồnthôngtingốcvôcùngquýgiá.Đasốcôngty(kểcảcáccôngtysosánh)cộngtácvôtưvớicáctácgiả,dùchấtlượngthôngtincóthểkhônggiốngnhau.Tuynhiên,cónhữngtrườnghợpcôngtytừchốicộngtácvàchúngtôiđànhphảidựavàocácnguồnthôngtinthứcấp,cácthôngtinnàycũnghếtsứcđadạngvàkhôngđồngnhất,vídụ,khôngcócuốnsáchnàoviếtriêngvềcôngtyNordstrom,songlạicóquánhiềusáchvởvềnhữngcôngtynhưFord,IBM,DisneyvàGE.Chúngtôiđãcốhếtsứcđểxácđịnhvàphânloạithôngtin,đãcóthôngtinchủyếuvàhầunhưmọicôngtycầnnghiêncứu,trừKenwood.Dolượngthôngtintolớncóđược,chúngtôitựtinrằngcáckếtquảtìmđượckhônglàmthayđổinhữngthôngtinquantrọngvàhoànhảonhất(ngượclại,nhữngthôngtinđósẽcàngđượccủngcốhơntrước).

THIÊNVỊCÁCCÔNGTYMỸ

ChúngtôichỉtiếnhànhđiềutracácCEOởMỹ,vàtrongcáccặpsosánhchỉcómộtcặpkhônggồmcáccôngtyMỹ:Sony-Kenwood.Chúngtôitinrằngđộnglựccơbảnđểtrở

thànhmộtcôngtythànhcônghàngđầucóthểápdụngởcácquốcgiavàcácnềnvănhóakhácnhau(tấtnhiên,vẫncóthểcónhữngbiếnthểnhấtđịnh,nhữngsắctháidịbiệtởmọinềnvănhóa).Chúngtôithừanhậnđiềunàyvàmongmỏisẽcónhữngnghiêncứukháctrongtươnglaivềnhữngkhácbiệtliênquanđếnvănhóavàquốcgiaởcáccôngtyhàngđầu.