Yabancı Dil Nasıl Öğrenilmez? - okumedya.com Dil Nasil Ogrenilmez_ - Ali Isik.pdf · Neden İngilizce öğrendiğimi bilmiyorum. Sanırım bir gün gerekli olacak. Zaten ailem

YABANCIDİL

NASILÖĞRENİLMEZ?NASILÖĞRENİLİR?

Yrd.Doç.Dr.AliIşık

Hertürlükitaptalebinizitemsilciliklerimizden,www.elmayayinevi.com

adresimizden,telefonveyafaksaracılığıylayayınevimizdenyapabilirsiniz.Kitaplarımızlailgiligörüşleriniziwww.elmayayinevi.com

adresindekiwebsitemizdebelirtebilirsiniz.GenelKoordinatör:MustafaBaştürk

Editör:GayeDinçelDüzelti:TuğbaYıldırım

YayınDanışmanları:NamıkAktan,NükteÖcalDurhan,ÖzgüKılıç,Prof.Dr.SinanBayraktaroğlu,Dr.SüerEker,

VedatKıymazarslan,ZaferParlakKapakTasarımıveİllüstrasyon:3tasarım

YayınEkibi:GülSolak,HakanMermicioğlu,İmranGündüz,ÇetinÖzkavacıklı,MehmetKahraman,

MertÖztuğ,DemetUyar

ÖNSÖZYabancıdileğitiminde,harcananbuncakaynakveemeğerağmen,istenilenseviyedeverimalınamamaktadır.Buyetersizliğinbaşlıcanedeniyabancıdilinnasılöğrenileceğininbilinmemesidir.Genellikle,yabancıdilbilmek,dilbilgisikurallarıvesözcükbilmekleeşdeğertutulmuş,bütünçabalarbunlarıbilinçliolaraköğrenmekyadaezberlemeküzerineyoğunlaşmıştır.Yaniyabancıdilçalışmalarındadilbilgisikurallarını,matematiköğrenirgibibilinçliolarakirdeleyipbolmiktardaalıştırmayapmaksuretiylebilinçaltınayerleştirmekamaçlanmıştır.Hâlbuki,insanlarbilinçliolarakdilbilgisikurallarınıbilmedendilikullanabildiklerigibi,dilbilgisikurallarınıbildiklerihâldedilikullanamamaktadır.Bunedenle,yabancıdileğitimindebaşarıyıartırmakiçinatılacakenönemliadım,“yabancıdilbilgisibilmek=yabancıdilbilmek”yanılgısındandönmektir.Diğerbiradımdayabancıdileğitimindeedinmeveöğrenmearasındakifarkıbilmekvebudoğrultudaçabasarfetmektir.Öğrenme,hedeflenengramerkurallarınınşuurlubirşekildeirdelenmesindensonra,bolmiktardaalıştırmavepratikyapmaksuretiyleotomatikhâlegetirilenbilinçlibirsüreçtir.Edinmeisedoğuştanvarolandilpotansiyelinin,edinimcihazınınhareketegeçirilmesinevebilinçaltındaöğrenilendilinsistemininoluşturulmasınanedenolanbirsüreçtir.Edinimigerçekleştirmeninyöntemiisebolbolanlaşılabilirgirdieldeetmeyollarıarayarak,yabancıdilibiraraçolarakkullanaraköğrenmektir.

Herkesinbirşekildebiryabancıdiluğraşısıolmuştur.Bizde,diğerailefertlerimizyadabazıarkadaşlarımızgibi,yabancıdilöğrenenlerkervanınakatıldık.Uğraştık,zamanayırdık,senelerimiziverdik;amayinedeistediğimizyeregelemedik.Buçalışma,yabancıdilöğrenirkenyaşadığımızsorunlarınvebaşarıeksikliğininnedenleriniaçıklamak,bazıönerilerdebulunmakamacıylahazırlanmıştır.

Yabancıdilöğrenirkenveöğretirkeneldeedilentecrübeler,akademikçalışmalarlaharmanlanaraksunulmuştur.Böylecekitapyabancıdilöğrenmekisteyenlerebuişinasılyapabileceklerikonusundayardımcıolacak,yabancıdilöğretmenlerinedebirdilinasılöğretmelerigerektiğikonusundaışıktutacaktır.BukitaptaifadeedilenfikirleridahaakademikbirboyuttaelealanDr.HasanbeyEllidokuzoğlu’nunçalışmasıdasonaeklenmiştir.Dahaayrıntılıkuramsalbilgieldeetmekisteyenleriçin,bubölümündoyurucuolacağınıdüşünüyorum.

Buçalışma,öğretmenarkadaşlarımındadestekleriyleortayaçıkmıştır.ÇalışmanıntaslağınınoluşturulmasındakatkısağlayanNihalÖzsarı’ya,yabancıdilçalışanlariçinfaydalıolabilecekinternetsiteleriileilgilibölümün

hazırlanmasındabüyükemekharcayanAsımYalnız’avebunlarıgüncelleyenMutluKorkmaz’a,çalışmayıbiröğretmengözüyledeğerlendirenGoncaAltmışdört’e,TürkçeninkullanımıaçısındaninceleyenCemilEkiyor’aveErtanErol’a,bilgisayardesteğikonusundayardımlarınıesirgemeyenVedatKıymazarslanveÖnderHalukTekbaş’ateşekkürederim.

Yrd.Doç.Dr.AliIşık

YABANCIDİLNASILÖĞRENİLİR?Şuanakadaraldığınızyabancıdilderslerini,gittiğinizkursları,kendikendinizeyabancıdilöğrenmekiçinharcadığınızzamanıvb.düşününvekendinizeşusoruyusorun:“Acabaharcadığımbuncaemek,zamanveparayagöreyabancıdilseviyemyeterlimi?”Busoruyaşuanakadarverilenyanıtlarda,yabancıdileğitimindesorunlaryaşandığıvurgulandı.Sizde,harcadığınızbukadaremek,paravezamanarağmen,yabancıdildeistediğinizamaçlarıgerçekleştiremiyorsanız,sorunlarınneredenkaynaklandığınıaraştırmalıveistenilenbaşarıyıeldeetmekiçinneleryapmanızgerektiğiniirdelemelisiniz.Bukonuda,belkidesormanızgerekenilksoru“Biryabancıdiliöğrenmekiçinneyapmamakgerektiğinibiliyormuyum?”olmalıdır.Birazdahakonuyuaçacakolursak,yabancıdilöğrenmekiçinharcananzamanveemek,sizindilgelişiminizidoğrudanetkiler;ancak,bazenbunlaryeterliolmayabilirveistediğinizbaşarıyıeldeedemeyebilirsiniz.Yabancıdilçalışmayöntemlerinibilmemeniznedeniyleharcadığınızoncazamanveemekboşagidebilir.Budurumdayapmanızgereken,çalışırken“nasılbiryöntemuygulayacağınızı”bilmenizdir.Bilinçlibirçalışmaylazamanınızıdahaetkinkullanabilir,istediğinizbaşarıyıeldeedebilirsiniz.

Buçalışmadasizinetkinbiryabancıdilöğrenmeyöntemigeliştirmenizedestekolmakamacıylayabancıdilöğrenirkenuygulayabileceğinizöğrenmeyollarıanlatılmaktadır.Bubilgilerdenyolaçıkarakkendinizeuygunbiröğrenmeyöntemigeliştirebilirsiniz.

ÖrneklerAyrıntılıaçıklamalaragirmedenöncebirazbeyinjimnastiğiyapalım.Aşağıdadörtöğrencininnasılyabancıdilçalıştıklarıözetlenmiştir.Şimdibunlarabirgözatalım:

AKINBenimiçinİngilizceöğrenmekçokönemli.Özellikledilbilgisiçalışıyorum.Zamanımınçoğunudilbilgisiçalışmakvealıştırmaçözmeklegeçiriyorum.Sınıftaöğretmenimedaimasorularsoruyorum.Yenikelimeleröğrenmekdebenimiçinçokönemli.Sözlüğümühepyanımdataşıyorum.Karşılaştığımheryenikelimeninanlamınabakarım.Öğretmenimkelimeninanlamınıaçıklasadahibenyinedesözlüğebakmayıyeğlerim.Kelimenintamkarşılığınısözlüktebulduğumainanıyorum.

Ben,diğeröğrencilerleİngilizcekonuşmayısevmiyorum.Çokgüzelİngilizcekonuşabildiklerineinanmıyorum.Zaten,öğretmenhergrubavakitayırıparkadaşlarımınyaptığıhatalarıdüzeltemez.Grupçalışmalarıyerinekelimelerimigözdengeçirmeyivedilbilgisikonularınıtekraretmeyitercihediyorum.Böyleçalışıncadahaiyiöğrendiğimidüşünüyorum.Evegittiğimde,herakşamsözcüklistemivedilbilgisikonularınıtekrareder,cümlelerkurarım.İngilizcebenimhayatımınbirparçası,günümünhersaatiİngilizceiledolu.

ONURİngilizcedersleriniseviyorum.Ancakdersdışında,antrenmanlardandolayıyeterinceçalışacakvakitbulamıyorum.Öğretmenimi,sınıfarkadaşlarımıveonlarlaİngilizcekonuşmayıseviyorum.Konuçokfazlailgimiçekmesedahibirşeylersöylemeyeçalışıyorum.Öğrenirkenhatayapmanındoğalolduğunudüşünüyorum(öğretmenimizdeöylediyor).

BoşzamanlarımdaİngilizcehikâyekitaplarıokuyorumveyaİngilizceöğretmekamacıilehazırlanmışVCDveyaDVD’leriizliyorum.OkulaveantrenmanagelipgiderkenyoldaİngilizceCDyadakasetleridinliyorum.

İngilizce“chat”yapmakenbüyükzevkim.Biliyorum,İngilizcebilgimhenüzçokileriseviyededeğil.Yinedeyazılanlarıanlayabiliyorum.

BERK

Nedenİngilizceöğrendiğimibilmiyorum.Sanırımbirgüngerekliolacak.Zatenailemİngilizceöğrenmemiçinbirsürüparaharcıyor.

Derskitabındakigrameryapılarınıvekelimeleriçalışıyorum.Öğretmenimidikkatlidinliyor,dersidersteanlayarakokuldışınaİngilizceileyapılacakbirşeybırakmıyorum.

Kümeveeşliçalışmalarıseviyorum.Çokhoşsohbetleroluyor,tabiikiTürkçe!

Testsorularıçözmekçokhoşumagidiyor.Özelliklegramereaitsorularıbulmacagibiçözüpeğleniyorum.

DERYABenbirdilkursunadevamediyorum.Kurstaöğretilenherşeyidikkatealıyorvekaydediyorum.Özeldilbilgisivekelimedefterlerimvar.Bütünyenikuralvekelimeleribunlarlailgiliörnekvealıştırmalarıdabudefterleredüzenliolarakkaydediyorum.

Kurstaverilenyabancıdileğitimiileyetinmiyorum.Dilbilgisivekelimedağarcığınıgeliştirenkitaplaraldım;hergünçalışıyorum.Ayrıca,testkitaplarındakisorularıçözerekyabancıdilimigeliştirmeyeçalışıyorum.

Yukarıdakiifadeleryabancıdilöğrenendörtayrıöğrenciyeait.Sizcehangiöğrencidahabaşarılıolur?Neden?

Sanırımbusoruya“YabancıDilNasılÖğrenilmez?”bölümündekiaçıklamalarıokuduktansonra,dahakapsamlıbircevapverebileceksiniz.

a.PekiSizNeYapıyorsunuz?

Beyinjimnastiğinedevamedelim.Yukarıdakiörnekleriokudunuz.Pekisizneyapıyorsunuz?

Öncekendinizeşusoruyusorun:“Yabancıdiliöğrenmekiçinneyapıyorum?”Şimdi,aklınızagelenfikirleriyazın.“KendimiTanıyormuyum?”başlıklıbölümdekilistede,sizebazıipuçlarıverilmiştir.İstersenizbulisteyeyenimaddelerekleyebilirsiniz.Verdiğinizcevaplarkendinizitanımanıza,çalışmayöntemiseçmenizeyardımcıolacaktır.

Yabancıdilderadyodinleyerek,mektuparkadaşlarıedinerek,günügününeçalışarak…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

b.KendimiTanıyormuyum?

Şimdideaşağıdakiifadelerdensizeuygunolanlarıişaretleyin.Bubölümkendinizidahaiyitanımanızayardımcıolacaktır.

Sınıfta;

•Sınıftakullandığımızyabancıdilderskitaplarınaçalışmakyeterlidir.

•Yabancıdiliancaksınıftaçalışırveöğrenirim.

•Yabancıdilikendimöğrenmekzorundayım;öğretmenimbenimiçinöğrenemez.

•Benimbaşarıvebaşarısızlığımdanöğretmensorumludur.

•Derslerekatılırsamdahaiyiöğrenirim.

•Başkakişilericanlandırdığımda(role-play)kendimiokadarkaptırırımkiyabancıdildekonuştuğumuunuturum.

•“Başkakişilericanlandırma”diğerinsanlarınbakışaçılarınıanlamamayardımcıolur.

•Grupçalışmasıyaparkendiğerlerikonuştuğuiçinbenimkonuşmaşansımolmuyor.

•Yalnızcaöğretmenimidinlemekistiyorum,arkadaşlarımıdeğil.

•İkiliçalışmatekbaşınaçalışmaktandahazevkli.

•Dilbilgisikurallarınıformülleştiripezberlerim.

•Hatayapmaktankorkarım.

•Önemligördüğümbilgilerinotalırım.

•Birşeyianlamazsamhemenöğretmenimdenyardımisterim.

•Derstegeçenyenikelimeleri,dahasonratekraretmekamacıylaküçükkâğıtlarüzerineyazarım.

•Yabancıdildersindedinlerken,okurkenveyaüretirkenönceTürkçedüşünürüm.

•Başkalarınınduyguvedüşüncelerinianlamayaçalıştığımgibikendiduyguvedüşüncelerimiifadeederekiletişimkurarım.

Dersçalışırken;

•Yabancıdilikendikendimeöğrenemem.

•Bilmediğimbütünsözcükleriçinsözlüğebakarım.

•Kelimelistemiezberler,sıksıktekrarederim.

•Testsorularıçözerim.

•Diğeröğrencilerleçalışmakistemiyorum,çünkühatalarımıgörüyorlar.

•Kendibaşımaçalışabileceğimkonusundayönlendiriliyorum.

•Banaçalışmamiçinbelirlibirsüreverilirsedahaiyiçalışırım.

•Hedeflerimikendimbelirlediğimdedahaiyiçalışıyorum.

•Yabancıdilöğretimiileilgiliinternetsitelerindenfaydalanırım.

•Yabancıdilöğrenmekiçingerekenbütünbilgilerkitabımdavar.

•Anlamadığımşeylerlekarşılaştığımdaonlarıçözmeyeçalışmam,geçerim.

•Zihnimdehatırlamayayardımcıolacakresimlerçizerim.

•YabancıdilöğretmekiçinhazırlanmışkasetveCD’leridinlerim.

•Diğerlerindenhatalarımıdüzeltmeleriniisterim.

•Kendibildiklerimlediğerlerinikarşılaştırırım.

•Sınıfdışındadahikâyekitaplarıokurum.

•Yabancıdildedüşünmeyeçalışırım.

“PekiSizNeYapıyorsunuz?”ve“KendimiTanıyormuyum?”bölümlerindeverdiğinizcevaplarıaklınızdatutun.İlkbölümünsonunda,sizeverilecekgörevlerdebubilgilerikullanacaksınız.

Yabancıdilöğrenirkenneleryaptığınızıirdelediktensonra,artıkkuramsal(teorik)bölümegeçebiliriz.Yabancıdilöğrenimikonusundakibazıgenelkuramsalbilgilerdesiziniçinfaydalıolacaktır.Aşağıdakibölümüokuduğunuzdakendiniziçinnasılbiröğrenmesistemioluşturacağınızkonusundagereklibilgileribulacaksınız.

c.YabancıDilNasılÖğrenilmez?

İlkönce“Yabancıdilnasılöğrenilmez?”sorusuilebaşlayalımmı?Öyleyseşucümleyebirbakın:

“Sorularçalıştıklarınızdanmıçıktı?”

Cümlenintümünüincelemedenöncesadeceaşağıdakisözcüğebakalım:

“çalıştıklarınızdanmı”

Busözcüğükökveeklerinegöreayırıpanalizederek,herekinadınıvefonksiyonunuyazabilirmisiniz?

+İştedoğrucevap:

Çalış–tık–lar–ı–nız–dan–mı

KökSıfatÇoklukYardımcı2.çoğulşahısisminsoru

-fiilekisesiyelikeki“den”eki

ekihâli

Sizincevabınızlaaynımı?Değilsehiçsorunyok.Busorunundoğrucevabınıazsayıdainsanverebilir.Peki,bukelimeyikullanırken,bukurallarıbiliyor,hatırlıyorvetektekuyguluyormusunuz?Geneldebusoruyaverilencevap“hayır”olacaktır.Peki,nasıloluyordadilbilgisikurallarınıbilmediğinizhâldebukelimeyidoğrukullanıyorveanlıyorsunuz?Birdüşünün,busözcükanadilinizdenbirparçadeğilmi?Elbette,cevap“evet”olacaktır.Amanasıloluyordabununçözümlemesini(analizini)veişlevlerini(fonksiyonlarını)bilmiyorsunuz?YoksasizTürkçebilmiyormusunuz?Gördüğünüzgibi,anadilimizdeolsadahitekbirkelimeiledilbilgisikurallarıaçısındanbaşaçıkmakzor.Birbaşkadeyişle,bukelimeyiçokrahatkullanabildiğimizveanlayabildiğimizhâlde,bukelimeileilgilidilbilgisikurallarınıaçıklayamıyoruz.Buradanşöylebirsonucavarabiliriz:Birdilibilmek,odilileilgilidilbilgisikurallarınımatematikformüllerigibibilinçliolarakbilmekanlamınagelmediğigibi,dilbilgisikurallarınıbilinçliolarakbilmekdebirdilibilmekanlamınagelmez.Türkiye’deyabancıdileğitimindekiyanlışlıkdaburadan,yanibirdilibilmeyidilbilgisikurallarınıbilmekleeşanlamlıgörenyaklaşımdankaynaklanıyor.

Şimdi,Türkçeöğrenenbiryabancıöğrenciyidüşünün.Türkçeöğrenmekiçinyalnızcadilbilgisiçalışıyor.Sizdeonayardımediyorsunuz.Yukarıdasizesorulansoruyuonasorun.Busoruyucevaplayabilmesiiçinneleryapmasıgerekir?

•Önceliklebuöğrenci,busözcükleri,kökleri,eklerivebunlarınfonksiyonlarınıbilecek.Fakatişibununladabitmiyor.

•Dahasonrabuöğrencisesuyumkurallarınıbilecek.Örneğin,neden“çalışdiklarinızden”değilde“çalıştıklarınızdan”olduğunubilecek.Öğrencimizinişihenüzbitmedi.

•Buöğrenci,aynızamandabueklerinsırasınıda,yanineden“çalışdanlarınıztıkmı”olmadığınıdabilecek.

•Bütünbunlardansonraosözcüğünneanlamifadeettiğini,cümleiçindekiyeriniveöğelerleilişkisinibilecek.

Dikkatedecekolursanız,öğrencihenüzcümleseviyesinebilegeçemedi.Sözcükseviyesindebukadarçeşitlivekarmaşıkişlemleriyapmakzorunda.

Birde,insanınbirandaancakbirişlemedikkatedebileceğigerçeğigözönünealınırsa[1]biröğrencininaynıanda,birdenfazlaişlemibilinçliolarakyerinegetirmesimümküngörünmemektedir.Çünkübiröğrenciaynıanda;

Sözcükiçerisinde;

•Ek-kökanalizinivebunlarınişlevlerini

•Sesuyumunu

•Eklerinsırasını

Cümleiçerisinde;

•Sözcüğüncümledekianlamınıveyerini

•Sözcüğündiğeröğelerleilişkisini

Parçaiçerisinde;

•Cümlenindiğercümlelerleilişkisini

bilmekvebunlarıuygulamakzorundadır.Aynıandayapılmasıgerekenbilinçliişlemler,beyninkullanılabilenkapasitesininüstündedir.Sonuçolaraköğrencininbuşekilde,dilinkurallarınıöğrenmeyeçalışarakyabancıdiliniilerletmeihtimaliyoktur.

Ayrıca,öğrencininbütündilbilgisikurallarınıbildiğivarsayılsabile,yinebirbaşkasorunonubeklemektedir.Dilikullanılırken,özellikleokumavedinlemeişlemleriniyaparkenkurallarıdüşünecekzamanyoktur.Birkelime,birandaüretilir.Yukarıdakiörnekteverilenbirkelimeyiüretmekbiledakikalaralır.Buşekildedilbilgisikurallarınıdüşünerekveuygulayarakiletişimkurulamazvesürdürülemez.

Görüldüğügibi,nasılbiryabancıöğrencinindilbilgisinedayalıbireğitimalmasıonunTürkçeyiöğrenmesinisağlamazise,aynışekildesizindedilbilgisiağırlıklıbirdilöğrenimiileherhangibiryabancıdiliöğrenmenizmümkündeğildir.Buyüzden,buncazaman,paraveemeğerağmen,yabancıdildeistediğinizdüzeyeulaşamadınız.Türkiye’deyabancıdileğitiminindetemelsorunubudur.Yabancıdileğitimidilbilgisiodaklısürdürülmektevedilbilgisibilmekoyabancıdilibilmekleeştutulmaktadır.Butürbiröğrenmesistemide,yukarıdaverilenTürkçeörnekteaçıklandığıgibi,yabancıdileğitimindeharcananbuncaemek,paravezamanarağmen,istenilenveamaçlananbaşarıyıgetirmemektedir.

“Yabancıdilnasılöğrenilmez?”sorusunucevaplamayaçalıştım.Şimdideasılsorumuzolan“Yabancıdilnasılöğrenilir?”eyanıtarayalım.

ç.YabancıDilNasılÖğrenilir?

Yabancıdilöğrenirkenbeyindeneleroluyor?

KonuyuaçıklamakiçinDr.HasanbeyEllidokuzoğlu’nunverdiğibirbenzetmeylebaşlayalım:

Biliyormusunuz,denizdeboğulmayıbaşarantektürinsandır.Buvücudumuzunağırlığındankaynaklanmaz.Çünküinsandançokdahaağırolanfillerkendilerinisuyabırakırveboğulmatehlikesigeçirmedensuyunüstündekalırveyüzer.İşinkötüsü,insançabaladıkçadahadaderinegider.Sanki,insanoğlununbilinçliyüzmeçabasıonudoğalolaraksuyüzündekalmaveyüzmekapasitesindenmahrumeder.İlginçtir,yenidoğmuşbebeklersudadebelenmezlervedoğalbirtepkiylesuyunüstündekalırlar.Çocuklarınyetişkinlerigeçtiğibaşkabiralandadiledinimidir.Çocuklaranadillerinirahatlıklakaparken,yetişkinleryenibirdiliöğrenmekiçinbüyükzahmetleregirerler.İlerizihinselyapılarıveproblemçözmebecerilerinesahipolmalarınarağmenyetişkinler,çocuklarkadarbaşarılıolamazlar.Yinebuseferdilbağlamındabilinçliöğrenmeçabası,yetişkinleridoğaldiledinimkapasitesindenmahrumeder.Yüzmeöğrenirkenilkbasamak,öğrencininsuyunüstündedurabilmekgibidoğalbirkabiliyetiolduğunubilmesidir.Dilöğrenirkenbilmemizgereken,birdiliedinmededoğuştanvarolanvesonradanyokolmayanbirkapasitemizolduğunubilmektir.[2]

İnsanbeynindediledinimiiçinözelleşmişdoğalbirdiledinimcihazıvardır.Budoğuştanvarolanpotansiyel,bütündilöğrenmeolayınıkontrolederveyönlendirir.Bununiçinönemliolandabupotansiyeliaktifhâlegetirmektir.Yani,dilöğrenmeyesıfırdanbaşlayıpyavaşyavaşdilyeterliliğioluşturmaktır.Başkabirdeyişle,dilöğrenmeolayıöğrenmeçabalarısonucundaoluşanbasamaklıbirolaydeğildir.Dilöğrenmeolayı,varolandoğalpotansiyeleşekilvermeolayıdır.Birçiçektohumunahiçkimseşurenkte,şukokudaşuşekildeçiçeklervereceksin;boyunşukadar,yapraklarınınşeklişuolacakdiyebirşeyöğretmez.Yapılantekşeyotohumdavarolanpotansiyelihareketegeçirmektir.Gerekliortam,yanigerekliısı,ışık,nemoluncaopotansiyelhareketegeçer;yavaşyavaşfilizlenir,dallanır,yapraklanır,çiçekaçar,renklenir,kokuverir.Aynışekildedilöğrenimiiçinyapılmasıgerekendesadecebudoğalpotansiyelihareketegeçirecekortamıhazırlamaktır.[3]

Edinmeveöğrenme

Yetişkinlerinyabancıbirdilleilgilibilgivebecerilerinigeliştirmeadınaizleyebilecekleriikifarklıyolvardır:edinmeveöğrenme.Öğrenme,çoğuöğrencininokulortamındakarşılaştığıbilinçlibirsüreçtir.Öğrenmedehedef,dilbilgisikurallarınıbilinçlibirşekildeirdelemekvebolmiktardaalıştırmavepratikyapmaksuretiyleotomatikhâlegetirmektir.Buaçıdanyabancıdil“öğrenimi”,başkabirkonununöğrenimiilebenzeşmektedir;onparmakdaktiloyazmak,arabasürmekyadamatematikkurallarınıöğrenmekgibi.Bütünbuöğrenmeçeşitlerindeortakolan,bilinçlisunuşveirdelemedensonrabolmiktardaalıştırmayapmaksuretiyle,öğrenmeolayınınbilinçaltınaindirilmesiyaniotomatikleşmesidir.Bilinçliolaraköğrenilenbudilbilgisikurallarıancakyavaşveyapaykonuşmasırasındaveyadilbilgisitestlerindeişeyaramakta,akıcıvedoğaldilkullanımısırasındaisefazlakullanılamamaktadır.

Yabancıdilindoğalbirşekildekullanımıancak“edinme”yoluylaolmaktadır.Edinmeise,kendineözgübilinçaltıbirsüreçolup,başkaalanlardakiöğrenmesüreçleriylebenzeşmemektedir.Yabancıdiledinimiylebenzerlikgösterenteksüreç,anadiledinimidir.

Edinmeveöğrenmearasındageçişyoktur.Bilinçlibirşekildeöğrenilenherhangibirşeybilinçaltınaatılamamakta,yaniedinmegerçekleşememektedir.[4]

Doğalsıra

İnsanlaranadilleriniveherhangibiryabancıdiliöğrenirken,aldıklarıdileğitiminintürü(sokakta,kendikendine,okulda),yaşlarıveanadillerineolursaolsun,doğalbirsırayıyanidoğalbirmüfredatıtakipetmektedir.Busıradışmüdahalelerekapalıdırvedeğişmez.Yanitekbirdilöğesibinlercekeztekraredilirse,değişikfaaliyetlerleirdelensedahioöğekaydedilemez.Başkabirdeyişle,neyapılırsayapılsın,hangifaaliyetlergerçekleştirilirsegerçekleştirilsin,sırasıgelmedikçeoöğeöğrenilemezvehiçbiröğrenimtekniğibusırayıdeğiştiremez.Örneğinİngilizcedeüçüncütekilşahıseki‘-s’(HespeaksEnglishverywell),hernekadarokullardailkaydayadailkaylariçindeöğretilsede,edinimaçısındanensonedinilenöğelerdenbirisidir.Bunedenledeöğrencileryapılanfaaliyetlererağmen,çoğuzamanbuöğeyidoğrukullanamaz.Hattabireylerileriseviyededahibukonudahatalaryapmaktadırlar.Bu,birkuralınzamanıgelmedenönceedinilememesi,diledinimcihazınındışmüdahalelerdenbağımsızçalışmasıvedoğalsıranındeğiştirilememesikonusunaiyibirörnektir.[5]

Bütünbuaçıklamalardansonra,diledinmecihazınınnasılhareketegeçirilebileceğivedilöğrenmekiçinelverişlibirortamınnasılhazırlanacağıkonusudahakolayaçıklanabilir.

Anlaşılabilirgirdi

Diledinmecihazınıhareketegeçirmekiçingerekliolantekşeyanlaşılabilirgirdidir.Dikkatedilecekolursa,sadecegirdideğil,girdininanlaşılabilirolmasıdaönemlidir.Beyninherhangibirbilgiyiizleyebilmesiiçin,okonuylailgilibilgilereekleyebileceğibeyiniçibiryapıgereklidir.Bu,birmektupzarfıörneğiileaçıklanabilir.Buzarfınüzerindesadecealıcınınadıolsa,omektubundoğruadresetaşınmasımümkündeğildir.Onunalıcıyaulaşmasıiçinalıcınınadı,soyadı,apartmannumarası,dairenumarası,cadde,şehir,sokak,ülkegibibilgilergereklidir.Aynışekilde,beyneulaşanbilgininizleyeceğibeyiniçiyapıylailişkikurulabilmesiiçingelenbilgininanlaşılabilirolmasıgerekir.ÖrneğineğerhiçRusçabilmiyorsan,sabahtanakşamakadarRusçatelevizyonizlemekleRusçaöğrenmenmümkündeğildir.Girdisağlandığıhâlde,anlaşılabilirlikkoşulusağlanmadığıiçinöğrenmeolayıgerçekleşmez.Anlaşılabilirgirdisağlamanınikitemelyoluisebolbolokumakvedinlemek,okuduğunuvedinlediğinianlamaktır.[6]

Anlaşılabilirgirdilernelerolabilir?Bukonudasonrakibölümdedahaayrıntılıbilgibulacaksınızamaburadasizekısabirbilgivereceğim.

Video,TVveFilm

Video,TVvefilm,hemgörselhemdeişitselgirdisağlamasıvegörselipuçlarınınfazlaolmasısebebiyleoldukçazengindir.Video,TVvefilminbirdegörselçekiciliğigözönünealınırsa,diledinimiiçinvazgeçilmezbiraraçolarakgözükmektedir.

Dinleme

Dinlemeanlaşılabilirgirdisağlamanınbelkideenkolayyoludur.DVD,CD,kasetveradyoyoluylaoldukçazenginişitselgirdisağlanabilir.

Okuma

Özellikledersdışıhikâyeveromanokumakdilgelişimiiçinçokbüyükbirkatkısağlar.Örneğin,ABD’deyapılanbiraraştırmada,öğrencilerinüniversitedeİngilizceolarakverileneğitimiyürütüpyürütemeyecekleriniölçenTOEFLsınavısonuçlarıincelenmiştir.Onlarınbaşarılarınısağlayanenönemlifaktöründersdışındahikâyeveromanokumalarıolduğutespitedilmiştir.Bütündiğerfaktörler(kursagitme,özeldersalma,okuldayabancıdileğitimialmavb.)arasındadersdışıhikâyeveromanokumanın%49oranındagenelİngilizceyeterliliğinietkilediğibulunmuştur.[7]

İletişimselortamınyaratılması

Dil;günlükhayatımızdabirşeyianlatmak,dinlemek,öğrenmekgibiamaçlariçinkullanılır.Hiçkimsegünlükiletişimdesıfatlar,zamirler,edilgenfiilvb.konulardavebunlarınbilincindeolarakkonuşmaz.Aksine,dilikullanarakbaşkaşeylerhakkındakonuşur.Hâlbuki,yabancıdileğitiminde,dilgerçekişlevindensoyutlanmış,biriletişimveöğrenmearacıolmaktançıkarılmış,hakkındakonuşulan,çalışılanbiramaçhâlinegetirilmiştir.Dilhakkındabilgisahibiolmak,kurallarıezberlemek,dilbilmekileeşanlamlıtutulmuş,öğrencilerin,bütünkurallarıbilselerbile,bunlarıgerçekhayatataşıyamadıklarıvekullanamadıklarıhesaplanmamıştır.Dolayısıyla,dilinözündeolandoğallıkvedoğalortamınyerine,sınıftadilibiramaçolarakgörenyapaybiryabancıdilkavramıvebunadayalıolarakdayapayveyetersizyabancıdileğitimprogramlarıbenimsenmiştir.[8]Budurumşöylebirörnekleaçıklanabilir:Birinsanayüzmeöğretilmekisteniyor.Yüzmekiçinfaydalıolacağızannedilenteorikbilgilerbelirleniyor.Bubilgilerdeğişikaltgruplaraayrılıyor.Dahasonrayüzmeöğrenecekkişiye,heraltgrubaaitteorikbilgilerayrıntılıbirşekildeayrıayrıöğretiliyor.Yüzerkenayaklarındurumu,bacaklarınpozisyonu,elkolkoordinasyonugibihertürlübilgiteorikolarakyüzmeöğrenecekkişiyeveriliyorvebukonulardasınavlaryapılıyor.Teoriksınavlardanbaşarılıolankişiye;artıktamam,yüzmehakkındaherşeyibiliyorsun,haydiyüz,deniliyor.Doğalolarakyüzmeileilgilihertürlüteorikbilgiyesahipkişi,yüzemiyor;çünküuygulamalıolarakhiçyüzmeeğitimialmadı.Birbaşkadeyişle,kişiyeyüzmeöğretilmedi,yüzmehakkındabilgilerverildi.Buörnekte,yüzmehakkındakiteorikbilgininyüzmeyibilmekileaynıanlamagelmediğiaçıkçagörülüyor.Yabancıdileğitimindekibaşarısızlıkdaburadankaynaklanıyor,yanidilbilgisikurallarınıbilmekiledilibiriletişimaracıolarakkullanabilmekeşanlamlıtutuluyor.Dilhakkındaböylebilgivermeyi,dilikullanmaklabirtutanbirsisteminürünüolanöğrencilerde,dilkurallarınıbilselerdahi,doğalortamdaoyabancıdiliverimliveetkiliolarakkullanamıyorlar.Sonuçolarak,yanlışrotaseçilmesiylevarılmakistenilennoktadanuzaklaşılmışveyabancıdileğitimindenistenilenverimalınamamıştır.

Bununiçindilinbiriletişimaracıolduğugerçeği,dersiçivedışıyabancıdilfaaliyetlerindedeyansıtılmalıdır.Dilyapılarınayönelikbirçalışma,yabancıdildeyeterlilikiçinçokazbirkatkısağlayacaktır.Buşuşekildeaçıklanabilir.Çocuklukyıllarınızıbirhatırlayınyadaetrafınızdakiçocuklarıinceleyin.Anneleriniz,babalarınızyadabüyüklerinizsizeTürkçeöğretirken“Evet,bugüngeçmişzamanıöğreneceğiz”diyebiryaklaşımlamıöğrettiler?Onlarınböyleyapılarıöğretmekgibikaygılarıvarmıydı?Yoksaonlarsadecesizinleiletişimmikurmayaçalıştılar?Sizveonlarsadeceanlamavemesajlara

odaklandınızvebilinçaltınızdadilyeterliliğinizyavaşyavaşgelişti.

Aynışekilde,yabancıdilöğrenirkendeyapılmasıgereken,mesajaveanlamayönelmektir.Sizanlamlıiletişimleriçindilikullandığınızsüreceanlamlıgirdieldeedeceksinizvebeyninizdeotomatikolarakbilinçaltınızdayabancıdilyeterliliğinizikendiprogramıdâhilindegerçekleştirecektir.[9]

Psikolojikdurum

Yabancıdileğitimindebaşarıyıetkileyendiğerbiretkendepsikolojikfaktörlerdir.Yüksekmotivasyonvekendinegüven,korkuveendişeduymamayabancıdildekibaşarıyıolumluyöndeetkiler.Bununiçinyabancıdilinsizesağlayacağıavantajlarıdüşünüpkendinizidahaçokmotiveetmeniz,yabancıdiliöğrenebileceğinizkonusundakigüveniniziyinelemeniz,korkuvepaniğekapılmamanız,özellikle“Hatayaparım”diyekorkmamanızgerekmektedir.Yukarıdabelirttiğimizgibi,diledinimindedoğalbirsıravardır.Herkesbuaşamalardangeçecektir.Dolayısıylasizinbulunduğunuzseviye,yabancıdilyeterliliğiiçinbirbasamakoluşturmaktadır.Bunedenlehatayapmakbulunduğunuzseviyenindoğalbirsonucudur.Sizinbilinçaltısisteminiz,osırada,ancakbukadarbirüretimeolanaktanımaktadır.Dolayısıyla,hatayapmamakdeğil,hatayapmakbuedinimsürecinindoğalbirsonucudur.Bunedenle“Hatayaparım”diyedersekatılmamak,iletişimkurmamakbüyükhataolur.[10]

Sonuç

Biryabancıdil,bolbolyabancıdilgirdilerieldeedilereköğrenilir.Bununiçindedilinbiraraçolarakkullanıldığıiletişimselortamlarınoluşturulmasıgerekmektedir.Buamaçlaöğrenci,genelanlamıyakalamakkoşuluile,çokdinlemeli,okumalıveizlemelidir.Ayrıca,öğrencininkorku,stres,aşırıheyecangibiolumsuzetkilerdensıyrılıpkendinegüvenmesi,dilöğrenmeolayınıilginçhâlegetirmesigerekmektedir.

Yaptığımbiraraştırmadabusonuçlarıdoğrulamıştır.Aynıözellikleresahipveaynıyabancıdilprogramınıtakipeden2ayrıöğrencigrubundandeneygrububol,anlaşılabilirgirdieldeetmeyeyönelikçalışmalaryapmışlardır.Dersiçindevedışındabolcadinlemeçalışmalarıyapmışlardır.Ayrıcabugruptakiheröğrenciyaklaşıkolarakbiröğretimyılındaortalama75adethikâyekitabıokumuştur.Diğergrup,kontrolgrubuisederskitabınabağlıkalarakdahaçokdilbilgisikurallarınayönelikçalışmalaryapmışlardır.ÖğretimyılısonundaherikigrubadauluslararasıgeçerliğiolanvestandartbirsınavolanPreliminaryEnglishTest(PET)uygulanmıştır.Tablo1’dedegörüleceğigibideneygrubuherbeceridekontrolgrubunaüstünlüksağlamıştır.[11]

Tablo1:PETSonuçları

Görevler

1.Bölümünbaşında,yabancıdilöğrenendörtöğrenciörnekolarakverilmişvesizehangiöğrencinindilçalışmasisteminindahaetkiliolduğusorulmuştu.Şimdiverilenkuramsalbilgilerışığında,oörnekleritekrarokuyun,öğrencilerleilgiliverdiğinizcevaplarıgözdengeçirinvehangiöğrencinindahadoğruşeyleryaptığınıirdeleyin.

2.Yukarıda“PekiSizNeYapıyorsunuz?”ve“KendimiTanıyormuyum?”bölümlerinde,yabancıdilçalışmaveöğrenmesisteminizileverdiğinizcevaplarıgözdengeçirin.Neleriyanlış,nelerieksikveneleridoğruyaptığınızıbelirtin.Başarılıolmakiçinnasılbirsiteminizolmasıgerektiğinideğerlendirin.

DoğrularımEksiklerimYanlışlarım

YÖNTEMVEUYGULAMAArtık,yukarıdasizeverilenkuramsalbilgileribirazdahairdelemeyeveuygulamadaneleryapabileceğinizitartışmayabaşlayabiliriz.

a.Anlama

Anlamaoranınınasılartırabilirim?

Türkçeyikullanın.Eğerbirkonuyuanlamaktazorlukçekiyorsanız,okonuhakkındaTürkçekaynaklardanyararlanarakönbilgiedinin.Bubilgi,yabancıdildeki konuyla ilgili beyninizde bir altyapı oluşturacak ve sizi konu iletanışık hâle getirecektir. Bu da sizin yabancı dildeki konuyu anlamanızıkolaylaştıracak.Ayrıca,Türkçeolarak,dahaöncedinleme,okumaveizlemeyoluylaiçeriğinibildiğinizyabancıdildekikitapvefilmleritercihedinyadaanlamaktazorlukçekeceğinizbirşeyiokumadan,dinlemedenveyaizlemedenönce, eğer aynı şeyin Türkçesi varsa önce onu bitirin, daha sonra yabancıdildekine geçin. Zaten içeriği bildiğiniz için yabancı dilde yapacağınızçalışmalardahakolayveanlaşılırolacaktır.[12]

Önbilgiyihareketegeçirin.Üzerindeçalışacağınızkonuileilgilidahaönceöğrendiğiniz bilgileri hatırlayın. Bu hatırlama, o konu ile ilgili yapacağınızçalışmalariçinbirzeminoluşturacakveanlamanızıkolaylaştıracaktır.[13]

Aynı konular üzerinde çalışın. Aynı ya da benzer konularla ilgilenerek okonudabelirlibirbilgibirikimioluşturabilirsiniz.Yeni,birbirindenbağımsızkonularladeğil,belirlibirsürebirbiriüzerinekurulu,aynıkonunununsurlarıile ilgilenileceği için benzerliğin getirdiği bir anlama kolaylığı olacaktır.Örneğin, sera etkisi, UFO, terör gibi farklı konularla eş zamanlı olarakilgilenmekyerine,belirlibirsüresadeceseraetkisiileilgilenmekdahafaydalıolacaktır.Seraetkisikonusunda,belirlibirbilgialtyapısıoluşturulupoaltyapıgeliştirileceğivesürekliaynıalandaçalışılacağı içinkarşılaşılanyabancıdilmetinleridahaanlamlıhâlegelecektir.Ayrıca,aynıkonuüzerindedurulduğuiçinkonubağlamındasözcük, terminolojiveyapısalözelliklerinanlamlıbirşekildetekraredilmesidurumuvardır.Budaanlaşılabilirliğiartıranbirbaşkaetkendir.Böylece,bütünbuetkenlerdendolayı,aynıkonuüzerindebelirlibirsüre çalışmak, yabancı dil eğitimi için zengin anlaşılabilir girdi sağlayıpyabancıdileğitimsürecinietkilihâlegetirir.[14]

Aynıyazarı, aynı türeserleriyadabasılı/görselyayınlardaaynıbölümleriokuyun/izleyin. Benzer şekilde, aynı yazarı, aynı tür eserleri ve aynıbölümleri okumak, konunun içeriği açısından belirli bir bilgi birikimininoluşmasına, dilin kullanım şekli ve yapısal özelliklerinin anlamlı birbağlamda tekrar edilmesine neden olacağından, benzerlik ve tanışıklık

yabancı dilde anlamayı, bilgilerin kalıcı olmasını ve dil gelişiminizi olumluyöndeetkileyecektir.[15]

Neçokzornedeçokkolaymetinlerseçin.Üzerindeçalışacağınızmetinlerneçokkolaynedeçokzorolmalıdır.Birörnekleaçıklanacakolursa,150kgkaldıranbirhaltercidüşünelim.Eğerbuhalterci100kgkaldırarakçalışırsa,bu ağırlık onun kaldıracağı ağırlığın çok altında olduğu için halterciningelişiminekatkısağlamayacaktır.Aynışekilde175kgileçalışmayabaşlarsa,buağırlıkdaonungücününçoküstündeolacağı içinhalterciyehiçbir faydasağlamayacaktır.Haltercininyapmasıgereken,150kgcivarındabirağırlıklabaşlayıpzamanla,ağırlığıazarazarartırarakçalışmasınadevametmektir.Buşekildehaltercigelişiminisağlayabilir.Bunedenle,sizdemetinleriseçerkenzorluk derecesine dikkat edin. Seviyenizin çok altında veya üstünde olanmetinlerle zamanınızı harcamayın. Çok sık sözlük kullanmayı gerektirenmetinler sizinmotivasyonunuzu düşüreceği için daha az bilinmeyen kelimeiçerenmetinlerseçmeyeözengösterin.

Unutmayın!

Anlamak, yabancı dilde anahtar rol oynamaktadır. Ancak okuduklarınızı,izlediklerinizivedinlediklerinizianlarsanızyabancıdilinizigeliştirebilirsiniz.

b.Okuma

•Dersdışındakitapokuyormusunuz?

•Yabancıdildedergivegazeteokuyormusunuz?

•Okumanızıgeliştirmekiçinneleryapıyorsunuz?

•Bilmediğinizbütünsözcüklerebakıyormusunuz,yoksaanlamlarınıçıkarmayamıçalışıyorsunuz?

•Birokumaparçasındasizdenneleryapmanızistenebilir?

•Okumanındiğeralanlara(yazma,dinleme,konuşma,dilbilgisi,sözcüköğrenimi)katkılarınelerdir?

Okuma,herkelimeyiharfiharfineokuyupsırasıylaharfleri,kelimeleri,cümlelerivetümmetnikavramakanlamınagelmez.Anadilinizdedezatenokumafaaliyetiniböyleyürütmezsiniz.Aşağıdasözedeceğimokumaaltbecerilerindenbirinikullanarakokumafaaliyetiniharfharf,kelimekelimeokumakyerineamacınızauygunolarakyürütürsünüz.Örneğin,akşamizleyeceğinizbirfutbolmaçınınsaatiniöğrenmekiçinbütünTVkanallarınınprogramlarınıokumazsınız.Yalnızcamaçıyayınlayacakkanalaveokanaldaakşamprogramındakimaçsaatinebakarsınız.Okumaişleminiyürütürkenbazenaradığınızbirbilgiyegözatarsınız,bazenmetinnedenbahsediyor,okumayadeğermidiyegenelolarakincelersiniz;birmakaleyi,birhaberiişinizeyarıyorsaveyailginiziçekiyorsaokumayadevamedersiniz,yoksabırakırsınız.Bazendebütünbirmetnidikkatliceokumanızgerekebilir.Örneğinsınavlaraçalışırkenbütünbirmetniayrıntılıolarakokursunuz.Görüldüğügibi,farklıamaçlariçinfarklıokumatürlerivardırveherokumatürüiçinfarklıfaaliyetleryürütmenizgerekir.Dolayısıylabirmetnielimizealdığımızdabütünmetniharfharf,kelimekelimeokumakyerineamacımızayönelik,okumaaltbecerisinegöreokumamızdahauygundur.[16]

Okumaylailgilibirbaşkayanılgıisebütünbilgilerinmetindeolduğuvemetniçözümleyerekbilgilerialgılamanızınyeterliolacağıdır.Gerçekteokuduğunuanlamafaaliyeti,beyindekonuilealtyapı(önbilgi)vemetindekibilgilerinharmanlanmasısonucuortayaçıkar.Yani,beyninizdekiönbilginin,okuduğunuzuanlamayakatkısıbüyüktür.Örneğinbirasmaköprüinşaatınınteknikboyutuileilgilibirönbilginizolmadığınıvarsayalım.SizebukonudaTürkçebirmetinverilirsemetninekadaranlarsınız?MetinTürkçeolduğuhâlde,önbilgieksikliğiokuduğunuzuanlamaişleminiengelleyecektir.Ohâldeyapılmasıgerekenokonudakiönbilginiziaktifhâlegetirmenizdir.Bunedenleokumafaaliyetinebaşlamadanönceokuyacağınızkonudanelerbildiğinizüzerinekendinizisorgulayın.Eksiğinizvarsaönbilgiedinmeninyollarınıarayınvedahasonraokumafaaliyetinegeçin.[17]

Netürokumamalzemesidahafaydalıdır?

Hikâyekitabıokumak,diledinimiiçinönkoşulolananlaşılabilirgirdiveuygunduyuşsaletkiyisağladığıiçinyabancıdilbaşarısıiçinçokbüyükönemesahiptir.Anlayamadığınızbirkitabıokumayısürdüremeyeceğinizveancakgenelolarakanladığınızbirkitabıokumayadevamedeceğiniziçin,hikâyekitabıokuyarakzengin,anlaşılabilirgirdieldeedeceksiniz.Ayrıcahikâyekitabınıseçmek,motivasyonunuzuolumluyöndeetkileyecektir.Bunaekolarak,hikâyekitaplarındageçenolaylarilginiziçekecek,kendiniziolaylarınakışınakaptıracaksınızveokumaktanzevkalmayabaşlayacaksınız.Aynışekilde,hikâyekitabıokumakbireyselbiretkinlikolduğuiçinistediğinizyerdevezamandaokumayapabileceksiniz.Gerekirsebazıyerleritekrarokuyacaksınız,sözlüğebakacaksınız;kısacakendiistediğinizşekildevehızdaokuyacaksınız.Kimsesınıfortamındaolduğugibi“şukadarsürenizvar,şunlarışunlarıyapın“gibişeylersöylemeyecek.Yaniüzerinizdebirbaskıhissetmeyeceksiniz.Bütünbunlardasizinkendinizirahathissettiğinizbirortamda,dahaçokanlaşılabilirgirdieldeederekyabancıdilediniminizeönemlikatkısağlayacaktır.

Yapılanaraştırmalardahikâyekitabıokumanınöneminiortayakoymuştur.Yukarıda“Okuma”başlığıaltındaanlatıldığıgibi,GradmanveHanania1991yılındaIndianaÜniversitesi’ndeyaptıklarıbiraraştırmada,yabancıdilyeterliliğinietkileyenunsurlarıincelemişlerdir.Araştırmasonunda,okuldayabancıdildersialmak,yoğunyabancıdileğitimialmak,dersdışındakonuşmaçalışmasıyapmak,özelokuldayoğunyabancıdileğitimialmak,sınıftayabancıdiletkinliklerinekatılmakveyabancıdilikullanmakgibiunsurlariçinden,sadecehikâyekitabıokumanınyabancıdilyeterliliğini%49oranındaetkilediğinibulmuşlardır.Benzerşekilde,ElleyveMangubhai(1983),Krashen(1984),HafizveTudor(1989),ChangveKrashen(1997),MasonveKrashen(1997),WaringveTakaki(2003),ChoveHey-Jung(2004)yaptıklarıaraştırmalarda,hikâyekitabıokumanınyabancıdilseviyesineönemlikatkısağladığınısaptamışlardır.

Okumaçalışmalarınınasılyürüteyim?

Öncelikle“Anlamaoranınınasılartırabilirim?”başlığıaltındaverilentavsiyeleriuygulayın.Bunlaraekolarak,çoksıktekrarlananyadaanahtarkelimelerinanlamlarınıparçadançıkarabiliyorsanızçıkarın,yoksaaşağıdaanlatılan“yabancıdildenTürkçeyeikidillisözlüklerden”faydalanarakkelimeninanlamınıyapışkanlınotkâğıdı(post-it)üzerineyazınvesayfanınüstkısmına“post-it”iyapıştırın.Dahasonraokelimeningeçtiğibölümütekrarokuyun.Buşekildeokuyacağınızkitabıyadabölümübitirin.Dahasonra,sayfalarüzerindekiyapışkanlınotkâğıtlarıüzerindekiyazılıkelimelerebirgözatın.Sonrabütünkitabıyadametnitekrarokuyun.Butekrardaokuduğunuzkitapyadaparçasiziniçindahaanlaşılırhâlegelecektir.Dahasonrabuokumaişleminibirkaçkeztekraredin.Göreceksiniz,hemanlamaoranınızartacak,hemdeyenikelimeleriözelbirçabaharcamadankolaylıklaöğreneceksiniz.Aynımetinyadakitaplarıdefalarcaokuduktansonra,yenileriniokuyun.Üçyenikitapyadametinokumaktansa,birkitabıyadametniüçkeztekraretmekdahafaydalıdır.Birkitabıtekrarederekokumak,hertekrarınızdaokitabıanlamaoranınızıartıracağıiçin,dahaçokanlaşılabilirgirdieldeetmenizisağlayacaktır.Bununsonucunda,okunankitaptageçenkelimelervedilbilgisikurallarıdahakolayvehızlıedinilebilecektir,yanibilinçaltındayeredecektir.

Aşağıdakibilgilerokumafaaliyetinizikolaylaştıracaktır.Böyleceokuduğunuzuanlamadadahabaşarılıolacaksınız.

+Kitapokurken:

Okumayabaşlamadanöncekitabınsayfalarınagözgezdirin.“Giriş”bölümünü,varsayazarınnotunuvekitaplailgilibilgileriokuyun.Başlık,konuveresimlerhakkındadüşünün;varsaresimleriveşemalarıinceleyin.Yanikitabıokumadanöncegenelolarakkitabınnedenbahsettiğinikavrayınvekitabıtanıyın.

+Okumaparçasıokurken:

Eğerokuduğunuzşeybirkitapdeğildebirdergidenalıntıveyaderskitabınızınbirparçasıysabaşlığı,ilkparagrafı,araparagraflarınilkvesoncümlelerinivesonparagrafıokuyarakparçanıngenelolaraknedenbahsettiğinianlamayaçalışın.Bilmediğinizsözcüklersiziendişelendirmesin.Parçayıtekrarokuyun.Hemensözlüğesarılmakyerinebilmediğinizsözcüklerinanlamlarınıtahminetmeyeçalışın.Sonrabusözcüklerisözlüktenkontroledebilirsiniz.Resim,grafik,tablogibigörselöğeleridikkatliincelemekanlamanızıkolaylaştıracaktır.

+Paragrafokurken:

Başlığı,ilkvesoncümleyidikkatliceokuyarakparagrafıngenelolaraknedenbahsettiğinianlamayaçalışın.Yukarıdaokumaparçasıiçinanlatılanişlemlerparagrafiçindegeçerlidir.

Bunlardansonraherüçokumaçeşidindedeyapılmasıistenenalıştırmaveyaetkinlikleritamamlayın.Yenisözcükleriçin,ilerideanlatılacakolansözcükçalışmalarıylailgilistratejilerdenuygunolanlarıseçereksözcükçalışmasıyapınız.

OkumaAltBecerileri:

Belirli bir bilgiyi arama:Metinden istenilen bilgiyi çıkarmaktır. Bu işlemiçin parçanın tamamını ayrıntılı olarak okumanıza gerek yoktur. Yalnızcaistenilenbilgiyibulmanızyeterlidir.Şimdibubilgilerdoğrultusundaaşağıdakisorudaistenilenbilgileriparçadabulunuz.

Soru:Whatarethegreenhousegases?

ThegreenhouseeffectistheriseintemperaturethattheEarthexperiencesbecausecertaingasesintheatmosphere(watervapor,carbondioxide,nitrousoxide,andmethane)trapenergyfromthesun.Withoutthesegases,heatwouldescapebackintospaceandEarth’saveragetemperaturewouldbeabout60ºFcolder.Becauseofhowtheywarmourworld,thesegasesarereferredtoasgreenhousegases.

Haveyoueverseenagreenhouse?Mostgreenhouseslooklikeasmallglasshouse.Greenhousesareusedtogrowplants,especiallyinthewinter.Greenhousesworkbytrappingheatfromthesun.Theglasspanelsofthegreenhouseletinlightbutkeepheatfromescaping.Thiscausesthegreenhousetoheatup,muchliketheinsideofacarparkedinsunlight,andkeepstheplantswarmenoughtoliveinthewinter.

TheEarth’satmosphereisallaroundus.Itistheairthatwebreathe.Greenhousegasesintheatmospherebehavemuchliketheglasspanesinagreenhouse.SunlightenterstheEarth’satmosphere,passingthroughtheblanketofgreenhousegases.AsitreachestheEarth’ssurface,land,water,andbiosphereabsorbthesunlight’senergy.Onceabsorbed,thisenergyissentbackintotheatmosphere.Someoftheenergypassesbackintospace,butmuchofitremainstrappedintheatmospherebythegreenhousegases,causingourworldtoheatup.

Thegreenhouseeffectisimportant.Withoutthegreenhouseeffect,theEarthwouldnotbewarmenoughforhumanstolive.Butifthegreenhouseeffectbecomesstronger,itcouldmaketheEarthwarmerthanusual.Evenalittleextrawarmingmaycauseproblemsforhumans,plants,andanimals.

Gördüğünüzgibibusoruyucevaplamakiçinparçanıntamamınıokumakyerinesadeceistenilenbilgiyeparçaiçindeulaşmakyeterlidir.

Parçayıgözdengeçirme:Metnin içeriğihakkındagenelbilgi sahibiolmakamacı güdülür. Eğer bir paragraf okunuyorsa, başlık, ilk ve son cümleleripucu niteliğindedir. İlk cümlede konunun ne olduğu, son cümlede desavunulanana fikrin sonuçlandırılmasıvardır.Bunedenlebaşlık, ilkve soncümleleri okumanız, paragrafın genel olarak neden bahsettiğini anlamanıziçin yeterli olacaktır. Eğer bir kompozisyon okunuyorsa, yani birden fazla

paragrafvarsa,başlık, ilkparagraf,araparagrafların ilkvesoncümlelerivesonparagrafsizekompozisyonhakkındagenelbirbilgisunar.İlkparagraftakompozisyonda işlenecek konunun ne olduğunu, son paragrafta da anafikrinin sonuç olarak farklı bir şekilde sunulmasını bulursunuz. Araparagrafların ilk ve son cümleleri de o paragraflarda iletilen düşüncelerinözeti gibidir. Bu şekilde, bütün bir kompozisyonun neden bahsettiğikonusundafikirsahibiolabilirsiniz.

Belirli bir bilgiyi arama ve parçayı gözden geçirme alt becerileri hızlıokumamızı sağladığı gibi parçanın tamamını okumadan da cevap vermeimkânısağlar.Gazetede,TVprogramlarınıtararkenyadabirparçayıelinizealdığınızda bunların neden söz ettiğine bakmak, bu konunun belli başlıörnekleridir. Bu teknik, özellikle sınavlarda zaman kazanmak açısındanoldukçafaydalıdır.

Ayrıntılı (yoğun) okuma: Bu tür bir okuma işleminde parçanın hepsiniayrıntılıolarakokumazorunluluğuvardır.Ayrıntılıokumadaanlama,analiz,sentez, değerlendirme ve çıkarım söz konusudur.Bütün bunları yapabilmekiçinparçanıntamamınınayrıntılıolarakokunmasıgerekir.

Örneğin,aşağıdakisoruyucevaplayabilmeniziçinparçayıayrıntılıokumanızgereklidir.

Howisthegreenhouseintheatmospherecomparedtothegreenhouseforgrowingplants?

Serbest(yaygın)okuma:Butürokumadaherhangibir teknikkullanmadanveya bizden yapılması istenilen herhangi bir ödev kaygısı olmadan, boşzamanlarımızda zevk için yaptığımız okuma türüdür. Bu okuma türündeolayların akışını takip etmek yeterlidir. Kitap okuma sırasında bazıbölümlerdegerektiğizamanaltbecerilerikullanırız.

Herokumabecerisiiçinaşağıdaverilenmaddelerdenfaydalanarakanlamamızıkolaylaştırabiliriz.Anlamayıkolaylaştırabilmekiçin;olaylarınakışsırasınıçıkarmak,hikâyeharitasınıoluşturmak,olaylararasındaneden-sonuçilişkisikurmak,anafikiroluşturmak,olaylarıngeçtiğimekânlarıtespitetmek,karakterlerinniteliklerinitanıyıpanalizetmek,anakonuyubelirlemek,anaolaylarıbelirlemek,tablooluşturmak,esascümlevedestekcümleleriniayırtetmekvb.çalışmalaryapabilirsiniz.

Bazıörnekler:

1.Hikâyeharitasıoluşturmak:Hikâyedekiönemlibilgilereyoğunlaşmanızayardımcıolur.Örneğin,birhikâyedekiolaylarınakışsırasınıyadaneden-sonuçilişkileriniyazarakhikâyeninharitasınıoluşturabilirsiniz.

Anaolay:

Yardımcıolaylar:

2.Hikâyeninanaliziniyapmak:Aşağıdakisorularacevapvererekhikâyeninanaliziniyapabilirsiniz.

Karakterler:Hikâyedekikişilerkim?

Ortam:Hikâyeneredegeçiyor?

Problem:Anakonunedir?

Karakterlerneyapmayaçalışıyorlar?

Önemliolaylar:Hikâyedeneleroluyor?

3.Grafikveyatablotamamlamak:Örneğinkişilervekarakterleriilebirtablooluşturabilirsiniz.

KİŞİLERKARAKTERLERİ4.Hikâyenindevamınıveyasonucunutahminetmek:“Hikâyedebirsonrakisayfadanelerolacakvesonuçneolacak?”gibisorularıcevapladığınızzamantahminlerdebulunarakoluşturduğunuzhipotezlerinizitestetmişolursunuz.

Yabancıdilöğrenimininenönemliunsurlarındanbiriolanokumaileyalnızcaokumabeceriniziartırmaklakalmaz;aynızamanda,sözcüköğrenimivediğerbecerilerdedegelişmekaydedersiniz.Kitapokumahızınızıvesayınızıartırdıkçabugelişimisizlerdefarkedeceksiniz.

Unutmayın!

Okuma becerinizi ancak bol bol kitap okuyarak, özellikle ders dışızamanlarınızdahikâyekitabıveromanokuyarakgeliştirebilirsiniz.

c.Dinleme

•Yabancıdilderadyokanallarıdinliyormusunuz?

•YabancıdildeCDvekasetlerdinliyormusunuz?

•YeterlimiktardaCD,videoveteypkasetlerinizvarmı?

Öncelikleilgivegereksinimduyduğunuzalanlardadinlemeçalışmalarıyapın.Bu,sizinyapacağınızdinlemeçalışmalarınızevkliveişeyararhâlegetirecektir.[18]

Parçaseçiminde,dahaöncebilgisahibiolduğunuzkonuları,Türkçesiniokuduğunuzveyasinemayaaktarılmışkitaplarınkasetleriniseçebilirsiniz.Örneğin,dünyaklasikleriiyibirbaşlangıçolabilir.Butürbilgisahibiolduğunuzkonulardadinlemeyapmanızanlamanızıkolaylaştıracağıiçinyabancıdilinizidegeliştirecektir.[19]

“Anlamaoranınınasılartırabilirim?”başlığıaltındasözedilenaçıklamalarıuygulayın.

Belirlibirbilgiyiaramak,duyduğunuzudikkatlibirşekildedinlemenizeveanlamanızayardımcıolabilir.Birdersiyadakasetidinlemedenönceaşağıdakisorularıkendinizesorun:

1.Nehakkındadinleyeceğim,konune?

2.Konuhakkındabildiklerimne?

3.Konuhakkındakisorularımneler?

4.Neöğrenmeyiumuyorum?

5.Netürbilgiyibulacağım(tarihler,isimler,tanımlar)?

Birşeyidinlerkenmüzikdinlergibidinlemeyin.Dinlediğinizparçaileilgilibirşeyyapın,yanibirdinlemeamacınızolsun.Dinlerkenbelirlibilgileriarayınveonlarıbulmayaçalışın.Buşekildedinlemeçalışmalarınızıamaçlıveanlamlıbirhâlegetirebilirsiniz.Ayrıca,herşeyidetaylıolarakanlamayaçalışmayın,önceliklekendinizekolayvegenelamaçlarkoyarakdinleyin.Herşeyianlamamakmoralinizibozmasın.Bukolayvegenelamaçlarıyerinegetirmek,parçanıngenelanlamdanedenbahsettiğinivebelirlibirorandaparçayıkavramanızısağlayacaktır.Butürbiranlama,dahasonrayapacağınızayrıntılıdinlemeleriçinbirönkoşulolacakvedahaayrıntılıdinlemeyapmanızıkolaylaştıracaktır.Sonra,herdinlemeöncesigiderekartanayrıntılıdinlemeamaçlarıbelirleyerekparçayıtekrartekrardinleyin.

Yine“Okuma”başlığıaltındadabelirtildiğigibi,birparçayıbirkezdinleyipondansonrayenibirparçadinlemektense,aynıparçayıdefalarcadinlemek

siziniçindahaiyiolacaktır.Hertekrardaparçanınanlaşılabilirliğibirazdahaartacakvebuşekildehertekrardadahaçokanlaşılabilirgirdieldeederekyabancıdilinizigeliştirebileceksiniz.

Dinlemebecerisinigeliştirmekiçinyukarıdaokumakonusundayaptığımızbenzerçalışmalarıyapın.

Ayrıca,özellikleyabancıdilinizileriseviyededeğilse,kasetleriolankitaplarıbulmayaçalışın.Öncekitabınnedenbahsettiğinikavramakiçingeneldinlemeyapın.Yukarıda“Okumaçalışmalarınınasılyürüteyim?”başlığıaltındabelirtildiğigibikitabıokuyun.Artıkkitaptanedenbahsedildiğinibiliyorsunuz.Şimdikasetitekrardinleyebilirsiniz.Kitabıniçeriğinibildiğiniziçindinlerkenanlamaoranınızartacaktır.Dinlemeyitekrarlamayıdaunutmayın.Buradadikkatetmenizgerekenbirkonuvar:Okumavedinlemeçalışmalarınıaynıandayapmayın.Yanidinlerken,aynıandakitabıdatakipetmeyin.Dikkatinizioandabirşeyeverebileceğiniziçin,herikisinibirlikteyapamazsınız.

Sizebiripucudaha:Herhangibirşeyiyalnızcabirkereizlemekyadadinlemekleyetinmeyin.İlkizlemefaaliyetiniyaparkendilbilgisi,kelimeveanlamaçısındanönemlinoktalarıvekarşılaştığınızzorluklarınotedin.Özellikleilkizlemevedinlemefaaliyetindensonra,kendinizebellibirsüretanıyınvealdığınıznotlaragözgezdirdiktensonraaynışeyleribirkezdahadinleyinyadaizleyin.Tekrarnotlarınızagözatınvegelişiminizebakın.Butürtekrarlarsizinanlamanızıoldukçaartıracaktır.Buçalışmayıarzuettiğinizkadartekraredebilirsiniz.

Unutmayın!

Dinlemebeceriniziancakbolboldinlemekveanlaşılabilirgirdiyardımıylageliştirebilirsiniz. Okuma yoluyla elde edeceğiniz anlaşılabilir girdiler dedinlemebecerinizidestekleyecektir.

ç.İzleme

•Yabancıdildefilmveyavideoizliyormusunuz?

•YabancıTVkanallarınıizliyormusunuz?

Dizifilmvebelgeselizlemedurumunda“Dinlemeçalışmalarınınasılsürdürmeliyim?”başlığıaltındaverilentavsiyelereuyun.

Ayrıca,yabancıdildeyayınyapanuluslararasıtelevizyonkanallarınınhaberlerinitakipetmeyeözengösterin.BuhaberlerizatenTürkçeolarakdaduymuşolacağınızdan,bildiğinizhaberleribirdeyabancıdildedinlemeksizinohaberlerianlamanızıkolaylaştıracakvedolayısıylayabancıdilgelişiminizidestekleyecektir.[20]Ayrıcabukanallarınteletekstlerinegirebilirsiniz.Teletekstegirmedenönce,teletekstleilgilibölümübirkezizleyin.Budinleme,özellikleyenikarşılaşacağınızkelimelerintelaffuzunundoğruöğrenilmesinekatkıdabulunacaktır.Dahasonraizleyeceğinizbölümyadahaberlerleilgiliyazılımetnibulup,yukarıda“Okumaçalışmalarımınasılyürüteyim?”başlığıaltındaaçıklandığıgibiokuyun.Artıkkonuyahâkimsiniz.Şimdiaynıbölümübirkaçkezizleyin.Anlamaoranınızıngiderekarttığınıgöreceksiniz.Buişlemsırasındakianlamaoranınız,yaptığınızdinlemesayısıiledoğruorantılıartacaktır.

Filmveyavideoizlerkenneleredikkatedeyim?

“Dinlemeçalışmalarımınasılsürdürmeliyim?”başlığıaltındabelirtilenaçıklamalarıaynenuygulayın.

Bunlaraekolarak,eğeryabancıdilinizizlediğinizfilmigenelolarakanlayabileceğinizdüzeydedeğilse;

1.ÖncefilmiTürkçeseslendirmeliizleyin.

2.Sonraorijinalseslendirmeli,Türkçealtyazılıizleyin.

3.Dahasonrabirkaçkezorijinalseslendirmeliveyabancıdildealtyazılıizleyin.

4.Sadeceorijinalseslendirmeliizleyin.

d.Yazma

•Günlükyazıyormusunuz?

•Mektuparkadaşınızvarmı?

•Yazmayabaşlamadanönceneyaparsınız?

Öncelikle,yukarıdakibölümlerdeayrıntılıolarakaçıklandığıgibi,yazma,edinimsonucundaortayaçıkar.Nasılbirinsanparaharcayarakmaddigücünüartıramazsavemaddigücünüartırmasıiçinbiremeksarfedipmaddigirdisağlamasıgerekirse,aynışekildesizdebolanlaşılabilirgirdieldeederekveözelliklebolbolokuyarakyazmabecerinizigeliştirebilirsiniz.Yazmaçalışmaları,sizinyazdığınızmetnidahaiyidüzenlemenize,fikirlerinizibirbütünolarakifadeetmenize,imlakurallarınıdahaiyikullanmanızayardımcıolabilir.Amayabancıdilsistemiaçısındanyazmabecerinizingelişmesinidesteklemez.Ayrıcayazmak,sadeceparagrafyadabirkompozisyonyazmakdeğildir.Birparçadaverilenboşluklarınsözcükyadacümlelerletamamlanması,birformun(kimlikkartı,başvuruformu,kayıtformuvs.)doldurulması,karışıkcümleleridüzenleyerekanlamlıbirparçaoluşturulması,başlıkyazma,verilencümleninuygunyereyerleştirilmesivs.bireryazmafaaliyetidir.

İkincidildeyazıyazarkenzorlanıyorum.Bukonudaneleryapmamgerekir?

Yukarıdakiaçıklamada,yazmafaaliyetininbirçokçeşidiolduğunusöyledim.Sizdedoğrudankompozisyonyazmadanöncedahakolaybiryazmafaaliyetiylebaşlayıp,sonradahazorfaaliyetleredevamedereksistemlibirşekildeyazmabecerinizigeliştirebilirsiniz.

Örnek:

Aşağıdakitabloyudoldurunuz.

NameSurnameAgeNationalityRoom

Number

Gördüğünüzgibiyukarıdakiörnektesizizorlayacakhiçbirşeyyoktur.Yazmafaaliyetinebaşlamışoldunuzbile.

Dahasonraaşağıdakifaaliyetleriyapabilirsiniz:

1.Karışıkcümlelerinanlamlıbirmetnedönüştürülmesi

Örnek:

Aşağıdakicümleleriyenidendüzenleyerekanlamlıbirmetinoluşturabilirsiniz.

A.Becauseofhowtheywarmourworld,thesegasesarereferredtoasgreenhousegases.

B.Withoutthesegases,heatwouldescapebackintospaceandEarth’saveragetemperaturewouldbeabout60ºFcolder.

C.ThegreenhouseeffectistheriseintemperaturethattheEarthexperiencesbecausecertaingasesintheatmosphere(watervapor,carbondioxide,nitrousoxide,andmethane)trapenergyfromthesun.

1._____2._______3.______

2.Parçalanmışbirmetninbirleştirilmesi

Örnek:

Aşağıdakiparagraflarıyenidendüzenleyerekanlamlıbirmetinoluşturabilirsiniz.

A.Thegreenhouse effect is important.Without thegreenhouse effect, theEarthwouldnotbewarmenoughforhumans to live.But if thegreenhouseeffectbecomesstronger, itcouldmake theEarthwarmer thanusual.Evenalittleextrawarmingmaycauseproblemsforhumans,plants,andanimals.

B.Haveyoueverseenagreenhouse?Mostgreenhouses look likeasmallglass house.Greenhouses are used to grow plants, especially in thewinter.Greenhouses work by trapping heat from the sun. The glass panels of thegreenhouse let in light but keep heat from escaping. This causes thegreenhouse toheatup,muchlike the insideofacarparked insunlight,andkeepstheplantswarmenoughtoliveinthewinter.

C. The greenhouse effect is the rise in temperature that the Earthexperiences because certain gases in the atmosphere (water vapor, carbondioxide,nitrousoxide,andmethane)trapenergyfromthesun.Withoutthesegases, heat would escape back into space and Earth’s average temperaturewould be about 60°F colder. Because of how they warm our world, thesegasesarereferredtoasgreenhousegases.

D. The Earth’s atmosphere is all around us. It is the air thatwe breathe.Greenhousegases in the atmospherebehavemuch like theglass panes in agreenhouse. Sunlight enters the Earth’s atmosphere, passing through theblanket of greenhouse gases.As it reaches the Earth’s surface, land,water,andbiosphereabsorbthesunlight’senergy.Onceabsorbed,thisenergyissentback into the atmosphere. Some of the energy passes back into space, butmuch of it remains trapped in the atmosphere by the greenhouse gases,causingourworldtoheatup.

1._____2._____3._____4._____

3.Uygunbaşlığınyazılması

Örnek:

Yukarıdakimetiniçinuygunbirbaşlıkdüşünebilirsiniz.

4.Anlamcauygunolmayancümleveyacümlelerinmetindençıkarılması

Örnek:Aşağıdakiparagraftauygunolmayancümleyibulabilirsiniz.

Haveyoueverseenagreenhouse?Mostgreenhouseslooklikeasmallglasshouse.Greenhousesareusedtogrowplants,especiallyinthewinter.Theplantswhicharegrowningreenhousesareexpensive.Greenhousesworkbytrappingheatfromthesun.Theglasspanelsofthegreenhouseletinlightbutkeepheatfromescaping.Thiscausesthegreenhousetoheatup,muchliketheinsideofacarparkedinsunlight,andkeepstheplantswarmenoughtoliveinthewinter.

“Theplantswhicharegrowningreenhousesareexpensive”cümlesininparçanınanatemasıilehiçbirilgisiolmadığınıveanlambütünlüğünübozduğunukolaycafarkedebilirsiniz.

5.Verilencümleveyacümlelerinmetindeuygunyereyerleştirilmesi

Örnek:

Şucümleyiaşağıdakiparagrafiçindeuygunyereyerleştiriniz.

“Whenthegreenhouseeffectbecomesweaker,itcouldmaketheEarthcoolerthanusual.”

Thegreenhouseeffectisimportant.Withoutthegreenhouseeffect,theEarthwouldnotbewarmenoughforhumanstolive.Butifthegreenhouseeffectbecomesstronger,itcouldmaketheEarthwarmerthanusual.Evenalittlechangeintemperaturemaycauseproblemsforhumans,plants,andanimals.

Metnintamamınıgözönünealarakverilencümlenin“Butifthegreenhouseeffectbecomesstronger,itcouldmaketheEarthwarmerthanusual”cümlesindenhemenönceveyasonragelmesigerektiğinibulabilirsiniz.

6.Esascümleninayırtedilmesi

Örnek:

Aşağıdakimetindeesascümleyibulunuz.

Thegreenhouseeffectisimportant.Withoutthegreenhouseeffect,theEarthwouldnotbewarmenoughforhumanstolive.Butifthegreenhouseeffectbecomesstronger,itcouldmaketheEarthwarmerthanusual.Evenalittlechangeintemperaturemaycauseproblemsforhumans,plants,andanimals.

Parçada“greenhouseeffect”kavramınınnedenönemliolduğubelirtildiğiiçin,ilkcümleninesascümleolduğuvebütünparçanınbufikiretrafındaörüldüğügörülecektir.

7.Destekleyicicümlelerinyazılması

Örnek:

Aşağıdakimetindegösterilenesascümle,destekleyicicümlevesonuçcümleleriniinceleyerekverilenkonudaesascümleyidestekleyicicümleleryazabilirsiniz.

Thegreenhouseeffectisimportant(esascümle).Withoutthegreenhouseeffect,theEarthwouldnotbewarmenoughforhumanstolive(destekleyicicümle).Butifthegreenhouseeffectbecomesstronger,itcouldmaketheEarthwarmerthanusual(destekleyicicümle).Evenalittlechangeintemperaturemaycauseproblemsforhumans,plants,andanimals(sonuçcümlesi).

Pollution

EsasCümle:______________________________________

DestekleyiciCümleler:

1.______________________________________________

2.______________________________________________

3.______________________________________________

8.Sonuçcümlesininyazılması

Örnek:

Yukarıdakiörneğiinceleyerek“pollution”konusundasonuçcümlesiyazınız.

SonuçCümlesi:____________________________________

9.Cümlelerinbağlaçlarlabirleştirilmesi

So,but,and,or,although,therefore,however,because,while,when,asaresult,tosumupgibibağlaçvekalıplarıkullanarak,yazacağınızmetindegeçişlerivebütünlüğüsağlayabilirsiniz.

Yazmakonusundaşuanakadaryaptığınızçalışmalarsizi,birparçadabütünlüknasılsağlanır,düşüncelernasılörülür,desteklenirvesonuçlandırılır,düşüncelerarasındanasılgeçişyapılırvebirparagrafınyapısınasılolurkonularındabilgilendirdi.Artıkparagrafyazmayahazırsınız.

Dikkatiniziçekmekistediğimbirbaşkakonudaokulyaşantınızsüresincevegünlükfaaliyetlerde,yukarıdaaçıklananyazmaçalışmalarınısizinzatenTürkçeolarakyapmaktaolduğunuz.Eğersiz,yabancıdilediniminizigeliştirirvebelirlibirseviyeyeulaşırsanız,anadilinizdekibubecerileriyabancıdileaktararakbunlarıetkinbirşekildekullanabilirsiniz.Sonuçolarak,yazmaçalışmalarınaayıracağınızzamanınönemlibirkısmınıedinimçalışmalarınaayırmanızdahadoğrubirdavranışolacaktır.

Pekiparagrafyazmamıkolaylaştıracakçalışmalarnelerdir?

Bununiçinçalışmalarınızıyazmadanönce,yazarken,yazdıktansonraolarakayırmanızgerekir.[21]

Yazmadanönce;

•Beyinfırtınası,yazmaiçindüşüncelerintoplanmasındaeniyiyollardanbirisidir.Özelliklebirarkadaşınızlabirlikteçalışmayapmakdahafaydalıdır.

Birkonudabeyinfırtınasıyapabilmekiçinaşağıdakibasamaklarıtakipedin.

Konunuzubirkâğıtüzerineyazın.Bubirsözcük,sözcükgrubuyadasoruolabilir.

Konunuzudüşününveaklınızagelenherfikriyazın.Fikirlerinizideğerlendirmeyin,sadecedüşününveçabucakyazın.

Örnek:

Konu:Önemlikararlar

Nezamanevlenmeli?

Neredeyaşamalı?

Kolejegitmelimi,gitmemelimi?

Beyinfırtınasındansonralisteniziyenidenokuyunvesiziilgilendirenfikirleridaireiçinealın.

•Ağaçgrafiğiyapmakfikirlerinizidüzenlemeninfaydalıbiryoludur.Ağaçgrafiğiyapmadanöncekonuhakkındakifikirlerinizilistehâlinegetirmekisteyebilirsiniz.Dahasonradüşüncelerinizidüzenleyerekyazmafaaliyetinebaşlayabilirsiniz.

Örnek:

(Konu)(Kategoriler)(Fikirler)

Ulaşımkolaylığı

AvantajlarZamantasarrufu

ArabasahibiolmakÖzgürlük

DezavantajlarTamiripahalı

Kullanmasıpahalı

Parksorunu

•Sözcükağıyadakümesioluşturmakyazmayabaşlamadanönce

fikirleritoparlamanındiğerbiryoludur.Buağıoluşturmakayrıcabüyükfikirlervedetaylararasındakiilişkiyigörmenizeyardımcıolabilir.Sözcükağıoluşturabilmekiçinşuadımlarıtakipedin:Konunuzukâğıdınortasınayazın.

Daireiçinealın.

Konunuzhakkındadüşünün.Aklınızahangikelimelervefikirlergeliyor?

Herdüşünceyidahaküçükdaireiçineyazınvemerkezdekidaireyleçizgilerlebirleştirin.

Küçükdairelerdekifikirlerinizidüşünün.Aklınızahangiayrıntılargeliyor?

Fikirleriniziyazınvebunlarıdahaküçükdairelerlebirleştirin.

Artıkfikirlerinizidüzenleyipyazmayabaşlayabilirsiniz.

•Notalmayöntemindeneyazacağınızıdüşününvenotalın.Dahasonranotlarınızıbirbirinitamamlayacakvedestekleyecekşekildedüzenleyin.Böylece,yazmayabaşlamakiçingereklifikiraltyapınızıhazırlamışolursunuz.

Yazarken;

•Doğurganolunveyenifikirlerüretin.Bırakınkaleminizsiziyeniufuklaragötürsün.

•“Acabaanlatmakistediklerimbunlarmı?”diyekendinizisorgulayın.

•Kendiniziokuyucununyerinekoyarakyazın.

•İmlavedilbilgisikurallarınıdeğil,vermekistediğinizmesajıdüşünün.

•Durduğunuzzamanokumayaenbaştanbaşlayın.

•Fikirlerinizinetleştirin.

Yazdıktansonra;

•Başadönünvetekrarokuyun.

•Gerekiyorsayenicümleveyacümlelerilaveedin,cümletekrarıvarsadüzeltin.

•Yazımhatalarıolupolmadığınıkontroledin.

•Hatalarınızdandoğrularıbulmayıöğrenin.

•Paragrafveyakompozisyonunuzutamamladıktansonrahatabulmakiçinokuyun.

•Yazdıklarınızınokuyucuüzerindekietkisiniölçmekiçinyazdıklarınızıbirbaşkasınındeğerlendirmesinisağlayın.Eğermesajlarınızokuyucutarafındanyeterinceanlaşılmıyorsa,obölümütekraryazın.

•Sonaşamaolarakimla,dilbilgisikurallarıveanlamzenginliğineyoğunlaşarakyazdıklarınızasonşekliniverin.

Kendikendimebaşkahangiyazmafaaliyetleriniyürütebilirim?

Mektuparkadaşı,günlükyazma,derslerleilgiliönemlibilgilerinnotalınması,günlükvehaftalıkçalışmaplanlarınınyapılmasıyürütebileceğinizyazmafaaliyetlerindenbazılarıdır.Eğerbilgisayarkullanmaimkânınızvarsa“Kelimeİşlemci”yi(WordProcessor)kullanabilirsiniz.Buprogramsizeyazmakolaylığısağladığıgibi,yazdıklarınızüzerindedaharahatdeğişiklikyapmaimkânısunacaktır.Ayrıcadilbilgisikuralları,sözcükseçimiveimlakonusundasizeönemliipuçlarıveönerilerverecektir.

Bunlaraekolarak,yazdıklarınızıbirdosyadatoplayınvebelirlibirsüresonrabunlaratekrargözatarakyazmabecerinizdekigelişiminiziinceleyin,kendiözdeğerlendirmeniziyapın.Ayrıcabunlardaniçerikolarakyetersizgördüklerinizitekraryazabilirsiniz.

Kısahikâyelerveşiirleryazmayıdeneyebilirsiniz.Yazdıklarınızınçokgüzelveyaedebîolmasıgerekmez.Buhikâyeveşiirlersizlereyazmapratiğisağlayacaktır.Fikirlerinizinetleştiripyenifikirlerüretmenizeyardımcıolacaktır.[22]

Unutmayın!

Okumakla yazmak arasında doğrudan bir ilişki vardır. Bol bol, özelliklehikâyekitaplarıokumak,yazmafaaliyetiniziolumluyöndeetkileyecektir.

e.Konuşma

•Öğrendiğinizdili,anadiliolarakkonuşanbirtanıdığınızvarmı?

•Konuşurkenhatayapacağımdiyeendişeleniyormusunuz?

•Hatasız,amayavaşkonuşmakmı;yoksaakıcı,amaminikhatalaryaparakkonuşmakmısizcedahaönemli?

Yukarıda“Yazma”başlıklıbölümdedeaçıkladığımgibi,konuşmabecerisideyazmabecerisigibiedinimsonucundaortayaçıkar.Bolanlaşılabilirgirdieldeederekveözellikleçokdinleyerekkonuşmabecerinizigeliştirebilirsiniz.Edinimyoluylayabancıdilseviyeniziyükseltmediktensonra,konuşmaçalışmalarıdoğrudansizinkonuşmabecerinizingelişmesinidesteklemez.Amakonuşmayoluylailetişimisürdürerekdahaçokanlaşılabilirgirdieldeedipyabancıdilinizigeliştirebilirsiniz.Anlamadığınızbirsözlüiletişimisürdürmenizmümkünolmadığıiçinmuhataplarınız,sizinyabancıdilseviyenizegörekonuşmalarınıayarlayaraksizinanlamanızıkolaylaştırırlar.Buşekilde,sizdeanlaşılabilirgirdieldeederekyabancıdilgelişiminizidesteklersiniz.

Diğerbirhususise,özellikleyabancıdilçalışmalarınınilkdönemlerindesizinüretime(konuşma-yazma)zorlanmanız,henüzyabancıdildeyeterliedinimgerçekleştirmediğinizveüretimigerçekleştirecekkaynağasahipolmadığınıziçinmotivasyonunuzuolumsuzyöndeetkileyecektir.“Yazma”bölümündekiparaharcamaörneğindeolduğugibi,belirlibirsüreemeksarfedipparakazanmadan,cebinizdeparaolmadanparaharcayamazsınız.Aynışekilde,edinimyoluylabelirlibirdüzeyegelmedenüretimyapmanızdamümkündeğildir.Bunedenle,özellikleilkdönemlerde,üretimyerine,edinimçalışmalarınazamanayırmakdahaverimliolacaktır.

Şayetyabancıdilçalışmalarınızınbaşlangıcındanitibarenyabancıdilikullanmakzorundaolduğunuzbirortamdabulunuyorsanız,günlükkonuşmakalıplarınıöğrenmenizsizinişinizikolaylaştıracaktır.Bununiçindiyaloglardanfaydalanabilirsiniz.Günlükhayattarastlayabileceğinizkonuşmakalıplarının(“günaydın,afiyetolsun,nasılsınız,nealırdınız”gibigünlükifadeler)hangiortamdavenasılkullanıldığınaaitörneklerdiyaloglardayeralır.Bukalıplarıezberlerseniz-kibunlarsınırlısayıdaolsabile-günlükkonuşmalardadahagüvenliveetkilikonuşabilirsiniz.İletişimeçokdahakolaybaşlayabilirveiletişimidahaetkilisürdürebilirsiniz.Ezberlediğinizbukalıplarladahahızlıkonuşabileceğinizden,ikincidilikullanmaaçısındankendinizeolangüveninizdeartacaktır.Dahaçokiletişimegirmekiçincesaretlenecek,motiveolacaksınız.Builetişimsürecindedahaçokanlaşılabilirgirdieldeetmenizdemümkünolacaktır.Böylecehemkonuşmabecerinizhemdediğerbecerilerinizgelişimgösterecektir.[23]/p>

Konuşmabecerisinigeliştirmeninenetkiliyollarındanbiridebolboldinlemektir.İkincidileaitzenginörneklere,telaffuza,birortamaaitkarakteristikkalıplaravedilinhangiortamdanasılkullanılacağınaaitipuçlarınaancakdinleyerekulaşabilirsiniz.Zatenaraştırmalardadinlemeveokumaarasındabirebirilişkiolduğunugöstermektedir.

Bulunduğunuzortamyabancıdilinanadilolarakkonuşulduğubirortamolmadığından,konuşmaiçinenuygunortamderssaatleridir.Yapılanikiliçalışmalarvegrupçalışmalarıkonuşmabecerisinigeliştirmekiçineniyifırsatlardır.Buortamlardasizdenyapılmasıistenilenienetkinşekildeyapmanızgerekmektedir.Bufaaliyetleriyaparkenanadilinizikullanmayın.Buortamındışındakonuşmaortamıbulmanızoldukçazordur,bunedenledersiçifaaliyetlerikonuşmabecerinizigeliştirmekiçiniyikullanın.[24]

Dersdışındadakonuşmakiçinkendinizeortamyaratabilirsiniz.Arkadaşlarınızlaveyaüstsınıflarlabirlikte,hattaöğretmeninizindekatılacağıbirkonuşmagrubuoluşturabilirsiniz.Grubunuzuntoplantıplanınıyapıp,hertoplantıdahangikonularhakkındakonuşacağınızıkararlaştırabilirsiniz.Böylece,grubunuzunbirsonrakitoplantıyaönhazırlıkyapmasınısağlayabilirsiniz.Hattabuolayıbirazdahabüyütüpokulunuzdabirkonuşmakulübükurabilirsiniz.Öğretmenlerinizledegörüşerekböylebirkonuşmagrubunuyabancıdileğitimiaçısındaniyidurumdaolandiğerokullarınöğrencileriiledeoluşturabilirsiniz[25]

Ayrıca,ilginçbiryöntemolarakgruparkadaşlarınızlabirliktekasetdoldurabilir,kendisesinizikaydedebilirsiniz.Çeşitliefektlerle(müzikvb.)kayıtlarınızızenginleştirebilirsiniz.Arkadaşlarınızabirresmiveyabirmaçıanlatan,belkibirdoğumgünükutlayankasetlergönderebilirsiniz.

Okuldışındadayabancıdilinizikullanabileceğinizortamlardabulunmayaçalışın.Butürbirfaaliyet,doğalbirortamdaöğrendiklerinizikullanmanızayardımedecekvegerçekçibirdilkullanımınafırsatverecektir.Böylebirortambulmaşansınızyoksa,yabancıkasetdinlemekvemektuparkadaşıedinmeksonderecefaydalıolacaktır.

Dahaakıcıkonuşabilmekiçinhiçbirzaman“Dilbilgisihatasıyapacağım”diyeendişelenmeyin.[26]Akıcıkonuşmayadikkatedin.Konuşmayabaşlamadannelerkonuşacağınızıtoparlamayaçalışınvenesöyleyeceğinizinotedin.KonuşurkenyabancıdildekibirsözcüğübilmiyorsanızveyahatırlayamazsanızonunyerineTürkçekelimekullanarakkonuşmanızadevamedin.Netvekendinizdeneminbirşekildekonuşun.Kendinize“Karşımdakibenianladımı?”diyesorun.

Telaffuzumunasıliyileştirebilirim?

Telaffuzu,birdilinvurguvetonlamasınıöğrenmenineniyiyolubolboldinlemektir.Biryabancıdilinekadarçokdinlerseniz,odilinsesözelliklerinedeokadarçabukvefazlahâkimolursunuz.Buaradaençokdikkatetmenizgerekenhususöğrendiğinizyabancıdilde,Türkçedeolduğugibi,harflerleseslerarasındabirebirbağlantıolmayabilir.YaniTürkçedeherharfbirsesekarşılıkgeldiğinden,yabancıdildedeherharfebirseskarşılığıbulmagibibiryanlışadüşebilirsiniz.Budakalıcıyanlışkelimetelaffuzunanedenolabilir.Örneğinİngilizcedeaynıharf,değişikkelimelerdedeğişikşekildetelaffuzedilmektedir.Bunedenle,Türkçedengelenbiralışkanlıklaözellikleyenikarşılaşılankelimelerdeherharfbirsesekarşılıkgelecekşekildetelaffuzetmehatasıyapılabilmektedir.Eğeryabancıdilparçasınınhemyazılıhemdeseskaydıvarsa,öncelikleokumametninebakmadandinleyin.Kesinlikleokumayın.Çünkü,birkelimeninilkkarşılaştığınızdatelaffuzunasılaklınızdakalırsa,oşekildedevamedervedeğiştirilmesioldukçazordur.Bunedenle,önceyazılıhâlinigörmedenbirkelimenintelaffuzunuduymak,doğrutelaffuzöğrenimiiçinçokönemlidir.Özetle,doğrutelaffuziçinokelimeileilkkarşılaşmaanıönemlidir.Herzamanaynımetnihemokumahemdedinlemeşansınızolmayabilir.Budurumdayineyapılacakenönemlifaaliyetbolboldinlemekvevideo,TV,film-genelolarakanlamakkaydıyla-izlemektir.Ayrıca,yabancıdildemüzikdinlemekdeyabancıdilinsesözelliklerinindoğruöğrenilmesinekatkısağlar.

Bilgisayarveinternettenfaydalanaraktelaffuzunuzugeliştirebilirsiniz.Sizeörnekcümlelerveriponlarıseslendirmeniziisteyenyazılımlarvar.Sizinseslendirmenizkaydedilipsizetekrardinlettiriliyorveseslendirmenizinyabancıdilölçütlerinegöreuygunluğuhakkındabilgiveriliyor.

Unutmayın!

Bol bol okumak, özellikle dinlemekve izlemekkonuşmabecerinizi genelolarakgeliştirecekenönemlietkenlerdir.

f.Sınav

•Testçözerekyabancıdilinizigeliştirmeyeçalışıyormusunuz?

•Testvesınavlarahazırlıkkitabınızvarmı?

•Yabancıdilinhangialanlarındatestçözüyorsunuz(gramer,kelimeokumavb.)?

Testçözmekyabancıdilöğrenmemiçinyararlımı?

Hemenşunusöyleyebilirim:Testçözerekyabancıdilöğrenilmez.Bukonudaşöylebirbenzetmeyapılabilir:Kababirörnekolacakama,birtavuğunuzvar.Sizbutavuğunkiloalmasınıistiyorsunuz.Tavuğuhergünbeşkeztartıyorsunuz.Tartmasayınızsizintavuğunuzunkilosunuartırmayacaktır.İstediğinizkadartartın,siztavuğayemvesuvermedikçetavuğunuzunağırlığıaynıkalacaktır.Benzerşekilde,sizdeyabancıdilseviyenizigeliştirmediktensonra,defalarcatestçözerekyabancıdilinizigeliştiremezsiniz.Bolbolokumaz,dinlemez,izlemezsenizyabancıdiliniziistediğinizdüzeyegetiremezsiniz.

Pekitestçözmeninhiçmifaydasıyok?Elbettevar.Eğerbelirlitürbirsınavahazırlanıyorsanız,osınavıniçeriğinevesorutürlerineyönelikçalışmalaryapmak,sizisınavkonusundayetiştirecek,sınavlatanışıklığınızıartıracakvealışkanlıkkazanmanızısağlayacaktır.Ayrıca,sınavayönelikçalışmalaryaptıkça,sorularıçözmekonusundakenditekniklerinizigeliştireceksiniz.Bunaekolarak,sınavsırasındazamanınızınasılkullanacağınızıplanlayabileceksiniz.Bunlarda,sizinsınavbaşarınızıartıracaktır.[27]

Sınavlaranasılhazırlanmalıyım?

Sınavdabaşarısağlamakiçin,yabancıdilbilginizinyanısıra,alacağınızsınavınözelliklerinideiyibilmenizvesınavkonusundaalışkanlıkkazanmanızgereklidir.Bununiçin:

•Sınavıniçeriğini,yaninelerinsınavdayeraldığınıbilinvebukonulardahazırlanın.

•Sınavdakonularındağılımını,yanihangikonulardanvebölümlerdennekadarsorugeleceğinibilinvebunlarınağırlıklarınagöreçalışmasüreniziayarlayın.Çoksorugelenkonuvebölümleredahafazlahazırlanmasüresiverin.Kısaca,herkonuvebölümünsınavdakiağırlığıileayıracağınızhazırlanmasüresidoğruorantılıolsun.

•Sınavdaçıkansorutürleriniiyibilinvebukonudaçalışmalaryapın.

•Sınavdahangikonuvebölümlerenekadarzamanayıracağınızıöncedeniyibelirleyinvesınavdagereksizzamankaybınayolaçarak,bazısorularahiçyadayeterikadarzamanayıramamagibibirdurumlakarşılaşmayın.

•Sınavileaynıfizikselkoşullarıgerçekleştirerekdenemesınavlarınıçözün.

Unutmayın!

Sınav soruları çözerek yabancı dilinizi geliştiremezsiniz. Sınav sorularıçözmek,sadecesizisınavladahaçoktanışıkhâlegetirir.

g.DilBilgisi

•Dilbilgisiöğrenmeninfaydalıolduğunainanıyormusunuz?

•Konuşurkenveyayazarkendoğrudilbilgisiyapısıkullanıyormuyumdiyedüşünüyormusunuz?

•Dilbilgisibilgilerinizigeliştirmekiçinneleryapıyorsunuz?

•Öğrendiğinizdilbilgisikurallarınadergi,gazeteveyakitaplardanörnekcümlelerbuluyormusunuz?

Dilbilgisininyabancıdilöğrenimindeyerinedir?

Yukarıdakibilgilerdendeanlayacağınızgibibiryabancıdilin,dilkurallarınıbilinçliolarakbilmek,dilbilmekdeğildir.Dil,iletişimamaçlıöğrenilmektedir.Bilinçlidilbilgisiisebununsadeceküçükbirbölümünüoluşturmaktadır.Dilkullanımındaasılönemliolanedinimyoluylabilinçaltındayeretmişdilkurallarıdır.[28]

Dahaöncebahsettiğimaraştırmamdadaanlaşılabilirgirdieldeederekbilinçaltındadilbilgisikurallarınınedinilebileceğibulunmuştur.ÖğretimyılısonundaherikigrubadauluslararasıgeçerliğiolanOxfordPlacementTestuygulanmıştır.Tablo2’dedegörüldüğügibi,deneygrubudilbilgisikurallarınaöncelikvermediklerihâlde,dilbilgisiağırlıklıbiryabancıdilçalışmasıyürütenkontrolgrubunagöredilbilgisisınavındadahabaşarılıolmuşlardır.[29]

Tablo2:OxfordPlacementTestSonuçları

Dilbilgisiçalışırkenkurallaraboğulmamayadikkatedinvekurallarıcümleboyutundasınırlandırmayın.Okumaparçalarındavekonuşmalardaolduğugibidilbilgisikurallarıbağlamiçerisindedir.Birkuralıkendiiçerisindeezberlemeyeçalışmakyerineokurallarıbütününiçerisindetanımayaçalışın.Öğrendiğinizdilbilgisiyapılarınınörnekcümleleriniokuduğunuzkitaplardabulabilirsiniz.Bunlardanistediğinizcümlelerikaydedin.Hatırlamaktasıkıntıçektiğinizkonularıminikkâğıtlarayazın.Herderstenönceveödevinizebaşlamadanbunlarabirgözatın.Birdilbilgisikonusunuarkadaşınızaanlatmayaçalışın.

Yabancıdilikullanırkensizinkullanışbiçiminizleoyabancıdilianadiliolarakkullananlarınbiçimleriarasındakibenzerlikvefarklılıklaradikkatedinvefarklılıklarıkaydedin.Busizindilduyarlılığıkonusundakendinizieğitmenizisağlayacaktır.[30]

Birmetniokurkendemerakettiğinizkonulardakendikendinizesorularsorarakometnianalizedebilirsiniz.Örneğinduygularhangikelimelerleifadeedilir,sıklıklayapılanfaaliyetlernasılanlatılır,geleceğeaitplanlarnasıl

belirtilir,zamannasılifadeedilir?Butürçalışmalarsizindilbilgisikonusundakiduyarlılığınızıgeliştirecektir.

Örnek:

A.Aşağıdakimetindeşuan,geçmiş,genelvegeçmiştebaşlamış,amaetkisihâladevamedendurumlarıanlatanfiillerisınıflandırınız.

Şuan:

Geçmiş:

Genel:

Geçmiştebaşlamış,amaetkisihâlâdevameden:

B.Metindenaşağıdakisözcükgruplarınaaitörneklerveriniz.

İsimSıfatFiilZarf

C.Sıfatlardaderecelendirmeörnekleribulunuz.

D.Aşağıdakimetindeihtimaldenbahsedencümleleribulunuz.

E.A,B,CveDbölümlerindeyaptığınızçalışmalardakicümlevekelimeyapılarınıinceleyipyapısaldeğişikliklerinotediniz.

Averageglobaltemperaturehasincreasedbyalmost1°Foverthepastcentury;scientistsexpecttheaverageglobaltemperaturetoincreaseanadditional2to6°Foverthenextonehundredyears.Thismaynotsoundlikemuch,butitcouldchangetheEarth’sclimateasneverbefore.Atthepeakofthelasticeage(18,000yearsago),thetemperaturewasonly7°Fcolderthanitistoday,andglacierscoveredmuchofNorthAmerica!

Evenasmallincreaseintemperatureoveralongtimecanchangetheclimate.Whentheclimatechanges,theremaybebigchangesinthethingsthatpeopledependon.Thesethingsincludetheleveloftheoceansandtheplaceswhereweplantcrops.Theyalsoincludetheairwebreatheandthewaterwedrink.

WhatMightHappen?Itisimportanttounderstandthatscientistsdon’tknowforsurewhatglobalwarmingwillbring.Somechangesbroughtaboutbyglobalwarmingwillbegood.Ifyouliveinaverycoolclimate,warmertemperaturesmightbewelcome.Daysandnightscouldbemorecomfortableandpeopleintheareamaybeabletogrowdifferentandbettercropsthantheycouldbefore.Butitisalsotruethatchangesinsomeplaceswillnotbeverygoodatall.

Unutmayın!

Dil bilginizi geliştirmek için yapmanız gereken en önemli şey, diğer dilöğelerinde olduğu gibi, bol bol dinleyerek, okuyarak anlaşılabilir girdi elde

etmektir. Bu, sizin dil bilgisi seviyenizi doğrudan dil bilgisi çalışma veezberlemeyegöredahaçokartıracaktır.Nitekimyapılanaraştırmalardaneldeedilensonuçlardabuyöndedir.

ğ.SözlükKullanımı

•Birsözlüktehangiözellikleriararsınız?

•Sözlüğünüzikidillimi,yoksatekdillimi?

•Sözlükteyenikelimelerinanlamlarınabakarkenörnekcümlelerdenfaydalanırmısınız?

Eğeröğrendiğinizdildeaçıklamaveörneklerverentekdillisözlüklerikullanabiliyorsanız,butürsözlüklerikullanın.Ülkemizde“Kesinlikletekdilli(örneğinİngilizcedenİngilizceye)yabancıdilsözlüklerikullanılmalıdır”şeklindeyanlışbirinançvardır.Fakatözellikle,başlangıç,başlangıçüstü,hattaortaseviyedekiöğrencilerbusözlüklerianlamamaktadır.Anlamadıklarıbirşeyinasılkullanacaklar?Dolayısıyla,buöğrencilerTürkçedenyabancıdileveyabancıdildenTürkçeyeküçüksözlüklerkullanmaktadır.Butürsözlükler,birkelimenindeğişikanlamlarıileörneklerianlamlıbirbağlamdasunmadığıveokelimenindilbilgiselözelliklerinigöstermediğiiçinöğrencilerieksikveyanlışyönlendirmekte,onlarınyabancıdilikomikkullanmalarınanedenolmaktadır.Bunedenle,piyasadasonyıllarda,tekdillisözlüklerinözelliklerinitaşıyan,birkelimeninaçıklamasını,tanımlanmasınıveifadeettiğideğişikanlamlarıanlamlıortamdaörneklerleveren,onlarındilbilgiselözellikleriniyabancıdildeaçıklayanvebütünbuaçıklamaileörneklerinaynılarınınTürkçetercümelerinideverensözlüklermevcuttur.Busözlüklerbüyükbirkulanımkolaylığısağlamaktadır.Bunedenle,tekdilliyabancıdilsözlükleriyerine,yukarıdakiözellikleritaşıyan,TürkçedenyabancıdileveyabancıdildenTürkçeyesözlüklerikullanmanızbüyükfaydasağlayacaktır.

Sözlüğüniçindekiipuçlarındannasılfaydalanabilirim?

Sözlükkullanımıylailgiliolarakçokfazlaöğrenilmesigerekenbilgiyokmuşgibidüşünülebilir.Ancak“Birsözcüğübiliyorum”diyebilmekiçinosözcüğünanlamınıveyaanlamlarını,nasılyazıldığını,nasılokunduğunu,hangikelimelerlebirliktekullanıldığını,kelimeçeşidini(isim,fiil,sıfatvb.),cümleiçerisindenasılkullanıldığınıbilmekgerekir.Sözlüklerbizebirsözcükleilgilitümbilgileriverir.Birisminsayılabilirveyasayılamazolduğunakararveremediğimizzamanbubilgiyibilesözlüktebulabiliriz.[31]

Birsözcükleilgiliolaraksözlükteaşağıdakilerdentümünübulabiliriz.Sözcüğün;

•okunuşunu,

•vurgununkelimeninhangihecesindeolduğunu,

•türünü,

•yazılışını,

•anlamınıvevarsadiğeranlamlarını,

•cümleiçerisindekullanımını,

•düzensizfiillerinibulabilirsiniz.

Ayrıcasözlükte;

•sözcüklerdensonragelenedatlarınkullanımlarını,

•aynısözcüğünfarklısözcüktürlerindekullanımını,

•birleşiksözcükleri,

•Amerikanveİngilizİngilizceleriarasındakifarklılıkları,

•biraradakullanılabilensözcükleri,

•sözcüklerikullanırkengenelolarakyapılanhatalarıngiderilmesini,

•sözcükleriresmîvegünlükdildekikullanımlarıveözelkullanımlarını,

•anlamcabirbirineyakınsözcükleribulabiliriz.

Kelimeöğrenimi,yalnızcayenikelimelerinanlamlarınınöğrenilmesiylesınırlıdeğildir.Kelimelerindiğerkelimelerlenasılkullanıldığınıdabilmemizgerekmektedir.

Örnek:

Fiil+isim

Makeanoise,leavehome

Sıfat+isim

heavyrain,astrongaccent

Fiil+zarf

workhard,explainclearly

Fiil+edat

Talkaboutsomething,tellsomeoneoff

Kalıplar

Ontheotherhand,Itseemstomethat

WhatIlike,It’sworthseeing

Görüldüğügibi,herhangibirmetindeoldukçafazlasayıdabirliktekullanılananlamkalıplarıylakarşılaşmaktayız.Bunlarıöğrenebilmekiçin;

1.Tekbirkelimeyerinebusözcükgruplarınıkullanmayaçalışın.

2.Yaygınkullanılankelimegruplarındaşemayoluylabukullanımkalıplarınıbelirtinveörnekleryazmayıihmaletmeyin.

makemake+nounmakeanarrangement

make=toproducemakeacupofcoffee

otherphrasesmakesure

3.Sözlüklerinizdenyararlıolabileceksözcükgruplarıbulunvebunlarıkelimedefterinizekaydedin.

Örneğin“Tree”kelimesiileilintilikelimeleriyazarakanlamlıbirgrupoluşturabilirsiniz:leaves,branches,fruits,nests,stem,wood,axe.

4.Etkinbirsözcükkullanımıiçinaşağıdakikısaltmalarınneanlamageldiğinimutlakabilmeliyiz.

adj.sıfat

adv.zarf

nCsayılabilenisimler

nUsayılamayanisimler

vTgeçişlifiiller

vIgeçişsizfiiller

sbkimse

smtbirşey

Unutmayın!

Sözlükkullanımısizinkelimelerhakkındadoğrubilgieldeetmenizisağlar.

h.SözcükÖğrenimi

•Kendioluşturduğunuzbirsözlüğünüzvarmı?

•Yenibirsözcükgördüğünüzdeneyaparsınız?

•Sözcüklerarasındaanlamlıbağlantılarkurmayaçalışıyormusunuz?

Yenikelimelerivegünlükkonuşmakalıplarınınasılçalışayım?

Hemenbir“tuğla”örneğivereyim.Birtuğlayerdenbirmetreyukarıdatekbaşınahavadadurabilirmi?Elbettehayır.Otuğlayı,ancakdiğertuğlalarlabirleştiripbirduvarörmediktensonratekbaşınahavadatutamazsınız.Kelimevegünlükkonuşmakalıplarıçalışmalarındadakelimevegünlükkonuşmakalıplarınıezberleyerekbunaaitbilgihazineniziartıramazsınız.Butürçalışmalardakelimelervegünlükkonuşmakalıplarıbeyninizdeanlamlıolarakbiryerleilişkilendirilmediğivetekraredilmediğisüreceunutulupgidecektir.Budabeyninizeekyükgetirmektenbaşkabirişeyaramayacaktır.Ayrıca,anlamlıkullanımdanvebağlamdanuzakkelimevegünlükkonuşmakalıplarıçalışmaları;bunlarınnerede,nasıl,neşekildevehangiamaçlariçinkullanıldığıkonularındadabirkatkısağlamayacaktır.

Ohâlde,ilköncekelimevegünlükkonuşmakalıplarınıanlamlıbirbağlamiçindeelealacaksınız.Anlamlıbirbağlamsağlandığında,kelimevegünlükkonuşmakalıplarıbeynimizdeonlarıngeçtiğikonuilebağlantılıyerlerleilişkilendirilecektir.[32]Bunu,duvarörerkenduvarınüzerinebirtuğlakoymayabenzetebiliriz.Nasılharç,yenituğlanınduvardakidiğertuğlalarlabirbirinebağlanmasınısağlıyorsa,kelimevegünlükkonuşmakalıplarıçalışmalarısırasındaanlamdaduvardakiharçgörevinigörür.Onlarınkullanıldıklarıbağlamdaveilişkiliolduklarıkonudabeyninizdeyeralankonularlabağlanır.Buşekilde,duvarınyükselmesigibi,kelimevegünlükkonuşmakalıplarıileilgilihazinenizdeartar.

Butürbiranlamlıbağlamoluşturmanınyöntemlerindenbiride,yukarıdanedenleriaçıklananaynıyazarlarıokuma,aynıyadabenzerkonulardaokuma,dinlemeveizlemeçalışmalarıyapmaktır.Bu,enetkilikelimeçalışmayöntemidir.Ayrıca,yineyukarıdaaçıklananyenikelimeleriyapışkanlınotkâğıdı(post-it)üzerineyazaraksayfaüzerineyapıştırmak,dahasonrabukelimeleregözataraktekrartekrarokumak,okelimelerinanlamlıbirşekildekelimeözellikleriilebirliktekalıcıolarakbeyninizdeyeretmesinisağlayacaktır.Benzerşekilde,dinlemeveizlemeçalışmalarısırasındakelimelervegünlükkonuşmakalıplarıilealacağınıznotlarıherdinlemeveizlemetekrarındanöncegözdengeçirmenizdebunlarınöğrenilmesinisağlayacaktır.

Sizeönemlibiripucudaha.Kelimehazinenizigeliştirmeninenetkiliyöntemlerindenbiride“kökveek”çalışmasıyapmaktır.EğerçalıştığınızdildeözellikleLatinceveeskiYunancakökenlikelimelervarsa,budillereaitkelimekökveeklerineyönelikyapacağınızçalışmalar,butüryenikelimelerlekarşılaştığınızdaonlarınanlamlarınıçıkarmanızdayardımcıolacaktır.Ayrıca,çalıştığınızyabancıdilindekelime,kökveekleriüzerineyapacağınızçalışmalar,odildekiyenikelimelerinanlamlarınıçıkarmadasizekolaylık

sağlayacaktır.

Kitapokurkenbilmediğimbirçokkelimeyerastlıyorum.Bunlarınanlamınabakmaktanokumazevkimkaçıyor.Bukonudaneöneriyorsunuz?

Okumaparçalarındaveyahikâyelerdebazısözcüklersondereceönemlidirveosözcüklerinanlamlarıbilinmedenkonununanlaşılmasımümkündeğildir.Ancakbusözcüklerinparçaiçerisindeneanlamageldiğininanlaşılmasıkolaydır.Parçada,konununanlaşılmasınaengelolmayacaksözcüklergözardıedilebilir.

Sözcüköğrenimininenetkiliyöntemlerindenbirisidetartışmasızkitapokumaktır.Okurkenbilmediğimizsözcüklerinanlamlarınıtahminedebilirizvebuyollaöğrendiğimizsözcüklerdiğerbütünyöntemleregöredahafazlazihindekalır.

Örnek:

DuringmyschoolyearsIwasagoodstudent.AtschoolIstudiedgeography,history,science,Latinandalgebra.OnlyatalgebraIhadsomedifficulties,becauseIdidn’tlikedealingwithnumbers.

“Algebra”sözcüğününanlamınıbilmiyorsanız,paragrafıntümünüokuyarakbusözcüğünanlamınıtahminedebilirsiniz.Parçanıntamamındaokuldaalınanderslerdenbahsedilmektedir.Bunedenle“algebra”kelimesininbirdersadıolduğukolaycaanlaşılabilir.Dersdenilince,okuldaalınabilecekderslerhemenaklınızagelir.Birsonrakicümledeyeralan“numbers”kelimesinin,“algebra”kelimesiylebağlantılıolduğuvebukelimeileilgiliaçıklamagetirdiğiiçinçokaçıkbiripucuoluşturduğunugörebilirsiniz.Böylece“algebra”kelimesininrakamlarlailgilibirdersolduğunu,yanimatematikselbirözelliktaşıdığınıçıkarabilirsiniz.Buörnekteolduğugibi,birkelimeninanlamınıçıkarmakiçinhemensözlüğesarılmanızahiçgerekkalmayabilir.Buçalışmasizesadecezamankazandırmaklakalmaz,okuduğunuzparçaveyahikâyeyedikkatinizdağılmadandevametmenizisağlar.Ayrıca,kelimeninanlamınıparçanınbütünündekibilgilerivediğerkelimelerikullanaraktahminetmeçalışmalarında,kelimenintamolarakneanlamageldiğinibulmanızagerekyoktur.Eldekibilgiveipuçlarındanfaydalanarak,kelimeningenelolarak,kabacaneanlamageldiğiniçıkarmanızyeterlidir.

Kelimeçalışmalarıileilgilibaşkanelerönerebilirsiniz?

Kelimeöğrenimindeçoksayıdasözcüğündahakolayyollarlaöğrenilebilmesiiçinaşağıdakiönerilerdenfaydalanabilirsiniz.

•Sınıflandırma,bilgilerigruplarayadakategorileregöreorganizeetmektir.Örneğinkıyafetleriikigruptasınıflandırabilirsiniz.

Sınıflandırılmamışbilgi:

Palto,bot,mayo,kazak,şort,tişört,parka,eldiven.

Sınıflandırılmışbilgi:

KışKıyafetleri:Palto,bot,kazak,parka,eldiven.

Yazkıyafetleri:Mayo,şort,tişört.

•Aşağıdakinebenzerbirsözcükağıhazırlayabilirsiniz;görselolaraköğrenmekdahaçokyardımcıolabilir.

colors

theeffectofcolors:

red:raisesbloodpressure

green:reduceseyestrain

Themessageofcolors:

Yellow:Let’scommunicate.Iliketoshare.

Darkblue:Ilovetobethebossandthedecisionmaker.

Black:Don’ttellmewhattodo,forIknowthebest.

Myfavoritecolour(s)blueandgreen

Idiomstogiveablackeye

•Seçtiğinizsözcükgrubunuzihninizdekomikveyailginçbirşekildecanlandırın.Dahasonrabirbaşkasözcükseçerekilkseçtiğinizsözcüklezihinselresminizdebirleştirin.Üçüncübirsözcükseçereksözcüklerzincirineekleyin.Böylecebirgrupsözcüğünanlamıaklınızdakalacaktır.Bazıkelimelerbirliktekullanılırlar.Bunlaradikkatedipherkelimeyiayrıayrıdeğil,birbütünkelimekümesiolarakelealabilirsiniz.

Keepaneyeon…..,lookafterthebaby,togiveahand,takenotes

•Kendinizebirsözcükkayıtdefterihazırlayabilirsiniz.Budefterderesimveyaminiknotlariçinyerayırmayıihmaletmeyin.Busözcüklericümleiçindekullanabilirveyaaçıklamalarınıyazabilirsiniz.

wear:Heiswearingjeansandawhiteshirt.

hat:Youwearahatonyourhead.

•Yenibirsözcüğüaklınızdatutabilmekiçinsözcüğüşekililebağdaştırabilirsiniz.

•Sözcüğü,sözcüğünsembolünüveyasözcüğüçağrıştıranbirşekilçizebilirsiniz.

•Öneklerivesonekleriöğrenerekanlamınıbilmediğinizsözcüklerhakkındayorumyapabilir,hattaanlamlarınıdahitahminedebilirsiniz.

•Sözcükleriteybekaydederek,fırsatbuldukçadinleyebilirsiniz.

•Sözcüklerikartlarayazarakbunlarıgörebileceğinizyerlere(ayna,dolapgibi)yerleştirebilirsiniz.

•Yatmadanönceyenisözcükleröğrenebilirsiniz.

•Deneyebileceğinizdiğerbirteknikise,yenikelimelerianlamlıbirolaylarzinciriiçineyerleştirmekolabilir.

Bildiğinizbiryerseçin.Öğrenmekzorundaoldunuzsözcükleri-ki5-9arasıuygunsayıdır-olabilecekenuygunyerlereyerleştirin.Sonraomekândayenikelimelerikullanarakbirolaylarzinciritasarlayın.Butürbirçalışma,kelimelerinanlamlıbirşekildebeyninizdeyeretmesinikolaylaştıracaktır.

Örnek:

Öğreneceğinizsözcükler:“merdiven,mahsurkalmak,kurtarmak,seyyarsatıcı,telefonkulübesi,yangın,süpermarket,özel”.

Mekân:Cadde

Olay:Seyyarsatıcıcaddedemeyvesatmaktadır.Süpermarketteyangınçıkmıştır.Üstkatlardamahsurkalaninsanlar“bizikurtarın”diyebağırmaktadırlar.Olayıgörenseyyarsatıcı,hementelefonkulübesinegidipitfaiyeyiçağırır.Beşdakikasonraözelbiryangınsöndürmeekibigelerekolayamüdahaleeder.İtfaiyeerleri,itfaiyearacınınmerdiveninikullanaraküstkatlardamahsurkalanlarıkurtarırlar.

•Ayrıca,birkelimedosyasıyadadefteritutupöğrendiğinizyenikelimeleriaşağıdakigibitablolaştırabilirsiniz.Buçalışma,hemyenikelimeleriherözelliğiilehatırlamanızayardımcıolacak,hemdeyenikelimelerindüzenlibirşekildebiryerdetoplanmasınısağlayacaktır.Budaokelimeleritekrarçalışmakistediğinizdeişinizikolaylaştıracaktır.

•Sonolarak,sizeyapışkanlınotkâğıdı(post-it)kullanımınıönerebilirim.Sözcükdağarcığınızıgeliştirmekiçinkullanılanyollardanbiridebudur.Derskitabınızıniçerisindeyadahikâyekitaplarındageçenyenikelimelerinanlamlarınıosayfayayapıştıracağınızyapışkanlınotkâğıdına(post-it)yazın.Dahasonraokelimeleringeçtiğiparagraflarıtekrarokuyun.Birkaçgünsonrabütünyapışkanlınotkâğıtlarınabirgözatınvekitaplarıyadaparçalarıtekrarokuyun.Buişlemienazüçkeztekrarlayın.Busizinkelimehazinenizigeliştirmeklekalmayacakbukelimelerinkalıcıolmasınıdasağlayacaktır.

Unutmayın!

Öğrenmeanlamlıbirolaydır.Aynışekilde,kelimeöğrenirkendekelimelerarasındaanlamlıbağlantılarkurarakzihninizdeyeretmesinisağlayabilirsiniz.Ezberlemek anlamdan yoksun olduğu için bunlar beyniniz tarafındanişlenmeyecek ve kelime hazineniz gelişmeyecektir. Bu yüzden kelimeöğrenmenin anahtarı bol bol anlamlı dinleme, izleme ve okuma faaliyetiyapmaktır.

ı.Bilgisayarveİnternet

•Yabancıdilçalışmalarındabilgisayardanfaydalanıyormusunuz?

•Bilgisayarsizinçalışmalarınızınasıletkiliyor?

•YabancıdildeyeterikadarCD’nizvarmı?

•İnternettekiyabancıdilöğretmeamaçlısitelerdenfaydalanıyormusunuz?

Sağladıklarızengingörseletkiler,metinler,seslivegörüntülümalzemeleraçısındanbilgisayarlarıyabancıdileğitimindekullanmanızbirçokaçıdanfaydasağlayacaktır.Bilgisayargörselzenginliksağlayabilmektedir.Buzenginlikhemilginiziçekecek,hemdeyabancıdildekimetinvesözcükleridahakolayanlamanızısağlayacaktır;böylece,sözcüköğreniminizilebirlikte,anlaşılabilirgirdieldeederekyabancıdilinizigeliştirmenizidestekleyecektir.Aynızamanda,görseletkininyanısıra,işitselgirdisağladığıvesizeekrandabirkısımişlemleryapmaolanağısunduğundan,siziçokyönlüolarakyabancıdiletkinliğininiçineçekebilmektedir.Nesneleriekrandahareketettirme,taşıma,boyama,yapıştırma,eşleştirme,parçalarıkesme,birtümütamamlamagibieylemleriyapmaolanağısunduğuiçin,görsel,işitselgirdilerlebirlikte,sizideğişikboyutlardageliştirebilmektedir.Buetkinlikvegirdizenginliğideanlamlıbirortamda,anlaşılırgirdisunarakyabancıdilidahakolayöğrenmenizisağlayacaktır.

Bilgisayarveyazılımlaryoluyladinleme,yazma,konuşma,okumabecerilerinivealtbecerileri,birbirleriyleanlamlıbirbütünlükiçindekullanmakmümkündür.Bubütüncülyaklaşım,dilinbirbütünolduğugörüşüileörtüşmektevesizinyabancıdilhakkındadoğrukavramlargeliştirmenizeveyabancıdilibirbütünolaraköğrenmenizeyolaçmaktadır.

Bilgisayarıyabancıdileğitimindefaydalıkılanbirbaşkaetkendebilgisayarveyazılımlarınetkileşimözelliğidir.Programlarkomutvermekte,sizdenverilenkomutlaragöreekranüzerindeçeşitliişaretlemeler,kesme,boyama,eşleştirmegibiişlemleriyapmanızıistemektedir.Sizdeistediğinizetkinliğiseçebilmekte,kendimenülerinizihazırlayabilmektevebilgisayarlaetkileşimegirmektesiniz.Artıkprogramlarınçoğunda,yazılımilekullanıcılarınortakkatkılarıbeklenmektedir.Buşekildebiretkileşimhemsizindahaetkiliolmanızıhemdeortamınbireyselleşmesinisağladığıiçinyabancıdileğitiminiolumluyöndedesteklemektedir.

Ayrıca,bilgisayarlaçalışırkensizinneyi,nasılnekadaryaptığınızıdenetleyenbirileriyoktur.Bunedenleüzerinizdebirbaskıhissetmezvegerilmezsiniz.“Yanlışyaparsamarkadaşlarımiçindeküçükdüşerim,öğretmenimkızabilir”gibikaygılarınızyoktur.Kendidüzeyinizegöre,kendihızınızdailerlersiniz.Birşeyiistediğinizkadartekrarlayabilirsiniz.Bilgisayarlarveyazılımlarsabırlıdırlar,kızmazlarveyorulmazlar.Bunlaraekolarak,istediğinizkonuları,ilgiduyduğunuzgörevtipleriniseçmehakkınasahipsiniz.Yine

kendiniziyetersizgördüğünüzkonular,becerilervegörevleredahaçokeğilerekkendinizigeliştirmeyolunagidebilirsiniz.Tümbuolumluunsurlar,bilgisayarveyazılımlarınyabancıdileğitimiiçingerekliolduğunuveyabancıdileğitiminin,sizinilgivegereksinimlerinizyönünde,bireyselleşmesinisağlayacağınıgöstermektedir.

Bunlaraekolarak,bilgisayar,internetaracılığıilesizlerekendigereksinimveilgialanlarınızdoğrultusundaenginbilgikaynaklarınaulaşmaolanağısunuyor.Buşekilde,öğrenilenyabancıdilde,yazılıdoğalgereçlereulaşmakvegirdieldeetmekmümkünolacaktır.Yanibilgisayarönemlibirgirdikaynağırolünüdeüstlenmektedir.Ayrıca,internetteöğrendiğinizyabancıdilileilgilibirçokçalışma,görev,alıştırma,oyunbulmaolanağıdavardır.Buşekilde,öğretmeninizinyönlendirmesiyleveyakendiistekvegereksinimlerinizdoğrultusunda,yabancıdilöğretmeamaçlıveyayabancıdilidesteklemeamaçlısitelerdenfaydalanarakeğitiminizidestekleyebilirsiniz.

Benzerşekilde,özellikle“e-pal”sitelerinikullanarak,değişikülkelerdenöğrencilerlearkadaşlıkkurarakyabancıdilinizigeliştirebilir,yenibakışaçısıkazanabilirvedeneyimlerinizipaylaşabilirsiniz.[33]

i.YabancıDilileİlgiliİnternetAdresleri

Değişikalanlardaetkinlikleryürütebileceğinizvebilgiedinebileceğinizinternetadreslerininlistesiniwww.elmayayinevi.comadresindebulacaksınız.Ayrıcabusitelerde,sizlereverilen“link”lerden,yanidiğerilintiliinternetadreslerindendefaydalanarakfarklısitelereulaşabilirsiniz.Sunulanlinklerde,geneldeanasayfavefaydalıolabileceğideğerlendirilenbiryadabirkaçanasayfaylailintililinklerverilmiştir.

Çoksayıdasitearasındanseçtiğimsiteler;dinleme,okuma,yazma,konuşma,gramer,kelime,oyun,müzik,özelamaçlı,dilöğrenmeveöğretmestratejileri,sınavlar,filmvevideolar,çocuklar,içerikodaklı,gazetevedergi,sözlük,testvequiz,genelsitelerolmaküzere18kategorideincelenmiş,sıralanmışvekullanımınızasunulmuştur.İnternetsiteleriçoksıkdeğişikliğeuğradığındanverilensiteadreslerindesorunyaşanabileceğigözönündetutulmalıdır.Diğerbirsorundaanasitelerdeğişmesebile,bazenanasitedeverilenuzantılardeğişebilmektedir.Bunedenleuzantılarıileilgilisorunlaryaşandığında,anasitedenfaydalanarakyeniuzantılaraulaşabilirsiniz.

Özellikleilktablodaverilenİngilizcededeğişikalanveseviyelereuygunalıştırma,test,quizgibiçalışmalarıiçeren15site,kapsamveiçerikaçısındanfaydalıolacaklarıdeğerlendirilmişanasitelerdir.

Unutmayın!

Size dil becerisinde zengin, her alanda doğal yabancı dil malzemeleri vegörsel zenginlik sunan, kendi ilgi ve ihtiyaçlarınız doğrultusunda, kendihızınızda çalışıp yabancı dil girdisi elde etmenizi sağlayan bilgisayar veinternet,siziniçinpahabiçilmezbirkaynaktır.

KENDİNİTANIMA[34]Yukarıdakibilgilerinsizibiryabancıdilinnasılçalışılacağıveöğrenileceğikonusundayeterikadaraydınlattığınıdüşünüyorum.Şimdibirbaşkakonuyageçerekkendinizitanımayaveyabancıdilçalışmalarınızıyönlendirmeyenedersiniz?

a.BeyninizinSolYarımKüresinimi,YoksaSağYarımKüresinimiDahaÇokKullanıyorsunuz?

Beynimizinherikiyarımküresiarasındabirbağlantıvarsadabazıinsanlarbeyinlerininsolyarımküresini,bazılarıdasağyarımküresinidahaçokkullanmayameyillidirler.Aşağıdakisorularavereceğinizcevaplarsizinbeyninsolyarımküresinimiyoksasağyarımküresinimidahaçokkullandığınızkonusundafikirverecektir.

Şimdiaşağıdakisorulardasizeenuygunolanseçeneğiişaretleyiniz.

1.……………………………………..ilgilenmekdahaçokhoşumagider.

a)Birbütününparçalarıylayadaayrıntılarıyla

b)Bütünle,resmintamamıyla

2.Birgöreviyerinegetirirken,birproblemleilgilenirkendahaçok………………..hareketederim.

a)akılvemantığımlab)duygularımla

3.…………………………………………………………….dahaçokseverim.

a)Matematikvefenderslerini

b)Sosyal,resimvemüzikderslerini

4.……………………………………………………..dahaçoktercihederim.

a)Planlı,neyinnasılyapılacağıkesinçizgilerlebelliolandersleriyadaortamları

b)Kesinsınırlarıolmayan,durumagöregelişendersleriyadaortamları

5.Dersçalışırken,okurkenyadabirişyaparken………….isterim.

a)sessizlikb)müzik

6.Kendimi…………………………………………….dahaiyihissederim.

a)fikirleriveyanesnelerimantıklıbirşekildeadımadımsıralamada

b)fikirleriveyanesneleribirbirleriyleilişkilendirmede

7.Yabancıdilçalışırken……………………dahaçokhoşumagider.

a)dilbilgisikurallarıvekelimeler

b)okuma,dinlemeetkinlikleri

8.……………………………………………..hareketetmeyitercihederim.

a)Günlükfaaliyetlerimiplanlayarak

b)Günlükgelişmeleregöre

9.………………………………..dahakolayhatırlarım.

a)İnsanlarınisimleriniyüzlerinden

b)İnsanlarınyüzleriniisimlerinden

10.Birşeyokurken……………………………dahaçokönemveririm.

a)ayrıntılarab)anafikre

Çözümleme

İşaretlediğinizher“a”seçeneğisizinbeyninizinsolyarımküresinikullanmayıdahafazlatercihettiğinizigösteriyor.Buda,sizinbirbütünüoluşturanparçalaraveyaayrıntılaraeğilenanalitikbiryaklaşımınızınolduğunugösteriyor.Yanisizormanadeğil,ormandakiağaçlaradahaçokdikkatediyorsunuz.“b”seçenekleridesizinbeyninizinsağyarımküresinikullanmaeğilimindeolduğunuzanlamınıtaşıyor.Yani,tümcülbiryaklaşımasahipolduğunuzanlamınıtaşıyor.Birbaşkadeyişle,ormandakiağaçlarıdeğil,ormanıgörmeeğilimindesiniz.

Pekibusonuçlarneanlamageliyor?Yabancıdilçalışmamınasıletkileyecek?

Önceliklehatırlatmamızıyapalım.Buhatırlatma,aşağıdakidiğeranketleriçindegeçerlidir:

1.Buyaklaşımlardanbiridiğerindendahaiyideğildir.

2.Birinsan,netamamenanalitiknedebütüncülyaklaşımasahiptir;yaniherikiyaklaşımdabirinsandavardır,sadecebirisidiğerindendahabaskınolabilir.

3.Birinsanınhangiyaklaşımısergileyeceğiniyerinegetireceğigörevler,yaniiçindebulunduğudurumunözellikleribelirler.

Buhatırlatmadansonra,şöylebirgenellemeyapabiliriz:Analitikyaklaşımasahipolanlar,yabancıdilindilbilgisikurallarıvekelimelerileilgilenmekten,yabancıdildekiherunsuruayrıayrıincelemektenyanibütünüparçalaraayırmaktan,metinleriayrıntılarıileelealmaktanvetestçözmektenhoşlanırlar.Bunedenle,kuralçıkarma,kurallarıdoğrukullanma,metinlerdekiayrıntılarıbulma,farklıolankelimeleribulmagibiayrıntılaraönemverensınavlardadahaçokbaşarılıolurlar.Fakat,yabancıdilinbirbütünolarakelealındığıdurumlarda,iletişimkurmaktan,diğerinsanlarlabirlikteyabancıdilileilgilibiretkinliğiyerinegetirmektenhoşlanmayabilirler.Eğeranalitikyaklaşımsizdebaskıngörünüyorsa,yabancıdildeiletişimkurmak,diğerinsanlarlabirliktebirtakımgörevleriyerinegetirmekgibisosyaletkinliklerinyanısıra,müzikdinlemek,hikâyeveyaromanokumakgibibütüncülbiryaklaşımgerektirenbireyseletkinliklerdeyaparak,dilinbirbütünolarakkullanılacağıgörevlervesosyalortamlariçindekendinizihazırlamışolursunuz.

Bütüncülyaklaşımasahipolanlarise,yabancıdilibirbütünolarakelealanvesosyalboyutuolanetkinliklerdenhoşlanırlar.Başkalarıylabiraradaolmakveiletişimkurmakisterler.Hikâyeveyaromanokumak,birpiyesterolalmak,posterlerhazırlamakgibietkinliklerdenhoşlanırlar.Yabancıdilinbiriletişimaracıolduğudüşünülecekolursa,bütüncülyaklaşımasahipolanlarbukonuda

zorlanmazlar.Fakatayrıntılarainme,dilbilgisikurallarınıbilme,birmetindekiayrıntılarıbulmagibigörevleriçerensınavlardazorlanabilirler.Eğer,bütüncülyaklaşımıdahaçoktercihediyorsanızvesınavlardadahabaşarılıolmakistiyorsanız,sınavayöneliktestlerçözmenizdefaydavardır.

b.HareketTarzlarınızlaYabancıDilÖğrenmeArasındaNasılBirBağlantıKurulabilir?

Yabancıdilçalışmalarısırasındasergileyeceğinizharekettarzları,sizinyabancıdilineşekildeöğreneceğinizivenasılkullanacağınızıetkilemektedir.Şimdiaşağıdakianketicevaplayarakkendiharekettarzınızıvebununsizinyabancıdilöğrenmenizinasıletkilediğinianlamayaçalışın.

Aşağıdakiseçeneklerdensizitanımlayanlarıişaretleyiniz:

1.Birşeyleryapmakhoşumagider.

2.“Gözlemek”,“yapmaktan”dahaiyidir.

3.Uygulamalıdersler,alanlardahaçokilgimiçeker.

4.Fenbilimleri,matematikvearaştırmayapmakilgialanımagirer.

5.Yaptığımbirşeydeçeşitlilikararım.

6.Diğerinsanlarınihtiyaçlarıkonusundaduyarlıyımdır.

7.İyiyürütülmüşprojelerigörmekbenimutlueder.

8.Derslerinvekitaplarındilbilgisiileilgiliolanbölümleribenimiçinözelönemtaşır.

9.Hareketneredeyse,benoradayımdır.

10.Mantığımdandahaçok,duygularımagüvenirim.

11.Yapılanişlerbirfaydasağlamalıdır.

12.Prensipler,uygulamalardandahaönemlidir.

13.Yenimaceralarararım.

14.Uyumluilişkilereözeldeğerveririm.

15.Herşeyiiyiplanlamışvekontrolüaltındatutanbiröğretmenimolsunisterim.

16.Duygularımladeğil,mantığımlahareketederim.

17.Riskalmayıseverim.

18.Başkalarıylayardımlaşaraköğrenmeyitercihederim.

19.Fikirlerimiuygulamayakoymaktanveonlarınişeyaradığınıgörmektenmutlulukduyarım.

20.Akademikaçıdanmükemmeleulaşmayaçalışırım.

21.Diğerinsanlarıetkilemekisterim.

22.Önsezilerimevehislerimegüvenirim.

23.Üretkenolmakisterim.

24.Birtartışmanınmantıklıolmasınıisterim.

Çözümleme

1.Grup:Eğer1,5,9,13,17,21numaralıcümleleriişaretlediyseniz,siziniçinyabancıdildahaçokyaşayanvesomutbirşeydir.Dilöğrenmesüreciiçindeetkinolmayıtercihedersiniz.Denemeyanılmayoluylaöğrenmeyi,değişikliği,esnekliğiveriskalmayıseviyorsunuz.Biraztezcanlısınız,hemenbirşeyleryapmakistiyorsunuz.Herşeyimantıksürecindengeçirmekyerine,hislerinizegüvenmeyitercihediyorsunuz.Kuramsal,soyutyabancıdilöğrenmeyönteminideğil,yaparak,uygulamasonundaeldeedilendeneyimlerden,yaşayaraköğrenmeyönteminibenimsemişsiniz.Bazensınıfortamındayabancıdilöğrenimindearadığınızıbulamadığınızda,ortamıvesistemideğiştirmeyeçalışırsınız,budaolmazsakendibildiğinizyöntemleregörehareketetmeyitercihedersiniz.

2.Grup:Eğer2,6,10,14,18,22numaralıcümleleriseçtiyseniz,siziniçindeyabancıdil,dahaçokyaşayanvesomutbirşeydir.Fakat,dilöğrenmesüreciiçindedikkatliolmayı,herşeyienineboyunaiyicedeğerlendirmeyiveondansonrahareketegeçmeyitercihediyorsunuz.Yabancıdilolayınabütünbenliğiniziveriyorsunuz.Biruzmanınyadayabancıdilöğretmenlerinizinsizisürüklemesini,heyecanlandırmasınıbekliyorsunuz.Aklınızdahep“neden”sorusuvar;araştırmayıveyenifikirlerinüretildiğiortamlardabulunmayıseviyorsunuz.Fakattemkinideeldenbırakmıyorsunuz;hemenhareketegeçmektense,“beklegör”yaklaşımınıtercihediyorsunuz.Hayalkurmagücünüzveduygularaönemvermeniz,sizindiğerinsanlarladahakolayiletişimkurmanızısağlıyor.Bunedenle,yabancıdilöğrenmeortamındabulunandiğerinsanlarla(okulortamındayabancıdilöğretmenlerinizvediğeröğrenciler)kurduğunuzilişkilerçokönemlidir.Diğerinsanlarınduygularınıhissetmevepaylaşmayönünüzçokkuvvetli.Dahaiyiolmakveyabancıdilöğreniminiziilerletmekiçinbaşkalarınınolumludesteğinegerekduyarsınız.Onlarınfikirlerivedeğerlendirmelerisiziniçinözelönemtaşır.Yabancıdiletkinliklerinizde,dilbilgisikurallarındandahaçokonlarıntaşıdığıanlam,siziniçinönemlidir.Birdeyabancıdiletkinliklerini,sırfetkinlikvealıştırmaolsundiyeyapmakyerine,onlarıngünlükhayatınızdayadaeğitiminizdebirişeyaramasınaönemverirsiniz.

3.Grup:Eğer3,7,11,15,19,23numaralıcümleleriişaretlediyseniz,yabancıdilsiziniçinyorumlanacaksoyutbirkavramdır.Yabancıdiluygulamalarındaetkinolmayıtercihediyorsunuz.Birbakıma,öncesoyutkurallardanbaşlayıp,dahasonrabunlarıuygulamayadökerekbukurallarınuygulamadanekadarbaşarılıolduğunugörmekistiyorsunuz.Yabancıdiluygulamalarında,pratikçözümlerüretmeyi,aklauygunolanyöntemiseçmeyi,uygulanabilirliğivefaydasağlamayıönplandatutuyorsunuz.Teknikveçözümüretmeyigerektirenkonularvegörevleri,sosyalvekişilerarasıetkileşimveiletişim

gerektirenkonuvegörevleregöredahaçoktercihediyorsunuz.Herşeyinsiziniçinöncedenplanlanmışolduğuokulortamındayadaokuldışındabiröğretmeningözetiminde,yabancıdilçalışmalarınıyürütmeyiistiyorsunuz.Öğretmensiziniçinönemliveonundeğerlendirmelerinidikkatealırsınız.Hayalgücüveyaratıcılıkgerektirenkonuvegörevlersizinilginizipekfazlaçekmez,sizgerçeklerleilgilenmeyitercihedersiniz.

4.Grup:Eğer4,8,12,16,20,24numaralıcümleleriseçtiyseniz,yabancıdilsiziniçinyorumlanacaksoyutbirkavramdır.Dilöğrenmesüreciiçinde,dikkatliolmayı,herşeyienineboyunaiyicedeğerlendirmeyiveondansonrahareketegeçmeyitercihediyorsunuz.Kendigözlemvedeneyimlerinizdenkurallarçıkarmakvebukuralların,mevcutdoğruluğukabuledilmişkurallaraveöğretmenlerindoğrularınagöre,doğruluğunuaraştırmaeğiliminizvar.Yabancıdili,diğerinsanlarlailetişimkuraraköğrenmekyerine,soyutdilkurallarınıçalışaraköğrenmeyiistiyorsunuz.Hepyenibirşeylerbulmakarzusundasınız,bunedenleyabancıdilkurallarınıincelemektenzevkalıyorsunuz.Öğretmenvezekibulduğunuzbirkaçöğrenciileçalışmaktanyanasınız,bunlarındışındaherşeyikitaplardaarıyorsunuz.

Buçözümlemeyabancıdilçalışmalarımınasıletkiler?

1.gruptayeralıyorsanız,siziniçinyabancıdilbiriletişimvesosyalleşmearacıdır.Bunedenle,siziniçinenuygunortamtekbaşınızadeğil,birsosyalgrupiçindeolmaktır.Sınıftadiğeröğrencilerleyardımlaşarakveyabancıdiliuygulamayadökereköğrenin.Yanisınıfiçindeyabancıdilikullanabileceğinizortamlarhazırlayın.Aynışekilde,dersdışındakiortamlardada,turistlerdâhil,kişiselilişkilerinizikurupyabancıdilinizikullanın.Fakat,yabancıdilöğrenimindesınavlarıdaunutmamakgerekir.Bunedenle,sınavlarıniçeriğineyönelikçalışmaları-hoşunuzagitmesede-ihmaletmeyin.

2.gruptaysanız,sizde1.gruptakilergibidiliyaşayaraköğrenin.Çalışmalarınızdabiramaçaradığınıziçinortakbirprojeyapma,birkonuyuaraştırmagibisonuçalınabilecekçalışmalaryapın.Yabancıdilisosyalortamlardakullanmakonusunda,herşeyienineboyunaincelemekgibibiryükühafifletmeyeçalışın.Sizdesınavolayınıunutmayınvegereklihazırlıklarınızıyapın.

3.grupiçindeyseniz,dilbilgisikurallarıylazamanınızınçoğunugeçirmeyin.Yabancıdilisosyalortamlardabiramaçiçinkullanmayaönemverin.Okulortamıdışındadayabancıdilikullanmaksizikorkutmasın.Yabancıdilçalışmalarınızdaherzamanöncedenplanlanmış,çizgileribelliçalışmalarıaramayın.Dilyaşayanveesnekbirolaydır.Günlükhayattadilkullanımındaöncedenbelirlenmişçizgilerdeiletişimsürdürülmez.Bunedenle,açıkuçludilkullanımınafırsattanıyansosyalortamlardabulunmayaözengösterin.

4.gruptabulunuyorsanız,sevdiğinizyabancıdilkurallarıçalışmalarındandahaçok,yabancıdilikullanabileceğinizgünlükhayatayönelikçalışmalaraağırlıkverin.Yabancıdilkurallarısizisınavlardabaşarılıkılabilir.Amaunutmayındilyaşayanbirşeydirveiletişimveöğrenmearacıolarakkullanamadığınızsürece,okurallarlabeyninizidoldurmuşolursunuz.Bununiçin,hemokuliçindehemdedışında,sosyalilişkilereönemverinvedilikullanın.

c.HangiDuyuOrganlarınıDahaÇokTercihEdiyorsunuz?

Yabancıdilçalışmalarısırasındabazıinsanlargörerek,bazılarıduyarak,bazılarıdayaparak,dokunarakdahabaşarılıolabilirler.Bazıöğrencilerde,bunlarınbirkarışımınıkullanırlar.Duyuorganlarınıntümünükullanmak,dahaçokanlaşılabiliryabancıdilgirdisieldeetmekiçinönemlidir.Sizhangiduyuorganlarınıtercihettiğiniziaşağıdakicümleleriişaretleyerekbelirleyebilirsiniz.

Aşağıdakicümlelerdensizieniyitanımlayanlarıişaretleyiniz:

1.Sözlütalimatlardandahaçokyazılıtalimatlarıtercihederim.

2.Dinlediğimbirşeyi,okuduğumbirşeyegöredahaiyihatırlarım.

3.Ellerimikullanarakbirşeyleryapmayı,üretmeyiseverim.

4.Tablovegrafikleriincelemeyiveçözümlemeyiseverim.

5.Tabloveharitalarıyazılıolarakifadeetmektense,sözlüolarakifadeetmeyitercihederim.

6.Yenibirşeyiokuyaraköğrenmektense,yaparaköğrenmeyiisterim.

7.Beynimdeolayları,kişileri,nesnelerişekillendirerekdahaiyihatırlarım.

8.Okuldaokuyarakdeğil,dinleyerekdahabaşarılıolurum.

9.Çalışırkenuzunsürehareketsizkalamıyorum,kendimiayağakalkmakvedolaşmakzorundahissediyorum.

10.İlgiduyduğumkonulardaokuyarakbilgiedinmekbenimutlueder.

11.Birisininbanayoluçizerektarifetmesiyerine,sözletarifetmesinidahafaydalıbulurum.

12.Yenibiraraç-gerecigördüğümde,hemenonualıpoynamakhoşumagider.

13.Birkaptakinesnelerinisimlerinihatırlamayadayalıhafıza(bellek)oyunlarındabaşarılıolurum.

14.İnsanlarsadecesözlesöylemişolsalarbile,isimlerinihatırlamaktaiyiyimdir.

15.Yenikelimeleriöğrenirken,dokunduğumnesneleridahaiyihatırlarım.

Çözümleme

1.Grup:1,4,7,10,13numaralıcümleleriseçtiyseniz,yabancıdilöğrenimdesiziniçingörsellikönplandadır;yanigözlerinizikullanarakçalışmalarınızısürdürmeyitercihediyorsunuz.Okuyarakveizleyerekgirdieldeedebilirsiniz.Nesne,resim,grafik,harita,broşürgibigörselözelliğiolanmalzemelerilginiziçeker.

2.Grup:2,5,8,11,14numaralıolanlarıişaretlediyseniz,duyuşsalözelliktaşıyançalışmalarsiziniçindahailgiçekicidir.Sesvevideokasetleri,radyo,televizyon,başkalarınıdinlemekgibiduyuşsalnitelikteyabancıdiletkinliklerinidahaçoktercihediyorsunuz.

3.Grup:3,6,9,12,15numaralıcümlelersizedahauygungeldiyse,dokunarak,ellerinizlebirşeyleryaparakyabancıdilöğrenmekhoşunuzagidiyor.Fiziksel(bedensel)hareketiçeren,gerçeknesnelerinkullanıldığı,ellerinizikullanmanızıgerektirenetkinlikleridahaçoktercihediyorsunuz.

Bubilgilerneanlamageliyor?

1.gruptaiseniz,çoksayıdahikâyekitabıokuyarak,anlaşılabilirgirdieldeederekyabancıdilinizigeliştirebilirsiniz.Aynışekilde,yabacıdildefilmlerizlemekveTVizlemekdehoşlandığınızbirişiyaparakyabancıdilinizigeliştirmenizisağlayacaktır.

2.gruptaiseniz,bolboldinlemeetkinlikleriyaparakanlaşılabilirgirdieldeederveyabancıdilinizigeliştirebilirsiniz.Sizdekasetveradyodinleyerek,filmveTVizleyerek,anadildeyapılankonuşmalarakatılarakveyadinleyerekdilinizigeliştirebilirsiniz.

3.gruptaiseniz,talimatlarıdinleyerekuçurtmayapmakgibi,ellerinizivebedeninizikullanmanızıgerektirenetkinliklerdebulunun.Öğrencilereyabancıdilhizmetiverenbirkültürkuruluşunuincelemekgibiyabancıdilinkullanıldığıbirşeyi,biryerigidipyerindegörmetüründenetkinliklerekatılabilirsiniz.

Fakatşunuunutmayın,kendinizitercihettiğinizduyularlasınırlamayın.Yabancıdileğitimindenekadarfazladuyuyukullanırsanız,okadarçokdilgirdisieldeeder,yabancıdilöğrenmeyiokadarkolaylaştırırveilerletirsiniz.BununiçinyabancıdildefilmizlemekveTVizlemekoldukçaönemlidir.Buçalışmalarsırasındagörselipuçlarıduyuşsalgirdileridahaanlaşılabilirhâlegetirecek,dolayısıyladilöğrenmeniziönemliölçüdedestekleyecektir.

ç.KişiliğinizYabancıDilÇalışmalarınızıNasılEtkiler?

Kişiliğinizileyabancıdilöğrenirkensergileyeceğinizdavranışlararasındabirbağlantıvardır.Fakatbelirlibirkişiliközelliğitaşıyanlar,sadecebellidavranışlarıyerinegetirirlerseyabancıdilöğrenebilirlerdiyebirgenellemeyapmakyanlıştır.Heröğrencidurumagörezenginveçeşitlidavranışözelliklerigöstererek,yabancıdilöğrenmesürecinietkilihâlegetirmelidir.

Aşağıdakilerdensizeenuygunolanseçenekleriişaretleyiniz.

1.…………………………………………………..severim.

a)Grupiçindeçalışmayıb)Öğretmenimlebirebirçalışmayı

2.………………………………………………….tercihederim.

a)Sözlüsınavlarıb)Yazılısınavları

3.…………………………………………………….hoşumagider.

a)Küçükyararlıuygulamalarb)Kavramlar

4.……………………………………………………..isterim.

a)Önceörneğinverilmesini

b)Öncekuralınverilmesini

5.………………………………………………………severim.

a)Sosyaliletişimveetkileşimib)Yalnızçalışmayı

6.…………………………………………………….tercihederim.

a)Kuralvekurallarileilgiliayrıntılarınverilmesini

b)Birçokörnekverilmesiniböylecekuralıkendikendimebulmayı

7.…………………………………………………………..yanayım.

a)Birçokbilgiyiveayrıntıyıezberlemekten

b)Birşeyigenelolarakkavramaktan

8.………………………………………………………………ilgilenirim.

a)Gerçeklerlevesomutolanla

b)Sembollerlevesoyutolanla

9.………………………………………………………………..dikkatederim.

a)Belirginayrıntılara

b)Derin,görüneninaltındayatananlama

10.Yenibirmalzemeileilgilenirken………………………..severim.

a)elkitapçığınagörebasamakbasamakilerleyereknasılkullanılacağınıanlamayı

b)kendikendimekeşfetmeyi

11.a)Şüpheciyimdir.b)Kolayinanırım.

12.İnsanilişkilerinde…………………..dahaçokdeğerveririm.

a)açıkfikirliliğeb)karşılıklıuyuma

13.Olaylarakarşı……………………………….biryaklaşımsergilerim.

a)objektif(nesnel)b)sübjektif(öznel)

14.Arkadaşlıkta…………………………………………dahaönemlidir.

a)mantıkb)sıcakilişkiler

15.………………………………………………………………………kararveririm.

a)Tarafsız,kişiselduygulardanarınarak

b)Kişiseldeğeryargılarınıkullanarak

16.…………………………………………………………………………….çalışırım.

a)Düzenli,öncedenplanladığımbirşekilde

b)Esnek,içimdenoangeldiğigibi

17.………………………………………………………………………….hoşlanırım.

a)Bütündetaylarıplanlanmışbirişiyapmaktan

b)Kendiminbirşeylerikeşfederekyaptığıbirişiyürütmekten

18.……………………………………………………………………dahaönemlidir.

a)Birişizamanındabitirmek

b)Birişizamanındabitirmektençok,bazısonayrıntılarıtamamlamak

19.………………………………………………………..olanetkinlikleriseverim.

a)Nasılyapılacağıbelirlenmişb)Problemçözmeözelliği

20.…………………………………………………………………..bir

kişiyimdir.

a)Amaçodaklıb)Esnek,bellibirplanabağlıkalmayan

Çözümleme

1-5numaralıcümlelerde,“a”seçeneğiniişaretlediyseniz,sosyalbirkişiliğesahipsiniz.Diğerinsanlarlabiraradaolmayı,onlarlaortakçalışmalaryapmayıseviyorsunuz.“B”seçeneğiniişaretlediyseniz,utangaçbiryapıyasahipsiniz.Kendibaşınızaçalışmayıdahaçoktercihediyorsunuz.

6-10numaralıcümlelerde,“a”seçeneğininkendinizidahaiyitanımladığınıdüşünüyorsanızsomutolanlailgilenmekistiyorsunuz.

“B”seçeneğisizidahaiyitanımlıyordiyorsanız,ozamansoyutolankuramlarveolasılıklarsizidahaçokçekiyor.

11-15numaralıcümlelerde,“a”seçeneğiniseçtiyseniz,mantıklı,tarafsız,verilerevebulgularadayalıkararlaralmayıseviyorsunuz.

“B”seçeneğiniseçtiyseniz,hislerinizevesezgilerinizegörehareketetmeyiistiyorsunuz.

16-20numaralıcümlelerde,“a”seçeneğiniişaretlediyseniz,sınırlarıbelliolan,neyinnasılyapılacağıbelirlenmişçalışmalarıtercihediyorsunuz.“B”seçeneğiniişaretlediyseniz,açıkuçlu,sizeesnekliksağlayançalışmalarıdahaçoktercihediyorsunuz.

Busonuçlarınasılyorumlamamgerekir?

Eğersosyalbirkişiliğesahipseniz,okuliçindevedışında,yabancıdilçalışmalarınızıdiğerinsanlarlabirlikteyürütün.Siziniçinyabancıdilkurallarıvekelimelisteleriezberlemeksıkıcıveanlamsızdır.Bunedenlediliyaşayınvekullanın.

Eğerutangaçbiryapıyasahipseniz,kendikendinizeyabancıdildeokumak,dinlemekveizlemekfaydalıolacaktır.Fakat,dilinbiriletişimvesosyalleşmearacıolduğunuunutmayınveyabancıdiliniziiletişimveetkileşimamacıylakullanabileceğinizortamlardabulunmayaözengösterin.

Eğersomutolanbirşeylerleilgilenmekdahaçokhoşunuzagidiyorsa,yabancıdildehazırlanmışbroşür,haber,ilan,kitap,gazetevedergigibigerçekdilmalzemelerivebunlarlayapacağınızyabancıdiletkinliklerisizimutluedecektir.Öğretmen(ler)inizlekonuşupkendinizebirçalışmatakvimihazırlayın.

Soyutolanlarlailgiliyseniz,budurumdaçokdinlemek,okumakveizlemeksiziayrıntılardanuzaklaştırıpdilinanlamderinliğineulaştıracaktır.

Eğermantıklı,tarafsız,bulgularveverilerdoğrultusundahareketetmekistiyorsanız,budurumdadilinyapısalözellikleriileilgilenmekisteyeceksiniz.Amadilgelişimiiçinanlaşılabilirgirdininönemibelirtilmişti.Bunedenleokuma,dinlemeveizlemeçalışmalarınıdaihmaletmeyin.

Hisvesezgilersiziniçindahaönemliyse,özellikleöğretmen(ler)inizlekuracağınıziyibirdiyalogsizihoşnutedecektir.Okuma,dinlemeveizlemeçalışmalarıdasizebaşarıhissitattıracaktır.

Eğersınırlarıkesinçizgilerlebelliolançalışmalarıyapmaktanhoşlanıyorsanız,kullandığınızyabancıdilkitaplarınaveöğretmen(ler)inizinyaptığıprogramabağlıkalmaksizimutluedecektir.Fakatkitaplarsize,yabancıdilinancakbelirlibirkısmınısunar.Bununiçindinleme,okumaveizlemeilekendinizeyenipencereleraçın.

Açıkuçluçalışmalaryapmakistiyorsanız,dinleme,okumaveizlemeçalışmalarısiziniçinhemfaydalıhemdeeğlenceliolacaktır.Fakatsınavlarkonusunadadikkatedinvesınavlarahazırlanın.

Sonuç:

Kendiniziiyitanırsanız,yabancıdilçalışırkenneyi,nasılyapmanızgerektiğikonusundadoğruadımlaratarsınız.[35]Yukarıdakibilgiler,sizinyabancıdilçalışmalarınızınkendikişiliközelliklerinizvetercihlerinizleörtüşmesinekatkısağlar.Budayabancıdilçalışmalarınısiziniçindahaetkin,faydalıveeğlencelikılar.

ÖZETÖNERİLERKendinizegüvenin

Sizanadiliniziöğrendiniz.Demekkibirbaşkadilideöğrenmekiçinyeterlibeyindonanımınasahipsiniz.Biryabancıdiliderahatlıklaöğrenebilirsiniz.Tekyapmanızgerekenşey,doğruyöntemibulmak.

Yabancıdilöğrenmeamacınızıbelirleyin

Yabancıdiliniçinöğrenmekistediğinizibelirleyipoyöndeçalışmalaryapın,metinlerseçin.Hiçkimsehalterçalışarakfutboloynamayıöğrenemez.Bunedenle,amaçlabuamacagidenaraçveçalışmalararasındabiruyumolmalıdır.Turistikbiroteldeçalışacakbirisi,dilbilgisiçalışarakyada“Mr.Brown”unözgeçmişivekişiseltercihlerihakkındametinlerçalışarakoteldekendisiiçingerekliolacakyabancıdiligeliştiremez.Yapılmasıgereken,oteldekidurumlarileilgilimetinlerüzerineçalışmayapmaktır.Buyüzden,amacınızıbelirlemeniz,yabancıdilçalışmalarınızınyönünüveiçeriğinibelirlemedebüyükönemtaşır.

Sorumluluğuüstlenin

Yabancıdilöğrenimi,diğerderslerdenfarklıbirolgudur.Diğerderslerdeöğretmenlerinöğrenmeyeveöğretmeyekatkısıbüyüktür.Öğretmeileöğrenmearasındabirebirbağlantıaranır.Yabancıdildeöğretmendahaçokyolgöstericidirvesınıftageçenkonularyadakendikendinizeçalıştığınızkonularileedinimarasındaböylebirbağlantıaranamaz.Bunedenle,sizartıköğretmenodaklıolmayınvedersiçivedışındaöğrendiklerinizinaynışekildeyabancıdilgelişiminizeyansımasınıbeklemeyin.Yapmanızgereken,hemdersiçindehemdedersdışındayabancıdileğitiminizdesorumluluğunsizdeolduğunubilerekanlaşılabilirgirdieldeetmeyeçalışmakolacaktır.Bu,sizinmatematikçalışırgibiyabancıdilçalışmaanlayışınıdaterketmenizgerektiğianlamınıtaşımaktadır.

Ayrıca,üzerindeçalıştığınız,emekharcadığınızşeyleridahaiyiöğrenirvehatırlarsınız.Birşeyihatırlamanızınderecesi,çalışılankonuüzerindeharcadığınızzihinselfaaliyetlerinyoğunlukderecesiyledoğrudanbağlantılıdır.Birkonuüzerindekizihinselfaaliyetlerinizinzenginliğivederinliğiokonuyunekadaröğrendiğiniziveobilgilerinnekadarkalıcıolduğunubelirler.Öğrenmebeyninizdegerçekleşir.Başkaları-öğretmenlerdâhil-vedışetkenlersizeancakyardımcıolabilirveortamhazırlarlar.Bunedenleöğrenmesorumluluğusizindir,öğretmeninizindeğil.Öğretmentabiikiyardımcıdır;fakatiyibiröğrencibiröğretmeninherşeyiyapamayacağınıyadabilgileribeyninedoğrudanaktaramayacağınıbilir.İlerlemekaydetmekiçinöğreniminizdeSORUMLULUKalmalısınız.Bisikletsürmekistersenizbaşkalarısizeyardımcıolabilir,ancakbisikletisizsürebilirsiniz.

Kendinizitanıyın

Bukitaptaverilen,kişiliközelliklerinizeaitbilgileridekullanaraknetüretkinliklerinsiziniçindahaçokfaydalıolabileceğinidüşünün.Kendiilgialanlarınızı,yabancıdilineamaçlakullanacağınızıbelirleyin.Böyleceyabancıdilçalışmalarını,kendikişiliközelliklerinizle,zevklerinizleveamaçlarınızlaörtüşürdurumagetirebilirsiniz.

Duyuorganlarınızıbirliktehareketegeçirin

Üçönemliduyuyu-görmek,duymakvedokunmak-mümkünolduğuncabirliktekullanın.Nekadarçokduyuorganıkullanırsanız,yabancıdilinanlaşılabilirliğiartacakvedilöğrenmenizidestekleyecektir.Örneğin,yabancıdildebirşeyidinlediğinizzamansadecedilileilgiligirdilereldeedersiniz.Dildışında,sizinanlamanızıdestekleyecekyadakolaylaştıracakekbirdestekbulamazsınız.Aynışeyi,birdegörüntülüolarakdinlemek-izlediğinizzamanortam,kişilerinvücutdilleri,yüzifadeleri,harekettarzlarıgibibirçokdildışıetken-anlamanızıkolaylaştıracaktır.Bunlarsizindahaçokanlamınızıvedolayısıyladahaçokanlaşılabilirgirdieldeederekyabancıdilidahaetkilivehızlıedinmenizisağlayacaktır.

Şekiller,şemalar,tablolar,grafiklergibigörselaraçlarkullanın

Görselaraçlar,sizinbilgiyiorganizeederekanlamanızayardımcıolduklarıgibi,aynızamandabilgiyidahadüzenlidurumagetiriphatırlamanızıdakolaylaştıracaktır.Sizbilgiyidüzenlerkenkendisisteminizikullanacağınızdan,bilgiyikavramavebilgiyehâkimolmagücünüzartacaktır.

Öğrendiklerinizikullanmayollarıarayın

Eldeettiğinizbilgileribeyninizdetaşımanınsizebiryararıyoktur.Ayrıca,kullanılmayanbilgiüzerinde,sizinetkinizfazlaolmayacaktır.Hemöğrenmeolayınıanlamlıveişeyararhâlegetirmek,hembilgihamallığındankurtulmak,hemdebilgiyikalıcıkılmakamacıylaöğrendikleriniziuygulamayadökün.Örneğin,öğrendiğinizbilgileriderstearkadaşlarınızla,evdeailenizveişyerindearkadaşlarınızlapaylaşabilirsiniz.Bubilgileredayalıküçükbasitdeneyler,gözlemlerveyorumlaryapabilirsiniz.

Anadilinizdeöğrendiğinizbilgilerikullanın

Şuanakadardeğişikkonulardaeldeettiğinizbilgilerlegenelkültürünüzoluştu.Bubilgilerikullanarakyabancıdildekimetinlerdekarşılaştığınızkonularıanlamayaçalışın.Bukonudaaşağıdakimaddelerdeayrıntılıaçıklamabulacaksınız.

Bildiğinizkonularıiçerenmetinlerdenbaşlayın

Yabancıdilöğrenirkenyabancıdilindilözelliklerindenkaynaklananyenibiryükilekarşıkarşıyagelirsiniz.Birdeçalıştığınızmetinlersizindahaöncebilgisahibiolmadığınızkonularıiçerirse,ozamanbilinmeyenveöğrenilecekunsursayısıikiyeçıkar,yanibeyninizeyüklediğinizyükikikatınaçıkar.Ayrıca,sizinöncedenbilmediğinizbirkonuyuanlamanızdazorolacağından,anlaşılabilirgirdieldeetmenizzorlaşır.Birdeanlamzorluğundankaynaklananbaşarısızlıkduygusuortayaçıkabilir.Budasizinpsikolojiniziolumsuzyöndeetkileyebilir.Hattayabancıdilçalışmayıbırakmayıbiledüşünebilirsiniz.Bunedenle,özelliklebaşlangıçaşamasında,içeriğinibildiğinizmetinlerleçalışmanızfaydalıolacaktır.Bu,hembilinmeyensayısınıbireindireceğindenbeyninizinyükünüazaltacak,hemdebildikkonular,yabancıdildekikonularıanlamanızıkolaylaştırarakyabancıdilde“başarı”duygusunusizetattıracaktır.

Yeniöğrendiklerinizledahaönceöğrendikleriniziharmanlayın

Öğrenme,yeniöğrenilenlerleöncedenöğrenilenbilgilerinyenidenharmanlanmasıylaoluşangelişimselbirolgudur.Birşeyöğrenirkensıfırdanbaşlamazsınız.Dahaöncebildiklerinizihareketegeçiripyenilerionlarınüzerineekleyerekgelişimisürdürürsünüz.Butürbirbirleştirme,bilgininanlaşılmasını,kolayişlenmesinivekalıcılığınısağlar.

Bukonuda,üzerindedurmanızgerekenbirbaşkahusus,yabancıdilöğrenirkendinleyeceğiniz,okuyacağınızveizleyeceğinizkonularaaitdahaöncebildiklerinizibirkurcalayıpobilgileriaktifhâlegetirmektir.Öncedenbildikleriniz,yenibilgilerinanlaşılmasınıkolaylaştıracak,budasizindahaçokanlaşılabilirdilgirdisieldeederekyabancıdileğitiminizidestekleyecektir.Örneğin,dahaöncedebelirtildiğigibi,sizin“asmaköprülerinmühendislikhesapları”ileilgilibirönbilginizinolmadığını,“TürkiyeCoğrafyası”konusundaiseiyiolduğunuzuvarsayalım.SizeherikikonudaTürkçebirmetinverilse,“asmaköprülerinmühendislikhesapları”ileilgilikonudaaltyapınızolmadığıiçin,anadilinizdahiolsametnianlamaktazorlanacaksınız.“TürkiyeCoğrafyası”isealtyapıbilginizdendolayıdahakolaygelecek.Bunedenle,anlaşılabilirliğiartırmakiçinyabancıdilöğrenirkendeöncedenbildiklerinizdenfaydalanmalısınız.Bilgisahibiolduğunuzkonularda,okuma,dinlemeveizlemeçalışmalarıyapın.Sahipolduğunuzönbilgi,yabancıdilianlamanızısağladığıveyabancıdilgelişiminizidesteklediğigibi,sizinmotivasyonunuzudaolumluyöndeetkileyecektir.Bildikbirkonudaçalıştığınıziçinyabancıdildeanlamaoranınızartacak,budasize“yapabiliyorum,başarabiliyorum”duygusuverecektir.Böylece,yabancıdilçalışmalarınızısürdürmenizeyolaçacaktır.

Aynıyadabenzerkonularileilgilenin

Biröncekimaddeylebağlantılıolarak,aynıyadabenzerkonulardaokumak,izlemek,dinlemeksizebellibirbilgialtyapısısağlayacağından,aynıkonudayabancıdildeyapacağınızokuma,dinleme,izlemeçalışmalarındasizinanlamanızıkolaylaştırarakanlaşılabilirlikoranınıartıracaktır.Ayrıca,benzerkonulardabenzerkavramlar,yapılar,kelimegruplarıdahasıktekrarlanacağından,bunlardasizinanlamanızıkolaylaştıracak,kalıcıhâlegetirecekveyabancıdilgelişiminizidestekleyecektir.

Aynıyazar(lar)ıokuyun

Heryazarınbelirlibiryazmastiliolduğundan,belirlikalıplarıvekavramlarıdahasıkkullanacağından,aynıyazar(lar)ıokumak,sizdeoyazarındilkullanımıkonusundabiraltyapıoluşturacak,başkaeserleriokuduğunuzdadahakolayanlamanızısağlayacaktır.Bunedenlekonu,stilvekavrambenzerliklerininverdiğiavantajla,yabancıdilsiziniçindahaçokanlaşılabilirhâlegelecekveyabancıdilunsurlarıdahakalıcıbirşekildebeyninizdeyeredecektir.

Birşeyi“tamolarakanlamak”zorundahissetmeyin

Birşeyigenelhatlarıylaanlamaksiziniçinyeterliolacaktır.SizTürkçededebirşeydinlerken,izlerkenveokurken,gerekduymadıkçaayrıntılaragirmez,genelolarakanlamayoğunlaşırsınız.Bunedenle,yabancıdilöğrenirkendekendiniziherşeyianlamakzorundahissetmeyin.Ayrıntılarıanlamamaksiziendişelendirmesin.Eğerherşeyitümayrıntısıileanlamakisterseniz,aynışeyleritekrartekrardinlediğinizde,okuduğunuzdaveizlediğinizdedahafazlaayrıntıyıanlamayabaşladığınızıgöreceksiniz.

Farklışeylerizlemek,dinlemekveokumakyerineaynışeyidefalarcadinleyin,okuyunveizleyin

Yabancıdilöğrenirkenamacınızanlaşılabilirgirdieldeetmekolduğuiçinaynışeyleritekrardinleyerek,okuyarak,izleyerekanlamaoranınızıartırmakyolunagidin.Birşeyiilkdefadinleyip,okuyupizlediğinizdeanlamanızbelirlibirdüzeydekalacaktır.Amahertekrarda,anlamaoranınızbirazdahaartacaktır.Budahertekrardadahaçokanlaşılabilirgirdieldeetmekanlamınagelmektedir.Bunedenlefarklışeyleridinlemek,izlemekveokumakyerine,aynışeyleritekrartekrardinlemek,okumakveyazmakdahafaydalıolacaktır.Anlamakkonusundabelirlibirdoygunluğaulaştıktansonra,yenidinleme,okumaveizlemeçalışmalarıyapmanızdahauygunolacaktır.

Seviyenizeuygunmetinlerseçin

Bireyselyabancıdilçalışmalarınızsırasında,yabancıdilmalzemelerininzorlukderecesisizinyabancıdilseviyenizinbirazüzerindeolmalıdır.Çokkolayvezorolanlarsizinyabancıdilgelişiminizekatkısağlamazlar.Özellikle,herhangibiryabancıdilmalzemesinianlamaktavetakipetmektezorlanıyorsanız,onubırakınvevaktiniziboşaharcamayın.Benzerşekilde,üzerindeçalıştığınızmalzemeniniçeriğinindesizinbilişselveakademikseviyenizeuygunolmasınaözengösteriniz.Bilişselveakademikaçıdansizigereğindenfazlazorlayacakyabancıdilmalzemeleriniseçmeyin.

Birçalışmagünlüğütutun

Birçalışmagünlüğütutarak,okuma,dinleme,izleme,konuşma,kelimeçalışması,dilbilgisiçalışmasıgibibölümlerdenoluşanbirtablooluşturun.Hergünhangibölümenekadarvakitayırdığınızı,obölümdehangikonuyuçalıştığınızı,yenineleröğrendiğiniziveyorumlarınızıyazın.Busizingündeneyinekadaryaptığınızı,nekadarzamanharcadığınızıgörmenizvekendikendinizideğerlendirerekçalışmalarınızıyönlendirmenizaçısındanfaydalıolacaktır.

Biryabancıdildosyasıtutun

Oluşturacağınızdosyanızı,okuma,dinleme,izleme,konuşma,kelimeçalışması,dilbilgisiçalışması,sınavsonuçlarıgibibölümlereayırın.Herhaftaherbölümeaityaptığınızçalışmalardanvemetinlerdenbirerörnekkoyunvetarihvererekbunlarısaklayın.Butürbirdosyalamasizinkendiözdeğerlendirmeniziyapmanızı,ilerlemenizigörmenizisağlayacaktır.Ayrıca,geçmiştekiseviyenizle,bulunduğunuzseviyearasındakifarkıgörmenizisağlayarakmotivasyonunuzuartıracaktır.

Dilbiriletişim,etkileşimveöğrenmearacıdır.Bununiçindilindoğasınauygunçalışmalaryapın

Hiçbirimizgünlükhayatımızdadilinyapısıveözelliklerikonusundasohbetetmeyiz.Dilbizimsosyalveakademikihtiyaçlarımızıkarşılayanbiraraçtır.Dilindoğasıbudur.Bununiçinyabancıdilçalışmalarındadadilindoğasınauygundavranılmasıgerekir.Dilimatematikgibiüzerindeçalışılacakbirkonuolmaktançıkarıpbiraraçhâlinegetirecekçalışmalaryapılmalıdır.Bunedenle,yukarıda“Yabancıdilöğrenmeamacınızıbelirleyin”başlığıaltındabelirtildiğişekildeçalışmanızuygunolacaktır.

Yabancıdilöğreniminikişiselleştirin

Yabancıdilçalışmalarındasorumluluksizdeolduğunagöre,buçalışmalarıkendiistekleriniz,zevklerinizveöğrenmetarzınızdoğrultusunda,sizeözgübirşekildesürdürün.Yukarıda,“KendiniziTanıyın”başlığıaltındaverilenanketler,çözümlemelerveönerilerdoğrultusundayabancıdilöğrenmetarzınızıvehangimalzemelerinasılkullanacağınızıbelirleyerekyabancıdilçalışmalarınızıdestekleyeceksistemioluşturabilirsiniz.Ayrıca,malzemetürleri,içerik,etkinliktürlerigibikonulardakendigereksinimlerinizevetercihlerinizedayalıbirseçimyapabilirsiniz.Sizieniyisiztanırsınız,eniyisistemdesizinönereceğinizsistemdir.Ohâldebaşkalarınınherkesiçindiktiğielbiseyideğil,sizinbeğendiğiniz,sizinbedeninizeuygunelbiseninoluşumunusağlayın.

Zevkalın

Yukarıdabelirtildiğigibi,eğersizbaşkalarınınherkesiçinçizdiğikulvardahareketetmekzorundakalırsanızsıkılırsınız.Konular,seçilenmalzemeler,etkinliklerilginiziçekmeyebilir,amaçlarınızlaörtüşmeyebilir.Herbireyfarklıdır,bunedenleherbireyinistekvegereksinimleridefaklıdır.Dolayısıyla,yabancıdilöğrenmesisteminizivemalzemeseçiminiziamaçvetercihlerinizleörtüşecekşekildeayarlarsanız,yabancıdilsiziniçinbiryükdeğil,birzevkhâlinegelir.Düşününbirkere,zevkaldığınızbirkitabıokuyor,birfilmiizliyoryadailgilendiğinizbirkonudabilgitopluyorsunuzvebunlarıyaparkendeyabancıdilinizigeliştiriyorsunuz.Buşekilde,yabancıdiliezberlenmesigerekenveüzerindesayısızanlamlıolmayanalıştırmayaptığınızbirkurallarvekelimeleryığınıolmaktançıkarıpamaçlıvezevklihâlegetirebilirsiniz.

Sınıfdışındayaptığınızçalışmalarınenazsınıfiçindeyaptığınızçalışmalarkadarönemliolduğunubilin

Sınıftayürütülenyabancıdildersi,genelöğrencigrubunayönelik,zorunlubazıdilöğelerininüzerindedurulduğu,belirlivezorunluplanagöreişleyenbirözelliktaşır.Bunedenle,sizinkişiselgereksinimlerinizvetercihleriniztamkarşılanmaz.Ayrıca,yabancıdilindilözellikleriüzerindedahafazladurulduğuiçinsınıftayeterikadaranlaşılabilirgirdieldeedemeyebilirsiniz.Bunedenle,kendigereksiniminiz,ilgialanlarınız,hızınızveanlamadüzeyinizdoğrultusundayerinegetireceğinizsınıfdışıçalışmalarınanlaşılabilirgirdieldeetmenizkonusundaönemiçokbüyüktür.Bunedenle,dersdışızamanlardayapacağınızokuma,dinlemeveizlemeçalışmaları,yabancıdileğitimindeanahtarrolündedir.

Bilgisayarveinternettenfaydalanın

Bilgisayarveinternetkendiilgivegereksinimalanlarınızdasizezengin,doğalyabancıdilmalzemelerisunmaktadır.Ayrıca,değişikalanlardaveseviyelerdeyabancıdileğitiminidesteklemekiçinhazırlanmışsitelervardır.Sağladığıgörseletkinliğiveekrandacisimlerihareketettirmevediğereylemlerigerçekleştirmeyeyöneliksunduğuimkânlardagözönünealındığında,bilgisayarveinternetinyabancıdileğitimiiçinnekadarönemlibiraraçolduğugörülür.Bunedenle,sizezenginyabancıdilgirdisiveetkinlikesnekliğisağlayanbilgisayarveinternettenenüstdüzeydefaydalanın.

Görevler:

Artıkuygulamayageçmezamanı.Sizeverilenbilgilerışığındabirçalışmasistemigeliştirebilirsiniz.Aşağıda,sizeverilengörevlerbukonudasiziyönlendirecektir.Bugörevlersadecebirörnektir.Sizbunlarıkendinizegöredeğiştirebilirsiniz.Kendisisteminizioluştururkenarkadaşlarınızdan,yabancıdilöğretmeninizden,bukonudauzmanlaşmışkişilerdenyadaelektronikpostaadresimikullanarak([email protected])bendenyardımalabilirsiniz.

1. Uzun süreli plan: Yabancı dilde varmak isteğiniz seviyeyi ve amacı,aşamalara ayırın. Her aşama için ayıracağınız süreyi, kullanacağınızmalzemeleri, faydalanacağınız kaynakları, yardım alacağınız kişileri ve buaşamadakiamacınızıbelirleyin.

süremalzemelerkaynaklaryardımamaçalınacakkişiler

2. Günlük plan : Kendinize bir günlük plan hazırlayın ve bunlarıdosyalayın.Buplanhemsizingünlükçalışmalarınızıyönlendirecekhemdegeriye dönüp baktığınızda neyi ne kadar yaptığınızı görmenizi sağlayarakkendiözdeğerlendirmeniziyapmanızdavegereklideğişiklikleregitmenizdesize kaynak teşkil edecektir. süre konu yeni karşılaşılan yorum kelime,zorluklardeyimvegramerkurallarıokumadinleme izlemeyazmakonuşmagramerkelimebilgisayar/internet>projeözelödev/çalışma

Umarımbuçalışmasizefaydalıolmuştur.Buçalışmaileilgiliyorumlarınız,önerilerinizveyabancıdilileilgilisorularınıziçinelektronikpostaadresimikullanabilirsiniz([email protected]).

Şimdidahaayrıntılıbilgieldeetmekisteyenleri,Ellidokuzoğlu’nunçalışmasıilebaşbaşabırakıyorum.

BAŞARILAR

Dr.HasanbeyEllidokuzoğluOkumayazmaoranınınendüşükolduğukıtamuhtemelenAfrika’dır.Ancakaynıkıtanınsakinleri,geçmişteolduğugibi,bugündeyabancıdilbilmeyarışındabirincisırayıişgaletmektedirler.Kabileiçievlenmeninyasakolduğubölgelerdeevlenmeninönşartımüstakbeleşinkabilesinindiliniöğrenmektir.EvlilikçağınagirmişAfrikalıgençleryüzyıllardırenetkindilöğretimkursunakatılmaksuretiylenesillerinidevamettirmeyibaşarabilmişlerdir.Moderndilkurslarındanfarklıolanbueğitimsüreci,hedefdilinbizzatkullanıldığıdoğalortamagidiporadaişçiolarakçalışırkendilifarkındaolmadanedinmektenibarettir.

Moderndünyanınsakinleriiseyabancıdilöğrenmeteşebbüslerindeöylesinehayalkırıklığınauğramışlardırkidoğuştansahipolduklarıdiledinmeyetisinibellibirdönemdensonrakaybettiklerinizannetmektedirler.İkincidilöğretmenleriveyöntembilimcileriarasındayaygınkanılardanbiri,ergenliksonrasıdoğaldiledinmeyetisininkaybolduğuvebudönemdensonrayenibirdilinancakgenelöğrenmemekanizmasıtarafındanöğrenilebileceğidir.Yanigramerkurallarını,matematiköğrenirgibibilinçliolarakirdeleyipbolmiktardaalıştırmayapmaksuretiylebilinçaltınayerleştirmek,yetişkinlerintakipedebileceğitekyololarakgösterilmektedir.[36]

Ergenliksonrasıdoğaldiledinmeyetisiningüdükleştiğisavınıçürütenengüçlüdelil,müstakbeleşlerine,yeniöğrendikleridildekuryapamasalarda,idareyikelamedebilenmilyonlarcaAfrikalınınyabancıdiledinimdeneyimleridir.Eğeryaygınkanıdoğruolmuşolsaydı,belkidebugün,siyahırkolmayacakyadaevlilikönşartlarınıdeğiştirmelerigerekecekti.Zirainsanlıktarihininbüyükbirbölümünde,bırakındilbilgisikurallarınınbilinmesini,yazıdahikullanılamıyordu.

Buradaaltıçizilmesigerekenbirnoktaşudur:Yabancıbirdilibilmek,onuanadilimizgibikonuşmakdemekdeğildir.Dili,günlükfaaliyetlerisürdürebilecekseviyedekullanabilmekveyaanlaşılabilirolmakkaydıyla(aksanbozukolsada)duyguvedüşünceleriniifadeedebilmek,okuduğuvedinlediğinianlayabilmekyeterlidir.Zatenyabancıdilöğrenenlerinçoğununhedeflediğiseviyebundanfazlasıdeğildir.Bundanöte,aksandâhil,yabancıbirdilianadilgibikonuşabilmeproblemi,sadecegizliservisajanıolmasıgerekenlerinçözmesigerekenbirsorundur.

Yabancıbirdilinyeteriseviyede,yaniduyguvedüşüncelerimiziifadeedebilmeveokuduğumuzveyadinlediğimizşeylerianlayabilmeseviyesindeöğrenilmesinegelince,heryetişkinbunubaşarabilecekdoğalkapasiteyesahiptir.Başkabirdeyişle,doğuştangelendiledinmekapasitesiergenlik

sonrasıhassasiyetinibirölçüdeyitirsedebütünüylekaybolmamakta,yetişkinlerinihtiyacınacevapverecekölçüdefaaliyetinisürdürmektedir.

Yabancıdiledinimininnasılgerçekleştiğikonusundaçokfarklıiddialardabulunanteorilervardır.Ancakbizimburadaaktaracağımızteori,yabancıdiledinimininanadiledinimiiletemeldebenzeştiğisavınıdesteklemektedir.GüneyKaliforniyaÜniversitesiuygulamalıdilbilimcilerindenStephenKrashen’ınortayakoyduğuikincidiledinimteorisibukonudakienkapsamlıvetutarlıteorilerdendir.[37]Krashen’ınönemlibazıtespitlerişunlardır:

1.Edinme-ÖğrenmeAyrımıHipotezi(Acquisition-LearningDistinctionHypothesis)

Yetişkinlerinyabancıbirdildebilgivebecerilerinigeliştirmeadınatakipedebilecekleriikiyolvardır:edinmeveöğrenme(acquisitionandlearning).Öğrenme,çoğuöğrencininokulortamındakullandığıbilinçlibirsüreçtir.Öğrenmedehedef,gramerkurallarınınşuurlubirşekildeirdelenmesindensonra,bolmiktardaalıştırmavepratikyapmaksuretiyleotomatikhâlegetirilmesidir.Buaçıdanyabancıdil“öğrenimi”,diğeralanlardakiöğrenmesüreçleriilebenzeşmektedir:onparmakdaktiloyazmayı,arabasürmeyiyadamatematikkurallarınıöğrenmekgibi.Bütünbuöğrenmeçeşitlerindeortakolan,kurallarınbilinçliolaraktahlilinakabinde,bolmiktardaegzersizyapmaksuretiyleöğrenilenkurallarınşuuraltınaindirilmesi,yaniotomatikleştirilmesidir.Krashen’agörebilinçliolaraköğrenilengramerkurallarıancakyavaşvesunikonuşmasırasındaveyagramertestlerindeişeyaramakta,akıcıvedoğaldilkullanımısırasındakullanılamamaktadır.

Doğaldilkullanımınımümkünkılanbilgi,ancak“edinme”yoluylaeldeedilmektedir.Edinmeisekendineözgübirbilinçaltısüreciolupbaşkaalanlardakiöğrenmesüreçleriylebenzeşmemektedir.Yabancıdiledinimiileparalellikarzedenteksüreç,anadiledinimidir.Nedirdilediniminibudenlieşsizkılan?

2.DilEdinimCihazı(LanguageAcquisitionDevice)DilbiliminEinstein’ısayılabilecekveyaşayansosyalbilimcilerarasındadünyadakendisineençokatıfyapılankişiolanNoamChomsky,dilolgusununancakdilehasbirsistemin/cihazınvarlığıileaçıklanabileceğiniiddiaetmektedir.Özellikleanadiledinimininböylesibircihazdanyoksunortamdagerçekleşmesininimkânsızolduğunusöylemektedir.Chomsky’yegöre,dilbilimcilerinonyıllarca(hattayüzyıllarca)sürensistemliçalışmalarınınakabindedahi,hâlenulaşamadıklarıdilbilgisikurallarını,yenidoğmuşvezihnigelişiminidahihenüztamamlamamışbirçocuğunbirkaçsenezarfındaedinmesimümkündeğildir.Bu,ancakdoğuştangelen,dileözgünkurallarladonatılmışiçgüdüselbirsistemsayesindegerçekleşmektedir.[38]

DilEdinimCihazı(LanguageAcquisitionDevice=LAD)olarakadlandırılanbucihaz,tümdünyadillerininiskeletinioluşturan“EvrenselGramer”iiçermektedir.Dünyayayenigelmişbirbebeğinyapmasıgerekensadecebuiskelete,ortamına(anadiline)uygunbiretgiydirmektenibarettir.EvrenselGramerinkurallarıöylesinesoyutvekarmaşıktırkidiliçgüdüsündenmahrumbirçocuğunbuiskeletisıfırdan,sadeceduyduğudilselmesajlardan(langaugeinput)genelöğrenmeprensipleriçerçevesindeçıkarsamasıdeğilbirkaçyılda,birkaçyüzyıldadahimümkündeğildir.Nitekim,yüzlercedilbilimci,yıllardırbukonudaçalışmalarınavebirçocuğunmaruzkaldığıdilselgirdidenkatkatfazlasını-çokdahagelişmişbilişsel(cognitive)becerileriyle-beraberceirdelemişolmalarınarağmen,İngilizcededâhilolmaküzere,hiçbirdilingramerinitamolarakçözümleyememişlerdir.

Birörneklekonuyaaçıklıkgetirelim:Birsamanlığıniçersine100taneiğneatıldığınıve100kişininsadecegözveellerinikullanarak100saatiçersinde50-60taneiğneyitoplamayıbaşarabildiğini,ancakbirçocuğunaynısamanlığagirip10dakikaiçersindetümiğneleritopladığınıdüşünelim.Böylebirdurumdakimse,çocuğunbuharikaişisadecegözveellerinikullanarakyaptığınıiddiaetmez.Mutlakagüçlübirmıknatısveyabenzeribircihazmarifetiylebunuyaptığıdüşünülür.Konumuzadönersek;yüzlercedilbilimciningenelproblemçözmetekniklerinikullanarakgramerbilmecesininancakbirkısmınıçokuzunbirzamandaçözebildiğineşahitoluyoruz.5-6yaşlarındakibirçocukaynıgramerbilmecesinitamamençözüyorsabubaşarıyıdilbilimcilerinkullandığıgenelöğrenme(problemçözme)tekniklerineatfedemeyiz.Mutlakafarklıbirmekanizmanınvarlığınahükmederiz.[39]

Butürbirmekanizmanınmevcudiyetikonusundatereddütleriolanbazıbilimadamları,birmüddetsonragramerintamamınınçözümleneceğiniveozaman

LADgibibilimdışıbircihazaartıkgerekkalmayacağınıiddiaetmektedirler.[40]Tekraryukarıdakiörneğimizedönersek,samanlığagirenkişilerinbirazdahauğraştıktansonraiğnelerintamamınıbulacaklarıiddiaedilmektedir.Buradagözardıedilenkonu,çokdahauzunzamanda(100değilbelki200saatte)birliktebaşarılabilenbirişinçocuktarafından(10dakikagibi)kısazamandayapıldığıgerçeğinindeğişmeyeceğidir.Evet,birgüngelecekbelkidegramerintamamıçözümlenecek;ancakunutmayalımkibu,çocuğunbaşarısınınparlaklığınıdahaaçıkbirşekildeortayakoyacaktır.Ziradilbilimcilerinortakçalışmasüresiveirdeledikleridilselmesajlarınmiktarıarttıkça,çocuğuntekbaşınaortayakoyduğuperformansınharikuladeliğidahadabelirginhâlegelecekvegenetikyapımızdabulunandilehasiçgüdüselbirmekanizmanın(LAD)varlığıdahadazaruriolacaktır.

Chomsky’nindilebuiçgüdüselyaklaşımıilkzamanlardatepkitoplasadaartıkyaygınbirşekildekabulgörmektedir.Yarasalarsonarıiçgüdüselolarakkullanabiliyorlarsa,insanyavrusunundilehasiçgüdüselbircihazıkullanmasışaşırtıcıolmasagerek.

3.DilEdinimCihazı(LanguageAcquisitionDevice=LAD)HayatBoyuFaaldir

Krashen,Chomsky’ninDilEdinimCihazı(LAD)ileilgiligörüşlerineyürektenkatılmaktadır.Nevarki,KrashenileChomsky’ninyollarıyetişkinlerinyabancıdiledinimikonusundaayrılmaktadır.Chomskyvetakipçilerininbirçoğuergenliksonrasındadilöğrenmeyeçalışanyetişkinlerinbucihazdanyararlanamayacaklarını,dolayısıylayabancıbirdiliancakgenelöğrenmemekanizmalarıvasıtasıyla“öğrenebileceklerini”iddiaetmektedir.Bukonudailerisürülenenönemlidelildeyetişkinlerinbirtürlüçocuklarkadarbaşarılıolamayışlarıdır.[41]

Krashen’ındaiçindebulunduğubirgrupuygulamalıdilbilimciiseLAD’ınhayatboyuaktifolduğunusöylemektedir.BugörüşegöreyetişkinlerinikincidildehayalkırıklığınauğramalarınınsebebiLAD’ınişlevselliğiniyitirmesideğil,hareketegeçirilemeyişidir.UygunortamveuyarıcılarsağlandığındaLADhareketegeçmekteveanadilediniminebenzerbirşekildeyenidilinkurallarınıedinmektedir.

4.EdinimCihazınıHareketeGeçirenEtkenAnlaşılabilirMesajdır

Krashen’agörediledinimiinanılmazderecedekolaybiryollagerçekleşir:anlaşılabilirmesajlar(comprehensibleinput)almaksuretiyle.BolmiktardaanlaşılabilirmesajamaruzbırakılanbirkişininLAD’ı,bumesajlarıniçindekidilbilgisikurallarınıvekelimelerifarkınavarmadanedinir.[42]

Sessizdönemolarakadlandırılan,sözlüve/veyayazılımesajdepolamaklageçenbirkuluçkadönemindensonrakişikonuşmaya,yazmayabaşlar.Çocuklarda1,5-2yılsürenbusessizdönem,yetişkinlerdedahakısasürelidir.Buhızartışınıntemelnedenigelişmişdünyabilgileriyleyetişkinlerinçocuklardandahafazlamesajalmaveanlamakapasitesinesahipolmalarıdır.

LAD’ıhareketegeçirmekaçısındanenönemlibecerilerdinlemeveokumadır.Konuşmaveyazmaiseboldinlemeveokumanındoğalbirsonucuolarakkendiliğindenortayaçıkmaktadır.Başkabirdeyişle,dinlemeveokumaediniminsebebi,yazmavekonuşmaisesonucukonumundadır.Birörneklekonuyaaçıklıkgetirelim;birbuzdağınınsuüstündegörünenkısmısualtındakikısmındançokdahaküçüktür.Kişininsahipolduğuüretimkapasitesi(konuşmaveyazmakabiliyeti)suüstündekiküçükkısmakarşılıkgelirken,suyunaltındakikısımdinlemeveokumadeneyiminekarşılıkgelir.Yanikişinekadarbolokurvedinlerisesuüstündekiyetenekleriyavaşyavaşgelişir.Krashen’agöreyapılanenbüyükyanlışlardanbirihazırolmadığıdönemdeyetişkinlerinkonuşmayaçalışmalarıdır.Azıcıkbirdinlemesonrasındakonuşmayapmaisebuzdağınıtersineçevirmeyeçalışmaktanbaşkabirşeydeğildir.Butürçabalarınbaşarısızlıklasonuçlanmasıkaçınılmazdır.

5.LADBilinçliÖğrenmeMüdahalelerindenBağımsızÇalışır

LAD’ınenönemliözelliklerindenbirisibilinçlidışmüdahaleyekapalıolmasıdır.1970’liyıllardanitibarenyapılanonlarcadeney,ikincidiledinenkişilerinistersınıfta,isterdoğalortamdaolsundilbilgisikurallarınıdoğalbirsıradâhilindeedindiğinigöstermiştir.[43]Örneğin“–ing”takısıİngilizcedeilkedinilenyapılardanbiridir.Bunugeçmişzamanıgösteren“-ed”vediğerbazıyapılartakipeder.Ensonsıradaisegenişzaman3.tekilşahısekiolan“-s”vebenzeribazıkurallargelmektedir.Dikkatedilecekolursabu“edinme”sırasısınıfortamındatakipedilenöğretme-öğrenmesırasındanfarklıdır.

Sınıfortamındamüfredatgereğitakipedilen“öğrenme”sırasınınedinmesırasındançokfarklıolması,edinimcihazınınöğrenmesürecindenbağımsızhareketettiğinigöstermektedir.Bukonudaençarpıcıörnekgenişzaman3.tekilşahıseki“–s”tir(Heworksatafactory).Hernekadarbuyapıöğretim-öğrenimsürecininilkaylarındasunuluppratiğiyapılmaktaisedeedinimsırasıaçısındanensonedinilenyapılararasındabulunmaktadır.Böylesinebasitbirkuralınzamanıgelmedenedinilemeyişi,LAD’ınbağımsızişleyişininençarpıcıgöstergesidir.

6.BilinçliÖğrenmeYarardanÇokZararGetirebilirYetişkinlerinikincidildekibaşarısızlıklarınıntemelnedeni,dahaöncedebelirtildiğigibi,aktifbirLAD’asahipolmayışlarıdeğil,heranfaalolanedinimcihazlarınıhareketegeçiremeyişleridir.Günümüzdeçoğuyetişkin,gramerağırlıklıbir“öğrenim”sürecindengeçerekyabancıdilbilgivebecerilerinigeliştirmeyeçalışmaktadır.Müfredatıdilbilgisikurallarınınöğretiminedayalıbiryabancıdileğitimprogramıisefaydadançokzarargetirebilir.Krashen’agöre,moderndileğitimmetotlarınıntemelhatalarındanbirigramermerkezlieğitimdir.Butipbireğitiminolasızararlarıiseşunlardır:

a.Bellibirgramerkuralınınöğretimiiçindüzenlenmişmetinlerilgiçekiciliklerinikaybederler.

b.Diledinimindeenetkinfaktörlerdenbirisimesajınanlaşılabilirolmasıkadarilgiçekiciliğidir.

c.Motivasyonundüşükolduğu(ilgiçekiciliğinbulunmadığı)ortamlardaLADhareketegeçmezyaniedinmegerçekleşmez.

d.Doğaledinimsırasıgelmemişbiryapızatenedinilemez(“-s”takısındaolduğugibi).

7.ÖğrenmeninRolüNeOlmalıdır?Krashenöğrenilmişbilginin(learnedcompetence)sadecebi-linçaltımekanizmasıtarafındanüretilencümlelerüzerindedüzeltmeleryapmaişlemindekullanılabileceğiniilerisürer.Örneğin,bilinçaltıgramerihenüzgelişmemişbirkişi“HeWORKatafactory”gibihatalıbircümleyiürettiğinde,bilinçliolaraköğrendiğibilgidevreyegirervedüzeltmeyapar:“HeworkSatafactory”.Ancakbumüdahaleninyapılabilmesi,kişininbilinçliolarakdilbilgisikurallarınadikkatiniodaklamasına,yaniyeterincezamanıolmasınabağlıdır(yazarkenveyagramertestiçözerkenolabileceğigibi).

Kişinindikkatinisadecemanayaodakladığıakıcıkonuşmaesnasındakullanabileceğigramerbilgisiancakveancakedinilmişşuuraltıbilgisidir(acquiredcompetence).Konuşmaesnasındaöğrenilmişbilgiyi(learnedcompetence)kullanmak,akıcılığınvedoğallığınkaybolmasıdemektir.Zirainsanbeyniveyazihniaynıandabilinçliolarakikifarklışeyeodaklanamaz.Normalkonuşmasürecindebilincimizinodağıcümlelerin“grameri”değil“manasıdır”(“meaning”not“form”).Manayagramergiydirilmesibilinçaltındagerçekleşir.Gramere“bilinçli”odaklanmaberaberindemananınzayıflamasınıgetirirvedolayısıylaüretilencümleleryaakıcılığınıyadaanlamlılığınıkaybeder.

Bilinçlibilgininüretimde(özelliklekonuşmada)bukısıtlıkullanımınakarşın,dinlemeveözellikleokumadaoldukçaönemlikatkısıvardır.Edinilmişbilgileriaçısındaneşit,ancaköğrenilmişbilgilerieşitolmayanikikişidüşünelim.Birazcıkdahiolsabilinçligramerbilgisinesahipolankişi(hiçsahipolmayanakıyasla)okuduğuşeyleridahakolayanlayabilir.Örneğinsadecebilinçaltıbilgisiyle“Hegoestoschool”gibibircümleyiçözümlemeyeçalışankişi,“-s”takısınınneişeyaradığınıbilmezse“go”kelimesinibildiğihâlde“goes”unneanlamageldiğinianlamayabilirvesözlüğebaşvurmaihtiyacıhissedebilirkibugereksizzamankaybınayolaçar.Azdaolsabilinçligramerbilgisinesahipkişiiseböylebircümleyidahakolayanlayabilir.Dahakolayanlama,dahaçokokumayıvedahaçokokumadadahahızlıedinmeyimümkünkılar.[44]İştedilbilgisikurallarınıöğrenmeninenönemlifaydasıbudur:Anlaşılabilirliğivemesajmiktarınıartırmaksuretiyleedinimsürecinihızlandırmak.

8.GramerÇalışırkenDikkatEdilecekHususlarGramerçalışırkenunutulmamasıgerekennoktaşudur:Bilinçliolarakirdelenendilbilgisikuralları,birbilinçaltımekanizmasıolandiledinimcihazınınmalıolmaz;ancakbumekanizmayıhareketegeçirecekolanmesajlarınanlaşılabilirliğininartırılmasıişineyarar.Dolayısıylahedefimiz,kurallarınirdelendiktensonrabolmiktardapratikyapmaksuretiylekullanımageçirilmesiolmamalıdır.Günümüzmoderndilöğretimsistemlerininenyaygınhatalarındanbirigramerkurallarının“öğretiminde”,kurallarınotomatikleştirilmesininhedeflenmesidir.

Dilbilgisikurallarınınetrafındaörgülenenbirizlence(syllabus)takipedenmoderndilöğretimsetlerindehedef,bellibirgramerkuralınınmetiniçersindeirdelenmesinimüteakipüretimsel(productive)biraktivitesırasındaaynıkuralınotomatikolarakkullanılabilmesidir.Buisepsikodilbilimselbulgularlaçelişmektedir.Dahaöncedebelirtildiğigibi,istediğimizkadarkonuşmapratiğiyapsakdadoğaledinimsıralarıgelmedendilbilgisikurallarızatenedinilememektedir.

Gramerkurallarınınkonuşmasırasındadoğalkullanımınaimkântanıyanyegânesüreçedinimdir:Bolmiktardaanlaşılabilirmesajalmanınsonucundabukurallar,sırasıgeldikçebirerbireredinilecektir.Sabırsızlıkgösteripvaktigelmedengramerkurallarınıkullanmateşebbüsüsadeceyararsızolmayıpaynızamandazararlıdır.Krashen’ındileğitimprensipleriniTayland’dakiAmerikanÜniversitesi’ndeuygulayanMarvinBrown,vaktigelmedenyapılanbuçeşitzorlamalıkonuşmaaktivitelerininkârdançokzarargetirdiğini,öğrencilerinnihaibaşarıyaulaşmalarınıengellediğiniiddiaetmektedir.Nitekimkendisiaynıhatayıişleyerek“Thai”dilinikırkyıldanfazlasüreçalışmışolmasınarağmen,buhatayadüşmedenedinimsürecininsabırgerektirenişleyişineuygunbireğitimsürecindengeçenöğrencilerinbirkaçsenedeulaştıklarıseviyeyeulaşamadığınıdilegetirmektedir.Brown’agöregramerkurallarınınzorlamalıolarakkonuşmasırasındakullanılmasıkişinindilgelişimindeonulmazyaralaraçmaktadır.[45]

Bütünbuverilerdoğrultusundaizlenecekengüvenliyol,gramerinokumavedinlemebecerilerini(receptiveskills)kolaylaştırmakamacıylairdelenmesidir.Konuşmasırasındakullanılmasıgerekenkurallarbilinçaltındahazırbulunanedinilmişgramerkurallarıolmalıdır.Bilinçaltıgramerinigeliştirmeninyoluisegrameribilinçliolarakirdelemedeğil,bolokumavedinlemeyapmaktır.OkuduğumuzvedinlediğimizmesajlarıanladığımızmüddetçebumesajlarıniçersindekigramerkurallarısırasıgeldikçebirerbirerLADtarafındanbilinçaltınaindirilecek,yaniedinilecektir.Yeterkibizsabırlıolalım.

Grameröğrenirkenişlenenönemlibirdiğerhatadatestçalışmasıdır.YabancıdilbecerisininölçümündeKPDS,TOEFLgibitestlerinyaygınolarakkullanılmasıyabancıdilöğrenenleridoğalolarakbolmiktardatestsorusuçözmeyesevketmektedir.Şıklarındagramatikalhatabulunmayanokumavedinlemetestlerindeherhangibirsakıncaolmasadagramer(vekelime)bilgisiniölçentestsorularınıçözme,farkındaolmadanLAD’ınişleyişiniolumsuzyöndeetkilemektedir.Tipikbirgramer(veyakelime)testsorusubirdoğruvedörtyanlışcevabıiçermektedir.Testçözenkişidoğrucevabıbulanakadaryanlışşıklarıbirerbirerboşluğayerleştirirvecümleyiherseferindeyenidenokur.Busırada(hersoruçözüşte)birdoğrumesajakarşılıkbirdenfazlahatalımesajalır.Sorunundoğrucevabınıkesinolarakbilsebilehatalıcümleleriokurkenbilinçaltınınzedelenmesiniengelleyemez;ziraLADduyduğuveokuduğucümlelerlehareketegeçer,çalışmasıbilinçliolarakengellenemez.Bolmiktardatestçözenkişibirmüddetsonrabirzamanlarhatalıolarakgördüğüşıklardanbileşüphelenmeye,“buyapıyabancıgelmiyor”demeyebaşlar;ziradahaöncekarşılaştığısorularıçözerkenaldığıhatalımesajlarşuuraltıbilgisininyanlışşekillenmesinenedenolmuştur(aynıdurumkelimetestleriiçindegeçerlidir).Buradançıkarılacaksonuç,gramer(vekelime)testlerininmecburkalmadıkçaçözülmemesidir.Grameröğrenmenin(edinmenindeğil)ensağlıklıyolugramerkurallarınıörneklerleaçıklamasınıyapankitaplarabaşvurmaktır.[46]Bukitaplardadaaynıriskesahipbazıalıştırmalarbulunabilir-verilenbirmetindekigramerhatalarınındüzeltilmesigibi.Bugibialıştırmalaryayapılmamalıyadadoğrudancevapanahtarınabakılarakyapılmalıdır.Aksitakdirdehatalımesajalmariskivardır.

Bütünbuanlatılanlargramerinöğrenilmesineyanibilinçlidilbilgisininartırılmasınayönelikprensiplerdir.Dahaöncedebelirtildiğigibi,buöğrenmeteşebbüsleri,bilinçaltıdilbilgisiningelişimineancakdolaylıolarak,yanialınanmesajlarınanlaşılabilirliğiniartırmaksuretiylekatkıdabulunabilir.

9.BilinçaltıGrameriniGeliştirmedeTakipEdilecekYolNeOlmalıdır?

Dilkullanımındaenönemlibilgininedinilmişbilinçaltıbilgisiolduğunubelirtmiştik.Akıcıkonuşmaesnasındabilincimizmanayaodaklandığısıradagramerkurallarınınotomatikolarakbilinçaltımekanizmasıtarafındansağlanmasıgerekir.Doğaldilkullanımınısağlayanbudilbilgisiningelişimiuzunsoluklubirdinlemeveokumadeneyiminebağlıdır(buzdağıörneğinihatırlayalım).

Sessizdönem(silentperiod)olarakadlandırılanfakatLAD’ınazamiölçüdeaktifolduğubukuluçkadöneminde,yapılmasıgerekenenönemliişbolmiktardasözlüveyazılıanlaşılabilirmesajalmaktır.Buyapıldığıtakdirdekonuşmaveyazmabecerilerikendiliğindengelişecektir.SabırsızlıkgösteripsessizliğeriayetedilmeziseMarvinBrown’ınbahsettiğihatayadüşmekkuvvetlemuhtemeldir.[47]

BugörüşüdesteklermahiyetteDr.AliIşıkveDr.RahimSarı’nınyaptıklarıaraştırmalarda,hazırlıksınıfıboyuncayaklaşık500saatdinlemeve3000-4000sayfaarasıokumayapan,konuşma,yazmavegramereminimumağırlıkverenliseöğrencilerigramerağırlıklınormalmüfredatıtakipedenöğrencilerdendahabaşarılıolmuşlardır.[48]Edinimyolunutakipedenöğrencilersadecedinlemeveokumabecerilerindedeğilkonuşma,yazmahattagrameralanındadadahaüstünhâlegeldiklerini,başkabirdeyişleikitaşlabeşkuşvurabildiklerinigöstermişlerdir.Edinimveöğrenimgruplarıarasındakibaşarıyüzdesifarkıaşağıdagösterilmiştir:

Okuma%40

Dinleme%25

Yazma%30

Konuşma%16

Gramer%18

SadeceokumavedinlemeyeyüklenmeksuretiyletümbecerilerdevegramerdedahabaşarılıolmakDilEdinimCihazınınetkinbirşekildehareketegeçirilmesininürünüdür.Sadeceokumavedinlemeyeağırlıkvermekkonuşmaveyazmabecerilerininihmalinigerektirmez.Bununengüzelgöstergesiyukarıdakisonuçlardır.Edinimyolunutakipedenöğrenciler,hernekadarbaşlangıçtakonuşmayaveyazmayazorlanmamışlarsadauzunvadede,zorlananöğrencilerdendahaiyikonuşupyazmaseviyesineulaşmışlardır.

10.YabancıDilNankörmüdür?Buradaaltıçizilmesigerekendiğerbirnoktadaikigrubunbilgivebecerilerininkalıcılıklarınınkarşılaştırılmasıdır.Edinimyolunutakipedenöğrenciler,doğalolaraksahipolduklarıEvrenselGrameriskeletineyenibirdokuörmeklemeşgulolurken,öğrenmeyolunutakipedenleryenibaştansunibiriskeletoluşturmaişiyleuğraşmışlar,yaklaşıküçkatdahafazla(haftada7saatekarşı22saat)gramerdersigörmelerinekarşınedinimyolununyolcularıkadaryolalamamışlardır.Dahadakötüsü,inşaetmeyeçalıştıklarısunigramerçatısıheranyıkılmaklayüzyüzedir.Ziramatematiköğrenirgibiöğrenilengramerkurallarımatematikkurallarınınunutulduğuhızdaunutulmayamahkûmdur.

İkincidilöğrenenlerarasındayaygınolan“dilnankördür”görüşününtemelindeyetişkinleringrameribilinçliolarak“öğrenme”hırslarıyatmaktadır.Evet,öğrenilengramerbilgisinankördür,edinilenisesadık.Grameriedinmeileöğrenmearasındakifarkkayayayazıyazmakilebuzayazmakarasındakifarkgibidir.Kayayayazmakvakitalsadakalıcılığıbuzdançokdahauzunsüreliolacaktır.İkigruparasındaki%18’likgramerbilgisifarkı,buaçıdanbakıldığındadahaanlamlıhâlegelecektir.Edinimgrubununüstünlüğü,haftada7saatlikgramerderslerininetkinliğindendeğil,yoğundinlemeveokumadeneyimlerininsonucundageliştirdiklerikalıcıbilinçaltıdilbilgisinden(acquiredcompetence)kaynaklanmaktadır.ÖğrenimgrubunubaşarısızlığınınaltındayatanisehâlihazırdasahipolduklarıdoğalEvrenselGramerbilgisinibirkenarabırakıpyapaybirgrameroluşturmateşebbüsleridir.

11.EdinimSüreciNasılHızlandırabilir?Edinimsürecininyavaşişlediğibirgerçektir.Ancakedinilmişbilgininkalıcılığıvedoğaldilkullanımıiçingerekliliğidüşünüldüğündesabretmeyedeğerolduğudaapaçıktır.Edinimsürecikorkulduğukadardayavaşdeğildir.Örneğinyukardabahsedilendeneyde,aynılisehazırlıksınıfortamınıpaylaşanherikigrubunüyeleriaynımiktardazamanveçabaharcamış,fakatedinimgrubudahabaşarılıolmuştur.Edinimgrubununyüzlercesaatdinleme,binlercesayfaokumayaptığıaynısürezarfındaöğrenimgrububinlercegrameralıştırmasıyapmıştır.Alınansonuçlarbizesınıfşartlarınınedinimiçinuygunbirortamteşkiledebileceğinigöstermektedir.

Krashen’agöreyabancıdiledinmeyeyenibaşlayanlariçinsınıfortamıdoğalortamdandahafaydalıhâlegetirilebilir.Sıfırdandiledinmeyebaşlayanlariçindoğalortamdaduyulanmesajlarınbüyükbirkısmıgürültüden(noise)farksızdır.İyidüzenlenmişbirsınıfortamı,doğalortamdabirhaftadatoplanabilecek“anlaşılabilir”mesajmiktarınıöğrenciyebirgündebelkibirkaçsaatiçindesunabilir.Buiseedinimsürecininoldukçahızlandırılmasıdemektir.Sınıfortamındaaldığıanlaşılabilirmesajbombardımanıilebilinçaltıbilgisiniyeterincegeliştirenkişiartıkdoğalortamdakendibaşınamesajtoplamaişinegirişebilir.ZatenKrashen’agöresınıfortamınıntemelfonksiyonukişiyidoğalortamdakimesajlarıanlayabilecekseviyeyeulaştırmaktır

Ancakherzamanikincidilinkonuşulduğudoğalortamagitmekkolayolmayabilir.Nitekimİngilizceyiyabancıdilolaraköğrenenlerinçoğubukonumdadır.Fakatbuedinmeningerçekleşemeyeceğianlamınagelmez.Bitkiyetiştirmetekniklerindenbiriilekonuyuaydınlatalım.Japonyagibitopraksıkıntısıçekenülkelerdetopraksızsebzevemeyveyetiştirmetekniğikullanılmakta,eğimlibiryüzeyeköklerihavadaasılıkalacakşekildeyerleştirilenbitkilerinköklerinetopraktabulunangerekliminerallerdirektolarakpüskürtülmektedir.Böyleliklesunibirortamdadoğalayakınverimeldeedilebilmektedir.Bitkigelişiminisağlayanasıletkenortamdanziyadetopraktakiminerallerdir.AynışekildeisterdoğalortamdaistersunisınıfortamındaolsunönemliolanLAD’ıhareketegeçirenanlaşılabilirmesajlarınvarlığıdır.Buşartsağlandığımüddetçekişideğilsınıfınyapayortamında,uzaydabileyenibirdiliedinebilir.

12.EdinimSüreciniHızlandıranMesajlarınÖzellikleriNelerdir?

Edinimcihazınıhareketegeçirenmesajlarınikitemelözelliğivardır:anlaşılabilirlikveilgiçekicilik.Hiçbilmediğinizbirdildeyayınyapanbirradyoyuyıllarcadinlersinizdehiçbirşeyedinemezsinizçünküdinlediklerinizianlayamazsınız.Ancakaynıdildetelevizyonizlersenizyavaşdaolsaedinmegerçekleşir;ziragörselipuçları,duyulanmesajlarıazdaolsaanlaşılabilirhâlegetirir.İzlediğinizprogramlarınilgiçekiciolmasıdaanlaşılabilirolmalarıkadarönemlidir.Buaçıdanhaberprogramlarındançokilgiçekicifilmlerizlemekdahafaydalıdır.Filmlerialtyazılıolarakizlemekiseanlaşılabilirliğivedolayısıylaedinimioldukçahızlandırır.ÇoğuAvrupaülkesindeİngilizceninçokiyibilinmesinintemelindeiyibiryabancıdileğitimsistemindenziyadeorijinalİngilizcefilmlerinkendidillerindealtyazılıolarakyayınlanmasıyatar.Altyazılıfilmlerinyüzlercesiniizleyenizleyicilerbirmüddetsonraartıkaltyazıyıokumadanfilmlerianlayabilecekseviyeyeulaşmaktadırlar.

Türklerindünyadaenbaşarılıolduklarıkonulardanbiri,maalesef,filmlerinseslendirmesidir.Enazından(maliaçıdan)sigaraiçmeveyatrafikkazasıoranlarımızkadarzararlıolanbualışkanlığımız,milyarlarcaliramızınyabancıdileğitimkitaplarıvasıtasıyladışarıyaakmasına,binlerceinsanınoncazamanınıveparasınıgramermerkezliyabancıdil“öğretim”programlarınaharcamasınayolaçmaktadır.YanıbaşımızdaYunanistan,bizdençokfarklıolmayanyabancıdileğitimkalitesinekarşın,filmlerialtyazılıolarakyayınlamaksuretiylevatandaşlarınınİngilizcebecerilerinibizdençokdahaileriseviyeyegetirebilmektedir.

BütünbunlararağmenTürkiye,artıkyabancıdilde(özellikleİngilizce)anlaşılabilirveilgiçekicimesajbulmaaçısındanfakirbirülkeolmaktançıkmıştır.Aşağıdakullanılabilecekyazılıvesözlümesajkaynaklarıbirerbirerelealınmıştır:

a.Basitleştirilmişhikâyekitapları(gradedreaders)

Piyasadabolmiktardabulunanbukitaplaranlaşılabilirveilgiçekicimesajsunmaadınaönemlibirboşluğudoldurmaktadırlar.Başlangıçtanileriseviyeyekadarfarklıokuyucukitlesinehitapedenbukitaplarınseçimindedikkatedilecekhususkişininhâlihazırdakiseviyesininneçoküstündenedeçokaltındaolmalarıdır.Bununkabacaölçüsü,aradabirbilmedikkelimelerçıksadabirkitabısözlüğebakmadanokuyabilmektir.Buseviyetespitedildiktensonraaynıseviyedeartardakitapokunur.Okunankitaplarçokbasitgelmeyebaşlayıncabirüstseviyeyegeçilirveböyleceenüstseviyeyeulaşılır.

b.Tercümesiokunmuş(filmiizlenmiş)kitaplar

Basitleştirilmişhikâyekitaplarınınenüstseviyesiilenormalokuyucular(nativespeakers)içinyazılmışkitaplararasındabiruçurumbulunmaktadır.Dolayısıylaenüstseviyedekihikâyelerikolaycaanlayabilenbirkişinormalromanlarıokumadazorlukçekmekte,sıksıksözlüğebakmakzorundakalmakta,buiseakıcılığıengellemektedir.Diledinimindeanlaşılabilirlikveilgiçekiciliğinönemindenbahsetmiştik.Hersayfadaonlarcakelimeyebakmaihtiyacıdoğduğundaartıkromanetkinbirmesajkaynağıolmaözelliğiniyitirir:Hızınkesilmesimesajmiktarınıazaltır,sıksıksözlüğemüracaatbıkkınlıkgetirir.Buprobleminbirçözümü,Türkçetercümesiokunmuşolan(veyailgilifilmiizlenmişolan)birromanınİngilizcesiniokumaktır.Buteknik,anlaşılmaprobleminiçözsedeilgiçekicilikkriterinetakılabilir;zirasonunubildiğimizromanıçoğuzamanokumakistemeyiz.Ancakburadakişikendikendinimotiveediphoşunagidenbirromanınyabancıdildekiversiyonunuokumayakendiniiknaedebilir.Bu,enazından,sıkıcıgramerkitaplarıileuğraşmaktandahamotiveedicivedahahızlıedindiricidir.

c.Seskasetleri

Piyasadaherseviyedeanlaşılabilirmesajsunandinlemesetleri(kitap+kaset)mevcuttur.Ancakbusetlerinseçimindedikkatedilmesigerekenhususdinlemeaktiviteleriningrameröğretmeyeyönelikolmamasıdır.Buçeşitdinlemesetleriilgiçekiciolmaktanuzaktırlar.BununençarpıcıörneğiAmericanLangaugeCourse(ALC)serisinindinlemekasetleridir.Piyasadakihiçbirdilöğretimsetininsahipolmadığı,yüzüaşkınmiktarıylaALCkasetlerietkinmesajkriterlerindenhemenhiçbirinesahipdeğildir.Cümleseviyesindebolmiktardaanlamsıztekrarınbulunduğuveöğrencinindinlediğinidüşünmesinebilegerekkalmadantekraretmesiiçinboşluklarınbırakıldığıkasetlerdemesajmiktarıoldukçaseyrektir.Vebundandakötüsübellibirgramerkuralınıöğrencilerinbeynineişlemekmaksadıyladüzenlenmişalıştırmalarbıkkınlıkvericidir.Buşekildehazırlanmışyüzlercekasetidinlemektensepiyasadabulunananlamlımetinlerleilgilidinlemeaktiviteleriniiçerensetlerikullanmakdahaetkilidir.Özelliklehikâyekitaplarınınseskasetleribukonudaidealmesajkaynağıolmakonumundadır.Kitabıokunupanlaşıldıktansonradinlenecekbukasetlersayesindeedinimsürecioldukçahızlandırılabilir.

ç.OrijinalFilmler

Şüphesizkifilmlerilgiçekicilikleriileenönemlimesajkaynaklarındanbiriniteşkiletmektedir.Ancakyabancıdilöğrenenleriçinorijinalfilmlerianlamakoldukçazordur.İleriseviyedekiöğrenenlerbileorijinalfilmlerinkaydadeğerbirkısmınıanlayamamaktadırlar.Busorununbirçözümüfilmlerialtyazılıolarakizlemektir.Ancakanadildekialtyazıokunurken,sözlüolarakgelenyabancıdildekimesajlaradikkatedilememekte,budamesajmiktarınıazaltmaktadır.Busorununçözümüiseöncealtyazılıolarakizlediğimizfilmialtyazısınıkapataraktekrarizlemektir.Mümkünse(bıkmamakşartıyla)aynıfilmitekrarvetekrarizlemeliyiz.Herizleyişteanlamaoranımızvedolayısıylaedinmehızımızartacaktır.

Ortaseviyeninüstündekikişileriçinfilmlerinanlaşılabilirliğiniartırandiğerbiretkendefilmlerdekikonuşmalarınyazılıdökümüdür.İnternettekibazısitelerbuhizmetisunmaktadır.Herhangibiraraştırmamotoruna(searchengine)girip“moviescript”veya“filmscript”anahtarkelimesiyazıldığıtakdirdeilgilisitelereulaşmakveyüzlercefilminkonuşmalarınınyazılıdökümünüalmakmümkündür.

BirfilmifarklıdillerdeseslendirebilenvebirçokdildealtyazısunabilenkapasitesiileDVDfilmleringeleceğindilöğretimprogramlarındaönemliroloynayacağınıkestirmekzorolmasagerek.Butürfilmleriizlerkenşuyolutakipetmekfaydalıolacaktır:

1.Filmi,mümkünse,ilkönceanadilimizdeseslendirilmişhâliileizleyelim(eğeranadildeseslendirmesiyoksaanadilimizdekialtyazısıilebirliktebirveyabirkaçkezizleyipiyiceanlayalım).

2.Bukezhedefdildeseslivealtyazılıolarakbirkaçkezizleyelim.

3.Filmiiyiceanladıktansonraaltyazıyıkapatıpsadecehedefdildesesliolarakbirçokkezdinleyelim;zira(hedefdildedahiolsa)altyazıyıokumadinlemesürecininaksamasınasebebiyetverebilir.

4.Filmingörüntüsünükapatarak(veyasesiniMP3çalarımızaaktararak)sadecehedefdildekisesinidinleme.(Bazençokçarpıcıgörüntülerizlenirkendinlemeyiesgeçebiliriztıpkıanadilimizdeyayınlanançokçarpıcıbirhaberiizlerkenspikerinnedediğinidinlemediğimizgibi.)

d.İnternet

İnternetilkçıktığıgündenberizenginbiryazılımesajkaynağıdurumundaidi.Ancakinternetinseslivegörüntülümesajsağlamaimkânısonyıllardaerişimhızınınartışıylamümkünolabilmiştir.ArtıkuygunkonfigürasyonasahipbirbilgisayarlaCNN,CNBCgibitelevizyonkanallarını,VoiceofAmerica,NPRgibiradyolarıdinlemekkolaylaşmıştır.Ayrıcainternettekisayısızsite,yabancıdilöğrencileriiçindinlemeaktivitelerisunmaktadır.Enyaygınolarakkullanılandinlemesitelerindenikisi“ESLLab”ve“EnglishListeningLounge”dır.

SonuçDünyanınhızlaküçülerekküreselbirköyhâlinegeldiğiçağımızda,yabancıdilbilmeherzamankindendahafazlaönemarzetmeyebaşlamıştır.Devinimingenelgeçerkuralhâlinegeldiğibudönemde,temeldedeğişmeyenveyadeğişmesigerekmeyenbazışeylerdevar:yeme,içme,üreme,diledinmegibi.Ancakinsanoğlu,genetikmirasınınkendisinesunduğuharikadiledinimkapasitesininişlevselliğiniteknolojikbirikiminsağladığıimkânlarlaoptimumseviyeyeulaştırmaimkânınasahiptir.Buhedefeulaşmadaönündekienönemliengel,diliiçgüdüselkapasitesinikullanarak“edinme”yerine,herhangibaşkabirkonuyu“öğrenir”gibitalimetmeyeçalışmasıdır.Diledinimiiçindoğaldonanımasahipinsanoğluiçinyeniyenidilleriedinmeninbireziyettençokbirzevkhâlinegelmesiiştenbiledeğildir.Yeterki,takipedeceğimizyolukestirelim;kestirmeyolvarkendolambaçlıyollardakaybolupümidimizikesmeyelim.

[1]Ellis,2001;Schmit,2001.

[2]Kendisiyleyapılanbirgörüşmedenaktarılmıştır.

[3]Prabhu,1987;Krashen,1989;1998;2000;2003;Allenvediğer,1990;Ellis,1994;1997;Felix,1994;Pica,2000;Celce-Murcia,2002;Woodward,2002.

[4]Krashen,1989;1998;2000;2003.

[5]Krashen,1989;1998;2000;2003;Ellis,1994;1997.

[6]Krashen,1989;1998;2000;2003;Ellis,1994;1997.

[7]GradmanveHanania,1991..

[8]Praphu,1987;Krashen,1989;1998;2000;Ellis,1994;1997.

[9]Prabhu,1987;Krashen,1989;1998;2000;2003;Allenvediğer,1990;Ellis,1994;1997;Felix,1994;Pica,2000;Celce-Murcia,2002;Woodward,2002.

[10]Krashen, 1989; 1998; 2000; 2003;Allen ve diğer, 1990;Ellis, 1994;1997;Pica,2000;Celce-Murcia,2002;Woodward,2002.

[11]Krashen, 1989; 1998; 2000; 2003;Allen ve diğer, 1990;Ellis, 1994;1997;Pica,2000;Celce-Murcia,2002;Woodward,2002..

[12]ChamotveO’Malley,1994.

[13]ChamotveO’Malley,1994;Wilson,1994;Krashen,2003..

[14]ChamotveO’Malley,1994;Wilson,1994;Krashen,2003.

[15]Krashen,1989.

[16]ChamotveO’Malley,1994;Cohen,1998.

[17]Smith,1975;Frender,1990;Wilson,1994.

[18]Cohen,1998.

[19]McFarlaneveHodson,1989;Krashen,2003.

[20]ChamotveO’Malley,1994.

[21]MacFarlaneveHodson,1989;Frender,1990.

[22]Brown,2002.p>

[23]Cohen,1998;Krashen,1998;Brown,2002.

[24]Cohen,1998;Brown,2002.

[25]Cohen,1998;Brown,2002.

[26]ChamotveO’Malley,1994;Brown,2002.

[27]Brown,1996;Cohen,1998;Brown,2002.

[28]Prabhu,1987;Krashen,1989;1998;2000;2003.

[29]Işık,2000.

[30]30Ellis,1997.

[31]Brown,2002.

[32]Smith,1975;Genesee,1994;Wilson,1994;Brown,2002.

[33] Puchta ve Schratz, 1993; Egbert ve Hanson-Smith, 1999; Cameron,2001;Brown,2002.

[34] Bu bölümdeki anketler http://www.smithworks.org adresinden alınıpuyarlanmıştır..

[35]Oxford,1993;ChamotveO’Malley,1994;Cohen,1998;Brown,2002.

[36]Bley-Vroman,1989..

[37]Detaylıbilgiiçinbkz:Krashen,1981.

[38]Detaylıbilgiiçinbkz:Chomsky,1986.

[39]Jackendoff,1993..

[40]Butüriddialarıngenellikledileuzaktanbakanyanigramerinnekadarkarmaşık bir yapısı olduğu hakkında uzman bilgisine sahip olmayan sosyalbilimciler (psikologlar, eğitim bilimciler, vesaire) tarafından yapıldığınısöylemekte yarar görüyorum. Dilin kompleks yapısının farkında olandilbilimciler ise Chomsky’nin LAD hakkındaki görüşlerine büyük ölçüdekatılmaktadırlar..

[41]BaşlıkMesnevi’denalıntıdır.

[42]Krashen,1985..

[43]Bailey,MaddenveKrashen,1974.

[44] Burda unutulmaması gereken bir husus var; bu tür cümleler bilinçligramerbilgisiyardımıyladaharahatanlaşılsabile“-s”takısıvaktigelmedenedinilemeyecektir. Grameri bilinçli olarak öğrenmekte amaç öğrenilenyapıların pratik yapmak suretiyle bilinçaltına gönderilmesi değil, alınanmesajlarındahaanlaşılabilirhâlegetirilmesidir.

[45]Brown,2001.

[46]Özelliklebaşlangıçveortaseviyedegramerianadildeanlatankitaplartercih edilebilir. Böylelikle gereksiz zaman kaybı önlenmiş olur. Kazanılan

zaman daha çok okuma ve dinleme için ayrılırsa gerçek anlamda işeyarayacakolanşuuraltıgrameriningelişiminehızkazandırılmışolur.

[47]Brown,2001.

[48]Sarı,1996;Işık,2000.