YANGIN GÜVENLİĞİ VE TEKNOLOJİLERİ DERGİSİ · lenen ISK-SODEX İstanbul Fuarı’nda “Endüstriyel Tesislerde Yangın Korunu-mu” başlığıyla özel oturum düzenledi

ISSN 2587-047510 TL.

YANGIN GÜVENLİĞİ VE TEKNOLOJİLERİ DERGİSİ

SAYI 11 • EKİM KASIM ARALIK 2019 • www.tuyak.org.tr

Deprem Sonrası Yangınlar ve Önlemler

Endüstri 4.0 Çağında Yangın Söndürme Roketinin Tasarımı ve Analizi

İtfaiye Hizmetlerinde Dijital Dönüşüm:İzmir Örneği

T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Mesleki Hizmetler Genel Müdürlüğü Genel MüdürüYasin Kalem ile Söyleşi

MECON Yapı Firma Sahibi Dr. Mustafa Bilge ile Söyleşi

TÜYAK 2019 Uluslararası Yangın ve Güvenlik Sempozyumu’na Doğru

Yangın Algılama ve Kontrol Sistemlerinin Mekanik Yangından Korunma ve Diğer Bina Kontrol Sistemleriyle Etkileşimi

Söndürme Sistemleri Fonksiyonları,Diğer Mühendislik Disiplinleri ile Entegrasyonu

Düşük Basınçlı Ortam Olan Yüksek Rakımda AFFF (Sulu Film Oluşturan Köpük)Performansı

Yeni ürünler imiz le 4-5 Aral ık ’ ta

TÜYAK Fuar ı standımızda sizleri bekliyoruz.

DÜNYAKAL İTESİNDEYERL İ ÜRET İM

/DuyarVana DuyarVana.com.tr

Ana SalonStant No: A69

AKIŞ ANAHTARI FLOW SWITCH DN 50-200

Tüyak 2019Uluslararası Yangın ve Güvenlik

Sempozyumu ve SergisiLütfi Kırdar Kongre ve Sergi Sarayı

Rumeli Salonu4-5 Aralık 2019

ürkiye Yangından Korunma ve Eğitim Vakfı ile Yangından Ko-runma Derneği (TÜYAK) tarafından her iki yılda bir tekrarlanan ve bu sene altıncısını düzenlediğimiz TÜYAK-2019 Uluslararası

Yangın ve Güvenlik Sempozyumu ve Sergisi, organizasyonda görev alan arkadaşlarımızın özverili çalışmaları sayesinde, bir önceki sempozyu-ma göre bir üst seviyeye yükselmiştir.

Sempozyumun amacı, yangın güvenliği konusunda çalışanlar arasında bilgi paylaşımının artırılması, sektörde çalışanların birbirleriyle tanış-masının sağlanması, araştırma sonuçlarının tartışılması, uygulamala-rın yeni bildirilerle aktarılmasıdır. Afetlerin önlenmesi ve zararlarının azaltılması için, hızlı ve etkili müdahale edilmesi gerekmektedir. Bunun için de teknolojik gelişmelere ve eğitime ihtiyaç vardır. Eğitimin sağlan-masında da sempozyumlara büyük görev düşmektedir.

Ana teması “Endüstriyel Tesislerde Yangın Güvenliği ve Yeni Teknoloji-ler” olan TÜYAK-2019 Sempozyumu’nda 48 adet bildiri yer almaktadır. Ayrıca “F Gaz Regülasyonu ve Alternatif Gazların Kullanımı” konusun-daki panelde söndürme sistemlerinde kullanılan gazların söndürme etkisi ve atmosfere olan etkileri tartışılacaktır. “Yangın Yönetmeliğinin Uygulanmasında Karşılaşılan Problemler, Çözüm Önerileri ve Değişik-likler” konulu forumda mimar, tasarımcı makine mühendisi, itfaiye yetkilisi, tasarımcı elektrik mühendisi ve sigorta uzmanı katılımcılar, yönetmeliğin uygulamasında karşılaşılan problemleri tartışacak ve öneriler getirilecektir.

Ayrıca, düzenlenen sergide üretici ve satıcıların yeni ürünlerini görmek ve bilgi almak mümkün olacaktır. Bildirilere paralel olarak, Mimari Yangın Tasarımı ve Yangın Yönetmeliği ile Yangın Algılama Sistemleri ve Akıllı Tasarımlar konulu iki ayrı kurs düzenlenmektedir.

TÜYAK Sempozyumuna olan ilgi, geçen senelerde her defasında arttı. Sempozyum sektörün buluşma noktası oldu. Bu sene ilginin daha da yoğun olacağına inanıyoruz. Sempozyumun başarılı ve sektör için ha-yırlı olmasını diliyoruz.

TTÜYAK Adına SahibiTaner Kaboğlu

Sorumlu Yazı İşleri MüdürüÖzlem Güneç

Yayın Kurulu BaşkanıProf. Dr. Abdurrahman Kılıç

Yayın KuruluDeniz AtikCeyhun ErenMurat TopuzÖzlem GüneçTaner KaboğluHaluk Yanık

Bilim KuruluDr. Saadet Alkış Dr. Sedat AltındaşDr. Kazım BecerenDr. Mustafa BilgeProf. Dr. Füsun DemirelDr. Oğuz GündoğduProf. Dr. Neşet KadırganProf. Dr. Haluk KaradoğanProf. Dr. Adnan KaypmazDr. Necmi ÖzdemirProf. Dr. Mustafa ÖzgünlerProf. Dr. Recep YamankaradenizProf. Dr. Zerrin Yılmaz Halkla İlişkiler ve Reklam MüdürüŞengül Çifçi

Yazı İşleri MüdürüOya Bakır

Yazı İşleriGökçen Parlar ÜnalNihan KolçakDidem Taşbaşı

YapımDoğa Ajans Ticaret Ltd. Şti.

Yönetim YeriHalil Rıfat Paşa Mah.Perpa Ticaret Merkezi, B Blok Kat: 9No: 1376, 34384 Şişli - İstanbulTel: (0212) 320 24 04Faks: (0212) 320 24 [email protected]

ISSN: 2587-0475

Baskı ve CiltŞan Ofset Matbaacılık San. Tic. Ltd. Şti Hamidiye Mah. Anadolu Cad. No: 50 Kağıthane/İstanbulTel: 0212 289 24 24

Tüm Türkiye’de dağıtılmaktadır.Basın Kanunu’na göre yerel süreli yayındır.

www.tuyak.org.tr

YANGIN GÜVENLİĞİ VE TEKNOLOJİLERİ DERGİSİ

Yayın Kurulu

SUNUŞ

TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 11 3

Yayınlarımız

Yayınlarımızı temin etmek için lütfen iletişime geçiniz:

[email protected]

(0212) 320 24 04

TÜYAK Yangın Mühendisliği Dergisi” aboneliği hususunda bilgi almak için lütfen [email protected] adresine mail atınız.

“

3 AYDA BİR YAYINLANIR.

SAYI 11EKİM KASIM ARALIK 2019

AKSAY

ATLAS TEKNİK

BTS

DUYAR VANA

EEC

FOKUS

İNKA

İZOCAM

KOLAGOM

KURTARIR

MAVİLİ

NORM TEKNİK

PENTEK

SIEMENS

STANDART POMPA

TEKNO YANGIN

TÜYAK 2019

TYCO -Johnson Controls

ilan indeksi

81

9

77

ÖKİ

75

71

43

37

AKİ

29

23

19

17

13

1

2

76

AK

6Haberler

3Sunuş

İÇİNDEKİLER

Özdoğan Karaçalı 38Endüstri 4.0 Çağında Yangın Söndürme Roketinin Tasarımı ve Analizi

Özlem Karadal Güneç 44

Söndürme Sistemleri Fonksiyonları, Diğer Mühendislik Disiplinleri ile Entegrasyonu

Serkan Korkmaz

Huai-bin WANG, Qin-zheng WANG

58

50

İtfaiye Hizmetlerinde Dijital Dönüşüm: İzmir Örneği

Düşük Basınçlı Ortam Olan Yüksek Rakımda AFFF (Sulu Film Oluşturan Köpük)Performansı

88Etkinlikler Takvimi

72

MECON Yapı Firma Sahibi Dr. Mustafa BilgeSöyleşi

78

T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Mesleki Hizmetler Genel Müdürlüğü Genel Müdürü Yasin Kalem

Söyleşi

82G+M Profesyonel Seslendirme ve Acil Anons SistemleriÜrün Tanıtımı

TÜYAK 2019 Uluslararası Yangın ve Güvenlik Sempozyumu’na Doğru 20

24Prof. Dr. Abdurrahman KılıçDeprem Sonrası Yangınlar ve Önlemler

30Haluk Yanık

Yangın Algılama ve Kontrol Sistemlerinin Mekanik Yangından Korunma ve Diğer Bina Kontrol Sistemleriyle Etkileşimi


6 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 11

HABERLERHABERLER

T ürkiye Yangından Korunma ve Eğitim Vakfı ve Yangından Ko-runma Derneği (TÜYAK), 2-5

Ekim 2019 tarihleri arasında düzen-lenen ISK-SODEX İstanbul Fuarı’nda

“Endüstriyel Tesislerde Yangın Korunu-mu” başlığıyla özel oturum düzenledi. Moderatörlüğünü Türkiye Yangından Korunma ve Eğitim Vakfı’nın Kurucusu ve Onursal Başkanı Prof. Dr. Abdurrah-man Kılıç’ın yaptığı oturumda; TÜYAK Yönetim Kurulu Başkan Vekili Özlem Güneç, “Endüstriyel Tesislerde Yangın Söndürme Sistemlerinde Gelişmeler ve Yenilikler”, EEC Yönetim Kurulu Başkanı ve TÜYAK Yönetim Kurulu Üyesi Haluk Yanık, “Endüstriyel Tesislerde Yangın Algılama Sistemlerinde Gelişmeler ve Yenilikler” ve Alman Yangın Korunma Derneği’nden Dr. Eng. Peter Wagner,

“Yangın Kurtarma ve Hizmet Perspek-tifi” başlıklı birer sunum yaptı. Özlem Güneç sunumunda; sprinkler sistem-leri, su sisi sistemleri, gazlı söndürme sistemleri, hava ile sıkıştırılan köpük sistemleri, aerosol söndürme sistem-leri gibi yangın korunum sistemleri, bir yangın önleme sistemi olan oksijen azaltma sistemi ve elektronik sprink-ler ve yanıcı sıvı döşemeleri gibi yeni nesil teknolojiler hakkında bilgi verdi. Güneç özetle şunları söyledi: “Otoma-

tik sprinkler sisteminin güvenilirliğini; tasarım, ürün sertifikası, montaj ve de-netim, test ve bakım belirler. Sprinkle-rin çalışmama sebeplerinin yüzde 59’u kapalı vana, etkisiz olma sebeplerinin yüzde 51’i ise suyun ulaşmamasıdır. Su sisi söndürme sistemlerinde; su, yüksek basınç ve özel nozullar saye-sinde taneciklere ayrıştırılır. Bu yüksek basınçlı sis, ateşe temas ettiğinde bu-hara dönüşür. Buhara dönüşürken su damlacıkları oksijeni iterek yerini alır. Yakıt buharını seyreltir ve yanmasını zorlaştırır. Ayrıca sis, yangının radyant ısısını ve alevlenmeyi azaltarak, daha da yayılmasını önleyen güçlü bir so-ğutma maddesidir. Su sisi söndürme sistemleri; düşük basınçlı su sisi sis-temleri, hibrit (su ve inert gaz) su sisi sistemleri ve yüksek basınçlı su sisi sistemleri olmak üzere üçe ayrılır. Gaz-lı söndürme sistemlerinde sistem per-formansının gerçekleşmesi için mahal bilgileri ve standart gereği minimum tasarım konsantrasyonuna göre tasa-rım, sistem onayında yer alan üretici manüeline göre yerleşim ve uygulama, hidrolik hesap, sistem onayı gerekir ve gazlı söndürme yapılan tüm mahaller-de uygun sızdırmazlık testleri yapılarak mahal içinde gaz boşaldıktan sonra ga-zın kalma süresinin 10 dk. olduğu teyit

edilmelidir.” Sunumunda gazlı söndür-me sistemlerinde F-Gaz konusundaki gelişmelere de değinen Güneç, “Florlu Sera Gazlarına İlişkin Resmi Yönetme-lik 4 Ocak 2018’de Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Temelini 2014 yılında yayımlanan 517 sayılı Avrupa Parla-mentosunun kuralları belirler. Soğut-ma, şişirme ve itici uygulamalardaki HFC’ler hemen hemen tüm küresel HFC pazarını oluşturmaktadır. Yangın sön-dürmede kullanılan HFC gazları, topla-mın ancak yüzde 3’ünü oluşturmakta-dır. 2017’de Türkiye’de ayrıca Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yönetiminde F-Gaz konusunda kapasite oluşturma projesi başlatılmıştır ancak proje süreci henüz tamamlanmamıştır. FM200 üretim sü-reçlerinde fiyat artışına sebep olacak-tır. FM200 Sistemleri bakım ve kont-rol sıklıkları kaçak kontrolü için yeni-den düzenlenecektir. Konuyla ilgili tüm personelin Çevre ve F-Gaz konusunda farkındalık eğitimi alması gerekecektir. Alternatif yöntemler desteklenecektir. FM200 ve HFC 227-ea için takvime bağlanmış bir kısıt bulunmamaktadır. 2030 yılına kadar F-Gaz tüketiminin 2015 değerine göre yüzde 79 azalma-sı gerekecek” dedi. Hava ile sıkıştırılan köpüklü söndürme sistemleri hakkın-da Güneç şunları söyledi: “Sistem su beslemesi basınçlı bir su tankı veya bir yangın pompa grubu ile sağlanabi-lir. Sistem çalışma basıncı 50-175 psi (345-1206 kPa) arasında su basıncı için uygundur. Balanslanmış (simet-rik) borulama yapılır. Elektrik, pnöma-tik veya manüel olarak aktive edilebilir. Çok zonlu besleme yapılabilir.” Güneç aerosol söndürme sistemleri ile ilgili,

“Bu sistem, katı bazlı potasyum tane-ciklerinin kimyasal reaksiyonu kırma-sı sonucu söndürme gerçekleştirir. Her üreticide farklı kimyasal formül vardır. Ozona zararlı değildir, ODP ve GWP’si 0’dır. Basınçsızdır ve yüzde 100 sızdır-mazlık gerekmez” dedi. Güneç, oksijen azaltma sistemleri hakkında şu bilgileri

TÜYAK Özel Oturumu “Endüstriyel Tesislerde Yangın Korunumu” Başlığıyla Düzenlendi


HABERLER

verdi: “Sürekli olarak ortam yüzde 16 O2 seviyesi altında ilave yüzde 95 saf-lıkta azot gazı takviyesiyle düşürüle-rek yanma oluşacak koşullar ortadan kaldırılır. Söndürme sistemlerinden en büyük farkı, aktif cihazlar olan azot je-neratörleri için enerjiye ihtiyaç duyul-masıdır. Aktif olarak yanmaz atmosfer oluşumunu sağlar. Ortamdaki oksijen seviyesi, ortamdaki yanıcı malzeme-ye göre değişkendir. İnsanların sürek-li bulunmadığı veya geçici sürelerde bulunduğu ortamlarda uygulanabilir. Data merkezleri, müze depoları, soğuk depolar ve elektrik odaları gibi yerler-de uygulanabilir.” SMART elektronik sprinkler hakkında da bilgi veren Güneç,

“SMART elektronik sprinkler, erken al-gılama ve lokal söndürme sağlar. Zor-luk derecesi yüksek yangınlarda kul-lanılabilir. Yüksek depolamada sadece tavandan koruma sağlar. Geleneksel sprinklerlere göre daha az suya ihti-yaç duyar” diye konuştu.

Güneç’in ardından Haluk Yanık, “En-düstriyel Tesislerde Yangın Algılama Sistemlerinde Gelişmeler ve Yenilikler” başlıklı sunumunda; yangın algılamada öne çıkan eğilimler, acil anons alanında yenilikler ve Türkiye Tasarım, Uygulama ve Bakım Standardında yapılan değişik-likler hakkında bilgi verdi. Yanık, yangın algılamada öne çıkan eğilimlerle ilgili olarak hatalı alarmların önlenmesi için yeni çözümler geliştiğini, hava çekmeli ve ışın tipi duman dedektörlerinin kul-lanım alanlarının genişlediğini ve line-er sıcaklık dedektörlerinin çeşitlendiği-ni belirtti. Yanık özetle şunları söyledi:

“Çok-sensörlü, algoritma tabanlı dedek-törler-CO, optik duman, sıcaklık sensör-leri, hava çekmeli duman dedektörle-ri, çift-ışınlı lineer duman dedektörle-ri, 2 ve 3 sensörlü alev dedektörleri, programlanabilir algılama doğrulaması, programlanabilir alarm geciktirmele-ri, iki ya da daha çok algılayıcıya bağlı alarm başlatma ve gece-gündüz farklı çalışma parametreleri, hatalı alarmla-rı önlemek için yeni çözümlerdir. Hava çekmeli duman dedektörleri; hassas, kümülatif ve 3 boyutlu algılama sağ-lar. Tesisat ve bakım maliyeti düşük-tür. Soğuk hava depolarında çok dü-şük sıcaklıklarda kullanılabilir. Işın tipi

duman dedektörlerinin ise maliyetleri düşüyor ve noktasal dedektörlerin ye-rini alıyor. Kümülatif algılama sağlayan ışın tipi duman dedektörlerinin tesisat ve bakım maliyeti düşüktür ve tavan-da dedektör monte etmek mümkün olmadığında en uygun duman algıla-ma yöntemidir. Çift-Işınlı lineer duman dedektörü, ışın boyunca yansımalardan etkilenmez. Ayarlaması kolaydır ve ya-pısal hareketlilikten etkilenmez. Hatalı alarm olasılığı çok düşüktür. Dumanı toz partiküllerden ayırt edebilir. Kısa süreli kesilmelerde arıza vermez. Tek tarafa tesisat olanağı sağlar. Bir alıcı birden fazla vericiden algılama yapabilir. Line-er sıcaklık dedektörleri; resetlenebilen, resetlenemeyen, fiberoptik, elektronik

sensörlü, pnömatik algılama yapabilen ve sıcaklık artış hızını algılayabilen ol-mak üzere çeşitleniyor. Acil anons si-temlerinde ise, dağıtılmış zon amplifi-katör birimleri ve lokal anons mikrofon-ları ve adreslenebilir hoparlör çevrimleri gibi yenilikler mevcut.”

Yanık, TSE CEN/TS 54-14: 2018 Tür-kiye Tasarım, Uygulama ve Bakım Stan-dardında yapılan değişiklikler ile ilgili,

“Daha önce Ek-A’daki tavsiye niteliğin-deki tasarım maddeleri, şimdi güncel-lenerek ilgili standart maddelerine ta-şınmış. Rutin bakım gereksinimleri nor-matif hale getirilmiş ve yeni kablolama gereksinimleri var” dedi.

Alman Yangın Korunma Derneği’n-den Dr. Eng. Peter Wagner ise sunu-munda büyük yangınlar ve yangın sı-nıflarından bahsetti. Wagner ulusal ve uluslararası istatistikleri anlattığı sunumunda; bina tasarımları için risk değerlendirme standartları, tehlikele-rin belirlenmesi, yangın kodları, yangın ve kurtarma hizmetleri için ana plan-lara değindi.

İnsanların davranışlarının yangına sebep olan temel neden olduğunu belirten Wagner, en çok çocuklar ve yaşlıların risk altında olduğunu söy-ledi. Wagner, yangından korunma ve yangın söndürme disiplinlerinin birlikte çalışması gerektiğini sözlerine ekledi. Seminer katılımcıların sorularının ce-vaplanmasıyla son buldu.


TÜYAK 2019 Uluslararası Yangın ve Güvenlik Sempozyumu, Türki-ye Yangından Korunma ve Eğitim

Vakfı ve Yangından Korunma Derneği (TÜYAK) ev sahipliğinde, yangına, sa-botaja, depreme, iş kazalarına, çev-re risklerine karşı algılayan, uyaran ve uygun çözüm sunan yeni cihaz ve sistemleri tanıtmak, günümüz tekno-lojisine uygun koruma ve önleme sis-temlerindeki gelişmeleri ve yeni tasa-rım esaslarını açıklamak amacıyla 4-5 Aralık 2019 tarihinde düzenlenecek. TÜYAK Kurucu Üyesi Prof. Dr. Abdur-rahman Kılıç, TUYAK 2019 Uluslararası Yangın ve Güvenlik Sempozyumu ön-cesinde 5 Kasım 2019 tarihinde Wyn-dham Grand Levent Otel’de bir basın toplantısı düzenleyerek fabrika yan-gınları ile ilgili bilgi verdi.

İstanbul Depremi fabrika yangınlarına neden olabilir

Türkiye’de yılda ortalama 400 büyük fabrika yangınının kayıtlara geçtiğini söyleyen Prof. Dr. Kılıç, bu yangınların 160 tanesinin İstanbul’da gerçekleşti-ğini belirtti. Kılıç, “Büyük maddi zararın yanı sıra, can kaybına da neden olan fabrika yangınlarında, yılda ortalama 25 kişi hayatını kaybediyor, yaklaşık 60 kişi ise yaralanıyor. Fabrika yan-gınları, özellikle tekstil, plastik, gıda, metal, boya ve petrokimya tesisle-

rinde, genellikle elektrik tesisatındaki sorunlar, gaz sızması, malzeme ya da ekipmanın aşırı ısınması, uygun şekil-de depolanmayan yanıcı gaz ve sıvılar, tamirat sırasında kurallara uyulmaması ve periyodik bakımların ihmal edilmesi nedeniyle gerçekleşiyor” dedi.

Deprem ve yangın ilişkisine de deği-nen Prof. Dr. Abdurrahman Kılıç, dep-rem sonrası meydana gelebilecek yan-gınların etkisinin en az deprem kadar yıkıcı olduğuna işaret ederek şunları söyledi: “Son yıllarda, özellikle gelişmiş ülkelerde meydana gelen depremlerde zararın büyük olmasının temel nede-ni, deprem sonrası ortaya çıkan yan-gınlar. Deprem sırasında sızan gazlar nedeniyle yaşanan patlamalar, depo ve boru hatlarındaki kırılmalar, doğal-gaz tesisatları, ocak, mum, şömine gibi açık alevler, elektrik tesisatındaki kısa devre ve su ısıtıcısı gibi cihazların devrilmesi gibi pek çok etmen, yangı-na neden olarak depremin zarar ver-mediği binaları bir anda yok edecek güce sahip.”

Kılıç, sözlerine şöyle devam etti: “Yapılan çalışmalara göre, deprem son-rasında meydana gelen yangınlar daha çok sanayi tesislerinde, rafinerilerde, ticari binalarda ve ahşap yapılarda meydana geliyor. Ülkemizdeki büyük sanayi merkezlerinin yüzde 98’i birinci ve ikinci derece deprem bölgesinde yer

alıyor. Sanayinin yüzde 60’ı da Mar-mara Bölgesinde yer alıyor. Özellikle İstanbul gibi metropollerde depremin yaratacağı kaosun yanı sıra, deprem sonrası yaşanacak fabrika yangınlarının yaratacağı yıkım büyük olur. Tahmin-lerimize göre, beklenen İstanbul dep-remi kış aylarında akşam saatlerinde olduğu takdirde yaklaşık 1900 büyük yangın meydana gelecektir. Bu yangın-ların yüzde 20’sinin ise atölye, fabrika ve endüstriyel tesislerde yaşanacağı tahmin ediliyor.”

“Deprem sonrasında, yolların bozul-muş, su borularının kırılmış olması yan-gına ulaşımı engeller ve söndürülmesi-ni zorlaştırır” diyen Kılıç şunları söyledi:

“İtfaiye yangın yerine ulaşamaz, ulaşsa bile su bulamaz. Yangın saatlerce de-vam edebilir. 17 Ocak 1994’te ABD Los Angeles’ta meydana gelen 6.6 büyük-lüğündeki deprem sonrası günlerce de-vam eden yangınlar meydana gelmiş, 1995 yılında Kobe’de meydana gelen 7.3 büyüklüğündeki depremin hemen sonrasında ortaya çıkan 200’den faz-la yangında şehrin neredeyse tamamı küle dönmüştü. Yine 1994 yılında En-donezya, Liva’da meydana gelen 6.5 şiddetindeki deprem sonrasında mey-dana gelen yangınlarda kent pazarı ta-mamen yanmıştı.”

Kontrol edilemeyen yangınlara dikkat

Depremin yanı sıra, kontrol altına alınamayan fabrika yangınlarına da işaret eden Prof. Dr. Abdurrahman Kı-lıç, “Kontrol altına alınamayan büyük çaplı bir fabrika yangını, özellikle sana-yi bölgelerinde sıçramayla birlikte son derece hızlı bir şekilde genişleyebilir. Örneğin, İstanbul’un yanı başındaki sa-nayi bölgesinde meydana gelebilecek büyük çaplı, kontrol altına alınamayan bir fabrika yangını, dakikalar içerisin-de sanayi bölgesinin tamamını tehdit ederek milyarlarca dolar maddi hasara, daha da önemlisi çok sayıda can kay-bına neden olabilir” dedi.

HABERLERHABERLER

Depremlerde Zararın Büyük Olmasının Temel Nedeni, Deprem Sonrası Ortaya Çıkan Yangınlar


HABERLER

Temel neden yapılmayan bakım onarım çalışmaları

Fabrika yangınlarının temel nedeni-nin zamanında yapılmayan bakım ona-rım çalışmaları olduğunu belirten Prof. Dr. Abdurrahman Kılıç, “İşletme sahip-leri ‘bir şey olmaz’ mantığı ile kader-ci bir yaklaşım sergileyip, ekipman ve tesisatlarına gerekli bakımı yaptırmıyor. Eski tesisatlar, panolar yenilenmiyor, başlangıçta kullanılan poliüretan gibi yanıcı malzemeler günümüzün yangına dayanıklı malzemeleri ile değiştirilmiyor. Makine bakımları yapılmadığı gibi, aynı kabloya her yıl yeni makineler bağla-narak yangın riski artırılıyor. Bir kısmı ise, şehir içerisinde sanayi bölgelerine taşınmayı planladıkları için bu bakım/onarım çalışmalarını gereksiz masraf olarak görüyor” dedi. Yangınların bir başka nedeninin de sabotaj olduğuna değinen Kılıç, araştırmalara göre, fabri-ka yangınlarının yüzde 12’sinin sabotaj nedeniyle gerçekleştiğini belirtti. Kılıç, istatistiklere göre, yanan fabrikaların sadece yüzde 40’ının sigortalı olduğunu belirterek “Gelişmiş ülkelerde, fabrika-

ların sigortalanması zorunlu hale geti-rilmiş durumda. Ülkemizde de yangın sigortası, fabrikalar, oteller gibi yapılar için zorunlu hale getirilmeli” dedi.

Önemli olan yangının yayılmasının engellenmesi

Yangının çıkışından ziyade, neden genişlediği üzerinde durmak gerekti-ğini söyleyen Prof. Dr. Abdurrahman Kılıç sözlerine şöyle devam etti: “İn-san olan her yerde hata, dikkatsizlik olabilir ve yangın çıkabilir. Önemli olan yangının çıktığı yerde kalmasını sağla-mak. Bunun için de otomatik söndürme sistemleri otomatik algılama sistemleri

duman tahliye sistemlerinin olması ge-rekiyor. Fabrika yangınlarının çoğunluğu gece meydana geliyor. Bunun nedeni geceleri kimse olmadığı için fabrika-da küçücük bir kıvılcımın yavaş yavaş büyümesi, ancak belli bir noktaya gel-dikten sonra fark edilmesi. Yangının erken haber alınması ve söndürülme-si için günümüz teknolojisinin kullanıl-ması, insanların olmadığı zamanlarda oluşan yangınların haber alınması ve söndürülmesi için söndürme algılama sistemlerinin mutlaka yapılması şart. Her zaman söylediğimiz gibi yangın alınan tedbirlerle önlenir, yapılan ta-sarımla söndürülür.”

Siz in iç in en öneml i değer ler in iz i F ike®

Yangın Söndürme S istemler i i le koruyun.

1960’ lardan bugüne yangın güvenl ik sektörüne

öncülük eden F ike®, yüksek performans ve

düşük mal iyet kombinasyonuyla tüm sektör lere

uygun yangın söndürme s istemler i

ssunmaktadı r.

• FM200

• Novec1230 3M

• İnergen Sistemler

Değer verdik ler in iz i koruyun.

Var l ık lar ın ız ı koruyun.

Dünyamız ı koruyun.

TEMİZ GAZLI SÖNDÜRME SİSTEMLERİ

www.at lasteknik .com

Otel Yapılarında Yangın Güvenliği Tasarım ve Uygulama Paneli Düzenlendi

Otel Yapıları, Tasarım, Yenileme ve İş Platformu Fuarı (InnDe-sign), 13-16 Kasım 2019 ta-

rihleri arasında Konyaaltı Belediyesi Nazım Hikmet Fuar ve Kongre Mer-kezi’nde Akdeniz Tanıtım A.Ş. ve Pro-jem Dergisi işbirliği ile düzenlendi. Fuar kapsamında, Türkiye Yangından Korun-ma ve Eğitim Vakfı (TÜYAK) ve TM-MOB’ne bağlı İç Mimarlar Odası işbirliği ile “Otel Yapılarında Yangın Güvenliği Tasarım ve Uygulama Paneli” yapıl-dı. Panelin moderatörlüğünü üstle-nen Türkiye Yangınlardan Korunma ve Eğitim Vakfı (TÜYAK) Onursal Başka-nı Prof. Dr. Abdurrahman Kılıç panelin açılışında yaptığı konuşmada, “Yangın konusuna değer veren ülkeler, insana değer veren ülkelerdir. Yangın güven-lik önlemlerini alan ülkeler, o ülkede yaşayanlara önem veren ülkelerdir. Oteller ise yangın konusunun başında gelen alanlardan biridir. Çünkü oteller sadece o ülkelerin insanlarının değil, başka ülkeden gelen insanların da kal-dığı yerlerdir. Çünkü otele gelen kişiler, geldiği ülkenin dilini bilmiyor olabilir, yaşlı, çocuk, jetlag, sarhoş veya has-ta olabilir. Yani oteller risk bakımından diğer binalardan çok daha farklı risk-leri bünyesinde barındıran bir yapıdır. İşte bu nedenle otellerle ilgili olan ön-lemler, tüm ülkelerde ciddiye alınan bir konudur. Otellerde ayrıca kullanım alanlarının riski de fazladır. Otellerde kazan daireleri, mutfak alanları, pi-şirme alanları, çamaşırhaneler, oda-lar gibi yangın riski içeren çok farklı alanlar vardır. Bu nedenle oteller ön-celikli olarak ele alınması gereken bir konudur. Yangın güvenliği; haber alın-ması, duyurulması, insanların tahliye edilmesi, kaçış yollarının ele alınması, kullanılacak malzemelerin seçilmesi, söndürme, algılama ve uyarı, kompart-man ve duman kontrol sistemlerinin oluşturulması, yangın senaryolarının yazılması, işletilmesi, bakımı gibi çok geniş kapsamlı konuları içerir. Bu pa-nelde bu konuların bazılarını ele ala-cağız. Panel iki oturumdan oluşacak.

Birinci oturumda otellerde kaçış yolları, insanların tahliyesi ve otellerde sön-dürme sistemleri konuları ele alınacak. İkinci oturumda ise duman kontrol sis-temleri ve yangın algılama sistemleri konularına değinilecek” dedi.

Prof. Dr. Kılıç’ın ardından yangın konusunda uzman Dr. Kazım Beceren,

“Otellerde Mimari Yangın Tasarım Kaçış Yolları, Tahliye Esasları, Kaçış Kapıla-rı, Yangın Yalıtımı, Odaların Özellikleri” başlıklı bir sunum yaptı. Beceren, bi-nalardaki acil durumlarda can güven-liğinin sağlanmasında mimari ve inşai tasarımın oldukça önemli olduğunu vurguladı. Bunların düzgün bir şekilde yapılmadığı takdirde, diğer yangın ko-runum sistemlerinin ve bunları destek-leyici sistemlerin çok fazla işe yarama-yacağını söyleyen Beceren sunumun-da; önemli otel yangınları, otellerde yangına sebep olan durumlar ve yan-gın çıkış yerleri, can güvenliğini sağla-mak için kaçış yolları, tahliye esasları, kaçış kapıları, yapısal önlemler-yangın kompartmanları, yangın yalıtımı ve te-sisat geçişleri, döşeme, tavan, duvar kaplamaları gibi yapı malzemeleri ve

bu malzemelerin yangına tepki sınıfları, bina cepheleri ve itfaiye araç ulaşım yolları konularına değindi.

Panelin ikinci konuşmacısı ise TÜ-YAK Vakfı ve Derneği Başkanı Taner Kaboğlu oldu. Kaboğlu sunumunda

“Otellerde Söndürme Sistemleri, Yan-gın Dolapları, Sprinkler Sistemleri, İt-faiye Su Alma ve Su Verme Sistemleri, Hidrant Sistemi” hakkında bilgi verdi. Kaboğlu TÜYAK ve faaliyetleri ile ilgi-li bilgi vererek başladığı sunumunda,

“TÜYAK, 1992 yılında değerli hocamız Prof. Dr. Abdurrahman Kılıç öncülüğün-de kurulmuş 27 yıllık bir organizasyon. 2004 yılında ise aynı ekip, Yangından Korunma Derneği’ni kurdu. Dernek ve Vakıf faaliyetlerini bir arada sürdürü-yor, 2004 yılında itibaren her iki kuru-luşun da başkanının aynı kişi olmasına özen gösteriliyor. En önemli faaliyeti-miz olan ve iki yılda bir düzenlediğimiz TÜYAK Uluslararası Yangın ve Güvenlik Sempozyumu, 4-5 Aralık 2019’da İs-tanbul Lütfi Kırdar Kongre Merkezi’n-de yapılacak. Bu panelde bizi dinle-yen tüm katılımcıları sempozyumda aramızda görmek isteriz” dedi. Sunu-


HABERLERHABERLER

munda, Türkiye’de söndürme sistem-lerinin hangi binalarda zorunlu olduğu, hangi yönetmeliklere göre bu sistem-lerin uygulanması gerektiği, söndürme sistemlerinin tasarım kriterleri, sistem tipleri ve uygulamaları hakkında bilgi veren Kaboğlu özetle şunları söyledi:

“Söndürme sistemlerinde önce Bina-ların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik’e (BYKHY) bakıyoruz. Yö-netmelik’te yer alan standartlar, sön-dürme sistemlerini nasıl tasarlayaca-ğımızı anlatıyor. Oteller, Yönetmelik’te ‘Konaklama Amaçlı Binalar’ sınıfına gi-riyor. Konaklama Amaçlı Binalar bölü-münde yer alan hükümler oteller için de geçerli. Sprinkler sistemleri, 100’ü geçen oda veya 200’ü geçen yatak sayısı olan veya yüksekliği 21.50 m’yi geçen yapılarda zorunlu. Dolayısıyla şu an bulunduğumuz Antalya bölgesinde bulunan otellerin büyük çoğunluğun-da sprinkler sistemlerinin yapılmasının zorunlu olduğunu söyleyebiliriz. Otel-lerin pek çoğunda kapalı otoparklar oluyor. 600 m2’yi geçen otoparklarda da sprinkler sistemleri zorunlu. Yan-gın dolapları ise toplam kapalı alanı 1000 m2’den fazla olan yapılarda zo-runlu. Yönetmelikte, yangın dolapları arasındaki mesafenin 30 m (yürüme mesafesi) olması gerektiği ancak bi-nada sprinkler sistemi varsa bu mesa-fenin 45 m’ye çıkabileceği belirtiliyor. Çok katlı binalarda her kata bir tane yangın dolabının konulması gerekiyor. Yangın dolabında önemli olan kapağın kolaylıkla açılabilmesi ve yangın hor-tumunun dolaptan rahatlıkla çıkarıla-bilmesi. İtfaiye su alma vanası, binada yangın çıktığında itfaiyenin kullanacağı en önemli ekipman. Yüksek binalarda, 1000 m2’yi geçen otoparklarda, bir bo-yutu 60 m’yi geçen binalarda itfaiye su alma vanası olması gerekiyor. Hid-rant sistemi; imar planlama alanı 5000 metrekarenin üzerinde olan ve içeri-sinde her türlü kullanım alanı mevcut bulunan yerleşim yerlerinde yaptırıl-ması zorunlu bir ekipmandır.”

Panelin ikinci oturumunda ise Duhan Portakal sunumunda “Duman Kontrol Sistemleri-REHVA GB #24 Otellerde Duman Tahliyesi, Merdiven Basınçlan-dırması” konusunu ele aldı. Portakal,

dumanı, duman kontrolü ve tahliye-sini, “Duman, bir maddenin yanması sonucu ortaya çıkan ve içerisinde ze-hirli katı ve gaz tanecikler bulunan bir çeşit gazdır. Duman kontrolü, yangın halinde duman ve sıcak gazların yapı içindeki hareketini veya yayılımını de-netlemek için alınan tedbirlerdir. Du-man tahliyesi ise; dumanın, yapının

dışına kendiliğinden (doğal yolla) veya mekanik yolla zorlamalı olarak atılma-sıdır” şeklinde tanımlayarak başladığı sunumunda duman kontrol sistemleri, duman kontrol sistemi elemanları ve otomasyonu, periyodik kontrol ve ba-kım konuları hakkında detaylı bilgiler verdi. Portakal, duman kontrol sistemi bakımının yapılması gerektiğini vur-gulayarak “Sistem bakımı; bina içinde duman ve yangın yayılımını sınırlandır-mak, yangının komşu binalara siraye-tini engellemek, insanların tahliyesini kolaylaştırmak ve itfaiye ekiplerinin yangına müdahalesini kolaylaştırmak için yapılmalıdır” diye konuştu.

İkinci oturumun son konuşmacısı Dr. Gökhan Balık, “Yangın Alarm Sistemi ve Yangın Otomasyonu, Yangın Algı-lama Sistemi, Duyuru Sistemleri, Acil Aydınlatma, Yönlendirme, Yangın Se-naryosu” başlıklı sunumunda; yangın ihbar butonları, dedektörler, söndürme sistemi izlemeleri, sesli ve ışıklı uya-rı sistemleri, acil durum aydınlatması, acil durum yönlendirmesi, kartlı ge-çiş sistemlerinde yangın otomasyonu, yangın alarm sisteminin diğer oto-masyon sistemleriyle entegrasyonu, alarmın doğruluğunun araştırılması hakkında bilgiler verdi. Balık, örnek bir otel binası için senaryo esasları-nı anlatarak, örnek yangın senaryosu anahtar matrisi ve yangın alarm pane-linden izlenen mekanik cihaz etiketleri konusuna da değindi.

Panel katılımcıların sorularının ce-vaplanmasıyla son buldu.


HABERLER


T ürkiye Yangından Korunma ve Eğitim Vakfı ve Derneği’nin dü-zenlediği 2019/20 Yılı Eğitim Se-

minerleri’nin ilki, “Endüstriyel Tesisler-de Yangın Güvenliği” konusuyla 7 Ka-sım 2019 tarihinde Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesi’nde yapıldı.

Oturum Başkanlığını İsmail Turan-lı’nın yaptığı seminerde konuşmacı ola-rak Profel Yangın’dan Alper Dipi ve STS Yangın Korunum’dan Sıtkı Engin yer aldı.

Alper Dipi “Endüstriyel Tesislerde Otomatik Sprinkler Sistemlerinin Ta-sarımı” başlıklı sunumunda yangından korunum sistemleri için yönetmelik ve standartlardan bahsederek, “Yangın-dan Korunum Sistemleri için Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönet-

melik-2015 Madde 5-(2) esas alınır. Tasarımcılar tarafından, bu Yönetmelik-te hakkında yeterli hüküm bulunmayan hususlarda Türk Standartları, bu stan-dartların olmaması halinde ise Avrupa Standartları esas alınır. Türk veya Av-rupa Standartlarında düzenlenmeyen hususlarda, TS-EN 12845 ‘Sabit Yangın Söndürme Sistemleri- Otomatik Sprink-ler Sistemleri-Tasarım, Montaj ve Ba-kım Standardı-2015’ ve NFPA 13 ‘Stan-dard for the Installation of Sprinkler Systems-2019’ gibi uluslararası geçer-liliği kabul edilen standartlar da kulla-nılabilir” dedi. Bina kullanım sınıflarına da değinen Dipi, bu sınıflardan endüst-riyel yapılar ve depolama amaçlı tesis-lerle ilgili şu bilgileri verdi: “Endüstri-

yel yapılar; her çeşit ürünün yapıldığı fabrika ve işleme, montaj, karıştırma, temizleme, yıkama, paketleme, depo-lama, dağıtım ve onarım gibi işlemlere mahsus bina ve yapılardır. Depolama amaçlı tesisler ise; her türlü mal, eşya, ürün, araç veya hayvanın depolanması veya muhafazası için kullanılan bina ve yapıları ifade eder.” Alper Dipi endüst-riyel yapılar ve depolama amaçlı tesis-lerde otomatik sprinkler sistemlerinin tasarımı hakkında detaylı bilgi vererek sunumunu tamamladı.

Sıtkı Engin ise “Endüstriyel Tesislerde Sprinkler Sistemlerinin İşletme ve Bakı-mı” başlıklı sunumunda; alarm vanaları, köpüklü söndürme sistemleri, sprink-ler, nozul, hat vanaları, akış anahtarı, itfaiye su verme ve alma ağzı, boru sistemleri, yangın dolapları, hidrant ekipman dolapları, hidrantlar, monitör-ler ve yangın pompalarının periyodik kontrolleri hakkında detaylı bilgi verdi. Engin, endüstriyel tesislerde sprinkler sistemlerinin projelendirilmesi ile ilgili,

“Uygulamaya yönelik proje ve hidrolik hesap yapılmalı. Kullanım amacı de-ğişen alanlardaki mevcut sistemlerin revizyonu yapılmalı. Proje ve uygula-manızı denetleyen sigortacı veya ba-ğımsız denetmen olmalı” diye konuştu.

Sunumların ardından katılımcıların sorularının yanıtlanması ile devam eden seminer, plaket takdimi ile sona erdi.

TÜYAK 2019/20 Yılı Eğitim Seminerlerinin İlki “Endüstriyel Tesislerde Yangın Güvenliği” Konusuyla Düzenlendi

HABERLERHABERLER

Türkiye’deTürkiye içinyıl

05_BT_200x270mm_5mm_conv.indd 1 19/09/2019 15:43


HABERLER

TÜYAK, ISAF’ta Sektörle Buluştu

Japon Kültür Mirası Shuri Kalesi Yandı

Güvenlik, Bilgi Güvenliği, Akıllı Binalar, İş Sağlığı Güvenliği ve Yangın sektörlerinin buluşması

ISAF, 17-20 Ekim tarihleri arasında İs-tanbul Fuar Merkezi’nde 23. kez tüm sektörü ve sektörün her kesiminden iş profesyonelleri bir araya getirdi. Yurt içinde her bölgeden ziyaretçinin takip ettiği ISAF’ta bu yıl hem yurtiçi hem de yurtdışı ziyaretçi sayısında büyük artış oldu. Toplam 69 ülkeden 18.320 kişi-nin ziyaret ettiği ISAF’ta yurtiçi ziyaret-çi sayısı 17.255 iken, yurtdışı ziyaretçi sayısı da 1065 oldu. 20.000 m2 alan dahilinde 229 stantta 660 firmanın ürünlerini sergilediği ISAF’ta oldukça yoğun bir ziyaretçi kitlesini standında ağırlayan TÜYAK, faaliyetleri ile ilgili ziyaretçilere bilgiler aktardı.

J aponya’nın Okinawa bölgesindeki en az 500 yıllık geçmişe sahip ta-rihi Shuri Kalesi, 31 Ekim 2019’da,

yerel saatle 02.40 suları başlayan yangında kül oldu.

2000 yılından itibaren Birleşmiş Mil-letler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütünün (UNESCO) Dünya Mirası listesinde bulu-nan Shuri Kalesi’nin yaklaşık 4 bin 800 metrekarelik alana yayılan 7 binası ta-mamen yandı. Shuri Kalesi, 500 yıllık Ryukyu Krallığı tarihini temsil ediyordu.

1945 yılında çıkan bir yangında zarar gören Shuri Kalesi, 1970’lerin ortasına gelindiğinde üniversite kampüsü olarak kullanıldı. 1992 yılında milli park olarak

ziyarete açıldı. Shuri Kalesi, 2020 Tok-yo Olimpiyatları ve Paralimpik Oyun-ları’nda Okinawa’dan geçecek rotanın başlangıç noktası olacaktı.

Yangında ölen ya da yaralanan olma-dı, yetkililer 30’a yakın sakini tahliye etti. Kalenin “Seiden” adı verilen ana binasının yanı sıra “Hokuden” kuzey bi-nası ile “Nanden” güney binası da ta-mamen harabeye döndü. Ejderha hey-kellerinin de yangından kurtarılamadığı bildirildi. Şehir itfaiyesinden bir yetkili, kalenin yangın söndürme sisteminin yerel yangın yasaları uyarınca yeterli şekilde donatılmadığını ifade etti.

Okinawa’nın başkenti Naha’nın bele-diye başkanı Mikiko Shiroma gazeteci-lere verdiği demeçte “Tamamen şok-tayım. Sembolümüzü kaybettik” dedi.

Okinawa eyalet polisinin sözcüsü Ryo Kochi, verdiği demeçte yangının ana tapınakta başladığını ancak hızlı bir şekilde tüm ana yapılara yayıldığını söyledi. Yangının çıkış nedeni kesinlik kazanmadı.

15. yüzyılda ortaya çıkan Ryukyu Krallığı’nın sembolü Shuri Kalesi, kral-

lığın Çin ile ticarete aktif katılımının bir işareti olarak, Çin ve Japon mimarlık stilleri harmanlanarak inşa edilmişti.

Times’ın haberine göre, yeniden inşa edilen kalenin içine sprinkler sistem kurulmamıştı, ancak bazıları, yangın-ların dışarıdan yapıya girmesini engel-lemek için ana binanın çatısının altına yerleştirilmişti. Saha denetimleri yılda iki kez ve yangın tatbikatı yılda en az bir kez yapılmaktaydı. 26 Ocak, Japon-ya’da resmi olarak “Kültürel Varlıklar için Yangın Önleme Günü”dür ve ülke genelinde kültürel alanlarda tatbikat-lar yapılmaktadır.

Geçtiğimiz baharda Notre-Dame yangının ardından, Japon yetkililer, kültürel miras bölgelerinin acil durum denetimlerini yapacaklarını ve yangın söndürücülerin yerleştirilmesi de da-hil olmak üzere ek güvenlik önlemleri alacaklarını söylemişti.

Hükümet yetkilileri, kaleyi yeniden inşa etmek için ellerinden geleni yap-maya söz verdi, ancak geri getirileme-yecek eserlerin varlığı, Japonya’da bü-yük üzüntüye neden oldu.


Uçak Yangından Korunma Sistemleri Dünya Pazarı (2020-2025)

2. Uluslararası VdS Konferansı “Yangından Korunma Sistemleri” Romanya’da Yapılacak

H ava araçları yangından korunma sistemleri pazarının, 2020-2025 döneminde %4,5’ten daha faz-

la bileşik yıllık büyüme oranında büyü-mesi bekleniyor.

Ticari, askeri ve genel havacılık sek-törlerinde yeni nesil uçaklara olan ta-lebin artması, uçakta ileri ve daha iyi yangın güvenliği sistemleri için talep yaratıyor.

Yangının tespiti için yeni sensör sis-temleri, yanlış alarm oranlarının azal-tılması için makine öğrenme araçları-nın entegrasyonu (akıllı uçak yangını algılama sistemi) ve alternatif yangın söndürme araçlarının ve Halon’lu diğer sistem alternatiflerinin pazarda yaygın-laşması bekleniyor.

Avrupa Birliği ve Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü gibi düzenleyici ku-rumlar, tüm halon sistemlerinin veya söndürücülerinin kullanımdan kaldırıl-ması için bir zaman çizelgesi hazırladı. Bu, üreticiler tarafından yeni yangın söndürme sistemlerinin geliştirilmesi-ne yönelik yatırımları artırıyor.

2 9 Nisan 2020’de, yangından ko-runma sistemleri konulu ikin-ci uluslararası VdS konferansı

Bükreş’te (Romanya) gerçekleşecek. Endüstri ve yangından korunma orga-nizasyonlarından mensup uluslararası

uzmanlar, mevcut teknolojiye ve geliş-melere ek olarak pratik deneyime da-yanan sayısız çözümler sunacak.

Konferans, Romanya Tesis Yönetimi Derneği ROFMA ile işbirliği içinde ya-pılacak. Konferansa bir sergi de eşlik

edecek. 28 Nisan akşamı, fuarı ziya-ret etme imkanla-rıyla bir araya ge-linecek.

VdS konferansı-nın konuları ara-sında: Yağmur-lama sistemleri: Planlama ve kuru-lum için VdS CEA 4001 kılavuzların-daki yeni gelişme-

ler-Özel zorluklar dahil bir deponun korunmasında ESFR sprinkler kullanı-mı. Örnek olay: Orta büyüklükteki bir kereste fabrikasında büyük yangın ve rekonstrüksiyon. Bir sprinkler sistemi içeren yeni yangından korunma kon-septi-Örnek olay: Bir yeraltı toplu taşı-ma sisteminde su sisi koruması.

VdS, yangından korunma, güvenlik, siber güvenlik ve doğal afet önleme konularında uzmanlaşmış, şirket gü-venliği ve güvenliği konusunda dünya-nın en ünlü ve prestijli bağımsız ens-titülerinden biridir. Bu hizmetler ara-sında risk değerlendirmeleri, yerinde denetimler, ürün sertifikaları, şirketler ve profesyoneller ile sertifikalar ve kapsamlı bir eğitim ve yayın programı bulunmaktadır.

Uçaklardaki motorlar ve kargo böl-meleri için tüm yeni yangın söndürme sistemleri kurulumları halon 1301 kul-lanıyor ve bazı yeni el yangın söndür-me sistemleri hala halon 1211 kulla-nıyor. 2018’de sivil havacılık filosunda yaklaşık 2.706 metrik ton Halon 1301 kullanıldı. Dünyanın dört bir yanındaki uçak filosundaki genişlemeyle bu hac-min daha da artması bekleniyor.

Avrupa Birliği ve ICAO, 2011-2020 yılları arasında halonların sistem dışın-da bırakılması ve alternatif ajanlarla değiştirmesi görevini üstlendi. Bununla birlikte, bazı ürün-teknoloji geliştirme sorunları nedeniyle, bu alternatiflerin tahmin süresinden biraz daha sonra yeni uçaklara dahil edilmesi bekleniyor.

Asya-Pasifik Bölgesi’nin En Yüksek Talebi Üretmesi Bekleniyor

Asya-Pasifik bölgesinin, tahmin edi-len süre içerisinde uçak yangından ko-runma sistemleri pazarı için en yük-sek talebi yaratması bekleniyor. IATA, Çin’in 2020’lerin ortalarında dünyanın en büyük havacılık pazarı (yolcu trafiği

açısından) olarak yerini alacağını, Hin-distan’ın 2024’te İngiltere’yi geçerek 3. Sıraya çıkacağını, 2030’da ise 4. bü-yük havacılık pazarı haline geleceğini belirtti. Yolcu trafiği, 2018’de sırasıy-la Çin, Hindistan ve Endonezya’daki bir önceki yıla göre %10.92, %17.38 ve %6.24 arttı.

HABERLER


HABERLER

“Uyumadan Önce Kapıyı Kapatın” Kampanyası

U L İtfaiyeci Güvenliği Araştırma Enstitüsü (FSRI), yangının ya-yılmasını durduran bir önlem

mesajı yaymak için “Uyumadan Önce” kampanyasını başlattı. İnsanlara yat-madan önce evlerinde neden tüm ka-pılarını kapatmaları gerektiğini anlatan kampanya, bir evde yangın durumunda ölümcül seviyelerde karbon monoksit, duman ve alev seviyelerine karşı bir bariyer oluşturmaya yardımcı olabil-meyi hedefliyor.

Kampanya çerçevesinde, yangına maruz kalan iki evin yatak odalarında-ki koşullar arasında, biri kapı açık, di-ğeri kapının kapalı olduğu durumdaki dramatik farkı gösteren viral bir video hazırladı. Video hızla yayıldı. Videoda açık kapılı oda kalın bir siyah duman tabakası ve kurumla hızla dolarken, kapılı kapalı oda neredeyse etkilen-meksizin kalıyor.

Kapalı kapı sadece ısı ve dumandan korumakla kalmıyor, aynı zamanda yangının oksijen kaynağını da kesiyor, yangının büyümesini yavaşlatıyor.

UL FSRI, yakın zamanda, halkın yan-gın güvenliği önlemlerine yönelik far-kındalığını ve katılımını belirlemek için 3,000’den fazla kişiden oluşan bir ABD tüketici anketi yaptı. Ankete katılan-

ların %49’undan fazlası kapı kapalıy-ken uyumanın daha güvenli olduğunu belirtti, ancak %26’sı her zaman ya-tak odası kapıları açıkken uyuduğu-nu söyledi.

Ebeveynlerin %35’i kapıları açık-ken uyuyor, çünkü çocuklarını daha iyi duyabildiklerini düşünüyorlar ve evcil hayvan sahiplerinin de %33’ü evcil hayvanların odaya girip çıkabilmeleri için kapıları açıkken uyuyor.

Bu istatistiklere rağmen, “Uyumadan Önce Kapat” mesajının etkisi artmaya devam ediyor. 2018’de %26 seviyesin-deki kapı açıkken uyuma oranı 2019’da %17’ye düştü.

UL FSRI halka gerektiğinde çalışan duman alarmlarının önemini anlatma-ya, genellikle göz ardı edilen bir yan-gın güvenliği önlemini almaya teşvik etmeye devam ediyor. Anket, Ameri-kalıların %62’sinin evlerinde bir ila üç adet çalışan duman alarmı bulduğunu, ancak insanların yalnızca %23’ünün ayda bir kez -önerilen sıklıkta- kontrol ettiğini gösterdi.

Ulusal Yangından Korunma Derneği (NFPA), yaklaşık beş ev yangını ölü-münden üçünün duman alarmı olma-yan konutlarda meydana geldiği bilgi-sini paylaştı. Ankete katılanlar, duman

alarmını devre dışı bırakmalarının önde gelen nedeni olarak, yemek pişirme esnasında alarmın devreye girmesini gösterdi. Bu durum karşısında kuruluş, yakın zamanda, pişirme esnasındaki alarmları en aza indirmek için duman alarmı güvenliği konusunda UL Stan-dardını güncelledi. Standardın en yeni versiyonunda, alarmların pişirme kay-naklı duman ile gerçek, potansiyel ola-rak hayati tehlike arz eden bir yangının arasındaki farkı daha iyi ayırt etmesini sağlayan performansa dayalı teknoloji gereksinimlerini içeriyor.

Duman alarmı standartlarını göz-den geçiren bu değişim, 1970’lerden bu yana en önemli değişiklik sayılıyor. Yeni gereksinimler ve ileri teknolo-ji, duman alarmlarının performansını test etmek için duman partikül tiple-ri çeşitliliğini artırarak evlerde gerçek yangın tehditlerine karşı daha duyar-lı olunmasını sağlıyor. Gelişmiş stan-dartlara uygun gelecek nesil duman alarmları, daha gelişmiş sensörler ile donatılabilmekte veya birkaç sensör (çoklu kriterler) kullanabilmekte ve yangın alevi ile pişirme dumanı arasın-daki farkı ayırt edebilecek algoritmalar kullanabilmekte. Geliştirilmiş standart için: smokealarms.UL.org.

“CAMLI YANGIN KAPISI”


HABERLER

ORPHEUS Projesi ile Engelsiz Kaçış Yolları Tasarlanıyor

Y angın durumunda, etkilenebile-cek insanların güvenli çıkışı bir dizi operasyonel, organizasyo-

nel ve teknik önlemlere dayanmaktadır. Yangın alarm sistemleri ve kaçış yol-larını tasarlarken özel ihtiyaçları olan kişilerin dikkate alınması büyük önem taşır. Alman Federal Eğitim ve Araştır-ma Bakanlığı (BMBF) tarafından finan-se edilen ORPHEUS projesi, engelli ki-şilerin metro istasyonlarından güvenli çıkışı için evrensel tasarımın ilkelerini ortaya koymaya çalışıyor.

Yeraltı ulaşım altyapısı, birçok insa-nın hızlı ve güvenilir seyahat etmesini sağlar. BMBF projesi ORPHEUS, met-ro istasyonlarında duman tahliye ve tahliye stratejilerini optimize etmeyi amaçlıyor ve alarm sistemlerine ve süreçten etkilenen kişilerin davranış-larına odaklanıyor.

Laura Künzer ve Dr. Gesine Hofinger tarafından yürütülen projenin hedefin-de “özel ihtiyaçları” olan insanlar, sa-dece sınırlı hareket kabiliyetine sahip ve görme veya işitme engelliler değil, aynı zamanda yaralı insanlar, hamile kadınlar, küçük çocuklu aileler ve ye-rel çevreye veya altyapıya ilişkin dil veya bilgi sahibi olmayan insanlar da bulunuyor.

“Herkes için tasarım” veya “evrensel

tasarım” kavramı, son yıllarda daha yaygın bir hale gelmiştir. Ana fikir, iyi tasarım, binanın yaş, cinsiyet, dil veya yeteneklerden bağımsız olarak eşit şe-kilde kullanılmasını sağlar. Bunun için bazı prensipler belirtilmiştir:

Eşit kullanım; Herkes, güvenle eşit şekilde tahliye edilebilir. Kaçış yolları ayrıca görme engelli insanlar ve ha-reket kısıtlılığı olanlar tarafından da kolaylıkla bulunabilir ve kullanılabilir olmalıdır. Kullanımda esneklik gözetil-melidir. Kaçış yollarının genişlik, eğim gibi özellikleri; yayalar ve yürüteçle, bastonla yürüyenler veya tekerlekli sandalye kullananları gözetecek şekilde tasarlanmalıdır. Girişler çıkış olarak da gerektiğinde kullanılabilir olmalıdır. Ha-reket kabiliyeti kısıtlı insanları veya kü-çük çocukları olanları tahliye etmek için asansör kullanımı öngörülmelidir. Basit ve sezgisel tasarımla kaçış güzergahla-rı boyunca rehberlik edecek işaretlen-dirmeler olmalıdır. Bu işaretler lisandan bağımsız veya çok az sözcük kullanım-lıdır. Bu işaretlerde tanıdık semboller ve renklere yer verilmelidir. Yeşil, yön göstermek için uygundur. Kapılar, kaçış yönünde açılmalıdır. İşaretlemenin kısa boylu insanlar veya tekerlekli sandalye kullananlar için görünür olduğu garanti edilmelidir. Kapılar ayrıca gücü az olan

veya tekerlekli sandalyede oturan-lar tarafından da açılabilmelidir. Kaçış yolları o kadar kısa olmalıdır ki fiziksel gücü düşük insanlar bile güvenli bir alana ulaşabilmelidir. Kapı düğmeleri/kolları, kısa boylu insanlar veya teker-lekli sandalyede oturanlar tarafından da erişilebilecek şekilde yerleştirilmelidir.

Alman Federal Eğitim ve Araştırma Bakanlığı tarafından finanse edilen ORPHEUS (orpheus-projekt.de) ortak projesi yangında korunma ve yeraltı tren istasyonlarının yangın durumunda boşaltılması için kullanılan yöntemleri araştırdı. Bu projenin bir kısmı, farklı kullanıcı grupları ile yapılan çalışma-lara dayanarak, tahliyeleri psikolojik açıdan ele aldı.

Tahliyenin başlayacağı hız büyük öl-çüde alarm sistemine bağlıdır. Alarm sisteminin özel tasarımı, tahliye kon-septlerine entegre edilmelidir. Bir tah-liye alarmı, insanları mevcut tehlikeden haberdar etmelidir ve onları tahliye etme gerekliliği konusunda bilgilen-dirmelidir. Bununla birlikte, tek başına alarm veya sinyal sesleri çok az bilgi sağlar ve ne yapılması gerektiğini be-lirtmez. İnsanların alarm sesinin ne an-lama geldiğini ve nasıl tepki vereceği-ni öğrenmeleri gerekir. Bu nedenle bir alarm ayrıca tehlike hakkında dilsel bilgi sağlamalıdır.

Engellilerin göz önünde bulundurul-ması için teknik standartlar mevcuttur (örneğin Almanya DIN 18040-1 veya 18040-3). Bunlar öncelikle teknik ge-reklilikleri içerir; Bir alarmın hem akus-tik hem de optik sinyaller kullanılarak algılanabilmesini sağlamak gibi. Birden fazla duyu ele alındığında, örn. işitme ve görme, bu daha etkin bir farkındalık düzeyi sağlar ve duyusal yetersizliği olan insanların uyarılmasını mümkün kılar. Akustik alarmlar - en sık kulla-nılan alarmlar - bu nedenle bir optik alarmla desteklenmelidir. Tamamen optik bir alarm önerilmez. Dokunsal alarmlar (hissedilenler - örn. titreşim-ler şeklinde), işyerleri gibi altyapılar için düşünülebilir.

DÜNYANIN EN BÜYÜK HAVALİMANI PROJESİNİN YANGIN KORUNUMUNDANORM TEKNİK İMZASI

İSTANBUL YENİ HAVALİMANI

Yangın Korunum Sistemleri

Norm Teknik A.Ş.

TÜYAK 2019 Uluslararası Yangın ve Güvenlik Sempozyumu’na Doğru

Dünden Bugüne TÜYAK Yangın ve Güvenlik Sempozyumu“Sempozyum çalışmalarına 1994 yılında başlamıştık. Önce

Türk Standartları Enstitüsü (TSE) ile Sheraton Otel’de bir sempozyum düzenledik, ardından ilk büyük sempozyu-mu ise Türkiye Yangından Korunma ve Eğitim Vakfı olarak 1995 yılında The Marmara Oteli’nde yoğun katılımla ger-çekleştirdik. Üçüncü sempozyumu ise kimya mühendisleri ile birlikte Ankara’da yaptık. Ankara’da yapılan toplantıdan sonra gerek ilgi gösterilmemesi gerekse yangın konusun-daki çalışmaların yeterli olmaması nedeniyle uzun dönem

sempozyum yapamadık. Sayın Turanlı’nın başkanlığında sempozyum çalışmalarına yeniden başlamak istedik ve sempozyumun sürdürülebilir olmasını amaçladık. İlk sem-pozyumlar; birinci sempozyum, ikinci sempozyum şeklin-de adlandırılmıştı. Sayın Turanlı ile sempozyum adının bu şekilde olmaması, önce TÜYAK sonra tarih şeklinde olma-sı gerektiğine ve iki yılda bir tek yıllarda düzenlenmesine karar verdik. Bu karardan sonraki ilk sempozyumu 2009 yılında, TÜYAK 2009 adıyla gerçekleştirdik. Sempozyum çalışmalarımızı o günden itibaren başarıyla sürdürüyoruz.

T ÜYAK 2019 Uluslararası Yangın ve Güvenlik Sempozyumu, Türkiye Yangından Korunma ve Eğitim Vakfı ve Yangından Korunma Derneği (TÜYAK) ev sahipliğinde, yangına, sabotaja, depreme, iş kazalarına, çevre risklerine karşı algılayan, uyaran ve uygun çözüm sunan yeni cihaz ve sistemleri

tanıtmak, günümüz teknolojisine uygun koruma ve önleme sistemlerindeki gelişmeleri ve yeni tasarım esaslarını açıklamak amacıyla 4-5 Aralık 2019 tarihinde “Endüstriyel Tesislerde Yangın Güvenliği ve Yeni Teknolojiler” ana temasıyla İstanbul Lütfi Kırdar Kongre Merkezi Rumeli Sergi Salonu’nda düzenlenecek. TÜYAK Kurucu Başkanı Prof. Dr. Abdurrahman Kılıç, TÜYAK Uluslararası Yangın ve Güvenlik Sempozyumu’nun geçmişten bugüne kadar olan sürecini dergimiz okurları için anlattı.


SEMPOZYUM

Uluslararası Nitelikte bir Sempozyum2017 yılında sempozyumumuza ‘uluslararası’ kelimesini de

ekleyerek uluslararası nitelik kazandırdık. Bu sene düzenle-yeceğimiz altıncı sempozyumumuzda yabancı konuşmacıların sayısı, daha önceki yıllara göre çok daha fazla, sempozyumun uluslararası boyutu giderek genişliyor. Bugüne kadar düzen-lediğimiz sempozyumlarda yaklaşık 40-44 bildiri sunuldu, bir panel ve bir forum yapıldı. TÜYAK 2017-Uluslararası Yangın ve Güvenlik Sempozyumu ve Sergisi’nde ise 48 bildiri pay-laşıldı. 2015 yılından itibaren de kurslar düzenlemeye baş-

ladık. Bu seneki sempozyumun ilk günü olan 4 Aralık 2019 tarihinde Sayın Volkan Aktaş tarafından “Yangın Algılama ve İhbar Sistemleri Tasarım ve Uygulamaları”, 5 Aralık’ta ise Sayın Dr. Gökhan Balık tarafından “Yangın Yönetmeliği ve Mimari Yangın Tasarımı” başlıklı kurslar gerçekleştirilecek. Özellikle kurslara çok yoğun ilgi gösteriliyor. Katılımcıların sayısı, sempozyuma ve sergiye olan ilgi gittikçe artıyor. TÜ-YAK 2017-Uluslararası Yangın ve Güvenlik Sempozyumu ve Sergisi iki binin üzerinde ziyaretçiyi ağırlamıştı, bu sene ise bu sayıyı daha da artıracağımıza inanıyorum.


SEMPOZYUM

TÜYAK 2019; Sektörün Büyük Buluşma YeriSempozyumda sunulan bildirilerin güncel teknolojilerle

ilgili olmasına dikkat ediyoruz. Son yıllarda ise sempozyu-mumuz için ana tema oluşturduk. Ana teması, “Endüstri-yel Tesislerde Yangın Güvenliği ve Yeni Teknolojiler” olan bu seneki sempozyumda NFPA (National Fire Protection Association), SFPE (Society of Fire Protection Engineers), IWMA (International Water Mist Association), EFSN (Euro-pean Fire Sprinkler Network) gibi kurumlardan konuşmacı-ların sunumları olacak. Her sempozyumun açılışında güncel konularla ilgili önemli isimlerin konuşmalarına yer veriyoruz. Geçen yıllarda Celal Şengör, Selçuk Erez, Nasuh Mahruki gibi önemli isimler sempozyumun açılışında konuşmacı olarak yer almıştı. Bu sene de Emin Çapa’yı ağırlayacağız. Otel im-kânları artık yeterli gelmeyince bu seneki sempozyumumu-zu, İstanbul Lütfi Kırdar Kongre Merkezi’nde düzenlenmeye karar verdik. Sergi alanımız bir önceki sempozyuma göre yüzde 50 büyüdü. Yangın ve güvenlik alanında bilimsel ve teknolojik gelişmelerin tartışılacağı, tasarımcı, uygulayıcı, araştırmacı ve işletmecilerin bir araya geleceği, teknolojik gelişmelerin tanıtılacağı ve yeni ürünlerin sergileneceği TÜ-YAK 2019 sektörün büyük buluşma yeri olacak.”


SEMPOZYUM


TÜYAK Yangın Mühendisliği Dergisi, Sayı 11, s 24-28, 2019

Yapılan çalışmalara göre, deprem sonrasında meydana gelen yangınlar daha çok sanayi tesislerinde, ahşap binalarda, rafine-rilerde ve ticari binalarda meydana gelmektedir. Deprem sonra-sı yangın sayısı ısıtma mevsiminin olduğu kış aylarında ve ocak-ların açık olduğu gündüz saatlerinde daha fazla olmaktadır[6].

Deprem sırasında; yangına dayanıklı duvarlar, çatı örtüleri, sprinkler sistemleri gibi yangını engelleyici, söndürücü ve yan-gın alarmları gibi haber verici sistemler zarar görmektedir. Yol-ların bozulmuş olması olay yerine ulaşımı ve su borularının kı-rılmış olması yangının söndürülmesini zorlaştırır. Aynı anda çok yerde yangın oluştuğundan itfaiye ekipleri yeterli olamaz. Ge-nel yangınların söndürme oranının 5.0 şiddetindeki bir deprem-de %60, 6.0 şiddetindeki depremlerde %30 olacağı, 7.0 şidde-tinde ve yukarısındaki depremlerde söndürmenin mümkün ol-mayacağı tahmin edilmektedir. Kimyasal yangınlarda ise 5.0 ve 6.0 şiddetindeki depremlerde söndürme oranının %50 olacağı beklenmektedir[7]. İtfaiye ekiplerinin yardımı olmaksızın söndü-rülmesi çok güç olan yakıt deposu yangınlarında vatandaşların yangını söndürme oranının çok düşük olacağı kabul edilmelidir.

1. GİRİŞDeprem, insan kontrolünün dışında olan doğal olaylardan bi-

risidir. Oluşumu insan kontrolünün dışında olmasına rağmen, yerleşim bölgelerini etkileme büyüklüğü yerleşim bölgelerinin bu depreme karşı hazırlıklı olup olmadıklarına, başka bir de-yişle insanoğlunun aldığı önlemlere bağlıdır. Yapı sağlamlığı yanında, depremin dolaylı etkileri dediğimiz yangın, su baskı-nı, ulaşım ve haberleşme aksaması gibi etkilerini azaltmak için önceden tedbirli olunması gerekmektedir [1-4].

Gelişmekte olan ülkelerin ekonomilerine önemli darbeler in-diren deprem afeti, birçok sosyal sorunları da birlikte getirmek-tedir. Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde depremlerin ne-den olduğu zararlar, gelişmiş ülkelere oranla yüz kat daha faz-la olabilmektedir. Özellikle, büyük kentlerde depremin doğru-dan etkileri kadar, zarar verici dolaylı ekonomik ve sosyal etki-leri de olmaktadır[5].

ÖZETSon yıllarda, özellikle gelişmiş ülkelerde meydana gelen depremlerde zararın büyük olmasının temel nedeni deprem sonrası orta-

ya çıkan yangınlar. Deprem sırasında sızan gazlar nedeniyle yaşanan patlamalar, depo ve boru hatlarındaki kırılmalar, doğal gaz te-sisatları, ocak, mum, şömine gibi açık alevler, elektrik tesisatındaki kısa devre ve su ısıtıcısı gibi cihazların devrilmesi gibi pek çok et-men, yangına neden olarak depremin zarar vermediği binaları bir anda yok edecek güce sahip.

Yapılan çalışmalara göre, deprem sonrasında meydana gelen yangınlar daha çok sanayi tesislerinde, rafinerilerde, ticari binalarda ve ahşap yapılarda meydana geliyor. Ülkemizdeki büyük sanayi merkezlerinin tamamına yakını birinci ve ikinci derece deprem böl-gesinde yer almaktadır. Sanayinin yüzde altmışı da Marmara bölgesinde yer almaktadır. Özellikle İstanbul gibi metropollerde depre-min yaratacağı kaosun yanı sıra, deprem sonrası yaşanacak endüstri yangınlarının yaratacağı yıkım büyük olmaktadır. Tahminleri-mize göre, beklenen İstanbul depremi kış aylarında akşam saatlerinde olduğu takdirde yaklaşık 1900 büyük yangın meydana gele-cektir. Bu yangınların yüzde yirmisi ise atölye, fabrika ve endüstriyel tesislerde yaşanacağı tahmin edilmektedir.

Prof. Dr. Abdurrahman Kılıç1

1 Prof. Dr. İTÜ Makina Fakültesi

DEPREM SONRASI YANGINLAR VE ÖNLEMLER


dan dolayı 205 evde yangın çıkmıştır[11,12]. Erzincan’da 1992 yılında 6.8 büyüklüğündeki depremde ise sadece 2 yangın mey-dana gelmiştir [13].

İstanbul’da büyük yangınların başlangıcı deprem sırasında değilse bile deprem nedeniyle ahşap yapıya geçilmesiyle baş-lamıştır. İstanbul’da 1509 yılında meydana gelen “küçük kıya-met” olarak adlandırılan depremden sonra, depreme daha da-yanıklı olduğu için ahşap binaların sayısı hızla artmıştır. Ahşap binaların sayısı arttığı için de birkaç mahallenin yandığı yan-gınlar meydana gelmiştir. 1894 yılında meydana gelen dep-remden sonra ahşap binalardaki yangınların günlerce devam ettiği belirtilmektedir.

Deprem sonrası yangınlar konusunda bilinen depremlerden biri 28 Mart 1970 Gediz Depremi’dir. Bu depremde 306 kişi öl-müş, 275 kişi yaralanmıştır. Isınma mevsimi olması sebebiyle sobalardan başlayan yangınlar çevredeki köylerde etkili olmuş-tur. Hımış adı verilen yöresel yapıların özelliği nedeniyle yangın oldukça etkilemiştir. Gediz gazetesi ve vatandaşlardan alınan bilgiye göre Kayaköy’de 208 evin 205’i yanmış, Gediz’de 19 kişi yangın neticesi ölmüştür[12, 14].

1999 Kocaeli Depremi’ndeki TÜPRAŞ Rafinerisinde oluşan


2. DEPREM SONRASI YANGINLARGelişmiş ülkelerde, son yıllarda meydana gelen depremlerde,

zararın büyük olmasının nedenlerinin başında deprem sonrası yangınlar gelmektedir. Yanıcı malzemelerin bulunduğu depolar-da ve boru hatlarında kırılmalar, elektrik hatlarında kısa devre-ler, açık alevli mum, şömine, su ısıtıcısı gibi cihazların devrilme-leri gibi nedenlerden dolayı yangın çıkmaktadır. Yangın müda-hale ekiplerinin çıkan ilk yangınlarda uzun süreli meşgul olma-ları ve kısa süre zarfında, olay yerine ulaşma konusunda başa-rısız kalmaları nedeniyle yangının başka alanlara sirayet ede-rek genişlemesine neden olmaktadır[8].

17 Ocak 1994 günü Amerika Birleşik Devletleri’nin Los Ange-les şehrinde meydana gelen 6.6 büyüklüğündeki deprem son-rasında günlerce devam eden yangınlar meydana gelmiştir. Bü-yük bir tesadüfle tam bir yıl sonra 17 Ocak 1995’te Japonya’nın Kobe şehrinde meydana gelen 7.3 büyüklüğündeki depremde başlangıçta iki yüzden fazla yangın meydana gelmiş ve şehrin birçok bölümü yanmıştır. Yine, 17 Şubat 1994’te, Endonezya’nın Liva şehrinde 6.5 büyüklüğündeki depremde yangınlar meyda-na gelmiş ve kent pazarı deprem sonrası meydana gelen yan-gında tamamen yanmıştır[9].

1906 San Fransisco California Depreminden sonraki yangın-lar üç gün boyunca sürmüştür. Yangınlar 1933 Long Beach, 1971 San Fernando ve 1987 Whittier-Narrows gibi California deprem-lerinde de çıkmıştır. 1923 Tokyo Depremi’nde şehrin %40’ından fazla bölümünde yangın çıkmıştır. 1993 Hokkaido-nansei-o-ki depreminde 340 ev (oradaki evlerin yarısı) zarar görmüştür. 1995 Kobe Depremi’nde yüzlerce yangın çıkmıştır ki bunların bazıları gaz hatlarının kırılmasından dolayıdır. Bu olaylar yapı-sal hasara sebep olan potansiyellerinden ötürü deprem sonra-sı yangınların önemini belirtmektedir ve deprem sonrası yan-gın hasarının hafifletilmesinin planlanmasına olan ihtiyacı gös-termektedir [10].

Son iki büyük Japon Depremi olan Hokkaido-nansei-oki ve Kobe depremlerinde yetersiz su kaynağından ve dar sokaklar-daki trafikten veya şehirlerdeki birçok bina ve köprünün hasa-rının yolları kapatmasından dolayı yangın söndürme çalışma-ları başarılı olamamıştır[8].

1968 Tokachi-Oki depreminde taşınabilir gaz sobalarının dev-rilmesi sonucu konutlarda bazı yangınlar çıkmıştır. Bunun sonu-cu olarak gaz sobalarının devrilmemesi için sabitlenmesi isten-miş ve otomatik alev söndürmeli cihazlarla donatılması zorun-luluğu getirilmiştir. Daha sonra 1982 yılında Urakawa Oki dep-reminde sobalar nedeniyle yangın çok az olmuştur. Urakawa it-faiye teşkilatınca 1771 eve dağıtılan soru kâğıdına göre deprem sırasında bu evlerin %95’i soba kullanmaktadır ve bu sobaların %92.5’u gaz sobasıdır. Sobaların %99.4’ü devrilmemiş olduğu ve %94’ünün otomatik alev söndürmeli olduğu tespit edilmiştir [8].

3. TÜRKİYE’DE DEPREM SONRASI YANGINLARÜlkemizde, Gediz’de 1970 yılında meydana gelen depremde,

ısınma mevsimi olması sebebiyle sobalardan başlayan yangın-lar çevredeki köylerde etkili olmuş ve hımış denilen yapı tarzın-

Resim 1. İstanbul’da 1894 depreminde çok sayıda yangın meydana gelmiştir.

Resim 2. İzmit’te 1999 depreminde Tüpraş’ta büyük yangın oldu.



yangın deprem sonrası endüstriyel yangınlara bir örnektir. Bu-radaki yangın iki farklı sebepten meydana gelmiştir. Birincisi ham petrol ünitesindeki 90 m yüksekliğinde ve 10 m çapın-daki betonarme bacanın, ünitelerin ortasına düşmesiyle açı-ğa çıkan yakıtta yangının başlamasıdır. İkincisi ise, ham pet-rol ünitesinden farklı olarak nafta tanklarında oluşan kıvılcım-ların yangını başlatmasıdır. Bu yangınlar ancak üç gün içinde kontrol altına alınabilmiştir. Ayrıca yıkılan binaların bazıları-nın içinde de yangın olmuştur. Fakat binalar betonarme bina-lar olduğundan yayılma olmamıştır. Deprem sonrası yangın Türkiye’de, İstanbul’un ahşap bina sayısı fazla olan bölgeleri hariç tutulursa çok önemli yangın olmamıştır.

Büyük depremlerde yangın sayısının az olmasının nede-ni depremin meydana geldiği mevsimde ısıtma yapılmaması ve meydana geldiği saat yemek saati olmadığından ocakların kapalı olmasıdır. Düzce depreminde ise, sayısı tespit edileme-mekle birlikte, birçok ahşap evin yandığı ve dumandan dolayı birçok insanın zarar gördüğü bilinmektedir.

1999 İzmit depreminde, doğalgaz şebekesi üzerinde gazı anın-da kesebilen vanalar, gaz kuruluşları tarafından monte edilmiş-tir. Ana istasyonlarda titreşimlerde gaz otomatik olarak kesil-mektedir. Bölge regülatörlerinin bazıları depremden zarar gör-müştür. Bu regülatörlerin bazıları bina yakınına yerleştirildiği için üzerine yıkılan binanın altında kalmıştır. Bölge regülatör-lerine gelen gazın kesimi gaz kuruluşu yetkili personeli tarafın-dan kısa sürede yapılmış ve emniyete alınmıştır. Ana gaz kes-me vanaları kapandıktan sonra bölgelerin şebekesi içinde bu-lunan gaz, yetkili gaz kuruluşu teknisyenlerince kontrollü ola-rak boşaltılmış, yıkılan binalardaki vanalar kapatılmış ve ser-vis kutuları sökülmüştür.

Otomatik kontrol sistemiyle İzmit’te şebekedeki ana çelik va-nalar ile bölge regülatörleri aynı anda otomatik olarak kapatıl-mış ve tüm sistemin gaz beslenmesi kesilmiştir. Aynı anada Bo-taş’ın şehrin ana besleme girişi de otomatik olarak kapatılmıştır.

İzmit ve Düzce’de binaların dış duvarına monte edilmiş do-ğal gaz servis kutularının zarar görmüştür. Ancak şebekedeki gaz kesildiği için hasar gören kutularda da bir gaz kaçağı olma-mıştır. Bina servis kutularının sokak kaldırımlarına veya bah-çe duvarlarına monte edilmesinin gerekliliği, özellikle göm-me tip servis kutusu kullanmanın önemi ortaya çıkarmaktadır.

4. DEPREM SONRASI YANGIN NEDENLERİDeprem sonrası yangınların nedenleri: a) Dağıtım borula-

rından ve cihazlardan oluşacak gaz sızıntıları, b) Elektrik dağı-tım sistemindeki problemler, c) Yanıcı malzemelerin etrafa sa-çılması, dökülmesi ve d) Yanan mumların, masa lambalarının, gaz ocağı ve benzeri cihazların devrilmesidir.

Yerin hareketi, yanıcı malzemelerin bulunduğu depolarda ve boru hatlarında kırılmalara, elektrikte kısa devrelere, açık alevli mum, şömine, su ısıtıcısı gibi cihazların devrilmelerine ve sonuçta yangını başlatmalarına sebep olabilir. Bu yangınla-rın bir kısmı yangın söndürme konusunu bilen sivil vatandaş-lar tarafından kontrol altına alınır ve söndürülebilir. Diğer yan-

gınların ise söndürülmesi için profesyonel itfaiyecilerin müda-halesi gerekmektedir. Gerçekte, istatistikler kentsel alanlarda çıkabilecek yangınların herhangi bir depremde en büyük ha-sarı verebileceğini göstermektedir.

Depremler üzerinde yapılan araştırmalar, yangın çıkma ora-nının, yıkılan bina oranı ile değil de deprem şiddeti ile alaka-lı olarak analiz edilmesinin daha uygun olacağını göstermiştir.

Elektrik dağıtım sistemindeki problemler konusunda yapı-lan araştırmalar, normal çalışma şartlarında (deprem olmadı-ğı düşünüldüğünde), elektrikli cihazlarda veya elektrik dağıtım sistemlerinde başlayan yangınların birçok nedeni olduğunu göstermektedir. Yangın sebepleri olarak uygun olmayan mon-taj, aşırı yüklü donanım, bağlantılardaki gevşeme, yıpranmış kablolar ve elektrik malzemeleri sayılabilir. Bir deprem duru-munda elektrik dağıtım sistemi kritik durumdadır. Çünkü yer sarsıntısı kabloların, kordonların etraflarındaki sivri metal uç-lara veya birbirlerine sürtünmelerine, devre elemanlarının yer-lerinden oynamalarına sebep olabilir. Bu tip olaylar yangın ris-kini artıracaktır. Belirli bir büyüklükteki depremin olması du-rumunda karşılaşılabilecek ilk olay elektrik dağıtım sistemin-deki bozuklukların baş göstermesidir. Özellikle bağlantılarda, prizlerde, switchlerde elektrik kablo ve kordonların birbirine aşırı şekilde sürtünmeleri, şiddetli yapısal titreşimler sonucu elektriğin bağlantılarında kontakt oluşması, sallanan lamba-ların ve abajurların artan elektrik problemleri, elektrikli cihaz ve donanımların kayması ve yuvarlanması sonucu priz, kablo ve uzatma kordonlarında aşırı yüklenme gibi nedenlerden do-layı yangın oluşabilir. Bunlardan birinin ya da birkaçının mey-dana gelmesi yangın riskini artıracaktır. Artan riskin mertebe-si depremin büyüklüğüne ve elektrik dağıtım sisteminin tasa-rımına bağlıdır.

Genel olarak, yangınlara mutfak ocakları, kuzineler ve man-gallarda yanan odun ve mangal kömürünün yol açtığı bilinir-ken, son depremlerde daha çok, yakıt olarak elektrik, gaz ve petrol kullanan cihazların neden olduğu anlaşılmaktadır. 1968 Tokachi-Oki depreminde taşınabilir gaz sobalarının devrilme-si sonucu konutlarda bazı yangınlar çıkmıştır. Bunun sonucu olarak gaz sobaları otomatik alev söndürmeli cihazlarla do-natılmıştır. Bu bilgilere göre gelecek depremlerde gaz soba-larının sebep olduğu yangınlar oldukça azalacaktır. Restoran-lar, pastaneler ve fabrikalar gibi ateşi sürekli kullanan yerler depremlerde yangınlara sebep olacak ihtimallere her zaman sahiptir. Bütün depremlerde üniversitelerde, okullarda, ecza-nelerde kimyasal yangınlar meydana gelmiştir ve gelecektir.

Northridge Depremi ile ilgili verilerden, çok sayıda ilk yan-gının doğal gaz sızıntısından çıktığı görülmektedir. Doğal gaz tek başına ateşleme kaynağı değildir, fakat kapalı mekanlar-da kolayca alevlenmektedir. Her ne kadar deprem sonrasında bölgede elektrik kesilmiş olsa da, yine de en yaygın ateşleme kaynağı elektriksel kaynaklar bileşiminden çıkmıştır, örneğin sigortalar/kesiciler ve gaz uygulamalarındaki alevlerden. Gaz sızıntıları hem binanın içinde, hem de dışında yeraltındaki mal-zemelerde (borularda) ve özel hatlarda (ana borulardan çıkan



boru bağlantılarında) meydana gelmektedir. Yangınların, bir-çok eve zarar veren, caddelerin altındaki gaz borularından çık-tığı bilinmektedir. Su ısıtıcıları da aynı zamanda doğal gaz sı-zıntılarının kaynağını oluşturmaktadır [7, 8].

İstanbul’un sokakları dar, dik ve çoğu merdivenlidir. Birçok sokağa araç giremez. Yeterli suyu bulmak da çok zordur. Sa-nayi ile konutlar iç içedir. Eski yerleşim yerlerinde çok sayıda yanıcı madde depoları, iş yerleri bulunmaktadır ve yeterli yan-gın güvenlik önlemleri bulunmamaktadır.

Tahminimiz, eğer İstanbul’da büyük bir deprem meydana gelirse, gecekondu mahallelerinde yıkılan bina ve ölen insan sayısı fazla olacak, sanayi ve ticaret merkezi olan bölgelerde ve ahşap binaların olduğu alanlarda yangınlar meydana gele-cektir. Deprem sonrası yangın sayısı için yaptığımız simülasyon çalışmasında, İstanbul’da 7.5 şiddetinde bir deprem oluşması durumunda; akşam yemek saatlerinde olması halinde, yaz ay-larında 962 adet ve kış aylarında ise 1906 adet yangın meydana gelme ihtimali bulunmaktadır. Gece saat 24:00’dan sonra dep-rem olması durumunda, yaz aylarında 18 adet ve kış aylarında 35 adet yangın olabilmektedir. Deprem sonrası olası yangın-lar, İstanbul için oldukça büyük tehlike olarak görülmektedir.

5. DEPREM SONRASI YANGINLARIN ÖNLENMESİ Yapısal güvenlik, depremin yarattığı hasarı azaltmada önem-

li bir rol oynamasına rağmen deprem sonrası çıkan yangınlar da en az o kadar önemlidir. Yangın riski, bina sakinleri için ya-pısal hasardan daha çok tehlikedir. Olası bir depremden son-ra çıkacak yangın riskini belirleyecek bir metot, binaların hem tasarım hem de kullanımı sırasında güvenliğinin değerlendi-rilmesi açısından oldukça yardımcı olur.

Muhtemel bir depremde yapısal olmayan hasarların sebep olabileceği can ve mal kaybını en aza indirmek alınabilecek bir seri basit önlemle mümkündür. Bu önlemler şöyle sıralanabilir: • Zehirli, yanıcı veya patlayıcı maddeler düşmeyecek veya kı-

rılmayacak şekilde depolanmalıdır. • Yangın söndürme aletleri periyodik olarak kontrol edilme-

li ve bir sarsıntıda düşmeyecek şekilde tespit edilmelidir. • Termosifon, kazan veya tavana asılı ısıtıcılar emniyetli bir

şekilde mesnetlenmelidir. • Gaz vanaları titreşimle otomatik kapanır şekle çevrilmeli-

dir. Ocakların alev sensörlü olması özendirilmeli hatta mec-buri yapılmalıdır.

• Su ve gaz ana vanalarının, elektrik panellerinin, fırın, ısıtma veya soğutma tesisatının yerleri kolay ulaşılabilir olmalıdır.

• Depolanan tehlikeli maddelerin, yangın söndürme aletle-rinin, ilk yardım malzemelerinin, bina içindeki veya dışın-daki yangın musluklarının yerlerini belirten ikaz levhala-rı bulunmalıdır.

• Ev içinde bireyler arasında görev dağılımı yapılmalı ve dep-rem sırasında gazı ve elektriği kesecek kişiler önceden be-lirlenmelidir.

• Laboratuvarlarda kullanılan kimyasal maddelerin depo yer-leri ve gaz borularının geçtiği yerler belirtilmelidir.

• Binadaki gaz dağıtım ve söndürme sistemlerinde esnek bağ-lantılar kullanılmalıdır.

6. SONUÇDünyada son yıllarda meydana gelen depremler incelendi-

ğinde çıkan doğal gaz yangınlarının fazlalığı dikkat çekmek-tedir. Doğal gaz kullanımının henüz yaygınlaşmadığı ülkemiz-de bu konuya gerekli hassasiyet mutlaka gösterilmelidir. Baş-ta Almanya ve Amerika gibi yıllardır doğal gaz kullanılan ülke-lerde yaşanmış tecrübeler göz önüne alınarak yetkili kuruluş-ların şartnamelerinde birtakım değişiklikler yapmasına, uygu-layıcı ve kullanıcıların da bu konuya azami özen göstermesine mutlaka gerek vardır. Almanya’daki sigorta kuruluşlarının te-sisatında emniyet armatürü bulunmayan binaları sigorta kap-samı dışında bırakması, 1982 Urakawa Depremi’nde otomatik alev söndürmeli cihazların kullanılması sebebiyle gaz sobala-rının sebep olduğu yangınların sayılarının azalması bu konu-daki en güzel örneklerdendir.

Endüstriyel tesislerin, özellikle, kent dışında altyapıları ta-mamlanmış ve kendileri için özel olarak hazırlanmış bölgeler-de kurulmasına çalışılmalıdır. Kent içerisinde kurulmuş tesis-lerin büyüklükleriyle orantılı olarak özel itfaiye teşkilatları kur-maları teşvik edilmeli ve bu konuda yaptırımlar uygulanmalıdır.

Kentlerin yangın güvenliğini sağlamak için binaların yan-gın güvenliğini sağlayacak önlemler öncellikle alınmalı, şeh-rin yol, su, trafik gibi etkenleri de göz önünde bulundurulma-lıdır. Su şebekelerinin kuruluş ve tevziinde itfaiyenin su ihtiya-cı göz önüne alınmalıdır.

İtfaiye ve yardım araçlarının geçişinin garanti altına alına-bilmesi için hangi tip yapıların ne derece hasar görebilecek-leri belirlenmeli, ulaşım ağlarının, haberleşme merkezlerinin, itfaiye binalarının, hastanelerin depreme dayanıklı hale geti-rilebilmesi için gerekli çalışmalar yapılmalıdır.

KAYNAKLAR[1] Mohammadi, J., Grobbel, P.; An Investigation of Post-

Earthquake Fire Hazard in Urban Areas, Eleventh World Conference on Earthquake Engineering Proceedings, Elsevier Science, Paper No. 110, 1996.

[2] Sekizawa, A.; Post-Earthquake Fires and Performance of Fire-Fighting Activity in The Early Stage in The 1995 Great Hanshin Earthquake, Fire Safety Science-Proceedings of The Fifth International Symposium, 971-982, 1995.

[3] Alyasin, S. ve Nateghi-a., F.; Post-Earthquake Fires and The Hazard Mitigation plan for Tehran, Earthquake Resistant Construction and Design, Savidis (ed.), Balkema, Rotterdam, 1055-1062, 1994.

[4] Mizuno, H. ve Horiuchi, S.; The Relationship between the Rate of Fire Outbreak and The Rate of Complete House Destruction Following an Earthquake, p.18, 1981.

[5] Kılıç, A.; İstanbul : Its Large Fires and Fires Caused by Earthquakes, Fire Safety Frontier’94, Tokyo İnternational Fire Conference, pp.151-156,Tokyo, 1994.

[6] Kırlakoç, H.; Deprem Sonrası Yangınlar, Yüksek Lisans Tezi,



İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 1995.[7] Kobayashi, M., Urban Post-Earthquake Fires in Japan,

Proceedings of the Eighth World Conference on Earthquake Engineering, Prentice-Hall, Inc., Englewood Cliffs, New Jersey, Copyright with the Earthquake Engineering Research Inst., El Cerrito, California, Vol. VII, 785-792, 1984.

[8] Scawthorn, C., Cowell, A., Ward, W., Borden, F., Collier, C., Hoffman, F. ve Harwood, T.; Fires Following The January 17, 1994 Northridge Earthquake, Proceedings, Sixth U.S. National Conference on Earthquake Engineering, Earthquake Engineering Research Inst., Oakland, California, 1998.

[9] Chen, H., Dong, W. ve Zaghw, A.; A Simplified Estimation of Fire Following Earthquakes, Eleventh World Conference on Earthquake Engineering Proceedings, Elsevier Science, Paper No. 342, 1996.

[10] Diehl, J. G. ve Honegger, D. G.; Performance Testing of

Earthquake Actuated Gas Shutoff Systems, Eleventh World Conference on Earthquake Engineering Proceedings, Elsevier Science, Paper No. 1781, 1996.

[11] Koraltürk, G.; Deprem Sonrası Yangınlar, Yüksek Lisans Tezi, İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2000.

[12] 28 Mart 1970 Gediz Depremi Ön Raporu, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, 1970.

[13] 13 Mart 1992 Erzincan Depremi Raporu, T.C. Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Dairesi, Haziran 1993.

[14] Ohta, Y.; Distribution Characteristic of Structural Damage and Casualty at Several Recent Earthquakes in Turkey, Its Factor Analysis, A Comprehensive Study on Earthquake Disasters in Turkey in View of Seismic Risk Reduction, pp.131-165, March 1983.

[15] Kılıç, A.; Deprem Sonrası Yangınlar, Yangın ve Güvenlik, 38, 34-35, 1998.



Yangın alarm sistemleri, özel durumlar dışında, can güvenli-ğinin yanı sıra mal güvenliği sağlamak için de tasarlanıp uygu-lanır. Bu amaçla ve iş sürdürülebilirliğini koruma amacıyla ku-rulan yangın alarm sistemleri, otomatik yangın söndürme sis-temlerinin çalışır durumda olduğunun izlenmesi ve arızalarının rapor edilmesini sağlamalıdır. Başta sulu sprinkler sistemleri ol-mak üzere otomatik yangın söndürme sistemleri, özellikle kul-lanıcı yükü yüksek olan oteller, alışveriş merkezleri ve yüksek binalar gibi tahliye sürelerinin uzun olabileceği binalarda, can güvenliği için de kritik öneme sahiptir. Bu nedenle otomatik yangın söndürme sistemlerinin tesis edildiği bütün binalarda bu sistemlerin her zaman çalışır durumda olduğu, yangın alarm sistemleri tarafından kesintisiz olarak izlenmelidir.

1. GİRİŞCan güvenliği sağlama amacıyla kurulan yangın alarm sis-

temleri, yangını olabildiğince erken aşamada algılayıp, sesli ve ışıklı uyarılarla binada bulunanları tahliye etmek, güvenli bö-lümlerde tutmak ya da güvenli bölümlere taşımak için tasarla-nır. Bu işlevlerin tahliye veya güvenli bölgelerde bekletme ile ilgili olanları, binadaki mekanik yangından koruma sistemle-rinin eşgüdümlü olarak çalıştırılmasını gerektirir. Bu sistemle-rin başında duman kontrol sistemleri gelir. Binadaki asansör-ler, yürüyen merdivenler, yangın kapıları ve yangın çıkış kapı-ları da tahliye senaryolarının uygulanması için yangın kontrol sisteminin kontrolüne girer.

Haluk Yanık1

YANGIN ALGILAMA VE KONTROL SİSTEMLERİNİN MEKANİK YANGINDAN KORUNMA VE DİĞER BİNA

KONTROL SİSTEMLERİYLE ETKİLEŞİMİ

1 Elektronik Mühendisi, EEC Entegre Bina Kontrol Sistemleri

ÖZETElektronik yangın algılama ve kontrol sistemleri, bir yangın başlangıcında, can ve mal korunması için bir binanın yangına tepki se-

naryolarının tetiklenmesi ve yönetilmesinde kilit bir rol oynamaktadır.Can güvenliği için duman algılama cihazları birincil düzeyde öneme sahiptir. Bunların aktivasyonuyla binada bulunanların güven-

li bir şekilde bulundukları yerlerde kalmaları ya da tahliye edilmeleri için uyarılmaları yangın kontrol sistemlerinin sertifikalı algıla-ma ve kontrol devreleriyle yapılır. Hatalı alarmların engellenmesi, olabildiğince erken algılama ile doğrudan çelişirken, yeni teknolo-jiler bu alanda umut verici çözümlere yol açmaktadır.

Güvenlik amacıyla kapalı tutulan yangın çıkış kapılarının kontrollü bir şekilde açılması yangın algılama ve kontrol sistemi tarafın-dan yapılır. Duman Kontrol Sistemlerinin, tasarlandığı şekilde otomatik olarak ve gerektiğinde elle kontrol edilmesi de yangın algıla-ma ve kontrol sistemlerinin bu amaçla sertifikalandırılmış bileşenleri aracılığıyla gerçekleştirilir. Asansör sistemleri, yürüyen merdi-venler ve benzeri bina kontrol sistemlerinin otomatik ve elle kontrol işlemleri için yangın kontrol sistemleri kullanılır. Acil durum yöne-tim işlemleri için binadaki video izleme ve geçiş kontrol sistemleri ile entegrasyon yapılarak karar verme desteği sağlanabilmektedir.

Can güvenliğinin yanı sıra, pek çok binada bir yangının en az hasarla atlatılarak kullanım ve işletme sürdürülebilirliğinin sağlan-ması, kritik tasarım öncelikleri arasındadır. Bu amaçla tesis edilen sulu ve gazlı yangın söndürme sistemlerinin çalışır durumda olduk-larının izlenmesi ve olası arızaların anında rapor edilmesi de yangın algılama ve kontrol sistemleri tarafından yapılır. Otonom çalış-ma özelliğine sahip otomatik sprinkler sistemleri için sağlanan bu izleme ve denetim işlevlerinin yanı sıra, yangın algılama ve kontrol sistemleri, ön-aktivasyonlu sprinkler sistemleri, su sisi sistemleri ve gazlı söndürme sistemlerinin aktivasyonu için de kullanılmaktadır.

Bu yazıda yangın algılama sistemlerinde yeni teknolojiler ve yangın kontrol sistemlerinin mekanik söndürme ve bina kontrol sis-temleriyle bütünleşik olarak kullanılmasına ilişkin güncel bilgiler paylaşılmaktadır.



yoların işletilmesi ve gerektiğinde elle yönetilmesi için merke-zi bir role sahiptir. Binanın kullanım sınıfı ve büyüklüğüne bağ-lı olarak bir yangın alarm sisteminin, etkileşim içinde olabile-ceği mekanik yangından korunma ve güvenlik sistemleri Şekil 1’de görülmektedir.

Şekildeki okların yönleri bilgi aktarımının hangi yönlerde yapılacağını göstermektedir. Bu sistemlerle ilişkilendirmelerin yapılıp yapılmayacağı yönetmelikler, yatırımcılar, üçüncü par-ti paydaşlar ve yetki sahibi merci tarafından belirlenir. Kesik-li çizgilerle gösterilen sistemlerle entegrasyon zorunlu değildir.

Yangın alarm sistemleri günümüzde birbirleriyle, yedeklen-miş denkler-arası (P2P) bir ağda haberleşen yangın kontrol pa-nelleri, tekrarlayıcı paneller, mimik gösterge ve kontrol panel-leri ve tüm sistemi kontrol ve izleme amacıyla geliştirilmiş gra-fik izleme yazılımlarıyla oluşturulmaktadır. Dağıtılmış bir yapı-da kurulan sistemlerde tüm yangın kontrol panelleri birer kont-rol ve kumanda merkezi olarak kullanılabilir. Bununla birlikte her bir binada, diğer yangından korunma sistemleriyle etkileşi-min de yönetileceği bir merkezi yangın kontrol paneli bulunur.

2.1. Can Güvenliği için Duman Algılamanın ÖnemiYangında erken algılama hayat kurtarır. Hemen bütün yan-

gınlarda başlangıç, az ya da çok duman üretimiyle olur. Konut-larda, konaklama, toplanma ve ticaret amaçlarıyla kullanılan binalarda kullanılan mobilya ve döşeme malzemeleri çok du-man çıkararak yanar. Elektrik tesisatında ve tüm elektronik ve elektrikli ev cihazlarımızda kullanılan kablolar ve elektrik mal-zemeleri de alevlenme aşamasına geçmeden önce çok miktar-da ve hızla yoğunlaşan duman çıkarır.

2. CAN GÜVENLİĞİ SAĞLAMAK İÇİN BÜTÜNLEŞİK YANGINDAN KORUNMA SİSTEMLERİ

Binaların kullanım tipine, büyüklüğüne ve karmaşıklığına bağ-lı olarak yangında can güvenliğini sağlamak için kurulacak sis-temler ve alınacak önlemler, ülkemizde Türkiye Yangından Ko-runma Yönetmeliği [1] ile tanımlanmış ve yasal güvence altına alınmıştır. İlk kez 2002 yılında yayımlanan ve birkaç kez güncel-lenen bu yönetmelik, yapılması gereken asgari kurulumları ve işletme sorumluluklarını belirlemektedir. Bu asgari koşulların üzerinde ek kriterler, yatırımcı, kullanıcı ve sigorta sağlayıcılar tarafından istenebilir. Bu kriterler uluslararası kabul gören risk değerlendirme kuralları içinde belirlenebilir ve uygulanması is-tenebilir. Hangi seviyede olursa olsun, can güvenliği sağlamak için tasarım ve uygulama kriterleri aşağıdaki algılama, uyarı ve kontrol ilkeleri doğrultusunda belirlenir.

• Duman algılama öncelikli erken yangın algılama• Binada bulunanların güvenli şekilde tahliyesi ya da güven-

li bölümlerde tutulması• Duman kontrol sistemlerinin otomatik olarak çalıştırılma-

sı ve yönetilmesi• Otomatik söndürme sistemlerinin çalıştırılması ve izlenmesi• Bütün algılama, izleme, kontrol ve müdahale işlevi gören

yangından korunma ekipmanının her zaman çalışır durum-da olduğunun izlenmesi ve raporlanması

Bu ilkeler doğrultusunda tasarlanmış bir Yangın Alarm Sis-temi, binadaki yangından korunma ve mücadele sistemleriy-le yangına topyekûn tepki gösterilmesi için kurgulanan senar-

Şekil 1. Yangın Alarm Sistemi ile Yangından Korunma ve Güvenlik Sistemlerinin Etkileşimi



gibi özellikler yaygın olarak kullanılmaktadır.

2.2. Hızlı ve Güvenli bir Tahliye için Sesli, Işıklı ve Sözlü Mesajlarla Alarm Yönetimi

Bir yangın algılama uyarısı alındıktan ve doğrulandıktan son-ra binada bulunanların sesli ve ışıklı alarmlarla uyarılması he-men başlatılmalıdır. Bu alarmların hangi bölümlerde ve nasıl verileceği binadan binaya değişiklik gösterir. Örneğin 3 katlı bir eğitim tesisinde öğrencilerin tümü hemen bina dışında güvenli bir toplanma yerine çıkarılacak şekilde alarm verilirken, uzun çıkış süreleri gerektiren bir yüksek binada kademeli tahliye ya-pılması zorunlu olabilir. Bina kullanıcılarının bir yangın alarm durumunda sesli ve ışıklı alarm sinyallerinin ne anlama geldiği konusunda eğitilmiş oldukları ve tahliye güzergahlarını iyi bil-dikleri tesislerde bu sinyallerin yayınlanması yeterli olabilir. İl-köğretim kurumları, endüstriyel tesisler bu kategoriye giren ör-neklerdir. Buna karşılık, binada bulunanların binayı tanımadık-ları ve tahliye yöntemlerini bilmedikleri alışveriş merkezleri, ko-naklama tesisleri, toplanma amaçlı binalar gibi binalarda yan-gın alarmlarının bir acil durum anons sistemiyle sözlü mesaj-larla verilmesi gerekir. Sesli, ışıklı ve sözlü mesajlarla alarm ve-rilen sistemlerinin hangi binalarda kullanılması gerektiği Türki-ye Yangından Korunma Yönetmeliği [1] ve nasıl tasarlanıp uy-gulanacağı TSE CEN/TS 54-14 [2] ve TSE CEN/TS 54-32: 2015 [3] kapsamında ayrıntılı olarak yer almaktadır.

Geleneksel sesli ve ışıklı alarm cihazları (elektronik sirenler ve flaşör lambalar) doğrudan yangın alarm sistemlerinin bu amaçla tasarlanmış çıkış devreleri tarafından çalıştırılır ve de-netlenir. Sözlü mesajlarla alarm verilen sesli alarm sistemleri iki farklı şekilde çalışmaktadır.

Bunlardan ABD standartları kökenli ve dünyada en yaygın olarak kullanılan versiyon, doğrudan yangın alarm sistemi için-de entegre edilmiş şekilde yer alır. Yangın alarm sistemi ile aynı yazılım ve donanım bütünlüğünde çalışan kontrol birimleri, ses mesajı kayıtları ve ses kuvvetlendiricileri ile alarm bölgelerin-de tesis edilmiş sertifikalı hoparlörleri sürer. Sesli tahliye kont-rollerinde elle müdahale gerekirse, merkezi yangın kontrol pa-neli ya da ikincil kontrol merkezlerindeki mikrofonlarla, seçilen bölgelerde yayın yapılabilir. Yangın esnasında itfaiye veya bina güvenlik görevlilerinin yangın kontrol merkeziyle iletişimi için tesis edilen, İtfaiyeci Telefonu olarak da adlandırılan, acil du-rum haberleşme telefonları da bu sistemlere bağlanarak görev-lilerin istenilen bölgelere anons yapmaları sağlanır. Bu tip sis-temlerde bütün merkez ve saha ekipmanı arızalara karşı denet-lenerek çalışır durumda tutulmaları sağlanır.

Sesli tahliye sistemlerine yönetmelik ve standartlarında daha sonraları yer vermeye başlayan ABD ülkelerinde ise acil durum anonsları için, genel seslendirme ve anons amacıyla kullanılan sistemlerin adaptasyonu benimsendi. Bu sistemler yangın alarm amacıyla kullanılması için zorunlu tutulan yeni özellikleri sağla-yacak şekilde modifiye edilerek ek sertifikasyona tabi tutuldu. Acil Durum Anons Sistemi olarak üretilen bu seslendirme sis-temlerinin yangın alarm sistemleriyle çift yönlü haberleşmesi

Can güvenliği için esas tehdit bu dumana maruz kalmaktır. Duman içeriğindeki Karbon Dioksit, Karbon Monoksit, Hidrok-lorik Asit, Azot Monoksit, Azot Dioksit gibi boğucu ve zehirleyi-ci gazlar solunduğunda, çok kısa bir süre içerisinde bilinç kaybı oluşur. Dumanla dolmuş bir odada ya da koridorda görüş mesa-fesi sıfıra düşer. Bir yangında can kaybı ve ciddi yaralanmaların önüne geçebilmek, dumanı olabildiğince erken algılamak ve bi-nada bulunanları dumana maruz bırakmamakla mümkündür.

Bu nedenle binaların bütün yaşanan ve uyunan yerlerinde, bütün kaçış yollarında, binanın can güvenliği için kritik öneme sahip işletme tesislerinde duman algılama yapılır. Bina sınıflan-dırmasına bağlı olarak hangi bölümlerde duman algılaması ya-pılacağı Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliğinde [1] ayrın-tılı olarak belirtilmektedir. Bu yönetmelik uyarınca, can güven-liği için yaşamsal önem taşıyan yangın algılama ve alarm sis-temlerinde kullanılacak tüm algılama, kontrol ve uyarı cihaz-larının, ilgili TS EN54- serisi ürün standartlarına uygunluğu ser-tifikalandırılmış olmalıdır. Bu standartlar Avrupa Birliğinin yet-kili kuruluşu CEN tarafından oluşturulmakta ve güncellenmek-tedir. Türk Standartları Enstitüsü bu standartları Türk Standar-dı olarak yayınlayarak yürürlüğe sokmaktadır. Yangın algılama ve alarm sistemlerinin tasarım ve uygulamasının nasıl yapıla-cağı da gene zorunlu bir Türk Standardı olan TSE CEN/TS 54-14 [2] standardında yer almaktadır.

Erken duman algılama için kullanılan algılayıcıların duyarlığı arttıkça hatalı alarmlar alınması, can güvenliği sağlamada bir çelişki oluşturmaktadır. Hatalı alarmların sıklığı, binada yaşa-yanlarda yangın uyarılarına karşı duyarsızlığa neden olmakta ve zamanla alarmların ciddiye alınmamasına yol açmaktadır. Bu nedenle hatalı alarmların önlenmesi, yangın alarm sistem-leri tasarım ve uygulanmasında, ürün seçimi ve yangına tepki senaryolarının oluşturulmasında en fazla odaklanılması gere-ken konulardan biridir.

Son yıllarda hemen bütün yeni algılama ürünü geliştirme ça-lışmaları, hatalı alarm önleme teknikleri ve teknolojileri üzerin-de yoğunlaşmaktadır. Bunların arasında:

• Çok-Sensörlü Noktasal Yangın Dedektörleri• Hava Çekmeli Duman Dedektörleri• Çift-Işınlı Doğrusal Duman Dedektörleri• Sıcaklık Artış Hızı Algılayabilen Lineer Sıcaklık Dedektörleri• Çok-Sensörlü Alev Dedektörleri• Video Duman Dedektörleri

sayılabilir. Bu algılayıcıların ortak özellikleri, yangın sırasında ortaya çıkan duman, sıcaklık, gaz, alev ışınımı gibi fiziksel bi-leşenlerin, zamana bağlı artış, birlikte ortaya çıkma gibi trend-leri analiz edilerek oluşturulmuş algoritmaları kullanmalarıdır.

Algılama tarafındaki bu gelişmelerden bağımsız olarak yan-gın kontrol panellerinde de hatalı alarmları önlemek için prog-ramlama özellikleri eklenmektedir.

• Programlanabilir algılama doğrulama geciktirmeleri• Programlanabilir alarm geciktirmeleri• İki ya da daha çok algılayıcıya bağlı alarm başlatma • Gece-Gündüz çalışma parametreleri


tirilmiş ve sertifikalandırılmış yangın alarm grafik izleme yazı-lımları da bu amaçla kullanılmaya başlamıştır. Binanın büyük-lüğü ve duman tahliye senaryolarının karmaşıklığına bağlı ola-rak mimik panel ya da grafik izleme yazılımı kullanılacağına da-nışmanlar ve yetki sahibi merci karar vermelidir.

Yangın alarm ve duman kontrol sistemi tarafından kontrolü ve izlenmesi gereken sistem bileşenleri Tablo 1’de yer almaktadır.

2.3.2. HVAC Otomasyonuyla EtkileşimIsıtma, Soğutma ve İklimlendirme (HVAC) amacıyla kuru-

lan bina otomasyon sistemleri ile yangın alarm sistemi arasın-da da veri iletişimi kurulmaktadır. Burada esas amaç, duman kontrol sistemi tarafından ortaklaşa kullanılan havalandırma damperlerinin, fanlarının ve klima santrallerinin kontrolünün duman kontrol sistemi tarafından ele geçirildiğinin fark edil-mesidir. Bu sayede HVAC otomasyon sistemi kendisi için arı-za olarak algılanan bu değişiklikleri düzeltmek için uğraşmaz ve beklemeye girme fırsatı bulur. Duman kontrol sistemi tara-

fından kapatılması gerekli görülmeyen klima santrali, vb. ha-valandırma cihazları da bekleme durumuna alınarak gereksiz çalışmaları önlenebilir. Hatalı yangın alarmı durumlarında da HVAC otomasyon sistemi çok hızlı bir şekilde kaldığı yerden ça-lışmaya devam edebilir.

Zaten bina otomasyon sistemi tarafından izlenen ve kontrol edilen HVAC ekipmanının yangın esnasında yangın alarm sis-temine bağlı kontrol röleleri ve izleme modülleri tarafından ay-rıca kontrolü ve izlenmesi bina otomasyon uygulayıcıları tara-fından uzunca bir zamandır eleştirilmektedir. Talep edilen, bü-tün HVAC donanım ve yazılım üreticilerinin ortaklaşa kullandık-ları ve artık hemen bütün yangın alarm panellerinde de sağla-

Sistem Bileşeni Kontrol ve İzleme Şekli

Taze Hava Emiş Fanları Kontrol ve İzleme

Kirli Hava Egzoz Fanları Kontrol ve İzleme

Otopark Jet Fanları Kontrol ve İzleme

Basınçlandırma Fanları Kontrol ve İzleme

Duman Egzoz Fanları Kontrol ve İzleme

Yangın ve Duman Damperleri Kontrol ve İzleme

Duman Perdeleri Kontrol ve İzleme

Klima Besleme ve Dönüş Fanları Kontrol ve İzleme

Yangın Kepenkleri Kontrol ve İzleme

Yangın Kapıları Kontrol ve İzleme

Kapı Tutucular Serbest Bırakma

Yangın Çıkış Kapıları Serbest Bırakma

Turnikeler, Bariyerler Serbest Bırakma

HVAC Otomasyonu Kontrol


gereklidir. Bir taraftan yangın alarm sistemi, yangın uyarı me-sajlarının programlanmış alarm bölgelerinde yayınlanması için gerekli alarm uyarılarını acil durum anons sistemine iletirken, acil durum anons sistemi de kendi denetlediği hoparlör devre-lerindeki tesisat arızalarını ve kendi iç sistem arızalarını yangın alarm sistemine bildirmek zorundadır. İki sistem arasındaki ile-tişim bir yazılım arabirimiyle ya da karşılıklı kontak çıkışı ve gi-riş izleme devreleriyle gerçekleştirilebilir.

Hangi tipte olursa olsun sesli tahliye sistemlerinde aranan performans ölçütü, sesli mesajların anlaşılabilir olmasıdır. Bunu sağlanması için hoparlör yerleşimi, ses frekansı bant genişliği ve ses seviyelerine ilişkin tasarım ve ürün kriterleri tasarım stan-dartlarında yer almaktadır. Anlaşılabilirlik ölçümü ve test yön-temleri de aynı standartlarda belirlenmiştir.

2.3. Can Güvenliği için Duman Kontrol Sistemleri ve Diğer Bina Sistemleriyle Etkileşim

Duman kontrol sistemleri bir yangının başlangıcında ve de-vamında dumanın bina içinde yayılmasını önlemek, kaçış yol-larına ve güvenli toplanma mahallerine sızmasını engellemek ve binada bulunanlara zarar vermeyecek şekilde tahliye etmek için kullanılır. Bina kullanım sınıfları ve yüksekliklerine bağlı ola-rak hangi binalarda ve bina bölümlerinde Duman Kontrol Sis-temleri kurulacağı Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliği [1] tarafından belirlenmektedir.

2.3.1. Duman Kontrol Sistemlerine Uyarı Verme, Kontrol ve İzleme Gereksinimleri

Duman kontrol sistemleri,• Bağımsız duman kontrol panelleri kullanılarak• Doğrudan yangın alarm sisteminin içerisinde bütünleşik

olarakoluşturulabilir. Günümüzde genel eğilim, yangın alarm sistemi içerisinde çözüm oluşturmaktır. Bunun için yangın alarm siste-minin bu amaçla sertifikalandırılmış bileşenleri bulunmalı ve yangın alarm sistemi, duman kontrol sistemi olarak kullanılmak için de sertifikalandırılmış olmalıdır. Eğer ilk seçenek tercih edi-lirse yangın alarm sistemi ile entegre edilerek yangın uyarıları-nın duman kontrol paneline aktarılması sağlanır.

Büyük tesislerde merkezi yangın alarm panelinin bulunduğu kontrol ve kumanda odasında, duman kontrol izleme ve kont-rol işlemleri için bir mimik kontrol paneli tesis edilir. Bu panel-de binanın duman kontrol amacıyla kullanılacak havalandır-ma tesisatı, bina bölümleriyle ilişkilendirilmiş olarak yerleşim planlarıyla gösterilir. Bu planlar üzerinde izlenmesi ve kontro-lü gereken tüm fanlar, damperler, perdeler, kapılar, vb. bileşen-ler ışıklı olarak izlenir. Fanların kontrolü için Açık/Kapalı/Oto-matik pozisyonlarına sahip pako şalterler bulunur. Eğer önce-den programlanmış yangın tahliye senaryosunda beklenme-dik bir nedenle değişiklik gerekirse, yangınla mücadele amiri bu panel üzerinden sisteme elle müdahale edebilir ve istediği değişikliklerin gerçekleşip gerçekleşmediğini hemen görebilir.

Duman kontrol sistemlerini izlenmesi ve kontrolü için geliş-

Tablo 1. Yangın Alarm Sistemi ile Kontrolü ve İzlenmesi Gereken Duman Kontrol ve Diğer Bina Sistem Bileşenleri



3. OTOMATİK YANGIN SÖNDÜRME SİSTEMLERİYLE ETKİLEŞİM

Su bazlı otomatik sprinkler sistemleri, gazlı, köpüklü ve toz-lu otomatik söndürme sistemleri, su sisi söndürme sistemleri ve benzer söndürme sistemleri binalarda can ve mal güvenliği için yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Bunların bir kısmı Tür-kiye Yangından Korunma Yönetmeliği [1] kapsamında zorunlu tutulurken, bazıları da sigorta şirketleri, vb. üçüncü parti pay-daşlar tarafından talep edilmektedir. Her durumda binada han-gi mahallerde, hangi tip otomatik yangın söndürme sistemleri-nin kurulacağı önceden belirlenmeli ve uygulama projelerine başlanırken elektrik ve mekanik tesisat tasarımcılarına bildiril-melidir. Bu sistemlerle yangın alarm sistemi arasında yapılması gereken ilişkilendirme, yönetmelik, standartlar ve üçüncü par-ti gereksinimleri doğrultusunda listelenmeli ve onaylanmalıdır.

3.1. Gazlı Söndürme Sistemlerinin Aktivasyonu ve İzlenmesi

Otomatik söndürme sistemlerinin bir kısmı, kendi duman ve/veya sıcaklık algılayıcılarıyla çalışan elektronik yangın sön-dürme kontrol panelleriyle tetiklenir. Bu durumda yangın sön-dürme kontrol panelinin arıza ve alarm çıkışları merkezi yangın alarm sistemine bağlanarak izlenir ve gösterilir. (Şekil 2) Eğer merkezi yangın algılama ve alarm sisteminin otomatik söndür-me amacıyla üretilmiş, sertifikalı kontrol ekipmanı varsa, algı-lama ve tetikleme doğrudan bu sistemle de gerçekleştirilebilir.

Otomatik gazlı söndürme sistemlerinde, insan bulunan ma-hallerde, tek bir yangın algılayıcının uyarısıyla (birinci kademe) otomatik söndürme başlatılmaz. En az iki algılayıcı veya algıla-yıcı grubundan uyarı gelmesi durumunda (ikinci kademe), be-lirlenmiş bir söndürme gecikmesinden sonra boşaltma yapılır. Birinci kademe uyarısı merkezi yangın alarm sistemine gecik-mesiz olarak gönderilmelidir.

nan BACnet protokolü üzerinden yapılan veri alışverişinin ye-terli kabul edilmesidir. Bu şekilde duman kontrolü için saha cihazlarına yapılan ek tesisat ve bağlantılardan tasarruf edile-cek ve yalınlaşma sağlanacaktır. Buna karşılık can güvenliğini ilgilendiren tüm sistem uygulamalarında son derece gelenekçi ve muhafazakâr davranan standardizasyon otoriteleri bu yön-de değerlendirmeler yapsalar da olumlu yanıt vermemektedir.

2.3.3. Asansörler ve Yürüyen MerdivenlerBir yangın durumunda asansörlerin ve yürüyen merdivenle-

rin kontrolü yangın alarm sisteminden gönderilen kontrol uya-rılarına uygun olarak yapılmalıdır. Asansör kabinlerinin prog-ramlanmış güvenli kata götürülüp orada beklemeye alınması, o katta yangın uyarısı varsa alternatif kata götürülmesi yangın alarm sisteminden verilen komutlarla yürütülür. Yürüyen mer-divenler bir yangında, özel durumlar dışında, durdurulur ve nor-mal merdivenler gibi kullanılacak duruma gelir. Bunların basa-mak yüksekliklerinin standart merdivenlerden fazla olması, sa-hanlıklara yakın kısımlarda basamak yüksekliklerinin değişme-si, dumandan arındırılmış durumda tutulmasının güçlüğü ha-reketsizken de tahliye için kullanıma uygun görülmemektedir.

Binada bir acil durum asansörü varsa yangın durumunda yan-gın müdahale ekiplerinin kullanımına tahsisi gereklidir. Bunun için gerekli kontroller yangın alarm sisteminden gelen uyarıyla asansör kontrol sistemi tarafından yapılır. Acil durum asansör-leri sadece yangın müdahale ekipleri tarafından, yangın kaçış merdivenlerini kullanmaya engeli bulunanlar için tahliye ya da güvenli katlara ulaştırma amacıyla kullanılabilir.

Yüksek binalarda asansörlerin binada bulunanların tahliyesi için kullanılması son yıllarda gündeme gelmektedir. Bu amaçla kullanılmaları standart ve yönetmeliklerde kabul görürse, yan-gın alarm sistemleriyle şimdikine göre çok daha karmaşık izle-me ve kontrol haberleşmesi gerekli olacaktır.

Şekil 2. Otomatik Gazlı Yangın Söndürme Kontrol Sistemi



4. DİĞER BİNA GÜVENLİK SİSTEMLERİYLE İLETİŞİMBinalarda güvenlik amacıyla kurulan CCTV video yönetim sis-

temleri ve geçiş kontrol sistemleri ile yangın alarm sistemi ara-sında yapılan veri iletişimiyle daha etkin alarm doğrulama ve tahliye yönetimi yapılabilmektedir.

4.1. CCTV Video Yönetim Sistemleriyle EntegrasyonBinada kurulu bir kamera sistemi varsa, yangın algılaması ya-

pılan mahallerdeki kameraların otomatik olarak seçilmesi ve iz-leme/kayıt önceliklerinin başlatılması için de yangın alarm sis-temi uyarılarının CCTV sistemini tetiklemesi ciddi yararlar sağlar. Özellikle yangın uyarılarının doğrulanması amacıyla yapılan bu entegrasyon, hatalı yangın uyarılarının engellenmesi için etkin bir yöntemdir. Sürekli insan bulunmayan tesisler veya yapı bö-lümlerinde, aynı zamanda güvenlik işlevi olan kameraların özel-likle tesis edilmesi ve uzaktan izlenerek acil durum kararlarını verilmesi gittikçe yaygınlaşmaktadır. Yangın alarm sistemlerin-den video yönetim sistemlerine alarm bilgileri yazılım arabirim-leri ya da kontak bağlantılarıyla yapılabilmektedir.

4.2. Kartlı Geçiş Kontrol Sistemleriyle EntegrasyonYangın çıkış kapıları, bina girişlerinde kullanılan turnikeler,

döner kapılar ve bariyerler, bir yangın durumunda, doğrudan yangın alarm sistemine bağlı röle kontakları tarafından açık ve serbestçe geçilecek duruma getirilir. Bunları güvenlik amacıyla izleyen ve kontrol eden geçiş kontrol sistemlerinin, bu durumu bir güvenlik ihlali olarak algılayıp yangın tahliyesi ile çelişebile-cek güvenlik sağlama süreçleri başlatmaması için yangın alarm sistemi ile entegre edilmeleri yaygın bir uygulamadır. Bina için-de kaçış güzergahlarında bulunan ve geçiş kontrolü uygulama-sı yapılan kapılar da böyle bir durumda serbest hale getirilerek tahliyenin kolaylaştırılması sağlanabilir.

Kartlı geçiş kontrol sistemlerinin bir yangın esnasında yangın müdahale ekiplerine sağlayabildiği bir başka destek de yangın başlangıcında binada bulunanların, yerlerini de belirten, bası-lı veya web tabanlı listelerin teminidir. Bu listelerle tahliyenin tam olarak gerçekleşip gerçekleşmediği, bina içinde ve toplan-ma yerlerinde kontrol edilebilir.

5. ELEKTRİK VE MEKANİK TESİSAT SORUMLULARININ EŞGÜDÜMÜ

Türkiye’deki inşaat uygulamalarında söndürme ve bina oto-masyon sistemlerinin projelendirilmesi ve uygulaması mekanik tesisat projecisi ve yüklenicisi kapsamında kalmaktadır. Yan-gın alarm sisteminin projelendirmesi ve yapılması ise hemen her zaman elektrik tesisat projecisi ve yüklenicisinin sorumlu-luğundadır. Bu yüklenicilerin seçimi amacıyla yapılan ihaleler için hazırlanan projeler uygulamaya dönük olmamakta, temel bir ihale keşfi oluşturma kaygısı güdülmektedir.

Uygulama projeleri çoğunlukla mekanik ve elektrik yükle-nicilerin projede çalışmaya karar verdikleri sistem uygulayıcı-ları tarafından sadece kendi sistemlerine ilişkin yönetmelik ve standartlar dikkate alınarak yapılmakta veya yönlendirilmek-

Söndürmeyi elle başlatma veya ikinci kademedeki gecik-me süresinde elle durdurma amacıyla özel butonlar kullanılır. Tüm algılama, tetikleme ve arıza bildirme cihazlarıyla bağlantı kablolarındaki kopukluk ve kısa devre arızaları otomatik yan-gın söndürme kontrol paneli tarafından izlenmeli ve merkezi panele bildirilmelidir.

Otomatik gazlı söndürme ekipmanının işlevsel durumda oldu-ğunu kontrol etmek için kullanılan basınç ve ağırlık anahtarları da otomatik yangın söndürme kontrol paneli ve merkezi yan-gın alarm sistemi tarafından izlenir. Eğer otomatik söndürme sisteminin çalışması gereken bir yangın durumunda, herhan-gi bir nedenle aktive edilememesi binada bulunanlar için can güvenliği riskini yükseltecekse ve tahliye işlemlerinde değişik-lik gerektirecekse, gazın boşalma durumu da merkezi yangın alarm sisteminde izlenmeli ve tahliye senaryolarında gerekli değişiklik uygulanmalıdır.

3.2. Otomatik Sprinkler Söndürme Sistemlerinin Aktivasyonu ve İzlenmesi

Otomatik sprinkler sistemleri genellikle kendi mekanik sı-caklık algılayıcı ve başlatıcılarıyla otonom olarak çalışırlar. Bu-nunla birlikte, ön-aktivasyonlu sprinkler sistemleri ve su sisi sis-temleri gibi bazı özel uygulamalarda duman algılama gerekli olabilir. Bu durumda tetikleme ve arıza izlemesi, gazlı söndür-me sistemlerinde olduğu gibi, bir otomatik yangın söndürme kontrol paneli tarafından ya da doğrudan yangın alarm siste-mi tarafından yürütülür.

Otonom çalışma özelliğine sahip otomatik sprinkler sistem-lerinin arızaları ve alarm durumları yangın alarm sistemi ta-rafından izlenmeli ve gösterilmelidir. Tablo 2’de bir otomatik sprinkler sistemini yangın alarm sistemi tarafından izlenmesi gereken bileşenleri ve bunların yangın alarm sistemindeki gös-terilme şekilleri listelenmiştir.

Otonom çalışma özelliğine sahip köpüklü ve kuru ya da yaş kimyevi maddeli (davlumbaz, vb.) otomatik söndürme sistemleri de benzer şekilde yangın alarm sistemi tarafından izlenmelidir.

Tablo 2. Yangın Alarm Sisteminde İzlenmesi Gereken Otomatik Sprinkler Sistemi bileşenleri

Sistem Bileşeni Gösterilim Şekli

Akış Anahtarları İzleme veya Alarm

Bölge Vanaları İzleme

Pompalar ve Panelleri İzleme - Durum, Arıza ve Şebeke Beslemesi

Alarm Vanaları İzleme veya Alarm

Sistem Vanaları İzleme

Su Tankları İzleme - Alçak ve Yüksek Seviye Uyarıları



tedir. Yapılan çalışmalar çoğu zaman binada etkili bir yangın tepki senaryosunun uygulanmasına olanak bırakmamaktadır.

Günümüzde binalarda yangından korunma tasarımı ve uy-gulaması, çok sayıda mühendislik ve müteahhitlik disiplinleri-nin katılımını ve birlikte çalışmasını gerektirmektedir. Yangında can ve mal kaybını önlemek, yaralanmaları asgariye indirmek ve iş sürekliliğini sağlamak için yangına topyekûn tepki strate-jisinin, uzmanların danışmanlığında yatırımcılar, binayı işlete-cekler ve üçüncü parti risk yükleniciler tarafından tasarım çalış-malarına başlanmadan belirlenmesi kritik öneme sahiptir. Bu stratejiye uygun senaryolar doğrultusunda, yangın algılama ve alarm, acil durum anons, duman kontrol, havalandırma, yangın söndürme, asansör sistemlerinde uzmanlaşmış bir ekip tarafın-dan bir Yangın Alarm Operasyon Matrisi hazırlandıktan sonra tasarım çalışmalarına başlanmalıdır. Şekil 3’de tipik bir yangın alarm operasyon matrisi çalışması görülmektedir.

Matrisin satırlarında yangın alarm sistemi tarafından algılan-ması istenen iç ve dış girişler; alarm, arıza ve durum değişiklik-leri listelenir. Dedektör ve buton aktivasyonları, bir sprinkler su akış anahtarının konum değiştirmesi, zayıflayan bir akünün fark edilmesi, kablo tesisatındaki kopukluk, kısa devre ve top-rak kaçağı arızaları bunlar arasında sayılabilir. Sütunlarda ise çıkışlar; yapılması gereken işlemler girilir. Yangın kontrol paneli, tekrarlayıcı paneller ve mimik panellerin göstergelerinde iste-nen değişimler, sesli/ışıklı alarmların başlatılması, duman kont-rol ve söndürme sistemlerinde yapılacak aktivasyonlar bunlara örnektir. Eğer girişler ve çıkışlar arasında birbirine bağlılık ve/veya ardışıllık gerektiren eylemler varsa bunlar ayrıca akış şe-maları ile tanımlanabilir.

Bu matris, senaryoların uygulanmasında merkezi role sahip olan yangın alarm sisteminin diğer yangından korunma sistem-

leriyle hangi noktalarda nasıl bir iletişim içinde olacağını belir-ler. Aynı zamanda hizmete alma ve bakımlar esnasında yapıl-ması gereken testler için de bir kontrol listesi oluşturur. Yangın alarm sistemi için kullanılacak ürünlerin seçimi için de bir yet-kinlik listesi olarak kullanılır. Bu matriste istenen eylemleri ya-pabileceği garanti edilen ürünler arasından seçim yapılmalıdır.

6. SONUÇBinalarda yangına karşı can ve mal güvenliği sağlanmasın-

da belirleyici olan yangına tepki senaryoları yangın alarm sis-temi tarafından yönetilir. Can güvenliğinin sağlanmasında er-ken ve güvenilir duman algılama yaşamsal önem sahiptir. Er-ken algılamanın işe yaraması için binada güvenli tahliye yöne-timini sağlayacak olan sesli/ışıklı alarmların ve duman kontrol sisteminin yangın alarm sistemiyle etkin bir iletişim bütünlü-ğü içinde olması gerekir. Yangının yayılmadan bastırılması ve söndürülmesi için tesis edilen sulu ve gazlı yangın söndürme sistemlerinin çalışır durumda oldukları ve bazı uygulamalarda aktivasyonu yangın alarm sistemi tarafından yapılır. Bu senar-yoların uygulama ayrıntılarını içeren yangın alarm operasyon matrisi çalışması, etkin bir yangından korunma sistemi tasarı-mı, kurulumu, hizmete alınması ve bakım çalışmaları için ge-rekli koşuldur ve mutlaka tasarıma başlanmadan ve ürün temi-ni yapılmadan önce hazırlanmalıdır.

Bu yazıda bir yangın alarm operasyon matrisi hazırlanması için gerekli temel bilgiler aktarılmaya çalışılmıştır. Çok kapsam-lı bir mühendislik çalışması gerektiren bu matrisin hazırlanma-sında ulusal ve uluslararası standart ve yönetmeliklere, iyi uy-gulama örneklerine, yapılmış hatalara ilişkin raporlara hâkim oldukları kadar tasarım ve uygulama deneyimi olan mühendis-lerin görev almaları hedeflenmelidir.

KAYNAKLAR[1] 27.11.2007 Tarih, 24287 Sayılı Binaların Yangından Korunması

Hakkında Yönetmelik[2] TSE CEN/TS 54-14: 2018 Yangın Algılama ve Yangın Alarm

Sistemleri - Bölüm 14: Planlama, Tasarım, Kurulum, Devreye Alma, Kullanım ve Bakım İçin Rehber, Türk Standartları Enstitüsü, 19.11.2018

[3] TSE CEN/TS 54-32: 2015 Yangın Algılama ve Yangın Alarm Sistemleri - Bölüm 32: Sesli Alarm Sistemlerinin Planlaması, Tasarımı, Kurulumu, Devreye Alınması, Kullanımı ve Bakımı, Türk Standartları Enstitüsü, 23.10.2015

Şekil 3. Yangın Alarm Operasyon Matrisi



dalgalanmalar gibi atmosferik bozukluklar, basınç, yoğunluk, sıcaklık gibi atmosferik özelliklerin hatalara neden olmaktadır [2]. Dağılma, roketin yörüngesini, nominal yörünge adı verilen bazı standart roketlerin yörüngesinden sapma için bir önlem-dir. Bir roket için, dağılma üç farklı kaynaktan ortaya çıkar: Fır-latma sırasında ortaya çıkan olaylar, fırlatmadan sonra yanma olayları ve yakmadan sonra ortaya çıkan olaylar. Roketler için, dağılımın çoğu, fırlatmadan sonraki yanma döneminde ortaya çıkar. Bu teorik olarak tahmin edilir ve deneyim ile doğrulanır [3]. Güdümsüz roketler yörüngesinin simülasyonu roketin gir-di verileri, atmosferik koşullar ve fırlatma koşullarına sahiptir. Gerçekte, tüm bu girdi verileri, yörünge yolunda bir varyasyo-na işaret eden nominal bir değer etrafında bazı varyasyonlara sahip olabilir [4-8]. Bu nedenle, her zaman olası etki noktaları-nın bir alanı vardır. Bu etki alanını en aza indirmenin tek yolu, atmosferik koşulların hatalarını en aza indirmek için herhangi bir kısıtlama yapılamayacağından üretim toleranslarında so-mutlaştırmalar uygulamaktır.

ENDÜSTRİ 4.0 ÇAĞINDA YANGIN SÖNDÜRME ROKETİNİN TASARIMI VE ANALİZİ

1. GİRİŞYangından korunma mühendisliği alanındaki günümüz bil-

gisayar uygulamalarından biri, otomatik roket sistemi tasarımı için yörünge hesaplamaları yapacak bir bilgisayar programı-nın geliştirilmesidir [1]. Bu çalışmada, yörünge parametreleri-ni ve yörünge yayılımını tahmin etmek, yere çarpma noktası-nı bulma olasılığını analiz etmek ve ayrıca güvenlik alanını be-lirlemek amacıyla yönlendirilmemiş bir yangın söndürme ro-ketinin uçuş simülasyon yazılımı üzerinde bir dağılma analizi yapılmıştır. Toplam dağılım, üretim yanlışlığından, itici kütleyi içeren ölçüm hatalarından, roket toplam kütlesinden, eksenel ve yanal atalet momentlerinden ve kütle merkezinin konumu-nu içeren ölçüm hatalarından, itme ve yanlış hizalamalarından, aerodinamik katsayıların öngörülmesinden ve atmosferik mo-delleme hatalarından kaynaklanmaktadır. Rüzgâr profilindeki

Özdoğan Karaçalı 1

1 Doç.Dr.,Cerrahpaşa Mühendislik Fakültesi, Makine Bölümü

ÖZETYangın söndürme roketinin geliştirilmesi ve uygulanması günümüzde gittikçe önem kazanmaktadır. Endüstri 4.0 kavramına bağ-

lı olarak dijital imalat sistemleri yangın söndürme roketlerinin gelişimini ihtiyaçlara göre katkı sağlamaktadır. Bu çalışmada, yörün-ge parametrelerini ve yörünge dağılımını tahmin etmek, yangının söndürülme alanında darbe noktasını bulma olasılığını analiz et-mek ve atış alanlarının testlerinde kritik bir koşul olan güvenlik alanını belirlemek için güdümsüz bir yangın söndürme roketinin uçuş simülasyon yazılımı üzerinde bir dağılım analizi araştırılmıştır. Toplam dağılım, esas olarak üretim hatalarına, itici kütleyi içeren öl-çüm hatalarına, roket toplam kütlesine, ataletin eksenel ve yanal momentlerine ve kütle merkezinin konumuna, itme ve yüzgeç yan-lış hizalarına, aerodinamik katsayılara bağlı hatalara bağlı hatalara ve rüzgâr profilindeki dalgalanmalar, basınç, yoğunluk, sıcaklık gibi atmosferik özelliklerin hataları gibi atmosferik rahatsızlıkları içeren atmosferik modelleme hatalarına bağlı olarak sonuçlanır. Yüksek rakımlarda yangın söndürme için yörünge dağılımı incelenmiştir. Yangın söndürme roketi için yangın söndürülme alanında-ki dağılımı ya da hedefi tutturma analizi yapılmıştır. Yapılan araştırmada elde edilen bulgulara göre farklı açılardaki yangın söndür-me roketinin yangını söndürme tahmini gerçekleşmiştir.

Anahtar Sözcükler: Yangın söndürme roketi, analizi, nominal yörünge, uçuş simülasyonu



Şekil 1’de farklı ülkelerde geliştirilmiş yangın söndürme ro-ket fırlatma tankları gösterilmiştir. Çekoslovakya’da geliştiri-len yangınla mücadele aracı SPOT-55 Çek tırtıl yangın maki-nesi bir çift su roketi ile donatılmıştır. Kullanılan su 2 × 40 l/s veya 2 × 70 l/s, mesafe 50 m’ye kadar, su tabancalarının uzak-tan kumandası için bir TV kamerası kullanılıyor, su deposu ka-pasitesi 12 ton su ve 1 ton köpük. Zırhlı palet tipi yangın ser-vis makineleri “Impulse-3M” Rusya’da geliştirilen 50 varil kule modülüne sahip Caterpillar yangın makinesi “Impulse-3M”; 20 kg - 25 kg yangın söndürücü her namlunun kanalına yerleşti-rilmiştir. Yangın söndürme özellikleri içinde mesafe - 110 m’ye kadar, alan - 10 varilden voleybolu için 1000 m2 / s’ye kadar, 5 volt ile kapsanan toplam alan - 3000 m2’den 5000 m2’ye kadar etkilidir. Makine SSCB’nin son yıllarında V.D Zakhmatov’un bi-limsel grubu tarafından tasarlanmış ve üretilmiştir [8-10]. Şe-kil 2’de Çin’li mühendisler tarafından oluşturulan tesisatın, ro-ket bilimcilerinin “300 metre yükseklikte yangınları söndürebi-leceği” roket tankları gösterilmiştir. Roketler, kızılötesi ve lazer sensörlerin yardımıyla hedefe yönlendirilir. Bilgisayar yangın roketinin yörüngesini hesaplar. 24 füzenin tamamı 72 saniye-de ateşlenmiştir. Bir felaketin güvenliğini sağlamak için ken-dini imha sistemi ile donatılmıştır. Bu sistem maliyeti yaklaşık 1.24 milyon dolar olarak rapor dilmiştir [9].

Bu yangın söndürme roketlerinde katı roket yakıt teknoloji-sinden geliştirilen Pyrogen, dünyanın ilk ticari olarak temin edi-lebilen Aerosol Yangın Söndürme Sistemidir. Halon, Halokar-bonlar, Kimyasal Tozlar ve Asal Gazlara güvenli ve pratik bir al-ternatif olarak tasarlanmıştır. Pyrogen, katı yakıtlı aerosol tek-nolojisi kullanan yeni bir sabit yangın söndürme sistemi sınıfı-dır. Konvansiyonel yangın söndürme sistemlerinden farklı ola-rak PyroGen, aktif hale getirildiğinde yangınla mücadele eden bir aerosol üreten kararlı bir katı kimyasal bileşik olarak depo-lanır. Söndürme ortamı, ancak basınçlı bir silindirde depolan-maz, sadece gerektiğinde yerinde üretilir. Aerosol, gaz benzeri dağılım özelliklerine ve uzun tutma sürelerine sahip olan gaz-ların ve mikron büyüklükteki katıların bir karışımıdır, korunan muhafazayı tamamen siler ve mevcut yangını hızlı bir şekilde söndürür [10]. Diğer bölümde orman yangınları ile mücadele-de kullanılabilecek bir yangın söndürme roketinin yörüngesi-nin belirlenmesi incelenmiştir.

2. YANGIN SÖNDÜRME ROKET YÖRÜNGE HESAPLAMA YÖNTEMİ

Bu çalışmada, orman yangınları ile mücadelede yeni bir kav-ram çerçevesinde orman, bozkır ve çukur yangınlarının lokali-zasyonu ve bastırılması için teknikler ve cihazlar araştırılmıştır.

Şekil 1. Alman ve Rus yangın söndürme roket fırlatma tankları

Şekil 2. Çin itfaiye bölümünün kullandığı roketlerle yangın söndürme sistemi örneği



Şekil 3’de gösterilen, bir kara orman yangını lokalizasyonu ve bastırılması için geliştirilebilecek bir yangın söndürme yangın söndürme roketi ve roket menzili incelenmiştir.

Bu araştırmanın amacı, yörüngenin toplam dağılımını belirle-mek ve olasılık analizi yöntemini kullanarak etki noktasını tah-min etmektir. Roketin yörüngesinin dağılmasını sağlayan para-metreler şunlardır: Bileştirme, kompozisyon, itici kütle ve has-sasiyet kaybı, roket toplam kütlesi, eksenel ve yanal atalet mo-mentleri ve bunun sonucunda ortaya çıkan ağırlık merkezi ha-taları, başlatıcı sapması, roket motorunun itme kuvveti, roket motoru tasarımındaki tolerans, itici özellikler ve üretim, itme yanlış hizalamaları, güdümsüz roketler durumunda önemli bir dağılım kaynağıdır. Rüzgâr profili, kuyruk rüzgârı, çapraz rüz-gâr ve rüzgârlar gibi atmosferik bozukluklar, atmosfer yoğun-luğundaki değişiklik roket yönünü olumsuz etkilemektedir. Bu yüzden rüzgâr tünellerinde önceden hesaplanan veya ölçülen aerodinamik katsayılar gibi roket özellikleri deneylerde göz alınarak kıyaslama yapılmıştır. Tüm bu parametreler nominal değerlerinden farklıdır ve ölçüm, üretim veya modelleme kay-naklı hatalar ürettiği görülmüştür. Bu hata kaynakları birbirin-den bağımsızdır ve bileşik hatalar sadece onların birleşimi du-rumunda ortaya çıkmaktadır. Bir roket için yörünge dağılımı-nı tahmin etmek için iki yöntem olan Monte Carlo yöntemi ve Kovaryans matrisi yöntemi kullanılmıştır. Monte Carlo dağılım yöntemi daha küçük dağılım parametreleri ortadan kaldırır. Her giriş parametresi tanımlanan aralıklarda rastgele seçilir ve yö-rüngenin simülasyonu oluşturulur. Kovaryans matrisi yönte-minde ise olasılıkta teori ve istatistik, kovaryansın bir ölçüsü-dür. İki değişken birlikte değişir. Bir kovaryans matrisi, elemen-ti içindeki bir matristir. i, j konumu, i ve j inci arasındaki kovar-yanstır. Rastgele bir vektörün her elemanı; bir skaler rastgele değişken, sonlu sayılarla gözlemlenen ampirik değerlerin veya sonlu veya teorik bir ortak olasılık dağılımının belirlediği son-suz potansiyel değerlerin tümü rastgele değişkenleridir. Para-

metre belirsizlikleri, ölçüm istatistiklerine ve gözlemlere daya-narak kütle, hız, başlangıç hızı, moment ve yere inme açısı in-celenmiştir. Bu makalede sunulan tüm hesaplamalar bu para-metre değişkeni göz önünde bulundurularak yapıldı, ancak ma-tematiksel model dağılım yaratacak çok sayıda parametre için değişimi de göz önüne alınmıştır.

3. BULGULAR VE DEĞERLENDİRİLMESİGüdümsüz bir roketin yörüngesini tahmin etmek için, bu

araştırmada, altı serbestlik dereceli matematiksel model kul-lanılmıştır. Yörüngenin nominal değerden sapması için ilk yak-laşım olarak, bir kerede bir parametrenin bireysel etkisini araş-tırılmıştır. Yörünge için bazı ön sınırlar bulunmuştur. Sonra, yö-rünge üzerindeki etkilerini araştırmak için olası parametre kom-binasyonlarını kullanılmıştır. Bu yöntemle sonuç elde edilme-si, olası en kötü durumların çoğunun dikkate alınmasını sağ-lamıştır. Bu, bir parametre kombinasyonunun etkisini araştır-mak için bir önemli bir adım olarak değerlendirilebilir. Analiz birinci model için, herhangi bir parametre, kendi tanımlanmış adımı ile varyasyon aralığından ele alınmıştır. Her parametre kombinasyonu yeni bir yörünge üretmiştir. Yöntemin doğruluğu, her parametre için adım yoğunluğuna kuvvetle bağlıdır. Ayrıca, normal bir dağılıma (Gaussian) göre, olasılık yoğunluğu değe-rini her parametreye ayrı ayrı ilişkilendirilmiştir.

Olasılık teorisinde, normal (ya da Gaussian) dağılım, tek bir ortalama değer etrafında toplanma eğiliminde olan gerçek de-ğerli rastgele değişkenleri tanımlamak için sıklıkla ilk yaklaşım olarak kullanılan sürekli bir olasılık dağılımıdır.

(1)

Bu (1) denklemindeki ilişkili olasılık ve yoğunluk fonksiyo-nu, grafiği oluşturmak için Gauss fonksiyonu veya çan eğrisi olarak bilinir. Parametreler ise ortalama (pikin konumu) ve σ2, varyanstır (dağılımın genişliğinin ölçüsü).Değişkenin belirli bir bölgeye girme olasılığı, bu değişkenin bölge üzerindeki yoğun-luğunun ayrılmaz bir parçası olarak verilir. Olasılık yoğunluğu fonksiyonu, varyasyon aralığının sınırları yakınında sıfıra düşe-rek, düşünülen parametrenin nominal değeri etrafında maksi-mumdur. Olasılık yoğunluğu fonksiyonunun tüm alan üzerin-deki integrali bire eşittir. İkinci model Monte Carlo Metoduna dayandırılmıştır ve değişken parametreler için uygun aralıkta rasgele değerler üretmekten oluşmuştur.

Şekil 3’de gösterilen roketin konfigürasyonu farklı bölümler-den oluşmuştur . Bu bölümler roketin gövdesi, ön kısmı, ateşle-me ve dengeleyicidir. Bu çalışmada, altı-serbestlik dereceli bir model kullanılarak bir dağılma yörüngesi hesaplaması gelişti-rilmiş ve yangın söndürme roketi için uygulanmıştır [3]. Konfi-gürasyonun tüm aerodinamik kuvvetleri ve moment katsayıları önceden hesaplanmıştır ve bunlar girdi verileridir. İtici yanma sırasında itici yanma (aktif kısım) kadar roket kütlesinin değiş-

Şekil 3. Yangın söndürme roketinin tasarımı ve bölümleri



mesi göz önünde bulundurularak kütle özellikleri hesaplanmış-tır, ardından roket sabit kalıbın pasif kısım olarak yörüngesinin geri kalanını uçuracaktır. Model, roketin dış yüzeyin simetri ek-seninin uzunlamasına temel atalet ekseniyle çakıştığı ve atale-tin iki yanal ana momentinin aynı olduğu durumlarda ideal ol-duğunu varsayılmıştır.

Simülasyonda hiçbir atmosferik olumsuz olmadığı koşullar altında üretim, okuma veya ölçüm hataları yapılmadı, nominal yörünge üretildi. Verilen güdümsüz roketin yörünge paramet-relerini araştırmak için, ateşleme açılarına karşılık gelen üç du-rum seçilecektir: 300, 450, 600. Farklı fırlatma açıları için nomi-nal yörüngelerin üç boyutlu gösterimi, Şekil 4’de sunulmuştur. Bu hesaplama ateş açısına karşılık gelen sonuçları karşılaştırma imkanı vermiştir. Parametre kombinasyonları sonucunda hede-fi yani söndürülmesi istenen bölgeye fırlatılan yangın söndür-me roketinin 450 fırlatma açısı için dağılma alanı gösterilmiştir.

Önceki bölümde açıklanan, her bir parametre için bir varyas-yon analizi yapıldı. Ancak parametre kombinasyonları yörünge yolunu güçlü bir şekilde etkileyebilir. Sonuçlar daha önce açık-lanan iki model kullanılarak elde edilmiştir. İkinci modelde Mon-te Carlo Metodu kullanılmıştır. Beklendiği gibi, darbe olasılığı nominal darbe noktası konumuna yakın olarak daha yüksek-tir. Önceki tüm grafik sonuçları, 60 derece fırlatma açısına kar-şılık gelmiştir. Benzer şekilde, 30 derece ve 45 derece ateşleme açıları için sonuçlar elde edilmiştir. Şekil 5’de Yangın söndürme roketinin 45° fırlatma açısı (β) için dağılma alanı gösterilmiştir.

4. TARTIŞMA VE SONUÇLAREndüstri 4.0 çağında yangın söndürme roketinin tasarımı ve

analizi ateşleme testlerinin programlanması ve alandaki roke-tin etki noktasını bulmada bu araştırma önemli kriterleri sun-muştur. Araştırılması yapılan yangın söndürme roketi için yük-

sek irtifalarda yörünge ve çarpma alanındaki dağılımın analizi, yangını söndürme alanının etkinliği açısından önemlidir. Bu-nun nedeni ise söndürme maddelerinin yayılmasının etki anın-da gerçekleşmesidir. Öte yandan, yayla bölgesinde, yamaçlar-da lokalize yangın durumunda, belirli bir rakımda dağılma tah-min edilmelidir. Bunu yapmanın yolu, yörüngelerin büyüsünü eğimli tepe veya dağ düzlemiyle kesiştirmektir. İki farklı mo-del kullanılarak olası parametre kombinasyonlarının yörünge-si üzerindeki etki göz önünde bulunduruldu. İlk modelin deza-vantajı hesaplama süresinin uzun olması ve bu model en uzak sınırları ulaşmıştır. İkinci model esneklik ve hızlılık avantajına sahiptir, ancak rastgele değerlere dayanır ve analizde önemli bir durumu göz ardı etme olasılığını dışlamaz. Normal çalışma roketi durumunda olası etki alanını yüksek doğrulukla tahmin etmek için bu analizin çok önemli bir sonucu, bu yangın sön-dürme araçlarının emniyetli çalışmasıdır.

Yeni nesil yangın söndürme araçların büyüme eğilimi ve yan-gın özellikleriyle ilgili olarak, bunlar sadece su taşıma kapasite-si, hızına değil aynı zamanda yangın yerine yaklaşım durumuna ve yürütülen sürekli teknik gelişime de bağlıdır. Bu araştırma normal çalışma durumunda yangın söndürme roketinin olası dağılımını sunar. Bu çalışmada eksik olan aerodinamik katsayı belirsizliklerinin roket yörünge yolu ve etki noktası üzerindeki etkisinin araştırılması gerekmektedir. Üç farklı ateşleme yada fırlatma açısı için elde edilen sonuçlar nedeniyle, bu durum-lar için dağılımın bir karşılaştırmasını yapabiliriz. Sonuç, dağı-lımın ateşleme açısı ile arttığı şeklindedir. Simülasyon yazılımı kullanarak bir güdümlü roketin yörünge analizi, uçuş sırasın-da yangın söndürme roketine etki eden tüm parametreleri bil-mek ve uçuş hatalarını önlemek için faydalı olabilecek bu tip analizlerin önemini göstermek için yapılmıştır. Dağılım anali-zi, tasarım zayıflıklarının belirli parametrelerin kenarlarında-ki tespit edilmesinin önemini göstermek için kullanılmıştır. Ay-rıca, en düşük çarpma noktası hatası için roket parametreleri-nin optimum değerlerini bulmak için kullanılmıştır. Bu analiz, parametre hatalarının roket menzili ve çarpma noktası hatası üzerinde büyük bir etkisi olduğunu göstermiştir.

Şekil 4. Yangın söndürme roketi farklı fırlatma açısı ile nominal yörünge

Şekil 5. Yangın söndürme roketinin 45° fırlatma açısı (β) için dağılma alanı


5. TEŞEKKÜRBu araştırma İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, bilimsel araş-

tırmalar birimi tarafından 43819 no’lu normal proje kapsamın-da desteklenmiştir.

6. KAYNAKLAR[1] Sutton, G. P., Rocket Propulsion Elements An Introduction to

the Engineering of Rockets, 5th ed., John Wiley & Sons, New York, NY, 1986

[2] A. Fanfarová, L. Mariš, Simulation Technologies - Tool for Improving Safety Work of Firefighters, in: Journal of Safety Research and Applications - JOSRA (1-2), 2016. ISSN 1803-3687.

[3] Trinh, H., Chapman, J., Elam, S., Jones, G., Robinson, J., Stephenson, D., Hulka, J., and Osborne, R., “Overview of Liquid Oxygen/Liquid Methane Engine Advanced Technology Development at NASA Marshall Space Flight Center,” 6th Modeling and Simulation Subcommittee /4th Liquid Propulsion Subcommittee/3rd Spacecraft Propulsion Subcommittee Joint Meeting, Orlando, FL, December 8-12, 2008.

[4] Nurick, W.H., “DROPMIX – a PC-Based Program for Rocket Engine Injector Design,” JANNAF Combustion Meeting, Cheyenne, WY, Nov. 1990.

[5] M. Cha, S. Han, J. Lee, B. Choi, A Virtual Reality Based Fire Training Simulator Integrated with Fire Dynamics Data, in: Fire Safety Journal 50, 2012, pp. 12-24. ISSN: 0379-7112.

[6] Scheffler, G., et al., Establishing Localized Fire Test Methods and Progressing Safety Standards for FCVs and Hydrogen Vehicles, SAE Technical Paper 2011-01-0251, 2011

[7] J. Reilly and P. B. Mirchandani, “Development and Application of a Fire Status Placement Model,”Fire Technology, 21, 3 (1985).

[8] Vasiliev M., Movchan I., Koval O. Diminishing of ecological risk via optimization of fire-extinguishing system projects in tim- ber-yards // Naukovyi Visnyk Natsionalnoho Hirnychoho Universytetu. 2014. Issue 5. P. 106–113.

[9] Viktor Bulat, Michel Chernushev. Accelerate the gas waveform. Dispersed medium and accelerate for gas-dispersed whirly or gasdroplet squall. WAVE MODELING 2018 Prague, Czech Republic, September 17-21, 2018 1 ECCOMAS Regional Conference.

[10] Sterback N. Pulse Method & Equipment for Forest, High-Efferctive Fire-Fighting, Prevent 7-category Accident, Stop Terrorist attacks, Multi-protection at Nuclear Power Stations-NPS. Proceeding of 2016 China-Ukraine Forum on Science and Technology, July 5th-8th. 2016. P. 93-95.


www.inkafi xing.com

Türkiye’nin ilk ve tek yerli kaplin markası”“

Yangın hatlarındaki boru birleştirmelerinde kaynak yöntemi artık sona erdi.

UL ve FM sertifi kalarına sahip İNKA Kaplinler yangın hatlarındaki boru birleştirmelerine montaj ve demontaj kolaylığı getiriyor.

Mekanik tesisat sektörünün yanı sıra su tesisatlarında, sulama hatlarında ve gemi tesisatlarında da güvenle kullanılabilen ve 1/8″den 24″e kadar ölçülerde üretilen İNKA Kaplin Ürün Grubu seçkin projelerinize değer katıyor.



1. GİRİŞBina tasarımı yangın güvenliğini etkiler. Yangından korunma

için iyi tasarlanmış, eksiksiz ve uygun bir sistemin aynı zaman-da entegre bir sistemi desteklemesi gerekir. Genel olarak, bina-nın yangından korunma performansına entegre sistemin diğer unsurları da etki etmektedir. Yangının büyümesinin engellen-mesi, yangının sınırlandırılması, otomatik algılama, bina tah-liye olanakları entegre bir sistemin en önemli unsurları arasın-da sayılabilir.

Entegre sistem unsurları içerisinde aktif yangın korunma bir yangını söndürmek veya kontrol altına almak için bir sistemin veya insan eyleminin başlatılmasına bağlıdır. Aktif yangından korunma ile ilgili akla gelen ilk sistem otomatik sprinkler sis-temidir. Ayrıca aktif yangından korunma gaz, köpük, kuru toz-lu sabit söndürme sistemleri ile hortum sistemleri gibi elle mü-

dahale araçları kullanılarak yapılabilir. Duman kontrolü de ak-tif yangından korunma aracı olarak değerlendirilebilir. Bir yan-gın alarm sisteminin algılama ve ihbar kısımları, aktif yangın-dan korunma sistemleri olarak kabul edilmez. Bununla birlik-te, bir yangın alarm sistemi, bir eylem öncesi yağmurlama sis-temi gibi aktif bir yangın koruma sistemini başlatabilir. Duman damperlerini veya manyetik olarak açık kapıları kapatabilir, bir HVAC sistemini kapatabilir veya bir duman kontrol sistemi di-zisini aktive edebilir.

2. OTOMATİK SPRİNKLER SİSTEMLERİ

2.1.Sprinkler Sistemlerinin Pasif Yangın Korunma Tedbirlerine Etkisi

Otomatik sprinkler sistemleri ile sağlanan aktif koruma, hiç-bir zaman pasif yangın korumanın yerini almaz. Ancak, birçok ülke mevzuatında sprinkler sistemlerinin sağladığı faydalar ne-

SÖNDÜRME SİSTEMLERİ FONKSİYONLARI,DİĞER MÜHENDİSLİK DİSİPLİNLERİ

İLE ENTEGRASYONU

Özlem KARADAL GÜNEÇ 1

1 Çevre Mühendisi, Profel Yangın

ÖZETOtomatik söndürme sistemleri, can ve mal kaybını azaltarak, büyük kayıpları önler. Binaların yangından korunmasında, bina tahliye-si, itfaiye müdahale faaliyetleri ve yangın yayılımının engellenmesi konularında son derece etkilidir. Yangın risklerinin kontrol altına alınamaması, iş kesintisi, mal ve ekipman hasarları ve yasal sonuçlardan kaynaklanan mali kayıplara neden olabilir.Otomatik sprinkler sistemleri ile sağlanan aktif koruma, hiçbir zaman pasif yangın korumanın yerini almaz. Ancak, birçok ülke mev-zuatında sprinkler sistemlerinin sağladığı faydalar nedeniyle pasif korunma tedbirlerinde bir miktar azaltmaya gidilmesine izin ve-rilmektedir. Söndürme sistemlerinin performansı ve yangını kontrol altına alma yeteneği, istatistikler ve birçok yangın testi ile ispat-lanmıştır. Buna rağmen, güvenilirliği genellikle pasif korumadan daha düşük olarak algılanmaktadır. Pasif yangın korumanın aksi-ne, aktif sistemleri hareket ve tepki gerektiren mekanizmalara ihtiyaç duyar ve gerektiğinde etkili bir şekilde çalışması bir dizi bileşe-ne dayanır. Bu bileşenlerin herhangi birinin kaybı, sistemlerin yetersizliğine yol açacaktır. Söndürme sistemleri uygun şekilde tasar-landığında, kurulduğunda ve bakımı yapıldığında çalışmama riski çok çok azdır. Bu bildiride, su bazlı otomatik sprinkler sistemleri ile birlikte tesislerin nitelik ve ihtiyaçlarına göre tasarlanması gereken diğer oto-matik söndürme seçeneklerinin (gazlı, köpüklü vb.) ve teste dayalı tasarım ihtiyacı bulunan yeni teknoloji yangın söndürme sistem-lerinin (su sisi, depo tipi sprinkler vb.) fonksiyonlarına yer verilecektir. Bu sistemlerin performansına etki edebilecek tasarım faktörle-ri ortaya koyularak, operasyonel olarak başarılı çalışması için diğer mühendislik disiplinleri ile olan ilişkileri ve sistemlerin yetersizli-ğine yol açabilecek hususları engellemeye yönelik tavsiyelerde bulunulacaktır. Anahtar Kelimeler: Sprinkler, Yangın Söndürme Sistemleri, Yangın Bastırma Sistemleri



deniyle daha az kısıtlayıcı yapı düzenlemeleri ve yangına daya-nıklı yapı gereksinimlerinde azalmaya gidilmektedir. Sprinkler sisteminin pasif gerekliliklerin yerine kullanıldığı bazı özel uy-gulamalar aşağıda belirtilmiştir. 1. Yanıcı ve parlayıcı sıvıların işlendiği fabrika ve atölye binala-

rında depolanmasına, yönetmelikte belirtilen sınır değerle-ri aşmaması ve işlemin yürütüldüğü alandan tecrit edilmiş bir alan içinde yer alması şartı ile izin verilmektedir. Sprink-ler sistemi ile koruma, depolanan yanıcı ve parlayıcı madde miktarlarının artırılmasına olanak sağlar.

2. Atriumlardaki cam duvarlarda yangın dayanım ihtiyacı orta-dan kalkar. Atriumlu bölümlere, sadece düşük ve orta tehli-keli sınıfları içeren kullanımlara sahip binalarda müsaade edi-lir. Atrium alanının hiçbir noktada 90 m2’den küçük olmaması esastır. Alanı 90 m2’den küçük olan atrium boşluklarının çev-resi her katta en az 45 cm yüksekliğinde duman perdesi ile çevrelenir ve yağmurlama sistemi ile korunan binalarda du-man perdesinden 15 ila 30 cm uzaklıkta, aralarındaki mesa-fe en çok 2 m olacak şekilde yağmurlama başlığı yerleştirilir.

3. Asma tavan vb. gizli boşlukların sprinkler sistemi ile korun-ması halinde, bu hacimlerde depolama yapılmasına imkan sağlanmış olur.

4. Dış cephelerde alevlerin bir kattan diğer bir kata geçmesini engellemek için iki katın pencere gibi korumasız boşlukları arasında, düşeyde en az 100 cm yüksekliğinde yangına daya-nıklı cephe elemanıyla dolu yüzey oluşturulması gerekir. Eğer bu yapılamıyorsa, cephe iç kısmına en çok 2 m aralıklarla cep-heye en fazla 1.5 m mesafede yağmurlama başlıkları yerleşti-rilerek cephe otomatik yağmurlama sistemi ile korunmalıdır.

5. Dikey boşlukların kapatılma ihtiyacı ortadan kalkar. Oto-parklara asansörlerin ve yürüyen merdivenlerin önüne lami-ne cam ile hol oluşturulması durumunda otopark bölümü ve cam, yağmurlama sistemi ile korunur.

6. Sprinkler sistemi ile korunan binalarda çeliğin yangına karşı yalıtılması ihtiyacı azalmaktadır.

2.2.Sprinkler Sistemlerinin Performansına Etki Eden Olumsuz Faktörler

Son yıllarda teknoloji, kullanım ve farkındalık ilerledikçe sprinkler sistemlerinin yangının büyüme ve yayılmasının azal-tılması konusunda önemli etkisi olduğu görülmüştür. Ayrıca, bir-çok ülke mevzuatında sprinkler sistemlerinin sağladığı faydalar nedeniyle, yeni yönetmeliklerde daha az kısıtlayıcı yapı düzen-lemeleri ve yangına dayanıklı yapı gereksinimlerindeki azalma-lar yönünde düzenlemeler yapılmıştır. Bu yüzden sprinkler sis-temlerinin performansı daha da önemli hale gelmiştir.

NFPA’in yayınladığı istatistiklere göre sprinklerin bulunduğu mahallerde çıkan yangınların % 88’inde etkili bir şekilde çalıştığı görülmüştür. Her beş yangından dördünde sadece tek sprinkler başlığı ile yangın kontrol altına alınmıştır. [1] Sprinkler sistemi-nin aktif hale gelmemesi veya performansının yetersiz oluşuna sebep olan başlıca sebepler Tablo 2’de verilmiştir.

Şekil 1. Tipik Entegre Sistem Unsurları [2].

Tablo 1. Sprinklerin çalışma durumu ve yetersiz performans yüzdesi [1].



Her binada sistem performansını olumsuz etkileyen birincil se-bep, kapatılmış vana veya sistem devreye girmeden hemen önce bir kişinin sistem vanasını elle kapatarak müdahale etmesidir.

En sık karşılaşılan problemlerden bir diğeri ise sprinkler baş-lığından akan suyun yangının başladığı bölüme ulaşamaması-dır. Sprinkler ile korunmayan asma tavan vb. boşluklardan ya-yılan yangınlar, dış cephe yangınları, sadece tavan sprinkleri olan bir tesiste dolu yüzeyli raflarda depolama yapılması ör-nekler arasında sayılabilir.

Yangını kontrol altına alacak miktarda suyun birim alana ulaş-ması gereklidir. Tasarım yoğunluğu; altındaki taban alanına ak-tarılması gereken su miktarıdır. Sistem tasarımında hedef, ve-rilen su beslemesinden minimum tasarım yoğunluğu için ihti-yaç duyulan basınç ve debiyi sağlamaktır. Gerekli kriter sağla-namadığı takdirde sprinkler performansı yetersiz kalır. Tasarım kriterleri, binaların tehlike sınıfı veya depolanan ürünün yanı-cılık sınıfı, depolama şekli veya depolama yüksekliğine uygun şekilde belirlenmelidir. Binaların sonradan kullanım amacının değişmesi veya depolama alanlarının eklenmesi, tasarım es-nasında öngörülmeyen yüksek riskler bulundurulması vb. du-rumlarda sprinkler sistemleri yetersiz su nedeniyle performans gösterememektedir.

Aynı zamanda sprinklerden akan suyun homojen dağılımını sağlamak için, uygulamalarda sprinkler tiplerine göre engelle-re olan mesafe kurallarına uyulmalıdır. Kirişler gibi engeller sü-rekli olabileceği gibi aydınlatma armatürleri; ısıtma, havalan-dırma ve iklimlendirme (HVAC) kanalları, kolonlar, uzay kafes vb. daha küçük, sürekli olmayan engeller de bulunabilir. En-gellerden kaçınılmasının mümkün olmadığı durumlarda, en-gellerin altına sprinkler ilave edilmesi gerekir. Bakım eksikli-ği veya işletmedeki arızaların giderilmemesi nedeniyle sistem-lerin devreye girmediği ve performansının yetersiz olduğu du-rumlar tespit edilmiştir.

Tabloda belirtilen uygun olmayan sistem tanımı ile yapının ve riskin özelliğine uygun olmayan, hatalı söndürme sistemi

seçimi kastedilmektedir. Sızdırmazlık bulunmayan bir mahal-de gazlı söndürme sistemi uygulanması örnek olarak verilebilir.

Duman tahliye kapakları ile aşırı havalandırma nedeniyle yangının hızlanması da otomatik söndürme sisteminin yangı-nı kontrol yeteneğini azaltan bir unsur olarak görülebilir. NFPA ve FM’e göre yapılan depo yağmurlama sistemleri için yapılan sprinkler sistemi tasarımının temelinde duman atma kapakla-rı otomatik olarak kullanılmaz. Bunun yerine, yangın sprinkler sistemi ile kontrol altına alındıktan sonra veya söndürüldükten sonra, binadaki doğal ve cebri havalandırma sistemlerinin it-faiye tarafından kullanılarak dumanın tahliye edilmesi amaç-lanmaktadır. [6]

3. ALTERNATİF SÖNDÜRME SİSTEMLERİ

3.1 Temiz Gazlı Söndürme SistemleriSuyun söndürme etkisinin yeterli görülmediği veya su ile re-

aksiyona girebilecek maddelerin bulunduğu, depolandığı ve üretildiği hacimlerde tesis edilir. İnsanlı mahallerde tanımlan-mış konsantrasyon seviyelerinde boğucu ve toksik etkisi olma-yan, aynı zamanda da hassas elektronik medyaya zarar verme-yen, arkasında tortu bırakmayan “söndürücü akışkanların” ta-mamını temiz gaz olarak tanımlanmaktadır. Temiz Gazlı Sön-dürme Sistemleri kendi içinde Kimyasal (Halocarbon) ve Inert olarak ikiye ayrılır. Halokarbon, “Fluorine, Chlorine, Bromine veya Iodine içeren tüm temiz / kimyasal gazların ortak adıdır. Inert gazlar birincil seviyede Helyum, Neon, Argon ve Nitrojen içeren tüm temiz gazların ortak adıdır. Atmosferde doğal form-larında bulunan gaz ve gaz karışımlarının oluşturduğu söndü-rücü akışkanları inert gaz, kimyasal bir süreç sonunda elde edi-len doğal formlarında atmosferde bulunmayan söndürücü akış-kanları da halokarbon türevi temiz gazlı söndürme sistemi ola-rak tanımlanmaktadır. Beklenen performans uygun bir çapraz zonlu elektronik algılama sistemi ile tetiklenen sistemin göz-le görülür duman oluşumu öncesinde aktif hale gelerek yan-

Tablo 2. Sprinklerin çalışmama ve yetersiz sprinkler performansı nedenleri [1].



gını söndürmektir.Bilgi işlem merkezlerinde, AG odalarında, Müze, Arşiv, Radar

İstasyonları, Kontrol Odaları, Haberleşme Merkezlerinde kısa-cası kritik hizmet sağlayan tüm insanlı ve insansız mahaller-de kullanılabilir.

Temiz gazlı söndürme yapılan mahallerde, sistemin perfor-mansının yetersiz olması daha çok kullanıcı hatalarından kay-naklanmaktadır. Genellikle mahallerde kapılar açık, sızdırmaz-lık sağlanmamış veya sonradan yapılan değişiklikler nedeniyle gazın mahalde kalması sağlanamamaktadır. Temiz gazlı söndür-me yapılan mahallerde sızdırmazlık sağlanmalıdır. Sızdırmazlık testleri yapılarak mahal içinde gaz boşaldıktan sonra gazın kal-ma süresinin 10 dk olduğu teyit edilmelidir. Temiz gazlı söndür-me sistemlerinde kapalı hacim korumasında gerekli relief açık-lık hesabı yapılması gereklidir. Sızıntı alanı olarak da adlandı-rılan basınç tahliye alanının kontrolü için oda sızdırmazlık tes-ti kullanılmalıdır. Bu sistemlerde kapatılmayan boşluk bulun-mamalı ve havalandırma sistemleri gaz boşalmadan önce ka-patılması sağlanmalıdır. Sistem boşalmasından önce varsa ya-kıt kaynakları yeniden parlamayı engellemek için kapatılmalıdır.

3.2 Su Sisi Söndürme Sistemleri Bu tip yağmurlama sistemi hem oksijeni hem de ısısını azalta-

rak yangına karşı savaşır. Kullanılan akışkan sudur. Sistem yük-sek basınçlı sis çıkarır ve bu sis ateşe temas ettiğinde buhara dönüşür. Buhara dönüşürken su damlacıkları oksijeni iterek ye-rini alır. Yakıt buharını seyreltir ve yanmasını zorlaştırır. Ayrıca sis, yangının radyant ısısını ve alevlenmeyi azaltarak, daha da yayılmasını önleyen güçlü bir soğutma maddesidir. Bu sistem-ler performans tabanlı olup; VdS 2344 / NFPA 750 / FM 5560 / IMO gibi organizasyonlarca yayınlanmış dokümanları baz ala-rak birebir test sonuçlarına bağlı uygulamalar için kullanılır. Bu nedenle üreticiden üreticiye nozul çapı, nozul koruma alanı, K faktörünü sınırlandırılmış hacim ve yükseklik değerleri farklılık gösterir. Yeni, teste dayalı, çevreci, az su kullanılması sebebiy-le yatırımcıya yer kazandıran bir sistemdir. Daha çok gazlı sön-dürme sistemleri alternatifi olarak değerlendirilir. Ancak gazlı söndürme sistemlerinde olduğu gibi kapalı hacimlerde sızdır-mazlık gerektirmez.

Başlıca kullanım alanları; kablo kanalları, galeriler, pano oda-ları ve kablo dağıtım odaları, konveyör bantlar, kaplama tesis-leri, boyama tesisleri, motor test odaları, makina odaları, hid-rolik sistemler, jeneratör odaları, transformatör odaları olarak sayılabilir. Kullanım alanları bunlarla sınırlı olmayıp, perfor-mans testlerine uygun olarak her mahalde kullanıma uygundur.

3.3 Yüksek Genleşmeli Köpük Sistemleri Yüksek genleşmeli köpük sistemleri, konvansiyonel köpüklü

söndürme sistemlerinden farklı, sürekli geliştirilen, özel köpük-lü söndürme sistemleridir. Köpüklü söndürme sistemleri gen-leşme oranlarına göre düşük, orta ve yüksek olmak üzere üçe ayrılır. Yüksek genleşmeli köpük konsantreleri 1:200-1000 ara-lığında yüksek genleşme oranlarına sahiptir. Bu sistemler ısı,

duman ve yakıt buharını köpük içine hapsederek, hızlı ve efek-tif bir şekilde yangını boğabilir. Yanmayı destekleyen ortamda-ki hava ve oksijen seviyesini düşürür. Inert bir atmosfer oluştu-rur. İçeriğindeki su nedeni ile soğutma etkisi gösterir. Isıyı kö-pük içine hapsederek alanın yapısal bütünlüğüne katkı sağlar.

Yüksek genleşmeli köpük sistemleri başlıca kullanım alanla-rı; Jeneratör veya Motor Test Odaları, Uçak ve Helikopter Han-garları, Gemi Makine Daireleri ve Kargo Alanları, Kimya Tesis-leri, Solvent veya Hidrokarbon Depolama Sahaları, Boya Üre-tim veya Depolama Alanları olarak sayılabilir. Hacim doldurma veya lokal uygulama olarak iki tip sistem bulunmaktadır. Hacim doldurma yöntemi ile korunan riskli alanlarda kapı ve pencere vb. açıklıkların kapatılması gerekir. Basınç nedeniyle perde tipi kapatıcılar kullanılmalı ve kapatılamayan boşlukların hacmi ta-sarımda dikkate alınmalıdır. İç ortam havası ile tasarlanan sis-temlerde hava girişinin engellenmesi, dış ortam havası ile ça-lışan sistemlerde ise köpük oluşumu için yeterli taze hava gi-rişinin sağlanması gerekir. Gizli boşlukların belirlenerek köpü-ğün tüm alana homojen bir şekilde doldurulması sağlanmalıdır.

Alanda görevli personelin acil durumda ilgili alanı boşaltma-sı sistemin tetiklenmesinden önce veya eş zamanlı yapılmalı-dır. Çünkü zamana bağlı artan köpük hacmi; görmede, duyma-da ve solunum yapmada zorluk yaratacaktır. Özellikle yüksek voltaj ile çalışılan sahalarda ek tedbirler alınmalıdır. Yalıtılma-mış ve enerji verilerek çalışır durumda bulunan elektriksel ekip-manlarla Hi-Ex sistemi elemanları arasındaki minimum mesa-feler uyulması gerekir.

Aşağıdaki mahallerde yüksek genleşmeli köpük sistemi kul-lanılması tavsiye edilmez. • Selüloz bazlı yandığında oksijen açığa çıkaran veya diğer ok-

sitleyici maddeler açığa çıkaran maddelerin yer aldığı alanlar• Yeterince korunmayan elektriksel pano vb. ekipmanların bu-

lunduğu alanlar• Sodyum, Potasyum gibi su ile tepkimeye giren metaller• Tri-Etil Alüminyum ve Fosfor peroksit gibi su ile tepkimeye

giren maddeler• Sıvılaştırılmış yanıcı gaz bulunan alanları

Mümkün olduğunca köpük jeneratörlerinin montaj noktala-rının personelin ilgili sahayı terk etmeleri esnasında kolaylık sağlayacak şekilde belirlenmelidir. Köpük ile doldurulmuş bir alana girerken su spreyi yapacak nozullar kullanılarak köpük içinde yol açılmalıdır. Köpük içine gaz maskesi ile girilmeme-lidir. Eğer tehlike alanına girilmesi zorunlu ise solunum cihazı kullanılmalıdır. Suya karşı korunmamış elektriksel elemanların bulunduğu alanlarda sistem çalıştırıldıktan sonra temizlik ya-pılmadan enerji verilmemelidir.

3.4 Aerosol Söndürme Sistemleri Aerosol söndürme sistemleri boşaldıktan sonra egzotermik

bir reaksiyon oluşur ve içeriğinde potasyum tuzlarından oluşan katı partiküller bulunan gaz açığa çıkartır. Aerosol söndürme sistemleri daha çok pano içi yangınların söndürülmesi için kul-lanılan sistemlerdir. NFPA ve EPA (United States Environmen-



tal Protection Agency)’nın sitesinde de belirtildiği üzere Aero-sollü söndürme sistemleri insanların bulunduğu mahaller için uygun değildir. İnsanlı mahallerde diğer söndürme seçenekle-ri değerlendirilmelidir.

NFPA 2010’a göre Aerosol söndürme sistemlerinin, A sınıfı malzeme (ağaç, giysi, kağıt, kauçuk ve bazı plastikler) içerisin-deki derin yangınlarda (deep-seated fire) otoritelerce test edil-medikçe kullanılmasına izin verilmez. Derin yangınlar kablo, mobilya ve kağıt gibi kor ile yanan malzeme yangınlarıdır. Bazı sigorta kuruluşları ise aerosol sistemi boşaldıktan sonra elekt-ronik ekipmanlar üzerinde korozyona neden olduğunu açıkla-mıştır. UL’in web sitesindeki genel bilgilendirme sayfasında da boşaldıktan sonra açığa çıkan bu söndürücü maddenin hassas cihazlar ve diğer cisimler üzerindeki potansiyel etkilerinin araş-tırılmadığı belirtilmektedir.

3.5 Davlumbaz Söndürme Sistemleri Davlumbazlarda ve egzoz hava kanalı içerisinde çok fazla yağ

biriktiğinden, yangın riski çok yüksektir. Konutlar hariç olmak üzere, alışveriş merkezleri, yüksek bina-

lar içinde bulunan mutfaklar ve yemek fabrikaları ile bir anda 100’den fazla kişiye hizmet veren mutfakların davlumbazları-na otomatik söndürme sistemi yapılması ve ocaklarda kullanı-lan gazın özelliklerine göre gaz algılama, gaz kesme ve uyarı tesisatının kurulması şarttır. Davlumbazlara otomatik söndür-me sistemi olarak kimyasal söndürme sistemleri veya su sisi sistemleri tesis edilir. Otomatik paket tip sıvı kimyasal söndür-me sistemi davlumbaz içindeki dedektörler vasıtasıyla otoma-tik olarak veya davlumbaz yakınındaki çekme istasyonundan elle ile devreye sokulabilecek şekilde düzenlenir. Yangın anın-da, davlumbaz altındaki cihazların elektriği ve gazlı cihazların gazının kesilmesi gerekir.

4. SÖNDÜRME SİSTEMLERİNİN YANGIN ALARM SİSTEMİNE ENTEGRASYONU

Bir binada otomatik söndürme sistemi bulunması halinde, bu sistemler yangın alarm sistemine bağlanır. Bu sistemlerden gelen alarm uyarıları sürekli izlenir. Hat kesme vanalarının iz-leme anahtarları ve bu sistemlerin diğer arıza kontaklarının da yangın alarm sistemi tarafından sürekli denetlenmesi gerekir. Yangın durumunda sistemin sağlıklı olarak çalışması için izle-me ve alarm cihazlarından sağlanan alarmlar, tesis içerisinde veya dışında sürekli bulunan sorumlu personele iletilmelidir. Yangın algılama ve uyarı sistemi; yangın algılama, alarm ver-me, kontrol ve haberleşme fonksiyonlarını ihtiva eden komple bir sistemdir. Yangın algılama ve alarm sistemleri; yangın geli-şim evreleri göz önünde bulundurularak insanların güvenli tah-liyesi için öngörülen sürelerde insanların uyarılması ve tesis sorumlularının bilgilendirilerek tahliye kararlarının verilmesi, prosese bağlı olarak işletme sürekliliği ve mal korumaya yöne-lik tedbirlerin alınması, prosesin durdurulması, söndürme sis-temlerinin devreye sokulması vb. fonksiyonlarını yerine getire-cek şekilde tasarlanır.

Yangın Paneli tarafından izlenmesi gereken söndürme sis-temi ekipmanı aşağıda listelenmiştir. 1. Donma riski olan mahallerde bulunan ıslak sprinkler sis-

teminin bazı bölümleri elektrikli ısıtma sistemi ile korunu-yorsa arıza durumu izlenmelidir.

2. Kuru ve ön etkili sistemlerde her tesisat görünür ve ses-li uyarı vermesi için bir düşük hava basınç anahtarı ile do-natılmalıdır.

3. Gazlı vb. otomatik söndürme sistemlerinin ön alarm, alarm ve arıza çıkışları yangın alarm sistemine bağlanma-lıdır.

4. Davlumbaz Söndürme sistemlerinin aktif olduğunu bildi-ren kontak çıkışları yangın alarm paneline bağlanmalıdır.

5. Aşağıdaki cihazlar izlenmelidir • Tesisata su akışını kesebilen tüm vanaların izleme anahtarları ve varsa by-pass hatlarındaki vanalar

• Her kat kontrol grubu veya zondaki su akış alarm anahtarları

• Her alarm vana setindeki basınç anahtarı6. Aşağıda belirtilen genel fonksiyonlar izlenmelidir.

• Normalde açık olan bütün kontrol vanalarının kısmen ka-palı konumu izlenmelidir. Bütün vanaların kısmen kapa-lı konumu, basınç anahtarı, hidrolik alarm, akış anahtarı gibi alarmların doğru çalışmasına engel olur.

• Kapalı konumda olması gereken vanaların (test vanaları) açık konumu izlenmelidir.

• Su depolama tankları ve makina yakıt tankları dahil ol-mak üzere, bütün kritik su seviyeleri izlenmelidir. Depo-lanan suyun anma dolum seviyesinin %10’undan daha az bir depolama su seviyesine düşmesinden önce veya depo-lanan yakıtın anma dolum seviyesinin %25’inden fazla bir yakıt seviyesine düşmesinden önce bir sinyal verilmelidir.

• Bütün kuru ve ön tepkili alarm vana setlerine su besleme ve çıkışlar dahil tüm basınçlar izlenmelidir. Statik basınç hesaplanan çalışma basıncı seviyesinin %20’den daha az olduğunda bir sinyal verilmelidir.

• Baskın alarm vanası solenoidleri aktif olduğunu bildiren kontak çıkışları yangın alarm paneline bağlanacaktır.

• Elektrikli yangın pompaları veya diğer kritik elektrikli ci-hazlar

• Güç beslemesi arızası: Ana beslemenin herhangi nokta-sında veya ana beslemede veya kontrol devresinde veya elektrikli veya dizel pompa kontrol mekanizmalarında veya diğer herhangi kritik kontrol cihazında bir veya daha faz-la faz arızalanmışsa, bir sinyal verilmelidir.

• Alarm vanası ve pompa odasının en düşük sıcaklığı: Sıcak-lık istenen en düşük seviyenin (< +5 °C) altına düştüğün-de, bir sinyal verilmelidir.

• Acil durum jeneratörü çalışma durumu ve yakıt seviye bil-gisi izlenecektir. Yakıt 2/3 oranında iken sinyal alınmalıdır.

• Her bir pompa için; Jokey pompa arıza, Dizel pompa ma-nuel konumda, Dizel pompa çalıştı, Pompa arıza bilgi-si izlenecektir.



A- Su akışı gibi bir yangının göstergesi olan yangın alarm sinyaliB- Yangın durumunda sistemin doğru bir şekilde çalışmasını engelleyen güç hatası gibi teknik arızalar, arıza alarmları

SONUÇSprinkler sistemleri, yangından korunmanın en güvenilir ve

etkili parçasıdır. Sprinkler kullanımı artması ile birlikte yan-gından kaynaklanan can ve mal kaybı önemli ölçüde azal-maktadır. Mevcut uygulamaların çoğu asgari düzeyde stan-dartlara uyumu sağlamamaktadır. Binalarda, yangın güven-liği konusundaki farkındalık ve bilgi eksikliği, yangından ko-runma sistemlerin çalışma performansını olumsuz yönde et-kileyen en önemli sebeplerden biridir. Tüm binalarda yangın-dan korunma sistemlerinin düzenli olarak denetlenmesi ve bakımının yapılması ile gelecekte büyük kayıplar önlenebi-lir. Son kullanıcılar yangından korunma sistemlerinin dene-tim, test ve bakımı için gereklilikler, roller ve sorumlulukları-nın farkında olmalıdır. Acil bir durumda sistemin güvenli bir şekilde çalışması için, tüm izleme ve kontrol bağlantıları çalı-şır durumda tutulmalıdır. NFPA’ de olduğu gibi, ülkemiz mev-zuatında da tüm sistemlerin bir senaryo eşliğinde aynı anda test edilmesi konusunda düzenleme yapılması yakın gelecek-te zorunlu hale gelecektir.

KAYNAKLAR[1] NFPA, U.S. Experience With Sprinklers,2017[2] BY ALLYN VAUGHN, The benefits of integrated fire protection

and life safety system testing[3] ROBERT F. ACCOSTA JR. & JOHN BARROT, Designing passive

and active fire protection systems[4] LEONG POON, Assessing the reliance of sprinklers for active

protection of structures, [5] BILL F. CFAA Alberta, Chapter 2014 - ULC S1001 Presentation[6] JOHN FRANK, Preventing Warehouse Total Loss Caused By

Excessive Ventilation[7] White Paper Active and Passive Fire Protection[8] RICHARD LICHT, Clarifiying the issue of fire protection Balance, [9] NFPA, NFPA 4 Standard For Integrated Fire Protection And Life

Safety System Testing[10] TS EN 12845, “Sabit yangın söndürme sistemleri - Otomatik

sprinkler sistemleri - tasarım, montaj ve bakım”

Alarm Alarm Tipi

Pompa odası su akış alarmı A

Elektrikli Yangın Pompası- Pompa devrede- Pompa genel arıza- Pompa çalıştı- Pompa güç kesintisi

BBAB

Dizel Yangın Pompası- Pompa otomatik modu kapalı - Pompa çalışmadı- Pompa çalıştı- Kontrol paneli arızası

BBAB

Isıtıcı kablo devreleri B

Düşük Hava BasıncıKuru ve ön tepkili sistemler B

Zonlu sistemler- Kontrol vanası kısmen kapalı- Yardımcı vana kısmen açık - Tesisatta su akışı- Zonda su akışı

BAAA

Genel İzlenen fonksiyonlar - Kısmen kapalı kesme vanaları- Sıvı seviyeleri- Düşük basınç- Güç arızası- Pompa odasındaki düşük sıcaklık

BBBBB

Tablo 3. Merkezi Bina Yönetim İstasyonuna İletim için Alarm Tipleri [10]



1. GİRİŞÇin ekonomisinin hızla gelişmesiyle, özellikle büyük batılı ge-

lişme stratejisini uygulanmasıyla, batıdaki yüksek rakımlı alan-larda her geçen gün kentsel yapıdaki değişiklikleri de beraberin-de getirerek, sürekli olarak yüksek rakımlı yerlerde havaalanla-rı ve yakıt depoları inşa edilmeye başladı. Buralardaki yangın riskleri düşük basınç ve yüksek rakımlı yerlerdeki hipoksi (kan-da oksijen yetmezliği) ve düz alanlardaki yangın ve söndürücü maddelerinin performans parametrelerinin farklı kurallara bağ-lı olması nedeniyle arttı, bu nedenle yüksek rakımlı ortamlarda petrol ürünlerinin yakılmasına ve köpüklü yangın söndürücüle-rin yüksek rakımlı düşük basınçlı ortamlardaki performans pa-rametrelerinin ölçülmesine ilişkin kurallar üzerine yapılan ça-lışma, sadece ek yangın teorilerini geliştirmekle kalmadı, aynı zamanda itfaiye teşkilatına yüksek bölgelerdeki depolar ve ha-vaalanı yangınlarından korunma ve kurtarma için teorik temel ve teknik destek sağladı.

1. Deneysel Tasarım

2.1. Deneysel Cihaz ve PrensipleriDüşük basınçlı ortamdaki küçük ölçekli ateş yakma ve yan-

gınla mücadele deneysel platformu esas olarak bir uçak veya başka bir hava aracının uçuşu sırasında rakımı, düşük rakımlı ortamı ve farklı rakımlardaki basınçları simüle eder. Yanıcı katı veya sıvı yakıt deneysel platforma düşük basınçlı ortamda ya-nıcı maddenin simülasyonu için koyulabilir. Gerekli deneysel

DÜŞÜK BASINÇLI ORTAM OLAN YÜKSEK RAKIMDA AFFF (SULU FİLM OLUŞTURAN KÖPÜK)

PERFORMANSI

Huai-bin WANG 1, Qin-zheng WANG 1

1 Çin Silahlı Polis Güçleri Akademisi Yüksek Lisans Bölümü, Langfang 065000, Çin

ÖZETYüksek rakımlı alanlardaki özel düşük basınçlı ortamı göz önüne aldığımızda, makale AFFF’nin yüksek rakımlı düşük basınçlı ortamda simülasyon ve saha deneyimini göstermektedir. Sonuçlar ortam basıncı, basıncın azalmasıyla, 101 kPa’dan 24 kPa’ya değiştiğinde, AFFF köpüğünün genişlemesinin azaldığını göstermiştir, ilk önce AFFF’nin boşalma zamanı azalmakta sonra artmaktadır; 59 kPa tüm değişim sürecinin uç noktasıdır ve bu ortam basıncında AFFF köpük konsantresinin boşalma süresi en düşük değere iner. 101 kPa’dan 59 kPa’ya kadar olan durumda, AFFF’nin boşalma süresi ortam basıncının azalmasıyla azalır. Saha testi 101 kPa’dan 59 kPa’ya kadar olan durumda, AFFF köpüğünün performans parametrelerinin simülasyon deneyindeki parametrelerle uyumlu olduğunu göstermiştir.Anahtar kelimeler: AFFF, performans parametresi, düşük basınçlı rakım.

P0 Atmosferik basıncı ifade eder ve 101,325 Pa’a eşittir

A Metre cinsinden rakımı ifade eder

A1 A1 Hortum kesit alanını ifade eder

A2 A2 akışın daraldığı boğaz kısmındaki orifisin kesit alanını ifade eder.

V1 Hortumdaki köpük karışımının hızını ifade eder

V2 Hortum kesit alanını ifade eder

P1 Hortumdaki köpük karışımının basıncını ifade eder

P2 Köpük karışımının boğazdan aktığı zamanki basıncı ifade eder

V2 Hortum kesit alanını ifade eder

h1, h2 Dikey yüksekliği ifade eder

Yunanca semboller

ρ Karışımın yoğunluğunu ifade eder



bilgiler ölçüm aygıtlarından ve deneysel platformun içine yer-leştirilen görsel izleme penceresinden elde edilir. Başlangıç ni-teliğindeki tasarım Şekil 1’dedir.

Deneysel platform deney için gereken düşük basınçlı deney ortamın elde etmede pompalama için bir vakum pompası kul-lanır. Deney platformu verilerin izlenmesini ve basınçla orantılı ayar yapılmasını sağlar ve cihaz için gereken çalışma basıncını elektrikli küresel valf, vakumu gösteren manometre ve akış öl-çer vasıtasıyla korur. Ancak, yanan malzemeler deney platfor-mundaki oksijeni tükettiğinden ve yanma süreci sırasında aynı anda ortama yanma ürünleri verdiklerinden, bu süreç sırasın-da deney platformunun basıncı değişecektir. Bu nedenle deney platformuna içindeki basıncı ayarlanan değer aralığında tutmak ve bu sırada düşük basınçlı ortamda yanan malzemelerin dü-şük basınçlı ortamda yanmaları için gereken gaz konsantras-yon oranını sağlamak maksadıyla gaz beslemek gerekecektir.

Yakma ve yangınla mücadele deneysel platformu için kulla-nılan tüm kutu 3m x 2m x 4,65m ölçülerinde deney alanı ola-

rak tasarlanmış deneysel yanma platformudur ve Şekil 2’de gö-rüldüğü gibi deney modülü, davlumbaz, çekiş dengeleyici üni-te, kabin kapısı ve gözetleme penceresinden meydana gelir.

3. Ortam basıncının AFFF Performans Parametrelerine Etkisi

3.1.Simülasyon Deney Ortamının BelirlenmesiKöpük genleşmesinin ve AFFF’nin boşalma süresinin testi fark-

lı farklı basınçlı ortamları deney platformunu ve aynı zaman-da Köpüklü Yangın Söndürücüyü (GB15308-2006) kullanarak simüle etmek suretiyle yapılabilir, Bununla birlikte, bu makale deneysel bilgileri analiz etmekte ve kullanmakta ve bunun ya-nında AFFF köpüğünün genleşmesinin yangınla mücadele per-formansı parametrelerindeki değişimlerini ve ortam basıncının değişmesiyle boşalma zamanını özetlemektedir.

Deney uygulaması sırasında deneysel ortam çalışma koşul-ları olarak 101kPa, 75kPa, 59kPa, 38kPa ve 24kPa gibi beş or-tam basıncı seçilmiş ve simülasyon deney platformu vasıtasıy-la yapılmıştır.

Atmosferik basınç rakım arttıkça düşmüştür; eşitlik 1 atmos-ferik basınçla rakım arasındaki ilişkiyi vermektedir:

(1)

Deneyde, simülasyon deneyi 101kPa, 75kPa, 59kPa, 38kPa ve 24kPa gibi beş ortam basıncında yapılmıştır ve bunların arasın-

Şekil 1. Küçük Ölçekli Yakma ve Yangınla Mücadele Deneysel Platformu Tasarım Resmi

Gözetleme penceresi

Basınç sensörü

Alev sıcaklığı sensörü

Yangın söndürücü valfı

Basınç kontrol cihazı

Elektronik terazi

Yangın tepsisi

Boşaltma valfı

Vakum pompasıGulp (kısma) valfı

Kutu

Gaz soğutucu Vakum valfı

Hareket ettirme tekerlekleri

El feneri

Kamera

Şekil 2 Yakma ve Yangınla Mücadele için Deneysel Platform

Çekiş azaltıcı

Davlumbaz

Deney modülü

Kabin kapısı

Gözetleme camı



3.2. Ortam basıncının AFFF köpüğünün genleşmesi üzerine yaptığı etki

AFFF köpüğünün genleşmesi 101 kPa, 75 kPa, 59 kPa, 38 kPa ve 24 kPa orta basınçlarındaki deneylerde test edilmiştir. Beş ortam basıncında da depo tankının dayanma voltajı hala (0.7 ± 0.03) MPa basıncındadır. Elde edilen deneysel veri Tablo 2’dedir:

Elde edilen deneysel veriler Şekil 3’de görüleceği gibi AFFF kö-püğünün genleşmesi ve ortam basıncı arasındaki ilişkinin scatter (nokta dağıtım) diyagramını çizmede kullanılmıştır.

Şekil 3’ten görüleceği gibi AFFF’nin köpük genleşmesi ortam basıncının düşmesiyle azalmaktadır ve değişme kanununun ilk olarak doğrusal, quadratik (ikinci derece), ekponansiyal (üssel) ve logaritma (ters üssel) fonksiyonlara yakın olduğu değerlendi-rilmiştir. Eğrinin en iyi forma getirilmesi ve AFFF köpüğü genleş-mesinin ortam basıncına göre değişiminin daha ileri analizi için doğrusal, alometrik (tam metrik), eksponansiyal (üssel), loga-ritma ve polinomial dâhil toplam 6 fonksiyon seçilmiştir. Eğri-nin en iyi hale getirilmesi için sonuçlar Tablo 3’te görülmektedir.

Eğrinin en iyi forma göre ayarlanması AFFF köpüğünün gen-leşmesinin farklı ortam basınçlarında seçilen fonksiyonlar va-sıtasıyla elde edilen deneysel bilgilerine dayanarak yapılmış-tır. Eğrinin en iyi forma getirilmesi için sonuçlar Şekil 4’dedir.

Eğrinin sonuçlarına göre, Logistic (biçimsel) fonksiyonun ayar-lanmış R karenin maksimum değeri altı fonksiyonda da 0,98483 ve minimum kalan kareler toplamı da 0,00263’tür. Bu neden-le, sulu film yapıcı köpüğün genleşme değişim kanunu eğrisi-nin farklı ortam basınçlarıyla ayarlama sonuçları Logistic (bi-çimsel) fonksiyon ile optimaldir; karşılık gelen eğri uydurulma-sı için Şekil 5’e bakınız.

da 101 kPa, 75 kPa ve 59 kPa Çin’deki tipik yüksek bölgeleri tem-sil etmektedir. Bunlar karmaşık iklimleri ve ortamları nedeniy-le ovalık bölgelerden farklıdır. Bu alanlarda yangını bu alanla-rın ortam basınçlarını simüle ederek simüle etmek uygulama olarak çok önemlidir. 38 kPa ve 24 kPa uçağın seyir durumun-daki ortamın ön simülasyonunu yapılabilmiştir. Bkz.Tablo 1.

Tablo 2. AFFF Köpüğü Genleşmesinin Deneysel Sonuçları

Tablo 1. Simüle Edilmiş Ortam Basıncı

Simüle edilmiş ortam basıncı

(kPa)

Rakım(m) Temsil ettiği alanlar

101 2482,5 Düz alanlar

75 4344,3

Yunnan bölgesinde Lijiang , Qinghai’deki Xining ve Tibet’teki

Nyingchi City

59 7536

Sichuan bölgesinde Garzê, Qinghai

bölgesinde Yushu ve Tibet’teki Lhasa, Qamdo, Shigatse,

Nagqu

38

24

10683,5

2482,5

Uçak seyir sırasında 8000-12.500 m

yükseğe çıkmaktadır.

Ortam basıncı

(kpa)

Seri No. Köpük durumu

(g)

Süre

(sn.)

Köpük genleşmesi

EAFFF

Hacimsel Debi

(L/dk.)

Kütlesel Debi

(kg/dk.)

Köpük Genleşme ortalama

değeriEAFFF

Hacimsel Debi

ortalama değeri(L/dk.)

Kütlesel Debi

ortalama değeri

(kg/dk.)

101

1 757.4 22,30 6,95 13,62 2,06 7,05 14,94 2,17

2 757.7 20,22 7,01 14,84 2,25

3 710.5 19,81 7,13 15,14 2,15

75

1 735,5 21,54 7,01 13,93 2,05 6,90 14,05 1,99

2 712,9 21,65 6,88 13,86 1,98

3 659,6 20,37 6,95 14,73 1,94

59

1 754 22,94 6,63 13,08 1,97 6,77 13,1 1,95

2 716,6 22,12 6,75 13,56 1,94

3 731,0 22,87 6,84 13,12 1,92

38

1 801,2 23,78 6,24 12,62 2,02 6,25 12,68 2,03

2 790,9 23,28 6,32 12,83 2,04

3 808,3 23,84 6,19 12,58 2,03

24

1 816,0 23,97 6,13 12,51 2,04 6,10 12,38 2,03

2 820,3 23,91 6,10 12,54 2,06

3 822,2 24,81 6,08 12,09 1,99



Şekil 5’ten AFFF köpüğü genleşmesinin ortam basıncının düş-mesiyle azaldığı görülmektedir. Köpük genleşmesinin ortalama değerleri 101 kPa, 75 kPa, 5 9kPa, 38 kPa ve 24 kPa. ortam ba-sınçlarına göre sırasıyla 7.05, 6.90, 6.77, 6.25 ve 6.10 dur. AFFF köpüğü genleşmesi deney ortamı basıncı 101kPa dan 24kPa’a düştüğünde %13.5 azalmaktadır.

3.3 AFFF köpüğünün genleşmesi üzerine ortam basıncının etkisiAFFF’nin boşalma süresi 101 kPa, 89 kPa, 75 kPa, 59 kPa, 49

kPa, 38 kPa ve 24 kPa ortam basınçlarında yapılan deneylerle test edilmiştir ve depo tankının dayanma voltajı yedi ortam ba-sıncında da hala (0,7 ± 0.03) MPa basıncındadır. Elde edilen de-neysel veriler Tablo 4’te gösterilmiştir.

Şekil 6’da elde edilen eğri diyagramı AFFF deneysel bilgileri işlenip analiz edildikten sonra farklı ortam basınçlarıyla boşal-ma zamanı değişmelerini göstermektedir.

Şekil 6’da ortam basıncının azalmasıyla nerede AFFF boşal-ma zamanının değiştiği görülmektedir. AFFF’nin ortalama bo-

Tablo 3. AFFF Köpüğün Genleşme Eğrisinin Ayarlanması

Seri no Fonksiyon R²adj (ayar) RSS DF F İfade

1 Doğrusal 0.82301 008518 3 1960025

2 Alometri 0.87202 0.06159 3 530555339

3 Eksponansiyal (üssel) 0.8705 0.04155 2 349576582

4 Logaritma (ters üssel) 0.87423 0.06053 3 53990029

5 Lojistik(biçimsel) 0.98483 0.00263 1 20870.80857

6 Polynomial 0.86134 0.04449 2 13.42344

Şekil 5. AFFF köpüğünün genleşmesi ve Ortam basıncı

Şekil 3. AFFF Köpüğünün genleşmesi veortam basıncının nokta dağılım diyagramı

Şekil 6. AFFF’nin boşalma süresi ve Ortam basıncı

Şekil 4. AFFF Köpüğünün genleşmesi veortam basıncı

Ortam basıncı (kPa)

Köpü

k ge

nleş

mes

i

Köpü

k ge

nleş

mes

i

Ortam basıncı (kPa)

Deneysel veri 1Deneysel veri 2Deneysel veri 3Deneysel veri 4Deneysel veri 5DoğrusalAlometrik (tam metrik)Eksponansiyal (üslü)Logaritma (ters üssel)Lojistik (biçimsel)Polinomial

Ortam basıncı (kPa) Ortam basıncı (kPa)

Boşa

lma

süre

si (s

n)

Köpü

k ge

nleş

mes

i



şalma süresi deneysel ortam basıncının 101 kPa’dan 59 kPa’a düşmesiyle 118 sn. den 61 sn.ye azalmıştır, azalma oranı %48,3 dür. Ancak, boşalma süresi deneysel ortam basıncı 59 kPa’da 61 sn. iken basınç 24 kPa indiğinde 97 sn.ye yükselmiştir, ve art-ma oranı %59,02’dir. Ortam basıncı 24 kPa iken boşalma süre-si atmosferik basınçtaki boşalma süresinden hâlâ daha azdır.

4. AFFF’nin farklı rakımlarda yapılan saha testiDeneysel sonuçları daha da doğrulamak için AFFF yangın sön-

dürücü ajanın performans parametreleriyle Dujiangyan sulama sistemi (93 kPa), Wenchuan (87 kPa), Ma’erkang (73 kPa), Hon-gyuan (66 kPa) ve Chazhenliangzi (59 kPa)’deki farklı rakımlar-da deneyler yapılmıştır. İnsanların yaşadığı ortamı dikkate ala-rak, en yüksek rakım olarak Chazhenliangzi’de 4,343 metrede deney yapılmıştır.

4.1. AFFF Köpüğü genleşmesine rakımın etkisiDujiangyan sulama sistemi, Wenchuan, Ma’erkang, Hongyuan

Tablo 5. AFFF Köpüğü genleşmesinin saha testi sonuçları

Tablo 4. AFFF boşalma zamanının deneysel sonuçları

Ortam basıncı(kpa) Seri No.

Köpük durumu

(g)

Zaman(sn.)

Köpük genleşmesi

EAFFF

Hacım akış oranı

(L/dk.)

Kütle akış oranı

(kg/dk.)

Köpük genleşmesi

ortalama değeri(L/dk.)

Hacim akış oranı ortalama

değeri(L/dk.)

Kütle akış oranı ortalama

değeri(kg/dk.)

Dujiangyan1 894.5 14.56 5.59 20.60 3.69 5.51 20.69 3.762 912.4 14.60 5.48 20.55 3.753 915.8 14.35 5.46 20.91 3.83

Wenchuan1 929.4 14.65 5.38 20.48 3.81 5.44 21.0 3.862 920.8 14.55 5.43 20.62 3.803 907.4 13.70 5.51 21.90 3.97

Ma’erkang1 959.7 13.84 5.21 21.68 4.16 5.28 22.50 4.262 939.8 12.93 5.32 23.20 4.363 941.6 13.27 5.31 22.61 4.26

Hongyuan1 936.3 15.50 5.34 19.35 3.62 5.27 19.77 3.752 957.9 14.92 5.22 20.10 3.853 952.4 15.10 5.25 19.87 3.78

Chazhenliangzi1 1259.4 19.37 3.97 15.49 3.90 3.99 14.63 3.672 1246.9 21.10 4.01 14.22 3.553 1253.1 21.16 3.99 14.18 3.55

Ortam Basıncı

(kPaDeney No.

Köpük durumu

(g)

%25 Boşalma durumu

(g)

Boşalma süresi(s)

Köpük durumunu

ortalama değeri(g)

2%25 Boşalma durumunun

ortalama değeri(g)

Boşalma durumunun

ortalama değeri(s)

1011 199.10 49.775 132 205.54 51.390 1182 222.30 55.575 1393 205.60 51.400 110

891 210.50 52.625 94 202.50 50.625 922 200.30 50.075 933 196.70 49.175 89

751 224.30 56.075 88 170.15 42.540 682 200.10 50.025 1073 168.20 42.050 67

591 207.10 51.775 61 199.83 49.960 612 199.60 49.900 603 192.80 48.200 63

491 198.50 49.625 65 200.75 50.188 682 210.30 52.575 703 193.45 48.363 69

381 225.00 56.250 84 221.27 55.320 842 218.50 54.625 823 220.30 55.075 88

241 275.10 68.775 99 259.57 64.89 972 251.30 62.825 973 252.30 63.075 96



ve Chazhenliangzi’de yapılan AFFF köpük genleşmesi saha testle-rinden sonra elde edilen deneysel bilgiler Tablo 5’te gösterilmiştir.

Benzer şekilde, AFFF’nin Dujiangyan ,Wenchuan, Ma’erkang, Hongyuan ve Chazhenliangzi’deki farklı ortam basınçlarında kö-pük genleşmesi değişmelerinin Logaritma eğri grafiği Şekil 7’de görülmektedir.

Tablo 5’ten görüldüğü gibi AFFF köpüğünün köpük genleşme-si ortam basıncının düşmesiyle giderek azalmaktadır. Sahada-ki ortam basıncı (Dujiangyan’daki) 93 kPa’dan (Chazhenliang-zi’deki) 59 kPa düşünce, AFFF köpük genleşmesinin ortalama değeri 5,51’den 3,99’a %27,6 oranında azalmıştır.

4.2. AFFF’nin boşalma süresine rakımın etkisiTasarlanan deneysel sürece göre, AFFF’nin boşalma süre-

si saha testi Tablo 6’da görüldüğü gibi Dujiangyan sulama sis-temi, Wenchuan, Ma’erkang, Hongyuan ve Chazhenliangzi’de yapılmıştır.

Şekil 6’da elde edilen deneysel bilgiler ortam basıncının düş-mesiyle, AFFF boşalma süresinin azaldığını göstermektedir. Bo-şalma süresi ortam basıncı 93 kPa olan Dujiangyan sulama sis-temindeki 59 kPa’a derece derece düştükçe; AFFF’nin boşalma süresi Polinomial eğri grafiğinin farklı ortam basınçlarıyla de-ğişmeleri deneysel bilgilerin eğrinin en iyi şekle uydurulması analizinden sonra Şekil 8’de görülmektedir.

Tablo 6’dan görüldüğü gibi AFFF köpüğünün boşalma süresi ortam basıncının düşmesiyle giderek azalmaktadır. Sahadaki ortam basıncı 93 kPa’dan 59 kPa’a düşünce, AFFF’nin boşalma süresinin ortalama değeri 162 sn.den 33 sn.ye toplam %79,7’lik düşme oranıyla azalmıştır.

5. Deneysel sonuçların analizi

5.1. Köpük genleşmesindeki değişmelerin sebep analiziOrtam basıncının düşmesiyle AFFF köpüğün genleşmesinin

azalmasının sebebi aşağıdaki köpük yapma prensibine göre ve

akışkan mekaniğinin maddenin sakınımı kanunu ve [1] no’lu di-namik denklemi birleştirerek açıklanabilir.

Üç köpüklü yangın söndürücünün köpük genleşmelerinin or-tam basıncının düşmesiyle azalma nedenleri aşağıdaki köpük-lü yangın söndürücünün köpük yapma prensibine göre ve akış-kan mekaniğinin maddenin sakınımı kanunu ve dinamik denk-lemi birleştirerek açıklanabilir:

Lütfen devam denklemi için formül 2’ye bakınız:

(2)

Devam denklemine göre, köpük karışımı hortumdan “trotl” alanına (akışın bir boğazla kısıldığı alana) akar ve kesit alanı bo-ğaz kısmındaki orifisten geçtiği anda A2 <A1’dir ve köpük karı-şımının akış hızı ani olarak yükselir v2> v1. Formül 3 Bernoulli prensibine göre elde edilir:

(3)

Bernoulli prensibine göre, köpük sıvısı bu boğaz alanından akarken, köpük karışımı basıncı p2 , köpük karışımının hızı v2> v1 olduğundan, P1 den küçüktür ve h1 = h2 dir, yani yerçekimi potansiyel enerjisi pgh köpük karışımının akışı sırasında hala değişmemiştir, bu nedenle boğaz alanındaki basınç aniden aza-lır ve dış ortamla arasında negatif bir basınç farkı oluşur. Hava girişinden geçen çok miktarda hava köpük karışımıyla karışır ve köpük karışımıyla karışma bölgesindeki [2,3] havayı kararlı bir köpük oluşturmak için genleştirerek karışır. Deney sırasın-da, dış ortam basıncının değişmesi boğaz bölgesinde meyda-na gelen negatif basınç farkını içeri emilen hava miktarıyla be-raber değiştirir, nihai olarak köpüklü yangın söndürücünün kö-püğünün genleşmesini değiştirir.

Ortam basıncını p0, hava köpük tabancasının içindeki ve dı-

Şekil 7. AFFF köpüğünün genleşmesi ve Ortam basıncı Şekil 8. AFFF’nin boşalma süresi ve Ortam basıncı

Köpü

k ge

nleş

mes

i

Boşa

lma

süre

si (s

n)

Ortam basıncı (kPa) Ortam basıncı (kPa)



şındaki basınç farkını Δp= |p0 – p2| kabul edebiliriz. Ortam ba-sıncı p0 sırasıyla 101 kPa, 75 kPa, 59 kPa, 38 kPa, 24 kPa olarak ayarlanmıştır. Boğaz bölgesindeki köpük karışımı basıncı p2 gi-derek ve dış ortam basıncı p0 ise fazla düşer, buradan dış or-tam basıncının düşmesiyle basınç farkı Δp azalır, köpük taban-casının içi ve dışı arasındaki basınç farkı azalır ve her birim için emilen hava miktarı da azalır bu da köpük karışımının hava ile karışma yeteneğini zayıflatır ve nihai olarak hava - köpük taban-casından fışkıran köpüğün genleşmesini azaltır. Ancak, ortam basıncının düşmesiyle, genleşmenin azalması köpüklü söndü-rücüye göre değişmektedir, bu da köpüklü yangın söndürücü-nün kendisiyle alakalı olabilir.

5.2. Boşalma süresindeki değişmelerin sebep analiziDeneydeki köpüklü yangın söndürücü, havanın köpük kon-

santresi içine dağılması ve daha sonra köpük sıvısıyla karışma-sının olduğu mekanik işlemle köpük yapıldığı yangın söndürü-cüyü ifade eder. İdeal çevre koşulları altında, köpüklü yangın söndürücü köpük çıkarmaya başladıktan sonra, köpük habbe-leri harici ortam basıncı P0 ve köpük habbeciği içindeki P1 ba-sıncının ve yüzey geriliminin P2 karşılıklı etkileşimine dayana-rak kararlı yapılarını korur [4-6].

İdeal çevre koşullarında, P1 = P0 + P2’ye eşittir. Köpüklü yan-gın söndürücünün köpük genleşmesi arttığında, köpük habbe-ciğinin hacmi artacaktır, bu nedenle yüzey enerjisi daha büyük-tür, bunun anlamı P2 daha büyüktür ve köpük habbeciği ko-laylıkla kırılacaktır. Köpüklü yangın söndürücünün köpük gen-

leşmesi daha küçükse, habbecik hacmi da küçük, dolayısıyla enerjisi de daha küçüktür, yani habbecik kolay kırılmaz. Bura-dan ideal ortam koşullarında, köpüklü yangın söndürücünün köpük genleşmesi ne kadar büyükse boşalma süresi de daha küçük olduğu söylenebilir. Bunun anlamı köpüklü yangın sön-dürücünün boşalma süresi köpük genleşmesinin azalmasıyla giderek düşecektir.

Ancak, normal çevre koşullarında, köpüklü yangın söndürü-cü köpük çıkartmaya başladıktan sonra, habbecik yüzeyinde onunla birlikte sıvının buharlaşması da meydana gelmektedir, bu da bir dereceye kadar köpüklü yangın söndürücünün boşal-ma süresini etkilemektedir, zira sıvının buharlaşması habbeci-ğin hasarlanmasını hızlandırmaktadır. Sıvının buharlaşma sü-reci sıvı moleküllerinin gaz moleküllerine dönüşmesini bunun da sıvının doymuş buhar basıncı dış ortam basıncına ulaşama-yınca sıvı yüzeyine saçılacağını ifade eder. Dolayısıyla dış or-tam basıncı düştüğünde, sıvının doymuş buhar basıncının or-tam basıncına ulaşma süresi de kısalacak ve sıvının buharlaş-ması yani uçuculuğu daha hızlı olacaktır. Özetle, dış ortam ba-sıncının düşmesiyle, sıvı buharlaşması giderek hızlanacaktır ve habbecikler çok daha kolay kırılabilir hale gelecek ve köpüklü yangın söndürücünün boşalma süresi giderek daha kısalacaktır.

Yukarıdaki analizden çıkarılabilen sonuçlar, deneysel ortam basıncı 101 kPa’dan 24 kPa’a değiştiğinde, köpüklü yangın sön-dürücünün boşalma süresinin önce azalması sonra artmasında etkili olan olası nedenlerin iki kademeli olduğu şeklindedir. 101 kPa dan 59 kPa’a kadar olan kademede, köpüklü yangın söndü-

Ortam basıncı(kPa)

Deney No.

Köpük durumu(g)

%25 boşalma durumu

(sn.)

Boşalma süresi(kg/dk.)

Köpük miktarının

ortalama değeriEAFFF

(L/dk.) Ortam basıncı(kg/dk.)

Dujiangyan

1 241,40 60,35 176 241,23 60,31 151

2 244.70 61.18 151

3 239.60 59.90 159

Wenchuan

1 240.80 60.20 156 241.23 60.31 151

2 239.30 59.83 136

3 243.60 60.90 161

Ma’erkang

1 243.50 60.88 145 241.0 60.25 139

2 240.60 60.15 141

3 238.90 59.73 131

Hongyuan

1 242.70 60.68 116 241.23 60.32 111

2 241.50 60.38 113

3 239.60 59.90 104

Chazhenliangzi

1 243.30 60.83 34 240.63 60.31 33

2 238.40 59.60 32

3 240.20 60.05 33

Tablo 6. AFFF Boşalma süresinin Saha Testi



rücünün boşalma süresi ortam basıncından önemli ölçüde et-kilenmektedir ve bu sürede köpük genleşmesi ve köpüklü yan-gın söndürücünün köpük habbeciklerinin küresel alanı görece-li olarak daha geniştir ve sıvının buharlaşarak uçucu hale gel-mesi anahtar konumdaki etkileyici etmendir. Ortam basıncının düşmesiyle, köpük yüzeyindeki sıvının uçuculuğu giderek hız-lanır ve habbeciklerin kırılma oranı durumu takip eder ve bo-şalma süresi giderek kısalır.

Ancak 59 kPa’dan 24 kPa’la kadar olan kademede, köpüklü yangın söndürücünün boşalma süresi büyük ölçüde köpüğün genleşmesinden etkilenir. Bu sürede sıvının buharlaşarak uçucu hale gelmesi köpüklü yangın söndürücünün daha küçük köpük genleşmesi daha küçük köpük hacmi ve küresel alan nedeniyle daha yavaştır. Köpük habbeciğinin yüzey gerilmesi ana etkile-yici etmendir. Ortam basıncının azalmasıyla, köpük genleşmesi ve yüzey gerilmesi giderek azalacak bu sırada köpüklü yangın söndürücünün boşalma süresi giderek artacaktır. 6. Sonuçlar

(1) Çevresel ortam basıncı 101kPa dan 24kPa’a değiştiğinde, AFFF’nin köpük genleşmesi ortam basıncındaki düşmeyle azalır.

(2) Çevresel ortam basıncı 101kPa dan 24kPa’a değiştiğinde, AFFF köpüklü yangın söndürücünün boşalma süresi ortam ba-sıncının düşmesiyle ilk olarak azalır sonra artar. Bütün basınç-lar arasında, ortam basıncının 59 kPa olduğu bir uç nokta var-dır, burada AFFF’nin boşalma süresi minimuma düşer. 101 kPa

dan 59 kPa’a kadar olan kademede AFFF’nin boşalma süresi or-tam basıncının düşmesiyle giderek azalır. 59kPa dan 24kPa’la kadar olan kademede AFFF’nin boşalma süresi artar ancak bu ortam basıncındaki maksimum değer hala 101 kPa ortam ba-sıncındaki süreden daha düşüktür.

TeşekkürBu araştırmadaki çalışma mali olarak Kamu Güvenliği Bakan-

lığındaki Polisi Bilim ve Teknolojiyle Güçlendirme üzerine Dü-şük Basınçlı Ortamlardaki Petrol Ürünleri için Teknoloji Çalış-maları hakkında Özel Proje ile desteklenmiştir (2016GABJC02).

Referanslar[1] Liquid flow in foams[J]. I.I.Gol’dfarb, K.B.Kann, I.R.Shreiber.

Fluid Dynamics. 1988(2)[2] Class A foams. Davis L. Firehouse. 1991[3] Foam and Foam Films: Theory, Experiment, Application.

Exerowa D, Kruglyakov P M. .1997[4] Lin Lin, Weng Tao, Fang Yudong, Liao Guangxuan. On Study of

Drainage Process of Compressed Air Foam[J]. Journal of University of Science and Technology of China, 2007 (1): 70-76.

[5] Liquid drainage in single plateau bordersof foam. Nguyen A V. Journal of Colloid and Interface Science. 2002

[6] Foam stabilization by protein - polysaccharide complexes. DICKINSON E, IZGI E. Coll Surf A: Physicochem Eng Asp. 1996



buzulların erimesi, ozon tabakasının yok olması, canlı türlerin yok olması ve değişime uğraması gibi etkiler 20. yüzyılın ikinci yarısında gözlemlenmiştir. [1]

Sanayi devrimi sonrasında özellikle fosil yakıt tüketimi ne-deniyle insan faaliyetlerinden kaynaklı karbondioksit salımla-rı, okyanusların ve orman alanlarının soğurabileceğinden çok daha hızlı biçimde artmıştır. Atmosferdeki ısı soğuran gaz varlı-ğının yeryüzü sıcaklığını yükseltme olasılığından ilk kez 19. yüz-yılın sonunda söz edilmiştir.[2]

1. GİRİŞDünyada sanayi devrimi ile başlayan kalkınma kuramlı yak-

laşımlar ile birlikte çevresel tahribat etkileri aynı paralellikte gelişme göstermiştir. Sınırsız üretim ve tüketim alışkanlıkları yaratan ekonomi modelleri çevresel tahribatlara yol açmış ve 1970’ lerden itibaren küresel boyutlarda etkileri gündelik ya-şama olumsuz yönde etki etmeye başlamıştır. İnsan faaliyet-leri sonucu oluşan, küresel ısınma, iklim değişikliği, sera etkisi,

Serkan KORKMAZ 1

İTFAİYE HİZMETLERİNDE DİJİTAL DÖNÜŞÜM: İZMİR ÖRNEĞİ

1 Yük. Fiz. İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı

ÖZET21. yüzyıl insanlık tarihinin gündelik yaşamında köklü değişikliklerin yaşandığı, insan davranışlarının ve yaşadığı alanların teknolo-jik gelişmelere bağlı olarak şekillendiği ve bu bağlamda insanların teknolojiye bağımlı hale geldiği bir dönemdir ve her geçen gün teknoloji ile olan bağımız artmaktadır.Tüm hizmet alanları içinde, etkin, verimli, ekonomik ve çevreye duyarlı yeni teknolojilerin gelişmesi, yaşadığımız dönemin bir koşulu olmaktadır. İtfaiye hizmetleri teknolojik yeniliklerin etkin bir biçimde kullanıldığı ve teknolojik yeniliklerin sürekli olarak takip edil-mesi gereken kamusal hizmet sunum alanlarının başında gelmektedir. İtfaiye hizmetlerini, etkin bir biçimde hızlı, ekonomik, verim-li ve çevre odaklı hale dönüştürecek dijital dönüşüm dönemi 6360 sayılı kanun ile hızlanmış ve bu hizmetlerin teknolojinin gelişimi-ne bağlı olarak gerçekleşmesi öngörülmektedir.İzmir Büyükşehir Belediyesi, Bilimsel ve teknolojik gelişmelerden yararlanma ilkesi ile itfaiye hizmetlerinin dijital dönüşümünü 2012 yılında İtfaiye Uygunluk Takip Sistemi çalışması ile başlatmış, 2015 yılında ilçe belediyeler ve vatandaşların kullanımına sunmuş-tur. Bir diğer dijital dönüşüm projesi olan İtfaiye Eğitim Talep Sistemini 2018 yılında çalışmalarını başlatmış, 2019 yılında kullanıma sunmuştur. Bu bildiride İtfaiye Dairesi Başkanlığı tarafından hizmet sunumu gerçekleştirilen İtfaiye Uygunluk Takip Sistemi ve İtfa-iye Eğitim Talep Sistemi; vatandaş, ilçe belediye ve İtfaiye Dairesi Başkanlığı tarafları irdelenecek ve dijital dönüşüm öncesi ve son-rası durum karşılaştırmalı olarak anlatılacaktır.Anahtar Kelimeler: İtfaiye Hizmetlerinde Dijitalleşme, İtfaiye Uygunluk Takip Sistemi, İtfaiye Eğitim Talep Sistemi.



baren çevre sorunları üzerindeki etkisi gözle görülür seviyelere gelmiştir. Çevre sorunlarına neden olan temel etkileri iki baş-lık altında belirtebiliriz. Bunlar, nüfus artış hızı ve kentleşmedir.

Kalkınma, nüfus ve çevre ilişkileri özellikle 1980’li yıllardan sonra Türkiye’de ve dünyada sosyal ve ekonomik alanda çok tartışılan konulardan biri olarak görülmektedir.[4] Canlıların yaşam döngüsü içerisinde atmosfere saldıkları doğal sera gaz-ları başta bitkiler olmak üzere pek çok doğal etkinlik ve süreç ile atmosferden uzaklaşmaktadır. İnsan etkinlikleri sonucu at-mosferdeki sera gazlarının birikimi doğal sera gazları döngüsü üzerinde olumsuz etkilemekte ve bir dizi zincirleme reaksiyo-na sebep olmaktadır. İnsan etkinliklerinin başında kabul edi-len sorunlar; hızlı nüfus artışı, sanayileşme, kentleşen toplum-lar, kişi başına düşen tüketim miktarındaki artış başlıca sebep-ler olarak sıralanmaktadır.[5]

Dünya nüfusuyla ilgili bilgilerin özellikle eski çağlarla ilgili olanların önemli ölçüde tahminlere dayandığı görülmektedir. Milattan önce 8000 yılında dünya nüfusunun 10 milyon olabi-leceği tahmin edilmektedir. İsa Peygamber’den sonra ise 300-500 milyon düzeyine yükseldiği, Sanayi Devrimi’ne kadarki sü-reçte çok fazla artış görülmediği ancak Sanayi Devrimi’nin ol-ması ile beraber özellikle 1750’li yıllarda nüfusun hızla artma-ya başladığı ve 1 milyar sınırına geldiği gözlenmiştir.[6] Dünya-nın 2019 itibariyle nüfusunun 7,73 milyara ulaştığı belirtilmiştir. Bazı tahminlere göre dünya nüfusu, her yıl 86 milyon kişi art-maktadır ve bu artış hızı sürerse 2050 yılında dünya nüfusunun 10 milyarı bulacağı düşünülmektedir.[7] Nüfusun temel etkeni doğum-ölüm ve göç hareketleridir. Dini inançların, örf adet ve geleneklerin, evlenme yaşının, evlenme oranının, aile yapısının, coğrafi şartların, toplumdaki kültür ve eğitim düzeyi ile eko-

Yerel kamu hizmetleri, kamu yönetiminde insanların günde-lik yaşamını belirleyen önemli hizmet alanlarının başında ge-lir. Özellikle bazı hizmet alanları, yaşamsal bir önem arz eder. Kentlerde çöp, temizlik, ulaşım, kanalizasyon, acil yardım ve it-faiye gibi hizmetler, vatandaşların yaşamlarını etkileyen başlı-ca hizmet alanlarındandır. [3]

21. yüzyıl gündelik yaşamında, insanının teknolojiye bağım-lılığı her geçen gün artmaktadır. Kamusal hizmet alanların ba-şında yer alan acil durum hizmetleri içinde yer alan itfaiye hiz-metleri teknolojiyi etkin biçimde kullanan alanların başında gelmektedir. Bu alan içerisinde önleme, denetleme, eğitim ve müdahale aşamalarında teknolojiden bağımsız bir işlem yap-ma imkânsız hale gelmiştir.

Tüm hizmet alanları içinde, etkin, verimli, ekonomik ve çev-re duyarlı yeni teknolojilerin gelişmesi, yaşadığımız dönemin bir koşulu olmaktadır. İtfaiye hizmetleri teknolojik yeniliklerin etkin bir biçimde kullanıldığı ve teknolojik yeniliklerin sürekli olarak takip edilmesi gereken kamusal hizmet sunum alanları-nın başında gelmektedir. İtfaiye hizmetlerini, etkin bir biçimde hızlı, ekonomik, verimli ve çevre odaklı hale dönüştürecek di-jital dönüşüm dönemi 6360 sayılı kanun ile hızlanmış ve tekno-lojinin gelişimine bağlı olarak gerçekleşmesi öngörülmektedir.

Bu çalışma kapsamında, nüfus artış hızına bağlı olarak artan kentleşme ile birlikte, önemi her geçen gün artan itfaiye hizmet-lerinin sürdürülebilir bir hizmet alanı içinde dijitalleşen hizmet sunum çeşitleri İzmir ili ölçeğinde değinilmiştir.

2. NÜFUS VE KENTLEŞMEİnsanoğlunun sınırsız tüketim alışkanlıklarının, ekonomik ge-

lişmelerin, nüfus artışının yirminci yüzyılın ikinci yarısından iti-

Şekil 1: Dünyada kırsal ve kentsel nüfusun tarihi gelişimi, BM Kentlileşme Raporu.



Dünya nüfusu genel olarak deniz ve okyanus kıyılarında yoğun-laşmaktadır. Bu durum beraberinde dezavantajlı durumların-da ortaya çıkarmasını sağlamaktadır. Sanayi devrimi ile birlik-te kırsal nüfus azalmaya kentsel nüfus artış göstermeye başla-mıştır. Kent nüfusunun artması kırsal bölgelerden kentlere ya-pılan göçlerdir. Göç nedenleri, hızlı nüfus artışı, tarım toprakla-rının parçalanması, tarımda makineleşmenin artması, tarımsal ürünlerde verim düşüklüğü, eğitim, sağlık ve sosyal hizmetler-den yararlanma isteği ile nüfus ve buna bağlı olarak konut sa-yısı artmış, çok katlı konutlar yapılmış, ulaşım ve trafik yoğun-laşmıştır. Kentler ulusal/yerel siyasi ve iktisadi gücün yoğun-laşma noktalarıdır. Aynı zamanda ülkelerin kültürel ve tekno-lojik birikiminin de odaklarıdır. Dolayısıyla yeni arayışların, ka-tılımcı sivil-kamu-sanayi girişimlerinin başlangıç noktası; kısa-cası her şeyin olup bittiği, yeni bir şeylerin tohumlarının atıla-bileceği mekânlardır. Üretim ve bilgi teknolojilerinde yaşanan gelişim, eğitim ve refah düzeyinin artması, özel sektördeki mal veya hizmetin niteliğini yükseltmeye yönelik uygulamalar, top-lumlarda daha nitelikli bir kamu hizmeti isteğini ve beklentisini güçlendirmiştir. Bireyin gündelik yaşamı için vazgeçilmez nite-liği nedeniyle bu hizmetler özellikle, acil durum hizmetleri, in-ternet hizmetleri, yolcu taşıma hizmetleri ve emniyete ilişkin temel haberleşme gibi hizmetleri kapsamaktadır.

3. SÜRDÜRÜLEBİLİR İTFAİYE HİZMETLERİ Kentsel tasarım ve planlamanın mihenk taşlarından olan it-

faiye hizmetleri kentlileşmenin artmasıyla önemini her geçen gün artırmakta ve standardizasyonu, iş ve yönetim sürecinin et-kili bir biçimde yürütülmesini, hizmetin devamlılığını, işin sür-dürülebilirliğini ve hizmetin denetimini sağlanması kamu hiz-metlerinin temel noktalarındandır.

İtfaiye standartları, İtfaiye Araç ve Ekipman, İtfaiye İstasyon-ları ve İtfaiye Personeline yönelik eğitimler gibi teknik standart-lardan oluşmaktadır. Bu standartlar her ülkenin kendi yasal dü-zenlemeleri ile belirlenmiştir. Türkiye’de bu standartlara ilişkin genel düzenleme 2006 tarih ve 26326 sayılı Belediye İtfaiye Yö-netmeliği ile belirlenmiştir.[10]

İtfaiye hizmetleri, kentlerin sürekliliğini sağlayan, kentte ya-şayan insanların yaşam alanlarını güvenceye alan hizmet alan-larından biridir. İtfaiye yangın söndürme ve bu işi gerçekleştiren kuruma verilen isimdir. İtfaiye Arapça kökenli bir sözcüktür. Ta-rihte ilk bilinen itfaiye kuruluşu Roma İmparatorluğu döneminde kurulmuş ve şehri belli bölgelere ayıran ilk teşkilat örneğidir.[11]

Yaşamsal alanların sıkışması ve kullanılan yapı malzemele-rinin yanıcılığının yüksek olması ile birlikte tarihsel dönemde birçok yangın meydana gelmiştir. Yaşanan yangınlardan sonra itfaiye kuruluşları için standartlaşma ve kurumsallaşma örnek-leri kentlerde meydana gelen yangınlardan sonra hızlanmıştır. Günümüz itfaiye teşkilatlarına benzer ilk örnek Londra’da yan-gına yönelik sigorta şirketlerinin kurulması ile başlamıştır. Kamu hizmetleri alanında ilk kurumsal teşkilatlardan birisi olan itfai-ye hizmetleri, başlangıçta sadece yangın söndürme hizmetleri ile sınırlandırılmış bir yapı teşkilat olsa da günümüzde yangın-

nomik gelişme düzeyi nüfus artış hızını belirleyen ana etken-ler olarak sıralanabilir.[8] Malthus, 1798 yılında yazmış olduğu

“An Essay on the Principles of Population (Nüfus İlkeleri Üzeri-ne Bir Deneme)” adlı çalışmasında, dünyamızda sürekli olarak artma eğilimi gösteren nüfusun, daimi yaşam düzeyini temel geçim seviyesine indirme eğilimi içerisinde olduğunu ileri sür-düğünden, nüfusun ekonomik anlamda ne kadar önemli oldu-ğunu ilk kez zikreden bilim insanı olarak görülmüştür.[9] Günü-müzde gelişmiş ülkelerde nüfusun artırılmasına, az gelişmiş ül-kelerde ise azaltılmasına yönelik politikalar geliştirilmektedir.

Dünya yükselen bir nüfus dalgasının etkilerini giderek daha fazla hissetmektedir, kentleşme. Başlangıçları sanayileşmenin sancılı doğumunda olan kentleşme, yani dünya nüfusunun ar-tan şekilde kırdan kente göçü, özellikle son 30 yılın küreselleş-me eğilimleri ile hızını artırmıştır. Birleşmiş Milletlerin raporla-rına göre 2008 yılı, kentsel nüfusun kırsal nüfusu geçtiği yıl ola-rak tarihe kaydedilmiştir.

Bu demografik kayış, kentlerde üretilen değeri ve dünya gayri safi hasılasının kentlere düşen oranlarını da etkilemektedir. Mc-Kinsey Global Institute “Cityscope – 2011” raporuna göre City 600 (2007-2025 arasında küresel GYH katkısı en yüksek olan 600 şehir) listesindeki kentlerde yaşayan 1,5 milyar kişi dünya nüfu-sunun %22’sini oluşturmakta ve 30 trilyon ABD Doları ile dün-yanın toplam GYH’sından yarıdan fazla pay almaktadırlar. City 600 kapsamında, ortalama yıllık geliri 20.000 $ olan 485 mil-yon hane bulunmaktadır. City 100 listesine bakıldığında, küre-sel GYH içindeki pay 21 trilyon $ ile %38 olmaktadır.

2025 yılına gelindiğinde City 600 dünya nüfusunun %25’ini ve dünya GYH’sının ise 60 trilyon $ ile %60’ını kapsayacaktır. Aşağı-daki şekilde kentlerin ekonomik gücü gösterilmektedir. Kentleş-menin ve büyüyen kentlerin çoğunun, ABD, Avrupa ve Japonya dışındaki gelişmekte olan dünya olarak ifade edilebilecek coğ-rafi bölgelerde ortaya çıkacak olmalarıdır.

1 milyon ve üzeri nüfusa sahip dünya kentlerinin 2007 ile 2025 arasındaki toplam ekonomik büyümeye katkısı %40 olarak be-lirlenmiştir. Yine McKinsey’in yaptığı araştırmaya göre 2025’te yukarıda anılan 100 kentten yalnızca 26’sı ABD, Avrupa ya da Japonya’da olacaktır. İnsan yoğunluğunun en düşük olduğu ülke Moğalistan, en kalabalık kent ise Tokyo olarak belirtilmiş-tir. Dünya nüfusunun yaklaşık, %60 Asya, %15 Afrika, %10 Av-rupa, %7 Kuzey Amerika ve Okyanus %8 Latin Amerika ve Ka-rayipler’de yaşadığı tespit edilmiştir. Dünyanın 17’inci büyük nüfusuna sahip ülkesi Türkiye’dir

Kentler ve kentsel bölgeler bugün dünyanın yüzey alanının yalnızca %2’sini kaplasalar da, kaynakların yaklaşık %75’ini tü-ketip atıkların hemen tümünü üretmektedir. Sergiledikleri eko-nomik performansa paralel olarak tüm enerjinin %73’ünü tü-ketirken, iklim değişikliğine yol açan sera gazı salımlarının da %79’undan sorumludur.

Kentlerdeki nüfus artış hızını belirleyen temel etkenleri, dini inançların, örf adet ve geleneklerin, evlenme yaşının, evlenme oranının, aile yapısının, coğrafi şartların, toplumdaki kültür ve eğitim düzeyi ile ekonomik gelişme düzeyi olarak sıralanabilir.



4. İTFAİYE HİZMETLERİNDE DİJİTAL DÖNÜŞÜMTürkiye’de itfaiye hizmetleri 18.yüzyılda başlamıştır. Yeniçeri

ocağı kaldırılana kadar askeri düzen içerisinde itfaiye hizmetle-ri Tulumba Ocağı tarafından verilmiştir. Tulumba Ocağı kaldı-rıldıktan sonra 19. yy sonlarına kadar düzenli bir itfaiye hizme-ti sunan bir teşkilat kurulmamış halk kendi içinde düzensiz bir sistem ile söndürme işlerini yapmıştır. 19. yy sonunda Der-saa-det Belediye Nizamnamesi ile belediyelerce yürütülmesine baş-lanmıştır. Bu düzenleme ile itfaiye hizmetlerinin modernleşme-si ve Avrupa ülkelerindeki yapılanmaya benzer yapılanma ve için çalışmalar başlatılmıştır. Bu çalışmalar ile itfaiye hizmet-leri tekrar askeri sistem içinde yerini almıştır.[13] Türkiye’de it-faiye hizmeti, beledi hizmetler içerisinde kamunun sorumlulu-ğu altına alınan ilk hizmetlerin başında gelir. Cumhuriyetin ila-nından sonra itfaiye teşkilatı askeri bir birim olmaktan çıkarıl-mış ve 1930 tarihinde çıkarılan 1580 sayılı Belediye Kanunu ile belediyeler itfaiye hizmetlerinin teşkilatlanmasını başlatmış-tır. 1984 tarihli 3030 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu ile itfa-iye hizmetleri büyükşehir belediyelerinin görev alanına girmiş ve il merkezlerinde müdürlük olarak hizmet veren teşkilat ya-pısı kazanmıştır. 1997 tarihinde Büyükşehir belediyelerinde it-faiye daire başkanlıklarına dönüştürülmüştür. Bununla birlikte itfaiye hizmetlerinin belediyenin görev ve sorumluluk alanın-da olduğu, itfaiye teşkilatının belediye meclis kararı ile norm kadroya uygun birimler arasında yer aldığı ve itfaiye teşkilatı-nın çalışma usul ve esaslarını içeren detaylı ve temel düzenle-meler, 2005 tarihli 5393 sayılı Belediye Kanunu ve 2004 tarih-li 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’na da yansımıştır.[14] 2012 tarihli 6360 Sayılı Kanun ile itfaiye hizmetleri alanın-da köklü değişiklik yapılmıştır. Belediye sınırlarını il mülki sınır-ları ile birleştiren ve büyükşehir belediyelerinin hizmet alanla-rını genişleten yeni yasa ile itfaiye hizmetleri kentsel ve kırsal alanda, 30 büyükşehir belediyesinin görev ve yetki alanına dâ-hil edilmiştir.[15]

1958 yılında çıkarılan Sivil Müdafaa Kanunu ile itfaiye teşki-latına yeni sorumluluklar eklenmiştir. Bu Kanuna göre itfaiye-ler, yangınların dışında afetlerde de halkın can ve mal güvenli-ğini sağlamak için gerekli tedbirleri almakla yükümlü kılınmış-tır. [16] İtfaiye hizmetleri ve hizmet alanlarına ilişkin en temel düzenleme 2006 tarihli ve 26326 sayılı Belediye İtfaiye Yönet-meliği’dir. Bu yönetmelik, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “İt-faiye” başlıklı 52. maddesine dayanılarak İçişleri Bakanlığı ta-rafından çıkarılmıştır. Yönetmelik ile birlikte, Sivil Müdafaa Ka-nunu ile düzenlenen itfaiye hizmet alanları tekrar ele alınmış ve tıpkı dünya itfaiyelerinde de olduğu gibi, arama kurtarma ve yangına müdahale faaliyetlerinin yanı sıra itfaiyenin görev ve sorumluluk alanları, acil durum ve müdahale yöntemleri göz önüne alınarak genişletilmiştir. [16]

İtfaiye hizmet alanı yerel yönetim mevzuatı ile sınırlı kalma-mış aynı zamanda merkezi yönetim mevzuatı içinde çeşitli dü-zenlemeler ile çeşitli kurumlara görev verilmiştir. Türkiye’de it-faiye hizmetlerinin örgütlenmesinde yerel yönetimlerin dışın-da merkezi idarelerin yasal düzenlemeler ile verilmiş yetki çer-

lar ile mücadele, yangınların önlenmesi, kaza afet ve her tür-lü acil durumda arama-kurtarma, ilk yardım ve bilinçlendirme hizmetleri ile geniş bir yelpazede hizmet sunmaktadır. İtfaiye teşkilatının temel hizmet alanı olan yangınlara müdahale acil durumların başında gelir.

Yerleşim yerlerinde meydana gelen yangınların sayısı ve çı-kış nedeni; şehrin nüfusuna, halkın eğitim seviyesine, şehrin alt yapısına, kişi başına tüketilen enerji miktarına ve enerji tü-rüne bağlıdır. Yangın sayısı, nüfus yoğunluğuna, bina sayısına, yangın önlemleri ile şehrin alt yapısına göre değişkenlik gös-termektedir. Yangın sayısı ve nedenlerinin bilinmesi; yangın önlemlerinin tasarlanmasında, itfaiye istasyonlarının konum-landırılmasında, ekiplerin ve donanımlarının belirlenmesin-de aktif rol oynamaktadır. Yangınların sayısı ve yapısı ile ilgi-li istatistikler yangın hizmetlerinin geleceğini şekillendirecek en önemli kaynaklardır.

Dünya genelinde yangın istatistikleri ve yıllık raporları Ulus-lararası Yangın ve Kurtarma Hizmeti Derneği (CTIF) tarafından yayımlanmaktadır. Standart raporlama formları sunarak yan-gın istatistiklerinin karşılaştırılmasını sağlamaktadır. Her yıl 70 ayrı ülkenin yangın istatistiklerini raporlamaktadır. Bu ülkeler arasında Türkiye bulunmamaktadır.

Can kaybının yanında kentlerde yangınların neden oldu-ğu ekonomik kayıpların gayri safi yıllık hasılanın %1’ine denk geldiği raporlanmış ve itfaiyenin önemini bir kez daha orta-ya çıkarmaktadır.

Yangın afet maliyetinin gelişmiş ülkelerin GSYH yaklaşık %1’lik bir orana tekabül ettiği tahmini 1980’lerde World Fire Statistic Center (WFSC) tarafından deklare edilmiştir. Ulusla-rarası Yangın ve Kurtarma Hizmeti Derneği tarafından yayınla-nan World Fire Statistics 2019 Raporu’na göre 0,9-3,8 milyar nüfusa tekabül eden 27-57 ülkenin (Dünya Nüfusunun %15) 1993-2017 tarihleri arasındaki verilerin değerlendirilmesi so-nucu, 1 yıl içerisinde dünyada ortalama 2,5-4,5 milyon yan-gın meydana geldiği, bu yangınlar sonucu 17-62 bin kişi haya-tını kaybettiği belirtilmektedir. 2017 yılında yapılan çağrıların %59,8’i Tıbbi yardım (26.922.689), %5,5’i Yangın (2.488.398) % 2,8’i Kaza (1.282.581), % 6,3’ü Yanlış (2.814.777), % 25,6’sı Di-ğer (11.513.660) kapsamda olduğu bildirilmiştir.

Dünya yangın istatistikleri raporuna göre, küresel ısınma, iklim değişikliği gibi etkilerin yangın riskini artıracağı tahmin edilmektedir. Yangın öngörüleri ciddi bir artış ile karşı karşıya kalınacağını göstermektedir.

Dünyada ve özellikle Türkiye’de çıkan yangınlara bakıldığın-da itfaiyeye ve yangın önlemlerine harcanan maliyetle, yangın çıkma sayısı ve yol açtığı zararların ters orantılı olduğunu gö-rülmektedir. Bu durum, itfaiyeye ve yangın önlemlerine ne ka-dar önem verilir ise o kadar az can ve mal kaybı anlamına gel-mektedir. Bir başka ifadeyle, itfaiye teşkilatlarının ve hizmet-lerinin her sürecine verilen önem ve destek, olası bir yangını en kısa sürede ve en az zararla söndürmeye yardımcı olarak; hem büyük bir facianın önüne geçilmiş olacak ve hem de mil-li ekonomiye büyük katkılar sağlayacaktır.[12]



çevesinde sorumlulukları vardır. Bu idarelerin itfaiyenin hizmet alanına giren, acil müdahale ile acil müdahale planları çerçe-vesinde koruyucu önlemleri uygulamak, sanayinin, liman te-sislerinin ve deniz trafiğinin yangın tehlikesi doğurabilecek ve yayılmasına sebebiyet verecek derecede yoğunlaştığı yerlerde yangınlara karşı alınacak önleme, söndürme gibi birtakım gö-rev ve yetkileri vardır.

İtfaiye hizmet alanı ile ilgili olarak ülkemizde bir diğer önem-li değişiklik 2002 yılında ilk olarak çıkarılmış Binaların Yangın-dan Korunması Hakkında Yönetmelik’tir. Yönetmelik güven-lik önlemlerinde yaşanan eksiklikler ve uygulamada yaşanan zorlukların aşılması ve çağın gerekliliklerine uygunluğun sağ-lanması maksatıyla 2007, 2009, 2012, 2015 yıllarında değişik-likler geçinmiştir. Yönetmeliğin amacı, “Kamu kurum ve kuru-luşları, özel kuruluşlar ve gerçek kişilerce kullanılan her türlü yapı, bina, tesis ve işletmenin, tasarımı, yapımı, işletimi, bakı-mı ve kullanımı safhalarında çıkabilecek yangınların en aza in-dirilmesini ve herhangi bir şekilde çıkabilecek yangının can ve mal kaybını en aza indirerek söndürülmesini sağlamak üzere, yangın öncesinde ve sırasında alınacak tedbirlerin, organizas-yonun, eğitimin ve denetimin usul ve esaslarını belirlemektir.” şeklinde düzenlenmiştir.[17]

Çağımızın teknoloji ile iç içe ve her geçen gün teknolojiye olan bağımlılığımızın arttığı alanların başında da itfaiye hizmetleri gelmektedir. Bu kapsamda İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı İtfaiye Denetim ve Önleme Şube Müdürlüğü, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu, Belediye İtfaiye Yö-netmeliği ve Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönet-melik hükümlerince, İşyeri açma ve çalışma ruhsatına esas ‘’İt-faiye Uygunluk Raporu’’ denetimleri gerçekleştirmektedir. İtfa-iye Eğitim Şube Müdürlüğü aynı kapsamda acil durumlar ile il-gili eğitimler düzenlemektedir. Denetim ve eğitim süreçlerinin izlenebilirliğini artırmak, zamanı verimli kullanmak, sürdürüle-bilir hizmet kalitesini sağlamak ve dijital arşiv işlemlerini ger-çekleştirerek personel verimliğini artıran dijital hizmetleri kul-lanıma almıştır.

4.1. İtfaiye Uygunluk Takip Sistemiİtfaiye Uygunluk takip sistemi, işyeri sahiplerinin itfaiyeye gel-

meden başvuru yapmalarını ve itfaiye uygunluk raporu alma-larını sağlayarak vatandaşın iş süreçlerini kolaylaştırmak, itfa-iye ile ruhsat veren kurumun ve başvuru sahibinin süreci izle-yebilmesini sağlayarak zaman tasarrufunu gerçekleştirmek ve maddi kayıpları ortadan kaldırmaktır.

Şekil 2: İtfaiye uygunluk takip sistemi ilçe belediye ekranı

Şekil 3: İtfaiye uygunluk takip sistemi ilçe belediye yeni başvuru kaydı ekranı



İtfaiye uygunluk takip sistemi kullanıcıları; • Gerçek ve Tüzel Kişiler• İlçe Belediyeleri• İtfaiye Dairesi Başkanlığı’dır.Gerçek ve Tüzel kişiler, işyeri açma ve çalışma ruhsatına esas

itfaiye uygunluk raporu talebinde bulunduklarında, başvuru iş-lemleri 2 şekilde gerçekleştirilmektedir. Belediye ve Organize Sa-nayi Müdürlüklerinden işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzen-lenmeyen işletmeler için İtfaiye Dairesi Başkanlığına veya böl-ge birimlerinden matbu dilekçe ile elden başvuru yapılmaktadır. Belediye ve Organize Sanayi Müdürlüklerinden işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlenen işletmeler için ruhsatı düzenleyen kurumdan başvurusu, İtfaiye Uygunluk Takip Sistemi ile oto-matik olarak alınarak İtfaiye Dairesi başkanlığına iletilmektedir.

İtfaiye uygunluk takip sistemi, 29 ilçe belediyesi ve 7 Organi-ze Sanayi Bölgesi ile 2015 yılından beri kullanılmaktadır. Sistem

üzerinden yıllık ortalama 10.000 başvuru alınmakta ve günlük 40 yeni başvuru ile 70 denetim gerçekleştirilmektedir. Evrak tes-lim ve talep edilen kuruma ulaşması ile il-gili süreler günlerden dakikalara inmiştir. İtfaiye uygunluk takip sistemi ile başvuru kurumlarının ilgili birimleri raporlama sü-reçlerini izleyebilir hale gelmiştir. Böylece daha koordineli bir çalışma ortamı oluş-ması sonucu gerçek ve tüzel kişiler kali-teli, hızlı ve doğru hizmet alabilmektedir.

Kullanıcı adı ve şifre ile girilen sistem ekranından, giriş yapıldıktan sonra açı-lan ilk sayfada başvuruların listesi ve du-rumları görülmektedir. İşyerleri için İşye-ri Açma ve Çalışma Ruhsatı alınması sü-recinde istenen İtfaiye Uygunluk Raporu

için yetkili kurum veya kuruluşa yapılan başvurular öncelikle itfaiye evrak kayıt sistemine online olarak aktarılır.

İtfaiye uygunluk takip sistemi ilçe belediye yeni başvuru kay-dı ekranında, İşlem Durumu ve Başvuru No bölümleri boş bıra-kılarak, Başvuru Türü sekmesinden İTFAİYE UYGUNLUK seçe-neği seçilerek Başvuran Türü, Başvuru Sahibi Bilgileri, Mükel-lef Bilgileri ve İşletme Diğer Bilgiler Kısmında bulunan bilgi bu-ton sekmeleri doldurulur. Başvuru ile ilgili yapılacak işlemler ve gerekli kontroller yapıldıktan sonra başvuru Kuruma Aktar bu-tonu ile İtfaiye Denetim ve Önleme Şube Müdürlüğüne aktarı-mı yapılır. Bu aşamadan sonra ilçe belediye başvuru üzerinde herhangi bir düzeltme ve silme işlemi yapamaz.

İtfaiye Denetim ve Önleme Şube Müdürlüğüne aktarımı ya-pılan başvuruların durumları, İşlem Durumu bölümünden ta-kip edilebilinir.

İşlem Durumu bilgileri;

Şekil 4: İtfaiye uygunluk takip sistemi ilçe belediye başvuru düzenleme ekranı

Şekil 5: İtfaiye uygunluk takip sistemi ilçe belediye başvuru sonuç rapor ekranı



Sistem Tanımlamalarının Yapıldığı Tanımlamalar bölümünden oluşmaktadır.

İtfaiye Başvuruları Ekranında, Denetim ve Önleme Şube Mü-dürlüğü’ne aktarılan başvurular ile ilgili Evrak Kayıt Numarası, Başvuran Bilgileri, Başvuru Adresleri, Faaliyet Türü gibi bilgiler yer almaktadır. Kentli eşleştirmesi yapılan başvurulara, başvu-ru tetkik ücreti tahakkuku oluşturulur ve başvuru sahibine bil-gilendirme kısa mesajı (SMS) ve maili gönderilir.

Başvuru tetkik ücreti ve eksiklikleri tamamlanan (2. Tetkik) başvurular tetkik yapılması için bölgelere göre günlük iş liste-lerine aktarılır. Ekip ataması yapılan başvurular Yangın Dene-tim ve Önleme Ekibi’ne tetkik sonuçlarının girilmesi için açı-lır. Önleme heyet üyelerine, denetim kontrol madde sonuçla-rının girilmesi için açılan başvurulara, heyet üyelerince tetkik alan metrekareleri, tetkik alanlarının tanımları, alınan ve alın-ması gerekli önlemler belirtilir. Gerekli önlemleri alan başvu-rular için Yangın Denetim ve Önleme Ekibince rapor tetkik üc-ret tahakkuku oluşturulur ve ücret ödemesi yapıldıktan sonra

BOŞ ise; Kuruma aktarılmamış başvuru anlamına gelir. Tüm başvuru bilgi girişleri tamamlanıp kayıt edilmeli ve başvuru ku-ruma aktarılmalıdır.

BEKLEMEDE ise; İtfaiye tarafından borç tahakkuku yapılma-dığı anlamına gelir. İlçe Belediye tarafından yapılacak bir iş-lem yoktur.

ÜCRETLERİN YATIRILMASI BEKLENİYOR ise; İtfaiye tarafında borç tahakkuku yapıldığı ancak vatandaş tarafından ödeme ya-pılmadığı anlamına gelir. Kurumlarca yapılacak bir işlem yoktur.

İŞLEMDE ise; İtfaiye Denetim ve Önleme Heyetleri tarafından denetim ve onay işleminin devam ettiği anlamına gelir. İlçe Be-lediye tarafından yapılacak bir işlem yoktur.

OLUMLU SONUÇLANDI – OLUMSUZ SONUÇLANDI ise; Baş-vurunun sonuçlandığı anlamına gelir ve sonuç raporu görün-tülenebilir.

İtfaiye Uygunluk Takip Sistemi, Denetim ve Önleme Şube Müdürlüğü tarafında, üç Ana bölümden oluşmaktadır. 1.Bö-lüm: İtfaiye Başvuruları, 2.Bölüm: Başvuru Raporları, 3.Bölüm:

Şekil 8: İtfaiye uygunluk takip sistemi İtfaiye Denetim ve Önleme Şube Müdürlüğü İtfaiye Başvuruları Ekranı

Şekil 6: İtfaiye uygunluk takip sistemi İtfaiye Denetim ve Önleme Şube Müdürlüğü Ekranı

Şekil 7: İtfaiye uygunluk takip sistemi İtfaiye Denetim ve Önleme Şube Müdürlüğü İtfaiye Başvuruları Ekranı



rapor onaya sunulur.Onaydan çıkan İtfaiye Uygunluk Raporları, giden evrak ka-

yıt numarası verildikten sonra ilgili belediye ekranına yansıtılır.İtfaiye Denetim ve Önleme Şube Müdürlüğü ekranlarından

bir diğeri başvuru raporları bölümüdür. Bu bölümden Başvu-ru Sonuç Raporu, İş İstatistik Raporu ve Ücret İstatistik Rapo-ru düzenlenebilmektedir.

Başvuru sahipleri, İtfaiye Uygunluk Raporu Hazırlanma aşa-malarında evraklarının durumu Büyükşehir Belediyemizin Web sayfasında bulunan ‘’e-işlem’’ sekmesinden başvurularının du-rumu hakkında bilgi sahip olabilmektedirler.

İtfaiye Uygunluk Raporu Hazırlanma aşamalarında, başvu-ruyla ilgili işlemler sırasında başvuru sahibine gönderilen tüm bilgiler, Bildirim Bilgileri ekranından, İtfaiye Denetim ve Önle-me Şube Müdürlüğü ve belediyeler tarafından izlenebilmektedir.

Şekil 10: İtfaiye uygunluk takip sistemi İtfaiye Denetim ve Önleme Şube Müdürlüğü Denetim Düzenleme Ekranı

Şekil 9: İtfaiye uygunluk takip sistemi İtfaiye Denetim ve Önleme Şube Müdürlüğü Denetim Düzenleme Ekranı

4.2. İtfaiye Eğitim Takip Sistemiİtfaiye Eğitim Takip Sisteminin amacı, İtfaiye Eğitim Şube Mü-

dürlüğü tarafından düzenlenen eğitimlerden, almak isteyen ger-çek ve tüzel kişi ya da kamu kurum ve kuruluşlarının eğitim ta-leplerini, İtfaiye Dairesi Başkanlığına getirmeden eğitim başvu-rusunu sağlamak, eğitim planlamalarını gerçekleştirerek, eği-tim süreçlerinin takibini yapmak ve süreçlerinin izlenebilirliği-ni sağlamaktır. İtfaiye Eğitim talep başvurusu yapılması süre-cinde; Vatandaşlar, Özel firmalar, Kamu Kurum ve Kuruluşları, itfaiye internet sayfası(www.itfaiye.izmir.bel.tr) üzerinden on-line olarak gerçekleştirmektedir. Eğitim Talep Başvurusu sek-mesinden şube müdürlüğünce düzenlenen eğitimlerin ama-cı, konuları, eğitim sonundaki kazanımları ve eğitim ücret in-celemeleri yapılabilir ve uygun eğitim modül seçimi yapıldık-tan sonra eğitim takip sistemi başvuru ekranına geçiş web si-tesi üzerinden yapılır.



İtfaiye Eğitim Takip Sistemi, Eğitim Şube Müdürlüğü ekranı, Bilgi Giriş Sekmesi, Genel Tanımlama Sekmesi ve Raporlama sekmelerinden oluşmaktadır.

Bilgi giriş sekmesi, Eğitim Planı, Eğitim Talepleri ve Malzeme Takip alt sekmelerini içermektedir. Eğitim planı ekranından eği-tim planlama, eğitim erteleme, eğitime eğitmen atama ve de-ğiştirme, eğitim sınıf yeri ile eğitim alanlarını seçme işlemlerini gerçekleştirilen ekrandır. Bu ekran üzerinden günlük, haftalık ve aylık bazda eğitimlerin durumları izlenebilmektedir.

Eğitim talep ekranı, eğitim başvuruları ile ilgili işlemlerin ya-pıldığı ve eğitim durumlarının izlenebildiği, ücretlerin yatırılması, eğitimin kesinleşmesi, eğitim değişiklik talepleri, eğitimin sonuç-lanması ile ilgili bölümlerin düzenlemesinin yapıldığı ekrandır.

Eğitim talep başvuru ekranından, Eğitim Bilgileri, Başvuru Bilgileri, Yetkili Kişi Bilgileri ve Katılımcı Bilgi Girişleri yapılır. Sistemde başvuru işlemlerinin devam edebilmesi için Telefon numarası ve E-posta adresi zorunlu alanları oluşturmaktadır.

Katılımcı Bilgi Girişleri, T.C. Kimlik Numarası ve öğrenim duru-mu girişi yapılarak gerçekleştirilir ve Eğitim Talebi Kaydet buto-nu ile eğitim talep başvurusu kayıt işlemi tamamlanarak İtfaiye Eğitim Takip Sistemi Eğitim Şube Müdürlüğü Eğitim Talep Ekra-nına online olarak aktarılır. Eğitim talep başvuru ekranı, eğitim sorgulama sekmesinden, eğitim erteleme iptal etme, katılımcı ekleme ve güncelleme işlemleri gerçekleştirilmektedir. Bu işlem ve ücret ödeme işlemleri için başvuru sahibine eğitim takip nu-marası ve güvenlik kodu, kısa mesaj ve e-posta yoluyla iletilir.

Şekil 11: İtfaiye uygunluk takip sistemi İtfaiye Denetim ve Önleme Şube Müdürlüğü Başvuru Detay Ekranı

Şekil 12: İtfaiye uygunluk takip sistemi İtfaiye Denetim ve Önleme Şube Müdürlüğü Başvuru Raporları Ekranı



Eğitim malzeme talep ekranı, eğitimlerde kullanılan malze-melerin eğitimden önce sorumlular tarafından malzemelerin hazırlanması, planlamanın yapılması ve eğitim sonunda mal-zemelerin takibinin yapıldığı ekrandır. Eğitim bazında kullanı-lan ve talep edilen malzemelerin takibi bu ekran üzerinden gi-rişi yapıldıktan sonra izlenebilmektedir.

İtfaiye Eğitim Takip Sistemi, Eğitim Şube Müdürlüğü ekranı, Genel Tanımlama Ekranında, eğitim yeri kodları, eğitim grup kodları, eğitim bilgisi kodları ile malzeme kodlarının girişinin yapıldığı ve güncellemelere açık olan ekrandır. Bu ekranda eği-tim modülleri ile eğitim sahaları, eğitim sınıfları, eğitmenler ve malzemelerin kodlaması yapılmaktadır. Eğitim Talep Siste-mi Raporlama Ekranından eğitimler ile ilgili istatistiki bilgile-rin süzülmesi ve eğitimler ile ilgili malzeme kullanım durumla-rı takip edilebilmektedir. Rapor Ekranı, Eğitim istatistiklerinin standart rapor verileri dışında dinamik olarak veriye özgü sı-nıflandırmalarının yapılması gerçekleştirilebilir ve rapor oluş-turulabilmektedir.

Eğitim talep başvurusu kayıt işlemi tamamlanarak İtfaiye Eği-tim Takip Sistemi Eğitim Şube Müdürlüğü Eğitim Talep Ekranı-na online olarak aktarımı yapılan eğitim başvurusu için önce-likli olarak kentli numarası eşleştirmesi yapıldıktan sonra eği-tim ücret tahakkuku oluşturulur. Başvuru sahibine eğitim ücre-ti ile birlikte güvenlik kodu ve eğitim takip numarası kısa mesaj ve e-posta yoluyla iletilir. 7 gün içerisinde ücret ödemesi banka şubeleri üzerinden gerçekleştirildikten sonra eğitim kesinleşti-rilir. Bu aşamadan sonra eğitime eğitmen ataması yetkilendiril-miş personel tarafından yapılır ve onaya sunulur. Eğitmen ata-ması onaylanan eğitimler, eğitmen işlemlerine açılır, bu işlem-ler, kursiyer devam durumlarının girilmesi, malzeme talepleri-nin bulunulması ve eğitim yeri ve eğitimi ile ilgili yetkili kişile-rin iletişim bilgilerinin açılması ve Katılımcı Belgesi ve Sertifi- Şekil 16: İtfaiye eğitim takip sistemi eğitim talep başvuru

ekranı

Şekil 14: İtfaiye uygunluk takip sistemi İtfaiye Denetim ve Önleme Şube Müdürlüğü Başvuru Detay Ekranı

Şekil 15: İtfaiye eğitim takip sistemi eğitim başvuru ekranı

Şekil 13: İtfaiye uygunluk takip sistemi İtfaiye Denetim ve Önleme Şube Müdürlüğü Başvuru Sahibi Bilgilendirme Ekranı



Şekil 18: İtfaiye eğitim takip sistemi Eğitim Şube Müdürlüğü ekranı

Şekil 19: İtfaiye eğitim takip sistemi eğitim planı ekranı

Şekil 20: İtfaiye eğitim takip sistemi eğitim talep ekranı

Şekil 21: İtfaiye eğitim takip sistemi malzeme takip ekranı

Şekil 17: İtfaiye eğitim takip sistemi eğitim talep başvuru ekranı



ka Oluşturulması, E-İmza İşlemlerinin Başlatılması, E-İmza iş-lemleri tamamlandıktan sonra E-Posta adresine belgelerin gön-derimi yapılması yapılarak eğitim işleminin sonuçlandırılması gerçekleştirilmektedir.

İtfaiye eğitim takip sistemi, eğitim planı ekranından eğitmen tarafından eğitim tamamlanıp belge oluştur sekmesinden Ser-tifika/Katılımcı Belgesi, paraf ve e-imza işlemleri için elektronik belge yönetim sistemi üzerinde oluşturur ve imza işlemleri ta-mamlandıktan sonra eğitmen tarafından sertifika/katılımcı bel-geleri e-posta yoluyla yetkili kişiye gönderimini gerçekleştirir.

5. SONUÇİtfaiye hizmet alanı yerel yönetim mevzuatı ile sınırlı kalma-

mış aynı zamanda merkezi yönetim mevzuatı içinde çeşitli dü-

zenlemeler ile çeşitli kurumlara görev verilmiş ve acil durum-larda önemi daha çok hissedilen ve köklü bir tarihe sahip ka-musal hizmet alanların başında gelmektedir.

Kentsel nüfusun artması, yaşam biçimi ve enerji kaynakları-nın değişmesi, enerji tüketiminin her geçen gün artması ile bir-likte itfaiye hizmetleri her geçen gün önemini artırmaktadır. Kır-sal nüfusun azalması ile birlikte kentsel nüfusun artması nüfus yoğunluğunu artırmakta ve acil durumlarda itfaiye hizmetleri-nin eşit ve sürdürülebilir biçimde sunulmasını zorlaştırmaktadır.

İtfaiye hizmetleri, çağın gerekliliklerine ve dönüşen yaşam-sal koşullar kapsamında sadece yangın mücadele hizmeti ol-maktan çıkmış, yangının önlenmesi ve söndürülmesi ile birlik-te acil durumlara müdahale ve afet durumlarına müdahaleyi kapsayan hizmet alanına dönüşmüştür.

İtfaiye hizmetlerinin etkin, verimli, sürdürülebilir ve çevre odaklı olması çağımızın gereklilikleri arasında bulunmaktadır. İtfaiye hizmetlerinin sunulmasında teknolojiye bağımlılığımız her geçen gün artmaktadır.

İtfaiye görev ve yetki alanı içinde bulunan İtfaiye uygunluk raporu düzenlemesi kurumlar arası işbirliği yapılmasının öne-

Şekil 22: İtfaiye eğitim takip sistemi genel tanımlama ekranı

Şekil 23: İtfaiye eğitim takip sistemi Raporlama ekranı

Şekil 24: İtfaiye eğitim takip sistemi eğitim planı ekranı



mini açığa çıkarmıştır. Kurumlar arasında yapılan işbirlikleri ne-ticesinde itfaiye hizmetlerinin sunumu kolaylaşmış, zaman ta-sarrufu, personel verimliliği, sürdürülebilir hizmet kalitesi, di-jital arşivleme, başvuru süreçlerinin izlenebilirliği ve etkin de-netim kontrolü sağlanmıştır.

İtfaiye hizmetlerinden bir diğeri olan önleme faaliyetlerin-den birisi olan eğitim hizmet sunumunun, zaman ve kaynak tasarrufunu sağlayarak, sürdürülebilir hizmet kalitesini tüm vatandaşlara eşit bir biçimde sunulmasını gerçekleştirmek ve başvuru süreçlerinin izlenebilirliğini artırmak amacıyla eğitim takip sistemi oluşturulmuştur.

Teknolojinin tüm alanlarda olduğu gibi acil durum hizmet sunum alanlarında kullanımın artması ile birlikte teknolo-ji okuryazarlığının artırılmasını gerektirmektedir. Teknoloji-nin gelişimi ile birlikte teknoloji okuryazarlığını artırmak ana hedef noktalarından olması dijital uygulamaların kullanımı-nı artırmaktadır.

6. KAYNAKLAR1. Fourier, J., Tyndall, J., & Arrhenius, S., Philosophical

Transactions,. (1820, 1863, 1896,)2. Revelle, R., Suess, H., Carbon dioxide exchange between

atmosphere and ocean and the question of an increase of atmospheric CO2 during the past decades,”Tellus 9, 1, 18-27, 1957

3. URUL A., KARA H., Kentsel Politikalar, Palme Yayıncılık, 20184. MANİSALI, E., Kalkınma, Çevre ve Nüfus. Nüfus ve Çevre

Konferansı, Türkiye Çevre Sorunları Vakfı, 19825. BAYKARA, T., Çevre, Nüfus ve Ekonomik Gelişme, Türkiye Çevre

Vakfı, 19986. UTKU, D. M., Başkent Üniversitesi: http://www.baskent.edu.

tr/~matemel/courses/nufus_population.pdf , 20167. Gökçe, P. D., Türkiye’nin Toplumsal Yapısı ve Toplumsal

Kurumlar, Savaş Yayınevi. 19968. SERTER, N., Türkiye’nin Sosyal Yapısı, Filiz Kitabevi, 19949. MILLER, D., Blackwell’in Siyasal Düşünce Ansiklopedisi II Cilt,

Ümit Yayıncılık, 199510. URUL A., KARA H., Kentsel Politikalar, Palme Yayıncılık, 201811. KENLON J., Fires and Fire-Fighter, George H., Doran C., 191312. URUL A., KARA H., Kentsel Politikalar, Palme Yayıncılık, 201813. AZAKLI Ö, AZAKLI H., AZAKLI S., Osmanlı’da Yangınlar ve İtfaiye

Hizmetleri, G.Ü İ.İ.B.F. Dergisi, 1: 158, 200114. URUL A., KARA H., Kentsel Politikalar, Palme Yayıncılık, 201815. ÖMER Y., BOZATAY Ş., Türkiye’de İtfaiye Hizmetlerinin

Örgütlenmesi ve Etkinliği Sorunu”, Çankırı Karatekin Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2): 785-804, 2015

16. URUL A., KARA H., Kentsel Politikalar, Palme Yayıncılık, 201817. Türkiye Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelikte

Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, 2015

Şekil 25: EBYS E-İmza ekranı


SÖYLEŞİ

T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Mesleki Hizmetler Genel Müdürlüğü Genel MüdürüYasin Kalem:

T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Mesleki Hizmetler Genel Müdürlüğü’n-de Genel Müdür olarak görevini sürdü-ren Yasin Kalem, aslen Fizikçi ve Yük-sek Lisansı’nı Gazi Üniversitesi Atom Molekül Fiziği Kürsüsünde tamamla-mış. Teknik Uzmanlık, Milletvekili Da-nışmanlığı, Genel Müdür Yardımcılığı, Bakan Özel Kalem Müdürlüğü, Bakan Başdanışmanlığı, EPDK Başkan Danış-manlığı gibi pek çok kamu görevin-de deneyim sahibi Kalem, Muay-Thai, Güreş, Judo Federasyonu Üyelikleri ve Asbaşkanlıkları, TEAŞ Güreş Kulübü Delegesi ve halihazırda Güreş Fede-rasyonu Disiplin Kurulu Üyeliklerinde bulunuyor. Aynı zamanda profesyo-nel ressam olan Yasin Kalem, Türkiye Yangı Mevzuatı, denetimi ve iyileş-tirmesi doğrultusundaki yaklaşımla-rı TÜYAK Yangın Mühendisliği Dergisi için anlattı…

Türkiye Yangın Mevzuatı hakkında bilgi verir misiniz?

Ülkemizde binaların yangından ko-runması ile ilgili mevzuat çalışmaları; 1990’lı yılların başında İstanbul Büyük-şehir Belediyesi’nin yönetmeliğinin ar-dından bazı yerel yönetimlerin yönet-melikleri ve 1995 yılında yayımlanan Kamu Binalarının Yangından Korun-

ması Hakkındaki Yönetmelik olmasına rağmen, ülke genelinde tüm binaların yangından korunmasına yönelik geniş kapsamlı ilk çalışma, 9.6.1958 tarihli ve 7126 sayılı Sivil Savunma Kanu-nu’nun Ek 9.uncu maddesi uyarınca; mülga Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı tarafından 2000’li yılların başında başlamıştır.

İlk mevzuatımız iki Bakanlıkça müş-tereken hazırlanarak 12.6.2002 tarihli ve 2002/4390 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile kabul edilip 26.7.2002 tarihli ve 24827 sayılı Resmî Gazete’de ya-yımlanarak yürürlüğe girmiştir.

2002 yılında yürürlüğe giren Bina-ların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik;

- Yapı malzemeleri ile yangından ko-runma malzemeleri ve ekipmanları konusunda meydana gelen teknolo-jik gelişmeler,

- 8.9.2002 tarihli ve 24870 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürür-lüğe konulan Yapı Malzemeleri Yönet-meliği (89/106/EEC) kapsamındaki malzemelerin yanıcılık sınıflandırması bakımından uygulamaya konulan “Or-tak Avrupa Sınıflandırması”,

- Söndürme ve algılama sistemleri ile ilgili yangından korunma malzemeleri konusunda yayımlanmış olan uyumlaş-

tırılmış Avrupa (EN) Standartları,- Ülke genelinde mevcut binalar ile

ilgili olarak daha açık, net ve uygula-nabilir hükümlerin eklenme ihtiyacı,

gibi hususlar gözetilerek revize edil-miş ve revize yönetmelik 27.11.2007 tarihli ve 2007/12937 sayılı Bakan-lar Kurulu kararı ile kabul edilerek 19.12.2007 tarihli ve 26735 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürür-lüğe girmiştir.

Bu yeni yönetmelikte de zaman içe-risinde uygulamada karşılaşılan sorun-ların giderilmesi, gelişen teknolojiye cevap verebilmesi ve ülkemizde uy-gulama bütünlüğü sağlanabilmesi için 2009 ve 2015 yıllarında önemli reviz-yonlar yapılmıştır.

Binaların Yangından Korunması Hak-kında Yönetmeliği, ilgili tüm kurum, ku-ruluş, sektör, Belediye, Üniversite ve STK’ların görüşleri alınarak ve ayrıca uluslararası standart ve mevzuatlar incelenerek oluşturulmuştur.

Binaların tasarımından uygulaması-na, uygulamasından işletmeye alınma-sına kadar geçen süreçte birçok teknik konuda mevzuat düzenleyen Bakan-lığımızca, can ve mal kaybının en aza indirilmesi için birden fazla meslek di-siplinini ilgilendiren Binaların Yangın-dan Korunması Hakkındaki yönetme-

Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmeliğin uygulamasına yönelik her türlü çalışma tarafımızca desteklenecek”

“


SÖYLEŞİ

mazlıkların çözümü konusunda beşin-ci madde kapsamında Bakanlığımız görüşü istenebilmektedir.

Bakanlığımızdan istenilen görüşler genellikle tasarım aşamasında yani yapı ruhsatı verilmesi aşamasında il-gili idare ile yapı tasarımcısı arasın-daki görüş farklılığı durumunda veya yapı tamamlanıp işletmeye açılması aşamasında yaşanan uyuşmazlık aşa-masında olmaktadır.

Yapı tasarımı aşamasında genellikle;Pasif önlemler ile ilgili yapının yangın

sınıfı, kaçış yolları, genişlikleri, sayısı, seçilen yapı malzemelerinin özellikle-ri, otoparkların özellikleri gibi konular,

Aktif önlemler ile ilgili de yapıda planlanması gereken söndürme siste-min ne olacağı, hesaplamaların nasıl yapılacağı, öngörülen sistemin binanın

tamamı için mi yoksa bir bölümü için mi planlanacağı, söndürme suyu re-zervinin ve basınçlandırılmasının bina su sisteminden ayrı planlanıp planla-namayacağı ve elektrik sistemi gibi konularda olmaktadır.

Yapının iş yeri açma ve çalıştırma ruhsatı düzenlemesi aşamasında ise genellikle;

Yapının inşası bittiği için tasarım aşa-masında dikkate alınmayan veya farklı yorumlanan pasif veya aktif bir siste-me bağlı görüş talebi olmaktadır.

Söz konusu yapının yangın açısın-dan tasarımı, uygulaması ve işletmeye alınması sırasında yönetmeliğin genel hükümleri çerçevesinde bina kullanım amacı ve özelliğine göre değerlendiril-

mesi ve yönetmeliğin hükümlerini kar-şılamayacak şekilde çözümlerin üretil-mesinin esas olduğu unutulmamalıdır. Bu kapsamda da Bakanlık olarak yapı özelinde değil benzer durumda olabi-lecek yapıları da kapsayacak şekilde genel görüş oluşturularak uygulama-nın zaman kaybına da sebep vermeye-cek şekilde yapılmasına çalışılmaktadır.

Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmeliğe göre yerel yönetimlerin görevleri nelerdir?

Yeni bina yapılması veya tadil edil-mesi durumunda yapı ruhsatı veya ta-dilat ruhsatı alması esas olup, mimari, mekanik ve elektrik projeleri yapı ruh-satı veya tadilat ruhsatı düzenlenme-si aşamasında ruhsat vermeye yetkili

idareler tarafından incelenerek onay-lanmaktadır. Yani ruhsat vermeye yet-kili idarelerin (belediyeler, il özel idare-leri vb.) teknik personelince bu projeler incelenmektedir.

Ayrıca, bina yapım sırasında ilgili ida-re tarafından kontrolleri de yapılmak-ta veya yaptırılmaktadır. Tasarım ve uygulama aşamalarında yönetmeliğe aykırılıkların düzeltilmemesi halinde il-gili itfaiye teşkilatının işletme ruhsatı için yaptığı incelemede zaman zaman yönetmeliğe uyumsuzluklar ortaya çı-kabilmektedir.

Bu tür durumlar incelendiğinde, bina tasarımında ve uygulamasında rol alan mühendis ve mimarlarımız ile ruhsat düzenlemeye yetkili idareler bünyesin-

liğin ülkemizdeki tüm binalarda aynı hassasiyetle uygulanması için gerekli çalışmaları yaparak uygulamaya esas görüş oluşturmaktadır.

Yönetmelik; yeni yapılacak binaların yönetmeliğe uygun tasarım ve uygula-masının yapılması ve mevcut binalarda uygulama olarak iki bölüme ayrılabilir.

Yeni binalar, yapı ruhsatı alması aşa-masında yönetmelik hükümlerine göre tasarım yapılması, uygulamada yönet-meliğe uygun yapı malzemesi kulla-nılması ve uygulamanın yönetmeliğe göre yapılması konusunda ilgili idare-lerince kontrol edilir. Ancak, özellikli fabrika, cam cephe giydirme bina vb. yapılarımızda yorum farkından dolayı yaşanan sorunlarla da karşılaşılabil-mektedir.

Mevcut binalarda ise; tadilat son-rasında işletmeye alınması için ilgili itfaiye teşkilatının binaya uygunluk raporu vermesi aşamasında sorunlar yaşanabilmektedir.

Hedefi binalarda olası yangın risk-lerini azaltmak, yangın çıkması halin-de yangının çıktığı bölümde kalması-nı sağlayarak bina içindeki insanların zarar görmeden güvenlikli alana tahli-yelerini sağlamak ve itfaiye ekiplerinin yangına sağlıklı müdahalesini kolaylaş-tırmak olan yönetmeliğin uygulanma-sında; tasarım, uygulama ve işletme süreçlerinde yorum farkından kaynaklı sorunlarla karşılaşılabilmektedir.

Takdir edilebileceği gibi bir mevzu-attaki bir konu ya da bir maddenin bir bendi tüm detaylarıyla yazılması müm-kün olamamaktadır.

Her bina kendi içinde çözülmesi ge-reken farklı şartları barındırıyor olabilir.

Farklı uygulamaların en aza indir-genebilmesi, idare ile bina tasarımcı-sı, uygulamacısı veya işletmecisi ara-sındaki anlaşmazlıkların çözümü için başvurulması halinde Bakanlığımızca görüş oluşturulmakta ve gerekli yön-lendirmeler yapılmaktadır.

Yangın Mevzuatı ile ilgili Genel Müdürlüğünüze sıklıkla sorulan sorular nelerdir?

Binaların Yangından Korunması Hak-kındaki Yönetmeliğin uygulamasında karşılaşılan sorunların veya anlaş-

“Farklı uygulamaların en aza indirgenebilmesi, idare ile bina tasarımcısı, uygulamacısı veya

işletmecisi arasındaki anlaşmazlıkların çözümü için başvurulması halinde Bakanlığımızca görüş

oluşturulmakta ve gerekli yönlendirmeler yapılmaktadır.”


SÖYLEŞİ

deki teknik personelin konu özelinde tecrübe ve eğitim/bilgi eksikliğinden kaynaklandığı görülmektedir.

Dolayısıyla özellikli binaların tasarım ve uygulamasında yer alan mühendis ve mimarların bilgi ve deneyim sahi-bi olması ile projelerinin ve yapımının incelenmesi aşamasında bilgi ve de-neyim sahibi teknik personelin varlığı önem arz etmektedir.

Yangın güvenliğine ilişkin yapılarda kullanılan malzemeler konusunda bir denetim mekanizması bulunuyor mu?

Binaların Yangından Korunması Hak-kında Yönetmelik, binalarda kullanıla-cak ısı yalıtım sistemlerine ilişkin ilgili standartlar kapsamında akredite labo-ratuvar tarafından sertifikalı sistemle-rin kullanılmasını hükme bağlamıştır.

Ayrıca, piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetleri kapsamında, yıllık program ve şikayet üzerine, piyasaya arz edilen yapı malzemelerinin standartlarına ve yangına ilişkin performans (yangına tepki ve/veya dayanım) kriterine uy-gunluğu, denetlenmektedir.

Yönetmeliğin ilgili maddeleri kapsa-mında, yangın dayanımı istenilen yapı malzemeleri belirlenmiş olup, uygula-mada hem uygulamayı yapan hem de denetimi yapan teknik personel, ilgili maddelere göre istenilen yangın daya-nımını sağlayıp sağlamadığını kontrol etmek ve bu yapı malzemelerinin ilgili beyanlarını aramak zorundadır.

Burada dikkat edilesi gereken konu yapı malzemelerinde yangın dayanı-mı istenmesine rağmen uygulamada yanmazlık aranıyor gibi algılanmasıdır.

Binaların Yangından Korunması Hak-kında Yönetmelik bu gibi yapı malze-melerinden yanmazlık değil yangına dayanım aranmaktadır. Yangın daya-nımı sadece alev ile ilgili değil aynı zamanda ısı, duman ve alev geçişi-ne belirlenen sürelerde dayanım ara-maktadır.

Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına ilişkin çalışmalarınız var mı?

Bilindiği üzere Binaların Yangından

Korunması Hakkındaki yönetmelikte en son değişiklik 2015 yılında yapıl-mıştır. Söz konusu yönetmelik olduk-ça kapsamlı, çok disiplinli bir mevzuat olduğundan sürekli bir değişikliğin ya-pılması uygulamada farklılıklara sebe-biyet vereceğinden ve uygulamaların yerleşmesini geciktireceğinden karşı-mıza çıkan her konuda anlık değişiklik çalışması yapılamamaktadır.

Ancak, gerekli görülen durumlarda ise Bakanlığımız bünyesinde ivedilikle gerekli çalışmalar yapılmaktadır. De-ğişiklik yapılması süreci başladığında katılımcı bir anlayış ile ilgili tüm taraf-

ların görüş ve önerileri alınmakta, alı-nan görüşler konusunun uzmanlarında oluşan komisyon marifetiyle değerlen-dirilerek çalışmalar tamamlanmaktadır.

Ayrıca, Binaların Yangından Korun-ması Hakkında Yönetmelik kapsamın-da Bakanlığımıza iletilen her türlü de-ğişiklik önerilerinin, yönetmeliğin uy-gulaması ile ilgili görüşlerin ve uygu-lamada karşılaşılan aksaklıkların kaydı tutulmakta olup bu kayıtlar da çalış-malar sırasında dikkate alınmaktadır.

Yönetmeliğin farkındalığının artmasına yönelik çalışmalarınız olabilir mi? İlgili sektör kuruluşlarıyla ortak çalışmalar yapılabilir mi?

Bakanlık olarak çeşitli platformlarda imardan yangına, yapı malzemelerin-den enerji verimliliğine birçok konuda eğitimler vermeye, ortak çalışmalar yapmaya veya verilen eğitimler ile çalışmalara destek vermeye gayret

etmekteyiz. Ancak, bizler dönem dönem bu eği-

timleri ve çalışmaları yapsak bile za-man içerisinde mevzuat değişiklikle-rinden, çalışma hayatına yeni başlayan personeller gibi nedenlerle bilgi eksik-liği doğmakta ve bu eğitimlerin sık sık yapılma ihtiyacı oluşmaktadır.

Bu sebeple eğitimlerin ilgili tüm ku-rum/kuruluşlar bünyesinde de tekrar-lanması gerekmektedir.

Mesleki Hizmetler Genel Müdürlüğü olarak çalışma alanımızda bulunan der-nekler, vakıflar, STK’lar gibi organizas-yonlardan sektörlerimizin gelişmesine,

idarelerimizin kurumsal kapasitesinin artırılmasına yönelik gelen ortak ça-lışma tekliflerini değerlendirmekte, iş programımızın da müsaitliğine göre iş birliği yapmaya çalışmaktayız.

Türkiye Yangından Korunma Vakfı tarafından da bu konuda gelecek iş birliği tekliflerine her zaman açık ol-duğumuzu belirtmek isterim.

Binaların Yangından korunması hak-kında da özellikle belediyelerimizin ve valiliklerimizin ruhsat vermeye yetkili idareleri ile yangına müdahale edecek ve iş yeri açma ruhsatı aşamasında ra-por düzenleyen itfaiye teşkilatlarına yönelik çalışma ve eğitimleri önem-sediğimizi ve bu kapsamda Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yö-netmeliğin uygulamasına yönelik her türlü çalışmanın tarafımızca destekle-neceğini belirtmek isterim.

Bize görüşlerimizi anlatabilme imkâ-nı sağladığınız için de ayrıca derneği-nize şükranlarımı sunarım.

“Yönetmeliğin ilgili maddeleri kapsamında, yangın dayanımı istenilen yapı malzemeleri belirlenmiş olup, uygulamada hem uygulamayı yapan hem de denetimi yapan teknik personel, ilgili maddelere göre istenilen

yangın dayanımını sağlayıp sağlamadığını kontrol etmek ve bu yapı malzemelerinin ilgili beyanlarını

aramak zorundadır.”

EEC Entegre Bina Kontrol Sistemleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. Tel: (0212) 320 1626 Fax: (0212) 320 1636 E-mail: [email protected] Web: eec.com.tr

İyi Mühendislik, Doğru Çözüm Akıllı Binalar için Komple Çözümler

EEC Çözüm Demektir.

Her tip ve büyüklükte tüm projeleriniz için • EN54-16 sertifikalı modüler yapı • Sınırsız genişleme kapasitesi • 100V dijital amplifikatörler • Dijital sinyal işleme (DSP) teknolojisi • Class-A ve Class-B hoparlör kablolaması • Dağıtılmış IP altyapısı ile arıza denetimli çalışma • Üstün ses kalitesi, yüksek anlaşılabilirlik • EN54-24 onaylı hoparlörler • Küçük sistemler için kompakt çözümler • Yangın alarm ve bina yönetim sistemleri ile

entegrasyon • Entegre Merkezi Saat Sistemleri

50 yıldır İsviçre’de tasarlanıp üretilen G+M Elektronik seslendirme, acil anons ve merkezi saat sistemleriyle ihtiyacınıza özel çözümler sunuyoruz. Yüksek ses kaliteli, dijital ve network tabanlı G+M profesyonel seslendirme ve EN54 onaylı acil anons sistemlerine EEC güvencesiyle sahip olmak için bizi arayın.

EEC Seslendirme G+M_112019_20x27_Tüyak_sagS.qxp_y 22.11.2019 17:04 Page 1

EEC Entegre Bina Kontrol Sistemleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. Tel: (0212) 320 1626 Fax: (0212) 320 1636 E-mail: [email protected] Web: eec.com.tr

İyi Mühendislik, Doğru Çözüm Akıllı Binalar için Komple Çözümler

EEC Çözüm Demektir.

Her tip ve büyüklükte tüm projeleriniz için • EN54-16 sertifikalı modüler yapı • Sınırsız genişleme kapasitesi • 100V dijital amplifikatörler • Dijital sinyal işleme (DSP) teknolojisi • Class-A ve Class-B hoparlör kablolaması • Dağıtılmış IP altyapısı ile arıza denetimli çalışma • Üstün ses kalitesi, yüksek anlaşılabilirlik • EN54-24 onaylı hoparlörler • Küçük sistemler için kompakt çözümler • Yangın alarm ve bina yönetim sistemleri ile

entegrasyon • Entegre Merkezi Saat Sistemleri

50 yıldır İsviçre’de tasarlanıp üretilen G+M Elektronik seslendirme, acil anons ve merkezi saat sistemleriyle ihtiyacınıza özel çözümler sunuyoruz. Yüksek ses kaliteli, dijital ve network tabanlı G+M profesyonel seslendirme ve EN54 onaylı acil anons sistemlerine EEC güvencesiyle sahip olmak için bizi arayın.

EEC Seslendirme G+M_112019_20x27_Tüyak_sagS.qxp_y 22.11.2019 17:04 Page 1

www.tuyak2019.com

TÜYAK90 212 320 24 [email protected]

Sempozyum ve SergiResmi Acentası

ETIX EVENTS90 216 360 59 33www.etix.com.tr


SÖYLEŞİ

MECON Yapı Firma SahibiDr. Mustafa Bilge:

MECON Yapı; Isıtma, Soğutma, Yan-gınla Mücadele, Sıhhi Tesisat ve Bina Otomasyon Sistemleri dâhil olmak üzere anahtar teslimi mekanik ve elektrik taahhüt alanında faaliyet gösteren deneyimli ve yenilikçi bir mekanik mühendislik şirketi. Şirke-tin kurucusu ve yöneticisi Dr. Mustafa Bilge, Türkiye’de yangın güvenliği ko-nusunda mevcut durum ve yapılabile-cekler konusunda görüşlerini paylaştı.

Commissioning konusunda eksiklerimiz çok

Türkiye ISK sektöründe, Test Ayar Dengeleme (TAD) konusunun benim-senmesi için bugüne kadar MTMD çatısı altında ciddi uğraşlar verdik ve başarılı olduğumuzu da gönül rahatlığıyla söy-leyebilirim. Bunun için NEBB’in yayını-nı (National Environmnental Balancing Bureau-Amerikan Ulusal Çevre Denge-leme Bürosu) Türkçe’ye çevirdik. ISKAV ve MTMD’nin bu konuda işbirliği içinde çok sıkı çalıştığını söylememiz gerek. Tasarım ve Proje Yönetim firmalarından her fırsatta şartnamelerine TAD’ı ekle-melerini rica ettik. Aksi takdirde ihale bedelinin %2 ilâ 3’ü olan TAD maliyeti müteahhitlere yükleniyordu. Müteahhit kârının %5-6 civarında olduğu düşü-

nülürse, bu çok büyük bir ilave maliyet getiriyordu. TAD’ın şartnamede yer al-ması halinde, mekanik müteahhitlerin hiç olmazsa harcadıkları emeğin karşı-lığını almaları için çalışmaları başlattık. ISK sektöründe TAD ile ilgili hâlâ eksik-lerimiz olmasına rağmen çok ciddi bir yol kat edildiğini de kabul etmeliyiz. Commissioning konusunda ise yapıl-ması gereken hâlâ çok şey var.

TAD ve commissioning faaliyetlerimiz sadece HVAC sistemlerini kapsıyor, yangın güvenlik sistemlerini değil…

Türkiye’de yangın güvenliği ile ilgili uygulama projeleri çiziliyor. Artık 500 bin, 1 milyon metrekarelik çok büyük yapılarla karşı karşıyayız. Biz mekanik olarak yangınla mücadele, havalan-dırma, iklimlendirme ve sıhhi tesisat sistemlerini kuruyoruz ama bunların içinde yangın güvenlik sistemlerinin çok daha fazla hassas çalışmaya ve denetime ihtiyacı var. Yangın ihbar sis-temlerinin yangın anında devreye gir-mesi sağlıklı ve doğru çalışması gere-kir. Yangın ihbar sistemleri çoğu zaman elektrik müteahhitlerinin kontrolünde oluyor. Elbette yangın sisteminin bina otomasyonuyla da ilgisi var. Bu sistem-

leri genellikle işverenin kendisi satın alıyor. Bir yangın sistemi için dört ayrı disiplinle yani 4 farklı alt yüklenici ile çalışıyor. Bu sistem ilk bakışta uygun görünmesine rağmen işin genelinde disiplinler arasında çok boşluklar bu-lunuyor. Örneğin biz pompa, sprinkler testlerini yapıyoruz, ama söz konusu yangın olunca en önemli husus duman tahliye sistemleri ve senaryolarıdır. Du-man senaryolarının düzgün oluşturul-ması şarttır. 13. veya 20. katlar gibi yüksekliklerde, duman senaryolarının düzgün çalışmaması facia anlamına ge-lir. Türkiye’de duman tahliye sistemle-rinin kontrolü gerekli standartlar oluş-turulmadığından ne yazık ki düzgün ya-pılmıyor. TAD çalışmasının bu konuyu da kapsadığı sanılıyor ama durum öyle değil. Bizim çevirdiğimiz standartlar ve yaptığımız tüm çalışmalar tamamen HVAC sistemlerine yöneliktir. Burada asıl soru, ne yapılması gerektiğidir. As-lında yangın güvenlik sistemlerinin tam olarak hangi disiplinin sorumluluğunda olduğu netleştirilmelidir. Senaryoları oluşturan firma, fanları ve tahliye sis-temlerini belirleyen firma, otomasyon firması, yangın sistemlerini kuran yük-lenici firma, yangın güvenlik sistemini kuran veya kablolama işlerini yapan

MMO, ISKAV, TTMD, TÜYAK gibi sivil toplum kuruluşları, birlikte bir çalıştay düzenlemeli”

“


SÖYLEŞİ

gun olup olmadığının onayını verme-si lazım. Çünkü sistemin garantisini biz veriyoruz. Burada bir yanlışlık var. Onaylamadığımız cihazın konulduğu sistemin garantisini bizim vermemiz haksızlık. Biz doğru malzemenin fi-yatını teklifimize koyduğumuz zaman da işi alamıyoruz. Bu sorunlara da bir çözüm üretmeliyiz.

Sistemi denetleyen kurum, MMO ya da TÜYAK gibi kâr amacı gütmeyen sivil toplum kuruluşları olabilir

Bana göre elektrik konusunda çalı-şan yüklenici firmalarımız TAD ve Com-missioning konusunda bizler kadar ak-tif değiller, ama olmalılar. Yangınla mü-cadele sistemlerinin mutlaka bağımsız bir yapı tarafından denetlenmesi ge-

reklidir. Hvac TAD çalışmaları enerji verimliği ve konfora yöneliktir. Ancak yangın sistemleri doğrudan can güven-liği ile ilgilidir. İstanbul’da çok fazla yük-sek katlı bina var. Bunların kontrolleri yapılıyor mu, yapılıyorsa kim yapıyor belli değil. Söz konusu binaların bazı-larında binlerce kişi oturuyor. Bir yan-gın durumunda bu kişileri nasıl tahliye edeceksiniz? Bu nedenle acilen yangın sistemlerinin tümünü içeren test stan-dartlarının belirlenmesi, devreye alma ile ilgili bir çalışma yapılması ve kitap-çıkların hazırlanması gerekir. Bana göre yangın sistemlerinin Test ve Commis-sioning’i ayrı bir başlık olarak değer-lendirilmelidir. Mekanik müteahhitleri de bu mevzuyu ele almalı ve gereken

adımların atılması için çaba göstermeli-dir. Sistemi denetleyen kurum, MMO ya da TÜYAK gibi kâr amacı gütmeyen sivil toplum kuruluşları olabilir. Standartların hazırlanması konusunda da TÜYAK çok önemli rol oynayabilir. Ama bu işlerin belediyeler ya da itfaiyeler ile sağlık-lı yürütülebileceğini düşünmüyorum.

Yurtdışından bir örnekYurtdışında bu konu nasıl ele alınıyor

derseniz, ben Katar’daki yapıdan bah-sedebilirim. Katar, Amerikan ve İngiliz standartlarını kullanıyor ve gerçekten çok üst düzeyde yapılar ortaya çıkıyor. Biz Marmaray referansımızla Doha‘daki metroların inşası işini aldık ve buugüne kadar da üç istasyonu bitirdik. Ayrıca tüm tünellerin test ve commissioning çalışmalarını da firmamız yaptı. Ka-

tar’da QCD denen bizdeki Milli Savun-ma Bakanlığı’na karşılık gelebilecek bir yapı var. Denetleme görevini onlar yürütüyor. Projeler önce QCD’ye gön-deriliyor, onlar inceleyip düzeltilmesi gerekenleri içeren bir rapor veriyor. Projeci gerekli düzeltmeleri yaptıkan sonra ihaleye çıkabiliyor. Daha sonra üzerinde olası değişikliklerin göste-rildiği proje ile QCD yetkilileri sahaya geliyor. Kullanılan ekipmanların sertifi-kaları var mı, standartlara uygun ürün-ler kullanılmış mı, hepsi tek tek ince-leniyor. Daha sonra yangın konusunda sprinklerleri patlatıyorlar, yangın pom-palarını kontrol ediyorlar. Sistemin kaç dakikada devreye girdiğini ölçüyorlar. Tünellerde de senaryolar değerlendi-

firmalar gibi işin içinde olan firmaların tamamı birbirinden bağımsız yapılardır. Dolayısıyla sistem genelinin kontrolü yoktur. Commissioning dediğimiz yapı, bu boşlukları da kısmen doldurabiliyor. Ama bu işler yapılırken veya bittikten sonra sistemin devreye alınması ve test edilmesi kısmı, Türkiye’de ya ya-pılmıyor, ya da çok üstünkörü yapılıyor. Yaşadığım bir olayı aktarmak istiyo-rum. Bir renovasyon projesi üzerinde çalışırken mevcut sistemlerin sökülüp yenilenmesi sırasında, çok pahalı ve yurtdışından getirtilmiş yangın dam-pelerinin kullanıldığını gördük. Ama cihazı sökerken fark ettik ki kablolar sıva altında kalmış ve cihaz oraya ko-nulduğu günden beri kablo bağlantıları yapılmadan öylece durmuş. Mekanikçi elektirikçinin işi demiş, elektrikçi nasıl olmuşsa olmuş görmemiş. Yani dünya kadar yatırım yapılmış, cihaz yurtdışın-dan getirilmiş, çok iyi bir sistem var ama bağlantıları yapılmadığından sis-tem çalışamaz halde. Commissioning konusunu bu yüzden sektör olarak çok önemsiyoruz. Bu kontrolü itfaiye ya da belediyeler sağlıklı yapamaz. Mal sahibi bu kontroller için para ödemek istemez. Sayın Abdurrahman Kılıç Ho-camızın Türkiye’de Yangın Yönetmeliği konusundaki çok kıymetli çabaları oldu ve neticesinde Yangın Yönetmeliği çı-karıldı. Hatta sürekli olarak da takip ediliyor, revize ediliyor. Bütün bu ça-baya rağmen bu sistemler doğru ku-rulmaz ve test çalışmaları sağlıklı yapı-lıp denetlenmez ise ne yazık ki yangın sisteminin bütününün başarıya ulaşma şansı olmuyor.

Onaylamadığımız cihazın devreye alınacağı sistemin garantisini bizim vermemiz haksızlık

Mekanik yüklenicinin sorumluluk kapsamındaki ekipmanların satın alma sürecinde de bir sorun var. Örneğin bazı projelerde yüklü adetlerde klima santralleri ya da yangın pompaları İş-veren tarafından satın alınıyor. Satın alma işlemine bakan genellikle finans kökenli farklı meslekten arkadaşlar ol-duğu için doğrudan fiyat odaklı çalışılı-yor. Satın alma’nın karar verdiği cihaz için, mekanik yüklenicinin sisteme uy-

“Duman senaryolarının düzgün oluşturulması şarttır. 13. veya 20. katlar gibi yüksekliklerde, duman

senaryolarının düzgün çalışmaması facia anlamına gelir. Türkiye’de duman tahliye sistemlerinin

kontrolü gerekli standartlar oluşturulmadığından ne yazık ki düzgün yapılmıyor.”


SÖYLEŞİ

riliyor. Duman tahliyesi konusunda kri-tik hız sağlanıyor mu, ölçüyorlar. Yani yapılan test çalışmalarını da kontrol ediyorlar. Hatta ben bir şehir efsane-si olduğunu zannediyordum, değilmiş: Katar Emiri, Doha Havalimanını belli bir tarihte açmak üzere söz vermiş. Ama QCD, onay vermediği için havalimanı,

Katar Emiri’nin söz verdiği tarihten bir ay sonra açılabilmiş. Bu derece ciddi şekilde çalışılıyor.

Türkiye’de bir yangın test laboratuvarının kurulması lazım

Türkiye’de de faaliyet gösteren bir kuruluş fanlar, damperler, kapılar için sertifika veriyor. Ama bazı cihazların yine de sertifikasyon için yurtdışına gönderilmesi gerekiyor. Bu konuyu Türkiye’de halledebilmemiz gerek. Yani Türkiye’de bir yangın test laboratuva-rının kurulması lazım. Bu konuya da TÜYAK önayak olabilir. Bir laboratuva-

rın açılması, önce ulusal, daha sonra da uluslararası sertifika verebilmesi konusu gündeme gelmeli. Bu gerçek-ten sektörümüzün çok önemli ihtiyaç-larından biri.

Seçilen malzeme ve cihazların yan-gına dayanımı ancak yangın halinde ortaya çıkıyor. Yangın dayanımı konu-

sunda hassasiyet gösterdiğinizde belki de gereğinin üzerinde bir seçim yapıyor ve gereksiz yere maliyet yükseltiyor-sunuz. Bu yüzden bir laboratuvarda bu malzemelerin yakılıp dayanım süreleri net olarak belirlense, belki hem malze-me hem de zaman açısından da ciddi bir tasarruf sağlanabilir.

Fotoğrafı bütün olarak görmek çok önemli

Seneler önce Milliyet Gazetesi bi-nasını yaparken, projenin tasarımcı ve müşaviri Sayın Zeki Aksu idi. Biz o za-man santralleri poliüretan enjeksiyonlu

üretiyorduk. Poliüretan yanıcı madde olduğundan, Zeki Bey haklı olarak o cihazı kabul etmedi. Klima santralle-rindeki izolasyonun kaya yünü ile imal edilmesini istedi ve öyle yaptık. Bina da çelik konstrüksiyonlu yapıldı. Sonra dış cephe kaplamaları geldiğinde gör-dük ki panellerin tamamı poliüretan… Yani bütün bina poliüretanlı ama bizim mekanik sistem çok donanımlı, emni-yetli ve doğru şekilde yapıldı. Özet-le fotoğrafı bütün olarak görmek çok önemli. İşin bir kısmı çok iyi, bir kısmı çok kötü yapılmışsa ortaya doğru iş çıkmıyor. Hem konfor, hem can güven-liği konusunda belli bir standardı yaka-layabilmek için commissioning işinin doğru şekilde yapılması şart.

Konunun tüm taraflarını kapsayan bir çalıştayın faydalı olacağına inanıyorum

TÜYAK’ın hem tasarımcıları hem te-darikçileri bir araya toplayan bir yapısı var. Literatürü de çok iyi takip ediyor-lar. Onların daha aktif olması gerekti-ğini düşünüyorum. Uygulayıcı olarak biz mekanikçilerin ve elektrikçilerin de bulunduğu, MMO, ISKAV, TTMD, TÜYAK gibi sivil toplum kuruluşlarının birlikte organize edeceği bir çalıştay öneriyo-rum. En azından konunun tüm taraflar-ca tartışılması, neler yapılabileceğinin konuşulması açısından böyle bir ça-lıştayın faydalı olacağına inanıyorum. Elbette bu konu uzun vadeli olarak bir çalışmaya dönüştürüldüğünde, sade-ce sivil toplum kuruluşlarının çabaları tek başına yeterli olmayacaktır. Çün-kü ortaya bir standart çıkarıp bu stan-dardın uygulanmasını önersek bile; bu çalışma yasal olarak bir zorunlulu-ğa dayandırılmadığı, yatırımcının ini-siyatifine bırakıldığı ve doğru şekilde denetlenmediği sürece tam anlamıy-la işe yaramayacaktır. Bu nedenle il-gili kurum ve kuruluşların da konuya dahil edilmesi, mevcut yönetmeliğe test ve commissioning kavramlarının girmesi şarttır. Denetleyen kuruluşların muhakkak ticari olmayan ve sektöre yabancı olmayan bir otorite olmasının gerekliliğine bir kez daha vurgu yap-makta fayda var.

“Türkiye’de bir yangın test laboratuvarının kurulması lazım. Bu konuya da TÜYAK önayak olabilir. Bir laboratuvarın açılması, önce ulusal, daha sonra da uluslararası sertifika verebilmesi

konusu gündeme gelmeli”


ÜRÜN TANITIMI

G+M Profesyonel Seslendirme veAcil Anons Sistemleri

Modüler yapı ve sınırsız genişleme kapasitesi

G+M Elektronik APS serisi, modüler ürün çözümü ile orta ve büyük ölçekli tüm projelerde sınırsız genişleme imkâ-nı sunar. Projenizin ihtiyaçları ve talep-lerinize göre 100’ün üzerinde farklı mo-dül ile her projeye özel sistem yapılandı-rılması yapılabilir. İleriye dönük sistem genişletmeleri ilave modül ve amplifika-törler eklenerek minimum maliyetle ger-çekleştirilebilir.

Dijital 100V teknolojisi ve IP LAN ağ bağlantısı

Dijital 100V amplifikatörler kullanılarak uzak mesafelerde dahi minimum güç kay-bı sağlanır ve amplifikatör gücünden ta-

sarruf edilir. Bununla birlikte, yatay ola-rak dağılmış büyük tesislerde, hoparlör hattı mesafelerinin fazla olması, hem hat-tın sonunda amplifikatör gücünün azal-masına, hem de kablo maliyetinin art-masına sebep olacağından, bunun önü-ne geçmek sistem merkezinin sahaya da-ğıtılması ile mümkün olacaktır. Sistem IP LAN bağlantısıyla, ister tek bir noktadan merkezi olarak ya da proje içinde dağıtıl-mış ve her biri IP ağ üzerinden haberleşe-cek şekilde projelendirilebilir. IP ağ bağ-lantısı sayesinde sistemde herhangi bir noktada mikrofon istasyonu kullanılabi-lir, bilgisayar ile uzaktan izleme ve kont-rol sağlanabilir.

Yangın Algılama Sistemleri ile EN54-16 uyumlu entegrasyon

EN54-16 standardı sertifikasına sahip APS sistem modülleri sa-yesinde tüm sistem sürekli olarak izlenir ve iletişim ve sistem durumundaki her-hangi bir arıza hemen kul-lanıcıya raporlanır. Bu saye-de sistemin merkezi işlem-

S eslendirme ve acil anons sis-temleri; oteller, rezidanslar, havalimanları, hastaneler, eğitim kurumları, alışve-riş merkezleri, iş merkezle-

ri, endüstriyel tesisler gibi binalarınızda, acil durumlarda sesli tahliye, acil anons ve müzik yayın amaçlı olarak kullanılır.

EEC Entegre Bina Kontrol Sistemle-ri’nin temsilcisi olduğu İsviçre’nin önde gelen seslendirme ve acil anons sistemle-ri üreticisi G+M Elektronik AG, tüm ürün-lerini İsviçre’deki fabrikasında üstün ka-lite standartları ile üretmektedir. 50 yıllık tecrübesi ile dünya çapında pek çok re-ferans projeye imza atan G+M, modüler ve esnek yapısı sayesinde projenizin ih-tiyacına göre özel çözümler sunabilmek-tedir. EN54-16, EN54-24 ve EN 50849 ser-tifikalı olarak üretilen yangın alarm acil durum anons sistemlerinin yanı sıra, tek veya çok kanallı müzik yayınları, canlı veya kaydedilmiş genel amaçlı anons-ların yapılması, zaman ayarlı anons/zil/çan, reklam anonsları gibi farklı uygu-lamalara uygun geniş bir ürün programı bulunmaktadır.


ÜRÜN TANITIMI

ta desteği sayesinde çok kullanışlı ve ba-sit bir kullanıcı arayüzü sunar.

APS Sistem Serisi • Sınırsız genişleme kapasitesine sahip

modüler yapı• Dijital 100V sistemi ile çalışan Class-D

amplifikatörler• Yangın ihbar sistemleri (EN54-16) ve

bina yönetim sistemleri ile entegras-yon

• Class-A (Loop) ve standart Class-B ho-parlör kablolamasını destekleyen yapı

• IP altyapısı üzerinden network edile-bilen, süpervize sistemler

• Dijital sinyal işleme (DSP) teknolojisi• Programlanabilir İtfaiyeci Mikrofon

Üniteleri• İzlenebilir EN 54-16 Onaylı Akü Şarj

Üniteleri

VA-500 Acil Anons Sistemi

Küçük ve orta ölçekli tesisler için eko-nomik çözüm sağlayan VA-500, kompakt yapıda, duvara monte edilebilen, tüm ge-rekli fonksiyonları ve bileşenleri içinde barındıran bir sistemdir. APS ile olduğu gibi, VA-500 ile de, üniteler arası network

cisinde, amplifikatörlerinde, anons istas-yonlarında ve hoparlör hatlarında oluşa-bilecek her türlü arıza anında tanımla-nabilir ve arıza anında hemen yedek sis-temlerin devreye girmesi sağlanır. Yangın alarm sistemleri ile, EN54-16 standardı-na uygun olarak, standart röle tabanlı en-tegrasyonun yanı sıra yazılımla entegras-yon imkanı da bulunmaktadır.

Dijital Sinyal İşleme Teknolojisi (DSP) DSP teknolojisi sayesinde çok üst dü-

zeyde ses kalitesi ve anlaşılabilirlik sağ-lanmaktadır.Dinamik Tepki: Ani ses yükselmelerini ve çok düşük ses seviyelerini ideal sevi-yede dengeler. Eko Engelleme: Hoparlörler arası ses ge-cikmesinden kaynaklı ekoyu engellemek için dinleyiciye olan mesafesine göre fark-lı hoparlörlere çeşitli gecikme zamanla-rı uygulanır.Ekolayzer: Kullanım alanları ve mekân-lara göre uygun ses frekansları, bas ve tiz ayarı yapılabilir.Ses Seviyesi Sabitleme: Her mekânın boyutlarına ve acil anons durumuna göre her kanal için ayrı ayrı ses seviyesi sa-bitlenebilir. Bu sayede her yapıya özgü müzik ve acil anons ses seviyeleri belir-lenebilir.

Harita Destekli Dokunmatik Kullanıcı Arayüzü

APS Sistemi IP ağ bağlantısı sayesinde sistem ağı üzerinden herhangi bir yerden bilgisayar üzerinden izlenebilir ve kont-rol edilebilir. Dokunmatik ekran ve hari-

yapılarak, sahaya dağıtılmış sistem mer-kezi çözümü sağlanabilmektedir.

• Tüm bileşenleri süpervize, EN54-16 uyumlu

• 500W amplifikatör (Bir yedek ampli-fikatör)

• 6 zon çıkışı• 36 zona kadar network çalışma• Dahili önceden kaydedilen anonsların

yer aldığı anons modülü• Dahili izlenen yedek güç kaynağı• Dahili anons mikrofonu• Dokunmatik ekran özellikli anons mik-

rofon opsiyonu

Anons ve Mikrofon Konsolları • Projenin ve müşterinin ihtiyacına göre

tümü programlanabilir farklı düğme sayısı yapılandırmaları

• IP LAN ağ bağlantısı çıkışlı• Gelişmiş ses kalitesi

EN54-24 Hoparlörler Tümü EN54-24 sertifikalı, seramik

terminalli, dahili veya harici izolatörler ile kullanılabilen, metal veya ABS malzemeli, farklı güç kademelerinde çalışabilen, farklı montaj şekillerinde hoparlör çeşitleri mevcuttur.

%100 GüvenlikDijital Hat Süpervizyonu

32 Kanal Ses Yayını

CD Kalitesinde Ses Yayını

Kolay KullanımGrafik İzleme Arayüzü

Esnek Zon Hat Dağılımları

LAN Bağlantılı DijitalMikrofon Üniteleri

Modem ÜzerindenUzak Bağlantı

www.tuyak2019.com

Konular

Yangınlarda Can Güvenliği

Yangın Risk Yönetimi

Sigorta ve Yangın Önlemleri

Binalardan İnsan Tahliyesi

Otomatik Söndürme Sistemleri ve Malzemeleri

Yangın Algılama ve Uyarı Sistemleri

Yangın Durdurucu ve Geciktirici Malzemeler

Bina Kontrol Sistemleri ve Yangın Otomasyonu

Yangın Yönetmelikleri ve Standartları

Endüstriyel Tesislerde Güvenlik

İtfaiye, İtfaiyeci ve Gönüllü Ekipler

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği

Yangın Güvenliğinde Mimari Tasarım

Tehlikeli Maddeler ve Depolanması

Yangın Pompaları ve Yangın Hidrantları

Duman Kontrol Sistemleri

Kişisel Koruyucular ve Kurtarma Malzemeleri

Dijitalleşme ve Endüstri 4.0

ki yılda bir yapılan “Yangın ve Güvenlik Sempozyumu ve Sergisi”nin beşincisi 4-5 Aralık 2019 tarihlerinde İstanbul Lütfi Kırdar Kongre Merkezi Rumeli Sergi Salonu’nda yapılacaktır. Uluslararası Sempozyum, ulusal ve uluslararası kuruluşların

destekleri, yurtiçi / yurtdışı üniversite ve firma temsilcilerinin katkıları ile gerçekleştirilecektir.

SEMPOZYUMUN AMACISempozyum ve sergi; yangına, sabotaja, depreme, iş kazalarına, çevre risklerine karşı, algılayan, uyaran ve uygun çözüm sunan yeni cihaz ve sistemleri tanıtmak, günümüz teknolojisine uygun koruma ve önleme sistemlerindeki gelişmeleri ve yeni tasarım esaslarını açıklamak, problemleri tartışmak, yangın ve güvenlik sektörünün tüm paydaşlarını bir araya getirmek, ilgili yönetmelik ve standartlardaki gelişmeleri açıklamak amacıyla düzenlenmektedir. Uluslararası Sempozyumun ana teması “Yangında Can Güvenliği ve Risk Yönetimi” olacak ve bu konulara öncelik verilecektir.

Yangın ve güvenlik alanında bilimsel ve teknolojik gelişmelerin tartışılacağı, tasarımcı, uygulayıcı, araştırmacı ve işletmecilerin bir araya geldiği, teknolojik gelişmelerin tanıtılacağı ve yeni ürünlerin sergileneceği TÜYAK 2019 Sempozyumu sektörün büyük buluşma yeri olacaktır.

SERGİ KATILIMI VE SPONSORLUKSempozyumla eş zamanlı, sektör paydaşlarını bir araya getirmek amacıyla toplam 2000 m2 alana yayılan yangın ve güvenlik sergisi de düzenlenecektir. Ürün ve hizmetlerin tanıtılabileceği, yeniliklerin paylaşılabileceği, yangın sektörümüzün buluşma noktası olacak bu sergiye tüm sektör temsilcilerini davet ediyoruz.

İ

Lütf

i Kır

dar

Kong

re M

erke

zi •

Ser

gi Y

erle

şim

Pla

nı


ETKİNLİKLER TAKVİMİ

2019

2-4 Aralık ALGERIA FIRE SAFETY & SECURITY EXPO 2019 Cezayir http://new-fields.com/8th-afss-expo

4-5 Aralık 2019 TÜYAK ENDÜSTRİYEL TESİSLERDE YANGIN GÜVENLİĞİ VE YENİ TEKNOLOJİLER İstanbul, Türkiye http://www.tuyak2019.com/

19-21 Aralık IFSEC INDIA Yeni Delhi, Hindistan https://www.ifsec.events/india/

2020

8-11 Ocak ISEC-ANAYURT GÜVENLİĞİ, İÇ GÜVENLİK EKİPMANLARI VE TEKNOLOJİLERİ FUARI İstanbul, Türkiye http://cnrguvenlikfuari.com/

19-21 Ocak İNTERSEC EMNİYET, GÜVENLİK, YANGINDAN KORUNMA FUARI Dubai https://intersec.ae.messefrankfurt.com/dubai/en.html

25-28 Şubat SICUR INTERNATIONAL SECURITY, SAFETY AND FIRE EXHIBITION Madrid, İspanya http://www.ifema.es/sicur_06/

27-29 Şubat 4. FSIE YANGIN GÜVENLİK, GÜVENLİK VE BİNA OTOMASYONU FUARI Greater Noida, Hindistan http://www.fsie.in/

17-19 Mart INTERNATIONAL EXHIBITION FOR NATIONAL SECURITY & RESILIENCE - ISNR Abu Dabi, BAE https://www.isnrabudhabi.com/

27 Nisan-1 Mayıs 13. ULUSLARARASI YANGIN GÜVENLİĞİ BİLİMİ SEMPOZYUMU (IAFSS) Kanada https://uwaterloo.ca/international-symposium-on-fire-safety-science/

6-7 Mayıs ULUSLARARASI YANGIN SPRİNKLER KONFERANSI Amsterdam, Hollanda http://firesprinklerinternational.com/

27-29 Mayıs SEGURITEC PERU 2020 Lima, Peru http://www.thaiscorp.com/seguritec/

15-20 Haziran INTERSCHUTZ 2020 TRADE FAIR Hanover, Almanya https://www.interschutz.de/en/exhibition/facts-figures/

24-25 Haziran FEUERTRUTZ 2020 YANGIN GÜVENLİK FUARI Nürnberg https://www.feuertrutz-messe.de/

22-25 Eylül SECURITY ESSEN Essen, Almanya https://www.security-essen.de/impetus_provider/

Yangın korunum sistemlerinde dünya liderinden eşsiz çözümler ve ürün yelpazesi...Tyco Yangından Korunum Ürünleri artık Johnson Controls çatısı altında. Kapsamlı yangın korunum sistemlerimiz ile hala bildiğiniz ve güvendiğiniz sektör lideriyiz. Onlarca yıllık tecrübe, küresel liderlik ve yenilikçi bina güvenliği çözümleriyle bilinen Johnson Controls ile gelecek, daha güvenli ve aydınlık olacaktır.

Yangın söndürme sistemleri hakkında en son bilgiler ve yenilikçi ürünler için http://www.johnsoncontrols.com internet adresinden veya +90 (0) 312 473 70 11 nolu telefondan bize ulaşın.

© 2019 Johnson Controls. All rights reserved.

92104 JC Turkish Fire Magazine Ad A4 v4.indd 1 20/02/2019 09:26

Documents

YANGIN GÜVENLİĞİ VE TEKNOLOJİLERİ DERGİSİ · lenen ISK-SODEX İstanbul Fuarı’nda “Endüstriyel Tesislerde Yangın Korunu-mu” başlığıyla özel oturum düzenledi