Yang›n Merdiveni Tasar›m›n›n Kent Dokusu içinde Korunmas

1. GiriflKent dokusu içinde korunmas› gereklikültür varl›klar›n›n yeniden ifllev-lendirilmesi aflamas›nda yang›ngüvenli¤inin de¤erlendirilmesi, kentyaflam›n›n modern gerekliliklerine cevapverecek biçimde tasar›m sürecinekat›l›rken, geçmiflin izlerini tafl›yan bueserlerin özgün halleriyle gelece¤etafl›nmas›n› sa¤layacakt›r. Yang›nGüvenli¤i-Bina iliflkisi içinde en fazlakentsel de¤erleri etkileyen olgu yang›nmerdiveni tasar›m›d›r. ‹stanbul gibi tarihsel geçmifli çok derin ve tafl›nmazkültür varl›klar› oldukça fazla olan flehirleriçin kentsel dönüflüm içinde yang›ngüvenli¤i sorunlar›n›n alg›lanmas› ve busorunlar›n tarihsel de¤erlere zarar vermeden çözümlenmesi gereklidir.Tafl›nmaz kültür varl›klar›n›n kentselde¤erleri kaybetmeden yenilenmesi veyaflat›lmas› bu sürecin temel ilkesiolmal›d›r.

2. Yang›n güvenli¤inin tarihsel geliflimi ‹lk ça¤larda bafllayan ve günümüze kadardevam eden yang›nla mücadele, yap›m

sistemlerinin ve malzemeleriningeliflmesiyle de¤iflmifltir. Büyük yang›nlartarih boyunca geliflmekte olan flehirlerinbafll›ca tehditlerinden olmufltur. Yaflananyang›n olaylar› yap› kültürünün hattakentsel dokunun de¤iflmesini sa¤lam›flt›r.

‹lkça¤larda yang›n›n ç›k›fl sebepleri içinde¤il, yay›lmas›n› önlemek için u¤rafl verilmifltir. Ortaça¤da flehirlerin büyümesidaha ciddi önlemlerin al›nmas›na yolaçm›flt›r. 17.yy.’da yang›n merdivenleribulundurma zorunlulu¤u karfl›s›nda ateflile u¤rafl›lan atölyelerin flehrin d›fl›naç›kart›lmas› gibi önlemler al›nm›flt›r.Kanuni düzenlemeler ile kullan›lan yap›malzemelerinde k›s›tlamalara gidilmifltir.18.yy. sonlar›nda yanmaz döfleme denemeleri yap›lm›flt›r. Yang›ndan korunma yöntemlerinin köklü de¤iflimi1871 Büyük Chicago yang›n› ile olmufltur.

Tüm bu tecrübelerden sonra 20.yy.’›nbafl›na gelindi¤inde yang›nla mücadelekavram› tekrar de¤iflim gösterir.19.yy.’daki gibi yanmaz binalar yerineyang›na dayan›ml› binalar infla edilmeye

Say› 9-10, 201012

Yang›n MerdiveniTasar›m›n›n Kent Dokusuiçinde Korunmas› GerekliKültür Varl›klar›na Etkisi

Özet:

Mevcut yap› sto¤umuzun günümüzgerekliliklerine uyarlanma ihtiyac›

tart›fl›lmaz bir gerçektir. Fakat korunmas›gerekli kültür varl›klar›n›n yeniden ifllev-

lendirilmesi aflamas›nda yang›ngüvenli¤inin de¤erlendirilmesi beraberinde

belirli çözülmesi gerekli sorunlar› getirmek-tedir. Bu süreçte yang›n güvenli¤inin

günümüz standartlar›nda sa¤lanmas› ihtiyac›kimi zaman binalar›n kimliklerini bozan

kimi zaman da bu binalar›n kimlikleri ilebütünleflen flekilde karfl›m›za ç›kmaktad›r.

Yang›n güvenli¤inin mevcut korunmas›gerekli binalarda sa¤lanmas› için mevcut

binaya yap›lan müdahalelerden en fazlakent ölçe¤inde hissedileni ise yang›n

merdivenleridir. Çal›flmada özellikle yang›nmerdivenlerinin bu bak›mdan iyi ve kötü

örnekleri de¤erlendirildikten sonra ülkemizdeki durum vurgulanmaktad›r.

‹stanbul Beyo¤lu Bölgesi çal›flma alan›

olarak seçilerek örnekler verilmifltir.

Summary:

It is an undisputable fact that our buildingstock should be revised in order to meet

current living standarts and codes.However, at the point of refunctioning cultural assets that need protection, the

issue of fire safety brings some problemsthat need resolution. Executing fire safety

today, with the latest quality standards mayproduce various results. We see structures

where the application interferes with thebuilding's identity, or the opposite,

applications that blend in with the building.There are a number of revisions for firesafety that can be applied to an existing

building. The most common application wecome accross in urban spaces is the fire

escape. This study elaborates on good andbad practices of fire escape staircases,investigating examples from Beyo¤lu,

‹stanbul. In this context, the current situa-tion of fire escape staircases in Turkey is

analyzed.Anahtar Kelimeler:

Mimari Tasar›m, Yang›n Merdiveni, Yang›n Güvenli¤i

Keywords:Architectural Design, Fire Escape,

Fire Safety

Arfl. Gör. Dr. Ümit ARPACIO⁄LU MSGSÜ Mimarl›k Fakültesi Mimarl›k Bölümü

Say› 9-10, 2010

bafllanm›flt›r. Binadaki yang›na erkenmüdahale ve tafl›y›c› sisteminin, bina içindeki insanlar›n boflalt›lmas› için gerekli sürede ayakta kalmas› için yöntemler gelifltirilmifltir (Arpac›o¤lu, 2007).

Yang›n güvenli¤inin ve yang›ndan kaç›flyollar›n›n tasar›m› özellikle yüksekyap›lar›n art›fl›na paralel olarak geliflmekzorunda kalm›flt›r. Yüksek yap›lardayaflanan problemler ve kaç›fl zorluklar›özel önlemleri gerekli hale getirmifltir.

1870’lerde yüksek yap›lar›n ortayaç›kmas›ndan beri tasar›m ve yap›mlar›nda bir dönüflüm olmaktad›r.Yüksek yap›lar›n gelifliminde üç aflamagörülmektedir. 1870-1930 y›llar›aras›ndaki yap›lan yap›lar birinci kuflakt›r.Bu binalar›n d›fl duvarlar›na bazen dekoratif amaçlarla dökme demir eklenmesine ra¤men tafl veya tu¤ladanoluflmaktad›r. Döflemeler ahflap, kiriflleriçin çelik ve dövme demir kullan›l›rkenkolonlar dökme demirden infla edilmektedir. Bir apartman kat›ndan kaçman›n tek yolu her katta metalkaplanm›fl bir ahflap kap› ile korunan tekbir merdivendir. Bu y›llarda yüksekbinalar›n inflaat›nda kullan›lan çeli¤inkorunmas› için belirlenmifl bir standartyoktur (Arpac›o¤lu, 2004).

1920-1940 y›llar› aras›nda yap›lan yap›larikinci kuflakt›r. II. Dünya Savafl›ndanönceki binalar genellikle çelik iskeletliyap›lard›. Döfleme yap›s› yanmazmalzemeden çelik, beton veya piflmifltoprak malzemedir. Bu malzemeler ›s›n›ndi¤er katlara yay›lmas›n›yavafllatmaktad›r. Bu dönemde, yang›nsüresince yap›sal elemanlar›n çökme ihtimalini azaltan yanmaz yap›malzemelerinin kullan›m›, dikey flaftlar›n korunakl› ç›k›fllara çevrilmesi, kompartmanlama gibi geliflmelergörülmektedir (Geoff, 1996).

‹kinci Dünya Savafl›ndan sonra yap›lanyüksek yap›lar üçüncü kuflakt›r. Bu dönemgünümüze kadar gelmektedir. Yap›lar›ntafl›y›c› malzemesi çelik, betonarme vekarma malzemedir. Bu dönemde yang›nkorunumu geliflmifl, standart ve yönet-meliklerle desteklenmifltir. Ayr›ca yüksekyap›larda malzemede hafifleme görülmektedir. Yang›n merdivenleri özelyönetmelik ve standartlara daha fonksiyonel ve nitelikli hale getirilmifltir. Özellikleyüksek yap›larda yang›n kaç›flyollar›n›n bu hale gelmesi yang›ndankaç›fl› çok rahatlatmakta ve can kay›plar›n›oldukça azaltmaktad›r (Arpac›o¤lu, 2004).

3. Korunmas› gerekli mimari mirasözelinde yang›n güvenli¤i ve yang›n merdiveni tasar›m› Kentin geçmifli ile iliflkisinin somut kan›t›,o kentin kimli¤ini oluflturan ve kültürünüyans›tan birer belge niteli¤inde kentinmimari miras› olan yap›lar›d›r. Bu anlam-da de¤erlendirildi¤inde geçmiflin izlerinitafl›yan bu eserler, sadece o ülkeinsanlar›n›n de¤il tüm dünyan›n ortakmiras› olarak kabul görmeli vekorunmal›d›r. Geçmifl döneme ait tasar›m,malzeme, teknoloji bilgisini bünyelerindebar›nd›r›rlar.

Yang›n merdiveni tasar›m›n›n kent dokusu içinde korunmas› gerekli kültür varl›klar›n› etkisi

13

Resim: 11871 Büyük

Chicago yang›n›(URL-1)

Resim: 1

Koruman›n temel sorunlar›ndan biri neyinkorunaca¤›d›r. Çok eski tarihlerdengünümüze ulaflan seçkin dini yap›lar,mezar an›tlar› ya da ifllevsel binalar bugündünya mimari miras›n›n ö¤eleri olarakkorunmaya de¤er bulunmaktad›r.Gündelik yaflama ait yap›lar da belirli birzaman afl›m›ndan sonra, toplumsal tariheait bir bileflen olarak de¤er kazanmakta vekoruma kapsam›na al›nmaktad›r.Teknolojinin geçirdi¤i belli aflamalar›üzerlerinde bar›nd›ran bu yap›lar teknolojitarihi aç›s›ndan önem tafl›d›klar› içinde¤erlidirler. Venedik Tüzü¤ü’nüngeniflletilmifl an›t kavram› 1976’daUNESCO taraf›ndan daha farkl› bir terminoloji içinde yo¤rularak kültürelgeleneklerle ilgili bütün maddi varl›klar›kapsamak üzere “kültürel varl›k” de¤imiortaya at›lm›flt›r. 1983’de ç›kar›lan 2863say›l› Kültür ve Tabiat Varl›klar›n›Koruma Kanunu’na al›nan bu kavram,de¤iflik uygarl›klar›n sanat anlay›fl›, bilimve teknik düzeyi, sosyal yaflam› hakk›ndasomut veriler sa¤layan ve korunmalar›ndakamu yarar› görülen eflya ve yap›tlar› kapsamaktad›r. Yurdumuzda da geçerliolan kabullere göre, dünyada korunacakde¤erler “do¤al ve kültürel varl›klar”içinde toplanmaktad›r (Ahunbay, 1999).

Tarihi de¤eri olan binalar›n yang›na karfl›korunmas›nda, tasar›mla bütünleflik olarakve binan›n genel yap›s›yla uyumlu önlem-lerin al›nabilmesi için, kullan›labilecekmalzeme ve metotlar hakk›nda bilgi sahibiolunmas› gerekmektedir. Modernyap›larda al›nacak önlemlerle kolaycaçözülebilecek birçok problem bu tipyap›larda ayn› kolayl›kta çözülememekte-dir. Önceliklerin belirlenmesi veyang›ndan korunma stratejilerininiyilefltirilmesi amac› ile kurulan "AvrupaKültürel Miras›n›n Yang›n RiskininDe¤erlendirilmesi" komisyonunun

(Fire Risk Evaluation to European Cultural

Heritage-FIRE-TECH) (Twilt ve Lostetter, 2005)

çeflitli Avrupa ülkelerinde yapt›¤›araflt›rma sonucu haz›rlad›¤› rapora göre;araflt›rmaya kat›lan 13 ülkeden onunda"Yang›n Yönetmelikleri"nde kültürelmirastan bahsedilmemektedir (Twilt ve Lostetter, 2005).

Kültürel miras›n yang›n güvenli¤i ile ilgiliözel yönetmelikleri olan ülkeler sadece‹talya, ‹sviçre, Portekiz’dir. Di¤er ülkelerde yang›n yönetmeli¤i olmas›nara¤men kültürel miras olarak kabul edilenbinalar ile ilgili bir özel yang›n yönetmeli¤i yoktur. ‹talya, kütüphane,müze, depo vb. olarak kullan›lan tarihiyap›larda uygulanacak kurallar›belirlemifltir (Serteser ve Özgünler, 2007).

Türkiye'de ise 2002 tarihinde yürürlü¤egiren en son olarak 2009 y›l›nda gelifltirilen 'Türkiye Yang›ndan KorunmaYönetmeli¤i' (Bay›nd›rl›k ve ‹skan Bakanl›¤›,

2002) kapsam›nda tarihi binalardaal›nabilecek yang›n güvenlik önlemleriiçin ayr› bir yapt›r›m›n olmamas›nara¤men, bina kullan›m›na göre yap›lan birs›n›fland›rmada fonksiyon de¤ifltiren tarihibinalar ve yeni yap›lan binalarda bus›n›fland›rma ile ilgili baz› kurallar bulun-maktad›r. Ancak daha önce de belirtildi¤igibi modern binalarda basitçe

Say› 9-10, 2010

Ümit Arpac›o¤lu

14

Resim: 2‹stanbul yang›nlardan çokbüyük zararlar görmüfl veOsmanl› zaman›nda kentinyap›s›n› de¤ifltiren önemli yang›n güvenli¤i önlemlerial›nm›flt›r.

Resim: 2

uygulanabilecek birçok yöntem tarihibinalarda uygulanmas› çok güç çözümleroluflturabilmektedir (NFPA 914, 2006).

Yönetmeli¤imizin korunmas› gereklikültür varl›klar› ile ilgili yönlendirmesitam olarak olmamas›na ra¤men binatan›m›na göre yap›lan kategorizasyondafonksiyon de¤ifltiren tarihi binalar ile ilgilibaz› yönlendirmeler vard›r. Bus›n›fland›rmada “fonksiyon de¤ifltiren tarihi bina” aç›klamas› bir sorunukarfl›m›za ç›karmaktad›r. Fonksiyonde¤ifltirmeyen ama günümüz koflullar›naadapte edilmesi düflünülen yap›lar için birboflluk oluflmaktad›r. Hâlbuki kentseldokunun içindeki birçok tarihi yap›fonksiyonlar›n› koruyarak günümüzekadar gelmifltir. Korunmas› gerekli kültürvarl›¤› olarak tescil edilen yap›lardayang›n güvenli¤i ile ilgili yap›lacaktesisatlar için “Kültür ve TabiatVarl›klar›n› Koruma Kurulunun görüflüal›n›r ve yap›n›n özelli¤ini etkilemeyecekbiçimde alg›lama, uyar›, ve\veyasöndürme sistemleri yap›l›r” yapt›r›m›vard›r. Fakat bu yönlendirme tesisatölçe¤inde kalm›flt›r. Yang›n merdivenleribu kapsamda ele al›nmam›flt›r.

Bütün ülkelerde tarihi binalarda yang›ngüvenli¤inin tasar›m›nda ortak amaç,binan›n tarihi dokusuna en az zarar› vererek, az de¤ifliklik yaparak yang›ngüvenli¤i sa¤lamakt›r. Bu konuda edinilentecrübelerden yola ç›karak elde edilensonuçlar› derleyen en önemli standartNFPA 914 Tarihi strüktürlerin yang›ndankorunmas› kodu (Code for Fire Protection of

Historic Structures) (NFPA 914, 2006) ve NFPA909 müze, kütüphane ve kültürel kay-naklar›n korunmas› standart›d›r (Code for the

Protection of Cultural Resource Properties-

Museums, Libraries and Place of Worship). NFPA909 müze, kütüphane, ibadet yerleri gibi

tarihi ve kültürel yap›lar›n korunmas› ileilgili en az ortak gereksinimleri s›ralayanbir k›lavuz niteli¤indedir. NFPA 909yap›n›n kullan›c›lar›n›n ve sahiplerininyap›ya veya yap›n›n bir bölümüne, yap›kullan›m›na ba¤l› olarak kendi ihtiyaç veisteklerini uygulamalar›na imkân vermektedir. Ancak kullan›c›ya riskoluflmayaca¤›n›n flart›n› talep etmektedir(NFPA 909, 2005).

NFPA 909’da tasar›mc› özel problemlerile ilgili tam ve titiz bir çal›flma yapt› iseyaklafl›m›n› ve çözümlerinin geçerlili¤iniyetkili mercilere kan›tlad›¤›nda, uygulanabilir çözümler üretebilir. Bueflde¤erlik yaklafl›m› baz› yap› yönetmeliklerinde bulunan performanstabanl› tasar›m kurallar› ile de örtüflür.Tarihi binalarda yap›lacak çal›flmalarda;binan›n korumas› gerekli tarihi özellikleri,önemi ve yang›ndan korunma içinal›nacak önlemlerin çok iyi dengelenmesigereklidir. NFPA 909 binan›n tarihi özelliklerini, önemli tarihi elemanlar›n›,mevcut durumunun yönetmeliklereuymayan yanlar›n›, yang›n ve can güvenli¤i aç›s›ndan tehlike yaratacakunsurlar›n› ayr›ca koruma ve onar›m(restorasyon) amaçlar›n› s›ralayan bir öninceleme raporu haz›rlanmas›n› ister(Serteser ve Özgünler, 2007).

Tarihi yap›lar›n günümüz koflullar›naadaptasyonu sürecinde en önemli konulardan birisi tafl›nmaz kültürvarl›klar›n›n özgün de¤erlerini kaybetmeden yeni kent yaflam›na adapteedilerek yaflat›lmas›d›r. Bu nedenle yang›ngüvenli¤i önlemlerinin kentsel ölçekte veyap›sal ölçekte do¤ru tasarlanmas›gereklili¤i yap›n›n özgün de¤erlerininkaybedilmeden korunmas› aç›s›ndanönemlidir. Yap›larda yang›n güvenli¤iönlemlerinin en çok kent dokusuna

Say› 9-10, 2010


15

Resim: 3Birçok ülkede yang›n merdivenleri

yap›n›n alg›s›n› iyi ya da kötü yönde de¤ifltirmektedir.

yans›yan eleman› olan kaç›fl yollar› ve yang›n merdivenlerinin tasar›m› iseözel bir öneme sahiptir. Yang›n merdivenlerinin binalara adaptasyonundayanl›zca gereklilikler yeterliolmamaktad›r.

Yukar›da görünen örnek bir korunmas› gerekli kültür varl›¤›na eklenmifl kaç›fl merdivenidir. Yap›ya eklenen merdiven yap›n›n özgün karak-terini bozmayacak ve kendi zaman›n›n da

teknoloji, estetik, malzeme birikiminiyans›tacak karakterde Resim 6’da yap›lan ek merdiven, yap›n›n karakterinden tamamen farkl› kendini bir mimari de¤erolarak ortaya koyan ama ana yap›n›nkarakterine de zarar vermeyen bir yorumgetirilerek tasarlanm›flt›r. Cam›n geçirgenözelli¤i hem tarihi yap›n›n dokusununhissedilmesini kolaylaflt›rmakta ve yap›lan ekin daha hafif görünmesinisa¤lamaktad›r.

Say› 9-10, 2010

Ümit Arpac›o¤lu

16

Resim: 5 Resim: 6

Resim: 4

Marco Dezzi Bardeschi,bina d›fl›nda çözülmüflbir kaç›fl merdiveni(Aflkun, 2008).

Resim: 5.Portsmouth-DenizcilikMüzesi (Aflkun, 2008).Resim: 6Almanya’da Müncheberg,Kilise kal›nt›s› içine inflaedilen kütüphane vekütüphaneye ba¤lant›l›sirkülasyon eki (Aflkun,2008).Resim: 7Londra doklar›ndakonut-büro (Aflkun,2008).Resim: 8Kontanz, Kültür veSanat Merkezi (Aflkun,2008).Resim: 9Caddebostan’da Kösk(Aflkun, 2008).

Resim: 4

Say› 9-10, 2010

Almanya’da Müncheberg, Kilise kal›nt›s›içine infla edilen kütüphane ve ba¤lant›l›sirkülasyon eki yang›n merdiveni iflleviolmasa da ek olarak de¤erlendirildi¤inde,tafl›nmaz kültür varl›¤›n›n içinde yap›lm›flbir fonksiyonun sirkülasyon eki olmas›nedeniyle ilginç bir örnektir.

Tasar›mc› kültür varl›¤›n›n içinde yeni bir tasar›m ortaya koyarken günümüzünestetik de¤erlerini göz önüne almak zorundad›r. Bir bak›ma zaman içindezaman yaratan bu iki mekânda her birikendi de¤erleriyle bugün de var olmaktad›rlar.

Resim 9’da görünen uygulama ‹stanbul’-dan bir örnektir. Bir köflke eklenen merdi-ven kendisini estetik aç›dan da ortayakoyan ama köflkün bütünsel alg›s›n› boz-mayan baflar›l› bir tasar›m örne¤idir.

‹stanbul kenti tarihi geliflim süreciiçerisinde s›kl›kla meydana gelen veyay›larak genifl alanlarda etkili olan,önemli boyutlarda can ve mal kayb›na yolaçan yang›nlara maruz kalm›flt›r. ‹stan-bul’un fethinden itibaren özellikle sur içibölgesinde görülen nüfus art›fl›, bunakoflut olarak ço¤alan bina say›s› ve yöne-tim taraf›ndan gündeme getirilen edilgenyang›n korunumu çözümlemelerininço¤unlukla uygulanamay›fl› yang›nlarazemin haz›rlam›flt›r (Ceylan, 2003).

‹stanbul tarihsel geçmifli nedeniyle Dünyamiras› için büyük öneme sahiptir. ‹stan-bul’un sahip oldu¤u tafl›nmaz kültürvarl›klar› büyük çeflitlilik göstermektedir.Birçok medeniyetin ve kültürün evsahipli¤ini yapm›fl olan bu topraklardakikültür varl›klar›n›n gelece¤e özenletafl›nmas›, özgün de¤erleriyle korunmas›gerekmektedir.

‹stanbul’un en fazla tafl›nmaz kültürvarl›klar›n›n oldu¤u bölgeler flüphesizTarihi Yar›mada ve Beyo¤lu bölgesidir.Bu semtlerin kentsel rehabilitasyonsürecinde sorunlar›n›n tespit edilmesi vebu sorunlar ile ilgili de¤erlendirmelerdebulunulmas› gerekmektedir. Bu sorunlariçinde en önemlilerinden birisi de yang›ngüvenli¤i ve yang›n merdivenleridir.

Ne yaz›k ki ‹stanbul gibi tarihi de¤erlerioldukça fazla olan bir kent içinde bude¤erlerin hak etti¤i yaklafl›m ile görebildi¤imiz çok az örnek mevcuttur.Afla¤›daki örnekler bu sorunun ne kadarbüyük ve acilen çözülmesi gerekli

17

Resim:8Resim: 7


Resim:9

oldu¤unu kan›tlamaktad›r. 2009 y›l›nakadar tafl›nmaz kültür varl›klar›n› yeniyap›lar ile efl gören bir yang›nyönetmeli¤inin yaratt›¤› sorunlard›r.

Ço¤unlukla bölgenin güncel ihtiyaçlarlafonksiyon de¤ifltiren yap›lar›n›n, yap›n›nkendi olanaklar›ndan fazla yüklenmiflplanlama hatalar› nedeniyle yang›n merdivenleri sonradan eklenmifl ve bu

dönüflüm sürecinde yap›lar›n özgün karakterleri bozulmufltur. Yer s›k›nt›s› için yap›n›n d›fl›na al›nd›¤› kullan›c›lartaraf›ndan aç›klanan bu merdivenlerinfonksiyonlar›n› da ne kadar gerçeklefltirebilecekleri flüphelidir. Buuygulamalar yap›n›n karakteristik cepheözelli¤ini bozmakta ve alg›lanmas›n› zorlaflt›rmaktad›r.

Say› 9-10, 2010

Ümit Arpac›o¤lu

18

Resim:10Beyo¤lu bölgesinde bulunan bu binan›n yang›nmerdivenleri ön cepheye

konulmufltur.

Resim:11Beyo¤lu S›raselviler’de bulunan binada da benzersorun yaflanmaktad›r.Binan›n ve bölgenin özgünkarakterlerinden biri olancumba yang›n merdivenitaraf›ndan alg›lanamaz halegetirilmifl, cumban›n sokakiliflkisi fonksiyonel ve görsel

olarak kesilmifltir.

Resim: 10

Resim: 11

Beyo¤lu S›raselviler’de bulunan binada dabenzer sorun yaflanmaktad›r. Binan›n vebölgenin özgün karakterlerinden biri olancumba yang›n merdiveni taraf›ndanalg›lanamaz hale getirilmifl, cumban›nsokak iliflkisi fonksiyonel ve görsel olarakkesilmifltir.

4. SonuçYukar›da verilen örneklerden, ülkemizde tafl›nmaz kültür varl›klar›n›nrehabilitasyonunda tasar›m ve uygulamaaflamas›nda birçok sorunun yafland›¤›n›fark etmek mümkündür. Bu sorunlar›n en

büyüklerinden birisi de yang›n güvenli¤ikonusudur. Bu yap›lar için özel koflullariçeren yang›n yönetmeli¤i ve standartlar›nolmamas› tasar›m sorunlar› oluflturmaktad›r. Bu süreç geçici, yüzeysel çözümlerle daha da karmafl›khale gelmekte ve kent dokusuna, tarihselde¤erlere zarar vermektedir.

Kentsel rehabilitasyon süreçleride¤erlendirildi¤inde kentin tarihsel, özgün de¤erleriyle yaflat›lmas› için gerekliönlemlerin al›nmas› ve uygun korumayenileme kararlar›n›n uygulanmas›


Say› 9-10, 2010 19

Resim: 12Bu foto¤raflarda da yang›n

merdiveni sokak içinde görsel aç›danen bask›n obje olarak karfl›m›za

ç›kmaktad›r. Fakat tarihi bölgelerde sokaklar›n kendi

dönemlerine özgü dokular› ve sokakkimli¤inin korunmas› bu objeler

taraf›ndan engellenmektedir.

Resim: 13Tarihi bölgelerimizdeki yer s›k›nt›lar›

ve yang›n güvenli¤i konusunda al›nanönlemlerin denetimsiz, tafl›nmaz

kültür varl›klar›na uygunolmamas›ndan dolay› özellikle kaç›fl

yollar› ve yang›n merdivenleri zamaniçinde bir depo halini almaktad›r.

At›lan eflyalar, tak›lan klima üniteleribu merdivenlerin esas amaçlar› olan

kaç›fl fonksiyonunu karfl›layamayacak duruma

düflmelerine neden olmaktad›r.

Resim: 13

Resim: 12

gerekmektedir. Yukar›da belirtildi¤i gibiuygun olmayan tasarlanm›fl yang›n merdivenleri yap›lar›n ve semtlerin kimlikleri için sorun oluflturmaktad›rlar. Tafl›nmaz kültür varl›klar›n›n korunmas›ve yang›n güvenli¤i uygulamalar› ile ilgiliyönetmeliklerin bu yap›lar için özelleflmiflolarak yürürlülü¤e girmesi gereklili¤ivard›r.

Kentsel rehabilitasyon sürecinde yap›lar›n yenilenmesi ile ilgili projelerinplanlanmas› ve kontrolü konu ile ilgiliuzmanlar taraf›ndan yap›lmal› vedenetlenmelidir. Denetleme ve yapt›r›mgücü oluflturacak yönetmelikler desteklenmeli ve uygun standardlaroluflturulmal›d›r.

NFPA 909’a benzer nitelikte tarihiyap›lar›n yang›n güvenli¤i ile ilgili düzenlemelerin ve standartlar›n acilenülkemizde de yürürlü¤e girmesi gerekmektedir. NFPA 909 istedi¤i sözkonusu inceleme raporu, yang›n güvenli¤ive mimari özellikleri olan binalar›n korunmas›nda deneyimli bir mimar veyamimarlar yönetiminde çok kapsaml›olarak haz›rlanmal› ayr›ca koruma veyang›n güvenli¤i kararlar›n› almada birtemel oluflturacak nitelikte olmal›d›r●

KAYNAKÇAAhunbay, Z. 1999. Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon. ‹stanbul:

Yem Yay›n.Arpac›o¤lu, Ü. 2007. Yang›n Güvenli¤i. MSGSÜ, Yay›nlanmam›fl

Ders Notu.Arpac›o¤lu, Ü. 2004. Yang›n Olgusu ve Yüksek Yap›larda Yang›n

Güvenli¤i. Yay›nlanmam›fl Y. Lisans Tezi, MSGSÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü.

Aflkun, ‹. 2008. Tarihi Çevre De¤erlendirme Yüksek Lisans Dersi Yay›nlanmam›fl Ders Notu ve Kaynaklar›, MSGSU.

Bay›nd›rl›k ve ‹skan Bakanl›¤›. 2002. Yang›n Yönetmeli¤i. Türkiye.Ceylan, O. 2003. Korunmas› Gerekli Tafl›nmaz Kültür Varl›klar›nda

Edilgen Yang›n Korunumu. Yay›nlanmam›fl Araflt›rma Raporu, MSÜ.

Geoff, C. 1996. High-rise Security and Fire Life Safety. British LibraryPublication, s. 5-7.

Twilt, L., Lostetter, M.Ö. 2005. Position of Fire Safety of Cultural Heritage in the Regulatory System in Various EuropeanCountries (final report). Fire Risk Evaluation to European Cultural Heritage (FIRE-TECH).

Serteser N., Özgünler M. 2007. Tarihi Binalar›n Yang›na Karfl› Korunmas›nda Al›nabilecek Bütünleflik Tasar›m Önlemleri. Malzeme Kongresi 3 , ‹stanbul.

NFPA 909. 2005. Code for the Protection of Cultural Resource Properties-Museums, Libraries and Place of Worship,Quincy.

NFPA 914. 2006. Code for Fire Protection of Historic Structures,Quincy.

Yavuz G. 2003. Yap›larda Yang›n Güvenli¤i. Yay›nlanmam›fl Ders Notu, Y›ld›z Teknik Üniversitesi.

‹NTERNETURL-1, http://www.chicagotribune.com/media/photo/2008-

07/41091589.jpg

Ümit Arpac›o¤lu

Say› 9-10, 201020

Documents

Yang›n Merdiveni Tasar›m›n›n Kent Dokusu içinde Korunmas