yapılardaki yangın güvenlik önlemleri

7/30/2019 yaplardaki yangn gvenlik nlemleri

1/12

Uluda niversitesi Mhendislik-Mimarlk Fakltesi Dergisi, Cilt 8, Say 1, 2003

59

YAPILARDA YANGIN GVENL VESNDRME SSTEMLER

Muhsin KILI*

zet: Bu almada yaplardaki yangn gvenlik nlemleri ve yangnlar sndrmek amacyla kullanlan yangnsndrme sistemleri tantlmakta ve muhtemel yangn risklerinde yangn tipi ve artlarna bal olarak yangnsndrme sisteminin seim esaslar verilmektedir.

Anahtar Kelimeler: Yangn, gvenlik, sprinkler sistemi, yangn sndrme sistemleri.

Fire Safety And Fire Extinguisher Systems In Buildings

In this study, fire safety and extinguisher systems are introduced and classified by the type of fire on which theywould be expected to be used. For the possible fire risks related with situations and conditions, general principals ofthe selection of the fire extinquisher systems are presented.

Key Words: Fire, safety, sprinkler systems, fire extinguisher systems.

1. GR

Gnmzde byk ve kalabalk yerleim merkezlerinde pahal arsalarn deerlendirilmesi vekk arsalara byk hacimli yaplarn yerletirilmesi dolaysyla yksek yaplarn says her geen gnartmaktadr. zellikle bata stanbul olmak zere Ankara, zmir, Antalya ve Mersin gibi ehirlerimizde ok

sayda yksek otel, i merkezi ve konut yaplmaya balanmtr. Bursa ilimizde ise BUTTM, BUSK veelik Palas'n yeni ksm yksek bina olarak karmza kmaktadr.

Bugn birok gelimi lkede yararlanlan en etkili standartlardan biri olan NFPA 101, Life SafetyCode'ta ykseklii on kat geen veya ykseklii 22.5 m olan yaplar "yksek yap" olarak tarifedilmektedir. Fakat birok lkede yksek yap alt snr 30 m olarak alnmaktadr. Yaplarn 30 m'denitibaren yksek yap kabul edilmesinin nedenlerinden biri de, d taraftan yangna etkili mdahaleyaplabilecek uygun olan en fazla yksekliin 30 m olmasndandr. Dnyann en yksek yangn merdivenitam dik konumda iken 60 m yksekliindedir. Fakat gerek rzgarn sallamas, gerek uygun zeminin

bulunamamasndan ve gerekse tam dik olarak alamamasndan dolay optimum sndrme ykseklii 30m'nin alt alnmaktadr. lkemizde zellikle stanbul'da 1970'li yllarda konut ve otel yapm ile balayanyksek bina yapm son yllarda i merkezlerini de iine alarak hzla artmtr. Yksek yaplarda ikinci

sray oteller ve nc sray da i merkezleri almaktadr. Son yllarda ina edilen yksek yaplarda hertrl yangn gvenlik nlemi alnmaktadr. Ancak daha nce konut olarak yaplan fakat sonradan bro veiyeri olarak kullanlan yksek yaplarda ise maalesef hibir yangn gvenlik nlemi bulunmamaktadr.Bunun ac bedelini kan yangnlarda dyoruz. Daha byk felaketlerle karlamadan gerekli tedbirlerin

bir an nce alnmas gerekmektedir.

Yksek binalarda yangn sebeplerinin banda elektrik kablolarnda veya elektrikli cihazlardakiksa devre ve kundaklama gelmektedir. ok sayda elektrikli cihaz, makina ve aydnlatma nedeniyleekilen elektrik akm fazla olduundan, kk bir ihmal yangn balamasna neden olabilmektedir. Diertaraftan, kamu oyunun byk ilgisini ektikleri iin de sabotaj iin cazip binalar arasnda yer alrlar.Kullanm amacna gre yangnn genileme hz deimekle beraber, genellikle panik nedeniyle bir eyyaplamad, kimse ne yapacan bilmediinden herkesin kouturduu, fakat aresiz kalnd

gzlenmitir. Bugne kadar meydana gelen yksek bina yangnlarnda scak gaz, duman ve alevler binann

* Uluda niversitesi, Mhendislik Mimarlk Fakltesi, Makina Mhendislii Blm, Grkle 16059 Bursa


2/12

60

st ksmlarna doru yaylmakta ve alt blmlerde yangn balamsa, hasar olduka byk olmakta;lmlerin tamamna yakn st katlarda duman nedeniyle boulmadan meydana gelmektedir. tfaiyemerdivenlerinin 10. kattan sonra etkili olamamas nedeniyle, her ey binadaki nlemlere bal olmaktadr.Hzla ilerleyen byk yangnlarn tamamnda sprinkler sisteminin olmad, personel eitiminin yetersizolduu, yksek binay kullananlarn yeterli olarak bilinlendirilmedii ve yangn nleme planlarnn

bulunmad tespit edilmitir.

Dnyada ve lkemizde yaanan gelimelere paralel olarak, dev marketler, byk i merkezleri veyksek binalarn saylarnda byk art olmutur. Bu tip yaplarda binann mimari yaps dolaysyladardan yangna mdahale zorlamtr. zellikle insanlarn youn biimde kulland yaplar bata olmakzere yangn gvenlik nlemlerinin alnmas yangn riskini dolaysyla can ve mal kaybn nlemede bykneme sahiptir. Yangndan korunma ve bina yangn gvenlii konusunda alnmas gereken nlem veuyulmas zorunlu koullar iki ana blmde toplanmtr. Bunlar ksaca pasif yangn gvenlii nlemleri veaktif yangn gvenlii nlemleridir. Yaplarda yangn risklerini azaltmak, geliip yaylmalarn nlemek veyap ii yangn gvenliini salamak iin daha mimari tasarm almalarnn banda, bina strktrntayin, yap malzeme ve elemanlar ile bina tantm ve dekorasyon dzenlemelerini belirlerken ele alpzmlemek ve bunlarla ilgili zorunlu (snr deerlerine) uymak pasif yangn gvenlik tedbirlerinintemelini oluturur.

Yangn uyar ve sndrme sistemlerini ieren sistemlerde aktif yangn gvenlik nlemlerinioluturur. Yangna alnacak nlem yangn tanmakla orantldr. Eer yanan ve yanmas muhtemelmaddeler, yangn yk ve dier artlar iyi belirlenirse bu durumda alnacak nlemlerde o derece etkiliolacaktr. Bunun yannda yangna kar alnacak nlemlerde eitimde nemli rol oynar. Bazen eitimsiz birahsn yapaca mdahale yangn sndrmek yerine hzlandrabilir. Bu nedenle artlarn iyi tespitedilmesi, uygun nlemler, eitim ve gerektii ekilde kullanm etkili mcadelenin artlarndan olacaktr.

Pasif ve aktif yangn gvenlik tedbirleri srasyla ikinci ve nc blmlerde incelenmitir.Alnabilecek yangn gvenlik nlemleri ve yangn sndrme sistemleri zellikleri ve kullanm alanlarincelenmitir. Ayrca yangn sndrc seiminde gz nne alnacak esaslar belirlenmitir.

2. PASF YANGIN GVENL NLEMLER

Bir yangnla mcadelenin en kolay yolu, ncelikle yangnn kmamasdr. Yap kullanma eklinebal olarak, yapnn mimari tasarm, bina strktrnn tayin edilmesi, yap malzeme ve elemanlarnnseimi, pasif yangn gvenlii nlemlerinin esasn oluturur. Yapya giren bileen ve malzemelerinyangna diren gstermeleri, stelik yangnn byyp gelimesini nleyici nitelikte olmalar gerekir. Projeyaplrken, genel konularn yannda, yangn kmasn nleyici tedbirler ile yangn sndrme kolaylfaktrleri de gz nne alnmaldr. Pasif yangn nleme metotlar ayn zamanda yangn sndrmemetotlarn da takviye edecek ekilde olmaldr.

nsanlarn toplu ve youn olarak kulland yksek yaplarda ve alveri merkezlerinde en bykrisk yangn olaydr. Bilindii zere yksek yaplarda dardan kurtarma mdahalesi ancak itfaiyenin sahipolduu yangn merdiveni alma ykseklii ile snrldr. Bu ykseklik Bursa iin en fazla 32 m.

ykseklie kadardr. Bu nedenle itfaiye merdiveninin yksekliin zerinde, insanlar yap iinde kaderleriile ba baa kalmaktadr. Buna gre yksek yaplarn iletmeye almas yani iskana alnabilmesi, mahalliyangn kodlarnn tam olarak yapda uygulanabilmesine baldr. Durum byle olunca, gerek mimaridzenlemede, gerek yap bnyesinde, gerekse elektro-mekanik dzenlemelerde baz kstlamalar ortayakmaktadr. Mimaride yangn tedbirlerinin uygulanabilecei, rnein ka merdivenleri ve bunlarn

basnlandrlmalar ile ilgili dzenlemelerin ve katlarn blmelere ayrlmalar olaynn ilenmesi gerekir.Statikte, yap strktr ister elik, ister betonarme olsun bunlarn yangndan korunma veya muayyen birzaman yangna dayankllnn temini problemlerinin zmleri vardr. Dekorasyonda yangn ss az olanmalzemelerin kullanlmasnn gereklilii vardr. Hatta mekanik tesisat sistemlerinin, yangnn katlarasirayetini nleyici mahiyette gelitirilmesi, yaplan almalar arasndadr.

Bir yapnn yangna dayankl olup olmadn belirleyen, daha ziyade onun yapsal bileenleridir.

Bununla beraber, bunlarn dnda kaplama ve bitirme malzemeleri ile eya ve mobilyalarn meydanagetirdikleri bina ii sl yk seviyesi, yangnn balama ve gelimesini o dzeye getirebilir ki, dayanklolarak kabul edilen yap malzeme ve bileenlerinin bu nitelikleri byk lde ortadan kalkar.


3/12

61

Yapnn bal yangn riski sralamas, zellikle sl yk terimi ile belirlenen, yangn srasnda birimdeme alanna den serbest kalori miktar ile deerlendirilir. Farkl konularda hacimlerin kullanlarnnfarkl sl yke sahip hacimler ortaya karaca kabul edilirse, yangn risklerinin nem ve dereceleri de hikukusuz farkl deerler olacaktr. Bu farkl yangn riski sralamasnda yapnn yeri ne olursa olsun,kullanlan yap bileenlerinin yangna dayankll 90 dakikadan az olmamaldr. rnein yap strktr

betonarme olarak dzenledii taktirde, demir armatr evreleyen betonun et kalnl en az kolonlarda 40mm., demelerde 35 mm. olmak zorundadr. Bu rakamlara sva dahildir.

Binalarda lm ve yaralanma ile maddi zararn byk ounluu dumandan kaynaklandndan,malzeme seimine nem verilmelidir. Binalarn katlarndaki koridor, dinlenme yeri vb. ortak alanlar ilemerdivenleri, yandnda youn duman aktaracak ve yangn bir blmden dier blme tayacak ekildetamamen hal kaplanmamal; gerekirse erit yolluk kullanlmaldr. Yangn merdivenlerinde, girikaplarnn yakn evresinde yangn yk kk ekilde dzenlenmelidir. Binalarn bar, lokanta, diskotekkonferans ve balo salonlar gibi, ortak kullanm alanlarna dekorasyon yaplmak istenirse, dekorasyondayoun duman ve zehirli gaz kartan plastik, ahap, deri ve kuma kaplama malzemeler yerine, al vb.duman karmayan malzemeler kullanlmaldr.

Yap pasif gvenlii asndan gnmzde ortaya kan bir sorun da zellikle sentetik yapmalzemelerinin kullanmdaki artdr.

2.1. Blmeler:

Blmeler yksek bina projelerinin nemli bir parasdr. Getiimiz 10 yl iinde kullanlmayabalanan malzemeler bir yangn durumunda daha fazla etkilenen cinstendir. Meydana kan s hemyangnn yaylmasna hem de sndrme iin ihtiya duyulan gayretlere dorudan etki yapar. Dolaysylayangn yaylmasna mani olmak iin her trl gayret gsterilmelidir. Yangna dayankl duvarlar, kaplar,tavan kaplamalar ve havalandrma damperleri, yangnn yaylmasna mani olur ve yanan alan klterek,yangnn kolay sndrlmesini salar. Yanabilen ne kadar az malzeme mevcut ise, daha az s ortaya karve sndrlmesi kolay olur.

2.2. Ka Yollarnn Dzenlenmesi:Binalarda konferans ve balo salonlar ve elence yerleri olarak kullanlan salonlar, binann

koridorlarna, ikiden az olmamak zere insan kapasitesi ile orantl sayda, ka ynne alan kkaplar ile balantl olmaldr. Ka yollarnn baka daire ve dier mekanlarn iinden geerek korunmualana ulamasna izin verilmelidir. Ka yollarnn ve merdivenlerinin korunmu mekanlara ve veyasokaa alan kaplarnn genilii 120 cm'den az olmamal; bu kaplar ieriden darya doru kilitsizolarak almal ve otomatik olarak kendi kendine kapanacak ve yangn dayanm en az 120 dakika olacakekilde yaplmaldr.

Btn k yollar aka iaretlenmelidir. aretlemeler elektrikli olmal ve ehir cereyankesildiinde sistemi en az 25 dakika besleyecek gteki akye bal olmaldr. Keza yangn merdivenininklandrlmas da ak ile yaplmak zorundadr. Yangn merdiveninin elektrik tesisat ayr bir hatla

kesintisiz g kaynana veya otomatik devreye giren jeneratre bal olmaldr.Yksek binalarn sekizinci katndan balamak zere, her katta bir yangn kmas halinde,

itfaiye yangn mahalline gelene kadar geecek srede insanlarn yangndan korunabilecei, en az 90 dakikayangna dayankl yap elemanlaryla korunmu ka yolu ile balantl mekanlar (yangn snaklar)yaplmaldr.

2.3. Basnl Merdiven Boluklar:

Yksek binalarda, yangn ve duman yaylmasn nlemek iin gelitirilen proje sistemlerinden biride basnl merdiven boluklardr. Merdiven boluunda atmosfer basncndan daha yksek bir hava

basnc olmas, yangndan bina sakinlerinin ka yollarna duman dolmasna mani olur. Pozitif basncsalamak iin merdiven boluuna alan kaplar kapal tutmak gerektii ve bunun iin gerekli nlemlerin

alnmasn unutmamak gerekir. Topluma ak binalarda acil durum enerji takviye sistemi mutlakabulunmaldr.


4/12

62

Binalarda can gvenlii konusunda ilk alnmas gereken nlem, uygun yangn merdivenleridir.Gerek yangn annda kiilerin emniyetli bir kann salanmas ve gerekse olay yerine gelen itfaiyecilerinyangna mdahalesi iin zorunludur. lkemizde birok binada, yangn merdiveni olarak yapld sylenen

birok merdiveni, yangn merdiveni olarak kabul etmek mmkn deildir.

Yangn merdiveninin iinde, duvarnda, tavannda ve tabannda hibir yanc madde

kullanlmamal; yangna en az 120 dakika dayankl olmaldr. Yangn merdivenlerinin kaplar dumanszdrmaz ve yanmaz olmaldr. Yangn merdivenlerinin her iki kenarnda kpete veya korkuluk olmal;kaplarda eik bulunmamaldr.

Yksek binalarda yangn merdivenleri bina iinde tertiplenmelidir. Bina dndaki yangnmerdivenleri yksek binalar iin uygun deildir. Kat says yediyi veya ykseklii 20 metreyi geen

binalarda yangn merdiveni bina iinde yaplmal ve korunmu olmaldr. Birden fazla bodrum bulunmasdurumunda, bunlarn her biri iin dierlerinden bamsz ve ilikisiz ayr yangn merdivenleridzenlenmelidir.

Yangn merdivenlerinin korunmu mekanlara ya da sokaa alan kaplarnn genilii 120 cm'denaz olamaz. Bu kaplar ieriden darya doru kilitsiz olarak almal ve otomatik olarak kendi kendinekapanmaldr. ok sayda kiinin bulunduu yerlerde yangn merdiveni genilii kii bana inite 1.25 cm

ve kta 2 cm alnmaldr. rnein, 200 kiinin bulunduu bir iyerinde yangn merdiveni genilii 2.5 malnmaldr. Yangn merdiveni 180 cm'den byk olduu zaman, iki merdiven yaplmaldr. Binalardakika kaplar panik bar sistemiyle donatlm olmaldr.

2.4. Asansrler:

Binalarda asansrlerin yangnn yaylmasnda ve dumandan boulmalarda nemli rol olduugrlmtr. Gelimi lkelerde asansr kovanlarnn pozitif basn altnda tutulma zorunluluu dagetirilmitir.

Kat says 20'den fazla olan binalarda zel olarak dizayn edilmi ve korunmu olan sadece acildurumlarda itfaiyenin yararlanaca asansr yaplmaldr. nsan ve yk asansrleri ka yollar zerindekurulmamal; her asansr kabini iin bamsz makina odas bulunmaldr. Asansrler yangn halinde

otomatik olarak en alt kata inmeli; lambalarn yakarak kaplarn aacak dzene sahip olmaldr. Yangnesnasnda mmkn mertebe asansrler kullanlmamaldr.

2.5. Elektrik Tesisatnda Alnacak nlemler:

Binann elektrifikasyonuyla ilgili blmlerin (trafo, kontrol merkezi gibi) duvar, deme vetavanlar en az 120 dakika yangna dayanan yap elemanlar ile korunmaldr. Binalarn yangnmerdivenlerinin ve yangn su devrelerinin elektrik tesisat, binann elektrik tesisatndan ayr, zel olarakyangna kar korunmaya alnm olacak ve bu binalarda elektrik akm kesilmesi halinde otomatik olarakdevreye girecek ekilde jeneratr bulundurulmaldr.

2.6. Klima ve havalandrma sistemleri:

Yksek yaplarn ve alveri merkezlerinin dizaynnda, yangn ve duman kontrol iin ilkdnlecek olay, yapnn stma, havalandrma ve iklimlendirme sistemleridir. Bu sistemler, yangndurumunda yangnn ve dumann yaylmasn nleyecek yada azaltacak ekilde tasarlanmaldr.

klimlendirme ve havalandrma kanallarnn duvar, deme ve tavanlar delip getii yerlerde, sakanal en az 2.5 mm'lik elik satan yaplarak, ara boluklar beton ile doldurulmal ve havalandrmakanallarndan katlara yangnn geiini nleyecek otomatik yangn damperleri ile donatlmaldr.

Merkezi klima sistemleri, tek ekipman ile hizmet veren orta veya yksek hzl yaklak 10-20 kadarkanal sistemini ihtiva eden dzenlerdir. Bu sistemde ana kanallar btn hatlar getiinden duman tamazellii vardr. Bu nedenle kat girilerinde duman ve yangn tecrit edici kapatma damperleri konulur.Duman kontrol teorisine gre, bu gibi hallerde yangn olan katta, verici devredeki yangn damperi kapal

fakat dn devresindeki yangn damperi ak kalmaldr.Son zamanlarda modern yksek binalarda her kat iin bamsz klima cihazlar kullanlmaya

balanmtr. Bamsz kat niteleri sistemi, genelde her kat iin katn byklne gre bir veya iki cihaz


5/12

63

olabilir. Bu cihazlar sabit hacimli sistemde alan cihazlar olabilecei gibi, deiken hava debili sistem,fan tahrikli terminal nitesi veya kombine edilmi sistemler olabilir. Bu dzende d hava artlandrlmveya artlandrlmam olarak her kattaki cihaza gnderilebilir. Egzozu tahliye iin tuvalet aftlar dakullanlabilir.

Bir katta yangn halinde, bamsz nite durdurulur; niteler d hava temin eden cihazn veri

blm yangn damperi kapanr ve dn blm damperi alr. Eer sratli duman tahliyesi istenirse,ayr bir duman tahliye dzeni kurmak gerekir. Bu sistemde duman ve yangnn kattan kata gei tehlikeriskini arttran, yapy yukarya doru kat eden fazla aftlar yoktur.

kinci olarak dnlecek olay, yapnn kendi dizayndr. Daha projelendirme safhasnda, yangnve dier kavramlar projeye yerletirmek gerekir. rnein ofis binasnn ykseklii, kat alanlar, yap zarf,asansr kmeleri konumu, ana giri lobisi ve relaktif olarak d zarfn hava szdrmazl, bilgisayar odalarvb. atrium olup olmamas, var ise ofis hacimlerinin buraya ak veya kapal olmas vb.

Ele alnmas gereken dier bir faktr yapnn tayc sistemidir. Yap tayc sistemi betonarmemi; yangndan korunmu elik bnyeli mi; yoksa ikisinin karm m olmal buna karar verilmelidir.Yksek yaplarda kesinlikle tayc bnyede prekast beton kullanlmamaldr. D duvar, pencere vedeme ek yerlerinde katiyetle sznt aralklar bulunmamaldr ve eklemeler iin metotlar ortaya

konmaldr. Yap zarf dier bir nemli dncedir. rnein tm pencerelerin trizleri, aralklar, granitkaplama dolaysyla pencere limitleri vb. tmyle phesiz sznt zerine tesir edecektir.

Asansr sistemleri hayati neme haiz bir dnce ve tasarm konusudur. Yolcular boalttktansonra kaplarn kapan ekli, baca tesirini azaltmak iin ve szntlar azaltmak iin ett edilmelidir. Ziradey tama ilemi nemli bir konudur. Asansr idare sistemi, yangn emniyeti sistemi ile ok dikkatli birekilde koordine edilmelidir ve bu koordinasyon, yangn alarm verildiinde, o ekilde entegre edilmeli ki,tm asansrler zeminde, k katnda toplanmaldr.

3. AKTF YANGIN GVENL NLEMLER

Yaplarda yangn ynnden alnacak aktif gvenlik nlemleri, genellikle yangn balang annda

alglayp byyp yaylmasna msaade etmeden snrlandrp, kurtarma ve mdahale etme faaliyetlerinikolaylatrmaya, sakinleri gvenle yangnn olutuu yap ve blmlerden tahliye etmeye ve yangnbnyesel olarak sndrmeyi amalayan gvenlik nlemlerinin tmn ierir. Bu nlemler iki blmdetoplanabilir: (a)Yangn alglama ve uyar sistemleri, (b) Yangn engelleme ve sndrme elemanlardr.

Yangn ynetmeliklerinde aktif yangn gvenlii ile ilgili olarak eitli nlem ve kurallar szkonusu edilmektedir. Genel kurallar dnda, yap kullanma ekli, mekansal dzenleme farkllklar, kii(veya tat) says, yap byklk ve ykseklii, yangn duyarll v.b. parametrelere bal olarakdeerlendirilirler. rnein NFPAa gre tehlike riskleri ve bu tehlike riskleri kapsamna giren alanlaraadaki gibi sralanmtr.

- Hafif tehlike riskleri:

Camiler, ktphaneler, hastaneler, mzeler, dispanserler, bilgisayar odalar, tiyatrolar, kk

lokantalar, mstakil evler.- Orta tehlike riskleri (grup 1):

Parklar, gsteri yerleri, cam retim yerleri, lokantalar, frnlar, iki imalathaneleri, konservefabrikalar, elektronik fabrikalar, amarhaneler.

- Orta tehlike riskleri (grup 2):

la fabrikalar, kuru temizlemeciler, ahrlar, deri imalathaneleri, kat fabrikalar, postaneler, metalileme atlyeleri, tekstil fabrikalar, ttn fabrikalar, aa ileme atlyeleri, tme fabrikalar.

- Ekstra tehlike riskleri (grup 1):

Havaalanlar, tekstil ileme fabrikalar, plastik fabrikalar, lastik fabrikalar, dkmhaneler,tutuabilir akkanlarn getii alanlar.

- Ekstra tehlike riskleri (grup 2):Asfalt ilerinin yapld alanlar, parlama zelliine sahip akkanlarn getii alanlar, boyahaneler

ve otomobil tamirhaneleridir. Yangn tedbirleri bunlara gre alnmaktadr.


6/12

64

Bilindii zere, insan gvenlii ile ilgili bir yangnda ortaya kabilecek sorunlar yangnmahallinin ksa sre iinde bulunmas, alarm ve yapy boaltma zaman ile ok yakndan ilikili olup,zerinde nemle (bilhassa yksek yaplarda) durulmas gerekir.

Alarm zaman veya alarm mhleti, yangnn douu ile fark edilip alarm verildii an arasndageen zaman parasdr. Bu zaman dilimi can gvenlii ve yangnla mcadele asndan ok nemlidir.

Dolaysyla bunu en ksa srede gerekletirecek ve mmkn olduunca insan mdahalesi gerektirmeyensistemler ile salamak bir zorunluluktur.

Bu nedenle yap otomatik yangn alglayc ve uyarc sistemler ile tehiz edilmelidir. Bu suretlealarm mhletinde ve yangna mdahale zamannda gecikme olasl byk lde azalacaktr.

3.1. Erken Uyar:

Is ve duman alglayabilen detektrl erken uyar sistemleri, yangn nispeten ufak ve kolaysndrlebilir durumda iken haber verir. Kk yangnlar daha az hasar verdikleri ve bu durumun binannileri derece hasar grerek kmesini engelledii iin insanlarn zarar grmesini engeller. Yeni sistemlerde,

binann 1. veya 2. bodrumunda veya ilk kattaki lobi alannda, gvenlik odasnn yaknnda bir yangnkontrol odas bulunmaktadr.

Modern alarm panolar, detektr tipine, odann iinde bulunduu konumu ve dier deienkoullar bildirecek ekildedir. Bir alarm durumunda gerekli tedbirlerin alnmas iin tm bu bilgiler binayangn amirine bildirilmelidir.

Yangn alglama sistemlerinin geirmi olduu evrimi incelemeden nce her sistem iin geerliolan temel yapya gz atmakta yarar vardr. Bir yangn alglama sistemini oluturan eler e ayrlr. Giricihazlar, deerlendirme nitesi ve k cihazlar. Giri cihazlar, duman ve scaklk detektrleri, dmegibi fiziksel uyarlar alglayan cihazlardr. Bu cihazlardan gelen uyarlar, merkezi bir deerlendirmenitesinde (panelde) toplanr. Panelde tanml olan parametre ve programlara bal olarak deerlendirilenuyarlar neticesinde k cihazlar vastasyla gerekli nlemler alnr. k cihazlar arasnda sesli ve klcihazlarn yan sra havalandrmaya kumanda eden klar veya itfaiyeye telefonla haber ileten cihazlar daolabilir. Bu ksmda panellerin zellikleri aklanacaktr.

3.2. Yap D Yangndan Korunma Tesisat:

Merkezi su besleme sistemleri yalnz ime ve kullanma suyu salamaya deil ayn zamandayangndan korunmaya da hizmet ederler. Nfusu 20000 kiiden yukar olan yerleim blgelerindeyangndan korunma tedbirleri kapsamnda su ebekesindeki ana borularn, su depolarnn ve mekaniktesisatn tasarmnda deiiklik yaplmaz. nk yangn sndrmede kullanlacak su debisi en ok ime vekullanma suyu debisinin altnda kalr. Bu nedenle ebekeye yalnzca yangn hidrantlar eklenir ve buhidrantlarn zerinde bulunduu boru devreleri iin uygun aplar seilir (DIN 3221, TS 2821).

D tesisatn en nemli elemanlardr, yeralt ve yerst hidrantlar olarak iki gruba ayrlr. Yeralthidrantlar balant ap 80 mm., ventil ap 70 mm., deerindedir. Montajlar daha kolay olup trafieengel olmazlar. Ancak gece ve kar yadnda yerlerini bulmak zordur ve kapasiteleri daha dktr.Hidrant aralklar 80-100 m., daha geni bir yerleimde ise 120 m. deerindedir. Yerleim iin bir bakadeerde 100x100 m. bir alan iin 1800 lt/dak. su alabilme olana salanmasdr.

3.3. Yangn Sndrme Sistemleri

Yangn olaylarnda yangn tipi yannda yangnn muhtemel gelime eilimi ve yangn ykhakknda bilgi sahibi olmak gerekir. Buna gre kk, orta ve byk yangnlardan bahsetmek mmkndr.Kk yangnlar az miktarda yanabilir madde ieren odalar, brolar, holler ve dershaneler gibi adiyangnlarla az miktarda sv ieren yada iyi korunmu yakt depolarnn bulunduu yangnlar ierir.Yanabilir maddeler fazla olmakla birlikte yangnn yaylma eilimi az olacak ekilde dalm gsterenalanlarda bu snfa dahil edilebilirler. Orta iddetli yangnlar olarak kk yangnlardan daha byk orandayanabilir madde ieren odalar, iyerleri, garajlar, galeriler, tamir atlyeleri vb. yerlerdeki yangnlar ierir.Bunlardan daha fazla ykl yangnlar ise byk yangnlar snfna girerler. Bu snf yangnlar ayrca kendiiinde snflandrmalar yaplmaktadr.


7/12

65

Gnmzde yangn riski tayan mekanlarda yangnn yaylmadan sndrlmesi amacyla eitliyangn sndrme sistemleri gelitirilmitir. Bu sistemler aada sralanmtr.

3.3.1. Sabit Boru-Hortum Sistemleri

A snf yangnlar su kullanarak nlemek amacyla bina iinde yerletirilen sabit boru tesisat,

yangn dolaplar ve hortumlar sabit boru-hortum sistemlerini olutururlar. Binada dier yangn sndrmesistemleri kurulmu olsa bile, sabit boru-hortum sistemleri gerekli tamamlayc olabilir. zellikle yksek

binalarn st katlarnda hem etkili hemde en ksa zaman iinde sv akm elde etmenin en gveniliryollarndan biridir.

Sabit boru-hortum sistemlerinin belli bal uygulama yerleri olarak okullar, resmi binalar, oteller,sanat ve kltr merkezleri, spor salonlar, i hanlar, sat maazalar, 30 metre veya 10 kattan yksek

binalar, sanayii tesisleri saylabilir.

Sabit boru-hortum sistemleri aadaki gibi snflandrlmtr:

a) Islak sabit boru-hortum sistemleri: Bu sistemde su kayna ile sistem arasndaki vana daimiak olup sistemde her an basnl su bulunmaktadr.

b) Otomatik beslenen sabit boru-hortum sistemleri: Bu sistemde hortum vanas aldnda, devreotomatik olarak su ile beslenir.

c)El ile alan sabit boru sistemleri: Bu sistemde her yangn dolabnda bulunan el ile kumandalcihazn altrlmas ile suyun devreyi beslemesi salanr.

d)Kuru sabit boru-hortum sistemleri: Bu sistemde devrede su yoktur. Bu sistem zellikle stmasolmayan dk scaklklara maruz kalabilecek mahallerde tercih edilir. Sistem zellikle yksek binalarnst katlarnda, itfaiye aralarnn giremeyecei dar sokak veya geni alanl binalarda tercih edilir. Suyunsisteme verilmesi deiik ekilde olmaktadr:

i) tfaiye tekilat ile yaplan balantda su salanr.

ii) Su elle kontrol edilen bir vanann almas ile sisteme verilir.

iii) Hortum vanas aldnda sistem otomatik olarak su ile beslenir.

3.3.2. Otomatik Sprinkler (Fskiye) Sistemleri

Sprinkler sistemleri yangn esnasnda otomatik olarak harekete geerler. Sndrc akkan olaraksu kullanlr. Sprinkler sistemleri bina iinde bir dizi sabit boru ve bu borulara bal boalma fskiyeleri(sprinkler'ler) den oluur. Yangn srasnda aa kan snn etkisiyle kat balant elemannn erimesiyada cam bir ampul iinde bulunan svnn scaklk etkisiyle genileyerek ampul krmas sonucu suyunn alr ve yangn mahalline akar. Her 10-20 m2 ye bir fskiye tavsiye edilir.

Bakm iyi yaplan sprinkler sistemleri olduka gvenilirdirler, can ve mal gvenliinikorumasnda olduka etkilidirler. Amerikan NFPA kuruluunun kaytlarna gre incelenen 80 bininzerinde yangn olaynda sprinkler sistemleri %96.2 lik tatminkar bir yzdeyle yangnlar sndrdgrlmtr. Ayrca, incelenen her on olayda altsnda sprikler sistemlerinin herhangi bir insan mdahalesiolmadan yangnlar kontrol altna ald tespit edilmitir. Yine NFPA kaytlarna gre, tamamen dzgnalan sprinkler sistemi ile donatlm binalardaki yangn olaylarnda, patlama ve parlama sonucu olanlarhari olmak zere, ok sayda ( veya daha fazla) can kayb olmamtr.

Sprinkler sistemlerinin belli bal kullanm alanlar suyun fazla zarar vermeyecei otel odalar,maazalar, aa, lastik, tekstil endstrisi gibi yerlerdir.

Islak Borulu Sprinkler Sistemleri: Islak borulu sprinkler sistemlerinde, otomatik sprinklerler birsu kaynana bal bulunan ve iinde su bulunan boru sistemlerine tespit edilmitir. Bu sistemlerde yangnsebebiyle oluan snn etkisiyle sprinklerler alr ve hemen suyun yanan maddelerin zerine boalmaya

balamasn salarlar.

Sisteme bal herhangi bir sprinkleri yangndan oluan snn etkisi harekete geirerek suyun

akn salar. Serbest kalan su jeti sprinklerdeki yanstcya arparak dalr ve yangn mahalline dzgnbir yamurlama eklinde boalmas salanr.


8/12

66

Kullanm alanndaki artlara bal olarak, sprinklerler 40C ile 350C arasnda belirlenen birscaklk deerinde aktif hale gemek iin dizayn edilirler. Sprinklerlerin ou yaklak olarak dakikada 70ile 100 litre arasnda suyun yangn mahalline boalmasn salarlar. Bununla birlikte baz zel uygulamalariin kullanlan sprinklerde boalan su miktar dakikada 400 litre'ye kabilmektedir.

Islak borulu sprinkler sistemlerinde boru ebekesi su ile dolu bulunduu iin ortam scakl 4C

den fazla olan mahallerde kullanlmaldr. Eer mahallin ok kk bir ksm dk scaklklara maruz isebu ksmlarda esas boru ebekesine ek bir kapal devre oluturarak bu ksmdaki borularn iini antifrizlisolsyon ile doldurulmas mmkndr.

Kuru Borulu Sprinkler Sistemleri: Kuru borulu sistemlerde boru ebekesi su yerine su kaynave boru ebekesi arasndaki valfi kapal tutacak dzeyde basnl hava yada nitrojen gaz ile doldurulur.Hava basnc ebeke giriine yerletirilen bir ara ile otomatik olarak kontrol edilir. Yangndan aa kans herhangi bir sprinkleri aktif duruma getirdiinde, boru ebekesindeki basn hzla decektir. Bu basnazalmas kuru boru ebekesi giriindeki valfi almasna neden olacak bylece borular su ile dolacak veak bulunan spriklerden su yangn mahalline boalacaktr.

Kuru borulu sprinkler sistemleri slak borulu sistemlerinin kullanlamad dk scaklktakimahallerde kulanlabilir. Ancak kuru boru sisteminin giriindeki valf ksm stlan mahallere konulmaldr.

Deluge (Selleme) Sprinkler Sistemleri: Deluge sprinkler sistemlerinin yaps slak ve kuru borulusistemlere benzer fakat bu sistemlerden balca iki ynden farkldr:

a) Standart sprinklerler kullanlr, fakat hepsi aktr. Sprinkleri harekete geiren elemaniermezler, bu nedenle boru ebekesi giriindeki kontrol valfi aldnda su btn sprinklerden yangnmahalline boalr ve mahal su ile boulur.

b) Kontrol valfi normal olarak kapal tutulur. Valf ayr bir yangn alglama sistemi vastasylaharekete geerek alr.

Deluge sistemler hzl bir ekilde genileyen yangnlarn kontrol altna alnmasnda ksa srede bolmiktarda suyun gereksinim duyulduu mahallerde kullanlrlar.

n Hareketli Sprinkler Sistemleri: Bu sistemler deluge sistemlere benzerler, fakat bu sistemdekisprinklerler eriyebilen birleme eleman yada cam ampuller vastasyla kapaldrlar. Deluge sistemlerdekikontrol valfi burada n hareket valfi vazifesi grr. Yangn alglama sisteminin harekete gemesiyle nhareket valfi alr ve boru ebekesi su ile dolar, sistem slak borulu sprinkler sistemi haline dnr.

3.3.3. Su Sprey Sistemleri

Su sprey sistemleri deluge sprinkler sistemlerine benzerler, sadece kullanlan fskiye tipi farkldr.Su sprey sistemlerindeki fskiyeler suyu istenilen ekilde istenilen yere byk bir hassalkla gndermekzere dizayn edilirler. Kontrol vanasnn almasyla ak halde bulunan btn sprey fskiyelerinden suakmaya balar. Fskiyedeki koni eklinde kat eleman suyun istenilen ak ekli, hz, parack byklve younlukta tam olarak belirlenen alana akmasn salar.

Su sprey sistemleri esas olarak soutma amacyla ok miktarda suyun gerekli olduu (rnein

parlayc sv ve gazlarn ilem grd tesisler, bu sv ve gazlarn depolanmasnda ve tanmasndakullanlan tanklarn ve yap elemanlarnn bulunduu mahallerde) zel tehlike mahallerinde kullanlrlar.Tehlikenin karakteristiine bal olarak yangn kontrol altnda tutmak yada sndrmek amacyla dizaynedilirler.

Su sprey sistemleri elle yada otomatik olarak aktif hale getirilirler. Otomatik harekete geirmedekontrol sistemi, sabit scaklk s detektrleri yada kombine olarak sabit scaklk ve scaklk ykselme oranile alan detektrler ile balantl olarak alr.

3.3.4. Kpk-Su Sprinkler Sistemleri

Kpk-su sprinkler sistemleride deluge sprinkler sistemlerinin benzeridir, fakat bu sistemlerdesndrc akkan olarak su yerine fskiyelerden kpk aktrlar. Kpk konsantresinin suyla istenilen

oranda karmasn salamak iin oranlayc bir ara kullanlarak belli orandaki kpk konsantresi suyaenjekte edilir. Sistem aktif hale elle yada yangn alglayc aralar kullanlarak kontrol vanasnn


9/12

67

almasyla geirilir. Bu sistemlerin uygulama alanlar genel olarak parlayc ve yanc svlarn (petroldepolar, uak hangarlar gibi) tehlike oluturduu mahallerdir.

Aqueous film-forming foam (AFFF) ve film-forming fluoroprotein agents (FFFP) solsyonlarkpkl sprinkler sistemlerinde kullanlmaktadr. AFFF ve FFFP solsyonlar kpk balonlar oluturmakiin hava ile kartrlmas gerekmediinden genellikle standart fskiyeler kullanlr. Kpk-su sprinkler

sistemleri belli bir zaman dilimi sresince kpk aktrlar. Kpk konsantresi tkendii zaman sistemdekifskiyelerden sadece su boalr. Kpk konsantresinin kalitesi ve ne kadar sre akaca tehlike durumu gznne alnarak belirlenir.

3.3.5. Kpk Sistemleri

Kpk sistemleri iki tipe ayrlrlar, bunlar:

A. Dk genileme oranna sahip kpklerin kullanld sistemler. Bu tiplerde kpngenileme oran bire yirmiden azdr ve kpk yksek oranda su ierir.

B. Orta ve yksek genileme oranna sahip sistemler. Genileme oran bire yirmi ile bire binarasnda deiir. Bu sistemlerde kullanlan kpklerde su oran azdr ve kpk bal olarak hafiftir.

Kpk konsantresi ile belli oranda suyun karmas ile kpk solsyonu oluur ve bu solsyonunhava ile irtibata gemesiyle kpk balonlar oluarak yangn mahalline sevkedilirler (ekil 1).

KpkKonsantresi Su

KpkSolsyonu

Hava

Kpk

ekil 1.

Kpk olumas

Dk genileme oranna sahip kpklerin kullanld sndrme sistemleri genellikle parlayabilenve yanabilen svlarn bulunduu ve depoland mahallerde uygulama alanna sahiptirler. Bu sistemleroluan kp svnn yzeyine boaltarak soutma etkisi ve yzeyin kpk rts ile kaplanarak yangn

sndrme etkisine sahiptirler. Kpk rts svnn buharlamasn bir sre nleyerek tehlikeyi engellerler.AFFF tipi kpkler benzer ekilde ilev grrler, fakat bir farklar vardr: AFFF kpkleri ile

oluan solsyonun sv zerinde yzebilme zellii vardr ve bu ise buhar oluumunu engeller.

Yksek genileme oranna sahip kpklerin kullanld sistemler genellikle kullanldklar alannkpk ile doldurularak ortamdaki havann yerini kpn almas ve bylece yangnn devam etmesi iingerekli oksijenin ortamdan atlmas istenilen yerlerde kullanlrlar. rnein, bodrum katlar ve ambarlargibi mahaller.

3.3.6. Sabit Kuru Kimyasal Sndrme Sistemleri

Muhtemel gaz ve sv yangnlarnn olabilecei ve dier sndrme sistemlerinin etkili olamaddurumlar iin tasarmlanr. Sndrc akkan yangn riskine gre deiik kuru kimyevi tozlardr. Sistem

kuru kimyevi toz kayna ve buna balanm sabit borulardan oluur. Sistem elle veya yangn alglayclarile otomatik olarak aktif hale getirilebilir. Boru sistemine bal lleler vastasyla sndrc yanan yzeyeaktlr. Kuru kimyasal tozlar yksek basnta bulunan azot yada karbondioksit gaz yardmyla akkan


10/12

68

hale getirilerek yangn mahalline boaltlr. Gaz ve kuru kimyasal tozlar ayn kap iinde basn altndadepolanabildii gibi gaz ve kuru tozlarn ayr kaplarda depoland sistemlerde vardr.

3.3.7. Halojenli, NAF-S-III yada FM200 Gazl Yangn Sndrme Sistemleri

Bu sistemlerde sndrc akkan Halon 1211, Halon 1301, NAF-S-III yada FM200 gaz

akkanlardr. Binada sabit boru tesisat ve sndrc gaz akkan deposundan olumaktadr. Belli baluygulama yerleri, kontrol ve bilgisayar odalar, parlayc ve yanc sv depolar, kablo kanallar ve odalar,elektrik ve motor odalar, boyama frnlar gibi yerlerdir.

Halojenli sndrclerin bileimdeki gazlarn ozon tabakasna yaptklar olumsuz etki nedeniyleretimlerini ve kullanmlarna kstlamalar getirilmitir. Halojenli sndrclerin yangn mahalline

boaltlmasyla oluan yeniden yaplanma rnleri zehirlidir. Bu nedenle bu sndrclerin kullanldmahallerde can gvenlii gz nne alnmaldr. Gnmzde halojenli sndrme sistemleri yerlerinisndrc akkan olarak NAF-S-III yada FM200 gaz kullanan sistemlere brakmaktadrlar.

3.3.8. Karbondioksit Yangn Sndrme Sistemleri

Bu sistemler basn altnda yksek basn tplerinde yada alak basn tplerinde bulunansndrc akkan karbon dioksit ierirler. CO

2kaynaklar sabit boru sistemlerine ve lle yada

hortumlarna baldr. Kapal hacimlerde bu sistemler bulunduklar hacmi tamamen CO2 ile doldurmak

zere tasarlanrlar.

CO2

elektrii iletmedii iin ou zaman elektrikli aletlerin korunmasnda kullanlr. Gaz halinde

bir yangn sndrc olmas nedeniyle elektrik ve elektronik aletlerin korunmas ve yanc svyangnlarnda CO

2sndrclerin kullanlmas uygundur.

Karbondioksit sistemleri elle yada otomatik olarak aktif hale getirilir. Sistemin aktif durumagemesi srasnda mahalde bulunan kap, pencere ve dier da alan yerler otomatik olarak yadakendiliinden kapanacak ekilde yaplmaldr.

Ortamdaki CO2 hacimsel olarak %5 deerinden fazla olduunda insanlar iin tehlikelidir. Bunedenle kullanm annda insanlarn blgeyi terk etmeleri gerekir.

Belli bal kullanm alanlar elektrikli ve elektronik alet ve tehizatn bulunduu mekanlar, spreyboyama odalar, kmr silolar, motorlar, gemi hangarlar, parlayc sv depolar, kurutma odalar v.b.yerlerdir.

3.3.9. Tanabilir Yangn Sndrcler

Muhtemel her cins yangnda ilk mdahale iin kullanlrlar. Sndrc akkan olarak CO2, Halon,

kpk, su, kimyevi kuru toz kullanlabilir. Sistem tanabilir 2, 6, 12 kg'lk kaplar halindedir. Her cinsyangnda yanan maddenin cinsine gre uygun sndrc tipi seilmek kouluyla dier yangn sndrcsistemler ile birlikte kullanlabilirler.

3.3.10. Yangn Sndrc Tipi Seim Esaslar

Yangn sndrc sistemi seilirken muhtemel yangnlar hakknda ne kadar iyi bir tahminyaplabilirse o derece iyi yangn sndrc sistemi seimi yaplabilir. Bu amala yangn sndrcseiminde aada verilen durum tespitlerinin iyi bir ekilde yaplmas gerekir.

- Muhtemel yangn halinde yanabilir eylerin ne tr maddelerden olutuu, hangi yangn snfveya snflarnda olabilecei belirlenmeli.

- Muhtemel yangnda yanabilir eyleri bykl, mekan iindeki dalm, bu maddelerin sykleri, yaylma eilimi ve iddeti gz nne alnarak potansiyel yangnn bykl tesbitedilmelidir.

- Yangnda sndrcden beklenen etkinlik belirlenmeli.- Kullanlacak sndrc iin kullanm kolaylnn gerekli olup olmad veya seviyesi

belirlenmeli.


11/12

69

- Sndrcnn kullanmda getirecei riskler var m? kullanc zel personel ihtiyac ve zelkabiliyetler gerekli mi? belirlenmeli.

- evre scaklklar deiim aral, rzgar durumu ve zel hava hareketlerinin olup olmadvarsa ekli tespit edilmeli.

- Kullanm yerindeki dier evre artlarna gre sndrc sistemin uygun olup olmad

belirlenmeli.- Yanma srasnda yanan malzemeyle sndrc maddenin kimyasal reaksiyona girip

girmeyecei belirlenmeli.

- Sndrc kullanm srasnda zel nlemler gerekli mi? koruyucu ekipmana ihtiya var m?Baka ne gibi emniyet tedbirleri gerekir bilinmeli.

- Sndrc iin periyodik bakm ve onarm gerekli mi? bunun getirecei mali ykler ve yenidendoldurulabilirlik durumu bilinmelidir.

- Yanan madde, evre artlar, kullanc ve sndrcler hakknda mevcut durum belirlendiktensonra en iyi sndrc sisteminin seilmesi mmkn olabilir.

4. SONUYanabilir eylerle i ie olduumuz bir ortamda yangn riski her zaman varolacaktr. nemli olan

yangnn kmamas iin gerekli tedbirleri almak ve kmas halinde buna hazrlkl olmaktr. Geneldeyaadmz evrede ok deiik sebeplere bal olarak yangn riskleri mevcuttur. Can ve mal gvenliiasndan, yangn riski durumun iyi belirlenmesi, bu risklere uygun nlemlerin bu konuda uzman kiilercetespit edilerek tedbirlerin gerektii ekilde alnmas gereklidir. Aksi takdirde yaplacak hazrlklarla etkin

bir mdahale mmkn olamaz. Yangn gvenlik nlemleri yaplarn projelendirilme aamasndan yapnnkullanlma koullarna kadar btn aamalar kapsayan bir btndr. Aktif nlemlerin yannda pasifnlemlerinde yangnla mcadelede etkili olduunu unutmamak gerekmektedir. Btn yanclar, evreartlar, kullanc ve sndrcler tam olarak deerlendirilmelidir. Aksi takdirde seilecek sndrc tipiuygun olmayabilir, kapasitesi kk olabilir, yangn sndrse bile hasar verebilir, kullanc asndan

problem karabilir vb. problemler nedeniyle etkin bir mdahale mmkn olmaz. Sonuta ekonomikkayplara ve can kaybna neden olur.

Yangn gvenlik nlemlerine yaplacak yatrm ilk bakta l bir yatrm eklinde gzkebilir.Fakat unutmamaldr ki bu nlemler ve yangn gvenlik sistemleri herhangi bir yangn durumunda can vemal gvenliinin sigortalardr. Balangta yaplacak bir yatrm tesisinizi, malnz, binanz ve cannzuzun sre yangn riskine kar koruyacak ve gvenliinizi salayacaktr. htiya olduu anda hareketegemek zere hazr bekleyecektir.

Etkin mdahalede en nemli faktrlerden biri de eitimdir. Mdahale personeli ve halk asgaribilgilerle donatlmal, psikolojik olarak da yangnla mcadeleye hazrlanmaldr. Yangnla bilinli olarakmcadele etmek kayplar en aza indirecektir.

5. KAYNAKLAR

1. Fire Protection Handbook, NFPA, 1992.2.NFPA 10, Standart For Portable Fire Extinguishers.3.NFPA 11, Foam Extinguishing Systems, Low Expansion.4.NFPA 11A, Foam Systems, Medium-and High-Expansion.5.NFPA 12, Carbon Dioxide Extinguishing Systems.6.NFPA 13, 13D, 13R, Installation of Sprinkler Systems.7.NFPA 14, Standpipe and Hose Systems.8.NFPA 16, Foam-Water Sprinkler and Spray Systems.9.NFPA 17, Dry Chemical Extinguishing Systems.10.NFPA 90, Air Conditioning and Ventilating Systems


12/12

70

11.NFPA 92 A, Smoke Control Systems12.NFPA 101, Life Safety Code Fire Protection Systems, NFPA, 1992.13.TSE 2821, 5346, 8743, 9399, 9811, 9812, 9893, 10441 Binalarn Yangndan Korunmas Hakknda

Ynetmelik, Resmi Gazete, Say: 24827, 26/07/ 2002.

Documents

yapılardaki yangın güvenlik önlemleri