Yazılım Mimarisi ve Tasarımı...Yazılım Mimarisi ve Tasarımı Yrd. Doç. Dr. Volkan TUNALI Celal Bayar Üniversitesi Hasan Ferdi Turgutlu Teknoloji Fakültesi Yazılım Mühendisliği

YZM 2118

Yazılım Mimarisi ve Tasarımı

Yrd. Doç. Dr. Volkan TUNALI

Celal Bayar Üniversitesi

Hasan Ferdi Turgutlu Teknoloji Fakültesi

Yazılım Mühendisliği

1 YZM 2118 Yazılım Mimarisi ve Tasarımı

BÖLÜM – 10.1

Tasarım Kalıpları

2

Bu bölümde;

Anti-Patternler (Anti Kalıplar)

Factory Tasarım Kalıbı

AbstractFactory Tasarım Kalıbı

ile ilgili konular anlatılacaktır.

YZM 2118 Yazılım Mimarisi ve Tasarımı

• Yazılımsal bir problemi, bilinen ve doğru çözüm

olarak kabul edilmiş bir kalıbı kullanmadan ve

özgün bir yöntemle çözmek anlamında

kullanılmaktadır.

• İlk bakışta mükemmel gibi görünen bu çözümler

sonradan sıkıntılar doğurmaktadırlar.

3

Anti-Pattern


• Anti-Pattern’ lerin en tehlikeli tarafı ürün

geliştirme süreçlerinde ve vakalarda en uygun

çözüm yolu olarak düşünülmeleridir.

• Anti-Pattern kavramlarını bilmek, yazılım

geliştirme sürecinde karşılaşılabilecek ciddi

problemleri önceden tahmin edebilmeyi sağlar

ve tedbir almayı kolaylaştırır.

4

Anti-Pattern (devam...)


• Anti-patternlerin kullanılması yanlıştır.

• Kısa vadede hızlı bir çözüm olarak gözükseler

de genelde yazılım mimarisinde sıkıntılara yol

açmaktadırlar.

• Türkiye’de maalesef anti-pattern’ler fazlaca

kullanılmaktadır.

• Örneğin; spagetti kod yazımı ya da kodları

kopyala-yapıştır yöntemiyle yazmak, anti

pattern olgusuna örnektir.

5

Anti-Pattern (devam...)


1. Magic Pushbutton

– Herhangi bir soyutlama yapılmaksızın görsel

nesnelerin arkasında kodlamanın yapılmasıdır.

Buna ayrıca butonclick programcılığı denmektedir.

– Bu desen GUI(Graphical User Interface) tipindeki

uygulamalarda daha fazla ortaya çıkar. Arayüz tarafı

ile iş mantıkları genellikle buton gibi bir kontroller

arkasına gömülür.

6

Anti-Pattern Örnekleri


2. Spagetti Coding

– Bakım ve değişikliğin yapılamayacak kadar

karışık yazılmış kodlama türüne bu ad

verilmektedir.

– Nesne yönelimli olmayan dillerde daha sık

rastlanır.

– Metotlar daha çok süreç odaklı yazılır hatta

süreç adları olarak isimlendirilir.

– Nesneler arasında neredeyse hiç ilişki yoktur.

7

Anti-Pattern Örnekleri (devam...)


2. Spagetti Coding

– Çoğu metot parametre almaz ve global

seviyedeki sınıf değişkenlerini oluşturmakta

kullanılır.

– Kodun yeniden kullanılabilirliği zordur.

– OOP temel özellikleri(kalıtım, çok biçimlilik,

soyutlama) kullanılmaz.

8



2. Spagetti Coding

9



3. Lasagna Coding

– Gereğinden fazla sayıda katmana sahip uygulama

geliştirilmesine denmektedir (Aşırı çok katmanlı

uygulama).

– Çok katman, çok sayıda irili ufaklı class,

anlaşılması ve değiştirilmesi zor bir yazılım.

10



4. Kopyala -Yapıştır Programlama

– Daha generic bir çözüm üretmek yerine var olan

kodları koplayarak geliştirme yolunu tercih

etmektir.

– Çoğunlukla bir çözüm için yazılımın her hangi bir

yerinde uygulanan bir kod parçasının, ihtiyaç

olunan başka bir yerde aynen kopyalanarak

kullanılmaya devam etmesi olarak tanımlanır.

– Bu anti-pattern kod tekrarlarına neden olmaktadır.

11




• Doğal sonucu olarak bir değişiklik olması halinde

kodun çoğaltıldığı yerlere gidilmesi de gerekecektir.

• Güncellemeler için fazla maliyetli eforlar sarf

edilebilir.

• Hatalar gözden kaçabilir ve uygulamanın yanlış

çalışma riski giderek artabilir.

• Söz konusu parçaları soyutlayıp, nesne yönelimli dil

temellerine uygun olacak şekilde ayrıştırmak

önemlidir.

12




13



5. God Object (Tanrısal Nesne)

– Gereğinden çok şey bilen ve yapabilen sınıflara

denmektedir.

– Bu sınıflar çok fazla veriye sahiptir ve uygulamanın

ana sınıfı gibi algılanabilmektedir. Bu kötü bir

tasarımdır.

– Bu durumda tüm iş yükünü üstlenen sınıfların

bakımı, genişletilmesi, iş mantıklarının kolayca

okunur olarak içerisinde yer alması oldukça zorlaşır.

– Karmaşıklığın yanında, belleğe yüklenmesi zaman

alan nesneler ortaya çıkar.

14



6. Golden Hammer (Altın Çekiç)

– Bir tasarımın mükemmel bir çözüm olduğuna inanıp

her sorunu aynı yöntemle çözmeye çalışmaktır.

"Elinde çekiç olan birine tüm sorunlar çivi gibi

görünür.“

– Oysaki bazı problemler aynı yöntemler ve

yaklaşımlar ile çözümlenemeyebilir.

– Bu durum çözümü arayan kişilerin daha önce başarılı

şekilde uyguladıkları yaklaşımları sahiplenmesinden

kaynaklanır.

15



6. Golden Hammer (Altın Çekiç)

– Örneğin tüm yazılımların SOA (Service Oriented

Architecture) mimari bütünü içerisinde ele alınması

gerektiğini düşünmek bu duruma örnek olarak

verilebilir. En sık görülen Anti-Pattern’ler arasında

yer alır.

– Söz konusu durumun oluşmasının nedenlerinden

birisi, teknolojik gelişmelerden ekiplerin haberdar

olmamasıdır.

16



7. Reinventing the Square Wheel (Tekerleği

yeniden keşfetmek)

– Var olan bir çözüm yerine ondan daha kötü olan özel

bir çözüm üretme hatasına düşmektir.

– Bazı yazılım problemlerinin çözümünde kullanılacak

olan yollar zaten standart ve bellidir. Üstelik bu

çözümler için standart hale gelmiş mimari

yaklaşımlar, ürünler ve alt yapılar (Frameworks)

mevcuttur. Problemin bu tip yardımcılar ile

çözülemeyeceğini düşünüp sıfırdan bir çözüm

üretilmeye başlandığı hal tekerleğin yeniden keşfi

olarak düşünülür.

17



GoF (Gang of Four) Sistematiği


1. Creational (Nesne yaratılışına ait) Kalıplar

1. Abstract factory

2. Builder

3. Factory method

4. Prototype

5. Singleton

2. Structural (Yapısal) Kalıplar

1. Adapter

2. Bridge

3. Decorator

4. Facade

5. Proxy

19

GoF Sistematiği


3. Behavioral (Davranışsal) Kalıplar

1. Chain of responsibility

2. Command

3. Interpreter

4. Iterator

5. Mediator

6. Memento

7. Observer

8. State

9. Strategy

10. Visitor

20

GoF Sistematiği (devam...)


Creational (Nesne Yaratılışına Ait)

Kalıplar


• Bu kalıplar nesneye yönelik

programlanın en yaygın

görevlerinden biri olan yazılım

sistemindeki nesnelerin yaratılması

hakkında yol göstermektedir.

22

Creational Kalıplar


Factory Method

(Fabrika Tasarım Kalıbı)


• Günlük hayatta bazı varlıklar ya da nesnelerin

yaratılışları basittir ve bu tür nesneleri kendimiz bile

yaratabiliriz. Örneğin basit bir zil veya pusulayı evde

kendi kendinize yapabilirsiniz.

• Oysa bazı varlıklar veya nesneler ise oldukça karmaşık

süreçlerden geçilerek yaratılmaktadır.

• Sözgelişi evde pusula yapar gibi bir televizyon

yaratamazsınız.

• Ya da evde kendi kendinize para basamazsınız. Bu tür

nesneleri özel fabrikalar -üretimin detaylarını

tüketiciden gizleyerek- üretmekte ve tüketiciler de

fabrikaların ürettiği bu nesneleri kullanmaktadırlar.

24

Factory Method


• Nesne yönelimli programlama açısından da

benzer bir durum söz konusudur.

• Bazı nesneler doğrudan kullanıcısı tarafından

yaratılabilmektedir. Bunun anlamı; sınıfın

başlangıç fonksiyonunu (new operatörü)

kullanarak nesnenin yaratılmasıdır.

• Ancak bazı nesnelerin (Product) kullanıcı

(Client) olarak erişebileceğimiz başlangıç

fonksiyonları bulunmamaktadır.

25

Factory Method (devam...)


• Client olan nesne Factory nesnesini kullanarak

ihtiyacı olan Product nesnesini elde eder.

• İstenen tipte yeni nesne oluşturma sürecinin Factory

sınıfına aktarılması ile birlikte nesne üretme ve

initialize etme süreci client’tan soyutlanmış olur,

• Bu sayede client; uygulama içerisinde tamamen

kendi rolüne odaklanmış olur, çünkü yeni nesnenin

nasıl oluşturulacağına dair detaylardan

soyutlanmış olur, bunları bilmek zorunda değildir.

26



• Factory Pattern genel olarak:

– İstenen tipte nesne oluşturma sürecini Client’ın bu

konuda detay bilgi sahibi olmadan

gerçekleştirilmesini sağlar.

– Yeni oluşturulan nesneye bir interface ile referans

edilerek ulaşılmasını sağlar.

27



FactoryMethod sınıf diyagramı

28



Product

– Factory tarafından yaratılan nesnelerin arayüzü

ConcreteProduct

– Product arayüzünü implemente eden sınıf. Bu sınıfın nesneleri

ConcreteCreator tarafından yaratılır.

Creator

– Factory metodunu/metotlarını (factoryMethod) tanımlayan

arayüz

ConcreteCreator

– Creator sınıfını genişleten ve factoryMethod için bir

implementasyon sağlayan sınıf

29



ISekil arayüzünü ve bu arayüzü implemente eden somut

sınıfları (Kare, Cember, Dikdortgen) yaratınız.

Sonrasında factory sınıfı olan SekilFactory sınıfını

yaratınız.

Program sınıfında SekilFactory sınıfından bir Sekil nesnesi

elde edebilecek şekilde SekilFactory sınıfını tanımlayınız.

Program sınıfında gereken nesnenin tipini (Cember, Kare,

Dikdortgen) bilgi olarak geçebilecektir.

30

Örnek: SekilFactory


31

Örnek: SekilFactory (devam...)


1. İlk olarak ISekil arayüzünü yaratırız.

ISekil.java

32



2. Sonrasında ISekil arayüzünü implemente eden

somut sınıfları yaratırız.

Kare.java

33





Cember.java

34





Dikdortgen.java

35



3. Geçirilen bilgiye göre ISekil

arayüzünü implemente eden sınıfların

nesnelerini yaratan SekilFactory

sınıfını vet getSekil(ESekilTur

sekilTur) metotunu oluşturunuz.

36



SekilFactory.java

37



ESekilTur.java

4. Şeklin tipi gibi bir bilgiyi geçirerek

somut sınıflardan nesne elde etmek

için SekilFactory sınıfını kullanırız.

38



Program.java

39



Factory tasarım kalıbında, istemciye normal

oluşturma mantığına maruz bırakmadan

nesne oluşturulmasına olanak sağlanır ve

yeni yaratılan nesneye ortak bir arayüz

kullanarak erişilebilir.

40



41

Örnek2: ProductFactory


1. IProduct ara yüzünü yaratınız.

42

Örnek2: ProductFactory (devam...)


IProduct.java

2. ProductOne

somut sınıfını

yaratınız.

43



ProductOne.java

2. ProductTwo

somut sınıfını

yaratınız.

44



ProductTwo.java

3. ProductFactory sınıfını yaratınız.

45



ProductFactory.java

4. Client sınıfını yaratınız.

46



Client.java

Yararlanılan Kaynaklar

47

• Aykut Taşdelen, C++, Java ve C# ile UML ve Dizayn

Paternleri, Pusula Yayıncılık, İstanbul, 2014

• Eric Freeman, Head First Design Patterns, O'Reilly

Media,2004

• Stephen Stelting & Olav Maassen, Applied Java™

Patterns, Prentice Hall PTR ,2001

• http://www.AlgoritmaveProgramlama.com

• http://www.tutorialspoint.com/

• http://www.buraksenyurt.com/post/AntiPatterns-Ders-

Notlarc4b1m.aspx


http://www.algoritmaveprogramlama.com/







http://www.tutorialspoint.com/








http://www.buraksenyurt.com/post/AntiPatterns-Ders-Notlarc4b1m.aspx


















48

İYİ ÇALIŞMALAR…

Yrd. Doç. Dr. Volkan TUNALI

[email protected]


Documents

Yazılım Mimarisi ve Tasarımı...Yazılım Mimarisi ve Tasarımı Yrd. Doç. Dr. Volkan TUNALI Celal Bayar Üniversitesi Hasan Ferdi Turgutlu Teknoloji Fakültesi Yazılım Mühendisliği