Embed Size (px)
Citation preview
İŞYERİ KANSERİ
MOBBING
Doccedil Dr Dilek EKİCİ
Gazi Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Fakuumlltesi
wwwdilekekicinet
bull Sabahları işe gitmek istemiyor
bull Kim bilir bu guumln başıma neler gelecek kim koumltuuml bir laf soumlyleyecek kim ayağımı kaydırmaya ccedilalışacak diye kara kara mı duumlşuumlnuumlyor musunuz
bull İş yerinde bulunmak istemiyor Pazartesi sendromu veya iş yeri sendromu mu yaşıyorsunuz
bull Geceleri goumlzuumlnuumlze uyku girmiyor guumlnduumlzleri suumlrekli karnınızda bir ağrı kıvranıp duruyor musunuz
bull Son zamanlarda hiccedilbir şey hoşunuza gitmiyor bir zamanlar sevdiğiniz şeyler sizi mutlu etmiyor mu
bull İş yerinde kendinizi yalnız hissediyor bazen nefes alamadığınızı mı duumlşuumlnuumlyorsunuz
Mobbing Nedir
Bir veya daha fazla kişinin bir başka kişiye karşı
bilinccedilli amaccedillı kasıtlı ve sistematik olarak hileli ve
saldırgan davranması sonucu yaşanan psikolojik
baskıdır
Mobbing
19 yuumlzyılda
yuvalarını korumak
iccedilin saldırganın
etrafında uccedilan
kuşların davranışını
belirtmek iccedilin
kullanılmıştır
Mobbing
bull 1960rsquolarda Konrad Lorenz laquokuumlccediluumlk hayvan
gruplarının daha guumlccedilluuml ve yalnız bir
hayvana toplu şekilde huumlcum ederek
uzaklaştırmalarıraquo ya da
bull laquokuluccedilkadan ccedilıkan yavrular arasında en
guumlccedilsuumlz yavrunun diğer yavrular tarafından
yemek yemesinin engellenmesi
dışlanması en sonunda fiziksel saldırılarla
oumllduumlruumllmesiraquo durumunu ifade etmek iccedilin
kullanılmıştır
Mobbing
bull Peter Paul Heinemann (1970) laquoccedilocuklardan
oluşan kuumlccediluumlk grupların tek ve guumlccedilsuumlz ccedilocuğa
karşı zarar verici ve saldırgan davranışlarraquo
bull Heinz Leymann (1980) laquoccedilalışanlar arasında
uzun doumlnemli duumlşmanca ve saldırgan
davranışları tanımlamak iccedilinraquo kullanmış
Mobbing
bull Harassment (Caroll Bradsky1976)
bull Workplace abuse
bull Bullying
bull İşyerinde psikolojik şiddet
bull İşyerinde yıldırma
Tuumlrkccedile karşılığı
bull ldquoMobrdquo soumlcuumlğuuml İngilizce
kanun dışı şiddet uygulayan
duumlzensiz kalabalık veya ccedilete
bull ldquoMobbingrdquo psikolojik şiddet ile ccedilalışanı işyerinde
yıldırmaya ve kaccedilırmaya youmlnelik her tuumlr psikolojik
saldırı anlamında kullanılmaktadır
bull Tuumlrkccedile tek bir soumlzcuumlkle ifade etmek muumlmkuumln değil
13012016 Dilek YILDIRIM
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
13012016 Dilek YILDIRIM
Sağlık Sektoumlruumlnde Mobbing
Sağlık ccedilalışanları mobbing davranışlarına maruz kalmada oumlnemli bir risk grubudur
Hemşirelerin bayan olmaları ve ccedilalışma ortamının doğası nedeniyle (matriks yapı) diğer sağlık ccedilalışanlarından daha fazla olduğu
13012016 Dilek YILDIRIM
Hemşirelerde mobbing
bull Uumllkemizde hemşirelerin 90-82 karşılaşıyor
bull Hemşirelerin 18-12 kasten
bull Oumlzel hastanelerde daha fazla
bull 45 iş yuumlkuuml etki ediyor
bull Hemşire depresyonuna 33 mobbing etki ediyor Yıldırım D Yıldırım A Timuccedilin A (2007) Mobbing behaviors encountered by nursing
school teaching staff in the workplace and their responses to them Nursing Ethics
7(14) pp447-463
Yıldırım D (2009) Bullying among Nurses and its Effects International Nursing Review 56
504-511
Yıldırım D Beder A Hekim ve Hemşirelerde Mobbing Tehdidinin Ccedilalışma Performansı ve Depresyon Durumu Uumlzerine Etkileri 7 Ulusal Sağlık Kuruluşları Youmlnetimi Kongresi 21-24 Mayıs 2009 Kıbrıs
1164
Hekimlerde mobbing
Ccediloğu hekimlerden oluşan akademisyenlerin
katıldığı bir araştırmada
bull 27 hemen hiccedil karşılaşmaz iken
bull 17kasten mobbingrsquoe (TKD Nisan 2010)
bull Hekimlerin 74 karşılaşıyor 11 kasten (Sağlık
kurumları youmlnetimi kongre 2009)
bull 31 iş yuumlkuuml etki ediyor
bull Hekimlerin 18
bull Asistan hekimleri 27-37 (Paice ve ark 2004 Quine
2002)
bull Tanık olan 69
13012016 Dilek YILDIRIM
13012016 Dilek YILDIRIM
Uumllkemizde mobbing
Mobbing davranışların 70rsquoinin kendi youmlneticileri tarafından
En sık
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar bull Dilek Y Aytolan Y (2008) Development and Psychometric Evaluation of Workplace
Psychologically Violence Behaviors Instrument Journal of Clinical Nursing 17 1361-1370
bull Yıldırım A Yıldırım D (2007) Mobbing in nursing mobbing experienced by nurses working in health care facilities in Turkey and its effect on nurses Journal of Clinical Nursing 16(8)1445-1453
bull Yıldırım D (2009) Bullying among Nurses and its Effects International Nursing Review 56 504-511
1364
Kasıtlı olması
Sistematik (haftada birden fazla)
Uzun suumlreli (en az 6 ay)
Mobbing Davranışları
İşyerinde bir kişinin imajı nasıl oluşur
Meslektaşların toplum iccedilindeki davranışları
bull İşyerinde psikolojik şiddet davranışları tek tek ele
alındığında koumltuuml niyetli ve kabul edilemez davranışlar
olmakla birlikte bir kez iccedilin hoş goumlruumllebilir ya da
yapanın o guumln koumltuuml guumlnuumlnde olduğu varsayılarak
anlayışla karşılanabilecek davranışlar olarak
değerlendirilebilir
bull Mağdurun toplum iccedilinde kendini savunmada yetersiz
hissetmesi
1 İletişim biccedilimi
bull Soumlyledikleri eleştirilir oumlnem verilmez
bull Yaptığı şeylerle ilgili suumlrekli hata aranır
bull Ufak hataları abartılır
bull Toplum iccedilinde azarlanır utandırılır kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlluumlr
bull Oumlzel yaşamı suumlrekli eleştirilir
bull Telefonla rahatsız edilir soumlzluuml olarak tehdit edilir
2 Sosyal Statuumlye Saldırı
bull Duumlzenlenen sosyal toplantılardan haberdar edilmez
bull Mağdur goumlrmezlikten gelinir ortamda ldquoyokmuşrdquo gibi davranılır
bull Duumlruumlstluumlğuuml ve guumlvenirliliği sorgulanır
2 Sosyal Statuumlye Saldırı bull Başarıları kuumlccediluumlmsenir ve başarılarının nedeni dış
faktoumlrlerde aranır
bull Psikolojik sağlığı konusunda ileri geri konuşulur
ldquoPsikopatrdquo ya da ldquoRuh Hastasırdquo olduğu youmlnuumlnde
soumlylenti yayılır
bull Kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlcuuml isimlerle ccedilağrılır unvanları goumlz ardı
edilir ve kendisine karşı saygısız bir dil kullanılır
3 Mesleki Statuumlye Saldırı
bull Yeteneklerinden daha oumlnemsiz ve oumlz saygısını olumsuz youmlnde etkileyen goumlrevler verilir
bull Daha duumlşuumlk pozisyondaki kişiler tarafından denetlenir
bull İşiyle ilgili oumlnemli bilgiler saklanır
bull Yaptığı işle ilgili yeterliliği sorgulanır
bull Sizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden kontrol edilmesi
Kişiliğe mesleki ve sosyal statuumlye
youmlnelik davranışlar
bull Mağdurun oumlz saygısını duumlşuumlrmek
bull Toplumsal imajını zedelemek
bull Kendi (zorba) imajını
guumlccedillendirmek
bull İzleyenlere goumlzdağı
vermek
5 Sağlığa saldırı
bull Fiziksel olarak ağır bir iş yapmaya zorlanır
bull Fiziksel şiddet tehditleri yapılır
bull Goumlzuumlnuuml korkutmak iccedilin hafif şiddet uygulanır
bull Fiziksel şiddet uygulanır
bull Cinsel taciz
13012016 Dilek YILDIRIM
HHM
HHMY
Dahili Bilimler
Yoğun Bakım Başhemşiresi
Dahili Yoğun bakım
Kritik yoğun bakım
Dahili Servisler Başhemşiresi
Nefroloji Hematoloji
HHMY
Cerrahi Bilimler
Meme cerrahisi
Uumlroloji Genel cerrahi
Yard Doccedil Dr Dilek YILDIRIM 23
Hiyerarşik yapı iccedilinde mobbing
Mobbing suumlrecinin nedenleri
bullMağdurun kişilik oumlzellikleri
bullZorbanın kişilik oumlzellikleri
bullOumlrguumltsel faktoumlrler
bullToplumsal oumlzellikler
Kurban
bull Yalnız ve farklı
bull Dış goumlruumlnuumlşuumlyle
eğitimiyle ccedilalışmasıyla
duumlşuumlnceleriyle dikkat
ccedileken
bull Oumlzguumlveni yuumlksek
bull İyi niyetli ve politik
davranamayan
bull Uyumlu ve yumuşak başlı
Mağdur
gururundan ya da
ccedilekindiğinden yardım
isteyemez
Zorba Tacizci
bull Megolaman oumlvguumlye muhtaccedil
bull Kıskanccedil goumlze girmek
bull Hırslı oumln planda olmak
bull Kural koyar kuralları hatırlatır
bull Kontrol delisi itaat bekler
bull Kurallara uymayan kişileri otoriteleriyle korkutur
Zorba Tacizi yapan
bull Makyavelist bakış accedilısına sahipler (Niccolo Macchiavelli (1469-1527) Huumlkuumlmdar adlı
yapıtından)
İnsanlar nankoumlr yalancı iki yuumlzluuml tehlike
karşısında korkak kazanccedil karşısında
ccedilıkarcı davranırlar Koumltuuml kişiler iyilikle
youmlnetilmez Guumlccedil goumlsterme ihtiyacı hisseden kendine guumlvensiz
kompleksli korkak kişilik yapısı
Şahitler (Ortaklar)
bull Mobbing ortakları Verdikleri destek ve işbirliği ile
zorbaya yardım edenler
bull İlgisizler Olaylara karışmayan ancak durumun
farkında etkilerini goumlren gelecekte kendilerinin de
bu davranışlara maruz kalma riski nedeniyle
olaylara sessiz kalarak goumlz yumanlar
Şahitler (Karşıt Olanlar)
İşyerindeki gerilimli havadan hoşlanmayan
izleyiciler kurbana yardım etmeye ccediloumlzuumlm
uumlretmeye ccedilalışırlar
Şahitler (Uumlst Youmlnetim)
bull Orta kademe youmlneticilerin iş yaptırma
youmlntemi olarak duumlşuumlnme
bull Gelen şikayetleri goumlrmezden gelme
oumlnemsememe
bull Kendi aralarında halledeceklerini duumlşuumlnme
bull Karışmama
bull Etkin olmayan ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
uygulama
Şahitlerin Sessiz Kalma Nedenleri
bull İlk aşamada ne olup bittiğini anlayamazlar
bull Tacizci kurbanın hatalı tutumuna dikkat ccedilekerek şahitleri
manuumlple eder
bull Tacizci youmlneticiyse tepki vermek zor
bull Şahitler mağdurun goumlrevini uumlstlenme niyetine girebilirler
bull Gelecekte kendilerine de aynı şekilde davranılacağı
korkusu ve hayatta kalmak iccedilin etik dışı davranmak
zorunda kalabilir
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
bull Sabahları işe gitmek istemiyor
bull Kim bilir bu guumln başıma neler gelecek kim koumltuuml bir laf soumlyleyecek kim ayağımı kaydırmaya ccedilalışacak diye kara kara mı duumlşuumlnuumlyor musunuz
bull İş yerinde bulunmak istemiyor Pazartesi sendromu veya iş yeri sendromu mu yaşıyorsunuz
bull Geceleri goumlzuumlnuumlze uyku girmiyor guumlnduumlzleri suumlrekli karnınızda bir ağrı kıvranıp duruyor musunuz
bull Son zamanlarda hiccedilbir şey hoşunuza gitmiyor bir zamanlar sevdiğiniz şeyler sizi mutlu etmiyor mu
bull İş yerinde kendinizi yalnız hissediyor bazen nefes alamadığınızı mı duumlşuumlnuumlyorsunuz
Mobbing Nedir
Bir veya daha fazla kişinin bir başka kişiye karşı
bilinccedilli amaccedillı kasıtlı ve sistematik olarak hileli ve
saldırgan davranması sonucu yaşanan psikolojik
baskıdır
Mobbing
19 yuumlzyılda
yuvalarını korumak
iccedilin saldırganın
etrafında uccedilan
kuşların davranışını
belirtmek iccedilin
kullanılmıştır
Mobbing
bull 1960rsquolarda Konrad Lorenz laquokuumlccediluumlk hayvan
gruplarının daha guumlccedilluuml ve yalnız bir
hayvana toplu şekilde huumlcum ederek
uzaklaştırmalarıraquo ya da
bull laquokuluccedilkadan ccedilıkan yavrular arasında en
guumlccedilsuumlz yavrunun diğer yavrular tarafından
yemek yemesinin engellenmesi
dışlanması en sonunda fiziksel saldırılarla
oumllduumlruumllmesiraquo durumunu ifade etmek iccedilin
kullanılmıştır
Mobbing
bull Peter Paul Heinemann (1970) laquoccedilocuklardan
oluşan kuumlccediluumlk grupların tek ve guumlccedilsuumlz ccedilocuğa
karşı zarar verici ve saldırgan davranışlarraquo
bull Heinz Leymann (1980) laquoccedilalışanlar arasında
uzun doumlnemli duumlşmanca ve saldırgan
davranışları tanımlamak iccedilinraquo kullanmış
Mobbing
bull Harassment (Caroll Bradsky1976)
bull Workplace abuse
bull Bullying
bull İşyerinde psikolojik şiddet
bull İşyerinde yıldırma
Tuumlrkccedile karşılığı
bull ldquoMobrdquo soumlcuumlğuuml İngilizce
kanun dışı şiddet uygulayan
duumlzensiz kalabalık veya ccedilete
bull ldquoMobbingrdquo psikolojik şiddet ile ccedilalışanı işyerinde
yıldırmaya ve kaccedilırmaya youmlnelik her tuumlr psikolojik
saldırı anlamında kullanılmaktadır
bull Tuumlrkccedile tek bir soumlzcuumlkle ifade etmek muumlmkuumln değil
13012016 Dilek YILDIRIM
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
13012016 Dilek YILDIRIM
Sağlık Sektoumlruumlnde Mobbing
Sağlık ccedilalışanları mobbing davranışlarına maruz kalmada oumlnemli bir risk grubudur
Hemşirelerin bayan olmaları ve ccedilalışma ortamının doğası nedeniyle (matriks yapı) diğer sağlık ccedilalışanlarından daha fazla olduğu
13012016 Dilek YILDIRIM
Hemşirelerde mobbing
bull Uumllkemizde hemşirelerin 90-82 karşılaşıyor
bull Hemşirelerin 18-12 kasten
bull Oumlzel hastanelerde daha fazla
bull 45 iş yuumlkuuml etki ediyor
bull Hemşire depresyonuna 33 mobbing etki ediyor Yıldırım D Yıldırım A Timuccedilin A (2007) Mobbing behaviors encountered by nursing
school teaching staff in the workplace and their responses to them Nursing Ethics
7(14) pp447-463
Yıldırım D (2009) Bullying among Nurses and its Effects International Nursing Review 56
504-511
Yıldırım D Beder A Hekim ve Hemşirelerde Mobbing Tehdidinin Ccedilalışma Performansı ve Depresyon Durumu Uumlzerine Etkileri 7 Ulusal Sağlık Kuruluşları Youmlnetimi Kongresi 21-24 Mayıs 2009 Kıbrıs
1164
Hekimlerde mobbing
Ccediloğu hekimlerden oluşan akademisyenlerin
katıldığı bir araştırmada
bull 27 hemen hiccedil karşılaşmaz iken
bull 17kasten mobbingrsquoe (TKD Nisan 2010)
bull Hekimlerin 74 karşılaşıyor 11 kasten (Sağlık
kurumları youmlnetimi kongre 2009)
bull 31 iş yuumlkuuml etki ediyor
bull Hekimlerin 18
bull Asistan hekimleri 27-37 (Paice ve ark 2004 Quine
2002)
bull Tanık olan 69
13012016 Dilek YILDIRIM
13012016 Dilek YILDIRIM
Uumllkemizde mobbing
Mobbing davranışların 70rsquoinin kendi youmlneticileri tarafından
En sık
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar bull Dilek Y Aytolan Y (2008) Development and Psychometric Evaluation of Workplace
Psychologically Violence Behaviors Instrument Journal of Clinical Nursing 17 1361-1370
bull Yıldırım A Yıldırım D (2007) Mobbing in nursing mobbing experienced by nurses working in health care facilities in Turkey and its effect on nurses Journal of Clinical Nursing 16(8)1445-1453
bull Yıldırım D (2009) Bullying among Nurses and its Effects International Nursing Review 56 504-511
1364
Kasıtlı olması
Sistematik (haftada birden fazla)
Uzun suumlreli (en az 6 ay)
Mobbing Davranışları
İşyerinde bir kişinin imajı nasıl oluşur
Meslektaşların toplum iccedilindeki davranışları
bull İşyerinde psikolojik şiddet davranışları tek tek ele
alındığında koumltuuml niyetli ve kabul edilemez davranışlar
olmakla birlikte bir kez iccedilin hoş goumlruumllebilir ya da
yapanın o guumln koumltuuml guumlnuumlnde olduğu varsayılarak
anlayışla karşılanabilecek davranışlar olarak
değerlendirilebilir
bull Mağdurun toplum iccedilinde kendini savunmada yetersiz
hissetmesi
1 İletişim biccedilimi
bull Soumlyledikleri eleştirilir oumlnem verilmez
bull Yaptığı şeylerle ilgili suumlrekli hata aranır
bull Ufak hataları abartılır
bull Toplum iccedilinde azarlanır utandırılır kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlluumlr
bull Oumlzel yaşamı suumlrekli eleştirilir
bull Telefonla rahatsız edilir soumlzluuml olarak tehdit edilir
2 Sosyal Statuumlye Saldırı
bull Duumlzenlenen sosyal toplantılardan haberdar edilmez
bull Mağdur goumlrmezlikten gelinir ortamda ldquoyokmuşrdquo gibi davranılır
bull Duumlruumlstluumlğuuml ve guumlvenirliliği sorgulanır
2 Sosyal Statuumlye Saldırı bull Başarıları kuumlccediluumlmsenir ve başarılarının nedeni dış
faktoumlrlerde aranır
bull Psikolojik sağlığı konusunda ileri geri konuşulur
ldquoPsikopatrdquo ya da ldquoRuh Hastasırdquo olduğu youmlnuumlnde
soumlylenti yayılır
bull Kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlcuuml isimlerle ccedilağrılır unvanları goumlz ardı
edilir ve kendisine karşı saygısız bir dil kullanılır
3 Mesleki Statuumlye Saldırı
bull Yeteneklerinden daha oumlnemsiz ve oumlz saygısını olumsuz youmlnde etkileyen goumlrevler verilir
bull Daha duumlşuumlk pozisyondaki kişiler tarafından denetlenir
bull İşiyle ilgili oumlnemli bilgiler saklanır
bull Yaptığı işle ilgili yeterliliği sorgulanır
bull Sizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden kontrol edilmesi
Kişiliğe mesleki ve sosyal statuumlye
youmlnelik davranışlar
bull Mağdurun oumlz saygısını duumlşuumlrmek
bull Toplumsal imajını zedelemek
bull Kendi (zorba) imajını
guumlccedillendirmek
bull İzleyenlere goumlzdağı
vermek
5 Sağlığa saldırı
bull Fiziksel olarak ağır bir iş yapmaya zorlanır
bull Fiziksel şiddet tehditleri yapılır
bull Goumlzuumlnuuml korkutmak iccedilin hafif şiddet uygulanır
bull Fiziksel şiddet uygulanır
bull Cinsel taciz
13012016 Dilek YILDIRIM
HHM
HHMY
Dahili Bilimler
Yoğun Bakım Başhemşiresi
Dahili Yoğun bakım
Kritik yoğun bakım
Dahili Servisler Başhemşiresi
Nefroloji Hematoloji
HHMY
Cerrahi Bilimler
Meme cerrahisi
Uumlroloji Genel cerrahi
Yard Doccedil Dr Dilek YILDIRIM 23
Hiyerarşik yapı iccedilinde mobbing
Mobbing suumlrecinin nedenleri
bullMağdurun kişilik oumlzellikleri
bullZorbanın kişilik oumlzellikleri
bullOumlrguumltsel faktoumlrler
bullToplumsal oumlzellikler
Kurban
bull Yalnız ve farklı
bull Dış goumlruumlnuumlşuumlyle
eğitimiyle ccedilalışmasıyla
duumlşuumlnceleriyle dikkat
ccedileken
bull Oumlzguumlveni yuumlksek
bull İyi niyetli ve politik
davranamayan
bull Uyumlu ve yumuşak başlı
Mağdur
gururundan ya da
ccedilekindiğinden yardım
isteyemez
Zorba Tacizci
bull Megolaman oumlvguumlye muhtaccedil
bull Kıskanccedil goumlze girmek
bull Hırslı oumln planda olmak
bull Kural koyar kuralları hatırlatır
bull Kontrol delisi itaat bekler
bull Kurallara uymayan kişileri otoriteleriyle korkutur
Zorba Tacizi yapan
bull Makyavelist bakış accedilısına sahipler (Niccolo Macchiavelli (1469-1527) Huumlkuumlmdar adlı
yapıtından)
İnsanlar nankoumlr yalancı iki yuumlzluuml tehlike
karşısında korkak kazanccedil karşısında
ccedilıkarcı davranırlar Koumltuuml kişiler iyilikle
youmlnetilmez Guumlccedil goumlsterme ihtiyacı hisseden kendine guumlvensiz
kompleksli korkak kişilik yapısı
Şahitler (Ortaklar)
bull Mobbing ortakları Verdikleri destek ve işbirliği ile
zorbaya yardım edenler
bull İlgisizler Olaylara karışmayan ancak durumun
farkında etkilerini goumlren gelecekte kendilerinin de
bu davranışlara maruz kalma riski nedeniyle
olaylara sessiz kalarak goumlz yumanlar
Şahitler (Karşıt Olanlar)
İşyerindeki gerilimli havadan hoşlanmayan
izleyiciler kurbana yardım etmeye ccediloumlzuumlm
uumlretmeye ccedilalışırlar
Şahitler (Uumlst Youmlnetim)
bull Orta kademe youmlneticilerin iş yaptırma
youmlntemi olarak duumlşuumlnme
bull Gelen şikayetleri goumlrmezden gelme
oumlnemsememe
bull Kendi aralarında halledeceklerini duumlşuumlnme
bull Karışmama
bull Etkin olmayan ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
uygulama
Şahitlerin Sessiz Kalma Nedenleri
bull İlk aşamada ne olup bittiğini anlayamazlar
bull Tacizci kurbanın hatalı tutumuna dikkat ccedilekerek şahitleri
manuumlple eder
bull Tacizci youmlneticiyse tepki vermek zor
bull Şahitler mağdurun goumlrevini uumlstlenme niyetine girebilirler
bull Gelecekte kendilerine de aynı şekilde davranılacağı
korkusu ve hayatta kalmak iccedilin etik dışı davranmak
zorunda kalabilir
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Mobbing Nedir
Bir veya daha fazla kişinin bir başka kişiye karşı
bilinccedilli amaccedillı kasıtlı ve sistematik olarak hileli ve
saldırgan davranması sonucu yaşanan psikolojik
baskıdır
Mobbing
19 yuumlzyılda
yuvalarını korumak
iccedilin saldırganın
etrafında uccedilan
kuşların davranışını
belirtmek iccedilin
kullanılmıştır
Mobbing
bull 1960rsquolarda Konrad Lorenz laquokuumlccediluumlk hayvan
gruplarının daha guumlccedilluuml ve yalnız bir
hayvana toplu şekilde huumlcum ederek
uzaklaştırmalarıraquo ya da
bull laquokuluccedilkadan ccedilıkan yavrular arasında en
guumlccedilsuumlz yavrunun diğer yavrular tarafından
yemek yemesinin engellenmesi
dışlanması en sonunda fiziksel saldırılarla
oumllduumlruumllmesiraquo durumunu ifade etmek iccedilin
kullanılmıştır
Mobbing
bull Peter Paul Heinemann (1970) laquoccedilocuklardan
oluşan kuumlccediluumlk grupların tek ve guumlccedilsuumlz ccedilocuğa
karşı zarar verici ve saldırgan davranışlarraquo
bull Heinz Leymann (1980) laquoccedilalışanlar arasında
uzun doumlnemli duumlşmanca ve saldırgan
davranışları tanımlamak iccedilinraquo kullanmış
Mobbing
bull Harassment (Caroll Bradsky1976)
bull Workplace abuse
bull Bullying
bull İşyerinde psikolojik şiddet
bull İşyerinde yıldırma
Tuumlrkccedile karşılığı
bull ldquoMobrdquo soumlcuumlğuuml İngilizce
kanun dışı şiddet uygulayan
duumlzensiz kalabalık veya ccedilete
bull ldquoMobbingrdquo psikolojik şiddet ile ccedilalışanı işyerinde
yıldırmaya ve kaccedilırmaya youmlnelik her tuumlr psikolojik
saldırı anlamında kullanılmaktadır
bull Tuumlrkccedile tek bir soumlzcuumlkle ifade etmek muumlmkuumln değil
13012016 Dilek YILDIRIM
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
13012016 Dilek YILDIRIM
Sağlık Sektoumlruumlnde Mobbing
Sağlık ccedilalışanları mobbing davranışlarına maruz kalmada oumlnemli bir risk grubudur
Hemşirelerin bayan olmaları ve ccedilalışma ortamının doğası nedeniyle (matriks yapı) diğer sağlık ccedilalışanlarından daha fazla olduğu
13012016 Dilek YILDIRIM
Hemşirelerde mobbing
bull Uumllkemizde hemşirelerin 90-82 karşılaşıyor
bull Hemşirelerin 18-12 kasten
bull Oumlzel hastanelerde daha fazla
bull 45 iş yuumlkuuml etki ediyor
bull Hemşire depresyonuna 33 mobbing etki ediyor Yıldırım D Yıldırım A Timuccedilin A (2007) Mobbing behaviors encountered by nursing
school teaching staff in the workplace and their responses to them Nursing Ethics
7(14) pp447-463
Yıldırım D (2009) Bullying among Nurses and its Effects International Nursing Review 56
504-511
Yıldırım D Beder A Hekim ve Hemşirelerde Mobbing Tehdidinin Ccedilalışma Performansı ve Depresyon Durumu Uumlzerine Etkileri 7 Ulusal Sağlık Kuruluşları Youmlnetimi Kongresi 21-24 Mayıs 2009 Kıbrıs
1164
Hekimlerde mobbing
Ccediloğu hekimlerden oluşan akademisyenlerin
katıldığı bir araştırmada
bull 27 hemen hiccedil karşılaşmaz iken
bull 17kasten mobbingrsquoe (TKD Nisan 2010)
bull Hekimlerin 74 karşılaşıyor 11 kasten (Sağlık
kurumları youmlnetimi kongre 2009)
bull 31 iş yuumlkuuml etki ediyor
bull Hekimlerin 18
bull Asistan hekimleri 27-37 (Paice ve ark 2004 Quine
2002)
bull Tanık olan 69
13012016 Dilek YILDIRIM
13012016 Dilek YILDIRIM
Uumllkemizde mobbing
Mobbing davranışların 70rsquoinin kendi youmlneticileri tarafından
En sık
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar bull Dilek Y Aytolan Y (2008) Development and Psychometric Evaluation of Workplace
Psychologically Violence Behaviors Instrument Journal of Clinical Nursing 17 1361-1370
bull Yıldırım A Yıldırım D (2007) Mobbing in nursing mobbing experienced by nurses working in health care facilities in Turkey and its effect on nurses Journal of Clinical Nursing 16(8)1445-1453
bull Yıldırım D (2009) Bullying among Nurses and its Effects International Nursing Review 56 504-511
1364
Kasıtlı olması
Sistematik (haftada birden fazla)
Uzun suumlreli (en az 6 ay)
Mobbing Davranışları
İşyerinde bir kişinin imajı nasıl oluşur
Meslektaşların toplum iccedilindeki davranışları
bull İşyerinde psikolojik şiddet davranışları tek tek ele
alındığında koumltuuml niyetli ve kabul edilemez davranışlar
olmakla birlikte bir kez iccedilin hoş goumlruumllebilir ya da
yapanın o guumln koumltuuml guumlnuumlnde olduğu varsayılarak
anlayışla karşılanabilecek davranışlar olarak
değerlendirilebilir
bull Mağdurun toplum iccedilinde kendini savunmada yetersiz
hissetmesi
1 İletişim biccedilimi
bull Soumlyledikleri eleştirilir oumlnem verilmez
bull Yaptığı şeylerle ilgili suumlrekli hata aranır
bull Ufak hataları abartılır
bull Toplum iccedilinde azarlanır utandırılır kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlluumlr
bull Oumlzel yaşamı suumlrekli eleştirilir
bull Telefonla rahatsız edilir soumlzluuml olarak tehdit edilir
2 Sosyal Statuumlye Saldırı
bull Duumlzenlenen sosyal toplantılardan haberdar edilmez
bull Mağdur goumlrmezlikten gelinir ortamda ldquoyokmuşrdquo gibi davranılır
bull Duumlruumlstluumlğuuml ve guumlvenirliliği sorgulanır
2 Sosyal Statuumlye Saldırı bull Başarıları kuumlccediluumlmsenir ve başarılarının nedeni dış
faktoumlrlerde aranır
bull Psikolojik sağlığı konusunda ileri geri konuşulur
ldquoPsikopatrdquo ya da ldquoRuh Hastasırdquo olduğu youmlnuumlnde
soumlylenti yayılır
bull Kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlcuuml isimlerle ccedilağrılır unvanları goumlz ardı
edilir ve kendisine karşı saygısız bir dil kullanılır
3 Mesleki Statuumlye Saldırı
bull Yeteneklerinden daha oumlnemsiz ve oumlz saygısını olumsuz youmlnde etkileyen goumlrevler verilir
bull Daha duumlşuumlk pozisyondaki kişiler tarafından denetlenir
bull İşiyle ilgili oumlnemli bilgiler saklanır
bull Yaptığı işle ilgili yeterliliği sorgulanır
bull Sizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden kontrol edilmesi
Kişiliğe mesleki ve sosyal statuumlye
youmlnelik davranışlar
bull Mağdurun oumlz saygısını duumlşuumlrmek
bull Toplumsal imajını zedelemek
bull Kendi (zorba) imajını
guumlccedillendirmek
bull İzleyenlere goumlzdağı
vermek
5 Sağlığa saldırı
bull Fiziksel olarak ağır bir iş yapmaya zorlanır
bull Fiziksel şiddet tehditleri yapılır
bull Goumlzuumlnuuml korkutmak iccedilin hafif şiddet uygulanır
bull Fiziksel şiddet uygulanır
bull Cinsel taciz
13012016 Dilek YILDIRIM
HHM
HHMY
Dahili Bilimler
Yoğun Bakım Başhemşiresi
Dahili Yoğun bakım
Kritik yoğun bakım
Dahili Servisler Başhemşiresi
Nefroloji Hematoloji
HHMY
Cerrahi Bilimler
Meme cerrahisi
Uumlroloji Genel cerrahi
Yard Doccedil Dr Dilek YILDIRIM 23
Hiyerarşik yapı iccedilinde mobbing
Mobbing suumlrecinin nedenleri
bullMağdurun kişilik oumlzellikleri
bullZorbanın kişilik oumlzellikleri
bullOumlrguumltsel faktoumlrler
bullToplumsal oumlzellikler
Kurban
bull Yalnız ve farklı
bull Dış goumlruumlnuumlşuumlyle
eğitimiyle ccedilalışmasıyla
duumlşuumlnceleriyle dikkat
ccedileken
bull Oumlzguumlveni yuumlksek
bull İyi niyetli ve politik
davranamayan
bull Uyumlu ve yumuşak başlı
Mağdur
gururundan ya da
ccedilekindiğinden yardım
isteyemez
Zorba Tacizci
bull Megolaman oumlvguumlye muhtaccedil
bull Kıskanccedil goumlze girmek
bull Hırslı oumln planda olmak
bull Kural koyar kuralları hatırlatır
bull Kontrol delisi itaat bekler
bull Kurallara uymayan kişileri otoriteleriyle korkutur
Zorba Tacizi yapan
bull Makyavelist bakış accedilısına sahipler (Niccolo Macchiavelli (1469-1527) Huumlkuumlmdar adlı
yapıtından)
İnsanlar nankoumlr yalancı iki yuumlzluuml tehlike
karşısında korkak kazanccedil karşısında
ccedilıkarcı davranırlar Koumltuuml kişiler iyilikle
youmlnetilmez Guumlccedil goumlsterme ihtiyacı hisseden kendine guumlvensiz
kompleksli korkak kişilik yapısı
Şahitler (Ortaklar)
bull Mobbing ortakları Verdikleri destek ve işbirliği ile
zorbaya yardım edenler
bull İlgisizler Olaylara karışmayan ancak durumun
farkında etkilerini goumlren gelecekte kendilerinin de
bu davranışlara maruz kalma riski nedeniyle
olaylara sessiz kalarak goumlz yumanlar
Şahitler (Karşıt Olanlar)
İşyerindeki gerilimli havadan hoşlanmayan
izleyiciler kurbana yardım etmeye ccediloumlzuumlm
uumlretmeye ccedilalışırlar
Şahitler (Uumlst Youmlnetim)
bull Orta kademe youmlneticilerin iş yaptırma
youmlntemi olarak duumlşuumlnme
bull Gelen şikayetleri goumlrmezden gelme
oumlnemsememe
bull Kendi aralarında halledeceklerini duumlşuumlnme
bull Karışmama
bull Etkin olmayan ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
uygulama
Şahitlerin Sessiz Kalma Nedenleri
bull İlk aşamada ne olup bittiğini anlayamazlar
bull Tacizci kurbanın hatalı tutumuna dikkat ccedilekerek şahitleri
manuumlple eder
bull Tacizci youmlneticiyse tepki vermek zor
bull Şahitler mağdurun goumlrevini uumlstlenme niyetine girebilirler
bull Gelecekte kendilerine de aynı şekilde davranılacağı
korkusu ve hayatta kalmak iccedilin etik dışı davranmak
zorunda kalabilir
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Mobbing
19 yuumlzyılda
yuvalarını korumak
iccedilin saldırganın
etrafında uccedilan
kuşların davranışını
belirtmek iccedilin
kullanılmıştır
Mobbing
bull 1960rsquolarda Konrad Lorenz laquokuumlccediluumlk hayvan
gruplarının daha guumlccedilluuml ve yalnız bir
hayvana toplu şekilde huumlcum ederek
uzaklaştırmalarıraquo ya da
bull laquokuluccedilkadan ccedilıkan yavrular arasında en
guumlccedilsuumlz yavrunun diğer yavrular tarafından
yemek yemesinin engellenmesi
dışlanması en sonunda fiziksel saldırılarla
oumllduumlruumllmesiraquo durumunu ifade etmek iccedilin
kullanılmıştır
Mobbing
bull Peter Paul Heinemann (1970) laquoccedilocuklardan
oluşan kuumlccediluumlk grupların tek ve guumlccedilsuumlz ccedilocuğa
karşı zarar verici ve saldırgan davranışlarraquo
bull Heinz Leymann (1980) laquoccedilalışanlar arasında
uzun doumlnemli duumlşmanca ve saldırgan
davranışları tanımlamak iccedilinraquo kullanmış
Mobbing
bull Harassment (Caroll Bradsky1976)
bull Workplace abuse
bull Bullying
bull İşyerinde psikolojik şiddet
bull İşyerinde yıldırma
Tuumlrkccedile karşılığı
bull ldquoMobrdquo soumlcuumlğuuml İngilizce
kanun dışı şiddet uygulayan
duumlzensiz kalabalık veya ccedilete
bull ldquoMobbingrdquo psikolojik şiddet ile ccedilalışanı işyerinde
yıldırmaya ve kaccedilırmaya youmlnelik her tuumlr psikolojik
saldırı anlamında kullanılmaktadır
bull Tuumlrkccedile tek bir soumlzcuumlkle ifade etmek muumlmkuumln değil
13012016 Dilek YILDIRIM
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
13012016 Dilek YILDIRIM
Sağlık Sektoumlruumlnde Mobbing
Sağlık ccedilalışanları mobbing davranışlarına maruz kalmada oumlnemli bir risk grubudur
Hemşirelerin bayan olmaları ve ccedilalışma ortamının doğası nedeniyle (matriks yapı) diğer sağlık ccedilalışanlarından daha fazla olduğu
13012016 Dilek YILDIRIM
Hemşirelerde mobbing
bull Uumllkemizde hemşirelerin 90-82 karşılaşıyor
bull Hemşirelerin 18-12 kasten
bull Oumlzel hastanelerde daha fazla
bull 45 iş yuumlkuuml etki ediyor
bull Hemşire depresyonuna 33 mobbing etki ediyor Yıldırım D Yıldırım A Timuccedilin A (2007) Mobbing behaviors encountered by nursing
school teaching staff in the workplace and their responses to them Nursing Ethics
7(14) pp447-463
Yıldırım D (2009) Bullying among Nurses and its Effects International Nursing Review 56
504-511
Yıldırım D Beder A Hekim ve Hemşirelerde Mobbing Tehdidinin Ccedilalışma Performansı ve Depresyon Durumu Uumlzerine Etkileri 7 Ulusal Sağlık Kuruluşları Youmlnetimi Kongresi 21-24 Mayıs 2009 Kıbrıs
1164
Hekimlerde mobbing
Ccediloğu hekimlerden oluşan akademisyenlerin
katıldığı bir araştırmada
bull 27 hemen hiccedil karşılaşmaz iken
bull 17kasten mobbingrsquoe (TKD Nisan 2010)
bull Hekimlerin 74 karşılaşıyor 11 kasten (Sağlık
kurumları youmlnetimi kongre 2009)
bull 31 iş yuumlkuuml etki ediyor
bull Hekimlerin 18
bull Asistan hekimleri 27-37 (Paice ve ark 2004 Quine
2002)
bull Tanık olan 69
13012016 Dilek YILDIRIM
13012016 Dilek YILDIRIM
Uumllkemizde mobbing
Mobbing davranışların 70rsquoinin kendi youmlneticileri tarafından
En sık
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar bull Dilek Y Aytolan Y (2008) Development and Psychometric Evaluation of Workplace
Psychologically Violence Behaviors Instrument Journal of Clinical Nursing 17 1361-1370
bull Yıldırım A Yıldırım D (2007) Mobbing in nursing mobbing experienced by nurses working in health care facilities in Turkey and its effect on nurses Journal of Clinical Nursing 16(8)1445-1453
bull Yıldırım D (2009) Bullying among Nurses and its Effects International Nursing Review 56 504-511
1364
Kasıtlı olması
Sistematik (haftada birden fazla)
Uzun suumlreli (en az 6 ay)
Mobbing Davranışları
İşyerinde bir kişinin imajı nasıl oluşur
Meslektaşların toplum iccedilindeki davranışları
bull İşyerinde psikolojik şiddet davranışları tek tek ele
alındığında koumltuuml niyetli ve kabul edilemez davranışlar
olmakla birlikte bir kez iccedilin hoş goumlruumllebilir ya da
yapanın o guumln koumltuuml guumlnuumlnde olduğu varsayılarak
anlayışla karşılanabilecek davranışlar olarak
değerlendirilebilir
bull Mağdurun toplum iccedilinde kendini savunmada yetersiz
hissetmesi
1 İletişim biccedilimi
bull Soumlyledikleri eleştirilir oumlnem verilmez
bull Yaptığı şeylerle ilgili suumlrekli hata aranır
bull Ufak hataları abartılır
bull Toplum iccedilinde azarlanır utandırılır kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlluumlr
bull Oumlzel yaşamı suumlrekli eleştirilir
bull Telefonla rahatsız edilir soumlzluuml olarak tehdit edilir
2 Sosyal Statuumlye Saldırı
bull Duumlzenlenen sosyal toplantılardan haberdar edilmez
bull Mağdur goumlrmezlikten gelinir ortamda ldquoyokmuşrdquo gibi davranılır
bull Duumlruumlstluumlğuuml ve guumlvenirliliği sorgulanır
2 Sosyal Statuumlye Saldırı bull Başarıları kuumlccediluumlmsenir ve başarılarının nedeni dış
faktoumlrlerde aranır
bull Psikolojik sağlığı konusunda ileri geri konuşulur
ldquoPsikopatrdquo ya da ldquoRuh Hastasırdquo olduğu youmlnuumlnde
soumlylenti yayılır
bull Kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlcuuml isimlerle ccedilağrılır unvanları goumlz ardı
edilir ve kendisine karşı saygısız bir dil kullanılır
3 Mesleki Statuumlye Saldırı
bull Yeteneklerinden daha oumlnemsiz ve oumlz saygısını olumsuz youmlnde etkileyen goumlrevler verilir
bull Daha duumlşuumlk pozisyondaki kişiler tarafından denetlenir
bull İşiyle ilgili oumlnemli bilgiler saklanır
bull Yaptığı işle ilgili yeterliliği sorgulanır
bull Sizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden kontrol edilmesi
Kişiliğe mesleki ve sosyal statuumlye
youmlnelik davranışlar
bull Mağdurun oumlz saygısını duumlşuumlrmek
bull Toplumsal imajını zedelemek
bull Kendi (zorba) imajını
guumlccedillendirmek
bull İzleyenlere goumlzdağı
vermek
5 Sağlığa saldırı
bull Fiziksel olarak ağır bir iş yapmaya zorlanır
bull Fiziksel şiddet tehditleri yapılır
bull Goumlzuumlnuuml korkutmak iccedilin hafif şiddet uygulanır
bull Fiziksel şiddet uygulanır
bull Cinsel taciz
13012016 Dilek YILDIRIM
HHM
HHMY
Dahili Bilimler
Yoğun Bakım Başhemşiresi
Dahili Yoğun bakım
Kritik yoğun bakım
Dahili Servisler Başhemşiresi
Nefroloji Hematoloji
HHMY
Cerrahi Bilimler
Meme cerrahisi
Uumlroloji Genel cerrahi
Yard Doccedil Dr Dilek YILDIRIM 23
Hiyerarşik yapı iccedilinde mobbing
Mobbing suumlrecinin nedenleri
bullMağdurun kişilik oumlzellikleri
bullZorbanın kişilik oumlzellikleri
bullOumlrguumltsel faktoumlrler
bullToplumsal oumlzellikler
Kurban
bull Yalnız ve farklı
bull Dış goumlruumlnuumlşuumlyle
eğitimiyle ccedilalışmasıyla
duumlşuumlnceleriyle dikkat
ccedileken
bull Oumlzguumlveni yuumlksek
bull İyi niyetli ve politik
davranamayan
bull Uyumlu ve yumuşak başlı
Mağdur
gururundan ya da
ccedilekindiğinden yardım
isteyemez
Zorba Tacizci
bull Megolaman oumlvguumlye muhtaccedil
bull Kıskanccedil goumlze girmek
bull Hırslı oumln planda olmak
bull Kural koyar kuralları hatırlatır
bull Kontrol delisi itaat bekler
bull Kurallara uymayan kişileri otoriteleriyle korkutur
Zorba Tacizi yapan
bull Makyavelist bakış accedilısına sahipler (Niccolo Macchiavelli (1469-1527) Huumlkuumlmdar adlı
yapıtından)
İnsanlar nankoumlr yalancı iki yuumlzluuml tehlike
karşısında korkak kazanccedil karşısında
ccedilıkarcı davranırlar Koumltuuml kişiler iyilikle
youmlnetilmez Guumlccedil goumlsterme ihtiyacı hisseden kendine guumlvensiz
kompleksli korkak kişilik yapısı
Şahitler (Ortaklar)
bull Mobbing ortakları Verdikleri destek ve işbirliği ile
zorbaya yardım edenler
bull İlgisizler Olaylara karışmayan ancak durumun
farkında etkilerini goumlren gelecekte kendilerinin de
bu davranışlara maruz kalma riski nedeniyle
olaylara sessiz kalarak goumlz yumanlar
Şahitler (Karşıt Olanlar)
İşyerindeki gerilimli havadan hoşlanmayan
izleyiciler kurbana yardım etmeye ccediloumlzuumlm
uumlretmeye ccedilalışırlar
Şahitler (Uumlst Youmlnetim)
bull Orta kademe youmlneticilerin iş yaptırma
youmlntemi olarak duumlşuumlnme
bull Gelen şikayetleri goumlrmezden gelme
oumlnemsememe
bull Kendi aralarında halledeceklerini duumlşuumlnme
bull Karışmama
bull Etkin olmayan ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
uygulama
Şahitlerin Sessiz Kalma Nedenleri
bull İlk aşamada ne olup bittiğini anlayamazlar
bull Tacizci kurbanın hatalı tutumuna dikkat ccedilekerek şahitleri
manuumlple eder
bull Tacizci youmlneticiyse tepki vermek zor
bull Şahitler mağdurun goumlrevini uumlstlenme niyetine girebilirler
bull Gelecekte kendilerine de aynı şekilde davranılacağı
korkusu ve hayatta kalmak iccedilin etik dışı davranmak
zorunda kalabilir
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Mobbing
bull 1960rsquolarda Konrad Lorenz laquokuumlccediluumlk hayvan
gruplarının daha guumlccedilluuml ve yalnız bir
hayvana toplu şekilde huumlcum ederek
uzaklaştırmalarıraquo ya da
bull laquokuluccedilkadan ccedilıkan yavrular arasında en
guumlccedilsuumlz yavrunun diğer yavrular tarafından
yemek yemesinin engellenmesi
dışlanması en sonunda fiziksel saldırılarla
oumllduumlruumllmesiraquo durumunu ifade etmek iccedilin
kullanılmıştır
Mobbing
bull Peter Paul Heinemann (1970) laquoccedilocuklardan
oluşan kuumlccediluumlk grupların tek ve guumlccedilsuumlz ccedilocuğa
karşı zarar verici ve saldırgan davranışlarraquo
bull Heinz Leymann (1980) laquoccedilalışanlar arasında
uzun doumlnemli duumlşmanca ve saldırgan
davranışları tanımlamak iccedilinraquo kullanmış
Mobbing
bull Harassment (Caroll Bradsky1976)
bull Workplace abuse
bull Bullying
bull İşyerinde psikolojik şiddet
bull İşyerinde yıldırma
Tuumlrkccedile karşılığı
bull ldquoMobrdquo soumlcuumlğuuml İngilizce
kanun dışı şiddet uygulayan
duumlzensiz kalabalık veya ccedilete
bull ldquoMobbingrdquo psikolojik şiddet ile ccedilalışanı işyerinde
yıldırmaya ve kaccedilırmaya youmlnelik her tuumlr psikolojik
saldırı anlamında kullanılmaktadır
bull Tuumlrkccedile tek bir soumlzcuumlkle ifade etmek muumlmkuumln değil
13012016 Dilek YILDIRIM
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
13012016 Dilek YILDIRIM
Sağlık Sektoumlruumlnde Mobbing
Sağlık ccedilalışanları mobbing davranışlarına maruz kalmada oumlnemli bir risk grubudur
Hemşirelerin bayan olmaları ve ccedilalışma ortamının doğası nedeniyle (matriks yapı) diğer sağlık ccedilalışanlarından daha fazla olduğu
13012016 Dilek YILDIRIM
Hemşirelerde mobbing
bull Uumllkemizde hemşirelerin 90-82 karşılaşıyor
bull Hemşirelerin 18-12 kasten
bull Oumlzel hastanelerde daha fazla
bull 45 iş yuumlkuuml etki ediyor
bull Hemşire depresyonuna 33 mobbing etki ediyor Yıldırım D Yıldırım A Timuccedilin A (2007) Mobbing behaviors encountered by nursing
school teaching staff in the workplace and their responses to them Nursing Ethics
7(14) pp447-463
Yıldırım D (2009) Bullying among Nurses and its Effects International Nursing Review 56
504-511
Yıldırım D Beder A Hekim ve Hemşirelerde Mobbing Tehdidinin Ccedilalışma Performansı ve Depresyon Durumu Uumlzerine Etkileri 7 Ulusal Sağlık Kuruluşları Youmlnetimi Kongresi 21-24 Mayıs 2009 Kıbrıs
1164
Hekimlerde mobbing
Ccediloğu hekimlerden oluşan akademisyenlerin
katıldığı bir araştırmada
bull 27 hemen hiccedil karşılaşmaz iken
bull 17kasten mobbingrsquoe (TKD Nisan 2010)
bull Hekimlerin 74 karşılaşıyor 11 kasten (Sağlık
kurumları youmlnetimi kongre 2009)
bull 31 iş yuumlkuuml etki ediyor
bull Hekimlerin 18
bull Asistan hekimleri 27-37 (Paice ve ark 2004 Quine
2002)
bull Tanık olan 69
13012016 Dilek YILDIRIM
13012016 Dilek YILDIRIM
Uumllkemizde mobbing
Mobbing davranışların 70rsquoinin kendi youmlneticileri tarafından
En sık
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar bull Dilek Y Aytolan Y (2008) Development and Psychometric Evaluation of Workplace
Psychologically Violence Behaviors Instrument Journal of Clinical Nursing 17 1361-1370
bull Yıldırım A Yıldırım D (2007) Mobbing in nursing mobbing experienced by nurses working in health care facilities in Turkey and its effect on nurses Journal of Clinical Nursing 16(8)1445-1453
bull Yıldırım D (2009) Bullying among Nurses and its Effects International Nursing Review 56 504-511
1364
Kasıtlı olması
Sistematik (haftada birden fazla)
Uzun suumlreli (en az 6 ay)
Mobbing Davranışları
İşyerinde bir kişinin imajı nasıl oluşur
Meslektaşların toplum iccedilindeki davranışları
bull İşyerinde psikolojik şiddet davranışları tek tek ele
alındığında koumltuuml niyetli ve kabul edilemez davranışlar
olmakla birlikte bir kez iccedilin hoş goumlruumllebilir ya da
yapanın o guumln koumltuuml guumlnuumlnde olduğu varsayılarak
anlayışla karşılanabilecek davranışlar olarak
değerlendirilebilir
bull Mağdurun toplum iccedilinde kendini savunmada yetersiz
hissetmesi
1 İletişim biccedilimi
bull Soumlyledikleri eleştirilir oumlnem verilmez
bull Yaptığı şeylerle ilgili suumlrekli hata aranır
bull Ufak hataları abartılır
bull Toplum iccedilinde azarlanır utandırılır kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlluumlr
bull Oumlzel yaşamı suumlrekli eleştirilir
bull Telefonla rahatsız edilir soumlzluuml olarak tehdit edilir
2 Sosyal Statuumlye Saldırı
bull Duumlzenlenen sosyal toplantılardan haberdar edilmez
bull Mağdur goumlrmezlikten gelinir ortamda ldquoyokmuşrdquo gibi davranılır
bull Duumlruumlstluumlğuuml ve guumlvenirliliği sorgulanır
2 Sosyal Statuumlye Saldırı bull Başarıları kuumlccediluumlmsenir ve başarılarının nedeni dış
faktoumlrlerde aranır
bull Psikolojik sağlığı konusunda ileri geri konuşulur
ldquoPsikopatrdquo ya da ldquoRuh Hastasırdquo olduğu youmlnuumlnde
soumlylenti yayılır
bull Kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlcuuml isimlerle ccedilağrılır unvanları goumlz ardı
edilir ve kendisine karşı saygısız bir dil kullanılır
3 Mesleki Statuumlye Saldırı
bull Yeteneklerinden daha oumlnemsiz ve oumlz saygısını olumsuz youmlnde etkileyen goumlrevler verilir
bull Daha duumlşuumlk pozisyondaki kişiler tarafından denetlenir
bull İşiyle ilgili oumlnemli bilgiler saklanır
bull Yaptığı işle ilgili yeterliliği sorgulanır
bull Sizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden kontrol edilmesi
Kişiliğe mesleki ve sosyal statuumlye
youmlnelik davranışlar
bull Mağdurun oumlz saygısını duumlşuumlrmek
bull Toplumsal imajını zedelemek
bull Kendi (zorba) imajını
guumlccedillendirmek
bull İzleyenlere goumlzdağı
vermek
5 Sağlığa saldırı
bull Fiziksel olarak ağır bir iş yapmaya zorlanır
bull Fiziksel şiddet tehditleri yapılır
bull Goumlzuumlnuuml korkutmak iccedilin hafif şiddet uygulanır
bull Fiziksel şiddet uygulanır
bull Cinsel taciz
13012016 Dilek YILDIRIM
HHM
HHMY
Dahili Bilimler
Yoğun Bakım Başhemşiresi
Dahili Yoğun bakım
Kritik yoğun bakım
Dahili Servisler Başhemşiresi
Nefroloji Hematoloji
HHMY
Cerrahi Bilimler
Meme cerrahisi
Uumlroloji Genel cerrahi
Yard Doccedil Dr Dilek YILDIRIM 23
Hiyerarşik yapı iccedilinde mobbing
Mobbing suumlrecinin nedenleri
bullMağdurun kişilik oumlzellikleri
bullZorbanın kişilik oumlzellikleri
bullOumlrguumltsel faktoumlrler
bullToplumsal oumlzellikler
Kurban
bull Yalnız ve farklı
bull Dış goumlruumlnuumlşuumlyle
eğitimiyle ccedilalışmasıyla
duumlşuumlnceleriyle dikkat
ccedileken
bull Oumlzguumlveni yuumlksek
bull İyi niyetli ve politik
davranamayan
bull Uyumlu ve yumuşak başlı
Mağdur
gururundan ya da
ccedilekindiğinden yardım
isteyemez
Zorba Tacizci
bull Megolaman oumlvguumlye muhtaccedil
bull Kıskanccedil goumlze girmek
bull Hırslı oumln planda olmak
bull Kural koyar kuralları hatırlatır
bull Kontrol delisi itaat bekler
bull Kurallara uymayan kişileri otoriteleriyle korkutur
Zorba Tacizi yapan
bull Makyavelist bakış accedilısına sahipler (Niccolo Macchiavelli (1469-1527) Huumlkuumlmdar adlı
yapıtından)
İnsanlar nankoumlr yalancı iki yuumlzluuml tehlike
karşısında korkak kazanccedil karşısında
ccedilıkarcı davranırlar Koumltuuml kişiler iyilikle
youmlnetilmez Guumlccedil goumlsterme ihtiyacı hisseden kendine guumlvensiz
kompleksli korkak kişilik yapısı
Şahitler (Ortaklar)
bull Mobbing ortakları Verdikleri destek ve işbirliği ile
zorbaya yardım edenler
bull İlgisizler Olaylara karışmayan ancak durumun
farkında etkilerini goumlren gelecekte kendilerinin de
bu davranışlara maruz kalma riski nedeniyle
olaylara sessiz kalarak goumlz yumanlar
Şahitler (Karşıt Olanlar)
İşyerindeki gerilimli havadan hoşlanmayan
izleyiciler kurbana yardım etmeye ccediloumlzuumlm
uumlretmeye ccedilalışırlar
Şahitler (Uumlst Youmlnetim)
bull Orta kademe youmlneticilerin iş yaptırma
youmlntemi olarak duumlşuumlnme
bull Gelen şikayetleri goumlrmezden gelme
oumlnemsememe
bull Kendi aralarında halledeceklerini duumlşuumlnme
bull Karışmama
bull Etkin olmayan ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
uygulama
Şahitlerin Sessiz Kalma Nedenleri
bull İlk aşamada ne olup bittiğini anlayamazlar
bull Tacizci kurbanın hatalı tutumuna dikkat ccedilekerek şahitleri
manuumlple eder
bull Tacizci youmlneticiyse tepki vermek zor
bull Şahitler mağdurun goumlrevini uumlstlenme niyetine girebilirler
bull Gelecekte kendilerine de aynı şekilde davranılacağı
korkusu ve hayatta kalmak iccedilin etik dışı davranmak
zorunda kalabilir
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Mobbing
bull Peter Paul Heinemann (1970) laquoccedilocuklardan
oluşan kuumlccediluumlk grupların tek ve guumlccedilsuumlz ccedilocuğa
karşı zarar verici ve saldırgan davranışlarraquo
bull Heinz Leymann (1980) laquoccedilalışanlar arasında
uzun doumlnemli duumlşmanca ve saldırgan
davranışları tanımlamak iccedilinraquo kullanmış
Mobbing
bull Harassment (Caroll Bradsky1976)
bull Workplace abuse
bull Bullying
bull İşyerinde psikolojik şiddet
bull İşyerinde yıldırma
Tuumlrkccedile karşılığı
bull ldquoMobrdquo soumlcuumlğuuml İngilizce
kanun dışı şiddet uygulayan
duumlzensiz kalabalık veya ccedilete
bull ldquoMobbingrdquo psikolojik şiddet ile ccedilalışanı işyerinde
yıldırmaya ve kaccedilırmaya youmlnelik her tuumlr psikolojik
saldırı anlamında kullanılmaktadır
bull Tuumlrkccedile tek bir soumlzcuumlkle ifade etmek muumlmkuumln değil
13012016 Dilek YILDIRIM
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
13012016 Dilek YILDIRIM
Sağlık Sektoumlruumlnde Mobbing
Sağlık ccedilalışanları mobbing davranışlarına maruz kalmada oumlnemli bir risk grubudur
Hemşirelerin bayan olmaları ve ccedilalışma ortamının doğası nedeniyle (matriks yapı) diğer sağlık ccedilalışanlarından daha fazla olduğu
13012016 Dilek YILDIRIM
Hemşirelerde mobbing
bull Uumllkemizde hemşirelerin 90-82 karşılaşıyor
bull Hemşirelerin 18-12 kasten
bull Oumlzel hastanelerde daha fazla
bull 45 iş yuumlkuuml etki ediyor
bull Hemşire depresyonuna 33 mobbing etki ediyor Yıldırım D Yıldırım A Timuccedilin A (2007) Mobbing behaviors encountered by nursing
school teaching staff in the workplace and their responses to them Nursing Ethics
7(14) pp447-463
Yıldırım D (2009) Bullying among Nurses and its Effects International Nursing Review 56
504-511
Yıldırım D Beder A Hekim ve Hemşirelerde Mobbing Tehdidinin Ccedilalışma Performansı ve Depresyon Durumu Uumlzerine Etkileri 7 Ulusal Sağlık Kuruluşları Youmlnetimi Kongresi 21-24 Mayıs 2009 Kıbrıs
1164
Hekimlerde mobbing
Ccediloğu hekimlerden oluşan akademisyenlerin
katıldığı bir araştırmada
bull 27 hemen hiccedil karşılaşmaz iken
bull 17kasten mobbingrsquoe (TKD Nisan 2010)
bull Hekimlerin 74 karşılaşıyor 11 kasten (Sağlık
kurumları youmlnetimi kongre 2009)
bull 31 iş yuumlkuuml etki ediyor
bull Hekimlerin 18
bull Asistan hekimleri 27-37 (Paice ve ark 2004 Quine
2002)
bull Tanık olan 69
13012016 Dilek YILDIRIM
13012016 Dilek YILDIRIM
Uumllkemizde mobbing
Mobbing davranışların 70rsquoinin kendi youmlneticileri tarafından
En sık
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar bull Dilek Y Aytolan Y (2008) Development and Psychometric Evaluation of Workplace
Psychologically Violence Behaviors Instrument Journal of Clinical Nursing 17 1361-1370
bull Yıldırım A Yıldırım D (2007) Mobbing in nursing mobbing experienced by nurses working in health care facilities in Turkey and its effect on nurses Journal of Clinical Nursing 16(8)1445-1453
bull Yıldırım D (2009) Bullying among Nurses and its Effects International Nursing Review 56 504-511
1364
Kasıtlı olması
Sistematik (haftada birden fazla)
Uzun suumlreli (en az 6 ay)
Mobbing Davranışları
İşyerinde bir kişinin imajı nasıl oluşur
Meslektaşların toplum iccedilindeki davranışları
bull İşyerinde psikolojik şiddet davranışları tek tek ele
alındığında koumltuuml niyetli ve kabul edilemez davranışlar
olmakla birlikte bir kez iccedilin hoş goumlruumllebilir ya da
yapanın o guumln koumltuuml guumlnuumlnde olduğu varsayılarak
anlayışla karşılanabilecek davranışlar olarak
değerlendirilebilir
bull Mağdurun toplum iccedilinde kendini savunmada yetersiz
hissetmesi
1 İletişim biccedilimi
bull Soumlyledikleri eleştirilir oumlnem verilmez
bull Yaptığı şeylerle ilgili suumlrekli hata aranır
bull Ufak hataları abartılır
bull Toplum iccedilinde azarlanır utandırılır kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlluumlr
bull Oumlzel yaşamı suumlrekli eleştirilir
bull Telefonla rahatsız edilir soumlzluuml olarak tehdit edilir
2 Sosyal Statuumlye Saldırı
bull Duumlzenlenen sosyal toplantılardan haberdar edilmez
bull Mağdur goumlrmezlikten gelinir ortamda ldquoyokmuşrdquo gibi davranılır
bull Duumlruumlstluumlğuuml ve guumlvenirliliği sorgulanır
2 Sosyal Statuumlye Saldırı bull Başarıları kuumlccediluumlmsenir ve başarılarının nedeni dış
faktoumlrlerde aranır
bull Psikolojik sağlığı konusunda ileri geri konuşulur
ldquoPsikopatrdquo ya da ldquoRuh Hastasırdquo olduğu youmlnuumlnde
soumlylenti yayılır
bull Kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlcuuml isimlerle ccedilağrılır unvanları goumlz ardı
edilir ve kendisine karşı saygısız bir dil kullanılır
3 Mesleki Statuumlye Saldırı
bull Yeteneklerinden daha oumlnemsiz ve oumlz saygısını olumsuz youmlnde etkileyen goumlrevler verilir
bull Daha duumlşuumlk pozisyondaki kişiler tarafından denetlenir
bull İşiyle ilgili oumlnemli bilgiler saklanır
bull Yaptığı işle ilgili yeterliliği sorgulanır
bull Sizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden kontrol edilmesi
Kişiliğe mesleki ve sosyal statuumlye
youmlnelik davranışlar
bull Mağdurun oumlz saygısını duumlşuumlrmek
bull Toplumsal imajını zedelemek
bull Kendi (zorba) imajını
guumlccedillendirmek
bull İzleyenlere goumlzdağı
vermek
5 Sağlığa saldırı
bull Fiziksel olarak ağır bir iş yapmaya zorlanır
bull Fiziksel şiddet tehditleri yapılır
bull Goumlzuumlnuuml korkutmak iccedilin hafif şiddet uygulanır
bull Fiziksel şiddet uygulanır
bull Cinsel taciz
13012016 Dilek YILDIRIM
HHM
HHMY
Dahili Bilimler
Yoğun Bakım Başhemşiresi
Dahili Yoğun bakım
Kritik yoğun bakım
Dahili Servisler Başhemşiresi
Nefroloji Hematoloji
HHMY
Cerrahi Bilimler
Meme cerrahisi
Uumlroloji Genel cerrahi
Yard Doccedil Dr Dilek YILDIRIM 23
Hiyerarşik yapı iccedilinde mobbing
Mobbing suumlrecinin nedenleri
bullMağdurun kişilik oumlzellikleri
bullZorbanın kişilik oumlzellikleri
bullOumlrguumltsel faktoumlrler
bullToplumsal oumlzellikler
Kurban
bull Yalnız ve farklı
bull Dış goumlruumlnuumlşuumlyle
eğitimiyle ccedilalışmasıyla
duumlşuumlnceleriyle dikkat
ccedileken
bull Oumlzguumlveni yuumlksek
bull İyi niyetli ve politik
davranamayan
bull Uyumlu ve yumuşak başlı
Mağdur
gururundan ya da
ccedilekindiğinden yardım
isteyemez
Zorba Tacizci
bull Megolaman oumlvguumlye muhtaccedil
bull Kıskanccedil goumlze girmek
bull Hırslı oumln planda olmak
bull Kural koyar kuralları hatırlatır
bull Kontrol delisi itaat bekler
bull Kurallara uymayan kişileri otoriteleriyle korkutur
Zorba Tacizi yapan
bull Makyavelist bakış accedilısına sahipler (Niccolo Macchiavelli (1469-1527) Huumlkuumlmdar adlı
yapıtından)
İnsanlar nankoumlr yalancı iki yuumlzluuml tehlike
karşısında korkak kazanccedil karşısında
ccedilıkarcı davranırlar Koumltuuml kişiler iyilikle
youmlnetilmez Guumlccedil goumlsterme ihtiyacı hisseden kendine guumlvensiz
kompleksli korkak kişilik yapısı
Şahitler (Ortaklar)
bull Mobbing ortakları Verdikleri destek ve işbirliği ile
zorbaya yardım edenler
bull İlgisizler Olaylara karışmayan ancak durumun
farkında etkilerini goumlren gelecekte kendilerinin de
bu davranışlara maruz kalma riski nedeniyle
olaylara sessiz kalarak goumlz yumanlar
Şahitler (Karşıt Olanlar)
İşyerindeki gerilimli havadan hoşlanmayan
izleyiciler kurbana yardım etmeye ccediloumlzuumlm
uumlretmeye ccedilalışırlar
Şahitler (Uumlst Youmlnetim)
bull Orta kademe youmlneticilerin iş yaptırma
youmlntemi olarak duumlşuumlnme
bull Gelen şikayetleri goumlrmezden gelme
oumlnemsememe
bull Kendi aralarında halledeceklerini duumlşuumlnme
bull Karışmama
bull Etkin olmayan ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
uygulama
Şahitlerin Sessiz Kalma Nedenleri
bull İlk aşamada ne olup bittiğini anlayamazlar
bull Tacizci kurbanın hatalı tutumuna dikkat ccedilekerek şahitleri
manuumlple eder
bull Tacizci youmlneticiyse tepki vermek zor
bull Şahitler mağdurun goumlrevini uumlstlenme niyetine girebilirler
bull Gelecekte kendilerine de aynı şekilde davranılacağı
korkusu ve hayatta kalmak iccedilin etik dışı davranmak
zorunda kalabilir
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Mobbing
bull Harassment (Caroll Bradsky1976)
bull Workplace abuse
bull Bullying
bull İşyerinde psikolojik şiddet
bull İşyerinde yıldırma
Tuumlrkccedile karşılığı
bull ldquoMobrdquo soumlcuumlğuuml İngilizce
kanun dışı şiddet uygulayan
duumlzensiz kalabalık veya ccedilete
bull ldquoMobbingrdquo psikolojik şiddet ile ccedilalışanı işyerinde
yıldırmaya ve kaccedilırmaya youmlnelik her tuumlr psikolojik
saldırı anlamında kullanılmaktadır
bull Tuumlrkccedile tek bir soumlzcuumlkle ifade etmek muumlmkuumln değil
13012016 Dilek YILDIRIM
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
13012016 Dilek YILDIRIM
Sağlık Sektoumlruumlnde Mobbing
Sağlık ccedilalışanları mobbing davranışlarına maruz kalmada oumlnemli bir risk grubudur
Hemşirelerin bayan olmaları ve ccedilalışma ortamının doğası nedeniyle (matriks yapı) diğer sağlık ccedilalışanlarından daha fazla olduğu
13012016 Dilek YILDIRIM
Hemşirelerde mobbing
bull Uumllkemizde hemşirelerin 90-82 karşılaşıyor
bull Hemşirelerin 18-12 kasten
bull Oumlzel hastanelerde daha fazla
bull 45 iş yuumlkuuml etki ediyor
bull Hemşire depresyonuna 33 mobbing etki ediyor Yıldırım D Yıldırım A Timuccedilin A (2007) Mobbing behaviors encountered by nursing
school teaching staff in the workplace and their responses to them Nursing Ethics
7(14) pp447-463
Yıldırım D (2009) Bullying among Nurses and its Effects International Nursing Review 56
504-511
Yıldırım D Beder A Hekim ve Hemşirelerde Mobbing Tehdidinin Ccedilalışma Performansı ve Depresyon Durumu Uumlzerine Etkileri 7 Ulusal Sağlık Kuruluşları Youmlnetimi Kongresi 21-24 Mayıs 2009 Kıbrıs
1164
Hekimlerde mobbing
Ccediloğu hekimlerden oluşan akademisyenlerin
katıldığı bir araştırmada
bull 27 hemen hiccedil karşılaşmaz iken
bull 17kasten mobbingrsquoe (TKD Nisan 2010)
bull Hekimlerin 74 karşılaşıyor 11 kasten (Sağlık
kurumları youmlnetimi kongre 2009)
bull 31 iş yuumlkuuml etki ediyor
bull Hekimlerin 18
bull Asistan hekimleri 27-37 (Paice ve ark 2004 Quine
2002)
bull Tanık olan 69
13012016 Dilek YILDIRIM
13012016 Dilek YILDIRIM
Uumllkemizde mobbing
Mobbing davranışların 70rsquoinin kendi youmlneticileri tarafından
En sık
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar bull Dilek Y Aytolan Y (2008) Development and Psychometric Evaluation of Workplace
Psychologically Violence Behaviors Instrument Journal of Clinical Nursing 17 1361-1370
bull Yıldırım A Yıldırım D (2007) Mobbing in nursing mobbing experienced by nurses working in health care facilities in Turkey and its effect on nurses Journal of Clinical Nursing 16(8)1445-1453
bull Yıldırım D (2009) Bullying among Nurses and its Effects International Nursing Review 56 504-511
1364
Kasıtlı olması
Sistematik (haftada birden fazla)
Uzun suumlreli (en az 6 ay)
Mobbing Davranışları
İşyerinde bir kişinin imajı nasıl oluşur
Meslektaşların toplum iccedilindeki davranışları
bull İşyerinde psikolojik şiddet davranışları tek tek ele
alındığında koumltuuml niyetli ve kabul edilemez davranışlar
olmakla birlikte bir kez iccedilin hoş goumlruumllebilir ya da
yapanın o guumln koumltuuml guumlnuumlnde olduğu varsayılarak
anlayışla karşılanabilecek davranışlar olarak
değerlendirilebilir
bull Mağdurun toplum iccedilinde kendini savunmada yetersiz
hissetmesi
1 İletişim biccedilimi
bull Soumlyledikleri eleştirilir oumlnem verilmez
bull Yaptığı şeylerle ilgili suumlrekli hata aranır
bull Ufak hataları abartılır
bull Toplum iccedilinde azarlanır utandırılır kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlluumlr
bull Oumlzel yaşamı suumlrekli eleştirilir
bull Telefonla rahatsız edilir soumlzluuml olarak tehdit edilir
2 Sosyal Statuumlye Saldırı
bull Duumlzenlenen sosyal toplantılardan haberdar edilmez
bull Mağdur goumlrmezlikten gelinir ortamda ldquoyokmuşrdquo gibi davranılır
bull Duumlruumlstluumlğuuml ve guumlvenirliliği sorgulanır
2 Sosyal Statuumlye Saldırı bull Başarıları kuumlccediluumlmsenir ve başarılarının nedeni dış
faktoumlrlerde aranır
bull Psikolojik sağlığı konusunda ileri geri konuşulur
ldquoPsikopatrdquo ya da ldquoRuh Hastasırdquo olduğu youmlnuumlnde
soumlylenti yayılır
bull Kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlcuuml isimlerle ccedilağrılır unvanları goumlz ardı
edilir ve kendisine karşı saygısız bir dil kullanılır
3 Mesleki Statuumlye Saldırı
bull Yeteneklerinden daha oumlnemsiz ve oumlz saygısını olumsuz youmlnde etkileyen goumlrevler verilir
bull Daha duumlşuumlk pozisyondaki kişiler tarafından denetlenir
bull İşiyle ilgili oumlnemli bilgiler saklanır
bull Yaptığı işle ilgili yeterliliği sorgulanır
bull Sizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden kontrol edilmesi
Kişiliğe mesleki ve sosyal statuumlye
youmlnelik davranışlar
bull Mağdurun oumlz saygısını duumlşuumlrmek
bull Toplumsal imajını zedelemek
bull Kendi (zorba) imajını
guumlccedillendirmek
bull İzleyenlere goumlzdağı
vermek
5 Sağlığa saldırı
bull Fiziksel olarak ağır bir iş yapmaya zorlanır
bull Fiziksel şiddet tehditleri yapılır
bull Goumlzuumlnuuml korkutmak iccedilin hafif şiddet uygulanır
bull Fiziksel şiddet uygulanır
bull Cinsel taciz
13012016 Dilek YILDIRIM
HHM
HHMY
Dahili Bilimler
Yoğun Bakım Başhemşiresi
Dahili Yoğun bakım
Kritik yoğun bakım
Dahili Servisler Başhemşiresi
Nefroloji Hematoloji
HHMY
Cerrahi Bilimler
Meme cerrahisi
Uumlroloji Genel cerrahi
Yard Doccedil Dr Dilek YILDIRIM 23
Hiyerarşik yapı iccedilinde mobbing
Mobbing suumlrecinin nedenleri
bullMağdurun kişilik oumlzellikleri
bullZorbanın kişilik oumlzellikleri
bullOumlrguumltsel faktoumlrler
bullToplumsal oumlzellikler
Kurban
bull Yalnız ve farklı
bull Dış goumlruumlnuumlşuumlyle
eğitimiyle ccedilalışmasıyla
duumlşuumlnceleriyle dikkat
ccedileken
bull Oumlzguumlveni yuumlksek
bull İyi niyetli ve politik
davranamayan
bull Uyumlu ve yumuşak başlı
Mağdur
gururundan ya da
ccedilekindiğinden yardım
isteyemez
Zorba Tacizci
bull Megolaman oumlvguumlye muhtaccedil
bull Kıskanccedil goumlze girmek
bull Hırslı oumln planda olmak
bull Kural koyar kuralları hatırlatır
bull Kontrol delisi itaat bekler
bull Kurallara uymayan kişileri otoriteleriyle korkutur
Zorba Tacizi yapan
bull Makyavelist bakış accedilısına sahipler (Niccolo Macchiavelli (1469-1527) Huumlkuumlmdar adlı
yapıtından)
İnsanlar nankoumlr yalancı iki yuumlzluuml tehlike
karşısında korkak kazanccedil karşısında
ccedilıkarcı davranırlar Koumltuuml kişiler iyilikle
youmlnetilmez Guumlccedil goumlsterme ihtiyacı hisseden kendine guumlvensiz
kompleksli korkak kişilik yapısı
Şahitler (Ortaklar)
bull Mobbing ortakları Verdikleri destek ve işbirliği ile
zorbaya yardım edenler
bull İlgisizler Olaylara karışmayan ancak durumun
farkında etkilerini goumlren gelecekte kendilerinin de
bu davranışlara maruz kalma riski nedeniyle
olaylara sessiz kalarak goumlz yumanlar
Şahitler (Karşıt Olanlar)
İşyerindeki gerilimli havadan hoşlanmayan
izleyiciler kurbana yardım etmeye ccediloumlzuumlm
uumlretmeye ccedilalışırlar
Şahitler (Uumlst Youmlnetim)
bull Orta kademe youmlneticilerin iş yaptırma
youmlntemi olarak duumlşuumlnme
bull Gelen şikayetleri goumlrmezden gelme
oumlnemsememe
bull Kendi aralarında halledeceklerini duumlşuumlnme
bull Karışmama
bull Etkin olmayan ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
uygulama
Şahitlerin Sessiz Kalma Nedenleri
bull İlk aşamada ne olup bittiğini anlayamazlar
bull Tacizci kurbanın hatalı tutumuna dikkat ccedilekerek şahitleri
manuumlple eder
bull Tacizci youmlneticiyse tepki vermek zor
bull Şahitler mağdurun goumlrevini uumlstlenme niyetine girebilirler
bull Gelecekte kendilerine de aynı şekilde davranılacağı
korkusu ve hayatta kalmak iccedilin etik dışı davranmak
zorunda kalabilir
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Tuumlrkccedile karşılığı
bull ldquoMobrdquo soumlcuumlğuuml İngilizce
kanun dışı şiddet uygulayan
duumlzensiz kalabalık veya ccedilete
bull ldquoMobbingrdquo psikolojik şiddet ile ccedilalışanı işyerinde
yıldırmaya ve kaccedilırmaya youmlnelik her tuumlr psikolojik
saldırı anlamında kullanılmaktadır
bull Tuumlrkccedile tek bir soumlzcuumlkle ifade etmek muumlmkuumln değil
13012016 Dilek YILDIRIM
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
13012016 Dilek YILDIRIM
Sağlık Sektoumlruumlnde Mobbing
Sağlık ccedilalışanları mobbing davranışlarına maruz kalmada oumlnemli bir risk grubudur
Hemşirelerin bayan olmaları ve ccedilalışma ortamının doğası nedeniyle (matriks yapı) diğer sağlık ccedilalışanlarından daha fazla olduğu
13012016 Dilek YILDIRIM
Hemşirelerde mobbing
bull Uumllkemizde hemşirelerin 90-82 karşılaşıyor
bull Hemşirelerin 18-12 kasten
bull Oumlzel hastanelerde daha fazla
bull 45 iş yuumlkuuml etki ediyor
bull Hemşire depresyonuna 33 mobbing etki ediyor Yıldırım D Yıldırım A Timuccedilin A (2007) Mobbing behaviors encountered by nursing
school teaching staff in the workplace and their responses to them Nursing Ethics
7(14) pp447-463
Yıldırım D (2009) Bullying among Nurses and its Effects International Nursing Review 56
504-511
Yıldırım D Beder A Hekim ve Hemşirelerde Mobbing Tehdidinin Ccedilalışma Performansı ve Depresyon Durumu Uumlzerine Etkileri 7 Ulusal Sağlık Kuruluşları Youmlnetimi Kongresi 21-24 Mayıs 2009 Kıbrıs
1164
Hekimlerde mobbing
Ccediloğu hekimlerden oluşan akademisyenlerin
katıldığı bir araştırmada
bull 27 hemen hiccedil karşılaşmaz iken
bull 17kasten mobbingrsquoe (TKD Nisan 2010)
bull Hekimlerin 74 karşılaşıyor 11 kasten (Sağlık
kurumları youmlnetimi kongre 2009)
bull 31 iş yuumlkuuml etki ediyor
bull Hekimlerin 18
bull Asistan hekimleri 27-37 (Paice ve ark 2004 Quine
2002)
bull Tanık olan 69
13012016 Dilek YILDIRIM
13012016 Dilek YILDIRIM
Uumllkemizde mobbing
Mobbing davranışların 70rsquoinin kendi youmlneticileri tarafından
En sık
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar bull Dilek Y Aytolan Y (2008) Development and Psychometric Evaluation of Workplace
Psychologically Violence Behaviors Instrument Journal of Clinical Nursing 17 1361-1370
bull Yıldırım A Yıldırım D (2007) Mobbing in nursing mobbing experienced by nurses working in health care facilities in Turkey and its effect on nurses Journal of Clinical Nursing 16(8)1445-1453
bull Yıldırım D (2009) Bullying among Nurses and its Effects International Nursing Review 56 504-511
1364
Kasıtlı olması
Sistematik (haftada birden fazla)
Uzun suumlreli (en az 6 ay)
Mobbing Davranışları
İşyerinde bir kişinin imajı nasıl oluşur
Meslektaşların toplum iccedilindeki davranışları
bull İşyerinde psikolojik şiddet davranışları tek tek ele
alındığında koumltuuml niyetli ve kabul edilemez davranışlar
olmakla birlikte bir kez iccedilin hoş goumlruumllebilir ya da
yapanın o guumln koumltuuml guumlnuumlnde olduğu varsayılarak
anlayışla karşılanabilecek davranışlar olarak
değerlendirilebilir
bull Mağdurun toplum iccedilinde kendini savunmada yetersiz
hissetmesi
1 İletişim biccedilimi
bull Soumlyledikleri eleştirilir oumlnem verilmez
bull Yaptığı şeylerle ilgili suumlrekli hata aranır
bull Ufak hataları abartılır
bull Toplum iccedilinde azarlanır utandırılır kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlluumlr
bull Oumlzel yaşamı suumlrekli eleştirilir
bull Telefonla rahatsız edilir soumlzluuml olarak tehdit edilir
2 Sosyal Statuumlye Saldırı
bull Duumlzenlenen sosyal toplantılardan haberdar edilmez
bull Mağdur goumlrmezlikten gelinir ortamda ldquoyokmuşrdquo gibi davranılır
bull Duumlruumlstluumlğuuml ve guumlvenirliliği sorgulanır
2 Sosyal Statuumlye Saldırı bull Başarıları kuumlccediluumlmsenir ve başarılarının nedeni dış
faktoumlrlerde aranır
bull Psikolojik sağlığı konusunda ileri geri konuşulur
ldquoPsikopatrdquo ya da ldquoRuh Hastasırdquo olduğu youmlnuumlnde
soumlylenti yayılır
bull Kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlcuuml isimlerle ccedilağrılır unvanları goumlz ardı
edilir ve kendisine karşı saygısız bir dil kullanılır
3 Mesleki Statuumlye Saldırı
bull Yeteneklerinden daha oumlnemsiz ve oumlz saygısını olumsuz youmlnde etkileyen goumlrevler verilir
bull Daha duumlşuumlk pozisyondaki kişiler tarafından denetlenir
bull İşiyle ilgili oumlnemli bilgiler saklanır
bull Yaptığı işle ilgili yeterliliği sorgulanır
bull Sizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden kontrol edilmesi
Kişiliğe mesleki ve sosyal statuumlye
youmlnelik davranışlar
bull Mağdurun oumlz saygısını duumlşuumlrmek
bull Toplumsal imajını zedelemek
bull Kendi (zorba) imajını
guumlccedillendirmek
bull İzleyenlere goumlzdağı
vermek
5 Sağlığa saldırı
bull Fiziksel olarak ağır bir iş yapmaya zorlanır
bull Fiziksel şiddet tehditleri yapılır
bull Goumlzuumlnuuml korkutmak iccedilin hafif şiddet uygulanır
bull Fiziksel şiddet uygulanır
bull Cinsel taciz
13012016 Dilek YILDIRIM
HHM
HHMY
Dahili Bilimler
Yoğun Bakım Başhemşiresi
Dahili Yoğun bakım
Kritik yoğun bakım
Dahili Servisler Başhemşiresi
Nefroloji Hematoloji
HHMY
Cerrahi Bilimler
Meme cerrahisi
Uumlroloji Genel cerrahi
Yard Doccedil Dr Dilek YILDIRIM 23
Hiyerarşik yapı iccedilinde mobbing
Mobbing suumlrecinin nedenleri
bullMağdurun kişilik oumlzellikleri
bullZorbanın kişilik oumlzellikleri
bullOumlrguumltsel faktoumlrler
bullToplumsal oumlzellikler
Kurban
bull Yalnız ve farklı
bull Dış goumlruumlnuumlşuumlyle
eğitimiyle ccedilalışmasıyla
duumlşuumlnceleriyle dikkat
ccedileken
bull Oumlzguumlveni yuumlksek
bull İyi niyetli ve politik
davranamayan
bull Uyumlu ve yumuşak başlı
Mağdur
gururundan ya da
ccedilekindiğinden yardım
isteyemez
Zorba Tacizci
bull Megolaman oumlvguumlye muhtaccedil
bull Kıskanccedil goumlze girmek
bull Hırslı oumln planda olmak
bull Kural koyar kuralları hatırlatır
bull Kontrol delisi itaat bekler
bull Kurallara uymayan kişileri otoriteleriyle korkutur
Zorba Tacizi yapan
bull Makyavelist bakış accedilısına sahipler (Niccolo Macchiavelli (1469-1527) Huumlkuumlmdar adlı
yapıtından)
İnsanlar nankoumlr yalancı iki yuumlzluuml tehlike
karşısında korkak kazanccedil karşısında
ccedilıkarcı davranırlar Koumltuuml kişiler iyilikle
youmlnetilmez Guumlccedil goumlsterme ihtiyacı hisseden kendine guumlvensiz
kompleksli korkak kişilik yapısı
Şahitler (Ortaklar)
bull Mobbing ortakları Verdikleri destek ve işbirliği ile
zorbaya yardım edenler
bull İlgisizler Olaylara karışmayan ancak durumun
farkında etkilerini goumlren gelecekte kendilerinin de
bu davranışlara maruz kalma riski nedeniyle
olaylara sessiz kalarak goumlz yumanlar
Şahitler (Karşıt Olanlar)
İşyerindeki gerilimli havadan hoşlanmayan
izleyiciler kurbana yardım etmeye ccediloumlzuumlm
uumlretmeye ccedilalışırlar
Şahitler (Uumlst Youmlnetim)
bull Orta kademe youmlneticilerin iş yaptırma
youmlntemi olarak duumlşuumlnme
bull Gelen şikayetleri goumlrmezden gelme
oumlnemsememe
bull Kendi aralarında halledeceklerini duumlşuumlnme
bull Karışmama
bull Etkin olmayan ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
uygulama
Şahitlerin Sessiz Kalma Nedenleri
bull İlk aşamada ne olup bittiğini anlayamazlar
bull Tacizci kurbanın hatalı tutumuna dikkat ccedilekerek şahitleri
manuumlple eder
bull Tacizci youmlneticiyse tepki vermek zor
bull Şahitler mağdurun goumlrevini uumlstlenme niyetine girebilirler
bull Gelecekte kendilerine de aynı şekilde davranılacağı
korkusu ve hayatta kalmak iccedilin etik dışı davranmak
zorunda kalabilir
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
13012016 Dilek YILDIRIM
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
13012016 Dilek YILDIRIM
Sağlık Sektoumlruumlnde Mobbing
Sağlık ccedilalışanları mobbing davranışlarına maruz kalmada oumlnemli bir risk grubudur
Hemşirelerin bayan olmaları ve ccedilalışma ortamının doğası nedeniyle (matriks yapı) diğer sağlık ccedilalışanlarından daha fazla olduğu
13012016 Dilek YILDIRIM
Hemşirelerde mobbing
bull Uumllkemizde hemşirelerin 90-82 karşılaşıyor
bull Hemşirelerin 18-12 kasten
bull Oumlzel hastanelerde daha fazla
bull 45 iş yuumlkuuml etki ediyor
bull Hemşire depresyonuna 33 mobbing etki ediyor Yıldırım D Yıldırım A Timuccedilin A (2007) Mobbing behaviors encountered by nursing
school teaching staff in the workplace and their responses to them Nursing Ethics
7(14) pp447-463
Yıldırım D (2009) Bullying among Nurses and its Effects International Nursing Review 56
504-511
Yıldırım D Beder A Hekim ve Hemşirelerde Mobbing Tehdidinin Ccedilalışma Performansı ve Depresyon Durumu Uumlzerine Etkileri 7 Ulusal Sağlık Kuruluşları Youmlnetimi Kongresi 21-24 Mayıs 2009 Kıbrıs
1164
Hekimlerde mobbing
Ccediloğu hekimlerden oluşan akademisyenlerin
katıldığı bir araştırmada
bull 27 hemen hiccedil karşılaşmaz iken
bull 17kasten mobbingrsquoe (TKD Nisan 2010)
bull Hekimlerin 74 karşılaşıyor 11 kasten (Sağlık
kurumları youmlnetimi kongre 2009)
bull 31 iş yuumlkuuml etki ediyor
bull Hekimlerin 18
bull Asistan hekimleri 27-37 (Paice ve ark 2004 Quine
2002)
bull Tanık olan 69
13012016 Dilek YILDIRIM
13012016 Dilek YILDIRIM
Uumllkemizde mobbing
Mobbing davranışların 70rsquoinin kendi youmlneticileri tarafından
En sık
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar bull Dilek Y Aytolan Y (2008) Development and Psychometric Evaluation of Workplace
Psychologically Violence Behaviors Instrument Journal of Clinical Nursing 17 1361-1370
bull Yıldırım A Yıldırım D (2007) Mobbing in nursing mobbing experienced by nurses working in health care facilities in Turkey and its effect on nurses Journal of Clinical Nursing 16(8)1445-1453
bull Yıldırım D (2009) Bullying among Nurses and its Effects International Nursing Review 56 504-511
1364
Kasıtlı olması
Sistematik (haftada birden fazla)
Uzun suumlreli (en az 6 ay)
Mobbing Davranışları
İşyerinde bir kişinin imajı nasıl oluşur
Meslektaşların toplum iccedilindeki davranışları
bull İşyerinde psikolojik şiddet davranışları tek tek ele
alındığında koumltuuml niyetli ve kabul edilemez davranışlar
olmakla birlikte bir kez iccedilin hoş goumlruumllebilir ya da
yapanın o guumln koumltuuml guumlnuumlnde olduğu varsayılarak
anlayışla karşılanabilecek davranışlar olarak
değerlendirilebilir
bull Mağdurun toplum iccedilinde kendini savunmada yetersiz
hissetmesi
1 İletişim biccedilimi
bull Soumlyledikleri eleştirilir oumlnem verilmez
bull Yaptığı şeylerle ilgili suumlrekli hata aranır
bull Ufak hataları abartılır
bull Toplum iccedilinde azarlanır utandırılır kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlluumlr
bull Oumlzel yaşamı suumlrekli eleştirilir
bull Telefonla rahatsız edilir soumlzluuml olarak tehdit edilir
2 Sosyal Statuumlye Saldırı
bull Duumlzenlenen sosyal toplantılardan haberdar edilmez
bull Mağdur goumlrmezlikten gelinir ortamda ldquoyokmuşrdquo gibi davranılır
bull Duumlruumlstluumlğuuml ve guumlvenirliliği sorgulanır
2 Sosyal Statuumlye Saldırı bull Başarıları kuumlccediluumlmsenir ve başarılarının nedeni dış
faktoumlrlerde aranır
bull Psikolojik sağlığı konusunda ileri geri konuşulur
ldquoPsikopatrdquo ya da ldquoRuh Hastasırdquo olduğu youmlnuumlnde
soumlylenti yayılır
bull Kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlcuuml isimlerle ccedilağrılır unvanları goumlz ardı
edilir ve kendisine karşı saygısız bir dil kullanılır
3 Mesleki Statuumlye Saldırı
bull Yeteneklerinden daha oumlnemsiz ve oumlz saygısını olumsuz youmlnde etkileyen goumlrevler verilir
bull Daha duumlşuumlk pozisyondaki kişiler tarafından denetlenir
bull İşiyle ilgili oumlnemli bilgiler saklanır
bull Yaptığı işle ilgili yeterliliği sorgulanır
bull Sizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden kontrol edilmesi
Kişiliğe mesleki ve sosyal statuumlye
youmlnelik davranışlar
bull Mağdurun oumlz saygısını duumlşuumlrmek
bull Toplumsal imajını zedelemek
bull Kendi (zorba) imajını
guumlccedillendirmek
bull İzleyenlere goumlzdağı
vermek
5 Sağlığa saldırı
bull Fiziksel olarak ağır bir iş yapmaya zorlanır
bull Fiziksel şiddet tehditleri yapılır
bull Goumlzuumlnuuml korkutmak iccedilin hafif şiddet uygulanır
bull Fiziksel şiddet uygulanır
bull Cinsel taciz
13012016 Dilek YILDIRIM
HHM
HHMY
Dahili Bilimler
Yoğun Bakım Başhemşiresi
Dahili Yoğun bakım
Kritik yoğun bakım
Dahili Servisler Başhemşiresi
Nefroloji Hematoloji
HHMY
Cerrahi Bilimler
Meme cerrahisi
Uumlroloji Genel cerrahi
Yard Doccedil Dr Dilek YILDIRIM 23
Hiyerarşik yapı iccedilinde mobbing
Mobbing suumlrecinin nedenleri
bullMağdurun kişilik oumlzellikleri
bullZorbanın kişilik oumlzellikleri
bullOumlrguumltsel faktoumlrler
bullToplumsal oumlzellikler
Kurban
bull Yalnız ve farklı
bull Dış goumlruumlnuumlşuumlyle
eğitimiyle ccedilalışmasıyla
duumlşuumlnceleriyle dikkat
ccedileken
bull Oumlzguumlveni yuumlksek
bull İyi niyetli ve politik
davranamayan
bull Uyumlu ve yumuşak başlı
Mağdur
gururundan ya da
ccedilekindiğinden yardım
isteyemez
Zorba Tacizci
bull Megolaman oumlvguumlye muhtaccedil
bull Kıskanccedil goumlze girmek
bull Hırslı oumln planda olmak
bull Kural koyar kuralları hatırlatır
bull Kontrol delisi itaat bekler
bull Kurallara uymayan kişileri otoriteleriyle korkutur
Zorba Tacizi yapan
bull Makyavelist bakış accedilısına sahipler (Niccolo Macchiavelli (1469-1527) Huumlkuumlmdar adlı
yapıtından)
İnsanlar nankoumlr yalancı iki yuumlzluuml tehlike
karşısında korkak kazanccedil karşısında
ccedilıkarcı davranırlar Koumltuuml kişiler iyilikle
youmlnetilmez Guumlccedil goumlsterme ihtiyacı hisseden kendine guumlvensiz
kompleksli korkak kişilik yapısı
Şahitler (Ortaklar)
bull Mobbing ortakları Verdikleri destek ve işbirliği ile
zorbaya yardım edenler
bull İlgisizler Olaylara karışmayan ancak durumun
farkında etkilerini goumlren gelecekte kendilerinin de
bu davranışlara maruz kalma riski nedeniyle
olaylara sessiz kalarak goumlz yumanlar
Şahitler (Karşıt Olanlar)
İşyerindeki gerilimli havadan hoşlanmayan
izleyiciler kurbana yardım etmeye ccediloumlzuumlm
uumlretmeye ccedilalışırlar
Şahitler (Uumlst Youmlnetim)
bull Orta kademe youmlneticilerin iş yaptırma
youmlntemi olarak duumlşuumlnme
bull Gelen şikayetleri goumlrmezden gelme
oumlnemsememe
bull Kendi aralarında halledeceklerini duumlşuumlnme
bull Karışmama
bull Etkin olmayan ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
uygulama
Şahitlerin Sessiz Kalma Nedenleri
bull İlk aşamada ne olup bittiğini anlayamazlar
bull Tacizci kurbanın hatalı tutumuna dikkat ccedilekerek şahitleri
manuumlple eder
bull Tacizci youmlneticiyse tepki vermek zor
bull Şahitler mağdurun goumlrevini uumlstlenme niyetine girebilirler
bull Gelecekte kendilerine de aynı şekilde davranılacağı
korkusu ve hayatta kalmak iccedilin etik dışı davranmak
zorunda kalabilir
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
13012016 Dilek YILDIRIM
Sağlık Sektoumlruumlnde Mobbing
Sağlık ccedilalışanları mobbing davranışlarına maruz kalmada oumlnemli bir risk grubudur
Hemşirelerin bayan olmaları ve ccedilalışma ortamının doğası nedeniyle (matriks yapı) diğer sağlık ccedilalışanlarından daha fazla olduğu
13012016 Dilek YILDIRIM
Hemşirelerde mobbing
bull Uumllkemizde hemşirelerin 90-82 karşılaşıyor
bull Hemşirelerin 18-12 kasten
bull Oumlzel hastanelerde daha fazla
bull 45 iş yuumlkuuml etki ediyor
bull Hemşire depresyonuna 33 mobbing etki ediyor Yıldırım D Yıldırım A Timuccedilin A (2007) Mobbing behaviors encountered by nursing
school teaching staff in the workplace and their responses to them Nursing Ethics
7(14) pp447-463
Yıldırım D (2009) Bullying among Nurses and its Effects International Nursing Review 56
504-511
Yıldırım D Beder A Hekim ve Hemşirelerde Mobbing Tehdidinin Ccedilalışma Performansı ve Depresyon Durumu Uumlzerine Etkileri 7 Ulusal Sağlık Kuruluşları Youmlnetimi Kongresi 21-24 Mayıs 2009 Kıbrıs
1164
Hekimlerde mobbing
Ccediloğu hekimlerden oluşan akademisyenlerin
katıldığı bir araştırmada
bull 27 hemen hiccedil karşılaşmaz iken
bull 17kasten mobbingrsquoe (TKD Nisan 2010)
bull Hekimlerin 74 karşılaşıyor 11 kasten (Sağlık
kurumları youmlnetimi kongre 2009)
bull 31 iş yuumlkuuml etki ediyor
bull Hekimlerin 18
bull Asistan hekimleri 27-37 (Paice ve ark 2004 Quine
2002)
bull Tanık olan 69
13012016 Dilek YILDIRIM
13012016 Dilek YILDIRIM
Uumllkemizde mobbing
Mobbing davranışların 70rsquoinin kendi youmlneticileri tarafından
En sık
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar bull Dilek Y Aytolan Y (2008) Development and Psychometric Evaluation of Workplace
Psychologically Violence Behaviors Instrument Journal of Clinical Nursing 17 1361-1370
bull Yıldırım A Yıldırım D (2007) Mobbing in nursing mobbing experienced by nurses working in health care facilities in Turkey and its effect on nurses Journal of Clinical Nursing 16(8)1445-1453
bull Yıldırım D (2009) Bullying among Nurses and its Effects International Nursing Review 56 504-511
1364
Kasıtlı olması
Sistematik (haftada birden fazla)
Uzun suumlreli (en az 6 ay)
Mobbing Davranışları
İşyerinde bir kişinin imajı nasıl oluşur
Meslektaşların toplum iccedilindeki davranışları
bull İşyerinde psikolojik şiddet davranışları tek tek ele
alındığında koumltuuml niyetli ve kabul edilemez davranışlar
olmakla birlikte bir kez iccedilin hoş goumlruumllebilir ya da
yapanın o guumln koumltuuml guumlnuumlnde olduğu varsayılarak
anlayışla karşılanabilecek davranışlar olarak
değerlendirilebilir
bull Mağdurun toplum iccedilinde kendini savunmada yetersiz
hissetmesi
1 İletişim biccedilimi
bull Soumlyledikleri eleştirilir oumlnem verilmez
bull Yaptığı şeylerle ilgili suumlrekli hata aranır
bull Ufak hataları abartılır
bull Toplum iccedilinde azarlanır utandırılır kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlluumlr
bull Oumlzel yaşamı suumlrekli eleştirilir
bull Telefonla rahatsız edilir soumlzluuml olarak tehdit edilir
2 Sosyal Statuumlye Saldırı
bull Duumlzenlenen sosyal toplantılardan haberdar edilmez
bull Mağdur goumlrmezlikten gelinir ortamda ldquoyokmuşrdquo gibi davranılır
bull Duumlruumlstluumlğuuml ve guumlvenirliliği sorgulanır
2 Sosyal Statuumlye Saldırı bull Başarıları kuumlccediluumlmsenir ve başarılarının nedeni dış
faktoumlrlerde aranır
bull Psikolojik sağlığı konusunda ileri geri konuşulur
ldquoPsikopatrdquo ya da ldquoRuh Hastasırdquo olduğu youmlnuumlnde
soumlylenti yayılır
bull Kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlcuuml isimlerle ccedilağrılır unvanları goumlz ardı
edilir ve kendisine karşı saygısız bir dil kullanılır
3 Mesleki Statuumlye Saldırı
bull Yeteneklerinden daha oumlnemsiz ve oumlz saygısını olumsuz youmlnde etkileyen goumlrevler verilir
bull Daha duumlşuumlk pozisyondaki kişiler tarafından denetlenir
bull İşiyle ilgili oumlnemli bilgiler saklanır
bull Yaptığı işle ilgili yeterliliği sorgulanır
bull Sizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden kontrol edilmesi
Kişiliğe mesleki ve sosyal statuumlye
youmlnelik davranışlar
bull Mağdurun oumlz saygısını duumlşuumlrmek
bull Toplumsal imajını zedelemek
bull Kendi (zorba) imajını
guumlccedillendirmek
bull İzleyenlere goumlzdağı
vermek
5 Sağlığa saldırı
bull Fiziksel olarak ağır bir iş yapmaya zorlanır
bull Fiziksel şiddet tehditleri yapılır
bull Goumlzuumlnuuml korkutmak iccedilin hafif şiddet uygulanır
bull Fiziksel şiddet uygulanır
bull Cinsel taciz
13012016 Dilek YILDIRIM
HHM
HHMY
Dahili Bilimler
Yoğun Bakım Başhemşiresi
Dahili Yoğun bakım
Kritik yoğun bakım
Dahili Servisler Başhemşiresi
Nefroloji Hematoloji
HHMY
Cerrahi Bilimler
Meme cerrahisi
Uumlroloji Genel cerrahi
Yard Doccedil Dr Dilek YILDIRIM 23
Hiyerarşik yapı iccedilinde mobbing
Mobbing suumlrecinin nedenleri
bullMağdurun kişilik oumlzellikleri
bullZorbanın kişilik oumlzellikleri
bullOumlrguumltsel faktoumlrler
bullToplumsal oumlzellikler
Kurban
bull Yalnız ve farklı
bull Dış goumlruumlnuumlşuumlyle
eğitimiyle ccedilalışmasıyla
duumlşuumlnceleriyle dikkat
ccedileken
bull Oumlzguumlveni yuumlksek
bull İyi niyetli ve politik
davranamayan
bull Uyumlu ve yumuşak başlı
Mağdur
gururundan ya da
ccedilekindiğinden yardım
isteyemez
Zorba Tacizci
bull Megolaman oumlvguumlye muhtaccedil
bull Kıskanccedil goumlze girmek
bull Hırslı oumln planda olmak
bull Kural koyar kuralları hatırlatır
bull Kontrol delisi itaat bekler
bull Kurallara uymayan kişileri otoriteleriyle korkutur
Zorba Tacizi yapan
bull Makyavelist bakış accedilısına sahipler (Niccolo Macchiavelli (1469-1527) Huumlkuumlmdar adlı
yapıtından)
İnsanlar nankoumlr yalancı iki yuumlzluuml tehlike
karşısında korkak kazanccedil karşısında
ccedilıkarcı davranırlar Koumltuuml kişiler iyilikle
youmlnetilmez Guumlccedil goumlsterme ihtiyacı hisseden kendine guumlvensiz
kompleksli korkak kişilik yapısı
Şahitler (Ortaklar)
bull Mobbing ortakları Verdikleri destek ve işbirliği ile
zorbaya yardım edenler
bull İlgisizler Olaylara karışmayan ancak durumun
farkında etkilerini goumlren gelecekte kendilerinin de
bu davranışlara maruz kalma riski nedeniyle
olaylara sessiz kalarak goumlz yumanlar
Şahitler (Karşıt Olanlar)
İşyerindeki gerilimli havadan hoşlanmayan
izleyiciler kurbana yardım etmeye ccediloumlzuumlm
uumlretmeye ccedilalışırlar
Şahitler (Uumlst Youmlnetim)
bull Orta kademe youmlneticilerin iş yaptırma
youmlntemi olarak duumlşuumlnme
bull Gelen şikayetleri goumlrmezden gelme
oumlnemsememe
bull Kendi aralarında halledeceklerini duumlşuumlnme
bull Karışmama
bull Etkin olmayan ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
uygulama
Şahitlerin Sessiz Kalma Nedenleri
bull İlk aşamada ne olup bittiğini anlayamazlar
bull Tacizci kurbanın hatalı tutumuna dikkat ccedilekerek şahitleri
manuumlple eder
bull Tacizci youmlneticiyse tepki vermek zor
bull Şahitler mağdurun goumlrevini uumlstlenme niyetine girebilirler
bull Gelecekte kendilerine de aynı şekilde davranılacağı
korkusu ve hayatta kalmak iccedilin etik dışı davranmak
zorunda kalabilir
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
13012016 Dilek YILDIRIM
Hemşirelerde mobbing
bull Uumllkemizde hemşirelerin 90-82 karşılaşıyor
bull Hemşirelerin 18-12 kasten
bull Oumlzel hastanelerde daha fazla
bull 45 iş yuumlkuuml etki ediyor
bull Hemşire depresyonuna 33 mobbing etki ediyor Yıldırım D Yıldırım A Timuccedilin A (2007) Mobbing behaviors encountered by nursing
school teaching staff in the workplace and their responses to them Nursing Ethics
7(14) pp447-463
Yıldırım D (2009) Bullying among Nurses and its Effects International Nursing Review 56
504-511
Yıldırım D Beder A Hekim ve Hemşirelerde Mobbing Tehdidinin Ccedilalışma Performansı ve Depresyon Durumu Uumlzerine Etkileri 7 Ulusal Sağlık Kuruluşları Youmlnetimi Kongresi 21-24 Mayıs 2009 Kıbrıs
1164
Hekimlerde mobbing
Ccediloğu hekimlerden oluşan akademisyenlerin
katıldığı bir araştırmada
bull 27 hemen hiccedil karşılaşmaz iken
bull 17kasten mobbingrsquoe (TKD Nisan 2010)
bull Hekimlerin 74 karşılaşıyor 11 kasten (Sağlık
kurumları youmlnetimi kongre 2009)
bull 31 iş yuumlkuuml etki ediyor
bull Hekimlerin 18
bull Asistan hekimleri 27-37 (Paice ve ark 2004 Quine
2002)
bull Tanık olan 69
13012016 Dilek YILDIRIM
13012016 Dilek YILDIRIM
Uumllkemizde mobbing
Mobbing davranışların 70rsquoinin kendi youmlneticileri tarafından
En sık
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar bull Dilek Y Aytolan Y (2008) Development and Psychometric Evaluation of Workplace
Psychologically Violence Behaviors Instrument Journal of Clinical Nursing 17 1361-1370
bull Yıldırım A Yıldırım D (2007) Mobbing in nursing mobbing experienced by nurses working in health care facilities in Turkey and its effect on nurses Journal of Clinical Nursing 16(8)1445-1453
bull Yıldırım D (2009) Bullying among Nurses and its Effects International Nursing Review 56 504-511
1364
Kasıtlı olması
Sistematik (haftada birden fazla)
Uzun suumlreli (en az 6 ay)
Mobbing Davranışları
İşyerinde bir kişinin imajı nasıl oluşur
Meslektaşların toplum iccedilindeki davranışları
bull İşyerinde psikolojik şiddet davranışları tek tek ele
alındığında koumltuuml niyetli ve kabul edilemez davranışlar
olmakla birlikte bir kez iccedilin hoş goumlruumllebilir ya da
yapanın o guumln koumltuuml guumlnuumlnde olduğu varsayılarak
anlayışla karşılanabilecek davranışlar olarak
değerlendirilebilir
bull Mağdurun toplum iccedilinde kendini savunmada yetersiz
hissetmesi
1 İletişim biccedilimi
bull Soumlyledikleri eleştirilir oumlnem verilmez
bull Yaptığı şeylerle ilgili suumlrekli hata aranır
bull Ufak hataları abartılır
bull Toplum iccedilinde azarlanır utandırılır kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlluumlr
bull Oumlzel yaşamı suumlrekli eleştirilir
bull Telefonla rahatsız edilir soumlzluuml olarak tehdit edilir
2 Sosyal Statuumlye Saldırı
bull Duumlzenlenen sosyal toplantılardan haberdar edilmez
bull Mağdur goumlrmezlikten gelinir ortamda ldquoyokmuşrdquo gibi davranılır
bull Duumlruumlstluumlğuuml ve guumlvenirliliği sorgulanır
2 Sosyal Statuumlye Saldırı bull Başarıları kuumlccediluumlmsenir ve başarılarının nedeni dış
faktoumlrlerde aranır
bull Psikolojik sağlığı konusunda ileri geri konuşulur
ldquoPsikopatrdquo ya da ldquoRuh Hastasırdquo olduğu youmlnuumlnde
soumlylenti yayılır
bull Kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlcuuml isimlerle ccedilağrılır unvanları goumlz ardı
edilir ve kendisine karşı saygısız bir dil kullanılır
3 Mesleki Statuumlye Saldırı
bull Yeteneklerinden daha oumlnemsiz ve oumlz saygısını olumsuz youmlnde etkileyen goumlrevler verilir
bull Daha duumlşuumlk pozisyondaki kişiler tarafından denetlenir
bull İşiyle ilgili oumlnemli bilgiler saklanır
bull Yaptığı işle ilgili yeterliliği sorgulanır
bull Sizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden kontrol edilmesi
Kişiliğe mesleki ve sosyal statuumlye
youmlnelik davranışlar
bull Mağdurun oumlz saygısını duumlşuumlrmek
bull Toplumsal imajını zedelemek
bull Kendi (zorba) imajını
guumlccedillendirmek
bull İzleyenlere goumlzdağı
vermek
5 Sağlığa saldırı
bull Fiziksel olarak ağır bir iş yapmaya zorlanır
bull Fiziksel şiddet tehditleri yapılır
bull Goumlzuumlnuuml korkutmak iccedilin hafif şiddet uygulanır
bull Fiziksel şiddet uygulanır
bull Cinsel taciz
13012016 Dilek YILDIRIM
HHM
HHMY
Dahili Bilimler
Yoğun Bakım Başhemşiresi
Dahili Yoğun bakım
Kritik yoğun bakım
Dahili Servisler Başhemşiresi
Nefroloji Hematoloji
HHMY
Cerrahi Bilimler
Meme cerrahisi
Uumlroloji Genel cerrahi
Yard Doccedil Dr Dilek YILDIRIM 23
Hiyerarşik yapı iccedilinde mobbing
Mobbing suumlrecinin nedenleri
bullMağdurun kişilik oumlzellikleri
bullZorbanın kişilik oumlzellikleri
bullOumlrguumltsel faktoumlrler
bullToplumsal oumlzellikler
Kurban
bull Yalnız ve farklı
bull Dış goumlruumlnuumlşuumlyle
eğitimiyle ccedilalışmasıyla
duumlşuumlnceleriyle dikkat
ccedileken
bull Oumlzguumlveni yuumlksek
bull İyi niyetli ve politik
davranamayan
bull Uyumlu ve yumuşak başlı
Mağdur
gururundan ya da
ccedilekindiğinden yardım
isteyemez
Zorba Tacizci
bull Megolaman oumlvguumlye muhtaccedil
bull Kıskanccedil goumlze girmek
bull Hırslı oumln planda olmak
bull Kural koyar kuralları hatırlatır
bull Kontrol delisi itaat bekler
bull Kurallara uymayan kişileri otoriteleriyle korkutur
Zorba Tacizi yapan
bull Makyavelist bakış accedilısına sahipler (Niccolo Macchiavelli (1469-1527) Huumlkuumlmdar adlı
yapıtından)
İnsanlar nankoumlr yalancı iki yuumlzluuml tehlike
karşısında korkak kazanccedil karşısında
ccedilıkarcı davranırlar Koumltuuml kişiler iyilikle
youmlnetilmez Guumlccedil goumlsterme ihtiyacı hisseden kendine guumlvensiz
kompleksli korkak kişilik yapısı
Şahitler (Ortaklar)
bull Mobbing ortakları Verdikleri destek ve işbirliği ile
zorbaya yardım edenler
bull İlgisizler Olaylara karışmayan ancak durumun
farkında etkilerini goumlren gelecekte kendilerinin de
bu davranışlara maruz kalma riski nedeniyle
olaylara sessiz kalarak goumlz yumanlar
Şahitler (Karşıt Olanlar)
İşyerindeki gerilimli havadan hoşlanmayan
izleyiciler kurbana yardım etmeye ccediloumlzuumlm
uumlretmeye ccedilalışırlar
Şahitler (Uumlst Youmlnetim)
bull Orta kademe youmlneticilerin iş yaptırma
youmlntemi olarak duumlşuumlnme
bull Gelen şikayetleri goumlrmezden gelme
oumlnemsememe
bull Kendi aralarında halledeceklerini duumlşuumlnme
bull Karışmama
bull Etkin olmayan ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
uygulama
Şahitlerin Sessiz Kalma Nedenleri
bull İlk aşamada ne olup bittiğini anlayamazlar
bull Tacizci kurbanın hatalı tutumuna dikkat ccedilekerek şahitleri
manuumlple eder
bull Tacizci youmlneticiyse tepki vermek zor
bull Şahitler mağdurun goumlrevini uumlstlenme niyetine girebilirler
bull Gelecekte kendilerine de aynı şekilde davranılacağı
korkusu ve hayatta kalmak iccedilin etik dışı davranmak
zorunda kalabilir
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Hekimlerde mobbing
Ccediloğu hekimlerden oluşan akademisyenlerin
katıldığı bir araştırmada
bull 27 hemen hiccedil karşılaşmaz iken
bull 17kasten mobbingrsquoe (TKD Nisan 2010)
bull Hekimlerin 74 karşılaşıyor 11 kasten (Sağlık
kurumları youmlnetimi kongre 2009)
bull 31 iş yuumlkuuml etki ediyor
bull Hekimlerin 18
bull Asistan hekimleri 27-37 (Paice ve ark 2004 Quine
2002)
bull Tanık olan 69
13012016 Dilek YILDIRIM
13012016 Dilek YILDIRIM
Uumllkemizde mobbing
Mobbing davranışların 70rsquoinin kendi youmlneticileri tarafından
En sık
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar bull Dilek Y Aytolan Y (2008) Development and Psychometric Evaluation of Workplace
Psychologically Violence Behaviors Instrument Journal of Clinical Nursing 17 1361-1370
bull Yıldırım A Yıldırım D (2007) Mobbing in nursing mobbing experienced by nurses working in health care facilities in Turkey and its effect on nurses Journal of Clinical Nursing 16(8)1445-1453
bull Yıldırım D (2009) Bullying among Nurses and its Effects International Nursing Review 56 504-511
1364
Kasıtlı olması
Sistematik (haftada birden fazla)
Uzun suumlreli (en az 6 ay)
Mobbing Davranışları
İşyerinde bir kişinin imajı nasıl oluşur
Meslektaşların toplum iccedilindeki davranışları
bull İşyerinde psikolojik şiddet davranışları tek tek ele
alındığında koumltuuml niyetli ve kabul edilemez davranışlar
olmakla birlikte bir kez iccedilin hoş goumlruumllebilir ya da
yapanın o guumln koumltuuml guumlnuumlnde olduğu varsayılarak
anlayışla karşılanabilecek davranışlar olarak
değerlendirilebilir
bull Mağdurun toplum iccedilinde kendini savunmada yetersiz
hissetmesi
1 İletişim biccedilimi
bull Soumlyledikleri eleştirilir oumlnem verilmez
bull Yaptığı şeylerle ilgili suumlrekli hata aranır
bull Ufak hataları abartılır
bull Toplum iccedilinde azarlanır utandırılır kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlluumlr
bull Oumlzel yaşamı suumlrekli eleştirilir
bull Telefonla rahatsız edilir soumlzluuml olarak tehdit edilir
2 Sosyal Statuumlye Saldırı
bull Duumlzenlenen sosyal toplantılardan haberdar edilmez
bull Mağdur goumlrmezlikten gelinir ortamda ldquoyokmuşrdquo gibi davranılır
bull Duumlruumlstluumlğuuml ve guumlvenirliliği sorgulanır
2 Sosyal Statuumlye Saldırı bull Başarıları kuumlccediluumlmsenir ve başarılarının nedeni dış
faktoumlrlerde aranır
bull Psikolojik sağlığı konusunda ileri geri konuşulur
ldquoPsikopatrdquo ya da ldquoRuh Hastasırdquo olduğu youmlnuumlnde
soumlylenti yayılır
bull Kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlcuuml isimlerle ccedilağrılır unvanları goumlz ardı
edilir ve kendisine karşı saygısız bir dil kullanılır
3 Mesleki Statuumlye Saldırı
bull Yeteneklerinden daha oumlnemsiz ve oumlz saygısını olumsuz youmlnde etkileyen goumlrevler verilir
bull Daha duumlşuumlk pozisyondaki kişiler tarafından denetlenir
bull İşiyle ilgili oumlnemli bilgiler saklanır
bull Yaptığı işle ilgili yeterliliği sorgulanır
bull Sizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden kontrol edilmesi
Kişiliğe mesleki ve sosyal statuumlye
youmlnelik davranışlar
bull Mağdurun oumlz saygısını duumlşuumlrmek
bull Toplumsal imajını zedelemek
bull Kendi (zorba) imajını
guumlccedillendirmek
bull İzleyenlere goumlzdağı
vermek
5 Sağlığa saldırı
bull Fiziksel olarak ağır bir iş yapmaya zorlanır
bull Fiziksel şiddet tehditleri yapılır
bull Goumlzuumlnuuml korkutmak iccedilin hafif şiddet uygulanır
bull Fiziksel şiddet uygulanır
bull Cinsel taciz
13012016 Dilek YILDIRIM
HHM
HHMY
Dahili Bilimler
Yoğun Bakım Başhemşiresi
Dahili Yoğun bakım
Kritik yoğun bakım
Dahili Servisler Başhemşiresi
Nefroloji Hematoloji
HHMY
Cerrahi Bilimler
Meme cerrahisi
Uumlroloji Genel cerrahi
Yard Doccedil Dr Dilek YILDIRIM 23
Hiyerarşik yapı iccedilinde mobbing
Mobbing suumlrecinin nedenleri
bullMağdurun kişilik oumlzellikleri
bullZorbanın kişilik oumlzellikleri
bullOumlrguumltsel faktoumlrler
bullToplumsal oumlzellikler
Kurban
bull Yalnız ve farklı
bull Dış goumlruumlnuumlşuumlyle
eğitimiyle ccedilalışmasıyla
duumlşuumlnceleriyle dikkat
ccedileken
bull Oumlzguumlveni yuumlksek
bull İyi niyetli ve politik
davranamayan
bull Uyumlu ve yumuşak başlı
Mağdur
gururundan ya da
ccedilekindiğinden yardım
isteyemez
Zorba Tacizci
bull Megolaman oumlvguumlye muhtaccedil
bull Kıskanccedil goumlze girmek
bull Hırslı oumln planda olmak
bull Kural koyar kuralları hatırlatır
bull Kontrol delisi itaat bekler
bull Kurallara uymayan kişileri otoriteleriyle korkutur
Zorba Tacizi yapan
bull Makyavelist bakış accedilısına sahipler (Niccolo Macchiavelli (1469-1527) Huumlkuumlmdar adlı
yapıtından)
İnsanlar nankoumlr yalancı iki yuumlzluuml tehlike
karşısında korkak kazanccedil karşısında
ccedilıkarcı davranırlar Koumltuuml kişiler iyilikle
youmlnetilmez Guumlccedil goumlsterme ihtiyacı hisseden kendine guumlvensiz
kompleksli korkak kişilik yapısı
Şahitler (Ortaklar)
bull Mobbing ortakları Verdikleri destek ve işbirliği ile
zorbaya yardım edenler
bull İlgisizler Olaylara karışmayan ancak durumun
farkında etkilerini goumlren gelecekte kendilerinin de
bu davranışlara maruz kalma riski nedeniyle
olaylara sessiz kalarak goumlz yumanlar
Şahitler (Karşıt Olanlar)
İşyerindeki gerilimli havadan hoşlanmayan
izleyiciler kurbana yardım etmeye ccediloumlzuumlm
uumlretmeye ccedilalışırlar
Şahitler (Uumlst Youmlnetim)
bull Orta kademe youmlneticilerin iş yaptırma
youmlntemi olarak duumlşuumlnme
bull Gelen şikayetleri goumlrmezden gelme
oumlnemsememe
bull Kendi aralarında halledeceklerini duumlşuumlnme
bull Karışmama
bull Etkin olmayan ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
uygulama
Şahitlerin Sessiz Kalma Nedenleri
bull İlk aşamada ne olup bittiğini anlayamazlar
bull Tacizci kurbanın hatalı tutumuna dikkat ccedilekerek şahitleri
manuumlple eder
bull Tacizci youmlneticiyse tepki vermek zor
bull Şahitler mağdurun goumlrevini uumlstlenme niyetine girebilirler
bull Gelecekte kendilerine de aynı şekilde davranılacağı
korkusu ve hayatta kalmak iccedilin etik dışı davranmak
zorunda kalabilir
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
13012016 Dilek YILDIRIM
Uumllkemizde mobbing
Mobbing davranışların 70rsquoinin kendi youmlneticileri tarafından
En sık
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar bull Dilek Y Aytolan Y (2008) Development and Psychometric Evaluation of Workplace
Psychologically Violence Behaviors Instrument Journal of Clinical Nursing 17 1361-1370
bull Yıldırım A Yıldırım D (2007) Mobbing in nursing mobbing experienced by nurses working in health care facilities in Turkey and its effect on nurses Journal of Clinical Nursing 16(8)1445-1453
bull Yıldırım D (2009) Bullying among Nurses and its Effects International Nursing Review 56 504-511
1364
Kasıtlı olması
Sistematik (haftada birden fazla)
Uzun suumlreli (en az 6 ay)
Mobbing Davranışları
İşyerinde bir kişinin imajı nasıl oluşur
Meslektaşların toplum iccedilindeki davranışları
bull İşyerinde psikolojik şiddet davranışları tek tek ele
alındığında koumltuuml niyetli ve kabul edilemez davranışlar
olmakla birlikte bir kez iccedilin hoş goumlruumllebilir ya da
yapanın o guumln koumltuuml guumlnuumlnde olduğu varsayılarak
anlayışla karşılanabilecek davranışlar olarak
değerlendirilebilir
bull Mağdurun toplum iccedilinde kendini savunmada yetersiz
hissetmesi
1 İletişim biccedilimi
bull Soumlyledikleri eleştirilir oumlnem verilmez
bull Yaptığı şeylerle ilgili suumlrekli hata aranır
bull Ufak hataları abartılır
bull Toplum iccedilinde azarlanır utandırılır kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlluumlr
bull Oumlzel yaşamı suumlrekli eleştirilir
bull Telefonla rahatsız edilir soumlzluuml olarak tehdit edilir
2 Sosyal Statuumlye Saldırı
bull Duumlzenlenen sosyal toplantılardan haberdar edilmez
bull Mağdur goumlrmezlikten gelinir ortamda ldquoyokmuşrdquo gibi davranılır
bull Duumlruumlstluumlğuuml ve guumlvenirliliği sorgulanır
2 Sosyal Statuumlye Saldırı bull Başarıları kuumlccediluumlmsenir ve başarılarının nedeni dış
faktoumlrlerde aranır
bull Psikolojik sağlığı konusunda ileri geri konuşulur
ldquoPsikopatrdquo ya da ldquoRuh Hastasırdquo olduğu youmlnuumlnde
soumlylenti yayılır
bull Kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlcuuml isimlerle ccedilağrılır unvanları goumlz ardı
edilir ve kendisine karşı saygısız bir dil kullanılır
3 Mesleki Statuumlye Saldırı
bull Yeteneklerinden daha oumlnemsiz ve oumlz saygısını olumsuz youmlnde etkileyen goumlrevler verilir
bull Daha duumlşuumlk pozisyondaki kişiler tarafından denetlenir
bull İşiyle ilgili oumlnemli bilgiler saklanır
bull Yaptığı işle ilgili yeterliliği sorgulanır
bull Sizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden kontrol edilmesi
Kişiliğe mesleki ve sosyal statuumlye
youmlnelik davranışlar
bull Mağdurun oumlz saygısını duumlşuumlrmek
bull Toplumsal imajını zedelemek
bull Kendi (zorba) imajını
guumlccedillendirmek
bull İzleyenlere goumlzdağı
vermek
5 Sağlığa saldırı
bull Fiziksel olarak ağır bir iş yapmaya zorlanır
bull Fiziksel şiddet tehditleri yapılır
bull Goumlzuumlnuuml korkutmak iccedilin hafif şiddet uygulanır
bull Fiziksel şiddet uygulanır
bull Cinsel taciz
13012016 Dilek YILDIRIM
HHM
HHMY
Dahili Bilimler
Yoğun Bakım Başhemşiresi
Dahili Yoğun bakım
Kritik yoğun bakım
Dahili Servisler Başhemşiresi
Nefroloji Hematoloji
HHMY
Cerrahi Bilimler
Meme cerrahisi
Uumlroloji Genel cerrahi
Yard Doccedil Dr Dilek YILDIRIM 23
Hiyerarşik yapı iccedilinde mobbing
Mobbing suumlrecinin nedenleri
bullMağdurun kişilik oumlzellikleri
bullZorbanın kişilik oumlzellikleri
bullOumlrguumltsel faktoumlrler
bullToplumsal oumlzellikler
Kurban
bull Yalnız ve farklı
bull Dış goumlruumlnuumlşuumlyle
eğitimiyle ccedilalışmasıyla
duumlşuumlnceleriyle dikkat
ccedileken
bull Oumlzguumlveni yuumlksek
bull İyi niyetli ve politik
davranamayan
bull Uyumlu ve yumuşak başlı
Mağdur
gururundan ya da
ccedilekindiğinden yardım
isteyemez
Zorba Tacizci
bull Megolaman oumlvguumlye muhtaccedil
bull Kıskanccedil goumlze girmek
bull Hırslı oumln planda olmak
bull Kural koyar kuralları hatırlatır
bull Kontrol delisi itaat bekler
bull Kurallara uymayan kişileri otoriteleriyle korkutur
Zorba Tacizi yapan
bull Makyavelist bakış accedilısına sahipler (Niccolo Macchiavelli (1469-1527) Huumlkuumlmdar adlı
yapıtından)
İnsanlar nankoumlr yalancı iki yuumlzluuml tehlike
karşısında korkak kazanccedil karşısında
ccedilıkarcı davranırlar Koumltuuml kişiler iyilikle
youmlnetilmez Guumlccedil goumlsterme ihtiyacı hisseden kendine guumlvensiz
kompleksli korkak kişilik yapısı
Şahitler (Ortaklar)
bull Mobbing ortakları Verdikleri destek ve işbirliği ile
zorbaya yardım edenler
bull İlgisizler Olaylara karışmayan ancak durumun
farkında etkilerini goumlren gelecekte kendilerinin de
bu davranışlara maruz kalma riski nedeniyle
olaylara sessiz kalarak goumlz yumanlar
Şahitler (Karşıt Olanlar)
İşyerindeki gerilimli havadan hoşlanmayan
izleyiciler kurbana yardım etmeye ccediloumlzuumlm
uumlretmeye ccedilalışırlar
Şahitler (Uumlst Youmlnetim)
bull Orta kademe youmlneticilerin iş yaptırma
youmlntemi olarak duumlşuumlnme
bull Gelen şikayetleri goumlrmezden gelme
oumlnemsememe
bull Kendi aralarında halledeceklerini duumlşuumlnme
bull Karışmama
bull Etkin olmayan ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
uygulama
Şahitlerin Sessiz Kalma Nedenleri
bull İlk aşamada ne olup bittiğini anlayamazlar
bull Tacizci kurbanın hatalı tutumuna dikkat ccedilekerek şahitleri
manuumlple eder
bull Tacizci youmlneticiyse tepki vermek zor
bull Şahitler mağdurun goumlrevini uumlstlenme niyetine girebilirler
bull Gelecekte kendilerine de aynı şekilde davranılacağı
korkusu ve hayatta kalmak iccedilin etik dışı davranmak
zorunda kalabilir
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Kasıtlı olması
Sistematik (haftada birden fazla)
Uzun suumlreli (en az 6 ay)
Mobbing Davranışları
İşyerinde bir kişinin imajı nasıl oluşur
Meslektaşların toplum iccedilindeki davranışları
bull İşyerinde psikolojik şiddet davranışları tek tek ele
alındığında koumltuuml niyetli ve kabul edilemez davranışlar
olmakla birlikte bir kez iccedilin hoş goumlruumllebilir ya da
yapanın o guumln koumltuuml guumlnuumlnde olduğu varsayılarak
anlayışla karşılanabilecek davranışlar olarak
değerlendirilebilir
bull Mağdurun toplum iccedilinde kendini savunmada yetersiz
hissetmesi
1 İletişim biccedilimi
bull Soumlyledikleri eleştirilir oumlnem verilmez
bull Yaptığı şeylerle ilgili suumlrekli hata aranır
bull Ufak hataları abartılır
bull Toplum iccedilinde azarlanır utandırılır kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlluumlr
bull Oumlzel yaşamı suumlrekli eleştirilir
bull Telefonla rahatsız edilir soumlzluuml olarak tehdit edilir
2 Sosyal Statuumlye Saldırı
bull Duumlzenlenen sosyal toplantılardan haberdar edilmez
bull Mağdur goumlrmezlikten gelinir ortamda ldquoyokmuşrdquo gibi davranılır
bull Duumlruumlstluumlğuuml ve guumlvenirliliği sorgulanır
2 Sosyal Statuumlye Saldırı bull Başarıları kuumlccediluumlmsenir ve başarılarının nedeni dış
faktoumlrlerde aranır
bull Psikolojik sağlığı konusunda ileri geri konuşulur
ldquoPsikopatrdquo ya da ldquoRuh Hastasırdquo olduğu youmlnuumlnde
soumlylenti yayılır
bull Kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlcuuml isimlerle ccedilağrılır unvanları goumlz ardı
edilir ve kendisine karşı saygısız bir dil kullanılır
3 Mesleki Statuumlye Saldırı
bull Yeteneklerinden daha oumlnemsiz ve oumlz saygısını olumsuz youmlnde etkileyen goumlrevler verilir
bull Daha duumlşuumlk pozisyondaki kişiler tarafından denetlenir
bull İşiyle ilgili oumlnemli bilgiler saklanır
bull Yaptığı işle ilgili yeterliliği sorgulanır
bull Sizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden kontrol edilmesi
Kişiliğe mesleki ve sosyal statuumlye
youmlnelik davranışlar
bull Mağdurun oumlz saygısını duumlşuumlrmek
bull Toplumsal imajını zedelemek
bull Kendi (zorba) imajını
guumlccedillendirmek
bull İzleyenlere goumlzdağı
vermek
5 Sağlığa saldırı
bull Fiziksel olarak ağır bir iş yapmaya zorlanır
bull Fiziksel şiddet tehditleri yapılır
bull Goumlzuumlnuuml korkutmak iccedilin hafif şiddet uygulanır
bull Fiziksel şiddet uygulanır
bull Cinsel taciz
13012016 Dilek YILDIRIM
HHM
HHMY
Dahili Bilimler
Yoğun Bakım Başhemşiresi
Dahili Yoğun bakım
Kritik yoğun bakım
Dahili Servisler Başhemşiresi
Nefroloji Hematoloji
HHMY
Cerrahi Bilimler
Meme cerrahisi
Uumlroloji Genel cerrahi
Yard Doccedil Dr Dilek YILDIRIM 23
Hiyerarşik yapı iccedilinde mobbing
Mobbing suumlrecinin nedenleri
bullMağdurun kişilik oumlzellikleri
bullZorbanın kişilik oumlzellikleri
bullOumlrguumltsel faktoumlrler
bullToplumsal oumlzellikler
Kurban
bull Yalnız ve farklı
bull Dış goumlruumlnuumlşuumlyle
eğitimiyle ccedilalışmasıyla
duumlşuumlnceleriyle dikkat
ccedileken
bull Oumlzguumlveni yuumlksek
bull İyi niyetli ve politik
davranamayan
bull Uyumlu ve yumuşak başlı
Mağdur
gururundan ya da
ccedilekindiğinden yardım
isteyemez
Zorba Tacizci
bull Megolaman oumlvguumlye muhtaccedil
bull Kıskanccedil goumlze girmek
bull Hırslı oumln planda olmak
bull Kural koyar kuralları hatırlatır
bull Kontrol delisi itaat bekler
bull Kurallara uymayan kişileri otoriteleriyle korkutur
Zorba Tacizi yapan
bull Makyavelist bakış accedilısına sahipler (Niccolo Macchiavelli (1469-1527) Huumlkuumlmdar adlı
yapıtından)
İnsanlar nankoumlr yalancı iki yuumlzluuml tehlike
karşısında korkak kazanccedil karşısında
ccedilıkarcı davranırlar Koumltuuml kişiler iyilikle
youmlnetilmez Guumlccedil goumlsterme ihtiyacı hisseden kendine guumlvensiz
kompleksli korkak kişilik yapısı
Şahitler (Ortaklar)
bull Mobbing ortakları Verdikleri destek ve işbirliği ile
zorbaya yardım edenler
bull İlgisizler Olaylara karışmayan ancak durumun
farkında etkilerini goumlren gelecekte kendilerinin de
bu davranışlara maruz kalma riski nedeniyle
olaylara sessiz kalarak goumlz yumanlar
Şahitler (Karşıt Olanlar)
İşyerindeki gerilimli havadan hoşlanmayan
izleyiciler kurbana yardım etmeye ccediloumlzuumlm
uumlretmeye ccedilalışırlar
Şahitler (Uumlst Youmlnetim)
bull Orta kademe youmlneticilerin iş yaptırma
youmlntemi olarak duumlşuumlnme
bull Gelen şikayetleri goumlrmezden gelme
oumlnemsememe
bull Kendi aralarında halledeceklerini duumlşuumlnme
bull Karışmama
bull Etkin olmayan ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
uygulama
Şahitlerin Sessiz Kalma Nedenleri
bull İlk aşamada ne olup bittiğini anlayamazlar
bull Tacizci kurbanın hatalı tutumuna dikkat ccedilekerek şahitleri
manuumlple eder
bull Tacizci youmlneticiyse tepki vermek zor
bull Şahitler mağdurun goumlrevini uumlstlenme niyetine girebilirler
bull Gelecekte kendilerine de aynı şekilde davranılacağı
korkusu ve hayatta kalmak iccedilin etik dışı davranmak
zorunda kalabilir
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
İşyerinde bir kişinin imajı nasıl oluşur
Meslektaşların toplum iccedilindeki davranışları
bull İşyerinde psikolojik şiddet davranışları tek tek ele
alındığında koumltuuml niyetli ve kabul edilemez davranışlar
olmakla birlikte bir kez iccedilin hoş goumlruumllebilir ya da
yapanın o guumln koumltuuml guumlnuumlnde olduğu varsayılarak
anlayışla karşılanabilecek davranışlar olarak
değerlendirilebilir
bull Mağdurun toplum iccedilinde kendini savunmada yetersiz
hissetmesi
1 İletişim biccedilimi
bull Soumlyledikleri eleştirilir oumlnem verilmez
bull Yaptığı şeylerle ilgili suumlrekli hata aranır
bull Ufak hataları abartılır
bull Toplum iccedilinde azarlanır utandırılır kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlluumlr
bull Oumlzel yaşamı suumlrekli eleştirilir
bull Telefonla rahatsız edilir soumlzluuml olarak tehdit edilir
2 Sosyal Statuumlye Saldırı
bull Duumlzenlenen sosyal toplantılardan haberdar edilmez
bull Mağdur goumlrmezlikten gelinir ortamda ldquoyokmuşrdquo gibi davranılır
bull Duumlruumlstluumlğuuml ve guumlvenirliliği sorgulanır
2 Sosyal Statuumlye Saldırı bull Başarıları kuumlccediluumlmsenir ve başarılarının nedeni dış
faktoumlrlerde aranır
bull Psikolojik sağlığı konusunda ileri geri konuşulur
ldquoPsikopatrdquo ya da ldquoRuh Hastasırdquo olduğu youmlnuumlnde
soumlylenti yayılır
bull Kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlcuuml isimlerle ccedilağrılır unvanları goumlz ardı
edilir ve kendisine karşı saygısız bir dil kullanılır
3 Mesleki Statuumlye Saldırı
bull Yeteneklerinden daha oumlnemsiz ve oumlz saygısını olumsuz youmlnde etkileyen goumlrevler verilir
bull Daha duumlşuumlk pozisyondaki kişiler tarafından denetlenir
bull İşiyle ilgili oumlnemli bilgiler saklanır
bull Yaptığı işle ilgili yeterliliği sorgulanır
bull Sizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden kontrol edilmesi
Kişiliğe mesleki ve sosyal statuumlye
youmlnelik davranışlar
bull Mağdurun oumlz saygısını duumlşuumlrmek
bull Toplumsal imajını zedelemek
bull Kendi (zorba) imajını
guumlccedillendirmek
bull İzleyenlere goumlzdağı
vermek
5 Sağlığa saldırı
bull Fiziksel olarak ağır bir iş yapmaya zorlanır
bull Fiziksel şiddet tehditleri yapılır
bull Goumlzuumlnuuml korkutmak iccedilin hafif şiddet uygulanır
bull Fiziksel şiddet uygulanır
bull Cinsel taciz
13012016 Dilek YILDIRIM
HHM
HHMY
Dahili Bilimler
Yoğun Bakım Başhemşiresi
Dahili Yoğun bakım
Kritik yoğun bakım
Dahili Servisler Başhemşiresi
Nefroloji Hematoloji
HHMY
Cerrahi Bilimler
Meme cerrahisi
Uumlroloji Genel cerrahi
Yard Doccedil Dr Dilek YILDIRIM 23
Hiyerarşik yapı iccedilinde mobbing
Mobbing suumlrecinin nedenleri
bullMağdurun kişilik oumlzellikleri
bullZorbanın kişilik oumlzellikleri
bullOumlrguumltsel faktoumlrler
bullToplumsal oumlzellikler
Kurban
bull Yalnız ve farklı
bull Dış goumlruumlnuumlşuumlyle
eğitimiyle ccedilalışmasıyla
duumlşuumlnceleriyle dikkat
ccedileken
bull Oumlzguumlveni yuumlksek
bull İyi niyetli ve politik
davranamayan
bull Uyumlu ve yumuşak başlı
Mağdur
gururundan ya da
ccedilekindiğinden yardım
isteyemez
Zorba Tacizci
bull Megolaman oumlvguumlye muhtaccedil
bull Kıskanccedil goumlze girmek
bull Hırslı oumln planda olmak
bull Kural koyar kuralları hatırlatır
bull Kontrol delisi itaat bekler
bull Kurallara uymayan kişileri otoriteleriyle korkutur
Zorba Tacizi yapan
bull Makyavelist bakış accedilısına sahipler (Niccolo Macchiavelli (1469-1527) Huumlkuumlmdar adlı
yapıtından)
İnsanlar nankoumlr yalancı iki yuumlzluuml tehlike
karşısında korkak kazanccedil karşısında
ccedilıkarcı davranırlar Koumltuuml kişiler iyilikle
youmlnetilmez Guumlccedil goumlsterme ihtiyacı hisseden kendine guumlvensiz
kompleksli korkak kişilik yapısı
Şahitler (Ortaklar)
bull Mobbing ortakları Verdikleri destek ve işbirliği ile
zorbaya yardım edenler
bull İlgisizler Olaylara karışmayan ancak durumun
farkında etkilerini goumlren gelecekte kendilerinin de
bu davranışlara maruz kalma riski nedeniyle
olaylara sessiz kalarak goumlz yumanlar
Şahitler (Karşıt Olanlar)
İşyerindeki gerilimli havadan hoşlanmayan
izleyiciler kurbana yardım etmeye ccediloumlzuumlm
uumlretmeye ccedilalışırlar
Şahitler (Uumlst Youmlnetim)
bull Orta kademe youmlneticilerin iş yaptırma
youmlntemi olarak duumlşuumlnme
bull Gelen şikayetleri goumlrmezden gelme
oumlnemsememe
bull Kendi aralarında halledeceklerini duumlşuumlnme
bull Karışmama
bull Etkin olmayan ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
uygulama
Şahitlerin Sessiz Kalma Nedenleri
bull İlk aşamada ne olup bittiğini anlayamazlar
bull Tacizci kurbanın hatalı tutumuna dikkat ccedilekerek şahitleri
manuumlple eder
bull Tacizci youmlneticiyse tepki vermek zor
bull Şahitler mağdurun goumlrevini uumlstlenme niyetine girebilirler
bull Gelecekte kendilerine de aynı şekilde davranılacağı
korkusu ve hayatta kalmak iccedilin etik dışı davranmak
zorunda kalabilir
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
bull İşyerinde psikolojik şiddet davranışları tek tek ele
alındığında koumltuuml niyetli ve kabul edilemez davranışlar
olmakla birlikte bir kez iccedilin hoş goumlruumllebilir ya da
yapanın o guumln koumltuuml guumlnuumlnde olduğu varsayılarak
anlayışla karşılanabilecek davranışlar olarak
değerlendirilebilir
bull Mağdurun toplum iccedilinde kendini savunmada yetersiz
hissetmesi
1 İletişim biccedilimi
bull Soumlyledikleri eleştirilir oumlnem verilmez
bull Yaptığı şeylerle ilgili suumlrekli hata aranır
bull Ufak hataları abartılır
bull Toplum iccedilinde azarlanır utandırılır kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlluumlr
bull Oumlzel yaşamı suumlrekli eleştirilir
bull Telefonla rahatsız edilir soumlzluuml olarak tehdit edilir
2 Sosyal Statuumlye Saldırı
bull Duumlzenlenen sosyal toplantılardan haberdar edilmez
bull Mağdur goumlrmezlikten gelinir ortamda ldquoyokmuşrdquo gibi davranılır
bull Duumlruumlstluumlğuuml ve guumlvenirliliği sorgulanır
2 Sosyal Statuumlye Saldırı bull Başarıları kuumlccediluumlmsenir ve başarılarının nedeni dış
faktoumlrlerde aranır
bull Psikolojik sağlığı konusunda ileri geri konuşulur
ldquoPsikopatrdquo ya da ldquoRuh Hastasırdquo olduğu youmlnuumlnde
soumlylenti yayılır
bull Kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlcuuml isimlerle ccedilağrılır unvanları goumlz ardı
edilir ve kendisine karşı saygısız bir dil kullanılır
3 Mesleki Statuumlye Saldırı
bull Yeteneklerinden daha oumlnemsiz ve oumlz saygısını olumsuz youmlnde etkileyen goumlrevler verilir
bull Daha duumlşuumlk pozisyondaki kişiler tarafından denetlenir
bull İşiyle ilgili oumlnemli bilgiler saklanır
bull Yaptığı işle ilgili yeterliliği sorgulanır
bull Sizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden kontrol edilmesi
Kişiliğe mesleki ve sosyal statuumlye
youmlnelik davranışlar
bull Mağdurun oumlz saygısını duumlşuumlrmek
bull Toplumsal imajını zedelemek
bull Kendi (zorba) imajını
guumlccedillendirmek
bull İzleyenlere goumlzdağı
vermek
5 Sağlığa saldırı
bull Fiziksel olarak ağır bir iş yapmaya zorlanır
bull Fiziksel şiddet tehditleri yapılır
bull Goumlzuumlnuuml korkutmak iccedilin hafif şiddet uygulanır
bull Fiziksel şiddet uygulanır
bull Cinsel taciz
13012016 Dilek YILDIRIM
HHM
HHMY
Dahili Bilimler
Yoğun Bakım Başhemşiresi
Dahili Yoğun bakım
Kritik yoğun bakım
Dahili Servisler Başhemşiresi
Nefroloji Hematoloji
HHMY
Cerrahi Bilimler
Meme cerrahisi
Uumlroloji Genel cerrahi
Yard Doccedil Dr Dilek YILDIRIM 23
Hiyerarşik yapı iccedilinde mobbing
Mobbing suumlrecinin nedenleri
bullMağdurun kişilik oumlzellikleri
bullZorbanın kişilik oumlzellikleri
bullOumlrguumltsel faktoumlrler
bullToplumsal oumlzellikler
Kurban
bull Yalnız ve farklı
bull Dış goumlruumlnuumlşuumlyle
eğitimiyle ccedilalışmasıyla
duumlşuumlnceleriyle dikkat
ccedileken
bull Oumlzguumlveni yuumlksek
bull İyi niyetli ve politik
davranamayan
bull Uyumlu ve yumuşak başlı
Mağdur
gururundan ya da
ccedilekindiğinden yardım
isteyemez
Zorba Tacizci
bull Megolaman oumlvguumlye muhtaccedil
bull Kıskanccedil goumlze girmek
bull Hırslı oumln planda olmak
bull Kural koyar kuralları hatırlatır
bull Kontrol delisi itaat bekler
bull Kurallara uymayan kişileri otoriteleriyle korkutur
Zorba Tacizi yapan
bull Makyavelist bakış accedilısına sahipler (Niccolo Macchiavelli (1469-1527) Huumlkuumlmdar adlı
yapıtından)
İnsanlar nankoumlr yalancı iki yuumlzluuml tehlike
karşısında korkak kazanccedil karşısında
ccedilıkarcı davranırlar Koumltuuml kişiler iyilikle
youmlnetilmez Guumlccedil goumlsterme ihtiyacı hisseden kendine guumlvensiz
kompleksli korkak kişilik yapısı
Şahitler (Ortaklar)
bull Mobbing ortakları Verdikleri destek ve işbirliği ile
zorbaya yardım edenler
bull İlgisizler Olaylara karışmayan ancak durumun
farkında etkilerini goumlren gelecekte kendilerinin de
bu davranışlara maruz kalma riski nedeniyle
olaylara sessiz kalarak goumlz yumanlar
Şahitler (Karşıt Olanlar)
İşyerindeki gerilimli havadan hoşlanmayan
izleyiciler kurbana yardım etmeye ccediloumlzuumlm
uumlretmeye ccedilalışırlar
Şahitler (Uumlst Youmlnetim)
bull Orta kademe youmlneticilerin iş yaptırma
youmlntemi olarak duumlşuumlnme
bull Gelen şikayetleri goumlrmezden gelme
oumlnemsememe
bull Kendi aralarında halledeceklerini duumlşuumlnme
bull Karışmama
bull Etkin olmayan ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
uygulama
Şahitlerin Sessiz Kalma Nedenleri
bull İlk aşamada ne olup bittiğini anlayamazlar
bull Tacizci kurbanın hatalı tutumuna dikkat ccedilekerek şahitleri
manuumlple eder
bull Tacizci youmlneticiyse tepki vermek zor
bull Şahitler mağdurun goumlrevini uumlstlenme niyetine girebilirler
bull Gelecekte kendilerine de aynı şekilde davranılacağı
korkusu ve hayatta kalmak iccedilin etik dışı davranmak
zorunda kalabilir
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
1 İletişim biccedilimi
bull Soumlyledikleri eleştirilir oumlnem verilmez
bull Yaptığı şeylerle ilgili suumlrekli hata aranır
bull Ufak hataları abartılır
bull Toplum iccedilinde azarlanır utandırılır kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlluumlr
bull Oumlzel yaşamı suumlrekli eleştirilir
bull Telefonla rahatsız edilir soumlzluuml olarak tehdit edilir
2 Sosyal Statuumlye Saldırı
bull Duumlzenlenen sosyal toplantılardan haberdar edilmez
bull Mağdur goumlrmezlikten gelinir ortamda ldquoyokmuşrdquo gibi davranılır
bull Duumlruumlstluumlğuuml ve guumlvenirliliği sorgulanır
2 Sosyal Statuumlye Saldırı bull Başarıları kuumlccediluumlmsenir ve başarılarının nedeni dış
faktoumlrlerde aranır
bull Psikolojik sağlığı konusunda ileri geri konuşulur
ldquoPsikopatrdquo ya da ldquoRuh Hastasırdquo olduğu youmlnuumlnde
soumlylenti yayılır
bull Kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlcuuml isimlerle ccedilağrılır unvanları goumlz ardı
edilir ve kendisine karşı saygısız bir dil kullanılır
3 Mesleki Statuumlye Saldırı
bull Yeteneklerinden daha oumlnemsiz ve oumlz saygısını olumsuz youmlnde etkileyen goumlrevler verilir
bull Daha duumlşuumlk pozisyondaki kişiler tarafından denetlenir
bull İşiyle ilgili oumlnemli bilgiler saklanır
bull Yaptığı işle ilgili yeterliliği sorgulanır
bull Sizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden kontrol edilmesi
Kişiliğe mesleki ve sosyal statuumlye
youmlnelik davranışlar
bull Mağdurun oumlz saygısını duumlşuumlrmek
bull Toplumsal imajını zedelemek
bull Kendi (zorba) imajını
guumlccedillendirmek
bull İzleyenlere goumlzdağı
vermek
5 Sağlığa saldırı
bull Fiziksel olarak ağır bir iş yapmaya zorlanır
bull Fiziksel şiddet tehditleri yapılır
bull Goumlzuumlnuuml korkutmak iccedilin hafif şiddet uygulanır
bull Fiziksel şiddet uygulanır
bull Cinsel taciz
13012016 Dilek YILDIRIM
HHM
HHMY
Dahili Bilimler
Yoğun Bakım Başhemşiresi
Dahili Yoğun bakım
Kritik yoğun bakım
Dahili Servisler Başhemşiresi
Nefroloji Hematoloji
HHMY
Cerrahi Bilimler
Meme cerrahisi
Uumlroloji Genel cerrahi
Yard Doccedil Dr Dilek YILDIRIM 23
Hiyerarşik yapı iccedilinde mobbing
Mobbing suumlrecinin nedenleri
bullMağdurun kişilik oumlzellikleri
bullZorbanın kişilik oumlzellikleri
bullOumlrguumltsel faktoumlrler
bullToplumsal oumlzellikler
Kurban
bull Yalnız ve farklı
bull Dış goumlruumlnuumlşuumlyle
eğitimiyle ccedilalışmasıyla
duumlşuumlnceleriyle dikkat
ccedileken
bull Oumlzguumlveni yuumlksek
bull İyi niyetli ve politik
davranamayan
bull Uyumlu ve yumuşak başlı
Mağdur
gururundan ya da
ccedilekindiğinden yardım
isteyemez
Zorba Tacizci
bull Megolaman oumlvguumlye muhtaccedil
bull Kıskanccedil goumlze girmek
bull Hırslı oumln planda olmak
bull Kural koyar kuralları hatırlatır
bull Kontrol delisi itaat bekler
bull Kurallara uymayan kişileri otoriteleriyle korkutur
Zorba Tacizi yapan
bull Makyavelist bakış accedilısına sahipler (Niccolo Macchiavelli (1469-1527) Huumlkuumlmdar adlı
yapıtından)
İnsanlar nankoumlr yalancı iki yuumlzluuml tehlike
karşısında korkak kazanccedil karşısında
ccedilıkarcı davranırlar Koumltuuml kişiler iyilikle
youmlnetilmez Guumlccedil goumlsterme ihtiyacı hisseden kendine guumlvensiz
kompleksli korkak kişilik yapısı
Şahitler (Ortaklar)
bull Mobbing ortakları Verdikleri destek ve işbirliği ile
zorbaya yardım edenler
bull İlgisizler Olaylara karışmayan ancak durumun
farkında etkilerini goumlren gelecekte kendilerinin de
bu davranışlara maruz kalma riski nedeniyle
olaylara sessiz kalarak goumlz yumanlar
Şahitler (Karşıt Olanlar)
İşyerindeki gerilimli havadan hoşlanmayan
izleyiciler kurbana yardım etmeye ccediloumlzuumlm
uumlretmeye ccedilalışırlar
Şahitler (Uumlst Youmlnetim)
bull Orta kademe youmlneticilerin iş yaptırma
youmlntemi olarak duumlşuumlnme
bull Gelen şikayetleri goumlrmezden gelme
oumlnemsememe
bull Kendi aralarında halledeceklerini duumlşuumlnme
bull Karışmama
bull Etkin olmayan ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
uygulama
Şahitlerin Sessiz Kalma Nedenleri
bull İlk aşamada ne olup bittiğini anlayamazlar
bull Tacizci kurbanın hatalı tutumuna dikkat ccedilekerek şahitleri
manuumlple eder
bull Tacizci youmlneticiyse tepki vermek zor
bull Şahitler mağdurun goumlrevini uumlstlenme niyetine girebilirler
bull Gelecekte kendilerine de aynı şekilde davranılacağı
korkusu ve hayatta kalmak iccedilin etik dışı davranmak
zorunda kalabilir
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
2 Sosyal Statuumlye Saldırı
bull Duumlzenlenen sosyal toplantılardan haberdar edilmez
bull Mağdur goumlrmezlikten gelinir ortamda ldquoyokmuşrdquo gibi davranılır
bull Duumlruumlstluumlğuuml ve guumlvenirliliği sorgulanır
2 Sosyal Statuumlye Saldırı bull Başarıları kuumlccediluumlmsenir ve başarılarının nedeni dış
faktoumlrlerde aranır
bull Psikolojik sağlığı konusunda ileri geri konuşulur
ldquoPsikopatrdquo ya da ldquoRuh Hastasırdquo olduğu youmlnuumlnde
soumlylenti yayılır
bull Kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlcuuml isimlerle ccedilağrılır unvanları goumlz ardı
edilir ve kendisine karşı saygısız bir dil kullanılır
3 Mesleki Statuumlye Saldırı
bull Yeteneklerinden daha oumlnemsiz ve oumlz saygısını olumsuz youmlnde etkileyen goumlrevler verilir
bull Daha duumlşuumlk pozisyondaki kişiler tarafından denetlenir
bull İşiyle ilgili oumlnemli bilgiler saklanır
bull Yaptığı işle ilgili yeterliliği sorgulanır
bull Sizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden kontrol edilmesi
Kişiliğe mesleki ve sosyal statuumlye
youmlnelik davranışlar
bull Mağdurun oumlz saygısını duumlşuumlrmek
bull Toplumsal imajını zedelemek
bull Kendi (zorba) imajını
guumlccedillendirmek
bull İzleyenlere goumlzdağı
vermek
5 Sağlığa saldırı
bull Fiziksel olarak ağır bir iş yapmaya zorlanır
bull Fiziksel şiddet tehditleri yapılır
bull Goumlzuumlnuuml korkutmak iccedilin hafif şiddet uygulanır
bull Fiziksel şiddet uygulanır
bull Cinsel taciz
13012016 Dilek YILDIRIM
HHM
HHMY
Dahili Bilimler
Yoğun Bakım Başhemşiresi
Dahili Yoğun bakım
Kritik yoğun bakım
Dahili Servisler Başhemşiresi
Nefroloji Hematoloji
HHMY
Cerrahi Bilimler
Meme cerrahisi
Uumlroloji Genel cerrahi
Yard Doccedil Dr Dilek YILDIRIM 23
Hiyerarşik yapı iccedilinde mobbing
Mobbing suumlrecinin nedenleri
bullMağdurun kişilik oumlzellikleri
bullZorbanın kişilik oumlzellikleri
bullOumlrguumltsel faktoumlrler
bullToplumsal oumlzellikler
Kurban
bull Yalnız ve farklı
bull Dış goumlruumlnuumlşuumlyle
eğitimiyle ccedilalışmasıyla
duumlşuumlnceleriyle dikkat
ccedileken
bull Oumlzguumlveni yuumlksek
bull İyi niyetli ve politik
davranamayan
bull Uyumlu ve yumuşak başlı
Mağdur
gururundan ya da
ccedilekindiğinden yardım
isteyemez
Zorba Tacizci
bull Megolaman oumlvguumlye muhtaccedil
bull Kıskanccedil goumlze girmek
bull Hırslı oumln planda olmak
bull Kural koyar kuralları hatırlatır
bull Kontrol delisi itaat bekler
bull Kurallara uymayan kişileri otoriteleriyle korkutur
Zorba Tacizi yapan
bull Makyavelist bakış accedilısına sahipler (Niccolo Macchiavelli (1469-1527) Huumlkuumlmdar adlı
yapıtından)
İnsanlar nankoumlr yalancı iki yuumlzluuml tehlike
karşısında korkak kazanccedil karşısında
ccedilıkarcı davranırlar Koumltuuml kişiler iyilikle
youmlnetilmez Guumlccedil goumlsterme ihtiyacı hisseden kendine guumlvensiz
kompleksli korkak kişilik yapısı
Şahitler (Ortaklar)
bull Mobbing ortakları Verdikleri destek ve işbirliği ile
zorbaya yardım edenler
bull İlgisizler Olaylara karışmayan ancak durumun
farkında etkilerini goumlren gelecekte kendilerinin de
bu davranışlara maruz kalma riski nedeniyle
olaylara sessiz kalarak goumlz yumanlar
Şahitler (Karşıt Olanlar)
İşyerindeki gerilimli havadan hoşlanmayan
izleyiciler kurbana yardım etmeye ccediloumlzuumlm
uumlretmeye ccedilalışırlar
Şahitler (Uumlst Youmlnetim)
bull Orta kademe youmlneticilerin iş yaptırma
youmlntemi olarak duumlşuumlnme
bull Gelen şikayetleri goumlrmezden gelme
oumlnemsememe
bull Kendi aralarında halledeceklerini duumlşuumlnme
bull Karışmama
bull Etkin olmayan ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
uygulama
Şahitlerin Sessiz Kalma Nedenleri
bull İlk aşamada ne olup bittiğini anlayamazlar
bull Tacizci kurbanın hatalı tutumuna dikkat ccedilekerek şahitleri
manuumlple eder
bull Tacizci youmlneticiyse tepki vermek zor
bull Şahitler mağdurun goumlrevini uumlstlenme niyetine girebilirler
bull Gelecekte kendilerine de aynı şekilde davranılacağı
korkusu ve hayatta kalmak iccedilin etik dışı davranmak
zorunda kalabilir
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
2 Sosyal Statuumlye Saldırı bull Başarıları kuumlccediluumlmsenir ve başarılarının nedeni dış
faktoumlrlerde aranır
bull Psikolojik sağlığı konusunda ileri geri konuşulur
ldquoPsikopatrdquo ya da ldquoRuh Hastasırdquo olduğu youmlnuumlnde
soumlylenti yayılır
bull Kuumlccediluumlk duumlşuumlruumlcuuml isimlerle ccedilağrılır unvanları goumlz ardı
edilir ve kendisine karşı saygısız bir dil kullanılır
3 Mesleki Statuumlye Saldırı
bull Yeteneklerinden daha oumlnemsiz ve oumlz saygısını olumsuz youmlnde etkileyen goumlrevler verilir
bull Daha duumlşuumlk pozisyondaki kişiler tarafından denetlenir
bull İşiyle ilgili oumlnemli bilgiler saklanır
bull Yaptığı işle ilgili yeterliliği sorgulanır
bull Sizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden kontrol edilmesi
Kişiliğe mesleki ve sosyal statuumlye
youmlnelik davranışlar
bull Mağdurun oumlz saygısını duumlşuumlrmek
bull Toplumsal imajını zedelemek
bull Kendi (zorba) imajını
guumlccedillendirmek
bull İzleyenlere goumlzdağı
vermek
5 Sağlığa saldırı
bull Fiziksel olarak ağır bir iş yapmaya zorlanır
bull Fiziksel şiddet tehditleri yapılır
bull Goumlzuumlnuuml korkutmak iccedilin hafif şiddet uygulanır
bull Fiziksel şiddet uygulanır
bull Cinsel taciz
13012016 Dilek YILDIRIM
HHM
HHMY
Dahili Bilimler
Yoğun Bakım Başhemşiresi
Dahili Yoğun bakım
Kritik yoğun bakım
Dahili Servisler Başhemşiresi
Nefroloji Hematoloji
HHMY
Cerrahi Bilimler
Meme cerrahisi
Uumlroloji Genel cerrahi
Yard Doccedil Dr Dilek YILDIRIM 23
Hiyerarşik yapı iccedilinde mobbing
Mobbing suumlrecinin nedenleri
bullMağdurun kişilik oumlzellikleri
bullZorbanın kişilik oumlzellikleri
bullOumlrguumltsel faktoumlrler
bullToplumsal oumlzellikler
Kurban
bull Yalnız ve farklı
bull Dış goumlruumlnuumlşuumlyle
eğitimiyle ccedilalışmasıyla
duumlşuumlnceleriyle dikkat
ccedileken
bull Oumlzguumlveni yuumlksek
bull İyi niyetli ve politik
davranamayan
bull Uyumlu ve yumuşak başlı
Mağdur
gururundan ya da
ccedilekindiğinden yardım
isteyemez
Zorba Tacizci
bull Megolaman oumlvguumlye muhtaccedil
bull Kıskanccedil goumlze girmek
bull Hırslı oumln planda olmak
bull Kural koyar kuralları hatırlatır
bull Kontrol delisi itaat bekler
bull Kurallara uymayan kişileri otoriteleriyle korkutur
Zorba Tacizi yapan
bull Makyavelist bakış accedilısına sahipler (Niccolo Macchiavelli (1469-1527) Huumlkuumlmdar adlı
yapıtından)
İnsanlar nankoumlr yalancı iki yuumlzluuml tehlike
karşısında korkak kazanccedil karşısında
ccedilıkarcı davranırlar Koumltuuml kişiler iyilikle
youmlnetilmez Guumlccedil goumlsterme ihtiyacı hisseden kendine guumlvensiz
kompleksli korkak kişilik yapısı
Şahitler (Ortaklar)
bull Mobbing ortakları Verdikleri destek ve işbirliği ile
zorbaya yardım edenler
bull İlgisizler Olaylara karışmayan ancak durumun
farkında etkilerini goumlren gelecekte kendilerinin de
bu davranışlara maruz kalma riski nedeniyle
olaylara sessiz kalarak goumlz yumanlar
Şahitler (Karşıt Olanlar)
İşyerindeki gerilimli havadan hoşlanmayan
izleyiciler kurbana yardım etmeye ccediloumlzuumlm
uumlretmeye ccedilalışırlar
Şahitler (Uumlst Youmlnetim)
bull Orta kademe youmlneticilerin iş yaptırma
youmlntemi olarak duumlşuumlnme
bull Gelen şikayetleri goumlrmezden gelme
oumlnemsememe
bull Kendi aralarında halledeceklerini duumlşuumlnme
bull Karışmama
bull Etkin olmayan ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
uygulama
Şahitlerin Sessiz Kalma Nedenleri
bull İlk aşamada ne olup bittiğini anlayamazlar
bull Tacizci kurbanın hatalı tutumuna dikkat ccedilekerek şahitleri
manuumlple eder
bull Tacizci youmlneticiyse tepki vermek zor
bull Şahitler mağdurun goumlrevini uumlstlenme niyetine girebilirler
bull Gelecekte kendilerine de aynı şekilde davranılacağı
korkusu ve hayatta kalmak iccedilin etik dışı davranmak
zorunda kalabilir
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
3 Mesleki Statuumlye Saldırı
bull Yeteneklerinden daha oumlnemsiz ve oumlz saygısını olumsuz youmlnde etkileyen goumlrevler verilir
bull Daha duumlşuumlk pozisyondaki kişiler tarafından denetlenir
bull İşiyle ilgili oumlnemli bilgiler saklanır
bull Yaptığı işle ilgili yeterliliği sorgulanır
bull Sizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden kontrol edilmesi
Kişiliğe mesleki ve sosyal statuumlye
youmlnelik davranışlar
bull Mağdurun oumlz saygısını duumlşuumlrmek
bull Toplumsal imajını zedelemek
bull Kendi (zorba) imajını
guumlccedillendirmek
bull İzleyenlere goumlzdağı
vermek
5 Sağlığa saldırı
bull Fiziksel olarak ağır bir iş yapmaya zorlanır
bull Fiziksel şiddet tehditleri yapılır
bull Goumlzuumlnuuml korkutmak iccedilin hafif şiddet uygulanır
bull Fiziksel şiddet uygulanır
bull Cinsel taciz
13012016 Dilek YILDIRIM
HHM
HHMY
Dahili Bilimler
Yoğun Bakım Başhemşiresi
Dahili Yoğun bakım
Kritik yoğun bakım
Dahili Servisler Başhemşiresi
Nefroloji Hematoloji
HHMY
Cerrahi Bilimler
Meme cerrahisi
Uumlroloji Genel cerrahi
Yard Doccedil Dr Dilek YILDIRIM 23
Hiyerarşik yapı iccedilinde mobbing
Mobbing suumlrecinin nedenleri
bullMağdurun kişilik oumlzellikleri
bullZorbanın kişilik oumlzellikleri
bullOumlrguumltsel faktoumlrler
bullToplumsal oumlzellikler
Kurban
bull Yalnız ve farklı
bull Dış goumlruumlnuumlşuumlyle
eğitimiyle ccedilalışmasıyla
duumlşuumlnceleriyle dikkat
ccedileken
bull Oumlzguumlveni yuumlksek
bull İyi niyetli ve politik
davranamayan
bull Uyumlu ve yumuşak başlı
Mağdur
gururundan ya da
ccedilekindiğinden yardım
isteyemez
Zorba Tacizci
bull Megolaman oumlvguumlye muhtaccedil
bull Kıskanccedil goumlze girmek
bull Hırslı oumln planda olmak
bull Kural koyar kuralları hatırlatır
bull Kontrol delisi itaat bekler
bull Kurallara uymayan kişileri otoriteleriyle korkutur
Zorba Tacizi yapan
bull Makyavelist bakış accedilısına sahipler (Niccolo Macchiavelli (1469-1527) Huumlkuumlmdar adlı
yapıtından)
İnsanlar nankoumlr yalancı iki yuumlzluuml tehlike
karşısında korkak kazanccedil karşısında
ccedilıkarcı davranırlar Koumltuuml kişiler iyilikle
youmlnetilmez Guumlccedil goumlsterme ihtiyacı hisseden kendine guumlvensiz
kompleksli korkak kişilik yapısı
Şahitler (Ortaklar)
bull Mobbing ortakları Verdikleri destek ve işbirliği ile
zorbaya yardım edenler
bull İlgisizler Olaylara karışmayan ancak durumun
farkında etkilerini goumlren gelecekte kendilerinin de
bu davranışlara maruz kalma riski nedeniyle
olaylara sessiz kalarak goumlz yumanlar
Şahitler (Karşıt Olanlar)
İşyerindeki gerilimli havadan hoşlanmayan
izleyiciler kurbana yardım etmeye ccediloumlzuumlm
uumlretmeye ccedilalışırlar
Şahitler (Uumlst Youmlnetim)
bull Orta kademe youmlneticilerin iş yaptırma
youmlntemi olarak duumlşuumlnme
bull Gelen şikayetleri goumlrmezden gelme
oumlnemsememe
bull Kendi aralarında halledeceklerini duumlşuumlnme
bull Karışmama
bull Etkin olmayan ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
uygulama
Şahitlerin Sessiz Kalma Nedenleri
bull İlk aşamada ne olup bittiğini anlayamazlar
bull Tacizci kurbanın hatalı tutumuna dikkat ccedilekerek şahitleri
manuumlple eder
bull Tacizci youmlneticiyse tepki vermek zor
bull Şahitler mağdurun goumlrevini uumlstlenme niyetine girebilirler
bull Gelecekte kendilerine de aynı şekilde davranılacağı
korkusu ve hayatta kalmak iccedilin etik dışı davranmak
zorunda kalabilir
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Kişiliğe mesleki ve sosyal statuumlye
youmlnelik davranışlar
bull Mağdurun oumlz saygısını duumlşuumlrmek
bull Toplumsal imajını zedelemek
bull Kendi (zorba) imajını
guumlccedillendirmek
bull İzleyenlere goumlzdağı
vermek
5 Sağlığa saldırı
bull Fiziksel olarak ağır bir iş yapmaya zorlanır
bull Fiziksel şiddet tehditleri yapılır
bull Goumlzuumlnuuml korkutmak iccedilin hafif şiddet uygulanır
bull Fiziksel şiddet uygulanır
bull Cinsel taciz
13012016 Dilek YILDIRIM
HHM
HHMY
Dahili Bilimler
Yoğun Bakım Başhemşiresi
Dahili Yoğun bakım
Kritik yoğun bakım
Dahili Servisler Başhemşiresi
Nefroloji Hematoloji
HHMY
Cerrahi Bilimler
Meme cerrahisi
Uumlroloji Genel cerrahi
Yard Doccedil Dr Dilek YILDIRIM 23
Hiyerarşik yapı iccedilinde mobbing
Mobbing suumlrecinin nedenleri
bullMağdurun kişilik oumlzellikleri
bullZorbanın kişilik oumlzellikleri
bullOumlrguumltsel faktoumlrler
bullToplumsal oumlzellikler
Kurban
bull Yalnız ve farklı
bull Dış goumlruumlnuumlşuumlyle
eğitimiyle ccedilalışmasıyla
duumlşuumlnceleriyle dikkat
ccedileken
bull Oumlzguumlveni yuumlksek
bull İyi niyetli ve politik
davranamayan
bull Uyumlu ve yumuşak başlı
Mağdur
gururundan ya da
ccedilekindiğinden yardım
isteyemez
Zorba Tacizci
bull Megolaman oumlvguumlye muhtaccedil
bull Kıskanccedil goumlze girmek
bull Hırslı oumln planda olmak
bull Kural koyar kuralları hatırlatır
bull Kontrol delisi itaat bekler
bull Kurallara uymayan kişileri otoriteleriyle korkutur
Zorba Tacizi yapan
bull Makyavelist bakış accedilısına sahipler (Niccolo Macchiavelli (1469-1527) Huumlkuumlmdar adlı
yapıtından)
İnsanlar nankoumlr yalancı iki yuumlzluuml tehlike
karşısında korkak kazanccedil karşısında
ccedilıkarcı davranırlar Koumltuuml kişiler iyilikle
youmlnetilmez Guumlccedil goumlsterme ihtiyacı hisseden kendine guumlvensiz
kompleksli korkak kişilik yapısı
Şahitler (Ortaklar)
bull Mobbing ortakları Verdikleri destek ve işbirliği ile
zorbaya yardım edenler
bull İlgisizler Olaylara karışmayan ancak durumun
farkında etkilerini goumlren gelecekte kendilerinin de
bu davranışlara maruz kalma riski nedeniyle
olaylara sessiz kalarak goumlz yumanlar
Şahitler (Karşıt Olanlar)
İşyerindeki gerilimli havadan hoşlanmayan
izleyiciler kurbana yardım etmeye ccediloumlzuumlm
uumlretmeye ccedilalışırlar
Şahitler (Uumlst Youmlnetim)
bull Orta kademe youmlneticilerin iş yaptırma
youmlntemi olarak duumlşuumlnme
bull Gelen şikayetleri goumlrmezden gelme
oumlnemsememe
bull Kendi aralarında halledeceklerini duumlşuumlnme
bull Karışmama
bull Etkin olmayan ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
uygulama
Şahitlerin Sessiz Kalma Nedenleri
bull İlk aşamada ne olup bittiğini anlayamazlar
bull Tacizci kurbanın hatalı tutumuna dikkat ccedilekerek şahitleri
manuumlple eder
bull Tacizci youmlneticiyse tepki vermek zor
bull Şahitler mağdurun goumlrevini uumlstlenme niyetine girebilirler
bull Gelecekte kendilerine de aynı şekilde davranılacağı
korkusu ve hayatta kalmak iccedilin etik dışı davranmak
zorunda kalabilir
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
5 Sağlığa saldırı
bull Fiziksel olarak ağır bir iş yapmaya zorlanır
bull Fiziksel şiddet tehditleri yapılır
bull Goumlzuumlnuuml korkutmak iccedilin hafif şiddet uygulanır
bull Fiziksel şiddet uygulanır
bull Cinsel taciz
13012016 Dilek YILDIRIM
HHM
HHMY
Dahili Bilimler
Yoğun Bakım Başhemşiresi
Dahili Yoğun bakım
Kritik yoğun bakım
Dahili Servisler Başhemşiresi
Nefroloji Hematoloji
HHMY
Cerrahi Bilimler
Meme cerrahisi
Uumlroloji Genel cerrahi
Yard Doccedil Dr Dilek YILDIRIM 23
Hiyerarşik yapı iccedilinde mobbing
Mobbing suumlrecinin nedenleri
bullMağdurun kişilik oumlzellikleri
bullZorbanın kişilik oumlzellikleri
bullOumlrguumltsel faktoumlrler
bullToplumsal oumlzellikler
Kurban
bull Yalnız ve farklı
bull Dış goumlruumlnuumlşuumlyle
eğitimiyle ccedilalışmasıyla
duumlşuumlnceleriyle dikkat
ccedileken
bull Oumlzguumlveni yuumlksek
bull İyi niyetli ve politik
davranamayan
bull Uyumlu ve yumuşak başlı
Mağdur
gururundan ya da
ccedilekindiğinden yardım
isteyemez
Zorba Tacizci
bull Megolaman oumlvguumlye muhtaccedil
bull Kıskanccedil goumlze girmek
bull Hırslı oumln planda olmak
bull Kural koyar kuralları hatırlatır
bull Kontrol delisi itaat bekler
bull Kurallara uymayan kişileri otoriteleriyle korkutur
Zorba Tacizi yapan
bull Makyavelist bakış accedilısına sahipler (Niccolo Macchiavelli (1469-1527) Huumlkuumlmdar adlı
yapıtından)
İnsanlar nankoumlr yalancı iki yuumlzluuml tehlike
karşısında korkak kazanccedil karşısında
ccedilıkarcı davranırlar Koumltuuml kişiler iyilikle
youmlnetilmez Guumlccedil goumlsterme ihtiyacı hisseden kendine guumlvensiz
kompleksli korkak kişilik yapısı
Şahitler (Ortaklar)
bull Mobbing ortakları Verdikleri destek ve işbirliği ile
zorbaya yardım edenler
bull İlgisizler Olaylara karışmayan ancak durumun
farkında etkilerini goumlren gelecekte kendilerinin de
bu davranışlara maruz kalma riski nedeniyle
olaylara sessiz kalarak goumlz yumanlar
Şahitler (Karşıt Olanlar)
İşyerindeki gerilimli havadan hoşlanmayan
izleyiciler kurbana yardım etmeye ccediloumlzuumlm
uumlretmeye ccedilalışırlar
Şahitler (Uumlst Youmlnetim)
bull Orta kademe youmlneticilerin iş yaptırma
youmlntemi olarak duumlşuumlnme
bull Gelen şikayetleri goumlrmezden gelme
oumlnemsememe
bull Kendi aralarında halledeceklerini duumlşuumlnme
bull Karışmama
bull Etkin olmayan ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
uygulama
Şahitlerin Sessiz Kalma Nedenleri
bull İlk aşamada ne olup bittiğini anlayamazlar
bull Tacizci kurbanın hatalı tutumuna dikkat ccedilekerek şahitleri
manuumlple eder
bull Tacizci youmlneticiyse tepki vermek zor
bull Şahitler mağdurun goumlrevini uumlstlenme niyetine girebilirler
bull Gelecekte kendilerine de aynı şekilde davranılacağı
korkusu ve hayatta kalmak iccedilin etik dışı davranmak
zorunda kalabilir
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
13012016 Dilek YILDIRIM
HHM
HHMY
Dahili Bilimler
Yoğun Bakım Başhemşiresi
Dahili Yoğun bakım
Kritik yoğun bakım
Dahili Servisler Başhemşiresi
Nefroloji Hematoloji
HHMY
Cerrahi Bilimler
Meme cerrahisi
Uumlroloji Genel cerrahi
Yard Doccedil Dr Dilek YILDIRIM 23
Hiyerarşik yapı iccedilinde mobbing
Mobbing suumlrecinin nedenleri
bullMağdurun kişilik oumlzellikleri
bullZorbanın kişilik oumlzellikleri
bullOumlrguumltsel faktoumlrler
bullToplumsal oumlzellikler
Kurban
bull Yalnız ve farklı
bull Dış goumlruumlnuumlşuumlyle
eğitimiyle ccedilalışmasıyla
duumlşuumlnceleriyle dikkat
ccedileken
bull Oumlzguumlveni yuumlksek
bull İyi niyetli ve politik
davranamayan
bull Uyumlu ve yumuşak başlı
Mağdur
gururundan ya da
ccedilekindiğinden yardım
isteyemez
Zorba Tacizci
bull Megolaman oumlvguumlye muhtaccedil
bull Kıskanccedil goumlze girmek
bull Hırslı oumln planda olmak
bull Kural koyar kuralları hatırlatır
bull Kontrol delisi itaat bekler
bull Kurallara uymayan kişileri otoriteleriyle korkutur
Zorba Tacizi yapan
bull Makyavelist bakış accedilısına sahipler (Niccolo Macchiavelli (1469-1527) Huumlkuumlmdar adlı
yapıtından)
İnsanlar nankoumlr yalancı iki yuumlzluuml tehlike
karşısında korkak kazanccedil karşısında
ccedilıkarcı davranırlar Koumltuuml kişiler iyilikle
youmlnetilmez Guumlccedil goumlsterme ihtiyacı hisseden kendine guumlvensiz
kompleksli korkak kişilik yapısı
Şahitler (Ortaklar)
bull Mobbing ortakları Verdikleri destek ve işbirliği ile
zorbaya yardım edenler
bull İlgisizler Olaylara karışmayan ancak durumun
farkında etkilerini goumlren gelecekte kendilerinin de
bu davranışlara maruz kalma riski nedeniyle
olaylara sessiz kalarak goumlz yumanlar
Şahitler (Karşıt Olanlar)
İşyerindeki gerilimli havadan hoşlanmayan
izleyiciler kurbana yardım etmeye ccediloumlzuumlm
uumlretmeye ccedilalışırlar
Şahitler (Uumlst Youmlnetim)
bull Orta kademe youmlneticilerin iş yaptırma
youmlntemi olarak duumlşuumlnme
bull Gelen şikayetleri goumlrmezden gelme
oumlnemsememe
bull Kendi aralarında halledeceklerini duumlşuumlnme
bull Karışmama
bull Etkin olmayan ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
uygulama
Şahitlerin Sessiz Kalma Nedenleri
bull İlk aşamada ne olup bittiğini anlayamazlar
bull Tacizci kurbanın hatalı tutumuna dikkat ccedilekerek şahitleri
manuumlple eder
bull Tacizci youmlneticiyse tepki vermek zor
bull Şahitler mağdurun goumlrevini uumlstlenme niyetine girebilirler
bull Gelecekte kendilerine de aynı şekilde davranılacağı
korkusu ve hayatta kalmak iccedilin etik dışı davranmak
zorunda kalabilir
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Mobbing suumlrecinin nedenleri
bullMağdurun kişilik oumlzellikleri
bullZorbanın kişilik oumlzellikleri
bullOumlrguumltsel faktoumlrler
bullToplumsal oumlzellikler
Kurban
bull Yalnız ve farklı
bull Dış goumlruumlnuumlşuumlyle
eğitimiyle ccedilalışmasıyla
duumlşuumlnceleriyle dikkat
ccedileken
bull Oumlzguumlveni yuumlksek
bull İyi niyetli ve politik
davranamayan
bull Uyumlu ve yumuşak başlı
Mağdur
gururundan ya da
ccedilekindiğinden yardım
isteyemez
Zorba Tacizci
bull Megolaman oumlvguumlye muhtaccedil
bull Kıskanccedil goumlze girmek
bull Hırslı oumln planda olmak
bull Kural koyar kuralları hatırlatır
bull Kontrol delisi itaat bekler
bull Kurallara uymayan kişileri otoriteleriyle korkutur
Zorba Tacizi yapan
bull Makyavelist bakış accedilısına sahipler (Niccolo Macchiavelli (1469-1527) Huumlkuumlmdar adlı
yapıtından)
İnsanlar nankoumlr yalancı iki yuumlzluuml tehlike
karşısında korkak kazanccedil karşısında
ccedilıkarcı davranırlar Koumltuuml kişiler iyilikle
youmlnetilmez Guumlccedil goumlsterme ihtiyacı hisseden kendine guumlvensiz
kompleksli korkak kişilik yapısı
Şahitler (Ortaklar)
bull Mobbing ortakları Verdikleri destek ve işbirliği ile
zorbaya yardım edenler
bull İlgisizler Olaylara karışmayan ancak durumun
farkında etkilerini goumlren gelecekte kendilerinin de
bu davranışlara maruz kalma riski nedeniyle
olaylara sessiz kalarak goumlz yumanlar
Şahitler (Karşıt Olanlar)
İşyerindeki gerilimli havadan hoşlanmayan
izleyiciler kurbana yardım etmeye ccediloumlzuumlm
uumlretmeye ccedilalışırlar
Şahitler (Uumlst Youmlnetim)
bull Orta kademe youmlneticilerin iş yaptırma
youmlntemi olarak duumlşuumlnme
bull Gelen şikayetleri goumlrmezden gelme
oumlnemsememe
bull Kendi aralarında halledeceklerini duumlşuumlnme
bull Karışmama
bull Etkin olmayan ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
uygulama
Şahitlerin Sessiz Kalma Nedenleri
bull İlk aşamada ne olup bittiğini anlayamazlar
bull Tacizci kurbanın hatalı tutumuna dikkat ccedilekerek şahitleri
manuumlple eder
bull Tacizci youmlneticiyse tepki vermek zor
bull Şahitler mağdurun goumlrevini uumlstlenme niyetine girebilirler
bull Gelecekte kendilerine de aynı şekilde davranılacağı
korkusu ve hayatta kalmak iccedilin etik dışı davranmak
zorunda kalabilir
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Kurban
bull Yalnız ve farklı
bull Dış goumlruumlnuumlşuumlyle
eğitimiyle ccedilalışmasıyla
duumlşuumlnceleriyle dikkat
ccedileken
bull Oumlzguumlveni yuumlksek
bull İyi niyetli ve politik
davranamayan
bull Uyumlu ve yumuşak başlı
Mağdur
gururundan ya da
ccedilekindiğinden yardım
isteyemez
Zorba Tacizci
bull Megolaman oumlvguumlye muhtaccedil
bull Kıskanccedil goumlze girmek
bull Hırslı oumln planda olmak
bull Kural koyar kuralları hatırlatır
bull Kontrol delisi itaat bekler
bull Kurallara uymayan kişileri otoriteleriyle korkutur
Zorba Tacizi yapan
bull Makyavelist bakış accedilısına sahipler (Niccolo Macchiavelli (1469-1527) Huumlkuumlmdar adlı
yapıtından)
İnsanlar nankoumlr yalancı iki yuumlzluuml tehlike
karşısında korkak kazanccedil karşısında
ccedilıkarcı davranırlar Koumltuuml kişiler iyilikle
youmlnetilmez Guumlccedil goumlsterme ihtiyacı hisseden kendine guumlvensiz
kompleksli korkak kişilik yapısı
Şahitler (Ortaklar)
bull Mobbing ortakları Verdikleri destek ve işbirliği ile
zorbaya yardım edenler
bull İlgisizler Olaylara karışmayan ancak durumun
farkında etkilerini goumlren gelecekte kendilerinin de
bu davranışlara maruz kalma riski nedeniyle
olaylara sessiz kalarak goumlz yumanlar
Şahitler (Karşıt Olanlar)
İşyerindeki gerilimli havadan hoşlanmayan
izleyiciler kurbana yardım etmeye ccediloumlzuumlm
uumlretmeye ccedilalışırlar
Şahitler (Uumlst Youmlnetim)
bull Orta kademe youmlneticilerin iş yaptırma
youmlntemi olarak duumlşuumlnme
bull Gelen şikayetleri goumlrmezden gelme
oumlnemsememe
bull Kendi aralarında halledeceklerini duumlşuumlnme
bull Karışmama
bull Etkin olmayan ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
uygulama
Şahitlerin Sessiz Kalma Nedenleri
bull İlk aşamada ne olup bittiğini anlayamazlar
bull Tacizci kurbanın hatalı tutumuna dikkat ccedilekerek şahitleri
manuumlple eder
bull Tacizci youmlneticiyse tepki vermek zor
bull Şahitler mağdurun goumlrevini uumlstlenme niyetine girebilirler
bull Gelecekte kendilerine de aynı şekilde davranılacağı
korkusu ve hayatta kalmak iccedilin etik dışı davranmak
zorunda kalabilir
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Mağdur
gururundan ya da
ccedilekindiğinden yardım
isteyemez
Zorba Tacizci
bull Megolaman oumlvguumlye muhtaccedil
bull Kıskanccedil goumlze girmek
bull Hırslı oumln planda olmak
bull Kural koyar kuralları hatırlatır
bull Kontrol delisi itaat bekler
bull Kurallara uymayan kişileri otoriteleriyle korkutur
Zorba Tacizi yapan
bull Makyavelist bakış accedilısına sahipler (Niccolo Macchiavelli (1469-1527) Huumlkuumlmdar adlı
yapıtından)
İnsanlar nankoumlr yalancı iki yuumlzluuml tehlike
karşısında korkak kazanccedil karşısında
ccedilıkarcı davranırlar Koumltuuml kişiler iyilikle
youmlnetilmez Guumlccedil goumlsterme ihtiyacı hisseden kendine guumlvensiz
kompleksli korkak kişilik yapısı
Şahitler (Ortaklar)
bull Mobbing ortakları Verdikleri destek ve işbirliği ile
zorbaya yardım edenler
bull İlgisizler Olaylara karışmayan ancak durumun
farkında etkilerini goumlren gelecekte kendilerinin de
bu davranışlara maruz kalma riski nedeniyle
olaylara sessiz kalarak goumlz yumanlar
Şahitler (Karşıt Olanlar)
İşyerindeki gerilimli havadan hoşlanmayan
izleyiciler kurbana yardım etmeye ccediloumlzuumlm
uumlretmeye ccedilalışırlar
Şahitler (Uumlst Youmlnetim)
bull Orta kademe youmlneticilerin iş yaptırma
youmlntemi olarak duumlşuumlnme
bull Gelen şikayetleri goumlrmezden gelme
oumlnemsememe
bull Kendi aralarında halledeceklerini duumlşuumlnme
bull Karışmama
bull Etkin olmayan ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
uygulama
Şahitlerin Sessiz Kalma Nedenleri
bull İlk aşamada ne olup bittiğini anlayamazlar
bull Tacizci kurbanın hatalı tutumuna dikkat ccedilekerek şahitleri
manuumlple eder
bull Tacizci youmlneticiyse tepki vermek zor
bull Şahitler mağdurun goumlrevini uumlstlenme niyetine girebilirler
bull Gelecekte kendilerine de aynı şekilde davranılacağı
korkusu ve hayatta kalmak iccedilin etik dışı davranmak
zorunda kalabilir
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Zorba Tacizci
bull Megolaman oumlvguumlye muhtaccedil
bull Kıskanccedil goumlze girmek
bull Hırslı oumln planda olmak
bull Kural koyar kuralları hatırlatır
bull Kontrol delisi itaat bekler
bull Kurallara uymayan kişileri otoriteleriyle korkutur
Zorba Tacizi yapan
bull Makyavelist bakış accedilısına sahipler (Niccolo Macchiavelli (1469-1527) Huumlkuumlmdar adlı
yapıtından)
İnsanlar nankoumlr yalancı iki yuumlzluuml tehlike
karşısında korkak kazanccedil karşısında
ccedilıkarcı davranırlar Koumltuuml kişiler iyilikle
youmlnetilmez Guumlccedil goumlsterme ihtiyacı hisseden kendine guumlvensiz
kompleksli korkak kişilik yapısı
Şahitler (Ortaklar)
bull Mobbing ortakları Verdikleri destek ve işbirliği ile
zorbaya yardım edenler
bull İlgisizler Olaylara karışmayan ancak durumun
farkında etkilerini goumlren gelecekte kendilerinin de
bu davranışlara maruz kalma riski nedeniyle
olaylara sessiz kalarak goumlz yumanlar
Şahitler (Karşıt Olanlar)
İşyerindeki gerilimli havadan hoşlanmayan
izleyiciler kurbana yardım etmeye ccediloumlzuumlm
uumlretmeye ccedilalışırlar
Şahitler (Uumlst Youmlnetim)
bull Orta kademe youmlneticilerin iş yaptırma
youmlntemi olarak duumlşuumlnme
bull Gelen şikayetleri goumlrmezden gelme
oumlnemsememe
bull Kendi aralarında halledeceklerini duumlşuumlnme
bull Karışmama
bull Etkin olmayan ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
uygulama
Şahitlerin Sessiz Kalma Nedenleri
bull İlk aşamada ne olup bittiğini anlayamazlar
bull Tacizci kurbanın hatalı tutumuna dikkat ccedilekerek şahitleri
manuumlple eder
bull Tacizci youmlneticiyse tepki vermek zor
bull Şahitler mağdurun goumlrevini uumlstlenme niyetine girebilirler
bull Gelecekte kendilerine de aynı şekilde davranılacağı
korkusu ve hayatta kalmak iccedilin etik dışı davranmak
zorunda kalabilir
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Zorba Tacizi yapan
bull Makyavelist bakış accedilısına sahipler (Niccolo Macchiavelli (1469-1527) Huumlkuumlmdar adlı
yapıtından)
İnsanlar nankoumlr yalancı iki yuumlzluuml tehlike
karşısında korkak kazanccedil karşısında
ccedilıkarcı davranırlar Koumltuuml kişiler iyilikle
youmlnetilmez Guumlccedil goumlsterme ihtiyacı hisseden kendine guumlvensiz
kompleksli korkak kişilik yapısı
Şahitler (Ortaklar)
bull Mobbing ortakları Verdikleri destek ve işbirliği ile
zorbaya yardım edenler
bull İlgisizler Olaylara karışmayan ancak durumun
farkında etkilerini goumlren gelecekte kendilerinin de
bu davranışlara maruz kalma riski nedeniyle
olaylara sessiz kalarak goumlz yumanlar
Şahitler (Karşıt Olanlar)
İşyerindeki gerilimli havadan hoşlanmayan
izleyiciler kurbana yardım etmeye ccediloumlzuumlm
uumlretmeye ccedilalışırlar
Şahitler (Uumlst Youmlnetim)
bull Orta kademe youmlneticilerin iş yaptırma
youmlntemi olarak duumlşuumlnme
bull Gelen şikayetleri goumlrmezden gelme
oumlnemsememe
bull Kendi aralarında halledeceklerini duumlşuumlnme
bull Karışmama
bull Etkin olmayan ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
uygulama
Şahitlerin Sessiz Kalma Nedenleri
bull İlk aşamada ne olup bittiğini anlayamazlar
bull Tacizci kurbanın hatalı tutumuna dikkat ccedilekerek şahitleri
manuumlple eder
bull Tacizci youmlneticiyse tepki vermek zor
bull Şahitler mağdurun goumlrevini uumlstlenme niyetine girebilirler
bull Gelecekte kendilerine de aynı şekilde davranılacağı
korkusu ve hayatta kalmak iccedilin etik dışı davranmak
zorunda kalabilir
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Şahitler (Ortaklar)
bull Mobbing ortakları Verdikleri destek ve işbirliği ile
zorbaya yardım edenler
bull İlgisizler Olaylara karışmayan ancak durumun
farkında etkilerini goumlren gelecekte kendilerinin de
bu davranışlara maruz kalma riski nedeniyle
olaylara sessiz kalarak goumlz yumanlar
Şahitler (Karşıt Olanlar)
İşyerindeki gerilimli havadan hoşlanmayan
izleyiciler kurbana yardım etmeye ccediloumlzuumlm
uumlretmeye ccedilalışırlar
Şahitler (Uumlst Youmlnetim)
bull Orta kademe youmlneticilerin iş yaptırma
youmlntemi olarak duumlşuumlnme
bull Gelen şikayetleri goumlrmezden gelme
oumlnemsememe
bull Kendi aralarında halledeceklerini duumlşuumlnme
bull Karışmama
bull Etkin olmayan ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
uygulama
Şahitlerin Sessiz Kalma Nedenleri
bull İlk aşamada ne olup bittiğini anlayamazlar
bull Tacizci kurbanın hatalı tutumuna dikkat ccedilekerek şahitleri
manuumlple eder
bull Tacizci youmlneticiyse tepki vermek zor
bull Şahitler mağdurun goumlrevini uumlstlenme niyetine girebilirler
bull Gelecekte kendilerine de aynı şekilde davranılacağı
korkusu ve hayatta kalmak iccedilin etik dışı davranmak
zorunda kalabilir
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Şahitler (Karşıt Olanlar)
İşyerindeki gerilimli havadan hoşlanmayan
izleyiciler kurbana yardım etmeye ccediloumlzuumlm
uumlretmeye ccedilalışırlar
Şahitler (Uumlst Youmlnetim)
bull Orta kademe youmlneticilerin iş yaptırma
youmlntemi olarak duumlşuumlnme
bull Gelen şikayetleri goumlrmezden gelme
oumlnemsememe
bull Kendi aralarında halledeceklerini duumlşuumlnme
bull Karışmama
bull Etkin olmayan ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
uygulama
Şahitlerin Sessiz Kalma Nedenleri
bull İlk aşamada ne olup bittiğini anlayamazlar
bull Tacizci kurbanın hatalı tutumuna dikkat ccedilekerek şahitleri
manuumlple eder
bull Tacizci youmlneticiyse tepki vermek zor
bull Şahitler mağdurun goumlrevini uumlstlenme niyetine girebilirler
bull Gelecekte kendilerine de aynı şekilde davranılacağı
korkusu ve hayatta kalmak iccedilin etik dışı davranmak
zorunda kalabilir
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Şahitler (Uumlst Youmlnetim)
bull Orta kademe youmlneticilerin iş yaptırma
youmlntemi olarak duumlşuumlnme
bull Gelen şikayetleri goumlrmezden gelme
oumlnemsememe
bull Kendi aralarında halledeceklerini duumlşuumlnme
bull Karışmama
bull Etkin olmayan ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
uygulama
Şahitlerin Sessiz Kalma Nedenleri
bull İlk aşamada ne olup bittiğini anlayamazlar
bull Tacizci kurbanın hatalı tutumuna dikkat ccedilekerek şahitleri
manuumlple eder
bull Tacizci youmlneticiyse tepki vermek zor
bull Şahitler mağdurun goumlrevini uumlstlenme niyetine girebilirler
bull Gelecekte kendilerine de aynı şekilde davranılacağı
korkusu ve hayatta kalmak iccedilin etik dışı davranmak
zorunda kalabilir
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Şahitlerin Sessiz Kalma Nedenleri
bull İlk aşamada ne olup bittiğini anlayamazlar
bull Tacizci kurbanın hatalı tutumuna dikkat ccedilekerek şahitleri
manuumlple eder
bull Tacizci youmlneticiyse tepki vermek zor
bull Şahitler mağdurun goumlrevini uumlstlenme niyetine girebilirler
bull Gelecekte kendilerine de aynı şekilde davranılacağı
korkusu ve hayatta kalmak iccedilin etik dışı davranmak
zorunda kalabilir
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Kadınlar sıklıkla kadınlardan
mobbing goumlrmektedir
Duumlşmanlarına fiziksel saldırıdan ccedilok
manipuumllasyon ve pasif-agresif
davranışlarla zarar vermekte
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Mobbingrsquoin Aşamaları
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
1 Sıfır Durumu
Mobbing gelişimini
teşvik eden iş ortamı
nedeniyle farklı kişiler
arasında yaşanan
ufak tefek ccedilatışmalar
vardır
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Youmlnetim
İnsanların tek başlarına
gerccedilekleştiremeyecekleri amaccedillara
ulaşabilmek iccedilin başkalarına iş goumlrduumlrme
başkaları aracılığı ile iş başarma ve amaccedillara
ulaşmadır
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Youmlnetici işleri bizzat yapan değil
yapılması gereken işleri planlayan
oumlrguumltleyen koordine eden ve
denetleyen kişidir
Youmlneticinin başarısı oumlrguumltsel amaccedillara
ulaşma derecesiyle oumllccediluumlluumlr
YOumlNETİCİ
wwwdilekekicinet
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Youmlnetici
bull Kurum youmlneticinin oyun alanıdır
bull Bilinccedilli - bilinccedilsiz oyun alanını şekillendirir
bull Oyunun kurallarını belirler
bull Oyunun koyduğu kurallara goumlre
oynanmasını sağlar
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Youmlnetim bir ekip oyunudur
Ccedilalışanların başarısı youmlneticinin
başarısıdır
wwwdilekekicinet
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Rekabete Dayalı Değerlendirme
Kim daha fazla hasta bakarsa o daha ccedilok para kazanır
Kim daha fazla proje yuumlruumltuumlrse o bir uumlst pozisyona atanır
(+1)+(-1)=0
Kaybet (-)
Kazan (+)
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Merkezi yapıda karar verme
bull Her kararı youmlneticinin kendisi verir alınan
kararlardan ccedilalışanları haberdar etmez
bull Yetkisini alt kademelere devretmez
bull Rutin işler dahil her konuda kendisi karar
verir ve aldığı kararları parccedila parccedila kişilere
bildirir (yapılması gereken işin buumltuumlnuumlnuuml
accedilıklamaz)
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Guumlccedil Kuumlltuumlruuml Otokratik youmlnetim
bull Hata bulmak iccedilin yapılanları ve ccedilalışanları
yakından izler sık denetim yapar
bull Hata bulduğundan (oumlnemli bir şey olmasa
da) ccedilalışanlara kızar bağırır ceza verir
Succedillu arama kuumlltuumlruuml
bull Ccedilalışanlar nasıl davranır
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Sorun Ccediloumlzme ve Succedillu Arama Kuumlltuumlruuml
SAKIN KARIŞMA
EVET HAYIR
EVET
SENİ APTAL
HAYIR
UumlSTUumlNE Mİ KALACAK
HAYIR
GOumlRMEZDEN GEL
KİMSE GOumlRDUuml MUuml
OZAMAN AYVAYI YEDİN
EVET EVET
HAYIR
SAKIN SOumlYLEME
SUCcedilU BAŞKASININ
UumlSTUumlNE ATABİLİR MİSİN
HAYIR
SORUN YOK RAHATLA
EVET
HER ŞEY
YOLUNDA MI
İŞİ SEN Mİ KARIŞTIRDIN
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Aşırı iş yuumlkuuml
bull Ccedilalışan sayısının yetersizliği
bull Yapılacak iş sayısının fazlalığı
bull Ccedilalışanların bilgi ve becerileri eksikliği
bull Zaman baskısı
İşlerin zamanında bitirilmesini engeller
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Ccedilalışanlarda değersizlik hissi
bull İşin yapılışında sadece sonuccedillara oumlnem veren
youmlnetim anlayışı
bull İşle ilgili bilgi ve deneyimin goumlz ardı edilmesi
bull Sosyal haklarını (maliyet) en aza duumlşuumlrme
bull İnsan kaynağının sarf malzeme gibi goumlruumllmesi
bull laquoBiri gider biri gelirraquo duumlşuumlncesi
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Youmlneticinin Kendisine Ayrıcalık Tanıması
bull Oumlzel park yeri oumlzel ccedilay bardakları
yemeklerinin ayrı olması zorunlu olmayan
yurt iccedili-dışı toplantılara sık katılma vb
bull İşe geccedil gelme işten ccedilok geccedil ayrılma ve
ccedilalışanlara laquoen geccedil ben ayrılıyorum
sizden ccedilok ccedilalışıyorumraquo
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Youmlneticinin ccedilalışanlara karşı kaba ve
saygısız davranması
bull Ccedilalışanlarla herkesin iccedilinde kaba
kuumlccediluumlmseyici davranması
bull Ortamda yokmuş gibi davranması
bull Ccedilalışan selam verdiğinde goumlrmezden
gelmesi
bull Ccedilalışanı ayağına ccedilağırtıp saatlerce
kapısında bekletmesi
bull Ccedilalışanların ccedilıkış saatine toplantı koyması
toplantıya geccedil gelmesi toplantının uzaması
bull Ccedilalışanları ilgilendiren kararların başkaları
tarafından verilmesi
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Kapalı kapılar arkasında karar alma
Xrsquoin ccedilalıştığı ve uzmanı olduğu bir konuda gelen proje
teklifinin kendisine danışılmadan goumlruumlşuuml alınmadan
birimde bu konuda fazla bilgisi olmayan başka bir kişiye (Y)
verilmesi Hatta Yrsquonin o konuyu oumlğrenmesi iccedilin ayrıca
eğitime goumlnderilmesi
X kişisi tuumlm bu olanları Yrsquonin projeyi bir tuumlrluuml bitirememesi
sonucunda oumlğrenilmesi
bull Xrsquoin yerinde siz olsanız ne hissedersiniz
bull Yrsquonin manuumlplatif davranması
bull Bir youmlnetici neden buna izin verir
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Japon- Tuumlrk
Şirketleri Arasında
Kuumlrek Yarışı
Bir guumln Tuumlrk ve Japon şirketleri arasında bir kuumlrek yarışı duumlzenlenmesine karar verilir Her iki takım da yuumlksek performans sergilemek iccedilin ccedilok ccedilalışır ve sonunda yarış guumlnuuml gelir
Yarışın başlamasıyla birlikte Japonlar yarışı iki kilometre farkla kazanırlar Yarış sonrası Tuumlrk takımı accedilık ara farkla yenilgiyle ccedilok sarsılır ve uumlzuumlluumlr Kaybetme nedenlerini araştırmaya başlarlar
- Japonların takımında 8 kişi kuumlrek ccedilekiyor 1 kişi duumlmencilik yapıyordu
- Tuumlrk takımında ise 1 kişi kuumlrek ccedilekiyor 8 kişi duumlmeni kullanıyordu
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Tuumlrk takımının kaybetme
nedeni bulunur Tuumlrk takımı hatasını fark eder takımda yeniden
bir duumlzenleme yaparak tekrar Japonlarla yarış yapmak isterler
Yeni duumlzenlemede
- 4 duumlmen muumlduumlruuml
- 3 boumllgesel duumlmen muumlduumlruuml
- 1 kuumlrek ccedilekmekle goumlrevli kişinin performansından sorumlu
duumlmen youmlneticisi
- 1 kuumlrek ccedilekme elemanı
yer almaktadır
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
İkinci yarışta da yine Japonlar
yarışı iki kilometre farkla
kazanır Tepesi atan Tuumlrk
şirketi youmlnetim kurulu hemen
harekete geccediler
Yarışın kaybedilmesinden
sorumlu tutulan kuumlrekccedili işten
kovulur ve muumlduumlrlere
sorunun ccediloumlzuumlmuumlne olan
katkılarından dolayı ikramiye
verilir
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Kurumda adalet algısı
Bireyler kurum iccedilinde
karşılaştıkları
davranışlar ile elde
ettikleri sonuccedillara goumlre
kendilerini diğer
ccedilalışma arkadaşlarıyla
karşılaştırırlar
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
bullAldığım uumlcret adil mi
bullYoumlneticime guumlvenebilir miyim
bullBana duumlruumlst ve oumln yargısız davranılıyor mu
bullSuumlreccediller adil işliyor mu
bullYoksa bir grubun daha fazla ccedilıkarları goumlzetiliyor
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Kurum Ccedilalışan Dengesi
Ccedilalışanlar kuruma
-Belirli bir zaman dilimi
iccedilinde emeklerini
-Bilgi birikimlerini
tecruumlbelerini
-Ccedilalışırken duumlruumlstluumlk
oumlzveri sadakat gibi kişilik
oumlzellikleri
Karşılığında kurumdan
-Maaş prim doumlner sermaye
-Eğitim gelişim ve kariyer
olanakları
- Kurumun sağladığı sosyal
guumlvence
-Kurumun imajı saygınlığı
ve ccedilalışana sağladığı
statuumlsuuml
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Soumlylenen ile yapılan arasında fark olması
Youmlnetici boumlluumlmuumlnde
bull Mezuniyet sonrası eğitimleri maddi ve
manevi destekleyeceğini soumlyluumlyor
bull Bunun ardından eğitime gitmek isteyen
birkaccedil kişiye maddi destek veriyor ccedilalışma
saatleri ayarlanıyor ancak sonradan
eğitime gitmek isteyenlere maddi
desteğimiz yok sana izin verirsem
ccedilalışacak kimse yok deyip izin verilmemesi
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Suumlreccedillerin ve sonuccedilların adil olmaması
bull Bir boumlluumlmde SSH kendisine yardımcı olarak en
fazla uumlccedil vardiya sorumlusu atayabiliyor
bull Vardiya sorumlusu atama kriteri o serviste bir yıl
ccedilalışmış olmak
bull Serviste bir yıldır ccedilalışan iki hemşire dururken o
serviste 6 aydır ccedilalışan biri vardiya sorumlusu
olarak atanması sonucun adaletsizliğini
goumlsteriyor (aşağıda yukarı mobbinge ortam
hazırlıyor)
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Goumlrev yetki ve sorumlulukların belirli olmaması
bull Vardiya sorumlusu pozisyonu kurum iccedilinde yazılı
olarak tanımlanmamış goumlrev yetki ve
sorumlulukları yazılmamış belirsiz
bull Her kes tarafından biliniyor pozisyona getirilen
kişilere saygı goumlsteriliyor Ancak kişinin yaptığı
işin iccedileriği servisten servise değişiyor
bull Bir serviste hemşire tuvalete yemeğe gitmek
iccedilin vardiya sorumlusundan izin almak zorunda
(yukarıdan aşağıya mobbinge ortam hazırlıyor)
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Mobbingrsquoi teşvik eden sektoumlr
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
bull Arzın fazla- talebin az olması
bull Maliyetlerle rekabet (artık değer)
bull Daha fazla ccedilalışma
bull Nitelikli işsiz sayısı fazla
bull İşsizlik korkusu
Kuumlreselleşme ve Artan Rekabet
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Aşırı Verimlilik Baskısı
bull Verimliliği arttırarak aşırı kar etme
bull Daha az insan guumlcuuml ile daha fazla iş yapma
bull Otokratik youmlnetim desteklenmekte
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Verimlilik Uumlzerine
Bir sanayi şirketinin genel muumlduumlruuml ve aynı
zamanda bir kuumlltuumlr vakfınca kurulan
senfoni orkestrasının youmlnetim kurulu
başkanı ayın konseri Schubertrsquoin
ldquoBitmemiş Senfonisirdquo ne gidemediğinden
yerine şirketin verimlilik uzmanını goumlnderir
Ertesi hafta verimlilik uzmanından
teşekkuumlr yerine verimlilik değerlendirme
raporu alır
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
13012016 Dr Dilek Yıldırım 63104
Sayın Genel Muumlduumlruumlm
Doumlrt obuacı konserin oumlnemli bir zaman diliminde boş
oturmuşlardır Bunların sayısı azaltılmalı ve
diğerlerinin konsere daha ccedilok katkısı sağlanmalıdır
On iki kemancı aynı anda aynı hareketi yapmakta aynı
notaları seslendirmektedir Burada da personel
tasarrufu yapılmalıdır
Oumlzellikle on altılık notaların ccedilalınması oldukccedila
gereksizdir Ccediluumlnkuuml izleyiciler sekizlik notalarla onaltılık
notalar arasındaki farkı anlar goumlruumlnmemektedirler
Dolayısıyla sekizlik notalarla eser icra edilmeli yuumlksek
uumlcretli keman ustaları yerine stajer kullanılarak masraf
duumlşuumlruumllmelidir
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Yaylı sazlarla işlenen pasajların nefesli sazlarla
aynen tekrarının yol accediltığı gereksiz
duplikasyonlar oumlnlenebilir Boumlylece iki saatlik
konser yirmi dakikaya iner Eğer Schubert buumltuumln
bunları dikkate almış olsaydı ldquoBitmemiş Senfonirdquo
bitmiş olurdu
Saygılarımla
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
MOLA
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
CcedilATIŞMA
2 Anlaşmazlık aşaması Kurbanın yaptığı kuumlccediluumlk bir hata veya yaşanan olumsuz bir olay ile algılanan ccedilatışma kişiselleştirilir Mağdur hedef goumlsterilir guumlnah keccedilisi seccedililir (Potansiyel zıtlık ve algılanan ccedilatışma )
3 Mobbing başlangıcı tarafların birbirlerine olumsuz duygular beslemeleri kuumlccediluumlk duumlşuumlrme utandırma gibi saldırgan ve hileli davranış sergilemeleri (Hissedilen ve accedilık ccedilatışma)
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Ccedilatışma suumlrecini anlama
Goumlruumlnmeyen
Ccedilatışma
Potansiyel
zıtlıklar
Algılanan
Ccedilatışma
Kişiselleştirme
Accedilık
Ccedilatışma
Davranış
İstenmeyen
sonuccedillar Ccediloumlzuumlm
Oumln
koşullar
İletişim
OrgYapı
Amaccedil
A ile B arasında goumlruumlş farklılıkları var ancak bu durum A ve B yi
sinirlendirmeyip birbirine olumsuz duygu geliştirmeyebilirler
Hissedilen
Ccedilatışma
Kızgın sinirli
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
CcedilATIŞMALARIN SONUCcedilLARI
YAPICI YIKICI
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
bull Ccedilekilme ve kayıtsız kalma ndash İstifa etme yer değiştirme
ndash Devamsızlık
ndash Konuya kayıtsız kalma
bull Saldırgan agresif olma
bull Rasyonelleştirerek succedilu başkasının uumlzerine atma
bull Olgun olmayan davranış (ağlama surat asma vs)
Kişisel Ccedilatışma Ccediloumlzme Yaklaşımları
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
YOumlNETSEL TUTUM
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Problem ccediloumlzme
bull Ccedilatışan tarafların yuumlz yuumlze getirilerek
sorunun tartışılması
bull Tarafların farklı değer yargıları varsa
sonuca ulaşmak muumlmkuumln değildir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Teşhis Etme
bull Ccedilatışmanın nedeni
bull Ccedilatışmayı başlatan ve suumlrduumlren gizli nedenler
bull Ne tuumlr bir ccedilatışma yaşanıyor
bull Tarafların takındıkları tutumlar nasıldır
bull Ccedilatışmada hangi tarafın ne tuumlr ccedilıkar ya da guumlccedil kaybı
bull Ccedilatışmanın buumlyuumlmesi halinde ne tuumlr sorunlar yaşanabilir
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme bull Ccedilatışmanın birden fazla ccediloumlzuumlmuuml var mı
bull Taraflar dışarıdan muumldahale edilmeden sorunu kendi aralarında ccediloumlzebilirler mi
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Kaccedilınma
bull Ccedilatışmayı goumlrmemezlikten gelme muumldahale
etmeme
bull Ccedilatışmanın oumlnemsiz olduğu taraflarca
ccediloumlzuumlleceğine inandığında etkin
Yumuşatma
bull Ccedilatışmaya taraf olanların ortak ccedilıkarlarının
vurgulanarak farklılıkların azımsanması
bull Ccedilatışmanın esas nedeni ele alınmadığından
kısa vadelidir
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
ZorlamaGuumlccedil kullanma
bull Youmlneticinin guumlcuumlnuuml kullanarak ccedilatışmayı
ccediloumlzmesidir Sonuccedil taraflarca mecburen kabul eder
bull Birinin hakkı ccediliğnendiğinde diğer yollar başarısız
olduğunda etkindir
bull Sık kullanılırsa motivasyonu olumsuz etkiler
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Daha oumlnemli ve kapsamlı amaccedillar belirleme
bull Ccedilatışan tarafların aralarındaki farklılıkları bir
tarafa bırakarak daha oumlnemli ve kapsamlı
amaccedillar doğrultusunda birleşerek
yardımlaşmaya zorlamadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Taviz verme
bull Taraflar kendi amaccedillarından biraz fedakarlık
yaparak ortada belli bir yerde buluşurlar
bull Hangi tarafın ne kadar taviz vereceği tarafların
nispi guumlccedillerine bağlıdır
bull 6 aylık yurt dışı stajına tarafların 3rsquoer ay
katılmayı kabul etmeleri uzlaşmadır
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Ccedilatışmaya taraf olan kişileri değiştirme
bull kurum iccedilinde yer değiştirmeleri
bull eğitim ve geliştirme ile davranış değiştirme
Oumlrguumltsel ilişkileri değiştirme
bull iş tanımlarının değiştirilmesi
bull kullanılan kaynakların ayrılması
bull birimlerin başka boumlluumlmlere bağlanması
Kurumsal Ccedilatışma Ccediloumlzme Stratejileri
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Ccedilatışma ccediloumlzme stratejisi belirleme
Ccediloumlzuumlm iccedilin planlama yapma
Planı uygulama
Değerlendirme
bull Ccediloumlzuumlmuumln etkinliğini kim nasıl ve ne zaman değerlendirecek
Etkin Ccedilatışma Youmlnetimi
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
4 Ccedilatışmada uumlst youmlnetimin tutumu
bull Uumlst youmlnetim problemi goumlrmezden gelir başından atar
bull Kurban başına gelenleri şikayet edecek bir uumlst makam bulamaz
bull Mağdur bir de kurumsal guumlccedille muumlcadele eder
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
5) Kurbanın sağlığının bozulması
ve Mobbingrsquoin sonu
Kurban umutsuzluk iccedilindedir İş
stresi hastalık olarak ele
alınmaz İşinde tuumlkenme ve
depresyon yaşar bunalıma
girer kalp krizi işe gelmeye
korkar iş yerinde duramaz
korkar İntihar etme karşı
tarafa fiziksel saldırı ile karşılık
verme istifa etme ya da
emekli olma
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Mobbingrsquoin Ccedilalışan Uumlzerindeki Etkileri
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Kasıtlı ve sistemli yapılan mobbing
davranışlarının sıklığı (her guumln) suumlresi (12 aydan daha
uzun) ve şiddeti (birden fazla kişi tarafından yapılıyor
olması) arttıkccedila etkisi de artar
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
bull 1 derecede mobbing olumsuz olayları sık sık hatırlama ve
uumlzuumllme sık sık ağlama alınganlık konsantrasyon bozukluğu işle
ilgili hatalarda artış iccedile ccedilekilme depresyon (6-12 ay)
bull 2 derecede mobbing yuumlksek tansiyon kalıcı uyku bozuklukları
mide-barsak sorunları yeme problemleri alkol-ilaccedil kullanımında
artış işe gelmek istememe geccedil gelme erken ayrılma hastalık
izinleri aşırı tedirginlik işyerinde kendini yalnız hissetme kimseye
guumlvenmeme (12-24 ay)
bull 3 derecede mobbing Şiddetli depresyon belirtileri panik atak
kalp krizleri yoğun endişe iş yerine gelememe intihara veya
cinayete yatkınlık post travmatik stres bozukluğu (24 ay ve uumlzeri)
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
bull Stres ve baskı
bull Motivasyonda azalma
bull Bireysel ve kurumsal performans duumlşer
bull Oumlrguumltsel bağlılık ve guumlven azalır
bull Yetişmiş personel işten ayrılır
bull İş yapmak yerine mesai tamamlamak soumlz konusudur
bull Ccedilalışanlar arasında yaşanan ccedilatışmalar kontrolden ccedilıkar
bull Hastalık izinleri artar
bull İş kalitesi azalır
Mobbingrsquoin Kurum Uumlzerindeki Etkileri
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Toplum Uumlzerindeki Etkisi
bull Kurbanın ailesi hem duygusal hem de
ekonomik sonuccedillara katlanmak zorunda
bull Kurbanın sağlığının bozulması nedeniyle
tedavi olması hem kuruma hem de uumllke
ekonomisine
bull Mesleki yeterliliğini yitirmiş duygusal olarak
ccediloumlkmuumlş boşta gezen işsizlerden oluşan bir
toplum
bull Toplumda ve aile iccedili şiddette artış
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Mobbingrsquoi teşvik eden toplumsal sistem
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Bencillik ve egoizm
bull Sadece kendini merkeze alma
bull Kendi ccedilıkarlarını garantileme
bull Başkalarının hak ve ihtiyaccedillarını yok sayma
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Ahlaki değer ve ilke kaybı
bull Guumlccedilluuml olan-zayıf olanı ezer hatta yok
edebilir
bull Koumlpek balıklarıyla yuumlzuumlyoruz arada bir
ısırmayı bileceksin
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Bireysellik
bull Her koyun kendi bacağından asılır
bull Bana dokunmayan yılan bin yaşasın duumlşuumlnceleriyle ortak duyarlılık alanlarının yok olması sosyal duyarsızlık
bull Kurbanların yalnız bırakılması
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Mobbing ile karşılaşma sıklığı
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Mobbing Riski Taşıyan Sektoumlrler
bull Kamu kurumları (iki kat daha fazla kurumda guumlccedil kuumlltuumlruuml etken)
bull Sağlık Sektoumlruuml
bull Eğitim Sektoumlruuml
bull Bankacılık
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Mobbing ile Karşılaşma
bull Ccedilalışanlar hayatları boyunca 70- 90rsquoı mobbing davranışıyla karşılaşıyor
bull Ccedilalışanların 15-35rsquoi kasten mobbing mağduru oluyor
bull Ccedilalışma ortamında 40-70rsquoi başkalarına mobbing davranışlarının yapıldığına şahit oluyor
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Dilek YILDIRIM
İşyerinde Mobbing
Mobbing davranışlarının 70-80rsquoi ccedilalışanların kendi youmlneticileri gerccedilekleştiriyor
En sık yapılan davranışlar
bull ldquoBaşkalarının yanında aşağılayıcı ve onur kırıcı konuşulmasırdquo
bull ldquoSizin ve yaptığınız işin hissettirilmeden (dolaylı) kontrol edilmesirdquo
bull ldquoSorumlu olmadığınız konularda succedillanmanızrdquo
Mesleki statuuml ve kişiliğe youmlnelik davranışlar
wwwdilekekicinet
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Mobbingin Oumlrguumlt İccedilinde Yayılması
Nasıl Oumlnlenir
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Youmlneticiler mobbing karşıtı strateji geliştirerek kurumsal zararları
oumlnleyebilirler
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Youmlneticiler
bull İşe uygun youmlnetsel yapı ve uygulamalarla
potansiyel ccedilatışma ortamlarını en aza
indirmeli
bull Kurumsal adaleti sağlamalı
bull Ccedilalışanlar arasındaki iletişim ve
ccedilatışmaları izlemeli
bull Uygun ccedilatışma ccediloumlzme stratejileri
kullanmalı
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Kurumsal Farkındalığı Arttırmak iccedilin Eğitim
bull Mobbingrsquoi tanıma
bull Mobbing davranışları
bull Mobbing suumlreci
bull Muumlcadele youmlntemleri
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
bull Uumlst youmlnetimin kararlı ve tutarlı duruşu
bull Suumlreccedil nasıl işleyecek
bull İhbarlar nereye ve nasıl yapılacak
bull Nasıl değerlendirip sonuca ulaştırılacak
ccedilalışanların katılımıyla yazılı bir politika oluşturulması
Yazılı politika oluşturma uygulama
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
bull Şikayet edilen veya tanık olunan psikolojik şiddetin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi
bull Adil bir soruşturma youmlntemi uygulanması
bull Ccedilalışanların guumlvenliği korunarak tanıklık etmeleri sağlanması
Youmlnetsel uygulamalarla desteklemek
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
bull Son kararın kuruluşun tek bir youmlneticisine bırakılmadan en az uumlccedil karar verici tarafından verilmesi
bull Şikayet durumunda youmlnetimin vereceği tepkinin şikayetccediliye dolaysız olarak doğrudan bildirilmesi
bull Sorun ccediloumlzme ile ilgili alınacak oumlnlemlerin accedilıklanması
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
bull Tacizcinin accedilık olarak mağdurdan oumlzuumlr dilemesinin sağlanması
bull Tacizcinin işyerindeki konumunun duumlşuumlruumllmesi veya yer değiştirmesi
bull Mobbing nedeniyle succedillu bulunan kişinin disiplin cezası ile cezalandırılması
bull Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Mobbing Risklerini Belirleme
bull Ccedilatışmalar
bull Hastalık izinleri
bull Anketmahremiyet
bull Şikayetler
bull Goumlruumlşme
bull Oumlrnek grupların
goumlzlenmesi
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Mobbingle karşılaşan birey ne
yapmalı
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
bull Psikolojik şiddet uygulayan kişiye bu davranışları
durdurmasını accedilıkccedila soumlylemek
bull Yaşadıkları olayları verilen anlamsız emirleri ve
uygulamaları yazılı olarak kaydetmek
bull Tacizde bulunan kişiyi en uumlst youmlnetime veya
youmlnetim kuruluna rapor etmek
bull Yaşanan stresi azaltmak amacıyla gerekirse bir
uzmandan yardım almak
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Yasalarda Mobbing
ldquoSaldırılar psikolojik olduğundan yargıya başvuracak somut kanıtlar bulmak kolay
değildirrdquo
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
bull 4857 sayılı İş kanununda ise sadece ccedilalışanın iş yerinde cinsel tacize uğraması ile ilgili huumlkuumlmler bulunmaktadır
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
417 Sayılı Madde
İşveren hizmet ilişkisinde işccedilinin kişiliğini korumak
ve saygı goumlstermek işccediliyi her tuumlrluuml aşağılama
saldırı ve hakaret iccedilerikli davranışlardan korumak
ruhsal ve fiziksel sağlığını gerektirdiği oumllccediluumlde
goumlzetmek ve işyerinde insan onuruna yakışır bir
duumlzeni sağlamak oumlzellikle kadın ve erkek işccedililerin
cinsel ve psikolojik tacize uğramamaları cinsel
veya psikolojik tacize uğramış olanların daha fazla
zarar goumlrmemeleri iccedilin gerekli oumlnlemleri almakla
yuumlkuumlmluumlduumlr
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
6098 Sayılı Borccedillar Kanunu
Madde 421
İşveren işccediliye her hafta kural olarak Pazar guumlnuuml yahut
durum ve koşullar el vermez ise bir tam ccedilalışma guumlnuuml
tatil vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İşveren iş soumlzleşmesinin feshi halinde bildirim suumlresi
iccedilinde işccediliye uumlcretinde bir kesinti olmaksızın guumlnde iki
saat iş arama izni vermekle yuumlkuumlmluumlduumlr
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 94
(1) Bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan
ve bedensel veya ruhsal youmlnden acı ccedilekmesine
algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine
aşağılanmasına yol accedilacak davranışları
gerccedilekleştiren kamu goumlrevlisi hakkında uumlccedil
yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına huumlkuumlm
olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 96
(1) Bir kimsenin eziyet ccedilekmesine yol accedilacak
davranışları gerccedilekleştiren kişi hakkında 2-5 yıla
kadar hapis cezası huumlkuumlm olunur
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 123
Sırf huzur ve suumlkutu bozmak maksadıyla bir
kimseye ısrarla telefon edilmesi guumlruumlltuuml
yapılması ya da aynı maksatla hukuka
aykırı davranılması halinde mağdurun
şikayeti uumlzerine faile uumlccedil aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilebilir
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Madde 125
(1) Bir kimseye onur şeref ve saygınlığını rencide
edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat
etmek ya da yakıştırmalarda bulunmak ve soumlvmek
sureti ile bir kimsenin onur şeref ve saygınlığına
saldıran kişi uumlccedil aydan iki yıla kadar hapis ve adli
para cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Madde 133
(1) Kişiler arasında aleni olmayan konuşmaları
taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın
bir aletle dinleyen veya bunları ses alma
cihazına kaydeden kişi iki aydan altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılır
5237 Sayılı
Tuumlrk Ceza Kanunu
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
TBMM Kadın- Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu (Nisan 2011)
bull laquoİş yerinde psikolojik şiddet (mobbing) ve
ccediloumlzuumlm oumlnerileri komisyon raporuraquo
mobbinge youmlnelik yasa ccedilalışmasını
başlatmıştır
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
bull 27879 saylı Resmi gazete 19 Mart 2011rsquode
laquoİşyerinde psikolojik tacizin (mobbing)
oumlnlenmesiraquo Genelgesi yayınlanmıştır
Başbakanlık Tarafından
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Diğer Hukuki Girişimler
bull Sayıştay denetccedililerinin Mesleki Etik
Kurallarına İlişkin Usul ve Esaslar (17
Aralık 2011- resmi gazete)
bull Avrupa Sosyal Haklar Soumlzleşmesi
(uumllkemizde 2006rsquoda onaylandı) adil
ccedilalışma koşullarına youmlnelik maddeleri
bulunmakta
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
bull Mobbing davranışları nezaketten uzak etik
ve ahlak dışı davranışlar
bull Somut olarak kanıtlanması guumlccedil
bull Hukuksal accedilıdan accedilıkccedila tanımlanmış bir
değeri ve oumlnemi yok
bull Ancak hukuksal olarak kişiye eziyet etme
niyeti taşıdığı duumlşuumlnuumllerek ele alınmalıdır
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Sonuccedil
Mobbingrsquoin temel nedeni ldquokoumltuuml kişilikli insanrdquo boyutundan ccedilok kurumsal uygulamaların sonucudur
Mobbingrsquoin engellenmesi iccedilin uumlst youmlneticilere oumlnemli goumlrevler duumlşmektedir
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Oumlluumller kitabı
Aslında insanın hangi işi yapmış olduğunun oumlnemi yoktur oumlnemli olan
Yaşadığımız hayatın sonunda yargılanırken ldquooumlluumller kitabırdquo nda olduğu gibi ben temizim diyebilmektir
Eski Mısır inanccedillarında oumlluuml yargılanırken oumlluumller tanrısı Osirisrsquoin elinde altın bir terazi vardır Terazinin bir kefesine gerccedilek diğerine oumllen kişinin kalbi konur bu sırada oumlluuml şoumlyle der
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Oumlluumller Kitabı
Hiccedil kimseye koumltuumlluumlk etmedim Yakınlarımı bahtsızlığa suumlruumlklemedim Koumltuumlluumlğe yakınlık goumlstermedim Kimseyi guumlcuumlnuumln dışında ccedilalıştırmadım Benim yuumlzuumlmden kimse korku duymadı yoksulluk ve acı ccedilekmedi bahtsız olmadı Tanrıların koumltuuml goumlrduumlkleri şeyleri hiccedil bir zaman yapmadım Koumllelere koumltuuml muamele etmedim ve ettirmedim Kimseyi accedil bırakmadım Kimseye goumlz yaşı doumlktuumlrmedim Kimseyi oumllduumlrmedim ve kimsenin kahpece oumllduumlruumllmesini emretmedim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
bull Kimseye yalan soumlylemedim Hiccedil bir utandırıcı davranışta bulunmadım Tapınaktaki yiyecekleri yağmalamadım Pahalı ve eksik satmadım Terazinin dirhemi uumlstuumlne elimi bastırmadım
bull Hiccedil hile yapmadım Suumlt ccedilocuklarının ağızlarından suumltuuml uzaklaştırmadım Başkasının hayvanlarını avlamadım
bull Oumllmuumlş balığı tutmadım Hiccedil bir arkın suyunu başka youmlne ccedilevirmedim Ben temizim temizim temizimrdquo
Teşekkuumlr ederim
Teşekkuumlr ederim
