Yerel Yönetimlerde Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini Sağlamada Cinsiyet Bütçesi Uygulamaları

Yerel Yönetimlerde Yerel Yönetimlerde

Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini SağlamadaSağlamada

Cinsiyet Bütçesi UygulamalarıCinsiyet Bütçesi Uygulamaları

Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme

(TCDB)(TCDB)

kadınların durumunun iyileştirilmesi kadınların durumunun iyileştirilmesi

ve toplumsal cinsiyet eşitliğinin ve toplumsal cinsiyet eşitliğinin

teşvik edilmesi çabalarının önünü teşvik edilmesi çabalarının önünü

açmak amacıyla kullanılmaktadıraçmak amacıyla kullanılmaktadır

TCDBTCDB

kadınlar ve erkekler için kadınlar ve erkekler için

ayrı ayrı bütçe ayrı ayrı bütçe

oluşturulması meselesi oluşturulması meselesi

değildir.değildir.

TCDB yaklaşımında amaç, TCDB yaklaşımında amaç,

toplumsal cinsiyet toplumsal cinsiyet

boyutunun bütçe boyutunun bütçe

politikalarına dahil politikalarına dahil

edilmesidir.edilmesidir.

Kadınların ve erkeklerin Kadınların ve erkeklerin

toplum içindeki farklı rolleri, farklı konumları ve toplum içindeki farklı rolleri, farklı konumları ve

ekonomik ve sosyal durumlarındaki farklılıklar, ekonomik ve sosyal durumlarındaki farklılıklar,

kamu politikalarının ve kamu bütçesininkamu politikalarının ve kamu bütçesinin

kadınlar ve erkekler üzerinde değişik sonuçlar kadınlar ve erkekler üzerinde değişik sonuçlar

doğurmasına yoldoğurmasına yol açmaktadır. açmaktadır.

2000 yılında 2000 yılında

191 ülkenin üzerinde uzlaştığı 191 ülkenin üzerinde uzlaştığı

Bin Yıl Hedefleri Bin Yıl Hedefleri

Birleşmiş Milletler kararları Birleşmiş Milletler kararları

olarakolarak

açıklandı.açıklandı.

Belirlenen 8 hedeften üçü Belirlenen 8 hedeften üçü özellikle kadınlar özellikle kadınlar

üzerinden tanımlanmıştırüzerinden tanımlanmıştır

Kadınların güçlendirilmesiKadınların güçlendirilmesi

Cinsiyetlerarası eşitsizliklerin Cinsiyetlerarası eşitsizliklerin giderilmesigiderilmesi

anne sağlığının iyileştirilmesi.anne sağlığının iyileştirilmesi.

Bu hedeflerBu hedeflerdoğrultusundaki bir dizi faaliyettendoğrultusundaki bir dizi faaliyetten

biri biri (25 Şubat – 7 Mart 2008) 52. Oturumunda (25 Şubat – 7 Mart 2008) 52. Oturumunda

Birleşmiş Milletler Kadının Statüsü Birleşmiş Milletler Kadının Statüsü Komisyonu’nun, Komisyonu’nun,

ana temasıana teması

““Cinsiyet eşitliğinin finansmanı ve Cinsiyet eşitliğinin finansmanı ve

kadının güçlendirilmesi”kadının güçlendirilmesi”

Avrupa Komisyonu Avrupa Komisyonu toplumsal cinsiyet eşitliği toplumsal cinsiyet eşitliği

politikalarınıpolitikalarını

1996 yılında benimsemiş, 1996 yılında benimsemiş,

1999’da yürürlüğe giren1999’da yürürlüğe giren Amsterdam Antlaşması ile oluşan Amsterdam Antlaşması ile oluşan

yasal temelde dönemsel yol yasal temelde dönemsel yol haritalarını ve başlıca politika haritalarını ve başlıca politika

alanlarını belirlemiştiralanlarını belirlemiştir

Yerel, bölgesel ve ulusal Yerel, bölgesel ve ulusal düzeylerdedüzeylerde

cinsiyet bütçelemesinin cinsiyet bütçelemesinin

uygulanması bu politika uygulanması bu politika alanlarındanalanlarından

biridir. biridir.

Avrupa Parlamentosu Avrupa Parlamentosu

2003 yılında kabul ettiği bir dizi 2003 yılında kabul ettiği bir dizi kararlakararla

kamu politikalarının kamu politikalarının

kadınlar ve erkekler üzerindeki kadınlar ve erkekler üzerindeki

etkilerinin izlenmesini etkilerinin izlenmesini öngörmüştüröngörmüştür

kamu bütçelemesinin her kamu bütçelemesinin her

aşamasında cinsiyetlerarası aşamasında cinsiyetlerarası

eşitlik perspektifinin eşitlik perspektifinin

hakim olmasını, hakim olmasını,

gelir ve harcamaların cinsiyet gelir ve harcamaların cinsiyet

eşitliğini sağlayacak biçimdeeşitliğini sağlayacak biçimde

yapılandırılmasını yapılandırılmasını

öngörmektedir.öngörmektedir.

kadınların ve erkeklerin kadınların ve erkeklerin

toplum içindeki ekonomik ve toplum içindeki ekonomik ve

sosyal konumları farklıdır vesosyal konumları farklıdır ve

dolayısıyla devletin yahut dolayısıyla devletin yahut

belediyenin iktisadi faaliyetleri belediyenin iktisadi faaliyetleri

kadınları ve erkekleri değişik kadınları ve erkekleri değişik

şekillerde etkilemektedir. şekillerde etkilemektedir.

Ekonomi, sosyal güvenlik, emek Ekonomi, sosyal güvenlik, emek

piyasası politikaları gibi temel piyasası politikaları gibi temel

politikalar, politikalar,

sadece kadınları hedefleyensadece kadınları hedefleyen

politikalara ayrılan ve sınırlı politikalara ayrılan ve sınırlı

olagelmiş kaynaklara kıyasla, olagelmiş kaynaklara kıyasla,

erkeklerin ve kadınların erkeklerin ve kadınların

hayatlarını çok daha fazla hayatlarını çok daha fazla

etkileme gücüne sahiptir. etkileme gücüne sahiptir.

Bu bütçenin meydana Bu bütçenin meydana

getirilmesindeki amaç kamu gelir getirilmesindeki amaç kamu gelir

ve harcama analizlerinin ve harcama analizlerinin

cinsiyet perspektifinde ele cinsiyet perspektifinde ele

alınmasını sağlayarak,alınmasını sağlayarak,

erkek, kadın ve çocuklarının erkek, kadın ve çocuklarının

üzerindeki etkilerini ve sonuçlarını üzerindeki etkilerini ve sonuçlarını

belirlemek olduğu ifade belirlemek olduğu ifade

edilmektedir. edilmektedir.

Cinsiyet Bütçesinin Cinsiyet Bütçesinin ÖlçülebilirliğiÖlçülebilirliği

Kamu mal ve hizmetlerinden Kamu mal ve hizmetlerinden

daha çok kadınların mı yoksa erkeklerin mi daha çok kadınların mı yoksa erkeklerin mi

yararlandığını belirlemenin bir yolu var mı?yararlandığını belirlemenin bir yolu var mı?

Ayrıca, kamu harcamalarında yapılan kesintilerin Ayrıca, kamu harcamalarında yapılan kesintilerin

yol açtığı sonuçlar nasıl ortaya konabilir ve yol açtığı sonuçlar nasıl ortaya konabilir ve

karşılaştırmalı olarak incelenebilir?karşılaştırmalı olarak incelenebilir?

Cinsiyet Bütçesinin Cinsiyet Bütçesinin Ölçülebilirlik KriterleriÖlçülebilirlik Kriterleri

İstihdam – Kamunun herhangi bir eylemi İstihdam – Kamunun herhangi bir eylemi kadınlar için mi yoksa erkekler için mi kadınlar için mi yoksa erkekler için mi daha fazla istihdam sağlıyor, yoksa eşit daha fazla istihdam sağlıyor, yoksa eşit düzeyde istihdam mı doğuyor?düzeyde istihdam mı doğuyor?

Haklar – Kamunun herhangi bir eylemi Haklar – Kamunun herhangi bir eylemi erkekler yahut kadınlar lehine daha fazla erkekler yahut kadınlar lehine daha fazla hak doğuruyor mu, yahut her iki cins eşit hak doğuruyor mu, yahut her iki cins eşit haklara mı sahip oluyor?haklara mı sahip oluyor?

Ücretsiz kadın işçiliği – Kamunun Ücretsiz kadın işçiliği – Kamunun harcamalarını kısmak için alınan tedbirler harcamalarını kısmak için alınan tedbirler daha çok sayıda kadının ücretsiz iş daha çok sayıda kadının ücretsiz iş yapmasına sebep oluyor mu?yapmasına sebep oluyor mu?


İstihdam – Kamunun herhangi bir eylemi İstihdam – Kamunun herhangi bir eylemi kadınlar için mi yoksa erkekler için mi kadınlar için mi yoksa erkekler için mi daha fazla istihdam sağlıyor, yoksa eşit daha fazla istihdam sağlıyor, yoksa eşit düzeyde istihdam mı doğuyor?düzeyde istihdam mı doğuyor?

Haklar – Kamunun herhangi bir eylemi Haklar – Kamunun herhangi bir eylemi erkekler yahut kadınlar lehine daha fazla erkekler yahut kadınlar lehine daha fazla hak doğuruyor mu, yahut her iki cins eşit hak doğuruyor mu, yahut her iki cins eşit haklara mı sahip oluyor?haklara mı sahip oluyor?

Ücretsiz kadın işçiliği – Kamunun Ücretsiz kadın işçiliği – Kamunun harcamalarını kısmak için alınan tedbirler harcamalarını kısmak için alınan tedbirler daha çok sayıda kadının ücretsiz iş daha çok sayıda kadının ücretsiz iş yapmasına sebep oluyor mu?yapmasına sebep oluyor mu?


anne ölümlerianne ölümleri

prostat kanseri olan erkeklerin sayısıprostat kanseri olan erkeklerin sayısı

kadınlara yönelik şiddet olayları kadınlara yönelik şiddet olayları

Okur yazarlıkOkur yazarlık

İşsizlikİşsizlik

YoksullukYoksulluk

EğitimEğitim

Cinsiyet Bütçesinin Cinsiyet Bütçesinin Ölçülebilirlik SonuçlarıÖlçülebilirlik Sonuçları

kamu harcaması kesintilerinin farklı düzeylerde kamu harcaması kesintilerinin farklı düzeylerde

erkekler ve kadınlar üzerinde son derece eşitsiz bir erkekler ve kadınlar üzerinde son derece eşitsiz bir

dağılım göstermiştir. dağılım göstermiştir.

Kamunun ekonomik tasarrufa gittiği dönemlerde Kamunun ekonomik tasarrufa gittiği dönemlerde

kadınların durumu daha da kötüye gitti. kadınların durumu daha da kötüye gitti.


Türkiye’de erkeklerin fakirlik oranı Türkiye’de erkeklerin fakirlik oranı

%17,32 iken %17,32 iken

kadınların fakirlik oranı kadınların fakirlik oranı

%18,27 %18,27

olmuşturolmuştur


bir ülkedeki bir ülkedeki

kadın okuryazarlığı ile erkek kadın okuryazarlığı ile erkek

okuryazarlığı okuryazarlığı

arasındaki fark arasındaki fark

Erkekler %60Erkekler %60

Kadınlar %40Kadınlar %40

Cinsiyet Bütçesinin FaydalarıCinsiyet Bütçesinin Faydaları

Toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasıToplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasıKadın haklarının kazanılmasıKadın haklarının kazanılmasıFakirliğin azaltılmasıFakirliğin azaltılmasıEkonomik üretkenliğin artırılmasıEkonomik üretkenliğin artırılmasıHesap verilebilirliğin ve şeffaflığın artırılmasıHesap verilebilirliğin ve şeffaflığın artırılmasıPolitika hedeflerinin gerçekleşmesinin Politika hedeflerinin gerçekleşmesinin

sağlanmasısağlanmasıToplumsal cinsiyete duyarlı yaklaşımların Toplumsal cinsiyete duyarlı yaklaşımların

geliştirilmesigeliştirilmesiDemokratik yönetişimin sağlanmasıDemokratik yönetişimin sağlanması

Cinsiyet bütçesi ilk olarak Cinsiyet bütçesi ilk olarak

1984 yılında 1984 yılında

Avustralya'da Federal düzeyde Avustralya'da Federal düzeyde

uygulama kararı alınmıştır.uygulama kararı alınmıştır.

Güney Afrika devleti de Güney Afrika devleti de

1997’de cinsiyete duyarlı 1997’de cinsiyete duyarlı

bütçe analizini takibe başlamış bütçe analizini takibe başlamış

ve bugün en iyi uygulayan ve bugün en iyi uygulayan

ülkeler arasında yer almıştır.ülkeler arasında yer almıştır.

Avrupa ülkeleri meselaAvrupa ülkeleri mesela

İrlanda, Avrupa Yapısal İrlanda, Avrupa Yapısal

Fonlarıyla birlikte, bu alanda Fonlarıyla birlikte, bu alanda

tecrübeler edinmektedir. tecrübeler edinmektedir.

Diğer Avrupa ülkeleri de bu Diğer Avrupa ülkeleri de bu

yolda ilerlemektedirler.yolda ilerlemektedirler.

Asya, Afrika ve Latin Amerika Asya, Afrika ve Latin Amerika

ülkelerinde de birçok cinsiyet ülkelerinde de birçok cinsiyet

bütçesi ile ilgili çalışmaları bütçesi ile ilgili çalışmaları

yapılmaktadıryapılmaktadır

Toplumsal cinsiyet eşitliğinin Toplumsal cinsiyet eşitliğinin

sağlanmasında yerel sağlanmasında yerel

yönetimler merkezi yönetime yönetimler merkezi yönetime

göre daha etkin konumdadırgöre daha etkin konumdadır

Yerel Yönetimlerde Cinsiyet Yerel Yönetimlerde Cinsiyet BütçesiBütçesi

Belediyelerin bu süreçte politik planlamadan çok Belediyelerin bu süreçte politik planlamadan çok

bütçeleme üzerinde durmaları gerekmektedir. bütçeleme üzerinde durmaları gerekmektedir.

Böylece bütçeleme sürecinin her aşamasında Böylece bütçeleme sürecinin her aşamasında

cinsiyete duyarlı hizmetlerin yer alması cinsiyete duyarlı hizmetlerin yer alması

sağlanabilir. sağlanabilir.

Yerel Yönetimlerde Cinsiyet Yerel Yönetimlerde Cinsiyet BütçesiBütçesi

Belediyelerin bu süreçte politik planlamadan çok Belediyelerin bu süreçte politik planlamadan çok

bütçeleme üzerinde durmaları gerekmektedir. bütçeleme üzerinde durmaları gerekmektedir.

Böylece bütçeleme sürecinin her aşamasında Böylece bütçeleme sürecinin her aşamasında

cinsiyete duyarlı hizmetlerin yer alması cinsiyete duyarlı hizmetlerin yer alması

sağlanabilir. sağlanabilir.

Türkiye’de Yerel Yönetimlerde Türkiye’de Yerel Yönetimlerde Cinsiyet Bütçesi UygulamalarıCinsiyet Bütçesi Uygulamaları

Türk demokrasi Vakfı ile İstanbul Kadın Araştırmaları Merkezi’ninTürk demokrasi Vakfı ile İstanbul Kadın Araştırmaları Merkezi’nin

Marmara Boğazları Belediye Birliği’nin iştirakiyleMarmara Boğazları Belediye Birliği’nin iştirakiyle

Yerel Yönetimlerde Cinsiyete Duyarlı Bütçe YaklaşımıYerel Yönetimlerde Cinsiyete Duyarlı Bütçe Yaklaşımı

Marmara İllerinde uygulamaya alınmıştır.Marmara İllerinde uygulamaya alınmıştır.


Sabancı Vakfı, Sabancı Vakfı, Birleşmiş Milletler ve Birleşmiş Milletler ve İçişleri Bakanlığıİçişleri Bakanlığı

“ “Kadın Dostu Kentler” için Kadın Dostu Kentler” için

2006-2006-20102010 yılları arasında yürüttükleri yılları arasında yürüttükleri

6 pilot ilde6 pilot ilde

(Trabzon, Urfa, (Trabzon, Urfa, KarsKars, , VanVan, , Nevşehir Nevşehir ve İzmir) ve İzmir)

uygulanmıştıruygulanmıştır


Bu illerden;Bu illerden;

Trabzon belediyesinde isim isim ödenek tahsisi yapılmışTrabzon belediyesinde isim isim ödenek tahsisi yapılmış

Kars’ta İl Özel İdaresi bütçeden 5.000 TL kadınlar için ayırmışKars’ta İl Özel İdaresi bütçeden 5.000 TL kadınlar için ayırmış

Urfa Belediyesi;Urfa Belediyesi;

Kadınlara işyeri için kredi desteği veriliyorKadınlara işyeri için kredi desteği veriliyor

Asker ailelerine yardımAsker ailelerine yardım

Kadınlar için sürekli eğitim merkeziKadınlar için sürekli eğitim merkezi

Kadınlar için Pazar yeriKadınlar için Pazar yeri

Kadınlara ücretsiz sağlık bakımıKadınlara ücretsiz sağlık bakımı

Diğer illerde kadınlara yönelik düzenlemeler sağlanamamıştır.Diğer illerde kadınlara yönelik düzenlemeler sağlanamamıştır.


2015 yılı sonuna kadar devam edecek olan bu 2. programın paydaşları 2015 yılı sonuna kadar devam edecek olan bu 2. programın paydaşları

İçişleri Bakanlığı’na İçişleri Bakanlığı’na

Milli Eğitim BakanlığıMilli Eğitim Bakanlığı

Aile ve Sosyal Politikalar BakanlığıAile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı

BM Kalkınma Programı BM Kalkınma Programı UNDPUNDP

BM’nin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Kadının Güçlendirilmesi BM’nin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Kadının Güçlendirilmesi

Birimi UN Women Birimi UN Women

Türkiye Belediyeler BirliğiTürkiye Belediyeler Birliği

Seçilen 10 pilot ilSeçilen 10 pilot il

Aydın, Çanakkale, Edirne, Erzincan, Eskişehir, Kahramanmaraş,

Kastamonu, Kayseri, Kocaeli ve Ordu


Diğer taraftan Diğer taraftan

AB’den alınan projeler kapsamında da cinsiyete duyarlı AB’den alınan projeler kapsamında da cinsiyete duyarlı

bütçebütçe

uygulamaları çeşitli illerde yürütülmektedir.uygulamaları çeşitli illerde yürütülmektedir.

Bunlardan birisi de Bursa Nilüfer Belediyesi’dir.Bunlardan birisi de Bursa Nilüfer Belediyesi’dir.

Bursa Nilüfer BelediyesiBursa Nilüfer Belediyesi

2010-2011 yıllarını kapsayan 2010-2011 yıllarını kapsayan

Stratejik Planını ve bütçesini Stratejik Planını ve bütçesini

cinsiyete duyarlı bir biçimde cinsiyete duyarlı bir biçimde yapmıştır. yapmıştır.

Belediye politikaları içerisineBelediye politikaları içerisine

eşitlik politikasını eklemiş ve Eşitlik Hizmet Birimieşitlik politikasını eklemiş ve Eşitlik Hizmet Birimi Oluşturmuştur.Oluşturmuştur.

Bursa Nilüfer BelediyesiBursa Nilüfer Belediyesi

Nilüfer Belediyesi’nin 2012-2014 Stratejik planında;Nilüfer Belediyesi’nin 2012-2014 Stratejik planında;

Toplumsal cinsiyet eşitliği yaklaşımını Toplumsal cinsiyet eşitliği yaklaşımını

yerel yönetim anlayışını yerleştirmeye yönelik olarak, yerel yönetim anlayışını yerleştirmeye yönelik olarak,

kadınların karar mekanizmalarına katılımını artırmaya kadınların karar mekanizmalarına katılımını artırmaya

ve kadınların gündelik hayat koşullarını iyileştirmeye ve kadınların gündelik hayat koşullarını iyileştirmeye

yönelik politika ve stratejiler belirlemeyi …….yönelik politika ve stratejiler belirlemeyi …….

3 No’lu Stratejik Amacında; Toplumsal cinsiyet eşitliği 3 No’lu Stratejik Amacında; Toplumsal cinsiyet eşitliği

yaklaşımını tüm belediye hizmetlerinde yaygınlaştırmakyaklaşımını tüm belediye hizmetlerinde yaygınlaştırmak

Nilüfer BelediyesiNilüfer Belediyesi

Belediye kent bazındaki istatistikî verilerin cinsiyet Belediye kent bazındaki istatistikî verilerin cinsiyet ayrımlı olarak toplanmasını veayrımlı olarak toplanmasını ve

kadınların kentsel hizmetlere yönelik ihtiyaçlarını ve kadınların kentsel hizmetlere yönelik ihtiyaçlarını ve taleplerini ortaya çıkaracak şekilde yapılmasına taleplerini ortaya çıkaracak şekilde yapılmasına

başlanmıştır.başlanmıştır.Yeni yapılan kaldırımlar, Yeni yapılan kaldırımlar,

pazar alanlarının giriş çıkışları, pazar alanlarının giriş çıkışları, üst geçitler, parklar, spor alanları vs. üst geçitler, parklar, spor alanları vs.

kadınlar tarafından daha rahat kadınlar tarafından daha rahat kullanabilecekleri gibi tasarlanmaktadır. kullanabilecekleri gibi tasarlanmaktadır.

Bursa Büyükşehir Bursa Büyükşehir BelediyesiBelediyesi

Bursa Büyükşehir Bursa Büyükşehir BelediyesiBelediyesi

SSONUÇONUÇ

kadın-erkek eşitsizliğini kadın-erkek eşitsizliğini

ortadan kaldırmaya yönelik politikalar ortadan kaldırmaya yönelik politikalar

belirlendikten sonra belirlendikten sonra

bu politikaları gerçekleştirmeye yönelik bu politikaları gerçekleştirmeye yönelik kaynağakaynağa

bütçede yer verilmesi gerekmektedir. bütçede yer verilmesi gerekmektedir.

Bu politikaları gerçekleştirecek en iyi Bu politikaları gerçekleştirecek en iyi kurumların kurumların

yerel yönetimler olduğu görülmektedir.yerel yönetimler olduğu görülmektedir.

Documents

Yerel Yönetimlerde Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini Sağlamada Cinsiyet Bütçesi Uygulamaları