2
Yini i-TB legwamile? SINGAYINCOBA I-TB! Kute utfole lwati lolubanti tsintsa umtfolamphilo wako lodvutane noma. LiTiko Letemphilo LaseNingizimu Afrika 0800 012 322 / 012 395 8815 USAID TB South Africa Project 012 484 9300 www.tbsouthafrica.org TINAKEKELE WENA, UMNDENI WAKHO KANYE NEMMANGO. HLOLWA KUTSI UTE YINI I-TB NE-HIV. Ngitawenta njani uma ngabe ngine-TB legwamile ne-HIV? Uma ngabe une-TB legwamile kanye ne-HIV, utawudzinga kutsi unatse umutsi wekwelapha i-TB kanye netidzambisigciwane (ema-ARV). Utawuphindze futsi unikwe lomunye umutsi wekuvikela kutsi ungabi netilondza esifubeni.. Khumbula kutsi kunatsa onkhe emaphilisi akho onkhe malanga lokungenani iminyaka lemibili ngiyo kuphela indlela i-TB legwamile lengelapheka ngayo! SINGAYINCOBA I-TB Ngimnakekela njani umuntfu lone-TB legwamile Kubalulekile kutsi umuntfu lone-TB legwamile naye achitse sikhatsi a nemndeni kanye nebangane Uma ngabe unakekela umuntfu logula nge-TB legwamile, ufanele kutsi ufake sifihla buso (i-mask) Kuvakashela umuntfu lone-TB legwamile, kanye nekumnakekela noma kwabelana kudla kuphephile; kuphela nje uma ngabe umuntfu logulako uvala umlomo uma akhwehlela kantsi nemafasitelo neminyango ivulwe kute kungene umoya lohlobile Kutsatsa ema-awa lamanengi uhleti endzaweni levalekile kute ubesengotini yekutfola i-TB. Kudla lokunemsoco kanye ne- TB legwamile Kubalulekile kutsi udle kudla lokunemsoco uma ngabe uyagula une-TB legwamile. Loku kusho kutsi udle kudla lokunemaseko lamatsatfu, inhlanganisela yekudla lokunemphilo lokwehlukene. Umhlengi/umhlengikati noma dokotela wakho angakweluleka mayelana nekudla lokufanele kutsi ukudle. J6993

Yini i-TB legwamile? · Yini i-TB legwamile? SINGAYINCOBA I-TB! Kute utfole lwati lolubanti tsintsa umtfolamphilo wako lodvutane noma. LiTiko Letemphilo LaseNingizimu Afrika 0800

  • Upload
    others

  • View
    12

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Yini i-TB legwamile? · Yini i-TB legwamile? SINGAYINCOBA I-TB! Kute utfole lwati lolubanti tsintsa umtfolamphilo wako lodvutane noma. LiTiko Letemphilo LaseNingizimu Afrika 0800

Yini i-TB legwamile?

SINGAYINCOBA I-TB!

Kute utfole lwati lolubanti tsintsa umtfolamphilo wako lodvutane noma.

LiTiko Letemphilo LaseNingizimu Afrika 0800 012 322 / 012 395 8815

USAID TB South Africa Project 012 484 9300

www.tbsouthafrica.org

TINAKEKELE WENA,

UMNDENI WAKHO

KANYE NEMMANGO.

HLOLWA KUTSI UTE YINI I-TB NE-HIV.

Ngitawenta njani uma ngabe ngine-TB

legwamile ne-HIV?

Uma ngabe une-TB legwamile kanye ne-HIV, utawudzinga kutsi unatse umutsi wekwelapha i-TB kanye

netidzambisigciwane (ema-ARV). Utawuphindze futsi unikwe lomunye umutsi wekuvikela kutsi ungabi

netilondza esifubeni..

Khumbula kutsi kunatsa onkhe emaphilisi akho onkhe malanga lokungenani iminyaka lemibili ngiyo kuphela

indlela i-TB legwamile lengelapheka ngayo!

SINGAYINCOBA I-TB

Ngimnakekela njani umuntfu lone-TB legwamile

Kubalulekile kutsi umuntfu lone-TB legwamile naye achitse sikhatsi a nemndeni kanye nebangane

Uma ngabe unakekela umuntfu logula nge-TB legwamile, ufanele kutsi ufake sifihla buso (i-mask)

Kuvakashela umuntfu lone-TB legwamile, kanye nekumnakekela noma kwabelana kudla kuphephile; kuphela nje uma ngabe umuntfu logulako uvala umlomo uma akhwehlela kantsi nemafasitelo neminyango ivulwe kute kungene umoya lohlobile

• Kutsatsa ema-awa lamanengi uhleti endzaweni levalekile kute ubesengotini yekutfola i-TB.

Kudla lokunemsoco kanye ne-TB legwamile

Kubalulekile kutsi udle kudla lokunemsoco uma ngabe uyagula une-TB legwamile. Loku kusho kutsi udle kudla lokunemaseko lamatsatfu, inhlanganisela yekudla lokunemphilo lokwehlukene. Umhlengi/umhlengikati noma dokotela wakho angakweluleka mayelana nekudla lokufanele kutsi ukudle.

J699

3

Page 2: Yini i-TB legwamile? · Yini i-TB legwamile? SINGAYINCOBA I-TB! Kute utfole lwati lolubanti tsintsa umtfolamphilo wako lodvutane noma. LiTiko Letemphilo LaseNingizimu Afrika 0800

Yini i-TB legwamile?I-TB legwamile (i-MDR TB) ibangwa ligciwane lelibanga sifuba sengati lesetayelekile, kepha leseligwamile leselingalapheki ngemitsi letayelekile yekwelapha sifuba sengati futsi kulukhuni kakhulu kuselapha.

Ngiyitfola kanjani i-TB legwamile?•

Uma ngabe une-TB kantsi futsi awunatsi imitsi yakho njengobe dokotela noma umhlengi/umhlengikatsi akwelulekile, ligciwane-ke libese liyagwama aliselapheki ngemitsi yekwelapha i-TB leyetayelekile

Ungaphindze futsi uyitselelwe ngumuntfu lone-TB legwamile

I-TB legwamile yandza kanjani?

Ungayivikela kanjani i-TB legwamile?

• Vula emafasitelo ekhaya kakho ngoba kukhanya kwelilangakuyawabulala emagciwane e-TB futsi umoya lohlobile uphephula emagciwane

• Geza tandla takho ngaso sonkhe sikhatsi uma ucedza kukhwehlela

• Ngaso sonkhe sikhatsi vala umlomo nemakhala akho ngelingekhatsi lengcosa yakho uma ukhwehlela noma utsimula

• Vala umlomo wakho nemakhala ngethishu uma ukhwehlela moma utsimula bese uyilahla emgconyeni wetibi.

I-TB legwamile ilashwa kanjani?

TIMBILI TIGABA TEKWELASHWA:

Sigaba sekucala: Tinyanga letisitfupha tekucala (Sigaba lesijulile)

Utawutfola umjovo uphindze futsi unatse lokungenani emaphilisi latinhlobo letine onkhe malanga. Utawuhlolwa kanye ngenyanga kutsi ngabe asesekhona yini emagciwane e-TB esikhwehleleni sakho.

Sigaba sesibili: Kulandze tinyanga letingu-18 (Sigaba sekuchubeka)

Utawunatsa lokungenani emaphilisi latinhlobo letine onkhe malanga. Utawuvakashelwa ngumuntfu lotakusita kunatsaumutsi wakho onkhe malanga. Utawuhlolwa kanye njalo ngetinyanga letimbili kutsi ngabe asesekhona yini emagciwane e-Tb esikhwehleleni sakho.

Ngati kanjani kutsi ngine-TB legwamile?

UMA NGABE:

Ukhwehlela sikhatsi lesingetulu kwemaviki lamabili (noma uma ngabe une-HIV, kukhwehlela kwanoma ngumuphi umgamu wesikhatsi)

Ufoma ebusuku•

Ushisa kakhulu (i-fever) emaviki lamambili noma ngetulu.• •

Ukhwehlela ingati.

UFANELE KUTSI UHLOLWE KUTSI UTE YINI I-TB.

• Uma ngabe une-TB legwamile, yenta siciniseko sekutsi bantfu locitsa nabo sikhatsi lesinyenti (ekhaya noma emsebentini noma esikolweni) bahlolwa emtfolamphilo lodvutane kutsi bete yini i-TB

Uma unatsa umutsi wakho kufanele kutsi ungabhemi, unganatsi tjwala noma usebentise tidzakamiva.

NGISHO NOMA NGABE SEWUCALA KUTIVA UNCONO NGESIKHATSI WELASHWA, KHUMBULA KUTSI KUNATSA ONKHE EMAPHILISI AKHO ONKHE MALANGA LOKUNGE-NANI IMINYAKA LEMIBILI NGUYONA NDLELA I-TB LEGWA-MILE LENGELAPHEKA NGAYO.

Nguyiphi imitselelalengabangwa kunatsa imitsi yekwelapha i-TB legwamile? Imitselela lebangwa yimitsi yekwelapha i-TB legwamile ingaba matima kakhulu. Uma ngabe unanoma nguyiphi yaletinkhomba letibhalwe ngentasi, ufanele kutsi utjele umhlengi/umhlengikati noma dokotela wakho masinyane futsi batawantjintja lamaphilisi akho noma bakunike umutsi wekwelapha lokugula lesikubangekile.

• Kungakhanuki kudla

• Kunyakuleka noma kuhlanta • Sikhumba noma emehlo lamtfutjana

• Umkhuhlane losewukuphetse emalanga lamatsatfu noma ngetulu • Kubulawa sisu

• Kuva sengatsi uhlatjwa tinyalitsi noma kuba ndzimundzimu kwemlomo

• Kuva sengatsi uhlatjwa tinyalitsi eminweni noma etintwaneni takho

• Silungulela noma lihlaba esifubeni

• Kulunywa noma kucubuka sikhumba

• Kuba nemtfubulelo kalula

• Kugucuka kwemchamo ube mnyama noma ube nsundvu • Kushaywa siyeti

• Kubona kalufifi noma kuntjintja kwendlela emehlo labona ngayo • Kuncencetsa etindlebeni noma kungeva etindlebeni

KONKHE LOKUGULA LOKU KUYELAPHEKA. UNGAYEKELI KUNATSA IMITSI YAKHO YEKWELASHWA NGAPHANDLA UMA NGABE UYEKELISWA NGUDOKOTELA NOMA UMHLENGI/UMHLENGIKATI WAKHO.

Leliphepha lentiwe ngekwesekelwa ngemusa webantfu baseMelika ngeluhlangotsi lwe-USAID. Lokucuketfwe kwentiwe nguMklamo We-TB WaseNingizimu Afrika, futsi akukhombisi imibono ye-USAIDnoma yaHulumende waseMelika

Njenge-TB leyetayelekile; uma ngabe umuntfu lone-TB akhwehlela, atsimula, ahleka noma ahlabela, emagciwane e-TB ayaphuma angene emoyeni

Nanoma ngubani lodvutane uma aphefumula angangenwayi-TB legwamile.

Kutsatsa iminyaka lemibili kwelapha i-TB legwamile. Labanye bantfu bahlala esibhedlela ekucaleni kwekwelashwa kwabo, kantsi futsi labanye bacala emtfolamphilo noma ngekunakekelwa nguomunye umuntfu wasemmangweni.