-
CIX
1965
-
(-" -")
,
,
.. ..
1992
-
87.3(5)47
*
. . (. ), . . , . . -, . . - (. ), . . (.), . . , . . , . . ,. .
(), . . , . . ,. . , . . (. ), . . ,
. . , . .
. .
(- -47 -). . ,
., .
. . . . . . : .
, 1992.ISBN 5-02-017601- -
-
-. -
, -
, -
,
- -
,
.
, ,
.
_. 0301030000062 ^ _ ^ ,,,, v 87.3(5)
013(02)92
(jC)
ISBN 5-02-017601- Asiatica, 1992
-
-
19591985 . . .
. 19591985 (., 1986). , .
XXXII, 4. . ( ). . IV. . -, . . . . . ., 1986.
XXXII, 5. . ( ). . V. . -, . . . . . ., 1987.
XXXII, 6. . ( ). . VI. . -, . . . . . ., 1991.
LXI. . - - ( ). . I. - - (). ., ., , . . . . -
. ., 1986.LXXIII, 2. . . 2.
. , ., . . . . --
. . -. (Bibliotheca Buddhica.XXXIV). ., 1991.
LXXVI. ( ). . .. . . , . . . ., 1986.
LXXVII. . . . - . . . - . . . ,
. . . ., 1988.LXXVII1. , . , .
, ., . . . .
., 1987.LXXIX. - - (
). . . ,. , . . . . . ., 1987.
LXXX. . . (). . -, . . . . . . . .,
1987.LXXXI, 14.
(11491169). . , . ,. . . . . 4- .. 1. . ., 1987.. 2. , . . (.
17). ., 1987.. 3. , . . (. 812). ., 1989.. 4. , ., . (. 13 20).
1989.
5
-
LXXXII. , ( - ). . , . . . . . ., 1987.
LXXXIII. '' - ( ). . , . ,., . . . .
LXXXIV. ' ' -. - - ( - ). . . , ,
, , .
. . . ., 1988.LXXXV. . - ( ) -
( ). . , . -. . . . ., 1989.
LXXXVI. . ( ). . , . . . . . (Bibliotheca Buddhica.XXXV). .,
1990.
LXXXVII. .. , , , . , . .
. . . ., 1990.LXXXVIII. (). . , . .
. . . (Bibliotheca Buddhica. XXXVI). M., 1989.LXXXIX. . ( ),
-
(). . , , . . . . ., 1989.
. -. .
, . , . . . . . (Bib-liotheca Buddhica. XXXVII). M., 1990.
XCI. . . VIII. ( ). . -, . . . . . . . ., 1990.
. - . ('- ). . , . . . . .., 1990.
. (). . , . -. . . .
XCIV. . . ., , ., .,
. . .
XCV. . (). . , , . . . .
XCVI. ' ( ). - . 1208 . . , ., . -. . . . ., 1990.
XCVII. . . . , . . . . -. ., 1991.
XCVIII. '- ( ). .. . . . . . . . -
. ., 1991.XCIX. . ( ).
I. . . , . . . . -. (Bibliotheca Buddhica. XXXVIII). .,
1991.
. . . . , ., .
. . . ., 1991.CI. . ( ). -
III. - ( ). . , .
-
. . . . . . (BibliothecaBuddhica. XL).
. . ., ., -
3. . . (Bibliotheca Buddhica.XXXIX).
CHI. . . . . , . ,. . . . .
CIV. - -. . . -, . . . . .
CV. . ., . . . . .CVI. - . -.
(- -). . -, . . . . .
CVII. -. . ., , . ., . .
. . . Bibliotheca buddhica. XLI).CVIII. - -. -
- ( - ). . , . ., . .3. . .
. - . '
-). . , . . . . .
-
. . , , . . 9 15-. - - .
. 86 . [] 112 . 147 . 182
202 249 251 252Summary 258
-
- () -, : -- (--).
- -
. -
, -
.
-
, , -
-
, , ,
, -
- . -
- -
.
,
, .
-
, , -
, ,
. , ,
-
- .
-
-
, ,
, -
.
--
. , -
(- ), - (, ). -
, -
. , , -
--
( ), . . , - -
-
'.
- ,
- -
.
. -
. , ,
, ,
, -
2
.
, ,
-, -
,
- -, --
, -
(V . . .) 3., ,
, -
1 - -
- . [, , 1987]. - . . .
[, 1977, . 89].2 [Dasgupta, 1930, . 51].
3 ,
. . -
. . [, 1988, . 169170].
10
-
(, , ). -
, ,
.
, , -
: - ,
-
- ? - ?
, -
-. , , -
, ,
. ,
-
.
, -
-
,
. , -
II . . . IV . . . - - -
4. -
-
. . ,
, , -
. . ,
IV . . . -- -, -
, -
.
- III . . ., -
-- (, III .). IV .
, -
- -
-
(,^ . . .).
4 . [Radhakrishnan, 1931, . 341].
11
-
, -
,
. -
,
.
, ? -
-
-
. . -
-
, .. (, ). - -, -
, , -
. , ,
-
. -
,
,
. , -
, -
, .
-
, -
- -.
. , . , . . ,
. , . . , . , . , . ,
. . ,
,
, .
- -
, , - -
.
, -
- ( -), - - .
-
- ,
,
.
. -
-
12
-
. -
,
.
-
. -
, -
-,
.
. -: - : ", - , , -
,
.
-, ,
- -
.
.
,
- (IX .), -.
-
, -
, .
-, -
. -
,
-
. ,
-
, ,
.
-
, , -
, . . ,
[Levi-Strauss, 1962, . 73).
13
-
-
.
-
- .
. . ,
- -
,
-
. . - '
, . .
,
, ,
. . -
, .
-
, . -
-
-, -
.
: -
( -
); () - - -; -, , ,
; , \ ,
.
: Patanjala-darsanam, or the System of Yoga Philosophy by
Maharshi Kapila withthe Commentary of Vyasa and the Gloss of
Vachaspati Mishra. Ed. andpubl. by Pandit Jivananda Vidyasagara.
Calcutta, 1895. : Patanjalasutrani with the Scholium of Vyasa and
theCommentary of Vacaspati. Ed. by R. Sh. Bodas. Bombay, 1982
(BombaySanskrit Series, 46).
6 CM. [Stcherbatsky, 1923, 4347).
7 . [Vallee Poussin, 1937, 223242].
14
-
,
.
:
, -
, -.
- -
,
.
: - (), [] (-), () (). -, (- ) , ,
, . -
,
- (IIIII . . .), . , -
-
,
(patanjali) . ,
, , -
, -
- . ,
,
, atha yoganusasanam ( -) atha sabdanu-sasanam ( ). , -
anusasana, , -
.
-
. -
anusasana .
anusasana , ,
( : -). -
15
-
,
.
1 -
anusasana. , - ,
, .
, , ,
.
,
,
, -
.
( -, -
), -, . . .
, -
, , ,
(), . ,
-
.
25 , . -
: , - . -
. , -
, -,
, , , -
, , , , . .
,
.
, , -
.
, ,
-
. -
, , -
. -
.
16
-
,
, ,
. , -
, , ,
-
, . . .
-
, , ,
.
(nirodha) , -
(kaivalya) .
. -
-
(-). (-) , , ( ). , , -
, .
,
. -
-
, .
, -
, , -
-
. ,
.
,
, , , ,
,
. -
,
(karmasaya). ,
, 611 . -, -
17
-
-
(pramana), . - , -
(sabdapramana). -
. , , -
-
, . . .
-
, , -
: , , [] - , ,
[] . (. 7). -
,
, , -
-
. -
(mukti, apavarga) .
, -
-, ,
, .
-
, -
, (mulavakta), -,
. ,
,
-
.
(viparyaya, 8) - , . . -
-
, , , -
. -
,
, , -
. -
-
18
-
(bhutarthavisayatva), -, .
(mithyajnana), , - . , ,
( , ,) ,, , -
, -
.
,
: . , ,
, -
, : - , , , , .
(vikalpa) .
, , ,
. ,
-, -
-
, . .
. vikalpa , , -
, - -
. -
, -
.
( 10) ; -, ,
, -
, .
( 11), - . -
( ) , . -
, ,
,
.
-
( ), ( ) ( ) .
19
-
: .
1217 , -
.
, . -
, , -
, , , ,
,
. , ,
, -
.
, -
, -
. -
, ,
-
(). (vairagya) -
. -
, ,
. -
,
. , -
, .
, -
-
, -
.
( 17) , - , , ,
.
, .
1823 . -
(). - , . .
, -
(salambanam). - , , ,
.
20
-
1 , -
, .
, , .
nirbija ( ), - : " , - , -
. : , , . .
(klesakarmasayah). , - , -,
-.
-
.
(). - ,
(prakrtilayah). , , -
(kaivalya), , - , -
. , -
, .
, -
,
, . -
, ,
, -
.
, ,
, -
.
, -
: - (, , ) (, , ). - , -
. -
, , ,
(vasana) (adrsta) - .
21
-
, -
- , -
. (pranidhana) , -
, , -
,
( -). , , -
(istadevata), -
.
2429 - - .
,
, ,
. , ,
.
, -
, .
, -
,
. , -
, -
(sarvajnabija), , .
-
, -
: [ ] - ; - -
.
-
: -, . , . . -
,
, ,
-
(sabda-pramana). ,
, (atmanu-22
-
grahabhava). , - -
,
.
, . .
, , ,
.
-
,
-
, .
-
( 26) , .
,
-
.
(pranava), ( 27), - ,
(vacya) (va-caka). : ,
? , , -
, . , , -
, -
. , ,
, . -
, - ,
: , , , -
. -
, -
: - . , ,
: , . ,
, -
.
, ,
(pradhanika); 23
-
, -
. ,
, .
( . 27) - ,
-
.
,
-
, ,
, .. - ( 28). .
-
,
-.
-
. , -
-
-.
, ,
,
.
(antarayah) 3032 .
, -
-
. .
, .
-: , , , - ( 31).
-
-
. -
, .
, -
. ,
, -
, -
, -
24
-
, . -
-
.
-
, ,
.
: ... [] , , [] , ,[], , ,
, ,
[ ], - . , -
(karmasaya), ,
.
,
, , -
-
,
.
3340 . , -
. ; , , , -
-
. , ,
-
.
(pranayama), .
,
. , -
.
, , ,
, : - . -
; , - .
,
25
-
, ,
.
. -
, -
. , - [-] , [] , [ ] ,
.
-
(yathabhutartha). yathabhuta , , -
.
- ,
-
.
-
, , ,
, .
-
-
.
-
() .
,
. -,
, , -
, ,
, .
-
, .
, , -
, --
.
(vasikara) , , -
26
-
, (paramanu), , . . .
,
.
4149 ,
, . ,
.
(samapatti) .
, , -
( ), - (svarupa) . , .
. , -
.
-
, -
. -
(kevalin) . ,
,
.
-, -
, .
, -
. ,
, , -
(savitarka). (nirvitar-
ka) , - ,
.
, , .
-
,
( ) -
.
, -
,
( 27
-
), -.
, -
(arthamatra, 43). , . . , -
,
. , -
. -
.
? : .
, -
, -
(yogipratyaksa). , ,
, . . . -
. -
(avayavin). -
: ( ), (sparsavan) .
, -
(suksmam karanam) - . ,
.
-
(savi-) (nirvicara) , - .
(aliriga). (prakrti), - (avisesa), - -.
- (, ),. . ,
.
(ahamkara), 28
-
- (lingamat-) . -- -
.
, -
.
, , -
(- ) (-).
, -
. -
, (vi-sesa). , . . , ( ), . , -
. -
- .
, , -
(sabda) . , - , -
, . . , -
, .
, ,
, -
.
5051, , , -
() , .
, , -
, , ,
, --
. , (prajnakr-ta), . - ,
.
, ,
, (nirbijahsamadhi). - , , -
, . . .
29
-
, . ,
, ,
, .
.
-
, , -
, , -
-
, (sabija samadhi)., (vastu), - .
,
, -
(adhyatmaprasada). - . -
,
(yathabhuta) . , -
, .
-
, , , -
(. , - 47).
,
-
- . , ,
48, , - : - ,
, [], - .
-, -
, -
, . ,
,
, -
.
, -
, .
- -
[] (sadhanapada) - .
30
-
,
, (vyutthita), , .
1 2 (kri-yayoga). : -, . -
(tapas) , , , .
-
, -
.
(svadhyaya) (japa) , -
. (Tsva-rapranidhana) , , .
. ( 2),^ , . -
; - (. . ) , (. . prasamkhyana). - -
.
, 39 : , , , -, . -
, : ,, , ,
.
-
(viparyaya), -. , -
(vipaka) , -, , : (jati), (ayus) (bhoga).
, (avi-dya) , (- ) . : , -, , . -
31
-
: , - ; , , -
(pratipaksa); , - -
, .
,
,
.
.
, -
.
, , ,
, -
.
, -
. -
, ,
, -
. , -
, ,
.
,
.
, ,
, , , ,
, -.
,
(karmavasana) .
, -
, -
, -
, .
, , . .
, -
.
(asmita) , 6, (drksakti), . . , - (darsanasakti)
32
-
. - ,
(drasta), , , ; , -
, - ,
. ,
, . -
, . .
.
(raga) (dvesa) , .
,
(abhinivesa), , . -
.
. , ,
.
910. , - , -
.
: , . -
, ,
. -
,
.
-
(karmasaya). - 1213. (drstajanma) , (adrsta) .
. , -
,
: ... , - , , , , ,
, .
-
33
-
,
, ,
, ,
, . , , -
.
, , . . (klesa-mula). , - : , - .
: - ? : ,
. . , ? , - , -
,
. -
, ,
, . -
(trivipaka). , . . ,
, ( - ) - (ekavipakarambhi), , -
(dvivipakarambhT). ,
(vasana) - , . -
.
,
.
-
,
.
(niyatavipaka) (aniyatavipaka). , .
: - , -
; (pradhana-karmani); -
34
-
, -
.
-
, ,
.
14 (punya) (-). , , (sukhaphalam), , -
(duhkha). - -
,
, .
1524 , ,, ,
, .
,
: , , -
, . -
-
,
, . .
, -
-
.
(parinama), , - , -
(gu-navrttivirodha). , - , , ,
. ,
(raga), , - - (cetanacetanasadhana),, , -
, . -
(dvesti) , ,
, -
(moha). -35
-
(avidya), - - .
, , , ,
, -
, -
-
. , ,
.
, -
(samskaraduhkhata). , , ,
, . -
,
,
. , -
(duhkhakarana). (gunavrtti) , , ,
(ksipraparinami cittam), . ., , -
.
, -
(samyagdarsana) - . -
(cikitsasastra): , (-gahetu), , ,
, (bhaisajyam) . -
, , -
, . . -
, (samyogasyanivrtti) . -, . . ,
.
-
, , (sasvata) , . -
, -
, .
,
? ,
36
-
,
( 16). -. : , -
, .
-: ...- , , -
, [], , . ,
, ,
. . ,
.
, ,
,
; -, , -
, ,
,
.
,
, , -
. -
-
() , , .
. -
,
. , -
, -
,
.
, -
, ,
, .
-, , -
, ,
.
.
(. . ) , -
-
.
(saksi), . ,
. -
(samyoga) . - (drasta) .
(buddhisattva) -. , ,
, , -
. -
: ,
, .
, .
, -
, . . .
( svabhavikah), (naimittikah). (nimitta), . , ,
-
.
, -
, , -
(vasana). ,
- . -,
. ,
, , -
, , -
. ,
, -
, .
( 18), - , -
.
, , -
. - ,
.
, , -
.
- : - , -
.
38
-
cue i
, . -
,
.
, , , -
\1 . , - - ,
(). - .
. ,
,
(parinarna), , ., .
(bhoga) (apavarga) .
.
, . . .
: , , -
, \; ?
,
, , -
, (svamini).
, .
, : ...-, , , ,
,
, ,
.
-
-: (grahana) (jnana) (svarupamatrena); fdharana) (); , (Una), -
(visesa); (apoha) (yukti) (sa-maropita) . [! . , (abhitmesa), [),
-.
-
, , -
.
, -
, . . , . -
-
.
, . . -
( 19). , , -
. ,
(-), , , . -
(avisesa), , .
( : ,, , , ) , () ,, , .
-
() . , -
buddhindriya. , , , -
(karmendriya). , - , , -
.
, -
, , (citta) , -
, -
. ,
, ; - . ,
, . -
citta. : mati,khyati, jnana.
, ,
,
, (asmita). -, . . ,
. .
-
40
-
, -
(lirigamatra). . .
,
(aliriga). , , , -
. ,
. -
, (), -, -
.
(bhoga) (apavarga)
. -
.
, ,
, .
, -
( 20). - -,
. -
,
, .
, . .
. - -
(sarvajna). , . . -
, , . - , ,
, ,
, ,
.
(- 21). , . , -
, ,
, ( 22). -
, . -
( 23), .
-
,
. , -
41
-
. -
.
: ? -, ,
. , -
, , -
. , -
, -
.
, -
,
(viparyayajnanavasana). , ,
.
,
, .
, -
, , , -
.
25 -28 - (hana). - , .
, 25, . - ,
, [ ] -. , ,
.
(>- 26). , -
. (vivekakhyati) prajfia (), - .
,
, .
, ,
. -
,
. ,
, .
, . ,
, ,
42
-
, .
-
: , ; , , : , ,
; .
-
, .
: ; , -
; , (- 27).
(kusala)
, .
: , (jivanneva), ,
.
(yoganga),
.
. -
.
. 28, ,
, . .
.
, -
.
2934 , . ,
, , . .
, ,
, , , .
.
(yama) - ,
-
-
.
, , ,
. -
. (ahimsa),
. ,
[] , - . : ... ,
, , -
(yama) (nisphala). (satya)
. -
, ,
. , -
: - , .
. (asteya) (asastrapur-vaka) , . - .
-
(aparigraha). , , ,
,
( 31). ,
,
(mahavrata). -
(niyama). : , , , .
, ,
. -
-
. -
(dvandvasahana), . , , -
, . . ,
44
-
-,
. . -
: . -
, . .
,
, .
-
, -
,
( 33).
-
,
(pratipaksa). , .
: , -, -
: ..., , - : , ,
. , -
(paksa) - , . .
.
. -
, ,
, : , , -
.
, pratipaksa
.
, ,
,
. -
-
, pratipaksa. , 27 .
-
: , - - , (krttakaritanumodita). - ,
45
-
, , -
. ( 34) - ,
-, , ,
. -
, -
, -
.
--
, -: -, - ,
-
.
, 27 , . . -
,
.
(dosa). 27
pratipaksa. -
, . -
: ,
. . , .
-
: . ,
. -
: - , ,
. ,
,
, - .
3545 ,
-
.
, , ,
, -
, , ,
46
-
.
. -
, . -
,
; . , -, (apratihata) . , -
, .
. ( - , ) , -
. ,
, -
.
,
(), . - ,
; ,
( 4445)., . . ,
4648. , - , .
(sthira), , (sukham) (sukhavaham). 46 -. -
.
-
, ,
(dvandvanabhighatah) .
4950 , -
, . -
49 : svasaprasvasayorgativicchedah pranayamah. -
pranayama; , . , -
; . ,
(desa) 47
-
. ,
() , .
,
-.
,
, ,
. -
() ( 53). , , -
.
( 5455). . ,
: -; , - , -
, ; - ; , , .
. -
, ,
-
. -
.
(vibhutipa-da) , , - ,
. ,
, ", ...
(sraddha) .
1 7 , , , (samyama) . - : , ( 7).
: - (), () - (). , - -
. -
, (nabhicakra).48
-
, -
,
.
() - , ,
, ,
. , -
dhyana . ,
(dharana); -
(ekagrata). -, - [| - , ,
( 2). () ,
,
( 3). , (nirbhasyate) , ,
(dhyeyakara), (dhyana-kara). To , , , -
sunya (). -
( ). , ,
. , dharana (-), dhyana () samadhi () - ,
[ 1 (sarnjfia); [] - (paribhasa) : [] ".
-
, , -
-
, ,
(dhyana) - (dhyeya). .
49
-
.
,
(nirmalapravaha), - (pratyaya).
, -
, : ( 6). , , , (paracittajnana) , , -
, -
, .
, . . (kaivalya) . , , -
, . .
( 21). : , [-] . , -
, ,
. -. -
, . .
. -
.
-
, -
( 22). : - . , -
, -
, . , -
,
, .
-
: , - , , . -
.
, -
( 23), - , .
50
-
: , ; , ; . - , -
, -
. , .
, , -
, , -
. ,
, , -
. -, .
, ,
, ,
.
( 24). 2629 -
, . ,
() , -
( 25)., , -
, ( 26). -
. -, -
: ( ), - ( , , ) (, , , ).
( ) , , .
, -
.
, , , ,
( , - ) .
, .
, -
.
.
. , ,
, , -
().51
-
, , , , -
, ,
[] . . -
, . , -
-
: ... , -
, .
, , -
,
(. 26). -
, -
, -
.
, ,
, .
( , ) - , , .
- -
, -
: - .
.
-
-
. , , ,
.
: ,
, -
, .
,
-. -
. -, ,
( ) ( ). - ,
, .
52
-
, . . ', ,
; , .
,
. ,
-
, -
.
, -
.
, , ,
. ,
, ,
.
, ,
, -
( 2728). ,
.
,
, ,
.
. , 29, ,
,
.
-
, , : - , , ( 30). , , -
, -
- , -
.
,
.
,
.
( 31). , - .
1 . [, 19641.
53
-
(sirah kapala) ,
( 32).
(pratibha, taraka) ch, ( 33). (). 1
- .
, , ,
, . ,
( 34). .
, . . , .
.
, -, *; 915, , .
.
, oi-, ,
-. (>- " ,
.) 1654
,
(). , ^
, .
, parinama: :.> > , .
, . . ,
( 16). | , , , .
' -
.
[1 [] (! 2 []. - [ ], , . -
[] , . : , -, ,
, -
, [ ] .
()
3. ,
, . [-] , ,
, , -
. ,
.
[ ], - , [ ] , . - ,
, . ,
, .
4 , [-
] . [ -], .
[] .
[ ] [] , , -, , .
[ ] . ,
137
-
31. , , -, , [] '.
, 2
, [, ], -, ,
- .
[], : .
[], : [ ], -.
[], 3, , [ ]: - , . -
[] , .
[ ], , , ,
, [ ] [] .
. [ ] .
32. [] ' [] ,, , -
.
, , ,
[-] . [] -.
, .
, [ ], , ,
[ ], -
. -
, 4
, .
, [] -, .
, [ ], - ''. ,
138
-
, , ,
,
, [ ] /- . ,
, [ ], , .
[] [] -
33. [] , [] - '.
. ., []: , , , , ,
, [], , , [] , , [-] : , - ,
. : , , - , . ,
, .
[] [ -, ] .
34. , - [] , , [] , [], [ ] - ; [] .
, -
'; , [] . , [ ] : - ; [] ; .
, : , - ; .
134
-
\1
, [ ] , [] : -, -, --, -, -, -
, , -, -, -.
, [ ] -.
[, , ] - ,
[] . | ] -
[].,
, [] . [ , ] - [ ] -, -
.
, , ,
, [ eej, , [], . [ ] , -
. , -
[] [ ] -, . . [ ], -
, , , - -
, -
[ | . [] - [ ] -, , [ ], .
[ ] , - , [].
[ , ] -, [] ,[] [ ] .
,
-
. .
140
-
35. [] '.
[] ~.
36. [ ].
[ ]: !, [] - ; !, [ ! - [ !. - '.
37. - [ ].
.
38. [] .
[] ' . ,
.
39. [] - [] , -.
4 [:! ? ?
[]? ? ? ?
, [] - .
' [] (). [- , ] ().
141
-
40. [ ] .
, [1, - , , [-] , .
, []. -
, [] , , [], ,
41. , , [], -
.
[ ) . [] ;
,
[], , - '. [] - .
42. [ ] .
: [ ] , , -
, .
43. - [] .
[], .
[-] - () ' . [-] - . .
142
-
44. [] >, - .
, (| ' |1, ,
.
45. [] [] .
, , [] [] , , , 1 -] . , .
[] [ ] -. .
46. [].: , , , ,
, , ,
, [] , [] , , -- ,
[] '.
47. ! [] -...
: [] ... [] -
, [] . .
48. - '.
[] - \, . .
143
-
49. {] , [-] '.
[] , [ - ]: -, . -
[], , .
, ,
50. , [ ] [], , [ - ] .
[] , [], . , - [], . [] [], - .
, ,
, [] - .
, [ ] -, [ ] - - '. , -
- ,
[ ]. : [ -
] - , [1 - ;
2. [ ]
, . [ ] . ,
[] .
5/. [ ] .
[], , , '.
[ ]. [] .
144
-
[) [], . , , [- ] [[ - [ ]; - , [ ] . , []
. [ ].
52. .
, -
, , .
, , [] - , ,
, ,
'. [], , ,
-
. : - , : [] [] -.
?
53. ... ib ' .
[- ], . [, ] .
, [ ]?
145
-
54. [ ].
,
, , -
[ ], [ ]. -, , [], . , -
, , , -
[] -. .
55. [] .
, [ -] . . , , - . : [] . [ , 1 '. ,
[ ] [ ] . - -,
. ., ,
.
, , , [ ]
. ,
[] . - , [] , .
, -
[], [ -] .
146
-
, [ ] [], [. ] .
/. {].
-
, ,
[] , [ ] '.
2. () [] [].
' , [-] , [, ], ,
2 -
, , 3.
3. , [] - , ().
', ,
,
147
-
/ .
[) ~.
[ ] , - , , [ ].
4. .
[], [], , [ ]. , [] [ ] '.
5. . [] . ',
[] . , [ ] , [ ] .
6. [] .
' [ ] , ,
. []. - [], , , .
[ ] ?
, [], 2 , -
. . ,
\ ? .
,- -
.
? :
; . , , .
148
-
7. [ ] . ,
[] !
[! 2-
8. { ], '.
-
[] , >>. ?
2.
[] - , -
?
9. [ ] , - [ ], [ , ] '.
, ,
- ();
^ -
'. (, .- .) - . -
3 [, ] -
, [ ] - . .
, -
, [ ] . [ ] , - . [] -, [ ] 4.
149
-
10. [] . ' -
,
[, ], . , , ,
2.
//. - -
'.
; - . -
. -
, [ ], , [].
.
,
[] [-] , , -
2. / -
3.
12. , , [] - .
, , -
' [] 2, [ ] '5. -
[ ], , [] 4. - / [- ] D.
150
-
13. -, [] .
[ , ] , -
',
[], -, []
2.
-
-, [ ],
. , [-] , , . ,
,
, -
, [] -
3. , []
, .
.
[ -] , . , [], , , -
, [] -. ,
.
[], - [] , - , -
, .
,
[ ]. [ ] [], .
[ ] : [ ] - ,
. -
- .
151
-
- [] -- , --
, [] -, ,
. , -
- , -
,
[] 4. , -
.
[] , - -
-. -
, , - -
, , -,
(] . - -
, [ ], , , [] -. [], , , ,
, .
, [ ], : - ,
[] - . [-], [ -] , , [] [] , [ ] .
[ ]. ? -
. ,
[], [] . , [|. [] [], -.
-
[ ] . [-] ,
152
-
[- ]. [ ] , -
. -
,
,
-
, ,
, .
[ ]: - -
.
[ ].
.
-
. -
. ,
,
. , , [-] .
-
. [], - , [ ] .
. , [] , [ , ] []. -, . , -
. [ ] .
[] -, , ,
. -
, , , -
; [ ], , [ ], -. , [] , - , .
, , .
, [] 153
-
[] [ -] .
? ,
[] : , , ,
; , [ , ] , . ,
[] - -, [] , -. . -
.
? []
[] . [-] , - , [] - , ()
. [ ] [ ].
[ ] . [ - ] , , - [] . [] . , -
,
, . -
. , -
, -
, , .
-
, -
. , [] - [ ] [ ] .
.
, -
, [ ]; , , -
.
, , ? -
154
-
,
.
14. , [ ], , [] - .
, , ,
(, . .) , [ ] . -, -
, [ -] [ ]. , [ ], , '; , [ ], , [ , ].
, [ ], [ ] [ ] - , [ ] ?
, , [ ] : , -. , ,
, ; , , -
.
[, ] . [] -
[ ]?
, 2
.
. [, ] . [, ] .
, ? , . :
[ ] [] -
155
-
. [, ] -, [ ] , [ , -] , [] . , - , ", -
, ,
[ ], , . , [] -
, , [ , ] [ ].
, [ , ] , [ - , ] .
? []: -
, [-] ? , , , .
, [ ], - , --
. , [ , ] , [ -] 4.
15. [] .
[ ], - [ ] , [ ] [ ] /- [] . , , , ,
,
[ ]. - , --
, [] . [] , , - . -
-
[] , [ ], . -
156
-
-
[ ] -.
, [, ] -.
?
.
[] - .
-
. , -
[] . ,
[ ]. -, [] [] -- .
'. -
-
. -
~ [ ], [] -, [ ]. [] - [ ] .
[] - -: . , -
[] 2. [ ], -
. [ -] , , , , -, [] [-] ,
3.
, [ ] , .
157
-
16. [] - .
, , ,
'.
[], [ ] . [] , ,
.
17. - , 3)1[] . [] , [] -
.
, [] , [] [ -, ] . , -
'.
/ - , -
. , [], , [ ] . [ -] .
,
[] , - . [] -, [] . [] , - , -
[-] . , [- ] , , [ ] , . .,[ ].
,
158
-
[] , , [ ] [].
( ]. [] - [] . . [) - [] , , -
. , [ ], [] , [ - ]. [] .
[ ) : - [], - , -
2. -
, [ ], : , ; , \ , , ,
: , - . , [ -] , .
,
[] . , , , [ ] , .
, [ ], . , |] - , [-]: [ ] , , .
, [ ] : , : . [ ] ; , -,
, [ ] - . [ , ], ,
4 , ,
, , [159
-
], . , .
: [] ; .
[] , , -.
? - -
.
[] , [] .
, | ) , .
[ ] - . , , -
; .,
, [] .
18. [] .
, , [): -, [] -, [ , ! . ,
, , [], [ ], [], , - . [] . -
-
, [] .
.
-
[] - [ ]. , -, . ',
-
[] [ ],
160
-
. ,
, : -
[ , ], -, . -
,
?" : -
, , [ -, ], , - .
, , , . -
".
: ,, [- ] ?"
: [] ; - ".
[ ] , . [ , ] , [ , ] , , . : - . -
, , [] - , , .
19. [ ] [] '.
[].
20. , [] [] '.
[] [ ], , [ -
161
-
] . [] [] , [] . [].
21. []
[] . []
. -
, -
,
.
, [ ].
22. [ ] , ;
[] .
, ',
: , . ,
[ ], , [], ; [], , , [],
, . [ -] : , , , [-] ; , - , , -
[]., ,
, : - , . -
[ ] .
162
-
i \
, [ ], -. : - [], . [-] , - [] [-] . [], , [, ] [ ] - [] . [-],
2, [] [] []
3. -
.
23. [ ] [ ] [ ].
, [] ., -
, , [] ; [ ], - , ; [ ], , .
, [ ] [ ], . , .
,
, , [ ], . , [] , .
24. [ ] [] [].
[ ] ; [ ] - ; .
163
-
25. [ ] , [].
, [ ], - . , ,
, , -
.
26. [] .
'.
2 [] .
[] - , .
[] .[ ] ,
[] , :[] , [] [] .
3, []
, [] []. [ ] , [ ]. [ ] , - .
, [] , , , ,
, , , , ,
, , 4
. -
,
[] .
[] , -, , , , , .
[] ' , [] . , , .
- [,] ; ; - [ ); .
[ ] , , .
164
-
[ ] , - [ ].
[] , [] ". ,
: , '. [ ] [ ] , -
, [-] . : , -, [] 8.
[ ] , [] , [] , [] . [ ] .
[ ]
9.
,
[ ]. [] , , , -
, | 0
,
[]. , . [ ] , [] ,, , , , " .
[ ], , -
.
[] | 2. -, .
, , , -
, , , , , , , ,
, , , | 3
[ ], - . [] - .
[, ! -. , ,
. [, ] , , . ,
, , ,
[] . .
[] : [- ] , , , , -
165
-
, [ , - ]. [ ] [-] , [ ], , ,
. -
' , .
, [ ] , [ -], : , , , . -
; , .
(] [] - : , , - .
''\ [] []
: , . ,
.
[ ] , . , -
. [] , [], [] , , ''.
[ ] [-] : , , -. , -
. [ ] () , .
,
, -
,
-. [] '*. . , -
, -
.
19
,
[]. [] [], , [] .
166
-
27. [ ) [] .
, [] - .
28. [ ] [] .
, , -
. -
' .
29. [ ] [[ .
[] - . :, [] . ,, , , , .
[] , .
30. [ ] .
[] , , . -
[].
31. [ ] [] .
[] , [] '. -
, .
167
-
32. [ ] [] .
' [] , [ ] . [ -] , .
33. '[] [].
, .
, . -
, . -
,
.
34. [ ] [] .
[ ], ', [] , . -
[ ] -.
35. ( ) , ,
[ ,] [ ] . [ , ] , [] .
(), , , -
[] -. ,
, -,
, [] - '.
(, . .) ,168
-
-
[] - . [ ] ,[] 2, , , .
, [] [] , , . [] , \.
-
3, ().
[] . , : ,, ? 4.
36. [] [ ] , ,, .
[] ' [] - , , , . -
[] [ ] ; - ; ; - ; - '.
[] .
37. [] [] [ ].
[] [] , [ ], , , ,
[] [ ]. [ ] [ ], -
, [ !, , [ ] .
169
-
38.
[ ] .
, () [ ] ,
[]. ,
[] -.
,
, , -
.
, ,
, -
.
39. [] , , , , [] \ ].
,
[], - [ ]. . , , .
, - , -
. , [ ] , - . , ,
. , []. [ ] .
[ -] [] , , , - , [ ] - .
[].
170
-
40. [] .
[], , ' [], .
41. [] .
[] . : , - [] , - , .
, ' [-] . , - [] , - .
[] - . [, -] : , , -. , , [ ], .
,
, .
42. [] , [ , ] .
, [] , ,
:.
[ ]. [, |
[ | . - [, , ] 2 , -, [], [ ], . [] , , -
. , -
.
171
-
43. [] {] ; .
[, ] , . [-] , , () '. [ ] , - , , , -
, [ ]. []
[ , ]
2, . -
,
(), , -
3, ,
[] .
44. , , ,
[ ] [] .
[] . ., [-] [ ], -
. [-] .
: - , , ,
. [] - . -
[ ] . -, [], -, '.
[] - ().
, [] . [ ]
2, []
, , , . [ ] ,172
-
[! -, [, ] -. , .
[] . , - [] , [] , , [ ] - , .
, . [ ], ; [ ],
3. , -
, [, ], ; [ ] , ,[] , , . [ ] - ,
, -
. [ ) . [ ).
. ,
, -
[] , - .
, [ ] - . [] - , [ ] ,[] , | ]. , [] .
, ,
[] , . , -
, [) ,, [] " 4. -
, , .
45. [] ,
[ }. ' [ ]
[ ] ; [ ] - ; [ ]
173
-
; [ ] ; [] , , , [], [-] [ ], ; [ ] [] [] ; [ ] , ; [] : - []
.
[] , .
? [] [ ] -
2.
.
[]. , [ ], [- "]. , , [] , . , [ ] , , [] , , [ -] , . , , [] ,
() .
46. , , .
[) : [ ] , , .
47. , , ,
\ ] - .
, [] . [].
174
-
, , (, -. .) , [ ] , []?
, ,
. [ -] , (), - . [] .
.
[] . , [ ], -
(), () (). - [] [] - [].
, ,
.
[] - .
[-] .
48. , , .
, (), .
' [ ] - [] - , .
.
2
.
[ ].
49.
[] , .
-
[] , - ,
175
-
, [] - , . -
, , , [], , , , -
, -
, .
,
[] , []
, ,
.
[ ]. , ;
, [ ] , , .
50. [], [] , [] .
[] [ ] - ,
, , [] , [] [] , - , ,
[ ], , - , [ -] , [ ], - () [ -] . - . , ,
[] - , [-] , [ ] . ,
, .
176
-
51. [], [ ] [, ] , , [ [.
, [] : - , -
, ,
'. [ ], [] ; [] . [] , , . ,
[] - , -
.
,
, . [ ] , , . -
[ ], - , [], .
, [ ] -, , [ ], [-] , : - ! [ ]! ! ! ! ! , -; . -
. [ ] , . -
, , ! , , , , -
!, ,
: , , -
,
. , -
, []. ,177
-
, , -
, ? , ! , -
.
, [] - . ,
: ! , ,
, , [-] . , , ,
. [] .
, , -
, , , -
.
52. [] , .
[], .
, [ ], , , [] -, . ,
[].
[] . , . ., [] [ ] . ,, , ,
[] [] - . [] - [-], .
, [ ] -, ,
. , ,
[ ] , - ., .
[] -, [ ], -
178
-
.
. [, ] [] , [ ] , . .
, -
. ,
[ ]. , , [ -- ], .
[- ] , , .
[] .
55. [ ] [),
,
.
[] : , . -
: - ; , . -, [], - -
: [] , . -
[], [], -
[] , . ,
[ ] : [] , [ ] , - .
[ ] ? [-
] - [] . , -
179
-
. , [] - , .
[ , ] -
-
[] , - [] , - .
[] [] - [ ] , [ ].
, , , [] [] . , -
,
[] -. .
: , -
, [] . - .
54. , , , ,
.
, -
[- ] . - , ,
. ,
, .
, ,
.
, .
, ( ) , [-] .
, , ,
, , ,
180
-
55. [] .
[ ] , ,
[ ] , .
,
. ,
, , ,
, , , ,
. , ,
. , -
, [] .
. -
, , -
[] . , ,
. . ,
, -
.
, -
, [ -] - [].
-
1. [ ] , , [] , [] .
[] [ ] '.
[ , ] -
2 , [ -
] . [] [ -
] , [] . .
[] [] - ; [ ] , . .
[ ], -, [].
,
,
2. [] [] '.
[] [] [ ], [-
182
-
], . ,
[] -,
2 .
3. ,
,
[ ].
,
-
.
[] ? [ ], -
, . ,
2 ,
, , ,
, [] , -
() () .
, [ ], - .
, [ ] , ,
, [ ] ? - [] , , . . , -
. [], [] , . [ ] , . .
, () ; [] . - , [ ], -
3 .
[ ] , , , [] - ?
[ ]:183
-
4. [ ] .
[] -, [] [] '. [ ] [] .
5. [] [] , [] , .
[] [] ?
[] , [] . [] -.
6. [ , ] , .
,
[] , , ,
. ,
,
[] '. - , -
[]. , , . , ,
.
7. , ; [] .
,
: , -, , '. . -
.
184
-
[ ] . [] , , .
, 2
; [] -, [] [ ] .
[ ] , [ ], , [ ] [ ].
, , [ ] .
8. ,
[].
, . ...
[] , , -
, , -
[] . [ ].
,
,
, . -
,
[ ]. []
, .
9. [ ], , , []
'.
[], [, - ] , -,
2.
[] , , [], [ ]
185
-
,
[ ] [].
? , [ ]
, , [ ] , -. [ ].
[ ] ? -
. [ ], - . , -
, [ ]. ,
. [] , - , , -
, , [] . , ,
, [] -. [ -] , [ ], , , [- ], , [ ], -
3.
10. , .
[-] '. : ! ! 2, [], [-] .
? , -
[] [ ], ,
[, ] ? , .
, ,
-
[] , [] 3.
186
-
4, , ,
, , [ , ] , , [ ] \ [ ], () .
, -
.
, [] , - () . : .
[]: [], , . [-] , . :
6 ,
; , [ ], [] .
.
? ?
,
, ,
'?
//. [ ] ' , , ,
[ - ] .
[, ] , .
[] [ ], [ ]. , [ ], [ ]. , , [] []. -, , ; -
2, , [ ]
. -
, . .
[ ],
3 .
187
-
[-] , .
(), , . , -
, , -
, .
,
.
, [] - , , .
.
[ ], , , , . -
, 4
, -
?
12. ,
.
, '.
, . -
, 2
[ ].
3.
[] , , , .
,
4.
, , [- ] , [-] , , [], . [] ,
[-], . , -, [ ] , [] .
, () [-] , - [-
188
-
]. - , , -
.
[ ]? ,
. [] , -
.
; , .
[-] . , ,
, [ ].
13. .
,
, : - , ,
, ,
'.
2 ,
; [ , ] [] . , , ; , , ,
3.
, [] , , ?
14. [] '.
[], [-] , -, , -
. [ ] - [], .
[] - [ ], -
189
-
. [, ,] [ , ,, ] , , , . [] , [ ] , , , [ ], [] 2.
, [ ] -, , , , [- ], [].,
3 , ,
, , -
4, ,
, []. - ,
, -
. , -
[] ? [] ?
75. [ ] ; [] .
[-] . - , ,
'.
[] ? - , ,
[ ] . ,
. -
. [-] , . -
? [ -] , [] , [ ], , . -
, ,
, , ,
190
-
.
.
, 2
[ -] , []. , [ ], [-] [-] , . , -
[] . ,
, -
, .
[] [ - ], - .
16. , -, [, ] [-] , '?
, [ -] , [ -] , [] - . [], - ,
? [] -
2 , ? -
, [ ] , [ - ], ? [ , ] , .
[, ] [ ] -
3, -
. ,
.
191
-
17. , '
[ ].
, ,
, , ,
[ ]. , ,
. , , [ ], .
, 2.
[], ,
18. ,
.
, , [], , , [ -, ] , , - ,
.
, [-] .
, ,
, , .
19. .
[] ' , .
,
[ , ] . [ ] - , . -
, [] , [] ., ,
, -. ,
192
-
[] , - - .
, 2: ,
, -, -
-. , [] , [] .
20. , [ ] .
,
.
', [] , , , [ ].
[] , [] - , , -
. [ ]:
21. [, ] ,[ ] .
, , [ ], , - ? [ -] , , [ 1,, [ ] '.
... . [ ], - , -
. [ ] [] .
, ,
, [] , - . ,
, .
, [-, ] , [-
193
-
], () 2. , . : ,
[] , -
, .
- [ ] , ,
.
[ ]?
22. , [], , .
--, [ ], []. , -
.
(), [ ] - , , -
. : -, ,
, , -
, [ ]. . :
23. , , , [] .
,
, . ,
, ,
, [] , . -
,
, -
, [ ] , [], [ ], , - '.
194
-
,
[ ], , -. , [] ,
2, , -
, [] , -. , [ ] .
? ,
, .
[] , [ ] , ,
[ ] '\ , [ ], - . -
,
? , , , [] , .
[]?
24. [], , [] , .
, , -
,
, ,
, , . -
. ,
, [] , [ ] . , ,
. [ ] - '. ,
, , ,
, [] -. [ ] , , .
195
-
25. [] .
,
[], , , -
, ', -
, [ -). . [ ], [] , : - [- ],
2 .
: ? [] ? [] ? ? ? ?3. [] , [- ].
[ ]? []
.
[-] -- \ [] .
26. .
[], - ,
. -
, .
27. [] , [] .
, [] -
, -
196
-
, []: , , . []? , []
.
28. [] .
, -
, ,
, , -
, [] - '.
[] - [ ] 2 - [] .
29. , , [] , [] .
[] ',
[]. , [-, ] 2.
. -
, 3
.
30. .
[ -] ' , , ,
, .
.
? -
. , , ,
, [] - -.
197
-
31. , , - ,
[] , .
, , [] , . -
, , ,
,
, . ,
,
. -
, ,
.
, ,
, ,
'.
32. , .
-
, , -
. [], [] , ,
.
, ?
33. , ,
.
; , . , ,
[]. .
: . , -
. ,
, [ 198
-
], '. , [- ], , -.
, -
, -
.
.
, ,
, ( ) -
. , , [] -
2. | ]
.
,
-
, ? .
? , :
, ? , ! ,
3: []
, ? , - [], , [] .
: ? , : , . ,
: ?
, . [] [] ; .
, [] . [] .
34. , ; - , .
' , [] , [ ]
199
-
, [ ] , .
[ ] , -
.
.
-
-
[].
-
(SAMADHIPADA)
* - ( -- ), - , -
, , -, - -
(IIIII ) , () -, ,
(patanjali) [Dasgupta, 1930, 5455)
1 1 atha -( -) , atha , -
, -, -
, -
atha sabdanusasanam , [| 1 2 , (anusasana)
(- ), - , (anusisyate) -
(sama), (dama) , , (tattvajfiand) [ (), ! [], , , [ ], -,
(samahita), () " (- IV 4 23, 28) \ , , (tapas), (rasayana) [] [ ],
(nabhidhanam), [| - [! , (pravrtti) [TV I 1, 1]
1 3 vogah samadhih > , - yuj samadhau ( yuj [Dasgupta, 1961
1963 vol I, 226227] ) ,
'
202
-
(samadhi), , , ,
1 4 sarvabhaumah bhurm ( -) () -- ,
-
1 5 Ksipta , - , , ,
(rajab), -
(asthiram) 1 6 Mudha ( , , -
) , (tamas), - (mdravrttimat)
, (sthiram), \ (viveka)
1 7 Vikstpta ( , ) - () - -
-
(viksepana) 1
1- , - (bhavana) (yogapaksa) , (-) viksipta - , , -
[ 1 11)18 Ekagra ( [] , )
Citta-ekagrata , (pradyotana), , (sadbhuta)
viksepana, , , viksipta -
,
-
, ' -
, -
[AS, 111]
,
, -
, [VMS, 2611 9 Niruddha ( , ) mrodha (
-
- , -
- (- ), - (akasa) [ I 56]
1 10 ogapaksa (
-
,
, -
,
,
() , -
,
,
9 -
(aprasanta) - ( ) () , IAS, 46]
, ,
(akusala) -
, ,
,
-
, ,
- (upadana) . ,
( -) - ,
,
, -
, ,
, ,
- , -
,
,
1.12 karmabandhanam - , , (- ) , , ,
() , ,
, , ( ) - -
(II 1214) - - ,
,
, -
, (vipaka) -
, (avidva) ! , (karma)
205
-
,
(punarbhavaksepa), , -
,
[TVM, 38 39]113 samprajnato yoga
( ) ,
,
,
, cittaikagrata, - (. 1 8) -
,
, -
(, asmita ) (samprajnata samadhi), - (dhyana)
1 14 vitarkanugato vicaranugata, [] , , Vitarka vicara - ,
, () - (II 28 33), vitarka (cittasyaudankata), a vicara
(suksmata), cp [AS, 14J vitarka , , a vicara , ,
[Guenther, 1957, 7477] ,
vitarka vicara, , ,
,
(bhuta) (prakrti) CM [Dasgupta,1930, 340]
1 15 Ananda () - () -
prlti sukha [Guenther, 1957, 7780]
1 16 Asmita , ,
asmita (karana citta), - (karya citta) , asmita ,
() -(karya citta)
,
, asmita , ()
1 17 Asamprajnata samadhi 206
-
, , ,
,
(samskara) CM |VS I 18]2 1 yogascittavrttmirodhah
,
- ,
vrm - , pratyaya - [Dasgupta, 1930, 277]
2 2 , ,
[] [ ] ( ) ,
, (alaksana), (avyapakatvat -") ,
[] [ | " , -
[] [ ] - , (vipaka)" (asaya) (karma), - ,
, []
[ ] [TV 1 2, 4]
2 3 -, ( mahat, buddhi ), (prakrti), (, ) , -
'
,
> [] , [] [1 [TV 1 2, 4]
2 4 - -
[] (prakhya, ) [] (sattvaguna) (pravrtti, ) , (rajoguna), [-]
(tamoguna)
(prakhya) [ ] (upalaksanartham), , , [) [)
207
-
[] , (sthiti), - ,
", , , , -
(dainya) [ ] , ,
( ) [ ! (vaisamyena), [ ] (vicitrapannama),
(parasparavi-mardavaicitryat),
[] , - (yathasambhavam) - (avantara)
- (prakhyarupam) " , []
(cittarupena pannalam) (sattvapradhanyam cittasya) (kimcidune),
, - 1 (mithah same), [ ] , (aisvarya) (visayah)
(khalu), - (tattva), , (pihita, ) , (abhimany-amana), , () ,
,
, (pramdhatte) (ksane), (ksipyamana) , (alabdhasthiti) , [ ] -
(pnyamatram) [ ] (svarasa\ahl) [ ],
(viksipta) " (ksipta) []
[ ] , [] " ( ), ( ), (prasrtam), , (samutsarane, ) , (ava-raka)
, , [], (sthagitam,) , ( ), (ajnana), [] "
( 1 8) (viparyaya) (nidrajnana, [TV 1 1], - | ]
(abhavapratyayalambana) [ ], [1
[] (anaisvarya) , dcchapratighata), []
[ ] , (vyaptam)
(avirbhuta) , , , ,
[ ] | ] " 208
-
(moha), , []
| ] ' - (visesa) (avisesa), -', [ , , (alinga) ], [] [ ] , - ()
[] [ ] " ,
(pravarttakatvat), (dliarma) , - [TV I 2, 45]
-
( ) ( ), - -
[TV I 2, 512 5 Purusa -
, , , -
(prakrti) - , (cmsakti), - (buddhi),
2 6 ^ ,
1 , "(atikrantabhavaniya) " , (svarupapratistham) 1 -
(putapakaprabandhavibhuta), - (abhyasa) (vairagya), (tapanTya)
(buddhisattva), 1 [-] , , , (vive-kakhyati), , (adhikara) -
[| ., [] , , , [-] " " ". [YS IV. 29]
2 7 param prasamkhyanam - , [], , " , , -
, ', -
(vivaksaya) (dharmadharminoh) [ -] (cittasamanadhikaranyam) [TV
I 2, i_ 5]
2.8 ,
[] , (nirodhasamadhi) \ - (vivekakhyaterhanahetu) (upadanahetu)
[] (citisakteh), [] (sadhutam) , ,
209
-
, [] " , , , (mohatmaka), (asuddhi), () (vivekinah v , ') ,
(antavat), (dunoti) -
() , , [ ] '
[ ], ( cetayamana ' ) , , ,, , [ ](tadakarapanna)? "' ", []
(panvarjane ca kurvatl)''
[] (darisitavisayah) " , [ ] ,
(bhavedetadevam) (apadyeta) , [ ] , (pannata sati) , ()" []
,
, ( anarudha ") , 1' [] '' - ( visayarohe "),
9
(apratisamkrama) [ -]" (samcara), , [] ( )
() (dharma), (laksana) (avastha), , () (), [TV I 2, 6]
2 9 , () [] , - , , -
[] [TV I 2, 6]2 10 (),
7 (avatara)
, (rurodhasa-madhi), (yujyate) , [ ] , [ ] " , -
(jnanaprasadamatra), (parena vairagyena) [TV I 2, 6]2 11
samskara -
-
(vrtti), (),
samskara [Dasgupta 1961 1963, vol I, 263, I]
2 12 , ,
9 [)
[ , ] (mrodha), (svarupa) , " (nirbija) "
210
-
(karmasaya) , [] - (jati), (ayur) (bhoga), (bija) [!
[ | (samjfia), , [ (asamprajnata) [, [TV I 2, 6|
3 1 drastuh drastr ( , ) - drk - ( [YS II6, 20, 21 , III 35],
drk () , (prakrti), , [VB II 6)
3 2 (kaivalya) - -
4 1 vyutthane , -- ,
, -
, -
(niruddha)4 2 , -
,
, -
-
(XIII, 219) [Dasgupta, 1961 1963 vol I, 216219]
4 3 svam bhavati, , , -
(svamin) , , ( ) ()
5 1 , (vrtti), 1 6
5 2 karmasaya , , -
, karmasaya ( ) [Da^gupta,1961 1963, vol I, 267] , asaya - ,
anusaya , () , (paryavasthana), ,
, -
[ V 1]5 3 (khsta) (akhsta)
5 4 , i 1 , -
(vrtti), ( ) (- ), - [TV I 5, 9]
5 5. ,
211
-
[TV I 5, 910]5 6 wttisamskaracakra
,
- (samskrtadharma) (samskara),
5 7 , , (mrodha), , > , (atmakalpenavatisthata ), [ ]
(apatatah) (paramarthatah) [ (prakrti) ] [TV I 5, 10]
6 1 arthe dvandva samasa ( ) pramana viparyaya vikalpa nidra
smrti (smrtayah)
7 1 pratyaksa , ,
, -
(vijnana), () ( [SS I 89]) , , (vrtti) , ,
( [Sinha, 1934, 117 |)
7 2 (upa-aga uparanj)
7 3 ( ) - [Dasgupta, 1930, 273274], 1) purvavat , 2) sesavat 3)
samanyatodrsta
7 4 agamah, , aptavatana
7 5 yasyagamasya vakta
), (asraddheya) () (svargakama) (caityam) > [TV 1 7, 18]
7 6 mulavaktan , -
(Tsvara) CM [TV I 7 12]8 1 viparyaya
, (laksya), [] ' (mithyajna-) , (laksana) , [] , [TV 18, 12]
viparyaya , , [] (sukti) ,
, [Dasgupta, 1930, 274]212
-
82 bhutartha\isayatvat8 3 avidya'smitaragad\esabhinivesah
klesa
abhinivesa > [Dasgupta 1930 68296]
8 4 [] (animan) , ,
[ ] [ ], [] , >[TV I 8, 13]
9 1 mbdajhananupati vastusunyo vikalpah -, vastusunya -
vastu
visaya ,
, Vrsava -
, vastu CM [Potter1970, 17]
9 2 stha ()
10 1 ,
,
susuptt , [Dasgupta, 1930, 276]
111 svavyanjakanjanah [Woods, 1914 31 2], vyafijaka afijana
112 abhavita akalpitah paramarthika iti yavat ( |TV I 11
17])
11 3 [YS II 39]12 1 (citta) pratyaya,
, , , ,
,
, ,
, ,
,
mrodha [Dasgupta, 1930, 277]
13 1 abhyasa15 1 vairagya >
(sraddha) ( [Dasgupta, 1920, 131]) (vrsaya), -
-
-
213
-
1 , - (cittasamprasada)
,
apara para Apara vairagya (raga) - (purusartha), - , (svarga)
apara vairagya , (vasTkara) ,
para vairagya, ( prajna) \ - , (sraddha) (abhyasa) ,
(akhstavrtti) (khstavrtti)
,
, , (abhyasa) - (vairagya) ,
(avidya) CM [Dasgupta, 1920 131- 133]18 1 Nirbija. ,
' , - , -
(alambana) , | ] , ,
(klesakarmasayah) CM [TV 1 18, 22]19 1 \'deha, r e [|
[YS III 26]19 2 adhikaravasat
, ,
,
[TV I 19, 24]20 1 sraddhavtryasmrtisamadhiprajhapurvaLa
itaresam20 2 smrtih dhvunam, (-
) [TV I 20, 24]20 3 , samadhi , -
,
, , , , -
Asamprajnata samadhi , - (cittavrtti) , samprajnata samadhi ,
asamprajnata [Radhakrishnan, 1931, \ol II 360)
20 4 1 [] (yogopayah), [] - () , (siddhi), , [] - (cirena), ,
(ksipra) , [] []" [ " (mrdu), (madhya ") (adhimatra) ] , |-
214
-
] , - (samskara) " (adrsta) (pragbhavlya), [] ", .-', (samvega),
,", (vasana) . ' [IV I 2021, 15]
23 1 lsvarapramdhanad\ , - - [Dasgupta, 1961 1963 \ol I, 258259,
Dasgupta, 1930, Chapt V1II Samkhya Atheism and Yoga Theism, 231
258], [Radhaknshnan, 1931, vol II, 368372]
23 2 Pranidhana
(bhaktivisesa) Coi , ,
[TV I 24, 16]23 3 ,
ista-devata ( ),
, -
24 1 vasana (cp |YS IV 24]) , samskara ,- , , -
,
(smrti) \asana , ,
, { ) vas , ", " samskara, (IV 9) - vasana , -
,
Samskara, , , - Vasana samskara, [Dasgupta. 1961 1963, vol I,
263, 1]
24 2 kaivalyam praptastarhi santi24 3 (trim bandhanam) [Woods
1914, 49, 2]24 4 , -
24 5 sastra (), ,
, -
() - [TV I 24, 18]
24 6 - ,
(V . ) > - , -
215
-
[ ] uiu {, ]
[ ], , ,
[] |]
, ' [)' [ ] '
, [] - , ,
, [] , ,
[ , , , )
, -
[] , ,
,
[] , [ ]
[] , 9 ,
, ,
9 ,
,
, , -
, , ,
' , [ ], , , , , -
, , , "
[] - , , -
[] , , [] [] , , , ,
, [ , ] , , , , -
(-), [ ]
-
[ ] - [], , , [ ] [ II 64 101 102]
216
-
25 1 < (buddhi) (grahana), [ ) (ltmdnya) | ]
(pratvekasamuccava) (bTja) (sarvajfia) [ ] ,
[] (grahya) CM [TV I 25 2930]25 2 agamatah -
sastra ( 24 5) -
25 3 atmanugrahabhave pi ,
< > (atmahita) [ ,|, , (andhakara), , " , i [] , ,
(bhutartham) , (pratipaksa) [ ]
(jfieya) ( ) ,
(atmahita), [] , (parahita) [ 1 1, 1]
25 4 kalpapralayamahapralayesu ,
( [ , VI 3| ), (laya) satya loka, ( YS III 26), [TV I 25,
31]
25 5 [Woods, 1914 56 2] , \ () (adividvan) - ,
[ ), [] , (adimuktah) [BOBceJ (paramaguru) - , , ,
, [-] [ ] [- ] (sruyate), (jnanaprapti) , , | ] (avatara)
[ , ] ( ) - (svayambhu) [ ] []
[ ] , [] \ [] (iti bhavah) > [T\ I 25 311
217
-
26 1 avacchedarthena >27 1 tasya vacakah pranavah -
() \acaka (), a vacya >()
aumkara (pralaya) pranava (prakrti), - ,
Pranava svadhva\a
[Dasgupta, 1920, 166127 2 -
(prati-padakatvam), ( vaiyakaranah) , (sambandha ) \ (artha)
(svabhavikah) , ,
[] , , [] , , [] , , [] , [ ], , "
(karabha ), (krtasamketa) - (varana),
(vimrsya) [ , , |, , '
(ayam abhiprayafi) (samartha) (abhidhana) , , [| [!
(Tsvarasamketa) [] , [ ] (prakasaka), , - (mvamaka) [], , , -
[] (vibhaga) [], .. , [) " . [TV I27, 32]
27 3 sargantaresu , , -
(pradhanika),
,
, (mahesvara), [ ] 1] , 1-] ' > [TV I 27, 32]
27 4 (agaminah), -
28 1 japa,
japa - (bija)
218
-
[Padoux, 1981 141!54|
28 2 [Woods 1Q14 62 1|29 1 anupatarga, -
, (jati), (ayuh) (bhoga) |YS II ]
30 1 dhatu, , - vayu (, )pitta () kapha ( ) 1 (vaisamya)
[Dasgupta, 19611963, vol II 325333]30 2
(kayasya gurutva) (kapha) , , (apravrtti) [TV I30, 35]
30 3 (bhrantidarsana) (jnana), (viparyaja)
30 4 alabdhabhumikatia31 1 adhibhautika adhidaivika
[Dasgupta, 1961 1963, vol I 269 1|
312 angameia\at\a32 1 -
(, pratvayamatram) Cp (, ), vijnanam prativijnapti (I 16), [] ,
.' | ! (yiinanaskandha) - , (manovijnana) - (A KB I 16, 11] ,
(vijiiana) \ (vijnapti) (visayam visayam prati) vijnapti
-
) vainasika ( , -) [TV I 32 361
32 3 , , [ , !, [ ) , || , (sastra), -, (phala) , , , [, ], ,
(pratyaya ), - (karmasaya), (upacita) > [TV I 32, 37]
32 4 gomayapayasiyam nyayam, the maxim of Cowdung as a milky
preparation [Woods, 1914, 66] , [ 66, 4]
33 1 mailrikarunamuditopeksanam - ,
-
, (samadhi) ,
(maitrl), (karuna), [] (mudita) (upeksa), , (apramana) , , ,
,
, ,
, [Guenther,1957, 161 166]
, , -
, brahmavihara [] -
33 2 prasannam, , , klesavarutam,
34 1 pracchardanavidharanabhyam va pranasya [TV I 35, 40]
35 1 yathabhutarthapratipadanasamarthyat
,
yathabhutam ( -) , ,
[Woods, 1914, 73, 11
35 2 pratyakslkarta\ya36 1 visoka va jyotismatl36 2
akasakalpam
, -, , akasa - ( - [Dasgupta,1930, 2172181 ) - ( - - ) , -
220
-
, \ ,
(dis) - \ , -
-
> -
- > (karanakasa)
, 1 vibhu ()
36 3 [Woods, 1914, 75, 1]37 1 , (vTta-
ragah) HOI [, ) (-raktam - ' ) [TV 1 37, 421
38 1 svapnanidrajhanalamhanam \a - (svapna) (nidra) CM [TV I 38,
42431
40 1 rmisamanasya 42 1 tatra ,
-
(anvartha)48 2 vibhaktir bibharti49 1 \50 1 (.
samadhi () (vrm) samskara
vrtti
IRadhakrishnan 1931 vol II 348|511
mrodhastlutikalakramanubhavena51 2 <
mrodha (asamprajnata) , asamprajnatanirodha samprajnata (asmita)
nirodha samprajiiata (samskara) (self) prakrti samadhi buddhi
prakrti , prakrti > [Dasgupta 1930 345346]
[] (SADHANAPADA)
1 1 atapasvin < (tapas), (upayatopayoginam) [TV II 1 59]
1 2 pratyupaithitavisavaiala Cp mayajala
1 3 Cp [YS I 23 27] 1~ 12 1 anaprasavadharminah 2 2
pratiprasavaya kalpisyante
[] (pravilaya) ? ,
(karyya) , [TV II 2 60]
3 1 avidya smitaragadvesa bhinivesah pahca klesah () raga
()pratigha () mana () avidya () vicikitsa () drsti ( ) [AS
6970]
3 2 (karmavipaka) (jati), (ayuh) (bhoga), CM [YS II13]
4 1 prasupla () tanu () \icchinna() udana ( \)
222
-
4 2 dagdha [Woods 1914 111 3]
6 1
6 2 bhoklr bhogya
6 3 [Woods 1914 115 1| >(Vi 41)
8 1
-
Duhkha
-
-
>>
(), () () ) , () - -
, ,
, -
, -
() - ,
-
-
, , --
, -
, -
-
- -
> - (samskrta), > , -
, -
() , ,
- ,
,
-
-
,
,
, -
,
15 5 pradhanapurusayoh samvogo heyahetu (, , -
) [YS II 17], drsya,
15 6 Hatuh 15 7 hane tasyotthedavadaprasangah upadane ca
hetmddah
(ucchedavada) (drsti), - (-) , , , -, (bhavadrsti-sasvata), , -,
(vibhavadrsti-uccheda),
224
-
, (Bhagavan) (SN II, 17]
( , , - - , ,
) , II hetuvada ( )
, , -
-
16 1 [] (bhogarudham) - ,
(karmavipaka),
16 2 pratipattaram ( pratipattr) , -, ,
17 1 , ( - samyoga, , ) (drsya) , -
17 2 drasta ( drastr) ,
17 3 -, ( ), , , , (sakst,) - , (drasta) ,
( [SPS VI 501, [Radhaknshnan, 1931, vol II, 292])
, (heya)17 4 buddhisattva , ,
, -
-
, ,
, , -
- [SPS VI 59]17.5. , -,
[] ... [! (arthakrta) (-) (drs) , (darsanasakti).." , (
svabha-vikah), (naimittikah) , (adiman), , (nimitta), , ,
(santana) - (vasana) (pratisarga) [ ] (samya) (pradhana),
(sargadau) [TV II 17, 82] pratisarga [Biardeau, 1968,. 20 ]
17 6 ksetrajna, , -, - -
, , ksetra () 225
-
,
( ) ", ksetra-jfia, , ksetnn, ksetra, , ,
, ksetnn ksetra , XIII 34 [Dasgupta, '1961 1963, vol II,
464]
, , ,
(avyakta) Vikara, , ksetra (), ksetrajn a , avyakta (cetana)
[Dasgupta, 1961 1963, vol I, 214]
17 7 I 4 vrttisarupyamitaratra18 1 prakasakriyasthitisllam18 2
pradhanavelayam
, -
(manusyasartre) ,
(tiryaksanre) , [TV II 18, 84]
18.3 , ( ) (vacya) ", (vyutpattya) ["] , (pradhtyate), , [TV II
18, 85]
18 4 , (), - ( [Radhakrishnan, 1931, 266, 277]) ,
,
(satkaryavada), , , (yadyadatmakam tattena rupena pannamate) [TV
II 18, 85]
18 5 bhogdpavargartham hi taddrsyam purusasya (bhoga),
(apavarga, moksa) (purusartha)
18 6 [Woods, 1914, 145, 1].18 7 svamini 18 8 , , -
(grahana) (jfiana) (svarupamatrena), (dharana) [ ], , (),
(visesa)[ ], (apoha) - (yukti) , (samaropita) [-] (tattvajfiana) [,
. ] (avadharana ), , (abhinivesa) (hanopadana) [], [TV II, 18,.
46].
19.1 visesavisesahngamatrahngani gunaparvam - (prakrti), -, ,
(avisesa), , , , -
(visesa). ahamkara ( , , -") ( "), -
226
-
, ahamkara, , 1tattvantarapannama , ahamkara () , (visesa) CM
[Radhaknshnan, 1931, 274]
19 2 -, tanmatra ( >) > (suksma) , > ,, [Dasgupta, 1961
1963, vol I, i, 251 254,Radhaknshnan, 1931, 270277]
19 3 buddhtndriya , ( ) (, ) , , -
,
, ,
, > [Radhaknshnan, 1931, 267]
citta , ,, , -
mat), khyati, jnana citta [Dasgupta, 1930, 260 ]19 4
, ,
19 5 asmita, -, ahamkara,
19 6 vivrddhikasthamanubhavanti [Woods, 1914, 149]
19 7 avyaktamahngam pradhanam , ,
alinga, , (avisesa) , - hnga, , , -
, , ."
( ") liriga . (tanmatra),, , hnga (ahamkara), 1lmga, ( ")
(visesa) [Dasgupta, 1930, 179180]
19 8 , (bhoga) (apavarga) (drsya), [YS II 18]
19 9 pratyastamayam tenopajayante19 10 dharmalaksanavastha
pannama20 1 drsimatra, drksakti
()20 2 ,
, } -
20 3 ( [YS IV 22]) [Woods, 1914, 155, 2]
21 1 \> )227
-
22 1 -, (), - (jtva), (brahman), , (vibhu) - [Dasgupta, 1961
1963, vol I, 238241, Radhaknshnan,1931, 279283]
, [] (bhoga) (apavarga) CM [YS II 23]
23 1 pratidvandvi23 2
(), (kalpitesu) - , (tanmaya), (paramanu) , (sthiti), ,
(vikara-karanat) (gatyaiva), , ( ) - [TV II 23, 95]
23 3 ()23 4 darsanajnanameva ,
, (drsti darsana) , (heya) [ I 40]
24 1 viparyayajnanavasana, ()
24 2 upakhyanenodghatayati24 3 hana , 26 1 vivekakhyati,
prajha () [ I 2] -
26 2 dagdhabijabhava, , (bandhyaprasava)
27 1 prantabhumih , , (pratyuditakhyateh) CM [TV II 27, 99]
27 2 asuddhydvaranamalapagama , [] (klesa), (Santa),
(cantadhikara)
27 3 prahprasave'pi , , (jTvanneva), (kusala ) (mukta), -
(caramadehatvat) [] ', , -
(laye) [TV II 27, 100]28 1 yoganga [YS
II 29]29 1
yamamyamasanapranayamapratyaharadharanadhyanasamadhayo
'stavangam
(yoganga) (antaranga), (bahiranga) ,
, - ,
228
