Moduli Sipermarrje

Sipërmarrje dhe Sipërmarrës

Në ditët e sotme, sipërmarrja është duke ubërë një zgjedhje e ligjshme karriere përgjithmonë e më shumë njerëz. Njerëzitzgjedhin të bëhen sipërmarrës për një sërëarsyesh. Për disa kjo është një mundësi përt'i shpëtuar detyrimeve te punisimit dhe tëangazhohen diçka që është shumë më afërinteresave dhe dëshirave.

Një sipërmarrës është dikush që zgjedh tëveprojë i vetëm dhe të zhvillojë një mundësibiznesi për vete, pa marrë parasysh sa e madheapo e vogël do të jetë sfida.

1. Vlerësimi i IdesëKur diskutohet për bazat e një biznesi të ri është e nevojshme të sigurohemi se ajo është endërtuar mbi një platformë solide. Ka tri shtylla themelore që do të mbështesin këtë platformë;këto janë tregu, industria dhe stafi.• Industri dhe tregjeNë një përkufizim të thjeshtënjë treg përbëhet ngakonsumatorët, ndërsa njëindustri përbëhet nga shitësit, dhe dallimi mund të jetë mjafti rëndësishëm.

• Analiza e tregut

Analiza e tregut është më komplekse përt’u kryer, por mbetet një moment shumë irëndësishem. Pa konsumatorët është epamundur të diskutohet përqëndrueshmëri të biznesit.

Hapat e mëposhtëm do t’ju orientojnë nërealizimin e të gjithë proçesit. Proçesi nëvetvete parashtron disa pyetje orientuesedhe kërkon nga sipërmarrësi I ri që tëfillojë t’u përgjigjet në mënyrë që edhe egjithë ideja të fillojë të përkthehet nësipërmarrje.

Analiza e tregut• Çfarë problemi synoni të zgjidhni?• Pse klientët do të blejnë nga ju?• Si do të ndryshojë sjellja e

konsumatorit?• Çfarë lloj biznesi dëshironi?• Ku janë klientët tuaj dhe sa është

numri I tyre?• Si po ndryshon madhësia e tregut?• Cilat tendenca kanë të ngjarë të

ndikojnë biznesin tuaj?• Cilët sektorë të tjerë do të mund të

shfrytëzohen?• A keni një treg?

• Analiza e industrise

Industritë përbëhen nga shitësit dhe ajoqë duhet të shikojmë në të ardhmenështë mjedisi i shitjes. Kjo përfshin tëgjitha aspektet e të bërit biznes qëndikojnë në aftësinë për të ofruarproduktin apo shërbimin për klientët. 

Mbi tridhjetë vjet më parë, Michael Porter ka identifikuar pesë forcat qëndikojnë rentabilitetin e një industriedhe parimet themelore ende tëaplikueshme në ekonominë e sotme. 

Çfarë mund të ngadalësojëveprimtarinë sipërmarrëse? 

Këto pesë forca janë:

• • Lehtësi në hyrje ‐ Sa e lehtë do të jetë për të hyrë në treg? 

• • Fuqia e furnitorëve‐ Çfarëpushteti kanë furnitorët mbi ju? 

• • Fuqia e blerësve ‐ Çfarë pushtetikanë klientët mbi ju? 

• • Kërcënimi i zëvendësuesve ‐ Sa i fortë është kërcënimi përkopjimin e idesë tuaj? 

• • Konkurrenca ‐ Cili është mjedisikonkurrues brenda industrisë?

• Në këtë pikë është e nevojshme qënjë sipermarrës I ri të jetë pak kritikdhe pesimist, duhet të mendojë përgjërat që do ta ndalojnë apongadalësojnë që të përparojë. Faktorët frenues mund të jenë tëshumtë, si më poshtë listohen disaprej tyre:

• Mungesa e personelit të kualifikuarnë mënyrë të përshtatshme• Cikel I gjatë I vendim‐marrjes sëkonsumatorëve• Ndryshimet e poltikave të enteverregullator etj.

2. Përkufizimi i firmave

• Natyra e biznesit ka njohur njëndryshim, nga industritë evogla dhe firmat familjare teksipërmarrje të mëdha, qëbazohet tek inovacioni.Bizneset kanë kërkuar edheaktivitete që I kanë trasferuarata jashtë shtetit.

• Për të drejtuar përparaekonominë e re, ështëprezantuar koncepti ishoqërisë me përgjegjësi tëkufizuar. Koncepti është Ithjeshtë dhe ka provuar të jetëi suksesshëm.

• Një Shoqëri me Përgjegjësi tëKufizuar lejon investitorët tërrezikojnë vetëm çmimin eaksioneve që ata blejnë nëkompani.

Nëse kompania bëhet e paaftë tëpaguajë, ata humbasin investimet etyre, por asgjë më shumë. Kjo i lejonsipërmarrësit të jenë krijues dhepranues të rrezikut.

Kjo formë lejon një ndarje tëpërgjegjësive midis atyre qëzotërojnë firmën (aksionarëve) dheatyre që drejtojnë kompaninë(drejtorëve).

Format ligjore të shoqërive tregtare në Shqipëri

• Përpara se të kalohet nëregjistrimin e një biznesi,është me vend që personattë cilët do të fillojnë njëbiznes, apo po bëhen gati tërregjistrojnë një biznes, tënjohin format ligjore tëshoqërive tregtare(bizneseve) në Republikën eShqipërisë

• Së pari: Ju mund tërregjistroheni si person fizik,kur veprimtaria juaj tregtarelidhet vetëm me personintuaj dhe nuk ju nevojitenpersona të tjerë të cilët doju ndihmojnë, apo do tëjenë të punësuar pranëbiznesit tuaj.

• Së dyti: Nëse ju do tëformoni një kompani(shoqëri tregtare) atëherë judihet të zgjidhni midis formave të mëposhtme tëshoqërive. 

• Ligji shqiptar përcakton se shoqëritë ndahen në katërlloje kryesore:

1. Shoqëri Kolektive, janë atoshoqëri në të cilat ortakët kanëpërgjegjësi të pakufizuar. Kjo dotë thotë që ata përgjigjen përdetyrimet e shoqërisë në mënyrëtë pakufizuar me të gjithëpasurinë e tyre.

2. Shoqëri Komandite, mund tëkenë ortakë të kufizuar, oseortakë të pakufizuar. Ortakët ekufizuar përgjigjen për detyrimete shoqërisë brënda pasurisë metë cilën kanë kontribuar nëkapitalin e shoqërisë. Nga anatjetër ortakët e pakufizuar tëshoqërisë komandite përgjigjenpër detyrimet e shoqërisë nëmënyrë të pakufizuar me të gjithëpasurinë e tyre.

3. Shoqëritë me përgjegjësi tëkufizuar (Sh.P.K). Kjo lloj shoqërie është një mënyrë e organizimittë biznesit “shumë e leverdisshme” për personattë cilët e shikojnë biznesin e tyre nënperspektivën e rritjes. 

Ligji aktual lejon një person fizik ta fillojëbiznesin e tij në formën e një shoqërie, dhe nëkëtë mënyrë, n.q.se ai ka sukses, të punësojëpersona të tjerë pa patur nevojë të ndryshojëformën e shoqërisë (biznesit). 

Te Shoqëritë me përgjegjësi të kufizuar ortaku i vetëm, apo ortakët themelues (nëse shoqëria kamë shumë se një ortak), përgjigjen për detyrimete shoqërisë në mënyrë të kufizuar brendakontributit që ata kanë në shoqëri.

4. Shoqëritë Aksionare, janë forma më komplekse e shoqërive tregtare. Kapitali i tyre ndahet në aksione të cilatkanë një vlerë të caktuar. Rekomandohet në ato rastekur ngrihet një shoqëritregtare, e cila ka një kapital tëmadh dhe përbëhet ngashumë aksionerë.

3. Hedhja në treg e produktit

Marketing dhe shitje

Deri tani është analizuarkërkesa potenciale për idenësipërmarrëse, është shqyrtuarindustria në të cilën ideja dotë konkurrojë dhe kemiidentifikuar edhe formënligjore të krijimit të kesajsipërmarrje. Sfida tjetër ështëfillimi I realizimit të shitjeve.

• Produktet që arrijnë sukses tëmadh në treg mbështeten nëmë tepër faktorë se thjeshtduke qenë teknikisht superior ndaj konkurrencës. 

• Përcaktimi I marketingut si njëproçes strategjik që perfshinçdo gjë duke nisur ngaspecifikimet teknike do tëthotë se çdo vendim mbiproduktin përbën një vendimtë marketingut. 

• Çdo vendim që merretnë zhvillimin eproduktit aposhërbimit duhet t’ireferohet nevojave tëkonsumatorëve për tëzgjidhur një problem.Kjo mënyrëkonceptimi njihet siorientimi nga tregudhe nëse merrnivendimin e drejtë,promovimi dhe shitjae produkteve, do tëjenë shumë më tëefikase.

• Një përkufizim i marketingut i referohet edhe "klientëve të cilëvesynohet t’u shitet'. Kjo përcaktontregun tuaj. 

• Vendodhja gjeografike përbën njëkufizim. Një klient i kënaqur kakufizime në komunikimin e lajmitdhe rëndësia e rekomandimevemund të zbehet me rritjen edistancës. Interneti, në këtë drejtim,ka reduktuar në mënyrë dramatikerëndësinë gjeografike, por në qoftëse shërbimi juaj është lokal, atëherëedhe limitet do të lokalizohen.

Aplikimi i Ciklit të jetës sëproduktit

Tregjet janë gjithashtusegmentuar nga qasja eklientëve me produktet e rejadhe sjellja e tyre blerëse.Parimisht njihet që në çdotreg, do të ketë disa blerës tëcilët janë të etur për tëeksperimentuar, të tjerë tëcilët vetëm do të blejnë kur tënjohurit e tyre të kenë blerëdhe të tjerë të cilët do t’irezistojnë blerjes derisa tëmos kenë zgjidhje tjetër.

Fazat e ndryshme të kurbës mund t'i atribuohensjelljeve të ndryshme të blerjes dhe në shumicëne rasteve, kërkohet një rregullim në mënyrën emarketimit të produktit apo shërbimit për tëpërmbushur kërkesat e grupeve të ndryshme tëkonsumatorëve.

Orientimi nga një grup tek tjetriKëto sjellje të ndryshmesegmentojnë virtualishtpothuajse çdo treg, por janëveçanërisht të mprehta nëtregjet e teknologjisë. Sjellja etyre ka gjasa të kërkojë strategjitë ndryshme të marketingut dhekjo nënkupton se, si një biznes,ka nevojë të identifikoje kurtranzicioni ka të ngjarë tëndodhë dhe të planifikojë për të.

Thyerja, në shumicën e tregjeve, përbën fazën më të vështirë të jetëssë një firme të re. 

Një çast shitjet janë në rritje sirrjedhojë e faktit që adoptuesit ehershëm e pranojnë idenë, çastintjetër, shitjet pësojnë kolaps sirezultat i shterimit të numrit tëadoptuesve të hershëm, dhe firmanuk arrin të fitojë kuota tregu më tëlarta.

Sekreti për të arritur sukses nëfitimin e tregut është nësegmentimin e kujdesshëm të tij.

Përmbajtja e planit tëmarketingutPlani i marketingut duhet të përfshijë njëpërshkrim të detajuar të secilit prejtregjeve potenciale apo grupeve tëkonsumatorëve në të cilët ideja synon tëshitet.

Për secilin grup kërkohet të përshkruhetproblemi që do të zgjidhet dhe forma qëmendohet se duhet të marrë ideja për tëkënaqur klientët.

Për secilën nga këto mundësi të tregut,duhet gjetur sa më shumë informacion qëtë jetë e mundur në lidhje me madhësinë emundshme të tregut dhe sjelljen e tregut

Në vijim duhet identifikuar dhejustifikuar zgjedhja për tregun eparë të synuar. Kjo do të duhet tëhetohet në mënyrë më të detajuar.

Nevojitet të dihet numri Ikonsumatorëve potencial, cmiminqë ata do të jenë të gatshëm tëpaguajnë për produktin, nga janëduke blerë per momentin dhe sa mëshumë të jetë e mundur në lidhjeme problemin që synohet të zgjidhetpër ta.

4. Financimi i biznesit

Egzistojnë dy mënyra themelore për të financuar biznesin. E para i referohet një rritje organike tëbiznesit. 

Kjo nënkupton që nuk është enevojshme të shpenzohen para derinë momentin që fillojnë dhearkëtohen shitjet e realizuara dheatëherë biznesi rritet vetëm dukeinvestuar fitimet e arritura.

Ky model funksionon mirë për biznesekonsulence dhe shërbimesh kuinvestimet paraprake janë shumë tëulëta, nuk ka nevojë për zyra tështrenjta apo pajisje dhe ku mund tëfillohet të shitet menjëherë.

Rruga e dytë e financimit tëbiznesit është ajo e të prurit tëlikuiditetit në firmë, qoftënëpërmjet shitjes së aksioneve, marrjes së huase apo duke përfituar grante. 

Ky model është më i përhapurkur është e zakonshme të ketënjë periudhë zhvillimi para se produkti mund të shitet ose kurbiznesi i ri kërkon pajisje tëkushtueshme dhe ambjente.

Fluksi i likuiditetit• Rregulli i parë në drejtimin e një

biznesi është që mos të ketëmangësi likuiditeti. Një firmë mepamjaftueshmëri likuiditetidështon të realizojë nevojat emenjëhershme dhe është epamundur për të realizuaraktivitetet bazike.

• Fluksi i likuiditetit është shumë irëndesishëm për të gjitha llojetdhe dimensionet e biznesit porështë veçanërisht më kritik përsipërmarrjet e vogla dhe ato nërritje.

Burimet e  financimitRisjellim edhe njëherë tre burimet efinancimit për sipërmarrjet e reja qëjanë fitimi i granteve, marrja e huasëdhe shitje e aksioneve.

• Grantet janë në një farë mënyrepara pa kosto, ato sjellin likuiditetnë firmë, për të cilin firma as nukduhet të paguajë dhe as nukduhet të heqë dorë nga një pjesëe pronësisë. Sidoqoftë, dhënia egrantit shoqërohet me terma dhekushte të cilat firma duhet t’irespektojë.

• BorxhiBorxhi mund të marrë shumë formatë ndryshme dhe jo vetëm kredi.

Të gjithë këto forma në përgjithësikërkojnë shlyerjen e borxhit dhepagesën e interesit. Kreditë e dhënapër të filluar një sipërmarrje të remund t’u kërkojnë drejtorëve tëvëndosin disa garanci.

Kreditë qëndrojë përparaaksionerëve, kështu që nësekompania dështon, kredia do tëpaguhet para se aksionerët tëmarrin ndonjë vlerë të mbetur ngalikujdimi.

• Investim kapitalInvestimi kapital është një mjet ipërhapur për të ngritur financimepër bizneset e të gjitha madhësive.

Parimi bazë është se firma shetpjesë nga kapitali i kompanisë teknjë investitor. Paratë e grumbulluarapërdoren nga kompania për rritjen esaj.

Funksionimi i Venture Capital 

• Firma tipike VC është një biznes qëofron një kthim të mirë të investimevetë menaxherëve të fondeve të mëdhatë tilla si fondet e pensioneve dhetrustet. Këta menaxherë të fondeveshpërndajnë investimet e tyre nëtregjet e parasë, aksioneve dhe mjetevetë tjera.

• Duke ndërtuar një fond, firma VCkërkon për kompani ku të investojëparatë, çfarë do të sigurojë rritje tëmjaftueshme të kapitalit dhe të marrërendimentin e tij. Në mënyrë që tësigurojë këtë nivel rritjeje, firma VCkërkon për investime që do të japinkthim të jashtëzakonshëm por që janëgjithashtu veçanërisht të rrezikshme.

• Edhe pse në shikim të parë,sipërmarrjet e kapitalit mund tëjenë një burim shumë i shtrenjtë ifondeve, nuk ka mungesë tëkërkesës dhe firmat VC kanë shpeshdyndje planesh biznesi nga individënë kërkim për kapital.

• Ka shumë kritere që firmat e VCpërdorin për të alokuar investimete tyre.

Ato kërkojnë një ekip menaxhues tëpërkushtuar dhe kompetent, atoshikojnë për ndarje të rrezikut dheshpërblim, ato shikojnë për një planbiznesi që është i kuptueshem dhereal dhe për një mundësi që është endryshme dhe unike, por që kapotencial.

5. Hartimi i një plani biznesi

• Kur njerëzit flasin për planet e biznesit, në përgjithësi ata janëduke iu referuar dokumenteve të veçanta që janë përdorur për tëbindur investitorët apo bankierët për të mbeshtetur financiarishtbiznesin. Arsyeja themelore për hartimin e një plani është për tëndjekur hapat e identifikuara në të për të arritur qëllimin esynuar.

• Plani i biznesit duhet të përcaktojnë rrugën nga sot deri kubiznesi synon të jetë pas 3‐5 vjetesh. Më e rëndësishme është seplani orienton edhe në mënyrën se si do të arrihet dukepërcaktuar piketa me të cilat mund të matet performanca gjatërrugës.

Elementët e një plani biznesi

• Në linja orientuese shumicae dokumentave përhartimin e planit të biznesitpërmbajnë seksionet emëposhtme:

• Përmbledhje• Tregu• Produkti apo shërbimi• Ekipi menaxhues• Operacionet e biznesit• Parashikimet financiare• Kërkesat financiare• Shtojcat

Prezantimi i planit

• Aspekti më i rëndësishem për prezantimin e planittë biznesit është qartesia e tij. Kjo do të thotë qëduhet të shmanget përdorimi i zhargonit dhe tëshpjegohen në mënyrë të qartë termat teknike. Nëdisa raste mund të përfshihet një fjalor I termavenë qoftë se biznesi është i orientuar teknikisht.

• Mund të jetë e nevojshme për të gjeneruarversione të ndryshme të planit për t’a treguar nëaudienca të ndryshme. Në përgjithësi nje planbiznesi për një kompani fillestare nuk duhet të jetëmë shumë se 10 apo 15 faqe.

• Pamja fizike e planit të biznesit është gjithashtushumë e rëndësishme. Shfaqja e planit reflektonmbi sipermarresin dhe biznesin dhe si rrjedhim nukduhet të përmbajë asnjë gabime gramatikor apodrejtshkrimor.

6. Roli I sipermarresit dhe stafit 

Kenaqja e faktoreve te suksesit• Shumë kompani start‐up janëkonceptuar nga sipërmarrësit.Ata priren të jenë karizmatikdhe në gjendje për të shpjeguarvizionin e tyre ne mënyrainkurajuese që sjell edheperfshirjen e stafit bashke meta.

• Së bashku ekipi ka nevojë përnjë seri atributesh dukepërfshirë kreativitetin,vendosmërine, aftësine për tëofruar dhe mirëkuptim përnevojat e konsumatorëve.

• Faktorët kritik të suksesit janë ataqë në çdo industri bëjnë dalliminmidis suksesit dhe dështimit. Identifikimi i këtyre faktorëve nukështë vetëm një mënyrë e rëndësishme për të siguruar qëbiznesi të ketë sukses, por edhepër të identifikuar atributet qëduhet te ketë ekipi për të bërëatë të ndodhë. Lind nevoja për tëzgjeruar këtë diagnostikim për tëpërfshirë rreziqet menaxherialeqë sipërmarrësi dhe ekipi ka tëngjarë të hasin. 

• Grupi i parë i rreziqeve ka tëngjarë të vijë nga aftësiasipermarrese për tëtërhequr, rekrutuar dhembajtur anëtarët kyç tëstafit që nevojitën. Si mëposhtë disa supozime qëndihmojnë sipërmarrësit nëmënyrën se si duhet tëqasen me këto situata, dhemë konkretisht të gjykojnënë lidhje me reagimin e tyrenë qoftë se:

• njerëzit e duhur nuk do tëaplikojnë për vendet e lira tëpunës? • ata kërkojnë paga më tëlarta se sa parashikonbuxheti?• morali përkeqësohet? • personeli i rëndësishëm potransferohet tek konkurrenca? 

Rëndësia e eksperiencës• Nuk ka dyshim se një ekip me

përvojë mund të përmirësojë nëmasë të madhe shanset e suksesitpër një biznes të ri.

• Një ekip pa përvojë ende mund tëjetë i suksesshëm, por shanset etyre për sukses rriten në masë tëmadhe duke marrë këshilla nga tëtjerët.

• Engjëjt e biznesit, drejtorët lineardhe mentorët janë të gjitha burimetë shkëlqyeshme të përvojës.

Rrjetëzimi• Netëorking ka qenë gjithmonë

një pjesë e rëndësishme ebiznesit.

• Netëorking është irëndësishem sepsesipermarresi dhe biznesi kanenevoje të jenë te lidhur metregun, me industrinë dhekomunitetin e biznesit. Firmaduhet të jetë e lidhur edhe mebazën e fornitoreve qëmbështet industrinë në fjalë.

Network of Initiatives