Yükseköğrenimde barınma sorunu türkiyede öğrenci yurtları ve dünyadan örnekler

8/8/2019 Yksekrenimde barnma sorunu trkiyede renci yurtlar ve dnyadan rnekler

1/122

AKDENZ NVERS TES

SOSYAL BL MLER ENST TS

mer KARA

YKSEKRENMDE BARINMA SORUNU

TRKYEDE RENC YURTLARI VE

DNYADAN RNEKLER

Dan man

Prof. Dr. Nihal REN

Eitim Bilimleri Anabilim Dal Eitim Ynetimi ve Denetimi Program

Yksek Lisans Tezi

Antalya, 2009


2/122

AKDENZ NVERS TES

SOSYAL BL MLER ENST TS

mer KARA

YKSEKRENMDE BARINMA SORUNU

TRKYEDE RENC YURTLARI VE

DNYADAN RNEKLER

Dan man

Prof. Dr. Nihal REN

Eitim Bilimleri Anabilim Dal Eitim Ynetimi ve Denetimi Program

Yksek Lisans Tezi

Antalya, 2009


3/122

Sosyal Bilimler Enstits Mdrl ne;

mer Kara ya ait Yksek renimde Bar nma Sorunu, Trkiye de

renci Yurtlar ve Dnyadan rnekler isimli al ma jrimiz taraf ndan

Eitim Bilimleri Anabilim Dal nda YKSEK L SANS TEZ olarak kabuledilmi tir.

mza

Bakan

ye (Dan man)

ye

ye

ye

Onay: Yukar daki imzalar n ad geen retim yelerine ait oldu unu

onaylar m.

Tez Savunma Tarihi .././200Mezuniyet Tarihi .././200

Prof. Dr. Burhan VARKIVAN

Mdr


4/122

i

N D E K L E R

KISALTMALAR DZN vi

EKLLER DZN vii

ZELGELER D ZN.. viii

ZET. ix

SUMMARY... x

NSZ.. xi

1. G R. .. 1

2. NSANIN HT YALARI .. 4

2.1. Maslow un nsan Gereksinimleri Kuram .. 4

2.1.1. Fizyolojik gereksinimi. 5

2.1.2. Gvenik gereksinimi.. 5

2.1.3. Sevgi ve ait olma gereksinimi.. 5

2.1.4. Takdir ve sayg gereksinimi... 5

2.1.5. Kendini gerekle tirme gereksinimi 7

2.2. nsanda Mahremiyet Duygusu ve Gereksinimi 7

2.3. nsan n Bar nma htiyac . 9

2.3.1. Konut 10

3. KALABALIKLAMA (CROWDING) VE YOUNLUK (DENSITY).. 11

3.1. Alg lanan Kalabal kla ma (Perceived Crowding). 11

3.1.1. Ya a gre alg lanan kalabal kla ma... 12

3.1.2. Cinsiyete gre alg lanan kalabal kla ma.. 12

3.1.3. Alansal faktrler ve aktiviteler. 13

3.1.4. Kltrel faktrler.. 13

4. GENL K AI.. 15

4.1. Genlik a Problemleri. 19

4.2. niversite Genli i ve niversite.. 22

4.3. niversite Genli inin Sorunlar .. 29

5. YKSEK RET MDE BARINMA SORUNU.. 33

5.1. Cumhuriyet ncesi Trkiye de Yksek retimde Bar nma.. 33


5/122

ii

5.2. Cumhuriyet Dneminde Trkiye de Yksek retimde Bar nma.. 34

5.2.1. Yksek renim Kredi ve Yurtlar Kurumu. 35

5.2.2. Kredi ve Yurtlar Kurumu nda bar nma hizmetleri. 37

5.2.3. Kredi ve Yurtlar Kurumu Yurtlar nda bar nma ko ullar . 39

5.2.4. Kredi ve Yurtlar Kurumu Yurtlar nda beslenme hizmetleri. 40

5.2.5. Kredi ve Yurtlar Kurumu Yurtlar nda sa l k hizmetleri. 41

5.2.6. Kredi ve Yurtlar Kurumu Yurtlar nda kltrel ve sportif

etkinlikler. 41

5.2.7. Kredi ve Yurtlar Kurumu Yurtlar nda Uyum Program .. 41

5.2.8. Kredi ve Yurtlar Kurumu nda Psiko-sosyal Servisler 43

5.2.8.1. Psiko-sosyal Servis te verilen hizmetler.. 44

5.2.9. Kredi ve Yurtlar Kurumu Yurtlar nda ktphane hizmetleri 46

5.2.10. Kredi ve Yurtlar Kurumu nda kk i letmeler 46

5.2.11. Kredi ve Yurtlar Kurumu Yurtlar nda sosyal, sportif ve kltrel

etkinlikler 47

5.2.12. Trk Cumhuriyetleri rencilerine verilen hizmetler 49

5.2.13. Kredi ve Yurtlar Kurumu nda kredi hizmetleri. 49

5.2.13.1. renci Bursu 50

5.2.13.2. renim Kredisi. 50

5.2.13.3. Katk Kredisi 50

5.3. zel renci Yurtlar 51

5.4. niversitelere Ba l Yurtlar 54

5.4.1. Abant zzet Baysal niversitesi Yurtlar . 55

5.4.2. Ankara niversitesi Yurtlar .. 55

5.4.3. Bilkent niversitesi Yurtlar .. 56

5.4.4. Bo azii niversitesi Yurtlar 56

5.4.5. Dokuz Eyll niversitesi Yurtlar 56

5.4.6. Hacettepe niversitesi Yurtlar . 57

5.4.6.1. Merkez Kampusu Yurtlar 57

5.4.6.2. Beytepe Kampusu Yurtlar . 58

5.4.7. stanbul Teknik niversitesi Yurtlar 59

5.4.7.1 Glet Yurtlar 59

5.4.7.2. Vadi Yurtlar .. 60


6/122


7/122

iv

5.5.6. ran niversite yurtlar .. 83

5.5.7. Kanada niversite yurtlar .. 83

5.5.8. Danimarka niversite yurtlar 84

5.5.9. Japonya niversite yurtlar . 84

5.5.10. srail niversite yurtlar . 85

5.5.11. Almanya niversite yurtlar .. 86

5.5.12. Slovenya niversite yurtlar 86

5.5.13. Fransa niversite yurtlar 87

6. DE ERLENDRME VE NER LER 90

KAYNAKA 102

zgemi ......... 108


8/122

v

KISALTMALAR DZN

DA : Do u Akdeniz niversitesi

ODT : Orta Do u Teknik niversitesi

RA : Resident Asistant

WHO : Dnya Sa l k rgt

YURTKUR : Yksek renim Kredi ve Yurtlar Kurumu


9/122

vi

EKLLER DZN

ekil 1.1. Maslow un Gereksinimler Hiyerar isi Piramidi.. . 4

ekil 1.2. Maslow un htiyalar Hiyerar isi. 6

ekil 4.1. Yksek renim Kredi Ve Yurtlar Kurumu rgt emas 38

ekil 6.1. ODT Yurtlar Eski Oda Plan nda al ma Masalar n n

Konumu.. .. 96

ekil 6.2. ODT Yurtlar Yeni Oda Plan nda Yatak Blmleri Ayr lm

Oda Plan . 100


10/122

vii

ZELGELER D ZN

izelge 1.1. 2007-2008 dneminde yurtd nda yksek renim gren

Trk rencilerin lkelere gre da l m . . 27

izelge 4.1. Kredi ve Yurtlar Kurumu nda Hizmet Veren letmeler 48

izelge 5.1. Yksek renim Kredi ve Yurtlar Kurumu na ba l

Yurt say lar ve y llara gre renci kapasiteleri. 53


11/122

viii

ZET

Bu al mada yksek renime ba layan genlerin en nemli

problemlerinden bar nma sorunu ve renci yurtlar ele al nm t r. lk

planda gze arpmayan bar nma sorunu, aile ortam ndan uzakta bir

yksek renim program na ba lamak sz konusu oldu unda, ilk andaki

niversite kazanma sevincinin ard ndan hemen kendini hissettirir.

nsan n bar nma ihtiyac tarihsel bir perspektiften incelenerek

bar nma biimlerinin geirdi i a amalar irdelenmi tir. lk a larda ma ara

ile ba layan insan n bar nma serveni, kulbe, ad r gibi a amalardan

geerek gnmzde daha ok modern ev anlay ile tan mlanmaktad r.

Maslow un htiyalar hiyerar isinde gvenlik ihtiyac n n kar land en

nemli faktr olan bar nma ayn zamanda insan n mahremiyet ihtiyac na da

cevap vermektedir.

niversite rencilerinin nemli bir k sm n n bar nma sorununu

zd yksek renim yurtlar , genellikle insanda kalabal k alg s

uyand ran, mahremiyetin k s tl ve birok hizmet ve e yan n ortak

kullan mda oldu u yerlerdir. Stresi art rarak ba ar y d rme potansiyeli

ta yan srekli kalabal k alg s , buna ba l gelien uyku ve uyum problemleri

ile ortam n fiziksel yetersizlikleri; zellikle devlet yurtlar ndaki kat kurallar

ve k s tlamalar, yurtlar n yeni bir anlay la ele al nmas n gerekli

k lmaktad r.

Yksek renim yurtlar , bilimsel verilerin nda ve dnyada birok

lkede oldu u gibi niversitelerin deste inde ynetilmelidir. Yurtlar

renciler iin sadece bir geceleme yeri olarak de il, e itimin bir paras

olarak grlmelidir. Bu bak a s yla eitimde btncl yakla m hayata

geirilmi olacak ve bylece genler iin daha zengin ve tatmin edici bir

ortamda ok ynl geli me f rsat da yarat lm olacakt r.

ANAHTAR KEL MELER: Bar nma, yksek renim, yurtlar.


12/122

ix

SUMMARY

In this study, housing problem and higher education dormitories

were discussed which are among important problems of young people who

start higher education. Housing problem, which is covert at first, emerges

after the university entrance examination.

Housing need of human and stages of housing were examined

through an historical perspective. The story of housing has started with

appearance of human being and passed from the stages of cave, shack, tent,

home. Housing, being most important factor of satisfying the need of security

in Maslows hierarchy of needs, also satisfies the privacy needs of people.

Higher education dormitories in which most of the students solve

their housing problem, are usually the places leading people feel crowded,

with limited privacy under collective living conditions. Perceived crowding

having a potential of reducing academic achievement by increasing stres

level and some orientation problems regarding this, insufficient building

conditions and rigid rules and restrictions especially in government

dormitories make it necessary to treat the higher education dormitories with

a new understanding.

Higher education dormitories should be managed under the light of

scientific evidences and support of universities like most countries of the

world. Dormitories must be seen as a part of higher education but not a

place of spending a night. Through such a point of view, a Total Approach to

Education will be achieved and an occasion will be created for multi-

directional improvement of students in a richer and more satisfying

environment.

KEY WORDS: Housing, higher education, dormitories.


13/122


14/122


15/122

1.G R

Bar nma, tarih boyunca insan n en temel gereksinimlerinden biri

olmu tur. Bar nman n en nemli fonksiyonu insan n temel

gereksinimlerinden olan gvenlik duygusunu sa lamak ve srdrmektir.

Bar nma, insan a kta ve gz nnde olmaktan koruyarak olas

tehlikelere kar da temel bir korunma sa lar. nsanlar n, ya ad klar

evrenin zararl etkilerinden korunmak amac yla do ada haz r bulduklar

ma ara gibi bar naklar n ard ndan geli tirdikleri basit konutlar ile

konutun tarihsel geli im sreci de ba lam t r (Karaszen, 1993). Do al

evrenin ve do a olaylar n n olumsuz etkilerinden korunmak amac yla

bar nak olarak ortaya kan konut kavram , aile kavram n n geli mesiyle

anlam ve nem kazanm t r. Gvenlik ihtiyac bir ekilde sa lanan insan

daha sonra kendini gerekle tirmek ve ya am n anlaml ekilde

srdrebilmek iin e itli zihinsel ve sosyal etkinliklerde bulunabilir.

nsan ayn zamanda mahremiyet duygusuna da sahiptir ve

mahremiyete gereksinim duyar. Her ne kadar insan n temel

gereksinimlerinden biri olmasa da mahremiyet, insan insan yapan

deerler aras ndad r. Mahremiyet insan n ba kalar yla paylamak

istemedi i tm d nce ve davran lar ile sahip oldu u her eyi ve iinde

bulundu u ortam ve evresini kapsar. Bar nma, insan n mahremiyet

ihtiyac n n nemli bir k sm n sa lar (Day, 2000). lka larda evresinde

bulabildi i zeri ve evresi kapal her yerde, ma aralarda bar nmaya

al an insano lu, akl n n ve becerilerinin geli imi ile evresine hkim

olmaya ba lad ka bar nmak iin daha geli mi ve daha fonksiyonel

meknlar tasarlam t r. Bylece bar nak kavram a lara gre de i ikformlar gstermi tir. Ba lang ta ma ara, ad r, yeralt oyu u veya su

st konutu bazen de de i ik ekillerde ve konumlarda yap lar olmu tur.

Akl n ve becerilerini, binlerce y la yay lan evrimsel geli im sreci

ierisinde, deneyimler ve gzlemler yoluyla geli tiren insano lunun; elde

etti i birikimlerini sistemli bir ekilde s n flama, saklama, geli tirme,

aktarma yani k saca tm renme ve retme etkinlikleri iin yaratt

sistem e itimdir. Bilginin retildi i, yorumland , de erlendirildi i


16/122


17/122

3

Bar nma, beslenme ve sa l k faktrleri birbiri ile olduka ili kilidir.

Gen bireylerin, bar nma ve beslenme alan ndaki sorunlar sa l n

etkilemekte, sa l ks z ortamlarda bar nmas ile yeterli ve dengeli

beslenememesi rencilerin sa l n bozmaktad r. Bar nma, ya ad

yerden yksek renim grmek zere ba ka bir yere giden rencinin

kar la t ilk sorundur. niversite genli inin byk o unlu u renim

iin ailesinin yan ndan ayr lmak zorunda kalmakta, son y llarda artan

niversite say s , renci kapasitelerinin ykseltilmesi ve buna kar l k

renci yurt kapasitelerinin yetersiz kalmas niversite rencilerinin

bar nma sorununu daha cidd boyutlara ula t rmaktad r (Ersoy & Arpac ,

2003).

Dnya Sa l k rgt (WHO), konutu bireyin ve ailenin sosyal

refah , fiziksel ve ruhsal sa l iin arzu edilen ya da gerek duyulan tm

zorunlu hizmetleri, olanaklar , ara ve gereleri ieren, insanlar n

bar nmak iin kulland klar fiziksel yap olarak tan mlam t r

(www.who.int/topics/en/ ). Sa l kl olmak, fiziksel, zihinsel ve toplumsal

varl k olarak en iyi ko ullarda ya amak demektir. Bireyin ruhsal ve

bedensel olarak sa l kl olmas nda tm evre etkin rol oynamaktad r.

Konut ta bu evrenin bir paras d r ve bireyin sa l na, ya am kalitesine

ve mutlulu una etki eder (Peck & Stewart, 1985). Dnya Sa l k

rgtnn bu tan m ndan yola karsak renci yurtlar n n yap m ,

tasar m ve donat m nda ayn artlar n dikkate al nmas gere i ok a kt r.

Bunun yan s ra bugne kadar yurtlar ve yurt ya ant s n n zellikleri

hakk nda elde edilen bilgi birikimi de renci yurtlar konusundaki

yakla mlara yn vermelidir.


18/122

4

2. NSANIN HT YALARI

nsan davran lar ihtiyalardan kaynaklan r ve gdlerle

ynlendirilir. htiyalar farkl davran larla kar lanabilir. Ayn ki i ayn

ihtiyac iin farkl zamanlarda farkl davran larda ve farkl tercihlerde

bulunabilir. Her hareketin ard nda bir gd vard r. Gd (motivasyon)

istekleri, arzular , gereksinimleri, drtleri ve ilgileri kapsayan genel bir

kavramd r. Susuzluk ve al k gibi fizyolojik kkenli gdler drt (drive)

olarak adland r l r. nsan gibi geli mi canl larda grlen ba ar duygusu,

ya ama iste i gibi drtlere, gereksinme yani ihtiya denir (Ccelo lu,

1996).

2.1. Maslow un nsan Gereksinimleri Kuram

nsan gereksinimlerini bilimsel bir ekilde ele alarak inceleyen ve

bu ihtiyalar s n flayarak dnyada yayg n olarak kabul gren htiyalar

Hiyerar isi Piramidi nde gsteren Abraham Maslow dur ( ekil 1.1).

htiyalar s ralamas n n zelli i de bu hiyerar iyi bir piramit olarak

d nd mzde s radaki ihtiyalar n kar lanabilmesinin art bir alt

dzey ihtiyalar n kar lanmas art na ba l olmas d r.

ekil 1.1 Maslow un Gereksinimler Hiyerar isi Piramidi

Kendini Ger. Ger.

Sayg Gereksinimi

Sevgi ve Ait Olma

Gereksinimi

Gvenlik Gereksinimi

Fizyolojik Gereksinim


19/122

5

2.1.1. Fizyolojik gereksinimi

nsan biyolojik bir varl k olarak ya am n srdrmek iin

ncelikle fizyolojik gereksinimlerini kar lamak zorundad r. Yemek imek,

nefes al p vermek, uyumak, neslini devam ettirmek, giyim ve bar nma gibi

gereksinimler bu gruba girmektedir. Grld gibi bar ma ihtiyac

insan n temel ihtiyalar aras ndad r (ekil1.2). Bu gruptaki di er

ihtiyalar gibi bar nma ihtiyac n n da sa l kl ve doyurucu olarak

sa lanmas , daha sonra ki ihtiyalar n sa lanmas iin gerekli

koullardand r.

2.1.2. Gvenlik gereksinimi

kinci s rada gelenler gvenlik gereksinimleridir. nsan her trl

evre art ve tehditlerine kar kendisini gvende hissetmek ister. Tehdit

alg s ve kendini gvende hissedememe, insana zg sevgi, sayg , zihinsel

ve estetik ihtiyalar gibi st dzey fonksiyonlar n yerine getirilmesini

engeller. Maslow fizyolojik ve gvenlik gereksinimleri olarak a klad bu

iki ihtiya trne Temel htiyalar ad n vermektedir (Eren, 1989).

2.1.3. Sevgi ve ait olma gereksinimi

Maslow un nc gereksinimi Sevgi ve Ait Olma ile ilgilidir.

nsan n sevme, sevilme ve bir arada ya ama ihtiyalar na dikkat eker.

nsan sosyal bir varl k olarak aile okul ve i ortamlar nda ba ka

insanlarla etkile im ve ileti im halindedir ve bu insanlar sevmek onlar

taraf ndan da sevilmek ister. nsan ya am boyunca sevgi aray

iindedir. Kulpler, dernekler gibi sosyal olu umlar da sevme ve ait olmaihtiyalar n n tatmini iindir (Eren, 1989).

2.1.4. Takdir ve sayg gereksinimi

Bu gereksinimler ba kalar na ve topluma kar hizmet vererek

takdir ve sayg kazanma gereksinimleridir. Ba kalar taraf ndan sevilen ve

sayg duyulan insanlar kendi kendilerine kar da sayg duyarlar.


20/122

6

ekil 1.2. Maslow un htiyalar Hiyerar isi

Kaynak: http://tr.wikipedia.org/wiki/Resim:Maslow_tr.svg 17.07.2008


21/122


22/122


23/122

9

yans t lmaktad r (Karaman,1991). Ba da kurarak oturmaya al k olan

ve yle rahat eden biri iin ergonomik bir masa sandalye veya koltuk

rahatl k ve konfor ifade etmeyebilir. Bunun gibi gizlilik ve mahremiyet

gibi kavramlardan anla lan eyler de toplumdan topluma de i iklik

gsterebilir.

2.3. nsan n Bar nma htiyac

Bar nma, her canl iin ya amsal neme sahip olan en temel

gereksinimlerden biridir. Bar nma co rafi durum, iklim gibi evresel

faktrleri de iinde bar nd ran bir olgudur. Gvenlik ve sa l k

nedenlerinin yan s ra, ki isel mahremiyet duygusunun getirdi i yabanc

gzlerden uzak ve yaln z olma duygusu da bar nma gereksiniminin nemli

nedenlerindendir. Bar nak, tarih boyunca insan gereksinimlerini

kar lamada en nemli ara olmu tur. Zaman iinde konut a dn en

bar nak kavram , insanlar n beslendi i, dinlendi i, sahip olduklar n

gven alt na ald ve evre artlar na kar fiziksel koruma sa layan

gvenli bir ortam ifade etmeye ba lam t r (Ersoy & Arpac , 2003).

nsanlar n ya ad klar ortam n, do a olaylar n n ve evrenin zararl

etkilerinden korunmak amac yla doada haz r bulduklar ma ara gibi

bar naklar n ard ndan geli tirdikleri basit bar naklar ile konutun tarihi

geli imi de ba lam olmaktad r. lk ba larda bu ilkel bar naklar tamamen

doada haz r bulunan malzemelerin kullan lmas ile yap lmaktayd .

Zamanla daha i levsel konutlar iin malzemeleri i leme ve daha iyi konut

yapma alan nda uzmanla malar do mu tur.

Doal ortam n olumsuz etkilerinden korunmak amac yla bar nakolarak ortaya kan konut, aile kavram n n geli mesiyle gitgide daha fazla

anlam ve nem kazanm t r (Karaszen, 1993). Uzun yzy llar boyu yava

deien konut anlay nda son yzy llarda h zl deimeler olmu tur.

Konutun insanlar evrenin zararl etkilerinden korumak olan temel i levi

geerlili ini srdrm tr. Fakat konut denilen bu yapay evrenin

koruma ve i levine, zamanla de ien kltr, insan psikolojisinin etkisi ve


24/122

10

grece olarak artan refahla birlikte lks ihtiyac n n da ortaya kmas yla

sanatsal, grsel ve farkl i levsel eler eklenmi tir.

2.3.1. Konut

Konut, insanlar n al ma d nda zaman n geirdi i, aile

yak nlar yla bir arada ya ay p do al evre ve etkilerinden korundu u,

k saca bar nma gereksinimini kar layan bir bar nakt r (Oan, 1989).

Konut ayn zamanda yuvad r, konfordur, ya am n byk k sm n n

geirildi i, ekici bir meknd r. Gnlk ya amda kullan lan terimle ev;

insan n tm mahremiyetini ya ad , kendisiyle ba ba a kald ,

gerekti inde ibadet etti i k saca insan n kendisi oldu u bir yerdir. Bu

a dan ev e bir ki isel mabet gzyle de bak labilir. Bar nabilecek bir

bar nak, konut, ev sahibi olabilmek ve onu kendi zevkine ve ihtiyalar na

gre dzenleyerek ki iselle tirmek, insan n srekli gndeminde olan

evrensel bir aray t r.

nsan zaman zaman kendisiyle ba ba a, yaln z kalmak ve kendi

muhasebesini yapmak ve dinlenmek gereksinimi duyar. Byle bir

ihtiyac n gerekle tirilebilece i en uygun yer, insan n kendi

mahremiyetini ya ad yerdir, yani evidir. Bu anlamda ev insan n

psikolojik gereksinimlerine de hizmet eder. Konut her zaman gvenli ve

koruyucu bir evrenin sembol olmu tur. D dnyada ki olumsuzluklara

ve sert evre ve iklim ko ullar na kar bireyleri koruyan, sa l kl byme

iin rahatl k, gizlilik ve gvenlik sa layan bir yerdir (Ersoy & Arpac ,

2003). Seeds ve Lloyd a (1997) gre, bireyin ya am kalitesi konut kalitesi

ile yak ndan ili kilidir ve konut tasar m , kullan m kolayl klar gibizellikler bireyler zerinde byk sosyal etkiye sahiptir. Konut

birimlerinin zellikleri bireyin konutta mutlu ve memnun olmas yaam

kalitesini de ykseltmektedir (Peck & Stewart, 1985).


25/122

11

3. KALABALIKLAMA (CROWDING) VE YOUNLUK (DENSITY)

Kalabal kla may bulunulan ortamdaki yo unluk durumu olarak

tan mlayabiliriz. Altman a (1975) gre kalabal kla ma, bir ki inin

istedi inden daha fazla sosyal temas kurma zorunda kalmas

durumudur. Gifford (2002) kalabal kla man n fiziksel, say sal bir orandan

ok ki isel olarak tan mlanm sbjektif bir evrede ok fazla insan

bulunmas duygusu oldu unu belirtmektedir. Gifford a gre

kalabal kla man n esi vard r:

1) Kalabal kla ma duygusu, ya am alan n z daralt larak, sizde

engellenme duygusu yarat lmas sonucunda grlr.

2) Kalabal kla mada rtl bir negatif etki ve duygu vard r.

3) Kalabal kla ma duygusu sonucunda; a k sald rganl ktan, ortam

terk etme ve sosyal etkile imi durdurma gibi daha az dramatik

hareketlere kadar de ien davran tepkileri ortaya kar.

Younluk (density) ise, kalabal kla madan farkl olarak birim

alandaki insan say s d r (Bell, 1990). Yo unluk somut bir lmdr ve

farkl fiziksel durumlarda llebilir. Gifford a (1987) gre artan sosyal

younluk, ikamet edilen alanlarda kalabal kla ma duygusuna yol

amaktad r. zellikle sosyal yo unluk arzu edilen dzeyin zerinde ise,

sosyal sonular genellikle daha fazla sald rganl k ve en az dzeyde

ibirli i gibi daha olumsuz olmaktad r. (Horn, 1990).

3.1. Alg lanan Kalabal kla ma (Perceived Crowding)

Vaske ve Donnelly (2002) alg lanan kalabal kla may , tan mlay c bilgi (younluk ve ki inin ki isel deneyimi) ile de erlendirilebilir bilginin

bir bile imi eklinde tan mlam lard r. Daha eski bir tan mda Stokols

(1972), alg lanan kalabal kla may , ki iyi s n rl alan dan kaynaklanan,

gerek ve potansiyel problemlere duyarl hale getiren fiziksel, sosyal ve

ki isel faktrlerin sonucu olarak tan mlamaktad r. E er ortam n

kalabal kla t na karar verilirse; bu, mevcut ko ullar n standart ortam

tan m n a t anlam na gelmektedir (Vaske ve Donnelly, 2002).


26/122


27/122


28/122


29/122

15

4. GENL K AI

Genlik denildi inde genellikle imrenilerek bak lan, enerjik, macera

dolu, biraz rktc, deli dolu, mit ba lanan, umut vaat eden,

gelimeye ve renmeye a kl k gibi potansiyeller a r m yapar. Genlik

tan m n n ve genlik a n n s n rlar n n zaman ierisinde de i tiini

gryoruz. Bat da ve lkemizde yap lan genlik ara t rmalar n n o unda

genlik renci genlik ile zde le tirilmi tir. Yrko lu (1996) na gre

Genlik, ocuklukla eri kinlik aras nda yer alan, geli me, ruhsal

olgunla ma ve ya ama haz rl k dnemi dir. Genlik kavram na tarihsel

bir perspektifte sosyolojik a dan yakla an Arma an (2004) genli i belirli

bir toplumsal yap ierisinde, zgl toplumsal biimlenmenin olu turdu u

ve toplumsal geli me sreci ierisinde, tarihsel olarak biimlendirdi i

nesnel bir toplumsal katman olarak tan mlamaktad r. Arma an (2004) a

gre toplumlar n gelece ini olu turan genlik, toplumun en devingen, en

yarat c kesimi olmas nedeniyle tarih boyunca toplumlar n geli mesinde

belirleyici rol oynam , her zaman yneticilerin ilgisini ekmi tir. Genli e

ve genli in tan m na ynelik farkl yakla mlar n nedeni genli in farkl

amalarla farkl biimde ele al nm olmas d r.

Nfusbilim a s ndan genlik 15-25 ya kmesinin kapsad

toplumsal kme olarak tan mlanmaktad r. Genellikle 25 ya st s n r

olarak belirlenirken alt s n r iin farkl gr ler vard r. Birle mi Milletler

12-25 ya grubunu, Trkiye Resmi statistikleri 12-24 ya grubunu

genlik olarak almaktad r (Arma an, 2004).

Ergenlikle ba layan h zl byme genlik a n n sonundabedensel, cinsel ve ruhsal olgunlukla sonlanmaktad r. Genlik a n n

tan m bedensel ve cinsel geli meye gre yap l nca ba lang c ve biti i

belirsiz olmaktad r nk ergenli e giri farkl ya larda olabilmektedir.

Genellikle 12-15 ya aras , ergenlik geli mesini iine alan ilk genlik

dnemi olarak tan mlan rken 15-21 ya aras as l genlik dnemidir. 21 -

25 ya aras da uzam genlik dnemi olarak bilinmektedir (Yrko lu,

1996). Birle mi Milletler rgtnn tan m na gre Gen, 12 ile 25


30/122

16

ya lar aras nda, renim gren, hayat n kazanmak iin al mayan ve

ayr bir konutu bulunmayan ki idir. Bu tan ma gre gen, cinsel

olgunla mas n tamamlam , ancak ba ms zl n kazan p eri kinler

aras na kat lmam ki idir. Genlik biyolojik, ruhsal ve toplumsal bir

kavramd r. Sosyolojik olarak bak ld nda k rsal kesimde bir gen k z n

14-15 ya lar nda yapt bir evlili in sonucunda genlik a ok abuk

sonlamakta fakat yksek retimdeki bir gencin genlik a 25 ya

s n r na kadar uzayabilmektedir (Yrko lu, 1996). Genlik kavram n n

esnek biyolojik s n rlara sahip oldu unu fakat sosyal stat ve toplumsal

roln de genlik kavram nda nemli bir belirleyici oldu unu burada

grmekteyiz. Tm dnya lkelerine genellenebilecek UNESCO taraf ndan

yap lan bir tan ma gre genlik a 12- 25 ya lar aras olarak kabul

edilmektedir (Yaz c , 2003). lkemizde ise genlik a k zlarda 10-12,

erkeklerde 12-14 ya dilimleri aras nda yer alan bulu ncesi dnem ile

ba lar. Bu dnemi ergenlik dnemi izler ve yirmi ya ndan itibaren

yeti kinlik dnemine ad m at l r (Aktuna, 1986).

Genlik her zaman, geli mekte olan toplumlarda olsun endstri

toplumlar nda olsun, tm toplumlarda bir alt kltr olarak kabul

edilmi tir. Kendine zg d nce ve ya am biimi, esnek giyim tarz ,

evrelerine gre de iebilen zel bir jargon ve konu ma tarz , iinde

bulunmad her eye kar ele tirel bir tav r ve kar kma gibi tipik

zellikler bu alt kltrn eleri aras ndad r. Genlik tan m yap l rken

ya belirleyici bir faktr olarak kar m za kmaktad r. Genlikle ilgili

neredeyse tm ara t rmalarda gen ncelikle ya bak m ndan

belirlenmi tir. Genli in ba lang c n n bulu a yla birlikte ba lad kabul edilir. Fakat bu kural kabul edildi inde dnyan n e itli yerlerinde

farkl genlik a lar ve tan mlar ortaya kacakt r. Farkl iklim

ku aklar nda yer alan lkelerde bulu a na girme ya da farkl

olmaktad r. S cak iklim ku a nda yer alan lkelerde bulu a na girme

ya n n di er lkelere gre daha erken oldu u saptanm t r (Yaz c , 2003).

Baz ara t rmalar insan n retime ba lad ya genlik ba lang c olarak

almak gerekti ini ileri srm lerdir. Gen ku aklar n tan mlanmas nda


31/122

17

kullan lacak niteliksel zellikler olduka fazla ve karma kt r ve lkeden

lkeye de fakl l klar gstermektedir. Genlik ya s n rlamalar ne olursa

olsun ocuklukla yeti kinlik a lar aras ndaki bir gei dnemidir

(Yaz c , 2003).

zbay ve ztrk (1992) n biyo-psiko sosyal tan m na gre,

Genlik dnemi, bireyin biyolojik ve duygusal srelerindeki

dei ikliklerle ba layan, cinsel ve psiko-sosyal olgunlu a do ru geli mesi

ile srerek bireyin ba ms zl n ve sosyal retkenli ini kazand

belirlenmemi bir zamanda sona eren kronolojik bir dnemdir. Bu

dneme h zl fiziksel, sosyal de i iklikler e lik eder.

lk genlik a n n h zl bymeden kaynaklanan ruhsal ve fiziksel

sorunlar ve ilk cinsel uyan lar ile birlikte, ocukluktan farkl tepkiler ve

davran lar belirmeye ba lar. Gen ba ms zl n kazanma abas iine

girerek ocukluktan kurtulmaya al r. Anne babas ve ailesinden

uzakla rken, kendi ya t gruplarla yak nla ma abas ba lar.

ocuklukta ana baba kendisi iin rnek figrlerken, genlik dneminde

rnek al nan ki iler aile d ndand r. Bu dnemde aile d ndan figrlerin

varl ve zellikleri, gen iin potansiyel zde leme figr olmalar ndan

dolay nemlidir. Ya an lan dnemin, evrenin toplumsal ve ahlaki de er

ile tutumlar da genci ynlendirme potansiyeli ta maktad r. Gen insan

rnek ald insanlar n e itli ynleriyle kendi ki iliini olu turma abas

iindedir. H zl fiziksel ve zihinsel geli meyle birlikte kapasitesi ve kendine

gveni artan gen, kendini ispat etme aray lar ierisinde srekli yeni

bilgiler renir. te yandan gen a na zg do al tecrbesizli inin de

etkisiyle ya anan gerekler ve olabilirlikleri gz ard ederek hayalciamalar, istekler ve neriler ortaya atabilir. Genlerde var olan bu enerjik

renme, ba lanma ve idealizm potansiyeli e itli alanlara kanalize

edilerek ynlendirilebilir (Yaz c , 2003).

Genlik a ayn zamanda geli me ve byme h z nda ani

dei imler ve karars zl klar a d r. Zihinsel geli imin h zl oldu u dnem

olan 12-17 ya dilimini, 18 ya civar nda ya ama dair renmeler ve

uygulamalarla belirgin bir hale gelmeye ba layan olgunla ma takip eder.


32/122


33/122

19

dnemde kendisi, evresi ev ya am konusundaki ilgisizli i kimlik

karma as n n belirtisidir (zbay, ztrk, 1992).

nan r a (2005) gre Genlik dnemi gencin toplumsal retim

ilikilerine dahil olup olmad na, iinde ya ad toplum ve dnya

hakk ndaki bilgilenme ieri ine, aileye ba l l k durumuna, stlendi i

sorumluluklara ve evlenme gibi ya am sresine gre uzay p

k salmaktad r. Di er bir deyi le, boyutlar ve nitelikleri sosyolojik a dan

dei im gsteren bir ya am evresi olarak de erlendirilebilir. Bu ba lamda

Trkiye deki gen nfus Genlik ve Spor Bakanl (1973) taraf ndan, a)

eitim srecinde bulunan genlik, b) rgn e itim d nda bulunan okul

d genlik, c) durumu zellik arz eden bedensel-zihinsel engelli genlik

ve d) ikinci ku ak ve yurda dn yapm yurt d genlik olarak drt

ana grupta s n flanm t r. Bu kategorilerin hangisinde olursa olsun Trk

genli i; istihdam, e itim, sa l k, bar nma beslenme ve bo zamanlar

deerlendirme faaliyetleri ile ilgili e itli toplumsal, kltrel ve psikolojik

sorunlarla kar kar yad r. Bu sorunlar her grupta nitelik ve derece

itibariyle e itlilik gsterebilir (Do an, 1991).

4.1. Genlik a Problemleri

Gen, kendini kan tlama abas iindedir. Bu yolla ba ms zl na

kavu acak kendi kimli ini bulacakt r. Ancak yeterli deneyim ve bilgisi

yoktur. Denemekten ka nmaz, bir bak ma deneyimsizli i ya ar, ama

yalpalayarak da olsa yolunu bulmaya al r.

Bu zellikler, gencin yeti kinlerle anla mas n , geinmesini gle tiren

ba l ca nedenlerdir. Unesco nun tan m na gre genlik Cesaretinekingenli e, serven iste inin rahata stn geldi i a d r (Yrko lu,

1996).

Genlik dneminde duygular yo undur ve srekli dalgalanma

gsterirler. Gen sevinle znt, sevgi ile nefret aras nda gidip gelir.

Ruhsal tepkilerinde a r l k, davran lar ndaki eli ki bu dneme zg bir

bocalaman n belirtisidir. Gen bir yandan iinden gelen drtlerini

dizginlemeye abalarken te yandan evresi ile at maya girebilir.


34/122

20

dnyas ile d dnya aras nda dengeler kurmaya al r. Gen kendine

zg ya amak istemekte, ba ms zl n kazanmaya abalamaktad r.

Gencin arad yeni bir kimliktir. Ben neyim? Kimim? Nas l bir insan

olmal y m sorular na yan t arar. Bir ki i ve bir birey olarak ana

babas ndan de i ik zellikleri oldu unun bilincine var r. Kendisine ve

evresine ele tirici bir gzle bakar. O gne dek yan lmaz ve kusursuz

tan d ana babas n yeni bir de erlendirmeden geirir. Onlarda hi

grmedi i eksikler, be enmedi i yanlar bulur. tleri sama, koyduklar

kurallar s k , yasaklar anlams zd r.

Genlerin at lganl klar , co kular , hatta hayalcilikleri geli melerin,

yeniliklerin kayna d r. Genler toplumsal ya amda, sanatta ve yar nda

yenili in, de i ikliin ard nda ko masalard ilerleme olmazd . Bu nedenle

genlerin yeti kinlerle kar tl n ortadan kald rmak yararl bir sonu

sa lamaz. nemli olan bu at may toplum yarar na kullanabilmektir.

Aristo 2300 y l nce genli in zelliklerini ok arp c ve zl bir ekilde

anlatm t r:

Genlerin istekleri pek oktur ve bunlar hemeneyleme dn trmek isterler. Bedensel isteklerekar koyamaz, zellikle cinsel isteklerine yenilir-ler. ok de ikendirler. stekleri geicidir, hastabir insan n al ve susuzlu u gibi birden parlar,birden snerler (Yrko lu, 1996).

Dnya nfusunun yakla k te birini 15 25 ya lar nda genler

meydana getirmektedir. Toplam iki milyar gencin drtte az geli mi

lkelerde ya amaktad r. Toplumlar n insan gc ve en verimli kayna olan genlerin ok boyutlu ve karma k sorunlar vard r. Ancak ba ta

gelen problemleri e itimsizlik ve i sizliktir. Geli mi lkelerde e itim

meselesi byk bir oranda zlm tr, ancak i sizlik problem olmaya

devam etmektedir. Genlerin toplum hayat n n d nda tutulmas

toplumlar n problemlerini daha da art r r

(http://genclik.bilgi.edu.tr/docs/genclik).


35/122


36/122

22

Akranlar aras ndan s yr larak niversiteye girmeyi ba aran genci

bekleyen en nemli stres kaynaklar ndan biri bar nma problemidir. o u

niversite aday gen, niversiteyi ailelerinden uzak ba ka bir yerde

okumay tercih etmektedir. Bunun anla labilir nedenleri vard r.

Ailelerinin gzetim ve bask s ndan bunalan gen, a n n gere i olan

davran lar sergilemek bir anlamda kendini gerekle tirmek

istemektedir. Bu sa l kl bir istektir. Kendi kararlar n vermek, ya am n

kendi sorumlulu unda dzenlemek, tercihlerinde zgr olmak gibi

ba ms z davran lar gencin ki ilik geli imi ve kendini tan mas a s ndan

nemlidir. O gne dek ailesi ile ya ayan, birok konuda kendisi ad na ana

babas n n karar verdi i, gencin ba ms z olabilmesi iin niversite e itimi

nedeniyle ailesinden uzak bir ya ama ba lamas yegne seenek olarak

grnmektedir. zellikle lkemizde ailelerin ocuklar zerindeki a r

koruyucu yakla mlar gz nne al nd nda, genlerin kendi ba lar na,

ba ms z ya amak iin evlilik d nda yegne seene i niversite

eitimidir.

Amerika Birle ik Devletleri ve o u Bat Avrupa lkesinde genler

18 ya ndan itibaren niversite e itimi f rsat d nda ailesinden ba ms z

olarak ya amak zere karar verip uygulama konusunda birok seene e

sahiptir. Bu lkelerde anne babalar da ocuklar n ba ms z bir birey

olarak kabul ettikleri iin, onlar n bu tr isteklerini normal kar lamakta

ve destek olmaktad rlar. Genlere kar bu yakla m n fark n n

yans malar e itli alanlarda grlmektedir. Yeti kinlerin ve devletin

genlere bak o lkenin sosyal ve kltrel yap s ile yak ndan ilintilidir.

4.2. niversite Genli i ve niversite

niversite rencisi, niversite veya bir yksekokulda okuma

hakk n kazanm ve e itim grmekte olan ki idir. Herhangi bir toplumda

niversite genli i o toplumun sosyolojik yap s ndaki en dinamik

kesimdir ve o toplumun gelece inin gvencesi konumundad r. Bu a dan

niversite genli i her toplum iin ayn zaman da stratejik bir neme de

sahiptir.


37/122


38/122


39/122

25

dei tirip dn trebilmeyi, kazand yeni de erler ve bilgileri toplumda

uygulayabilmeyi reten, bilginin nas l ve nereden renilece ini reten

kurumlard r. Bu erevede niversiteler ayn zamanda

toplumsalla man n ngrlp, planland ve sa land yerlerdir.

Toplumsalla ma en geni anlam yla toplumsalla t r lan birey ve onu

toplumsalla t ran etkenler aras ndaki etkile im srecidir (Kaplan, 1999).

niversiteler toplumlar n kalk nmas nda, geli mesinde ve

sayg nl nda nclk eden, ekonomik ve siyasi ya amda kilit roller

oynayan kltrel ileti imin merkezi durumundad rlar. Yksek retim

kurumlar dnyan n her yerinde geli menin, ilerlemenin, a da laman n

en temel dinami ini olu turmaktad r (Tire, 2002). niversiteler bu

misyonlar n , belirli do rular n srekli olarak aktar ld ve tek tip

insanlar n yeti tirildi i yerler olmaktan kt srece yerine getirebilirler.

niversiteler farkl l klar n retildi i ve retildi i yerler olmal d r (Yaz c ,

2001). Bu ynyle niversiteler bir lkede demokrasinin kkle ip

kurumsalla mas na da katk da bulunurlar. E er bir lkede demokrasi

itenlikle isteniyorsa, birbirine benzemeyen insanlar n, fikirlerin varl n n

kabul edilmesi gerekir. K l bay a (1989) gre niversite demokrasi

ilikisi olmazsa olmaz, iki ynl bir ili kidir ve birinin yara almas

dierine de yans yacakt r.

Trkiyede yksek retimin amalar drt ana madde olarak

belirlenmi tir:

a) rencileri ilgi, yetenek ve kabiliyetleri lsnde ve do rultusunda

yurdumuzun bilim politikas na ve toplumun yksek seviyede ve

e itli kademelerdeki insan gc ihtiyalar na gre yeti tirmek;b) e itli kademelerde bilimsel retim yapmak;

c) lkeyi ilgilendirenler ba ta olmak zere, btn bilimsel, teknik ve

kltrel sorunlar zmek iin bilimleri geni letip derinle tirecek

inceleme ve ara t rmalarda bulunmak;

d) Yurdumuzun trl ynde ilerleme ve geli mesini ilgilendiren btn

sorunlar , hkmet ve kurumlarla da i birli i yapmak suretiyle

retim ve ara t rma konusu yaparak sonular n toplumun


40/122

26

yararlanmas na sunmak ve hkmete istenen inceleme ve

ara t rmalar sonuland rmak; ara t rma ve incelemelerin

sonular n gsteren, bilim ve tekni in ilerlemesi iin yay nlar

yapmakt r (www.meb.gov.tr).

Yksek retim, e itimin pahal bir a amas d r. Yksek retim

maliyetinin tamam n n Devlet taraf ndan kar lanmas maddi anlamda

devlete nemli bir yk te kil etmektedir. Kazanca ynelik olmamak zere

vak flar n niversite kurmalar na olanak sa lanm t r. Kreselle en

dnyada, yksek renimin kreselle mesi de ka n lmaz olarak

yayg nla maktad r. Yksek retim art k her lkenin kendine zg bir

etkinli i olmaktan karak kresel bir etkinlik haline gelmektedir.

Gelimekte olan lkelerdeki yo un gen nfusun geli mi lkelerde

yksek renime yo un bir talebi vard r. Avrupa Birli i yesi lkelerde

Erasmus ve Socrates gibi e itim programlar ndan yararlanarak, bu

lkelere e itime giden renci say s nda da y ldan y la art

kaydedilmektedir (http://emu.edu.tr/orgcom/TCelikMission).

Yksek retimde kreselle me, program hareketlili i ve kurumsal

hareketlilikle gerekle mektedir. Program hareketlili inden yararlanan

renciler ba ka lkelerin e itim kurumlar n n programlar na o lkelere

gitmeden sanal e itim yoluyla devam edebilmekte ve derece

alabilmektedirler. Geli mi niversitelerin ba ka lkelerde at klar

ubelerde e itim vermesiyle de kurumsal hareketlilik yarat lmaktad r

(http://emu.edu.tr/orgcom/TCelikMission).

Yksek renimini yurtd nda yapmak zere ba ka lkelere giden

renci say s 2008 y l nda % 11 art la 21.891 e ula rken bu say n n %8.8 i k z rencilerden olu mu tur. Milli E itim Bakanl verilerine gre

2003 2008 y llar n kapsayan be y lda yksek renim yapmak

amac yla yurtd na giden renci say s yava bir art gsterirken,

rencilerin byk bir o unlu unu erkekler olu turmu tur. 20072008

eitim dnemi iin yurt d na giden renci say s bir nceki y la gre

yzde 10 art kaydederek 21.891 e ykselmi tir. Bu rencilerin 16.352

si lisans, 3.960 yksek lisans, 1579 u ise doktoras n tamamlamak


41/122


42/122

28

yeni renciler de yksek retimde h zl okulla ma oran n art rmaktad r

(http://emu.edu.tr/orgcom/TCelikMission.pdf). 2005 y l verilerine gre

yksek renimde okulla ma oranlar Kanada' da % 88, ABD' de % 81,

Belika' da % 56, Fransa' da % 51, Almanya' da % 46 ve Japonya' da %

41 dir (www2.tbmm.gov.tr/d23/1/1-0653.pdf).

20052006 retim y l nda %34,46 olarak gerekle en

yksek renimde okulla ma oran 20062007 retim y l nda %36,59

olarak gerekle mi tir. 20072008 retim y l nda ise yksek renimde

okulla ma oran lisans dzeyinde %15,6, n lisansta %8,4, a k

retimde %14,2 olmak zere toplam % 38,2 olarak gerekle mi tir

(www2.tbmm.gov.tr/d23/1/1-0653.pdf).

Son y llarda zellikle geli mi lkelerde bilgi toplumuna gei

sreci ba lam t r. Bu srete bilgi ekonomisi ad verilen yeni kresel

ekonomik yap ortaya kmaktad r. Bu yap da bireylerin ekonomik gc,

bilgi ve renim dzeyleri ile lkelerin rekabet gc ise sahip olduklar

yeti mi insan kayna ile llmektedir. Bu yeni olu umda

niversitelerin bilginin retilip payla ld yerler olarak toplumdaki yeri

daha da nem kazanm t r. Yksek retim toplumlar n ilgi oda haline

gelirken, toplumun niversitelerden beklentileri artm t r. Bu ilgi ve

beklenti art yksek retimin yeniden yap land r lmas n gndeme

getirmi tir (http://emu.edu.tr/orgcom/TCelikMission).

YK n 2007 y l nda haz rlad Trkiye nin Yksek retim

Stratejileri al mas nda belirtildi ine gre, de i ik toplum kesimlerinin

bilgi toplumuna ve bilgi ekonomisine gei srecinde niversiteden artan

beklentileri unlard r:a. Daha fazla renciye ve daha geni bir ya grubuna e itim vererek

eitimi yayg nla t rmak,

b. H zla retilen yeni bilgilerin ve olu an yeni bilgi alanlar n n tmn

kapsayacak ekilde programlar geni letmek,

c. Eitimde mezunlar n i bulabilmesi, ara t rmada ise bilginin yan

s ra uygulamaya ynelmek,


43/122

29

d. Toplumla gl kprler kurarak blgesel ve ulusal kalk nmaya

daha fazla katk da bulunmak,

e. Hesap verebilen, a k ve saydam yneti im modelleri geli tirmek

(www.sp.gov.tr/documents/Turkiyenin_Yuksekogretim_Stratejisi).

4.3. niversite Genli inin Sorunlar

niversite genli ini di er genlik gruplar ndan ay ran en nemli

zellik onlar n gelece in bilgili ynetici ve karar verici adaylar olmalar d r.

Meslek sahibi olmak iin al mak ve kariyer yapmak onlar n ya am

kar s ndaki yklerini daha da a rla t rmaktad r. Trkiye de niversite

genli i genlik piramidinin tepesinde kk bir az nl te kil etmektedir

(Yaz c , 2003).

niversite genli i a s ndan bak ld nda e itim retim hayat

kadar ki ilik geli imi de genler iin nemlidir. niversite rencileri bir

taraftan ncelikle kendileri iin yeni olan niversite ortam na uyum

zorluklar yla birlikte toplumsal kurallara ve de erlere de uyum

gstermeye al rken, di er taraftan evrensel de erler ve ideallerinin

pe inde de olabilmektedir. Bu ok ynl aban n getirdi i bask

sonucunda olu an stres genlerin zorlanmalar na neden olabilmektedir.

niversiteli gen, beraberinde getirdi i ait oldu u toplumsal

katman n de erleriyle, mevcut toplumsal kurallar erevesinde ya amaya

al rken, arkada gruplar ile tan t alt kltr gruplar norm ve

deerleri aras nda at ma ya ayabilir. Bu dnemin sa l kl olarak

geilebilmesi ve sonucunun olumlu ve genci geli tirici olabilmesi iin

genlerin byklerinden yard m almas n n ya amsal bir nemi vard r. Budnemde yard m alamayan, srekli olarak ele tirilen genlerin istemeden

yanl yollara sapabilmeleri mmkndr (Orhon, 1985).

niversite rencileri, niversitede kar laabilecekleri birok

sorunla kar kar yad rlar. Orta retimlerini bitirip zor bir yar tan

sonra niversiteye gelen genler farkl al ma tekniklerine haz r

olmayabilirler. Okullar ndaki fiziki ko ullar ve olanaklar yetersiz olabilir.

Biro u iin kazand klar blm ve niversite gerekten istedikleri


44/122


45/122

31

Genlik olgusuna sosyolojik ve toplumsal bir sre ba lam nda

yakla an Kentel e (2005) gre; genel olarak tm dnyada kar la lan

ancak Trkiye gibi lkelerde daha da sorunlu ya anan sosyalle me

srelerindeki aksakl klar, genlerin kar lar na kan ilk sorun dizisi

olarak ele al nabilir. Cumhuriyet de erlerinin, okulun giderek i levini

yerine getirememesi sonucunda vatanda l k olu umunda kriz olu makta

ve bu srete ya anan entegrasyon ve sosyalle me sorunlar kar s nda

genler kendi sosyalliklerini kurarak a r politikle me ve a r

cemaatle meye varan kimlik feti izmleri ne kaymaktad rlar. Sosyal

olarak ya anamayan hazlar ve tatmin edilemeyen duygular genlerde

hayal k r kl na ve kltrel a dan bir tepkiye dn mektedir (Kentel,

2005).

zgven in (1992) bildirdi ine gre, yurtiinde ve yurt d nda

yap lan birok ara t rmada niversite dzeyinde rencilerin zihin ve

akademik geli melerine a rl k verildi i fakat bedensel ve sosyal geli im,

bireysel ihtiyalar ve bo zaman de erlendirme gibi ihtiyalar n

kar lamak zere sa lanan olanaklar n s n rl oldu u vurgulanm t r.

zbay n (1997) yapt al mada niversite rencilerinin toplumdaki

dier yeti kinler gibi geli imsel grevleri aras nda yak n ili ki kurma,

kimlik aray abalar , ya am stili olu turma, meslek ve evlilik kararlar

almak gibi grevler say lm t r. niversite rencilerinin problemleri

ki iler aras ilikilerden, birok nevrotik e ilimin sergilendi i boyuta

kadar de i im gstermektedir. Bu problemler akademik ve mesleki, ailevi,

sosyal uyum, depresyon ve benzeri trde ortaya kabilmektedir (zbay,

1996).niversite rencilerinin nemli bir o unlu unun en temel

problemlerinden birisinin maddi dzey d kl oldu u birok kez

tespit edilmi bir olgudur. Genler bir yandan e itimlerini srdrrken

dier yandan da, yeme, ime bar nma gibi temel ya amsal sorunlar n

zmeye al maktad rlar. Bu abalar niversite rencisinin akademik

ba ar s n olumsuz ynde etkilemektedir. Bu problemlerin zmnde


46/122


47/122


48/122

34

taraftan medreselere devam eden rencilerin yatak, yemek, temizlik vb.

ihtiyalar n n giderildi i imaretler ile buralara harcanacak paralar

sa layacak akaretler kurulmu tur. Zengin kitapl klar ile takviye edilen

klliyeler halk n ve rencilerin e itimi ve retimi, dini, kltrel ve ilmi,

mesleki ihtiyalar n n kar land birer e itim retim ve sosyal

merkezler haline getirilmi tir (www.kyk.gov.tr).

5.2. Cumhuriyet Dneminde Trkiye de Yksek retimde Bar nma

Cumhuriyet dneminde ise 6 Mart 1924 tarihinde yrrl e giren

430 say l Kanun ile medrese ve imaretler kapat lm t r. Bu durum,

yksek renim rencilerinin bar nma, yemek vb. ihtiyalar n n

giderilmesinde s k nt yaatm sa da Cumhuriyet hkmetleri, baz

okullar yat l hale getirmi ve bir k s m medreselerin bar nma yerlerinden

yararlanmak suretiyle s k nt n n hafifletilmesine al m t r

(www.kyk.gov.tr).

stanbul ve Ankara'da yksek retim kurumlar na devam eden

rencileri say lar n n artmas yla, bar nma ve beslenme ihtiyalar n n

giderilmesinde sre gelen s k nt lar kar s nda l zel dareleri,

Belediyeler, Dernekler ve zel ki ilerce yurtlar a lmaya ba lanm t r. Bu

gelimeler sonucunda, kamusal nitelik ta yan yurt i letmecili ini

denetim alt na almak zere yeni dzenlemelere gidilmi tir.

03 May s 1949 tarihli kanun ile "Yurt ve A evleri" Milli E itim

Bakanl ' n n ynetim ve sorumlulu una verilmi tir. Daha sonra zel ve

tzel ki ilere ait yurtlar n a lmas na izin verilmesi, kapat lmas ve

denetlenmesi de Milli E itim Bakanl n n grevleri aras na al nm t r(www.kyk.gov.tr).

2007 yedi y l verilerine gre 78 il ve 84 ilede 227 yurt

mdrl nde hizmet veren Kredi ve Yurtlar Kurumu, 204 bin yatak

kapasitesiyle, yksek renim rencilerinin bar nma ihtiyac n n nemli

bir k sm n stlenmektedir (Yurtkur, 2007). Kredi ve Yurtlar Kurumunun

yan s ra ba ta zel niversiteler olmak zere devlet niversitelerinden

baz lar n n da kendilerinin i letti i renci yurtlar vard r. Genellikle


49/122

35

niversite Rektrlklerine ba l bir yurtlar mdr ve blok mdrleri

taraf ndan ynetilen niversite yurtlar kendi ynetmeliklerine ve

kurallar na sahiptirler (www.kyk.gov.tr).

Yksek renim rencilerine bar nma hizmeti veren di er

kurulu lar aras nda son y llarda say lar h zla artmakta olan zel renci

Yurtlar da vard r. zel renci yurtlar bulunduklar ilin veya ilenin Milli

Eitim Mdrl ve Emniyet Mdrl gibi mlki amirleri ile

koordineli olarak ve onlar n st denetiminde hizmetlerini

srdrmektedirler. zel renci Yurtlar n n da kendi ynetmelikleri ve

zel kurallar vard r.

5.2.1. Yksek renim Kredi ve Yurtlar Kurumu

Yksek renim rencilerinin bar nma, beslenme ve di er

ihtiyalar n n giderilmesinde s k nt lar do mu , bu taleplerin

kar lanmas nda sregelen s k nt lar kar s nda l zel dareleri,

Belediyeler ile Dernekler ve zel ki ilerce ticari amalarla yurtlar a lmaya

ba lanm t r. Ancak bu ekilde a lm olan yurtlar yksek renim

rencilerinin bar nma sorununu zememi tir (www.kyk.gov.tr).

1961 Anayasas na gre halk n e itim ve retim ihtiyalar n

kar lamak devletin ba ta gelen devidir. Maddi olanaklardan yoksun

ba ar l Trk genlerinin renimlerini sa l kl ve dzenli bir biimde

sa lamak sosyal ve kltrel geli melerine katk da bulunmak amac yla

burs ve di er yollarla gerekli yard mlar n yap lmas n sa lamak da yine

devletin ncelikli grevleri aras ndad r (www.kyk.gov.tr).

Anayasa ile Devlete ait oldu u bildirilen bu grevlerin yerinegetirilmesi iin 22 A ustos 1961 tarihinde yrrl e giren 351 say l

Kanunla Yksek renim Kredi ve Yurtlar Kurumu kurulmu tur. Yksek

renim Kredi ve Yurtlar Kurumu Kanunu Tasar s TBMM'nde,

maddelerin okunmas ve maddeler zerinde gr ldkten sonra "16

Austos 1961" tarihinde kanunla m , "22 A ustos 1961" tarihinde Resmi

Gazete'de yay mlanm t r. Kurum hizmetlerine "4 Ekim 1961" tarihinde

ba lam t r.


50/122

36

Kurumun amac ; yksek renim gren genlerin e itim ve

retimlerini kolayla t rmak, sosyal ve kltrel geli melerine katk da

bulunmak amac yla burs ve kredi vermek, yurtlar yapt rmak, i letmek ve

beslenmelerine katk da bulunmakt r (www.kyk.gov.tr).

Kurum; 1961 Y l nda 351 say l Kanun ile kurulmu olup, tzel

ki ilie haiz, zel hukuk hkmlerine tabi, Mill E itim Bakanl n n ba l

kurulu udur. 351 say l Kanuna gre Kurumun organlar ; Genel Kurul,

Ynetim Kurulu ve Genel Mdrlktr. Genel Kurul; Kredi ve Yurtlar

Kurumunun st karar organ d r. Mill E itim Bakan Genel Kurulun tabii

ba kan d r. Ynetim Kurulu, Genel Kurula kar icra, Genel Mdrl e

kar karar, Genel Mdrlk ise Kurumun Yrtme organ d r (ekil 4.1).

Kurum tzel ki ilie haiz, zel hukuk hkmlerine tabi, sosyal

amal hizmet veren bir kamu kurulu udur. Ba lang ta Kurum Milli

Eitim Bakanl n n denetiminde iken, bu denetim 6 ubat 1970 gn ve

3/707 say l Cumhurba kanl Tezkeresi gere ince 4951 say l Kanuna

gre 3 Kas m 1969'da kurulan Genlik ve Spor Bakanl 'na

devredilmi tir. Daha sonra 179 say l Kanun Hkmnde Kararname ve

3046 say l Kanun ile Milli E itim Genlik ve Spor Bakanl 'na ba l

kurulu haline getirilmi tir. Yksek renim Kredi ve Yurtlar Kurumu

Milli Eitim Bakanl 'n n ba l kurulu u olarak grevini srdrmektedir

(www.kyk.gov.tr).

Kurum zel bteli olup, gelir ve giderleri ile ilgili btn i lemleri

1050 say l Muhasebe-i Umumiye Kanunu ile 2490 ve bu kanunu

dei tiren 2886 say l Artt rma, Eksiltme ve hale Kanunu hkmleri ile

Say tay' n vize ve denetimi d nda tutulmu tur. Kurum hesap vei lemleri Ba bakanl k Yksek Denetleme Kurulu taraf ndan

denetlenmektedir. Kurumun i lemleri ve hesaplar Maliye Bakanl ile

Mili Eitim Bakanl taraf ndan denetlenmektedir. Kurum, merkez

te kilat ile 20 blge mdrl ve bu blge mdrlklerine ba l 227

yurt mdrl nden olu maktad r (www.kyk.gov.tr).


51/122

37

Yurtkur' un yksek renim gren genlere sunmu oldu u

hizmetler iki ana ba l k alt nda yer almaktad r. Bunlar bar nma ve kredi

hizmetleridir.

5.2.2. Kredi ve Yurtlar Kurumu nda bar nma hizmetleri

Kredi ve Yurtlar Kurumu; 2002 Y l nda 77 il, 59 ilede toplam 193

yurdunda 105.247 k z, 82.940 erkek olmak zere toplam 188.187 yatak

kapasitesi ile hizmet vermi tir. 2007 y l Ekim ay itibariyle 78 il, 79 ilede

toplam 222 yurtta 115.554 k z, 86.083 erkek olmak zere toplam

201.637 yatak kapasitesi ile hizmet vermi tir (Yurtkur 2007).

Kredi ve Yurtlar Kurumu yeni hizmet anlay dorultusunda

yurtlarda otel standard nda, ah ap mobilyal karyola sisteminde, 1, 2, 3

ve 4 ki ilik, ierisinde banyo, tuvalet, TV, buzdolab , telefon bulunan

renci odalar dzenlemi tir. Ayr ca zrl rencilerin de ihtiyalar n

kar layabilecekleri ortamlar sa lanm t r.

Yurtlarda ranza sisteminden karyola sistemine geilerek; 6, 8 ve 10

ki ilik yurt odalar nda kapasite d rlm tr. Toplu olarak kullan lan

hamam sisteminden de vazgeilerek, banyo ve du lar birok yurtta

katlara ve odalara kar lm t r. yile tirme al malar sonucunda

yurtlarda 8.051 ki ilik kapasite d m yap lm t r (Yurtkur, 2007).

20062007 retim y l nda ba vuran rencilerden retim y l ba

itibariyle 88.552 renci Kredi ve Yurtlar Kurumu Yurtlar na yerle mi tir.

Yedekteki di er renciler s ras gelinceye kadar yurtlarda misafir olarak

bar nd r lmaktad r.

2002 Y l nda ayl k yurt yatak creti 24 lira iken, 2007 y l nda 66lira olmu tur. 2002 Y l nda 11 lira olan beslenme yard m , 2007 y l nda

ayl k 66 TL' ye ykseltilmi tir. 2002 y l nda al nan yurt yatak cretinin %

46's renciye beslenme yard m olarak geri dnmekteyken, 2007 y l nda

bu oran % 100'e km t r. Bu, rencilerin yurtlarda cretsiz olarak

bar nmalar anlam na gelmektedir. Bir rencinin Kredi ve Yurtlar

Kurumu na maliyeti 2006 y l nda 152 lira olmu tur (www.kyk.gov.tr).


52/122

38

ekil 4.1. Yksek retim Kredi ve Yurtlar Kurumu rgt emas

Kaynak: www.kyk.gov.tr 08.10.2008


53/122


54/122

40

d. lkemiz ile kltr anla mas bulunan lkelerin rencileri,

e. Kurum ve di er kurulu lar n yurtlar ndan sresiz karma

cezas almam renciler,

f. Yukar daki artlara sahip olan ve ikamet tezkeresi bulunan

yabanc uyruklu renciler, Yksek renim Kredi ve Yurtlar

Kurumu Yurtlar nda bar nabilmektedir.

renciler devam ettikleri retim kurumunun normal renim

sresi kadar yurtta kalma hakk na sahiptirler. Ara s n flarda yurda

girenler ise geri kalan retim y l kadar yurtta kalabilirler. Normal

retim sresinde renimini bitiremeyen ve art k y l olarak adland r lan

renciler aras nda gerekten yurtta kalmaya gereksinimi olan ve yurttaki

iyi hali tespit edilen renciler en fazla bir retim y l yurtlarda

bar nd r l rlar. ehir ii nakil aralar ndan yard ms z faydalanamayan

m, felli bir veya iki kolu veya baca olmayan renciler, renimlerini

bitirinceye kadar yurtlarda bar nd r lmaktad rlar.

5.2.4. Kredi ve Yurtlar Kurumu Yurtlar nda beslenme hizmetleri

Yurtlarda bar nan rencilerin sa l kl , dengeli ve ucuz

beslenebilmeleri iin i leticiler taraf ndan i letilen lokanta-kantin,

kafeterya gibi hizmet yerleri bulunmaktad r.

Yemeklerin fiyat , piyasa fiyatlar ortalamas n n en az %30'u

oran nda indirimlidir. Mutfak, depo, kullan lan ara gereler ile

malzemelerin kalitesi ve hijyen artlar na uygunlu u diyetisyenler ya da

yurt yneticileri taraf ndan kontrol edilmektedir. Yemekler genellikle

semeli olarak verilmektedir.Kredi ve Yurtlar Kurumu yurtlar nda bar nan renciler iin 2006

y l nda sabah kahvalt s uygulamas ba lat lm t r. Sabah kahvalt s iin 1

TL, akam yeme i iin 1,50 TL olmak zere toplam 2,50 TL olan

beslenme yard m , 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren 1,50 TL kahvalt

yard m 2,10 TL de ak am yeme i yard m olmak zere toplam 3,60 TL ye

ykseltilmi tir. Devlet korumas alt ndaki rencilere; 2008 y l nda

gnlk 10.60 TL beslenme yard m yap lm t r (www.kyk.gov.tr).


55/122

41

5.2.5. Kredi ve Yurtlar Kurumu yurtlar nda sa l k hizmetleri

Yurtlarda meydana gelebilecek acil sa l k sorunlar na mdahale

edilebilmesi iin kamps ierisinde yer alan yurtlara, l Sa l k

Mdrlkleri taraf ndan doktor, hem ire ve sa l k memuru

grevlendirilmektedir. Her yurtta basit sa l k sorunlar iin ila ve sa l k

malzemelerinin bulundu u ecza dolaplar mevcuttur.

5.2.6. Kredi ve Yurtlar Kurumu Yurtlar nda kltrel ve sportif etkinlikler

rencilerin serbest zamanlar n verimli ekilde

deerlendirmelerine yard mc olmak; bedensel, zihinsel ve kltrel

ynden geli imlerine katk da bulunmak; dostluk ve karde lik ba lar n

glendirmek amac yla voleybol, basketbol, futbol, halk oyunlar , satran,

tiyatro ve genlik lenleri dzenlenmektedir.

Bu etkinlikler, yurtlar n fiziki yap s da dikkate al narak

rencilerin ilgi ve yetenekleri do rultusunda belirlenmektedir. Dnem

ierisinde al malar srdrlerek yurtlarda bloklar aras ve katlar aras ,

Blge Mdrlkleri baz nda da yurtlar aras turnuva ve yar malar

yap lmaktad r. Y lsonunda da blgeleraras basketbol, voleybol, futbol,

masa tenisi ile yurtlar aras satran turnuvalar , atletizm, yzme ve

halkoyunlar yar malar dzenlenmekte; konser, konferans, sergi, enlik,

tiyatro, gezi gibi e itli etkinlikler gerekle tirilmektedir (www.kyk.gov.tr).

5.2.7. Kredi ve Yurtlar Kurumu yurtlar nda Uyum Program

Kredi ve Yurtlar Kurumu Yurtlar na yeni kay t yapt ran rencilerile yksek renim amac yla lkemize gelen Trk Cumhuriyetleri ve

Topluluklar rencilerinin, yurt ortam na ve ya ant s na (evre, okul,

arkada ilikileri vb.) uyumlar n kolayla t rmak iin her retim dnemi

ba nda bir ay sreyle Uyum Program Toplant lar dzenlenmektedir.

renciler yurda geldiklerinde, program uygulayacak personel

taraf ndan; yurdun fiziki yap s , yatakhaneler, lokanta ve kantin,

banyolar, al ma salonlar , yurtlarda uyulmas gereken kurallar,


56/122

42

uygulanacak program n amac , tarihi, yer ve zaman hakk nda

bilgilendirilmekte ve kendilerine Yurtkur Hizmet K lavuzu verilmektedir.

Yap lan oryantasyon toplant lar nda, yurt personeli taraf ndan;

(1) Kurum hakk nda genel bilgiler;

(a) Kurumun amac , renim ve katk kredisi hizmetleri,

(b) Yurt idaresi ile ilgili ( renciyi ilgilendiren konular)

bilgiler,

(2) Yurt ile ilgili bilgiler;

(a) Yurtta grevli personelin grev ve yetkileri.

(b) Yurdun fiziki durumu, ek tesisleri, spor alanlar ,

okuma, izim, televizyon odalar , banyo vb. yerlerden

nas l ve ne zaman yararlan laca .

(c) Lokanta-kantin ve di er kk i letmeler, beslenme

hizmeti, ak am yeme ine Kurum katk s ,

(d) Haberle me hizmetleri (mektup, koli, havale vb.),

(e) lkemiz rencileri ile Trk Cumhuriyetleri ve Trk

Topluluklar ndan gelen rencilerin izin uygulamas na

ilikin i lemler.

(f) rencilerin yurtta uymak zorunda olduklar kurallar ve

disiplin i lemleri.

(g) Yurt cretlerinin denmesi ile ilgili hususlar.

(h) Blge ve yurt mdrlklerince dzenlenen sosyal,

kltrel ve sportif faaliyetler, hakk nda bilgiler,

Kapasitesi 500 ve daha fazla olan yurtlarda sosyal hizmet

uzmanlar ve psikologlar taraf ndan;- nsan likileri,

- Toplu ya an lan yerler ve zellikleri,

- Yurda, okula ve evreye uyum,

- Aileden uzak kalma kayg s , aile zlemi,

- Yaln zl k duygusu,

- Okulu ba aramama korkusu


57/122


58/122


59/122

45

Yurda kay t yapt ran rencilerin tan nmas nda ve renciler

aras ndaki risk gruplar n n (ekonomik, psikolojik, fiziksel, sa l k

vb.) belirlenmesi ve takibinin yap lmas nda kolayl k sa lamak

amac yla sosyal inceleme formu dzenlemek. Genlerin bireysel olarak ba a kamad klar problemlerini

zmelerine yard mc olmak amac ile koruyucu ruh sa l

hizmetleri vermek. Psiko-Sosyal Servisin olanaklar yla psikolojik sorunlar na zm

bulunamayan rencilerin ilgili sa l k kurulu lar na ynlendirmek;

sosyal ve ekonomik sorunlar olan yurt rencilerini ilgili kurum ve

kurulu lara havalesini yapmak ve i lemlerinin srdrlmesine

yard mc olmak. Yetenekli rencilerin kendilerini geli tirmeleri iin e itli ilgi

gruplar (tiyatro, halk oyunlar , mzik, satran, futbol,

basketbol, voleybol, bilardo, tenis vb.) olu turmak. Benzer sorunlar olan rencilerle sorun zme gruplar

olu turarak, grupla al ma yntemleriyle sorunlar n n zmnde

rencilere yard mc olmak. Kampus ii ve kampus d nda rencilere sa lanan olanaklar

(burs, ayn ve nakdi yard m, kurs, sosyal ve kltrel etkinlikler vb.)

hakk nda rencilere bilgi vermek ve genlerin bu hizmetlerden

yararlanmalar sa lanmak. rencilerin sosyo-ekonomik ve psikolojik durumlar , yurt

ierisindeki ya am ko ullar , yurtta verilen hizmetler hakk nda

d nceleri vb. konularda bilimsel nitelikli ara t rmalar yapmak ve

ilgili birimlere sunmak. rencilerin, dersleri d nda kalan serbest zamanlar n

deerlendirmek amac yla sosyal, kltrel ve sportif etkinlikler

yapmak ve yrtmek.


60/122

46

Kredi ve Yurtlar Kurumu ile i birli i yap lan, di er kurum ve

kurulu lar hakk nda bilgi almak zere ba vuruda bulunan, renci

ve yak nlar n n bilgilendirilmelerine yard mc olmak. rencilere psikolojik sorunlar d nda okul, evre, ders al ma

teknikleri, sosyal, kltrel ve sportif faaliyetler, arkada l k ili kileri,

kaynak kitap, tez konusu, ileti im, oda ve yurtla ilgili sorunlar,

burs, ekonomik yard m, sa l k vb. konularda da dan manl k ve

rehberlik hizmetleri vermek. renciler aras nda dayan ma, gven ve bizlik duygusunu

geli tirmek, d nme ve karar verme yetene ini art rmak,

girikenli i ve nderli i te vik etmek, i blm ve i birli i yapmay

retmek amac yla, seminer, konferans, panel sempozyum vb.

toplant lar; iir, kompozisyon, foto raf, karikatr, bilgi yar malar ;

genlik leni, toplu olarak sinema ve tiyatroya gitme gibi faaliyetler

dzenlenmek (www.kyk.gov.tr).

5.2.9. Kredi ve Yurtlar Kurumunda ktphane hizmetleri

Kredi ve Yurtlar Kurumuna ba l 39 Yurt Mdrl nde,

yurtlarda bar nan rencilerin akademik al malar nda destek olmas ,

bilgi ve kltr seviyelerinin ykselmesi amac yla baz yurtlarda

ktphane hizmeti verilmektedir (www.kyk.gov.tr).

5.2.10. Kredi ve Yurtlar Kurumu nda kk i letmeler

Kredi ve Yurtlar Kurumuna ba l yurtlarda bar nan rencilere

ucuz ve kaliteli yemek verilmesi iin lokanta ve kantinler i leticiler

arac l yla hizmet vermektedir. Bunun yan s ra ayakkab tamiri, kuru

temizleme, k rtasiye, fotokopi, terzi, kuafr, berber, ama rhane, internet

i letmeleri, foto raf gibi kk i letmeler hizmet vermektedir (izelge

4.1).


61/122

47

5.2.11. Kredi ve Yurtlar Kurumu Yurtlar nda sosyal, sportif vekltrel etkinlikler

Yurtkur (2007) dergisinde, kurumun sosyal sportif ve kltrel

etkinliklere yakla m yle ifade edilmektedir:

Yurtlar m zda bar nan genlerimizin serbestzamanlar n en iyi ekilde de erlendirmek;bedensel, zihinsel ve kltrel ynden geli im-lerine katk da bulunmak; her trl zararl al kanl ktan uzak tutmak; aralar ndaki birlikberaberlik duygular n peki tirmek, dostlukve karde lik ba lar n glendirmek amac yla

yurtlar m zda sosyal, kltrel ve sportif faaliyetler dzenlenmektedir.

Sosyal, kltrel faaliyetler; mzik al malar , halkoyunlar ,

tiyatro, satran, foto raf l k, konferans, panel, a k oturum, geziler,

genlik enlikleri, bilgi yar malar , ilkyard m kurslar , ktphane ve

kitapl k al malar , resim kurslar , konserler, renci rehberlik ve

dan ma hizmetleri gibi etkinliklerden olu maktad r.

Sportif faaliyetler ba ta futbol olmak zere basketbol, voleybol,masa tenisi, gre , hentbol, atletizm, yzme ve bilardodan olu maktad r.

Ayr ca renciler iin her y l e itli yurtlarda bahar enlikleri, mzikli

elenceler, konserler gibi organizasyonlar da gerekle tirilmektedir.

Kredi ve Yurtlar Kurumu nda dzenli olarak her retim

dneminde May s ay ierisinde Yurtlar aras ve Blgeler aras yar ma ve

turnuvalar da dzenlenmektedir. 2007 y l nda Kredi ve Yurtlar

Kurumunda Blgeler aras

Futbol Turnuvas

, Voleybol Turnuvas

,Basketbol Turnuvas , Atletizm (Kros) Yar mas , Bilardo Turnuvas , Halk

Oyunlar Yar mas , Masa Tenisi Turnuvas ve Satran Turnuvas

dzenlenmi tir. Bu turnuvalara yurtlardan seilerek gtrlen renciler

iin okullar ndan izin al nmakta ve kendilerine gnlk kumanya bedeli ve

turnuvan n yap laca ile gidi dn ula m bedeli denmektedir

(Yurtkur, 2007).


62/122

48

izelge 4.1. Kredi ve Yurtlar Kurumu nda hizmet veren i letmeler

KK LETMELER LETME SAYISI Lokanta 5

Lokanta-Kantin 245

Kantin 95

Merkezi Lokanta-Kafeterya 17

nternet 197

ama rhane 75

Fotokopi-K rtasiye 63

Berber 58

Bilardo 76

Terzi

Kuru Temizleme 2

Kuafr 55

Kundura Tamiri 14Foto raf 3

Spor Salonu 4

Sinema 3

Pastane 4

Tuhafiye

Bfe 2

Cep Telefonu Sat -Tamir 1

Hal Saha 1

Toplam 939

Kaynak: www.kyk.gov.tr 08.10.2008


63/122

49

5.2.12. Trk Cumhuriyetleri rencilerine verilen hizmetler

Yksek renim Kredi ve Yurtlar Kurumu yurtlar nda Kltr

Anla mas yap lan 114 lke rencisi yan nda, 1992-1993 retim

y l ndan itibaren Trk Cumhuriyetleri ve Topluluklar ndan e itim ve

retim grmek zere gelen renciler de bar nd r lmaktad r.

Trk Cumhuriyetleri ile 1992 y l nda ok s k bir i birli i

ba lat lm ve bu i birli i kapsam nda, her y l ayr lan kontenjanlara gre,

4 Trk Cumhuriyeti ve 42 Trk Toplulu undan lkemize renci

gelmektedir.

Bu rencilerin burslar Milli Eitim Bakanl taraf ndan

kar lanmaktad r. Bursluluk durumlar bitene kadar tahsis edilen

kontenjanlara uygun olarak Yurtkur yurtlar nda depozito ve yurt creti

al nmadan bar nd r lmaktad rlar.

Belirlenen i ve d merkezlerde renci Seme ve Yerle tirme

Merkezi Ba kanl taraf ndan yap lan Trk Cumhuriyetleri S nav

sonucunda yksek renim grmeye hak kazanan ba ar l Trk

Cumhuriyetleri ve Topluluklar rencileri, devlet burslusu olarak

seilerek Trkiyede e itim ve retim grmektedirler.

S navlar sonucu Trkiyede renim grmeye hak kazanan

rencilerden Trkesi yeterli olmayanlar Ankara niversitesi'nin Ankara,

stanbul, zmir, Samsun, Kayseri, Bursa illerinde Gazi niversitesi'nin

Ankara; Ege niversitesi'nin zmir; stanbul niversitesi'nin de stanbul

illerinde bulunan Trke retim Merkezi (TMER) ubelerinde bir

retim y l Trkiye Trkesi kurslar grmektedirler. Trkesi yeterli olan

renciler kazand klar yksek retim kurumunda renimlerinedorudan ba lamaktad rlar.

5.2.13. Kredi ve Yurtlar Kurumu nda kredi hizmetleri

Yksek renim Kredi ve Yurtlar Kurumu taraf ndan yurt iinde

yksek renim gren Trkiye Cumhuriyeti vatanda rencilere burs,

renim ve katk kredisi verilmektedir.


64/122

50

5.2.13.1. renci Bursu

renci bursu yurt ierisinde yksek renim gren ba ar l ve

ihtiya sahibi rencilere kanun erevesinde kar l ks z verilen ayda

bir denen parad r. 20052006 retim y l nda 135.497 olan burslu

renci say s , 2007 y l nda 184.500'e ula m t r. Burs iin; 2004 -2006

y llar aras nda 388,2 Milyon Lira, 2007 y l nda ise 319 Milyon Lira deme

yap lm t r (www.kyk.gov.tr).

5.2.13.2. renim Kredisi

renim kredisi lke ierisinde yksek renim gren Trk

genlerini maddi ynden desteklemek, sosyal ve kltrel geli melerini

kolayla t rmak amac yla devam ettikleri yksek retim kurumlar n n

normal retim sresince verilen, zorunlu hizmet ykmll

bulunmayan bor parad r (www.kyk.gov.tr).

renim kredisinden; 20052006 retim y l nda 569.276 renci

yararlanm t r. 20062007 retim y l nda renim kredisi alan renci

say s 576.119 olmu tur. 2007 y l nda rencilere ayl k 150 Lira renim

kredisi verilmi tir ve toplam tutar 983,7 milyon Lira olmu tur. 2007

y l nda 760.619 renci burs ve renim kredisinden ayn anda

faydalanm t r. renciler burs ve kredilerini otomatik para deme

makinelerinden ve ubelerden masrafs z olarak alabilmektedirler. 2007

y l nda ayl k burs- renim kredisi miktar n lisans - lisans rencileri

iin 150 Lira, yksek lisans rencileri iin 300 Lira, doktora rencileri

iin 450 Lira olmu tur (www.kyk.gov.tr).

5.2.13.3. Katk Kredisi

Yksek retim kurumlar rencilerine ynelik sosyal, kltrel ve

sportif faaliyetler ve beslenmelerine katk da bulunmak iin her y l

devletten katk pay almaktad r. Katk Kredisi, katk pay na kar l k

olarak renci ad na bor kaydedilip, yksek retim kurumlar na

denen parad r (www.kyk.gov.tr).


65/122

51

Katk kredisinden 20052006 retim y l nda 505.348 renci

yararlanm t r ve rencilere niversiteler arac l yla Kredi ve Yurtlar

Kurumu taraf ndan 128,5 Milyon Lira deme yap lm t r. 2007 y l nda

gemi y llardan katk kredisi devam etmekte olan 340.869 renci ile

yeni 200.000 renciye katk kredisi verilerek katk kredisi alan toplam

renci say s 540.869'a ula m t r. Katk kredisi iin 2002 Y l nda 49,8

Milyon Lira deme yap lm t r. 2007 Y l nda 127 Milyon Lira katk kredisi

demesi yap lm t r. 2002 Y l nda 404.791 renci katk kredisi al rken,

2007 y l ierisinde 540.869 renci katk kredisinden yararlanm t r

(www.kyk.gov.tr).

5.3. zel renci Yurtlar

Trkiyedeki 1 milyon 969 bin niversite rencisinden yzde 65inin

farkl ehirlerde renim grmesi, renci ve velilere yurt bulma stresi

ya at yor. Kredi ve Yurtlar Kurumuna ba l yurtlar n yetersiz kalmas ,

rencileri y ll k konaklama bedelleri 10 bin YTL ye kadar kan zel

yurtlara yneltiyor. zel renci yurtlar y lda 326 milyon YTL lik pazar

olu turmaktad r (www.eduvizyon.com/).

Trkiyede 2006 y l verilerine gre 216s Kredi ve Yurtlar

Kurumuna ba l olmak zere toplam 3 bin 30 yurt bulunmaktayd .

Bunlar n 2 bin 698ini zel yurtlar, 116s n da pansiyonlar

olu turmaktad r. zel yurtlar n 1552si derneklere, 155i vak flara 255i

ah slara, 736s da tzel i letmelere aittir. Trkiyedeki niversite

rencilerine ynelik yurtlar n toplam yatak kapasitesi de 440 bin 115

dir. 2006 y l verilerine gre Bunun 198 bin 936s Kredi ve YurtlarKurumuna, 225 bin 962si zel yurtlara, 16 bin 217 yatak kapasitesi de

pansiyonlara aittir (www.eduvizyon.com). 2007 y l verilerine gre Yksek

renim Kredi Ve Yurtlar Kurumu na ba l yurtlar n say s 222 ye

karken, kapasite 86.083 k z, 201.637 erkek olmak zere 201.637 ye

km t r (izelge 5.1).

Genel olarak yurtlarda ayn bar nma sreleri geerlidir fakat

yurttan yurda farkl l klar olabilir. Resmi tatiller dhil olmak zere y l n 12


66/122

52

ay kesintisiz olarak hizmet vermektedir. Yaz okullar na devam eden

rencilerin yaz aylar nda da yurtta kalmalar mmkndr. Ayr ca,

s navlara girmek veya kay tlar n yapt rmak zere gelen renciler, yurtta

yer bulundu u takdirde, durumlar n belgelendirmek ve cret ile

depozitolar n pe in olarak demek kayd ile yurda kabul edilirler.

niversitelerin kapanmas ndan sonra, yurtlarda konaklayan veya

konaklamak isteyen renciler, depozitolar n iade almamak veya

yat rmak art yla, setikleri oday bir sonraki e itim dnemine kadar

rezerve edebilir, e yalar n b rakabilirler.

( www.meb.gov.tr/iletisim/yurtlar/yurtlarform).

zel renci Yurtlar nda kesin kay t s ras nda ba vuru formundabelirtti i beyanlar n d nda a a daki belgeler gerekmektedir.

- renci Durum Belgesi,

- Vukuatl Nfus Kay t rne i Belgesi,

- kametgah Belgesi,

- 12 adet son alt ay iinde n cepheden ekilmi vesikal k foto raf

- Savc l k Belgesi veya Adli Sicil Raporu

- 18 ya n doldurmam olanlar iin Veli zin Belgesi

zel renci Yurtlar Ynetmeli ine gre o yurtta kalan

rencilerin uymak zorunda olduklar kurallar vard r. Yurtlar meknlar n

ortak kullan ld , birden ok insan n bir arada kald yerler olarak

birlikte ya amak iin baz kurallar n olmas gereken yerlerdir. zel

Yurtlar n uyulmas gereken genel kurallar vard r: Yurt Ynetimi taraf ndan yap lan her trl tebligata uymak, Yurdun huzurunu ve dzenini bozacak hareketlerden titizlikle

ka nmak, Dolaplarda ve odalarda kokan bozulan ya da akan yiyecek

maddeleri bulundurmamak, Yurt ierisinde ortak kullan lan ve renciye zimmet edilen e yalara

ve cihazlara zarar vermemek, verildi i takdirde zarar gn reel

piyasa fiyat ndan demek,


67/122


68/122

54

Yurt bnyesinde k yafet ve hareketlere dikkat etmek ve grg

kurallar na uymak, Genel ahlaka ayk r resim ve afi leri yurda asmamak, Yurt Ynetimi taraf ndan belirlenen yerler d nda konuk kabul

etmemek, Yurt izni olmadan herhangi bir nedenle toplant dzenlememek,

gsteri yapmamak, tahrik ve te viklere kat lmamak, Her trl kesici, vurucu, ate li silahla, mermi, parlay c ve patlay c

maddeleri yurda sokmamak, Yurt binas iinde veya evresinde alkoll iecek, uyu turucu

madde bulundurmamak ve kullanmamak, Kumar olarak tan mlanan oyunlar bulundurmamak, oynamamak, Ki ilerle olan ili kilerde kaba ve sayg s z olmamak, evreyi temiz

tutmak, grlt etmemek, ba kalar n rahats z edici tonda mzik

dinlememek, Yurtta evcil de olsa hayvan beslememek, Yurt personelinin grevini engelleyici, gle tirici hareketlerden

ka nmak, mdahale etmemek ve sayg l davranmak, Yurt kimlik kart n n sorulmas halinde yurt gvenlik grevlilerine

gstermek, Yurt ynetimi taraf ndan belirlenen rencilerle ilgili ba lay c

hkmlere ve kurallara uymakt r.

5.4. niversitelere Ba l Yurtlar

Trkiyede yukar da tan t lan Yksek renim Kredi ve Yurtlar

Kurumuna ba l olanlar n ve zel Yurtlar n yan s ra birok niversitenin

kendi i letti i yurtlar da vard r. Her niversitenin kendi yurtlar ynergesi

vard r ve bu ynergeler baz ayr nt lar d nda z itibariyle ayn d r.

Ula labilen baz niversite yurtlar n n zellikleri, kapasiteleri, ba vuru

koullar aa da verilmektedir.


69/122

55

5.4.1. Abant zzet Baysal niversitesi Yurtlar

Abant zzet Baysal niversite'sine ba l yurtlar iki ayr kampste

yer almaktad r. ehir Kamps' ndeki erkek yurdu 400 ki ilik, Glky

Kamps' ndeki yurt ise 800 erkek, 800 k z olmak zere 1600 ki iliktir.

Ayr ca yurtlarda oturma, TV ve al ma salonlar bulunmaktad r

(http://universite.sanalkulup.com).

5.4.2. Ankara niversitesi Yurtlar

Ankara niversitesi rencilerine bar nma konusunda e itli

olanaklar sunmaktad r. niversiteye ait 6 renci evi vard r. Bunlar

Cumhuriyet K z renci evi, Y ld r m Beyaz t K z renci Evi, Y ld r m

Beyaz t Erkek renci Evi, Vehbi Ko Erkek renci Evi ve Keiren

Erkek renci Evi toplam 1112 kapasiteye sahiptir.

Odalarda her renci iin yatak, al ma masas , elbise dolab ve

etajerler vard r. renci evleri bir, iki, ve drder ki ilik odalardan

olu maktad r ve odalarda televizyon, telefon ve buzdolab bulunmaktad r.

Ayr ca ortak kullan ma a k bilgisayar odalar vard r. Odalar hal delidir

ve devaml s cak su bulunmaktad r. Her katta bulunan ortak banyolar

gnn her saatinde kullan ma a kt r. ama r makineleri ve kurutma

makineleri ile t ve t masalar n n bulundu u ama rhanelerden

renciler uygun cret kar l nda yararlanabilmektedirler.

renci evlerinde kalmakta olan rencilerin belli saatler aras nda

yararlanabilecekleri internet odas , spor salonu, t odas , kuafr,

pastane, masa tenisi odas , di atlyesi ve televizyon bulunmaktad r.Devaml gvenlik hizmetinin bulundu u renci evlerinde kahvalt ve

yemek hizmeti de verilmektedir (www.eng.ankara.edu.tr).

Vehbi Ko Erkek renci Evi daha ok son s n f rencilerinin

kullan m na a kt r. renci kapasitesi 240 renciyle s n rl d r. Ayr ca

Yksek renim Kredi ve Yurtlar Kurumu'ndan devral nan 300 renci

kapasiteli Cumhuriyet Yurdu ad Milli Piyango olarak de i tirilerek 18


70/122


71/122


72/122

58

5.4.6.2. Beytepe Kampusu Yurtlar

Beytepe Kampusu nda yer alan k z renci yurtlar A, B ve C

olmak zere 3 bloktur ve 842 k z renciye bar nma olana

sa lamaktad r. Yurtlara giri ve k lar ak ll renci kimlik kartlar n n

kullan ld turnikelerle yap lmaktad r ve otomatik gvenlik sistemi ile

kontrol edilmektedir. A blok, 14 kattan ibarettir ve her katta 8 oda

bulunmaktad r. A blo undaki renci kapasitesi 220 dir ve buradaki tm

odalar 2 ki iliktir. A blok alt nda al ma salonu, elektrikli ocak ve

f r nlar n oldu u mutfak bulunmaktad r.

Her katta 7 odan n bulundu u B blok, 15 kattan olu maktad r.

Odalar 2 ki iliktir ve bu blokta renci kapasitesi 210 dur. Her katta

elektrikli ocaklar ve her renciye ait dolaplar bulunmaktad r. Ayr ca

al ma salonu, otomatik ama r ve kurutma makineleri bulunan

ama rhane, internet odas , t odas ve televizyon salonu yer

almaktad r (www.barinma.hacettepe.edu.tr).

C blok 14 kattan olu makta ve her katta 8 oda bulunmaktad r.

Odalar 4 ki inin bar nabilece i ekilde dzenlenmi tir ve bu blokta

renci kapasitesi 412' dir. C blok iinde al ma salonu, elektrikli ocak

ve f r nlar n oldu u mutfak bulunmaktad r.

A, B ve C bloklar ndan olu an Beytepe K z Yurdundaki btn

odalarda bro tipi buzdolab , al ma masas , kitapl k, elbise dolaplar ,

her katta bulunan lavabo gruplar nda ise tuvaletler ve du kabinli

banyolar mevcuttur. Yurda her gn belirli saatlerde s cak su

verilmektedir.

Beytepe Yerle kesindeki erkek renci yurtlar D ve E blok olmakzere 2 bloktan olu maktad r. Bu bloklarda toplam 548 erkek renciye

bar nma olana sa lanmaktad r. Yurtlara giri ve k lar ak ll renci

kimlik kartlar n n kullan ld turnikelerle yap lmakta ve otomatik

gvenlik sistemi ile kontrol edilmektedir (www.barinma.hacettepe.edu.tr).

D blok, 14 kattan ibaret olup her katta 7 oda bulunmaktad r.

Odalar n tm iki er ki iliktir ve toplam renci kapasitesi 196' d r. Her

odada bro tipi buzdolab , al ma masalar , elbise dolaplar ve her katta


73/122

59

birer mutfak vard r. Mutfaklarda her renci iin birer dolap

bulunmaktad r. Katlardaki banyolarda du kabinleri mevcuttur ve gnn

belirli saatlerinde katlara s cak su verilmektedir. Ayr ca rencilerin

ama rlar n y kamalar iin tam otomatik ama r ve kurutma

makinelerinin bulundu u ama rhaneler ile t odalar da yurtta yer

almaktad r.

Erkek renci Yurdunun E blo u 15 katt r ve her katta 8 oda

bulunmaktad r. E blokta yer alan odalar 2 ve 4 ki ilik olmak zere iki

farkl zellikte dzenlenmi tir. E blokta renci kapasitesi 352' dir.

Odalarda bro tipi buzdolab , al ma masas ve elbise dolaplar vard r.

Katlara gnn belirli saatlerinde s cak su verilmektedir. Blok alt nda bir

al ma salonu, bir nternet odas ve mutfak vard r. Mutfakta 2 adet f r n,

4 adet elektrikli ocak bulunmaktad r. Ayr ca rencilerin ama rlar n

y kamalar iin tam otomatik ama r ve kurutma makinelerinin

bulundu u ama rhaneler ile t odalar da vard r

(www.barinma.ha

Documents

Yükseköğrenimde barınma sorunu türkiyede öğrenci yurtları ve dünyadan örnekler