Y.Y.Ü. Vet. Fak. Derg. 3(1-2): 11 -27 ,i992

MELEZ KÖPEKLlillDE KAN VE İDRARDA ÜRE, KREATİYlN, Na ve K

NORMAL DÜZEYLERİ İLE YAŞ, CİNSİVET VE AGIRLIGIN ımdsf

Arif Altıntaşl Ali Bilgili2

Valeurs Normales des Uree, Creatinine, Na et K Sanguines et Urinaires chez

les Chiens Hybrids et les EITets du sex, de I'öge et du Poids Corporel

Resume: On a effeetue, dans ee travail, les analyses des uree, Creatinine,

Na, K et pH (dans les echantillons d'urine, seulement) dans les echantillons du

sang et d'urine sur 28 chiens hybrids sains provenant des quartiers differents

d' Ankara (Turquie).

Les coneentrations moyennes obtenues a donne suivanıes:

Ureemmol/L

Crealinine umol IL Na+ mEqIL K+ mEqIL pH

Serum

4.60 ± 0.46

162.5 ± 20.6

139.2 ± 3.46

4.32 ± 0.16

Urine

mmollL 659.1 ±81.7

mmollL 21.53± 2.57

mEqIL 88.7 ± 11.7

mEqIL 86.8 ± 8.% 5.% ±0.12

Sur les parametres du sang et d'urine etudiees, les effels du sex sont

presentes dans les tableaux 4 et 5, eelles d'tige sont presentes dans les tableaux 6

et 7 eelles du poids corp0rel sont presentes dans les tableaux 8 et 9.

On a constate que le sex influenee seulement sur les niveaux d'Uree serique

et que, chez mtiles,ils sont plus eleves que chez femelles (5.61 ±0,90 mmol/L chez

mtiles et 3.80 ± 0.32 mmollL chez femelles). La differenee est importante stalis­

tiqument (P < 0.05).

1: Doç.Dr., Ankara Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Biyokimya Anabilim

Dalı Ankara - TÜRKİYE

2: Araş.GÖr.Dr., Ankara Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Farmakoloji­

Toksikoloji Anabilim Dalı Ankara - TÜRKİYE

12

On a trouve que l'age et le poids corporel n'influencent statistiquemen­

taucune sur les parametres etudiees mais que les valeurs de la Creatinine serique

ant tendance a la diminution chez les femelles, chez les ages et chez les poids

corporel diminue (fableaux 4,6 et 8).

On a aussi determine, chez les chiens, que le pH n'est pas influence par le

sex, l'age etle poids corperel (fableaux 5,7 et 9).

Özet: Bu çall§mada Ankara'nın deği§ik semtlerinden toplanan klinikolarak

sağlıklı 28 melez köpeğe (13 Erkek, 15 di§i : 10-29 kg; 1-6 ya§lı) ait serum ve idrar

örneklerinde Üre, kreatinin, Na, K ve pH (sadece idrarda) analizleri gerçekle§tiril­

mi§tir. Elde edilen bireysel değerler ve hayvanlara ait ö7.ellikler Tablo l'de;

ortlama değerler literatür değerlerle kaT§lla§tırmalı olarak tablo 2'de ve 3'de

verilmi§tir.

Köpeklere ait serum ve idrar örneklerinde analiz sonucu elde edilen or­

talama değerler a§ağıdadır:

ÜremmollL

Kreatinin umol IL

Na + mEqIL + K mEqIL

pH

Serum

4.60 ± 0.46

162.5 ± 20.6

139.2 ± 3.46

4.32 ± 0.16

İdrar

mmollL 659.1 ± 81.7

mmollL 21.53± 2.57

mEqIL 88.7 ± 11.7

mEqIL86.8 ± 8.%

5.96 ±0.12 S

öz konusu serum ve idrar parametreleri üzerine cinsiyetin etkisi Tablo 4 ve 5 de,

ya§ın etkisi Tablo 6 ve 7'de, vücut ağırlığının etkisi ise Tablo 8 ve 9'da sunulmu§tur.

Cinsiyetin sadece serum üre düzeylerini etkilediği ve serum üresinin erkek­

lerde di§ilere nazaran daha yüksek olduğu saptanmı§tır (fablo 4). Erkeklerde

serum üre ortalama düzeyi 5.61 ± 0.90 mmollL iken di§ilerde bu değer 3.80 ± 0.32

mmollL olarak hesaplanmı§tır. Fark istatistik olarak önemlidir (p<0.05).

Ya§ın ve vücud ağırlığının incelenen parametlerin hiç birisini istatistik

olarakönemli derecede etkilemediği ancak serum kreatinin değerlerinin di§i!erde,

Y3§Iı1arda ve hafif ağırlıklı olanlarda dܧmeye meyil gösterdiği tesbit edilmi§tir.

(Tablo 4, 6 ve 8).

İdrar pH'sının ya§, cinsiyet ve vücud ağırlığıyla etkilenmediği de belirlen­

mi§tir (fablo 5, 7 ve 9).

13

Giriş

K1iniklere gelen küçük hayvan sayısının gün geçtikçe artı§ göstermesi ve bunların sahipleriyle bir arada ya§amaları ve adeta aileden biriymi§ gibi ilgi

görmesi bu hayvanlara ait hastalıklarla mücadelenin önemini artırmaktadır.

Günümüzde böbrek hastalıkları hayvan sahiplerince köpek ölümlerinin en önemli bir nedeni olarak dikkate alınmaktadır (23). Amerika'da 2441 köpek ve 2497 kedi

sahibiyle yapılan bir anket sonunda (18), organik yetersizliklerin sorumlusu olarak böbreğin, kalp-damar hastalıklarının önünde ve kanserin ardında ikinci sırada yer

aldığı ortaya Çıkmı§tır. Fransa'da ise bilim adamları bu organı ölüm nedeni olarak

birinci sıraya yerle§tirmi§lerdir (20). Fakültemiz Patoloji Anabilim Dalınca 1973-1984 yılları arasında yapılan bir Survey çalı§mada (4), toplam 523 köpeğin post­mortem muayenesi sonucunda ölüm nedeni olarak üriner sistem hastalıkları (ki

bunun %95 ini böbrek hastalıkları olu§turmu§tur) sinir ve sindirim sistemi hastalıklarının pe§inden üçüncü sırada yer almt§tır.

Özetle, böbrek hastalıkları köpeklerde sıkça rastlanan önemli problemler­den birisidir denebilir. Kısaca bu organın kontrol altında tutulmasının

köpeklerde sağlık problemlerinin ortaya çıkı§ını azaltacağı ku§kusuzdur.

Çok sayıda fonksiyonu itibariyle böbrekler iç ortamın deği§mez tutulmasında esansiyel bir organdır (28). İdrarın olu§umu ve dı§arı atılması, kanın

azotlu maddelerinden arındıriması (24,27,28) ve kanın asitbaz dengesinin sağlanması (24) bunlardan birkaçıdır.

Köpeklerde böbrek fonksiyonunun derecesini öğrenmede plazma üre ve

kreatinin değerleri hemen hemen sistematik olarak istenir (3). Kreatinin plazma değeri ile idrarla günlük olarak atılan miktarı önemli

derecede sabit bir biyolojik parametredir (5,10,22). Bu nedenle Kreatinin klerens değeri böbrek yetersizliğinin tanısında ve geli§mesinin izlenınesinde çok iyi bir

gösterge olarak hizmet eder (lJS LO ,13,22). Çünki Kreatinin klerensi diürezise bağımlı değildir (5,10,13). Glomeruler Filtrasyondan etkilenir (S,lS)ve

Glomeruler filtrasyonu doğrudan gösteren en ucuz ve en pratik bir

parametredir(S).

Protein yıkımının son ürünü olarak karaciğerde sentezlenen ürenin plazma değeri böbrek yanında karaciğerin de fonksiyonlarının incelenmesinde sıkça

istenir (3,5,16). Kan ve idrarda üre analizi klinik Biyokimya'nın en eski uğr3§larındandır (5).

14

Fransa'nın Lyon bölgesinde 4 labaratuvarda yapılan rutin analizlerin en ba§ında (%67 ile ) üre ve kreatinin analizleri yer almaktadır (3). Kan ve idrar

kreatinin degeri ile kreatinin klerensi, kan ve idrar üre degeri, plazma ve idrar

iyonogramt böbrek bozuklukları sırasında incelenen temel parametrelerdir.

Birinin eksik olması diğerinin yorumunu güçle~tirir (5). Sodyum (Na +) ve Potasyum (K+) miktar itibariyle plazma ve idrar

iyonogramının iki temel parametresidir (5,6). Hücre dı§ı sıvıların temel katyonu olan Na + ba§lıca ozmolaliteden ve plazma hidratasyonundan sorumludur. Hücre içi bir katyon olan K+ ise özellikle iskelet ve kalp kaslarının kasılmasında görevli

olup (5,16), Diyabetolojide ve nefrolojide tek ba§ına da analizi istenebilir (5). Organizmanın Na + /K+ dengesi ile su dengesinin tesisi sağlıklı bir böbrek

ile mümkündür (24,28). Bu nedenle idrar Na + ve K+ değeri böbrek

fonksiyonunun incelenmesinde değerli bilgiler verir.

Tüm bu parametrelerin muhtemel patolojik deği§ikliklerini daha iyi ve

doğru anlamak ve yorumunu kusursuz yapabilmek için normal değerlerini ve fizyolojik varyasyonunu da önceden bilmek gerekir.

Bu nedenle, bu çalı§mada Ankara'nın deği§ik semtlerinden toplanan ve

klinik olarak sağlıklı görünen melez köpeklerde özellikle kliniklerde sıkça analizi istenen bazı kan ve idrar parametrelerinin normal değerlerinin saptanması ve

bunların ya§, cinsiyet ve vücud ağırlığı ile olan ili§kilerinin incelenmesi amaçlanmı§tır.

Materyal ve Metot

Ankara'nın degi§ik semtlerinden toplanan farklı ağırlıklarda (10-29kg) 1-6

ya§lı toplam 28 melez köpek (13 erkek 15 di§i) ara§ıırmanın materyalini te§kil

etmi§tir. Hayvanlar çalı§ma ba§lamadan önce bir hafta kadar bakım beslenme ve çevre §artlanna adapte edilmi§tir.

Kan örnekleri köpekleri n ön ayak venasından alınmı§ ve serumları çıkarılmı§tır. İdrar örnekleri mümkün mertebe her gün aynı saatde ve beslen­

meden önce alınmı§tır. Kan ve idrar örneklerinde üre ve kreatinin analizleri vakit

geçirmeksizin gerçeklc§tirilıni§ Na ve K analizi için örnekler analize kadar don­durulmu§tur (5,21). Sadece idrar örneklerinde pH analizleri yapılmı§tır.

Serum ve idrar örneklerinde üre analizleri Gentzkow'un modifiye metodu

(Nesslerizasyon) ile (2), Na ve K analizleri ise Flam-Fotometrik metodla (14)

gerçekle§tirilmi§tir. tdrar örnekleri üre analizi için 50 defa sulandırılmı§tır.

15

Kreatinin konsantrasyonları hemolizsiz serum ve dilii~ idr8f Cı.: 50) örııeklerinde.

' Jaffe reaksiyonu' ile (30) tayin edilmi1tir. İdrar pH'ları ise örııek alımını takiben

basit bir pH elektrodu ile ölçülmü§tür.

Ya§ın söz konusu parametreler üzerine etkisini incelemek amacıyla

hayvanlardan 1,2 ve 3 ya§1ı olanlar genç (G); 4,5 ve 6 ya§1ı olanlar ise Ya§1ı (Y) olarak değerlendirilmi§tir.

Vücud ağırlığının etkisini incelemek için de 10-19 kg. ağırlıllında olanlar

Hafif (H); 20-29 kg. ağırlığındakiler ise Ağır (A) olarak dikkate alınml§lardır.

Serum ve idrar örneklerinden elde edilen bireysel değerler ve hayvanlara

ait özellikler Tablo l'de, ortalama değerler ise tablo 2 ve 3 de ortalama değerler

üzerine cinsiyetin etkisi tablo 4 ve 5 de, ya§ın etkisi Tablo 6 ve 7 de, canlı ağırlığın

etkisi Tablo 8 ve 9 da sunulmu§tur.

Ya§, cinsiyet ve vücut ağırlığına göre hesaplanan ortalama değerler

arasındaki farkların istatistik önemliliği için Least-Square testi uygulanmı§ ve

varyans analizi gerçeklc§tirilmi§tir (17). Bu hesaplamalarda:

Yijkl = u + ai + bj + Ck + eijld modeli kullanılmı§tır.

Bu modelde u = ortalama değer bj = J ya§ın etki miktarı

ai = i cinsiyetin etki miktarı Ck = k ağırlığın etki miktarıdır.

Bulgular

Klinik olarak sağlıklı 28 melez köpeğe ait ba§lıca özellikler ve labaratuvar­

dan elde edilen bireysel degerlerTablo l'de; ortalama degerler ise Tablo 2 ve 3'de

sunulmu§tur.

Serum üre ortalama değeri 4.60 ± 0.46 mmalIL, kreatinin ortalama değeri

162.5 ± 20.6 umallL; Na 139.2 3.46 mEqIL ve K 4.32 ± 0.16 mEqIL olarak

hesaplanmı§tır. (Tablo 2).

İdrar üre ortalaması 659.1 ± 81.7 mmollL ; Kreatinin ortalaması 21.53

± 2.57 mmollL; Na 88.7 ± 11.7 mEq/L, K için 86.8 ± 8.% mEqL idrar pH sı

5.% ± 0.12olarak hesaplanmı§tır.

Cinsiyet, ya§ ve vücut ağırlığının incelenen parametreler üzerine etkileri

sırasıyla Tablo 4 ve 5, 6 ve 7 ile 8 ve 9 da gösterilmi§tir.

Cinsiyetin söz konusu parametreler açısından sadece serum üre düzeyleri

üzerine önemli derecede (p< 0.05) etkili olduğu saptanml§tır (Tablo 4). Bu

LI;

farklılık di§ilerde erkeklere nazaran daha dü§ük olarak orlaya Çıkmı§tır. Erkek­

lerde 5.61 ± 0.90 , di§ilerde ide 3.80 ± 0.32 mmalIL olarak hesaplanml§tır.

Farklılık önemli düzeydedir (p <0.05).

Gerek ya§ın ve gerekse ağırlığın da bu çalı§mada incelenen serum ve idrar

parametreleri üzerine etkisiz oldukları saptanmı§tır. (Tablo 6,7 ve 8,9).

Ancak, serum kreatinin değerlerinin di§ilerde, ya§lılarda ve hafi f

ağırlıklarda dü§meye meyil gösterdiği dikkati çekmektedir.

~

Tabla 1: H

ayvanlara ait grup özellikleri ve analizden elde edilen bireysel değerler

SIR

A N

O

ED

G

YH

P

SE

RU

M

İDRAR

Üre

KREATİNİN

Na

K

(re

KRFPJJNİN Nı

K

pH

(mm

alIL)

(mm

alIL)

(mE

qIL)

(mE

qIL)

(mm

al/L)

(mm

alIL)

(mE

qIL) (m

EqIL

) 1

O 1

1 O

1 O

3.56 86.4

101.4 4.54

99.2 2.16

57.60 36.5

5.30 2

1 O

O

1 O

1 -

103.5 114.8

4.25 940.8

14.89 11.50

71.4 5.57

3 O

1

O

1 O

1 3.81

310.6 138.3

4.41 -

--

--

4 1

O O

1

O 1

4.28 -

161.3 -

471.6 26.35

79.40 39.5

6.33 5

O 1

O

1 1 O

4.78

108.0 156.7

4.25 385.5

8. 21 170.50

57.7 6.93

6 O

1 1

O 1 O

5.47

131.8 161.3

3.64 339.8

11.02 94.50

62.3 5.42

7 1

O O

1

10

8.15

172.5 119.8

4.40 815.3

32.34 50.70

109.2 5.80

8 O

1

O

1 1 O

5.32

-156.7

3.21 428.0

11.70 129.10

51.5 5.74

9 O

1 1

O O

1 2.62

224.8 138.3

3.95 535.0

15.40 110.60

145.7 6.69

10 1

O 1

O O

1 3.09

-147.5

3.95 927.0

33.50 147.50

94.1 5.42

11 O

1 1

O 1 O

2.94

250.5 156.7

3.79 797.0

40.50 66.90

148.8 5.87

12 1

O 1

O O

1 2.52

181.5 156.7

4.40 881.0

43.40 36.90

88.1 5.50

13 1

O O

1

O 1

3.98 224.8

156.7 3.80

231.0 10.40

96.80 -

6.92 14

1 O

1 O

1 O

5.23 241.6

147.5 4.55

60.0 3.90

47.50 -

6.42 15

1 O

1 O

O 1

4.59 120.8

142.9 3.00

458.6 12.10

188.90 59.2

6.31 16

1 O

1 O

O 1

6.11 112.4

115.3 3.57

280.3 7.13

64.50 38.0

5.97 17

1 O

1 O

01

14.00

562.0 131.4

4.41 1083.2

31.00 115.20

63.7 5.47

18 O

1 O

1

1 O

2.75 108.0

161.3 3.34

1124.8 41.60

170.50 124.5

6.57 19

O 1

O

1 1 O

2.60

95.6 154.4

3.79 1005.2

32.40 92.20

-5.91

20 O

1

1 O

1 O

3.28 129.5

140.5 3.04

1109.6 39.40

23.04 160.9

5.99 21

1 O

O

1 1 O

6.61

164.6 156.7

5.53 766.2

14.60 239.60

112.3 7.83

22 1

O O

1

O 1

6.03 103.5

129.0 5.92

466.4 34.50

42.60 100.2

5.39 23

O

1 O

1

O 1

3.57 77.8

124.5 5.61

1307.8 31.10

9.52 56.2

4.96 24

O 1

O

1 1 O

3.31

86.7 106.0

5.85 611.5

12.10 6.92

95.6 6.05

25 O

1 1

O 1 O

6.88

90.3 133.7

4.79 67.3

-109.50

18.2 5.12

26 1

O O

1

O 1

2.75 121.2

124.5 5.00

54.9 6.50

11.50 42.5

5.82 27

O

1 1

O 1 O

2.91

129.2 115.2

4.85 792.6

20.00 65.70

133.6 5.87

28 O

1 1

O 1 O

3.30

124.8 147.5

4.72 1755.8

13.50 55.30

173.0 5.63

Tab

lo 2

:Ser

um

ort

alam

a değerler

i ve

lite

ratü

r de

ğerlerle ka

r§ıl

a§tı

rmas

ı.

IUR

E(m

mol

/L KREATINİN Jt

mo

l/L

) N

a+ (

mE

q/L

) K

+ (

mE

q/L

) L

lTE

RA

TÜ

R-

NO

: n

-27

n-2

5

n-

28

n-

27

4.60

+

0.

46

162.

5 +

20

.6

139.

2 +

3.

46

4.32

+

0.16

K

.B.'

1.

33 -

4.16

26

.5 -

11

5.0

140

-15

5 3.

8 -

5.3

(8)

4.65

88

.5 +

8.

85

146.

9 +

4.

0 4.

10

+ 0

.28

(19)

3.

56 -

9.98

44

.3 -

132.

7 14

1.1

-15

2.3

4.37

-

5.65

(1

6)

3.33

-8.

33

-14

2 -

148

3.85

-4.

87

(11)

, K

.B.

: Ken

di bulgularım

ız

Tab

lo 3

: İdr

ar o

rtal

ama de

ğerler

i ve

lite

ratü

r değ

erle

rle ka

r§ıl

a§tı

rmas

ı.

Üre~mol/L)

Kre

atin

in v«

mol/

L)

Na+

(m

Eq/

L)

Ka"

'" (m

Eq/

L)

oH

n~ı7

n-=

26

n~27

n-2

4

n-

27

659.

1 +

81

.7

21.5

3 +

2.

57

88.7

+

11.7

86

.8 +

8.

96

5.96

+ 0

.12

333.

3 -

--

5.5

-7.0

-

5.80

-23

.67

--

--

-73

.6 +

6.

5 7.

8 +

1.1

-

• K

.B. :

Ken

di bu

lgul

arım

ız

LİTERATÜR

NO

:

K.B

.' (9

) (1

5)

(7)

!--..l ;::0

en .....

Tablo 4: S

erum ortalam

değerleri üzerine cinsiyetin etkisi.

ÜR

E (m

mol!L

) K

RE

AT

ININ

(mm

ol/L)

Na '(m

Eq

/L)

K+

(mE

q/L)

E

D

E

D

E

D

E

D

n=

12 n=

15 n

=l1

n=

14 n=

13 n=

15 n=

12 n=

15 5.61 +

0.<)(' 3.80+

0.32 191.7=1=39.7 139.6+

18.9 138.8+

4.72 139.5+

5.14 4.39+

0.23 4.25+0.21

P<O.05

Ö.D

. Ö

.D.

Ö.D

. L

__ . __

B: E

rk(;k D

: Di~i Ö

.D: Ö

nemli değiL.

"'-I"-:.hh

... f" İd _

............ ~ ......... u

...

.... ~

-.....

....................... u

.... _

u.u

........ u ........ n

.......

'--'-

'UR

E (m

mol/L

) KREATİNIN (m

mol/L

) N

a (m

Eq/L

) K

'(mE

q/L

) pH

E

D

E

D

E

D

E

D

E

D

1ı=

13 n

=14

n=13

n=13

n=13

n=14

n=

l1

n=13

n=13

n=14

572.0+97.4 740.0+

129.0 20.82+

3.64 22.24+3.77

94.8 +19.4

83.0+14.0

74.4+8.4

97.3+14.6

6.06+0.2

5.86+0.2

Ö.D

. Ö

.D.

Ö.D

. Ö

.D.

Ö.D

.

E: E

rkek D

: Di~i

Ö.D

: Önem

li degil.

Tab

lo 6

: S

erum

ort

alam

a de

gerl

eri ü

zeri

ne ya§

ın e

tkis

i.

VR

E Ji

ımol

/L)

. G

Y

n

=14

n

=1

3

4.75

+0.

80

4.46

+0.

46

Ö.D

.

G:

Gen

ç (1

,2 v

e 3

ya§l

ılar

).

Y: Ya

§Iı

(4,5

ve

6 ya

§lıl

ar

Ö.D

: Ö

nem

li Değ

il

KREATİNİN J-

mo

l/L

) G

Y

n

=13

n

=12

183.

5+

35.

1 13

9.7+

19.8

Ö.D

.

Tab

lo 7

: İd

rar

orta

lam

a de

ğerl

eri

üzer

ine ya

§ın

etki

si.

ÜR

E C

fmol

/L)

G

Y

n=

14

n=

13

656.

0+13

0 66

2.0+

102

G:G

enç

Y:Ya§lı

Ö.D

.

Ö.D

: Ö

nem

li D

egil

KREATİNİN 9

"mol

/L)

G

Y

n=

13

n=

13

21.7

7+4.

05.

21.2

9+3.

33

O.D

. -

----

----

_ .. _-

-

NaT

(mE

q/L

) K

'(m

Eq/

L)

~

G

Y

G

Y

n=

14

n=

14

n=

14

n=

13

138.

3+4.

68 1

40.1

+5.

26

4.08

+0.

16

4.57

+0.

26

Ö.D

. Ö

.D.

Na

(mE

q/L

) K

(m

Eq/

L)

pH

G

Y

G

Y

G

Y

n=

14

n

=13

n

=13

n

=l1

n

=14

n

=1

3

91.7

+12

.7

85.4

+20

.6

94.0

+14

.6

78.3

+9.

29

5.78

+0.

12

6.14

+0.

21

Ö.D

. Ö

.n.

Ö.D

.

Tab

lo 8

: S

erum

ort

alam

a de

ğerl

eri

üzer

ine

vücu

d ağ

ırlı

ğını

n et

kisi

. Ü

RE

( gm

ollL

) KREATiNİN (u

rnol

lL)

H

.-A

H

,.

A

n=15

n

=1

2

n=14

n

=l1

4.47

+0.

45

4.78

+0.

90

137.

1+14

.2

194.

8+42

.5

Ö.D

.

H:

Haf

if (1

0-19

Kg ağı\

ığın

daki

ler)

A: Ağır (

20-2

9 K

g Ağ

ırlığındakiler)

Ö.D

: Ö

nem

li değ

il

Ö.D

.

Na

'" (m

Eal

L)

H

A

n=15

n=

13

141.

0+5.

36

137.

0+4.

30

Ö.D

.

Tab

lo 9

: İd

rar

orta

lam

a de

ğerl

eri

üzer

ine

vücu

d ağ

ırlı

ğını

n et

kisi

.

ÜR

Ey

amal

lL)

KREATİNİN }lim

oılL

) N

a+ (

mE

qIL

) H

A

H

A

H

A

K c

(mE

olL

) H

A

n=

15

n=12

4.23

+0.

21

4.36

+0.

24

Ö.D

.

K

(mE

qIL

) H

A

n=

15

n=

12

n=

14

n=12

n=

15

n=12

n=

13

n=

l1

677+

121

636

+11

1

Ö.D

.

H: H

afif

A

: Ağır

Ö.D

: Ö

nem

li değ

il

~0.2

5+3.76

23

.02+

3.56

Ö.D

.

98.6

+16

.3

76.2

+16

.6

98.8

+13

.8

72.6

+9.

8

Ö.D

. Ö

.D.

pH

H

A

n=15

n

=1

2

6.03

+0.

17

5.86

+0.

17

Ö.D

.

i\) ...

22

Tartı§ma ve Sonnç

Böbrek bozuklukları köpeklerde sık rastlanan ve ölümlere neden olan

klinik vakalardır. Köpeklerde böbrek fonksiyonlarının incelenmesinde serum ve

idrarda üre ve kreatinin analizleri ile elektrom düzeyleri önemli bir yer i§gal eder.

Bu çalı§mada çe§itli patolojik durumlardaki düzeylerle kar§ıla§tırmada

referans değer olarak kuııamlmak üzere klinik olarak sağlıklı 28 melez köpekıe

serum ve idrarda bu parametrelerin normal düzeyleri tesbit edilmi§tir.

Üre ve Kreatinin

Proıein yıkımının son ürünü olarak karaciğerde sentezlenen, zehirsiz ve

ağırlığınca suda çÖzünen organik bir madde olan üre (5) glomeruler filtrasyonu

izleyen pasifbir reabsorbsiyon ve tubuler bir sekresyonla böbreklerden dı§arı atılır

(13). Bu yüzden kan üre değerleri karaciğer ve böbrek fonksiyonlarıyla ili§kilidir

(5,13,16,20) . Böbrek dı§ı, bazı faktörlere de bağımlı olabilir. Besinsel proteinlerin

kalite ve kantitesi, enerji absorbsiyonu ve su dengesi bunlar arasında sayılabilir

(29).

Bu çalı§mada serum ve idrar üre ortalama değerleri sırasıyla 4.60 ± 0.46

mmollL ve 659.1 ± 81.7 mmolJLolarak tespit edilmi§tir. Serum değerleri literatür

verilerle uyumlu bulunmu§tur. (tablo 2 ve 3). idrar değerleri ise literatürlerde

deği§ik birimlerle ifade edildiğinden kar§ıla§ıırmada güçlük çekilmi§tir. Örneğin

Rico ve Ark. (25), idrar üre miktarını 15-35 g!24 saat olarak vermektedirler.

Çalı§mada kullandığımız köpeklerin ağırlıklarının ortalaması 20 kg. olduğu kabul

edilirse günlük idrar hacmi yakla§ık 650 mL. olur (17-45 ml/kglgün (16), den

hesapla bulunmu§tur). Buna göre hesaplanırsa:

15 g 10.65 L.

35 g 10.65 L. ya da 23 g!L.

ya da 54 g!L. dir. Buna göre

23 -54 g!L = 383 - 900 mmoll L hesaplanır.

Çalı§mamızdan elde ettiğimiz sonuç bu sınırlar içerisindedir (Tablo 3).

Cinsiyetin sadece serum üre düzeyleri üzerine etkisi önemli bulunmu§tur

(p<0.05). Erkekler için ortalama değer 5.61 ± 0.90 di§iler için 3.80 ± 0.32

mmollL. olarak tesbit edilmi§tir. Farklılık istatistik olarak önemlidir. idrar üre

düzeyleri erkek ve di§iler arasında belirgin bir farklılığa rağmen istatistik önemde

23

bulunmamıştır. (tablo 5). Erkeklerde 572.0 ± 97.4 ; di§ilerc'e ise 74D.0 ± 129.0

mmol/L olarak hesaplanmıştır.

Serum ve idrar üre düzeyleri üzerine yaşın ve vücud ağırlığının etkisi

önemsiz bulunmuştur. (Tablo 6,7,8,9).

Kas metabolizmasının ürünü olan kreatinin böbreklerle dı§arı atılır.

Glomeruler filtrasyonu takiben tubullerden geçiş sırasında ne bir reabsorbsiyon

ve nede önemli bir sekresyon söz konusu değildir (10). Serum kreatinin değerleri

sadece canlının kas kitlesinden ve glomeruler filtrasyonundan etkilenir (5,22).

Ancak, köpeklerde çok zayıf da olsa bir kreatinin sekresyonu mevcuttur ve nefron­

la ilgili bir yetersizlik sırasında bu sekresyon artar (26).

Serum ve idrar kreatinin değeri glomeruler filtrasyonu doğrudan gösteren

en ucuz ve en pratik bir parametredir (5).

Köpeklerde serum ve idrar kreatinin ortalama değerleri sırasıyla 162.5

±20.6 umol/L ve 21.53 ± 2.57 mmol/L olarak hesaplanml§tır.Serum kreatinin

değerleri literatür verilerden biraz yüksekçe bulunmuştur. Bu , denemede

kullanılan hayvanların bazılarından ferdi olarak yüksek değerler elde edilmesin­

den ve ortalamanın hesabında hesap dl§l bırakılmamasından kaynaklanabilir.

Glomeruler fi llrasyonun hayvanlarda tamamen normalolduğu diğer

parametrelerin beraberce incelenmesinden kolayca anla§ılmaktadır.

Serum ve idrar kreatinin değerlerine cinsiyetin etkisi önemsiz bulunmuştur

(Tablo 4 ve 5). Erkeklerde serum kreatinin ortalama değeri 191.7 ± 39.7 umol/L

dişilerde ise 139.6 ± 18.9 umol/L olarak saptanmıştır. Ortalama değerler arası fark

belirgin olmasına karşın istatistik olarak önemsizdir. Plazma veya serum kreatinin

değerleri kas faaliyetinin daha zayıf olması nedeniyle dişilerde daha düşüktür (5).

İstatistik önemde olmamakla birlikte bizim bulgumuz da bu doğrultudadır.

Serum kreatinin değerleri süt emenlerde de düşüktür. Ancak yaşlılarda

olgunluğa orantılı olarak dü§meye meyillidir (5). Bu çalışmada da yaşlılarda

dܧmeye meyil tesbit edilmiştir. Gençlerde 183.5 ± 35.1 ve yaşlılarda 139.7 ±

19.8 umol/L olarak hesaplanmı§tır. Fark istatistik önemde olmamakla birlikte

dikkat çekici bulunmuştur (Tablo 6). Fukuda ve Ark. (12), 10 yaşın üzerindeki

köpeklerde serum kreatinin değerlerinin düştüğünü tesbit etmişlerdir. Çall§mada

yararlanılan köpekler içinde en yaşlıları 6 yaşlı olduğu ve olgunluğa orantılı olarak

yaşlılıkta serum kreatinin değerlerinin düşmeye meyilli olduğu (5) hatırlanırsa

ileriki yaşlarda bu hayvanlar için de daha büyük ve önemli farklılık bulunabilir

kanısındayız.

24

Tablo 6 ve 8 incelendiginde serum kreatinin degerlerinin cinsiyet, ya§ ve

vücud agırlıgından etkilenebilecegi, ya§lılıga paralelolarak dü§meye meyil oldugu

ve vücud agırlıgına baglı olarak artı§3 meyil gösterdigi söylenebilir kanısındayız.

Bu konuda yapılacak yeni çalı§malar için materyal sayısının artırılmasının istatis­

tik hesaplamaların sonuçları a§ısından yararlı olacagı görü§ündeyiz.

Süt emenlerde ve di§ilerde idrar kreatinin degerleri de dü§ük elde edilir

(5). Çalı§mamızda idrar kreatinin degerleri açısından cinsiyet, ya§ ve vücud

agırlıgına baglı olarak belirgin ya da istatistik önemli bir farklılık bulunamamı§tır

(Tablo 5,7 ve 9).

Na +veK+

Organizmanın su ve elektrolit dengesinin saglanması böbregin önemli

fonksiyonlarından birisidir (24,27,28).

Glomeruler bir filtrasyonu takiben proksimal tubulde sodyum iyonlarının

(Na +) % 85'i ve potasyum iyonlarının (K+) %l00'ü geri emilir. Sodyum geri

emilimi pasifbirsu geri emilimine de neden olur. Suyun geri emilimi Anti Diüretik

Hormon (ADH) ile mümkündür. Sodyum iyonları distal tubulde, A1dosteron

kontrolünde K+ ile ve Karbonik Anhidraz etkisiyle de H+ ile yer degi§tirilir

(5,13,16,28). Şu halde, normalde Na + un çogu geri emilirken K+ un fazlası idrarla

dlljarı atılır (Kaliuri).

Bu çallljmada serum Na ve K ortalama degerleri sırasıyla 139.2 ± 3.46 ve

4.32 ± 0.16 mEq/L olarak tesbit edilmi§tir. Bu degerler literatür verilerdeki

değerle uyum içindedir (Tablo 2).

İdrar Na ve K degerleri ise sırasıyla 88.7 ± 11.7 ve 86.8 ± 8.96 mEq/L

olarak hesaplanmı§tır. ldrar Na ve K değerlerinin çok sayıda faktörden etkilen­

mesi nedeniyle (5) sağlıklı bir kaT§ıla§tırma yapmak oldukça güçtür. Böbrek

bozukluklarından §üpheli durumlarda tüm idrar parametrelerinin birlikte

değerlendirilmesi daha doğru olacaktır.

Serum ve idrar Na ve K değerleri üzerine cinsiyet, ya§ ve vücut ağırlığının

önemli bir etkiye sahip olmadığı istatistik analiz sonucunda ortaya konmu§tur

(Tablo 4,5,6,7,8 ve 9).

25

İdmrpH'sı

Analize tabi tutulan 27 idrar örneğinde ortalama deger 5.96 ± 0.12 olarak

tespit edilmi§tir. Etçillerde normalolarak idrar pH sı 5,5 - 7.0 arasında bulunur

(9). Ankara ve çevresine ait melez köpeklerde de idrar pH sı hafif asidik bulun ­

mu§tur.

Diger taraftan cinsiyet, ya§ ve vücut agırlığinın idrar pH sı üzerine etkisiz

Oldugu da saptanmlljtır (fablo 5,7,9).

Kaynaklar

l.A1len, TA, Jaenke R.S, Fettman, MJ. (1987):AtechnUjuefor estimating

progression of chronic renal failure in the dog. JA VMA, 190 (7): 866-868.

2. Annino ,J.S. (1964): Clinical chemistty. Utlle, Brown and Co., pp 155.

3. Benoit ,E. et Garnier ,F.(1987) : Besoins en Biochemie C/inUjue. PraL

Med. Chirnrg. Anim. Comp.3, 187-189.

4. Berkin, Ş. ve A1çıj!ır, G. (1986): 1973-1984 Periyodunda incelenen 523

IWpeğin Post monem bulgulan üzerinde Survey çalışma. A.Ü. Vet. Fak. Derg.,33 (1):

153-164.

5. Bernard, S. (1985): Biochimie ClinUjue. İnstruments et technUjues de

laboraıoire Diagnosıics mMico-chirurgicaux. Maloine -Paris.

6. Cotard, J.P. (1989): L 'ionogramme plasmatUjue. Prat. Med. Chir. Anim

Comp. Numero special Nephrologie, 299-304.

7. Data, J .L., Rane, A., Gerkens, J., Wilkinson, GR., Nies, A.S. and Branch

RA. (1978): The inf/uence of indomeıhacine on ıhe pharmaeokinetics, Diareıic

response and Haemodinamics of Furosemide in ıhe Dog. J. Pharmacol and Exp.

Therap., 206(2): 431-438.

8. Dibartola, S.P., Tarr, MJ., Parker, A.T., Powers, J.D. Pultz, JA.(1989):

C/inicopaıhologic findings in dogs wiıh renal amyloidasis: 59 cases (1976-1986).

JA VMA, Vol. 195 (3): 358- 364.

9. Ersoy, E., Bayşu, N. (1981)~ Pratik Biyokimya.A.Ü. Vet.Fak.Yayınlan:

372. Ders kitabı. Ankara .

10. Finco, D.R. , Barsantı, JA. (1982): Mechanism of urinary excretion of

Cr,atinine by ıhe Caı. AmerJ. VeLRes., 43. 2207-2209.

lL. Florio, R. , Leseure F., Guelli J.F.,Rlco A.G. et Lorgue G. (1971):Ren­

scignemenıs fournis par l'examen biochimUjue du sang chez le scarnivores eı les

equidı!s domestUjues. Revue Med., Vet.,. XXXIV (2): 95-119.

12. Fukuda,S, Kawashıma,N, Haruzo, I., Aoki,J. and Tokıta,K.(1989):Age

Dependency of Hemaıological values and Concentrations of serum Biochemi·

caLConsıituents in Nonnal Beagles from 1 lo 14 Years of age. Jpn. J. Vet.Sci.,51 (3)

: 636-641.

13. Ganong W.F. (1985): Review of Medical Plıysiology. 12th ed. Lange

medical Pobllcations. East Norwalk.

14. Hilgers, A. (1954): Eifahrungen bei flammeııphoıometrischen Naırium

Kalium and calcium Bestimmungen in Bluıserum. Hoppe-Seyler's mchr. Physlol.

Chem., 294: 61-74.

15. Jergens, A.E.,McCaw, D.I-, Hewett, J.E. (1987): Effecıs of collection time

and food consumption on ıhe urine proıein / creaıinine ratio in ıhe dog. Amer, J. Vet.

Res. 48 (7): 1106-1109.

16. Kaneko, J.J. (1980): Clinical Biochemisıry of Domesıic. Animaı<,

ThIrd.ed • XIII + 832. Academlc Press. Inc.Orlando, San Diego, New York,

London, Toronto, Montrial, Sydney, Tokyo.

17. Kutsal, A., A1pan, O. ve Arpacık, R. (1990): isıatistik uygulıımalar .. x + 231.Ankara.

18. ı.-is, 0.0; Morris, M.L., Mand, M.S.(1987):Alimentation cIinique des

petils animaUL llL Edu. française. Traduiı de l'edition Americaine. Mark Moms

Associate •. u. S.A.

19. Long, C. (1961):Biochemisls Hadbook. E. and F.N. Spon Ud. London.

20. Mc CaU. KauD"man G. (1984): Reııal fonction in Ihe geriamc dog. The

Comp. of continuing education, 6, 1087-1095.

21. Merck ,E. (1974): Clinicallaboraıory. 11th edition of Medico-chemical

investigation Methods. E. Merck, Darmstad.

22. Moreau ,Ph., (1989): Uree el creatinine. Prat. Med. Chir .Anim.Comp.,

24, 293-298.

23. Pages, J.P. et TrouUet J.L. (1990): Les maladies renales chez le vieUL

chien huae de III exıımens hisıopalhologiques de chiens ilges de plus de 9 ans.

Prat.Med. Chir. Anim. Comp., 25 (5): 559-563.

24. Regnier, A.(1989):Physiologie du rein el troub/~s meıaboliques de

I'insuffisant renaL Prat. Med. Chir. Anim.Comp.24. 281-2116.

25. Rico, A.G, Bernard, P., Brann J.P. et FIorio, P.(1974): Crealine·

Creatinine sanguine el Urinaire. Confrontation Canlne. Revne Med. Vet.,U5 (12):

1498.