Zaawansowana metodyka oceny ryzyka · w publicznym zarządzaniu kryzysowym, oraz określa zasady, metody i techniki wykorzystywane w tym postępowaniu. Według Mikołajczyka [2001

Redakcja naukowa

Anna KosieradzkaJanusz Zawiła-Niedêwiecki

Zaawansowanametodyka oceny ryzykaw publicznym zarządzaniukryzysowym

Ramy i wytyczne rekomendowanegopostępowania przy założeniu, że użytkownikmetodyki nada im charakter zgodny z lokalnymiuwarunkowaniami oraz będzie sam ją rozwijać.

Monografia jest pokłosiem projektu prowadzonego w ramach umowy z NCBiR (z konkursu3/2012 na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa) przez konsorcjum: Akademia Obro -ny Narodowej, Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej, Medcore sp. z o.o.,Politechnika Warszawska (Wydział Zarządzania), Szkoła Główna Służby Pożarniczej. Ce -lem projektu było zaproponowanie krajowej metodyki oceny ryzyka w ochronie infrastrukturykrytycznej państwa (czyli metodyki szacowania ryzyka wystąpienia sytuacji kryzysowej,rozumianej w kategoriach pojęć właściwych logistyce społecznej). Opracowana metodykama charakter „otwarty”, jako że pokazuje kontekst metodyczny podejścia analitycznego orazklasy i grupy narzędzi organizatorskich rekomendowanych do analiz służących zarządzaniukryzysowemu. Dodatkowo charakter „otwartości” wynika z koncepcji zarządzania wiedzą,co oznacza, że ostateczny, dedykowany do danego zastosowania kształt metodyki będzietwórczo adaptowany do lokalnych warunków przez jej użytkowników z uwzględnieniem ichdoświadczenia.

Publikacja ma też walory edukacyjne i może być wykorzystywana w kształceniu I, II i III sto -pnia na kierunkach związanych z zapewnianiem bezpieczeństwa publicznego i bezpie -czeństwa narodowego.

Zespół autorski tworzą pracownicy naukowi i wykładowcy Wydziału Zarządzania Poli tech -niki Warszawskiej, czołowego ośrodka naukowego w zakresie logistyki społecznej.

ZARZĄDZANIE

ZA

RZĄ

DZ

AN

IE

www.edu-libri.pl

Red

akc

ja na

ukow

aA

nna Ko

siera

dzka

, Janusz Za

wiła

-Nie

dêw

iec

kiZaaw

ansowana m

etodyka oceny ryzyka w publicznym

zarządzaniu kryzysowym

druk pdf epub mobi

Wydawnictwo edu-Libri jest oficyną wydawniczą e-publikacji naukowych i edu kacyjnych.Współpracujemy z doświadczonymi redaktorami merytorycznymi oraz technicznymi specja -lizującymi się w przygotowywaniu publikacji naukowych i edukacyjnych. Stawiamy na jakośći profesjonalizm łączone z nowoczesnością, a najważniejsze dla nas są przyjemność współ -tworzenia i satysfakcja z dobrze wykonanego zadania.

Nasze publikacje elektroniczne są dostępne w księgarniach internetowych oraz w czytel -niach on-line ibuk.pl i nasbi.pl

Sprzedaż książek drukowanych prowadzi wydawnictwo (zamówienia: [email protected]) oraz księgarnie stacjonarne i internetowe (szczegóły na stronie wydawnictwa).

Fragment ksią

żki

materiał promocyjny

Zaawansowana metodykaoceny ryzykaw publicznym zarządzaniukryzysowym

Autorzy

Urszula Kàkol

Anna Kosieradzka

Marcin Marczewski

Katarzyna Rostek

Justyna Smagowicz

Anna Uklaƒska

Michał WiÊniewski

Janusz Zawiła-Niedêwiecki

Kraków–Legionowo 2016

Redakcja naukowa



© edu-Libri s.c. 2016

Redakcja merytoryczna i korekta: edu-Libri

Projekt okładki i stron tytułowych: GRAFOS

Wydawnictwo edu-Libri ul. Zalesie 15, 30-384 Krakówe-mail: [email protected]

Skład i łamanie: GRAFOSDruk i oprawa: Druk-24h.com.pl

ISBN (druk) 978-83-63804-78-7ISBN e-book (PDF) 978-83-63804-79-4ISBN e-book (epub) 978-83-63804-80-0ISBN e-book (mobi) 978-83-63804-81-7

5

Spis treściWstęp .......................................................................................................................... 9

Część I. Publiczne zarządzanie kryzysowe a zarządzanie ryzykiem ...................... 17

1. Podstawy prawne publicznego zarządzania kryzysowego oraz wzorce dobrych praktyk ......................................................................................................... 191.1. RozwiązaniaUniiEuropejskiej ....................................................................... 191.2. RegulacjeprawneRzeczypospolitejPolskiej ................................................... 201.3. Dobrepraktyki ................................................................................................ 22

1.3.1.Organizacjeustalającenormyi standardy ............................................ 231.3.2. Normyi standardy ................................................................................ 241.3.3.Normyi standardysektorafinansowego .............................................. 291.3.4.Wytycznenarodowe ............................................................................. 301.3.5.Stowarzyszeniazawodowe ................................................................... 311.3.6.Organizacjeposiadającewłasnemetodyki ........................................... 33

2. Proces i zakres publicznego zarządzania kryzysowego ...................................... 352.1. Triada:ryzyko–bezpieczeństwo–reagowanie .............................................. 382.2. Identyfikacjazagrożeń .................................................................................... 402.3.Analizai ocenaryzyka .................................................................................... 422.4. Postępowaniez ryzykiem ............................................................................... 432.5. Zapewnianiebezpieczeństwawobeczagrożeń ............................................... 452.6.Reagowaniena zakłócenia .............................................................................. 472.7. Komunikacjakryzysowa ................................................................................. 492.8.Dojrzałośćzarządzaniakryzysowego .............................................................. 52

3. Wybrane standardy i metody zarządzania ryzykiem .......................................... 543.1. Przeglądstandardów ...................................................................................... 553.2. Przeglądmetod .............................................................................................. 65

3.2.1.AnalizaBIA ........................................................................................... 663.2.2.Szacowanieryzyka ............................................................................... 713.2.3.Analizai agregacjadanychgeoprzestrzennychjakowsparcieanalizy

ryzyka .................................................................................................. 83

4. Podstawy teorii organizacji i zarządzania wykorzystywane w publicznym zarządzaniu kryzysowym ........................................................................................... 854.1. Zarządzanieorganizacjamipublicznymiapublicznezarządzaniekryzysowe ... 85

5

4.2. Publicznezarządzaniekryzysowenatlerozwojunurtówzarządzania ........... 864.3.Współczesnetrendyikoncepcjewzarządzaniuorganizacjami ...................... 89

4.3.1.Analizaotoczeniaorganizacjiiinteresariuszy ....................................... 894.3.2.KoncepcjaKaizen .................................................................................. 914.3.3.KoncepcjaTQMimodeledoskonałościorganizacji ............................... 924.3.4.Podejścieprocesoweimodeledojrzałościprocesowejorganizacji ........ 974.3.5.KoncepcjaLeanManagement ............................................................... 994.3.6.Kreatywność,innowacje,organizacjeinnowacyjne ............................... 1004.3.7.Koncepcjazarządzaniazmianą ............................................................. 1014.3.8.Koncepcjazarządzaniawiedzą ............................................................. 1014.3.9.Koncepcjazarządzaniakompetencjamiiorganizacjiuczącejsię .......... 1024.3.10.Organizacjesieciowe .......................................................................... 1034.3.11.Zarządzanieprojektamiizarządzanieprzezprojekty ......................... 1054.3.12.Benchmarking .................................................................................... 105

4.4.Metodyeksperckie .......................................................................................... 1074.4.1.Podejścieforesight ................................................................................ 1084.4.2.Metodadelficka .................................................................................... 1114.4.3.Paneleekspertów ................................................................................. 1134.4.4.Mocneisłabestronymetodeksperckich ............................................... 114

4.5.Metodytwórczegomyśleniaiposzukiwaniarozwiązań ................................. 1144.5.1.Metodywykorzystywanewocenieryzyka ............................................ 1144.5.2.Burzamózgówijejodmiany ................................................................. 1164.5.3.Myślenielateralne ................................................................................ 1174.5.4.Mapymyśli........................................................................................... 1214.5.5.WykresIshikawy ................................................................................... 1234.5.6.5×dlaczego .......................................................................................... 1254.5.7.Diagramkonfliktu ................................................................................ 1264.5.8.Drzewodecyzyjne ................................................................................. 1284.5.9.Diagrampokrewieństwa ....................................................................... 1304.5.10.Analizapolasił ................................................................................... 133

4.6.Możliwościwykorzystaniawspółczesnychkoncepcjiimetodzarządzaniawpublicznymzarządzaniukryzysowym........................................................ 133

Część II. Zaawansowana metodyka oceny ryzyka w publicznym zarządzaniu kryzysowym ............................................................................................................... 139

5. Podmioty odpowiedzialne za ocenę ryzyka w publicznym zarządzaniu kryzysowym ............................................................................................................... 1415.1.Ocenaryzykawdokumentacjipublicznegozarządzaniakryzysowego ........... 1415.2. Strukturapodmiotówodpowiedzialnychzaocenęryzyka .............................. 1435.3. Zakresobowiązkówpodmiotówodpowiedzialnychzaocenęryzyka ............... 144

5.3.1.Ocenaryzykanaszczeblugminnym ..................................................... 1445.3.2.Ocenaryzykanaszczeblupowiatowym ............................................... 1465.3.3.Ocenaryzykanaszczebluwojewódzkim .............................................. 1485.3.4.Ocenaryzykanaszczebluresortowym ................................................. 1515.3.5.Ocenaryzykanaszczeblukrajowym .................................................... 153

6. Ideowa struktura metodyki oceny ryzyka w publicznym zarządzaniu kryzysowym ............................................................................................................... 1576.1. Założeniametodykiocenyryzyka ................................................................... 1576.2.Modelpowiązańmodułówmetodyki .............................................................. 1596.3.Charakterystykamodułówmetodyki .............................................................. 159

Spis treści

6

7. Przygotowanie do oceny ryzyka w systemach infrastruktury krytycznej państwa ...................................................................................................................... 1687.1.ModułM1–organizacjapracyzespołuocenyryzyka ..................................... 168

7.1.1.Podstawyteoretyczneorganizowaniazespołuocenyryzyka ................. 1697.1.2.Procedurapowołaniazespołuocenyryzyka .......................................... 1737.1.3.WynikimodułuM1 ............................................................................... 181

7.2.ModułM2–charakterystykapodmiotuchronionego ..................................... 1827.2.1.Podstawyteoretyczneprocesuocenyryzyka ........................................ 1827.2.2.Proceduracharakteryzowaniapodmiotuchronionego ......................... 1867.2.3.WynikimodułuM2 ............................................................................... 197

7.3.ModułM3–wyznaczaniepodsystemówigrupzasobówinfrastruktury krytycznejpaństwa ........................................................................................ 1977.3.1.Formalnezasadywyznaczaniapodsystemówinfrastrukturykrytycznej .. 1987.3.2.Procedurawyznaczaniapodsystemówigrupzasobówinfrastruktury

krytycznej ............................................................................................. 2027.3.3.WynikimodułuM3 ............................................................................... 204

7.4.ModułM4–obliczaniezmiennychryzyka ...................................................... 2047.4.1.Podstawyteoretyczne–modelryzyka .................................................. 2047.4.2.Podstawyteoretyczne–obliczanieiagregowaniewartościzmiennych

ryzyka ................................................................................................... 2117.4.3.Proceduraobliczaniaiagregowaniawartościzmiennychryzyka ......... 2197.4.4.WynikimodułuM4 ............................................................................... 222

8. Ocena ryzyka w systemach infrastruktury krytycznej państwa .......................... 2248.1.ModułM5a–identyfikacjazagrożeń .............................................................. 225

8.1.1.Podstawyteoretyczneidentyfikacjizagrożeń ........................................ 2258.1.2.Proceduraidentyfikacjizagrożeńwsystemachinfrastruktury

krytycznej ............................................................................................. 2328.1.3.WynikimodułuM5a ............................................................................. 241

8.2.ModułM5b–analizaiszacowanieryzyka ...................................................... 2448.2.1.Podstawyteoretyczneocenyryzyka ...................................................... 2448.2.2.Proceduraanalizyiszacowaniaryzyka ................................................. 2478.2.3.WynikimodułuM5b ............................................................................. 258

8.3.ModułM6–kryteriaakceptowalnościryzyka ................................................ 2628.3.1.Podstawyteoretyczneocenyakceptowalnościryzyka ........................... 2648.3.2.Proceduraklasyfikowaniapoziomówryzyka ........................................ 2698.3.3.WynikimodułuM6 ............................................................................... 275

9. Wykorzystywanie oceny ryzyka ........................................................................... 2779.1.ModułM7–uwzględnianiezależnościwocenieryzykaorazprognozowanie

rozprzestrzenianiasięzagrożeń ..................................................................... 2779.1.1.Podstawyteoretyczneidentyfikacjizależnościwocenieryzyka ............ 2779.1.2.Proceduraidentyfikacjizależnościorazprognozowania

rozprzestrzenianiasięzagrożeńwocenieryzyka ................................. 2809.1.3.WynikimodułuM7 ............................................................................... 288

9.2.ModułM8–ustalaniekryteriówprzejściazagrożeniawsytuacjękryzysową ... 2899.2.1.Proceduraustalaniakryteriówprzejściazagrożeniawsytuację

kryzysową ............................................................................................ 2899.2.2.WynikimodułuM8 ............................................................................... 298

9.3. ModułM9–sprawozdawczośćimiędzyszczebloweprzekazywanieoceny ryzyka ............................................................................................................ 299

Spis treści

7

9.3.1.Procedurasprawozdawczościiprzekazywaniaocen ............................ 2999.3.2.WynikimodułuM9 ............................................................................... 318

Część III. Zarządzanie wiedzą w publicznym zarządzaniu kryzysowym ............... 319

10. Podstawy teoretyczne zarządzania wiedzą ....................................................... 32110.1.Piramidawiedzy ............................................................................................ 32110.2.Proceszarządzaniawiedzą ............................................................................. 32310.3.Modeleprocesuzarządzaniawiedzą .............................................................. 325

11. Model zarządzania wiedzą rekomendowany do publicznego zarządzania kryzysowego ............................................................................................................... 33011.1.Modelzasobowywzarządzaniuwiedzą ......................................................... 330

11.1.1.Identyfikacjawiedzy ........................................................................... 33111.1.2.Pozyskiwaniewiedzy .......................................................................... 33511.1.3.Zachowywaniewiedzy ....................................................................... 33911.1.4.Ocenairozwijaniewiedzy .................................................................. 34111.1.5.Rozpowszechnianieiwykorzystywaniewiedzy .................................. 343

11.2.Informatycznewspomaganiezarządzaniawiedzą .......................................... 34411.2.1.Zadaniasystemówinformatycznychwspomagającychzarządzanie

wiedzą ................................................................................................ 34411.2.2.Modelinformatycznegosystemuzarządzaniawiedzą ........................ 346

12. Rozwijanie zarządzania wiedzą w publicznym zarządzaniu kryzysowym ......... 35112.1.Doskonalenieprocesuzarządzaniawiedząoryzyku ...................................... 35112.2.Integracjaprocesówzarządzaniawiedząipublicznegozarządzania

kryzysowego .................................................................................................. 355

Podsumowanie ........................................................................................................... 357Słownik pojęć ............................................................................................................ 359Spis rysunków ............................................................................................................ 373Spis tabel .................................................................................................................... 377Bibliografia ................................................................................................................ 381

Spis treści

157

6. Ideowa struktura metodyki oceny ryzyka w publicznym zarządzaniu kryzysowym

6.1. Założenia metodyki oceny ryzykaWiększośćdotychczas stosowanychmetodoceny ryzykaopiera sięnametodzielistypytańkontrolnych,tzn.podstawęocenyryzykastanowiuniwersalnalistapytań,podpowiadającaoceniającemu,jakierodzajeryzykamogąpojawićsięnaanalizowanymterytorium.Listykontrolnesąbardzodobrymnarzędziemdoroz-wiązywaniarutynowychproblemów,bowiemwiedzaeksperckajestzachowywanawformiepytań,dziękiczemuosobaprowadzącaocenęniemusibyćekspertemwdanejdziedzinie,amimotomożeprzeprowadzićprofesjonalnąiobiektywnąocenę.Jednakżeocenaryzykatylkopoczęścimożebyćuznanazaproblemruty-nowy,dlategouznano,żemetodalistykontrolnejniejestwystarczającadlaprze-prowadzeniawnikliwejiwszechstronnejanalizyryzykanapotrzebypublicznegozarządzaniakryzysowego.

Tworzączaawansowanąmetodykęocenyryzykanapotrzebypublicznegozarzą-dzaniakryzysowego,staranosięwykorzystaćnaukowepodejścienagruncienaukorganizacjiizarządzaniawrazzinstrumentariumkoncepcji,metoditechnikopra-cowanychnapotrzebyzarządzaniaorganizacjami, scharakteryzowanychw roz-dziale4.Wszczególnościwykorzystanotakiekoncepcjeimetodyzarządzania,jak:

analizainteresariuszy, analizastrategiczna, benchmarking, foresight, metodyeksperckie, metodytwórczegorozwiązywaniaproblemów, organizacjesieciowe, podejścieprocesowe, podejściezasobowe,

podejściesystemowe, strukturyorganizacyjne, TQMimodeledoskonałościorganizacji, zarządzanieprzezprojekty, zarządzanietalentami, zarządzaniewiedzą, zarządzaniezasobamiludzkimi.

Pojęciametodykaimodel, przyjętenapotrzebyniniejszegoopracowanianależyrozumiećtak,jakjewyjaśnionoponiżej.

Metodyka organizatorska–określaetapypostępowaniaorganizatorskiegoorazstosowanywtympostępowaniuzbiórzasad,metoditechnik,wcelurozwiązywa-niaproblemuokreślonej,obszernejklasyzzakresunaukozarządzaniu[Marty-niak,1996,s.48].Prezentowanametodykaocenyryzykajestmetodykąwsensiepowyższej definicji, ponieważ określa etapy postępowania przy ocenie ryzykawpublicznymzarządzaniukryzysowym,orazokreślazasady,metody i technikiwykorzystywanewtympostępowaniu.WedługMikołajczyka[2001s.39]:„Metodaorganizatorskastanowiusystematyzowanepostępowanie,opartenanaukowychzasadachbadawczych,któremanacelurozwiązywanieproblemówzarządzaniadlainstytucjiistniejącychlubprojektowanych.Osiągnięcietegoceluułatwiasto-sowanie różnorodnych technik organizatorskich”. Technika organizatorska toczęść składowametody, zawierająca „określonewzorcepostępowania,naktóreskładająsiędwaelementy:

1) instrumentbadawczywpostacimodelugraficznego(formularzekart,wykre-sów),modelufizycznego(makiety,modeletrójwymiarowe),modelumatema-tycznegoiprzyrządówspecjalistycznych;

2) sposób wykorzystania tego instrumentu w celu realizacji założeńmetody;sposóbtenokreślająprzyjętekonwencjepostępowaniaustalonenapodsta-wiedługoletnichdoświadczeń,przedstawionewświatowejliteraturzeprzed-miotu”.

Modeltozbiórelementówrzeczywistości,przyjętychjakoistotnedladanegoza-gadnienia,oraz reguł, którenim rządzą.Wybór tychelementóworaz reguł ichdziałania jest istotąmodelowania[Białynicki-Birula,Białynicka-Birula,2007,s.10],którejestmetodąbadanianaukowego,polegającąnapoznaniudanegoprocesuprzezzastąpieniegouproszczonymukładem,odzwierciedlającymjedyniewybranecechyprocesu[Mikołajczyk,2001,s.115].

Prezentowanametodykaocenyryzykawpublicznymzarządzaniukryzysowymopierasięnamodelu,złożonymzwzajemniepowiązanychmodułów,realizują-cychprocesyskładającesięnaprzygotowanie,przeprowadzenieorazwykorzy-stanie oceny ryzyka. Za podstawę do budowy modelu oceny ryzyka przyjętopodejściesystemowe,nakazującetraktowanieposzczególnychkomponentówmo-

6. Ideowa struktura metodyki oceny ryzyka w publicznym zarządzaniu...

158

deluocenyryzyka(modułów)jakozbioruwyodrębnionychzotoczeniaiwzajem-niepowiązanychelementów.Nametodykęocenyryzykaskładająsięznastępującemoduły:

M1–organizacjapracyzespołuocenyryzyka,

M2–charakterystykapodmiotuchronionego,

M3–wyznaczaniepodsystemówigrupzasobówinfrastrukturykrytycznejpaństwa,

M4–obliczaniezmiennychryzyka,

M5–identyfikacjazagrożeń(M5a)orazanalizaioszacowanieryzyka(M5b),

M6–kryteriaakceptowalnościryzyka,

M7–uwzględnianiezależnościwocenieryzykaorazprognozowanierozprzestrze-nianiasięzagrożeń,

M8–ustalaniekryteriówprzejściazagrożeniawsytuacjękryzysową,

M9–sprawozdawczośćimiędzyszczebloweprzekazywanieocenyryzyka.

Uzupełnia jequasi-modułzarządzaniawiedząoryzykuwzarządzaniukryzyso-wymprzedstawionywIIIczęścitejmonografii.

Opracowanymodel oceny ryzyka wraz z opisami poszczególnychmodułów,awszczególnościproceduramirealizacyjnymi,stanowimetodykęwielokryte-rialnejocenyryzykadedykowanąpublicznemuzarządzaniukryzysowemu.

6.2. Model powiązań modułów metodykiSchematmodeluocenyryzyka,pokazującypowiązaniapomiędzyposzczególnymimodułami,zostałprzedstawionynarysunku6.1.

6.3. Charakterystyka modułów metodykiDoopisumodułówwystępującychwmodeluwykorzystanopodejścieprocesowe,polegającena identyfikacjiprocesówrealizowanychwramachkażdegomodułuorazwejśćiwyjśćtychprocesów.Wtabelach6.1–6.9przedstawionocharakte-rystykęmodułówmetodyki, a dokładne omówieniemodułów 1–4 znajduje sięwrozdziale7,modułów5i6wrozdziale8,modułów7,8i9wrozdziale9,aza-rządzaniuwiedząpoświęconoczęśćIIImonografii,tzn.rozdziały10,11i12.Nakażdymodułskładasięzestawmetoditechnikstosowanychdlaosiągnięciacelówmodułuorazproceduraichwykorzystaniawprocesieocenyryzykanapotrzebyzarządzaniakryzysowego.

6.3. Charakterystyka modułów metodyki

159

Rysu

nek

6.1.

Sch

emat

mod

ułow

y m

etod

yki o

ceny

ryzy

ka w

pub

liczn

ym za

rząd

zani

u kr

yzys

owym

Źród

ło: o

prac

owan

ie w

łasn

e.

Mod

uł M

5 (ro

zdz.

8.1-

8.2)

Ocen

a ry

zyka

wys

tąpi

enia

syt

uacj

i kry

zyso

wej

Mod

uł M

2 (ro

zdz.

7.2)

Char

akte

ryst

yka

po

dmio

tu c

hron

ione

go

Iden

tyfik

acja

zagr

ożeń

Mod

uł M

3 (ro

zdz.

7.3)

Wyz

nacz

anie

po

dsys

tem

ów IK

Mod

uł M

4 (ro

zdz.

7.4)

Oblic

zani

e zm

ienny

ch

ryzy

ka

Mod

uł M

1 (ro

zdz.

7.1)

Orga

niza

cja

prac

y

zesp

ołu

ocen

y ry

zyka

Anali

za i

szac

owan

ie ry

zyka

Foto

grafi

a st

anu

ryzy

ka

Mod

uł M

6 (ro

zdz.

8.3)

Okre

śleni

e po

ziom

u

akce

ptow

alnoś

ci ry

zyka

Mod

uł M

7 (ro

zdz.

9.1)

Okre

śleni

e

wsp

ółza

leżno

ści

w o

ceni

e ry

zyka

Op

raco

wan

ie pr

ogno

z ro

zprz

estrz

enian

ia

ryzy

ka

Mod

uł M

8 (ro

zdz.

9.2)

Kryt

eria

prze

jścia

w

syt

uacj

ę kr

yzys

ową

Zarz

ądza

nie

wied

zą

o ry

zyku

(C

zęść

III)

Mod

uł M

9 (ro

zdz.

9.3)

Spra

woz

daw

czoś

ć

i międ

zysz

czeb

low

e

prze

kazy

wan

ie oc

en


160

Wejście Proces Wyjście

Kryteria przejścia zagrożenia w sy-tuację kryzysową

Ustalenie wartości poszczególnych kryteriów w celu podjęcia decyzji, czy występuje sytuacja kryzysowa czy zagrożenie dla bezpieczeń-stwa narodowego

• Modele ryzyka• Wartości progowe dla sytuacji

kryzysowej• Wartości progowe dla sytuacji

zagrożenia bezpieczeństwa na-rodowego

Źródło: opracowanie własne.

Tabela 6.9. Charakterystyka modułu M9 – sprawozdawczość i międzyszczeblowe przekazywanie oceny ryzyka

Wejście Proces Wyjście

Standardy metod i wzorców oceny ryzyka w zakresie całej organizacji i wszystkich szczebli jej zarzą-dzania

Standaryzacja oceny ryzyka Standard oceny

Standardy poprawności, komplet-ności, szczegółowości i dokład-ności oceny ryzyka

Kontrola jakości oceny ryzyka Wynik kontroli

Metody poziomej i pionowej agre-gacji ryzyka

Agregowanie ryzyka Macierz wielowymiarowej agre-gacji ryzyka

Metody raportowania Przekazywanie danych i informacji Raporty robocze, sprawozdaw-cze, obowiązkowe, planistyczne


Syntezę metodyki zaprezentowano w tabeli 6.10 – zamieszczono w niej sumarycz-ną listę kroków metodyki, które zostały opisane szczegółowo w kolejnych rozdzia-łach książki.

Tabela 6.10. Lista kroków metodyki

Moduł M1 – organizacja zespołu oceny ryzyka Rozdział – strona

Krok 1 Utworzenie zespołu i określenie ról pełnionych w zespole 7.1.2 – 173

Krok 2 Mianowanie przewodniczącego zespołu i doradcy zespołu 7.1.2 – 175

Krok 3 Wybór przedstawicieli poszczególnych interesariuszy 7.1.2 – 176

Krok 4 Weryfikacja kompetencji członków zespołu 7.1.2 – 177

Krok 5 Organizacja pracy zespołu 7.1.2 – 180

Moduł M2 – ustalenie kontekstu i charakterystyka podmiotu chronionego Rozdział – strona

Krok 1 Identyfikacja podmiotu chronionego 7.2.2 – 186

Krok 2 Identyfikacja podmiotu sporządzającego analizę 7.2.2 – 187


165

Rozdział – strona

Krok 3 Szczegółowy opis podmiotu chronionego 7.2.2 – 188

Moduł M3 – wyznaczanie podsystemów i grup zasobów infrastruktury krytycznej Rozdział – strona

Krok 1 Identyfikacja systemów infrastruktury krytycznej 7.3.2 – 202

Krok 2 Identyfikacja podsystemów infrastruktury krytycznej 7.3.2 – 203

Krok 3 Identyfikacja grup zasobów infrastruktury krytycznej 7.3.2 – 204

Moduł M4 – obliczanie zmiennych ryzyka Rozdział – strona

Krok 1 Identyfikacja i selekcja zmiennych składowej zagrożenia 7.4.3 – 219

Krok 2 Wyznaczanie wartości zmiennych składowej ryzyka 7.4.3 – 221

Krok 3 Pionowa i pozioma agregacja ryzyka 7.4.3 – 221

Krok 4 Ocena ryzyka 7.4.3 – 222

Moduł M5a – identyfikacja zagrożeń Rozdział – strona

Krok 1 Dobór metod identyfikacji zagrożeń 8.1.2 – 232

Krok 2 Określenie zagrożeń według dobranej metody/metod• Identyfikacja zasobów krytycznych• Identyfikacja interesariuszy• Identyfikacja zagrożeń

8.1.2 – 232

Krok 3 Klasyfikowanie zagrożeń:• Identyfikacja potrzeb jednostki organizacyjnej w zakresie klasyfi-

kowania zagrożeń (krok obligatoryjny)• Identyfikacja zagrożeń generalnych i specyficznych (krok obliga-

toryjny)• Klasyfikowanie zagrożeń według przyjętych w kroku 1 kryteriów

opcjonalnych (krok opcjonalny)

8.1.2 – 234

Krok 4 Ustalenie powiązań zagrożeń – efekt domina 8.1.2 – 240

Moduł M5b – analiza i ocena ryzyka Rozdział – strona

Krok 1 Ustalenie kryteriów oceny ryzyka 8.2.2 – 248

Krok 2 Obliczenie wartości ryzyka 8.2.2 – 248

Krok 3 Ustalenie wartości umownych ryzyka 8.2.2 – 249

Krok 4 Ustalenie współczynników wagowych dla kryteriów 8.2.2 – 250

Krok 5 Wyznaczenie ważonych wskaźników cząstkowych 8.2.2 – 250

Krok 6 Wyznaczenie oceny zintegrowanej 8.2.2 – 251

Krok 7 Wyznaczenie poziomu ryzyka 8.2.2 – 252

Moduł M6 – kryteria akceptowalności ryzyka Rozdział – strona

Krok 1 Zdefiniowanie kryteriów ryzyka 8.3.2 – 269

Krok 2 Zdefiniowanie i zatwierdzenie poziomów akceptowalności ryzyka dla poszczególnych szczebli zarządzania

8.3.2 – 271


166


Krok 3 Opracowanie map ryzyka dla poszczególnych systemów infrastruk-tury krytycznej oraz porównanie poziomu zidentyfikowanych rodza-jów ryzyka z założonymi poziomami akceptacji

8.3.2 – 272

Krok 4 Propozycja działań i oceny kosztów redukcji ryzyka w przypadkach ryzyka na poziomie ostrzegawczym

8.3.2 – 273

Krok 5 Przekazanie informacji o ryzyku na poziomie nieakceptowalnym do wyższego szczebla zarządzania. Szczegółowa informacja do szczebla krajowego o ryzyku na poziomie kryzysowym

8.3.2 – 274

Moduł M7 – uwzględnianie zależności i współzależności w ocenie ryzyka oraz prognozowanie rozprzestrzeniania się zagrożeń


Krok 1 Weryfikacja listy zagrożeń 9.1.2 – 280

Krok 2 Identyfikacja powiązań między zagrożeniami 9.1.2 – 281

Krok 3 Opracowanie scenariuszy rozprzestrzeniania się zagrożeń 9.1.2 – 284

Moduł M8 – kryteria przejścia zagrożenia w sytuację kryzysową Rozdział – strona

Krok 1 Identyfikacja zagrożeń wzorcowych 9.2.1 – 289

Krok 2 Ustalenie i opisanie kryteriów charakteryzujących wystąpienie sytu-acji kryzysowej i zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego

9.2.1 – 294

Krok 3 Ustalenie wartości progowych dla poszczególnych kryteriów w celu przygotowania warunków do podjęcia decyzji

9.2.1 – 295

Moduł M9 – raportowanie i międzyszczeblowe przekazywanie informacji o ryzyku Rozdział – strona

Krok 1 Standaryzacja oceny ryzyka 9.3.1 – 301

Krok 2 Kontrola jakości oceny ryzyka 9.3.1 – 303

Krok 3 Agregowanie ryzyka 9.3.1 – 305

Krok 4 Przekazywanie raportów 9.3.1 – 311



381

Bibliografia ALARP[2015],http://www.hse.gov.uk/foi/internalops/hid_circs/permissioning/spc_perm_37/,odczyt

10.05.2015.AntoszkiewiczJ.D.[1990],Metody heurystyczne. Twórcze rozwiązywanie problemów,PWE,Warszawa.Armstrong C.S. [2001], Engineering and Product Development Management. The Holistic Approach,

CambridgeUniversityPress,Cambridge.AvenT.[2011],Quantitative Risk Assessment: The Scientific Platform.CambridgeUniversityPress,Cam-

bridge.BąkM.,KulawczukP. (red.) [2009],Przedsiębiorczość intelektualna i technologiczna XXI wieku,KIG,

Warszawa.BBA,ISDA,RMA[1999],Operational Risk: The Next Frontier,BritishBankers’Association,Philadelphia.BelbinR.M.[2003],Twoja rola w zespole,GWP,Gdańsk.BellR.,GladeT.,DanscheidM.[2006],Challenges in defining acceptable risk levels,[w:]WAmmann

&SDannemann(red.),Coping with Risks Due to Natural Hazards in the 21st Century.BerryM.J.A.,LinoffG.[1997],Data Mining Techniques for Marketing. Sales, and Customer Support,

WileyComputerPublishing,NowyJork.Białynicki-BirulaI.,Białynicka-BirulaI.[2007],Modelowanie rzeczywistości,WNT,Warszawa.BieniokH.,Gruszczyńska-MalecG.,KrólikG.[2012],Techniki kreatywnego myślenia,Wydawnictwo

UniwersytetuEkonomicznegowKatowicach.BitkowskaA.[2009],Zarządzanie procesami biznesowymi w przedsiębiorstwie,VizjaPress&IT,Warszawa.Bizon-Górecka J. [1998], Monitoring czynników ryzyka w przedsiębiorstwie, Oficyna Wydawnicza

OśrodkaPostępuOrganizacyjnego,Bydgoszcz.BłaszczukD.[2006],Wstęp do prognozowania i symulacji,PWN,Warszawa.BojarW.,RostekK.,KnopikL.[2013],Systemy wspomagania decyzji,PWE,Warszawa.BonodeE.[1970],Lateral thinking: Creativity step by step,CambrigdeUniversityPress,NowyJork.BonodeE.[1997],Sześć butów, czyli sześć sposobów działania,Medium,Warszawa.BonodeE.[2008],Sześć Myślowych Kapeluszy,Helion,Gliwice.BorodakoK.[2009],Foresight w zarządzaniu strategicznym,C.H.Beck,Warszawa.BorysT.,RogalaP.(red.)[2007],Systemy zarządzania jakością i środowiskiem,WydawnictwoAkademii

Ekonomicznejim.OskaraLangego,Wrocław.BorysewiczM.,MarkowskiA.S.[2002],Kryteria akceptowalności ryzyka poważnych awarii przemysło-

wych,CIOP,Warszawa.BrillmanJ.[2002],Nowoczesne koncepcje i metody zarządzania,PWE,Warszawa.BrownR.[2006],Procesy grupowe. Dynamika wewnątrzgrupowa i międzygrupowa,GWP,Gdańsk.BrzezińskiM.[2007],Wprowadzenie do nauki o przedsiębiorstwie,Difin,Warszawa.BuzanT.[2007],Mapy myśli. Notuj! Myśl! Zapamiętuj! Rewolucyjna metoda nauki i kreatywności,Łódź.

ByczkowskiM.,Zawiła-NiedźwieckiJ.[2009],Information security aspect of operational risk manage-ment,„FoundationofManagement”nr2.

CAF[2006],Wspólna Metoda Oceny. Doskonalenie organizacji poprzez samoocenę,KancelariaPrezesaRadyMinistrów,Warszawa.

ChartersI.[2011],A Practical Approach to BIA,BritishStandardsInstitution,London.CholewaW.,PedryczW.[1987],Systemy Doradcze,WydawnictwoPolitechnikiŚląskiej,Gliwice.CieślakM.(red.)[2005],Prognozowanie gospodarcze. Metody i zastosowania,WNPWN,Warszawa.ChrissisM.B.,KonradM.,ShrumS.[2003],CMMI Guidelines for Process Integration and Product Impro-

vement,AddisonWesley,Boston.ClarkeL.[1997],Zarządzanie zmianą,WydawnictwoGebethner&Ska.,Warszawa.ConrowE.H.[2003],Effective Risk Management. Some Keys to Success,AmericanInstituteofAeronautics

andAstronauticsInc.,Reston.CoxL.A.[2008],What’s Wrong with Risk Matrices?,RiskAnalysis,t.28,nr.2.DahlgaardJ.J.,KristesenK.,KanjiG.K.[2001],Podstawy zarządzania jakością,WNPWN,Warszawa.DanishEmergencyManagementAgency [2006a],DEMA’s Model for Risk and Vulnerability Analysis,

Kopenhaven.DanishEmergencyManagementAgency[2006b],Introduction and User Guide DEMA’s Model for Risk

and Vulnerability Analysis,Kopenhaven.DavenportT.H.,PrusakL.[1998],Working Knowledge – How Organisations Manage What They Know,

HarvardBusinessSchoolPress,Boston.DepartamentAudytuSektoraFinansówPublicznychMinisterstwaFinansów,źródło:http://www.mf.gov.

pl/_files_/audyt_wewn_i_kontrola_zarz/kontrola_zarzadcza_w_sektorze_publicznym/metody-ka_i_dobre_praktyki/metodyka/zarzadzanie_ryzykiem.pdf.

DettmerH.W.[1998],Breaking the Constraints to World-Class Performance,ASQQualityPress,Milwau-kee,WI.

DettmerH.W.[2007],The Logical Thinking Process,ASQQualityPress,Mlwaukee,WI.Durlik I. [1998], Inżynieria Zarządzania. Strategia i projektowanie systemów produkcyjnych, Placet,

Warszawa.EFQM[2013],The EFQM Excellence Model,EuropeanFoundationForQualityManagement,Brussels.EgemanM.[1994],przedmowadopolskiegowydaniaD.Thierry,Ch.Sauret,N.Monod,Zatrudnienie

i kompetencje w przedsiębiorstwach w procesach zmian,Poltext,Warszawa.FathianM.,AkhavanP.,SotoudehriaziM.,MoghaddamA.[2008],How to Assess Knowledge Manage-

ment: Developing a Quantitative Model,„InternationalJournalofElectronicBusinessManage-ment”nr6(1).

FederalEmergencyManagementAgency[1993],Risk Assessment Approaches,USA.FederalEmergencyManagementAgency[1997],Multi Hazard. Identification and Risk Assessment,USA.FederationofEuropeanRiskManagementAssociations–FERMA,źródło:http://www.theirm.org/pu-

blications/documents/rm_standard_polish_15_11_04.pdf.FicońK.[2007],Inżynieria zarządzania kryzysowego. Podejście systemowe,BELStudio,Warszawa.FlaszewskaS.,Zakrzewska–BielawskaA.[2013],Organizacja z perspektywy zasobów – ewolucja w po-

dejściu zasobowym,[w:]A.Adamik(red.),Nauka o organizacji. Ujęcie dynamiczne,OficynaWoltersKluwer,Warszawa.

ForystekM[2005],Audyt informatyczny,Infoaudyt,Zgierz.GrajewskiP.[2012],Procesowe zarządzanie organizacją,PWE,Warszawa.GriffinR.W.[2007],Podstawy zarządzania organizacjami,WNPWN,Warszawa.GrodzkiR.[2012],Zarządzanie kryzysowe. Dobre praktyki,Difin,Warszawa.GrudzewskiW.M.,HejdukI.[2007],Zarządzanie wiedzą w przedsiębiorstwach,Difin,Warszawa.HamelG.,PrahaladC.K.[1999],Przewaga konkurencyjna jutra. Strategie przejmowania kontroli nad

branżą i tworzenie rynków przyszłości,BusinessPress,Warszawa.HamrolA.[2007],Zarządzanie jakością z przykładami,Warszawa.HamrolA.,ManturaW.[2004],Zarządzanie jakością — Teoria i praktyka,WNPWN,Warszawa.

382

Biblliografia

HartmannE.,FeiselE.,ChroberH.[2009],Talent management of western MNCs in China. Balancing global integration and locel reponciveness,„JournalofWorldBusiness”,nr45(2).

HillW.,FehlbaumR.,UrlichP.[1974],Organisationslehre,UtbFuerWissenschaft,Bern.HofmanM.,SkrzypekE.[2010],Zarządzanie procesami w przedsiębiorstwie. Identyfikowanie, pomiar,

usprawnianie,OficynaWoltersKluwerbusiness,Kraków.HoweJ.[2006],The Rise of Crowdsourcing. Wired,url:http://www.wired.com/wired/archive/14.06

/crowds.html.HubbardD.[2009],The Failure of Risk Management. Chp 7. Worse than Useless The most popular risk

assessment method and Why it doesn’t work,Wiley&Sons.HughesO.E.[2003],Public Management and Administration: An Introduction,PalgraveMacmillanGor-

donsville.ImaiM.[2007],Kaizen. Klucz do konkurencyjnego sukcesu Japonii,MTBiznes,Warszawa.Internetowy leksykon geomatyczny,PolskieTowarzystwoInformacjiPrzestrzennej(ZespółRedakcyjny

podprzewodnictwemJerzegoGaździckiego),www.ptip.org.pl.IshikawaK.[1982],Guide to Quality Control,APO,Tokyo.JajugaK.[red.][2007],Zarządzanie ryzykiem.PWN,Warszawa.JarugaA.,NowakW.,SzychtaA.[2001],Rachunkowość zarządcza koncepcje i zastosowania,SWSPiZ,

Toruń.JashaparaA.[2006],Zarządzanie wiedzą,PWE,Warszawa.JaśkowiecM.[2004],Zarządzanie wiedzą jako kluczowy czynnik sukcesu i przewagi konkurencyjnej

organizacji XXI wieku,[w:]R.Borowicki,M.Kwieciński(red.),Informacja i wiedza w zintegrowa-nym systemie zarządzaniaOficynaWoltersKluwer,Kraków.

Jaxa-DębickaA.[2008],Sprawne państwo,WoltersKluwer,Warszawa.JonesM.[1995],The thinkers toolkit. 14 powerful techniques for problem solving,NewYork.JonesR.[2009],Zarządzanie projektami. Sztuka przetrwania.MTBiznes,Warszawa.KaszubskiR.W.,RomańczukD.(red.)[2012],Księga dobrych praktyk w zakresie zarządzania ciągłością

działania (Business Continuity Management),ForumTechnologiiBankowychprzyZwiązkuBan-kówPolskich,Warszawa.

KąkolU.,KosieradzkaA. [2015],Systematyka organizacji o strukturze sieciowej w obszarze logistyki społecznej,„Logistyka-Nauka”nr4.

KisilowskiM.[2014],Paradygmaty logistyki w zarządzaniu kryzysowym z perspektywy nauki o zarządza-niu,„Logistyka-Nauka”nr6.

KisilowskiM.,Zawiła-NiedźwieckiJ.[2015],Zarządzanie kryzysowe – zagadnienie na styku nauk o bezpie-czeństwie oraz nauk o zarządzaniu,„OrganizacjaiKierowanie”nr2.

KorczowskiA.[2010],Zarządzanie ryzykiem w projektach informatycznych. Teoria i praktyka,Helion,Gliwice.

KosieradzkaA.[2016],Modele doskonałości jako narzędzie stymulowania zrównoważonego rozwoju organizacji,referatnaIVKongresNaukZarządzania,TNOiK,Warszawa.

Kosieradzka,A.(red.)[2013],Metody i techniki pobudzania kreatywności w organizacji i zarządzaniu,edu-Libri,Kraków.

KosieradzkaA.,KąkolU.[2014],Propozycja modelu kompleksowej oceny ryzyka w zarządzaniu kryzyso-wym,„Logistyka-Nauka”nr5.

KosieradzkaA., Rostek K. [2015],Koncepcja platformy komunikacyjno-usługowej dla struktur siecio-wych,[w]R.Knosala(red.),Innowacje w Zarządzaniu i Inżynierii Produkcjit.1,OficynaWydaw-niczaPolskiegoTowarzystwaZarządzaniaProdukcją,Opole.

KosieradzkaA.,Smagowicz J. [2014],Przygotowanie zespołu oceny ryzyka w jednostce administracji publicznej zgodnie z metodą Action Learning,„Logistyka-Nauka”nr5.

KosieradzkaA.,UklańskaA.[2014],Wykorzystanie współczesnych koncepcji i metod zarządzania orga-nizacjami w zarządzaniu kryzysowym,„Logistyka-Nauka”nr5.

KoziejS.[red.][2013],Biała księga bezpieczeństwa Narodowego Rzeczpospolitej Polskiej,BiuroBezpie-czeństwaNarodowego,Warszawa.

KoźmińskiA.[2005],Zarządzanie w warunkach niepewności. Podręcznik dla zaawansowanych,WNPWN,Warszawa.

383

Biblliografia

KrupaT.[2014],Semiotyka kluczowych pojęć tezaurusa ciągłości działania w infrastrukturze krytycznej,„Logistyka-Nauka”nr5.

KrupskiR.[2012],Rozwój szkoły zasobów zarządzania strategicznego,„PrzeglądOrganizacji”nr4.KudryckaB.,PetersB.G.,SuwajP.J.(red.)[2009],Nauka administracji,WoltersKluwer,Warszawa.KurnalJ.(red.)[1972],Twórcy naukowych podstaw organizacji,PWE,Warszawa.LamJ.[2014],Enterprise Risk Management: From Incentives to Controls,JohnWiley&Sons.LandollD.J.,LandollD.[2006],The Security Risk Assessment Handbook: A Complete Guide for Perfor-

ming Security Risk Assessments.Taylor&FrancisGroup.LawlorA.[1985],Productivity Improvement Manual,Aldershot,Gover.Leonard-BartonD.[1992],Core capabilities and core rigidities: A paradox in managing new product

development,„StrategicManagementJournal”nr13[1].Leonard-BartonD.[1995],Wellsprings of Knowledge,HarvardBusinessSchoolPress,Boston.LeporeD.,CohenO.[1999],Deming and Goldratt: The theory of constraints and the system of profound

knowledge,TheNorthRiverPress,GreatBarrington,MA.LichtarskiJ.[2010],Profile orientacji w zarządzaniu przedsiębiorstwem i kształtujące je czynniki,[w:]H.Ja-

goda,J.Lichtarski(red.),Kierunki i dylematy rozwoju nauki i praktyki zarządzania przedsiębior-stwem,WydawnictwoUniwersytetuEkonomicznegoweWrocławiu,Wrocław.

LikerJ.K.,MeierD.P.[2011],Droga Toyoty,Fieldbook,Warszawa.LoaderD.[2006],Operations Risk Managing a Key Component of Operational Risk,Oksford.ŁadońskiW.,SzołtycekK.(red.)[2008],Zarządzanie jakością,AkademiaEkonomicznaweWrocławiu,

Wrocław.ŁańcuckiJ.[2006],Podstawy kompleksowego zarządzania jakością TQM,WydawnictwoAkademiiEko-

nomicznejwPoznaniu,Poznań.ŁobosK.,PuciatoD.[2013],Dekalog współczesnego zarządzania. Najnowsze nurty, koncepcje i metody,

Difin,Warszawa.ŁuczakJ.,Matuszak-FlejszmanA.[2007],Metody i techniki zarządzania jakością. Kompendium wiedzy,

Poznań.MaciągA.,PietrońR.,KuklaS.[2013],Prognozowanie i symulacja w przedsiębiorstwie,PWE,Warszawa.Malczewski,J.[1999],GIS and multicriteria decision analysis,JohnWiley&Sons.MarczewskiM.[2015],Standardy dobrych praktyk w zarządzaniu kryzysowym w logistyce społecznej,

„Logistyka-Nauka”nr4.MarczewskiM., StaniszewskiM. [2015],Koncepcja „continuity management” w logistyce społecznej,

„Logistyka-Nauka”nr4.MartyniakZ.[1996],Metody organizowania procesów pracy,PWE,Warszawa.McKinnonR.C.[2000],Cause, Effect and Control of Accidental Loss with Accident Investigation Kit.,

LewisPublishers.MikołajczykZ.[2001],Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania,WNPWN,

Warszawa.MikułaB.[2006],Zadania organizacji w zakresie zarządzania wiedzą,„E-mentor”nr5(17),url:http://

www.e-mentor.edu.pl/artykul/index/numer/17/id/368.MilesI.,KeenanM.[2003],Practical Guide to Regional Foresight in the United Kingdom Luxembourg,

EuropeanCommission,EUR20478.MingusN.[2002],Zarządzanie projektami,HELION,Gliwice.MonkiewiczJ.[red.][2004],Podstawy ubezpieczeń,Poltext,Warszawa.MonkiewiczJ.GąsiorkiewiczL.(red.)[2010],Zarządzanie ryzykiem działalności organizacji,C.H.Beck,

Warszawa.MRR[2008],Koncepcja goodgovernance – refleksje do dyskusji,Warszawa.NazarkoJ.[2013],Regionalny foresight gospodarczy. Scenariusze rozwoju innowacyjności mazowieckich

przedsiębiorstw,ZPWiM,Warszawa.NęckaE.,OrzechowskiJ.,SłaboszA.,SzymuraB.[2008],Trening twórczości,GWP,Gdańsk.NonakaI.,TakeuchiH.[1995],The Knowlegde Creating Company,OxfordUniwersityPress,NowyJork.

384

Biblliografia

NowakW.,NowakE.[2009],Podstawy logistyki w sytuacjach kryzysowych z elementami zarządzania logistycznego,SpołecznaWyższaSzkołaPrzedsiębiorczościiZarządzania,Łódź–Warszawa.

NowosielskiS.[2010],Integracja systemów zarządzania przedsiębiorstwem,[w:]S.Lachiewicz,M.Ma-tejun(red.),Współczesne koncepcje zarządzania produkcją jakością i logistyką,MonografiaPoli-technikiŁódzkiejnr1927,WydawnictwoPolitechnikiŁódzkiej,Łódź.

NovakM.[1998],Wolne osoby i dobro wspólne,Znak,Kraków.OfficeofEmergencyPlanning[2012],A National Risk Assessment for Ireland,DepartmentofDefense,

Dublin.OrzełJ.[2012],Zarządzanie ryzykiem operacyjnym za pomocą instrumentów pochodnych,WNPWN,

Warszawa.Paliwoda-MatiolańskaA.[2014],Odpowiedzialność społeczna w procesie zarządzania przedsiębiorstwem,

C.H.Beck,Warszawa.PaszkowskiA.[2015],Wpływ zagrożeń hydrologicznych na ciągłość funkcjonowania elektrowni – zdarze-

nie w Ostrołęce,„BiuletynkwartalnyRządowegoCentrumBezpieczeństwa”nr10.PeltierT.R.,PeltierJ.[2007],Complete Guide to CISM Certification,Taylor&FrancisGroup.PerechudaK.(red.)[2005],Zarządzanie wiedzą w przedsiębiorstwie,WNPWN,Warszawa.Piatetsky-ShapiroG.,FrawleyW.J.[1991],Knowledge Discovery in Databases,AAAIPress/MITPress,

MenloPark.ProbstG.,RaubS.,RomhardtK.[2002],Zarządzanie wiedzą w organizacji,OficynaEkonomiczna,

Kraków.ProctorT.[2002],Twórcze rozwiązywanie problemów. Podręcznik dla menedżerów,GWP,Gdańsk.TheProductivityPressDevelopmentTeam[2010],Kaizen na hali produkcyjnej,ProdPublishing.com,

Wrocław.Public Safety Canada [2012],All Hazards Risk Assessment Methodology Guidelines 2012–2013,Her

MajestytheQueeninRightofCanada.RakJ.,Tchórzewska-CieślakB.,PietruchaK.[2011],Zagrożenia i ryzyko w systemie zbiorowego zaopa-

trzenia w wodę,„Inżynieriaekologiczna”nr26.RCB[2010],Procedura opracowania raportu cząstkowego,RządoweCentrumBezpieczeństwa,Warszawa.RCB[2013a],Narodowy Program Ochrony Infrastruktury Krytycznej,RządoweCentrumBezpieczeń-

stwa,Warszawa.RCB[2013b],Narodowy Program Ochrony Infrastruktury Krytycznej, Załącznik 1. Charakterystyka sys-

temów infrastruktury krytycznej,RządoweCentrumBezpieczeństwa,Warszawa.RCB[2013c],Krajowy Plan Zarządzania Kryzysowego,Warszawa.RIMS[2008],Risk Maturity Model for Enterprise Risk Management,LogicManagerInc.,(www.logicma-

nager.com).RodwaldP.[2000],Metody pozyskiwania wiedzy o wzorcach decyzyjnych dla potrzeb systemów eksperc-

kich,XVIKrajoweSympozjumInformatyczneKołaZainteresowańCybernetycznych,WojskowaAkademiaTechniczna,Warszawa,url:http://www.rodwald.pl/publikacje/kzc2000.pdf.

RolandH.E.,MoriatyB.[1992],System Safety Engineering and Management,JohnWiley&Sons,NewYork.RostekK.,SitarskiK.[2007],Information Management vs. Knowledge Management,[w:]J.Lewandowski,

S.Kopera,J.Królikowski(red.),Innovation and knowledge in innovative enterprises,Wydawnic-twoPolitechnikiŁódzkiej,Łódź.

RostekK.,WiśniewskiM.[2011],Reinżyniering procesów jako metoda analizy w projekcie systemu infor-matycznego na potrzeby organizacji administracji państwowej,[w:]W.Chmielarz,J.Kisielnicki,O.Szumski (red.), Informatyka 4 przyszłości. Miejsce i rola serwisów internetowych w rozwoju społeczeństwa informacyjnego,WydziałZarządzaniaUniwersytetuWarszawskiego.

RostekK.,WiśniewskiM.[2014],Zarządzanie wiedzą w doskonaleniu i rozwoju systemu bezpieczeństwa. „Logistyka-Nauka”nr5.

RozwadowskaB.[2002],Public Relations. Teoria, praktyka, perspektywy,WydawnictwoStudioEmka,Warszawa.

RummlerG.A.,BracheA.P.[2000],Podnoszenie efektywności organizacji,PWE,Warszawa.SantarekK.,KosieradzkaA.,RafalskiR.[2005],Strukturysieciowe przedsiębiorstw,Zeszyt18,Oficyna

WydawniczaPW,Warszawa.

385

Biblliografia

Sienkiewicz-MałyjurekK.[2011],Bezpieczeństwo publiczne w naukach o zarzadzaniu[w:]Z.Dworzecki,B.Nogalski(red.),Przełomy w zarządzaniu. Kontekst strategiczny,TNOiK,Toruń.

SkomraW.[2010],Zarządzanie kryzysowe – praktyczny przewodnik po nowelizacji ustawy,Presscom,Wrocław.

SkomraW. (red.) [2015],Metodyka oceny ryzyka na potrzeby systemu zarządzania kryzysowego RP,SzkołaGłównaSłużbyPożarniczej,Warszawa.

SkoniecznyJ.[2006],Narzędzia SPI w zarządzaniu regionami europejskimi,PolitechnikaWrocławska.Słownik Wyrazów Obcych[1980],PWE,Warszawa.SPMP[2009],Zarządzanie projektami. Podręcznik,StowarzyszenieProjectManagementPolska,Kraków.StaniecI.,Zawiła-NiedźwieckiJ.(red.)[2015],Ryzyko operacyjne w naukach o zarządzaniuC.H.Beck,

Warszawa.StonerJ.A.F.,FreemanR.E.,GilbertD.R.[2011],Kierowanie,Warszawa.StowarzyszenieProjectManagementPolska[2009],Zarządzanie projektami. Podręcznik,Kraków.SzczepańskaK.[2011],Zarządzanie jakością. W dążeniu do doskonałości,C.H.Beck,Warszawa.SzczepańskaK.[2013],Doskonalenie zarządzania jakością. Podstawy. Ocena. Perspektywy,OficynaWy-

dawniczaPolitechnikiWarszawskiej,Warszawa.SzmidtK.[2008],Trening kreatywności,Helion,Gliwice.SzołtysekJ.[2014],Przesłanki i założenia koncepcji logistyki społecznej,„GospodarkaMateriałowa

iLogistyka”nr2.SzołtysekJ.,TwarógS.[2013],Koncepcja logistyki społecznej na tle paradygmatu logistyki,[w:]G.Trzpiot,

J. Szołtysek (red.),Demograficzne uwarunkowania logistyki społecznej, ZeszytyNaukoweWy-działoweUniwersytetuEkonomicznegowKatowicach,StudiaEkonomiczne,WydawnictwoUni-wersytetuEkonomicznegowKatowicach,Katowice.

TabaszewskaE.[2012],Wprowadzanie i funkcjonowanie systemów zarządzania wiedzą w przedsiębior-stwach,WydawnictwoUEweWrocławiu,Wrocław.

TinkerT.,FouseD.,HamiltonB.A.(red.)[2009],Special Report. Expert Round Table on Social Media and Risk Communication During Times of Crisis. Strategic Challenges and Opportunities.

TilleyF.,FullerT.[2000],Foresighting methods and their role in researching small firms and sustainabi-lity,„Futures”t.32,nr2.

TrajerJ.,PaszekA.,IwanS.[2012],Zarządzanie wiedzą,PWE,Warszawa.TrockiM.[red.][2012],Nowoczesne zarzadzanie projektami,PWE,Warszawa.TuomiI.[1999],Corporate Knowledge. Theory and Practice of Intelligent Organizations,Metaxis,Helsinki.TyrałaP.[2001],Zarządzanie kryzysowe,WydawnictwoAdamMarszałek,Toruń.WawakS.[2006],Zarządzanie jakością. Teoria i praktyka,WydawnictwoHELION,Gliwice.WęgrzynA.[2000],Benchmarking,OficynaWydawniczaDrukarniaAntykwas.c.,Wrocław.WołowskiF.,Zawiła-NiedźwieckiJ.[2012],Bezpieczeństwo systemów informacyjnych,edu-Libri,Kraków.WomackJ.P.,JonesD.T.[2001],Odchudzanie firm. Eliminacja marnotrawstwa – kluczem do sukcesu,

CIM,Warszawa.WójcickiT.,BłaszczukE.,DobrodziejJ.,Kaczyński,J.[2012],Technologie informatyczne w rozwiązywa-

niu zadań innowacyjnych na przykładzie systemu komputerowego implementującego metodykę burzy mózgów,„ProblemyEksploatacji”nr2.

WryczaS.[2010],Informatykaekonomiczna,PWE,Warszawa.Wymagania z konkursu NCBiR nr 3/2012 ID 77 na wykonanie projektów w zakresie badań naukowych

i projektów rozwojowych na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa.http://www.ncbir.pl/gfx/ncbir/userfiles/_public/obronnosc/3_2012/polaczony.pd(1.02.2014).

ZawickiM.[2011],Nowe zarządzanie publiczne,PWE,Warszawa.Zawiła-NiedźwieckiJ.[2010],Pojęcie ryzyka operacyjnego i klasyfikacja jego rodzajów,„PrzeglądOrga-

nizacji”nr6.Zawiła-Niedźwiecki J. [2013],Zarządzanie ryzykiem operacyjnym w zapewnianiu ciągłości działania

organizacji,edu-Libri,Kraków.Zawiła-NiedźwieckiJ.[2014a],Analogie zarządzania kryzysowego z zarządzaniem ryzykiem operacyj-

nym przedsiębiorstwa,„Logistyka-Nauka”nr5.

386

Biblliografia

Zawiła-NiedźwieckiJ.[2014b],Dualne naukowo postrzeganie zarządzania kryzysowego,„Logistyka--Nauka”nr6.

Zawiła-NiedźwieckiJ.[2015a],Wieloznaczność czy jednoznaczność publicznego zarządzania kryzysowego w ujęciu dyscyplin nauk,„MarketingiRynek”nr5.

Zawiła-NiedźwieckiJ.[2015b],Ryzyko operacyjne z perspektywy logistyki społecznej,„Logistyka-Nauka”nr4.

ZiarkoJ.,Walas-TrębaczJ.(red.)[2010],Podstawy zarządzania kryzysowego. Cz. 1, Zarządzanie kryzy-sowe w administracji publicznej, KrakowskieTowarzystwoEdukacyjne –OficynaWydawniczaKrakowskaAkademiiim.AndrzejaFrycza-Modrzewskiego,Kraków.

ZimniewiczK.[2009],Współczesne koncepcje zarządzania,Warszawa.ŻuchowskiJ.,ŁagowskiE.[2004],Narzędzia i metody doskonalenia jakości,Radom.http://www.boozallen.com/media/file/Risk_Communications_Times_of_Crisis.pdf[dostęp18.09.2014].http://www.ciop.pl,odczyt2014-12-30.

Regulacje prawneDecyzjaParlamentuEuropejskiegoiRadyzdnia17grudnia2013r.wsprawieUnijnegoMechanizmu

OchronyLudnościDecyzjaRadyUniiEuropejskiejzdnia23października2001r.ustanawiającąmechanizmwspólnotowy

ułatwiającywzmocnionąwspółpracęwinterwencjachwspierającychochronęludnościDyrektywaParlamentuEuropejskiegoiRadyzdnia4lipca2012r.wsprawiekontrolizagrożeńpoważ-

nymiawariamizwiązanymizsubstancjaminiebezpiecznymiDyrektywaRadyUniiEuropejskiejzdnia8grudnia2008r.wprawierozpoznawaniaiwyznaczania

europejskiejinfrastrukturykrytycznejorazocenypotrzebwzakresiepoprawyjejochronyRozporządzenieMinistraSprawWewnętrznychiAdministracjizdnia29kwietnia2004r.wsprawie

dokumentacji przetwarzania danych osobowych oraz warunków technicznych i organizacyj-nych,jakimpowinnyodpowiadaćurządzeniaisystemyinformatycznesłużącedoprzetwarzaniadanychosobowych

RozporządzenieRadyMinistrówzdnia24czerwca2003r.wsprawieobiektówszczególnieważnychdlabezpieczeństwai obronnościpaństwaorazichszczególnejochrony

RozporządzenieRadyMinistrówzdnia15grudnia2009r.wsprawieokreśleniaorganówadministracjirządowej,któreutworzącentrazarządzaniakryzysowego,orazsposobuichfunkcjonowania

RozporządzenieRadyMinistrówzdnia30kwietnia2010r.wsprawieRaportuozagrożeniachbezpie-czeństwanarodowego

RozporządzenieRadyMinistrówzdnia30kwietnia2010r.wsprawieNarodowegoProgramuOchronyInfrastrukturyKrytycznej

RozporządzenieRadyMinistrówzdnia30kwietnia2010r.wsprawieplanówochronyinfrastrukturykrytycznej

RozporządzenieRadyMinistrówzdnia11kwietnia2011r.wsprawieorganizacji i trybudziałaniaRządowegoCentrumBezpieczeństwa

Ustawazdnia21listopada1967r.opowszechnymobowiązkuobronyRzeczypospolitejPolskiejUstawazdnia6kwietnia1990r.opolicjiUstawazdnia22sierpnia1997r.oochronieosóbimieniaUstawazdnia29sierpnia1997r.oochroniedanychosobowychUstawazdnia24lipca1998r.owprowadzeniuzasadniczegotrójstopniowegopodziałuterytorialnego

państwaUstawazdnia27kwietnia2001r.PrawoochronyśrodowiskaUstawazdnia18kwietnia2002r.ostanieklęskiżywiołowejUstawazdnia21czerwca2002r.ostaniewyjątkowymUstawazdnia29sierpnia2002r.ostaniewojennymorazokompetencjachNaczelnegoDowódcySił

ZbrojnychizasadachjegopodległościkonstytucyjnymorganomRzeczypospolitejPolskiejUstawazdnia12września2002r.onormalizacji

387

Biblliografia

Ustawazdnia22listopada2002r.owyrównywaniustratmajątkowychwynikającychzograniczeniawczasiestanunadzwyczajnegowolnościiprawczłowiekaiobywatela

Ustawaz22kwietnia2005r.ozmianieustawyozbiorowymzaopatrzeniuwwodęizbiorowymodpro-wadzaniuścieków

Ustawazdnia6grudnia2006r.ozasadachprowadzeniapolitykirozwojuUstawazdnia26kwietnia2007r.ozarządzaniukryzysowymUstawazdnia23stycznia2009r.owojewodzieiadministracjirządowejwwojewództwieUstawazdnia27sierpnia2009r.ofinansachpublicznychUstawazdnia4marca2010r.oświadczeniuusługnaterytoriumRzeczpospolitejPolskiejUstawazdnia5sierpnia2010r.oochronieosóbimieniaUstawazdnia5sierpnia2010r.oochronieinformacjiniejawnychZarządzeniePrezesaRadyMinistrówzdnia11października2011r.wsprawieorganizacjiitrybupracy

RządowegoZespołuZarządzaniaKryzysowegoZarządzeniePrezesaRadyMinistrówzdnia12października2011r.wsprawiewykazuprzedsięwzięć

iprocedursystemuzarządzaniakryzysowego

Normy/standardy:BS11200:2014–Crisis management. Guidance and good practiceISO9004–Systemy zarządzania jakością. Wytyczne doskonalenia funkcjonowania.ISO/IEC12207:2008–Systems and software engineering – Software life cycle processesISO/IEC15408-1:2009–Information technology – Security techniques – Evaluation criteria for IT security

– Part 1: Introduction and general modelISO20000:2011–Information technology – Service managementISO22301:2012–Societal security – Business continuity management systems – RequirementsISO22313:2012–Societal security – Business continuity management systems – GuidanceITIL–Information Technology Infrastructure Library [itSMFPolska]PN-ISO/IEC27001:2014– Technika informatyczna – Techniki bezpieczeństwa – Systemy zarządzania

bezpieczeństwem informacjiPN-ISO/IEC27002:2014-12– Technika informatyczna – Techniki bezpieczeństwa – Praktyczne zasady

zabezpieczania informacjiPN-ISO/IEC27005:2014– Technika informatyczna – Techniki bezpieczeństwa – Zarządzanie ryzykiem

w bezpieczeństwie informacjiISO31000:2009– Risk management – Principles and guidelinesISO/IEC31010:2009-11–Risk management – Risk assessment techniquesPAS200:2011– Crisis management – Guidance and good practicePN-IEC60300-3-9:1999– Zarządzanie niezawodnością – Przewodnik zastosowań – Analiza ryzyka w syste-

mach technicznych

Biblliografia

Redakcja naukowa



Ramy i wytyczne rekomendowanegopostępowania przy założeniu, że użytkownikmetodyki nada im charakter zgodny z lokalnymiuwarunkowaniami oraz będzie sam ją rozwijać.

Monografia jest pokłosiem projektu prowadzonego w ramach umowy z NCBiR (z konkursu3/2012 na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa) przez konsorcjum: Akademia Obro -ny Narodowej, Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej, Medcore sp. z o.o.,Politechnika Warszawska (Wydział Zarządzania), Szkoła Główna Służby Pożarniczej. Ce -lem projektu było zaproponowanie krajowej metodyki oceny ryzyka w ochronie infrastrukturykrytycznej państwa (czyli metodyki szacowania ryzyka wystąpienia sytuacji kryzysowej,rozumianej w kategoriach pojęć właściwych logistyce społecznej). Opracowana metodykama charakter „otwarty”, jako że pokazuje kontekst metodyczny podejścia analitycznego orazklasy i grupy narzędzi organizatorskich rekomendowanych do analiz służących zarządzaniukryzysowemu. Dodatkowo charakter „otwartości” wynika z koncepcji zarządzania wiedzą,co oznacza, że ostateczny, dedykowany do danego zastosowania kształt metodyki będzietwórczo adaptowany do lokalnych warunków przez jej użytkowników z uwzględnieniem ichdoświadczenia.

Publikacja ma też walory edukacyjne i może być wykorzystywana w kształceniu I, II i III sto -pnia na kierunkach związanych z zapewnianiem bezpieczeństwa publicznego i bezpie -czeństwa narodowego.

Zespół autorski tworzą pracownicy naukowi i wykładowcy Wydziału Zarządzania Poli tech -niki Warszawskiej, czołowego ośrodka naukowego w zakresie logistyki społecznej.

ZARZĄDZANIE

ZA

RZĄ

DZ

AN

IE

www.edu-libri.pl

Red

akc

ja na

ukow

aA

nna Ko

siera

dzka

, Janusz Za

wiła

-Nie

dêw

iec

kiZaaw

ansowana m

etodyka oceny ryzyka w publicznym

zarządzaniu kryzysowym

druk pdf epub mobi

Wydawnictwo edu-Libri jest oficyną wydawniczą e-publikacji naukowych i edu kacyjnych.Współpracujemy z doświadczonymi redaktorami merytorycznymi oraz technicznymi specja -lizującymi się w przygotowywaniu publikacji naukowych i edukacyjnych. Stawiamy na jakośći profesjonalizm łączone z nowoczesnością, a najważniejsze dla nas są przyjemność współ -tworzenia i satysfakcja z dobrze wykonanego zadania.

Nasze publikacje elektroniczne są dostępne w księgarniach internetowych oraz w czytel -niach on-line ibuk.pl i nasbi.pl

Sprzedaż książek drukowanych prowadzi wydawnictwo (zamówienia: [email protected]) oraz księgarnie stacjonarne i internetowe (szczegóły na stronie wydawnictwa).

Fragment ksią

żki

materiał promocyjny

Documents

Zaawansowana metodyka oceny ryzyka · w publicznym zarządzaniu kryzysowym, oraz określa zasady, metody i techniki wykorzystywane w tym postępowaniu. Według Mikołajczyka [2001