Zagrebacki Tutorial

D. Rohde, N. Bojčetić, D. Deković, D. Marjanović, N. Pavković, D. Pavlić, M. Štorga

KATEDRA ZA OSNOVE KONSTRUIRANJA

OBLIKOVANJE POMOĆU RAČUNALA Podloge za vježbe

Zagreb, 2005.

PREDGOVOR

Oblikovanje pomoću računala Podloge za vježbe

Katedra za osnove konstruiranja I

SADRŽAJ

1. VJEŽBA ..........................................................................................................................................2 1.1 MODELIRANJE POKLOPCA............................................................................................2

1.1.1 Postupak modeliranja poklopca....................................................................................2 1.1.2 Skiciranje kvadrata ..........................................................................................................3 1.1.3 Modeliranje kvadra .........................................................................................................3 1.1.4 Skiciranje kružnice ø70mm ............................................................................................4 1.1.5 Modeliranje valjka ...........................................................................................................4 1.1.6 Skiciranje kružnice ø50mm ............................................................................................4 1.1.7 Izrada provrta oduzimanjem materijala ekstruzijom.................................................5 1.1.8 Izrada zaobljenja ..............................................................................................................5 1.1.9 Izrada ljuske .....................................................................................................................6

2. VJEŽBA ..........................................................................................................................................7 2.1 MODELIRANJE OJNICE....................................................................................................7

2.1.1 Postupak modeliranja .....................................................................................................7 2.1.2 Skiciranje profila za ekstrudiranje.................................................................................8 2.1.3 Ekstrudiranje profila .......................................................................................................8 2.1.4 Skiciranje kružnice ø15mm ............................................................................................8 2.1.5 Skiciranje otvorenog profila za oduzimanje materijala ekstrudiranjem..................9 2.1.6 Oduzimanje materijala ekstrudiranjem........................................................................9 2.1.7 Određivanje nagiba bočnih ploha .................................................................................9 2.1.8 Izrada rebara ..................................................................................................................10 2.1.9 Određivanje nagiba unutrašnjih ploha rebara ..........................................................10 2.1.10 Izrada zaobljenja........................................................................................................10 2.1.11 Zrcaljenje ....................................................................................................................11

2.2 MODELIRANJE MATICE ................................................................................................12 2.2.1 Postupak modeliranja matice.......................................................................................12 2.2.2 Skiciranje i ekstrudiranje šesterokuta .........................................................................13 2.2.3 Skiciranje profila vanjskog uzdužnog presjeka matice ............................................13 2.2.4 Rotacija profila ...............................................................................................................13 2.2.5 Skiciranje profila unutrašnjeg uzdužnog presjeka matice.......................................14 2.2.6 Kreiranje pomoćne ravnine..........................................................................................14 2.2.7 Skiciranje profila skošenja na šesterostranoj prizmi.................................................14 2.2.8 Izrada zaobljenja ............................................................................................................15 2.2.9 Izrada skošenja na unutrašnjem ø50mm i vanjskom bridu ø80mm.......................15

3. VJEŽBA ........................................................................................................................................16 3.1 MODELIRANJE NOSAČA...............................................................................................16

3.1.1 Postupak modeliranja nosača ......................................................................................16 3.1.2 Modeliranje valjka .........................................................................................................17 3.1.3 Skiciranje profila poprećnog presjeka nosača............................................................17 3.1.4 Skiciranje putanje profila..............................................................................................18 3.1.5 Projekcija profila po putanji .........................................................................................18 3.1.6 Skiciranje kružnice ø80mm ..........................................................................................18 3.1.7 Modeliranje krnjeg stošca.............................................................................................19 3.1.8 Izrada provrta oduzimanjem volumena valjka.........................................................19 3.1.9 Zaobljavanje bridova.....................................................................................................20 3.1.10 Skošavanje bridova ...................................................................................................20

Podloge za vježbe Oblikovanje pomoću računala

II Katedra za osnove konstruiranja

3.2 MODELIRANJE TANKOSTJENOG KUĆIŠTA ............................................................ 21 3.2.1 Postupak modeliranja kućišta ..................................................................................... 21 3.2.2 Skiciranje krivulje prve putanje(vodilje) ................................................................... 22 3.2.3 Skiciranje krivulje druge putanje (vodilje) ................................................................ 22 3.2.4 Kreiranje pomoćne ravnine ......................................................................................... 23 3.2.5 Skiciranje profila poprečnog presjeka........................................................................ 23 3.2.6 Skiciranje putanje.......................................................................................................... 23 3.2.7 Modeliranje gibanjem profila po putanji................................................................... 24 3.2.8 Izrada zaobljenja ........................................................................................................... 24 3.2.9 Izrada ljuske................................................................................................................... 24 3.2.10 Skiciranje kružnice ø20mm i oduzimanje materijala ekstruzijom..................... 25 3.2.11 Zrcaljenje značajki modela ...................................................................................... 25 3.2.12 Skiciranje i ekstrudiranje dviju kružnica............................................................... 25 3.2.13 Zrcaljenje modela...................................................................................................... 26 3.2.14 Izrada skošenja.......................................................................................................... 26

4. VJEŽBA ....................................................................................................................................... 27 4.1 MODELIRANJE RUČICE PREKIDAČA........................................................................ 27

4.1.1 Postupak modeliranja prekidača ................................................................................ 27 4.1.2 Skiciranje luka i modeliranje polovice valjka............................................................ 28 4.1.3 Modeliranje profila hvataljke ...................................................................................... 28 4.1.4 Ukošavanje ploha.......................................................................................................... 28 4.1.5 Izrada zaobljenja između ploha.................................................................................. 29 4.1.6 Izrada zaobljenja bridova ............................................................................................ 29 4.1.7 Izrada zaobljenja varijabilnog radijusa ...................................................................... 29 4.1.8 Zrcaljenje modela.......................................................................................................... 30 4.1.9 Izrada zaobljenja ........................................................................................................... 30

4.2 MODELIRANJE PRIRUBNICE ....................................................................................... 31 4.2.1 Postupak modeliranja prirubnice ............................................................................... 31 4.2.2 Skiciranje i modeliranje valjka ø150x5mm................................................................ 32 4.2.3 Kreiranje dodatnih ravnina ......................................................................................... 32 4.2.4 Skiciranje kružnica........................................................................................................ 32 4.2.5 Modeliranje rotacionog tijela....................................................................................... 33 4.2.6 Izrada tankostjenog modela ........................................................................................ 34 4.2.7 Izrada skice rebra.......................................................................................................... 34 4.2.8 Izrada rebra.................................................................................................................... 34 4.2.9 Izrada kružnog obrasca rebra ..................................................................................... 36 4.2.10 Izrada zaobljenja bridova rebara............................................................................ 36 4.2.11 Izrada provrta ø6mm i modeliranje provrta......................................................... 37 4.2.12 Izrada kružnog obrasca provrta ............................................................................. 37

5. VJEŽBA ....................................................................................................................................... 38 5.1 KREIRANJE SKLOPA POKLOPCA I KUĆIŠTA.......................................................... 38

5.1.1 Postupak sklapanja poklopca i kućišta ...................................................................... 38 5.1.2 Smještanje dijelova u sklop.......................................................................................... 39 5.1.3 Kreiranje veze među bridovima ................................................................................. 39 5.1.4 Kreiranje veze među bočnim plohama...................................................................... 40 5.1.5 Kreiranje veze među gornjim plohama ..................................................................... 40

5.2 Modeliranje i sklapanje zatvarača................................................................................... 41 5.2.1 Modeliranje pozicije 1 zatvarača................................................................................. 42 5.2.2 Modeliranje pozicije 2 i 3 zatvarača ........................................................................... 43


Katedra za osnove konstruiranja III

5.2.3 Modeliranje pozicije 4 ...................................................................................................44 5.2.4 Modeliranje pozicije 5 ...................................................................................................45 5.2.5 Sklapanje dijelova..........................................................................................................46

6. VJEŽBA ........................................................................................................................................47 6.1 Izrada 2D crteža (Drawing) ..............................................................................................47

6.1.1 Ova vježba obuhvaća ....................................................................................................47 6.1.2 Korištenje sastavnica kreiranih u programskom paketu ACAD 2002 ...................48 6.1.3 Otvaranje crteža na osnovu predloška (Drawing Template) ..................................49 6.1.4 Priprema predloška.......................................................................................................49 6.1.5 Promjena svojstava crteža ............................................................................................50 6.1.6 Kreiranje crteža (Drawing)...........................................................................................50 6.1.7 Kotiranje crteža ..............................................................................................................51 6.1.8 Mijenjanje dimenzija .....................................................................................................52 6.1.9 Novi list (Drawing Sheet).............................................................................................53 6.1.10 Uređivanje crteža ......................................................................................................53

6.2 Kreiranje popisa dijelova u sklopu (Bill of Materials) ..................................................54 6.2.1 U ovoj vježbi se prikazuje.............................................................................................54 6.2.2 Postavljanje opcija crteža..............................................................................................55 6.2.3 Ubacivanje popisa dijelova...........................................................................................56 6.2.4 Promjena sadržaja sastavnice dijelova .......................................................................57 6.2.5 Označavanje pozicija dijelova u sklopu .....................................................................57

7. Vježba 8 ........................................................................................................................................58 7.1 MODELIRANJE ISPUŠNE GRANE................................................................................58

7.1.1 Koraci modeliranja ........................................................................................................58 7.1.2 Skiciranje kružnice ø50mm i modeliranje cijevi........................................................59 7.1.3 Skiciranje dviju kružnica ø40mm i ø35mm kao profil za dodavanje materijala preko putanje ..............................................................................................................................59 7.1.4 Skiciranje 3D skice kao putanje ...................................................................................59 7.1.5 Modeliranje cijevi ..........................................................................................................60 7.1.6 Pretvorba brida modela u element skice....................................................................60 7.1.7 Oduzimanje matrijala ekstrudiranjem........................................................................61 7.1.8 Skiciranje i ekstrudiranje cijevi ....................................................................................61 7.1.9 Skiciranje i ekstrudiranje prirubnice...........................................................................62 7.1.10 Izrada linearnog obrasca ..........................................................................................62

7.2 MODELIRANJE OPLATE ................................................................................................63 7.2.1 Koraci modeliranja oplate ............................................................................................63 7.2.2 Skica i izrada osnove oplate .........................................................................................64 7.2.3 Izrada skice prirubnice .................................................................................................64 7.2.4 Izrada prirubnica po obodu .........................................................................................64 7.2.5 Izrada prirubnice iz brida.............................................................................................65 7.2.6 Izrada druge prirubnice na bridu................................................................................66 7.2.7 Izrada pobrida................................................................................................................66 7.2.8 Izrada jezička..................................................................................................................66 7.2.9 Skošavanje kuteva .........................................................................................................67 7.2.10 Savijanje jezička .........................................................................................................67 7.2.11 Oduzimanje materijala ekstruzijom .......................................................................67 7.2.12 Izravanavanje lima....................................................................................................68

8. VJEŽBA ........................................................................................................................................69 8.1 MODELIRANJE OPRUGE ...............................................................................................69


IV Katedra za osnove konstruiranja

8.1.1 Koraci modeliranja opruge.......................................................................................... 69 8.1.2 Skiciranje luka ušice opruge........................................................................................ 70 8.1.3 Skiciranje gornje projekcije krivulje ulaznog prijelaza ............................................ 70 8.1.4 Skiciranje desne projekcije krivulje ulaznog prijelaza............................................. 70 8.1.5 Kreiranje krivulje iz dviju projekcija .......................................................................... 71 8.1.6 Kreiranje dodatne ravnine........................................................................................... 71 8.1.7 Skiciranje kružnice kao osnove za zavojitu krivulju................................................ 72 8.1.8 Kreiranje zavojite krivulje............................................................................................ 72 8.1.9 Kreiranje dodatne ravnine........................................................................................... 72 8.1.10 Skiciranje desne projekcije krivulje ulaznog prijelaza......................................... 73 8.1.11 Skiciranje prednje projekcije krivulje ulaznog prijelaza ..................................... 73 8.1.12 Kreiranje krivulje iz dviju projekcija...................................................................... 73 8.1.13 Skiciranje luka ušice opruge ................................................................................... 74 8.1.14 Kreiranje kompozitne krivulje................................................................................ 74 8.1.15 Kreiranje dodatne ravnine....................................................................................... 75 8.1.16 Kreiranje kružnice kao osnove profila za dodavanje materijala po putanji..... 75 8.1.17 Dodavanje materijala po putanji ............................................................................ 75

8.2 KREIRANJE RAZLIČITIH KONFIGURACIJA MODELA OPRUGE........................ 76 8.2.1 Koraci kreiranja različitih konfiguracija modela opruge ........................................ 76 8.2.2 Dodavanje jednadžbi između dimenzija modela..................................................... 77 8.2.3 Povezivanje dimenzija s različitim vrijednostima unutar tablice .......................... 77

9. VJEŽBA ....................................................................................................................................... 78 9.1 MODELIRANJE MASKE MOBITELA ........................................................................... 78

9.1.1 Koraci modeliranja maske mobitela........................................................................... 78 9.1.2 Skiciranje luka i kreiranje površine ............................................................................ 79 9.1.3 Skiciranje referentnih elipsi ......................................................................................... 79 9.1.4 Skiciranje profila za odrezivanje površine ................................................................ 80 9.1.5 Odrezivanje površine ................................................................................................... 80 9.1.6 Kreiranje dodatne ravnine........................................................................................... 81 9.1.7 Kreiranje ravne površine ............................................................................................. 81 9.1.8 Skiciranje krivulje kao profila 1 za kreiranje površine po putanji ......................... 82 9.1.9 Skiciranje krivulje kao profila 2 za kreiranje površine po putanji ......................... 82 9.1.10 Kreiranje površine po putanji ................................................................................. 82 9.1.11 Skiciranje luka radijusa 100mm za kreiranje površine rotiranjem .................... 83 9.1.12 Kreiranje površine rotiranjem................................................................................. 83 9.1.13 Odrezivanje površina............................................................................................... 83 9.1.14 Skrivanje i povezivanje površina ........................................................................... 84 9.1.15 Skiciranje luka radijusa 80mm................................................................................ 84 9.1.16 Kreiranje površine popunjavanjem........................................................................ 84 9.1.17 Povezivanje površina ............................................................................................... 85 9.1.18 Zrcaljenje i povezivanje površina........................................................................... 85 9.1.19 Dodavanje materijala zadebljenjem površina ...................................................... 86 9.1.20 Kreiranje otvora oduzimanjem materijala ekstrudiranjem ................................ 86 9.1.21 Skiciranje elipse......................................................................................................... 86 9.1.22 Kreiranje linearnog obrasca unutar skice.............................................................. 87 9.1.23 Kreiranje otvora za gumbe oduzimanjem materijala ekstrudiranjem .............. 87

10. VJEŽBA ................................................................................................................................... 88 10.1 Modeliranje i sklapanje šarke .......................................................................................... 88

10.1.1 Koraci modeliranja i sklapanja šarke..................................................................... 88


Katedra za osnove konstruiranja V

10.1.2 Kreiranje osnovnog dijela ........................................................................................89 10.1.3 Ekstrudiranje profila skice .......................................................................................89 10.1.4 Kreiranje ušice ...........................................................................................................89 10.1.5 Izrada provrta za svornjak.......................................................................................90 10.1.6 Izrada provrta za vijke s ravnom glavom..............................................................90 10.1.7 Dodavanje veza između kota pomoću jednadžbi ................................................90 10.1.8 Zrcaljenje provrta za vijke........................................................................................91 10.1.9 Izrada skice Layout for cuts .......................................................................................91 10.1.10 Izrada prve skice za odrezivanje ušica...................................................................93 10.1.11 Izrada druge skice za odrezivanje ušica ................................................................94 10.1.12 Razmještaj dijelova (Parts Configurations) ...........................................................95 10.1.13 Sklapanje dijelova u sklop........................................................................................95 10.1.14 Kreiranje novog dijela unutar sklopa .....................................................................97

11. VJEŽBA..................................................................................................................................100 11.1 Modeliranje rešetke (3D Sketching) ..............................................................................100

11.1.1 U ovoj vježbi pokazat će se uvod u 3D skiciranje...............................................100 11.1.2 Kreiranje ½ okvira rešetke koristeći 3D skicu .....................................................101 11.1.3 Kreiranje druge polovice rešetke (Mirror)...........................................................103

12. VJEŽBA..................................................................................................................................104 12.1 KREIRANJE SLOŽENIJEG SKLOPA............................................................................104

12.1.1 Koraci sklapanja ......................................................................................................104 12.1.2 Smještanje nosača ....................................................................................................105 12.1.3 Smještanje dijelova zgloba .....................................................................................105 12.1.4 Smještanje podsklopa u sklop ...............................................................................109 12.1.5 Rotiranje dijelova sklopa........................................................................................109


Katedra za osnove konstruiranja 1

UVOD

Da bi se jednostavnije pratile vježbe prikazuje se u tablici 1. konvencija o označavanju koja se koristi u podlogama.

Tablica 1. Konvencija o označavanju

Oznaka Opis (FRONT) Nacrtna ravnina (TOP) Tlocrtna ravnina Glavne ravnine

(RIGHT) Bokocrtna ravnina (Dimension) (Rectangle) (Constraints)

Alati

(Extrude) itd.

Alati koji se koriste za crtanje 2D skica, kreiranje volumena, davanje ograničenja, atributa itd.

Plane1 Pomoćne ravnine

Layout for cuts

Označavanje pomoćnih ravnina, osi, točaka, koordinatnih sustava i ostalih značajki koje kreira korisnik.

Ekstrudiranje

Izraz koji se inače koristi kao ime tehnologije za izradu poluproizvoda (profila različitih oblika, cijevi i sl.) najčešće u industriji polimera. Predstavlja kreiranje volumena translatacijom 2D profila u smjeru osi okomite na ravninu profila.

Ctrl Tipkovnica

Tab

Tipke na tipkovnici koje je potrebno pritisnuti da bi se izvršila određena akcija.


2 Katedra za osnove konstruiranja

1. VJEŽBA

1.1 MODELIRANJE POKLOPCA

Tijekom prve vježbe izradit će se računalni model dijela prema slici 1. Poklopac je geometrijski jednostavan dio koji će se modelirati kombinacijom kvadra i valjaka. Kvadrat i krug projicirat će se u smjeru normale na ravninu (FRONT) te tako tvoriti kvadar i valjke. Pri projekciji profila (ekstruziji) nastali volumeni se mogu međusobno dodavati ili oduzimati.

Slika 1. Model poklopca

1.1.1 Postupak modeliranja poklopca

• Skiciranje kvadrata 120x120mm kao baze kvadra koji će se modelirati. • Modeliranje kvadra. • Skiciranje i definiranje položaja kruga ø70mm na površini kvadra kao osnove

za ekstrudiranje. • Modeliranje valjka. • Skiciranje i definiranje položaja kruga ø50mm na površini valjka kao osnove

za oduzimanje materijala ekstruzijom. • Zaobljavanje bridova i plohe. • Izrada tankostjenog modela (ljuske) t=2mm.



1.1.2 Skiciranje kvadrata

U nacrtnoj ravnini (FRONT) potrebno je nacrtati četverokut (Rectangle) s donjim lijevim vrhom koji se nalazi u ishodištu i dimenzijama (Dimension) 120x120mm. Četverokut se definira zadavanjem slijedećih ograničenja (Constraints):

• početna točka vertikalne (a) i horizontalne (b) stranice koincidira s ishodištem (Coincident),

• stranice četverokuta su međusobno okomite i paralelne, • dimenzije definiraju dužinu stranica.

Slika 2. Skica kvadrata 120x120mm

1.1.3 Modeliranje kvadra

Projekcijom nacrtanog kvadrata u pozitivnom smjeru normale na ravninu (FRONT) za 30mm modeliramo kvadar (Extrude), slika 3.

Slika 3. Modeliranje kvadra



1.1.4 Skiciranje kružnice ø70mm

Na odabranoj stranici kvadra prema slici 4. nacrtati središnjicu (Center Line) po dijagonali kvadrata i kružnicu (Circle) promjera ø70mm na sjecištu dijagonala kvadrata. Pri tome središnjica služi kao referentna linija za određivanje položaja središta kružnice. Potrebno je odrediti ograničenje koincidencije pozicije središta kružnice i polovišta (Midpoint) dijagonale. Time je povezano središte kružnice i središte kvadrata.

Slika 4. Skica kružnice

1.1.5 Modeliranje valjka

Projekcijom kruga za 25mm u smjeru normale na pozitivnoj strani ravnine skiciranja modelirati valjkasti dio poklopca, slika 5.


Na ravnoj plohi valjka nacrtati kružnicu promjera ø50mm uz definiciju koncentričnosti (Concentric) s bridom valjka ø70mm.

Slika 5. Skica kruga



1.1.7 Izrada provrta oduzimanjem materijala ekstruzijom

Nacrtana kružnica određuje bazu valjka prodora koji će se kreirati projekcijom baze u negativnom smjeru i oduzimanjem volumena (Extruded Cut), tako da prolazi kroz cijeli model (Through All), slika 6.

Slika 6. Provrt izrađen oduzimanjem materijala ekstruzijom

1.1.8 Izrada zaobljenja

Izraditi zaobljenja (Fillet) konstantnog radijusa R=5mm na označenim bridovima modela, slika 7.

Slika 7. Zaobljenje bridova

Izraditi zaobljenja konstantnog radijusa R=2mm svih bridova odabrane prednje stranice kvadra i dva brida na valjku, slika 8.

Slika 8 Zaobljenje bridova stranice i valjka



1.1.9 Izrada ljuske

Iz punog modela napraviti tankostjeni model (Shell) debljine (Thickness) t=2mm. Potrebno je odrediti stranicu modela koja nije dio ljuske, slika 9.

Slika 9. Izrada ljuske



2. VJEŽBA

2.1 MODELIRANJE OJNICE

Treba izraditi računalni model dijela prema slici 10. Profil gornje polovice modela u nacrtnoj ravnini (FRONT) projicirati će se u smjeru normale, te odrezivanjem i skošavanjem dobiti potreban oblik od kojeg će se izraditi tankostjeni model. Zaobljavanjem ploha i bridova dobit će se konačni oblik, slika 10.

Slika 10. Model ojnice

2.1.1 Postupak modeliranja

• Skiciranje profila kao osnove za ekstrudiranje. • Ekstrudiranje profila. • Skiciranje i definiranje položaja kružnice ø15mm kao osnove za ekstrudiranje. • Oduzimanje materijala ekstrudiranjem kružnice kroz cijeli model. • Skiciranje otvorenog profila za oduzimanje materijala ekstrudiranjem. • Određivanje kosine vanjskih ploha modela. • Izrada rebara debljine 10mm. • Određivanje kosine unutarnjih ploha modela. • Zaobljavanje bridova. • Zrcaljenje modela.



2.1.2 Skiciranje profila za ekstrudiranje

U nacrtnoj ravnini (FRONT) potrebno je nacrtati profil korištenjem dužina (Line), kružnih lukova (Centerpoint Arc) sa središtem u ishodištu uz ograničenje da je stranica profila s nagibom 15° tangentna (Tangent) na vanjski luk, slika11.

Slika 11. Skica profila za ekstrudiranje

2.1.3 Ekstrudiranje profila

Ekstrudirati profil u smjeru normale na središnju ravninu u pozitivnom i negativnom smjeru (Midplane), tako da ukupna širina modela bude 80mm.

Slika 12. Ekstrudiranje profila u oba smjera



Na donjoj plohi modela skicirati kružnicu ø15mm sa središtem udaljenim od lijevog brida za 15mm, slika 13. Napraviti provrt oduzimanjem volumena valjka ekstrudiranjem kruga ø15mm kroz cijeli model.



2.1.5 Skiciranje otvorenog profila za oduzimanje materijala ekstrudiranjem

Na donjoj plohi modela potrebno je nacrtati otvoreni profil tako da je dužina pod nagibom 7° koincidentna s gornjim desnim vrhom, na koju se nastavlja tangentni luk (Tangent Arc). Ograničenja tangentnosti i koincidencije prikazana su na slici 14. Nacrtanu dužinu i luk potrebno je zrcaliti (Sketch Mirror) oko središnjice koja ide kroz ishodište.

Slika 14. Skica za oduzimanje materijala ekstrudiranjem

2.1.6 Oduzimanje materijala ekstrudiranjem

Projekcijom nacrtanog otvorenog profila okomito na tlocrtnu ravninu kreirat će se ploha kojom ćemo presjeći kreirani model, te oduzeti sav volumen izvan plohe, slika 15.

Slika 15. Oduzimanje materijala ekstruzijom

2.1.7 Određivanje nagiba bočnih ploha

Potrebno je ukositi (Draft) bočne oplošje modela za 7° uzimajući bazu modela kao početnu ravninu (Neutral Plane), slika 16.

Slika 16. Skošavanje ploha modela



2.1.8 Izrada rebara

Rebra debljine 10mm će se modelirati tako da se iz modela odstranjuje gornja ploha, slika 17.

Slika 17. Izrada rebara

2.1.9 Određivanje nagiba unutrašnjih ploha rebara

Slika 18. Skošavanje unutrašnjih ploha

Potrebno je ukositi (Draft) 3 unutrašnje plohe ljuske za 7° uzimajući gornju plohu modela za neutralnu ravninu, slika 18.


Na prethodno skošenim plohama potrebno je izraditi zaobljenja (Fillet) konstantnog radijusa R=2mm na svim bridovima koji se nalaze na presjecištu sa susjednim plohama modela, slika 19.

Slika 19. Izrada zaobljenja ploha



Zatim je potrebno izraditi zaobljenja R=3mm na prikazanim bridovima, slika 20.

Slika 20. Izrada zaobljenja bridova

2.1.11 Zrcaljenje

Cjelokupni model dobit će se zrcaljenjem (Mirror) izrađene polovice modela oko ravnine simetrije koja je određena donjom (tlocrtnom) plohom modela, slika 21.

Slika 21. Zrcaljenje modela



2.2 MODELIRANJE MATICE

Treba izraditi računalni model matice prema slici 22. Model je sastavljen od šesterostrane prizme i osnosimetričnog tijela dobivenog dodavanjem i oduzimanjem tijela nastalih rotacijom profila oko uzdužne osi matice.

Slika 22. Model matice

2.2.1 Postupak modeliranja matice

• Skiciranje šesterokuta. • Modeliranje šesterokutne prizme. • Skiciranje profila vanjskog presjeka matice. • Kreiranje tijela rotacijom profila. • Skiciranje profila unutrašnjeg presjeka matice. • Kreiranje tijela rotacijom profila s oduzimanjem. • Kreiranje dodatne ravnine. • Skiciranje profila kao osnove za oduzimanje materijala rotiranjem. • Zaobljavanje oduzimanjem materijala rotiranjem. • Izrada zaobljenja. • Izrada skošenja.



2.2.2 Skiciranje i ekstrudiranje šesterokuta

U tlocrtnoj ravnini (TOP) potrebno je nacrtati šesterokut s promjerom upisane konstrukcijske kružnice ø120mm koristeći poligon (Polygon) sa šest stranica, te ga ekstrudirati za 20mm u smjeru normale na pozitivnoj strani ravnine skiciranja, slika 23.

Slika 23. Skica šesterokuta

2.2.3 Skiciranje profila vanjskog uzdužnog presjeka matice

U nacrtnoj ravnini (FRONT) potrebno je nacrtati dva zatvorena profila i središnjicu kroz ishodište. Dimenzije i ograničenja prikazani su na slici 24.

Slika 24. Skica profila za dodavanje materijala rotiranjem

2.2.4 Rotacija profila

Rotacijom (Revolved Boss) profila oko središnjice za 360° dobit će se tijelo kao na slici 25.

Slika 25. Dodavanje materijala rotiranjem



2.2.5 Skiciranje profila unutrašnjeg uzdužnog presjeka matice

U nacrtnoj ravnini (FRONT) potrebno je nacrtati zatvoreni profil korištenjem crta, tangentnog luka i luka definiranog s tri točke (3 Pt Arc) i središnjicu kroz ishodište, slika 26. Rotacijom profila za 360° određuje se volumen šupljine matice koji se oduzima (Revolved Cut) od tijela matice da bi se dobilo tijelo kao na desnoj strani slike 26.

Slika 26. Skica profila i oduzimanje materijala rotiranjem

2.2.6 Kreiranje pomoćne ravnine

Kreirati pomoćnu ravninu (Plane) rotacijom nacrtne ravnine (FRONT) za 30° oko osi modela (Temporary Axes).

Slika 27. Pomoćna ravnina

2.2.7 Skiciranje profila skošenja na šesterostranoj prizmi

U kreiranoj pomoćnoj ravnini skicirati trokut čije su katete koincidentne s bridovima modela i središnjicu. Trokut ćemo rotirati za 360° uz oduzimanje od tijela šesterokutne prizme, slika 28.



Slika 28. Skica profila i oduzimanje materijala rotiranjem


Potrebno je izraditi zaobljenja konstantnog radijusa R=3mm na 2 brida, slika 29.

Slika 29. Izrada zaobljenja

2.2.9 Izrada skošenja na unutrašnjem ø50mm i vanjskom bridu ø80mm

Potrebno je izraditi skošenja 2x 45° na označenim bridovima, slika 30.

Slika 30. Skošeni bridovi



3. VJEŽBA

3.1 MODELIRANJE NOSAČA

Nosač se sastoji od dva šuplja valjka (čije su osi zakrenute za 90° u dvije ravnine) međusobno spojenih savijenim rebrastim profilom u obliku slova T kao na slici 31.

Slika 31. Model nosača

3.1.1 Postupak modeliranja nosača

• Skiciranje kružnice ø100mm kao osnove za ekstrudiranje. • Ekstrudiranje kruga. • Skiciranje profila za dodavanje materijala po putanji. • Skiciranje putanje za dodavanje materijala. • Dodavanje materijala po putanji. • Skiciranje kružnice ø80mm i definiranje položaja kružnice kao osnove za

ekstrudiranje. • Ekstrudiranje kruga s ukošenjem. • Izrada provrta ø70mm i ø50mm oduzimanjem materijala ekstruzijom. • Izrada zaobljenja. • Izrada skošenja.



3.1.2 Modeliranje valjka

U nacrtnoj ravnini (FRONT) potrebno je nacrtati kružnicu ø100mm sa središtem u ishodištu. Ekstrudirati skiciranu kružnicu u smjeru normale na pozitivnoj strani ravnine skiciranja za 120mm (Direction 1) i u smjeru normale na negativnoj strani ravnine skiciranja za 50mm (Direction 2), modelirat ćemo valjak kao na slici 32.

Slika 32. Ekstrudiranje valjka

3.1.3 Skiciranje profila poprećnog presjeka nosača

U bokocrtnoj ravnini (RIGHT) u pozitivnom smjeru normale potrebno je nacrtati profil iz ishodišta koristeći dužine i zaobljenja (Sketch Fillet) koje se trebaju zrcaliti oko simetrale koja prolazi kroz ishodište, slika 33. Profil omeđuje dio ravnine koji će gibanjem po putanji odrediti rebrasto tijelo nosača.

Slika 33. Skiciranje profila



3.1.4 Skiciranje putanje profila

U tlocrtnoj ravnini (TOP) potrebno je nacrtati i pozicionirati skicu putanje koja počinje u ishodištu, slika 34.

Slika 34. Skica putanje

3.1.5 Projekcija profila po putanji

Gibanjem plohe profila po putanji (Sweep) određivanjem skice profila (Profile) i skice putanje (Path) modeliramo tijelo nosača, slika 35.

Slika 35. Dodavanje materijala po putanji


U tlocrtnoj ravnini (TOP) potrebno je nacrtati kružnicu ø80mm sa središtem koje je koincidentno s bridom profila, slika 36.




3.1.7 Modeliranje krnjeg stošca

Projekcijom kruga u oba smjera od ravnine skiciranja (Mid Plane) tako da ukupna visina ekstruzije iznosi 100mm uz skošenje prema unutra za 5° modelirat ćemo drugi valjkasti dio nosača kojeg čine dva krnja stošca, slika 37.

Slika 37. Ekstrudiranje sa skošenjem

3.1.8 Izrada provrta oduzimanjem volumena valjka

Treba izraditi dva provrta (ø70mm i ø50mm) oduzimanjem volumena valjka koristeći kružnice skicirane na plohama, slika 38. Zadati ograničenje koncentričnosti (Concentric) kružnice ø70mm s vanjskim bridom valjka i kružnice ø50mm s krnjim stošcem. Visina projekcije kruga određena je visinom modelranih valjaka, a određuje se funkcijom ekstrudiranja kroz cijeli model (Through All), slika 38.

Slika 38. Oduzimanje materijala ekstrudiranjem



3.1.9 Zaobljavanje bridova

Izraditi zaobljenja konstantnog radijusa R=3mm na vanjskim bridovima, slika 39.

Slika 39. Zaobljavanje bridova

3.1.10 Skošavanje bridova

Izraditi skošenja 3mm pod kutom od 45° na unutarnjim bridovima, slika 40.

Slika 40. Skošeni bridovi



3.2 MODELIRANJE TANKOSTJENOG KUĆIŠTA

Dva valjka spojena četverostranim prizmatičnim profilom promjenjivog presjeka s tri ravnine simetrije. Tijela ćemo modelirati gibanjem profila poprečnog presjeka nosača po dvije putanje određene presjekom nosača u uzdužnim ravninama simetrije. Gibanje profila po putanjama kreiranim u međusobno okomitim ravninama omogućiti će promjenu presjeka, slika 41.

Slika 41. Model kućišta

3.2.1 Postupak modeliranja kućišta

• Skiciranje krivulje prve putanje (vodilje). • Skiciranje vodilje druge putanje (vodilje). • Kreiranje dodatne ravnine. • Skiciranje profila za dodavanje materijala po putanji. • Skiciranje putanje za dodavanje materijala. • Dodavanje materijala po putanji. • Izrada zaobljenja. • Izrada tankostjenog modela debljine 2mm. • Skiciranje kružnice ø20mm kao osnove za oduzimanje materijala

ekstrudiranjem. • Oduzimanje materijala ekstrudiranjem. • Zrcaljenje svih značajki modela. • Skiciranje dviju kružnica ø20mm i ø6mm kao osnove za dodavanje materijala

ekstrudiranjem. • Dodavanje materijala ekstrudiranjem. • Zrcaljenje svih značajki modela. • Izrada skošenja.



3.2.2 Skiciranje krivulje prve putanje(vodilje)

U nacrtnoj ravnini (FRONT) nacrtati prvu vodilju (Line, Centerline, Centerpoint Arc, Sketch Trim, Sketch Fillet) koja će služiti za vođenje profila poprečnog presjeka. Dimenzije proizlaze iz crteža prema slici 42.

Slika 42. Skica prve vodilje

3.2.3 Skiciranje krivulje druge putanje (vodilje)

U tlocrtnoj ravnini (TOP) nacrtati drugu vodilju koja će služiti za vođenje profila poprečnog presjeka. Dimenzije proizlaze iz crteža prema slici 43.

Slika 43. Skica druge vodilje



3.2.4 Kreiranje pomoćne ravnine

Kreirati pomoćnu ravninu Plane1 koja je paralelna i udaljena 70mm u negativnom smjeru normale od bokocrtne ravnine (RIGHT), slika 44.

Slika 44. Kreiranje pomoćne ravnine

3.2.5 Skiciranje profila poprečnog presjeka

U kreiranoj ravnini Plane1 skicirati četverokut čiji je donji lijevi vrh koincidentan s vodiljom 2, a polovište gornje stranice s prvom vodiljom, slika 45.

Slika 45. Skica profila

3.2.6 Skiciranje putanje

U tlocrtnoj ravnini (TOP) skicirati horizontalnu dužinu određenu udaljenošću profila od ishodišta. Dužina predstavlja putanju gibanja poprečnog profila, slika 46.

Slika 46. Skica putanje



3.2.7 Modeliranje gibanjem profila po putanji

Gibanjem profila (Profile) poprečnog presjeka po putanji (Path) modelirati će se tijelo čiji je poprečni presjek određen vodiljama 1 i 2 (Guideline Curves), slika 47.



Izraditi zaobljenja bridova konstantnog radijusa R=2mm, slika 48.


3.2.9 Izrada ljuske

Izraditi ljusku debljine 2mm odstranjivanjem triju ploha na modelu, slika 49.

Slika 49. Izrada tankostjenog modela



3.2.10 Skiciranje kružnice ø20mm i oduzimanje materijala ekstruzijom

U nacrtnoj ravnini (FRONT) skicirati kružnicu i oduzeti volumen valjka koji će nastati gibanjem kruga u oba smjera normale na ravninu skiciranja, kroz cijeli model, slika 50.


3.2.11 Zrcaljenje značajki modela

Zrcaliti model oko donje plohe modela, slika 51.


3.2.12 Skiciranje i ekstrudiranje dviju kružnica

U dodatnoj ravnini nacrtati dvije kružnice ø6mm i ø20mm te modelirati valjke visine 5mm gibanjem krugova u prikazanom smjeru, slika 52.

Slika 52. Skica i ekstrudiranje dviju kružnica



3.2.13 Zrcaljenje modela

Zrcaliti model oko bokocrtne ravnine (RIGHT), slika 53.

Slika 53. Zrcaljenje značajki modela

3.2.14 Izrada skošenja

Izraditi skošenja 1x45°, slika 54.

Slika 54. Izrada skošenja



4. VJEŽBA

4.1 MODELIRANJE RUČICE PREKIDAČA

Jednostavno tijelo modelirat će se konstrukcijom valjka i nepravilnog tetraedra. Površine će se ugladiti prijelaznim zaobljenjima i skošenjem, slika 55.

Slika 55.Model prekidača

4.1.1 Postupak modeliranja prekidača

• Modeliranje polovice valjka. • Modeliranje profila hvataljke. • Ukošavanje ploha hvataljke. • Izrada zaobljenja između ploha. • Izrada zaobljenja bridova. • Izrada zaobljenja varijabilnog radijusa. • Zrcaljenje modela.



4.1.2 Skiciranje luka i modeliranje polovice valjka

U nacrtnoj ravnini (FRONT) nacrtati dužinu i luk radijusa R=15mm sa središtem u ishodištu, slika 56. Ekstrudirati polukrug za 10mm u smjeru normale na pozitivnoj strani ravnine skiciranja.

Slika 56. Skica i ekstrudiranje polovice valjka

4.1.3 Modeliranje profila hvataljke

U bokocrtnoj ravnini (RIGHT) nacrtati profil hvataljke koji će se gibati u smjeru normale na pozitivnoj strani ravnine skiciranja za 5mm, slika 57.

Slika 57. Skica i ekstrudiranje

4.1.4 Ukošavanje ploha

Ukositi (Draft) 3 plohe za 10° u prikazanom smjeru, gdje je bokocrtna ravnina (RIGHT) neutralna ravnina, slika 58.

Slika 58. Ukošavanje ploha



4.1.5 Izrada zaobljenja između ploha

Zaobliti brid između dviju ploha (Face fillet) uz zadržavanje jednog brida, slika 59.

Slika 59. Izrada zaobljenja između ploha

4.1.6 Izrada zaobljenja bridova

Izraditi tri zaobljenja konstantnih radijusa (5mm, 2mm i 0,5mm) na prikazanim bridovima, slika 60. Preporuča se izrada zaobljenja redoslijedom od većeg radijusa prema manjim.

Slika 60. Izrada zaobljenja bridova

4.1.7 Izrada zaobljenja varijabilnog radijusa

Na prikazanim bridovima izraditi zaobljenje varijabilnog radijusa (Variable radius) zadanog u pet točaka, slika 61.

Slika 61. Izrada zaobljenja varijabilnog radijusa



4.1.8 Zrcaljenje modela

Zrcaliti model oko bokocrtne ravnine (RIGHT), slika 62.



Izraditi zaobljenje konstantnog radijusa R=5mm na bridovima prikazanim na slici 63.




4.2 MODELIRANJE PRIRUBNICE

Rotaciono simetrično tijelo promjenjivog presjeka s prstenastom pločom (prirubnicom) i rebrastim ojačanjima po obodu, slika 64.

Slika 64. Model prirubnice

4.2.1 Postupak modeliranja prirubnice

• Skiciranje i modeliranje valjka ø150x5mm. • Kreiranje dodatnih ravnina. • Skiciranje kružnica u dodatnim ravninama. • Modeliranje rotacionog tijela. • Izrada tankostjenog modela. • Izrada rebara. • Izrada zaobljenja bridova. • Izrada provrta ø6mm i modeliranje provrta. • Izrada kružnog obrasca provrta.



4.2.2 Skiciranje i modeliranje valjka ø150x5mm

U nacrtnoj ravnini (FRONT) nacrtati kružnicu ø150 i ekstrudirati krug u smjeru normale na pozitivnoj strani ravnine skiciranja za 5mm.

Slika 65. Ekstrudiranje kružnice u ploču

4.2.3 Kreiranje dodatnih ravnina

Kreirati dodatnu ravninu Plane1 paralelnu s nacrtnom ravninom (FRONT) i udaljene 20mm od prednje plohe ploče. Zatim kreirati ravninu Plane2 udaljenu 30mm od ravnine Plane1 i ravninu Plane3 udaljenu 40mm od ravnine Plane2 (slika 66).

Slika 66. Kreiranje dodatnih ravnina

4.2.4 Skiciranje kružnica

U ravnini prednje plohe ploče nacrtati kružnicu ø130mm sa središtem u projekciji ishodišta. U ravnini Plane1 nacrtati koncentričnu kružnicu ø90mm. U ravninama Plane2 i Plane3 nacrtati koncentrične kružnice ø70mm, slika 67.



Slika 67. Skice kružnica

4.2.5 Modeliranje rotacionog tijela

Rotaciono simetrično tijelo modelirati povezivanjem (Loft) četiri nacrtane kružnice koje predstavljaju profile (Profiles), slika 68.

Slika 68. Dodavanje materijala preko profila



4.2.6 Izrada tankostjenog modela

Izraditi ljusku debljine 5mm uz oduzimanje prednje i stražnje plohe modela, slika 69.

Slika 69. Izrada tankostjenog modela

4.2.7 Izrada skice rebra

U tlocrtnoj ravnini (TOP) nacrtati dužinu čije su krajnje točke određene slikom 70.

Slika 70. Skica rebra

4.2.8 Izrada rebra

Prethodno nacrtana dužina služit će kao osnova za izradu rebra debljine 10mm. Površina određena dužinom i projekcijom iste dužine na ljusku gibat će se za po 5mm u oba smjera na radijalnu ravninu površine. Pri tome će sustav zadati tangencijalni zador profila u ljusku, slika 71.



Slika 71. Izrada rebra



4.2.9 Izrada kružnog obrasca rebra

Potrebno je izraditi kružni obrazac (Circular Pattern) rebra kreirajući ukupno 4 rebra unutar 360°oko osi (Temporary Axes) ploče, slika 72.

Slika 72. Prikaz rebara

4.2.10 Izrada zaobljenja bridova rebara

Izraditi zaobljenja na gornjim bridovima rebara s konstantnim radijusom R=5mm, slika 73.




4.2.11 Izrada provrta ø6mm i modeliranje provrta

U ravnini prednje plohe A nacrtati kružnicu ø6mm s ograničenjem da je njeno središte vertikalno s ishodištem i udaljeno od njega 70mm. Izraditi provrt oduzimanjem materijala kroz cijeli model.

Slika 74. Izrada provrta

4.2.12 Izrada kružnog obrasca provrta

Potrebno je izraditi kružni obrazac (Circular Pattern) provrta kreirajući ukupno 8 provrta unutar 360°oko osi (Temporary Axes) ploče, slika75.

Slika 75. Izrada kružnog obrasca provrta



5. VJEŽBA

5.1 KREIRANJE SKLOPA POKLOPCA I KUĆIŠTA

Sklop prikazan na slici 76 sastoji se od dva dijela: modela poklopca koji je modeliran u prvoj vježbi i kućišta koje je potrebno učitati iz standardne mape primjera koja se nalazi u programskom paketu SolidWorks.

Slika 76. Sklop poklopca i kućišta

5.1.1 Postupak sklapanja poklopca i kućišta

• Smještanje dijelova u sklop. • Kreiranje veze među bridovima. • Kreiranje veze među bočnim plohama. • Kreiranje veze među gornjim plohama.



5.1.2 Smještanje dijelova u sklop

Dijelove (Part) poklopac i kućište smjestiti u sklop (Assembly) tako da je ishodište poklopca koincidentno s ishodištem sklopa (Origin). Poklopac mora biti fiksan (Fixed), a kućište pomično (Float), slika 77.

Slika 77. Dijelovi sklopa

5.1.3 Kreiranje veze među bridovima

Odabrane bridove povezati (Mate) relacijom koincidentnosti. Položaj kućišta time nije definiran jer još postoje stupnjevi slobode koji se trebaju ograničiti novim vezama, slika 78.

Slika 78. Povezivanje bridova relacijom koincidentnosti



5.1.4 Kreiranje veze među bočnim plohama

Odabrane plohe povezati relacijom koincidentnosti tako da se nalaze u istoj ravnini, slika 79.

Slika 79. Povezivanje ploha relacijom koincidentnosti

5.1.5 Kreiranje veze među gornjim plohama

Odabrane plohe povezati relacijom koincidentnosti, slika 80.

Slika 80. Povezivanje ploha relacijom koincidentnosti



5.2 Modeliranje i sklapanje zatvarača

3

2

1

4

5

28

Slika 81. Sklop zatvarača, njegovi dijelovi i crtež sklopa



5.2.1 Modeliranje pozicije 1 zatvarača

AA

A-A

8,5

3316

3

Ø11M20

Ø6,5

22 Slika 82. Model i crtež pozicije 1



5.2.2 Modeliranje pozicije 2 i 3 zatvarača

92

19,532

12,7

22°

8

5,5

R6

3

27°R6,35

Ø5

6,4

1935

R6,35

8°

Slika 83. Model i crtež pozicije 2 i 3 (pozicija 3 se dobije

zrcaljenjem Insert Mirror Part)



5.2.3 Modeliranje pozicije 4

50,8

38,12822

15,5 1616

9,67

2R1

R2

R0,25Ø5Ø6

,5

R6,35

Slika 84. Model i crtež pozicije 4



5.2.4 Modeliranje pozicije 5

2530

M6

Ø11

6,35

5

89

Slika 85. Model i crtež pozicije 5



5.2.5 Sklapanje dijelova

Slika 86. Sklop zatvarača

Pri sklapanju sklopa prvo se određuje položaj nepomičnog dijela. Koordinatni sustav nepomičnog dijela (pozicija 1) poklapa se s koordinatnim sustavom sklopa. Nakon toga se u sklop dodaje pozicija 4, zatim pozicija 2, 3, 5. (Mate, Concentric, Coincident)



6. VJEŽBA

6.1 Izrada 2D crteža (Drawing)

Slika 87.

6.1.1 Ova vježba obuhvaća

• Korištenje sastavnica kreiranih u programskom paketu ACAD 2002. • Otvaranje predloška (Drawing Template). • Priprema predloška (Drawing Template Format). • Promjena svojstava kota. • Kreiranje crteža (Drawing). • Pomicanje pogleda. • Kotiranje crteža. • Mijenjanje dimenzija. • Otvaranje novog lista (Drawing Sheet).



6.1.2 Korištenje sastavnica kreiranih u programskom paketu ACAD 2002

Ukoliko se želi koristiti sastavnica koja je spremljena u .dxf formatu tada treba pokrenuti SolidWorks i otvoriti postojeći dokument (Open). U dijaloškom okviru koji se pojavi odabrati format papira koji se želi koristiti, nakon čega se pojavi dijaloški okvir u kojem se opcije određuju po potrebi, slike 88. i 89.

Prilikom snimanja, format papira se može snimiti kao predložak na osnovu kojeg se može izrađivati tehnička dokumentacija.

Slika 88.

Slika 89.



6.1.3 Otvaranje crteža na osnovu predloška (Drawing Template)

Temeljem postojećeg predloška kreirati novi crtež (New, Drawing), odabrati opciju (Templates) nakon čega se otvori dijaloški okvir gdje treba odabrati opciju (Custom sheet format) te pronaći predložak (Browse), slika 90.

Slika 90. Prozor za odabir formata

6.1.4 Priprema predloška

Ukoliko se želi nešto promijeniti na predlošku (npr. tekst u sastavnici koji treba biti isti na svakom crtežu) u području crteža kliknuti desnu tipku miša, odabrati opciju (Edit Sheet Format, Properties) nakon čega se može promijeniti izgled i sadržaj sastavnice i okvira.

Osim promjene izgleda formata moguće je promijeniti i ostale postavke koje se tiču kota, teksta, pogleda itd. (Tools, Options).

Kada se želi spremiti predložak u izborniku (File) odabere se opcija (Save Sheet Format) nakon čega se pojavi dijaloški okvir u kojem se pronalazi mjesto gdje će se snimiti predložak, slika 91.

Slika 91. Prozor za spremanje formata



6.1.5 Promjena svojstava crteža

Kada se žele promijeniti postavke koje određuju izgled elemenata crteža (npr kota, jedinica, strelica itd.) u izborniku (Tools) odabere se opcija (Options) pri čemu se otvara dijaloški okvir u kojem se nalazi popis opcija koje je moguće promijeniti, slika 92.

Slika 92. Prozor za podešavanje osnovnih postavki

6.1.6 Kreiranje crteža (Drawing)

Nakon što se otvori novi crtež (Drawing) projekcije 2D crteža na osnovu postojećeg 3D modela moguće je dobiti na dva načina:

1. Tako da se otvori dio/sklop za koji se radi crtež. U izborniku (Window) odabrati opciju (Tile Window Horizontally), a zatim lijevom tipkom miša povući dio/sklop iz stabla modela u područje crteža pri čemu program automatski kreira tri standardne projekcije.

2. Tako da se otvori dio/sklop za koji se radi crtež. U izborniku (Window) odabrati opciju (Tile Window Horizontally), u traci s alatima (Drawing) odabrati alat (Named View), a zatim lijevom tipkom miša povući dio/sklop iz stabla modela u područje crteža. Pri tome se otvara s lijeve strane izbornik u kojem se odabire pogled (orijentacija projekcije), slika 94.

Ukoliko se prilikom ubacivanja projekcija na crtež pojavi dijaloški okvir, slika 93. u njemu se može uključiti ili isključiti prikaz tangenti koje predstavljaju prijelaz s zaobljenja na ravne površine.

Slika 93. Dijaloški okvir za prikaz ili brisanje tangenti



Slika 94. Okvir za izbor orijentacije pogleda

Kao primjer prikazane su tri projekcije modela Poklopac.sldprt, slika 95.

Slika 95. Projekcije poklopca

Da bi se pojedina projekcija mogla pozicionirati na crtežu treba odabrati projekciju lijevom tipkom miša, a zatim ga pomicati kada pokazivač promijeni oblik (Pan).

6.1.7 Kotiranje crteža

Kotirati crtež moguće je na dva načina: 1. Dodavanjem svih kota na crtež koje su kreirane pri izradi skica tijekom

modeliranja dijela : U izborniku (Insert) odabrati (Model Items) pri čemu se otvara dijaloški okvir, slika 96. u kojem se odabiru opcije (Dimensions, Import items into all views, Eliminate duplicate model dimensions),

2. Samostalno dodavanje kota na projekcije: U tu svrhu koristi se alat (Dimension) pri čemu se kotiranje obavlja tako da se lijevom tipkom miša odaberu bridovi i potvrdi smještaj kote. Ukoliko je kotni broj pri tome u zagradi potrebno je u izborniku (Tools, Optons, Document Properties, Dimensions) isključiti opciju (Add parentheses by default), slika 97.



Slika 96. Dijaloški okvir (Insert Model Items)

Slika 97. Kotiranje

6.1.8 Mijenjanje dimenzija

Promjenom neke od dimenzija bilo na crtežu bilo na modelu automatski se reflektira na sve dokumente koji sadrže dio/sklop na kojem je došlo do promjene. Ukoliko se promjena dimenzije želi napraviti u crtežu dvostruko kliknuti lijevom tipkom miša na dimenziju i u dijaloškom okviru (Modify) promijeniti veličinu, a zatim obnoviti crtež (Rebuild), slika 98.

Slika 98. Mijenjanje dimenzija



6.1.9 Novi list (Drawing Sheet)

Dodati novi list u istom dokumentu crteža moguće je preko izbornika (Insert) u kojem se odabire opcija (Sheet) pri čemu se otvara dijaloški okvir, slika 99.

Slika 99. Prozor za otvaranje novog lista (Drawing Sheet)

6.1.10 Uređivanje crteža

Osim standardna tri pogleda na crtež je moguće postaviti detalj karakterističnog mjesta na nekoj od postojećih projekcija (Detail View), projicirani pogled (Projected View), pomoćni pogled (Auxiliary View), presjek postojećeg pogleda s presječnom ravninom (Section View), djelomični presjek postojećeg pogleda (Broken‐out Section).

Da bi se crtež popunio svim potrebnim znakovima obrade, osima, znakovima za zavarivanje itd., koriste se alati u alatnoj traci (Annotation). Za promjenu vrste i debljina crta koriste se alati u alatnoj traci (Line Format).

Kao primjer, slika 100. prikazan je crtež poklopca.

Slika 100. Crtež poklopca



6.2 Kreiranje popisa dijelova u sklopu (Bill of Materials)

Slika 101. Crtež s tablicom dijelova i pozicija

6.2.1 U ovoj vježbi se prikazuje

• Postavljanje opcija crteža. • Ubacivanje popisa dijelova (Bill of Materials). • Promjena sadržaja sastavnice dijelova. • Prikazivanje oznaka pozicija dijelova u sklopu.



6.2.2 Postavljanje opcija crteža

Otvoriti novi crtež i ubaciti izometrijski prikaz sklopa ujoint.sldasm na A3 format papira, slika 101.

Slika 102. Ubacivanje izometrijskog prikaza sklopa

U izborniku (Tools, Options) pod opcijom (System Options, Drawings) provjeriti da li je odabrana opcija (Automatic update of BOM), slika 103.

Slika 103. Dijaloški okvir (System Options)



Pod opcijom (Document Properties, Detailing) postaviti opcije, slika 104. i 105.

Slika 104. Dijaloški okvir (Document Properties)

Slika 105. Dijaloški okvir (Document Properties)

6.2.3 Ubacivanje popisa dijelova

U izborniku (Insert) odabrati opciju (Bill of Materials) pri čemu se pojavi dijaloški okvir, slika 106. U njemu se odabere standardni predložak bomtemp.xls što otvara dijaloški okvir koji služi za smještaj popisa dijelova na crtež, slika 107.



Slika 106. Dijaloški okvir (Select BOM Template)

Slika 107. Dijaloški okvir (Bill of Materials Properties)

6.2.4 Promjena sadržaja sastavnice dijelova

Da bi se promijenio sadržaj sastavnice (Bill of Materials) desnom tipkom miša kliknuti na sastavnicu i odabrati opciju (Edit Bill of Materials). Nakon što se otvori Excel tablica u njoj je moguće mijenjati tekst prema potrebi, slika 108.

Slika 108. Sastavnica (Bill of Materials)

6.2.5 Označavanje pozicija dijelova u sklopu

Za označavanje pozicija na sklopnom crtežu koristi se alat (Balloon) iz alatne trake (Annotation). Nakon što se promijene sve postavke prema potrebi dobije se sklopni crtež, slika 101.



7. Vježba 8

7.1 MODELIRANJE ISPUŠNE GRANE

Potrebno je modelirati pojednostavljen model ispušne grane motornih vozila. Model se sastoji od cijevi na koju su zavarene četiri grane koje povezuju glavnu cijev i cilindre motora. Veza ispušnih grana i cilindara ostvaruje se vijčanim spojevima preko prirubnica.

Slika 109. Model ispušne grane

7.1.1 Koraci modeliranja

• Skiciranje i ekstruduranje cijevi ø50mm. • Skiciranje dviju kružnica ø40mm i ø35mm kao profila za kreiranje savijene

cijevi. • Skiciranje 3D skice za putanju za kreiranje savijene cijevi. • Kreiranje savijene cijevi po putanji. • Skiciranje pretvorbom brida u dio skice i oduzimanje materijala

ekstrudiranjem do površine cijevi. • Skiciranje pretvorbom bridova i ekstrudiranje do površine cijevi. • Skiciranje i ekstrudiranje prirubnice. • Izrada linearnog obrasca.



7.1.2 Skiciranje kružnice ø50mm i modeliranje cijevi

U bokocrtnoj ravnini (RIGHT) potrebno je nacrtati i odrediti položaj kruga ø50mm i ekstrudirati ga 600mm u smjeru normale na negativnoj strani ravnine skiciranja (u suprotnom smjeru od osi X) s debljinom stjenke (Thin Feature) 5mm, slika 110.

Slika 110. Skica i ekstrudiranje cijevi

7.1.3 Skiciranje dviju kružnica ø40mm i ø35mm kao profil za dodavanje materijala preko putanje

U ravnini prednjeg pogleda (FRONT) skicirati kružnicu ø40mm sa središtem u ishodištu i kreirati iz nje još jednu s udaljenošću (Offset Entities) 5mm prema unutra, slika 111.

Slika 111. Skica profila

7.1.4 Skiciranje 3D skice kao putanje

Kreirati 3D skicu (3D Sketch) koristeći krivulju (Spline) kroz tri točke (Point) s koordinatama prikazanim u tablici 2, slika 112. 3D skica će biti putanja za dodavanje materijala po putanji.

Tablica 2 Koordinate točaka 3D skice

X Y Z

Točka 1 0 0 0

Točka 2 ‐30 ‐20 ‐150

Točka 3 ‐100 ‐90 ‐160



Slika 112. 3D skica putanje

7.1.5 Modeliranje cijevi

Izraditi savijenu cijev gibanjem poprečnog presjeka po putanji (Sweep) gdje skica s kružnicama određuje poprečni presjek, a 3D skica putanju, slika 113.

Slika 113. Modeliranje savijene cijevi

7.1.6 Pretvorba brida modela u element skice

Skicirati na donjoj ravnoj plohi savijene cijevi kružnicu koristeći pretvorbu elemenata (Convert Entities), u ovom slučaju unutarnjeg brida, slika 114.



Slika 114. Pretvorba brida u dio skice

7.1.7 Oduzimanje matrijala ekstrudiranjem

Oduzeti materijal ekstrudiranjem kreirane kružnice do unutrašnje plohe (Up to Surface) ravne cijevi ø50mm, slika 115.


7.1.8 Skiciranje i ekstrudiranje cijevi

Skicirati na donjoj ravnoj plohi savijene cijevi koristeći pretvorbu oba brida cijevi u dvije kružnice koje treba ekstrudirati do vanjske plohe ravne cijevi ø50mm, slika 116.

Slika 116. Ekstrudiranje cijevi



7.1.9 Skiciranje i ekstrudiranje prirubnice

U nacrtnoj ravnini (FRONT) skicirati prirubnicu korištenjem pretvorbe brida, crte, lukova, kružnice i zrcaljenja. Tako nacrtan profil ekstrudirati 10mm u smjeru normale negativne strane ravnine skiciranja, slika 117.

Slika 117. Skica i ekstrudiranje prirubnice

7.1.10 Izrada linearnog obrasca

Potrebno je izraditi linearni obrazac (Linear Pattern) četiriju značajki modela (Sweep, Extruded Cut, Extruded Boss) u smjeru osi ravne cijevi s ukupno četiri instance međusobno udaljene 130mm, ujedno je u opcijama potrebno uključiti (Geometry pattern), slika 118.

Slika 118. Izrada linearnog obrasca



7.2 MODELIRANJE OPLATE

Slika 119.Model oplate

7.2.1 Koraci modeliranja oplate

• Skiciranje i izrada osnove oplate iz lima. • Skiciranje i izrada prirubnice. • Izrada prirubnica iz bridova. • Izrada pobrida. • Izrada jezička. • Skošavanje kutova jezička. • Savijanje jezička. • Skiciranje kružnice i oduzimanje materijala ekstruzijom. • Izravnavanje oplate.



7.2.2 Skica i izrada osnove oplate

U tlocrtnoj ravnini (TOP) nacrtati pomoću crta skicu. Koristeći opciju za kreiranje modela od savijenog lima (Sheet Metal) iz skice izraditi osnovu (Base Flange) oplate visine 100mm, debljine (Thicness) 2mm i radijusa savijanja (Bend Radius) 2mm, slika 120.

Slika 120. Skica i kreiranje oplate

7.2.3 Izrada skice prirubnice

Na prikazanoj plohi potrebno je skicirati horizontalnu crtu duljine 20mm kao osnovu za modeliranje prirubnice, slika 121.

Slika 121. Skica prirubnice

7.2.4 Izrada prirubnica po obodu

Kreirati prirubnice (Miter Flange) iz skiciranog profila po donjim bridovima. Prirubnica ima iste značajke kao i ostatak lima, slika 122 i 123.



Slika 122. Izrada prirubnice po obodu

Slika 123. Konačni izgled prirubnica

7.2.5 Izrada prirubnice iz brida

Iz odabranog brida kreirati prirubnicu (Edge Flange) duljine 20mm u prikazanom smjeru, slika 124.

Slika 124. Izrada prirubnice na bridu



7.2.6 Izrada druge prirubnice na bridu

Iz odabranog brida kreirati prirubnicu (Edge Flange) duljine do odabranog vrha susjedne prirubnice, slika 125.

Slika 125. Izrada druge prirubnice

7.2.7 Izrada pobrida

Izraditi pobrid (Hem) na prethodno kreiranoj prirubnici duljine (Lenght) 20mm i širine procjepa (Gap distance) od 3mm, slika 126.

Slika 126. Izrada pobrida

7.2.8 Izrada jezička

Na odabranoj plohi oplate nacrtati četverokut i iz njega kreirati jezičak (Tab), slika 127.

Slika 127. Izrada jezička



7.2.9 Skošavanje kuteva

Odstraniti kuteve (Break Corner) skošavanjem (Chamfer) za 5mm, slika 128.

Slika 128. Skošavanje kuteva

7.2.10 Savijanje jezička

Skicirati horizontalnu crtu na odabranoj plohi i saviti (Sketched Bend) jezičak za 90° tako da je ploha ispod crte fiksna, a pod opcijom (Bend position) odabrati (Material Outside), slika 129.

Slika 129. Savijanje jezička

7.2.11 Oduzimanje materijala ekstruzijom

Skicirati kružnicu na vanjskoj plohi oplate i oduzeti materijal ekstrudiranjem kroz cijeli model, slika 130.




7.2.12 Izravanavanje lima

Pomoću opcije izravnavanja (Flattened) izravnati oplatu, slika 131.

Slika 131. Izravanavanje lima



8. VJEŽBA

8.1 MODELIRANJE OPRUGE

Slika 132. Model opruge

8.1.1 Koraci modeliranja opruge

• Skiciranje skice Usica1 ušice opruge. • Skiciranje gornje projekcije krivulje Ulaz_TOP. • Skiciranje desne projekcije krivulje Ulaz_RIGHT. • Kreiranje krivulje Ulaz iz projekcija. • Kreiranje zavojite krivulje. • Skiciranje desne projekcije krivulje Izlaz_RIGHT. • Skiciranje prednje projekcije krivulje Izlaz_FRONT. • Kreiranje krivulje Izlaz iz projekcija. • Skiciranje skice Usica1 ušice opruge. • Kreiranje kompozitne krivulje kao putanje. • Skiciranje kružnice kao profila. • Dodavanje materijala po putanji.



8.1.2 Skiciranje luka ušice opruge

U nacrtnoj ravnini (FRONT) nacrtati skicu naziva Usica1 s lukom središta u ishodištu. Dimenziju radijusa povezati (Link value) s dimenzijom Radijus_usice=30 mm, slika 133.

Slika 133. Skica luka ušice opruge

8.1.3 Skiciranje gornje projekcije krivulje ulaznog prijelaza

U tlocrtnoj ravnini (TOP) nacrtati skicu naziva Ulaz_TOP s lukom od 90° i početnom točkom u ishodištu. Dimenziju radijusa povezati (Link value) s dimenzijom Radijus_usice, slika 134.

Slika 134. Gornja projekcija krivulje

8.1.4 Skiciranje desne projekcije krivulje ulaznog prijelaza

U bokocrtnoj ravnini (RIGHT) nacrtati skicu naziva Ulaz_RIGHT s lukom od 90° i početnom točkom koja je koicidentna s krajem luka ušice. Završna točka koincidentna je sa središtem gornje projekcije krivulje, slika 135.



Slika 135. Desna projekcija krivulje

8.1.5 Kreiranje krivulje iz dviju projekcija

Kreirati krivulju (Projected Curve) prijelaza naziva Ulaz iz gornje i bočne projekcije tj. iz skica Ulaz_TOP i Ulaz_RIGHT, slika 136.

Slika 136. Krivulja kreirana iz projekcija

8.1.6 Kreiranje dodatne ravnine

Kreirati pomoćnu ravninu Plane1 paralelnu s bokocrtnom ravninom (RIGHT) i koincidentnu s krajnjom točkom krivulje Ulaz, slika 137.

Slika 137. Kreiranje pomoćne ravnine Plane1



8.1.7 Skiciranje kružnice kao osnove za zavojitu krivulju

U pomoćnoj ravnini Plane1 nacrtati skicu kružnice nazvanu Helix_Kruznica kojoj je središte koincideno s projekcijom ishodišta, slika 138.

Slika 138. Kružnica kao osnova za zavojitu krivulju

8.1.8 Kreiranje zavojite krivulje

Iz prethodno nacrtane kružnice kreirati zavojitu krivulju (Helix) ukupne duljine 200mm koja se sastoji od 15, slika 139.

Slika 139. Zavojita krivulja


Kreirati pomoćnu ravninu Plane2 paralelnu s bokocrtnom ravninom (RIGHT) i koincidentnu s krajnjom točkom krivulje Helix, slika 140.

Slika 140. Pomoćna ravnina Plane2



8.1.10 Skiciranje desne projekcije krivulje ulaznog prijelaza

U ravnini Plane2 nacrtati skicu naziva Izlaz_RIGHT s lukom od 90° i ishodištem koincidentnim s projekcijom ishodišta. Dimenziju radijusa povezati (Link value) s dimenzijom Radijus_usice, slika 141.

Slika 141. Skica desne projekcije Izlaz_RIGHT

8.1.11 Skiciranje prednje projekcije krivulje ulaznog prijelaza

U nacrtnoj ravnini (FRONT) nacrtati skicu Izlaz_FRONT s početnom točkom koincidentnom s projekcijom ishodišta. Dimenziju radijusa povezati (Link value) s dimenzijom Radijus_usice, slika 142.

Slika 142. Skica prednje projekcije Izlaz_FRONT

8.1.12 Kreiranje krivulje iz dviju projekcija

Kreirati krivulju (Projected Curve) prijelaza naziva Izlaz iz prednje i bočne projekcije tj. iz skica Izlaz_FRONT i Izlaz_RIGHT, slika 143.

Slika 143. Kreiranje krivulje Izlaz



8.1.13 Skiciranje luka ušice opruge

U nacrtnoj ravnini (FRONT) nacrtati skicu naziva Usica2 s lukom središta u projekciji ishodišta. Početna točka luka koincidentna je s krajnjom točkom krivulje Izlaz. Dimenziju radijusa povezati (Link value) s dimenzijom Radijus_usice=30 mm, slika 144.

Slika 144. Skica luka ušice opruge

8.1.14 Kreiranje kompozitne krivulje

Od prethodno kreiranih skica Usica1 i Usica2 te krivulja Ulaz, Helix i Izlaz kreirati kompozitnu krivulju (Composite Curve) naziva Putanja koja će služiti kao putanja za dodavanje materijala po putanji, slika 145.

Slika 145. Krivulja Putanja




Kreirati pomoćnu ravninu Plane3 čija je normala tangentna na krivulju (Normal to Curve) skice Usica1 i koincidentna s njenom krajnjom točkom, slika 146.

Slika 146. Pomoćna ravnina Plane3

8.1.16 Kreiranje kružnice kao osnove profila za dodavanje materijala po putanji

U kreiranoj pomoćnoj ravnini Plane3 nacrtati skicu naziva Profil s kružnicom središta u ishodištu ravnine, slika 147.

Slika 147. Kružnica kao profil

8.1.17 Dodavanje materijala po putanji

Dodati materijal po putanji (Sweep) gdje će kompozitna krivulja Putanja biti putanja, a profil skica Profil, slika 148.




8.2 KREIRANJE RAZLIČITIH KONFIGURACIJA MODELA OPRUGE

Slika 149. Konfiguracije modela opruge

8.2.1 Koraci kreiranja različitih konfiguracija modela opruge

• Dodavanje jednadžbi između dimenzija modela. • Povezivanje dimenzija s različitim vrijednostima unutar tablice.



8.2.2 Dodavanje jednadžbi između dimenzija modela

Dodati jednadžbu za povezivanje dimenzije promjera kružnice koja služi za osnovu za kreiranje zavojite krivulje nazivanog D1 i radijusa ušice nazvane Radijus_usice. Dimenzija D1 treba biti dvostruko veća od dimenzije Radijus_usice.

Slika 150. Skice

Jednadžba glasi: ʺD1@Helix_Kruznicaʺ = 2 * ʺRadijus_usice@Usica1ʺ

8.2.3 Povezivanje dimenzija s različitim vrijednostima unutar tablice

Dimenziju promjera žice D1 skice Profil, radijusa Radijus_usice skice Usica1 i dimenzije Broj_zavoja i Duljina krivulje nazvane Helix prikazane na slici 151. potrebno je povezati s vrijednostima kao u tablici 3.

Slika 151. Dimenzije krivulje Helix

Tablica 3 Dimenzije i njihove vrijednosti u različitim konfiguracijama

Design Table for: Opruga D1@Profil Radijus_usice@Usica1 Broj_zavoja@Helix Duljina@Helix Konfig‐1 3 60 20 200 Konfig‐2 20 30 6 200 Konfig‐3 10 40 15 160 Konfig‐4 10 40 15 500

Na taj način kreirat će se dodatne četiri konfiguracije modela opruge naziva Konfig‐1, Konfig‐2, Konfig‐3 i Konfig‐4 prikazane na slici 116.



9. VJEŽBA

9.1 MODELIRANJE MASKE MOBITELA

Slika 152. Model maske mobitela

9.1.1 Koraci modeliranja maske mobitela

• Skiciranje luka radijusa 300mm i kreiranje površine ekstrudiranjem. • Skiciranje referentnih elipsi. • Skiciranje krivulje i profila za odrezivanje površine. • Odrezivanje površine skicom. • Kreiranje dodatne ravnine. • Kreiranje ravne površine. • Skiciranje dviju krivulja kao profila za kreiranje površine po putanji. • Kreiranje površine po putanji. • Kreiranje površine rotiranjem luka radijusa 100mm. • Odrezivanje površina rotiranom površinom. • Skrivanje i povezivanje površina. • Kreiranje površine popunjavanjem. • Zrcaljenje površina. • Dodavanjem materijala zadebljanjem površina. • Skiciranje otvora i oduzimanje materijala ekstrudiranjem. • Kreiranje linearnog obrasca elipsi unutar skice. • Kreiranje otvora za gumbe oduzimanjem materijala ekstrudiranjem.



9.1.2 Skiciranje luka i kreiranje površine

U bokocrtnoj ravnini (RIGHT) nacrtati luk (Centerpoint Arc) radijusa R=300mm sa središtem udaljenim od ishodišta za 300mm tako da luk prolazi kroz ishodište. Luk je potrebno ekstrudirati (Surface Extrude) u smjeru normale na pozitivnoj ravnini skiciranja za 20mm, slika 153.

Slika 153. Skica luka i prikaz kreirane površine

9.1.3 Skiciranje referentnih elipsi

U nacrtnoj ravnini (FRONT) nacrtati dvije elipse (Ellipse) sa središtima koincidentnim s lijevim bridom kreirane površine, slika 154.

Slika 154. Skica elipsi

Nacrtane elipse potrebno je pretvoriti u referentni dio skice (Construction Geometry) vrstom crte točka‐crta‐točka, slika 155.



9.1.4 Skiciranje profila za odrezivanje površine

U istoj skici lijevi brid površine pretvoriti (Convert Entities) u dužinu kao dio skice. Nacrtati krivulju (Spline) s početnom točkom koincidentnom s gornjom krajnjom točkom prethodno kreirane dužine. Slijedeće tri točke krivulje koincidentne su s većom elipsom. Definirati naredne tri točke krivulje i zatim nacrtati još četiri točke na manjoj elipsi tako da je zadnja točka krivulje koincidentna donjoj krajnjoj točki dužine, slika 155.

Slika 155. Skica profila za odrezivanje

Desno je prikazana krivulja s pripadnim kutovima nagibima (opcija Show Curvature), slika 155.

9.1.5 Odrezivanje površine

Površinu odrezati (Surface Trim) s kreiranom skicom (Trim tool) tako da se zadrži (Pieces to keep) površina unutar skice, slika 156.

Slika 156. Površina nakon odrezivanja




Kreirati pomoćnu ravninu Plane1 paralelnu s ravninom (FRONT) i udaljenom od nje u smjeru normale na pozitivnoj strani ravnine (FRONT) za 10mm, slika 157.

Slika 157. Kreiranje pomoćne ravnine

9.1.7 Kreiranje ravne površine

U ravnini Plane1 skicirati profil pretvorbom zaobljenog brida površine u skicu s pomakom (Offset Entities) 3mm te nacrtati dužinu koincidentnu s ravnim bridom površine. Uz korištenje odrezivanja (Trim) potrebno je dobiti prikazanu skicu, slika 158. Kreirati ravnu površinu (Planar Surface) omeđenu (Bounding Entities) skiciranim profilom.

Slika 158. Kreiranje ravne površine



9.1.8 Skiciranje krivulje kao profila 1 za kreiranje površine po putanji

U bokocrtnoj ravnini (RIGHT) skicirati krivulju (Spline) kroz tri točke kojoj su početna i završna točka koincidentne s gornjim vrhovima površina, a srednja točka definirana prikazanim dimenzijama, slika 159.

Slika 159. Skica profila 1

9.1.9 Skiciranje krivulje kao profila 2 za kreiranje površine po putanji

U bokocrtnoj ravnini (RIGHT) skicirati (Spline) kroz tri točke kojoj su početna i završna točka koincidentne s donjim vrhovima površina, a srednja točka definirana prikazanim dimenzijama, slika 160.

Slika 160. Skica profila 2

9.1.10 Kreiranje površine po putanji

Od zakrivljenih rubova površina kreirati kompozitne krivulje (Composite Curve). Kreirati površinu po putanji (Surface Loft) tako da su profili (Profiles) skice profila 1 i 2, a vodilje (Guide Curves) zakrivljeni rubovi obaju površina, slika 161.

Slika 161. Kreiranje površine po putanji



9.1.11 Skiciranje luka radijusa 100mm za kreiranje površine rotiranjem

U ravnini (RIGHT) skicirati luk (3 Pt Arc) radijusa R=100mm s početnom i krajnjom točkom koincidentnom s bridom ravne plohe te simetralu, slika 162.

Slika 162. Skica luka

9.1.12 Kreiranje površine rotiranjem

Kreirati površinu rotiranjem (Surface Revolve) luka oko simetrale za 20° u prikazanom smjeru, slika 163.

Slika 163. Kreiranje površine rotiranjem

9.1.13 Odrezivanje površina

Odrezati površine (Surface Trim) kreiranom površinom nastalom rotiranjem (Trim tool) tako da se zadrže (Pieces to keep) površine, slika 164.

Slika 164. Odrezivanje površina



9.1.14 Skrivanje i povezivanje površina

Sakriti (Hide Surface Body) zakrivljenu i površinu nastalu rotiranjem, slika 165.

Slika 165. Skrivanje površina

Ostale površine povezati opcijom (Surface Knit).

9.1.15 Skiciranje luka radijusa 80mm

U ravnini (RIGHT) skicirati luk (3 Pt Arc) radijusa R=80mm s početnom i krajnjom točkom koincidentnom s vrhovima otvora u ravnoj površini, slika 166.

Slika 166. Skica luka radijusa R=80mm

9.1.16 Kreiranje površine popunjavanjem

Odabiranjem skiciranog luka i rubova otvora na ravnoj površini (Patch Boundary) kreirati površinu popunjavanjem (Surface Fill), slika 167.



Slika 167. Kreiranje površine popunjavanjem

9.1.17 Povezivanje površina

Sve površine povezati opcijom Surface Knit, slika 168.

Slika 168. Povezivanje površina

9.1.18 Zrcaljenje i povezivanje površina

Zrcaliti (Mirror) povezane površine (Bodies to Mirror) oko bokocrtne ravnine (RIGHT), a zatim sve površine povezati opcijom Surface Knit, slika 169.

Slika 169. Zrcaljenje površina



9.1.19 Dodavanje materijala zadebljenjem površina

Dodati materijal zadebljanjem površina (Thicken) na 1mm, slika 170.

Slika 170. Dodavanje materijala

9.1.20 Kreiranje otvora oduzimanjem materijala ekstrudiranjem

Na ravnoj površini skicirati otvor 30x30mm uz zaobljenja R=3mm kao osnovu za oduzimanje materijala ekstrudiranjem kroz cijeli model, slika 171.


9.1.21 Skiciranje elipse

Na ravnoj površini skicirati i odrediti položaj elipse, slika 172.

Slika 172. Skica elipse



9.1.22 Kreiranje linearnog obrasca unutar skice

Slika 173. Linearni obrazac elipsi

Kreirati linearni obrazac elipsi unutar skice (Linear Sketch Step and Repeat) s 4 retka međusobne udaljenosti 10mm i 3 stupca međusobne udaljenosti 10mm u prikazanim smjerovima, slika 173.

9.1.23 Kreiranje otvora za gumbe oduzimanjem materijala ekstrudiranjem

Tako kreirana skica služi za oduzimanje materijala ekstrudiranjem kroz cijeli model, slika 174.




10. VJEŽBA

10.1 Modeliranje i sklapanje šarke

Slika 175. Prikaz sklopa šarke

10.1.1 Koraci modeliranja i sklapanja šarke

• Korištenje skice Layout for cuts. • Povezivanje kota jednadžbama (Equations). • Isključivanje značajki (Suppressing features) za kreiranje (Part configurations).

• Sklapanje dijelova. • Kreiranje novog dijela unutar sklopa.



10.1.2 Kreiranje osnovnog dijela

Otvoriti novi dio i u nacrtnoj ravnini (FRONT) nacrtati vertikalnu crtu dužine 60mm počevši od ishodišta koordinatnog sustava, slika 176.

Slika 176. Vertikalna crta dužine 60mm

10.1.3 Ekstrudiranje profila skice

Nacrtanu crtu ekstrudirati (Extrude Boss/Base) na dubinu 120mm simetrično s obzirom na ravninu (FRONT) u oba smjera (Mid Plane) i debljine 5mm (Thickness), slika 177.

Slika 177. Ekstrudiranje modela

10.1.4 Kreiranje ušice

Odabrati plohu te na njoj nacrtati kružnicu s središtem na gornjem desnom vrhu tako da je tangentna na suprotni brid, slika 178., a zatim dodati materijal po putanji, slika 179.

Slika 178. Kružnica za kreiranje ušice



Slika 179. Ekstrudiranje ušice

10.1.5 Izrada provrta za svornjak

Na plohi nacrtati kružnicu, a zatim oduzeti materijal ekstrudiranjem (Extrude Boss/Base) kroz cijelu ušicu (Through All), slika 180.

Slika 180. Izrada provrta kroz ušicu

10.1.6 Izrada provrta za vijke s ravnom glavom

Na prednjoj plohi postaviti dva provrta (Hole Wizard) za vijak M8 prema standardu (Ansi Metric) i kotirati njihov položaj, slika 181.

Slika 181. Provrti za vijak M8

10.1.7 Dodavanje veza između kota pomoću jednadžbi

Ukoliko se želi dodati veza između nekih kota tako da promjenom jedne dolazi do promjene ostalih kota prema nekoj jednadžbi koristi se alat (Equations) koji se nalazi u alatnoj traci (Tools). Pri tome se u dijaloškom okviru upisuje željena jednadžba, slika 182.



U ovom primjeru kota 30mm, slika 182. treba biti dvostruko manja od kote 60mm, slika 176., a kota 40mm, slika 181. tri puta manja od kote 120mm koja predstavlja dubinu ekstrudiranja (korak 9.1.3). Da bi se kote prikazale i omogućio njihov odabir odabrati lijevom tipkom miša one značajke koje su definirane traženim kotama, a zatim u dijaloški okvir (New Equation) upisati jednadžbu.

Slika 182. Dijaloški okviri za upis jednadžbi

10.1.8 Zrcaljenje provrta za vijke

Oko ravnine (FRONT) zrcaliti provrte za vijke (Mirror) tako što se odaberu sa stabla modela ili sa grafičkog područja, slika 183.

Slika 183. Zrcaljenje provrta za vijke

10.1.9 Izrada skice Layout for cuts

Otvoriti skicu na prednjoj plohi modela, odabrati rub, a zatim kreirati crtu na udaljenosti 1mm od odabranog ruba (Offset Entities), slika 184.

Slika 184. Odabir ruba za izradu skice (Layout)

Nacrtati ostale crte na skici koristeći alate (Convert Entities, Extend), slika 185.



Slika 185. Skica dobivena pretvorbom elemenata

Nacrtati i dimenzionirati dvije vertikalne crte, slika 186.

Slika 186. Crtanje vertikalnih crta

Vertikalne crte zrcaliti oko prethodno nacrtane osi koja prolazi kroz ishodište koordinatnog sustava, slika 187.

Slika 187. Zrcaljenje elemenata skice

Za kote 24mm napisati jednadžbu u kojoj su one 1/5 dužine modela (120mm), slika 187. Dodavanje ove veze vrši se na isti način kao i u koraku 9.1.7.

Sada je potrebno zatvoriti tu skicu i u stablu modela promijeniti joj ime u Layout for cuts.



10.1.10 Izrada prve skice za odrezivanje ušica

Otvoriti novu skicu na prednjoj plohi osnovnog tijela šarke, a zatim koristeći alat (Convert Entities) kopirati vanjski okvir skice Layout for cuts. Kopiranje se vrši tako što se najprije odabere dužina pa opcija (Closed Contour) u okviru (Resolve Ambiguity), slika 188.

Slika 188. Odabir prve dužine za kopiranje skice

Vertikalne crte potrebno je kopirati koristeći alat (Offset Entities) tako da su pomaknute 1mm, slika 189.

Slika 189. Kopiranje vertikalnih crta s pomakom

Orezati višak crta (Trim), slika 190.

Slika 190. Odrezivanje viška crta

Pomoću dobivene skice, kojoj u stablu modela promijenimo ime u 3Cuts, odrezati model (Extruded Cut) na jednu i na drugu stranu (Through All), slika 191.

Slika 191. Prvi dio šarke



10.1.11 Izrada druge skice za odrezivanje ušica

Vratiti se u stablu modela korak unazad povlačenjem trake (Rollback bar) iznad skice 3Cuts, a ispod skice Layout for cuts.

Zatim otvoriti novu skicu pod imenom 2Cuts na prednjoj plohi osnovnog tijela šarke, a zatim koristeći alate (Convert Entities) kopirati vanjski okvir skice Layout for cuts na isti način kao u slučaju skice 3Cuts.

Vertikalne crte kopirati koristeći alat (Offset Entities) tako da su pomaknute 1mm, slika 192.

Slika 192. Kopirane vertikalne crte s pomakom

Odstraniti višak crta (Trim), slika 193.

Slika 193. Odrezivanje viškova crta

Pomoću dobivene skice 2Cuts, odrezati model (Extruded Cut) na jednu i na drugu stranu (Through All), slika 194.

Slika 194. Drugi dio šarke

U stablu modela sakriti (Hide) skicu Layout for cuts (desna tipka miša na ime skice).



10.1.12 Razmještaj dijelova (Parts Configurations)

U stablu modela povući traku (Rollback bar) tako da se ona nalazi ispod svih značajki koje su kreirane.

Na dnu stabla nalazi se gumb za otvaranje pogleda (ConfigurationManager). Desnom tipkom miša odabrati ime dijela i otvoriti dijaloški okvir (Add Configuration), a zatim u prozoru (Configuration Name) upisati ime OuterCuts, slika 195.

Slika 195. Dijaloški okvir (Add Configuration)

Na dnu stabla otvoriti ponovo pogled (FeatureManager), a zatim desnom tipkom miša odabrati značajku 2Cuts i opciju (Suppress) nakon čega ta značajka poprimi sivu boju.

Ponoviti postupak dodavanja imena InnerCuts (Configuration Name) za drugi dio šarke 3Cuts. Nakon toga opet otvoriti pogled (FeatureManager), u stablu modela za značajku 2Cuts te odabrati opciju (Unsuppress), a za značajku 3Cuts opciju (Suppress).

10.1.13 Sklapanje dijelova u sklop

Otvoriti novi sklop (Assembly), prikazati koordinatni sustav (View, Origins), a zatim ubaciti dio u garafičko područje sklopa tako da se poklapaju koordinatni sustavi dijela i sklopa, slika 196.



Slika 196. Postavljanje dijelova šarke u sklop

Ubaciti drugi dio šarke u sklop na taj način što se držeći tipku Ctrl na tipkovnici, lijevom tipkom miša primi prvi dio i povuče pokraj njega, a zatim se koristeći alate (Move Component, Rotate Component) drugi dio okrene, slika 197.

Slika 197. Dva ista dijela unutar sklopa

U stablu modela desnom tipkom miša kliknuti na drugu komponentu koja je ubačena u sklop, odabrati opciju (Component Properties, Use named configuration), a zatim iz liste odabrati ime drugog dijela OuterCuts. Drugi dio se automatski promijeni, slika 198.

Slika 198. Promjena oblika jednog od dijelova

Dodati veze između površina (Coincident Mate, Concentric Mate), slika 199.

Slika 199. Postavljanje veza između površina



Dio OuterCuts može se okretati (Move Component) u odnosu na dio InnerCuts, slika 200.

Slika 200. Okretanje dijelova šarke

10.1.14 Kreiranje novog dijela unutar sklopa

Unutar sklopa kreirati svornjak koji će povezivati oba dijela šarke. Da bi se omogućilo kreiranje svornjaka potrebno je u izborniku (Insert) odabrati opciju (Component, New Part) nakon čega se otvori dijaloški okvir u kojem se upisuje ime novog dijela.

Pokazivač miša promijeni oblik i traži da se odabere površina na koju će se vezati novi dio, slika 201. U alatnoj traci je ujedno uključen alat (Edit Part).

Slika 201. Kreiranje novog dijela unutar sklopa

Pomoću alata (Offset Entities) napraviti kružnicu koja je udaljena 0,25mm od kružnog brida provrta ušice, a zatim zatvoriti skicu, slika 202.

Slika 202. Skica kružnice s pomakom

Odabrati unutrašnju površinu na dijelu 2Cuts i na njoj otvoriti novu skicu u kojoj treba kreirati crtu na osnovu postojećeg ruba, a zatim zatvoriti skicu, slika 203.



Slika 203. Skica putanje za dodavanje materijala po krivulji

Dodati materijal po putanji (Sweep): za putanju (Path) odabrati crtu sa zadnje skice, a za profil (Profile) kružnicu sa predzadnje skice, slika 204.

Slika 204. Kreiranje tijela svornjaka dodavanjem materijala po

krivulji

Izradu glave svornjaka započinje se odabirom čelne površine tijela svornjaka, slika 205.

Slika 205. Odabir površine za izradu glave svornjaka

Na toj površini otvoriti skicu u kojoj treba nacrtati kružnicu istog promjera kao i vanjski promjer ušice, odnosno dodati vezu (Coradial), a zatim ju ekstrudirati (Extruded Boss/Base) na dubinu 3mm, slika 206.



Slika 206. Ekstrudiranje glave svornjaka

Napraviti kuglasto ispupčenje na čeonoj površini glave svornjaka pomoću alata (Dome) koji se nalazi na traci s alatima (Features). Postaviti visinu zaobljenja (Height) na 3mm, slika 207.

Slika 207. Izrada kuglastog ispupčenja na glavi svornjaka

U traci s alatima odabrati (Edit Part) i spremiti sklop. Kako su zadane određene veze između kota pomoću jednadžbi, moguće je promijeniti ukupnu dužinu šarke. Nakon promjene obnoviti sklop alatom (Rebuild).



11. VJEŽBA

11.1 Modeliranje rešetke (3D Sketching)

Koristeći SolidWorks može se kreirati 3D skica koja se koristi kao putanja pri upotrebi alata (Sweep), kao krivulja za vođenje pri upotrebi alata (Loft) ili kod izrade cijevovoda (Piping).

Slika 208. Model rešetke

11.1.1 U ovoj vježbi pokazat će se uvod u 3D skiciranje

• Izrada skice relativno u odnosu na koordinatni sustav. • Dimenzioniranje u 3D prostoru. • Zrcaljenje kreiranih značajki.



11.1.2 Kreiranje ½ okvira rešetke koristeći 3D skicu

a. Kreiranje vanjskog okvira

Koristeći alat (3D Sketch) otvoriti novu skicu i u XY ravnini uzduž X osi nacrtati crtu dužine 135mm počevši od ishodišta, nastaviti uzduž Y osi crtu dužine 15mm te ponovo uzduž X osi crtu dužine 15mm.

Crta dužine 240mm nalazi se na Z osi u YZ ravnini. Za prebacivanje iz jedne u drugu ravninu koristi se tipka Tab na tipkovnici. Na osnovu slike potrebno je dovršiti i ostatak putanje, slika 209.

Slika 209. Osnovni okvir rešetke

Sva spojna mjesta je potrebno zaobliti radijusom R5mm, slika 210.

Slika 210. Zaobljavanje crta pod pravim kutom

Otvoriti 2D skicu i u ravnini (RIGHT) nacrtati kružnicu promjera ø5mm u središtu koordinatnog sustava, slika 211.

Slika 211. Profil okvira rešetke



Koristeći alat (Sweep) provući profil kružnice uzduž 3D putanje, slika 212.


b. Kreiranje poprećne cijevi rešetke

U ravnini (FRONT) nacrtati kružnicu promjera ø4mm koja se nalazi 11mm od ishodišta koordinatnog sustava, slika 213 te je ekstrudirati do površine profila na drugoj strani (Up to Surface), slika 214.

Slika 213. Profil poprečne cijevi

Slika 214. Ekstrudiranje poprečne cijevi



c. Kreiranje linearnog obrasca

Pod izbornikom (View) odabrati opciju (Temporary Axes) koja služi kao smjer za kreiranje 6 redaka s razmakom 22mm, slika 215.

Slika 215. Linearni obrazac poprečne cijevi

11.1.3 Kreiranje druge polovice rešetke (Mirror)

Odabrati krajnju ravnu površinu oko koje se zrcali geometrija rešetke pri tome je potrebno da je odabrana opcija (Bodies to Mirror), slika 216.

Slika 216. Model rešetke



12. VJEŽBA

12.1 KREIRANJE SLOŽENIJEG SKLOPA

Slika 217. Sklop i njegovi dijelovi

12.1.1 Koraci sklapanja

• Smještanje nosača. • Smještanje dijelova zgloba. • Povezivanje ploha nosača i glavine relacijom koncetričnosti. • Povezivanje ploha nosača i glavine relacijom koincidentnosti. • Povezivanje ploha glavine i kocke zgloba relacijom koncetričnosti. • Povezivanje ploha glavine i kocke zgloba relacijom koincidentnosti. • Povezivanje ploha kocke zgloba i druge glavine relacijama koncentričnosti i

koincidentnosti. • Povezivanje nosača i druge glavine relacijom paralelnosti. • Povezivanje manjeg zatika i druge glavine relacijama koncetričnosti i

tangentnosti. • Povezivanje drugog manjeg zatika. • Povezivanje većeg zatika i glavine relacijama koncetričnosti i tangentnosti. • Smještanje podsklopa u sklop. • Povezivanje podsklopa ručice s glavinom. • Rotiranje dijelova sklopa.



12.1.2 Smještanje nosača

Nosač smjestiti u sklop kao fiksni dio tako da je ishodište nosača koincidentno s ishodištem sklopa, slika 218.

Slika 218. Smještanje fiksnog

12.1.3 Smještanje dijelova zgloba

Dijelovi zgloba (dvije glavine i zglobna kocka) smještaju se kao pomični dijelovi, slika 219.

Slika 219. Smještanje pomičnih djelova

d. Povezivanje ploha nosača i glavine relacijom koncetričnosti

Odabrane zaobljene plohe nosača i glavine povezati relacijom koncentričnosti (Concentric). Pomični dio može se tada pomicati (Move Component) u prikazanom smjeru te rotirati (Rotate Component), slika 220.

Slika 220. Povezivanje relacijom koncentričnosti



e. Povezivanje ploha nosača i glavine relacijom koincidentnosti

Odabrane plohe povezati relacijom koincidentnosti (Coincident). Nakon toga pomični dio može se samo rotirati, slika 221.

Slika 221. Povezivanje relacijom koincidentnosti

f. Povezivanje ploha glavine i kocke zgloba relacijom koncetričnosti

Odabrane zaobljene plohe povezati relacijom koncentričnosti, slika 222.

Slika 222. Povezivanje relacijom koncentričnosti

g. Povezivanje ploha glavine i kocke zgloba relacijom koincidentnosti

Odabrane plohe povezati relacijom koincidentnosti (Coincident), slika 223.

Slika 223. Povezivanje relacijom koincidentnosti



h. Povezivanje ploha kocke zgloba i druge glavine relacijama koncentričnosti i koincidentnosti

Odabrane zaobljene plohe na lijevom prikazu (kocke zgloba i druge glavine) povezati relacijom koncentričnosti, a zatim plohe označene na desnom prikazu povezati relacijom koincidentnosti, slika 224.

Slika 224. Povezivanje relacijama koncentričnosti i

koincidentnosti

Slika 225. Sklop nakon povezivanja

i. Povezivanje nosača i druge glavine relacijom paralelnosti

Donju plohu druge glavine povezati relacijom paralelnosti (Parallel) s prikazanoj plohom nosača, slika 226.

Slika 226. Povezivanje relacijama koincidentnosti



j. Povezivanje manjeg zatika i druge glavine relacijama koncetričnosti i tangentnosti

Odabrane zaobljene plohe na lijevom prikazu (druge glavine i manjeg zatika) povezati relacijom koncentričnosti, a zatim ravnu plohu zatika prikazanu na desnom prikazu povezati relacijom tangentnosti s zaobljenom plohom druge glavine, slika 227.

Slika 227. Povezivanje relacijama koncentričnosti i tangentnosti

k. Povezivanje drugog manjeg zatika

Isti manji zatik korišten u prošlom koraku smjestiti u sklop kao drugi manji zatik te ga povezati s provrtom druge glavine, slika 228.

Slika 228. Povezivanje drugog manjeg zatika

l. Povezivanje većeg zatika i glavine relacijama koncetričnosti i tangentnosti

Veći zatik povezati s glavinom istim relacijama kao u prethodna dva koraka, slika 229.

Slika 229. Povezivanje relacijama koncentričnosti i tangentnosti



12.1.4 Smještanje podsklopa u sklop

U sklop smjestiti sklop ručice, slika 230.

Slika 230. Smještanje podsklopa u sklop

a. Povezivanje podsklopa ručice s glavinom

Zaobljene plohe povezati relacijom koncentričnosti, a ravne plohe relacijama koincidentnosti, slika 231.

Slika 231. Povezivanje podsklopa ručice s glavinom

12.1.5 Rotiranje dijelova sklopa

Rotiranjem ručice rotirat će se i ostali dijelovi zgloba zbog međusobnih relacija veza dok će nosač ostati nepomičan, slika 232.

Slika 232. Rotiranje dijelova sklopa

Documents

Zagrebacki Tutorial