Upload
dinhliem
View
220
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Departament Analiz Ekonomicznych, Departament Stabilności Finansowej
Warszawa, 9 stycznia 2018 r.
Zasobność gospodarstw domowych w Polsce
Raport z badania 2016 r.
Plan
Badanie zasobności gospodarstw domowych w Polsce 2016
1. Metoda badania (zarys)
2. Wyniki (przegląd)
a) Majątek - główne wyniki
b) Czynniki kreacji majątku
c) Polska na tle krajów strefy euro
d) Zadłużenie
e) Porównanie wyników BZGD do innych źródeł danych
f) Majątek a sytuacja finansowa i zadowolenie z życia
3. Podsumowanie
2
Badanie zasobności gospodarstw domowych w Polsce 2016
Analiza sytuacji finansowej GD, na podstawie kompletnego opisu
sytuacji finansowej, w tym zgromadzonych zasobów (aktywów)
i zaciągniętych zobowiązań (pasywów)
■ Badanie ankietowe – jądro BZGD
▪ Formularz ankiety
▪ Sytuacja finansowa GD i dodatkowo informacje nt. cech socjoekonomicznych
i demograficznych
▪ Polska wersja modelowego kwestionariusza, stosowanego w badaniu europejskim:
Household Finance and Consumption Network (koordynacja – EBC)
▪ Realizacja
▪ Okres badania: wrzesień – listopad 2016 / styczeń – luty 2014 r.
▪ Próba: 12 000 gospodarstw (panel) / 7 000 gospodarstw
▪ Zwrotność: 53,3% / 54,6%
▪ Liczba w pełni przeprowadzonych ankiet: 5858 / 3455
▪ Reprezentatywna z nadpróbkowaniem bogatych GD opartym o dane o
nieruchomościach i podatkach
▪ Uzupełnienie brakujących odpowiedzi poprzez procedurę imputacji (stochastycznej
wielokrotnej) i uogólnienie wyników na populację
3
Czym jest Badanie Zasobności Gospodarstw Domowych (BZGD)
Co dostajemy jako efekt przeprowadzenia BZGD?
Badanie zasobności gospodarstw domowych w Polsce 2016 4
BILANS GOSPODARSTWA DOMOWEGO
AKTYWA PASYWA
Aktywa rzeczowe Kredyty mieszkaniowe
Główne miejsce zamieszkania (GMZ) Kredyty mieszkaniowe pod GMZ
Inna nieruchomość Kredyty mieszkaniowe pod inną nieruchomość
Pojazdy
Przedmioty wartościowe Kredyty inne niż mieszkaniowe
Majątek z prowadzenia działalności gospodarczej Poz. zobowiązania
Aktywa finansowe
Depozyty
Fundusze inwestycyjne
Akcje
Obligacje MAJĄTEK NETTO: AKTYWA - PASYWADobrowolne programy emerytalne / Ubezpieczenia
na życie
Inne aktywa finansowe
Poz. należności
▪ Pełny bilans GD dla dowolnej grupy gospodarstw domowych (np.
obciążonych kredytem walutowym)
▪ Badanie zharmonizowane z badaniem HFCN (ujednolicone: zakres
zbieranych danych, definicje, metoda opracowania wyników etc.)
Ile wynosi przeciętny (mediana)
majątek i z czego się składa?
Badanie zasobności gospodarstw domowych w Polsce 2016
■ Majątek netto - 263,6 tys. zł
■ Aktywa rzeczowe - 293,0 tys. zł
■ Główne miejsce zamieszkania (GMZ) -
265,4 tys. zł
■ Inna nieruchomość – 119,8 tys. zł
■ Majątek z prowadzenia działalności
gosp. - 144,9 tys. zł
■ Aktywa finansowe – 15,3 tys. zł
■ Zadłużenie - 10,0 tys. zł
■ Struktura majątku:
■ Aktywa rzeczowe: 91,6%
■ DTA: 5,5%
6
0
20
40
60
80
100
120
0
50
100
150
200
250
300
350
Majątek i jego składniki
mediana (tys. zł) odsetek GD (%) - oś P
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BZGD, NBP.
Co sprzyja gromadzeniu majątku?
Badanie zasobności gospodarstw domowych w Polsce
■ Dochody, wiek głowy GD, wykształcenie, status na rynku pracy, klasa
miejscowości
7Badanie zasobności gospodarstw domowych w Polsce 2016
0
10
20
30
40
50
60
70
0
50
100
150
200
250
300
350
400
Podstawowe lub brak Średnie Wyższe
Wykształcenie osoby referencyjnej
majątek netto (mediana w tys. zł) odsetek GD (%) - oś P
0
10
20
30
40
50
0
100
200
300
400
500
600
700
800
Pracujacy Samozatrudniony Emerytowany Inny niepracujący
Status na rynku pracy osoby referencyjnej
majątek netto (mediana w tys. zł) odsetek GD (%) - oś P
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BZGD, NBP.
0
10
20
30
40
50
60
70
0
50
100
150
200
250
300
350
400
16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75+
Wiek osoby referencyjnej
majątek netto (mediana w tys. zł)dochód netto (mediana w tys. zł) - oś P
0
10
20
30
40
50
60
70
80
0
100
200
300
400
500
Miasto Miastopon. 200
tys.
Miastopow. 200
tys.
Wieś Wieśwokół
dużychmiast
Wieśpozostała
Klasa miejscowości zamieszkania
majątek netto (mediana w tys. zł) odsetek GD (%) - oś P
Nierówności majątkowe
■ 10% najbardziej zasobnych GD posiada ok. 41% całkowitego majątku netto, zaś 20% najmniej zasobnych jedynie 0,6%.
■ Dla ok. 4,4% GD łączny poziom zadłużenia jest równy lub przekracza zasób wszystkich zgromadzonych aktywów.
■ Nierówności majątkowe są umiarkowane (współczynnik Giniego wynosi 57%) na tle innych krajów.
8Badanie zasobności gospodarstw domowych w Polsce 2016
-500
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
Wa
rto
ść
ma
jątk
u n
ett
o
Percentyle
P10: 7,9 tys. zł
P70: 446,8 tys. zł
P30: 142,3 tys. zł
P50: 263,6 tys. zł
P90: 847,3 tys. złŚrednia: 417,3 tys. zł
1% gospodarstw domowych posiada
majątek netto o wartości co najmniej
2,8 mln zł
4,4% gospodarstw domowych posiada zerowy
lub ujemny majątek netto
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BZGD, NBP.
Główne miejsce zamieszkania (GMZ) a dochód i majątek netto
Badanie zasobności gospodarstw domowych w Polsce 2016 9
GMZ vs. DOCHÓD GMZ vs. MAJĄTEK
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Decyle dochodu netto
brak odpowiedzi
nie wiem
nabycie / zakup w trybie uwłaszczenia
częściowy zakup lub samodzielna budowa / częściowy spadek lubdarowiznadarowizna
spadek
samodzielna budowa
zakup
odsetek gospodarstw domowych posiadających GMZ
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Decyle majątku netto
brak odpowiedzi
nie wiem
nabycie / zakup w trybie uwłaszczenia
częściowy zakup lub samodzielna budowa / częściowy spadek lubdarowiznadarowizna
spadek
samodzielna budowa
zakup
odsetek gospodarstw domowych posiadających GMZ
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BZGD, NBP.
Zmiany majątku i jego głównych składników w latach 2014 - 2016
• Całkowity majątek netto gospodarstw domowych wzrósł w latach 2014 – 2016 o 4,1% (w cenach stałych)
• niewielki przyrost wolumenu aktywów rzeczowych (o 0,8%), znaczne zwiększenie stanu posiadania aktywów finansowych (o ok. 94%)
• wyraźny wzrost skali zadłużenia (o ok. 23%)
• Majątek netto przeciętnego (mediana) gospodarstwa domowego wzrósł o 11,9%
• Uwaga: istotne zmiany metodyczne pomiędzy obiema rundami badania
Badanie zasobności gospodarstw domowych w Polsce 2016 10
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
4
0%
20%
40%
60%
80%
100%
mająteknetto
aktywarzeczowe
aktywafinansowe
zadłużenie
wolumenodsetek gospodarstw domowych (oś P)
0
50
100
150
200
250
300
350
mająteknetto
aktywarzeczowe
aktywafinansowe
zadłużenie
2014 zmiana 2016
Uwagi: lewy panel: zmiany wolumenu – %, odsetka gospodarstw domowych – w punktach procentowych, %; prawy panel: mediany - tys. zł
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BZGD, NBP.
Oszczędności polskich gospodarstw domowych
Badanie zasobności gospodarstw domowych w Polsce 2016 12
Skłonność do oszczędzania wg
■ dochodu rośnie od 40% w I decylu do 80% w ostatnim
■ wykształcenia rośnie od 47% dla podstawowego do 80% dla wyższego
■ statusu na rynku pracy rośnie od 48% dla niepracujących do ok. 70% dla
samozatrudnionych i pracujących
■ 65% GD oszczędza, w tym 23% regularnie
■ Istotny wzrost odsetka oszczędzających (o 6 p.p.) w stosunku do BZGD 2014
0%
20%
40%
60%
80%
100%
0-10% 10-20% 20-30% 30-40% 40-50% 50-60% 60-70% 70-80% 80-90% 90-100%
Decyle dochodu netto
Oszczędzanie wg dochodu netto
regularne nieregularne nieoszczędzanie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BZGD, NBP.
Badanie zasobności gospodarstw domowych w Polsce 2016 13
0%
50%
100%
16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75+
nabycie / zakup w trybie uwłaszczeniaczęściowy zakup lub samodzielna budowa / częściowy spadek lub darowiznadarowiznaspadeksamodzielna budowazakupnie wiem
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BZGD, NBP.
Spadki i …pozostałe
W krajach post-komunistycznych naturalne procesy akumulacji majątku zakłócone przez
konfiskaty, nacjonalizację, reglamentację działalności gospodarczej etc.
…..
Forma wejścia w posiadanie głównego miejsca zamieszkania
wg wieku osoby referencyjnej
• Znaczący udział spadków i darowizn (ok. 30% dla GD do 64 roku życia)• GD beneficjentów znacznie majętniejsze (prawie dwukrotnie, mediana)
• „Uwłaszczenie” staje się istotne dla GD powyżej 45 roku życia
Polska na tle krajów strefy euro
Badanie zasobności gospodarstw domowych w Polsce 2016 14
■ Majątek netto■ Pozycja względem krajów strefy euro
generalnie zgodna z uszeregowaniem wg PKB per capita, ale relacja korzystniejsza dla majątku
■ Większa rola własności głównego miejsca zamieszkania…
■ Bardziej rozpowszechnione posiadanie majątku związanego z działalnością gospodarczą,
■ Polskie GD najbardziej majętne wśród krajów regionu (poza Słowenią)
■ Niższe nierówności majątkowe (Gini: 56,8% vs. 68,5%)
■ Zadłużenie■ Powszechność zaciągania długu nieco
niższa
■ Polskie gospodarstwa domowe znacząco niżej zadłużone względem krajów strefy euro w relacji do aktywów (5,5% vs. 25,7%)
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
LV HU EE SK PL DEGR PT SI NL AT IE EA FI FR IT ES CY MT BE LU
majątek netto (mediana w tys. zł)
% GD posiadających nieruchomość stanowiącą główne miejsce zamieszkania (oś P)
0
10
20
30
40
50
60
70
LV HU EE SK PL DE GR PT SI NL AT IE EA FI FR IT ES CY MT BE LU
wskaźnik DTA (%) % zadłużonych gospodarstw domowych
Zadłużenie gospodarstw domowych w Polsce
Źródło: BZGD, NBP.
Badanie zasobności gospodarstw domowych w Polsce 2016 16
Odsetek zadłużonychOdsetek zadłużonych i mediana wartości
zadłużenia względem dochodu netto
Mediana wartości zadłużenia = 10 tys. zł.
59,5%
7,6%
6,3%
26,6%
40,5%
Niezadłużeni
Zadłużeni tylko kredytem mieszkaniowym
Zadłużeni kredytem mieszkaniowym i kredyteminnym niż mieszkaniowyZadłużeni tylko kredytem innym niż mieszkaniowy
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
55
60
0
10
20
30
40
50
60
70
media
na w
aru
nkow
a (
tys. zł)
% z
adłu
żonych g
ospodars
tw d
om
ow
ych
Decyle
% zadłużonych wg dochodu netto% zadłużonych wg majątku nettomediana wg dochodu netto (oś P)mediana wg majątku netto (oś P)
Rozkład wartości zadłużenia w podziale na rodzaj kredytów
Źródło: BZGD, NBP.
Badanie zasobności gospodarstw domowych w Polsce 2016 17
▪ Mediana wartości kredytu mieszkaniowego = 114,8 tys. zł;
▪ Mediana wartości kredytu innego niż mieszkaniowy i pożyczki = 3 tys. zł;
▪ ok. 4,8% kredytobiorców mieszkaniowych z niskim bieżącym zadłużeniem - do 10 tys. zł;
▪ ok. 5,2% wysoko zadłużonych kredytem innym niż mieszkaniowy lub pożyczką - powyżej 50 tys. zł.
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
do 1 tys. 1-5 tys. 5-10 tys. 10-50 tys. 50-100 tys. 100-150 tys. 150-300 tys. 300-500 tys. powyżej 500tys.
wartość kredytów innych niż mieszkaniowe wartość kredytów mieszkaniowych
Wskaźnik miesięcznej obsługi długu do dochodu netto
▪ Mediana DSTI netto ogółem = 14,3%;
▪ Mediana DSTI netto kredyty mieszkaniowe = 18,3%;
▪ ok. 10% zadłużonych silnie obciążonych spłatą
kredytu;
▪ ok. 14% z DSTI >40% w grupie kredytobiorców
mieszkaniowych.
▪ relatywnie najwyższe prawdopodobieństwo
silnego obciążenia spłatą długu (DSTI>40%) w
dwóch różnych grupach zadłużonych:
▪ niskie dochody,
▪ wysoki majątek netto.
Źródło: BZGD, NBP.
Badanie zasobności gospodarstw domowych w Polsce 2016 18
Rozkład Debt-Service-to-Income (DSTI) w populacji zadłużonych
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
0-20% 20-30% 30-40% 40-50% 50%+
DSTI ogółem DSTI mieszkaniowe DSTI inne niż mieszkaniowe
Możliwość obsługi wzrostu DSTI o 20 p.p. z posiadanych płynnych aktywów
▪ ponad 70% zadłużonych wytrzyma wzrost obsługi długu ponad 3 m-ce, a 50% - ponad rok;
▪ kredytobiorcy mieszkaniowi posiadają relatywnie więcej płynnych aktywów.
Źródło: BZGD, NBP.
Badanie zasobności gospodarstw domowych w Polsce 2016 19
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
brak płynnychaktywów
do 1 m-ca 1 - 3 m-ce 3 - 6 m-cy 6 - 12 m-cy powyżej 12 m-cy
Kredyty ogółem Kredyty mieszkaniowe Kredyty inne niż mieszkaniowe
Analiza sytuacji finansowej kredytobiorców walutowych na podstawie BZGD
Źródło: BZGD, NBP.
Badanie zasobności gospodarstw domowych w Polsce 2016 20
Kredytobiorcy walutowi na tle kredytobiorców złotowych (2016):
▪ podobne prawdopodobieństwo silnego obciążenia spłatą kredytu (DSTI netto > 40%);
▪ wyższa wartość kredytu w odniesieniu do rocznych dochodów (DTI),
▪ wyższa wartość posiadanych płynnych aktywów finansowych.
Ograniczenia: relatywnie mała próba
kredytobiorców walutowych (167 kredytów)
Korzyści: pełniejsza ocena
implikacji zadłużenia walutowego dla
stabilności systemu finansowego
Sytuacja kredytobiorców walutowych i złotowych przed szokiem kursowym CHF/PLN
DSTI netto DTI netto
Płynne aktywa do
rocznego dochodu
netto
Kredyty
walutowe
Kredyty
złotowe
Kredyty
walutowe
Kredyty
złotowe
Kredyty
walutowe
Kredyty
złotowe
Mediana warunkowa 19,70% 18,30% 1,9 1,7 31,90% 22,60%
DSTI > 40% 14,80% 14,00% - - - -
DTI > 3 - - 32,50% 24,40% - -
płynne aktywa do rocznego
dochodu netto < 10%- - - - 23,70% 26,60%
% gospodarstw domowych 3,50% 10,60% 3,50% 10,60% 3,30% 10,00%
Wskaźnik bieżącego długu do aktywów (Debt-To-Assets – DTA)
▪ Mediana DTA = 5,5%;
▪ ok. 3,9% zadłużonych z DTA > 75%;
▪ relatywnie częściej wartość długu przekracza cały majątek dla zadłużonych kredytem innym niż
mieszkaniowy lub pożyczką.
Źródło: BZGD, NBP.
Badanie zasobności gospodarstw domowych w Polsce 2016 21
Rozkład DTA w populacji zadłużonych
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
0-25% 25-50% 50-75% 75-100% 100%+
DTA ogółem DTA mieszkaniowe DTA inne niż mieszkaniowe
Gospodarstwa domowe w najtrudniejszej sytuacji finansowej
Źródło: BZGD, NBP.
Badanie zasobności gospodarstw domowych w Polsce 2016 22
Płynne aktywa ≤
1 m-c dochód
Płynne aktywa
≤ 3 m-c dochódDTA > 0.75 DTA > 1
DSTI > 30% 4,4% 7,0% 2,1% 1,4%
DSTI > 40% 2,2% 3,4% 1,0% 0,6%
Spełniają jednocześnie 3 warunki:
▪ wysokie obciążenie spłatą długu (DSTI > 30-40%);
▪ niski poziom oszczędności ( ≤ 1-miesięczny dochód lub ≤ 3-miesięczny dochód );
▪ niewielki majątek w stosunku do zadłużenia (DTA>75-100%).
Odsetek zadłużonych gospodarstw w szczególnie trudnej sytuacji finansowej
Porównanie wyników BZGD do innych źródeł danych
Badanie zasobności gospodarstw domowych w Polsce 2016 23
Porównanie stopnia pokrycia agregatów w dwóch rundach BZGD
Badanie zasobności gospodarstw domowych w Polsce 2016 24
Aktywa finansowe Zobowiązania
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
Aktywafinansowe
ogółem
Depozyty Obligacje Akcje Funduszeinwestycyjne
2014 2016
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
Zadłużenie ogółem Kredyty mieszkaniowe Kredyty inne niżmieszkaniowe
2014 2016
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BZGD, rachunków finansowych oraz statystyki monetarnej, NBP.
Stopień pokrycia rzeczywistych wartości aktywów finansowych i
zobowiązań gospodarstw domowych w Polsce na tle krajów strefy euro
Badanie zasobności gospodarstw domowych w Polsce 2016 25
Aktywa finansowe Zobowiązania
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
GR
LV
SK IT
CY SI
IE PT
AT
LU
FR
ES
PL
MT
DE
NL
BE
HU FI
EE
0%
20%
40%
60%
80%
100%
120%
GR IT SK
AT
PL SI
MT
DE
ES
EE
LU IE FR
PT
HU
BE FI
CY
NL
LV
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BZGD, rachunków finansowych oraz statystyki monetarnej, NBP.
Majątek a sytuacja finansowa i zadowolenie z życia
Badanie zasobności gospodarstw domowych w Polsce 2016 26
Wysoki majątek ≠ sytuacja finansowa ≠ wysoka jakość życia
Mieszkanie: 450 tys. zł
Kredyt: brak
Dochód: 1 500 zł
Aktywa finansowe: 3 000 zł
Majątek netto: 453 tys. zł
Badanie zasobności gospodarstw domowych w Polsce 2016 27
Mieszkanie: 900 tys. zł
Kredyt: 890 tys. zł
Dochód: 20 000 zł
Aktywa finansowe: 85 000 zł
Majątek netto: 95 tys. zł
-1000
0
1000
2000
3000
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
Wa
rto
ść
m
ają
tku
ne
tto
Percentyle
P10: 7,9 tys. zł
P70: 446,8 tys. zł
P30: 142,3 tys. złP50: 263,6 tys. zł
Średnia: 417,3 tys. zł
Majątek netto, dochód i samoocena sytuacji finansowej
▪ Poziom majątku jest wyraźnie powiązany z poziomem dochodu (rho Spearmana ok. 0,48) i wyraźnie słabiej z samooceną sytuacji finansowej (rho Spearmana ok. 0,25), która jest w większym stopniu uzależniona od dochodów (rho Spearmana ok. 0,33)
Badanie zasobności gospodarstw domowych w Polsce 2016 28
0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1
0 0,2 0,4 0,6 0,8 1
Do
ch
ód
Majątek
1
2
3
4
5
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BZGD, NBP.
6%
17%
43%
28%
6%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
1 2 3 4 5
← całkowicie niezadowalająca wyjątkowo zadowalająca →
Samoocena sytuacji finansowej
Uwagi: Rozkłady brzegowe w copuli empirycznej przekształcono na rozkłady jednostajne w przedziale (0,1) używając
dystrybuanty empirycznej. Dla każdej zmiennej wartości bliskie 0 oznaczają jej niskie realizacje, a wartości bliskie 1 –
wysokie. Rozkład informuje o powiązaniu – dla zmiennych niezależnych jest równomierny na całym polu, a dla
dodatnio powiązanych koncentruje się wokół przekątnej o dodatnim nachyleniu)
Majątek netto, dochód i zadowolenie z życia
▪ Zadowolenie z życia Polaków jest bardzo wysokie
▪ Zadowolenie z życia jest w małym stopniu determinowane sytuacją materialną (rho Spearmana
pomiędzy zadowoleniem z życia a majątkiem netto wynosi ok. 0,19, natomiast z dochodami ok. 0,3)
Badanie zasobności gospodarstw domowych w Polsce 2016 29
0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1
0 0,2 0,4 0,6 0,8 1
Do
ch
ód
Majątek
1
2
3
4
5
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BZGD, NBP.
2%
8%
26%
41%
23%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
1 2 3 4 5← wyjątkowo niskie wyjątkowo wysokie →
Zadowolenie z życia
Uwagi: Rozkłady brzegowe w copuli empirycznej przekształcono na rozkłady jednostajne w przedziale (0,1) używając
dystrybuanty empirycznej. Dla każdej zmiennej wartości bliskie 0 oznaczają jej niskie realizacje, a wartości bliskie 1 –
wysokie. Rozkład informuje o powiązaniu – dla zmiennych niezależnych jest równomierny na całym polu, a dla
dodatnio powiązanych koncentruje się wokół przekątnej o dodatnim nachyleniu)
Badanie zasobności gospodarstw domowych w Polsce 2016
■ Rozszerzony majątek netto (augmented net wealth) : majątek netto +
należności z tytułu publicznych programów zabezpieczenia społecznego (gł.
emerytalnych)
■ Konsekwencje zmiany definicji majątku (dla wybranych krajów):
▪ Przeciętny (mediana) majątek silnie rośnie, a nierówności majątkowe znacznie
spadają (wsp. Giniego)
30
Co właściwie mierzy BZGD?
Gini = 0,80
Gini = 0,72
Gini = 0,49
Gini = 0,60
Gini = 0,51
Gini = 0,38
0
50
100
150
200
250
300
Niemcy (2007) Włochy (2002) Finlandia (2004/2005)
Majątek netto a rozszerzony majątek netto w wybranych krajach (mediana w tys. euro)
majątek netto
rozszerzony majątek netto
Uwaga: mediana dla Niemiec dotyczy majątku w przeliczeniu na osobę.
Badanie zasobności gospodarstw domowych w Polsce 2016
■ BZGD wypełnia istotną lukę informacyjną, jaką stanowią szczegółowe dane o majątku i
zadłużeniu gospodarstw domowych w Polsce
■ Wyniki badania za 2016 rok wskazują na:
■ Umiarkowany poziom majątku netto w Polsce (ok. 264 tys. zł) i nierówności majątkowych (na tle
strefy euro),
■ Decydującym składnikiem majątku jest główne miejsce zamieszkania (ok. 65% aktywów), zaś
aktywa finansowe mają relatywnie małe znaczenie,
■ Duża rola majątku związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą wśród zamożniejszych
gospodarstw (ok. 20% wartości aktywów),
■ Akumulacja majątku dokonuje się w wyniku oszczędzania (65% GD), poprzez spadki i darowizny
(istotne dla młodszych GD) oraz w wyniku „uwłaszczenia” (znaczące dla starszych GD),
■ Zadłużenie dotyczy ok. 40% gospodarstw i przeciętnie jest niewielkie (ok. 10 tys. zł),
■ Płynne aktywa finansowe pozwalają na absorpcję nawet znacznych kosztów obsługi długu przez
kilka miesięcy u ponad połowy zadłużonych,
■ Są wyższe dla gospodarstw z kredytami mieszkaniowymi i szczególnie wysokie dla tych
z kredytami walutowymi,
■ Odsetek gospodarstw o trudnej sytuacji finansowej z uwagi na znaczne zadłużenie jest niewielki.
■ Kolejne badanie BZGD w 2019 roku
31
Podsumowanie
Skala nierówności silnie zróżnicowana dla poszczególnych
składników majątku
Badanie zasobności gospodarstw domowych w Polsce 2016 34
Krzywa Lorenza Stopień koncentracji majątku:
BZGD vs. lista najbogatszych Polaków
32%
57%
72%
90%
92%
-20%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Sk
um
ulo
wa
ny u
dzia
ł k
wo
ty d
och
od
u n
ett
o / a
kty
wó
w
rze
czo
wyc
h / a
kty
wó
w f
inan
so
wyc
h / m
ają
tku
z
pro
wa
dze
nia
dzia
łaln
oś
ci g
osp
od
arc
ze
j / za
dłu
że
nia
g
osp
od
ars
tw d
om
ow
yc
h
Skumulowany odsetek gospodarstw domowych
dochód ekwiwalenty netto
majątek netto
aktywa rzeczowe
aktywa finansowe
majątek z prowadzenia działalności gospodarczej
zadłużenie
linia 45
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BZGD, NBP. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BZGD, NBP oraz Forbes.
Gini:
Majątek i jego struktura według zamożności gospodarstwa (najbogatsze
(>90 pctl), przeciętnie majętne (45 – 55 pctl), najuboższe (<10 pctl))
Badanie zasobności gospodarstw domowych w Polsce 2016 35
0%
20%
40%
60%
80%
100%
najuboższe przeciętnie majątne najbogatsze
Struktura aktywówaktywa finansowepozostałe aktywa rzeczowemajątek z prowadzenia działalności gospodarczejinna nieruchomośćgłówne miejsce zamieszkania
0%
20%
40%
60%
80%
100%
najuboższe przeciętnie majątne najbogatsze
Struktura pasywów
kredyty mieszkaniowe pozostałe zadłużenie
-
500
1 000
1 500
-
1,0
2,0
3,0
najuboższe przeciętniemajątne
najbogatsze
Aktywałączna kwota (bln zł) mediana (tys. zł) - oś P
-
20
40
60
80
-
5
10
15
20
najuboższe przeciętniemajątne
najbogatsze
Pasywałączna kwota (mld zł) mediana (tys. zł) - oś P
-
500
1 000
1 500
-1,0
-
1,0
2,0
3,0
najuboższe przeciętniemajątne
najbogatsze
Majątek nettołączna kwota (bln zł) mediana (tys. zł) - oś P
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BZGD, NBP.
Wielkość płynnych aktywów finansowych gromadzonych przez
gospodarstwa domowe w Polsce
▪ Mediana płynnych aktywów dla zadłużonych = ok. 2-miesięczny dochód,
▪ dla niezadłużonych nie przekracza 4-miesięcznego dochodu.
Źródło: BZGD, NBP.
Badanie zasobności gospodarstw domowych w Polsce 2016 36
Płynne aktywa finansowe do rocznego dochodu
netto w grupie zadłużonych i niezadłużonychRozkład wartości płynnych aktywów względem
dochodu netto w grupie zadłużonych
0%
20%
40%
60%
80%
100%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
45%
50%
0-2
0%
20-4
0%
40-6
0%
60-8
0%
80-9
0%
90-1
00%
Media
na r
ela
cji
pły
nn
ych a
kty
wów
do r
ocznego
dochodu n
etto
Grupy dochodowe gospodarstw domowych
Zadłużeni
Niezadłużeni
Posiadający płynne aktywa w grupie zadłużonych
Posiadający płynne aktywa w grupie niezadłużonych
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
brak do 1 m-ca 1-2 m-ce 2-3 m-ce 3-6 m-ce 6 m-cy+
LATIm ogółem
LATIm mieszkaniowe
LATIm inne niż mieszkaniowe
Zadłużenie kredytem mieszkaniowym
Źródło: BZGD, NBP.
Badanie zasobności gospodarstw domowych w Polsce 2016 37
Odsetek zadłużonych Wybrane grupy zadłużonych i ich udział w
odsetku oraz wartości zadłużenia kredytem
mieszkaniowym
7,6%
1,5%
3,4%
1,3%
6,3%
Zadłużeni tylko kredytem mieszkaniowym
Zadłużeni kredytem mieszkaniowym i kredytemkonsumpcyjnym
Zadłużeni kredytem mieszkaniowym i kredytem nakarcie kredytowej
Zadłużeni kredytem mieszkaniowym, kredytemkonsumpcyjnym i kredytem na karcie kredytowej
58,1%
66,8%
77,1%
61,6%
76,0%
82,3%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
gospodarstwodomowe z dziećmi
osoba referencyjnado 44 roku życia
gospodarstwodomowe z
dochodami powyżejmediany
udział grupy w odsetku zadłużonych
udział grupy w wartości zadłużenia