ZDRAVSTVENA NJEGA I

UNIVERZITET U TRAVNIKUFARMACEUTSKO ZDRAVSTVENI FAKULTETZDRAVSTVENA NJEGA ISADRAJDEFINICIJA ZDRAVLJA

KONCEPT ZBRINJAVANJA, DOPRINOS SESTRINSTVA

ZDRAVSTVENOJ SLUBI I DRUTVU, BRIGE ZA ZDRAVU I BOLESNU

OSOBU U ZDRAVSTVENOJ NJEZI I OKVIRIMA PROCESA

SISTEM ORGANIZACIJE PRUANJE ZDRAVSTVENE ZATITE

MODELI ORGANIZACIJE SESTRINSKE NJEGE U PRIMARNOJ, SEKUNDARNOJ I TERCIJAJARNOJ ZDRAVSTVENOJ ZATITI.Definicija zdravlja po SZO:

Zdravlje je stanje potpunog fizikog, psihikog i socijalnog blagostanja, a ne samo odsustvo bolesti

Socijalno blagostanje stanje mira i sigurnosti gdje svaki ovjek bez obzira na rasu, spol, vjeru, politiko opredjeljenje ima pravo na:

- kolovanje i rad - na ivot u zdravoj i sigurnoj okolini - osiguranje u sluaju bolesti, starosti i iznemoglosti

Fiziko i mentalno blagostanje odreuju integritet organizma, funkcionalnost i adaptabilnu sposobnost organizma.

Pojam zdravlja je individualan zavisi od nasljea i okoline, a svaki ovjek ima svoje shvatanje o zdravlju ovisno o socijalnom, kulturnom i ekonomskom statusu. Zato se potrebe i razmatranje zdravlja svakog pojedinca moraju individualno identificirati.

Ne postoje jedinstveni parametri za izraavanje kvaliteta i kvantiteta zdravlja ( teina, visina, broj eritrocita i sl. variraju )

Sluimo se indirektnom metodom OVJEK JE ZDRAV AKO NEMA SIMPTOMA BOLESTI.

Zdravstveno stanje odreenih GRUPA izraava se pozitivnim i negativnim indeksima zdravlja.

Pozitivni : natalitet, razni psiho i sociometrijski standardi antropometrijska mjerenja i sl.

Negativni : mortalitet ( posebno djece, novoroenadi, majki , raznih grupacija ) morbiditet , invalidnost i t d .

Osnovni, sastavni dio cjelokupne zatite zdravlja je z d r a v s t v e n a n j e g a .

ZDRAVSTVENA NJEGA - njega zdravih i bolesnih ljudi

Vrste : - samonjega (provoenje line higijene, ishrana, razne aktivnosti za ouvanje zdravlja) koju provodi zdrav, a esto i bolestan ovjek

- nadzor kontrolisana njega - pomo pruaju roaci, prijatelji, sam bolesnik , ali pod strunim nadzorom medicinske sestre obino u kunim uslovima

- profesionalna njega pomo pruaju za to osbosobljene osobe, obino u bolnicama, ali i u uslovima kune njege tekih bolesnika ( fizikalna terapija, parenteralna aplikacija lijekova) UNAPRIJEENJE ZDRAVLJA - formiranje navika u svakodnevnom ivotu koje doprinose poboljanju i ouvanju zdravlja

Osnovni elementi zdravog ivljenja su : - odravanje line higijene

- znaaj kretanja

- aktivnosti na svjeem zraku

- tetnost nepravilne ishrane kvantitativne (prehranjenost i pothranjenost ) i kvalitativne (ivotinjske masti ,rafinirani eeri)

- opasnost od ovisnosti o alkoholu i nikotinu , pogotovo drogama

Odravanje line higijene :

- tijela, odjee, obue ,predmeta svakodnevne upotrebe , mjesta stanovanja sprijeie bolesti prljavih ruku, prljave koe i niz drugih bakterijskih ,gljivinih, virusnih oboljenja

Zdrava fizika aktivnost :

- zapoeta u mladosti i nastavljena u umjerenoj koliini tokom itavog ivota esencijelni je faktor ouvanja tjelesnih funkcija i rastereenja psihike napetostiPravilna ishrana :

nedovoljna ishrana posebno djece dovodi do poremeaja razvoja , starijih do degenerativnih bolesti (osteoporoza i sl.) eliminacija gladi u nerazvijenim i siromanim zemljama

neuravnoteena ishrana iz neznanja, reklamiranja, ishrana u restoranima brze hrane sa suvie masti i eera, nedostatkom vitamina mikroelemenata i vlaknastih materija razna deficitna oboljenja

pretjerana ishrana dovodi do prekomjerne tjelesne teine praene kardiovaskularnim bolestima, diabetesom i sl.

vlastito indukovanje pothranjenosti posebno u pubertetu vodi do tekih psihofizikih poremeaja ( anoreksija ) tetnost raznih dijeta.

tetne navike :

puenje - kardiovaskularne bolesti, bronhitis, tumori. Borba protiv puenja zakonskim sretstvima, prosvjeivanjem posebno djece .

alkoholizam , ovisnost o lijekovima, drogama znatno doprinose brem naruavanju zdravlja i nerijetko su uzrok smrti .

PREVENCIJA BOLESTI

Primarna - sistem mjera za zatitu zdravlja u situaciji kada bolest ili ozljeda jo ne postoji

Sekundarna sistem mjera za rano otkrivanje i lijeenje da bi posljedice bile manjePrimarna prevencija bolesti : propagiranje zdravih ivotnih navika, borba za manje zagaivanje okoline, kontrola vode, namirnica, atmosfere, borba za izbjegavanje svih riziko faktora, zatita na radu, vakcinacija, itd.

Sekundarna prevencija : nastoji otkriti oboljenje najee sistematskim pregledima , kako itave populacije tako i rizinih grupa.

Z D R A V S T V E N A Z A T I T A zakonska regulativa u F BiHZdravstvena zatita graana je skup mjera , aktivnosti i postupaka na unapreenju prava na ivot , ouvanju i poboljanju zdravlja.(Zakon o zdravstvenoj zatiti Federacije B i H )

Zdravstvena zatita se odvija na nivoima :

- primarna - sekundarna

- tercijarna

P r i m a r n a zdravstvena zatita obuhvata rad:

- porodinog ljekara- opte medicine- kolske medicine- higijensko epidemioloke zatite- stomatoloke zatite- hitne medicinske pomoi- medicine rada- zdravstvene zatite radnika- zatite ene i djece- dijagnostike- apoteke

S e k u n d a r n a zdravstvena zastita obuhvata rad na dijagnostici, lijeenju i rehabilitaciji u bolnikim uslovima

T e r c i j a r n a zdravstvena zastita obuhvata rad na dijagnostici, lijeenju i rehabilitaciji u stacionarnim ustanovama, izvoenje nastave za ljekare svih profila i ostale zdravstvene radnike i nauno istraivaki rad

Mjere zdravstvene zatite su :- provoenje zdravstvenog vaspitanja- zatita ekolokih inilaca tetnih po zdravlje- mjere protiv puenja , alkoholizma , narkomanije- sprijeavanje i lijeenje povreda i oboljenja- sprjeavanje i rano otkrivanje zaraznih, malignih hroninih i masovnih bolesti- prevencija karantenskih bolesti- osiguravanje cjelovite zdravstvene zatite vojnih invalida porodica poginulih boraca ,civilnih rtava rata- posebni zdravstveni nadzor nad licima starijim od 65 godina- osiguravanje cjelovite zdravstvene zatite djece, omladine , ena u vezi sa planiranjem porodice, trudnoom, poroajem, majinstvom- lijeenje oboljelih, tjelesno i duevno oteenih osoba- pruanje specifine zdravstvene zatite- snabdijevanje lijekovima i pregled umrlihNaela zdravstvene zatite :

1. sveobuhvatnost - ukljuuje sve graane u skladu sa Zakonom 2. kontinuiranost - neprekidna u svakoj ivotnoj dobi 3. dostupnost - pravilan raspored intitucija, posebno primarne zatite u F BiH

4. cjelovitost pristupa primarne zdravstvene zatite - slobodan izbor ljekara i stomatologa primarne zatite

5. specijalizirani pristup - osigurava specijalistike i klinike usluge u praksi

Z d r a v s t v e n e u s t a n o v e p r i m a r n e z a t i t e D o m z d r a v l j a organizuje primarnu zdravstvenu zatitu na odreenom podruju i u svom sastavu ima :

- optu medicinu - porodinu medicinu- zdravstvenu zatitu ene i djece- kolsku medicinu - zdravstvenu zatitu plunih oboljenja- stomatologiju

Na svom podruju Dom zdravlja mora osigurati:

- higijensko epidemioloku djelatnost

- hitnu medicinsku pomo

- laboratorijsku, rentgenoloku i drugu dijagnostiku

Podruna ambulanta u sastavu doma zdravlja ima :

- porodinog ljekara- stomatologa- polivalentnu patronanu slubu

Ustanove za zdravstvenu njegu u kui - rehabilitacija i njega kod kue

- mogu djelovati u primarnoj zatiti, ali pod nadzorom ljekara - provodi je medicinska sestra

A p o t e k a osigurava:

- snabdijevanje lijekovima i materijalom za lijeenje i njegu: - stanovnitva - privatnu praksu - zdravstvene ustanove

- snabdijevanje djeijom hranom - snabdijevanje sredstvima za njegu- snabdijevanje drugim ljekovitim sredstvima (ajevi, pripravci i sl. )

Z d r a v s t v e n e u s t a n o v e s e k u n d a r n e z a t i t e S p e c i j a l i s t i k o k o n s u l t a t i v n e - poliklinike:

- obavlja specijalistiko konsulativne usluge dijagnostike, lijeenja i rehabilitacije

- moe se organizirati kao dio bolnice, klinike ili dio Doma zdravlja- ne podrazumijeva stacionarno lijeenje

B o l n i c a - vri dijagnostiku, lijeenje , njegu , rehabilitaciju , boravak i ishranu bolesnika

Bolnica moe biti :

- optinska sa odjeljenjima: - hirurko - interno - pedijatrijsko - ginekoloko i poroajno odjeljenje - prostor za izolaciju akutnih duevnih oboljenja

- specijalna prua usluge za odreena oboljenja ili skupine (djeca i sl )

- kantonalna formira se na nivou kantona ili vie kantona

Bolnica u svom sastavu pored specijalistiko konsultativnih odjeljenja mora imati :

- urgentnu medicinsku pomo- laboratorijsku , radioloku i drugu dijagnostiku- apoteku- snabdjevanje krvlju, transfuzioloko odjeljenje- anesteziologiju- sudsku medicinu- mrtvanicu- slubu rehabilitacije- urgentnu medicinsku pomo- laboratorijsku , radioloku i drugu dijagnostiku- apoteku- snabdjevanje krvlju, transfuzioloko odjeljenje- anesteziologiju- sudsku medicinu- mrtvanicu- slubu rehabilitacije

Lj e i l i t e vri rehabilitaciju prirodnim ljekovitim izvorima (voda, pijesak, more, blata ) i dostignuima struke

Z d r a v s t v e n e u s t a n o v e t e r c i j e r n e z a t i t e K l i n i k e u s t a n o v e - zdravstvene ustanove koje ispunjavaju uslove za izvoenje nastave na fakultetima i kolama zdravstvene struke.

1. Klinika obavlja najsloenije zahvate iz nekog specijalistikog podruja, izvodi nastavu i nauno istraivaki rad iz te oblasti2. Klinika bolnica u kojoj najmanje dvije od specijalistikih grana imaju naziv klinike i djelatnost klinike ( interno, hirurgija, pedijatrija, ginekologija ,porodilite )3. Kliniki bolniki centar vie od polovine specijalnosti ima status klinika i izvodi se vie od polovine nastavnog programa 4. Kliniki centar sve specijalnosti imaju status klinika i nastava se izvodi u potpunosti , kao i nauno istraivaki rad .F e d e r a l n i z a v o d specijalizovana ustanova za specijalistiko konsultativnu slubu, uz posebne tehnologije i posebna medicinska ispitivanja.

1. Zavod za javno zdravstvo Federacije B i H planira i provodi na nivou Federacije mjere iz oblasti

a. epidemiologije, kontrole karantenskih, zaraznih bolesti, dezinfekcije, deratizacije

b. iz oblasti masovnih nezaraznih bolesti:

- kontrola i odravanje ispravnosti voda , namirnica , vazduha ,otpadnih voda , - imunizacija , planira , kontrolie vakcinacije stanovnitva- sanitacije ( kontrola kanalizacije, vodovoda )- zdravstvena statistika u cilju praenja i ocjene zdravstvenog stanja stanovnitva- zdravstveno prosvjeivanje- uestvuje u edukaciji zdravstvenih radnika - vri struna i nauna istraivanja 2. Zavod za kontrolu lijekova B i H na nivou Federacije vri : - ispitivanje i kontrolu lijekova

- analize za potrebe farmaceutske industrije

- kontrolie kvalitet stredstava za dijagnostiku

- izrauje i objavljuje farmakopeju ( knjiga normi, sastava raznih lijekova i ljekovitih supstanci ) 3. Zavod za transfuziju B i H :

- prikuplja krv - uva i distribuira krv i krvne derivate- osigurava stanovnitvu , zdravstvenim ustanovama lijekove proizvedene od krvi- obavlja dijagnostiko ispitivanje i transfuzioloko lijeenje- standardizira prikupljanje krvi, obradu krvnih elemenata, laboratorijsko i transfuzioloko testiranje- kontrolie rad u zdravstvenim ustanovama iz ove oblasti

4. Kantonalni uredi - za javno zdravstvo, za trasfiziju obavljaju iste djelatnosti na nivou kantona 5. Kantonalni zavod za medicinu rada - preventivna zdravstvena zatita radnika- vri sistematske preglede radnika - sarauje sa drugim zdravstvenim ustanovama- statistika istraivanje iz podruja medicine rada- vodi registar povreda na radu- predlae standarde zatite u posebnim uslovima rada- vodi registar profesionalnih bolesti- prua pomo i nadzire primjenu propisa iz oblasti zatite na radu 6. Kantonalni zavod za sportsku medicinu - planira , predlae mjere za zatitu zdravlja sportista - sistematskim pregledima sportista vri preventivnu zatitu- registruje specifine povrede i oboljenja sportista- educira kadrove iz oblasti sportske medicine- ocjenjuje stanje zdravlja i daje preporuke za aktivno bavljenje sportom- prati vrhunska dostignua sportista i uestvuje u pripremama sportista za velika takmienje - sarauje sa zdravstvenim ustanovama svih nivoa- vri nauno istraivaki rad iz oblasti sportske medicine

R e f e r a l n i c e n t a r - ustanova koja ispunjava uslove za najsloenije oblike zdravstvene zatite - utvruje doktrine iz pojedinih oblasti- prati, prouava i unapreuje stanje iz pojedinih oblasti- utvruje kriterije za dijagnostiku i lijeenje pojedinih bolesti- prati struno usavravanje zdravstvenih radnika- daje ocjene rada iz dijela zdravstvene zatite za koji je osnovan F e d e r a l n o z d r a v s t v e n o v i j e e M i n i s t a r s t v a z d r a v s t v a :

- struno savjetodavno tijelo sastavljeno od 11 istaknutih strunjaka

- imenuje Vlada Federacije

- daje prijedloge, ocjene, struna miljenja bitna za rad zdravstva

HVALA NA PANJI