Zjawisko przemocy w rodzinie Zjawisko przemocy w rodzinie wyzwaniem dla szkoływyzwaniem dla szkoły

Centrum Arrupe 2008Centrum Arrupe 2008

Przemoc wobec dzieci to nie tylko Przemoc wobec dzieci to nie tylko używanie wobec nich siły fizycznejużywanie wobec nich siły fizycznej

Dzieci są krzywdzone także poprzezDzieci są krzywdzone także poprzezzaniedbaniezaniedbanieagresje werbalneagresje werbalnekary mające charakter zemstykary mające charakter zemstyprzemoc, jakiej są świadkamiprzemoc, jakiej są świadkami

DZIECI ZANIEDBANEDZIECI ZANIEDBANE

brak posiłkówbrak posiłkówbrak pomocy lekarskiej w chorobiebrak pomocy lekarskiej w chorobiebrak zainteresowania dzieckiembrak zainteresowania dzieckiembrak zasad i dyscypliny lub brak zasad i dyscypliny lub

niekonsekwencja wobec ustaleńniekonsekwencja wobec ustaleńnie okazywanie uczuć oraz brak nie okazywanie uczuć oraz brak

pozytywnych komunikatówpozytywnych komunikatówpozostawianie dzieci przez długi pozostawianie dzieci przez długi

czas bez opiekiczas bez opieki

DZIECI ZAKRZYCZANEDZIECI ZAKRZYCZANE

krzyczeniekrzyczenieniesłuchanie racji dzieckaniesłuchanie racji dzieckaponiżanieponiżanienarzekanienarzekaniewygórowane oczekiwaniawygórowane oczekiwaniaszantażowanieszantażowaniecynizm, sarkazm i podtekstycynizm, sarkazm i podteksty

OFIARY ZEMSTYOFIARY ZEMSTY

groźby – ja ci pokażę!groźby – ja ci pokażę! stosowanie kar nieadekwatnych do stosowanie kar nieadekwatnych do

przewinieniaprzewinienia karanie milczeniem, obrażaniem siękaranie milczeniem, obrażaniem się przypominanie win sprzed lat (brak przypominanie win sprzed lat (brak

przebaczenia)przebaczenia)

ŚWIADKOWIE PRZEMOCYŚWIADKOWIE PRZEMOCY

pozwalanie na oglądanie pozwalanie na oglądanie przemocy w telewizjiprzemocy w telewizji

przemoc pomiędzy rodzicamiprzemoc pomiędzy rodzicamizabieranie dzieci w miejsca zabieranie dzieci w miejsca

awantur, bijatyk i pijaństwaawantur, bijatyk i pijaństwa

Często nie możemy zmienić Często nie możemy zmienić sytuacji w rodziniesytuacji w rodzinie

możemy jednak zapewnić dzieciom i możemy jednak zapewnić dzieciom i młodzieży miejsce, w którym poczują młodzieży miejsce, w którym poczują się bezpieczne i odbudują poczucie się bezpieczne i odbudują poczucie

własnej wartości. własnej wartości.

Takim miejscem odtruwania z przemocy Takim miejscem odtruwania z przemocy oraz oraz

kształtowania pogodnego, wartościowego kształtowania pogodnego, wartościowego życia życia

może być szkołamoże być szkoła

JAK to zrobić?JAK to zrobić?

Poprzez kształtowanie tzw. Poprzez kształtowanie tzw. „programu ukrytego” szkoły„programu ukrytego” szkoły

DEFINICJA programu ukrytegoDEFINICJA programu ukrytego

"Ukryty program" to wszystko, czego uczniowie"Ukryty program" to wszystko, czego uczniowie uczą się, co poznają i czego uczą się, co poznają i czego doświadczają w doświadczają w szkoleszkole, a co jest poza oficjalnym programem , a co jest poza oficjalnym programem nauczania, poza oficjalnymi celami nauczania, nauczania, poza oficjalnymi celami nauczania, poza tym, czego świadomie chce nauczyć poza tym, czego świadomie chce nauczyć nauczyciel, nauczyciel, a co jest niezmiernie ważne dla a co jest niezmiernie ważne dla całościowego rozwoju uczniacałościowego rozwoju ucznia. .

Przykłady ukrytej przemocy w szkolePrzykłady ukrytej przemocy w szkole

demonstrowanie władzy przez nauczyciela, demonstrowanie władzy przez nauczyciela, straszenie jedynką, dyrektorem, niezdaniem straszenie jedynką, dyrektorem, niezdaniem matury, nieuzyskaniem promocji do następnej matury, nieuzyskaniem promocji do następnej klasyklasy

pozbawianie uczniów prawa do własnego zdania pozbawianie uczniów prawa do własnego zdania na temat nauczanych treścina temat nauczanych treści

zredukowanie celów wychowawczych do zredukowanie celów wychowawczych do posłuszeństwa i dyscyplinyposłuszeństwa i dyscypliny

wyróżnianie niektórych uczniów i wyróżnianie niektórych uczniów i dyskryminowanie innychdyskryminowanie innych

Działania kształtujące pozytywny Działania kształtujące pozytywny „program ukryty”„program ukryty”

udzielanie częstych pochwał uczniom i rodzicomudzielanie częstych pochwał uczniom i rodzicom

przedstawianie trudnych sytuacji w świetle przedstawianie trudnych sytuacji w świetle wartości wartości

opowiadanie historii z życia nauczycieli i uczniów, opowiadanie historii z życia nauczycieli i uczniów, które podkreślają ich wartośćktóre podkreślają ich wartość

inspirowanie i organizowanie przedsięwzięć inspirowanie i organizowanie przedsięwzięć integrujących różne środowiskaintegrujących różne środowiska

wspólne świętowanie sukcesów nauczycieli i wspólne świętowanie sukcesów nauczycieli i uczniów, radowanie się z osiągnięć innychuczniów, radowanie się z osiągnięć innych

Działania kształtujące pozytywny Działania kształtujące pozytywny „program ukryty”„program ukryty”

mniejsze przywiązywanie wagi do ocen a mniejsze przywiązywanie wagi do ocen a większe do sukcesów większe do sukcesów

humor i umiejętność radosnego humor i umiejętność radosnego podchodzenia do obowiązkówpodchodzenia do obowiązków

konsekwentne karanie takich postaw konsekwentne karanie takich postaw uczniów, które uwłaczają godności innychuczniów, które uwłaczają godności innych

(nauczyciel musi być przewidywalny)(nauczyciel musi być przewidywalny)

posiadanie na piśmie i konsekwentne posiadanie na piśmie i konsekwentne realizowanie swojego edukacyjnego realizowanie swojego edukacyjnego credocredo

Działania kształtujące pozytywny Działania kształtujące pozytywny „program ukryty”„program ukryty”

troska o kulturę języka, schludny strój, wygląd sali troska o kulturę języka, schludny strój, wygląd sali lekcyjnej (nadanie jej ducha, tożsamości)lekcyjnej (nadanie jej ducha, tożsamości)

(klasowy herb, hymn…)(klasowy herb, hymn…)

obecność wychowawcy w ważnych momentach obecność wychowawcy w ważnych momentach życia ucznia życia ucznia (na przykład: obecność na rodzinnym pogrzebie)(na przykład: obecność na rodzinnym pogrzebie)

promowanie osób znaczących promowanie osób znaczących (na przykład: pani Ula z biblioteki)(na przykład: pani Ula z biblioteki)

promowanie pracy zespołowej gdzie każdy jest promowanie pracy zespołowej gdzie każdy jest niezbędny do wykonania zadania niezbędny do wykonania zadania (nagradzanie solidarności)(nagradzanie solidarności)

angażowanie uczniów w negocjacje w konfliktachangażowanie uczniów w negocjacje w konfliktach uczenie wrażliwości na potrzeby innych i bycie uczenie wrażliwości na potrzeby innych i bycie

społecznym adwokatem rodziny uczniaspołecznym adwokatem rodziny ucznia(na przykład: wspólna troska o osoby niepełnosprawne w szkole)(na przykład: wspólna troska o osoby niepełnosprawne w szkole)

bibliografiabibliografia Janusz Lenkiewicz, „Czym są ‘ukryte programy’ szkoły?”, Janusz Lenkiewicz, „Czym są ‘ukryte programy’ szkoły?”, Edukacja i Edukacja i

dialogdialog, nr 6, 1994., nr 6, 1994. Magdalena Karkowska, „Przemoc w szkole”, Magdalena Karkowska, „Przemoc w szkole”, Edukacja i dialogEdukacja i dialog, nr 6, , nr 6,

1994.1994. Dorota Turska, Dorota Turska, Skuteczność ucznia. Od czego zależy skuteczna Skuteczność ucznia. Od czego zależy skuteczna

realizacja wymogów edukacyjnychrealizacja wymogów edukacyjnych, Wyd. Uniwersytetu Marii Curie-, Wyd. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2006.Skłodowskiej, 2006.

Marcin J. Sochocki, „Ukryty program szkoły”, Marcin J. Sochocki, „Ukryty program szkoły”, RemediumRemedium, nr 7-8, , nr 7-8, 2008.2008.

Philip Jackson, Philip Jackson, Life in the classroomLife in the classroom, New York 1968., New York 1968.