Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów

wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020

z perspektywą do roku 2030 (SPA 2020)

Szymon Tumielewicz

Zastępca Dyrektora

Departament Zrównoważonego Rozwoju

Zmiany klimatu i kwestia adaptacji

2

Zmiany klimatu

Scenariusze klimatyczne dla Polski

4

Scenariusz wiązkowy zmian sum

opadów w Polsce w sezonie letnim dla

okresów 2011-2030 i 2081-2100. Mapy

prezentują zmiany w % w stosunku do

wartości średniej z okresu 1971-1990

Źródło: Projekt KLIMAT Wpływ zmian klimatu na środowisko gospodarkę i społeczeństwo IMGW 2012

Zmiany klimatu - wzrost natężenia zjawisk ekstremalnych

przykład Wisły

5

2010 r.

Zmiany klimatu - wzrost natężenia zjawisk ekstremalnych

przykład Wisły

6

2012 r.

Cel powstania SPA 2020

7

Wzmocnienie filaru adaptacyjnego w polityce klimatycznej

Zmniejszenie wrażliwości kraju na zmiany klimatyczne

Stworzenie warunków dla stabilnego rozwoju społeczno

-gospodarczego w obliczu ryzyk zw. ze zmianami klimatu

Impuls dla innowacyjności

Polityka

klimatyczna

mitygacja

ad

ap

tacja

Strategia Adaptacyjna UE

Dokument ramowy (komunikat KE oraz załączniki) zawierający

kierunkowe wytyczne w zakresie adaptacji do zmian klimatu dla

państw członkowskich i regionów UE.

Główne założenia:

zwiększenie świadomości nt. wagi adaptacji,

wymiana informacji (climate-adapt.eea.europa.eu),

współpraca i partnerstwo,

zintegrowane podejście – włączenie kwestii adaptacyjnych do

innych polityk.

8

SPA 2020 w systemie dokumentów

strategicznych

9

SPA 2020

Główne fazy projektu

10

faza wykonawcza

SPA 2020

faza przygotowawczo-

analityczna

Projekt KLIMADA

(MŚ, IOŚ, NFOŚiGW)

SPA 2020

etapy przygotowania

wiosna - lato 2012 r.- koncepcja dokumentu,

struktura i wstępny projekt

październik – listopad 2012 r. - uzgodnienia

wewnętrzne

grudzień 2012 r. - akceptacja projektu SPA 2020

przez Kierownictwo Resortu

grudzień 2012 r. - przekazanie projektu SPA 2020

do wstępnych uzgodnień międzyresortowych

styczeń – luty 2013 r. – prowadzenie uzgodnień

międzyresortowych i SOOŚ

wiosna - lato 2013 r. – uzgodnienia w ramach KSE,

KRMC, KWRiSR, KK PR, KRM

październik 2013 r. – przyjęcie dokumentu przez

Rade Ministrów

11

Powiązanie SPA 2020 ze

strategiami zintegrowanymi

Cele SPA 2020 Korespondująca strategia

zintegrowana

Cel 1. Zapewnienie bezpieczeństwa

energetycznego i dobrego stanu środowiska

Strategia Bezpieczeństwo

Energetyczne i Środowisko

Cel 2. Skuteczna adaptacja do zmian klimatu na

obszarach wiejskich

Strategia zrównoważonego

rozwoju wsi, rolnictwa i

rybactwa

Cel 3. Rozwój transportu w warunkach zmian

klimatu

Strategia rozwoju transportu

Cel 4. Zapewnienie zrównoważonego rozwoju

regionalnego i lokalnego z uwzględnieniem

zmian klimatu

Krajowa strategia rozwoju

regionalnego

Cel 5. Stymulowanie innowacji sprzyjających

adaptacji do zmian klimatu

Strategia innowacyjności i

efektywności gospodarki

Cel 6. Kształtowanie postaw społecznych

sprzyjających adaptacji do zmian klimatu

Strategia rozwoju kapitału

społecznego

12

Zakres SPA 2020

13

Diagnoza i scenariusze zmian klimatu

cele i kierunki działań adaptacyjnych, które należy podjąć w najbardziej

wrażliwych sektorach i obszarach w okresie do roku 2020 w odniesieniu do:

gospodarki wodnej, rolnictwa, leśnictwa, różnorodności biologicznej (w

tym NATURA 2000), zdrowia, energetyki, budownictwa i gospodarki

przestrzennej, obszarów zurbanizowanych, transportu, obszarów

górskich, strefy wybrzeża.

działania adaptacyjne, w tym działania

priorytetowe, wskazuje podmioty odpowiedzialne

za ich realizację oraz podaje wskaźniki

monitorowania i oceny realizacji przyjętych celów.

ramy finansowe

SPA 2020 – kluczowe obszary

Gospodarka wodna i morska

14

DZIAŁANIA ADAPTACYJNE

zagrożenia SPA 2020

Nadmiar wody - powodzie i podtopienia

Deficyt wody - susze

Sztormy i erozja brzegów morskich

Zreformowanie struktur gospodarki wodnej z

uwzględnieniem adaptacji do zmian klimatu.

Uwzględnianie aktualnego i potencjalnego

wzrostu poziomu morza i zagrożenia

powodziowego w planach inwestycyjnych w

strefie nadmorskiej i wodach przybrzeżnych.

Opracowanie i wdrożenie metod oceny

ryzyka powodziowego i ryzyka podtopień.

SPA 2020 – kluczowe obszary

Rolnictwo i obszary wiejskie

15

DZIAŁANIA ADAPTACYJNE

zagrożenia SPA 2020

Nadmiar i deficyt wody

Zmienność plonowania

Rozwój szkodników

Rozwój systemów monitoringu i

wczesnego ostrzegania o możliwych

skutkach zmian klimatycznych dla

produkcji roślinnej i zwierzęcej.

Wsparcie inwestycyjne gospodarstw

oraz doradztwo technologiczne

uwzględniające aspekty dostosowania

budownictwa wiejskiego i produkcji

rolnej do zwiększonego ryzyka

klimatycznego.

SPA 2020 – kluczowe obszary

Różnorodność biologiczna

16

DZIAŁANIA ADAPTACYJNE

zagrożenia SPA 2020

Zmiany w zasięgu występowania i

cyklach rozrodczych gatunków

Zmiany w reżimie hydrologicznym

Migracja gatunków inwazyjnych

Przygotowanie strategii, planów ochrony,

programów ochrony lub planów zadań

ochronnych w zakresie ochrony przyrody z

uwzględnieniem zmian warunków

klimatycznych.

Zróżnicowanie i dostosowanie

drzewostanów.

Ochrona gleb przed erozją

SPA 2020 – kluczowe obszary

Energetyka

17

DZIAŁANIA ADAPTACYJNE

zagrożenia SPA 2020

Silne wiatry i ekstrema

temperaturowe

Oblodzenia sieci przesyłowych

Deficyt wody (do celów

chłodniczych)

Przygotowanie systemu

energetycznego do zmienionych

warunków z uwzględnieniem szczytu

zimowego i letniego zapotrzebowania

na energię.

Zapewnienie awaryjnych źródeł energii

oraz przesyłu w przypadkach, w

których zastosowanie podstawowych

źródeł nie będzie możliwe.

Zapewnienie awaryjnych źródeł

chłodzenia

SPA 2020 – kluczowe obszary

Transport

18

DZIAŁANIA ADAPTACYJNE

zagrożenia SPA 2020

Zjawiska ekstremalne, w tym

powodzie i podtopienia

Zmiany chwilowych warunków

pogodowych

Uwzględnienie w procesie projektowania

i budowy infrastruktury transportowej

zmienionych warunków klimatycznych.

Utworzenie \ rozwijanie systemów

stałego monitoringu wrażliwych na

zmiany klimatu elementów budownictwa

i infrastruktury transportowej i

SPA 2020

- szczególna wrażliwość miast

na zmiany klimatu

19

DZIAŁANIA ADAPTACYJNE

zagrożenia SPA 2020

powodzie

miejska wyspa ciepła

deficyt wody

deszcze nawalne i podtopienia

ocena wrażliwości miasta i

zaplanowanie kompleksowych

działań adaptacyjnych (strategie /

plany)

skuteczne planowanie przestrzenne z

uwzględnieniem ryzyk klimatycznych

efektywne zarządzanie wodami

opadowymi, w tym wykorzystanie

wód opadowych

ekspansja terenów zielonych i

wodnych, rewitalizacja przyrodnicza

SPA 2020

Zagadnienia horyzontalne

20

SPA 2020

Edukacja Innowacje

Zwiększanie świadomości w zakresie

zmian klimatu i sposobów

minimalizowania ich skutków

(administracja szczebla centralnego,

regionalnego i lokalnego)

Wspieranie innowacji technologicznych

- przeprowadzenie analizy potencjału

polskiej gospodarki do wytwarzania i

wdrażania innowacyjnych technologii

adaptacyjnych.

Edukacja w zakresie zmiany zachowań na

sprzyjające adaptacji do zmian klimatu,

w tym oszczędne korzystanie z zasobów,

gł. wody (społeczeństwo)

Wspieranie innowacji organizacyjnych

- opracowanie procedur dot. współpracy

służb i instytucji na potrzeby reagowania

na wielowymiarowe zagrożenia zw. ze

zmianami klimatu

Promocja innowacyjnych rozwiązań w

zakresie adaptacji produkcji rolnej i

rybackiej do zmian klimatu.

SPA 2020

wdrażanie

SPA 2020 wskazuje główne podmioty odpowiedzialne za realizację

działań

SPA 2020 jest dokumentem kierunkowym, zawarte w SPA 2020 cele

i kierunki działań powinny zostać rozwinięte poprzez :

na poziomie krajowym – sektorowo: uwzględnienie kwestii

adaptacyjnych w strategiach, planach i programach (w tym w

programach operacyjnych finansowanych ze środków UE) oraz w

procesie legislacyjnym

na poziomie regionalnym i lokalnym – przeprowadzenie oceny

wrażliwości danego terytorium na zmiany klimatu i uwzględnienie

adaptacji w planowaniu strategicznym i operacyjnym (w tym regionalne

programy operacyjne)

21

Scenariusze zmian klimatu

Wrażliwe sektory

Cele i kierunki działań

Zaangażowane podmioty

SPA 2020

Strategie i plany sektorowe

Programy sektorowe (w tym

finansowanie adaptacji w PO)

Legislacja

Standardy adaptacji do zmian klimatu (np.

infrastruktura odporna na zmiany

klimatu)

Regionalne strategie i plany

Regionalne programy (w tym

finansowanie adaptacji w RPO)

Ocena wrażliwości terytorium na

poziomie lokalnym i odpowiedź w

postaci strategii / planów adaptacji

(w tym dla miast)

Wymiana informacji i ogólnodostępna

baza wiedzy – portal KLIMADA

Wdrażanie adaptacji poprzez istniejące

fora i narzędzia w ramach systemu

zarządzania rozwojem

Wytyczne dot. inwestycji odpornych na

zmiany klimatu (w oparciu o

Wytyczne KE)

Wytyczne dla systemu OOŚ

Poziom krajowy - sektory Poziom regionalny / lokalnyMinisterstwo Środowiska -

„miękka” koordynacja

Współpraca z MIR - programowanie NPF 2014-

2020

Wytyczne dla RPO 2014-2020

Finansowanie adaptacji (krajowe i regionalne

fundusze ochrony środowiska i gospodarki

wodnej)

Ministerstwo Środowiska

Mainstreaming adaptacji do zmian klimatu w Polsce

Narodowy Fundusz Ochrony

Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz

wojewódzkie fundusze ochrony

środowiska i gospodarki wodnej

Wspólna Strategia Działania Narodowego Funduszu i wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej na lata 2013-2016 z perspektywą do 2020 roku, -Cel horyzontalny - promowanie zachowań ekologicznych, działań i przedsięwzięć służących zachowaniu bogactwa różnorodności biologicznej oraz adaptacji do zmian klimatycznych.-Priorytet 1 - działanie - Adaptacja sektora gospodarki wodnej do zmian klimatycznych

Strategia działania Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na lata 2013-2016 z perspektywą do 2020 r.: -Priorytet 1: Ochrona i zrównoważone gospodarowanie zasobami wodnymi-Priorytet 4: Ochrona różnorodności biologicznej i funkcji ekosystemów

Źródła Podstawa prawna/ strategiczna

Finansowanie adaptacji do zmian klimatu - wybrane źródła

Budżety jednostek samorządu

terytorialnego

Krajowe oraz regionalne programy

operacyjne w ramach nowej

perspektywy finansowej 2014-2020

Instrument LIFE 2014-2020

Lokalne strategie/ plany adaptacji

Program Operacyjny dotyczący gospodarki niskoemisyjnej, ochrony środowiska, przeciwdziałania i adaptacji do zmian klimatu, transportu i bezpieczeństwa energetycznego (POIiŚ BIS) - w szczególności w ramach celu szczegółowego 5.1. –wzmacnianie odporności na zagrożenia związane ze zmianami klimatu oraz 5.2 – zwiększenie możliwości zapobiegania zagrożeniom naturalnym i reagowanie na nie (dodatkowo w celu tematycznym dotyczącym transportu ( CT 7) i gospodarki niskoemisyjnej ( CT 4).

Regionalne Programy Operacyjne.

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój w celu szczegółowym 6.7. – wspieranie

przemian przemysłowych w kierunku gospodarki zasobooszczędnej oraz promowanie ekologicznego wzrostu gospodarczego (innowacje).

Podprogram na rzecz klimatu - łagodzenie (redukcja CO2) i adaptacja do zmian klimatu

24

www.klimada.mos.gov.pl

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ