1

Zmiany na ekonomicznej mapie świata

Ryszard PetruGłówny Ekonomista BRE Banku,Dyrektor Banku ds. Strategii i Nadzoru Właścicielskiego

Starogard Gdański, 22.10.2010

2

Agenda

Wschodząca Azja motorem światowego wzrostu

Globalizacja procesów gospodarczych

Kryzys finansowy a nierównowagi globalne

Perspektywy zmian na gospodarczej mapie świata w bieżącej dekadzie

3

Wschodząca Azja motorem światowego wzrostu

Globalizacja procesów gospodarczych

Kryzys finansowy a nierównowagi globalne

Perspektywy zmian na gospodarczej mapie świata w bieżącej dekadzie

4

Kraje wschodzące Azji stały się dominującym regionem światowego wzrostu gospodarczego…

Wzrost gospodarczy w 2009 r.

-

mniej niż

brak danych

Źródło: MFW, World Economic Outlook, październik 2010.

5

… a ich udział w światowym PKB systematycznie rośnie

Źródło: MFW, World Economic Outlook, październik 2010.

Udział w światowym PKB (%)

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Kraje rozwinięte Wschodząca Azja Reszta świata

PROGNOZA MFW Wzrost

gospodarczy wschodzącej Azji

realizowany jest w ramach strategii

makroekonomicznej kreującej wzrost

przez eksport.

6

Wschodząca Azja motorem światowego wzrostu

Globalizacja procesów gospodarczych

Kryzys finansowy a nierównowagi globalne

Perspektywy zmian na gospodarczej mapie świata w bieżącej dekadzie

7

Globalizacja wpłynęła znacząco na przebieg procesów gospodarczych na świecie

Rozwój handlu międzynarodowego oraz globalna integracja rynków kapitałowych znacząco zmieniły obraz świata w ciągu ostatnich 10 lat i skutkowały znaczącym wzrostem światowej wymiany handlowej oraz przepływów kapitału do początku kryzysu finansowego.

Źródło: Publikacje MFW: World Economic Outlook, Global Financial Stability Report, październik 2010.

0

1500

3000

4500

6000

7500

9000

10500

20002001 20022003200420052006 200720082009

0

2

4

6

8

10

12

14

Przepływy brutto kapitału (mld USD, LO)

Przepływy brutto kapitału (% PKB, PO)

Globalne przepływy kapitału Rozwój wymiany handlowej

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

40000

45000

50000

2001 2003 2005 2007 2009 2011

-25.0

-20.0

-15.0

-10.0

-5.0

0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

Wolumen wymiany handlowej (mld USD, LO)

Wolumen wymiany handlowej (% r/r, PO)

PROGNOZA MFW

8

Utrwalał się dualizm stóp oszczędności między krajami wysoko rozwiniętymi a rozwijającymi się

Kraje rozwijające się, nastawione na wzrost poprzez rozwój eksportu, mają znaczące nadwyżki oszczędności. Nie mogą być one w pełni przetransformowane na inwestycje tychże krajach (z powodu m.in. niedostatecznego rozwoju praw własności oraz pośrednictwa finansowego, a także wysokiego ryzyka prowadzenia działalności gospodarczej).

Źródło: MFW, World Economic Outlook, październik 2010.

0

5

10

15

20

25

30

35

40

2000

2002

2004

2006

2008

2010

2012

2014

-2

-1

0

1

2

3

4

5

6

Inwestycje (% PKB, LO)

Oszczędności (% PKB, LO)

Saldo obrotów bieżących (% PKB, PO)

0

5

10

15

20

25

30

35

40

2000

2002

2004

2006

2008

2010

2012

2014

-2

-1

0

1

2

3

4

5

6

Inwestycje (% PKB, LO)

Oszczędności (% PKB, LO)

Saldo obrotów bieżących (% PKB, PO)

Kraje rozwinięte Kraje rozwijające się

PROGNOZA MFW

PROGNOZA MFW

9

Ujemne saldo obrotów bieżących USA finansowane przez nadwyżki emerging economies…

Ujemne saldo na rachunku obrotów bieżących USA było finansowane przez przepływy finansowe na amerykański rynek kapitałowy (ich źródłem: aktywa rezerwowe banków centralnych oraz dochody ze sprzedaży ropy naftowej (via sovereign wealth funds).

Źródło: MFW, World Economic Outlook, październik 2010. US – USA, OIL – kraje eksporterzy ropy naftowej, DEU+JPN – Niemcy i Japonia, CHN+EMA – Chiny i kraje rozwijające się Azji (Hong Kong, Indonezja, Korea Płd., Malezja, Filipiny, Singapur, Tajwan, Tajlandia)

Saldo obrotów bieżących (% światowego PKB)

-2

-1.5

-1

-0.5

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

US OIL DEU+JPN CHN+EMA

PROGNOZA MFW

10

…lokowane m.in. w amerykańskie papiery rządowe

Główni zagraniczni posiadacze amerykańskich papierów skarbowych (mld USD, stan na koniec sierpnia 2010)

Źródło: US Treasury.

1832.9

868.4

836.6

448.4226.6

Inni Chiny Japonia Wielka Brytania Kraje - eksporterzy ropy

11

Wschodząca Azja motorem światowego wzrostu

Globalizacja procesów gospodarczych

Kryzys finansowy a nierównowagi globalne

Perspektywy zmian na gospodarczej mapie świata w bieżącej dekadzie

12

-8.0

-6.0

-4.0

-2.0

0.0

06-06 06-07 06-08 06-09 06-10

Saldo rachunku obrotów bieżących w USA (% PKB)

0.0

1.0

2.0

3.0

4.0

5.0

6.0

7.0

8.0

9.0

03-0

6

07-0

6

11-0

6

03-0

7

07-0

7

11-0

7

03-0

8

07-0

8

11-0

8

03-0

9

07-0

9

11-0

9

03-1

0

07-1

0

Stopa oszczędności w USA (%)

W efekcie kryzysu finansowego trend narastania nierównowagi globalnej wyhamował…

* liczona jako udział oszczędności w dochodzie rozporządzalnym gospodarstw domowych.

Źródło: Bloomberg.

Stopa oszczędności w USA* (%) Saldo rachunku obrotów bieżących

w USA (% PKB)

13

50

60

70

80

90

100

110

120

130

140

02-00 11-01 08-03 05-05 02-07 11-08 08-10Ameryka Łac. Europa WschodniaAfryka Azja*Bliski Wschód

50

60

70

80

90

100

110

120

130

140

02-00 11-01 08-03 05-05 02-07 11-08 08-10Ameryka Łac. Europa WschodniaAfryka Azja*Bliski Wschód

…jednakże coraz więcej państw próbuje zapobiec aprecjacji krajowych walut

60

70

80

90

100

110

120

130

140

02-00 11-01 08-03 05-05 02-07 11-08 08-10USA Strefa euro Japonia Chiny

60

70

80

90

100

110

120

130

140

02-00 11-01 08-03 05-05 02-07 11-08 08-10USA Strefa euro Japonia Chiny

NEER (3-mies. średnia krocząca,

2000=100)

REER (3-mies. średnia krocząca,

2000=100)

Najwięks

ze gospoda

rki

Gospodarki wschodzą

ce

Nominalna deprecjacja

* Azja bez Chin.

Realna aprecjacja

Źródło: MFW, World Economic Outlook, październik 2010.

14

Wschodząca Azja motorem światowego wzrostu

Globalizacja procesów gospodarczych

Kryzys finansowy a nierównowagi globalne

Perspektywy zmian na gospodarczej mapie świata w bieżącej dekadzie

15

Kraje wschodzące stają się eksporterami kapitału

Źródło: „Capital flows to emerging market economies”, IIF, październik 2010.

Zagraniczne inwestycje bezpośrednie (mld USD)

Inwestycje przedsiębiorstw z gospodarek rozwiniętych w krajach wschodzących

Inwestycje zagraniczne w krajach wschodzących

Inwestycje zagraniczne przedsiębiorstw z krajów wschodzących

16

0 100 200 300 400 500 600 700

Abu Dhabi Investment Authority

Government Pension Fund Global (Norwegia)

Asaudi Arabian Monetary Agency Foreign Holdings

SAFE Investment Company (Chiny)

China Investment Corporation

Govt. of Singapore Investment Corporation

Hong Kong Monetary Authority Investment Portfolio

Kuwait Investment Authority

National Social Security Fund (Chiny)

National Welfare Fund (Rosja)

Ameryki 2 Inne

2

Afryka3

Europa; 18

Azja38

Bliski Wschód

37

Równie ważnym źródłem kapitału będą państwowe fundusze inwestycyjne

Źródło: Financial Times.

Największe państwowe fundusze inwestycyjne na świecie (wg wielkości aktywów, wrzesień 2010, mld USD)

Państwowe fundusze inwestycyjne wg regionów

(wg wielkości aktywów, 2009, %)

17

Proces konwergencji krajów wschodzących będzie kontynuowany…

Źródło: MFW, World Economic Outlook, październik 2010.

-6,0

-4,0

-2,0

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

Kraje rozwinięte Kraje wschodząceKraje Europy Centralnej

`

Wzrost PKB (%)

18

…również w przypadku Polski

0

50

100

150

200

250

300

Luks

embu

rg

Irlan

dia

Holandia

Austri

a

Szwec

jaDania

Wlk.

Bryt

ania

Niemcy

Belgia

Finlan

dia

Franc

ja

Hiszpan

ia

Włoc

hyEU27

Cypr

Grecja

Słowen

ia

Czech

y

Malt

a

Portu

galia

Słowac

ja

Węgr

y

Estonia

Polska

Litwa

Łotw

a

Rumunia

Bułgar

ia

PKB per capita* w 2009 (wg parytetu siły nabywczej, EU27=100)

*Wysoki poziom PKB per capita w Luksemburgu wynika z dużego udziału pracowników – nierezydentów w ogólnym zatrudnieniu. Tworząc PKB nie są brani pod uwagę jako część populacji używana do obliczenia wskaźnika PKB per capita.

Źródło: Eurostat.

19

Aby utrzymać dotychczasowe tempo konwergencji Polska musi inwestować w produktywność czynników wytwórczych…

Źródło: MFW, World Economic Outlook, październik 2010.

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

Polska

Czynniki wpływające na obniżenie potencjału gospodarki Polski w przyszłości:

1. Niekorzystne zmiany demograficzne (starzenie się społeczeństwa)

2. Spadek tempa akumulacji kapitału (niższy napływ funduszy z UE oraz inwestycji bezpośrednich)

Wzrost PKB (%)

20

…jednakże do inwestowania w innowacje nie są skłonne zarówno polskie przedsiębiorstwa…

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

20072006200520042003200220012000

Polska UE

Źródło: Eurostat.

Udział pracowników R&D wśród zatrudnionych w sektorze

przedsiębiorstw (%)

Wydatki na R&D (% PKB)

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

200820072006200520042003200220012000

Polska UE USA

21

…jak i polski rząd

Źródło: Eurostat.

Udział wydatków na R&D w ogóle wydatków publicznych

(%)

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Polska UE USA

22

Podsumowanie

• Kryzys finansowy spowodował złagodzenie globalnych nierównowag, lecz trwałe odwrócenie trendu nie jest pewne (wojny walutowe?)

• Kraje wschodzące stopniowo stają się eksporterami kapitału

• Wzrost gospodarczy Polski w najbliższej dekadzie zależeć będzie w dużej mierze od wzrostu wydajności czynników produkcji

• Polskie przedsiębiorstwa powinny skupić się na innowacyjności