ULUSLARARASI

ÇOCUK MERKEZİ

TÜRKÇE DİL ETKİNLİĞİ

HİKAYE ÖNCESİ ETKİNLİKÖğretmen önceden kendi oluşturduğu Kiko ile ilgili parmak oyunu, bilmece, tekerleme vb. ile çocukların ilgisini çekebilir.

HİKAYE ETKİNLİĞİ• Kiko ve El kitabı resimleri çocuklara gösterilerek okunabilir. • Kiko ve El Kitabı yarım bırakılarak çocukların hikâyeyi tamamlaması istenilebilir.• “Ayşe Neden Ağlıyor?“ adlı kukla gösterisi sunulabilir. (Ek2’den kukla örnek metnine ulaşılabilir.)

HİKAYE SONRASI ETKİNLİK• Anlatılan hikâye ya da kukla metni ile ilgili çocuklara sorular yöneltilip, iç çamaşırı kuralı vurgulanıp pekiştirilebilinir.• Anlatılan Kiko ve El kitabının dramatizasyon çalışması çocuklarla birlikte yapılabilir. (Ek3’den dramatizasyon örnek metnine ulaşılabilir.)

SANAT ETKİNLİĞİ• Türkçe Dil Etkinliğinde anlatılan hikâye ya da kukla metni ile ilgili çocukların serbest resim yapması istenilebilinir.• Çocuklarla birlikte Kiko’nun el kuklası, ipli kuklası, parmak kuklası, çomak kuklası vb. kukla örnekleri uygun malzemelerle hazırlanılabilinir.• Sanat Merkezinde kullanılan kız ve oğlan boyama sayfaları (Ek1) yönergeler verilerek çocuklara tamamlatılabilinir.• Müzik Etkinliğinde kullanmak için çocuklarla birlikte Kiko’yu temsil edecek bir müzik aleti yapılabilinir.

MÜZİK ETKİNLİĞİ• Öğretmen önceden hazırladığı Kiko’nun şarkısını çocuklara tanıtabilir.• Öğretmen çocuklarla birlikte yeni bir Kiko şarkısı oluşturabilir.• Oluşturulan şarkı ses kayıt cihazına kaydedilebilinir.• Çocuklara çeşitli ritim aletleri verilerek şarkıya eşli etmeleri istenilebilinir.

OYUN ETKİNLİĞİ• Çocuklara “Elim Sende” oyunu anlatılarak oynanılabilinir.• Müzik Etkinliğinde oluşturulan şarkı eşliğinde dans edilebilinir.• Çocuklara Sanat Etkinliğinde oluşturulan Kiko kuklası ile çeşitli oyunlar oynatılabilinir. (Sıcak – Soğuk vb.)

OKUMA YAZMAYA HAZIRLIK• Ek 4 örneğinde yer alan “Çiz Anlat” çalışma sayfası çocuklara dağıtılıp, yönergeler verilerek çocukların tamamlaması istenilebilinir.• Çocuklara, nokta birleştirme ile Kiko resmi tamamlatılabilinir.• Çocuklara,labirent çalışması ile Kiko’yu El’e ulaştırmaları istenilebilinir.

NOT: Yukarıda belirtilen faaliyetlerden bazıları seçilip ya da tamamı gün içinde uygulanılabileceği gibi 1 haftaya da yayılabilinir. Öğretmen; yukarıda verilen merkez ve etkinlik örneklerini kendi yaratıcılığı ve elinde bulunan materyaller doğrultusunda çocukların düzeyine göre çeşitlendirebilir.

Uluslararası Çocuk Merkezi ve Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Es Çocuk Evi tarafından hazırlanan bu klavuz Hollanda Kraliyeti Ankara Büyükelçiliği’nin Matra Programı çerçevesinde bastırılmıştır.

Katkı Verenler: Prof. Dr. Gülten Sönmez Seber, Adem Arkadaş-Thibert, Aygül Çam, Banu Özgüven, D. Tuğba Ekici, Esra Çolak, Gökçe Gül, Gönül Aksoy, Sevcan Mutlu Büyükaşçı Erpay

Çocukları Cinsel Sö

mürü ve İstismardan

Koruma Projesi

Uluslararası ve ulus

al yasalar tüm ço

cukların “cinsel söm

ürü ve cinsel

istismarın her biçim

inden korunma” ha

kkını yasal güvence

altına almıştır.

Ne var ki, yapılan t

ahminlere göre çoc

ukların BEŞTE BİRi ya

şamı boyunca

en az bir kez cin

sel istismar dahil c

insel şiddetin bir t

ürüne maruz

kalmaktadır. Bu ürk

ütücü rakamlar kar

şısında her birimizin

derin kaygılar

duyması gerekir.

Çocukları

n cinsel istismara m

aruz kaldıkları olay

ların faillerinin çoğu

kez

“çocuğun yakınında

ki yani çocuk ile gü

ven ilişkisi içinde olm

ası gereken

çevreden” kişiler o

lması da kaygı v

ericidir. Burada ka

stedilen ana

babalar, akrabalar

, arkadaşlar, öğre

tmenler ve çocu

klara bakan

kişilerdir. Çocukları

n maruz kaldıkları

bu şiddeti bildirm

eleri işte bu

sebepten son de

rece güçtür. Dola

yısıyla faillerin ço

ğu yargıdan

kurtulurken mağd

urlar da genellik

le yaşamları boyu

nca suskun

kalmaktadır.

Bu kısır döngüyü k

ırıp çocuklarımızı c

insel şiddetten ko

rumak bizim

yapmamız gereken

bir iştir. Temmuz 200

7’de imzaya açılan

ve Türkiye’de

2012 yılında yürürl

üğe giren, yani iç

yasamız olan Çoc

ukların Cinsel

Sömürüden ve

İstismardan Korun

maları Sözleşmesi

de bunu

amaçlamaktadır.

Bu Sözleşme gereğ

i Türkiye’nin yasal y

ükümlülüklerinden

birisi de okul

öncesi öğretmenle

ri gibi çocuklarla

doğrudan çalış

anları, onlar

aracılığıyla çocukla

rın ailelerini ve çoc

ukları güçlendirerek

çocuğa cinsel

şiddet olmasını enge

llemek ve önlemek

tir.

BEŞTE BİR KAMPANYA

SI

NEDEN BU KILAVUZ HAZIRLANDI? NEDEN BİLGİLENDİRME TOPLANTILARI YAPILIYOR?

Bu kılavuzun ve kılavuz kullanılarak düzenlenen bilgilendirme toplantılarının hedefi en başta Türkiye’de okul öncesi öğretmenlerinin yıllardır mücadele verdiği bir sorun olan çocuklara yönelik cinsel şiddetin her biçimi konusunda okul öncesi öğretmenleri arasında daha ileri bir farkındalık oluşturmaktır.

Çocuklara yönelik cinsel şiddete karşı mücadelede çocuklara ve ailelerine temel önleyici mesajları vererek tüm okul öncesi öğretmenlerinin çocukları ve ailelerini bu konuda güçlendirmeye özendirmek bir diğer hedeftir.

Kılavuz bu amaca yönelik olarak okul öncesi öğretmenlerin kendi okulları nezdinde yürütecekleri çalışmalarda kullanabilecekleri pratik bir araç sunmaktadır. Yani, Kılavuz, çocukları güçlendirmeye yönelik bu yeni ve yenilikçi çalışmayı anlamalarında ve tanıtmalarında onlara yardımcı olacak bir araçtır.

Kılavuz, Kiko ve El materyallerinde anlatılan “İç Çamaşırı Kuralı”nı okul müfredatına nasıl yansıtılabileceğine ilişkin örnekler de vermektedir.

“KİKO VE EL” / “İÇ ÇAMAŞIRI KURALI” NEDİR?

Yaklaşık her beş çocuktan biri cinsel şiddete maruz kalmaktadır; buna cinsel istismar da dahildir. Bakım ve eğitim hizmeti verdiğiniz çocukların böyle bir durumla karşılaşmasını önleyebilirsiniz. İşte bunun için çocuklara Kiko ve El materyalleriyle İç Çamaşırı Kuralı'nı öğretmeliyiz.

İç Çamaşırı Kuralı, anne-baba, çocuk bakıcıları ve okul öncesi öğretmenlerinin çocuklara, kimsenin onların isteği olmadan vücutlarına dokunamayacağına, dokundukları takdirde kimden ve nasıl yardım isteyebileceklerini açıklayan basit bir kuraldır.

Kimse çocukların iç çamaşırlarına ve çamaşırın iç kısmındaki bedenlerine çocukların izni olmadan dokunamazlar. Çocuklar da aynı şekilde başkalarının bu yerlerine dokunmamalıdır. Bu kural, aynı zamanda çocuklara, vücutlarının kendilerine ait olduğunu, iyi ve kötü sırların, iyi ve kötü temas türlerinin olduğunu anlatmaya yardımcı olur.

İç Çamaşırı Kuralı, anne-baba, bakıcılar ve okul öncesi öğretmenlerin sorumlulukları ve korumalarındaki çocuklarla cinsel şiddeti engellemek ve önlemek ile ilgili diyalog kurmalarına yardımcı olmak amacıyla oluşturulmuştur. Bu kural, cinsel istismarı önlemeye yönelik çok etkili bir araçtır.

İç Çamaşırı Kuralı’nın 5 önemli öğretisi vardır.

Bunları Kiko Kullanım Kılavuzu ve Kiko ve El Hikaye Kitabıyla beraber verilen Kiko Kısa Kılavuzuna bakarak anlatabilirsiniz.

OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLERİ KİKO VE EL ARACILIĞIYLA İÇ ÇAMAŞIRI KURALINI NASIL ANLATABİLİRLER?

İç Çamaşırı Kuralı’nı Kiko ve El ile çocuklara tanıtmak ve anlatmak için, günün başlangıç etkinliğinden itibaren gün içerisinde uygulanabilecek tüm etkinlikler programa dahil edilebilinir. Örneğin; serbest zaman etkinliğinde çocuklara farklı alternatifler (öğrenme merkezlerinde) sunularak giriş yapabilirsiniz.

SERBEST ZAMAN ETKİNLİĞİ

KİTAP MERKEZİKitap Merkezine (varsa kitaplık yoksa masa kullanılarak) en az 5 – 6 tane Kiko ve El kitabı, Kiko kartpostalları yerleştirilebilir. Duvara Kiko’nun afişleri asılarak çocukların merkeze ilgisi çekilebilir.

KUKLA MERKEZİÖğretmenin kendi hazırladığı Kiko kuklası ya da sınıfta bulunan kukla çeşitlerinden faydalanılarak çocukların merkeze ilgisi çekilebilir.

SANAT MERKEZİMASA-1: Kız ve Oğlan boyama sayfaları masalara yerleştirilir. (Ek1’den örnek resimlere ulaşılabilir.) Masaya suluboya, pastel boya, parmak boya vb. malzemeler yerleştirilir. Çocuğa sadece iç çamaşırı bölümünü istediği boya ile boyaması gerektiği açıklaması yapılabilir.

MASA-2: Yoğurma Maddeleri (oyun hamuru, seramik, tuz seramiği, kil, tutkal hamuru vb.)masalara yerleştirilir. Çocuklardan kendi hayallerindeki Kiko’yu oluşturmaları istenebilir.

MASA-3: Artık materyaller masalara yerleştirilir. (Pul, boncuk, kumaş, ip vb.) Kız ve oğlan boyama sayfaları masalara yerleştirilir. (Ek1’den örnek resimlere ulaşılabilir.) Çocuğa sadece iç çamaşırı bölümünü masa da bulunan artık materyalleri kullanarak tamamlaması gerektiği açıklaması yapılabilir.• Hazırlanan masalarla çocukların ilgisi merkeze çekilebilinir.

NOT: Çocuğa karşı cinsel istismar gerçekleşmesi süphesi olduğu ya da gerçekleştiğinin bilindiği durumlar ile ilgili çalışmalar özel uzmanlık gerektirir. Bu gibi durumlarla karşılaşıldığında ya da bu gibi olaylar ile ilgili soru yoneltildiğinde konunun uzmanlarına yönlendiriniz!

Örneğin şuralara başvuru ya da şikayet yapılabilir: ALO183 Sosyal Hizmet Telefon Hattı, ALO153 Polis, ALO150 BİMER, ilinizde varsa Çocuk İzlem Merkezi (ÇİM), Baro Çocuk Hakları Merkezi, Üniversite Tıp Fakültelerindeki Çocuk Koruma Birimleri, Belediyelerin Kadın Dayanışma Merkezleri, Belediyelerin Çocuk Hakları Birimleri.

Eskişehir Kadın Danışma Ve Dayanışma Merkezi: 0(222) 233 08 08Eskişehir Baro Çocuk Hakları İzleme Komisyonu: 0(222) 240 14 00

İç çamaşırımızın kapattığı yerler özel yerlerimizdir, kimsenin dokunmasına İZİN VERME

Yönerge: RESİMDEKİ ÇOCUĞUN ÖZEL YERLERİNİİSTEDİĞİN RENKTE BOYA

EK - 1

Kaynak: okulöncesi.net

İç çamaşırımızın kapattığı yerler özel yerlerimizdir, kimsenin dokunmasına İZİN VERME

Yönerge: RESİMDEKİ ÇOCUĞUN ÖZEL YERLERİNİİSTEDİĞİN RENKTE BOYA

EK - 1

Kaynak: okulöncesi.net

1  

EK-2

AYŞE NEDEN AĞLIYOR?

(Ayşe ağlayarak sahneye çıkar)

ALİ: Aaa ne oldu Ayşe? Neden ağlıyorsun

AYŞE: Çok korkuyorum Ali söyleyemem

ALİ: Ama neden ağladığını söylemezsen sorununa bir çözüm bulamayız ki

AYŞE: Bu bir sırmış. Sırlar söylenmez ya.

ALİ: Seni mutsuz eden sırlar kötü sırlarmış. Öğretmenim öyle söyledi. Kötü sırları da mutlaka güvendiğin biriyle paylaşmalıymışız.

AYŞE: Hımm tamam o zaman bu sırrı sana anlatayım. Be parkta oynarken tanımadığım biri yaklaştı ve bana dokunmaya başladı. Önce saçlarımı okşadı daha sonra iç çamaşırımı ellemek istedi ve bunun aramızda bir sır olacağını hiç kimseye anlatmamam gerektiğini söyledi. Bende korkup ağlayarak oradan uzaklaştım.

ALİ: Oradan uzaklaşmakla en doğru olanı yapmışsın. Okulda öğretmenimiz bize bu konularla ilgili bilgiler verdi. Sana anlatmamı istermisin?

AYŞE: Tabi ki isterim.

ALİ: Kural 1- Vücudumuz bize aitmiş kimse biz istemeden vücudumuza dokunamazmış. Eğer dokunmasını istemiyorsak hayır demeliymişiz.

Kural 2- İyi dokunuş ve kötü dokunuş varmış başka birinin vücudumuzun özel kısımlarına bakması, dokunması ve bunu istemesi doğru değilmiş.

Annemiz, babamız, bakıcımız veya doktorlar bize dokunmak zorunda kalabilirlermiş ama yine de bizden izin istemeleri gerekiyormuş. Biz bunlardan da rahatsızlık hissettiğimizde HAYIR demeliymişiz.

AYŞE: Ali vücudumuzun özel yerleri de neresiymiş?

ALİ: Mayo ve iç çamaşırımız kapattı yerler özel yerlerimizmiş.

Kural 3- iyi sırlar ve kötü sırlar varmış

İyi sırlar bizi mutlu edermiş ve güzel hissettirirmiş mesela sürpriz bir doğum günü partisi gibi, kötü sırlar bizi mutsuz edermiş mesela bizi üzen ve korkutan olaylarmış. Kötü sırları mutlaka güvendiğimiz bir büyükle paylaşmalıymışız. Mesela anne-babamız, öğretmenimiz yada bir polis olabilirmiş.

Kural 4- Bizi korumak büyüklerin işiymiş böyle bir durumla karşılaştığımız zaman büyüklerimiz bizi dinleyip bize inanana kadar anlatmaya devam etmeliymişiz. Bizi koruyacak kişiler büyüklerimizmiş.

2  

Yani Ayşe neymiş başına böyle bir durum geldiğinde korkup ağlamak yerine;

Önce “HAYIR” de. Hemen oradan UZAKLAŞ Güvendiğin bir büyüğe ANLAT Ve birisi seni dinleyene kadar ANLATMAYA DEVAM ET.

AYŞE: Aaa Ali ben bu anlattıklarını bilmiyordum sana çok teşekkür ederim hemen gidip bu olayı annemle paylaşmalıyım hoşçakal Ali

ALİ: Hoşçakal Ayşe

YÖNERGE:

Kukla oyunumuza bir isim bulunuz? AYŞE neden ağlıyordu? AYŞE başından geçenleri kiminle paylaştı? ALİ AYŞE ye hangi kuralları anlattı? Sizler böyle bir durumda neler yapardınız?

EK-3

KİKO VE EL DRAMATİZASYON METNİ

Kiko: Merhaba benim adım Kiko.

El: Merhaba benim adım da el.

Kiko: Biz ikimiz çok iyi arkadaşız ve birlikte oyun oynamayı çok seviyoruz.

El: Hadi birlikte uçak oyunu oynayalım mı ?

Kiko: Harika.

El: Hadi o zaman atla uçağa seni müzik ülkesine götüreyim.(el vınn diyerek havalanma hareketi yapar birlikte müzik ülkesine giderler.)

El: Kiko müzik ülkesine geldik, inişe geçiyoruz sıkı tutun.

Kiko: Müziği ve dans etmeyi çok seviyorum ama müzik ülkesinde müzik yok mu ?

El: Olmaz mı tabi ki var bak benim piyanom orada ben senin müzisyenin olacağım parmaklarım çok güzel piyano çalar.(el piyano çalar kikoda dans eder.)

Kiko: Çok eğlendim ve çok yoruldum canım lezzetli bir şeyler istiyor ama ne istediğimi bilmiyorum.

El: Tamam anladım hemen uçağa bin bakalım sana güzel bir sürprizim var.

Kiko: Olley tamam uçalım.

El: Lezzet ülkesine hoş geldiniz inişe geçiyoruz sıkı tutun.(iniş hareketi yapılır.)

El: İşte geldik şimdi ben senin küçük pasta fırının olacağım kek mi, poğaçamı yoksa pastamı istersin?

Kiko: Hem kek hem poğaça hem de pasta istiyorum.(yeme hareketi yapılır.)

Kiko: Oh karnım doydu şimdi de elim sende oyunu oynayalım mı?

El: Tamam oynayalım saçına dokunabilir miyim?

Kiko: Evet tabi dokunabilirsin.

El: Burnuna dokunabilir miyim?

Kiko: Evet dokunabilirsin.

El: Pekiiii iç çamaşırına dokunabilir miyim?

Kiko: HAYIIIIIIR!!! Dokunamazsın.

El: Aferim kiko burada HAYIR demen çok önemliydi vücut senin izin almadan hiç kimsenin sana ve özelliklede iç çamaşırına dokunmasına izin vermemelisin kendini kötü hissettiğin hiçbir sırrı saklamamalısın mutlaka güvendiğin bir büyüğüne anlatmalısın çünkü seni korumak yetişkinlerin işidir.

Eğer kötü bir dokunuş ve bakışla karşılaşırsan;

1. Önce “HAYIR” de 2. Sonra hemen oradan “UZAKLAŞ” 3. Güvendiğin bir büyüğüne “ANLAT” 4. Biri sana inanana kadar “ANLATMAYA DEVAM ET”

Anlaştık mı Kiko?

Kiko: Evet çok iyi anladım. Ama ben artık oyun oynamaktan çok yoruldum, uykumda geldi eve dönelim mi?

El: Hadi gidelim. (gitme hareketi yapılarak sahneden çıkılır.)

EK – 4

GÜVENDİĞİM BÜYÜKLER

Eğer kötü bir bakış ya da dokunuşla karşılaşırsan güvendiğin birine mutlaka söyle.

Yönerge:

1. Ortada ki kalp şekline kendi resmini çiz. 2. Yardım isteyebileceğin büyüklerin ve güvenebileceğin yetişkinlerin de resimlerini

yıldızların içine yapabilirsin.

EK - 1

Yönerge: YOLU TAKİP EDEREK KİKO’YU EL’E ULAŞTIR

OgretmenKlavuz14April2014page 1page 2

Ek1.1Ek1.2Ek2Ek3Ek4Ek5