ZNACZENIE INTERWENCJI RPO WPrpo2007-2013.podkarpackie.pl/pliki/file/Ewaluacja... · Murna 3 61-771 Pozna ... 5.2 KRYTERIA EWALUACYJNE ... wyników badania społeczny poziom dostrzegalności

RAPORT KOŃCOWY

ZNACZENIE INTERWENCJI RPO WP

W OBSZARZE INFRASTRUKTURY PUBLICZNEJ

POZNAŃ-RZESZÓW, PAŹDZIERNIK 2013 R.

Opracowanie: Public Profits Sp. z o.o.

Autorzy: prof. dr hab. Rafał Drozdowski

Krystyna Franków

Michał Morchat

dr hab. prof. UAM Krzysztof Podemski

Natalia Słowikowska

Elżbieta Stosio–Sielach

Anna Zakrzewska

Wykonawca: Public Profits Sp. z o.o. Siedziba spółki: Bazar Poznański ul. Paderewskiego 8 61-770 Poznań Dział Badań i Dział Realizacji Projektów: ul. Murna 3 61-771 Poznań www.publicprofits.pl

2

Spis treści 1 WYKAZ SKRÓTÓW ........................................................................................................................... 5 2 STRESZCZENIE RAPORTU ................................................................................................................... 6 3 RAPORT SUMMARY ....................................................................................................................... 11 4 WPROWADZENIE .......................................................................................................................... 14 5 SKRÓTOWY OPIS METODOLOGII BADANIA .......................................................................................... 17

5.1 GRUPY DOCELOWE BADANIA ORAZ ZASIĘG TERYTORIALNY I CZASOWY BADANIA ................................... 17 5.2 KRYTERIA EWALUACYJNE ............................................................................................................ 17 5.3 PYTANIA BADAWCZE ................................................................................................................. 17 5.4 ETAPY REALIZACJI BADANIA ........................................................................................................ 19

6 POZIOM WYPOSAŻENIA W INFRASTRUKTURĘ PUBLICZNĄ ORAZ JEJ JAKOŚĆ W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM

W LATACH 2007 – 2013 ............................................................................................................................ 21 6.1 EDUKACJA ............................................................................................................................... 21 6.2 ZDROWIE I OPIEKA SPOŁECZNA .................................................................................................... 28

6.2.1 SYTUACJA ZDROWOTNA ...................................................................................................... 28 6.2.2 STACJONARNA OPIEKA ZDROWOTNA ORAZ SZPITALE UZDROWISKOWE. ........................................ 30 6.2.3 AMBULATORYJNA OPIEKA ZDROWOTNA ................................................................................. 32 6.2.4 SPRZĘT MEDYCZNY ............................................................................................................. 33 6.2.5 OPIEKA SPOŁECZNA ............................................................................................................ 34

6.3 SPORT I REKREACJA ................................................................................................................... 36 7 CHARAKTERYSTYKA PROJEKTÓW ...................................................................................................... 38

7.1 INFRASTRUKTURA EDUKACYJNA ................................................................................................... 38 7.1.1 WIELKOŚĆ UDZIELONEGO WSPARCIA ..................................................................................... 38 7.1.2 MIEJSCE REALIZACJI PROJEKTÓW ........................................................................................... 38 7.1.3 PODZIAŁ PROJEKTÓW ZE WZGLĘDU NA TYP BENEFICJENTA ......................................................... 39

7.2 INFRASTRUKTURA OCHRONY ZDROWIA I POMOCY SPOŁECZNEJ ......................................................... 40 7.2.1 WIELKOŚĆ UDZIELONEGO WSPARCIA ..................................................................................... 40 7.2.2 MIEJSCE REALIZACJI PROJEKTÓW ........................................................................................... 40 7.2.3 PODZIAŁ PROJEKTÓW ZE WZGLĘDU NA TYP BENEFICJENTA ......................................................... 42

7.3 INFRASTRUKTURA SPORTOWA I REKREACYJNA ................................................................................ 42 7.3.1 WIELKOŚĆ UDZIELONEGO WSPARCIA ..................................................................................... 42 7.3.2 MIEJSCE REALIZACJI PROJEKTÓW ........................................................................................... 42 7.3.3 PODZIAŁ PROJEKTÓW ZE WZGLĘDU NA TYP BENEFICJENTA ......................................................... 43

7.4 REWITALIZACJA MIAST ............................................................................................................... 44 7.4.1 WIELKOŚĆ UDZIELONEGO WSPARCIA ..................................................................................... 44 7.4.2 MIEJSCE REALIZACJI PROJEKTÓW ........................................................................................... 44 7.4.3 PODZIAŁ PROJEKTÓW ZE WZGLĘDU NA TYP BENEFICJENTA ......................................................... 46

7.5 REWITALIZACJA OBSZARÓW ZDEGRADOWANYCH ............................................................................ 46 7.5.1 WARTOŚĆ PROJEKTÓW ....................................................................................................... 46 7.5.2 ROZKŁAD TERYTORIALNY PROJEKTÓW .................................................................................... 46 7.5.3 PODZIAŁ PROJEKTÓW ZE WZGLĘDU NA TYP BENEFICJENTA ......................................................... 47

7.6 AKTYWIZACJA OBSZARÓW ZMARGINALIZOWANYCH GOSPODARCZO ORAZ WSPARCIE TERENÓW

ZNISZCZONYCH PRZEZ POWÓDŹ................................................................................................................. 49 7.6.1 WARTOŚĆ PROJEKTÓW ....................................................................................................... 49 7.6.2 ROZKŁAD TERYTORIALNY PROJEKTÓW .................................................................................... 49 7.6.3 PODZIAŁ PROJEKTÓW ZE WZGLĘDU NA TYP BENEFICJENTA ......................................................... 50

7.7 WARTOŚĆ PROJEKTÓW .............................................................................................................. 51 8 WPŁYW PROJEKTÓW NA POPRAWĘ JAKOŚCI INFRASTRUKTURY PUBLICZNEJ .............................................. 52

8.1 POPRAWA STANU I JAKOŚCI INFRASTRUKTURY PUBLICZNEJ W OPINII RESPONDENTÓW BADANIA CATI ..... 52 8.1.1 OCENA JAKOŚCI INFRASTRUKTURY W OBSZARZE EDUKACJI W LATACH 2007 – CZERWIEC 2013 ....... 52

3

8.1.2 OCENA JAKOŚCI INFRASTRUKTURY W OBSZARZE ZDROWIA I POMOCY SPOŁECZNEJ W LATACH 2007 –

CZERWIEC 2013 ................................................................................................................................ 54 8.1.3 OCENA JAKOŚCI INFRASTRUKTURY W OBSZARZE SPORTU I REKREACJI W LATACH 2007 – CZERWIEC

2013 ....................................................................................................................................... 56 8.2 POPRAWA STANU I JAKOŚCI ORAZ DOSTĘPNOŚCI INFRASTRUKTURY PUBLICZNEJ W OPINII RESPONDENTÓW

WYWIADÓW INDYWIDUALNYCH ................................................................................................................ 59 9 WPŁYW PROJEKTÓW NA POPRAWĘ DOSTĘPNOŚCI INFRASTRUKTURY PUBLICZNEJ ...................................... 61

9.1 POPRAWA DOSTĘPNOŚCI INFRASTRUKTURY PUBLICZNEJ W OPINII RESPONDENTÓW BADANIA CATI ........ 61 9.1.1 POPRAWA DOSTĘPNOŚCI REGIONALNEGO SYSTEMU EDUKACJI .................................................... 61 9.1.2 POPRAWA BEZPIECZEŃSTWA ZDROWOTNEGO LUDNOŚCI ........................................................... 63 9.1.3 ZWIĘKSZENIE DOSTĘPNOŚCI MIESZKAŃCÓW DO OBIEKTÓW SPORTOWYCH I REKREACYJNYCH ........... 64

10 WPŁYW PROJEKTÓW NA POPRAWĘ JAKOŚCI ŻYCIA MIESZKAŃCÓW ......................................................... 66 10.1 JAKOŚĆ I DOSTĘPNOŚĆ INFRASTRUKTURY PUBLICZNEJ ORAZ ZMIANY DOKONANE W LATACH 2007-2012. 66 10.2 PRZEPROWADZONE INWESTYCJE A POPRAWA JAKOŚCI ŻYCIA MIESZKAŃCÓW W OPINII RESPONDENTÓW .. 67

11 WPŁYW PROJEKTÓW NA OSIĄGNIĘCIE CELÓW V OSI PRIORYTETOWEJ RPO WP ...................................... 71 11.1 INFRASTRUKTURA EDUKACYJNA ................................................................................................... 71 11.2 INFRASTRUKTURA OCHRONY ZDROWIA I POMOCY SPOŁECZNEJ ......................................................... 75 11.3 INFRASTRUKTURA SPORTOWA I REKREACYJNA ................................................................................ 77 11.4 REWITALIZACJA MIAST I OBSZARÓW ZDEGRADOWANYCH ................................................................. 80 11.5 WSKAŹNIK KLĘSKI ŻYWIOŁOWE ................................................................................................... 83 11.6 WSKAŹNIK RYNKU PRACY ........................................................................................................... 85 11.7 PODSUMOWANIE ..................................................................................................................... 86

12 WPŁYW PROJEKTÓW NA ROZWÓJ SPOŁECZNO-GOSPODARCZY REGIONU ................................................. 88 12.1 OPINIA RESPONDENTÓW BADANIA CATI NA TEMAT POTENCJALNYCH EFEKTÓW REALIZACJI PROJEKTÓW .. 88 12.2 ANALIZA WPŁYWU ZREALIZOWANYCH INWESTYCJI NA SYTUACJĘ SPOŁECZNO-GOSPODARCZĄ NA TERENIE

POSZCZEGÓLNYCH POWIATÓW ................................................................................................................. 93 12.3 SPÓJNOŚĆ RPO WP Z ZAŁOŻENIAMI DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH KRAJU I REGIONU ................... 101

12.3.1 REALIZACJA ZAPISÓW DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH W PROJEKTACH RPO WP ...................... 101 12.4 LICZBA BEZPOŚREDNIO UTWORZONYCH NOWYCH ETATÓW ............................................................ 101 12.5 INWESTYCJE W INFRASTRUKTURĘ DOFINANSOWANE Z EFRR NA TLE KLUCZOWYCH POTRZEB REGIONU

W TYM ZAKRESIE .................................................................................................................................. 105 12.5.1 ZNACZENIE INWESTYCJI W INFRASTRUKTURĘ EDUKACYJNĄ ....................................................... 105 12.5.2 ZNACZENIE INWESTYCJI W INFRASTRUKTURĘ OCHRONY ZDROWIA ............................................. 106 12.5.3 ZNACZENIE INWESTYCJI W INFRASTRUKTURĘ POMOCY SPOŁECZNEJ ........................................... 106 12.5.4 ZNACZENIE INWESTYCJI W ZAKRESIE REWITALIZACJI MIAST ...................................................... 107

12.6 WPŁYW PROJEKTÓW NA ZMNIEJSZENIE DYSPROPORCJI W ROZWOJU INFRASTRUKTURY PUBLICZNEJ

W REGIONIE ........................................................................................................................................ 108 12.7 WPŁYW PROJEKTÓW NA ROZWÓJ SPOŁECZNO–GOSPODARCZY W OPINII RESPONDENTÓW CATI .......... 109

13 WPŁYW PROJEKTÓW NA REDUKCJĘ PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH, W TYM UBÓSTWA REGIONIE .................. 115 14 KOMPLEMENTARNOŚĆ PROJEKTÓW ................................................................................................ 119

14.1 KOMPLEMENTARNOŚĆ PROJEKTÓW Z ZAKRESU INFRASTRUKTURY EDUKACYJNEJ ................................ 120 14.2 KOMPLEMENTARNOŚĆ PROJEKTÓW Z ZAKRESU INFRASTRUKTURY OCHRONY ZDROWIA I POMOCY

SPOŁECZNEJ ......................................................................................................................................... 127 14.3 KOMPLEMENTARNOŚĆ PROJEKTÓW Z ZAKRESU INFRASTRUKTURY SPORTOWEJ I REKREACYJNEJ ............ 129 14.4 KOMPLEMENTARNOŚĆ PROJEKTÓW Z ZAKRESU REWITALIZACJI MIAST .............................................. 130 14.5 KOMPLEMENTARNOŚĆ PROJEKTÓW ZREALIZOWANYCH NA TERENACH ZDEGRADOWANYCH GOSPODARCZO

131 14.6 KOMPLEMENTARNOŚĆ PROJEKTÓW ZREALIZOWANYCH NA OBSZARACH NIEAKTYWNYCH GOSPODARCZO

ORAZ ZNISZCZONYCH W WYNIKU POWODZI ............................................................................................... 131 14.7 PODSUMOWANIE - KOMPLEMENTARNOŚĆ PROJEKTÓW ................................................................. 132

15 INNOWACYJNOŚĆ PROJEKTÓW ...................................................................................................... 135 16 SPECYFIKA REGIONALNA PROJEKTÓW .............................................................................................. 140

4

17 EFEKTYWNOŚĆ PROJEKTÓW .......................................................................................................... 142 18 TRWAŁOŚĆ POTENCJALNYCH EFEKTÓW PROJEKTÓW .......................................................................... 143 19 OCENA SYSTEMU ZARZĄDZANIA WYBOREM PROJEKTÓW .................................................................... 148

19.1 KRYTERIA WYBORU PROJEKTÓW W RAMACH OSI V ....................................................................... 148 19.2 KRYTERIA WYBORU PROJEKTÓW W RAMACH OSI VII ..................................................................... 149 19.3 WPŁYW PROJEKTÓW NA WDROŻENIE I UPOWSZECHNIENIE POLITYK HORYZONTALNYCH UE ................. 150 19.4 PODSUMOWANIE - KRYTERIA WYBORU PROJEKTÓW ...................................................................... 151

20 REALIZACJA RPO NA TERENIE WOJEWÓDZTW OŚCIENNYCH ................................................................ 153 20.1 ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE RPO – PRIORYTETY ZWIĄZANE ZE INFRASTRUKTURĄ PUBLICZNĄ. KRYTERIA

WYBORU PROJEKTÓW. .......................................................................................................................... 153 20.2 PROJEKTY KLUCZOWE, INDYWIDUALNE, NABORY CELOWE. ............................................................. 157 20.3 ELEMENTY INNOWACYJNE W PROJEKTACH, KONKURENCYJNOŚĆ REGIONU. ....................................... 158 20.4 KONTYNUACJA WSPARCIA W DALSZEJ PERSPEKTYWIE FINANSOWANIA. ............................................. 159

21 OBSZARY INTERWENCJI RPO WP W ZAKRESIE INFRASTRUKTURY PUBLICZNEJ, KTÓRE NIE UZYSKAŁY

WYSTARCZAJĄCEGO WSPARCIA ................................................................................................................... 160 21.1 POTRZEBY I BRAKI INWESTYCYJNE W RAMACH OBSZARÓW INTERWENCJI RPO WP ............................ 160

22 OBSZARY PROBLEMOWE I WYZWANIA ZWIĄZANE Z WDRAŻANIEM PROGRAMU W KOLEJNEJ PERSPEKTYWIE

FINANSOWEJ ........................................................................................................................................... 167 23 WNIOSKI I REKOMENDACJE ........................................................................................................... 171

23.1 REKOMENDACJE ..................................................................................................................... 174 24 ANEKS. OKREŚLENIE WPŁYWU NA PRZYKŁADZIE WYBRANYCH PROJEKTÓW (CASE STUDY) ......................... 181 25 ANEKS. SPIS TABEL, WYKRESÓW I MAP ........................................................................................... 194

5

1 Wykaz skrótów B + R Badania i rozwój

CATI z ang. Computer Assisted Telephone Interview - wspomagany komputerowo wywiad telefoniczny

CAWI z ang. Computer Assisted Web Interview – wspomagany komputerowo wywiad przy pomocy strony www

DENiS UMWP Departament Edukacji, Nauki i Sportu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego

DOZiPS UMWP Departament Ochrony Zdrowia i Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego

DPD Dom pomocy społecznej

DSiPP UMWP Departament Strategii i Planowania Przestrzennego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego1

EFRR Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

IDI z ang. Individual In-Depth Interview – indywidualny wywiad pogłębiony

IZ Instytucja zarządzająca

JST Jednostka samorządu terytorialnego

NGO Organizacja pozarządowa

POIG Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko

POIŚ Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka

PO KL Program Operacyjny Kapitał Ludzki

PPP Partnerstwo publiczno-prywatne

PROW Program Rozwoju Obszarów Wiejskich

ROPS w Rzeszowie Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Rzeszowie

RPO Regionalny Program Operacyjny

RPO WP Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego

TBS Towarzystwo budownictwa społecznego

TDI z ang. Telephone In-Depth Interview – wywiad pogłębiony przeprowadzany w trakcie rozmowy telefonicznej

UE Unia Europejska

UMWP Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego

ZOZ Zakład opieki zdrowotnej

ZSZ Zasadnicza szkoła zawodowa

1 Struktura Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego określona według stanu na dzień 18.06.2013 roku.

http://pl.wikipedia.org/wiki/J%C4%99zyk_angielski

6

2 Streszczenie raportu

Niniejsze streszczenie dotyczy raportu z badania ewaluacyjnego pt. „Znaczenie interwencji RPO WP w obszarze infrastruktury publicznej”, przeprowadzonego w okresie czerwiec – wrzesień 2013 roku na zlecenie Województwa Podkarpackiego przez firmę Public Profits Sp. z o.o. Jego głównym celem była ocena wpływu projektów z zakresu infrastruktury publicznej na podniesienie jakości kapitału społecznego i zwiększenie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej. Badanie dotyczyło projektów zrealizowanych w ramach Osi V i VII RPO WP2.

Cel ogólny został osiągnięty poprzez eksplorację następujących obszarów badania:

I. Diagnoza stanu oraz jakości infrastruktury publicznej w regionie;

II. Analiza charakteru oraz rozkładu przestrzennego interwencji z zakresu infrastruktury publicznej;

III. Wypełnianie przez projekty założeń dokumentów strategicznych regionu;

IV. Potencjalne efekty realizowanych interwencji w kontekście ich wpływu na rozwój społeczno-gospodarczy regionu;

V. Zwiększenie spójności społecznej w regionie;

VI. Infrastruktura publiczna w wyzwaniach nowego okresu programowania na lata 2014-2020.

W badaniu wykorzystano następujące metody badawcze:

Analiza desk research, w tym analiza danych statystycznych;

Indywidualne wywiady pogłębione (IDI) - wzięli w nich udział przedstawiciele IZ RPO WP, UMWP, ROPS w Rzeszowie oraz eksperci w zakresie infrastruktury publicznej (N=8);

Telefoniczne wywiady pogłębione (TDI) – wzięli w nich udział przedstawiciele beneficjentów Osi V i VII RPO WP (N=12);

Ankieta internetowa (CAWI) – ankieta została wypełniona przez wszystkich beneficjentów Osi V i VII RPO WP, których projekty zostały poddane analizie w ramach badania ewaluacyjnego (N=315);

Wywiady telefoniczne wspomagane komputerowo (CATI) - wzięli w nich udział przedstawiciele jednostek samorządu terytorialnego stopnia gminnego w województwie podkarpackim (N=160), przedstawiciele firm z sektora MŚP funkcjonujących w województwie podkarpackim (N=300) oraz przedstawiciele mieszkańców województwa podkarpackiego (N= 500);

Studia przypadku (case study) – 4 przypadki;

Benchmarking w zakresie wdrażania RPO w ościennych województwach;

Zmodyfikowana metoda punktowa (standaryzacji cech).

Poniżej przedstawiono główne wnioski z badania ewaluacyjnego:

W sumie badaniu ewaluacyjnemu poddano 315 projektów. Całkowita wartość projektów wynosiła 1 304 052 556,86 zł, natomiast wartość dofinansowania z EFRR 775 256 520,54 zł. Największą liczbę projektów zrealizowano na terenie następujących powiatów: Rzeszów (powiat grodzki), rzeszowski, Przemyśl (powiat grodzki), ropczycko-sędziszowski, dębicki oraz mielecki. Liczba projektów w poszczególnych działaniach to:

2 Poprzez termin projekty „zrealizowane” należy rozumieć projekty, odnośnie których umowy o dofinansowanie zostały podpisane do dnia 20.06.2013 roku – zostały one poddane analizie w ramach badania. Uwaga ta odnosi się do sposobu użycia tego terminu w całym dokumencie.

7

Działanie 5.1 – 64 projekty,

Działanie 5.2 - 76 projektów,



Działanie 7.2 – 17 projektów,

Działanie 7.3 - 53 projekty.

Jakość infrastruktury w trzech analizowanych obszarach najniżej oceniona została w ramach ochrony zdrowia i pomocy społecznej. Najwyżej oceniona została infrastruktura edukacyjna. Na podstawie wyników badania społeczny poziom dostrzegalności efektów inwestycji poczynionych w analizowanych obszarach należy uznać za znaczny. Zarówno mieszkańcy, jak i przedstawiciele JST jakość infrastruktury w poszczególnych obszarach ocenili dość wysoko. Zrealizowane projekty, w opinii respondentów, w dużym stopniu wpłynęły na zwiększenie dostępności mieszkańców województwa podkarpackiego do infrastruktury publicznej, zwłaszcza w przypadku osób niepełnosprawnych oraz osób mieszkających na obszarze wiejskim.

Jednocześnie poziom wyposażenia w infrastrukturę w obszarze edukacji, zdrowia, pomocy społecznej oraz sportu i rekreacji wzrósł znacząco w 2013 roku w porównaniu z rokiem 2007. Wskazują na to zarówno dane statystyczne, jak i opinie przedstawicieli instytucji zaangażowanych we wdrażanie RPO WP, przedstawicieli gminnych jednostek samorządu terytorialnego oraz mieszkańców regionu, w tym przedsiębiorców.

Za najbardziej widoczne efekty inwestycji poczynionych w obszarze infrastruktury społecznej respondenci uznali wzrost atrakcyjności miast poprzez ich odnowę, poprawę stanu (jakości) obiektów sportowo-rekreacyjnych, zwiększenie dostępności mieszkańców do obiektów sportowych i rekreacyjnych, a także informatyzację placówek publicznych oraz poprawę jakości usług świadczonych przez obiekty sportowe i rekreacyjne.

Aby zmierzyć efekty realizowanych inwestycji, analizowano dane prezentujące rzeczywistą sytuację gmin w województwie za pomocą danych zastanych, głównie publikowanych przez GUS. Użyta metoda polegała na skonstruowaniu zestawu wskaźników określających rzeczywisty potencjał obszarów (gminy) w oparciu o szereg cech standaryzowanych w procesie analitycznym w przedziałach czasowych. Analizowanymi jednostkami były poszczególne gminy porównywane między sobą. Analiza wykazała, że wartość wskaźnika rosła w przypadku gmin realizujących projekty dofinansowane ze środków RPO (UE) w większości badanych obszarów (infrastruktura edukacyjna, infrastruktura sportowa i rekreacyjna, rewitalizacja miast i obszarów zdegradowanych, klęski żywiołowe, wskaźnik rynku pracy). Największy wzrost odnotowano w przypadku infrastruktury sportowej i rekreacyjnej. Potwierdzone jest to opiniami mieszkańców, którzy zauważyli wprowadzone zmiany w obrębie infrastruktury tego typu. Jedyną wartość „ujemną” wskaźnika zanotowano w przypadku infrastruktury ochrony zdrowia i pomocy społecznej. Zaznaczyć jednakże należy, że spadek wartości wskaźnika nie jest spowodowany przez negatywne zmiany w infrastrukturze, a przez tendencje demograficzne dostrzegalne w najstarszych kohortach wiekowych, które powodują daleko idące zmiany w natężeniu z korzystania z usług medycznych. Dlatego też konieczne jest dostosowanie istniejącego systemu opieki zdrowotnej i pomocy społecznej do daleko idących zmian w strukturze społeczeństwa, spowodowanych znacznym wzrostem odsetka osób w wieku powyżej 65, jaki i 80 roku życia:

Znacząco rosnąć będzie zapotrzebowanie na lekarzy specjalistów – w tym zwłaszcza w deficytowych specjalizacjach (geriatrów). Konieczna jest zatem zwiększona dbałość o stan zdrowia osób starszych, ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju badań profilaktycznych.

Podjąć należy działania mające na celu przeciwdziałanie postępującej niesprawności psychofizycznej.

Bardzo istotne jest przeciwdziałanie poczuciu osamotnienia osób starszych poprzez odpowiednie kształtowanie przestrzeni publicznej zapobiegające wykluczeniu osób starszych,

8

ułatwianie dostępu do Internetu, co ma na celu przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu, rozwijanie oferty uniwersytetów trzeciego wieku, budowę i poszerzanie oferty domów opieki społecznej.

W przeprowadzonych badaniach mieszkańcy województwa podkarpackiego wskazali, jakie typy inwestycji w zakresie infrastruktury publicznej powinny być szczególnie dofinansowywane w kolejnym okresie programowania (2014+). Najczęściej wskazywany obszar to właśnie poprawa jakości usług świadczonych przez instytucje ochrony zdrowia i pomocy społecznej poprzez modernizację wyposażenia oraz poszerzenie zakresu usług.

Jeżeli chodzi o ich efektywność, także inwestycje w zakresie infrastruktury ochrony zdrowia i pomocy społecznej ocenione zostały najniżej. Najczęściej dostrzegane są zmiany dotyczące obszarów takich jak rewitalizacja (odnowa) miast oraz inwestycje w zakresie infrastruktury sportowej i rekreacyjnej.

Inwestycje podjęte w ramach Osi V i VII RPO WP są komplementarne z działaniami dofinansowanymi w ramach innych Osi i programów operacyjnych oraz środków krajowych. Na obecnym etapie ich realizacji mówić można o komplementarności potencjalnej, a stopień praktycznej komplementarności - rzeczywistej synergii zrealizowanych inwestycji ocenić będzie można dopiero w dłuższej perspektywie czasowej.

Koszty interwencji podjętych w ramach RPO WP są współmierne do ich efektów. Efektywność kosztowa projektu była jednym z głównych kryteriów wyboru projektów do dofinansowania. Interwencje zaspokajają również istotne potrzeby regionu w zakresie infrastruktury.

Efekty projektów będą długookresowe, choć równocześnie ze względu na sytuację demograficzną w regionie (niż demograficzny, ujemne saldo migracji) należy monitorować ich trwałość, a w przyszłej perspektywie finansowej – poprzez kryteria wyboru projektów – premiować przedsięwzięcia (zwłaszcza projekty miękkie) zakładające wykorzystanie już zrealizowanych inwestycji.

Charakterystycznymi, na tle innych województw, cechami interwencji dokonanej w ramach Osi V i VII RPO WP było przeznaczenie środków finansowych w dużej ilości na wsparcie infrastruktury pomocy społecznej, inwestycje na obszarach mało aktywnych gospodarczo (w tym zdegradowanych), rozwój infrastruktury badawczo- naukowej uczelni wyższych oraz dofinansowanie szkolnictwa zawodowego.

Wiele przedsięwzięć zrealizowanych w ramach RPO WP stanowi innowacje relacyjne – nowości na skalę lokalną czy regionalną. Co ważne, inwestycje zrealizowane przez szkoły wyższe przyczyniły się w bardzo dużym stopniu do zwiększenia ich potencjału innowacyjnego.

Inwestycje w zakresie infrastruktury edukacyjnej realizują w największym stopniu cele Osi V dotyczące: wsparcia kierunków nauczania zgodnych z potrzebami rynku pracy, rozwoju potencjału badawczo-naukowego szkół wyższych, nowoczesnych metod kształcenia oraz dostosowania obiektów do potrzeb osób niepełnosprawnych. Wpływ inwestycji na rozwój współpracy między szkołami a przedsiębiorcami oraz rozwój kształcenia ustawicznego uzależniony będzie od sposobów wykorzystania infrastruktury przez beneficjentów w dalszej perspektywie czasowej.

Inwestycje w zakresie ochrony zdrowia realizują w dużym stopniu cele Osi V dotyczące wsparcia usług medycznych w deficytowych i newralgicznych dla regionu dziedzinach.

Dzięki inwestycjom w zakresie pomocy społecznej domy pomocy społecznej funkcjonujące w województwie dostosowane zostały do standardów wyznaczonych przepisami prawa.

9

Projekty dofinansowane w ramach RPO WP przyczyniły się w bardzo dużym stopniu do zwiększenia dostępności mieszkańców regionu do obiektów sportowych i rekreacyjnych najwyższej jakości.

Projekty infrastrukturalne w ramach Osi VII zrealizowane zostały na terenach wymagających w szczególny sposób stymulacji rozwoju gospodarczego. Przyczyniły się niewątpliwie do poprawy jakości życia osób je zamieszkujących, a w dalszej perspektywie wpłynąć powinny na przyśpieszenie rozwoju gospodarczego omawianych obszarów (w tym stworzenie dodatkowych miejsc pracy).

Na podstawie badania ewaluacyjnego sformułowano następujące rekomendacje:

1. Rekomendowane jest dążenie do ścisłego wiązania zrealizowanych dotychczas projektów infrastrukturalnych z projektami miękkimi, w tym dofinansowanymi w ramach Programu Operacyjnego Wiedza, Edukacja i Rozwój, które będą realizowane w przyszłej perspektywie finansowej. Wskazane jest promowanie realizacji przedsięwzięć/projektów, które będą zakładały oparcie się o wytworzoną infrastrukturę (rekomendacja nr 2 dotyczy charakteru rekomendowanych projektów miękkich);

2. Realizowane projekty miękkie powinny mieć na celu wzrost poziomu zatrudnienia, wzrost efektywności systemu edukacji, zmniejszenie problemów społecznych. Ponadto powinny uwzględniać fakt wydłużania się wieku aktywności zawodowej mieszkańców i przyczyniać się m.in. do rozwoju kształcenia ustawicznego, rozwoju aktywności sportowej osób starszych. Wybrane do dofinansowania projekty w zakresie edukacji powinny przyczyniać się do promowania nauczania przedmiotów technicznych (już od poziomu szkół podstawowych), obejmować działania w zakresie poradnictwa edukacyjno-zawodowego dla uczniów na wszystkich etapach edukacji związane z ukierunkowaniem uczniów na wybór zawodów adekwatnych ze względu na aktualne i przyszłe potrzeby regionalnego i globalnego rynku pracy, rozwijać innowacyjne metody nauczania, programy kształcenia powinny być nakierowane na nawiązywanie i pogłębianie współpracy między pracodawcami i szkołami, tak by wzrastał potencjał szkół w zakresie praktycznego przygotowania uczniów do zawodu itp.;

3. Należy wspierać proces starania się uczelni wyższych o pozyskiwanie środków finansowych na badania. Rekomendujemy uwzględnienie w systemie oceny wniosków precyzyjnych kryteriów pozwalających ocenić wpływ realizowanej inwestycji na rozwój kadry naukowej uczelni i/lub nawiązanie współpracy z sektorem przedsiębiorstw (w tym komercjalizację wynalazków);

4. W kolejnej perspektywie finansowej system wyboru projektów w zakresie edukacji powinien stymulować rozwój szkolnictwa zawodowego;

5. W kontekście realizacji projektów w sektorze służby zdrowia, realizacja RPO WP w kolejnej perspektywie finansowej powinna być wykorzystana do wypełniania tzw. „białych plam” w infrastrukturze opieki zdrowotnej tworzenia nowych jednostek lub ich części (np. dzienne oddziały diagnostyki geriatrycznej, dzienne oddziały chemioterapii, oddziały rehabilitacji, oddział onkohematologii dziecięcej), zorientowanych na potrzeby, które dyktuje aktualna sytuacja demograficzna i zdrowotna ludności (dynamika starzenia się społeczeństwa, profil zachorowalności na poszczególne choroby, uwzględnianie nowych potrzeb w zakresie usług leczniczych uwzględniających np. schorzenia alergologiczne, psychiatryczne);

6. W sektorze edukacji, realizacja RPO WP w kolejnej perspektywie finansowej powinna uwzględniać konieczność rozbudowy i modernizacji infrastruktury edukacyjnej zlokalizowanej na obszarach miejskich oraz potrzebę rozwoju dostępu do Internetu w placówkach edukacyjnych (zwłaszcza gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych);

7. W kolejnej perspektywie finansowej wspierane powinny być – w miarę dostępnych możliwości – inwestycje mające na celu poprawę jakości i dostępności infrastruktury sportowej i rekreacyjnej zlokalizowanej na obszarach miejskich. Dofinansowane przedsięwzięcia uwzględniać powinny potrzeby osób starszych w tym zakresie (obejmować inwestycje, takie

10

jak wytyczanie ścieżek do nordic walking, budowę odpowiednio zaprojektowanych siłowni zewnętrznych itp.);

8. W ramach przyszłej perspektywy finansowej projekty z zakresu rewitalizacji powinny być bardziej nakierowane na redukowanie problemów społecznych występujących na obszarze ich oddziaływania (wykluczenie społeczne, bezrobocie, ubóstwo). Każdy obszar wymaga specyficznego podejścia, ale ogólnie biorąc podejmowane działania powinny uwzględniać: angażowanie lokalnych społeczności w projektowanie działań rewitalizacyjnych (m.in. konsultacje społeczne), przyczynianie się do tworzenia nowych miejsc pracy oraz zwiększania dochodów gmin i mieszkańców (poprzez np. rozwój turystyki), tworzenie warunków do twórczego spędzania czasu wolnego dla młodzieży i osób starszych itp. System wyboru projektów powinien premiować projekty tego typu.

11

3 Raport summary

This is the summary of the report from the evaluation entitled: The significance of intervention of Regional Operational Programme for Podkarpackie Voivodship into the public infrastructure”, conducted from June to September 2013 by Public Profits Sp. z o.o., on order of Podkarpackie Voivodship. Its main objective was to evaluate the impact of the project within the scope of public infrastructure on the quality improvement of social capital and the increase of economic, social and territorial cohesion. The research concerned the projects realized within the scope of Axis V and VII of Regional Operational Programme for Podkarpackie Voivodship.

The general objective was reached by exploring the following research areas:

I. The assessment of the condition and the quality of the public infrastructure in the region;

II. The analysis of the character and the special layout of the intervention within the scope of the public infrastructure;

III. The project conforming with the assumptions of the regional strategic documents;

IV. The potential effects of the realized interventions in the context of their impact on the social and economic development of the region;

V. The increase of the economic cohesion in the region;

VI. The public infrastructure in the challenges of the new 2014-2020 programming period. The following methods were used in the research:

desk research analysis, including statistical data analysis;

Individual In-Depth Interviews (IDI) – in them, the representatives of: Managing Authority of Regional Operational Programme for Podkarpackie Voivodship, Podkarpackie Voivodship Marshal’s Office, Regional Centre of Social Policy in Rzeszow and experts on public infrastructure (n=8) took part;

In-depth Telephone Interviews (TDI) – in them, the representatives of Axis V of Regional Operational Programme for Podkarpackie Voivodship beneficiaries (n=12) took part;

Computer-Assisted Web Interview (CAWI) – the survey was completed by all beneficiaries (n=315) of Axis V and VII of Regional Operational Programme for Podkarpackie Voivodship, whose projects were analyzed within the scope of the evaluation;

Computer Assisted Telephone Interviews (CATI) – in them, the representatives of: regional local county authorities in Podkarpackie Voivodship (n=160), SMEs operating in Podkarpackie Voivodship (n=300) and residents of Podkarpackie Voivodship (n=500) took part;

Case studies –4;

Benchmarking within the scope of Regional Operational Programme in neighbouring voivodships;

Modified random sampling (standardization of characteristics). Main conclusions from the evaluation:

The total number of 315 projects was evaluated. The overall cost of the projects amounted to 1 304 052 556,86 PLN, whereas the value of co-financing from ERDF was 775 256 520,54 PLN. The biggest number of projects was realized in the area of the following poviats: Rzeszow (town poviat), Przemysl (town poviat), rzeszowski, ropczysko-sedziszowski, debicki and mielecki poviat. The number of projects in the following measures was: Measure 5.1. - 64 projects, Measure 5.2 – 76 projects, Measure 5.3 – 46 projects, Measure 7.1. - 59 projects, Measure 7.2. - 17 projects, Measure 7.3 – 53 projects. The quality of the infrastructure in the three analyzed areas was assessed as the lowest in the field of health care and social walfare. Whereas the educational infrastructure was the best-ranked. On the basis of the research outcomes, the visibility of the effects of the investments in the analyzed areas, on the social level, should be recognized as considerable. Both residents and the representatives of the local authorities assessed the quality of the infrastructure in each area as satisfactory. As the most visible effects of the investments in the area of the social infrastructure, the respondents

12

considered the increase of the attractiveness of urban areas through their regeneration, the improvement of the condition (quality) of sport and leisure/recreation facilities, the increase of residents' accessibility to sport and leisure/recreation facilities and the computerization of public institutions as well as the improvement of the quality of services in sport and leisure/recreation facilities. In order to measure the effects of the realized investments, the data presenting the actual condition of the local councils in the voivodship was measured, through the exisiting data, mainly published by Central Statistical Office. The used method consisted in designing the set of indicators determining the actual potential of the area (of the council), on the basis of a number of characteristics standardized in timeframes during the analytical process. The analyzed entities were individual councils compared among themselves. The analysis revealed that the rate value increased in case of the local councils realizing the projects of the relevant type in the most of the areas (educational infrastructure, sport and leisure/recreation infrastructure, urban and devastated area regeneration, natural disasters, labour market indices). The greatest increase occurred in case of the sport and leisure/recreation infrastructure. It was substantiated by the opinions of the residents who confirmed to great extent, the changes introduced within the scope of the infrastructure of that type. The only „negative” value of the indicator occurred in case of health care and social walfare infrastructure. Nevertheless, it should be stressed that the decrease of the rate value is not caused by the negative changes in the infrastructure, but by the demographic trends visible in the oldest age cohorts, which cause far-reaching changes in frequency of using medical services. Therefore, it is necessary to adjust the existing health care and social walfare system to the far-reaching changes in the society structure caused by the considerable increase of the percentage of people over 65, as well as over 80:

The demand for specialist will grow considerably – including particularly scarce specializations (specially geriatricians).The increased need for health care of older people is also necessary, particularly including the development of preventive medical check-ups.

The actions aiming to prevent developing mental and physical disability must take place.

It is very important to tackle the feeling of loneliness of older people through: supporting the establishment of new and the development of existing inter-generational houses, the appropriate development of public space tackling the exclusion of older people, facilitating the access to the Intenet to tackle digital exclusion, extending the offer of third-age universities and establishing and extending the offer of social care homes.

The investments within the scope of health care are also important, because of the fact that the residents of Podkarpackie Voivodship expressed their opinions on the types of investments within the scope of the public infrastructure that should be particularly co-financed in the subsequent programming period (2014+). The most frequently indicated area is, exactly, the improvement of quality of the services in health care and social walfare institutions through the modernization of equipment and extending the scope of services. Also, the investments in the scope of health care and social walfare were ranked as the worst in terms of their effectiveness. The changes most frequently visible are changes regarding areas such as urban regeneration and investments in sport and leisure/recreation infrastructure. On the basis of the evaluation the following recommendations were given:

1. It is recommended to strive for linking closely the current infrastructure projects to soft projects, including those co-financed within the framework of Operational Programme Knowledge, Education, Development, which will be realized in the future financial perspective. It is advisable to promote realizing ventures/projects which will assume being based on the developed infrastructure. (recommendation no. 2 concerns the character of the recommended soft projects);

2. The realized soft projects should aim at the increase of the employment, the increase of the effectiveness of the education system, the decrease of the number of social problems. Moreover, these projects should take into account the fact of prolongation of the residents' working lives and contribute, among others, to the development of lifelong learning and sporting activities for older people. The projects within the scope of education should promote

13

learning technical subjects (already from the level of primary school), they should include actions within the scope of education and vocational guidance for students at each stage of education, relating to job guidance adequate to current and future requirements of regional and global labour market, they should also include the development of innovative learning methods, the education programmes focused on forming and developing the co-operation with employers and schools, in order to increase the potential of schools in terms of practical preparation for a profession etc.;

3. The process of trying to obtain the needed financing for research by universities should be supported. It is requested to complete in the future financial perspective the system of proposal evaluation with more precise criteria allowing to evaluate the impact of the realized investment on the development of the university research staff and/or the establishment of co-operation with the company segment (including commercialization of inventions);

4. In the subsequent financial perspective, the system of proposal choice in terms of education should stimulate the development of vocational education;

5. In the context of the project realization in the health sector, the realization of Regional Operational Programme for Podkarpackie Voivodship in the subsequent financial perspective should be used to eliminate the so-called „blank slates” in the health care infrastructure and to establish new entities or its parts (i.e. day geriatric diagnostic wards, day chemotherapy wards, rehabilitation wards, children's oncology/hematology wards), oriented to the needs imposed by the current demographic and health care situation of the population (aging dynamics of the society, the profile of different diseases in patients, including new requirements in terms of medical services such as allergologic and psychiatric diseases);

6. In the education sector, the implementation of ROP in the next financial perspective should take into account the need for the expansion and modernization of the educational infrastructure located in urban areas and the need to develop Internet access in educational institutions (especially schools and secondary schools);

7. In the subsequent financial perspective should be supported - if available opportunities - investments designed to improve the quality and accessibility of sports and leisure facilities located in urban areas. Funded projects should take into account the needs of older people in this area (include investments, such as laying out paths for Nordic walking, the construction of well-designed outdoor gym, etc.);

8. In the subsequent financial perspective projects of revitalization should be more focused on reducing social problems in their area of influence (social exclusion, unemployment, poverty). Each area requires a specific approach, but in general action taken should include: involvement of local communities in the design of projects of revitalization (including public consultation), to contribute to the creation of new jobs and increase income communities and inhabitants (eg through tourism development), development conditions for creative leisure activities for young people and the elderly, etc. The system of proposals choice should reward this type of projects.

14

4 Wprowadzenie

Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013 stanowi najważniejszy instrument polityki rozwoju Podkarpacia w latach 2007 – 2013. Celem nadrzędnym Programu jest wzrost krajowej i międzynarodowej konkurencyjności gospodarki oraz poprawa dostępności przestrzennej Podkarpacia3. Wspomniany cel realizowany jest przez zidentyfikowane osie priorytetowe, które określają podstawowe rozwiązania strategiczne na poziomie regionalnym. Dokument przedstawia kierunki działań przewidziane do realizacji w oparciu o wsparcie finansowe z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Układ osi priorytetowych RPO WP jest spójny z priorytetami Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia, Strategii Rozwoju Kraju oraz ze Strategicznymi Wytycznymi Wspólnoty.

W oparciu o analizę poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego województwa wytyczone zostały cele szczegółowe RPO WP. Zogniskowane są one na sferze gospodarczej oraz działaniach zmierzających do pobudzenia jej rozwoju przy równoczesnej ochronie i zapobieganiu degradacji środowiska naturalnego oraz dążeniu do zmniejszenia różnic rozwojowych występujących wewnątrz województwa. Do pobudzenia rozwoju gospodarczego prowadzić ma przede wszystkim zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej regionu poprzez poprawę dostępności komunikacyjnej oraz zapewnienie terenów inwestycyjnych najwyższej jakości, ale również inwestycje w zakresie infrastruktury publicznej, które powinny wpływać pozytywnie na stan i tworzenie kapitału społecznego, rozumianego jako ogólna kondycja mieszkańców regionu uwzględniająca przede wszystkim ich stan zdrowia oraz poziom i jakość wykształcenia. Niezależnie od wpływu stanu infrastruktury publicznej na rozwój gospodarczy, nie ulega wątpliwości, że infrastruktura zlokalizowana w województwie podkarpackim wymaga doinwestowania i dostosowania do standardów europejskich.

Cele szczegółowe RPO WP zostały sformułowane w następujący sposób: 1. Tworzenie warunków do rozwoju przedsiębiorczości i gospodarki opartej na wiedzy; 2. Poprawa dostępności i atrakcyjności inwestycyjnej regionu poprzez realizację przedsięwzięć

w sferze komunikacyjnej i energetycznej; 3. Stworzenie warunków do rozwoju społeczeństwa informacyjnego w regionie; 4. zapobieganie degradacji środowiska oraz zagrożeniom naturalnym i technologicznym, a także

efektywna gospodarka zasobami naturalnymi; 5. Tworzenie warunków do rozwoju kapitału społecznego poprzez inwestycje w edukację,

ochronę zdrowia, pomoc społeczną, sport i rekreację; 6. Wzrost udziału turystyki w gospodarce regionu oraz ochrona dziedzictwa kulturowego

i rozwój instytucji kultury; 7. zmniejszenie występujących wewnątrz województwa różnic rozwojowych4.

Ogólny charakter zapisów RPO WP znajduje rozwinięcie w tzw. Uszczegółowieniu RPO WP. Stanowi ono kompendium wiedzy dla beneficjentów zainteresowanych pozyskaniem środków na dofinansowanie projektów. RPO WP podzielony został zgodnie z zasadą przyjętą dla tego rodzaju dokumentów na Osie priorytetowe i działania. Wyznaczono 8 następujących Osi priorytetowych:

Oś priorytetowa 1. Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka;

Oś priorytetowa 2. Infrastruktura techniczna;

Oś priorytetowa 3. Społeczeństwo informacyjne;

Oś priorytetowa 4. Ochrona środowiska i zapobieganie zagrożeniom;

3Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013, Dokument przyjęty przez Zarząd Województwa Podkarpackiego w dniu 10 stycznia 2012 roku, s. 4. 4 Tamże, s. 47-48.

15

Oś priorytetowa 5. Infrastruktura publiczna;

Oś priorytetowa 6. Turystyka i kultura;

Oś priorytetowa 7. Spójność wewnątrzregionalna;

Oś priorytetowa 8. Pomoc techniczna. Badanie ewaluacyjne, którego wyniki zostały zaprezentowane w niniejszym raporcie objęło przedsięwzięcia zrealizowane w ramach V i VII Osi priorytetowej. W ramach pierwszej z nich wydzielono działania:

Działanie 5.1 Infrastruktura edukacyjna;

Działanie 5.2 Infrastruktura ochrony zdrowia i pomocy społecznej;

Działanie 5.3 Infrastruktura sportowa i rekreacyjna. Rozwój infrastruktury publicznej w zakresie edukacji, ochrony zdrowia i pomocy społecznej oraz sportu i rekreacji oddziałuje bezpośrednio na wzrost poziomu życia mieszkańców i konkurencyjności regionu a poprzez to również na wzrost gospodarczy wpływając pozytywnie na kondycję ludności zamieszkującej region, zwłaszcza młodego pokolenia, w tym osób wchodzących na rynek pracy i osób pracujących. Celem działania 5.1 jest „Poprawa dostępności i podniesienie jakości regionalnego systemu edukacji”5. Cel działania 5.2 został określony ogólnie jako „Poprawa bezpieczeństwa zdrowotnego ludności i rozwój infrastruktury pomocy społecznej”6. Celem działania 5.3 jest „zwiększenie dostępności mieszkańców do obiektów sportowych i rekreacyjnych”7. W ramach Osi 7. również wydzielono 3 działania:

Działanie 7.1 Rewitalizacja miast;

Działanie 7.2 Rewitalizacja obszarów zdegradowanych;

Działanie 7.3 Aktywizacja obszarów zmarginalizowanych gospodarczo oraz wsparcie terenów zniszczonych przez powódź.

Poprawa wewnętrznej spójności wpływa pozytywnie na zwiększenie konkurencyjności regionu jako całości, a także na zwiększenie potencjału rozwojowego i przyśpieszenie wzrostu gospodarczego całego regionu, między innymi poprzez umożliwienie bardziej racjonalnego gospodarowania przestrzenią. Realizacja działania 7.1 prowadzić ma do „Wzmocnienia ośrodków miejskich”8, które to najsilniej przyczyniają się do rozwoju społecznego i gospodarczego regionu. Za cel realizacji działania 7.2 postawiono „Ożywienie społeczno-gospodarcze obszarów zdegradowanych9”. Wspomniane działanie objęło przedsięwzięcia dotyczące obszarów i/lub obiektów poprzemysłowych, popegeerowskich, powojskowych oraz obszarów i/lub obiektów będących wynikiem zaniechania rozpoczętych inwestycji. Z kolei w ramach działania 7.3 uwzględniono „zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej obszarów zmarginalizowanych gospodarczo oraz wsparcie terenów zniszczonych przez powódź”10, między innymi poprzez przygotowanie odpowiednio uzbrojonych i dostępnych terenów inwestycyjnych. Niezależnie od tego, w ramach działania prowadzone są projekty na terenach zniszczonych przez powódź w 2010 roku.

RPO WP nawiązuje bezpośrednio do celów strategicznych, priorytetów i kierunków działań określonych w Strategii rozwoju województwa podkarpackiego na lata 2007-2020 koncentrując się na działaniach, które w perspektywie finansowej 2007 – 2013 są przedmiotem wsparcia w ramach dofinansowania unijnego z EFRR. Celem głównym Strategii jest „Podniesienie krajowej i międzynarodowej konkurencyjności gospodarki regionu poprzez wzrost jej innowacyjności, a tym

5Szczegółowy opis priorytetów Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2007 – 2013, Zarząd Województwa Podkarpackiego, 11 września 2012r, s. 222. 6 Tamże, s. 238. 7 Tamże, s. 253 8 Tamże, s. 289. 9 Tamże, s. 303. 10 Tamże, s. 314.

16

samym efektywności, która stworzy warunki do zwiększenia zatrudnienia oraz wzrostu dochodów i poziomu życia ludności”11. Wizja rozwoju regionu nakreślona w Strategii określa województwo podkarpackie jako „obszar zrównoważonego rozwoju integrujący cele społeczne, ekologiczne i gospodarcze oraz zapewniający możliwości realizacji potrzeb społeczeństwa i osiąganie wysokiego standardu życia”12. RPO WP jest ponadto zgodny z aktualnie obowiązującym Planem zagospodarowania Przestrzennego Województwa Podkarpackiego.

Głównym celem zrealizowanego badania ewaluacyjnego była ocena wpływu projektów z zakresu infrastruktury publicznej na podniesienie jakości kapitału społecznego i zwiększenie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej.

Wyznaczony cel został osiągnięty poprzez eksplorację następujących celów szczegółowych (obszarów badania): I. Diagnoza stanu oraz jakości infrastruktury publicznej w regionie.

Występowanie dysproporcji rozwojowych na poziomie województwa/powiatów/gmin. II. Analiza charakteru oraz rozkładu przestrzennego interwencji z zakresu infrastruktury publicznej.

Charakterystyka projektów (wg miejsca realizacji, formy prawnej beneficjenta, celów projektu, wielkości udzielonego wsparcia), specyfika podejmowanych interwencji, rozkład przestrzenny projektów.

III. Wypełnianie przez projekty założeń dokumentów strategicznych regionu.

Realizacja kluczowych potrzeb regionu. IV. Potencjalne efekty realizowanych interwencji w kontekście ich wpływu na rozwój społeczno-gospodarczy regionu.

Stopień osiągnięcia celów Programu oraz osi priorytetowej i jego ocena;

Poprawa stanu (jakości) infrastruktury publicznej w regionie, w tym dostosowanie do potrzeb i standardów obowiązujących w kraju i UE;

Poprawa dostępności mieszkańców do infrastruktury publicznej, w tym uwzględnienie potrzeb starzejącego się społeczeństwa oraz osób niepełnosprawnych;

Wpływ projektów na poziom i jakość życia mieszkańców regionu, w tym dostosowanie do potrzeb społeczności lokalnych;

zwiększenie atrakcyjności i konkurencyjności regionu – stymulowanie rozwoju społeczno-gospodarczego regionu, wzrost poziomu zatrudnienia, tworzenie nowych miejsc pracy, przeciwdziałanie bezrobociu;

zmniejszenie zróżnicowań rozwojowych, szczególnie na obszarach wiejskich i słabiej rozwiniętych w zakresie jakości oraz dostępności infrastruktury publicznej;

Komplementarność (w szczególności z projektami PO KL), efektywność i trwałość podejmowanych działań.

V. Zwiększenie spójności społecznej w regionie.

Potencjalne efekty inwestycji V i VII osi priorytetowej w kontekście zmniejszenia problemów społecznych w regionie (redukcja ubóstwa, wykluczenia społecznego, nierówności społecznych).

VI. Infrastruktura publiczna w wyzwaniach nowego okresu programowania na lata 2014-2020.

Ukierunkowanie środków finansowanych przyszłej perspektywy finansowej 2014-2020 na potrzeby strategiczne regionu w zakresie infrastruktury publicznej oraz przeciwdziałania ubóstwu i wykluczeniu społecznemu.

11Strategia rozwoju województwa podkarpackiego na lata 2007-2020. Aktualizacja 2010, zarząd Województwa Podkarpackiego, Rzeszów, kwiecień 2012, s. 82. 12 Tamże, s. 85.

17

5 Skrótowy opis metodologii badania

5.1 Grupy docelowe badania oraz zasięg terytorialny i czasowy badania

Badaniem objęte zostały następujące grupy docelowe:

Przedstawiciele Instytucji Zarządzającej RPO WP;

Przedstawiciel Departamentu Strategii i Planowania Przestrzennego UMWP13;

Przedstawiciel Departamentu Ochrony Zdrowia i Polityki Społecznej UMWP;

Przedstawiciel Departamentu Edukacji, Nauki i Sportu UMWP;

Eksperci w zakresie infrastruktury publicznej;

Beneficjenci wybranych Działań w ramach RPO WP:

Oś priorytetowa V:

5.1 Infrastruktura edukacyjna;

5.2 Infrastruktura ochrony zdrowia i pomocy społecznej;

5.3 Infrastruktura sportowa i rekreacyjna.

Oś priorytetowa VII:

7.1 Rewitalizacja miast;

7.2 Rewitalizacja obszarów zdegradowanych;

7.3 Aktywizacja obszarów zmarginalizowanych gospodarczo oraz wsparcie terenów zniszczonych przez powódź;

Mieszkańcy, przedsiębiorcy/inwestorzy obszaru woj. podkarpackiego;

Przedstawiciele jednostek samorządu terytorialnego (JST).

Badanie objęło swoim zasięgiem obszar woj. podkarpackiego. W celach porównawczych były analizowane również dane zastane z obszaru innych województw oraz dane ogólnopolskie. Zakres czasowy badania objął okres 2007 – czerwiec 2013.

5.2 Kryteria ewaluacyjne

Ocena interwencji została dokonana pod względem następujących kryteriów ewaluacyjnych:

Skuteczność inwestycji w kontekście realizacji celów Programu;

Efektywność ekonomiczna inwestycji w kontekście osiągania celów priorytetowych, przyczyniających się do zwiększenia atrakcyjności i konkurencyjności regionu;

Użyteczność inwestycji w kontekście zidentyfikowanych problemów oraz zaspokojenia potrzeb grup docelowych;

Trwałość (przewidywana) inwestycji w perspektywie długookresowej;

Komplementarność interwencji w kontekście uzupełniania się działań podejmowanych z różnych źródeł.

5.3 Pytania badawcze

Realizacja celów badania doprowadziła do odpowiedzi na pytania badawcze zebrane w tabeli zamieszczonej na kolejnych stronach.

13 Struktura Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego określona według stanu na dzień 18.06.2013 roku.

18

Tabela 1. Pytania badawcze

Pytanie badawcze

1. Jak kształtuje się poziom wyposażenia w infrastrukturę publiczną oraz jej jakość w województwie podkarpackim? 1.1. Jaki był poziom wyposażenia w infrastrukturę w obszarze zdrowia w latach 2007 –

czerwiec 2013? 1.2. Jaki był poziom wyposażenia w infrastrukturę w obszarze pomocy społecznej w latach

2007 – czerwiec 2013? 1.3. Jaki był poziom wyposażenia w infrastrukturę w obszarze edukacji w latach 2007 –

czerwiec 2013? 1.4. Jaki był poziom wyposażenia w infrastrukturę w obszarze sportu i rekreacji w latach 2007

– czerwiec 2013?

2. Jak kształtuje się rozkład projektów realizowanych w ramach RPO WP w ujęciu tematycznym i przestrzennym?

3. Jak projekty RPO WP realizują zapisy dokumentów strategicznych regionu? W jakim stopniu projekty RPO WP koncentrują się na priorytetowych potrzebach regionu oraz rozwiążą jego problemy? 3.1. Jakie zapisy z dokumentów strategicznych znajdują swoje odzwierciedlenie

w realizowanych projektach? 3.2. W jakim stopniu i w jakim zakresie realizowane projekty odnosiły się do dokumentów

strategicznych? 3.3. Czy dokumenty strategiczne były formułowane wystarczająco szczegółowo (wskazywano

na specyfikę realizowanych inwestycji w danym obszarze)?

4. W jakim stopniu realizowane projekty przyczynią się do osiągnięcia celów V osi priorytetowej i RPO WP? 4.1. W jakim stopniu widoczna jest poprawa dostępności i podniesienie jakości regionalnego

systemu edukacji? 4.2. W jakim stopniu widoczna jest poprawa bezpieczeństwa zdrowotnego ludności i rozwój

infrastruktury pomocy społecznej? 4.3. W jakim stopniu nastąpiło zwiększenie dostępności mieszkańców do obiektów

sportowych i rekreacyjnych?

5. Czy występują obszary interwencji RPO WP w zakresie infrastruktury publicznej, które nie uzyskały wystarczającego dofinansowania? Jeżeli tak, to jakie mogą być konsekwencje takiego stanu rzeczy w kontekście osiągnięcia celów V osi priorytetowej?

6. W jakim stopniu realizowane projekty przyczynią się do poprawy stanu infrastruktury publicznej w regionie?

7. W jakim stopniu realizowane projekty wpłyną na zwiększenie dostępności mieszkańców województwa podkarpackiego do infrastruktury publicznej? 7.1. Jakie są założenia formułowane na poziomie projektów dotyczące zwiększenie

dostępności mieszkańców do infrastruktury publicznej? 7.2. Jaka jest opinia mieszkańców dotycząca odczuwalnego wzrostu dostępności do

infrastruktury publicznej? 7.3. Jakie dodatkowe czynniki wpływają pozytywnie lub negatywnie na dostępność

mieszkańców do infrastruktury publicznej (np. wartość kontraktów z NFZ, niż demograficzny, inwestycje finansowane z innych środków)?

8. W jakim stopniu realizowane projekty spełnią oczekiwania społeczności lokalnej? Czy realizowane projekty poprawią jakość życia mieszkańców? 8.1. Jaka jest opinia mieszkańców dotycząca odczuwalnej poprawy jakości życia w określonych

19

Pytanie badawcze

wymiarach takich jak warunki edukacji, leczenia i opieki społecznej, uprawiania sportu i rekreacji, mieszkania itp.?

8.2. Realizacja jakich projektów jest istotna z punktu widzenia potrzeb mieszkańców oraz JST?

9. W jakim stopniu realizowane projekty przyczynią się do redukcji problemów społecznych, w tym ubóstwa w regionie?

10. W jakim stopniu projekty przyczynią się do rozwoju społeczno-gospodarczego regionu?

11. Czy projekty przyczyniają się do zmniejszenia dysproporcji w rozwoju infrastruktury publicznej w regionie? Czy projekty te realizowane są na obszarach charakteryzujących się największymi zapóźnieniami w rozwoju infrastruktury publicznej?

12. Czy podejmowane interwencje są komplementarne z innymi działaniami podejmowanymi w ramach innych programów operacyjnych oraz ze źródeł krajowych?

13. Czy koszty interwencji podejmowanych w ramach RPO WP są współmierne do ich efektów?

14. Czy efekty/ potencjalne efekty projektów będą trwałe, długookresowe?

15. Jaki będzie potencjalny wpływ projektów realizowanych w ramach VII osi priorytetowej na zwiększenie spójności społecznej obszarów defaworyzowanych?

16. Czy działania z zakresu infrastruktury publicznej powinny być kontynuowane w nowym okresie programowania? Jeżeli tak, to w jakim zakresie?

17. Jak system zarządzania wyborem projektów (kryteria poszczególnych typów, lista projektów kluczowych) wpłynął na realizację zakładanych celów RPO WP i poszczególnych działań?

18. Jaka jest praktyczna skuteczność i efektywność realizacji działań komplementarnych stosowanych dotychczas w ramach projektów Priorytetu V i VII? Czy komplementarność występująca w realizowanych projektach przyczynia się do osiągnięcia założonego celu strategicznego?

19. Jakie inwestycje stanowiły element wyróżniający na tle innych regionów (konkurencyjny względem inwestycji dokonywanych na innych obszarach)?

20. Czy w ramach Priorytetów V i VII RPO WP realizowane były projekty innowacyjne? w jakim zakresie?

21. Jakie działania inwestycyjne planują JST oraz jaki jest popyt na inwestycje z zakresu pomocy społecznej, zdrowia, edukacji, sportu i rekreacji na obszarach zdegradowanych?

22. Czy i w jakim stopniu wybrane do dofinansowania projekty mogą przyczynić się do wdrożenia i upowszechnienia polityk horyzontalnych UE w regionie?

5.4 Etapy realizacji badania

Strukturalizacja badania - opracowanie metodologii dla dwóch etapów badania Bezpośrednim rezultatem pierwszego etapu badań był raport metodologiczny, skonsultowany, zaprezentowany i zatwierdzony przez Zamawiającego. Na tym etapie doprecyzowano ostatecznie koncepcję realizacji badania, a także opracowano narzędzia, które zostały wykorzystane w trakcie realizacji badania w terenie.

Opis I ETAPU opracowanie metodologii badań

20

Zbieranie danych - realizacja badań w terenie W kolejnym etapie badania przystąpiono do realizacji zasadniczych – terenowych badań. Dane od głównej grupy respondentów, jaką stanowią beneficjenci zbierane były przy użyciu dwóch metod badan jakościowych i ilościowych (TDI i CAWI), co pozwoliło uzyskać szersza perspektywę badawczą. W tej fazie badania zostały zrealizowane:

Analiza danych zastanych (analiza desk research), w tym dokumentów programowych i projektowych;

Standaryzowane wywiady telefoniczne realizowane metodą CATI wśród mieszkańców;

Standaryzowane wywiady telefoniczne realizowane metodą CATI wśród przedsiębiorców/ inwestorów;

Standaryzowane wywiady telefoniczne realizowane metodą CATI wśród przedstawicieli JST;

Ankieta internetowa CAWI wśród beneficjentów wybranych Działań RPO WP;

Indywidualne wywiady pogłębione (IDI) wśród przedstawicieli UMWP oraz ekspertów;

Studium przypadku wybranych projektów;

Telefoniczne wywiady pogłębione (TDI) wśród przedstawicieli beneficjentów14;

Analiza potencjału województwa zmodyfikowaną metodą punktową;

Analiza metodą benchmarkingu rozwiązań stosowanych w innych województwach (w tym wywiady telefoniczne wśród wybranych przedstawicie IZ RPO).

Analiza i strukturyzacja wyników badania W tej fazie badania Wykonawca dokonał analizy zebranych danych (zarówno ilościowej jak i jakościowej). Na podstawie całości zebranego i ustrukturyzowanego materiału opracowano projekt raportu końcowego zawierający główne wnioski i rekomendacje z badania. Następnie zostały zorganizowane konsultacje z Zamawiającym, podczas których wyniki i rekomendacje płynące z badań zostały poddane dyskusji.

14Z wybranymi przedstawicielami beneficjentów zostały przeprowadzone telefoniczne wywiady pogłębione (TDI) na próbie N=12. Początkowo planowano zrealizować 11 wywiadów, po 3 z przedstawicielami beneficjentów z obszaru zdrowia, polityki społecznej i edukacji oraz 2 z przedstawicielami beneficjentów z obszaru sportu i turystyki. Jednak w ostatecznym rezultacie badaniem metodą telefonicznego wywiadu pogłębionego objęto także przedstawicieli beneficjentów VII Osi Priorytetowej, co pozwoliło na pogłębienie wiedzy dotyczącej efektów inwestycji realizowanych w ramach wspomnianej Osi Priorytetowej oraz dokonanie oceny wpływu zrealizowanych inwestycji na zwiększenie spójności społecznej w regionie w kontekście zmniejszenia występujących problemów społecznych. Ostatecznie zrealizowano 12 telefonicznych wywiadów pogłębionych, po 2 wywiady z przedstawicielami beneficjentów z obszaru edukacji, sportu i rekreacji, rewitalizacji miast, rewitalizacji obszarów zdegradowanych i aktywizacji obszarów zmarginalizowanych gospodarczo oraz terenów popowodziowych, a także po 1 wywiadzie z przedstawicielem beneficjentów z obszaru zdrowia i obszaru polityki społecznej. Głównym celem wywiadów z beneficjentami było pogłębienie informacji pozyskanych w wyniku badania CAWI wśród beneficjentów oraz ich uzupełnienie, pozyskanie szczegółowych informacji na temat efektów zrealizowanych inwestycji, a także weryfikacja skuteczności i efektywności projektów komplementarnych.

Opis II ETAPU realizacja badania

Opis III ETAPU analiza i strukturyzacja zebranych danych

21

6 Poziom wyposażenia w infrastrukturę publiczną oraz jej jakość w województwie podkarpackim w latach 2007 – 2013

6.1 Edukacja

W 2012 roku w województwie podkarpackim odnotowano 1099 szkół podstawowych (spadek w porównaniu do roku 2007, kiedy to działało 1169 takich szkół). Łącznie w szkołach podstawowych w 2012 roku uczyło się 125 543 uczniów, co stanowiło 86,55% uczniów z roku 2007. Należy jednak pamiętać, że spadek ilości uczniów uczęszczających do szkół podstawowych jest efektem niżu demograficznego.

Tabela 2. Szkoły podstawowe w województwie podkarpackim wg powiatów w latach 2007-2012.

Powiat

Liczba szkół podstawowych uczniowie

2007 2010 2012 2007 2010 2012

PODKARPACKIE 1169 1144 1099 145041 130939 125543

Powiat bieszczadzki 17 16 14 1529 1346 1353

Powiat brzozowski 48 47 46 5038 4627 4460

Powiat jasielski 79 77 72 8120 7213 6902

Powiat krośnieński 69 69 67 7987 6990 6602

Powiat sanocki 50 49 47 6089 5611 5474

Powiat leski 24 24 20 1795 1558 1407

Powiat m. Krosno 13 13 13 2908 2798 2750

Powiat jarosławski 73 73 71 8760 7768 7146

Powiat lubaczowski 37 34 32 3990 3554 3403

Powiat przemyski 67 65 63 5344 4720 4348

Powiat przeworski 51 46 46 5786 5126 4978

Powiat m. Przemyśl 14 15 13 4280 3868 3662

Powiat kolbuszowski 46 46 44 4614 4116 3816

Powiat łańcucki 41 41 40 5709 5132 4812

Powiat ropczycko-sędziszowski

51 50 49 5361 4930 4816

Powiat rzeszowski 106 101 100 12316 10657 10323

Powiat strzyżowski 54 51 50 4639 4175 3902

Powiat m. Rzeszów 29 32 32 9168 9489 9606

Powiat dębicki 70 69 68 9321 8613 8343

Powiat leżajski 34 34 34 5130 4590 4237

Powiat mielecki 74 70 63 9064 8325 8135

Powiat niżański 44 43 40 4664 3950 3740

Powiat stalowowolski 37 37 34 6834 5945 5738

Powiat tarnobrzeski 31 31 30 3708 3166 2997

Powiat m. Tarnobrzeg 10 11 11 2887 2672 2593

Źródło: dane z GUS.

W przypadku szkół gimnazjalnych w 2012 roku w województwie podkarpackim odnotowano 579 tego typu placówek (wzrost o 15 w porównaniu do roku 2007). W szkołach gimnazjalnych w 2012 roku ogółem uczyło się 71 084 uczniów, co stanowiło 79,3% podkarpackich gimnazjalistów z 2007 roku.

22

Tabela 3. Szkoły gimnazjalne w województwie podkarpackim wg powiatów, w latach 2007-2012.

Powiat

Liczba szkół gimnazjalnych uczniowie

2007 2010 2012 2007 2010 2012

PODKARPACKIE 564 574 579 89604 76830 71084





Powiat sanocki 22 22 21 3797 3152 3004

Powiat leski 11 11 10 1172 927 863

Powiat m. Krosno 7 7 8 1921 1691 1587







Powiat łańcucki 22 21 21 3417 2998 2872

Powiat ropczycko-sędziszowski 22 22 22 3301 2733 2545



Powiat m. Rzeszów 22 24 28 6079 5567 5404

Powiat dębicki 51 51 51 5866 4931 4566

Powiat leżajski 16 16 16 3054 2616 2515

Powiat mielecki 20 20 20 5746 4803 4407

Powiat niżański 18 18 18 3016 2557 2200





Z kolei do 79 zasadniczych szkół zawodowych w województwie podkarpackim w 2012 roku ogółem uczęszczało 10 823 uczniów, którzy stanowili 75,9% uczniów z roku 2007.

23

Tabela 4. Zasadnicze szkoły zawodowe w województwie podkarpackim wg powiatów, w latach 2007-2012.

Powiat

Liczba zasadniczych szkół zawodowych

uczniowie

2007 2010 2012 2007 2010 2012

PODKARPACKIE 82 81 79 14252 13325 10823





Powiat sanocki 5 5 5 698 579 452

Powiat leski 1 1 1 115 142 127

Powiat m. Krosno 4 4 4 1014 905 699







Powiat łańcucki 4 4 4 326 354 299




Powiat m. Rzeszów 9 8 7 1353 1304 996

Powiat dębicki 3 5 5 897 815 754

Powiat leżajski 2 2 2 722 680 474

Powiat mielecki 6 6 6 1391 1386 1219

Powiat niżański 2 2 2 194 112 36





W przypadku liceów ogólnokształcących również odnotowano spadek ilościowy w liczebności placówek, gdzie w 2007 roku na Podkarpaciu funkcjonowało 129 tego typu placówek edukacyjnych, a pięć lat później o dwa mniej, czyli 127. W 2012 roku do liceów ogólnokształcących uczęszczało 36 525 uczniów, którzy stanowili 84,8% licealistów z 2007 roku.

24

Tabela 5. Licea ogólnokształcące w województwie podkarpackim wg powiatów, w latach 2007-2012.

Powiat

Liczba liceów ogólnokształcących

uczniowie

2007 2010 2012 2007 2010 2012

PODKARPACKIE 129 124 127 43064 39769 36525





Powiat sanocki 7 5 4 1996 1791 1624

Powiat leski 1 1 1 378 358 283

Powiat m. Krosno 7 6 6 3100 2818 2777







Powiat łańcucki 4 4 4 1645 1446 1347




Powiat m. Rzeszów 16 17 18 8084 7693 6994

Powiat dębicki 9 5 6 2387 1883 1687

Powiat leżajski 2 2 2 1483 1465 1287

Powiat mielecki 8 8 8 2744 2390 1994






Na koniec 2012 roku na Podkarpaciu funkcjonowało 15 szkół wyższych (o 2 placówki mniej w porównaniu do 2007 roku), w tym 1 uniwersytet, 1 wyższa szkoła techniczna, 2 wyższe szkoły ekonomiczne oraz 11 pozostałych szkół wyższych.

Tabela 6. Szkoły wyższe w województwie podkarpackim wg podregionów, w latach 2007-2012.

Jednostka terytorialna

szkoły wyższe ogółem

uniwersytety wyższe szkoły

techniczne wyższe szkoły ekonomiczne

pozostałe szkoły wyższe (w tym

państwowe wyższe szkoły zawodowe)

2007 2010 2012 2007 2010 2012 2007 2010 2012 2007 2010 2012 2007 2010 2012

PODKARPACKIE

17 15 15 1 1 1 1 1 1 4 2 2 11 11 11

Podregion - krośnieński

3 3 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 3 3

Podregion- przemyski

5 5 5 0 0 0 0 0 0 1 0 0 4 5 5

Podregion- rzeszowski

6 5 5 1 1 1 1 1 1 2 1 1 2 2 2

Podregion- tarnobrzeski

3 2 2 0 0 0 0 0 0 1 1 1 2 1 1


25

W publicznych szkołach wyższych na Podkarpaciu w 2012 roku ogółem kształciło się 48 198 studentów – o 887 więcej niż w 2007 roku, a w szkołach niepublicznych 19 337 osób – aż o 7191 studentów mniej niż w 2007 roku.

Tabela 7. Liczba studentów szkół wyższych w województwie podkarpackim w latach 2007-2012.

Jednostka terytorialna

Liczba studentów

szkoły publiczne szkoły niepubliczne

2007 2012 2007 2012

PODKARPACKIE 47311 48198 26528 19337

Podregion - krośnieński 6534 4992 656 798

Podregion - przemyski 6475 4756 1388 651

Podregion - rzeszowski 31726 36814 20325 15293

Podregion - tarnobrzeski 2576 1636 4159 2595


Na wykresie poniżej została przedstawiona liczebność placówek edukacyjnych funkcjonujących na terenie województwa podkarpackiego w roku 2007 i 2012. Z danych zamieszczonych poniżej wynika, ze jedynie w przypadku szkół gimnazjalnych nastąpił wzrost liczebności – w porównaniu do roku 2007 przybyło 15 placówek. W pozostałych typach szkół nastąpił spadek liczebności odpowiadających im podmiotów.

Wykres 1. Placówki edukacyjne w województwie podkarpackim w latach 2007 i 2012 roku.


W 2012 roku we wszystkich typach szkół odnotowano mniejszą w porównaniu z 2007 rokiem liczbę uczniów i studentów. Największą różnicę widać w przypadku liczebności uczniów szkół podstawowych, najmniejszą w przypadku uczniów zasadniczych szkół zawodowych.

0 200 400 600 800 1000 1200

szkoły podstawowe

szkoły gimnazjalne

zasadnicze szkoły zawodowe

licea ogólnokształcące

szkoły wyższe

liczb

a p

lacó

we

k ed

uka

cyjn

ych

1099

579

79

127

15

1169

564

82

129

17

2007 rok 2012 rok

26

Wykres 2. Uczniowie/ studenci w województwie podkarpackim w latach 2007, 2012.


Poniżej przedstawiono udział procentowy szkół wyposażonych w komputery przeznaczone do użytku uczniów z dostępem do Internetu. Na przestrzeni lat 2007-2012 najlepiej kształtuje się sytuacja w przypadku szkół podstawowych, ponieważ na koniec 2012 roku aż 95,1% tego typu szkół na Podkarpaciu było wyposażonych w komputery przeznaczone do użytku uczniów z dostępem do Internetu, a najgorzej w przypadku szkół ponadgimnazjalnych – zaledwie 64,7% było wyposażonych w komputery przeznaczone do użytku uczniów z dostępem do Internetu, należy jednak zaznaczyć, że odsetek ten na przestrzeni lat stale wzrasta. Szczegółowe dane zostały zamieszczone poniżej.

Wykres 3. Udział % szkół wyposażonych w komputery przeznaczone do użytku uczniów z dostępem do Internetu – województwo podkarpackie 2007-2012.


Analizując poziom informatyzacji placówek edukacyjnych na Podkarpaciu ze względu na ilość uczniów przypadających na 1 komputer z dostępem do Internetu, najgorzej sytuacja wygląda w przypadku szkół gimnazjalnych – 8,7 uczniów przypadających na 1 komputer z dostępem do Internetu, najlepiej w przypadku szkół podstawowych, gdzie 7,6 uczniów przypada na1 komputer z dostępem do Internetu.

145041

89604

1425243064

73839125543

71084

10823 36525

67535

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

140000

160000

uczniowie/studenci 2007 rok uczniowie/studenci 2012 rok

0,0% 20,0% 40,0% 60,0% 80,0% 100,0%

2007

2010

2012

2007

2010

2012

2007

2010

2012

szkoły

podst

aw

ow

edla

dzi

eci i

mło

dzi

eży

bez

specja

lnych

gim

nazj

a d

ladzi

eci i

mło

dzi

eży

bez

specja

lnych

szkoły

ponadgim

nazj

aln

e

udzi

ał % s

zkół w

yposa

żonych w

kom

pute

ryprz

eznaczo

ne d

o u

żytk

u u

cznió

w z

dost

ępem

do Inte

rnetu

84,6%

92,5%

95,1%

76,7%

82,3%

80,4%

44,1%

62,8%

64,7%

27

Wykres 4. Uczniowie przypadający na 1 komputer z dostępem do Internetu przeznaczony do użytku uczniów – województwo podkarpackie lata 2007-2012.


W 2010 roku w Polsce odnotowano łącznie 17063 sal gimnastycznych funkcjonujących przy szkołach. W samym województwie podkarpackim sal gimnastycznych przynależnych do szkół było 1214.

Tabela 8. Sale gimnastyczne w szkołach w 2010 roku.

Sale gimnastyczne w szkołach

Polska Podkarpackie

Ogółem 17063 1214

Hala sportowa o wymiarach 36x18m i większych 1702 91

Sala gimnastyczna o wymiarach od 24x12m do 36x18m 4319 353

Sala gimnastyczna o wymiarach mniejszych niż 24x12m do 18x9m lub o powierzchni mniejszej niż 288 m2 i równej lub większej niż 162 m2

5318 333

Sala o powierzchni mniejszej niż 162 m2 5724 437 Źródło: GUS, Kultura fizyczna w Polsce w latach 2008-2010, Warszawa-Rzeszów, 2011

W przypadku pływalni przynależnych do szkół, to w 2010 roku łącznie funkcjonowało 221 tego typu obiektów, z kolei w województwie podkarpackim 5.

Tabela 9. Pływalnie w szkołach w 2010 roku.

Pływalnie w szkołach Polska Podkarpackie

Ogółem 221 5

Basen pływacki typu sportowego o wymiarach 25x16m 12 4

Basen pływacki typu sportowego o wymiarach 25x12,5m 100 -

Basen pływacki typu sportowego o wymiarach 16,67x8,5m

109 1

Źródło: GUS, Kultura fizyczna w Polsce w latach 2008-2010, Warszawa-Rzeszów, 2011

W tabeli zamieszczonej na kolejnej stronie przedstawiono natomiast liczbę zmodernizowanych i wybudowanych obiektów sportowych finansowanych z RPO WP w ramach Poddziałania zarówno 5.1,

0,0 2,0 4,0 6,0 8,0 10,0 12,0 14,0 16,0

2007

2010

2012

2007

2010

2012

2007

2010

2012sz

koły

podst

aw

ow

edla

dzi

eci i

mło

dzi

eży

bez

specja

lnych

gim

nazj

a d

ladzi

eci i

mło

dzi

eży

bez

specja

lnych

szkoły

ponadgim

nazj

aln

e

ucznio

wie

prz

ypadają

cy n

a 1

kom

pute

r z

dost

ępem

do Inte

rnetu

prz

ezn

aczo

ny d

oużytk

u u

czn

iów

12,0

8,2

7,6

13,5

9,5

8,7

14,1

9,6

8,4

28

jak i 5.3. W ramach RPO WP dofinansowano budowę 57 sal i hal gimnastycznych z około 1,2 tys. istniejących na terenie województwa.

Tabela 10. Liczba zbudowanych i zmodernizowanych obiektów sportowych w ramach Poddziałania 5.1 oraz 5.3, w przypadku których prace były finansowane z RPO WP.

Zakres prac 5.3 5.1

Rozbudowanie i modernizacja bazy sportowo-rekreacyjnej 22 26

Dostęp do boisk sportowych 12 5

Odbudowa kompleksu sportowo-rekreacyjnego 2 -

Budowa krytej pływalni 4 -

Przebudowa i modernizacja stadionu 7 -

Budowa toru lodowego 2 -

Budowa boiska do tenisa ziemnego 2 -

Źródło: badania własne

6.2 Zdrowie i opieka społeczna

6.2.1 Sytuacja zdrowotna

Z danych zawartych w publikacji „Stan zdrowia ludności Polski w 2009 roku” wynika, że do najczęściej występujących schorzeń przewlekłych zaliczyć należy bóle pleców, wysokie ciśnienie krwi, bóle szyi, choroby wieńcowe oraz zapalenie kości i stawów.

Wykres 5.Najczęściej występujące schorzenia przewlekłe w 2009 roku.

Źródło: Na podstawie „Stan zdrowia ludności Polski w 2009 r.”, GUS, Warszawa 2011

Autorzy raportu dotyczącego „Stanu zdrowia…” stwierdzają dalej, że analizując zmiany rozkładu chorobowości według wieku można wywnioskować, że u młodych ludzi w wieku 15-29 lat najczęściej występuje astma, alergia, silne bóle głowy oraz bóle pleców, natomiast w wieku 30-39 lat poza tymi chorobami znacznie częściej stwierdza się wysokie ciśnienie krwi. Z kolei osoby po 40-tym roku życia dwukrotnie częściej niż młodsze uskarżają się na zbyt wysokie ciśnienie tętnicze, choroby kości czy stawów oraz na bóle pleców, częściej chorują na wrzody żołądka lub dwunastnicy, coraz częściej także stwierdzana jest u nich choroba tarczycy. Natomiast po ukończeniu 50 roku życia wyraźnie zwiększa się liczba i odsetek osób, którym dolega nadciśnienie tętnicze oraz bóle pleców czy szyi; osoby z tej grupy wieku relatywnie częściej uskarżają się na silne, częste bóle głowy oraz problemy ze stawami. Częstość występowania tych chorób rośnie w starszych grupach wieku. Po przekroczeniu 60-ego roku

18,5% 18,0%

8,2% 7,9% 7,5%

24,4%23,1%

14,8% 14,5%

11,2%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

Bóle pleców Wysokieciśnienie krwi

Bóle szyi Chorobawieńcowa

Zapalenie kościi stawów

Mężczyźni

Kobiety

29

życia wzrasta liczba osób chorujących na choroby układu krążenia (nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa, także prowadząca do zawału serca), mających kłopoty z stawami, pojawia się także cukrzyca i choroby tarczycy, częściej występują również problemy z układem moczowym lub prostatą. Pogarsza się także zdrowie psychiczne – częściej występują stany lękowe, depresja lub inne podobne problemy. W „Strategii Rozwoju Ochrony zdrowia w Polsce na lata 2007-2013” wskazano m.in. prognozy dotyczące chorób w 2020 roku w regionach rozwiniętych. Terminem tym określono państwa (lub regiony) o wysokim poziomie rozwoju, mierzonym za pomocą kilku różnych kryteriów, na przykład poziom PKB per capita. Obszary te łączy dodatkowo wysoki poziom edukacji, służby zdrowia i jakości życia. Polska znajduje się na światowej liście w grupie krajów wysoko rozwiniętych od 2010 roku. Choroby, które będą powodować największą liczbę zgonów znajdują się wśród tych, które dają najwyższe wartości wskaźnika DALY15. Do wspomnianych wyżej chorób należą zarówno choroba niedokrwienna serca, choroby naczyń mózgowych, nowotwory złośliwe, przyczyny zewnętrzne (wypadki drogowe, samouszkodzenia), obturacyjna choroba płuc. Pozostałymi chorobami o najwyższych wartościach DALY będą choroby psychiczne, skutki nadmiernego spożycia alkoholu oraz choroby kości i stawów. Zgodnie z przewidywaniami, do chorób, które w 2020 roku najczęściej będą doskwierać mężczyznom trzeba zaliczyć: chorobę niedokrwienną serca, chorobę naczyń mózgowych, nowotwory złośliwe tchawicy, oskrzeli i płuc. Z kolei najbardziej powszechnymi chorobami wśród kobiet mają być: ciężka depresja jednobiegunowa, choroba niedokrwienna serca oraz choroba naczyń mózgowych.

Wykres 6.Przewidywane główne choroby w DALY w 2020 roku – regiony rozwinięte.

Źródło: Na podstawie „Strategia rozwoju ochrony zdrowia w Polsce na lata 2007-2013”, Dokument przyjęty przez RM w dniu 21 czerwca 2005 r., Dokument towarzyszący realizacji Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007-2013, Ministerstwo Zdrowia

Rozkład przyczyn zgonów w województwie podkarpackim jest podobny jak w całym kraju. Zdecydowanie dominują zgony spowodowane chorobami układu krążenia, na drugim miejscu znajdują

15 Wskaźnik DALY jest to wskaźnik lat życia przeżytych w niepełnosprawności i czasu straconego na skutek przedwczesnej śmierci. Wskaźnik ten jest stosowany przez Światowa Organizację zdrowia (WHO).

0,0% 2,0% 4,0% 6,0% 8,0% 10,0% 12,0% 14,0%

Choroba niedokrwienna serca

Choroba naczyń mózgowych

Cięzka depresja jednobiegunowa

Nowotwory złośliwe tchawicy, oskrzela i…

Wypadki drogowe

Skutki spożycia alkoholu

Demencja i inne zwyrodnieniowe oraz…

Choroby kości i stawów

Przewlekła obturacyjna choroba płuc

Samouszkodzenia

Inne nototwory złośliwe

Cukrzyca

11,2%

6,2%

6,1%

4,5%

4,3%

3,8%

3,5%

3,4%

3,0%

2,4%

0,0%

0,0%

Ogółem

Mężczyźni

Kobiety

30

się choroby nowotworowe. W odniesieniu do pozostałych wymienionych przyczyn zgonów dynamika zmian jest niewielka.

Wykres 7.Wybrane przyczyny zgonów w województwie podkarpackim w latach 2007-2012.


6.2.2 Stacjonarna opieka zdrowotna oraz szpitale uzdrowiskowe.

Z danych opublikowanych w Biuletynie Statystycznym Ministerstwa zdrowia wynika, że na koniec 2007 roku w Polsce ogółem funkcjonowało 748 szpitali, w 2012 roku odnotowano już 897 szpitali, co oznacza wzrost o 149 jednostek. Jednostki szpitalne w 2012 roku łącznie dysponowały 185 609 łóżkami. W województwie podkarpackim na koniec 2007 roku odnotowano działalność 31 szpitali, a na koniec 2012 roku odnotowano działalność już 38 szpitali. Podmioty medyczne w województwie podkarpackim w 2012 roku dysponowały 10 000 łóżek, co w przeliczeniu na 10 tysięcy mieszkańców sytuowało województwo na 9 miejscu w kraju.

Tabela 11. Szpitale ogólne wg województw w latach 2007, 2012.

Województwo

Szpitale Łóżka Ogółem Ogółem Na 10 tys. ludności

2007 2012 2007 2012 Wskaźnik Miejsce w kraju

2007 2012 2007 2012

POLSKA 748 897 175023

185 609 45,9 48,2 x x

Dolnośląskie 64 79 13132 14 670 45,6 50,3 6-5 5

Kujawsko-pomorskie 39 41 8747 9 403 42,3 44,9 12 12

Lubelskie 37 49 10982 11 638 50,7 53,7 3 2

Lubuskie 22 24 4312 4 466 42,8 43,6 11 15

Łódzkie 60 66 13200 12 939 51,6 51,3 2 4

Małopolskie 63 74 13623 14 761 41,5 44,0 13 13

Mazowieckie 92 114 22958 25 316 44,2 47,8 9 7

Opolskie 20 26 4216 4 613 40,7 45,7 15 10

Podkarpackie 31 38 9021 10 000 43 46,9 10 9

Podlaskie 28 32 5934 5 684 49,8 47,4 4 8

Pomorskie 36 50 8259 8 962 37,4 39,1 16 16

Śląskie 105 133 25978 25 871 55,8 56,0 1 1

Świętokrzyskie 20 25 5665 6 581 44,4 51,7 8 3

Warmińsko-mazurskie 34 42 5873 6 344 41,2 43,7 14 14

Wielkopolskie 63 65 15402 15 800 45,5 45,6 7 11

zachodniopomorskie 34 39 7721 8 561 43 49,7 3 6

Źródło: Biuletyn Statystyczny Ministerstwa zdrowia, Warszawa 2008, 2013

0100020003000400050006000700080009000

10000

nowotworyogółem

chorobyukładu

krążeniaogółem

chorobyukładu

oddechowegoogółem

chorobyukładu

trawiennegoogółem

zewnętrzneprzyczyny

zachorowaniai zgonu -ogółem

4289

8942

662 639 1059

4445

9690

721 6011028

4203

9160

942 713 1069

2007

2009

2011

31

W tabeli poniżej zostały zamieszczone dane dotyczące liczby łóżek na poszczególnych oddziałach szpitalnych województwa podkarpackiego. W roku 2012 zdecydowanie najwięcej łóżek znajdowało się na oddziałach chorób wewnętrznych - 1 255 (spadek o 14 sztuk w porównaniu do roku 2007), następnie na oddziałach chirurgicznych - 1 203 łóżka (wzrost w porównaniu z rokiem 2007 o 12 sztuk) oraz na oddziałach położniczo-ginekologicznych - 1 092 łóżka (spadek o 20 sztuk w porównaniu do 2007 roku). Najmniej łóżek odnotowano na oddziałach chirurgii szczękowo-twarzowej – 17 sztuk oraz na oddziałach geriatrycznych – 42 łóżka. Należy jednak zaznaczyć, że w porównaniu z 2007 rokiem doszło do zwiększenia ilości łóżek na tego typu oddziałach o 27 sztuk.

Tabela 12. Łóżka w oddziałach szpitali ogólnych województwa podkarpackiego w latach 2007 i 2012.

Łóżka w oddziałach

Oddziały chorób: 2007 2012 rok

Liczby bezwzględne

Wskaźnik na 10 tys. ludności

Liczby bezwzględne

Wskaźnik na 10 tys. ludności

Wewnętrznych 1269 6,1 1 255 5,9

Kardiologicznych 444 2,1 452 2,1

Reumatologicznych 167 0,8 183 0,9

Gastrologicznych 52 0,2 67 0,3

Onkologicznych 209 1 283 1,3

Nefrologicznych 106 0,5 102 0,5

Hematologicznych 24 0,1 53 0,2

Neurologicznych 456 2,2 598 2,8

Gruźlicy i chorób płuc 370 1,8 402 1,9

Pediatrycznych 715 3,4 688 3,2

Dermatologicznych 152 0,7 148 0,7

Rehabilitacyjnych 444 2,1 578 2,7

Przewlekle chorych 162 0,8 64 0,3

Geriatrycznych 15 0,1 42 0,2

Obserwacyjno-zakaź. 222 1,1 178 0,8

Chirurgicznych 1191 2 1 203 5,6

Chirurgii urazowo-ortopedycznej

424 2 553 2,6

Neurochirurgicznych 60 0,3 79 0,4

Urologicznych 160 0,8 160 0,8

Okulistycznych 128 0,6 123 0,6

Otolaryngologicznych 164 0,8 185 0,9

Położniczo- ginekolog. 1112 5,3 1 092 5,1

Intensywnej terapii 135 0,6 150 0,7

Chirurgii szczękowo-twarzowej

15 0,1 17 0,1

Źródło: Biuletyn Statystyczny Ministerstwa zdrowia, Warszawa 2008, 2013

W 2007 roku na Podkarpaciu funkcjonowały 22 szpitale i sanatoria uzdrowiskowe, na koniec 2012 roku odnotowano już 24 tego typu placówki. Warto zauważyć, że na przestrzeni lat 2007-2012 wzrosła liczba leczonych/kuracjuszy w trybie stacjonarnym w szpitalach/uzdrowiskach podkarpackich, gdzie w 2007 roku liczba ta wynosiła 54 170, a w 2012 roku już 60 418 (wzrost o 11,5%).

32

Tabela 13. Szpitale, sanatoria uzdrowiskowe w województwie podkarpackim 2007-2012.

ogółem łóżka stan w dniu

31.12 leczeni/kuracjusze

stacjonarnie łączna liczba dni pobytu pacjentów (osobodni)

leczeni/kuracjusze w trybie

ambulatoryjnym

2007 2009 2012 2008 2009 2012 2007 2009 2012 2007 2009 2012 2010 2011 2012

22 23 24 3543 3776 3985 54170 60889 60418 1063206 1258652 1187241 3140 1979 2962


6.2.3 Ambulatoryjna opieka zdrowotna

Na koniec 2007 roku w województwie podkarpackim funkcjonowały 833 przychodne, pięć lat później odnotowano już działalność 1068 przychodni - w porównaniu do roku 2007 nastąpił więc wzrost aż o 235 jednostek. Jednak jeśli weźmiemy pod uwagę przychodnie publiczne, tutaj został odnotowany spadek ilościowy (290 – 2007 rok, 222-2011 rok). Należy jednak pamiętać, że nie musiało się to wiązać z zamknięciem przychodni, ale z restrukturyzacją i przekształceniem placówek na niepubliczne. W roku 2007 funkcjonowały 543 przychodnie niepubliczne, a już w 2011 odnotowano 817 tego typu placówek, co oznacza wzrost w porównaniu do roku 2007 o 274 przychodnie.

Tabela 14. Przychodnie – ambulatoryjna opieka zdrowotna w województwie podkarpackim, wg powiatów, w latach 2007, 2009, 2012.

Powiat ogółem publiczne niepubliczne

2007 2009 2011 2012 2007 2009 2011 2007 2009 2011

PODKARPACKIE 833 884 1039 1068 290 246 222 543 638 817

Powiat bieszczadzki 9 5 6 6 5 2 1 4 3 5

Powiat brzozowski 27 29 39 39 10 7 9 17 22 30

Powiat jasielski 28 31 36 37 22 19 20 6 12 16

Powiat krośnieński 37 47 54 53 18 23 20 19 24 34

Powiat sanocki 34 38 46 49 20 14 14 14 24 32

Powiat leski 4 7 9 9 1 1 1 3 6 8

Powiat m. Krosno 54 26 26 28 19 3 3 35 23 23

Powiat jarosławski 32 36 47 50 13 13 11 19 23 36

Powiat lubaczowski 29 27 31 32 2 1 1 27 26 30

Powiat przemyski 23 21 23 23 1 0 0 22 21 23

Powiat przeworski 38 39 44 41 10 7 7 28 32 37

Powiat m. Przemyśl 40 39 52 56 7 6 6 33 33 46

Powiat kolbuszowski 22 24 29 31 14 14 15 8 10 14

Powiat łańcucki 18 25 27 26 7 5 0 11 20 27


22 22 23 23 16 11 10 6 11 13

Powiat rzeszowski 59 69 87 90 39 39 38 20 30 49

Powiat strzyżowski 30 30 36 36 1 1 1 29 29 35

Powiat m. Rzeszów 117 138 162 170 44 41 26 73 97 136

Powiat dębicki 29 36 40 44 14 15 14 15 21 26

Powiat leżajski 29 32 35 36 1 1 1 28 31 34

Powiat mielecki 57 58 65 63 3 2 3 54 56 62

Powiat niżański 25 27 28 30 5 4 3 20 23 25

Powiat stalowowolski 36 38 43 44 11 10 10 25 28 33

Powiat tarnobrzeski 16 18 23 26 2 2 3 14 16 20

Powiat m. Tarnobrzeg 18 22 28 26 5 5 5 13 17 23


33

W województwie podkarpackim w roku 2007 udzielono łącznie 7 604 831 porad, a w 2012 roku - 8 300 547 porad, co oznacza wzrost o 9,1% w porównaniu do roku 2007. Podobnie, jak w poprzednich latach, większość udzielonych w 2012 roku porad miała miejsce w gminach miejskich – 44,4% ogółu. Dokładnie 23% porad odbyło się w gminach miejsko-wiejskich, a 32,6% w gminach wiejskich.

Tabela 15. Podstawowa opieka zdrowotna – liczba udzielonych porad w powiatach województwa podkarpackiego w latach 2007, 2009 i 2012.

Powiat porady ogółem

2007 2009 2012

PODKARPACKIE 7604831 8028653 8300547

Powiat bieszczadzki 102561 91454 95411

Powiat brzozowski 243975 276570 270620

Powiat jasielski 447214 466375 480988

Powiat krośnieński 429478 454050 444528

Powiat sanocki 330446 364887 373268

Powiat leski 103888 113621 97225

Powiat m. Krosno 246456 224597 279674

Powiat jarosławski 442187 440021 473960

Powiat lubaczowski 183250 216798 230758

Powiat przemyski 189458 205319 183438

Powiat przeworski 296178 293385 277817

Powiat m. Przemyśl 283518 276196 300443

Powiat kolbuszowski 171458 178191 193382

Powiat łańcucki 236809 274346 283116

Powiat ropczycko-sędziszowski 244060 266067 282528

Powiat rzeszowski 488167 547364 561102

Powiat strzyżowski 257420 237782 245926

Powiat m. Rzeszów 604668 772239 992686

Powiat dębicki 516976 478501 429743

Powiat leżajski 234835 265980 261077

Powiat mielecki 527190 528291 515045

Powiat niżański 219543 232759 235301

Powiat stalowowolski 378750 413246 381546

Powiat tarnobrzeski 202534 172887 181123

Powiat m. Tarnobrzeg 223812 237727 229842


6.2.4 Sprzęt medyczny

W tabeli poniżej został zamieszczony wykaz specjalistycznego sprzętu medycznego będącego na wyposażeniu szpitali ogólnych w województwie podkarpackim. Warto zauważyć, że największy wzrost ilościowy dotyczący poszczególnych sprzętów medycznych nastąpił w przypadku tomografów komputerowych, gdzie w 2007 roku w województwie podkarpackim odnotowano jedynie 14 urządzeń, a w 2012 roku już 25 sztuk.

34

Tabela 16. Wyposażenie w sprzęt medyczny w województwie podkarpackim w latach 2007, 2012.

Aparatura i sprzęt medyczny

szpitale ogólne

2007 2012

Liczba aparatów

wskaźnik na 100 tys. lud.

Liczba aparatów

wskaźnik na 100 tys. lud.

Analizator biochemiczny 51 2,4 38 1,8

Gammakamera 2 0,1 2 0,1

Litotrypter 4 0,2 8 0,4

Akcelerator liniowy 2 0,1 5 0,2

Aparat RTG z torem wizyjnym 44 2,1 43 2

Rezonans magnetyczny 3 0,1 9 0,4

Tomograf komputerowy 14 0,7 25 1,2

Tomograf pozytronowy (PET-CT) 0 0 0 0


6.2.5 Opieka społeczna

W 2012 roku w województwie podkarpackim zlokalizowanych było 81 placówek stacjonarnej opieki społecznej, co w porównaniu z rokiem 2007 oznacza wzrost o 11 podmiotów, w tym 47 domów pomocy społecznej. Najwięcej placówek zlokalizowanych jest w Rzeszowie (8 sztuk) oraz powiecie rzeszowskim i Przemyślu (po 7 podmiotów).

Tabela 17. Placówki stacjonarnej opieki społecznej w województwie podkarpackim, z podziałem na powiaty, w latach 2007-2012.

Województwo/Powiat placówki (z filiami) domy pomocy społecznej

2007 2009 2012 2007 2009 2012

PODKARPACKIE 70 70 81 49 49 47





Powiat sanocki 3 3 3 1 1 1

Powiat leski 0 0 1 0 0 0

Powiat m. Krosno 3 3 3 2 2 2







Powiat łańcucki 1 1 1 1 1 1




Powiat m. Rzeszów 7 7 8 4 4 4

Powiat dębicki 4 4 4 2 2 2

Powiat leżajski 3 3 4 2 2 2

Powiat mielecki 2 2 3 1 1 1






35

Placówki stacjonarnej opieki społecznej zlokalizowane na Podkarpaciu w 2012 roku dysponowały łącznie 5 676 miejscami (wzrost w porównaniu z 2007 rokiem o 264 miejsca), z czego 5 431 było zajętych przez mieszkańców, w tym 1 805 mieszkańców przewlekle chorych psychicznie i 874 mieszkańców niepełnosprawnych intelektualnie, w tym dzieci i młodzież.

Tabela 18. Miejsca oraz mieszkańcy w placówkach stacjonarnej opieki społecznej w powiatach województwa podkarpackiego w latach 2007-2012.

Województwo/Powiat

miejsca (łącznie z filiami)

mieszkańcy (łącznie z filiami)

mieszkańcy - przewlekle psychicznie

chorzy

mieszkańcy - niepełnospraw

ni intelektualnie dorośli, dzieci

i młodzież

2007 2009 2012 2007 2009 2012 2009 2012 2009 2012

PODKARPACKIE 5412 5307 5676 5130 5123 5431 1612 1805 1035 874

Powiat bieszczadzki 136 142 143 136 142 143 66 143 0 0

Powiat brzozowski 189 156 94 189 156 94 0 0 60 0

Powiat jasielski 293 295 284 293 284 281 237 238 0 0

Powiat krośnieński 194 188 210 192 188 203 0 0 188 178

Powiat sanocki 133 145 163 131 140 163 0 0 0 0

Powiat leski 0 0 47 0 0 47 0 0 0 0

Powiat m. Krosno 147 141 141 147 141 141 23 35 0 0

Powiat jarosławski 439 405 486 444 410 484 188 194 146 132

Powiat lubaczowski 383 370 300 383 364 298 232 228 132 70

Powiat przemyski 145 144 242 146 144 233 11 0 0 0

Powiat przeworski 50 50 51 49 45 51 0 0 0 0

Powiat m. Przemyśl 488 521 504 436 490 461 116 130 142 113

Powiat kolbuszowski 79 44 60 56 44 51 0 0 0 0

Powiat łańcucki 93 85 79 80 82 79 0 0 0 0


179 182 196 179 182 189 0 0 85 86

Powiat rzeszowski 582 528 584 489 463 555 122 222 84 85

Powiat strzyżowski 156 158 160 156 147 159 99 100 48 59

Powiat m. Rzeszów 587 582 621 560 561 573 139 140 83 85

Powiat dębicki 342 359 360 328 353 363 213 213 0 0

Powiat leżajski 169 165 197 142 150 171 86 86 0 0

Powiat mielecki 164 165 184 163 165 177 0 0 0 0

Powiat niżański 0 0 26 0 0 11 0 0 0 0

Powiat stalowowolski 195 194 194 190 201 187 80 76 0 0

Powiat tarnobrzeski 85 85 89 57 72 85 0 0 0 0

Powiat m. Tarnobrzeg 184 203 261 184 199 232 0 0 67 66


Według stanu za rok 2011 na Podkarpaciu funkcjonowały następujące stacjonarne zakłady opieki zdrowotnej: hospicja – 6 sztuk, zakłady opiekuńczo-lecznicze – 22 sztuki, zakłady pielęgnacyjno-opiekuńcze – 14 sztuk.

36

Tabela 19. Stacjonarne zakłady opieki zdrowotnej w województwie podkarpackim w latach 2010-2011.

PODKARPACKIE ogółem łóżka stan w dniu 31.12 pacjenci

2010 2011 2010 2011 2010 2011

Hospicja 3 6 62 104 966 1216

zakłady opiekuńczo-lecznicze 20 22 1116 1203 2346 2442

zakłady pielęgnacyjno-opiekuńcze 14 14 568 573 1304 1205


6.3 Sport i rekreacja

W 2011 roku Główny Urząd statystyczny wydał opracowanie „Kultura fizyczna w Polsce w latach 2008-2010”, w którym zostały zawarte dane dotyczące m.in. infrastruktury sportowej w Polsce.

W 2010 roku w Polsce ogółem funkcjonowało 2 238 stadionów, w samym województwie podkarpackim 307 (najwięcej w Polsce), z tego zdecydowana większość, bo aż 294 posiadało widownię do 3 000 miejsc siedzących.

Tabela 20. Stadiony16 wg województw w 2010 roku.

Województwa Ogółem

w tym z widownią

do 3000 miejsc

siedzących

od 3001do 10 000 miejsc siedzących

od 10 001do 40 000 miejsc

siedzących

powyżej 40 000 miejsc siedzących

POLSKA 2238 2088 67 33 2

Dolnośląskie 187 172 7 1 -

Kujawsko-pomorskie 118 109 4 3 -

Lubelskie 125 119 6 - -

Lubuskie 60 56 2 2 -

Łódzkie 88 80 4 3 -

Małopolskie 249 232 5 3 -

Mazowieckie 168 157 4 5 -

Opolskie 109 108 1 - -

Podkarpackie 307 294 4 2 -

Podlaskie 48 42 3 - -

Pomorskie 102 92 3 3 -

Śląskie 170 152 12 3 1

Świętokrzyskie 75 71 2 1 -

Warmińsko-mazurskie 87 82 1 - -

Wielkopolskie 209 193 7 4 1

zachodniopomorskie 136 129 2 3 -


W tabeli poniżej zostały zaprezentowane dane dotyczące poszczególnych obiektów sportowych występujących w Polsce i województwie podkarpackim w 2010 roku. Warto zaznaczyć, że województwo podkarpackie wyróżniało się posiadaniem obiektów dla sportów zimowych, takich jak:

16 Łącznie z deklarowanymi obiektami niespełniającymi wymogów przewidzianych dla stadionów, np. widowni.

37

tory sportowe: saneczkowe (1), łyżwiarskie (1), kartingowe (1), lodowiska sztuczne (11), skocznie narciarskie (3), trasy narciarskie zjazdowe (22,2 km), trasy narciarskie biegowe (7,5 km).

Tabela 21. Obiekty sportowe w Polsce i województwie podkarpackim w 2010 roku.

Obiekty sportowe Ilość Stopień wykorzystania w %

Polska Podkarpackie Polska Podkarpackie

stadiony wielofunkcyjne 715 70 72 64

stadiony piłkarskie 1428 234 65 56

stadiony lekkoatletyczne 71 3 71 64

boiska do gier wielkich 5478 422 77 71

boiska do gier małych 1369 106 87 85

boiska uniwersalne - wielozadaniowe 2193 132 91 86

korty tenisowe 1568 96 96 97

hale sportowe 814 38 89 79

sale gimnastyczne 1067 100 78 88

pływalnie kryte 433 33 94 100

pływalnie otwarte 261 28 68 50

tory sportowe, w tym: o łucznicze o jeździeckie o saneczkowe o łyżwiarskie o motocyklowe i samochodowe o kartingowe

14527 48 10

8 33 19

12 2 6 1 1 1 1

72 64

lodowiska sztuczne 165 11 65 56

skocznie narciarskie 17 3 71 64

trasy narciarskie zjazdowe 210 km 22,2 km - -

trasy narciarskie biegowe 230,7 km 7,5 km - -


38

7 Charakterystyka projektów17

7.1 Infrastruktura edukacyjna

7.1.1 Wielkość udzielonego wsparcia

W sumie, na realizację przedsięwzięć inwestycyjnych w obszarze edukacji w ramach Działania 5.1 podpisano umowy o dofinansowanie 64 projektów. Ich ogólna wnioskowana wartość wyniosła 116 859 732,38 zł. Wnioskowane dofinansowanie z EFRR wyniosło 58 248 731,71 zł.

7.1.2 Miejsce realizacji projektów

W podregionie rzeszowskim zrealizowano 20 przedsięwzięć (31,3%), w tarnobrzeskim 18 (28,1%), w krośnieńskim 16 (25,0%), a w przemyskim 10 (15,6%). Zdecydowana większość przedsięwzięć – 46 została zrealizowana na obszarze miejskim (71,9%). Na obszarze wiejskim zrealizowanych zostało 18 projektów (28,1%). Rozkład projektów ze względu na podregiony przedstawia poniższy wykres.

Wykres 8. Infrastruktura edukacyjna – rozkład projektów ze względu na podregiony

Mapa zamieszczona na kolejnej stronie prezentuje rozkład terytorialny projektów zrealizowanych w ramach Działania.

17 Źródło: Rejestr KSI SIMIK, decyzje o dofinansowaniu, oś V i VII, stan na 20.06.2013 r.

rzeszowski; 31,3%

tarnobrzeski; 28,1%

krośnieński; 25,0%

przemyski; 15,6%

39

Mapa 1. Realizacja projektów z podziałem na obszary województwa podkarpackiego.

Źródło: opracowanie własne.

7.1.3 Podział projektów ze względu na typ beneficjenta

Największą liczbę beneficjentów stanowiły jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia – 47 beneficjentów (73,4%), w 14 przypadkach beneficjentami były szkoły wyższe (21,9%), w 2 – kościoły i związki wyznaniowe oraz osoby prawne kościołów i związków wyznaniowych (3,1%). W pojedynczym przypadku beneficjentem była osoba fizyczna prowadząca działalność oświatową (1,6%). Szczegółowe dane na ten temat przedstawia wykres zamieszczony na kolejnej stronie.

40

Wykres 9. Infrastruktura edukacyjna– rozkład projektów ze względu na typ beneficjentów

Źródło: opracowanie własne na podstawie badań

15 projektów zostało zrealizowanych przez szkoły wyższe (w ramach schematu A). Co najmniej jeden projekt w ramach RPO WP zrealizowało 11 szkół wyższych. W ramach projektów dofinansowanych w ramach schematu B (system oświaty), ze wsparcia najczęściej skorzystały szkoły średnie, w tym 33 szkoły średnie zawodowe i jedna policealna szkoła średnia (Medyczna Szkoła Policealna w Przemyślu). W następnej kolejności dofinansowanie uzyskały projekty realizowane przez szkoły podstawowe – 20 placówek i szkoły gimnazjalne – 18 placówek. W dalszej kolejności wsparte zostały: przedszkola (w tym oddziały przedszkolne w szkołach) – 6 sztuk, jedna biblioteka i jedna prywatna placówka oświatowa.

7.2 Infrastruktura ochrony zdrowia i pomocy społecznej


W sumie w ramach działania 5.2, w którym przewidziane zostało wsparcie projektów infrastrukturalnych w obrębie ochrony zdrowia i pomocy społecznej podpisano umowy o dofinansowanie 76 projektów. Ich ogólna wnioskowana wartość wyniosła 308 309 610,07 zł. Wnioskowane dofinansowanie z EFRR wyniosło 162 181 678,75 zł.


W podregionie rzeszowskim zrealizowano 25 przedsięwzięć (32,9%), w krośnieńskim 21 (27,6%), w tarnobrzeskim 20 (26,3%), a w przemyskim 10 (13,2%). Zdecydowana większość przedsięwzięć (51 sztuk) została zrealizowana na obszarze miejskim (67,1%). Na obszarze wiejskim zrealizowanych zostało 25 projektów (32,9%). Rozkład projektów ze względu na podregiony przedstawia wykres zamieszczony na kolejnej stronie.

JST; 73,4%

szkoły wyższe; 21,9%

kościoły i związki wyznaniowe;

3,1%

osoba fizyczna prowadząca działalność

oświatową; 1,6%

41

Wykres 10. Infrastruktura ochrony zdrowia i pomocy społecznej – rozkład projektów ze względu na podregiony


Zamieszczona poniżej mapa prezentuje rozkład terytorialny projektów realizowanych w ramach Działania.



rzeszowski; 33,8%

tarnobrzeski; 24,3%


przemyski; 13,6%

42


Największą liczbę beneficjentów stanowiły jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia – 32 beneficjentów (42,1%) oraz zakłady opieki zdrowotnej działające w publicznym systemie ochrony zdrowia – 27 sztuk (35,6%). W 8 przypadkach beneficjentami były kościoły i związki wyznaniowe oraz osoby prawne kościołów i związków wyznaniowych (10,5%), w 5 – organizacje pozarządowe (6,6%) a w 3 przypadkach – przedsiębiorcy lub przedsiębiorstwa (3,9%). W pojedynczym przypadku beneficjentem był partner społeczny i gospodarczy – fundacja (1,3%). Szczegółowe dane na ten temat przedstawia poniższy wykres.

Wykres 11. Infrastruktura ochrony zdrowia i pomocy społecznej– rozkład projektów ze względu na typ beneficjentów


37 projektów dotyczyło infrastruktury ochrony zdrowia (schemat A), a 39 – pomocy społecznej (schemat B). Spośród projektów dofinansowanych w ramach schematu A, ze wsparcia skorzystały zakłady opieki zdrowotnej działające w publicznym systemie ochrony zdrowia – 27 jednostek. W następnej kolejności beneficjentami były jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia – 4 podmioty, przedsiębiorstwa – 3 podmioty, organizacje pozarządowe – 1 sztuka oraz w pojedynczych przypadkach kościół i związek wyznaniowy oraz organizacja pozarządowa. Beneficjentami przedsięwzięć dotyczących pomocy społecznej były w zdecydowanej większości jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia – 28 beneficjentów. Ponadto w 7 przypadkach beneficjentami były kościoły i związki wyznaniowe, a w 4 – organizacje pozarządowe.

7.3 Infrastruktura sportowa i rekreacyjna


W sumie w ramach działania 5.3, w ramach którego możliwa była realizacja projektów w obszarze infrastruktury sportowej i rekreacyjnej podpisano umowy o dofinansowanie 46 projektów. Ich ogólna wnioskowana wartość wyniosła 206 845 668,62 zł. Wnioskowane dofinansowanie z EFRR wyniosło 90 842 407,39 zł.


W podregionie tarnobrzeskim zrealizowano 16 przedsięwzięć w ramach projektów (33,3%), a w rzeszowskim - 15 (31,3%), w krośnieńskim zrealizowano 11 projektów (22,9%), a w przemyskim 6 (12,5%). Na obszarze miejskim zostało zrealizowanych niewiele więcej przedsięwzięć (24 sztuki -

JST; 42,1%

ZOZ; 35,6%

kościoły i związki

wyznaniowe; 10,5%

przedsiębiorstwa; 3,9%

partner społeczny;

1,3% NGO; 6,60%

43

52,2%) niż na obszarach wiejskich, gdzie zrealizowane zostały 22 projekty (47,8%). Należy zaznaczyć, że 1 z projektów realizowany był na terenie 2 podregionów (tarnobrzeskiego i rzeszowskiego), na terenie 3 powiatów (tarnobrzeskiego, kolbuszowskiego i stalowowolskiego). Rozkład projektów ze względu na podregiony przedstawia poniższy wykres:

Wykres 12. Infrastruktura sportowa i rekreacyjna – rozkład projektów ze względu na podregiony


Zamieszczona na kolejnej stronie mapa prezentuje rozkład terytorialny projektów realizowanych w ramach Działania.


W zdecydowanej większości przedsięwzięć beneficjentami były jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia – 45. Jedynie w 1 przypadku beneficjentem była organizacja pozarządowa. 5 projektów zakładało prace w ramach budowy tzw. euroboiska (boiska sportowe o sztucznej nawierzchni trawiastej) w ramach schematu A. 41 projektów zostało zrealizowanych w ramach schematu B (inna infrastruktura sportowa i rekreacyjna).


rzeszowski; 33,3%

tarnobrzeski; 31,3%


przemyski; 12,5%

44



7.4 Rewitalizacja miast


W sumie w ramach działania 7.1, w ramach którego przeznaczono środki na rewitalizację miast, podpisano umowy o dofinansowanie 59 projektów. Ich ogólna wnioskowana wartość wyniosła 269 462 736,08 zł. Wnioskowane dofinansowanie z EFRR wyniosło 199 421 936,95 zł.


W podregionie przemyskim zrealizowano 19 przedsięwzięć (32,2%), w tarnobrzeskim 15 (25,4%), w krośnieńskim 14 (23,8%), a w rzeszowskim 11 (18,6%).

45

Wykres 13. Rewitalizacja miast – rozkład projektów ze względu na podregiony


Zamieszczona poniżej mapa prezentuje rozkład terytorialny projektów realizowanych w ramach Działania.

Mapa 4. Realizacja projektów z podziałem na obszary województwa podkarpackiego


rzeszowski; 18,6%

tarnobrzeski; 25,4%


przemyski; 32,2%

46


Beneficjentami omawianego Działania były najczęściej spółdzielnie lub wspólnoty mieszkaniowe i TBS – 27 przypadków (45,7%) oraz jednostki samorządu terytorialnego, ich związki lub stowarzyszenia – 23 jednostki (39,0%). W 6 przypadkach beneficjentami były Kościoły i związki wyznaniowe (10,2%). W pojedynczych przypadkach zaś fundacja, stowarzyszenie lub organizacja pozarządowa, instytucja kultury i szkoła wyższa. Warto wspomnieć, że infrastruktury mieszkaniowej dotyczyło w sumie 29 przedsięwzięć sfinansowanych w ramach programu. Szczegółowe dane na ten temat przedstawia wykres zamieszczony poniżej.

Wykres 14.Rewitalizacja miast – rozkład projektów ze względu na typ beneficjentów


7.5 Rewitalizacja obszarów zdegradowanych

7.5.1 Wartość projektów

W sumie w ramach działania 7.2 podpisano umowy o dofinansowanie 17 projektów. Ich ogólna wnioskowana wartość wynosiła 71 628 811,80 zł. Wnioskowane dofinansowanie z EFRR wyniosło 42 251 366,07 zł.

7.5.2 Rozkład terytorialny projektów

W podregionie rzeszowskim, przemyskim i tarnobrzeskim zrealizowano po 5 przedsięwzięć (po 29,4%), w krośnieńskim natomiast przeprowadzono 2 inwestycje (11,8%). 9 projektów zostało zrealizowanych na obszarze wiejskim, a 6 – miejskim. Dane na ten temat prezentuje wykres zamieszczony na kolejnej stronie.

spółdzielnie, wspólnoty

mieszkaniowe, TBS; 45,7%JST; 39,0%

szkoły wyższe; 1,7%

kościoły i związki

wyznaniowe; 10,2%

instytucja kultury; 1,7%

fundacja, stowarzyszenie,

NGO; 1,70%

47

Wykres 15. Działanie 7.2 – rozkład projektów ze względu na podregiony



Beneficjentami omawianego Działania były w większości jednostki samorządu terytorialnego, związki lub stowarzyszenia JST – 9 przypadków (53,0%), a także spółdzielnie lub wspólnoty mieszkaniowe oraz TBS – 7 przypadków (41,2%). W pojedynczym przypadku projekt realizowała fundacja, stowarzyszenie lub organizacja pozarządowa (5,9%). Szczegółowe dane na ten temat przedstawia poniższy wykres.

Wykres 16. Działanie 7.2 – rozkład projektów ze względu na typ beneficjentów



rzeszowski; 29,4%

tarnobrzeski; 29,4%

przemyski; 29,4%


spółdzielnie, wspólnoty

mieszkaniowe, TBS; 41,2%JST; 52,9%

fundacja, stowarzyszenie,

NGO; 5,9%

48



49

7.6 Aktywizacja obszarów zmarginalizowanych gospodarczo oraz wsparcie terenów zniszczonych przez powódź

7.6.1 Wartość projektów

W sumie w ramach działania 7.3 podpisano umowy o dofinansowanie 53 projektów. Ich ogólna wartość wynosiła 82 439 953,75 zł. Wnioskowane dofinansowanie z EFRR wyniosło 67 273 211,58 zł.

7.6.2 Rozkład terytorialny projektów

W podregionie rzeszowskim zrealizowano 16 przedsięwzięć (30,2%), podobnie w tarnobrzeskim – 16 (30,2%), w krośnieńskim 15 (28,3%) a w przemyskim – 6 (11,3%). Zdecydowana większość – 39 projektów zostało zrealizowanych na obszarze wiejskim, a 14 – miejskim.

Wykres 17. Działanie 7.3 – rozkład projektów ze względu na podregiony


Zamieszczona na kolejnej stronie mapa prezentuje rozkład terytorialny projektów realizowanych w ramach Działania z podziałem na powiaty, w których nastąpiła zmiana salda migracji w roku 2012 mierząc dane do roku 2007.

Za pozytywną zmianę uznaje się nie tylko zwiększenie dodatniego salda migracji, ale i zmniejszenie ujemnego. Zaznaczyć jednakże należy, że większość powiatów województwa podkarpackiego pogorszyła wartość salda migracji w roku 2012 (w odniesieniu do roku 2007). Jednocześnie bilans w całym województwie uległ delikatnej poprawie – w roku 2007 saldo migracji było ujemne i wynosiło -2169 osób, a w roku 2012 było to również ujemna wartość -1947 osób. Jest to jednak znacząca, ujemna liczba. Największe wartości dodatnie wśród powiatów odnotowano w przypadku obszarów podmiejskich w pobliży największych miast (Rzeszów, Przemyśl). Na tych obszarach za główny czynnik dodatniego salda migracji między powiatowej uznać można przede wszystkim zjawisko suburbanizacji. Istotne, że na tych obszarach realizowana była także relatywnie duża liczba projektów w ramach działania 7.3.

rzeszowski; 30,2%

tarnobrzeski; 30,2%

przemyski; 11,3%


50




Zdecydowaną większość przedsięwzięć w ramach Działania została zrealizowana na terenach zniszczonych przez powódź – 45 (schemat B). Pozostałych 8 zaś na terenach zmarginalizowanych gospodarczo (schemat A). Beneficjentami omawianego Działania były w zdecydowanej większości jednostki samorządu terytorialnego, związki lub stowarzyszenia JST – 51 przypadków (96,2%). W dwóch pozostałych przypadkach projekt realizował kościół lub związek wyznaniowy (3,8%).

51

7.7 Wartość projektów

Na poniższej mapie przedstawiono graficznie wartości projektów z podziałem na osie priorytetowe omówione w poprzednich podrozdziałach.

Mapa 7. Wartość projektów w osi V i VII RPO WP.


52

8 Wpływ projektów na poprawę jakości infrastruktury publicznej

8.1 Poprawa stanu i jakości infrastruktury publicznej w opinii respondentów badania CATI

8.1.1 Ocena jakości infrastruktury w obszarze edukacji w latach 2007 – czerwiec 2013

W badaniach CATI mieszkańcy wskazali na fakt zadawalającej oceny jakości infrastruktury publicznej w obszarze edukacja. Ocena dotyczyła gmin, w których zamieszkują respondenci biorący udział w badaniu. Najwyższy odsetek respondentów uznał, że jakość infrastruktury edukacyjnej jest średnia (41,5%), a drugi w kolejności (33,8%), że jakość infrastruktury edukacyjnej w ich gminach cechuje się wysoką jakością. Średni poziom rang wynosił 3,36 na 5-stopniowej skali, co oznacza, że był ulokowany pomiędzy odpowiedzią średnio a wysoko. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawia zamieszczony poniżej wykres.

Wykres 18. Ocena jakości infrastruktury publicznej na terenie gminy zamieszkania w obszarze edukacji [badania CATI mieszkańców].


Przeprowadzona analiza wykazała, że mieszkańcy gmin miejskich w sposób istotny statystycznie niżej oceniają jakość publicznej infrastruktury edukacyjnej niż mieszkańcy gmin miejsko-wiejskich. Jest to spowodowane najprawdopodobniej znacznym obciążeniem miejskich placówek edukacyjnych, które poprzez ten fakt nie są w stanie realizować usług na identycznym poziomie.

Przedstawiciele JST biorący udział w badaniu CATI ocenili jakość infrastruktury publicznej w obrębie edukacji nieco wyżej – średni poziom rang wynosił 3,7 na 5-stopniowej skali.

Natomiast przedsiębiorcy biorący udział w badaniu CATI ocenili jakość infrastruktury publicznej w obrębie edukacji na poziomie, gdzie średni poziom rang wynosił 3,5 na 5-stopniowej skali.

Stan publicznej infrastruktury w roku 2013 w ramach obszaru edukacja w odniesieniu do roku 2007, zdaniem największego odsetka respondentów, pozostał na tym samym poziomie (37,9% ogółu badanych mieszkańców gmin województwa podkarpackiego). Zbliżony jednakże odsetek mieszkańców (niespełna 36%) uznał, że stan raczej się poprawił, co można uznać za pozytywny przejaw przeprowadzonych inwestycji. Średni poziom rang odpowiedzi wynosił 3,4, co oznacza, że środek odpowiedzi umiejscowiony był pomiędzy odpowiedziami „pozostał na tym samym poziomie” a „raczej się poprawił”. Szczegóły przedstawia zamieszczony poniżej wykres.

4,9%

8,9%

41,5%

33,8%

10,9%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

35,0%

40,0%

45,0%

Bardzo nisko Nisko Średnio Wysoko Bardzo wysoko

53

Wykres 19. Porównanie stanu infrastruktury w obszarze edukacji w roku 2013 w odniesieniu do roku 2007 [badania CATI mieszkańców].


Przedstawiciele JST zapytani o stan zmian warunków edukacji w porównaniu z rokiem 2007, wskazywali na wyraźne usprawnienie tego obszaru. Największy odsetek respondentów udzielił odpowiedzi „raczej uległy poprawie” (53,1%), a o zdecydowanej poprawie przekonany był prawie co trzeci badany (30,6%). Średni poziom rang odpowiedzi wynosił 1,85. Szczegółowe dane znajdują się na wykresie poniżej.

Wykres 20. Zmiana warunków edukacji w województwie podkarpackim [badania CATI przedstawicieli JST].

Źródło: opracowanie własne na podstawie badań.

Przedsiębiorcy natomiast ocenili stan zmian warunków edukacji w porównaniu z 2007 roku nieco „chłodniej”. Największy odsetek respondentów udzielił odpowiedzi „raczej uległy poprawie” (34,3%), ale o braku zmian jest przekonany także co trzeci badany (33,7%). Pytanie o poprawę stanu (jakości) infrastruktury edukacyjnej spotkało się z umiarkowanie dobrą oceną mieszkańców województwa podkarpackiego. Podobna liczba respondentów raczej zgadzała się z wyrażoną opinią (34,5%), co nie miała w tej kwestii wyrobionego zdania (35,4%). Szczegóły przedstawia wykres zamieszczony na kolejnej stronie.

5,3%

10,0%

37,9%35,5%

11,3%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

35,0%

40,0%

Zdecydowanie siępogorszył

Raczej siępogorszył

Pozostała na tymsamym poziomie

Raczej siępolepszył

Zdecydowanie siępolepszył

30,6%

53,1%

15,3%

,0% ,0% 1,0%

,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

Zdecydowanieuległy poprawie

Raczej uległypoprawie

Nie zmieniły się Raczej uległypogorszeniu

Zdecydowanieuległy

pogorszeniu

Niewiem|trudno

powiedzieć

54

Wykres 21. Poprawa stanu (jakości) infrastruktury edukacyjnej [badania CATI mieszkańców].


Przeprowadzona analiza pytań dotyczących edukacji wykazała, że osoby zamieszkujące gminy miejsko-wiejskie w sposób istotny statystycznie wyżej oceniały polepszenie jakości usług świadczonych przez placówki edukacyjne funkcjonujące w województwie, jak i poprawę stanu (jakości) infrastruktury edukacyjnej niż robili to mieszkańcy miast. Oznacza to, że różnice pomiędzy grupami wyodrębnionymi na podstawie wskazanej zmiennej można uznać za prawidłowość. Trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi na przyczyny tej prawidłowości. Mogą one wynikać z większej liczby przeprowadzonych inwestycji na terenach miejsko-wiejskich niż w miastach w zakresie edukacji, które poszerzyły w ten sposób ofertę edukacyjną oraz jej jakość, a także z wyższych oczekiwań mieszkańców miast, których analogiczne inwestycje nie satysfakcjonują w tym samym stopniu. Bardzo istotne jest również natężenie potencjalnych odbiorców – w miastach, pomimo dużej liczby placówek, liczba uczniów jest znaczna, co przekłada się na mniejszą dostępność, a także szybciej postępujący stopień zużycia.

8.1.2 Ocena jakości infrastruktury w obszarze zdrowia i pomocy społecznej w latach 2007 – czerwiec 2013

W badaniach CATI mieszkańcy województwa podkarpackiego wskazali na fakt średniej oceny jakości infrastruktury publicznej w obszarze zdrowie i pomoc społeczna na terenie gmin w których zamieszkują. Najwyższy odsetek respondentów uznał, że jakość infrastruktury edukacyjnej jest średnia (40%), a drugi w kolejności (24,2%), że jakość infrastruktury edukacyjnej w ich gminach cechuje się wysoką jakością. Jest to wartość wyższa niż odsetek mieszkańców określających jakość infrastruktury w analizowanym obszarze jako niską (18,3%). Średni poziom rang wynosił 3 na 5-stopniowej skali, co oznacza, że odpowiadał wartości „średnio”. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawia zamieszczony poniżej wykres.

Wykres 22. Ocena jakości infrastruktury publicznej na terenie gminy zamieszkania w obszarze zdrowie i pomocy społecznej [badania CATI mieszkańców].


5,9%

12,7%

35,4% 34,5%

11,6%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

35,0%

40,0%

Zdecydowanie się niezgadzam

Raczej się niezgadzam

Trudno powiedzieć Raczej się zgadzam Zdecydowanie sięzgadzam

11,3%

18,3%

40,0%

24,2%

6,3%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

35,0%

40,0%

45,0%


55

Przeprowadzona analiza wykazała, że mieszkańcy gmin miejskich w sposób istotny statystycznie niżej oceniają jakość publicznej infrastruktury niż mieszkańcy gmin miejsko-wiejskich i wiejskich.

Przedstawiciele JST biorący udział w badaniu CATI ocenili jakość infrastruktury publicznej w obrębie zdrowia i pomocy społecznej nieco wyżej niż badani mieszkańcy – średni poziom rang wynosił 3,3 na 5-stopniowej skali.

Przedsiębiorcy natomiast biorący udział w badaniu CATI ocenili jakość infrastruktury publicznej w obrębie zdrowia i pomocy społecznej nieco niżej niż badani mieszkańcy – średni poziom rang wynosił 2,9 na 5-stopniowej skali.

Obecny stan publicznej infrastruktury w ramach obszaru zdrowie i pomoc społeczna w odniesieniu do stanu w roku 2007, zdaniem największego odsetka respondentów, pozostał na tym samym poziomie (48,2% ogółu badanych mieszkańców gmin województwa podkarpackiego). Kolejny ze względu na liczebność odsetek mieszkańców (niespełna 22,1%) uznał, że stan raczej się poprawił. Średni poziom rang odpowiedzi wynosił 3, co oznacza, że środek wskazań odpowiadał wartości „pozostał na tym samym poziomie”. Szczegóły przedstawia zamieszczony poniżej wykres.

Wykres 23. Porównanie stanu infrastruktury w ramach obszaru zdrowie i pomoc społeczna w roku 2013 w odniesieniu do roku 2007 [badania CATI mieszkańców].


Ze względu na analizowane w ramach badania cechy społeczno-demograficzne respondentów można stwierdzić, że mieszkańcy gmin wiejskich i miejsko-wiejskich częściej dostrzegają poprawę niż mieszkańcy miast.

Przedstawiciele JST ocenili, że sytuacja w ramach obszaru zdrowie i pomoc społeczna w roku 2013, w porównaniu do roku 2007, uległa poprawie – średni poziom rang wynosił 3,6. Jest to ocena wyższa niż dokonana przez mieszkańców.

Także przedsiębiorcy ocenili, że sytuacja w ramach obszaru zdrowia i pomocy społecznej w roku 2013, w porównaniu do roku 2007 uległa poprawie – średni poziom rang wynosił 3,2. To także to ocena wyższa niż dokonana przez mieszkańców.

Nieco gorsze odpowiedzi uzyskano w opinii przedstawicieli JST na pytanie dotyczące tego, jak w porównaniu z 2007 rokiem zmieniły się warunki leczenia na terenach gmin. Przeważającą wśród odpowiedzi była konstatacja, że pozostały one bez zmian (40,8%), ale niewiele mniejszy odsetek badanych osób uważał, że warunki względnie poprawiły się (35,7%). Co dziesiąta osoba uznała, że warunki zdecydowanie uległy poprawie. Średni poziom rang wynosił 2,35 na 5-stopiowej skali, ustanawiając silną pozycję wartości „raczej uległy poprawie”. Szczegółowe wyniki przedstawia zamieszczony poniżej wykres.

10,5% 12,8%

48,2%

22,1%

6,3%

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%






56

Wykres 24. Jak w porównaniu z 2007 rokiem zmieniły się warunki leczenia na terenie gminy [badania CATI przedstawicieli JST].


8.1.3 Ocena jakości infrastruktury w obszarze sportu i rekreacji w latach 2007 – czerwiec 2013

W badaniach CATI mieszkańcy wskazali na fakt zadawalającej oceny jakości infrastruktury publicznej w obszarze sport i rekreacja. Najwyższy odsetek respondentów uznał, że jakość infrastruktury sportowej i rekreacyjnej jest średnia (31%), a drugi w kolejności (28,5%), że jakość tej infrastruktury w ich gminach cechuje się wysoką jakością. Pomiędzy dwoma odsetkami charakteryzującymi się największą liczbą wskazań zauważyć należy niewielką różnicę wynoszącą 2,5 punktu procentowego z ogółu wskazań. Średni poziom rang wynosił 3,2 na 5-stopniowej,co oznacza, że był ulokowany pomiędzy odpowiedzią średnio a wysoko. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawia zamieszczony poniżej wykres.

Wykres 25. Ocena jakości infrastruktury publicznej na terenie gminy zamieszkania w obszarze sportu i rekreacji [badania CATI mieszkańców].


Przeprowadzona analiza wykazała, że mieszkańcy gmin miejskich w sposób istotny statystycznie niżej oceniają jakość publicznej infrastruktury w obszarze sportu i rekreacji niż mieszkańcy gmin miejsko-wiejskich oraz wiejskich. Jest to najprawdopodobniej powiązane z obciążeniem infrastruktury na terenach miejskich. Znaczna liczba ludności wpływa na ograniczona możliwość korzystania i wpływa na poziom zużycia.

Przedstawiciele JST biorący udział w badaniu CATI ocenili jakość infrastruktury publicznej w obrębie zdrowia i pomocy społecznej nieco wyżej niż badani mieszkańcy – średni poziom rang wynosił 3,8 na 5-stopniowej skali.

10,2%

35,7%

40,8%

,0% ,0%

13,3%

,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

35,0%

40,0%

45,0%




Zdecydowanieuległy

pogorszeniu

Nie wiem|trudno

powiedzieć

9,8%

16,4%

31,0%28,5%

14,3%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

35,0%


57

Także przedsiębiorcy w badaniu CATI ocenili jakość infrastruktury publicznej w obrębie zdrowia i pomocy społecznej nieco wyżej niż badani mieszkańcy – średni poziom rang wynosił 3,4 na 5-stopniowej skali.

Porównując obecną sytuację w jakiej znajduje się publiczna infrastruktura w ramach sportu i rekreacji w odniesieniu do stanu w roku 2007, największy odsetek respondentów stwierdził, że sytuacja raczej się polepszyła (42% ogółu badanych mieszkańców gmin województwa podkarpackiego). Kolejny ze względu na liczebność odsetek mieszkańców (niespełna 25%) uznał, że sytuacja pozostała na tym samym poziomie, a nieznacznie niższa liczba respondentów (22,5%) uznała, że sytuacja zdecydowanie się polepszyła. Sytuacja ta wskazuje więc na daleko idącą społeczną świadomość zmian będących wynikiem przeprowadzonych inwestycji. Średni poziom rang odpowiedzi wynosił 3,7 co oznacza, że środek odpowiedzi umiejscowiony był pomiędzy odpowiedziami „pozostał na tym samym poziomie” a „raczej się polepszył” (choć wartość ta zbliżała się do opcji „raczej się polepszył”). Szczegóły przedstawia zamieszczony poniżej wykres.

Wykres 26. Porównanie stanu infrastruktury w obszarze sportu i rekreacji w roku 2013 w odniesieniu do roku 2007 [badania CATI mieszkańców].


Ze względu na analizowane w ramach badania cechy społeczno-demograficzne respondentów można stwierdzić, że mieszkańcy gmin wiejskich i miejsko-wiejskich częściej dostrzegają poprawę niż mieszkańcy miast. Ponadto osoby w wieku od 18 do 29 lat częściej dostrzegają zmiany w sytuacji wskutek przeprowadzonych inwestycji niż osoby w wieku powyżej 60 roku życia. Także studenci częściej niż osoby pozostające na rencie bądź emeryturze są świadome przeprowadzonych projektów. Fakt pozostawiania na rencie bądź emeryturze w dużej mierze skorelowany jest z wiekiem, co powiązane jest z poprzednim wnioskiem określającym korelację pomiędzy wiekiem a dostrzeganiem zmian w obszarze sportu i rekreacji. Sytuację taką można wyjaśnić, wskazując na fakt, że poczynione inwestycje w większości (np. szkolne boiska sportowe) trafiają do młodszej grupy odbiorców. Osoby starsze są także w mniejszym stopniu zainteresowane uczestnictwem w „intensywnych” dyscyplinach sportowych.

Opinia na temat poprawy stanu (jakości) obiektów sportowo-rekreacyjnych była pozytywna wśród większości mieszkańców. Najczęściej udzielaną odpowiedzią było raczej się zgadzam (42,9%), natomiast zdecydowanie się zgadzam (21,4%) oraz trudno powiedzieć (21%) odpowiadał przeszło co piąty respondent. Szczegóły przedstawia wykres zamieszczony za kolejnej stronie.

3,2%7,6%

24,8%

42,0%

22,5%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

35,0%

40,0%

45,0%






58

Wykres 27. Poprawa stanu (jakości) obiektów sportowo – rekreacyjnych [badania CATI mieszkańców].


Przeprowadzona analiza wykazała, że ludność wiejska, osoby młode (18-29) oraz uczący się (uczniowie i studenci) w sposób istotny statystycznie wyżej oceniają poprawę stanu (jakości) obiektów sportowo-rekreacyjnych niż robi to odpowiednio ludność miejska, osoby starsze (45-60 lat i pow. 60 lat) i zatrudnieni oraz emeryci i renciści, co oznacza, że różnice pomiędzy grupami wyodrębnionymi na podstawie wskazanej zmiennej można uznać za prawidłowość. Wydaje się, że zarówno osoby młode, jak i uczące się, ze względu na swój wigor częściej korzystają z obiektów sportowo-rekreacyjnych, a w konsekwencji potrafią docenić zaszłe zmiany. Wyższa ocena wśród mieszkańców wsi wynikać może z efektywniejszego dofinansowania terenów wiejskich lub powstania tego typu obiektów po raz pierwszy, podczas gdy w miastach infrastruktura taka już zazwyczaj istnieje.

Przedstawiciele JST w ramach badania CATI ocenili, że sytuacja w ramach obszaru sport i rekreacja w roku 2013, w porównaniu do roku 2007 uległa poprawie – średni poziom rang wynosił 4,3. Jest to ocena wyższa niż dokonana przez mieszkańców.

Przedsiębiorcy również ocenili, że sytuacja w ramach obszaru sport i rekreacja w roku 2013, w porównaniu do roku 2007 uległa poprawie – średni poziom rang wynosił 3,8. Jest to najniższa ocena wśród badanych grup.

Obecna sytuacja dotycząca warunków uprawiania sportu i rekreacji w porównaniu do sytuacji z 2007 roku została oceniona przez respondentów JST bardzo. Największy odsetek osób biorących udział w badaniu CATI, wskazał na odpowiedź „zdecydowanie uległy poprawie” (46,9%), drugi w kolejności największy odsetek odpowiedział „raczej uległy poprawie” (41,8%). W wynikach badań nie pojawiły się odpowiedzi o pogorszeniu się warunków. Średni poziom rang wyniósł 1,63.

Wykres 28. Jak w porównaniu z 2007 rokiem zmieniły się warunki uprawiania sportu na terenie gminy [badania CATI mieszkańców].


6,4% 8,3%

21%

42,9%

21,4%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

35,0%

40,0%

45,0%

50,0%




46,9% 41,8%

10,2%,0% ,0% 1,0%

,0%10,0%20,0%30,0%40,0%50,0%




Zdecydowanieuległy

pogorszeniu

Nie wiem|trudno

powiedzieć [nieczytać]

59

Beneficjentów Działania 5.3 zapytaliśmy, czy w ramach świadczonych usług prowadzą system karnetów dla pracowników firm. Co dziesiąty respondent wskazał na fakt prowadzenia takich usług. Zdecydowanie większy odsetek, wynoszący 57% potwierdził, że w ramach świadczonych usług mają oni ofertę dla szkół. Taki fakt jest bardzo pozytywny, gdyż to osoby młode, jak wykazały badania, w dużej mierze pozytywnie odbierają zmiany w ramach Działania 5.3. Jest to szczególnie istotne w przypadku celu działania, jakim było ograniczenie odpływu osób młodych z regionu.

Pytanie o poprawę jakości usług świadczonych przez obiekty sportowe i rekreacyjne spotkało się z dobrą oceną mieszkańców województwa podkarpackiego. Największy odsetek z nich uznał, że raczej zgadza się z opinią wyrażoną w pytaniu (38,4%), co czwarty respondent nie miał wyrobionego zdania (26%), natomiast prawie co piąty zgadzał się z nią zdecydowanie (18 %). Szczegóły przedstawia zamieszczony poniżej wykres.

Wykres 29. Poprawa jakości usług świadczonych przez obiekty sportowe i rekreacyjne [badania CATI mieszkańców].


Przeprowadzona analiza wykazała, że zarówno ludność wiejska, jak i miejsko-wiejska w sposób istotny statystycznie lepiej oceniała poprawę jakości usług świadczonych przez obiekty sportowe i rekreacyjne niż robili to mieszkańcy miast. Także osoby młode (18-29 lat) oraz studenci i uczniowie w sposób istotnie statystycznie wyżej oceniali poprawę usług niż czynili to odpowiednio osoby w wieku 45-60 lat oraz emeryci i renciści. Na terenach miejskich infrastruktura jest mocno obciążona, co negatywnie wpływa na społeczne dostrzeganie poczynionych inwestycji. Natomiast osoby młode, jako potencjalni odbiorcy części projektów (np. boiska szkolne) w większym stopniu dostrzegają poczynione inwestycje. Osoby starsze charakteryzują się mniejszym stopniem zainteresowania „intensywnymi” dyscyplinami sportowymi, a więc i infrastrukturą służącą do ich uprawiania.

8.2 Poprawa stanu i jakości oraz dostępności infrastruktury publicznej w opinii respondentów wywiadów indywidualnych

Według uczestników wywiadów indywidualnych przeprowadzonych z przedstawicielami instytucji zaangażowanych we wdrażanie Programu, realizacja projektów infrastrukturalnych dofinansowanych w ramach Osi V i VII RPO WP wpłynęła w bardzo dużym stopniu na poprawę stanu i jakości usług świadczonych w poszczególnych obszarach. Oceniając wpływ brali pod uwagę między innymi wielkość nakładów inwestycyjnych dokonanych w poszczególnych obszarach w ramach dofinansowania z EFRR w porównaniu z nakładami, które mogły przeznaczyć samorządy czy rząd. W sytuacji braku dofinansowania z funduszy unijnych, wiele z przeprowadzonych przedsięwzięć nie zostałoby zrealizowanych, między innymi dotyczyło to infrastruktury pomocy społecznej. W następujący sposób mówiła o tym przedstawicielka ROPS w Rzeszowie:

7,9% 9,7%

26%

38,4%

18%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

35,0%

40,0%

45,0%




60

Na te czasy [2007 rok] w województwie było 49 DPS-ów, z czego ¾ nie miało standardu [odpowiedniego zgodnie z nowymi przepisami prawa] i te powinny być zamknięte. Sprawa była absolutnie wręcz w pełnej desperacji, bo administracja rządowa na tamten czas nie posiadała żadnych środków na to, żeby w infrastrukturę zainwestować na tyle, żeby doprowadzić do standardów zgodnych z przepisami prawa. (…) było ponad 100 mln (pierwsze chyba takie pieniądze w historii) na infrastrukturę pomocy społecznej przede wszystkim do DPS-ów, ale nie tylko. Szereg innych instytucji i organizacji działających w tym zakresie mogło również aplikować o środki, przez to ponad wszelką wątpliwość poprawiła się jakość i dostępność.

Także przedstawiciel DOZiPS UMWP był przekonany o tym, że w wyniku realizacji projektów poprawiła się jakość infrastruktury ochrony zdrowia oraz jej dostępność – choć raczej w zróżnicowany sposób. W powiecie, w którym został zmodernizowany dany oddział szpitalny jakość niepomiernie wzrastała. Równocześnie samorządy nie mogły wesprzeć finansowo wszystkich oddziałów i tam, gdzie projekty nie zostały zrealizowane – stan infrastruktury nie uległ poprawie. W związku z tym nadal w poszczególnych obszarach występuje zapotrzebowanie na realizację inwestycji w zakresie opieki zdrowotnej. Sytuację tę przedstawiciel DOZiPS UMWP skomentował w następujący sposób:

Na pewno można powiedzieć, że w województwie jakość – tak! [poprawiła się] Na pewno tak, bo powstało sporo tego typu inwestycji, które podnoszą jakość, czy to w obszarze onkologicznym (…) Podobnie, jeśli chodzi o kardiologię – pojawiały się projekty ze szpitali specjalistycznych, które podnosiły jakość i modernizowały bazę. Tutaj sporo projektów w obszarze ginekologicznym, neonatologicznym- tutaj jakość niewątpliwie się podniosła. Natomiast dostępność – w niektórych obszarach tak, ale czy w skali całego województwa – trudno powiedzieć. Bo na to ma jeszcze wpływ wiele innych czynników łącznie z kontraktacją, ze zmianami w systemie kontraktacji przez NFZ, który wymusza pewne zmiany próbując nie kontraktować usług tam, gdzie jest ich nadmiar a przenosić na obszary deficytowe (…)

Również w opinii przedstawicielki DENiS UMWP realizacja projektów dofinansowanych z RPO WP wpłynęła w bardzo dużym stopniu na wzrost jakości infrastruktury publicznej, przy czym jej zdaniem poprawa jest generalnie dużo bardziej widoczna na obszarach wiejskich niż miejskich. Zauważała ona równocześnie potrzebę dalszej modernizacji infrastruktury edukacyjnej i sportowej, zwłaszcza na obszarze miejskim, gdzie też inwestycje w znacznym stopniu przekładają się na wzrost dostępności mieszkańców (z uwagi na skumulowanie ludności). Mówiła o tym w następujący sposób:

Powiedziałabym, że teraz w oświacie należałoby miasto wyrównać do wsi. Tam są piękne obiekty oświatowe, piękne sale sportowe, naprawdę baza jest bardzo dobra. Natomiast w mieście, weźmy w Rzeszowie, jest ok. 100 jednostek oświatowych, więc pomimo, że prezydent daje pieniądze na oświatę, to jest wszystko mało. Bo te sale sportowe, czy obiekty, „tysiąclatki” mają już tyle lat, że wymagają generalnego remontu.

61

9 Wpływ projektów na poprawę dostępności infrastruktury publicznej

9.1 Poprawa dostępności infrastruktury publicznej w opinii respondentów badania CATI

Pytanie o zwiększenie dostępu niepełnosprawnych mieszkańców do usług oferowanych przez instytucje publiczne spotkało się z umiarkowaną oceną mieszkańców województwa podkarpackiego. Podobna liczba respondentów raczej zgadzała się wyrażoną opinią (31,6%), co nie miała w tej kwestii wyrobionego zdania (32%). Kolejnymi najczęściej wybieranymi odpowiedziami były jednak „zdecydowanie się nie zgadzam” (14,7%) oraz „raczej się nie zgadzam” (13,8%). Szczegóły przedstawia zamieszczony poniżej wykres.

Wykres 30. Zwiększenie dostępu niepełnosprawnych mieszkańców do usług oferowanych przez instytucje publiczne [badania CATI mieszkańców].


Przeprowadzona analiza wykazała, że uczniowie oraz studenci w sposób istotny statystycznie wyżej oceniali zwiększenie dostępu niepełnosprawnych mieszkańców do usług oferowanych przez instytucje publiczne niż robili to emeryci i renciści. Oznacza to, że różnice pomiędzy grupami wyodrębnionymi na podstawie wskazanej zmiennej można uznać za prawidłowość. Wydaje się, że to osoby pozostające na rencie oraz emeryturze częściej pozostają beneficjentami sprawy wyrażonej w pytaniu, napotykając w codziennej aktywności na szereg przeszkód, których osoby młode nie dostrzegają, co sugerowałoby istnienie pewnych niedostatków w tej sferze. Z drugiej strony różnica ta może być spowodowana poprawą tej infrastruktury publicznej, z której częściej korzystają uczniowie oraz studenci.

9.1.1 Poprawa dostępności regionalnego systemu edukacji

Porównanie dostępu do publicznej infrastruktury w ramach obszaru edukacja w roku 2013 w odniesieniu do analogicznej sytuacji w roku 2007, wykazało, że zdaniem największego odsetka respondentów dostęp pozostał na tym samym poziomie (42,8% ogółu badanych mieszkańców gmin województwa podkarpackiego). Zbliżony jednakże odsetek mieszkańców (niespełna 36%) uznał, że dostęp się zwiększył, co można uznać za pozytywny przejaw przeprowadzonych projektów. Średni poziom rang odpowiedzi wynosił 3,4, co oznacza, że środek odpowiedzi umiejscowiony był pomiędzy odpowiedziami „pozostał na tym samym poziomie” a „raczej się zwiększył”. Szczegóły przedstawia zamieszczony poniżej wykres.

14,7% 13,8%

32,0% 31,6%

7,8%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

35,0%

Zdecydowanie sięnie zgadzam



62

Wykres 31. Porównanie dostępu do infrastruktury w ramach obszaru edukacja w roku 2013 w odniesieniu do roku 2007 [badania CATI mieszkańców].


Pośród pytań dotyczących edukacji najniżej oceniono kwestię dotyczącą zwiększenia dostępu mieszkańców do edukacji przedszkolnej, choć i ją należy interpretować jako umiarkowanie dobrą. Najczęściej respondenci raczej zgadzali się z opinią (32,8%), nie byli zdecydowani (30,6%) lub raczej się nie zgadzali (14,2%). Szczegóły przedstawia zamieszczony poniżej wykres.

Wykres 32. Zwiększenie dostępu mieszkańców do edukacji przedszkolnej [badania CATI mieszkańców].


Przeprowadzona analiza wykazała, że osoby zamieszkujące gminy wiejskie w sposób istotny statystycznie wyżej oceniały zwiększenie dostępu mieszkańców do edukacji przedszkolnej niż robili to mieszkańcy miast. Oznacza to, że różnice pomiędzy grupami wyodrębnionymi na podstawie wskazanej zmiennej można uznać za prawidłowość. Jedno wytłumaczenie tej sytuacji może dotyczyć przeprowadzanych na terenach wiejskich inwestycji, które zwiększyły oferty placówek przedszkolnych, inne z kolei wzrostu liczby zainteresowanych w miastach przy niewystarczającym stanie lokalowym oraz kadrowym placówek.

Przedstawiciele JST w ramach badania CATI ocenili, że dostęp do infrastruktury w ramach obszaru edukacja w roku 2013, w porównaniu do roku 2007 uległ poprawie – średni poziom rang wynosił 4 na 5-stopniowej skali. Jest to ocena wyższa niż dokonana przez mieszkańców. Ze względu na typ gminy i fakt realizacji projektów nie stwierdzono istnienia statystycznie istotnych różnic, które wpływają na poziom oceny zmiany w ramach analizowanego obszaru.

4,0%6,7%

42,8%

35,9%

10,6%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

35,0%

40,0%

45,0%

Zdecydowaniezmalał

Raczej zmalał Pozostał na tymsamym poziomie

Raczej się zwiększył Zdecydowanie sięzwiększyła

9,5%

14,2%

30,6%32,8%

12,9%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

35,0%




63

9.1.2 Poprawa bezpieczeństwa zdrowotnego ludności

Porównanie dostępu do publicznej infrastruktury w ramach obszaru zdrowie i pomoc społeczna w roku 2013 w odniesieniu do analogicznej sytuacji w roku 2007 wykazało, że zdaniem największego odsetka respondentów, dostęp pozostał na tym samym poziomie (48,2% ogółu badanych mieszkańców gmin województwa podkarpackiego). Mniejszy odsetek mieszkańców (22%) uznał, że dostęp się zwiększył. Średni poziom rang odpowiedzi wynosił 3, co oznacza, że środek odpowiedzi odpowiadał odpowiedzi „pozostał na tym samym poziomie”. Szczegóły przedstawia zamieszczony poniżej wykres.

Wykres 33. Porównanie dostępu do infrastruktury w ramach obszaru zdrowie i pomoc społeczna w roku 2013 w odniesieniu do roku 2007 [badania CATI mieszkańców].


Ze względu na analizowane w ramach badania cechy społeczno-demograficzne respondentów można stwierdzić, że mieszkańcy gmin miejsko-wiejskich częściej dostrzegają poprawę niż mieszkańcy miast. Ze względu na pozostałe zmienne nie natrafiono na istotne statystycznie różnice.

Przedstawiciele JST w ramach badania CATI ocenili, że dostęp do infrastruktury w ramach obszaru zdrowie i pomoc społeczna w roku 2013, w porównaniu do roku 2007 uległ poprawie – średni poziom rang wynosił 3,6 na 5-stopniowej skali. Jest to ocena wyższa niż dokonana przez mieszkańców. Ze względu na typ gminy i fakt realizacji projektów nie stwierdzono istnienia statystycznie istotnych różnic które wpływają na poziom oceny zmiany w ramach analizowanego obszaru.

Pytanie o poprawę bezpieczeństwa zdrowotnego ludności spotkało się z raczej umiarkowaną oceną mieszkańców województwa podkarpackiego. Najczęściej respondenci nie mieli wyraźnego zdania (35%), co czwarty raczej zgadzał się z wyrażoną w pytaniu opinią (25,8%), a podobny odsetek raczej się z nią nie zgadzał (17,6%) lub nie zgadzał się zdecydowanie(17,2%). Szczegóły przedstawia wykres zamieszczony na kolejnej stronie.

Wykres 34. Poprawa bezpieczeństwa zdrowotnego ludności [badania CATI mieszkańców].


11,5% 13,2%

48,2%

22,0%

5,0%

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

Zdecydowaniezmalał


Raczej sięzwiększył

Zdecydowanie sięzwiększył

17,6% 17,2%

35%

24,8%

5,4%

0,0%5,0%

10,0%15,0%20,0%25,0%30,0%35,0%40,0%




64

Najgorzej w serii pytań dotyczących opieki zdrowotnej wypadła kwestia dotycząca zwiększenia dostępu mieszkańców do świadczeń zdrowotnych. Najczęściej respondenci nie mieli wyrobionej opinii, prawie co piąty raczej się z nią zgadzał (23%), a co czwarty uważał przeciwnie (20,1%). Szczegóły przedstawia zamieszczony poniżej wykres.

Wykres 35. Zwiększenie dostępu mieszkańców do świadczeń zdrowotnych [badania CATI mieszkańców].


Przeprowadzona analiza pytań z zakresu opieki zdrowotnej wykazała prawidłowość, że osoby zamieszkujące gminy wiejskie oraz miejsko-wiejskie w sposób istotny statystycznie wyżej oceniały poprawę stanu jakości infrastruktury oraz usług ochrony zdrowia i pomocy społecznej, poprawę bezpieczeństwa zdrowotnego ludności, a także zwiększenie dostępu mieszkańców do świadczeń zdrowotnych niż czynili to we wszystkich wymienionych sytuacjach mieszkańcy miast. Oznacza to, że różnice pomiędzy grupami wyodrębnionymi na podstawie wskazanej zmiennej można uznać za prawidłowość. Trudno jednoznacznie stwierdzić, dlaczego mieszkańcy miast gorzej oceniają oferowaną w ich ośrodkach opiekę zdrowotną oraz społeczną. Jedną z możliwych interpretacji wydaje się zbyt duże obciążenie tego typu jednostek w większych ośrodkach w stosunku do ich możliwości oraz z obecności w nich lepszego sprzętu oraz wykwalifikowanych kadr, co przekłada się w konsekwencji na niewystarczającą dostępność usług zdrowotnych czy zużycie infrastruktury i sprzętu.

Ponadto przeprowadzona analiza pytania dotyczącego zwiększenia dostępu mieszkańców do świadczeń zdrowotnych wykazała prawidłowość, że osoby młode (18-29 lat) oraz uczniowie i studenci w sposób istotny statystycznie oceniały ją lepiej, niż odpowiednio grupy wiekowe 30-44 lat, 45-60 lat oraz osoby zatrudnione. Wydaje się, że osoby młodsze oraz edukujące się pozostają wciąż poza rynkiem pracy, przez co dysponują większymi zasobami wolnego czasu oraz elastycznością czasu, podczas gdy zatrudnieni są w tym stopniu bardziej ograniczeni, a w konsekwencji mają utrudniony dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej.

9.1.3 Zwiększenie dostępności mieszkańców do obiektów sportowych i rekreacyjnych

Porównanie dostępu do publicznej infrastruktury w ramach obszaru sport i rekreacja w roku 2013 w odniesieniu do analogicznej sytuacji w roku 2007 wykazało, że zdaniem największego odsetka respondentów, dostęp raczej się zwiększył (42,2% ogółu badanych mieszkańców gmin województwa podkarpackiego). Mniejszy odsetek mieszkańców (30%) uznał, że dostęp nie uległ zmianie. Średni poziom rang odpowiedzi wynosił 3,7, co oznacza, że środek wybranych odpowiedzi ulokowany był pomiędzy wariantem „pozostał na tym samym poziomie” a „raczej się zwiększył”. Szczegóły przedstawia zamieszczony poniżej wykres.

16,8%20,1%

36%

23%

4,1%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

35,0%

40,0%




65

Wykres 36. Porównanie dostępu do infrastruktury w ramach obszaru sport i rekreacja w roku 2013 w odniesieniu do roku 2007 [badania CATI mieszkańców].


Ze względu na analizowane w ramach badania cechy społeczno-demograficzne respondentów można stwierdzić, że mieszkańcy gmin wiejskich częściej dostrzegają poprawę niż mieszkańcy miast.

Przedstawiciele JST w ramach badania CATI ocenili, że dostęp do infrastruktury w ramach obszaru sport i rekreacja w roku 2013, w porównaniu do roku 2007, uległ poprawie – średni poziom rang wynosił 4,25 na 5-stopniowej skali. Jest to ocena wyższa niż dokonana przez mieszkańców. Ze względu na typ gminy i fakt realizacji projektów nie stwierdzono istnienia statystycznie istotnych różnic które wpływają na poziom oceny zmiany w ramach analizowanego obszaru.

Mieszkańcy pytani o to, czy zwiększyła się dostępność do obiektów sportowych i rekreacyjnych w większości odpowiedzieli pozytywnie. Najczęściej występującą odpowiedzią było „raczej się zgadzam” (39,2%) oraz „zdecydowanie się zgadzam”, podczas gdy co czwarta osoba nie miała wyrobionego zdania (24,4%). Szczegóły przedstawia zamieszczony poniżej wykres.

Wykres 37. Zwiększenie dostępności mieszkańców do obiektów sportowych i rekreacyjnych [badania CATI mieszkańców].


Przeprowadzona analiza wykazała, że ludność wiejska i miejsko-wiejska, osoby młode (18-29) oraz uczący się (uczniowie i studenci) w sposób istotny statystycznie wyżej oceniają dostępność mieszkańców do obiektów sportowych i rekreacyjnych niż robi to odpowiednio ludność miejska, osoby starsze (45-60 lat i pow. 60 lat) i zatrudnieni oraz emeryci i renciści, co oznacza, że różnice pomiędzy grupami wyodrębnionymi na podstawie wskazanej zmiennej można uznać za prawidłowość.

2,5%5,5%

30,0%

42,2%

19,8%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

35,0%

40,0%

45,0%

Zdecydowaniezmalał


Raczej sięzwiększył

Zdecydowanie sięzwiększyła

7,7% 9,4%

24,4%

39,2%

19,2%

0,0%5,0%

10,0%15,0%20,0%25,0%30,0%35,0%40,0%45,0%




66

10 Wpływ projektów na poprawę jakości życia mieszkańców

10.1 Jakość i dostępność infrastruktury publicznej oraz zmiany dokonane w latach 2007-2012

Niniejszy podrozdział stanowi podsumowanie dwóch poprzednich rozdziałów. Uwzględnia on oceny zarówno w obszarze jakości, jak i dostępności infrastruktury publicznej, co mieści się w obszarze szeroko pojętej jakości życia mieszkańców.

Zarówno jakość, jak i dostępność infrastruktury w trzech analizowanych obszarach (edukacja, zdrowie publiczne i pomoc społeczna, sport i rekreacja) najniżej ocenione zostały w ramach ochrony zdrowia i pomocy społecznej. Najniższej oceny dokonywali mieszkańcy województwa podkarpackiego (jako osobna grupa wyodrębniona w badaniach obok przedstawicieli JST oraz przedsiębiorców), którzy zapewne w największym stopniu są potencjalnymi odbiorcami infrastruktury tego typu. Niska ocena w dużej mierze wynikać może ze społecznych zawirowań dotyczących służby zdrowia. Istotny jest również fakt wynikający z charakteru infrastruktury medycznej – rozwiązania prawne warunkują poziom jakości i dostępności infrastruktury medycznej na najwyższym poziomie, przez co jakiekolwiek modyfikacje powiązane są z potencjalnym budżetem na znacznie wyższym poziomie niż infrastruktura edukacyjna czy sportowa i rekreacyjna. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt ograniczonej liczby kontraktów, co zmniejsza możliwości finansowe jednostek medycznych. Za kolejny argument dotyczący niskiej pozycji infrastruktury medycznej uznać można starzejące się społeczeństwo – zmiany demograficzne niosą za sobą zwiększający się popyt na usługi medyczne. Rośnie liczba osób, które korzystają z usług medycznych częściej niż przedstawiciele młodszych grup wiekowych. Wszystkie te czynniki maja istotny wpływ na niską ocenę infrastruktury medycznej.

Najwyżej oceniona została infrastruktura edukacyjna. Infrastruktura ta, nie wliczając zaawansowanych technologicznie urządzeń warsztatowo-szkoleniowych (szkoły ponadgimnazjalne) czy badawczo-rozwojowych (szkoły wyższe), jest relatywnie tania i prosta do zaspokojenia. Zwiększenie jakości infrastruktury edukacyjnej, w porównaniu do pozostałych obszarów, dokonane być może relatywnie niewielkim kosztem (choć oczywiście w liczbach bezwzględnych koszt ten jest istotny – można go określić jako niewielki w porównaniu do pozostałych obszarów, zwłaszcza do infrastruktury służącej ochronie zdrowia). Nie bez znaczenia jest także skala poczynionych inwestycji – w okresie programowania, na podstawie danych z wniosków końcowych, stwierdzić można, że liczba przebudowanych obiektów infrastruktury szkół wyższych, a także pozostałych szkół wynosiła 62 obiekty.

Zaznaczyć należy, że istnieją pewne różnice istotne statystycznie oceniające jakość infrastruktury ze względu na typ respondentów. Respondenci mieszkający w miastach niżej oceniają jakość infrastruktury oraz zakres zmian zachodzących w ramach badanych obszarów. Różnice w ocenie spowodowane są czynnikami takimi jak natężenie potencjalnych odbiorców – w miastach, pomimo dużej liczby zarówno już istniejącej infrastruktury, jak i samych nowych inwestycji (także w ramach RPO WP), liczba potencjalnych odbiorców jest znaczna, co przekłada się na mniejszą dostępność, a także szybciej postępujący stopień zużycia, co z kolei wpływa na jakość infrastruktury. Na terenach wiejskich, gdzie gęstość zaludnienia jest niższa, pojedyncza inwestycja nie tylko stanowi daleko idącą zmianę w wymiarze czysto ilościowym, ale też zauważalna jest przez znacznie większy odsetek mieszkańców. Czynniki te wpływają w istotny sposób zarówno na ocenę jakości, jak i zakres zmian.

Za istotny uznać należy fakt, że osoby młode częściej dostrzegają zmiany w sytuacji infrastruktury sportowej i rekreacyjnej wskutek przeprowadzonych inwestycji niż osoby starsze. Identyczna sytuacja dotyczy studentów i osób pozostających na emeryturze. Ponieważ wskazane sytuacje społeczne w znacznym stopniu tożsame są z wiekiem, obie zależności można uznać za równoważne. Istotne jest więc, aby infrastrukturę sportową i rekreacyjną kierować także do ludzi starszych. Ze względu na

67

postępujące starzenie się społeczeństwa ważne jest trafianie do tej coraz liczniejszej grupy obywateli, w taki sposób, aby umożliwić im aktywne spędzanie wolnego czasu, zapobiegać wykluczeniu społecznemu, a także poprawiać stan zdrowia poprzez ruch i wypoczynek, aby w ten sposób odciążyć służbę zdrowia zmagającą się z coraz większą liczbą pacjentów.

Zaznaczyć jednakże należy, że każdorazowo jakość, dostępność infrastruktury i ich zmiany od roku 2007 we wszystkich analizowanych obszarach były istotne i zauważalne. W każdym z obszarów opinie utrzymywały się powyżej połowy skali. Sytuacja ta wskazuje więc na daleko idącą społeczną świadomość zmian będących wynikiem przeprowadzonych inwestycji.

Za najbardziej widoczne efekty inwestycji poczynionych w obszarze infrastruktury społecznej respondenci uznali wzrost atrakcyjności miast poprzez ich odnowę, poprawę stanu (jakości) obiektów sportowo-rekreacyjnych, zwiększenie dostępności mieszkańców do obiektów sportowych i rekreacyjnych, a także informatyzacją placówek publicznych oraz po raz kolejny w tym obszarze - poprawę jakości usług świadczonych przez obiekty sportowe i rekreacyjne.

10.2 Przeprowadzone inwestycje a poprawa jakości życia mieszkańców w opinii respondentów

Badani mieszkańcy województwa podkarpackiego (badania CATI) zapytani o fakt, czy zrealizowane inwestycje w zakresie infrastruktury publicznej wpłynęły lub wpłyną na wzrost jakości życia mieszkańców województwa podkarpackiego w większości zgadzali się z tym stwierdzeniem. Tylko co czwarta badana osoba miała zdanie przeciwne. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiony został na wykresie poniżej.

Wykres 38. Ocena aktualnego i przyszłego wpływu zrealizowanych inwestycji na wzrost jakości życia mieszkańców województwa podkarpackiego [badania CATI z mieszkańcami].

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.

W tabeli zamieszczonej na kolejnej stronie przedstawiono obszary inwestycji w zakresie infrastruktury publicznej wraz z poziomem rang, które obliczono na podstawie odpowiedzi na pytanie o wpływ tychże obszarów na wzrost jakości życia mieszkańców województwa podkarpackiego. Im poziom rang jest wyższy, tym wyższy jest społeczny poziom dostrzegalności wpływów inwestycji.

20,7%

54,1%

20,0%

5,1%

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie

68

Tabela 22. Ocena efektów inwestycji zrealizowanych w zakresie infrastruktury publicznej na wzrost jakości życia mieszkańców [badania CATI z przedsiębiorcami].

Obszar Średnia rang

Rewitalizacja (odnowa) miast 3,95

Infrastruktura sportowa i rekreacyjna 3,88

Infrastruktura edukacyjna 3,75

Inwestycje na obszarach problemowych występujących w województwie podkarpackim (takich jak zdegradowane obszary powojskowe, poprzemysłowe, obszary zmarginalizowane gospodarczo, obszary zniszczone w wyniku powodzi)

3,56

Infrastruktura ochrony zdrowia i pomocy społecznej 3,47


Natomiast wśród przedstawicieli JST za najbardziej widoczne uznano inwestycje w zakresie infrastruktury sportowej i rekreacyjnej oraz edukacyjnej, a za najmniej zauważalne inwestycje na obszarach problemowych. Różnica pomiędzy obszarem o największym a najmniejszym poziomem rang jest niewielka i wynosi niecałe 0,4 pkt. na 5-stopniowej skali, co świadczy o niewielkich dysproporcjach w dostrzegalnym wpływie realizowanych inwestycji na jakość życia mieszkańców. Szczegóły przedstawia zamieszczona poniżej tabela.

Tabela 23. Ocena efektów inwestycji zrealizowanych w zakresie infrastruktury publicznej na wzrost jakości życia mieszkańców [badania CATI z przedstawicielami JST].


Infrastruktura sportowa i rekreacyjna 4,30

Infrastruktura edukacyjna 4,28

Rewitalizacja miast 4,06

Infrastruktura ochrony zdrowia i pomocy społecznej 3,95

Inwestycje na obszarach problemowych 3,92


Po raz kolejny obszar z zakresu sportu i rekreacji został pozytywnie oceniony przez przedstawicieli JST. Zdaniem respondentów inwestycje realizowane w zakresie sportu i rekreacji raczej (50%) i zdecydowanie (39,8%) mają wpływ na jakość życia mieszkańców województwa podkarpackiego. Opinie negatywne nie zostały zanotowane. Poniżej szczegółowe dane uzyskane w ramach badania.

Wykres 39. Ocena efektów inwestycji zrealizowanych w zakresie sportu i rekreacji na wzrost jakości życia [badania CATI z przedstawicielami JST].


,0% ,0%

10,2%

50%

39,8%

,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

Zdecydowanie nie Raczej nie Trudno powiedzieć Raczej tak Zdecydowanie tak

69

Wpływ inwestycji z zakresu infrastruktury edukacji na wzrost jakości życia w województwie podkarpackim uznany został za znaczący. Największy odsetek przedstawicieli JST wskazał odpowiedź „raczej tak” (50%), a kolejny ze względu na liczebność odsetek „zdecydowanie tak” (38,8%). Tylko co dziesiąta osoba nie miała wyrobionego zdania. Poniżej znajduje się wykres ze szczegółowy danymi uzyskanymi w ramach badania.

Wykres 40. Ocena efektów inwestycji zrealizowanych w zakresie infrastruktury edukacyjnej na wzrost jakości życia [badania CATI z przedstawicielami JST].


Ocena wpływu inwestycji w zakresie rewitalizacji miast na wzrost jakości życia w województwie podkarpackim przez przedstawicieli JST była dość dobra. Najczęściej udzielaną odpowiedzią był zwrot „raczej tak” (48%) oraz „zdecydowanie tak” (30,6%), a brakowało zdecydowanie przeczących opinii. Szczegółowe dane znajdują się na wykresie poniżej.

Wykres 41. Ocena efektów inwestycji zrealizowanych w zakresie rewitalizacji miast wzrost jakości życia [badania CATI z przedstawicielami JST].


Respondenci JST wysoko ocenili wzrost jakości życia w województwie podkarpackim poprzez inwestycje z zakresie infrastruktury ochrony zdrowia i pomocy społecznej. Największy odsetek badanych osób odpowiedział „raczej tak” (50%) oraz „zdecydowanie tak” (39,8%). Opinii negatywnych nie zanotowano. Wykres zamieszczony na kolejnej stronie przedstawia dokładne dane.

,0% ,0%

11,2%

50%

38,8%

,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%


,0%3,1%

18,4%

48%

30,6%

,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%


70

Wykres 42. Ocena efektów inwestycji zrealizowanych w zakresie infrastruktury ochrony zdrowia i pomocy społecznej na wzrost jakości życia [badania CATI z przedstawicielami JST].


Na podstawie przeprowadzonego badania stwierdzono zależność statystyczną pomiędzy opiniami ludności z terenów wiejskich i miejsko-wiejskich. Zdecydowanie częściej ludność z obszaru miejsko-wiejskiego ocenia lepiej wzrost jakości życia, na który wpływ miały inwestycje z zakresu infrastruktury ochrony zdrowia i pomocy społecznej, niż robi to ludność z obszarów wiejskich. Wysoce prawdopodobne jest, że poprawa infrastruktury na tym obszarze wciąż pozostaje niewystarczająca i nie wpływa istotnie na jakość życia na tych terenach.

Odpowiedzi reprezentantów JST na temat poprawy jakości życia dzięki wpływowi inwestycji realizowanych na obszarach problemowych definiowanych w badaniach CATI są dosyć zróżnicowane. Najczęściej udzielaną odpowiedzią na to zagadnienie było „raczej tak” (38,8%), jednak niewiele niżej plasuje się odpowiedź „trudno powiedzieć” (29,6%) oraz „zdecydowanie tak” (27,6%). Poniżej znajduje się wykres prezentujący dokładne dane.

Wykres 43. Ocena efektów inwestycji zrealizowanych w obszarach problemowych na wzrost jakości życia [badania CATI z przedstawicielami JST].


,0% ,0%

10,2%

50%

39,8%

,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%


,0%3,1%

29,6%

38,8%

27,6%

,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

35,0%

40,0%

45,0%


71

11 Wpływ projektów na osiągnięcie celów V i VII Osi priorytetowej RPO WP

W ramach niniejszego rozdziału dokonano porównania z jednej strony określając rzeczywistą sytuację gmin w województwie za pomocą danych zastanych, głównie publikowanych przez GUS w ramach stworzonych wskaźników kontekstowych, z drugiej strony przedstawiono natomiast dane pochodzące z wniosków końcowych o płatność. Dane te przedstawiają efekty rzeczywiście przeprowadzonych inwestycji w ramach RPO WP. Dodatkowo dwa główne zakresy danych (pochodzące z wniosków końcowych o płatność oraz wskaźników kontekstowych w ramach analizy punktowej) wzbogacono o elementy wyników badań CAWI wskazujących na najczęstsze efekty poczynionych inwestycji.

W ramach analizy punktowej aby zmierzyć efekty zrealizowanych inwestycji, zagregowano dane prezentujące rzeczywistą sytuację gmin w województwie za pomocą danych zastanych, głównie publikowanych przez GUS. Metoda ta polega na skonstruowaniu zestawu wskaźników określających rzeczywisty potencjał obszarów (gminy) w oparciu o szereg cech standaryzowanych w procesie analitycznym w przedziałach czasowych. Analizowanymi jednostkami są przede wszystkim poszczególne gminy porównywane między sobą. Wskaźniki budowane są w oparciu o dane statystyczne – na poszczególne wskaźniki składają się określone zakresy danych, które są ze sobą powiązane. Wszystkie wskaźniki są skonstruowane w taki sposób, że liczba 1,0 oznacza umowny środek skali, a więc średni wynik dla wszystkich jednostek objętych badaniem. Progresja (powyżej 1,0) i regresja (poniżej 1,0) wartości wskaźnika określana jest na podstawie procentowego odchylenia – w górę lub w dół – mierzonej cechy od (określanego dla każdego wskaźnika oddzielnie) umownego środka skali. Zbiorczy wskaźniki skonstruowany jest na zasadzie agregacji wskaźników szczegółowych. W praktyce oznacza to, że wartości przyjmowane przez poszczególne wskaźniki szczegółowe będą sumowane, a następne dzielone przez ich liczbę (średnia arytmetyczna).

11.1 Infrastruktura edukacyjna

W ramach wskaźnika Infrastruktura edukacyjna w analizie punktowej badano następujące elementy (podwskaźniki szczegółowe):

1.1. Podwskaźnik wysokości finansowania 1.2. Szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieży 1.3. Gimnazja dla dzieci i młodzieży 1.4. Licea ogólnokształcące dla młodzieży 1.5. Technika dla młodzieży 1.6. Licea profilowane dla młodzieży 1.7. Zasadnicze szkoły zawodowe dla młodzieży 1.8. Przedszkola

Poniższy wykres wskazuje wyniki przeprowadzonej analizy punktowej w ramach badanego wskaźnika. Wartość wskaźnika dla gmin realizujących projekty wzrosła w roku 2012, porównując dane do roku 2007. Oznacza to, że wysoka pozycja gmin realizujących projekty w ramach działania 5.1 w czasie realizacji projektów uległa dalszemu wzmocnieniu. Szczegółowe dane przedstawia umieszczony wykres zamieszczony na kolejnej stronie.

72

Wykres 44. Wysokość wskaźnika Infrastruktura edukacyjna w roku 2007 i 2012 ze względu na typ gmin.

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych zastanych.

Natomiast w tabeli poniżej przedstawiono wysokość wskaźników szczegółowych z podziałem na typ gminy i lata poddane analizie. Zauważyć można, iż poniżej wartości średniej dla gmin realizujących projekty w ramach działania 5.1 w obszarze edukacji znajdują się dane dla szkół podstawowych i gimnazjów. Istotny jest również fakt, że większość projektów w ramach tego Działania zrealizowano na terenach miejskich. To właśnie głównie w miastach zlokalizowane są szkoły ponadgimnazjalne, co jest powodem wysokich poziomów współczynników cząstkowych w gminach realizujących projekty w obszarze edukacji ponadgimnazjalnej.

Tabela 24. Wysokość podwskaźników w obszarze Infrastruktury edukacyjnej w roku 2007 i 2012 ze względu na typ gminy.

WSKAŹNIK TYP GMIN 2007 2012

Podwskaźnik wysokości finansowania Realizuje 5.1 1,03 1,06

Nie realizuje 5.1 0,97 0,94

Szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieży Realizuje 5.1 0,87 0,88


Gimnazja dla dzieci i młodzieży Realizuje 5.1 0,93 0,94


Licea ogólnokształcące dla młodzieży Realizuje 5.1 1,63 1,64


Technika dla młodzieży Realizuje 5.1 1,67 1,72


Licea profilowane dla młodzieży Realizuje 5.1 1,67 1,78


Zasadnicze szkoły zawodowe dla młodzieży Realizuje 5.1 1,79 1,77


Przedszkola Realizuje 5.1 1,78 1,75



1,42

0,58

1,44

0,56

0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 1,2 1,4 1,6

Realizuje 5.1

Nie realizuje 5.1

2012 2007

73

W tabeli poniżej przedstawiono natomiast `najczęściej wskazywane w badaniach CAWI wyniki projektów. Średnia określa wagę poszczególnych wskazań – im jest ona wyższa, tym intensywność występowania danego zakresu w ramach przeprowadzonych projektów jest wyższa i bardziej zauważalna.

Tabela 25. Główne efekty przeprowadzonych inwestycji w ramach Działania 5.1

zakres średnia

1. Modernizacja/rozbudowa zaplecza dydaktycznego placówki (budynków, sal, laboratoriów itp.)

4,93

2. Polepszenie warunków nauki uczniów/studentów 4,89

3. Polepszenie warunków pracy kadry dydaktycznej 4,77

4. Zwiększenie dostępu uczniów/studentów niepełnosprawnych do usług oferowanych przez placówkę

4,76

5. Zwiększenie dostępu uczniów/studentów do zaplecza dydaktycznego placówki (budynków, sal, laboratoriów itp.)

4,68

6. Polepszenie jakości świadczonych dotychczas usług edukacyjnych 4,62

7. Wymiana/unowocześnienie/zwiększenie wyposażenia placówki w pomoce 4,44


W tabelach poniżej zaprezentowane zostały surowe dane dotyczące wysokości zakładanych wskaźników. W ramach działania 5.1 dotyczącego edukacji osiągnięto szereg wskaźników - wskaźniki produktu i rezultatu obliczone na podstawie wniosków końcowych o płatność przedstawione zostały zbiorczo w tabelach poniżej.

Tabela 26. Wskaźniki produktu w ramach Działania 5.1

Etykiety wierszy Wartość docelowa wskaźnika

Wartość wskaźnika

osiągnięta od początku realizacji projektu

Średnia stopnia realizacji

wskaźnika

Liczba bezpośrednio utworzonych nowych miejsc pracy (EPC) dla kobiet

31 30 93,8%

Liczba bezpośrednio utworzonych nowych miejsc pracy (EPC) dla mężczyzn

12 14 125,0%

Liczba bezpośrednio utworzonych nowych miejsc pracy (EPC). 2 2 100,0%

Liczba doposażonych obiektów infrastruktury placówek tworzących system oświaty innych niż szkoły

9 9 100,0%

Liczba obiektów infrastruktury szkół wyższych / szkół zapewniających dostęp dla niepełnosprawnych

52 52 100,0%

Liczba obiektów tworzących system oświaty innych niż szkoły zapewniających dostęp dla niepełnosprawnych

6 6 100,0%

Liczba przebudowanych obiektów infrastruktury szkół wyższych / szkół

33 33 100,0%

Liczba szkół doposażonych w aparaturę naukowo-badawczą 6 6 100,0%

Liczba szkół wyższych doposażonych w aparaturę naukowo-badawczą na potrzeby dydaktyki (szt.)

7 7 100,0%

Liczba wybudowanych obiektów infrastruktury placówek tworzących system oświaty innych niż szkoły

14 14 100,0%

Liczba wybudowanych obiektów infrastruktury szkół wyższych / szkół

19 19 100,0%

Liczba zmodernizowanych obiektów infrastruktury szkół wyższych / szkół

58 58 100,0%

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników analizy wniosków końcowych o płatność.

74

Zdecydowaną większość wskaźników udało zrealizować się w stopniu zgodnym z założeniami. W przypadku wskaźników rezultatu wszystkie wskaźniki zrealizowano co najmniej na poziomie zgodnym z pierwotnymi założeniami.

Tabela 27.Wskaźniki rezultatu w ramach Działania 5.1


Wartość wskaźnika osiągnięta w wyniku

zrealizowania projektu


wskaźnika

Liczba miejsc w przedszkolach wiejskich wybudowanych lub zmodernizowanych

210 210 100,0%

Liczba miejsc w przedszkolach wybudowanych lub zmodernizowanych 260 260 100,0%

Liczba studentów korzystających z infrastruktury dydaktycznej wspartej w wyniku realizacji projektów

4100 4100 100,0%

Liczba studentów korzystających z infrastruktury dydaktycznej wspartej w wyniku realizacji projektów (os.)

16273 16288 101,0%

Liczba studentów korzystających z infrastruktury wspartej w wyniku realizacji projektów

4100 4100 100,0%

Liczba studentów korzystających z infrastruktury wspartej w wyniku realizacji projektów (os.)

16025 16025 100,0%

Liczba uczniów korzystających z infrastruktury dydaktycznej wspartej w wyniku realizacji projektów

24040,5 24402,5 101,4%

Liczba uczniów korzystających z infrastruktury dydaktycznej wspartej w wyniku realizacji projektów

950 950 100,0%

Liczba uczniów korzystających z infrastruktury wspartej w wyniku realizacji projektów

25272 25399 100,4%

Liczba uczniów korzystających z infrastruktury wspartej w wyniku realizacji projektów

989 989 100,0%

Liczba uczniów z terenów wiejskich korzystających z infrastruktury wspartej w wyniku realizacji projektów

19702 19841 101,8%

Liczba uczniów z terenów wiejskich korzystających z infrastruktury wspartej w wyniku realizacji projektów

768 768 100,0%

Liczba wspartych placówek prowadzących działalność w zakresie kształcenia ustawicznego

15 15 100,0%

Liczba wspartych placówek prowadzących działalność w zakresie kształcenia ustawicznego

1 1 100,0%

Liczba wychowanków korzystających rocznie z efektów realizacji projektu.

2142,5 2142,5 100,0%

Przewidywana całkowita liczba bezpośrednio utworzonych nowych etatów (EPC)

33 33 100,0%

Przewidywana całkowita liczba bezpośrednio utworzonych nowych etatów (EPC) dla kobiet

173,4 173,4 100,0%

Przewidywana całkowita liczba bezpośrednio utworzonych nowych etatów (EPC) dla mężczyzn

39,6 42,6 111,4%

Przewidywana całkowita liczba bezpośrednio utworzonych nowych miejsc pracy (EPC)

197 198 101,8%


Poczynione inwestycje można uznać za znaczące dla obszaru całego województwa. Realizowane projekty w znacznym stopniu przyczynią się do redukcji problemów społecznych i rozwoju społecznego regionu. Liczba uczniów i studentów korzystających z infrastruktury dydaktycznej wspartej w wyniku realizacji projektów wynosi przeszło 40 tysięcy osób, co w przeliczeniu do ogólnej liczby uczniów i studentów, w roku szkolnym 2012/13 wynoszącej 350,7 tysięcy osób oznacza, że blisko 12% populacji uczniów i studentów korzysta z efektów realizacji projektów. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, że znacząca część inwestycji realizowana była na terenach wiejskich, a więc na obszarach charakteryzujących się największymi zapóźnieniami w rozwoju infrastruktury publicznej.

75

11.2 Infrastruktura ochrony zdrowia i pomocy społecznej

W ramach wskaźnika w analizie punktowej badano następujące elementy (podwskaźniki szczegółowe):

1.1. Podwskaźnik wysokości finansowania 1.2. Podwskaźnik efektywności pomocy społecznej 1.3. Podwskaźnik ilościowy infrastruktury pomocy społecznej 1.4. Podwskaźnik efektywności ochrony zdrowia 1.5. Podwskaźnik ilościowy infrastruktury ochrony zdrowia

Poniższy wykres wskazuje wyniki przeprowadzonej analizy punktowej w ramach badanego wskaźnika. W analizowanym okresie w roku 2012 w przypadku gmin realizujących projekty jego wartość spadła. Zaznaczyć jednakże należy, że jest to w dalszym stopniu poziom wysoki. Wahania poziomu wskaźnika tłumaczyć można także strukturalnymi zmianami modyfikującymi infrastrukturę medyczną w wymiarze ilościowym.

Wykres 45. Wysokość wskaźnika Infrastruktura ochrony zdrowia i pomocy społecznej w roku 2007 i 2012 ze względu na typ gmin.


Natomiast w tabeli poniżej przedstawiono wysokość wskaźników szczegółowych z podziałem na typ gminy i lata poddane analizie. Najwyższa spadek zanotowano w przypadku podwskaźnika określającego ilościowy wymiar infrastruktury ochrony zdrowia.

Tabela 28. Wysokość podwskaźników w obszarze Infrastruktury ochrony zdrowia i pomocy społecznej w roku 2007 i 2012 ze względu na typ gminy.


Podwskaźnik wysokości finansowania

Realizuje 5.2 1,24 1,24


Podwskaźnik efektywności pomocy społecznej

Realizuje 5.2 1,18 1,17


Podwskaźnik ilościowy infrastruktury pomocy społecznej Realizuje 5.2 1,41 1,35


Podwskaźnik efektywności ochrony zdrowia Realizuje 5.2 1,16 1,14


Podwskaźnik ilościowy infrastruktury ochrony zdrowia Realizuje 5.2 1,07 0,98



1,21

0,79

1,17

0,83

0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 1,2 1,4

Realizuje 5.2

Nie realizuje 5.2

2012 2007

76

W tabeli poniżej przedstawiono natomiast najczęściej wskazywane w badaniach CAWI wyniki projektów. Średnia określa wagę poszczególnych wskazań – im jest ona wyższa, tym intensywność występowania danego zakresu w ramach przeprowadzonych projektów jest wyższa.


zakres średnia

1. Zwiększenie dostępu osób niepełnosprawnych do usług oferowanych przez placówkę 4,63

2. Polepszenie warunków leczenia pacjentów 4,37

3. Poprawa bezpieczeństwa pacjentów 4,05

4. Objęcie większej liczby pacjentów usługami medycznymi 3,60

5. Zwiększenie liczby specjalistycznego sprzętu medycznego 3,53

6. Zwiększenie liczby typów świadczeń medycznych oferowanych 3,37

7. Modernizacja/rozbudowa infrastruktury placówki (budynków, sal, laboratoriów) 3,24


Wskaźniki produktu w ramach Działania 5.2 przedstawia zamieszczona na kolejnej stronie tabela. W kolejnej tabeli przedstawiono natomiast wskaźniki rezultatu dla działania obejmującego ochronę zdrowia i pomoc społeczną.



Wartość wskaźnika osiągnięta od

początku realizacji projektu

Średnia stopnia

realizacji wskaźnika

Liczba bezpośrednio utworzonych nowych miejsc pracy (EPC) dla kobiet 28 27 96,9%

Liczba bezpośrednio utworzonych nowych miejsc pracy (EPC) dla mężczyzn 11 8,5 83,3%

Liczba bezpośrednio utworzonych nowych miejsc pracy (EPC). 27 27 100,0%

Liczba doposażonych instytucji ochrony zdrowia 26 26 100,0%

Liczba doposażonych obiektów szt. 31 31 100,0%

Liczba instytucji ochrony zdrowia świadczących usługi w zakresie usług deficytowych w województwie

28 28 100,0%

Liczba obiektów o poprawionej wydajności energetycznej i/lub zwiększonej wydajności produkcji, transmisji oraz dystrybucji ciepła i elektryczności

23 23 100,0%

Liczba obiektów ochrony zdrowia zapewniających dostęp dla osób niepełnosprawnych.

29 29 100,0%

Liczba obiektów pomocy społecznej o poprawionej wydajności energetycznej i/lub zwiększonej wydajności produkcji, transmisji oraz dystrybucji ciepła i elektryczności

51 51 100,0%

Liczba obiektów zapewniających dostęp dla osób niepełnosprawnych. 48 48 100,0%

Liczba przebudowanych instytucji ochrony zdrowia 24 24 100,0%

Liczba przebudowanych obiektów szt. 34 34 100,0%

Liczba wyremontowanych obiektów ochrony zdrowia 3 3 100,0%

Liczba wyremontowanych obiektów pomocy społecznej szt. 9 9 100,0%

Liczba zakupionego sprzętu medycznego i aparatury medycznej oraz wyposażenia medycznego

1830 1826 99,9%

Liczba zbudowanych obiektów szt. 3 3 100,0%

Liczba zbudowanych/przebudowanych/doposażonych obiektów infrastruktury mieszkalnictwa

3 3 100,0%

Liczba zbudowanych/przebudowanych/doposażonych obiektów. 11 11 100,0%

Liczba zmodernizowanych obiektów pomocy społecznej 35 35 100,0%

Liczba zmodernizowanych ZOZ (każdy rodzaj robót budowlanych dopuszczonych w działaniu za wyjątkiem remontu)

22 22 100,0%


77

Tabela 31. Wskaźniki rezultatu w ramach Działania 5.2




Średnia stopnia


Liczba osób korzystających rocznie z efektów realizacji projektów dot. pomocy społecznej

22037 22037 100,0%

Liczba osób pochodzących z obszarów wiejskich i miast do 10 tys. mieszkańców korzystających rocznie z efektów realizacji projektów dot. pomocy społecznej

16196 16196 100,0%

Liczba pacjentów korzystających rocznie z efektów realizacji projektów dot. ochrony zdrowia

322005,314

322305,314 100,2%

Liczba pacjentów z obszarów wiejskich korzystających rocznie z efektów realizacji projektów dot. ochrony zdrowia

195265 198185 136,0%

Liczba studentów korzystających z infrastruktury wspartej w wyniku realizacji projektów

9700 9700 100,0%

Liczba studentów korzystających z infrastruktury wspartej w wyniku realizacji projektów (os.)

57 57 100,0%

Potencjalna liczba specjalistycznych badań medycznych, które zostaną wykonane zakupionym sprzętem

429843,96 429843,96 100,0%


239 239 100,0%


166 166 100,0%


74 74 100,0%


Zmiany, które zaszły w ramach obszaru infrastruktury dotyczącej ochrony zdrowia i pomocy społecznej, również można uznać za daleko idące i znaczące. Liczba pacjentów korzystających rocznie z efektów realizacji projektów dot. ochrony zdrowia to przeszło 15% ludności województwa. Równie wysoką wartością charakteryzuje się liczba pacjentów z obszarów wiejskich korzystających rocznie z efektów realizacji projektów dot. ochrony zdrowia – stanowi ona blisko 61% ogółu. Jest to zjawisko pozytywne i w dużej mierze tłumaczy pozytywne opinie mieszkańców wsi na temat samego stanu i jakości infrastruktury, ale i przede wszystkim zmian dokonanych od roku 2013. Nie bez znaczenia jest również liczba zakupionego sprzętu medycznego i aparatury medycznej oraz wyposażenia medycznego, wynosząca aż 1826 sztuk (choć pierwotnie założono nieznacznie większą liczbę). Wskaźniki produktu zrealizowane zostały średnio w 99,7%, a wskaźniki rezultatu w przeszło 104%.

11.3 Infrastruktura sportowa i rekreacyjna

W ramach wskaźnika w ramach analizy punktowej badano następujące elementy (podwskaźniki szczegółowe):

1.1. Podwskaźnik wysokości finansowania 1.2. Podwskaźnik ilościowy infrastruktury sportowej i rekreacyjnej 1.3. Podwskaźnik efektywności infrastruktury sportowej i rekreacyjnej

Wykres zamieszczony na kolejnej stronie wskazuje wyniki przeprowadzonej analizy punktowej w ramach badanego wskaźnika. Zauważalna jest wysoka pozycja gmin realizujących projekty w ramach Działania 5.3, zwłaszcza w roku 2012, kiedy to nastąpił intensywny wzrost w odniesieniu do początku analizy, czyli roku 2007. Świadczy to o wysokiej efektywności przeprowadzonych inwestycji.

78

Wykres 46. Wysokość wskaźnika Infrastruktura sportowa i rekreacyjna w roku 2007 i 2012 ze względu na typ gmin.


W tabeli poniżej zamieszczono poziom poszczególnych podwskaźników. W gminach realizujących projekty w ramach Działania 5.3 zauważono znaczny wzrost podwskaźnika wysokości finansowania, co przełożyło się na wzrost ilościowy infrastruktury, a także na wzrost efektywności, który jest jednakże wtórny, dlatego też wzrost może być rozłożony w czasie.

Tabela 32. Wysokość podwskaźników w obszarze Infrastruktura sportowa i rekreacyjna w roku 2007 i 2012 ze względu na typ gminy.


Podwskaźnik wysokości finansowania Realizuje 5.3 1,13 1,41


Podwskaźnik ilościowy infrastruktury sportowej i rekreacyjnej

Realizuje 5.3 1,17 1,26


Podwskaźnik efektywności infrastruktury sportowej i rekreacyjnej

Realizuje 5.3 1,34 1,37



W tabeli poniżej przedstawiono natomiast najczęściej wskazywane w badaniach CAWI wyniki projektów. Średnia określa wagę poszczególnych wskazań – im jest ona wyższa, tym intensywność występowania danego zakresu w ramach przeprowadzonych projektów jest istotniejsza i bardziej zauważalna.


zakres średnia

1. Polepszenie warunków świadczenia usług sportowych i rekreacyjnych 4,90

2. Modernizacja/rozbudowa infrastruktury obiektu sportowego lub rekreacyjnego 4,38

3. Objęcie usługami większej liczby osób 4,33

4. Budowa boiska sportowego, tzw. euroboiska 4,29

5. Zwiększenie dostępności obiektu dla osób niepełnosprawnych 4,29

6. Wymiana/unowocześnienie/zwiększenie wyposażenia obiektu sportowego lub rekreacyjnego 4,08


Natomiast wskaźniki produktu i rezultatu dla Działania 5.3 zaprezentowano w dwóch kolejnych tabelach znajdujących się na kolejnej stronie.

1,21

0,79

1,35

0,65

0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 1,2 1,4 1,6

Realizuje 5.3

Nie realizuje 5.3

2012 2007

79



Wartość wskaźnika osiągnięta od początku

realizacji projektu

Średnia stopnia


Długość wybudowanych lub oznakowanych/wytyczonych ścieżek rowerowych.

14,77 14,77 100,0%


1 1 100,0%


1 1 100,0%

Liczba bezpośrednio utworzonych nowych miejsc pracy (EPC).

2 2 100,0%

Liczba obiektów o poprawionej wydajności energetycznej i/lub zwiększonej wydajności produkcji, transmisji oraz dystrybucji ciepła i elektryczności.

17 17 100,0%

Liczba obiektów przystosowanych dla potrzeb osób niepełnosprawnych.

22 22 100,0%

Liczba przebudowanych obiektów sportowych lub rekreacyjnych.

12 12 100,0%

Liczba przebudowanych obiektów turystycznych i rekreacyjnych

2 2 100,0%

Liczba wybudowanych obiektów sportowych lub rekreacyjnych.

41 41 100,0%

Liczba zakupionego sprzętu/wyposażenia. 5459 5459 100,0%

Liczba zbudowanych/przebudowanych/doposażonych obiektów.

58 58 100,0%

Liczba zmodernizowanych obiektów sportowych lub rekreacyjnych.

10 10 100,0%

Powierzchnia obiektów odbudowanych na cele sportowe i rekreacyjne

20676 20676 100,0%

Powierzchnia obiektów wybudowanych/przebudowanych/zmodernizowanych w wyniku realizacji projektu.

232825,44 233084,98 96,8%


Tabela 35.Wskaźniki rezultatu w ramach Działania 5.3





wskaźnika

Liczba imprez/wydarzeń publicznych w obiektach turystycznych i rekreacyjnych

12 12 100,0%

Liczba mieszkańców korzystających z obiektów odbudowanych na cele sportowe i rekreacyjne

650 650 100,0%

Liczba nowych firm powstałych na obszarze oddziaływania projektu w wyniku jego realizacji.

103 105 101,9%

Liczba osób korzystających rocznie z efektów realizacji projektów dotyczących infrastruktury sportowej lub rekreacyjnej.

2612822 2611211

99,9%

Liczba wydarzeń/imprez publicznych zorganizowanych w obiektach objętych wsparciem.

939 923 98,3%


198 199 100,5%


74 75 101,4%


127 127 100,0%

Przewidywana całkowita liczba bezpośrednio utworzonych nowych miejsc pracy (EPC)

22 22 100,0%


80

W przypadku Działania 5.3 średnia wartość stopnia realizacji wskaźnika wynosiła w przypadku wskaźników rezultatu 99,5%, a w przypadku wskaźników produktu 98,2%. Za najbardziej istotne uznać należy wskaźniki określające liczbę osób korzystających rocznie z efektów realizacji projektów dotyczących infrastruktury sportowej lub rekreacyjnej (2 612 822 osób) oraz liczbę wydarzeń oraz imprez publicznych zorganizowanych w obiektach objętych wsparciem (939 sztuk).

11.4 Rewitalizacja miast i obszarów zdegradowanych

W ramach wskaźnika w analizie punktowej badano następujące elementy (podwskaźniki szczegółowe):

1.1. Podwskaźnik wysokości finansowania 1.2. Podwskaźnik ilościowy rewitalizacji miast i obszarów zdegradowanych 1.3. Podwskaźnik efektywności rewitalizacji miast i obszarów zdegradowanych 1.4. Podwskaźnik Efekty rzeczowe inwestycji ochrony środowiska i gospodarki wodnej oddane

w roku sprawozdawczym

Poniższy wykres wskazuje wyniki przeprowadzonej analizy punktowej w ramach badanego wskaźnika. Niski poziom wskaźnika w przypadku gmin realizujących projekty oznacza, że trafnie wybrano obszary, które uzyskały wsparcie. Dzięki zrealizowanym projektom zwiększono poziom wskaźnika, choć zaznaczyć należy, że sytuacja gmin w których realizowane są projekty (nawet mimo poprawy w roku 2012 w odniesieniu do roku 2007) nadal jest trudna i wskazane jest kontynuowanie wsparcia na tych obszarach.

Wykres 47. Wysokość wskaźnika Rewitalizacja miast i obszarów zdegradowanych w roku 2007 i 2012 ze względu na typ gmin.


W dwóch tabelach znajdujących się na kolejnej stronie zaprezentowano wskaźniki produktu i rezultatu dla Działania 7.1.

0,76

1,24

0,82

1,18

0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 1,2 1,4

Realizuje 7.1

Nie realizuje 7.1

2012 2007

http://www.stat.gov.pl/bdl/app/dane_podgrup.hier?p_id=433254&p_token=-484277217

http://www.stat.gov.pl/bdl/app/dane_podgrup.hier?p_id=433254&p_token=-484277217

81




realizacji projektu

Średnia stopnia


Długość wybudowanych/przebudowanych/wyremontowanych dróg

0,32 0,32 100,0%

Liczba budynków o poprawionej wydajności energetycznej i/lub zwiększonej wydajności produkcji, transmisji oraz dystrybucji ciepła i elektryczności

38 38 100,0%

Liczba obiektów poddanych renowacji/ rewaloryzacji/ adaptacji

39 39 100,0%

Liczba odbudowanych obiektów wykorzystywanych przez jednostki odpowiedzialne za podejmowanie działań ratowniczych lub policję

1 1 100,0%

Liczba zakupionych systemów monitoringu w miejscach publicznych

16 16 100,0%


40 40 100,0%

Liczba zrealizowanych przedsięwzięć mających na celu przeciwdziałanie negatywnym zjawiskom społecznym

9 9 100,0%

Liczba zrewitalizowanych obiektów zabytkowych 7 7 100,0%

Liczba zrewitalizowanych obszarów 16 16 100,0%

Powierzchnia budynków zrewitalizowanych na cele społeczne

17786,69 17786,69 100,0%

Powierzchnia zrewitalizowanych obszarów 7,31 7,31 100,0%




Wartość wskaźnika osiągnięta w wyniku zrealizowania

projektu


wskaźnika

Liczba turystów krajowych i zagranicznych 75000 75000 100,0%

Liczba obiektów zabezpieczonych przed zagrożeniami

32 32 100,0%

Liczba osób korzystających z obiektów infrastruktury mieszkalnictwa

3195 3195 100,0%

Powierzchnia odnowionych budynków 92131,57 92131,56 100,0%

Powierzchnia przestrzeni publicznej objęta systemem monitorowania

11,94 11,94 100,0%

Powierzchnia przestrzeni publicznej objętej systemem monitorowania

0,8 0,8 100,0%

Powierzchnia zagospodarowanych obszarów 55036 55036 100,0%


10 8 75,0%


3 1 33,3%


7 7 100,0%


Średni poziom realizacji wskaźników produktu w ramach Działania 7.1 wynosił 100%, co oznacza, że wszystkie działania zrealizowane zostały zgodnie z założeniami. W przypadku wskaźników rezultatu średnia wynosiła 92,6%.

82

Identycznie jak w przypadku Działania 7.1, wygląda sytuacja w analizie gmin z podziałem na realizację Działania 7.2. W tym przypadku także zauważalny jest wpływ realizacji projektów na wzrost wskaźnika, jednakże sama sytuacja gmin znajduje się poniżej średniej, co oznacza, że w dalszym stopniu potrzebują one wsparcia.

Wykres 48. Wysokość wskaźnika Rewitalizacja miast i obszarów zdegradowanych w roku 2007 i 2012 ze względu na typ gmin.


W tabeli poniżej przedstawiono natomiast najczęściej wskazywane w badaniach CAWI wyniki projektów. Średnia określa wagę poszczególnych wskazań – im jest ona wyższa, tym intensywność występowania danego zakresu w ramach przeprowadzonych projektów jest istotniejsza i bardziej zauważalna.


zakres średnia

1. Renowacja, rewaloryzacja, modernizacja, adaptacja istniejącej zabudowy 4,79

2. Zwiększenie bezpieczeństwa publicznego 4,60

3. Wzrost atrakcyjności ośrodków miejskich 4,50

4. Wyposażenie zmodernizowanych i/lub wybudowanych obiektów 4,44

5. Ożywienie kulturalne 4,15

6. Zwiększenie dostępności obiektu dla osób niepełnosprawnych 3,77

7. Ożywienie gospodarcze 3,75


W tabelach zamieszczonych na kolejnej stronie zaprezentowano natomiast wskaźniki produktu i rezultatu dla Działania 7.2.

0,96

1,04

0,98

1,02

0,92 0,94 0,96 0,98 1 1,02 1,04 1,06

Realizuje 7.2

Nie realizuje 7.2

2012 2007

83




realizacji projektu

Średnia stopnia


Liczba nowych mieszkań socjalnych 22 22 100,0%

Długość wybudowanych/ przebudowanych/wyremontowanych dróg

0,04 0,04 100,0%


10 10 100,0%


6 6 100,0%


10 10 100,0%

Powierzchnia budynków zrewitalizowanych na cele społeczne

917,86 917,86 100,0%

Powierzchnia zrewitalizowana służąca prowadzeniu działalności gospodarczej

2225 2225 100,0%




Wartość wskaźnika osiągnięta w wyniku zrealizowania projektu

Średnia stopnia realizacji wskaźnika


521 521 100,0%

Powierzchnia odnowionych budynków

7979,76 7979,76 100,0%

Powierzchnia zagospodarowanych obszarów

3212,2 3212,2 100,0%


Zarówno w przypadku wskaźników produktu, jak i rezultatu dla działania 7.2 średni stopień realizacji wynosił 100%, co oznacza wartość docelowa wskaźnika oraz wartość wskaźnika osiągnięta w wyniku zrealizowania projektu w przypadku wszystkich projektów pokrywały się ze sobą.

11.5 Wskaźnik Klęski żywiołowe

Poniższy wykres wskazuje wyniki przeprowadzonej analizy punktowej w ramach badanego wskaźnika. W ramach tego wskaźnika analizowano ograniczony zasób danych, ze względu na ich niedostępność w statystyce publicznej.

Na ternie gmin realizujących projekty widoczny jest wzrost wartości wskaźnika spowodowany interwencją finansową w odpowiedzi na zniszczenia spowodowane przez klęski żywiołowe (powódź).

84

Wykres 49. Wysokość wskaźnika Klęski żywiołowe w roku 2007 i 2012 ze względu na typ gmin.


W tabelach zamieszczonych poniżej zaprezentowano natomiast wskaźniki produktu i rezultatu dla Działania 7.3.




realizacji projektu

Średnia stopnia


Długość odbudowanych dróg 69,82 69,62 99,5%


1 1 100,0%


1 1 100,0%


9 9 100,0%


8 8 100,0%

Liczba odbudowanych obiektów infrastruktury drogowej 26 26 100,0%

Liczba odbudowanych obiektów infrastruktury oczyszczalni ścieków

298 298 100,0%

Liczba odbudowanych obiektów zabytkowych 5 5 100,0%

Powierzchnia budynków przebudowanych/doposażonych 2976,19 2976,19 100,0%

Powierzchnia budynków zrewitalizowanych na cele turystyczne i rekreacyjne

2500 100 4,0%

Powierzchnia obiektów poddanych renowacji/ rewaloryzacji/adaptacji

1553,29 1553,29 100,0%

Powierzchnia zrewitalizowana służąca prowadzeniu działalności gospodarczej

268,8 100 37,2%


1,19

0,81

1,30

0,70

0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 1,2 1,4

Realizuje 7.3

Nie realizuje 7.3

2012 2007

85



Wartość wskaźnika osiągnięta w wyniku zrealizowania

projektu


wskaźnika

Liczba mieszkańców korzystających z infrastruktury komunalnej

10022 10022 100,0%

Liczba mieszkańców korzystających z obiektów odbudowanych na cele kulturalne

4500 4721 104,9%

Liczba mieszkańców korzystających z odbudowanej infrastruktury drogowej

148579 151381 100,2%


389 389 100,0%

Powierzchnia odnowionych budynków 6176,19 6176,19 100,0%

Powierzchnia zagospodarowanych obszarów 4530,5 4530,5 100,0%


11 11 100,0%


6 6 100,0%


3 3 100,0%


Wskaźniki produktu dla Działania 7.3 zrealizowane zostały średnio w 97%, a wskaźniki rezultatu w przeszło 100%.

11.6 Wskaźnik rynku pracy

W ramach wskaźnika badano następujące elementy (podwskaźniki szczegółowe): 1.1. Podwskaźnik potencjału rynku pracy 1.2. Podwskaźnik potencjału demograficznego 1.3. Podwskaźnik potencjału ilościowego podmiotów gospodarczych 1.4. Podwskaźnik potencjału wytwórczo-inwestycyjnego 1.5. Podwskaźnik poziomu warunków pracy

Poniższy wykres wskazuje wyniki przeprowadzonej analizy punktowej w ramach badanego wskaźnika.

Wykres 50. Wysokość wskaźnika rynku pracy w roku 2007 i 2012 ze względu na typ gmin.


0,97

1,03

0,98

1,02

0,92 0,94 0,96 0,98 1 1,02 1,04

Realizuje 7.3

Nie realizuje 7.3

2012 2007

86

Niski poziom wskaźnika w ramach gmin realizujących projekty oznacza, że trafnie wybrano obszary, które uzyskały wsparcie. Dzięki zrealizowanym projektom zwiększono bowiem poziom podwskaźnika, choć zaznaczyć należy, że sytuacja gmin w których realizowane są projekty (nawet mimo poprawy w roku 2009 w odniesieni do roku 2007) nadal jest relatywnie trudna (wartość wskaźnika nieznacznie poniżej średniej) i wskazane jest kontynuowania wsparcia na tych obszarach.

W tabeli poniżej przedstawiono natomiast `najczęściej wskazywane w badaniach CAWI wyniki projektów. Średnia określa wagę poszczególnych wskazań – im jest ona wyższa, tym intensywność występowania danego zakresu w ramach przeprowadzonych projektów jest wyższa i bardziej zauważalna.


zakres średnia

1. Dostosowanie istniejącego obiektu do aktualnych potrzeb gospodarczych, społecznych itp. 4,6

2. Odtworzenie infrastruktury publicznej i/lub renowacja obiektów zabytkowych na terenach zniszczonych przez powódź 4,58

3. Zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej obszaru zmarginalizowanego gospodarczo 4,18

4. Zmniejszenie odpływu osób młodych z regionu 3

5. Uzbrojenie terenów inwestycyjnych na obszarach zmarginalizowanych gospodarczo 2,4


11.7 Podsumowanie

Na podstawie przeprowadzonej analizy punktowej opartej o wskaźniki kontekstowe stwierdzić można, ze poprzez realizację projektów RPO WP nastąpiła widoczna poprawa dostępności i podniesienie jakości regionalnego systemu edukacji (nastąpił wzrost poziomu wskaźnika głównego w gminach realizujących projekty). Liczba uczniów i studentów korzystających z infrastruktury dydaktycznej wspartej w wyniku realizacji projektów to blisko 12% populacji wszystkich uczniów i studentów w województwie. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, że znacząca część inwestycji realizowana była na terenach wiejskich, a więc na obszarach charakteryzujących się największymi zapóźnieniami w rozwoju infrastruktury publicznej. Jak wykazała analiza punktowa wzrost poziomu wskaźnika wystąpił w gminach realizujących projekty w ramach poziomu wydatkowania środków przeznaczonych na edukację, a także w ramach obszarów edukacji dotyczących następujących typów szkół: szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieży, gimnazja dla dzieci i młodzieży, licea ogólnokształcące dla młodzieży, technika dla młodzieży, licea profilowane dla młodzieży. Konieczne są jednakże dalsze inwestycje – dotyczy to zwłaszcza mocno obciążonej infrastruktury na terenach miejskich (szczególnie w przypadku szkolnictwa podstawowego i gimnazjalnego). Dalsze potrzeby nie umniejszają jednakże dotychczasowych osiągnięć w ramach RPO WP (m.in. 19 wybudowanych obiektów, 58 obiektów zmodernizowanych i 33 obiekty przebudowane). Sami respondenci realizujący projekty także wskazywali, że najczęściej do efektów realizowanych projektów zaliczyć można modernizację i rozbudowę zaplecza dydaktycznego placówki (budynków, sal, laboratoriów itp.) oraz polepszenie warunków nauki uczniów i studentów. Stwierdzić więc można, że efekty przeprowadzonych inwestycji wpłynęły nie tylko na jakość usług edukacyjnych, ale i na dostępność. Świadczą o tym dane przedstawiające liczbę uczniów przypadających na jedno pomieszczenie szkolne – w roku 2012, w porównaniu do danych za rok 2007, obciążenie placówek edukacyjnych uległo zmniejszeniu. Tendencja taka miała miejsce na terenie wszystkich powiatów w województwie, jednakże spadek liczby uczniów przypadających na pomieszczenie szkolne był wyższy w przypadku powiatów, na terenie których budowano i remontowano budynki edukacyjne.

87

Widoczna jest także poprawa bezpieczeństwa zdrowotnego ludności i rozwój infrastruktury pomocy społecznej. Liczba pacjentów korzystających rocznie z efektów realizacji projektów dot. ochrony zdrowia to przeszło 15% ludności województwa. Równie wysoką wartością charakteryzuje się liczba pacjentów z obszarów wiejskich korzystających rocznie z efektów realizacji projektów dot. ochrony zdrowia – stanowi ona blisko 61% ogółu. Jednakże jak wykazała analiza punktowa, pomimo wysokiej pozycji w ramach obszaru zajmowanej przez gminy realizujące projekty, pozostałe obszary województwa również dążą do poprawy sytuacji w ramach służby zdrowia i opieki społecznej. Dotyczy to zwłaszcza ilościowego wymiaru określającego infrastrukturę ochrony zdrowia (jest to infrastruktura mocno obciążona). Dlatego dążyć należy do jej dalszego rozwoju, co jest szczególnie istotne w zestawieniu z danymi demograficznymi. Dalekosiężne prognozy demograficzne szacują, że proces starzenia się społeczeństwa będzie w kolejnych latach nasilał się. Dlatego konieczne jest dalsze rozwijanie dotychczas realizowanych inwestycji, zwłaszcza takich, jak objęcie większej liczby pacjentów usługami medycznymi, zwiększenie liczby specjalistycznego sprzętu medycznego, zwiększenie liczby typów świadczeń medycznych oferowanych, czy modernizacja i rozbudowa infrastruktury placówki.

W okresie objętym analizą nastąpiło znaczące zwiększenie dostępności mieszkańców do obiektów sportowych i rekreacyjnych. W gminach realizujących projekty w ramach Działania 5.3 nastąpił intensywny wzrost w odniesieniu do początku analizy, czyli roku 2007. Świadczy to o wysokiej efektywności przeprowadzonych inwestycji. Wzrost nastąpił w każdym z analizowanych wymiarów (wysokość finansowania, ilościowy charakter infrastruktury sportowej i rekreacyjnej, efektywność infrastruktury sportowej i rekreacyjnej). Kluczowy efekt poczynionych inwestycji, wskazywany przez samych beneficjentów, to przede wszystkim polepszenie warunków świadczenia usług sportowych i rekreacyjnych. Zaznaczyć jednakże należy, że inne efekty wskazywane były również bardzo często (m. in. modernizacja oraz rozbudowa infrastruktury obiektu sportowego lub rekreacyjnego, objęcie usługami większej liczby osób, budowa boiska sportowego, tzw. euroboiska czy zwiększenie dostępności obiektu dla osób niepełnosprawnych). Za najbardziej istotne wymierne, ilościowe wskaźniki określające stopień dokonanych zmian uznać należy liczbę osób korzystających rocznie z efektów realizacji projektów dotyczących infrastruktury sportowej lub rekreacyjnej (2 612 822 osób) oraz liczbę wydarzeń oraz imprez publicznych zorganizowanych w obiektach objętych wsparciem (939 sztuk). Poczynione inwestycje (ich zakres określony został na podstawie wniosków końcowych o płatność) są więc bardzo znaczące i w dużym stopniu wpłynęły na poprawę dostępności i podniesienie jakości infrastruktury w obszarze sportu i rekreacji. Świadczą o tym nie tylko subiektywne opinie mieszkańców, ale i obiektywne dane statystyczne analizowane w ramach metody punktowej (wskaźniki kontekstowe).

88

12 Wpływ projektów na rozwój społeczno-gospodarczy regionu

12.1 Opinia respondentów badania CATI na temat potencjalnych efektów realizacji projektów

Zdecydowana większość respondentów biorących udział w badaniach CATI (mieszkańcy województwa podkarpackiego) dostrzega efekty inwestycji zrealizowanych ze środków unijnych na terenie gminy, w której zamieszkują – odsetek ten wynosi 82,2% ogółu osób badanych. Szczegóły przedstawia zamieszczony poniżej wykres.

Wykres 51. Odsetek respondentów badań CATI (mieszkańcy woj. podkarpackiego) dostrzegający jakiekolwiek efekty inwestycji zrealizowanych ze środków unijnych na terenie gminy.


Przeprowadzona analiza wykazała, że osoby w wieku od 18 do 29 lat częściej dostrzegają efekty inwestycji niż osoby w wieku powyżej 60 roku życia. Ponadto osoby zatrudnione oraz studenci częściej niż osoby pozostające na rencie bądź emeryturze są świadome przeprowadzonych projektów. Fakt pozostawiania na rencie bądź emeryturze w dużej mierze skorelowany jest z wiekiem, co potwierdza więc wcześniejsze wnioski dotyczące niższego stopnia świadomości odnośnie przeprowadzonych projektów w najstarszej grupie wiekowej. Ze względu na miejsce zamieszkania (typ gminy), płeć, oraz posiadane wykształcenie nie stwierdzono istotnych statystycznie zależności.

W przypadku badanych przedstawicieli JST odsetek respondentów, którzy dostrzegają efekty inwestycji zrealizowanych ze środków unijnych na terenie gminy wynosił aż 99%. Oznacza to, że tylko jedna osoba uznała, że nie dostrzega efektów inwestycji ze środków UE.

W przypadku przedsiębiorców odsetek respondentów, którzy dostrzegają efekty inwestycji zrealizowanych ze środków unijnych na terenie gminy wynosił 96%.

Przedstawiciele JST badani ankietą telefoniczną wspomaganą komputerowo uznali, że projekty zrealizowane w ramach RPO WP wpłynęły na atrakcyjność gospodarczą gminy. Jedynie 5% respondentów nie dostrzega takiego wpływu, w tym postawa zaledwie 1% jest stanowczo negatywna. Żaden z respondentów biorących udział w badaniu nie udzielił odpowiedzi „Trudno powiedzieć”. Szczegóły przedstawia zamieszczony poniżej wykres.

82,2%

13,2%

4,6%

Tak Nie Nie wiem| trudno powiedzieć

89

Wykres 52. Wpływ projektów zrealizowanych w ramach RPO WP w latach 2007 – 2013 na wzrost atrakcyjności gospodarczej gminy [badania CATI przedstawicieli JST].


Podobny rozkład odpowiedzi widoczny jest w przypadku przedsiębiorców. Blisko 90% respondentów stwierdziło, że projekty zrealizowane w ramach RPO WP wpłynęły na atrakcyjność gospodarczą gminy. Jednakże odsetek prowadzących firmy, którzy bezpośrednio odczuli korzyści płynące z realizacji RPO WP w latach 2007-2013 jest już niższy i wynosi 63%, jest to jednak nadal wartość wysoka.

Poniższa tabela wskazuje najczęściej wskazywane efekty realizowanych projektów dostrzegane przez mieszkańców w ramach badań CATI. Najczęściej wskazywana jest zwiększona atrakcyjność odnowionych miast (poziom rang wynosi 3,66 na 5-stopniowej skali), poprawa jakości obiektów sportowo-rekreacyjnych (niewiele niższy poziom wynoszący 3,65) oraz zwiększenie dostępności mieszkańców do obiektów sportowo-rekreacyjnych (3,53), informatyzacja placówek publicznych (3,51). Pozostałe obszary charakteryzowały się poziomem wskazań poniżej średniego poziomu 3,5 pkt.

Tabela 44. Najczęściej wskazywane efekty zrealizowanych projektów dostrzegane przez mieszkańców w ramach badań CATI


1. Wzrost atrakcyjności miast poprzez ich odnowę 3,66

2. Poprawa stanu (jakości) obiektów sportowo-rekreacyjnych 3,65

3. Zwiększenie dostępności mieszkańców do obiektów sportowych i rekreacyjnych 3,53

4. Informatyzacja placówek publicznych 3,51

5. Poprawa jakości usług świadczonych przez obiekty sportowe i rekreacyjne 3,49

6. Polepszenie jakości usług świadczonych przez placówki edukacyjne funkcjonujące w województwie 3,41

7. Poprawa stanu (jakości) infrastruktury edukacyjnej 3,33


W tabeli poniżej przedstawiono szereg potencjalnych efektów poczynionych inwestycji wraz z poziomem rang obliczonym na podstawie poszczególnych odpowiedzi. Im poziom rang jest wyższy, tym wyższy jest społeczny poziom dostrzegalności efektów inwestycji. Za najbardziej widoczne przez mieszkańców uznano wzrost atrakcyjności miast poprzez ich odnowę, poprawę stanu (jakości) obiektów sportowo – rekreacyjnych, zwiększenie dostępności mieszkańców do obiektów sportowych i rekreacyjnych, a także informatyzację placówek publicznych. Jako najmniej widoczne efekty realizacji określone zostały następujące potencjalne efekty zrealizowanych projektów: ożywienie gospodarcze i społeczne obszarów zdegradowanych w wyniku upadku przemysłu, likwidacji PGR – ów itp., zmniejszenie odpływu osób młodych z regionu oraz zwiększenie zatrudnienia (powstanie nowych miejsc pracy).

62,5%

32,3%

4,2%1,0%

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

70,0%

Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie

90

Tabela 45. Ocena potencjalnych efektów inwestycji zrealizowanych w zakresie infrastruktury publicznej na obszarze Podkarpacia - mieszkańcy.







6. Polepszenie jakości usług świadczonych przez placówki edukacyjne funkcjonujące w województwie

3,41


8. Zwiększenie dostępu mieszkańców do usług edukacyjnych 3,30

9. Odtworzenie infrastruktury publicznej i/lub renowacja obiektów zabytkowych na terenach zniszczonych przez powódź

3,28

10. Zwiększenie dostępu mieszkańców do edukacji przedszkolnej 3,25

11. Zmniejszenie dysproporcji w rozwoju infrastruktury publicznej w regionie pomiędzy obszarami wiejskimi i miejskimi

3,05

12. Zwiększenie dostępu niepełnosprawnych mieszkańców do usług oferowanych przez instytucje publiczne

3,04

13. Poprawa stanu (jakości) infrastruktury ochrony zdrowia i pomocy społecznej 2,89

14. Poprawa jakości usług świadczonych przez instytucje ochrony zdrowia i pomocy społecznej 2,84

15. Poprawa bezpieczeństwa zdrowotnego ludności 2,83

16. Zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej obszarów zmarginalizowanych gospodarczo 2,82

17. Zwiększenie dostępu mieszkańców do świadczeń zdrowotnych 2,78

18. Ożywienie gospodarcze i społeczne obszarów zdegradowanych w wyniku upadku przemysłu, likwidacji PGR – ów itp.

2,26

19. Zmniejszenie odpływu osób młodych z regionu 2,20

20. Zwiększenie zatrudnienia (powstanie nowych miejsc pracy) 1,94


Natomiast w tabeli poniżej przedstawiono szereg potencjalnych efektów poczynionych inwestycji wraz z poziomem rang obliczonym na podstawie poszczególnych odpowiedzi udzielonych przez przedstawicieli JST. Im poziom rang jest wyższy, tym wyższy jest społeczny poziom dostrzegalności efektów inwestycji. Najbardziej widocznymi w opinii respondentów były przede wszystkim zagadnienia związane z uprawianiem sportu i rekreacji tj. zwiększenie dostępności mieszkańców do obiektów sportowych i rekreacyjnych, poprawa stanu (jakości) obiektów sportowo-rekreacyjnych i poprawa jakości usług świadczonych przez obiekty sportowe i rekreacyjne. Jako najmniej widoczne określone zostały obszary powiązane z sytuacją rynku pracy w województwie: zmniejszenie odpływu młodych osób z regionu, zwiększenie zatrudnienia (powstanie nowych miejsc pracy) oraz ożywienie gospodarcze i społeczne obszarów zdegradowanych w wyniku upadku przemysłu, likwidacji PGR – ów itp. Różnica pomiędzy obszarem o największym i najmniejszym poziomem rang jest znaczna i wynosi przeszło 1,77 pkt. na 5-stopniowej skali. Szczegóły przedstawia zamieszczona tabela zamieszczona na kolejnej stronie.

91

Tabela 46. Ocena potencjalnych efektów inwestycji zrealizowanych w zakresie infrastruktury publicznej na obszarze Podkarpacia - JST.










3,90


3,78



3,74

12. Zmniejszenie dysproporcji w rozwoju infrastruktury publicznej w regionie pomiędzy obszarami wiejskimi i miejskimi

3,72


14. Poprawa jakości usług świadczonych przez instytucje ochrony zdrowia i pomocy społecznej 3,48





3,11

19. Zwiększenie zatrudnienia (powstanie nowych miejsc pracy) 2,97



Rozkład średnich poziomów rang przyznanych przez przedstawicieli przedsiębiorstw jest zbliżony do dwóch pozostałych grup. Najczęściej wskazywano na skutki takie jak: wzrost atrakcyjności miast poprzez ich odnowę, poprawa stanu (jakości) obiektów sportowo-rekreacyjnych, zwiększenie dostępności mieszkańców do obiektów sportowych i rekreacyjnych, poprawa jakości usług świadczonych przez obiekty sportowe i rekreacyjne czy informatyzacja placówek publicznych.

92

Tabela 47. Ocena potencjalnych efektów inwestycji zrealizowanych w zakresie infrastruktury publicznej na obszarze Podkarpacia - firmy.

Średnia









3,60


3,43


3,41




14. Poprawa jakości usług świadczonych przez instytucje ochrony zdrowia i pomocy społecznej

2,98




2,60



93

12.2 Analiza wpływu zrealizowanych inwestycji na sytuację społeczno-gospodarczą na

terenie poszczególnych powiatów

Pierwsza mapa przedstawia dwie zmienne. Na mapie zaznaczona została różnica w ramach salda migracji w roku 2007 i 2012 wyznaczona na podstawie danych GUS. Za pomocą słupków zaznaczono także liczbę przebudowanych i zbudowanych obiektów w ramach poszczególnych Działań.

Mapa 8. Saldo migracji a liczba przebudowanych i zbudowanych obiektów w ramach poszczególnych Działań.

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników analizy wniosków końcowych płatność oraz danych GUS (BDL).

Największą liczbę budynków przebudowano na terenie następujących powiatów: ropczycko-sędziszowski (50 sztuk), Rzeszów (47 sztuk) oraz Przemyśl (38 sztuk). Wszystkie te powiaty charakteryzowały się dodatnią zmianą salda migracji w roku 2012 w odniesieniu do roku 2007.

94

Jednakże znaczna część powiatów na terenie województwa podkarpackiego w roku 2012 charakteryzuje się ujemnym saldem migracji. Oznacza to, że liczba mieszkańców konsekwentnie się zmniejsza. Istnieją pewne prawidłowości pomiędzy ilościowym wymiarem zrealizowanych inwestycji a saldem migracji. Powiaty, na terenie których zrealizowano dużą liczbę inwestycji (co najmniej 35 zmodernizowanych lub wybudowanych budynków w ramach wszystkich obszarów) charakteryzują się średnim poziomem zmiany salda migracji na dodatnim poziomie wynoszącym 14 osób. Natomiast powiaty, które w okresie programowania zmodernizowały lub wybudowały nie więcej niż 20 budynków, charakteryzowały się średnia zmianą salda migracji na poziomie -35,2 osoby. Oczywiście, nie można uznawać liczby wybudowanych i zmodernizowanych budynków za jedyny czynnik wpływający na saldo migracji, ale dostrzegalna jest pewna korelacja.

Kolejna mapa przedstawia dwie wartości. Na mapie zaznaczono zmianę liczby pracujących w roku 2012 w odniesieniu do roku 2007, co może być pomocne w wyznaczeniu obszarów wymagających interwencji (na mapie nie przedstawiono wartości w liczbach bezwzględnych za rok 2007 i 2012, a jedynie różnicę). Za pomocą słupków zaznaczono odsetek wyznaczony na podstawie liczby całkowitej bezpośrednio utworzonych nowych etatów (EPC) na podstawie wniosków końcowych o płatność w odniesieniu do ogólnej zmiany liczby pracujących w latach 2007-2012 [dane GUS].

W roku 2012, w odniesieniu do roku 2007, liczba pracujących na terenie województwa podkarpackiego zwiększyła się o 115 923 osób, z czego 490 etatów utworzono w ramach zrealizowanych projektów w ramach wszystkich Działań. Bezpośredni wpływ zrealizowanych projektów na gospodarkę najbardziej widoczny był w ramach następujących powiatów:

ropczycko-sędziszowski - 3,59%,

Tarnobrzeg - 3,36%,

Przemyśl - 0,98%,

Kolbuszowski - 0,95%,

Krosno - 0,76%.

Odsetek prezentuje udział miejsc pracy tworzonych w ramach projektów w ramach zmian ogółu rynku pracy. Za bardzo istotne należy uznać zmiany na terenie powiatów: Tarnobrzeg oraz Krosno, gdzie liczba pracujących ogółem w roku 2012 w odniesieniu do roku 2007 spadła.

95

Mapa 9. Zmiana liczby pracujących w roku 2012 w odniesieniu do roku 2007 oraz liczba bezpośrednio utworzonych nowych etatów (EPC) w odniesieniu do ogólnej zmiany liczby pracujących.


Kolejna mapa prezentuje liczbę ćwiczących18 w roku 2007 w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców na podstawie danych GUS. Wartości słupkowe prezentują liczbę osób korzystających rocznie z efektów

18 Osoba, która czynnie uprawia określoną dyscyplinę sportu uczestnicząc systematycznie w treningach, bądź

w innej formie zajęć sportowych oraz w imprezach sportowych lub rekreacyjnych.

96

realizacji projektów dotyczących infrastruktury sportowej lub rekreacyjnej (na podstawie wniosków końcowych o płatność) w odniesieniu do ogólnej liczby mieszkańców (dane GUS).

Mapa 10. Liczba ćwiczących w roku 2007 w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców oraz liczba osób korzystających rocznie z efektów realizacji projektów dotyczących infrastruktury sportowej lub rekreacyjnej w odniesieniu do ogólnej liczby mieszkańców.


Zaznaczyć należy, że liczba ćwiczących w roku 2012, w porównaniu do roku 2007, uległa zmniejszeniu na terenie całego województwa. W przypadku powiatów, w których liczba ćwiczących w roku 2007 wynosiła mniej niż 4% ogółu ludności, liczba osób korzystających rocznie z efektów realizacji projektów

97

w przeliczeniu na liczbę mieszkańców była o blisko 87% wyższa niż w pozostałych gminach. Oznacza to, że projekty ulokowane w gminach o niskiej liczbie ćwiczących charakteryzowały się znacznie wyższą efektywnością. Jest to zjawisko niezwykle pozytywne, gdyż prowadzi do wyrównania dysproporcji wewnątrz wojewódzkich. Na kolejnej mapie zaznaczono liczbę uczniów przypadających na 1 pomieszczenie szkolne w roku 2007, co ma pokazać stan infrastruktury w poszczególnych powiatach. Wartości słupkowe prezentują natomiast liczbę uczniów korzystających z infrastruktury edukacyjnej wspartej w wyniku realizacji projektów (na podstawie wniosków końcowych o płatność) w odniesieniu do ogólnej liczy uczniów w roku 2012 (dane GUS).

Mapa 11. Liczba uczniów przypadających na 1 pomieszczenie szkolne w roku 2007 oraz liczba uczniów korzystających z infrastruktury edukacyjnej wspartej w wyniku realizacji projektów w odniesieniu do ogólnej liczby uczniów w roku 2012.


98

Na kolejnej mapie zaprezentowano dane określające liczbę zbudowanych, przebudowanych, doposażonych obiektów. Wartości słupkowe prezentują liczbę uczniów przypadających na 1 pomieszczenie szkolne w roku 2007 i 2012.

Mapa 12. Liczba uczniów przypadających na jedno pomieszczenie szkolne w roku 2007 i 2012 oraz liczba zbudowanych, przebudowanych, doposażonych obiektów.


99

Kolejna mapa prezentuje liczbę osób korzystających z pomocy społecznej przypadających na 1 000 mieszkańców w roku 2007. Słupkami zaznaczono wartości określające liczbę osób korzystających rocznie z efektów realizacji projektów dot. pomocy społecznej w odniesieniu do ogółu osób korzystających z pomocy społecznej za rok 2012.

Mapa 13. Liczba osób korzystających z pomocy społecznej przypadających na 1 000 mieszkańców w roku 2007 oraz liczba osób korzystających rocznie z efektów realizacji projektów dot. pomocy społecznej w odniesieniu do ogółu osób korzystających z pomocy społecznej za rok 2012.


100

Kolejna mapa to zaprezentowane wartości określające liczbę porad medycznych w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców w roku 2007 oraz odsetek pacjentów korzystających z efektów projektu do ogółu osób korzystających z pomocy zdrowotnej w roku 2012.

Mapa 14. Liczba porad medycznych w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców oraz odsetek pacjentów korzystających z efektów projektu do ogółu osób korzystających z pomocy zdrowotnej


101

12.3 Spójność RPO WP z założeniami dokumentów strategicznych kraju i regionu

Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013 przedstawia kierunki działań przewidziane do realizacji w oparciu o wsparcie finansowe z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i jako taki jest spójny z wytycznymi formalnymi sformułowanymi w dokumentach krajowych i unijnych dotyczących wdrażania dofinansowania z EFR – przede wszystkim z priorytetami Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia, Strategii Rozwoju Kraju oraz ze Strategicznymi Wytycznymi Wspólnoty.

Równocześnie RPO WP nawiązuje bezpośrednio do celów strategicznych, priorytetów i kierunków działań określonych w Strategii rozwoju województwa podkarpackiego na lata 2007-2020 koncentrując się na tych działaniach, które w perspektywie finansowej 2007-2013 są przedmiotem wsparcia w ramach dofinansowania unijnego z EFRR. RPO WP jest ponadto zgodny z aktualnie obowiązującym Planem zagospodarowania Przestrzennego Województwa Podkarpackiego.

12.3.1 Realizacja zapisów dokumentów strategicznych w projektach RPO WP

Beneficjenci na poziomie aplikowania o środki w ramach RPO WP odwoływali się do dokumentów strategicznych. Najczęściej wskazywano na dokumenty takie, jak:

Strategia Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2020,

Strategia Innowacji województwa Podkarpackiego,

strategie rozwoju danych miast, gmin i powiatów,

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia,

oraz dokumenty programowe, przede wszystkim na Szczegółowy opis priorytetów Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013.

Przedstawiciel beneficjentów z zakresu zdrowia biorący udział w wywiadzie telefonicznym wymienił dodatkowo dokumenty strategiczne bezpośrednio związane z ochroną zdrowia – Narodowy Program Zdrowia na lata 2007-2015, Strategię Rozwoju Ochrony Zdrowia 2007-2015, Strategię Rozwoju Kraju – obszar zdrowia.

Badani przedstawiciele beneficjentów z obszaru edukacji wskazali także na dokumenty strategiczne dotyczące rozwoju ich placówki edukacyjnej – strategie rozwoju szkoły wyższej.

Należy zaznaczyć, że badani przedstawiciele beneficjentów korzystający ze wsparcia w ramach VII Osi Priorytetowej Spójność wewnątrzregionalna zaznaczali, że tworzenie koncepcji projektu poprzedzały konsultacje społeczne, stanowiące diagnozę problemów i obligatoryjny wymóg do opracowania Lokalnego Programu Rewitalizacji. Z kolei we wnioskach aplikacyjnych dodatkowo badani beneficjenci odwoływali się do istniejących już planów rewitalizacji obszarów miejskich lub planów rewitalizacji obszarów wiejskich.

Zapisy dokumentów strategicznych były na tyle szczegółowe, że beneficjenci nie mieli trudności, by uwzględnić je we wnioskach o dofinansowanie planowanych przedsięwzięć.

12.4 Liczba bezpośrednio utworzonych nowych etatów

Jednym z najważniejszych wskaźników określających wpływ zrealizowanych projektów na rozwój społeczno-gospodarczy jest wskaźnik rezultatu „Przewidywana całkowita liczba bezpośrednio utworzonych nowych etatów (EPC)”. Jest to najpowszechniej stosowany wskaźnik w ramach RPO WP, który obrazuje najważniejszy, bezpośredni efekt oddziaływania na gospodarkę regionu – tworzenie miejsc pracy. Jest to wskaźnik tym istotniejszy, że brak miejsc pracy jest główną przyczyną odpływu ludności z województwa oraz słabego poziomu rozwoju gospodarczego regionu.

102

W ramach analizowanych projektów założono utworzenie w sumie 490 miejsc pracy. W porównaniu z liczbą pracujących ogółem w województwie podkarpackim stanowi to zaledwie 0,1% miejsc pracy. Wpływ ten z jednej strony należy uznać za niewielki, z drugiej strony należy mieć jednak świadomość, że tworzenie miejsc pracy nie jest głównym rezultatem projektów dotyczących inwestycji infrastrukturalnych czy rewitalizacji miast i obszarów zdegradowanych, a jedynie efektem „ubocznym”. W związku z tym, a także biorąc pod uwagę ogólnie trudną sytuację na podkarpackim rynku pracy, liczbę nowych etatów utworzonych w wyniku realizacji omawianych projektów należy uznać za istotną i „wartościową”.

Tabela 48. Ocena potencjalnych efektów inwestycji zrealizowanych w zakresie infrastruktury publicznej na obszarze Podkarpacia - firmy.

Wskaźnik Wartość

wskaźnika

Dane dla całego

województwa (GUS, 2012)

Wartość miary dla całego

województwa

Stosunek wskaźnika do miary

(w %)

Przewidywana całkowita liczba bezpośrednio utworzonych nowych etatów – EPC

490 Liczba pracujących

ogółem

794727 osoby19

0,1


Istotnym elementem efektywności jest tworzenie nowych etatów wskutek zrealizowanych projektów. Blisko połowa respondentów w badaniach CAWI uznała, że poprzez realizację inwestycji w ramach placówki zwiększyła się liczba etatów. Jedynie 0,7% respondentów stwierdziło, że liczba etatów zmniejszyła się. Szczegółowe dane przedstawia zamieszczony poniżej wykres.

Wykres 53. W jaki sposób zrealizowana inwestycja wpłynęła na liczbę etatów w placówce? [badania CAWI beneficjentów].


Natomiast tabela poniżej przedstawia średnią liczbę utworzonych w placówce etatów z podziałem na Działanie. Najwyższa wartość wystąpiła w przypadku projektów zrealizowanych w ramach Działania 5.2 – średnio tworzono tam przeszło 14 nowych etatów.

19 Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych, Liczba pracujących według grup sekcji, dane za 2011 rok

46,90%

0,70%

44,90%

7,50%

0,00%

5,00%

10,00%

15,00%

20,00%

25,00%

30,00%

35,00%

40,00%

45,00%

50,00%

Liczba etatówzwiększyła się

Liczba etatówzmniejszyła się

Liczba etatów niezmieniła się

Nie wiem, trudnopowiedzieć

103

Tabela 49. Średnia liczba utworzonych w placówce etatów z podziałem na Działanie.

Działanie

Ogółem 5.1 5.2 5.3 7.1 7.2 7.3

Średnia Średnia Średnia Średnia Średnia Średnia Średnia

7,18 4,16 14,14 5,20 2,00 . 2,75


W ramach projektów stworzono więc dodatkowo 490 etatów, z czego 438 istnieje obecnie. Efekty te można więc uznać za trwałe. W kolejnym pytaniu respondentów ankiety internetowej (beneficjenci) zapytano, czy we wniosku o dofinansowanie założyli osiągnięcie wskaźników: „Liczba bezpośrednio utworzonych nowych etatów EPC ” i, lub „Przewidywana całkowita liczba bezpośrednio utworzonych nowych miejsc pracy EPC ”. Najwięcej deklaracji pozytywnych otrzymano w przypadku działania 5.3, najmniej w przypadku Działania 7.1. Projekty w ramach Osi V zakładały wymienione wskaźniki znacznie częściej, co jest naturalną konsekwencją specyfiki zrealizowanych przedsięwzięć. Szczegóły przedstawia zamieszczony poniżej wykres.

Wykres 54. Odsetek projektów w których przedstawiciele osiągnięcie wskaźników: „Liczba bezpośrednio utworzonych nowych etatów EPC ” i/lub „Przewidywana całkowita liczba bezpośrednio utworzonych nowych miejsc pracy EPC ”


Zdecydowana większość respondentów badania CAWI (przeszło 80% badanych) nie miała problemów z osiągnięciem wskaźników: „Liczba bezpośrednio utworzonych nowych etatów (EPC)” i/lub „Przewidywana całkowita liczba bezpośrednio utworzonych nowych miejsc pracy (EPC)”. Szczegółowe dane przedstawia zamieszczona poniżej tabela.

Tabela 50. Stopień osiągnięcia wskaźnika „Liczba bezpośrednio utworzonych nowych etatów (EPC)”.

Ogółem 5.1 5.2 5.3 7.1 7.2 7.3

80,30% 91,30% 65,00% 83,30% 100,00% 100,00% 66,70%


Natomiast na pytanie dotyczące wpływu zrealizowanych projektów na liczbę etatów w jednostkach respondenci (przedstawiciele JST) odpowiadali najczęściej, że nie zwiększyło się dzięki temu zatrudnienie w urzędzie (74,6%), a co czwarty z nich wskazywał na odwrotną tendencję (23,8%). Jeśli już zatrudniano, to co czwarta z zatrudniających placówek samorządu terytorialnego tworzyła 1 (25%) lub 2 (25%) etaty, a 4 etaty stworzyło pośród nich (16,4%) jednostek. Szczegóły przedstawia wykres zamieszczony na kolejnej stronie.

45,50%

63,90% 64,50%

90,00%

3,40%

25,00%

12,00%

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00%

80,00%

90,00%

100,00%

Ogółem 5.1 5.2 5.3 7.1 7.2 7.3

104

Wykres 55. Liczba utworzonych etatów w samorządach w opinii badanych JST.


Respondenci pytani w badaniach CAWI o to, ile etatów utworzonych w wyniku realizacji projektu nadal istnieje odpowiadali najczęściej, że wszystkie z nich (53%), jeden (20%), dwa (13,3%) lub więcej niż trzy (13,3%). Nie pojawiła się ani jedna odpowiedź „żaden”, co w zestawieniu z wysokim wskaźnikiem odpowiedzi „wszystkie” pozwala przypuszczać, że zrealizowane projekty tworzące etaty wpływają na zatrudnienie oraz jego względną trwałość. Pytanie o zwiększenie zatrudnienia (powstanie nowych miejsc pracy) spotkało się ze zdecydowanie najgorszą oceną mieszkańców województwa podkarpackiego. Większość respondentów nie zgodziło się z wyrażoną w pytaniu opinią, z czego (45,9%) nie zgodziło się zdecydowanie, a co czwarty raczej się zgadzał (24,9%). Szczegóły przedstawia zamieszczony poniżej wykres.

Wykres 56. Zwiększenie zatrudnienia (powstanie nowych miejsc pracy) [badania CATI mieszkańców].


Przeprowadzona analiza wykazała, że po pierwsze mężczyźni, osoby młode (18-29 lat) oraz uczniowie i studenci w sposób istotny statystycznie częściej zgadzali się z opinią o zwiększeniu zatrudnienia (powstaniu nowych miejsc pracy) niż robiły to odpowiednio kobiety, osoby w pozostałych grupach wiekowych i bezrobotni, zatrudnieni oraz emeryci i renciści. Po drugie dodatkowo osoby w wieku 30-44 lata oraz zatrudnione w sposób istotny statystycznie częściej zgadzały się z wyrażoną w pytaniu opinią niż czyniła to odpowiednio najstarsza grupa wiekowa (pow. 60 lat) oraz emeryci renciści.

Wydaje się, że lepsza ocena wśród mężczyzn wynika z faktu, że z wielu przyczyn łatwiej znaleźć im pracę niż kobietom. Z kolei osoby z najmłodszej grupy wiekowej i te wciąż pozostające w systemie edukacji nie miały jeszcze w pełni okazji zweryfikować warunków na rynku pracy, dlatego w odróżnieniu od pozostałych grup wiekowych i zawodowych są zapewne mniej zgorzkniałe i żywią więcej nadziei. Ponadto osoby młodsze są często bardziej cenione na rynku pracy niż starsze, lepiej odnajdują się w nowym systemie i w nim radzą, co tłumaczy być może dlaczego pytanie to oceniali

26,7% 26,7%

0%

26,7%

20%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

1 2 3 Więcej niż 3 Nie wiem]

45,9%

24,9%20,6%

6,5%2%

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%




105

wyżej nieco starsi (30-44 lata) i zatrudnieni, w stosunku do osób powyżej 60 roku życia i pozostających na emeryturze lub rencie.

12.5 Inwestycje w infrastrukturę dofinansowane z EFRR na tle kluczowych potrzeb regionu w tym zakresie

12.5.1 Znaczenie inwestycji w infrastrukturę edukacyjną

Zgodnie z tezą formułowaną na poziomie dokumentów strategicznych, kluczowy wpływ na rozwój gospodarczy regionu, w tym wzrost jego atrakcyjności inwestycyjnej, jest posiadanie wysoko wykwalifikowanej kadry specjalistów posiadających wyższe wykształcenie, w tym przede wszystkim wykształcenie techniczne (inżynieryjno-techniczne i informatyczne). W związku z tym powinno dążyć się do zwiększania dostępności mieszkańców regionu do tego typu studiów wyższych, a także stale dbać o podnoszenie jakości kształcenia na poziomie wyższym. W tym kontekście należy pamiętać, że sektor szkolnictwa wyższego w województwie podkarpackim zmaga się z takimi problemami, jak ogólnopolskie niekorzystne zmiany demograficzne uwidaczniające się między innymi w spadku liczby ludności w wieku 20-24 oraz z silną konkurencją ośrodków akademickich z ościennych województw, zlokalizowanych zwłaszcza w Krakowie i Lublinie.

W świetle tego, co zostało napisane powyżej należy zauważyć, że spośród 64 projektów dofinansowanych w ramach RPO WP, 15 zostało zrealizowanych przez szkoły wyższe - co najmniej jeden projekt w ramach RPO WP zrealizowało 11 z 15 szkół wyższych funkcjonujących w województwie podkarpackim20.

Spośród projektów dofinansowanych w ramach schematu B, gdzie dofinansowanie mogły uzyskać pozostałe placówki oświatowe, ze wsparcia w największym stopniu skorzystały szkoły ponadgimnazjalne, w tym 33 szkoły średnie zawodowe i jedna szkoła policealna. Należy podkreślić, że ze wsparcia skorzystała co trzecia zasadnicza szkoła zawodowa działająca w województwie (33 z 98 placówek funkcjonujących ogółem w województwie podkarpackim21).

W kryteriach wyboru projektów dotyczących szkół wyższych promowane były projekty dotyczące kierunków kształcenia w kluczowych dla gospodarki regionu dziedzinach nauk: matematycznych (w tym informatyka i matematyka), technicznych (w tym budownictwo) oraz przyrodniczych, a także (w mniejszym stopniu) kierunki rolnicze, leśne i weterynaryjne, ekonomiczne, medyczne oraz społeczne i prawne. Jak wynika z analizy wniosków, wspomniane kierunki kształcenia w wyniku realizacji projektów zostały wsparte w sposób istotny. Promowane były także projekty przyczyniające się do rozwoju nowoczesnych metod kształcenia, co również znalazło swoje odzwierciedlenie w zrealizowanych projektach – w ich wyniku 11 szkół wyższych zostało doposażonych w aparaturę naukowo-badawczą na potrzeby dydaktyki. Także w odniesieniu do projektów zrealizowanych w schemacie B dodatkowo punktowane były elementy przedsięwzięć zakładające podniesienie jakości kształcenia poprzez umożliwienie lub zwiększenie dotychczasowych możliwości przekazywania wiedzy w sposób zapewniający przekaz o najwyższym standardzie – analiza wniosków o dofinansowanie wskazuje, że także w tym przypadku beneficjenci w wielu inwestycjach uwzględnili działania nakierowane na podniesienie jakości nauczania.

20 Źródło: dane GUS, Bank Danych Lokalnych, Liczba szkół wyższych ogółem, stan na 2012 rok, http://www.stat.gov.pl/bdl/app/dane_podgrup.display?p_id=763248&p_token=0.42576312739402056 21 Źródło: System Informacji Oświatowej, Liczba szkół wg województw wg stanu na 30 września 2011, http://www.cie.men.gov.pl/index.php/dane-statystyczne/150.html

http://www.stat.gov.pl/bdl/app/dane_podgrup.display?p_id=763248&p_token=0.42576312739402056

http://www.cie.men.gov.pl/index.php/dane-statystyczne/150.html

106

Rzetelnym sposobem wskazania efektów przedsięwzięć zrealizowanych w ramach RPO WP w zakresie edukacji jest zaprezentowanie kluczowych wskaźników produktu i rezultatu osiągniętych w wyniku ich realizacji. Niektóre, niestety nieliczne z nich, można zestawić z danymi dostępnymi w statystyce publicznej, by określić ich względny potencjalny efekt w odniesieniu do całego analizowanego sektora oraz wpływ na rozwój sytuacji społeczno-gospodarczej województwa.

Tabela 51. Stopień osiągnięcia wskaźników w zestawieniu z dostępnymi danymi statystycznymi.

Wskaźnik Wartość

wskaźnika

Dane dla całego województwa (GUS, 2012)

Wartość miary dla całego

województwa

Stosunek wskaźnika do miary (w %)

Liczba studentów korzystających z infrastruktury dydaktycznej wspartej w wyniku realizacji projektów

59 857,50 Liczba studentów (szkoły publiczne i niepubliczne)

67 535,0022 88,6

Liczba szkół wyższych doposażonych w aparaturę naukowo-badawczą na potrzeby dydaktyki

11 Liczba szkół wyższych

15 73,3

Jak już wspomniano, ogólna wnioskowana wartość 64 projektów zrealizowanych w sektorze edukacji w ramach RPO WP wyniosła 116 859 732,38 zł.

12.5.2 Znaczenie inwestycji w infrastrukturę ochrony zdrowia

W kryteriach wyboru dotyczących projektów z zakresu opieki zdrowotnej (schemat A) dodatkowymi punktami premiowane były inwestycje, dzięki którym zwiększy się dostępność deficytowych w województwie usług medycznych, przede wszystkim w zakresie neonatologii i położnictwa, onkologii (w tym zwłaszcza profilaktyki), rehabilitacji dzieci i młodzieży oraz opieki psychiatrycznej nad dziećmi i młodzieżą i chorób układu krążenia. Ponadto premiowane były projekty dotyczące usług medycznych związanych z chorobami zakaźnymi, usług opiekuńczo – leczniczych oraz opiekuńczo-pielęgnacyjnych. Z analizy wniosków wynika, że wskazane dziedziny i specjalizacje zostały w istotny sposób wsparte w wyniku realizacji inwestycji współfinansowanych z RPO WP.

12.5.3 Znaczenie inwestycji w infrastrukturę pomocy społecznej

Jedną z najpilniejszych potrzeb województwa podkarpackiego w zakresie infrastruktury pomocy społecznej było przystosowanie domów pomocy społecznej do standardów wymaganych przepisami prawa, m.in. w zakresie dostosowania budynków do potrzeb osób niepełnosprawnych, wymagań przeciwpożarowych, zatrudniania wymaganej liczby personelu opiekuńczego. Proces standaryzacji DPS zaczął się już w 1996 roku. Według pierwotnych przepisów termin dostosowania do standardów został ustalony na 31 grudnia 2010 roku, następnie – zgodnie ze znowelizowaną ustawą o pomocy społecznej - został przesunięty do końca 2012 roku.

W wyniku realizacji przedsięwzięć dofinansowanych w ramach RPO WP działanie DPS-ów zagrożonych likwidacją i koniecznością przenoszenia osób do innych placówek w związku z niespełnianiem ustawowych standardów zostało zabezpieczone.

22 Źródło: dane GUS, Bank Danych Lokalnych, Liczba studentów w szkołach wyższych ogółem, stan na 2012 rok, http://www.stat.gov.pl/bdl/app/dane_podgrup.display?p_id=763248&p_token=0.42576312739402056

http://www.stat.gov.pl/bdl/app/dane_podgrup.display?p_id=763248&p_token=0.42576312739402056

107

W ramach Programu dofinansowano prace modernizacyjne w 10 domach pomocy społecznej (spośród 48 DPS-ów funkcjonujących obecnie w województwie23, w chwili programowania DPS-ów było 49).

Według przedstawiciela ROPS-u w latach 2007 – 2013 poprawiła się ogólnie jakość i dostępność usług w zakresie pomocy społecznej w województwie:

(…) Centrum Rehabilitacji w Prałkowcach, gdzie ponad 4 mln przeznaczyliśmy, tak naprawdę od zera jest to wybudowane i jest to naprawdę „górna półka”, gdzie mogą korzystać mieszkańcy, a mieszkańcom lokalnego środowiska nawet się to nie śniło, nie marzyli o takich warunkach. Jest to standard obiektów dobrej klasy prywatnych gabinetów rehabilitacyjnych! Myślę, że na pewno dostępność i standard ponad wszelką wątpliwość się poprawiły.

12.5.4 Znaczenie inwestycji w zakresie rewitalizacji miast

Pytanie o wzrost atrakcyjności miast poprzez ich odnowę spotkało się z pozytywną oceną mieszkańców województwa podkarpackiego. Największy odsetek z nich uznał, że raczej zgadza się z opinią o wzroście atrakcyjności miast (44,7%), co czwarty respondent zgadzał się z nią średnio/ nie miał wyrobionego zdania (24,5%), natomiast co piąty zgadzał się z nią zdecydowanie (19,1%). Szczegóły przedstawia zamieszczony poniżej wykres.

Wykres 57. Wzrost atrakcyjności miast poprzez ich odnowę [badania CATI mieszkańców].


Przeprowadzona analiza wykazała, że mieszkanki w sposób istotny statystycznie wyżej oceniają wzrost atrakcyjności miast poprzez ich odnowę niż mężczyźni, co oznacza, że różnice pomiędzy grupami wyodrębnionymi na podstawie wskazanej zmiennej można uznać za prawidłowość. Trudno jednoznacznie określić przyczyny tej zależności, ale należy przypuszczać, że u ich podstaw leży większe dostrzeganie zmian, wynikające być może z częstszego niż w przypadku mężczyzn korzystania z infrastruktury lub szczególnej wrażliwości na estetykę otaczającej przestrzeni.

Pytanie o odtworzenie infrastruktury publicznej i/lub renowację obiektów zabytkowych na terenach zniszczonych przez powódź mieszkańcy województwa podkarpackiego spotkało się z umiarkowaną zgodą. Choć najczęściej respondenci nie mieli w tej kwestii wyraźnego zdania (44,4%), to kolejnymi pod względem częstości odpowiedziami były „raczej się zgadzam” (27,8%) oraz „zdecydowanie się zgadzam” (11,8%). Szczegóły przedstawia zamieszczony poniżej wykres.

23 Źródło: Rejestr domów pomocy społecznej województwa podkarpackiego, załącznik do Obwieszczenia Wojewody Podkarpackiego z dnia 25 czerwca 2013 roku.

5,6% 6 %

24,5%

44,7%

19,1%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

35,0%

40,0%

45,0%

50,0%




108

Wykres 58. Odtworzenie infrastruktury publicznej i/lub renowacja obiektów zabytkowych na terenach zniszczonych przez powódź [badania CATI mieszkańców].


Przeprowadzona analiza wykazała, że uczniowie oraz studenci w sposób istotny statystycznie wyżej oceniali odtworzenie infrastruktury publicznej i/lub renowację obiektów zabytkowych niż robiły to osoby bezrobotne oraz pozostające na rencie i emeryturze. Oznacza to, że różnice pomiędzy grupami wyodrębnionymi na podstawie wskazanej zmiennej można uznać za prawidłowość. Wyjaśnienie tej zależności wydaje się leżeć w różnym stopniu aktywności poszczególnych grup - osoby pozostające na emeryturze lub rencie oraz bezrobotne z powodów ekonomicznych, zdrowotnych oraz psychologicznych odznaczają się niższą mobilnością oraz możliwościami konsumpcji, co przekłada się na niższą świadomość zachodzących zmian.

12.6 Wpływ projektów na zmniejszenie dysproporcji w rozwoju infrastruktury publicznej w regionie

Pytanie o zmniejszenie dysproporcji w rozwoju infrastruktury publicznej w regionie pomiędzy obszarami wiejskimi i miejskimi spotkało się z umiarkowaną oceną mieszkańców województwa podkarpackiego. Najczęściej respondenci nie mieli wyraźnego zdania (37,6%) lub raczej zgadzali z się wyrażoną w pytaniu opinią (29,2%). Szczegóły przedstawia wykres zamieszczony poniżej.

Wykres 59. Zmniejszenie dysproporcji w rozwoju infrastruktury publicznej w regionie pomiędzy obszarami wiejskimi i miejskimi [badania CATI mieszkańców].


7,9% 8,1%

44,4%

27,8%

11,8%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

35,0%

40,0%

45,0%

50,0%




11,4%14,8%

37,6%

29,2%

6,9%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

35,0%

40,0%




109

Przeprowadzona analiza wykazała, że osoby zamieszkujące miasta w sposób istotny statystycznie wyżej oceniały zmniejszenie dysproporcji w rozwoju infrastruktury publicznej w regionie pomiędzy obszarami wiejskimi i miejskimi niż robili to mieszkańcy wsi. Wydaje się, że możliwym wytłumaczeniem tej prawidłowości może być fakt, iż ludność miast dostrzega wizualne zmiany zachodzące na podkarpackich wsiach, choć z perspektywy mieszkańców wsi wiele ważnych inwestycji pozostaje niezrealizowanych.

Respondenci w ramach JST pytani o to, czy na terenie ich gminy jest jakiś obszar problemowy, rozumiany jako zdegradowany obszar powojskowy, poprzemysłowy, zmarginalizowany gospodarczo, zniszczony w wyniku powodzi lub wymagający rewitalizacji, w większości odpowiadali (58,2%), że takowy istnieje. Optymizmem może napawać jednak fakt, że sytuacja takich obszarów według większości badanych od 2007 roku raczej uległa poprawie (61,4%). Co ósma osoba sądziła, że uległa nawet zdecydowanej poprawie (12,3%) albo przeciwnie, iż raczej się pogorszyła (12,3%). Natomiast nie pojawiła się ani jedna odpowiedź sugerująca zdecydowane pogorszenie sytuacji. Szczegóły przedstawia zamieszczony poniżej wykres.

Wykres 60. Zmiana sytuacji na obszarach problemowych występujących na terenie gminy [badania CATI JST].


Podobnie jak przedstawiciele JST wypowiadali się podkarpaccy przedsiębiorcy – zdaniem przeszło połowy respondentów sytuacja na obszarach problemowych występujących na terenie gminy w roku 2012, w porównaniu do roku 2007 poprawiła się. Niespełna 14% osób uważa, że sytuacja ta się pogorszyła.

12.7 Wpływ projektów na rozwój społeczno–gospodarczy w opinii respondentów CATI

Największy odsetek przedsiębiorców w ramach badań CATI ocenia stopień atrakcyjności gospodarczej województwa podkarpackiego raczej nisko (40%), jednakże bardzo zbliżona grupa osób prowadzących firmy oceniła wartość tę raczej wysoko. Powoduje to, że ocena ogólna lokuje się w środku skali.

W tabeli poniżej przedstawiono obszary inwestycji w zakresie infrastruktury publicznej wraz z poziomem rang , które obliczono na podstawie odpowiedzi na pytanie o wpływ tychże obszarów na wzrost gospodarczy Województwa Podkarpackiego. Im poziom rang jest wyższy, tym wyższy jest społeczny poziom dostrzegalności wpływów inwestycji.

W przypadku przedsiębiorców, na podstawie średnich rang odpowiedzi, można stwierdzić, że najwyżej została oceniona kwestia rewitalizacji miast. Dokładne wyniki znajdują się na wykresie poniżej.

12,3%

61,4%

12,3%

0%

14%

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

70,0%

Sytuacjazdecydowanie się

poprawiła

Sytuacja raczej siępoprawiła

Sytuacja raczej siępogorszyła

Sytuacjazdecydowanie się

pogorszyła

Nie wiem

110

Tabela 52. Ocena efektów inwestycji zrealizowanych w zakresie infrastruktury publicznej na wzrost gospodarczy.

Obszar Średnia

rang

Rewitalizacja (odnowa) miast 3,95

Inwestycje w zakresie infrastruktury sportowej i rekreacyjnej 3,77

Inwestycje w zakresie infrastruktury edukacyjnej 3,55

Inwestycje na obszarach problemowych występujących w województwie podkarpackim (takich jak zdegradowane obszary powojskowe, poprzemysłowe, obszary zmarginalizowane gospodarczo, obszary zniszczone w wyniku powodzi)

3,48

Inwestycje w zakresie infrastruktury ochrony zdrowia i pomocy społecznej 3,25


W przypadku przedstawicieli JST za najbardziej widoczne uznano inwestycje w zakresie infrastruktury sportowej i rekreacyjnej oraz rewitalizacji miast, natomiast za najmniej inwestycje w zakresie infrastruktury ochrony zdrowia i pomocy społecznej. Różnica pomiędzy obszarem o największym a najmniejszym poziomem rang jest niewielka i wynosi niecałe 0,5 pkt. na 5-stopniowej skali, co świadczy o niewielkich dysproporcjach w dostrzegalnym wpływie zrealizowanych inwestycji na wzrost gospodarczy. Szczegóły przedstawia zamieszczona poniżej tabela.

Tabela 53. Ocena efektów inwestycji zrealizowanych w zakresie infrastruktury publicznej na wzrost gospodarczy


Inwestycje w zakresie infrastruktury sportowej i rekreacyjnej 4,01

Rewitalizacja miast 3,90

Inwestycje w zakresie infrastruktury edukacyjnej 3,77

Inwestycje na obszarach problemowych 3,76

Inwestycje w zakresie infrastruktury ochrony zdrowia i pomocy społecznej 3,58


Na podstawie średnich rang odpowiedzi, niewiele niżej została oceniona kwestia rewitalizacji miast. Najczęściej udzielaną odpowiedzią był zwrot „raczej tak” (45,9%), a o zdecydowanym wpływie rewitalizacji na wzrost gospodarczy był przekonany co czwarty respondent JST. Dokładne wyniki znajdują się na wykresie zamieszczonym na kolejnej stronie.

Wykres 61. Ocena efektów inwestycji zrealizowanych w zakresie rewitalizacji miast na wzrost gospodarczy [badania CATI JST].


0%

7,1%

20,4%

45,9%

24,5%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

35,0%

40,0%

45,0%

50,0%


111

W opinii przedstawicieli JST dość istotny wpływ na wzrost gospodarczy przynoszą inwestycje na obszarach problemowych. Odpowiedzi aprobatywne w postaci zwrotu „raczej tak” pojawiały się najczęściej (45,9%). Odsetek osób, które nie miały wyrobionego zdania w tym temacie wynosił jedną trzecią wszystkich badanych w tej grupie, z kolei opinie o zdecydowanym braku wpływów nie pojawiły się. Wykres poniżej prezentuje szczegółowe dane.

Wykres 62. Ocena efektów inwestycji zrealizowanych w obszarach problemowych na wzrost gospodarczy [badania CATI JST].


Wpływ inwestycji z zakresu infrastruktury ochrony zdrowia i pomocy społecznej na wzrost gospodarczy w województwie podkarpackim oceniony został stosunkowo dobrze. Najczęściej udzielaną odpowiedzią przez respondentów JST był zwrot „raczej tak” (40,8%), jednak niemniej częściej wybierana była odpowiedź „trudno powiedzieć” (36,7%). O zdecydowanym wpływie przekonanych było trochę ponad 13% osób badanych w tej grupie. Na kolejnej stronie znajduje się wykres z dokładnymi danymi.

Wykres 63. Ocena efektów inwestycji zrealizowanych w zakresie infrastruktury ochrony zdrowia i pomocy społecznej na wzrost gospodarczy [badania CATI JST].


W przeprowadzonym badaniu natrafiono na istotną zależność statyczną. Wynika z niej, że wpływ inwestycji w zakresie infrastruktury ochrony zdrowia i pomocy społecznej na wzrost gospodarczy jest większy w opinii respondentów JST, którzy zrealizowali projekty w ramach Osi Priorytetowej VI lub VII Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego.

0%

5,1%

30,6%

45,9%

17,3%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

35,0%

40,0%

45,0%

50,0%


2%

6,1%

36,7%40,8%

13,3%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

35,0%

40,0%

45,0%


112

Inwestycje w zakresie infrastruktury sportowej i rekreacyjnej zostały ocenione przez przedstawicieli JST dosyć wysoko. Prawie 60% badanych odpowiedziało, że inwestycje raczej wpłyną lub wpłynęły na rozwój gospodarczy województwa podkarpackiego (59,2%), a kolejny największy odsetek respondentów wskazał odpowiedź „zdecydowanie tak” (23,5%). Poniżej w wykresie zostały zaprezentowane szczegółowe wyniki

Wykres 64. Ocena efektów inwestycji zrealizowanych w zakresie infrastruktury sportowej i rekreacyjnej na wzrost gospodarczy [badania CATI JST].24


Według reprezentantów JST wpływ inwestycji w zakresie infrastruktury edukacyjnej na wzrost gospodarczy jest znaczący. Największy odsetek badanych z tej grupy wybrał odpowiedzi „raczej tak” (50%), z kolei prawie co piąta osoba odpowiadała „zdecydowanie tak” (18,4%). Spora grupa respondentów nie miała wyrobionego zdania w tej kwestii (22,4%). Wykres zamieszczony na kolejnej stronie zawiera szczegółowe dane.

Wykres 65. Ocena efektów inwestycji zrealizowanych w zakresie infrastruktury edukacyjnej na wzrost gospodarczy [badania CATI JST].


Pytanie o zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej obszarów zmarginalizowanych gospodarczo spotkało się z raczej umiarkowaną oceną mieszkańców województwa podkarpackiego. Najczęściej respondenci wahali się w odpowiedzi (37,5%), natomiast podobna liczba respondentów raczej zgadzała

24 W wykresach nie została zaznaczona odpowiedź „nie wiem”.

1%4,1%

11,2%

59,2%

23,5%

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

70,0%


2%6,1%

22,4%

50%

18,4%

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%


113

się wyrażoną opinią (22,1%), co raczej się nie zgadzała (20,5%). Szczegóły przedstawia zamieszczony poniżej wykres.

Wykres 66. Zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej obszarów zmarginalizowanych gospodarczo [badania CATI mieszkańców].


Przeprowadzona analiza wykazała, że osoby młode (18-29 lat) w sposób istotny statystycznie wyżej oceniały zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej obszarów zmarginalizowanych gospodarczo niż robili to mieszkańcy powyżej 60-tego roku życia. Wydaje się, że ze względu na stosunek do rynku pracy osoby starsze rzadziej niż osoby młode interesują się sytuacją gospodarczą regionu, stąd nie zwracają szczególnej uwagi na zachodzące w tym obszarze zmiany.

Pytanie o ożywienie gospodarcze i społeczne obszarów zdegradowanych w wyniku upadku przemysłu, likwidacji PGR – ów itp. spotkało się ze złą oceną mieszkańców województwa podkarpackiego. Najczęściej respondenci zdecydowanie nie zgadzali się z wyrażoną w pytaniu opinią (34,5%), prawie co trzecia osoba nie miała wyraźnego zdania (30,1%), a co piąta raczej się nie zgadzała (21,8%). Szczegóły przedstawia zamieszczony poniżej wykres.

Wykres 67. Ożywienie gospodarcze i społeczne obszarów zdegradowanych w wyniku upadku przemysłu, likwidacji PGR – ów itp. [badania CATI mieszkańców].


14,9%

20,5%

37,5%

22,1%

5%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

35,0%

40,0%




34,5%

21,8%

30,1%

10,7%

2,9%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

35,0%

40,0%




114

Przeprowadzona analiza wykazała, że osoby najmłodsze (18-29 lat) w sposób istotny statystycznie wyżej oceniały ożywienie gospodarcze i społeczne obszarów zdegradowanych niż robiły to pozostałe grupy, a także że osoby w wieku 30-44 lata w sposób istotny statystycznie częściej zgadzały się z postawionym pytaniem, niż grupa powyżej 60-tego roku życia. Stwierdzono także, iż uczniowie i studenci oraz osoby zatrudnione w sposób istotny statystycznie częściej zgadzały się z opinią wyrażoną w pytaniu, niż czynili to emeryci i renciści. Oznacza to, że różnice pomiędzy grupami wyodrębnionymi na podstawie wskazanych zmiennych można uznać za prawidłowość.

Wysoka ocena wśród najmłodszej grupy osób oraz uczniów i studentów może wynikać z zauważania zachodzących zmian oraz rosnących możliwości przy jednoczesnym braku konfrontacji z rynkiem pracy, która stała się z kolei udziałem osób w starszych grupach wiekowych. Jednocześnie grupa wiekowa 30-44-latków wydaje się dostrzegać pozytywne różnice jakościowe w ożywieniu gospodarczym i społecznym, co wynika zapewne z lepszych możliwości adaptacyjnych oraz w stosunku do starszej grupy wiekowej (pow. 60 lat). Bycie potencjalnym beneficjentem ożywienia gospodarczo-społecznego wyjaśnia poniekąd również dlaczego to osoby wchodzące na rynek pracy (uczniowie i studenci) oraz już zatrudnione oceniają to pytanie wyżej niż emeryci i renciści.

Pytanie o zmniejszenie odpływu osób młodych z regionu spotkało się z negatywną oceną mieszkańców województwa podkarpackiego. Większość respondentów nie zgodziła się z wyrażoną w pytaniu opinią, z czego „zdecydowanie się nie zgadzam” wybrało (42,1%) respondentów, co piąty „raczej się nie zgadzał” (21,4%) lub „nie miał w tej kwestii wyrobionego zdania” (19,5%). Szczegóły przedstawia wykres zamieszczony na kolejnej stronie.

Wykres 68. Zmniejszenie odpływu osób młodych z regionu [badania CATI mieszkańców].


Przeprowadzona analiza wykazała, że osoby młode (18-29 lat), uczniowie i studenci oraz osoby z nieukończonym średnim wykształceniem w sposób istotny statystycznie częściej zgadzali się z opinią o zmniejszeniu odpływu osób młodych z regionu niż robiły to odpowiednio osoby w grupach 30-44 lata oraz 45-60 lat, osoby zatrudnione oraz emeryci i renciści, a także osoby z wykształceniem podstawowym, średnim i wyższym pełnym.

42,1%

21,4%19,5%

8,2% 8,8%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

35,0%

40,0%

45,0%




115

13 Wpływ projektów na redukcję problemów społecznych, w tym ubóstwa regionie

Przedsiębiorców biorących udział w badaniu CATI zapytano o relację pomiędzy zrealizowanymi inwestycjami w zakresie infrastruktury publicznej a redukcją problemów społecznych, w tym ubóstwa w regionie. Największy odsetek respondentów, wynoszący 43,3% uznał, że raczej dostrzega istnienie takiej zależności. Szczegółowy rozkład odpowiedzi prezentuje zamieszczony poniżej wykres.

Wykres 69. Wpływ zrealizowanych inwestycji w zakresie infrastruktury publicznej na redukcję problemów społecznych, w tym ubóstwa w regionie [badania CATI przedsiębiorców].


Respondenci w ramach JST skłaniali się ku opinii, że zrealizowane inwestycje w zakresie infrastruktury publicznej przyczynią się do redukcji problemów społecznych, w tym ubóstwa w regionie. Najczęściej wybieraną odpowiedzią na wspomniane pytanie było „raczej tak” (59,2%), „zdecydowanie tak” powiedział co dziewiąty pytany (11,2%), a co piąta osoba powątpiewała we wpływ inwestycji na zmniejszenie problemów społecznych (21,4%). Szczegóły przedstawia wykres zamieszczony na kolejnej stronie.

Wykres 70. Czy Pana|i zdaniem, zrealizowane inwestycje w zakresie infrastruktury publicznej przyczynią się do redukcji problemów społecznych, w tym ubóstwa w regionie? [badania CATI JST].


W kontekście powyższych rozważań, warto wspomnieć, że specyficzna dla RPO WP była również realizacja dużej liczby projektów związanych z modernizacją zdegradowanych obiektów mieszkalnictwa wielorodzinnego, które częstokroć były w przeszłości lub również obecne są powiązane

18,3

43,3

24,7

5,08,7

a. Zdecydowanie tak b. Raczej tak

c. Raczej nie d. Zdecydowanie nie

e. Nie wiem| trudno powiedzieć [nie czytać]

11,2%

59,2%

21,4%

1%

7,1%

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

70,0%

Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Nie wiem

116

z zakładami przemysłowymi, które funkcjonowały bądź nadal funkcjonują w województwie. W sumie 35 projektów zrealizowanych w ramach Osi VII dotyczyło modernizacji zasobów mieszkaniowych.

Realizacja projektów na obszarach zdegradowanych, mało aktywnych gospodarczo, zniszczonych w wyniku powodzi czy na obszarach miast wymagających rewitalizacji, w tym w zakresie wielorodzinnego budownictwa (generalnie w ramach Osi VII) czy też na obszarach wiejskich w ramach Osi V jest szczególnie istotna w kontekście redukowania czy zapobiegania problemom społecznym. W tym przypadku wpływ jest widoczny niejako bezpośrednio. Bardziej pośredni choć nie mniej widoczny wpływ zauważalny jest jednak w odniesieniu do większości projektów zrealizowanych również w ramach Osi V. Równie istotne znaczenie ma bowiem także w tym kontekście:

Zmodernizowana infrastruktura edukacyjna umożliwiająca kształcenie na wysokim poziomie i w konsekwencji znajdowanie zatrudnienia zapewniającego godziwe zarobki;

Nowoczesna infrastruktura służby zdrowia zapewniająca szybka i skuteczną pomoc medyczną oraz maksymalnie szybki powrót do pełni zdrowia i na rynek pracy, a osobom nieaktywnym zawodowym, w tym starszym – funkcjonowanie jak najbardziej samodzielne, bez konieczności polegania na opiece rodziny;

Nowoczesna infrastruktura pomocy społecznej zapewniająca wysoki standard opieki nad osobami starszymi czy chorymi – zwalniająca z obowiązku całkowitej opieki nad wspomnianymi osobami członków ich rodzin, nierzadko zmuszonych do rezygnowania w wyniku tej sytuacji z aktywności zawodowej;

Atrakcyjna infrastruktura sportowa i rekreacyjna zapewniająca zwłaszcza dzieciom i młodzieży możliwość aktywnego (tzw. zdrowego) czy twórczego spędzania czasu wolnego, nierzadko w alternatywie do zachowań „nieakceptowanych społecznie”.

Całość zrealizowanych przedsięwzięć przy założeniu ich dużego wpływu na podniesienie gospodarczej konkurencyjności Podkarpacia na tle Polski i Europy wpłynąć powinna w ostatecznym rozrachunku na wzrost poziomu wynagrodzeń w regionie, zmniejszenie bezrobocia a poprzez to na profilaktykę problemów społecznych, których częstą przyczyną jest właśnie brak zatrudnienia czy szerzej – wystarczającej ilości środków finansowych.

Ze względu na skomplikowaną sieć zależności gospodarczo-społecznych, trudno jednoznacznie określić ilościowo wpływ zrealizowanych inwestycji na redukcję problemów społecznych, w tym ubóstwa. Podsumowując jednakże i odnosząc się do wyników badań, niezwykle istotny jest fakt, ze wartość wskaźników kontekstowych w ramach analizy punktowej w przypadku analizowanych danych w gminach realizujących inwestycje w ramach RPO WP rosła w okresie objętym analizą. Oznacza to, że projekty zrealizowane w ramach Osi VII w dużym stopniu przyczyniły się do zmniejszenia dysproporcji w rozwoju infrastruktury publicznej w województwie podkarpackim. Jak pokazała analiza punktowa, zostały one zrealizowane na obszarach (oraz w obszarach) rzeczywiście wymagających wsparcia finansowego (wartość wskaźników znajdowała się znacznie poniżej poziomu dla gmin nierealizujących projektów, co świadczy o gorszej pozycji gmin, w których realizowano projekty). Co więcej, w wielu przypadkach dotyczyły one inwestycji kluczowych - niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania danego obszaru. Dotyczy to zwłaszcza szeregu inwestycji przeprowadzonych na terenach zniszczonych przez powódź (zdecydowana większość, bo 45 spośród 53 projektów zrealizowanych w ramach Działania 7.3, dotyczyła naprawy zniszczeń wywołanych przez powódź, wiele z nich dotyczyło odtworzenia zniszczonego układu komunikacyjnego), a także inwestycji w infrastrukturę mieszkaniową (w sumie w ramach Osi VII zrealizowano 36 projektów tego typu). Należy podkreślić, że renowacja budownictwa wielorodzinnego na obszarach zdegradowanych, zmarginalizowanych gospodarczo i/lub zniszczonych w wyniku powodzi, która obejmowała swoim zakresem rzeczowym nie tylko bieżący remont czy poprawę estetyki budynków, ale również ich termomodernizację, nie tylko wpłynęła pozytywnie na wyrównanie stanu infrastruktury publicznej w regionie, ale również na zwiększenie spójności społecznej obszarów w taki czy inny sposób defaworyzowanych. Bardzo istotny jest fakt, że poczynione inwestycje nie tylko są wykorzystywane przez mieszkańców, w tym osoby zagrożone lub objęte wykluczeniem społecznym, ale także mogą być wykorzystywane przez sferę podmiotów

117

gospodarczych, tym samym polepszając sytuacje ekonomiczną samych mieszkańców. Poprzez wzrost atrakcyjności inwestycyjnej pośrednio wpływa się więc na niwelowanie zjawiska ubóstwa w regionie.

Wpływu zrealizowanych inwestycji na redukcję problemów społecznych, w tym ubóstwa, nie sposób w prosty sposób obliczyć czy nawet oszacować, równocześnie istnieją mocne przesłanki, które pozwalają twierdzić, że wpływ ten należy uznać za istotny (choć w dużej mierze niewymierny w wartościach liczbowych). W perspektywie krótkookresowej, termomodernizacja budynków wielorodzinnych wpłynie na zmniejszenie kosztów ogrzewania ponoszonych przez mieszkańców. Przy tym należy pamiętać, że dofinansowane inwestycje dotyczyły wyłącznie budownictwa wielorodzinnego, poprzez co z ich efektów skorzystało bardzo wielu mieszkańców regionu, do tego często ludzi starszych i/lub ubogich. W dalszej perspektywie, inwestycje wykonane na obszarach defaworyzowanych powinny mieć pozytywny wpływ na lokalny rynek pracy i przyczynić się w mniejszym lub większym stopniu do redukcji problemu bezrobocia. Wpływ ten będzie większy w przypadku tych projektów, które zakładają utworzenie nowych etatów w wyniku przeprowadzenia inwestycji i/lub dotyczą przygotowania terenów inwestycyjnych, co powinno spowodować ożywienie gospodarcze danego obszaru. W roku 2012, w odniesieniu do roku 2007, liczba pracujących na terenie województwa podkarpackiego zwiększyła się o 115 923 osób, z czego 490 etatów utworzono w ramach zrealizowanych projektów w ramach wszystkich Działań. Na terenie niektórych powiatów udział utworzonych etatów w ogólnej zmianie liczby pracujących zbliżał się do 4%, co jest wartością niezwykle istotną. Szczególnie ważne było tworzenie nowych etatów na terenie powiatów, w których spadła liczba pracujących (a jak wykazały przeprowadzone analizy, takie sytuacje także miały miejsce). Mniejszy, choć również istotny wpływ na rozwiązanie problemu bezrobocia, będą miały inwestycje zakładające odtworzenie czy modernizację układu drogowego funkcjonującego w regionie. W kontekście inwestycji w obszarze budownictwa wielorodzinnego istotną kwestią jest fakt, że podmioty zainteresowane ich przeprowadzeniem (JST, spółdzielnie czy wspólnoty mieszkaniowe) mają bardzo ograniczone możliwości zarówno poniesienia pełnego kosztu modernizacji, jak też uzyskania na ten cel dofinansowania ze źródeł zewnętrznych.

Inwestycje poczynione w ramach obszaru związanego z edukacją powodują wzrost jakości a przede wszystkim dostępności kształcenia, a przez to umożliwiają szerszej grupie osób zdobycie wykształcenia lepiej dopasowanego do wymagań pracodawców w regionie. W dalszej perspektywie czasowej inwestycje wpływają więc na zmniejszenie się poziomu bezrobocia, będącego istotnym czynnikiem w przypadku występowania ubóstwa. Blisko 12% populacji wszystkich uczniów i studentów korzysta z efektów inwestycji. Nie bez znaczenia są także projekty w ramach pomocy społecznej - liczba osób korzystających rocznie z efektów realizacji projektów dotyczących pomocy społecznej wynosi przeszło 22 tysiące osób. Dzięki temu możliwe jest bardziej efektywne wsparcie osób i rodzin w przezwyciężeniu trudnej sytuacji życiowej, doprowadzenie do ich życiowego usamodzielniania i umożliwienie im życia w warunkach odpowiadających godności człowieka, co jest celem pomocy społecznej. Poprzez ilościowy i jakościowy rozwój struktur pomocy społecznej możliwe jest lepsze realizowanie założonych celów, a przez to redukcja problemów społecznych, w tym ubóstwa.

Realizacja działań związanych z rewitalizacją miast oraz aktywizowaniem gospodarczym regionów defaworyzowanych napotyka na określone trudności, na co wskazują także doświadczenia związane z wdrażaniem RPO WP w latach 2007 – 2013. Należy wspomnieć, że podaż projektów związanych z aktywizacją obszarów zmarginalizowanych gospodarczo była mniejsza niż pierwotnie przeznaczona na nie kwota dofinansowania. Okazało się, że przygotowanie wspomnianych inwestycji, w tym przedsięwzięć dotyczących uzbrojenia terenów inwestycyjnych, jakkolwiek koniecznych i niezbędnych z punktu widzenia potrzeb regionu, stanowi trudność dla potencjalnych beneficjentów. Tym samym omawiane zagadnienie stanowi wyzwanie dla władz województwa, które nie powinny rezygnować z opracowywania i realizowania strategii ożywiania gospodarczego wspomnianych obszarów.

Kolejnym wyzwaniem – także w kontekście kolejnej perspektywy finansowej - jest również prowadzenie konsekwentnej i efektywnej polityki rewitalizacyjnej na obszarach miejskich. Należy

118

nadmienić, że wszystkie inwestycje w tym zakresie, które zostały dofinansowane w latach 2007 – 2013 miały charakter twardy, infrastrukturalny – zakładały renowację określonych obiektów. Jakkolwiek beneficjenci tych projektów zakładali, że dokonana renowacja wpłynie pozytywnie na jakość życia ich użytkowników czy mieszkańców okolicy, to jednak za słabą stronę przeprowadzanych działań uznać należy brak uzupełniającego komponentu społecznego w projektach – zaplanowania konkretnych stanowiących integralną część projektów działań, które włączałyby w ich realizację mieszkańców oraz pozytywnie wpływały na redukowanie problemów społecznych zidentyfikowanych na danym terenie. Na potrzeby niniejszego opracowania warto nakreślić różnice między kilkoma pojęciami, które wiążą się z rewitalizacją i które niekiedy myli się lub niesłusznie traktuje zamiennie:

Remont to przywrócenie takiego stanu budynku lub zespołu zabudowy, jaki istniał na początku poprzedniego cyklu jego eksploatacji;

Modernizacja to remont uzupełniony o wprowadzenie nowych, lepszych, sprawniejszych lub nawet dodatkowych, podnoszących komfort, elementów wyposażenia;

Rewaloryzacja to przywrócenie wartości, czyli remont lub modernizacja obiektów o szczególnej wartości zabytkowej – co wymaga zazwyczaj dodatkowych prac badawczych i realizacyjnych, mających na celu wyeksponowanie wartości zabytkowych lub kulturowych obiektów czy zespołów budynków.

Natomiast poprzez rewitalizację – zgodnie z definicją K. Skalskiego wykorzystaną w dokumentach rządowych – należy rozumieć kompleksowy program remontów, modernizacji zabudowy i przestrzeni publicznej, rewaloryzacji zabytków na wybranym obszarze, najczęściej dawnej dzielnicy miasta, w powiązaniu z rozwojem gospodarczym i społecznym. Rewitalizacja to połączenie działań technicznych – jak na przykład remonty – z programami ożywienia gospodarczego i działaniem na rzecz rozwiązania problemów społecznych, występujących na tych obszarach: bezrobocie, przestępczość, brak równowagi demograficznej. W kontekście przytoczonej definicji niewłaściwe jest mówienie o rewitalizacji w przypadku działań, które dotyczą „tylko” remontu budynku czy rewaloryzacji zabytku. W związku z tym rekomendowane jest, by w ramach przyszłej perspektywy finansowej, realizowane w ramach RPO WP projekty z zakresu rewitalizacji w większym stopniu uwzględniały aspekt społeczny - były bardziej ukierunkowane na redukowanie problemów społecznych występujących na obszarze ich oddziaływania (wykluczenie społeczne, bezrobocie, ubóstwo).

119

14 Komplementarność projektów

Należy mieć świadomość, że projekty poddane analizie w ramach badania ewaluacyjnego stanowią pewien wycinek przedsięwzięć zrealizowanych w województwie podkarpackim przy dofinansowaniu z funduszy unijnych. Do województwa podkarpackiego płynie strumień pieniędzy nie tylko z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, ale też Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności. Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013 jest realizowany z wykorzystaniem środków EFRR, największego spośród wymienionych Funduszy, którego celem jest wspieranie regionów, a dokładniej wyrównywanie różnic w stosunku do regionów bogatszych, lepiej rozwiniętych. W sumie środki przeznaczone na realizację RPO WP wynoszą 1 198 786 957 euro. Według kursu Europejskiego Banku Centralnego z 30 maja 2013r. jest to równowartość 5,01 mld PLN. W ramach RPO WP ogłoszono 67 konkursów, na które złożono 4 273 projekty z wnioskowanym dofinansowaniem wynoszącym 6 753,56 mln PLN. Zaplanowano realizację 86 kluczowych dla województwa podkarpackiego inwestycji – tzw. projektów kluczowych, których dofinansowanie ze środków wspólnotowych wynosi 1 320 mln PLN. Dotychczas podpisano umowy na realizację 70 projektów kluczowych. Łącznie podpisano dotychczas 2051 umów o dofinansowanie. Wartość zrealizowanych projektów wynosi 7 362,1 mln PLN, w tym przyznane dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej4 428,16 mln PLN. Rozdysponowano więc blisko 90%dostępnych środków. Na rzecz beneficjentów realizujących dofinansowane projekty przekazano środki w wysokości 3 323,12 mln PLN. Zakończono realizację 1 341 projektów na łączną kwotę dofinansowania z EFRR w wysokości 2 102,53 mln PLN, co stanowi 43% alokacji EFRR na realizację Programu. Z faktem tym łączy się bezpośrednio pojęcie komplementarności. Według ogólnej definicji komplementarnością określamy synergię i wzajemne uzupełnianie się świadomie podejmowanych działań poprzez skierowanie strumienia wsparcia na ich realizację dla efektywniejszego rozwiązania problemu bądź osiągnięcia założonego celu na poziomie lokalnym, regionalnym, ponadregionalnym lub krajowym. Zapewnienie komplementarności podejmowanych działań finansowanych ze środków wspólnotowych ma służyć zmaksymalizowaniu ich efektywności. Wyróżniamy kilka typów komplementarności (w zależności od poziomu dofinansowania inwestycji):

Komplementarność międzyokresową – zachodzi pomiędzy funduszami lub/i programami finansowanymi w różnych okresach programowania, np. okres programowania 2004-2006 i okres programowania 2007-2013;

Komplementarność jednookresowa – zachodzi w przypadku finansowania działań w tym samym okresie programowania, np. w okresie programowania 2007-2013;

Komplementarność międzyfunduszową – zachodzi w przypadku synergii działań finansowanych z różnych funduszy, np. EFS i EFFR;

Komplementarność wewnątrzfunduszową – zachodzi w przypadku uzupełniania się działań finansowanych z tego samego funduszu, np. EFS;

Komplementarność międzyprogramową – zachodzi w przypadku działań finansowanych z różnych programów operacyjnych;

Komplementarność wewnątrzprogramową – zachodzi w przypadku działań finansowanych w ramach tego samego programu operacyjnego;

Komplementarność geograficzną (terytorialną) - występuje w przypadku ukierunkowania wsparcia pochodzącego z różnych źródeł na te same tereny bądź do tych samych środowisk, przy czym są to tereny rozumiane wężej niż teren danego województwa;

Komplementarność przedmiotową - występuje w przypadku ukierunkowania wsparcia poprzez odpowiednie kryteria wyboru projektów na konkretny problem społeczno-gospodarczy lub określoną branżę.

120

Analiza przeprowadzona w ramach niniejszego badania dotyczyć będzie komplementarności, którą z kolei nazwać można sektorową – dążyć będzie do ukazania najważniejszych powiązań występujących między projektami zrealizowanymi w sektorach omawianych w ramach badania ewaluacyjnego, dofinansowanymi w ramach poszczególnych funduszy i programów. Takie podejście łączy elementy komplementarności między- i wewnątrzfunduszowej oraz między – i wewnątrzprogramowej, przy czym kładzie nacisk na to jakie inwestycje zostały zrealizowane w poszczególnych obszarach problemowych i na ile były one spójne. Taka perspektywa pozwoli na najbardziej przejrzystą prezentację zagadnienia.

14.1 Komplementarność projektów z zakresu infrastruktury edukacyjnej

Dofinansowanie działań w sektorze edukacji (na jej wszystkich poziomach) w ramach RPO WP przewidziane zostało w działaniu 5.1. Jest ono (potencjalnie) komplementarne z poniższymi osiami priorytetowymi/priorytetami w ramach RPO WP oraz innych Programów:

1) Wewnątrz RPO WP:

Oś priorytetowa 1. Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka; działanie 1.3 Regionalny system innowacji;

Oś priorytetowa 2. Infrastruktura techniczna, działanie 2.2 Infrastruktura energetyczna;

Oś priorytetowa 3. Społeczeństwo informacyjne. 2) Z Programem Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko:

Priorytet XI Kultura i dziedzictwo kulturowe;

Priorytet XIII Infrastruktura szkolnictwa wyższego. 3) Z Programem Operacyjnym Rozwój Polski Wschodniej:

Priorytet I Nowoczesna gospodarka, Działanie I.1 Infrastruktura uczelni, a także Działanie I.3 Wspieranie innowacji

4) Z Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich:

Oś 3. Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej, Działanie: Odnowa i rozwój wsi;

Oś 4. Leader, Działanie: Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju. 5) Z Programem Operacyjnym Kapitał Ludzki:

Priorytet III Wysoka jakość systemu oświaty;

Priorytet IV Szkolnictwo wyższe i nauka;

Priorytet VIII Regionalne kadry gospodarki;

Priorytet IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach. W ramach RPO WP najważniejsza jest łączność przedsięwzięć infrastrukturalnych zrealizowanych w sektorze edukacji z projektami dofinansowanymi w ramach działania 1.3 Regionalny system innowacji oraz w ramach Osi priorytetowej 3. Społeczeństwo informacyjne. Celem działania 1.3 Regionalny system innowacji jest stworzenie warunków do rozwoju gospodarczego i wzrostu potencjału innowacyjnego w regionie oraz transferu wiedzy poprzez wspieranie rozwoju nauki, współpracy pomiędzy sferą nauki i gospodarki oraz popieranie postępu technologicznego i innowacji. Beneficjentami Działania 1.3 są m.in. szkoły wyższe, jednostki naukowe oraz jednostki samorządowe. Największą popularnością w ramach Działania cieszyło się tworzenie centrów transferu technologii rozumianych jako jednostki doradcze i informacyjne zorientowane na wspieranie i asystowanie przy realizacji transferu technologii i wszystkich towarzyszących temu zadań. Z kolei transfer technologii jest pojęciem używanym dla opisania formalnego przeniesienia prawa do używania i komercjalizacji wynalazków i innowacji powstałych w placówkach naukowych do innego partnera. Główne kroki w procesie transferu technologii to ujawnianie innowacji, patentowanie równocześnie z publikacją wyników badań i udzielanie licencji przedsiębiorstwom w celu ich

121

komercjalizacji25. Spośród szkół wyższych najbardziej aktywnym podmiotem był Uniwersytet Rzeszowski, który podjął się realizacji aż sześciu przedsięwzięć w ramach tego działania, z czego 4 dotyczyły dofinansowania projektów badawczych, natomiast w ramach projektów infrastrukturalnych wybudowano Uniwersyteckie Centrum Innowacji i Transferu Wiedzy Techniczno-Przyrodniczej oraz Przyrodniczo-Medyczne Centrum Badań Innowacyjnych. W ramach dwóch ostatnich inwestycji Uniwersytet wzbogacił swoją bazę naukowo-dydaktyczną o szereg laboratoriów, które mają być wykorzystywane do opracowywania innowacyjnych technologii przemysłowych (dotyczących m.in. lotnictwa, technologii wytwarzania oraz mechatroniki i robotyki) oraz medycznych, przyrodniczych i społecznych. Politechnika Rzeszowska w ramach omawianego działania podjęła się budowy, rozbudowy i modernizacji bazy naukowo-badawczej. Dzięki tej inwestycji zmodernizowane zostaną 33 zespoły laboratoriów Wydziału Budowy Maszyn i Lotnictwa, Wydziału Chemicznego, Wydziału Elektrotechniki i Informatyki oraz Wydziału Matematyki i Fizyki Stosowanej. Ponadto w ramach omawianego działania realizowany jest duży projekt systemowy Regionalne Centrum Transferu Nowoczesnych Technologii Wytwarzania zakładający utworzenie w 12 miastach regionu doskonale wyposażonych ośrodków dydaktycznych służących kształceniu kadr dla gospodarki podkarpackiej. Z bazy będą mogli korzystać uczniowie szkół zawodowych, osoby dorosłe podwyższające swoje kwalifikacje, a także przedsiębiorcy prowadzących swoją działalność na terenie województwa podkarpackiego, ze szczególnym uwzględnieniem przedsiębiorców w sektorach wysokiej szansy. Celem projektu jest przede wszystkim podniesienie poziomu kształcenia praktycznego w zakresie dotyczącym nowoczesnych technologii wytwarzania oraz wdrożenie nowoczesnych technologii do edukacji zawodowej. Projekt zakłada modernizację bazy dydaktycznej i oferty centrów kształcenia praktycznego26 będących beneficjentami projektu. W ramach Osi 3 podmioty, w tym szkoły wyższe, mogły realizować przedsięwzięcia związane z informatyzacją usług. Kompleksowy projekt w tym zakresie zrealizowała m.in. Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie (System digitalizacji procesu kształcenia na uczelni wyższej – E-edukator), Państwowa Wyższa Szkoła Techniczno-Ekonomiczna im. Ks. Bronisława Markiewicza w Jarosławiu (Rozbudowa infrastruktury e-usług publicznych PWSTE w Jarosławiu) oraz Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Jana Grodka w Sanoku (Budowa nowoczesnej struktury IT w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej im. Jana Grodka w Sanoku - II etap), a także Wyższa Szkoła Inżynieryjno-Ekonomiczna w Rzeszowie (Wdrożenie nowych technologii informacyjnych wspomagających obsługę studentów i proces kształcenia w Wyższej Szkole Inżynieryjno-Ekonomicznej z siedzibą w Rzeszowie). Istotne jest również powiązanie między projektami zrealizowanymi w ramach RPO WP a przedsięwzięciami dofinansowanymi z Priorytetu XIII POIŚ Infrastruktura szkolnictwa wyższego. W jego ramach dofinansowany został projekt dotyczący budowy Kompleksu Naukowo-Dydaktycznego Centrum Mikroelektroniki i Nanotechnologii Uniwersytetu Rzeszowskiego – w nowym obiekcie wyposażonym w nowoczesną aparaturę badawczo-naukową i technologiczną prowadzone będą przede wszystkim badania w zakresie fizyki technicznej, biologii, biotechnologii i matematyki. Inwestycja umożliwiła stworzenie bazy naukowo-dydaktycznej dla prowadzenia m.in. takich specjalności jak nanoelektronika półprzewodnikowa na kierunku fizyka techniczna, czy nanotechnologie i nowe materiały dla lotnictwa na makrokierunku Mechatronika i nanotechnologie. Szereg inwestycji dotyczących szkolnictwa wyższego dofinansowany został w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej. Są to:

Rozbudowa i doposażenie Ośrodka Kształcenia Lotniczego Politechniki Rzeszowskiej im. Ignacego Łukasiewicza – dzięki realizacji tego projektu infrastruktura OKL zostanie dostosowana do wymogów polityki Polski oraz Unii Europejskiej dotyczącej wymogów

25Innowacyjna przedsiębiorczość akademicka – światowe doświadczenia, J. Guliński, K. Zasiadły (red.), Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa 2005, s. 14 – 19. 26 Centra kształcenia praktycznego to jednostki dydaktyczne organizujące zajęcia praktyczne oraz kursy zawodowe dla uczniów oraz osób dorosłych, egzaminy itp.

122

bezpieczeństwa oraz poprawy jakości kształcenia lotniczego studentów Politechniki Rzeszowskiej;

Rozbudowa infrastruktury naukowo-badawczej Politechniki Rzeszowskiej - w wyniku realizacji projektu, zostaną doposażone w aparaturę naukowo-badawczą laboratoria na czterech wydziałach Politechniki Rzeszowskiej (Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, Wydział Budowy Maszyn i Lotnictwa, Wydział Elektrotechniki i Informatyki, Wydział Chemii), powstanie 16 nowych laboratoriów: na Wydziale Budownictwa i Inżynierii Środowiska – 6, na Wydziale Budowy Maszyn i Lotnictwa – 6 oraz 4 na Wydziale Elektrotechniki i Informatyki. Zmodernizowane zostaną 33 istniejące laboratoria: dwa laboratoria Wydziału Budownictwa i Inżynierii Środowiska, 17 laboratoriów Wydziału Budowy Maszyn i Lotnictwa, 13 laboratoriów Wydziału Elektrotechniki i Informatyki oraz jedno laboratorium Wydziału Chemii;

Budowa Regionalnego Centrum Dydaktyczno-Konferencyjnego i Biblioteczno-Administracyjnego Politechniki Rzeszowskiej;

Uruchomienie kompleksu naukowo-dydaktycznego Zalesie – Regionalne Centra Innowacji oraz Transferu Technologii Produkcji, Przetwarzania i Marketingu w Sektorze Rolno-Spożywczym – w ramach projektu zostanie utworzona baza dydaktyczna na potrzeby Wydziału Biologiczno-Rolniczego dla nowo powstałych kierunków studiów: Architektura krajobrazu, Biologia, Ochrona środowiska, Rolnictwo, Technologia żywności i żywienie człowieka; dzięki temu projektowi U baza dydaktyczna UR zostanie poszerzona o nowe centra badawczo-rozwojowe: Centrum Transferu Technologii i Badań Podstawowych, Centrum Innowacji i Wdrożeń w Przemyśle Spożywczym oraz Centrum Przetwarzania Biomasy i Odpadów na Energię, Centrum Marketingu Produktów Spożywczych oraz Centrum Konferencyjno-Naukowe;

Centrum Biotechnologii Stosowanej i Nauk Podstawowych – projekt zakłada zakup wyposażenia naukowego dla 5 laboratoriów zlokalizowanych w Centrum, które będzie podlegało organizacyjnie Zamiejscowemu Wydziałowi Biotechnologii z siedzibą w Weryni;

Centrum Edukacji Międzynarodowej – projekt zakłada budowę obiektu dydaktycznego w miejscowości Kielnarowa (gmina Tyczyn, powiat rzeszowski), zakup podstawowego wyposażenia do budynków, wyposażenia sieciowego i komputerowego, a także specjalistycznego sprzętu oraz wyposażenia i licencji oprogramowania do 15 laboratoriów nowoczesnych technologii teleinformatycznych (Laboratorium Podstaw Automatyki i Robotyki, Laboratorium przetwarzania dźwięku i akustyki, Laboratorium przetwarzania obrazu i rzeczywistości wirtualnej, Laboratorium technik nauczania wspomaganych nowoczesnymi technologiami telekomunikacyjnymi, Laboratorium adaptacji innowacji ekonomii w obiektowych technologiach informatycznych, Laboratorium Architektury Przetwarzania Równoległego i Programowania Równoległego, Laboratorium Inżynierii oprogramowania, Laboratorium fizyki, optoelektroniki i miernictwa telekomunikacyjnego, Laboratorium zaawansowanych technologii sieciowych, Laboratorium Inteligentnych Systemów Informacyjnych – Diagnostyka Obrazowa, Laboratorium grafiki komputerowej i sztuki cyfrowej, Laboratorium technik magazynowania danych – składnica informacji, Laboratorium zdalnej diagnostyki medycznej, Laboratorium projektowania sieci komputerowych i teleinformatycznych, Laboratorium technologii bezprzewodowych). Stworzona placówka pozwolić ma na kształcenie specjalistów z szeroko rozumianej branży informatycznej;

Rozbudowa bazy dydaktycznej campusu Państwowej Wyższej Szkoły Wschodnioeuropejskiej w Przemyślu– projekt zakładał budowę zespołu dydaktycznego z 14 nowoczesnymi laboratoriami i pracowniami badawczymi dla kierunków inżynieryjno-technicznych oraz budowa domu studenckiego. W wybudowanych obiektach kampusu zakłada się utworzenie nowych kierunków studiów: Inżynierii Środowiska, Zarządzania i Inżynierii Produkcji, Mechatroniki, Budownictwa, Architektury Krajobrazu;

Stworzenie kompleksowej bazy naukowo-dydaktycznej i socjalnej dla uczelni wyższych w Stalowej Woli jako ośrodka intensyfikacji rozwoju gospodarczego i społecznego Polski

123

Wschodniej - w ramach projektu zaplanowano przede wszystkim budowę i wyposażenie Biblioteki Uniwersyteckiej w Stalowej Woli, budowę i wyposażenie budynku dydaktycznego dla potrzeb Filii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w Stalowej Woli oraz budowę budynku socjalno-dydaktycznego wraz z wyposażeniem dla potrzeb Oddziału Politechniki Rzeszowskiej w Stalowej Woli;

Rozbudowa, przebudowa i wyposażenie obiektów Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Krośnie – projekt zakłada budowę i wyposażenie nowoczesnej biblioteki, przebudowę dwóch zabytkowych kamienic przeznaczonych na administrację uczelni, adaptacje budynków na sale wykładowe i laboratoria oraz zagospodarowanie terenu wokół obiektów.

Bardzo ważna jest komplementarność (przynajmniej potencjalna) projektów zrealizowanych w ramach Działania 5.1 RPO WP z przedsięwzięciami dofinansowanymi w ramach PO KL, zwłaszcza w ramach Priorytetu IV Szkolnictwo wyższe i nauka, VIII Regionalne kadry gospodarki oraz IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach. Priorytet IV koncentruje się na podwyższaniu jakości funkcjonowania instytucji szkolnictwa wyższego poprzez stworzenie korzystnych warunków systemowo-organizacyjnych dla efektywnego zarządzania szkolnictwem wyższym, jak też poprzez wywołanie impulsów rozwojowych wpływających na dostępność i rozwój kierunków kształcenia najważniejszych z punktu widzenia gospodarki opartej na wiedzy (m.in. stymulowanie podaży absolwentów kierunków ścisłych poprzez zamawianie kształcenia na kierunkach matematyczno-przyrodniczych i technicznych). Poniżej przedstawiono najważniejsze projekty zrealizowane przez podkarpackie uczelnie wyższe w ramach poszczególnych Działań Priorytetu IV PO KL.. W ramach Działania 4.1 Wzmocnienie i rozwój potencjału dydaktycznego uczelni oraz zwiększenie liczby absolwentów kierunków o kluczowym znaczeniu dla gospodarki opartej na wiedzy, Poddziałania 4.1.1 Wzmocnienie potencjału dydaktycznego uczelni - projekty konkursowe:

Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza: Rozszerzenie i wzmocnienie oferty edukacyjnej oraz poprawa jakości kształcenia na Wydziale Chemicznym Politechniki Rzeszowskiej; Rozszerzenie i wzmocnienie oferty edukacyjnej oraz poprawa jakości kształcenia na Wydziale Budownictwa i Inżynierii Środowiska w Politechnice Rzeszowskiej; Rozszerzenie i wzmocnienie oferty edukacyjnej oraz poprawa jakości kształcenia na Wydziale Budowy Maszyn i Lotnictwa Politechniki Rzeszowskiej; Podkarpackie skrzydła - program rozwoju kierunku lotniczego na Politechnice Rzeszowskiej;

Uniwersytet Rzeszowski: UR- Nowoczesna Uczelnia; UR - nowoczesność i przyszłość regionu; Rozwój Uniwersytetu Rzeszowskiego szansą dla regionu; Kompetencje studentów UR kluczem do sukcesu na rynku pracy; Budowa potencjału dydaktycznego Uniwersytetu Rzeszowskiego na poziomie europejskim; PI LAUR – Losy Absolwentów Uczelni Rzeczpospolitej (projekt innowacyjny);

Podkarpacka Szkoła Wyższa im. Bł. Ks. Władysława Findysza w Jaśle: Rozszerzenie oferty edukacyjnej PSW w Jaśle; Program rozwoju PSW w Jaśle ;

Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie: WSIZ: Wiedza - Staże - Informacja – Zatrudnienie; Do kariery na skrzydłach - studiuj Aviation Managment; Jakość - Edukacja – Sukces; Program rozwoju Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania - Uczelnia Jutra;

Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Stalowej Woli: Wzmocnienie potencjału dydaktycznego Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Stalowej woli poprzez rozwój i podwyższenie jakości i kompetencji kadry akademickiej Uczelni;

Wyższa Szkoła Prawa i Administracji w Przemyślu: Dyplom WSPiA przepustką do biznesu;

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Krośnie: Kurs na gospodarkę! - Program rozwoju Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Krośnie.

W ramach Poddziałania 4.1.2 Zwiększenie liczby absolwentów kierunków o kluczowym znaczeniu dla gospodarki opartej na wiedzy - projekty systemowe:

Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza: Zwiększenie liczby absolwentów na kierunkach mechanika i budowa maszyn oraz mechatronika; Zwiększenie liczby absolwentów

http://www.pokl.wrotapodlasia.pl/dzialanie-4-1.html


http://www.pokl.wrotapodlasia.pl/dzialanie-4-1-1.html



124

na kierunku fizyka techniczna; Zwiększenie liczby absolwentów na kierunkach budownictwo, inżynieria środowiska oraz ochrona środowiska; Zwiększenie liczby absolwentów na kierunkach informatyka oraz matematyka; Bilans inżynierów na plus - studiuj kierunki zamawiane na Wydziale Budowy Maszyn i Lotnictwa Politechniki Rzeszowskiej; Zainwestuj w siebie; Inżynier na zamówienie - Wydział Budowy Maszyn i Lotnictwa Politechniki Rzeszowskiej; Dobre studia = lepsza przyszłość - zdobądź wiedzę na Wydziale Chemicznym Politechniki Rzeszowskiej; Zwiększenie liczby absolwentów kierunku Matematyka na Politechnice Rzeszowskiej;

Uniwersytet Rzeszowski: Studenci kierunku Biotechnologia akceleratorem Gospodarki Opartej na Wiedzy, EDISON - Wzbogacenie oferty edukacyjnej kierunku Fizyka techniczna; TESLA - Techniczna Edukacja Sukcesem Ludzi Ambitnych - Wzbogacenie oferty edukacyjnej kierunku "Fizyka Techniczna"; Informatyka twoją szansą; Matematyka klucz do sukcesu; NANO – Nowoczesna Atrakcyjna oferta edukacyjna Nowo Otwartego kierunku „Inżynieria materiałowa” na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Rzeszowskiego;

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Krośnie: Silna kadra inżynierska - wsparcie studentów kierunków zamawianych Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Krośnie; Studia inżynierskie na kierunkach zamawianych w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Krośnie;

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Ks. B. Markiewicza w Jarosławiu: Wzrost liczby studentów kierunków technicznych kluczem do rozwoju innowacyjnej gospodarki opartej na wiedzy;

Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie: Informatyka - kompetencje dla rozwoju.

W ramach Poddziałania 4.1.3 Wzmocnienie systemowych narzędzi zarządzania szkolnictwem wyższym - projekty systemowe:

Departament Strategii w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego: Strategia wprowadzania i oceny międzyobszarowych studiów i badań w uczelniach w kontekście reform szkolnictwa w Polsce; Modernizacja systemu akredytacji – wsparcie szkoleniowe i analityczno-badawcze Polskiej Komisji Akredytacyjnej; Stworzenie systemu informacji o szkolnictwie wyższym; Wsparcie narzędzi polityki rozwoju szkolnictwa wyższego w Polsce.

W ramach Działania 4.2 Rozwój kwalifikacji kadr systemu B+R i wzrost świadomości roli nauki w rozwoju gospodarczym - projekty konkursowe:

Uniwersytet Rzeszowski: Internetowa Promocja Nauki;

Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie: Nauka bliżej komercjalizacji;

Rzeszowska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. w Rzeszowie: OCEAN MOŻLIWOŚCI; PODKARPACKA NAUKA DLA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI.

W ramach Działania 4.3 Wzmocnienie potencjału dydaktycznego uczelni w obszarach kluczowych w kontekście celów Strategii Europa 2020:

Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie: Europa 2020. Podejmij wyzwanie;

Podkarpacka Szkoła Wyższa im. bł. ks. Władysława Findysza w Jaśle: Rozwój potencjału dydaktycznego PSW w Jaśle zgodnie z perspektywą Europa 2020 szansą dla region

W ramach Priorytetu VIII najistotniejszym w omawianym kontekście jest Działanie 8.2 Transfer wiedzy. Jego celem jest zwiększenie transferu wiedzy i wzmocnienie powiązań sfery B+R z przedsiębiorstwami, służące rozwojowi gospodarczemu regionów. W ramach Poddziałania 8.2.1 Wsparcie dla współpracy sfery nauki i przedsiębiorstw - projekty konkursowe dofinansowanie z EFS uzyskały projekty zakładające realizację m.in. staży pracowników przedsiębiorstw w jednostkach naukowych oraz pracowników naukowych jednostek naukowych oraz pracowników naukowych i naukowo-dydaktycznych uczelni - w przedsiębiorstwach. W województwie podkarpackim zostały zrealizowane następujące projekty w ramach tego Poddziałania:

Rzeszowska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. w Rzeszowie: NOWOCZESNE TECHNOLOGIE WYTWARZANIA;

INNPuls Sp. z. o. o.: NAUKA - STAŻ - GOSPODARKA - Regionalny program transferu wiedzy w strategicznych branżach Podkarpacia; Szkolenia techniczne umożliwiające transfer wiedzy







125

i umiejętności z zakresu B+R pomiędzy sektorem nauki i przedsiębiorców z branży lotniczej, województwa podkarpackiego;

Poznański Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości: Staż Sukcesem Naukowca. Natomiast w ramach Poddziałania 8.2.2 Regionalne Strategie Innowacji - projekty systemowe dofinansowanie uzyskały przedsięwzięcia zakładające stypendia naukowe i wsparcie towarzyszące (np. szkolenia z zakresu komercjalizacji wiedzy) dla doktorantów kształcących się na kierunkach matematyczno-przyrodniczych (SMT) oraz zgodnych z RSI danego województwa, a także pokrycie kosztów opiekuna doktoranta na uczelni lub w jednostce naukowej. W województwie podkarpackim zrealizowany został w ramach tego Poddziałania projekt Wzmocnienie instytucjonalnego systemu wdrażania Regionalnej Strategii Innowacji w latach 2007-2013 w województwie podkarpackim, którego Liderem jest Samorząd Województwa Podkarpackiego - Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego, Departament Rozwoju Regionalnego a Partnerami: Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukaszewicza, Uniwersytet Rzeszowski, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, Rzeszowska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A., Agencja Rozwoju Regionalnego „MARR” S.A., Urząd Statystyczny w Rzeszowie i Stowarzyszenie Grupy Przedsiębiorców Przemysłu Lotniczego „Dolina Lotnicza”. Odnośnie Priorytetu IX, w Ramach Działania 9.1 Wyrównywanie szans edukacyjnych i zapewnienie wysokiej jakości usług edukacyjnych świadczonych w systemie oświaty wspierane są projekty mające na celu tworzenie warunków równych szans edukacyjnych poprzez udzielenie wsparcia na rzecz instytucji systemu oświaty oraz osób napotykających na bariery o charakterze środowiskowym, ekonomicznym, geograficznym i zdrowotnym utrudniające lub uniemożliwiające dostęp do usług edukacyjnych oraz wzmocnienie atrakcyjności i podniesienie jakości oferty edukacyjnej instytucji systemu oświaty realizujących kształcenie w formach szkolnych (z wyłączeniem kształcenia osób dorosłych). W ramach Poddziałania 9.1.1 Zmniejszanie nierówności w stopniu upowszechnienia edukacji przedszkolnej - projekty konkursowe zrealizowane zostały projekty zakładające tworzenie nowych i wsparcie istniejących przedszkoli. W województwie podkarpackim zrealizowano m.in. następujące projekty:

Gmina Łańcut/ Przedszkole Publiczne w Wysokiej: Co dzień mądrzejsi, co dzień sprawniejsi;

Gmina Ropczyce/ Zespół Szkół w Gnojnicy Dolnej: Maluch w przedszkolu; Dobry start w edukację;

Gmina Ropczyce/ Publiczne Przedszkole w Lubzinie: Dobry start w edukację - wsparcie istniejących przedszkoli w Gminie Ropczyce.

W ramach Poddziałania 9.1.2 Wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów z grup o utrudnionym dostępie do edukacji oraz zmniejszanie różnic w jakości usług edukacyjnych - projekty konkursowe zrealizowane zostały przedsięwzięcia obejmujące w szczególności dodatkowe zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze oraz specjalistyczne służące wyrównywaniu dysproporcji edukacyjnych w trakcie procesu kształcenia, doradztwo i opiekę pedagogiczno-psychologiczną, dodatkowe zajęcia (pozalekcyjne i pozaszkolne) dla uczniów ukierunkowane na rozwój kompetencji kluczowych: ICT, języki obce, przedsiębiorczość, nauki przyrodniczo-matematyczne, wdrożenie nowych, innowacyjnych form nauczania i oceniania cechujących się wyższą skutecznością niż formy tradycyjne, wdrażanie programów i narzędzi efektywnego zarządzania placówką oświatową, staże zawodowe realizowane u pracodawców. Na obszarze województwa podkarpackiego zrealizowano szereg projektów w ramach tego Poddziałania, z których największe pod względem wartości projektu to:

Stowarzyszenie Dębicki Klub Biznesu: Stawiamy na przedsiębiorczość!;

Gmina Nozdrzec: Programy rozwojowe szkół w gminie Nozdrzec;

Gmina Chmielnik: Chcemy się rozwijać! - programy rozwojowe Gimnazjum w Chmielniku i szkół podstawowych w Zabratówce i Woli Rafałowskiej;

ANGLO CLASS RENATA POMARAŃSKA: W drodze do kariery. Większa skuteczność nauczania ZS w Jaworniku Polskim dzięki wdrożeniu nowoczesnych technik uczenia się i nauczania;

Gmina Stary Dzików: Stawiamy na przedsiębiorczość!

126

W ramach Poddziałania 9.1.3 Pomoc stypendialna dla uczniów szczególnie uzdolnionych - projekty systemowe, na Podkarpaciu zrealizowany został projekt Program stypendialny dla uczniów szczególnie uzdolnionych z terenu województwa podkarpackiego w roku szkolnym 2012/2013, którego beneficjentem było Województwo Podkarpackie - Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego. Realizacja Działania 9.2 Podniesienie atrakcyjności i jakości szkolnictwa zawodowego miała na celu wzmocnienie atrakcyjności i podniesienie jakości oferty edukacyjnej szkół i placówek oświatowych prowadzących kształcenie zawodowe. Dofinansowanie mogły uzyskać projekty zakładające współpracę szkół i placówek prowadzących kształcenie zawodowe z pracodawcami w zakresie: organizacji staży i praktyk dla uczniów szkół zawodowych, przygotowania zawodowego młodocianego pracownika, programy rozwojowe szkół i placówek prowadzących kształcenie zawodowe ukierunkowane na zmniejszanie dysproporcji w osiągnięciach uczniów w trakcie procesu kształcenia oraz podnoszenie jakości procesu kształcenia. W ramach tego Poddziałania na Podkarpaciu zrealizowano bardzo wiele projektów, z których największe pod względem wartości to:

Instytut Wspierania Rozwoju Oświaty: Czego się Jaś nie nauczy, tego Jan nie będzie umiał;

Powiat Stalowowolski/ Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 2 im. Tadeusza Kościuszki/ Technikum: Szkoła dobrej edukacji - szansą na lepsze jutro;

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi/ Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego im. II Czechosłowackiej Brygady Spadochronowej w Nowosielcach: Przyszłość zaczyna się dziś;

Powiat Strzyżowski/ Zespół Szkół Technicznych w Strzyżowie: Na drodze do poznawania świata i kariery zawodowej. Program rozwojowy Zespołu Szkół Technicznych w Strzyżowie;

Gmina Miejska Przemyśl/ Zespół Szkół Usługowo-Hotelarskich i Gastronomicznych: Szansa sukcesu;

Powiat Rzeszowski/ Zespół Szkół w Sokołowie Małopolskim: Z wiedzą do lepszej przyszłości;

Gmina Miasto Rzeszów/ Zespół Nr 3 w Rzeszowie: Nauka i praktyka to najlepszy duet!;

Gmina Miasto Rzeszów/ Zespół Szkół Mechanicznych w Rzeszowie: Szkoła wysokich lotów - praktyki zawodowe młodzieży Zespołu Szkół Mechanicznych w Rzeszowie;

Powiat Krośnieński: Program rozwoju kształcenia zawodowego w Zespole Szkół w Iwoniczu;

Powiat Stalowa Wola/ Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3 im. Króla Jana III Sobieskiego w Stalowej Woli: Mój start w życie zawodowe;

Powiat Jasielski/ Zespół Szkół w Jaśle: Program podnoszenia jakości kształcenia zawodowego w Zespole Szkół Technicznych w Jaśle;

Powiat Niżański/ Zespół Szkół im. gen. Wł. Sikorskiego w Rudniku nad sanem: Wdrożenie i Certyfikacja Systemu Zarządzania Jakością oraz podniesienie atrakcyjności i jakości kształcenia zawodowego;

Gmina Miejska Przemyśl/ Zespół Szkól Elektronicznych i Ogólnokształcących im. prof. J. Groszkowskiego w Przemyślu: Rozwój szkoły gwarancją sukcesu ucznia!;

Gmina Miasto Rzeszów/ Zespół Szkół Samochodowych w Rzeszowie: Diagnostyka samochodowa w szkole i warsztacie;

Gmina Miasto Rzeszów/ Zespół Szkół Gospodarczych: Kariera w hotelarstwie szansą na lepszą przyszłość.

W ramach Działania 9.3 Upowszechnienie formalnego kształcenia ustawicznego w formach szkolnych zrealizowano w województwie podkarpackim m.in. następujące projekty:

Gmina Krosno/ Zespół Szkół Kształcenia Ustawicznego w Krośnie: Wiedza na wyciągnięcie ręki - Regionalny Ośrodek Kształcenia Na Odległość w Krośnie;

Polskie Stowarzyszenie Psychologów Praktyków: Aktywnie w przyszłość;

Euro-Konsult Sp. z o.o.: Zawodowy drogowskaz;

Towarzystwo Edukacji Bankowej S.A.: Formalne kształcenie – lepsze Perspektywy;

Centrum Edukacji „BAZA” Wiesława Januszczyk: Ogólnie lepiej;

Gmina Miejska Przemyśl/Centrum Kształcenia Ustawicznego w Przemyślu: E-learning narzędziem w zdobyciu kwalifikacji zawodowych.

127

W ramach Działania 9.6 Upowszechnienie uczenia się dorosłych mające na celu zwiększenie uczestnictwa osób dorosłych w edukacji formalnej i pozaformalnej zrealizowano również szereg projektów, m.in.:

Centrum Nauczania Języków Obcych NORTON i Piotr Robert Szmigiel: Podnoszenie kompetencji ICT mieszkańców małych miejscowości województwa podkarpackiego;

Artur Roman – „WORD” Szkoła Języków Obcych i Biuro Tłumaczeń: Szkolenia językowe - poszerz swoje horyzonty;

CNJA Edukacja - Witold Szaszkiewicz S. j.: Stawiam na kompetencje;

BD Center Sp. z o.o.: Edubroker - doradztwo edukacyjne dla dorosłych;

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Jana Grodka w Sanoku: Doradztwo edukacyjne dla mieszkańców powiatu sanockiego.

14.2 Komplementarność projektów z zakresu infrastruktury ochrony zdrowia i pomocy społecznej

Dofinansowanie działań w sektorze ochrony zdrowia i pomocy społecznej w ramach RPO WP przewidziane zostało w działaniu 5.2. Jest ono (potencjalnie) komplementarne z poniższymi osiami priorytetowymi/priorytetami w ramach RPO WP oraz innych Programów:

1) W ramach RPO WP:

Oś priorytetowa 2. Infrastruktura techniczna, działanie 2.2 Infrastruktura energetyczna,

Oś priorytetowa 3. Społeczeństwo informacyjne. 2) Programem Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko:

Priorytet XII Bezpieczeństwo zdrowotne i poprawa efektywności systemu ochrony zdrowia, 3) Programem Operacyjnym Kapitał Ludzki:

Priorytet II Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw oraz poprawa stanu zdrowia osób pracujących.

W ramach RPO WP istotne są projekty teleinformatyczne realizowane w ramach Osi priorytetowe 3. Społeczeństwo informatyczne. Tego typu projekty zrealizowały dwie placówki z województwa podkarpackiego: Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Rzeszowie (Budowa sieci teleinformatycznej jako dostęp do platformy e-usług medycznych RCKiK w Rzeszowie celem zapewnienia zaopatrzenia szpitali województwa podkarpackiego w krew i jej składniki) oraz Samodzielny Publiczny Gminny Zakład Opieki Zdrowotnej w Jedliczu (Wdrożenie e-zdrowia w SPG ZOZ w Jedliczu dzięki informatyzacji procesów obsługi pacjentów). Istotne inwestycje w zakresie ochrony zdrowia zrealizowane zostały również w ramach PO IŚ:

Budowa i remont oraz doposażenie baz Lotniczego Pogotowia Ratunkowego(etap I i II) – Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Lotnicze Pogotowie Ratunkowe (w ramach tego projektu kompleksowo zmodernizowana została Baza LPR w Sanoku);

Modernizacja i doposażenie Szpitala Wojewódzkiego Nr 2 w Rzeszowie na potrzeby funkcjonowania centrum urazowego - Szpital Wojewódzki Nr 2 w Rzeszowie;

Chcemy i możemy Ci pomóc w każdej sytuacji- Budowa lądowiska dla śmigłowców sanitarnych na terenie Szpitala Powiatowego im. E. Biernackiego w Mielcu - Szpital Powiatowy im. Edmunda Biernackiego w Mielcu;

Zwiększenie bezpieczeństwa zdrowotnego w Regionie Bieszczadzkim poprzez odnowę i unowocześnienie bazy transportowej Zespołów Ratownictwa Medycznego - Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Sanoku;

Zakup dwóch ambulansów dla Szpitala Powiatowego w Nowej Dębie- SP Zespół Opieki Zdrowotnej w Nowej Dębie;

Zakup ambulansu sanitarnego typu "W" wraz z wyposażeniem na potrzeby zespołu ratownictwa medycznego oddziału pomocy doraźnej w Zespole Opieki Zdrowotnej w Ropczycach- powiat ropczycko-sędziszowski;

128

Wymiana ambulansów ratunkowych z doposażeniem o system dysponowania zespołów wyjazdowych dla Powiatowej Stacji Pogotowia Ratunkowego SP Z w Mielcu- Powiatowa Stacja Pogotowia Ratunkowego Samodzielny Publiczny Zakład;

Zakup ambulansu reanimacyjnego z wyposażeniem na potrzeby zespołu ratownictwa medycznego w Zespole Opieki Zdrowotnej w Łańcucie- powiat łańcucki;

Zakup ambulansu na potrzeby zespołów wyjazdowych działających w ramach SOR SP ZOZ w Leżajsku- Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej Leżajsk;

Zakup nowoczesnego ambulansu wraz z wyposażeniem na potrzeby Ratownictwa Medycznego Zespołu Opieki Zdrowotnej w Strzyżowie- Zespół Opieki Zdrowotnej w Strzyżowie;

Zakup ambulansów wraz z wyposażeniem na potrzeby Ratownictwa Medycznego Szpitala Specjalistycznego w Jaśle- Szpital Specjalistyczny w Jaśle;

Modernizacja i doposażenie Szpitalnego Oddziału Ratunkowego w Wojewódzkim Szpitalu Podkarpackim im. Jana Pawła II w Krośnie- Wojewódzki Szpital Podkarpacki im. Jana Pawła II w Krośnie;

Zwiększenie bezpieczeństwa zdrowotnego w Regionie Bieszczadzkim przez rozbudowę SOR w Sanoku, zakup sprzętu medycznego i budowę lądowiska dla helikopterów- Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Sanoku;

Rozbudowa pracowni diagnostyki obrazowej i wyposażenie szpitalnego oddziału ratunkowego na potrzeby mieszkańców i turystów Bieszczad- Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Lesku;

Modernizacja i rozbudowa Szpitalnego Oddziału Ratunkowego w Szpitalu Wojewódzkim Nr 2 w Rzeszowie - Szpital Wojewódzki Nr 2 w Rzeszowie;

Dostosowanie Izby Przyjęć do wymogów określonych przepisami prawa oraz unowocześnienie pracowni zakładów diagnostyki obrazowej ZOZ MSWiA w Rzeszowie- Zakład Opieki Zdrowotnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Rzeszowie.

W ramach PO KL istotna jest komplementarność przedsięwzięć dofinansowanych w ramach RPO WP z projektami zrealizowanymi w ramach Priorytetu II Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw oraz poprawa stanu zdrowia osób pracujących. Dla przedsięwzięć dotyczących pomocy społecznej kluczowym był natomiast projekt systemowy zrealizowany przez ROPS w Rzeszowie – „Szkolenia i specjalistyczne doradztwo dla kadr instytucji pomocy społecznej działających na terenie województwa podkarpackiego powiązane z potrzebami oraz ze specyfiką realizowanych zadań "współfinansowany w ramach POKL, Priorytet VII - Promocja integracji społecznej, Działanie 7.1 Rozwój i upowszechnienie aktywnej integracji Poddziałanie 7.1.3 Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej. Głównym celem projektu jest rozwój zintegrowanej polityki społecznej w województwie podkarpackim oraz wsparcie merytoryczne pracowników instytucji pomocy społecznej odpowiedzialnych za realizację ustawowych zadań z zakresu pomocy społecznej. W projekcie mogą wziąć udział: pracownicy i wolontariusze jednostek organizacyjnych pomocy i integracji społecznej, których zadania ustawowe koncentrują się na przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu, aktywnej integracji, pracy z rodziną oraz pracownicy ROPS zgodnie z zakresem obowiązków, pracownicy samorządu terytorialnego bezpośrednio obsługujących gminne i powiatowe jednostki organizacji pomocy społecznej w zakresie realizacji ich zadań (m.in. pracownicy księgowości), pracownicy pomocy i integracji społecznej oraz powiatowych służb zatrudnienia mających wspierać te instytucje w zakresie bardziej efektywnego rozwiązywania problemów osób wykluczonych w zakresie pracy z trudnym klientem, przedstawiciele innych służb społecznych np. kuratorzy sądowi, policjanci, pracownicy urzędów pracy, pedagodzy, pielęgniarki środowiskowe, asystenci rodziny (w zakresie wspólnych szkoleń dotyczących kompleksowego wsparcia osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym, a także w zakresie szkoleń z profilaktyki przemocy.

129

14.3 Komplementarność projektów z zakresu infrastruktury sportowej i rekreacyjnej

Inwestycje w zakresie infrastruktury sportowej i rekreacyjnej dofinansowane w ramach Działania 5.3 RPO WP są komplementarne z następującymi programami:

7) W ramach RPO WP:

Oś priorytetowa 2. Infrastruktura techniczna, działanie 2.2 Infrastruktura energetyczna, 8) W ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013:

Oś 3. Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej, Działanie: Odnowa i rozwój wsi,

Oś 4. Leader, Działanie: Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju. Większość projektów z zakresu infrastruktury sportowej i rekreacyjnej zrealizowanych w ramach RPO WP zakładała uwzględnienie budowy nowoczesnej infrastruktury energetycznej w wybudowanych obiektach infrastruktury publicznej lub też jej modernizację w budynkach już istniejących. Działanie takie wpisywało się w realizacje celu Działania 2.2 RPO WP Infrastruktura energetyczna, który zakłada poprawę stanu i efektywności wykorzystania infrastruktury energetycznej, w tym w zakresie przesyłu i optymalnego wykorzystania energii elektrycznej i cieplnej oraz gazu. Poprawa efektywności wykorzystania infrastruktury energetycznej przyczyniała się m.in. do zwiększenia udziału energii ze źródeł odnawialnych oraz redukcji emisji zanieczyszczeń do atmosfery. Osiągnięciu komplementarności w obszarze omawianych Działań sprzyjało promowanie w ramach kryteriów wyboru projektów do dofinansowania w ramach Działania 5.3 inwestycji, w których zakładano prace budowlane i/lub wyposażenie przyczyniające się do poprawy wydajności energetycznej budynków i zwiększenia wydajności produkcji, transmisji oraz dystrybucji ciepła i elektryczności. Warto w tym kontekście dodać, że pięcioma dodatkowymi punktami promowane było zlokalizowanie zakresu rzeczowego projektu realizowanego w ramach Działania 5.2 na obszarze wiejskim (ostatecznie spośród projektów przeanalizowanych w ramach badania ewaluacyjnego na obszarze wiejskim zrealizowanych zostało 22 z nich, 47,8%). Istotne jest również powiązanie inwestycji w zakresie infrastruktury publicznej, w tym sportowej i rekreacyjnej, wykonanych w ramach RPO WP z przedsięwzięciami wykonanymi w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013, przede wszystkim w ramach Działania Odnowa wsi. Wybrane inwestycje zrealizowane w ramach Osi 3. PROW uzupełniły sieć infrastruktury sportowej i rekreacyjnej na wsiach, wzmocnionej w odniesieniu do całego województwa w wyniku realizacji RPO WP. Wśród projektów tego typu należy wymienić m.in.:

Gmina Tryńcza: Remont Stadionu LKS „HURAGAN” w Gniewczynie Trynieckiej (powiat przeworski);

Gmina Komańcza: Zagospodarowanie centrów dwóch największych miejscowości Komańczy i Rzepedzi (powiat sanocki, projekt zakładał budowę placu zabaw, skweru rekreacyjnego z mini siłownią w Komańczy oraz kompleksu kulturalno-rekreacyjnego w Rzepedzi).

Podobny charakter i znaczenie dla uzupełnienia infrastruktury sportowej i rekreacyjnej funkcjonującej na obszarze wiejskim miały projekty dofinansowane w ramach Osi 4. PROW. W tym kontekście wymienić można m.in. projekty:

Gmina Jodłowa: Budowa boiska wiejskiego wraz ze świetlicą, parkingiem, chodnikiem, garażem i zapleczem sanitarnym w Jodłowej Górnej (powiat dębicki);

Gmina Jarosław: Remont świetlicy wiejskiej wraz z zapleczem sportowym oraz modernizacja pomieszczeń Szkoły Podstawowej z przeznaczeniem na cele społeczno - kulturalne (powiat jarosławski);

Gmina Komańcza: Budowa placów zabaw dla dzieci na terenie Gminy Komańcza (powiat sanocki).

Projekty zrealizowane w ramach PROW ogółem przyczyniły się do poprawy warunków życia mieszkańców wsi i podniosły atrakcyjność turystyczną poszczególnych miejscowości m.in. poprzez poprawę estetyki wsi oraz wpłynęły pozytywnie na rozwój społeczno-gospodarczy danej gminy czy

130

miejscowości, które to skutki są spójne z założeniami Działania 5.3 RPO WP i wzmacjanią efekty przedsięwzięć przeprowadzonych w ramach tego Działania.

14.4 Komplementarność projektów z zakresu rewitalizacji miast

Działania podejmowane w zakresie rewitalizacji miast w ramach RPO WP są komplementarne z następującymi programami:

1) W ramach RPO WP:

Oś priorytetowa 1. Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka, działanie 1.1. Wsparcie kapitałowe przedsiębiorczości, działanie 1.2. Instytucje otoczenia biznesu, działanie 1.4. Promocja gospodarcza i aktywizacja inwestycyjna regionu

Oś priorytetowa 2. Infrastruktura techniczna, działanie 2.1. Infrastruktura komunikacyjna, działanie 2.2. Infrastruktura energetyczna,

Oś priorytetowa 4. Ochrona środowiska i zapobieganie zagrożeniom, działanie 4.1. Infrastruktura ochrony środowiska

Oś Priorytetowa 5. Infrastruktura publiczna, działanie 5.1. Infrastruktura edukacyjna, działanie 5.2. Infrastruktura ochrony zdrowia i pomocy społecznej, działanie 5.3. Infrastruktura sportowa i rekreacyjna

Oś Priorytetowa 6. Turystyka i kultura. 2) Programem Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko – Priorytet II. Gospodarka odpadami

i ochrona powierzchni ziemi, Priorytet XI. Kultura i dziedzictwo kulturowe, 3) Program Operacyjny Kapitał Ludzki - Priorytet VI. Rynek pracy otwarty dla wszystkich oraz

Priorytet VII. Promocja integracji społecznej, 4) Programem Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka – Oś priorytetowa VI. Polska gospodarka

na rynku międzynarodowym. W ramach działania 7.1 zrealizowane zostały projekty w zakresie rewitalizacji miast. Beneficjentami omawianego Działania były często spółdzielnie lub wspólnoty mieszkaniowe i TBS (27 przypadków), które realizowały projekty dotyczące modernizacji wielorodzinnych budynków mieszkalnych. Równocześnie w ramach tego działania zrealizowano szereg przedsięwzięć dotyczących modernizacji zabytków. Największe znaczenie ma łączność projektów zrealizowanych w ramach tego działania z inwestycjami właśnie w zakresie zabytków kultury oraz turystyki, a także z inwestycjami infrastrukturalnymi zrealizowanymi w ramach osi V RPO WP. Największe projekty zrealizowane w tym obszarze w ramach Priorytetu VI RPO WP, to 3 projekty kluczowe:

Rozbudowa, przebudowa i remont budynku filharmonii im. Artura Malawskiego w Rzeszowie;

Modernizacja Zamku Kazimierzowskiego wraz z rewitalizacją parku miejskiego w Przemyślu;

Zagospodarowanie zespołu zabytkowego Twierdzy Przemyśl w celu udostępnienia dla turystyki kulturowej etap I oraz kilka mniejszych przedsięwzięć takich jak:

Poprawa atrakcyjności turystycznej miasta Sanoka poprzez renowację polichromii w kościele przyklasztornym O.O. Franciszkanów oraz budowę wielopoziomowego parkingu w okolicach rynku miejskiego;

Adaptacja zespołu parkowo-zamkowego w Dzikowie dla potrzeb Muzeum Historycznego Miasta Tarnobrzega-etap III;

Rozbudowa i adaptacja istniejącej infrastruktury zabytkowej na terenie renesansowego kompleksu w Baranowie Sandomierskim -etap I;

Przebudowa Samorządowego Ośrodka Kultury w Nowej Dębie wraz termomodernizacją filii w Cyganach;

Rozbudowa bazy lokalowej Centrum Kultury Gminy Łańcut;

Poprawa infrastruktury turystycznej i kulturalnej w Uzdrowisku Iwonicz-Zdrój. Natomiast dużym przedsięwzięciem dotyczącym zabytków kulturowych jest zrealizowany w ramach POiIŚ projekt Rewaloryzacja i poprawa dostępności bazyliki i klasztoru OO. Bernardynów w Leżajsku.

http://www.mapadotacji.gov.pl/projekt/1227247













131

14.5 Komplementarność projektów zrealizowanych na terenach zdegradowanych gospodarczo

Tak, jak w przypadku projektów z zakresu rewitalizacji miast, przedsięwzięcia przeprowadzone w ramach omawianego działania są potencjalnie komplementarne z wszystkimi innymi działaniami prowadzonymi na obszarach zdegradowanych.

1) W ramach RPO WP:

Oś priorytetowa 1. Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka, działanie 1.1. Wsparcie kapitałowe przedsiębiorczości, działanie 1.2. Instytucje otoczenia biznesu, działanie 1.4. Promocja gospodarcza i aktywizacja inwestycyjna regionu,


Oś priorytetowa 4. Ochrona środowiska i zapobieganie zagrożeniom, działanie 4.1. Infrastruktura ochrony środowiska, działanie 4.4. Zwalczanie i zapobieganie zagrożeniom,

Oś Priorytetowa 5. Infrastruktura publiczna, działanie 5.1. Infrastruktura edukacyjna, działanie 5.2. Infrastruktura ochrony zdrowia i pomocy społecznej, działanie 5.3. Infrastruktura sportowa i rekreacyjna,

Oś Priorytetowa 6. Turystyka i kultura. 2) W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko:

Priorytet II. Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi,

Priorytet XI. Kultura i dziedzictwo kulturowe, 3) W ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki:

Priorytet VI. Rynek pracy otwarty dla wszystkich,

Priorytet VII. Promocja integracji społecznej, 4) W ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka:

Oś priorytetowa VI. Polska gospodarka na rynku międzynarodowym, 5) W ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013:

Oś 3. Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej, Działanie: Odnowa i rozwój wsi;

Oś 4. LEADER, Działanie: Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju. Projekty w ramach tego działania są specyficzne w tym sensie, że odpowiadają na bardzo konkretne potrzeby danego obszaru. Z jednej strony można powiedzieć, że realizowane były punktowo – obejmowały blok mieszkalny, osiedle, gminę, z drugiej ich realizacja była powiązana z całością działań realizowanych w bliższym i dalszym otoczeniu inwestycji, zarówno w sektorze kultury, edukacji, jaki oczywiście w zakresie inwestycji komunikacyjnych zwiększających dostępność obszaru aktywizowanego, a także z szeregiem działań mających na celu poprawę stanu środowiska naturalnego. Również w ramach Programu Rozwój Polski Wschodniej zrealizowano duży projekt budowy tras rowerowych, który obejmował także niektóre obszary zlokalizowane na Podkarpaciu.

14.6 Komplementarność projektów zrealizowanych na obszarach nieaktywnych gospodarczo oraz zniszczonych w wyniku powodzi

Projekty zrealizowane w tym zakresie są potencjalnie komplementarne z działaniami zrealizowanymi w następujących Programach:

1) W ramach RPO WP:

Oś priorytetowa 1. Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka, działanie 1.1. Wsparcie kapitałowe przedsiębiorczości, działanie 1.2. Instytucje otoczenia biznesu, działanie 1.4. Promocja gospodarcza i aktywizacja inwestycyjna regionu


132

Oś priorytetowa 3. Społeczeństwo informacyjne

Oś priorytetowa 4. Ochrona środowiska i zapobieganie zagrożeniom, działanie 4.1. Infrastruktura ochrony środowiska, działanie 4.4. Zwalczanie i zapobieganie zagrożeniom

Oś Priorytetowa 5. Infrastruktura publiczna, działanie 5.1. Infrastruktura edukacyjna, działanie 5.2. Infrastruktura ochrony zdrowia i pomocy społecznej, działanie 5.3. Infrastruktura sportowa i rekreacyjna

Oś Priorytetowa 6. Turystyka i kultura. 2) W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko:

Priorytet II. Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi,

Priorytet XI. Kultura i dziedzictwo kulturowe, 3) W ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki:

Priorytet VI. Rynek pracy otwarty dla wszystkich,

Priorytet VII. Promocja integracji społecznej, 4) W ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka:

Oś priorytetowa VI. Polska gospodarka na rynku międzynarodowym, 5) W ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013:

Oś.1. Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego, Działanie: Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej,

Oś 3. Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej, Działanie: Odnowa i rozwój wsi,

6) Oś 4. LEADER, Działanie: Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju. Projekty zrealizowane w omawianym obszarze mają podobny charakter, jak przedsięwzięcia podejmowane w ramach działania 7.2 RPO WP, choć równocześnie dominują tu projekty dotyczące infrastruktury komunikacyjnej (zwłaszcza, że ucierpiała ona szczególnie w wyniku podtopień i powodzi, które miały miejsce w roku 2010). Także w tym przypadku należy podkreślić, że ich realizacja była powiązana z całością działań realizowanych w danej gminie czy powiecie, które w całości wpłyną na ich aktywizację gospodarczą (w dłuższej perspektywie finansowej) lub choćby poprawę wizerunku albo zwiększenie walorów turystycznych (w krótszej perspektywie). Działania 5.1 i 5.3 oraz działania 7.2 i 7.3 RPO WP były komplementarne z dwoma działaniami realizowanymi w ramach PROW: działaniem 3.4 Odnowa wsi i 4.1Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju. W ramach pierwszego z nich wsparcie inwestycyjne przyznawane było również na realizację projektów związanych z zagospodarowaniem przestrzeni publicznej, w tym utrzymaniem, odbudową i poprawą stanu dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego wsi oraz podniesienie atrakcyjności turystycznej obszarów wiejskich z takim ograniczeniem, że projekty mogły być realizowane na terenie gmin wiejskich, miejsko-wiejskich lub miejskich (z wyłączeniem miast liczących powyżej 5 tys. mieszkańców). Zrealizowane projekty dotyczyły najczęściej modernizacji ośrodków kultury, prac modernizacyjnych w obiektach sakralnych, jak również remontów obiektów sportowych i renowacji / zagospodarowania przestrzeni publicznych małych miejscowości. W ramach działania 4.1 wsparcie mogły otrzymać projekty objęte lokalną strategia rozwoju. Spośród zrealizowanych projektów wymienić można: budowę boiska sportowego wraz z zapleczem w Gminie Jodłowa, remont świetlicy wiejskiej i pomieszczeń SP w Gminie Jarosław, budowę placów zabaw dla dzieci w Gminie Komańcza.

14.7 Podsumowanie - komplementarność projektów

Zagadnienie komplementarności choć jasne w swych założeniach jest niezwykle złożone w momencie analizowania stopnia jego faktycznej realizacji w rzeczywistości. Jak wykazała lista działań komplementarnych wskazana w tym rozdziale, szereg przedsięwzięć podejmowanych na obszarze realizacji danego projektu wykazuje z nim teoretyczną, potencjalną komplementarność. Równocześnie ich rzeczywistą synergię wykazać można rzetelnie dopiero w dłuższej perspektywie czasowej – kiedy projekty „zafunkcjonują” już w przestrzeni społecznej i widoczne staną się ich rzeczywiste rezultaty. Stosunkowo najłatwiej jest mówić o komplementarności projektów twardych, w tym infrastrukturalnych i projektów miękkich dotyczących szkoleń, staży czy pozyskiwania grantów na

133

badania – taką komplementarność na pewno możemy zaobserwować na gruncie działań realizowanych przy dofinansowaniu RPO WP i PO KL: inwestycje w infrastrukturę pomocy społecznej i równoczesna realizacja dużego projektu dotyczącego szkolenia kadr, inwestycje w infrastrukturę badawczo – rozwojową i pozyskiwanie grantów na badania, dzięki którym zakupiona aparatura badawcza jest wykorzystywana. O wspomnianej komplementarności z pewnością możemy mówić w odniesieniu do projektów zrealizowanych w ramach Osi V RPO WP choć, jak powiedziano, najbardziej rzetelna jej ocena wymagałaby szczegółowej analizy działań podejmowanych przez poszczególnych beneficjentów (np.. dana szkołę wyższą) lub przedsięwzięć zrealizowanych na danym obszarze (obejmującym gminę lub powiat). W obecnym momencie wdrażania Programu, kiedy część projektów znajduje się dopiero w fazie realizacji, mówić możemy o ich dużej komplementarności potencjalnej. Nieco niepokojącym zjawiskiem jest fakt, że sami beneficjenci projektów realizowanych w ramach RPO WP mają dużo mniejszą świadomość powiązań zachodzących między poszczególnymi działaniami realizowanymi w danym obszarze czy w placówce lub też mają bardzo ograniczoną wiedzę na temat innych podejmowanych w ich otoczeniu działań. Wskazują na to wyniki badania CAWI, w którym jedynie co czwarty badany zadeklarował, że realizowana przez niego inwestycja jest komplementarna z innymi działaniami podejmowanymi w ramach innych programów operacyjnych oraz ze źródeł krajowych. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawia wykres zamieszczony poniżej.

Wykres 71. Komplementarność realizowanych projektów


Natomiast w tabeli poniżej przedstawiono najczęściej wymieniane źródła finansowania realizowanych przez instytucję projektów, komplementarnych do projektu RPO WP.

Tabela 54. Najczęstsze źródła dofinansowania projektów komplementarnych z RPO WP

Ogółem Liczebność % z N w kolumnie

Inne Działanie RPO WP 17 63,00%

Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2 7,40%

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko

1 3,70%

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka

1 3,70%

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 5 18,50%

Program Operacyjny Współpracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska – Republika Słowacka

1 3,70%

Inne, jaki 8 29,60%

Nie wiem trudno powiedzieć 1 3,70%


26,90%

46,90%

26,20%

Tak Nie Nie wiem

134

Wystąpienie komplementarności wzmocniło w opinii respondentów efekt końcowy projektu (był on większy, niż by to miało miejsce w przypadku gdyby jeden z projektów nie został zrealizowany).

Przedstawiciele badanych Beneficjentów metodą telefonicznego wywiadu pogłębionego, często wskazywali na realizację wcześniejszych inwestycji, które wg nich były/są komplementarne z projektami zrealizowanymi w ramach RPO WP. Jednym z przykładów jest projekt „Rozwój bazy laboratoryjnej dla kierunków inżynierskich w ramach kampusu Technicznego PWSZ w Krośnie, gdzie badany przedstawiciel Beneficjenta wskazał, że w latach 2007-2013 zrealizowano inny projekt poświęcony rozbudowie i wyposażeniu budynków uczelni ze środków Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej, następnie zrealizowano projekt ze środków RPO WP, który miał na celu m.in. zakup specjalistycznego sprzętu laboratoryjnego zainstalowanego we wcześniej zmodernizowanych pomieszczeniach. Dzięki temu efekt końcowy był większy.

Warto w tym zakresie wskazać także na projekt kluczowy z zakresu sportu i rekreacji zrealizowany w gminie Ropczyce – Odbudowa kompleksu sportowo-rekreacyjnego w Małej. Wcześniej, w ramach środków z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich zrealizowano budowę i odbudowę kompleksu sportowo-rekreacyjnego w Małej, z kolei projekt zrealizowany w ramach RPO WP stanowił dopełnienie projektu odbudowy kompleksu.

Również wśród projektów zrealizowanych w ramach VII Osi Priorytetowej Spójność wewnątrzregionalna występowały projekty komplementarne. Badany przedstawiciel Beneficjenta – Spółdzielnia mieszkaniowa „Autosan” z Sanoka – zaznaczył, że w latach 2007-2013 zrealizowali dwa projekty w ramach VII Priorytetu RPO WP. Pierwszy z nich, zrealizowany w zakresie rewitalizacji miast (Działanie 7.1 RPO WP), dotyczył m.in. ocieplenia budynków małego osiedla. Drugi, dofinansowany w ramach Działania 7.2 RPO WP, dotyczący rewitalizacji terenów zdegradowanych, poprzemysłowych, gdzie realizowano nadbudowę budynku oraz budowę sieci cieplnej. Można mówić tutaj o występowaniu komplementarności, ponieważ, jak stwierdził badany jeden projekt podwyższa bezpieczeństwo drugiego, a wykonana termomodernizacja podnosi standard zamieszkiwania.

135

15 Innowacyjność projektów

Jednym z głównych założeń wyznaczających kierunek działań i rozwoju europejskiej gospodarki jest twierdzenie, że innowacyjność jest niezbędnym czynnikiem pro modernizacyjnym. Wzmacnia ona w ostatecznym rozrachunku potencjał gospodarczy i generuje wzrost ekonomiczny oraz przewagę konkurencyjną firm/organizacji/instytucji, a poprzez to regionów i krajów, a w końcowym rezultacie całej gospodarki europejskiej. Równocześnie samo pojęcie innowacyjności uwikłane jest w różnorodne „spory” definicyjne, by wymienić choćby dyskusje wokół relacji między kreatywnością i innowacyjnością czy też wokół tego, jakie produkty, technologie czy procesy organizacyjne można uznać za bezwzględne innowacje (nowości), a jakie należy traktować „tylko” jako innowacje relacyjne – rozwiązania, które są nowe tylko w określonym kontekście, w określonym miejscu i czasie (tak pojętą innowacyjnością będzie np. umiejętność wdrożenia w instytucji procedur lub technologii, które obiektywnie nie są niczym nowym, lecz są nowe dla tejże organizacji; innowacyjność relacyjna ściśle wiąże się z modernizacją naśladowczą i imitacyjną). Niezależnie od wspomnianych problemów definicyjnych, w ramach badania przyjęliśmy szeroką definicję, zgodnie z którą poprzez działania (projekty) innowacyjne rozumieliśmy działania, które umożliwiały beneficjentom absorbowanie, ujawnianie i rozwijania nowych lub nowoczesnych technik i technologii i/lub sposobów działania (w tym rozwiązywania określonych problemów). Nawiązując do wstępnych rozważań uznaliśmy tym samym, że na obecnym etapie rozwoju społeczno-gospodarczego Polski stabilność i rozwój gospodarczy zapewnia również „bezpieczne naśladownictwo” oparte na kopiowaniu sprawdzonych rozwiązań. Zgodnie z przyjętą definicją, najwięcej projektów, które można określić mianem innowacyjnych, zostało w ramach omawianego RPO WP zrealizowanych w sektorze edukacji i ochrony zdrowia. Przedsięwzięcia zrealizowane w obrębie tych dwóch dziedzin zakładały najczęściej budowę i/lub modernizację obiektów oraz zakup wyposażenia technicznego oraz wdrożenie rozwiązań w takim zakresie, że potencjał tych placówek oraz jakość świadczonych przez nie usług (edukacyjnych, medycznych) wzrósł w bardzo dużym stopniu. Taki wymiar miały z pewnością inwestycje w zakresie infrastruktury B + R zrealizowane przez uczelnie wyższe, dzięki którym niepomiernie zwiększył się potencjał dydaktyczny oraz innowacyjny tych placówek, o czym piszemy szerzej w dalszej części rozdziału. W myśl definicji, za innowacyjne uznać należy również projekty realizowane przez szkoły średnie zawodowe, które zazwyczaj obejmowały swoim zakresem zakup nowoczesnego wyposażenia oraz pomocy dydaktycznych, co prowadzić powinno do modernizacji bazy dydaktycznej istotnej z punktu kształcenia młodzieży w zawodach i specjalnościach wymaganych na lokalnym i regionalnym rynku pracy, a także przedsięwzięcia realizowane przez placówki służby zdrowia tam gdzie zakres zadań przewidywał gruntowną modernizację lub utworzenie nowego oddziału czy zakup nowoczesnego sprzętu medycznego. Taką rangę miały wybrane inwestycje zrealizowane w sektorze infrastruktury sportowej i rekreacyjnej. Są to z pewnością przykłady innowacji relacyjnych – nowości, które nie są bezwzględnie nowatorskie, natomiast z punktu widzenia danej firmy czy instytucji mają niezwykle istotne znaczenie - oznaczają skok jakościowy w świadczonych przez nie usługach, przez co w oczach aktualnych czy potencjalnych odbiorców tych usług czy pracowników instytucji odmianie ulega niejednokrotnie cały ich dotychczasowy wizerunek. W sektorze zdrowia taką rangę miał między innymi:

Rozbudowa i modernizacja Szpitala Wojewódzkiego Nr 2 w Rzeszowie (projekt kluczowy);

Bezpieczeństwo zdrowotne najmłodszych pacjentów i przyszłych mam - projekt poprawy jakości i dostępności usług medycznych w Szpitalu Powiatowym im. E. Biernackiego w Mielcu;

Rozbudowa i modernizacja Podkarpackiego Centrum Onkologii wraz z zakupem wyposażenia- Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Fryderyka Chopina;

Przebudowa pawilonu „B” na potrzeby powstającego Centrum Onkologicznego w Wojewódzkim Szpitalu im. Zofii z Zamoyskich Tarnowskiej w Tarnobrzegu;

Rozbudowa i przebudowa istniejącego budynku na potrzeby opieki hospicyjnej dla dzieci i młodzieży z terenu Województwa Podkarpackiego;

136

Roboty budowlane segmentu A Ekumenicznego Domu Pomocy Społecznej wraz z Centrum Rehabilitacji w Prałkowcach;

Poprawa infrastruktury sportowej poprzez przebudowę stadionu miejskiego w Rzeszowie (projekt kluczowy);

Przebudowa i rozbudowa obiektów toru lodowego wraz z budową kortów tenisowych na terenie Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Sanoku.

Zgodnie z poczynionymi założeniami, za innowację relacyjną należy również uznać wybrane projekty dofinansowane w ramach Osi VII dotyczące przedsięwzięć zrealizowanych na obszarach zdegradowanych gospodarczo:

Rewitalizacja terenów poprzemysłowych poprzez budowę stanicy wodniackiej nad jeziorem Machowskim;

Utworzenie "Kresowej Osady" oraz nadanie nowych funkcji turystycznych i edukacyjnych szansą dla obszaru poprzemysłowego i popegeerowskiego Gminy Lubaczów.

Szerzej wspomniane projekty zostały opisane w rozdziale dotyczącym specyfiki regionalnej projektów. Stopień innowacyjności określonych projektów można rozpatrywać oczywiście w skali mikro lub makro, z uwzględnieniem perspektywy geograficznej, czy zasięgu oddziaływania efektów projektu. Przyjmując perspektywę mikro, wiele projektów zrealizowanych w ramach RPO WP można uznać za innowacje relacyjne – wniosły one w wielu przypadkach zupełnie nową jakość w życie gmin, niejednokrotnie zmieniając ich oblicze lub tworząc duży potencjał rozwojowy, który na ich odmianę może wpłynąć. Zwłaszcza gdy uwzględnimy, że na obszarze danej gminy czy miasta zrealizowanych zostało kilka projektów dofinansowanych nie tylko z RPO WP, ale też innych funduszy unijnych, o czym szerzej traktuje rozdział Komplementarność projektów. Szczególne znaczenie w ramach obu analizowanych Osi RPO WP mają projekty zrealizowane przez placówki oświatowe szczebla ponadgimnazjalnego, przede wszystkim szkoły wyższe. W dobie gospodarki opartej na wiedzy, wiedza i innowacje nabierają coraz większego znaczenia w kreowaniu procesów rozwojowych, a równocześnie wzrasta znaczenie uczelni wyższych, jako jednego z najważniejszych aktorów kształtujących rozwój w regionach. Niejako na marginesie zauważyć należy również, że uczelnie wyższe, zwłaszcza te przyciągające dużą liczbę studentów, są też niewątpliwie stymulatorem rozwoju miast, w których są zlokalizowane. Wzrost bezpośredni wynika z zatrudnienia na różnych stanowiskach w uczelni, natomiast wzrost pośredni jest głównie następstwem wzrostu popytu na dobra i usługi społeczności akademickiej. Projekty zrealizowane w ramach Osi V RPO WP (wraz z komplementarnymi działaniami dofinansowanymi w ramach innych działań i Programów) doprowadziły do utworzenia w omawianych placówkach profesjonalnego zaplecza dydaktycznego. Dzięki inwestycjom w infrastrukturę B+R (specjalistyczne pomieszczenia i urządzenia laboratoryjne, profesjonalna aparatura badawcza) niepomiernie wzrósł potencjał innowacyjny podkarpackich uczelni wyższych. Z pewnością należy w tym kontekście wymienić następujące projekty zrealizowane w ramach działania 5.1 RPO WP:

1. Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza - Budowa i modernizacja bazy dydaktycznej Wydziału Budownictwa i Inżynierii Środowiska Politechniki Rzeszowskiej – w ramach projektu wybudowany i wyposażony w nowoczesne pomoce dydaktyczne został zespół laboratoriów dydaktycznych obejmujący Laboratorium Katedry Konstrukcji Budowlanych, Wydziałowe Laboratorium Badań Konstrukcji oraz laboratorium Zakładu Dróg i Mostów. Laboratoria dotychczas funkcjonujące na Wydziale zostały zmodernizowane i doposażone w nowoczesne urządzenia. Zrealizowana inwestycja wpłynęła na podniesienie jakości kształcenia na kierunkach istotnych z punktu widzenia potrzeb gospodarki, na jednej z najważniejszych uczelni regionu;

2. Uniwersytet Rzeszowski - Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Komputerowego – zakres rzeczowy projektu obejmował wykonanie budynku o powierzchni użytkowej ok. 1 000 m2, w którym zlokalizowanych zostało przede wszystkim 6 specjalistycznych laboratoriów, w tym: laboratorium komputerowego projektowania złożonych układów inżynierii elektrycznej i mechanicznej, laboratorium komputerowego modelowania w ekologii oraz laboratorium

137

bioinżynierii i biomedycyny. Projekt obejmował również zakup specjalistycznego wyposażenia. Zrealizowana inwestycja wpłynęła na podniesienie jakości kształcenia w dziedzinie nauk matematycznych, w tym informatyki, na jednej z najważniejszych uczelni regionu;

3. Wyższa Szkoła Prawa i Administracji w Przemyślu – Rozbudowa Collegium Securitatis podstawą lepszego kształcenia – w czterokondygnacyjnym budynku o powierzchni nieco ponad 2,8 tys. metrów kwadratowych otwartym w grudniu 2011 roku powstało m.in. najnowocześniejsze w Polsce uczelniane laboratorium kryminalistyczne (wyposażone w mikroskop laboratoryjno-badawczy do badań śladów biologicznych, video spektrokomaparator do badania autentyczności dokumentów czy wariograf)oraz nowoczesna strzelnica elektroniczna a także pełnowymiarowa, wielofunkcyjna hala sportowa z widownią na 350 osób i koncertowa oraz dwie sale do ćwiczenia różnych sztuk walki. Realizacja inwestycji umożliwiła uczelni rozwijanie istniejących i tworzenie nowych kierunków i specjalności – uwzględniających potrzeby regionalnego rynku pracy;

4. Wyższa Szkoła Inżynieryjno-Ekonomiczna z siedzibą w Rzeszowie - Budowa nowoczesnego laboratorium geoinformatycznego – projekt zakładał zaadaptowanie już istniejącego pomieszczenia na potrzeby innowacyjnego laboratorium geoinformatycznego wyposażonego w nowoczesną aparaturę, urządzenia i oprogramowanie geodezyjne oraz wdrożenie go do działania poprzez opracowanie i realizację innowacyjnego programu nauczania;

5. Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Krośnie - Rozwój bazy laboratoryjnej dla kierunków inżynierskich w ramach Kampusu Technicznego PWSZ w Krośnie – zakres rzeczowy projektu obejmował utworzenie 4 nowoczesnych laboratoria badawczych i zakup nowoczesnych urządzeń dla laboratorium oceny jakości surowców i produktów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, laboratorium opakowalnictwa, laboratorium towaroznawstwa przemysłowego, laboratorium gleboznawstwa i geotechniki. Szkoła specjalizuje się w kształceniu przyszłych rolników, ekspertów produkcji rolniczej czy doradców rolniczych.

Równocześnie nie ulega wątpliwości, że posiadanie zaplecza B+R jest warunkiem niezbędnym, ale z drugiej strony nie musi przełożyć się na wzrost innowacyjności i konkurencyjności regionu. Posiadanie zaplecza badawczego stanowi w dużym stopniu o posiadanym potencjalne innowacyjnym, jego wykorzystanie zależy jednak od szeregu czynników takich jak: potencjał studentów i naukowców związanych z uczelnią, posiadanie wykształconej kadry naukowej, jakość prowadzonych badań, podejmowanie z sukcesem działań prowadzących do związania pracy naukowej prowadzonej na uczelni z funkcjonowaniem przedsiębiorstw. Jak wspomnieliśmy, realizacja projektów z zakresu infrastruktury B+R powinna pociągać za sobą również rozwój kadry naukowej uczelni. Ponadto realizowane przez uczelnie wyższe projekty powinny w większym stopniu uwzględniać bezpośrednią współpracę z sektorem małych i średnich przedsiębiorstw (w szczególności dotyczy to uczelni zlokalizowanych w mniejszych ośrodkach miejskich). Wnioski o dofinansowanie złożone w ramach obecnej perspektywy finansowej nie zawierają konkretnych zapisów dotyczących sposobów pozyskania kadry naukowej, nawiązania współpracy z przedsiębiorcami czy bardziej szczegółowego wdrążania ścieżki transferu wiedzy (komercjalizacji wynalazków). W związku z tym, postuluje się uzupełnienie w przyszłej perspektywie finansowej systemu oceny wniosków o bardziej precyzyjne kryteria pozwalające ocenić wpływ realizowanej inwestycji na rozwój kadry naukowej uczelni i/lub nawiązanie współpracy z sektorem przedsiębiorstw. Należy również w miarę możliwości (w tym również poprzez kryteria wyboru projektu) stymulować proces starania się uczelni wyższych o pozyskiwanie środków finansowych na badania. Ponadto w sytuacji odnotowywanego spadku liczby studentów zalecane jest przykładanie większej wagi do działań promocyjnych przez szkoły realizujące projekty. Ich celem powinno być nie tylko dopełnienie formalności projektowych, ale też pokazanie potencjalnym i obecnym studentom praktycznych możliwości płynących z jego realizacji. Patrząc w tym kontekście, warto podkreślić wagę działań, poprzez realizację których uczelnie wyższe włączają się w nurt inicjatyw promujących naukę przedmiotów ścisłych i technicznych (typu Politechnika Dziecięca czy Kariera Inżyniera realizowane przez Politechnikę Rzeszowską). Eksperci

138

w zakresie gospodarki i rozwoju regionalnego zgodnie twierdzą, że zarówno w Unii Europejskiej, jak i w Polsce, wciąż zbyt mało – w stosunku do potrzeb gospodarki - jest absolwentów studiów kierunków ścisłych i technicznych. W szkołach średnich również gwałtownie spada liczba uczniów wybierających matematykę, fizykę czy chemię na etapie, kiedy stają przed możliwością wyboru przedmiotów. Dzisiejsze szkoły nie są zdaniem wielu z nich efektywne w przekonywaniu młodych ludzi do nauk ścisłych i przedmiotów technicznych, a poziom nauczania w tym zakresie okazuje się być zbyt niski, by stymulować uczniów do późniejszego wyboru studiów technicznych czy przyrodniczych oraz umożliwiać ich pomyślne ukończenie. Proste metody wpływania na zwiększenie frekwencji na deficytowych kierunkach, na przykład poprzez finansowanie stypendiów dla studentów, którzy zdecydują się studiować na tzw. kierunkach zamawianych, okazują się nie przynosić zamierzonych rezultatów27. Młodzież która, jak przyznają wykładowcy, ma w dużej części podstawowe braki w wiedzy i umiejętnościach między innymi matematycznych, nie jest w stanie pomyślnie ukończyć omawianych studiów, mimo zachęty, jaką stanowi udzielone dofinansowanie. Potrzebne są działania promujące naukę przedmiotów ścisłych i technicznych, a także działania związane z upowszechnianiem doradztwa edukacyjno-zawodowego na wszystkich szczeblach nauczania. Jakkolwiek systemowe decyzje w tych kwestiach zapadać powinny na szczeblu centralnym (m.in. w Ministerstwie Edukacji Narodowej), samorządy powinny włączyć się, w miarę swoich możliwości, w promowanie wspomnianych działań. W związku z tym rekomendowane jest wspieranie tego typu inicjatyw w przyszłej perspektywie finansowej, zwłaszcza w kontekście włączenia instytucji samorządowych w proces programowania i wdrażania środków finansowych w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

Przedstawiciele Beneficjantów RPO WP, którzy wzięli udział w badaniu pojmowali zazwyczaj innowacyjność w stopniu wąskim i sprowadzali ją do wykorzystania w ramach realizacji projektu innowacyjnych rozwiązań technologicznych - trudno im było wskazać na elementy innowacyjne w realizowanych projektach, ponieważ zdecydowana większość inwestycji dotyczyła według nich modernizacji lub wyposażenia infrastruktury publicznej i były to często nazywane przez beneficjentów tzw. „projekty tradycyjne”.

Równocześnie pewna część beneficjentów potrafiła zidentyfikować i wskazać wyróżniające czynniki – elementy innowacji, np. w obszarze zdrowia w Szpitalu Wojewódzkim nr 2 im. Św. Jadwigi Królowej przy tworzeniu ośrodka rehabilitacyjnego dla dzieci stworzono pracownię analizy ruchu – jedyna tego typu w całym regionie, a nawet południowej Polsce. Z kolei w Państwowej Szkole Zawodowej w Krośnie, badany przedstawiciel Beneficjenta stwierdził, że poprzez rozwój bazy laboratoryjnej wzrośnie szansa na poprawę współpracy między sferą nauki i gospodarki, m.in. poprzez lepsze wyszkolenie kadr czy przeprowadzanie przydatnych badań, jak również dojdzie do wzrostu potencjału badawczo-rozwojowego placówki, m.in. poprzez prace inżynierskie i badania naukowe oraz innowacyjności m.in. poprzez badania na rzecz rozwoju techniki i technologii laboratoryjnych. Podobnie zauważył badany Beneficjent z zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych z Miejsca Piastowego, który stwierdził, że projekt dotyczący modernizacji warsztatów szkolnych z pewnością jest konkurencyjny na tle regionu, ponieważ placówka kształci uczniów w branży drzewnej, mało popularnej w województwie. Zdaniem respondenta przygotowano na tyle dobrą bazę edukacyjną, że szkoła wykształci uczniów zgodnie z oczekiwaniami pracodawców i przedsiębiorców, wpływając pozytywnie na jakość współpracy na poziomie nauka-gospodarka. Projekt niewątpliwie wpłynął na

27 Dokument Zamawianie kształcenia na kierunkach technicznych, matematycznych i przyrodniczych – pilotaż można znaleźć na stronie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego:http://www.nauka.gov.pl/finansowanie/fundusze-europejskie/program-operacyjny-kapital-ludzki/projekty/projekty-systemowe/projekty-systemowe-informacje/projekty-systemowe-informacje/artykul/zamawianie-ksztalcenia-na-kierunkach-technicznych-matematycznych-i-przyrodniczych-pilotaz-1/; Kierunki zamawiane po 3 latach: 148 absolwentów za 53 mln zł, Beata Lisowska, Dziennik Gazeta Prawna, artykuł z dnia 12.10.2011 roku.

http://www.nauka.gov.pl/finansowanie/fundusze-europejskie/program-operacyjny-kapital-ludzki/projekty/projekty-systemowe/projekty-systemowe-informacje/projekty-systemowe-informacje/artykul/zamawianie-ksztalcenia-na-kierunkach-technicznych-matematycznych-i-przyrodniczych-pilotaz-1/



139

wzrost potencjału placówki, ponieważ wcześniejsze warunki nauczania nie były najlepsze, co miało swoje odzwierciedlenie w efektach kształcenia.

Z pewnością wyróżniającym się projektem i wpływającym in plus na konkurencyjność regionu, a przede wszystkim lokalnego środowiska jest realizacja „Kresowej Osady” w Baszni Dolnej (gmina Lubaczów). Projekt zakładał stworzenie budynku szkoleniowo-warsztatowego z zapleczem gastronomicznym, multimedialnego muzeum i sceny estradowej czy Centrum Rejestracji Produktów Regionalnych. Ważnym elementem jest z pewnością odrestaurowane dawnych budynków gospodarczych wraz z warsztatami: szklarskim, garncarskim, stolarskim i kuźnią oraz drewnianych budynków – mieszkalnego i stodoły. Jak podkreślał badany na specyfikę projektu wpływa jego wieloaspektowość, a jego podstawowym celem jest przyczynienie się do zmniejszenia nierówności społecznych i zagrożenia ubóstwem w regionie. Podobnym przykładem jest projekt zrealizowany na terenie powiatu strzyżowskiego w Wiśniowej, dotyczący zagospodarowania zespołu parkowo- dworskiego i folwarcznego, gdzie na 7 hektarach powierzchni parku objętego projektem, ma powstać kompleksowe centrum turystyczno-rekreacyjne. Sam obiekt będzie posiadał sale konferencyjne oraz pokoje noclegowe, a do tego zbudowane będą place zabaw dla dzieci, ścieżki spacerowe. Projekt ten w efekcie może przyczynić się do zmniejszenia nierówności społecznych, zagrożenia ubóstwem, ponieważ będzie przeznaczony dla wszystkich bez jakichkolwiek ograniczeń.

Mieszkańcy województwa podkarpackiego często z kolei kojarzyli innowacyjność projektów z informatyzacją i w większości dostrzegali informatyzację placówek publicznych. Najczęściej występującą odpowiedzią było bowiem „raczej się zgadzam” (40,9%), co trzecia osoba nie miała wyrobionego zdania (33,2%), a co ósma zdecydowanie zgadzała się z tą opinią.

Wykres 72. Informatyzacja placówek publicznych


Przeprowadzona analiza wykazała, że osoby z wyższym wykształceniem magisterskim lub lekarskim w sposób istotny statystycznie lepiej oceniały informatyzację placówek publicznych niż robiły to osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym. Najbardziej prawdopodobnym wytłumaczeniem tej prawidłowości wydaje się fakt, że to osoby lepiej wykształcone mają częstszy kontakt z nowymi technologiami (np. w pracy lub uczelni), a tym samym potrafią z nich lepiej korzystać, robią to częściej i dostrzegają z tego powodu zmiany na tym polu.

5,1%7,1%

33,2%

40,9%

13,7%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

35,0%

40,0%

45,0%




140

16 Specyfika regionalna projektów

Analizując projekty, które zostały dofinansowane w ramach RPO WP, wskazać można kilka charakterystycznych elementów, które odróżniają omawiany program od innych RPO. Jednym ze specyficznych obszarów, których rozwój został dofinansowany w ramach Programu były obszary zdegradowane gospodarczo, których sporo występuje w województwie podkarpackim. Występowanie obszarów zdegradowanych gospodarczo zaowocowało realizacją projektów, które można uznać za charakterystyczne dla regionu, a zarazem stanowiące przykład, w jaki sposób można takie obszary aktywizować poprzez nadawanie im nowych funkcji rekreacyjnych, turystycznych czy kulturalnych. Wspomnieć należy w tym miejscu co najmniej dwa takie projekty: projekt dotyczący budowy stanicy żeglarskiej przy Jeziorze Tarnobrzeskim oraz utworzenie Kresowej Osady w Baszni Dolnej. Jezioro Tarnobrzeskie (wcześniej Machowskie) jest zbiornikiem wodnym utworzonym poprzez zalanie wodą z pobliskiej Wisły ogromnego wyrobiska górniczego powstałego po odkrywkowej eksploatacji siarki w Tarnobrzegu. Powierzchnia jeziora wynosi 484 ha, a głębokość sięga do 42 m - jest to czwarty najgłębszy sztuczny zbiornik w Polsce. Budowę zbiornika rozpoczęto w 1994 roku, do użytku publicznego został oddany w lipcu 2010 roku. Systematycznie był zagospodarowywany na cele rekreacyjne. Obecnie jest to największy po zalewie solińskim akwen wodny na Podkarpaciu cieszący się ogromnym zainteresowaniem - w letnie weekendy wypoczywało tu jednocześnie nawet 10 000 osób korzystając z długiej na 1600 m plaży z punktami gastronomicznymi i dostępem do bezprzewodowego Internetu, strzeżonego kąpieliska, wykorzystując dogodne warunki do uprawiania żeglarstwa, windsurfingu czy nurkowania.28 W ramach dofinansowania z RPO WP, przy jeziorze wybudowana zostanie stanica żeglarska z przystanią, wieżą obserwacyjną i zapleczem szkoleniowo-hotelowym. Kolejnym przykładem przedsięwzięcia zrealizowanego skutecznie na trudnym obszarze interwencji, jakim jest obszar poprzemysłowy i popegeerowski jednej z gmin jest projekt: Utworzenie Kresowej Osady oraz nadanie nowych funkcji turystycznych i edukacyjnych szansą dla obszaru poprzemysłowego i popegeerowskiego Gminy Lubaczów, który został dofinansowany w ramach Działania 7.2 RPO WP. Basznia Dolna, Górna oraz Zalesie, w których zlokalizowany był zakres rzeczowy projektu leżą w gminie wiejskiej Lubaczów. Powierzchnia Gminy wynosi 202,64 km2, z czego 57% stanowią użytki rolne, a 35% użytki leśne. Dużym problemem na terenie całego powiatu lubaczowskiego jest bezrobocie – wskaźnik bezrobocia rejestrowanego wynosił w lipcu 2013 roku 15,9%29, w samej gminie Lubaczów bez pracy pozostaje około 900 osób30. Równocześnie w całym powiecie lubaczowskim znajdują się liczne zabytki o wielokulturowym wymiarze. W ramach projektu w Baszni Górnej utworzono wioskę tematyczną – Osadę Kresową, w której skład wchodzą: budynek szkoleniowo – warsztatowy, budynek muzeum, budynek sceny, budynki zabudowy rzemieślniczej: szklarstwo, garncarstwo, kuźnia, stolarstwo, wiata rekreacyjna z grillem. Odrestaurowano budynki: mieszkalny, stodołę, kuźnię, oświetlenie i ogrodzenie terenu, miejsca parkingowe, komunikację wewnętrzną itp. Ponadto budynek byłej szkoły podstawowej został przebudowany na ośrodek promocji produktów regionalnych i tradycyjnych. Dodatkowo przebudowana został droga prowadząca do Osady, a przy pobliskim zabytkowym cmentarzu wybudowano miejsca parkingowe. Cele projektu zostały wyznaczone w następujący sposób:

1. Redukowanie zjawiska wykluczenia społecznego i zawodowego poprzez aktywizacje społeczności na obszarach zdegradowanych Gminy Lubaczów;

2. Poprawa estetyki przestrzeni publicznej oraz zwiększenie potencjału turystycznego Gminy;

28 Źródło: http://www.tarnobrzeg.it/index.php/content/jezioro-machowskie.html 29 Źródło: GUS, BDL, http://www.stat.gov.pl/gus/5840_1487_PLK_HTML.htm?action=show_archive 30 Źródło: http://www.lubaczow.com.pl/index.php?id=;17;1;1199;a;2012;1

http://www.tarnobrzeg.it/index.php/content/jezioro-machowskie.html

http://www.stat.gov.pl/gus/5840_1487_PLK_HTML.htm?action=show_archive

http://www.lubaczow.com.pl/index.php?id=;17;1;1199;a;2012;1

141

3. Stworzenie warunków do generowania nowych miejsc pracy i prowadzenia działalności gospodarczej, a w konsekwencji zwiększenie dochodów lokalnej społeczności;

4. Stworzenie instrumentów edukujących mieszkańców i turystów o tradycji i kulturze regionu; 5. Stworzenie markowego produktu turystycznego Kresowa Osada oraz ośrodka promocji

produktów regionalnych i tradycyjnych; 6. Poprawa atrakcyjności Gminy jako miejsca zamieszkania, pracy oraz inwestowania; 7. Ożywienie „wymierających” miejscowości: Podlesia, Baszni Górnej, Huty Kryształowej poprzez

stworzenie systemu współpracy z „Kresową Osadą”; 8. Rekultywacja części terenu po byłej kopalni siarki oraz zagospodarowanie obszaru w terenie

popegeerowskim i poprzemysłowym (z przeznaczeniem na miejsca parkingowe); 9. Poprawa wydajności energetycznej dawnego budynku szkoły podstawowej.

Projekt jest doskonałym przykładem na ożywienie gospodarcze nieuprzemysłowionej gminy, o czym mówił między innymi list gratulacyjny Prezesa Rady Ministrów Donalda Tuska, w którym Premier stwierdził m.in. Dawna zabudowa wsi lubaczowskiej, warsztaty rzemieślnicze, wystawy oraz towarzysząca infrastruktura przyciągną do Baszni Dolnej licznych turystów z kraju i zagranicy. To ambitne przedsięwzięcie stanowi znakomity przykład wykorzystania unijnych środków pomocowych na wsparcie przedsiębiorczości. Projekt daje szanse na stworzenie nowych miejsc pracy w Gminie Lubaczów31. Za element specyficzny uznać należy również dużą liczbę projektów infrastrukturalnych z zakresu infrastruktury B+R zrealizowanych w województwie przez uczelnie wyższe - dążenie do stworzenia specjalistycznego zaplecza naukowo-badawczego stanowiącego fundament pod innowacyjną gospodarkę, w tym nowoczesne szkolnictwo zawodowe, a równocześnie zwiększenie konkurencyjności uczelni w dobie kryzysu demograficznego przejawiającego się spadkiem liczby studentów. Szerzej o wsparciu w zakresie tego obszaru napisano w rozdziale dotyczącym innowacyjności projektów zrealizowanych w ramach RPO WP. Charakterystyczne dla RPO WP było również przeznaczenie dużej ilości środków finansowych na wsparcie infrastruktury pomocy społecznej.

31 Źródło: http://www.lubaczow24.com/index.php/lubaczow/item/884-impreza-promuj%C4%85ca-kresow%C4%85-osad%C4%99

http://www.lubaczow24.com/index.php/lubaczow/item/884-impreza-promuj%C4%85ca-kresow%C4%85-osad%C4%99

http://www.lubaczow24.com/index.php/lubaczow/item/884-impreza-promuj%C4%85ca-kresow%C4%85-osad%C4%99

142

17 Efektywność projektów

Efektywność kosztowa projektu – stopień wpływu na osiągnięcie wskaźników RPO była jednym z kluczowych elementów analizowanych na etapie oceniania wniosków o dofinansowanie projektów złożonych w ramach wszystkich działań RPO WP osi V i VII. W przypadku inwestycji w infrastrukturę publiczną, pod uwagę brana była liczba beneficjentów ostatecznych (odpowiednio uczniów, studentów, wychowanków, pacjentów) korzystających rocznie z efektów realizacji projektu. Kryterium mierzone było ilorazem wartości dofinansowania z EFRR oraz wskaźnika Liczby beneficjentów ostatecznych korzystających rocznie z efektów realizacji projektu. Wskaźniki tego typu były obowiązkowym wskaźnikiem rezultatu dla analizowanych projektów. Kryterium promowało projekty o najkorzystniejszej wartości ilorazu (czyli o najmniejszej jego wartości, która oznacza, iż najniższym kosztem środków unijnych uzyskuje się największy efekt w postaci liczby beneficjentów ostatecznych korzystających z efektów realizacji projektu). W przypadku inwestycji w infrastrukturę sportową i rekreacyjną kryterium dotyczące efektywności kosztowej projektu promowało projekty o największym wpływie na rozwój gospodarczy danej miejscowości, gminy, powiatu, czy całego województwa. Wpływ ten oceniany był na podstawie analizy ekonomicznej zawartej w Studium Wykonalności projektu lub innym dokumencie wymaganym Regulaminem Konkursu. Ocenie podlegała przewidywana liczba nowych firm oraz nowych miejsc pracy powstałych w długim okresie czasu na obszarze oddziaływania projektu. W przypadku wniosków o dofinansowanie zgłoszonych w ramach Osi VII efektywność kosztowa projektu mierzona była ilorazem wartości dofinansowania z EFRR oraz wskaźnika powierzchni odnowionych budynków lub powierzchni zagospodarowanych obszarów w wyniku realizacji projektu. Przynajmniej jeden ze wskazanych wskaźników rezultatu był obowiązkowy dla tego typu projektów. Kryterium promowało projekty o najkorzystniejszej wartości ilorazu (czyli o najmniejszej jego wartości, która oznacza, iż najniższym kosztem środków unijnych uzyskuje się największy efekt w postaci powierzchni odnowionych budynków lub powierzchni zagospodarowanych obszarów). zastosowanie wskazanych kryteriów w istotny sposób przyczyniło się do wyboru projektów najbardziej efektywnych – zapewniających największą dostępność mieszkańców regionu do infrastruktury dofinansowanej w ramach Programu oraz umożliwiających zrewitalizowanie największych powierzchni budynków czy obszarów. Tylko jeden ze 160 respondentów badanych ankietą internetową CAWI wskazał, że zakupione, wybudowane, zmodernizowane obiekty, elementy wyposażenia nie są w pełni wykorzystywane przez placówkę. Miało to miejsce w Poddziałaniu 5.2, a przyczyną był brak kontraktu z ZUS. W dużej mierze wpływa to na efektywność i dostępność usług w ramach poszczególnych obszarów.

143

18 Trwałość potencjalnych efektów projektów

Zgodnie z postanowieniami art. 57 Rozporządzenia Rady Nr 1083/2006, trwałość projektów współfinansowanych ze środków funduszy strukturalnych musi być zachowana przez okres pięciu 5 lat od daty zakończenia projektu. Poprzez datę zakończenia projektu należy rozumieć termin realizacji projektu określony w Umowie o dofinansowanie projektu i Zasadach, z uwzględnieniem przepisów art. 88 Rozporządzenia Rady (WE) Nr 1083/2006. W przypadku projektów realizowanych w celu utrzymania inwestycji lub miejsc pracy stworzonych przez MSP trwałość projektu musi być zachowana przez 3 lata od daty jego zakończenia.

Pojęcie „trwałości projektu” rozumiane jest jako niepoddanie projektu tzw. zasadniczej modyfikacji tj.:

a. modyfikacji mającej wpływ na charakter lub warunki realizacji projektu lub powodującej uzyskanie nieuzasadnionej korzyści przez przedsiębiorstwo lub podmiot publiczny oraz

b. wynikającej ze zmiany charakteru własności elementu infrastruktury albo z zaprzestania działalności produkcyjnej.

Zasadnicza modyfikacja oznacza jednoczesne spełnienie, co najmniej jednego z warunków wymienionych w lit. a i co najmniej jednego z warunków wymienionych w lit. b. (powyżej). Powyższe przepisy dotyczą projektów infrastrukturalnych oraz projektów, w których dokonywany jest zakup sprzętu lub wyposażenia. Spełnienie obowiązku trwałości projektu podlega monitoringowi. Wydatki poniesione na rzecz projektu, który zostanie poddany znaczącym modyfikacjom, będą objęte procedurą odzyskiwania zgodnie z art. 98-102 Rozporządzenia Rady Nr (WE) 1083/2006. Przyznane i wypłacone dofinansowanie pozostanie u Beneficjenta tylko w przypadku, kiedy trwałość projektu zostanie zachowana.

Badani przedstawiciele Beneficjentów RPO WP stwierdzili, że zrealizowane przez nich projekty charakteryzują się dużą trwałością osiągniętych efektów inwestycyjnych.

W obszarze zdrowia, badany przedstawiciel Szpitala Wojewódzkiego Nr 2 im. Św. Jadwigi Królowej w Rzeszowie zapewniał, że trwałość efektów wydaje się być zapewniona z racji dużego popytu na możliwe do zaoferowania dzięki realizacji projektu usługi placówki – specjalistyczną rehabilitację dzieci. Badany podkreślał, że najważniejsze efekty projektu to utworzenie ośrodka rehabilitacji dla dzieci, w tym podniesienia jakości diagnostyki i leczenia, stworzenie 130 miejsc pracy, które są nadal utrzymywane, a nawet poszerzane, a także zmodernizowanie szpitala infrastrukturalnie, m.in. poprzez wymianę przestarzałych i awaryjnych wind, co przełożyło się na poprawę bezpieczeństwa. W tej sytuacji należy mówić o współmierności kosztów do otrzymanej jakości. Jak dalej stwierdził badany, Szpital pozostaje beneficjentem i odpowiada za zarządzanie oraz ponoszone koszty, które niekiedy bywają dużym obciążeniem dla budżetu jednostki, ale nie wolno zapominać o dużych zyskach społecznych płynących ze zrealizowanej inwestycji.

Odnośnie obszaru edukacji badani beneficjenci najczęściej podczas wywiadów pogłębionych stwierdzali, że najważniejszym efektem zrealizowanych inwestycji jest poprawa jakości kształcenia, a dodatkowo w przypadku projektu dotyczącego Modernizacji Warsztatów Szkolnych Michalickiego Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Miejscu Piastowym wskazano na efekt jakim było/jest niwelowanie różnic w nauczaniu pomiędzy szkołami z rejonów miejskich i wiejskich. Badani podkreślali również, że elementy wyposażenia oraz zmodernizowane obiekty są w pełni wykorzystywane przez placówkę. Nie zidentyfikowano także większych kłopotów z trwałością projektu, jedynym zagrożeniem według badanego przedstawiciela Beneficjenta realizującego projekt w zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Miejscu Piastowym wydaje się być niż demograficzny oraz niechęć do kształcenia się w kierunkach technicznych, jakie oferuje placówka, jednak z drugiej strony kierunki/zawody, w których kształci jednostka wydają się być pożądane na rynku pracy. Ponadto,

144

badani często podkreślali, że gdyby nie wsparcie ze środków unijnych projektów by nie zrealizowano, nawet w mniejszym zakresie rzeczowym.

Badani przedstawiciele Beneficjentów realizujących projekty w ramach RPO WP z obszaru sportu i rekreacji zgodnie podkreślali, że zmodernizowana infrastruktura sportowa cieszy się dużym zainteresowaniem wśród społeczności lokalnej, co przekłada się na pełne wykorzystanie możliwości obiektów, a tym samym jest największym sukcesem zrealizowanych projektów, zatem badani nie dostrzegają problemów związanych z utrzymaniem trwałości inwestycji.

W przypadku projektów realizowanych w ramach VII Osi Priorytetowej, badani zgodnie uznawali, że największym efektem przeprowadzonych działań jest zrewitalizowanie zniszczonych obiektów i nadanie nowego wyglądu częściom terenów miejskich (Działanie 7.1) lub uatrakcyjnienie, ożywienie części rewitalizowanych terenów wiejskich, nadanie im społecznego charakteru, poprzez tworzenie tzw. miejsc spotkań społeczności lokalnej (Działanie 7.2 i Działanie 7.3). W większości badani Beneficjenci nie przewidują kłopotów z trwałością projektu, pojawiają się jedynie obawy co do ilości turystów, którzy mieliby odwiedzać i korzystać z infrastruktury znajdującej się na terenach objętych wsparciem i tym samym zapewnić przedłużenie trwałości projektów (Działanie 7.3).

Na trwałość efektów poczynionych inwestycji znaczący wpływ mają zmiany demograficzne. Istotna jest nie tylko zmiana liczby ludności ogółem, ale także sama zmiana struktury demograficznej ze względu na funkcjonalne grupy wieku. Aby przedstawić potencjalną trwałość poczynionych inwestycji, analizę zmian demograficznych rozpoczęto jednakże od samej prognozowanej liczby ludności ogółem. W analizie oparto się o dokument „Prognoza ludności na lata 2008-2035” opracowany przez GUS, w tym dla województwa podkarpackiego. Do roku 2035 dostrzegalne jest stałe, przybierające na sile zmniejszanie się ludności na terenie województwa podkarpackiego. W roku 2035 liczba ludności spadnie nieznacznie poniżej wartości dwóch milionów. Ze względu na charakter zmian, w dalszych latach (horyzont prognozy wyznaczony był na rok 2035 – na dalsze lata nie jest przeprowadzona dokładna symulacja) tendencje te będą przybierały na sile. Oznacza to, że zwiększy się dostępność do infrastruktury, zakładając oczywiście niezmienność aktualnego stanu (ze względu na czas prognozy analiza ta przybiera postać czysto hipotetyczną).Wyniki prognozy do roku 2013 przedstawia zamieszczony poniżej wykres.

Wykres73.Prognoza ludności ogółem do roku 2035.

Źródło: opracowanie własne na podstawie Prognoza ludności na lata 2008-2035 GUS dla województwa podkarpackiego, Warszawa 2009

1940000

1960000

1980000

2000000

2020000

2040000

2060000

2080000

2100000

ludność ogółem

145

Jednakże aby ocenić trwałość poczynionych inwestycji konieczna jest analiza funkcjonalnych grup wieku. Liczba ludności w poszczególnych grupach (7-12 lat – szkoły podstawowe, 13-15 lat – gimnazja, 16-18 lat – szkoły ponadgimnazjalne) wykazuje się w okresie poddanym analizie systematycznemu falowaniu. Tendencja ta jest wynikiem stopniowo wygaszanego powojennego wyżu demograficznego, którego skutki odczuwalne są do dnia dzisiejszego. Zaznaczyć jednakże należy, że pomimo okresów cząstkowego wzrostu, generalny trend określający liczebność tych kohort wiekowych określić można jako ujemny – liczba ludności, zwłaszcza w okresie zbliżonym do horyzontu prognozy, ulegać będzie zmniejszeniu. W okresie horyzontu prognozy liczba ludności w wieku 7-15 lat wynosić będzie ok. 107,5 tysiąca osób, ludności w wieku od 13 do 15 lat około 61 tysięcy, a ludności w wieku 16-18 lat około 65 tysięcy. Niesie to za sobą szereg negatywnych zjawisk w obszarze edukacji i zarządzania placówkami szkolnymi:

Wyraźne problemy z naborem uczniów,

Konieczność dopasowania sieci przedszkoli, szkół, zwłaszcza podstawowych i gimnazjów do sieci osadniczej,

Konieczność elastycznych dopasowań usług edukacyjnych do wzrostów/spadków odpowiednich populacji,

Zwiększanie skłonności samorządów powiatowych i gminnych do ograniczania sieci placówek edukacyjnych,

Konieczność ponad powiatowego tworzenia szkół ponadgimnazjalnych,

Potencjalna konieczność migrowania edukacyjnego w celu uzyskania odpowiedniego wykształcenia.

Oznacza to, że ze względu na zmniejszającą się liczbę ludności w wieku szkolnym zwiększać się będzie dostępność do placówek edukacyjnych, jednakże mała liczba ludności może powodować zamykanie placówek ze względów ekonomicznych (jednostki samorządowe szczebla gminnego lub powiatowego, w zależności od typów szkół, nie będą w stanie utrzymać placówek). Dlatego też konieczne jest inwestowanie w rozwój jakościowy instytucji, tak aby mogły one zapewnić sobie, poprzez dobrą renomę oraz wysoki poziom kształcenia (w tym uzyskany poprzez infrastrukturę i wyposażenie) odpowiednią liczbę uczniów. Konieczne będzie więc nie rozwijanie ilościowe sieci placówek (z wyjątkiem obszarów, na których rozwój sieci osadniczej będzie tego wymagał – może to być związane np. ze zjawiskiem suburbanizacji czy nawet migracji edukacyjnych), a doposażanie i rozwijanie już istniejących.

Wykres 74. Prognoza ludności w wieku szkolnym


0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

140000

160000

7-12 13-15 16-18

146

Z problemem zmniejszającej się liczby potencjalnych odbiorców borykają się także uczelnie wyższe. Mniejsza liczba studentów pociągnie za sobą konieczność poprawienia jakości kształcenia, rozwijania oferty dydaktycznej, nawiązywania i zwiększania poziomu wymiany międzynarodowej, budowania kontaktów z otoczeniem społeczno-gospodarczym a także komercjalizacji badań, tak aby zatrzymać spadek liczby studentów. Jednakże aby tego dokonać, konieczne jest znaczne nastawienie na rozwój uczelni. Uczelnie wyższe, zwłaszcza te o ugruntowanej, znaczącej pozycji, wykazują daleko idący charakter ponadregionalny. Dlatego też możliwe jest zwiększanie czy też utrzymywanie liczby studentów na aktualnym poziomie poprzez zwiększanie naboru z terenów leżących poza województwem, czy nawet poza granicami kraju. Jednakże aby tego dokonać niezbędne jest stałe zwiększanie potencjału badawczo-rozwojowego, a także ogólne rozwijanie potencjału uczelni, tak aby pozycja wśród innych jednostek naukowych stale rosła. W tym celu konieczne są stałe inwestycje i rozbudowa aktualnego wyposażenia uczelni. Wyniki prognozy do roku 2013 przedstawia zamieszczony poniżej wykres.

Wykres 75. Prognoza ludności w wieku 19-24 lat


Tendencje demograficzne dostrzegalne w najstarszych kohortach wiekowych spowodują daleko idące zmiany, które będą konieczne do uwzględnianie także w zakresie opieki zdrowotnej i socjalnej. W kolejnych latach obowiązywania prognozy mniejsze będzie zapotrzebowanie na intensywną opiekę medyczną, ale wzrośnie popyt na usługi opieki socjalnej dla osób niesamodzielnych i wymagających pomocy oraz tzw. opieki długoterminowej (pielęgnacja). Usługi te, pomimo faktu, że będą miały mniej intensywny charakter, będą musiały być świadczone przez znacznie dłuższy okres czasu, a także muszą one być oferowane w trybie ciągłym (opieka lub pomoc całodobowa w przypadku osób zupełnie niesamodzielnych). Wydatki na długoterminową opiekę medyczną znacznie wzrosną, co będzie miało konsekwencje dla finansowania systemu opieki zdrowotnej i systemu socjalnego. Najbardziej jednakże istotne jest dostosowanie istniejącego systemu opieki zdrowotnej i pomocy społecznej do daleko idących zmian w strukturze społeczeństwa spowodowanych znacząco rosnącym odsetkiem osób w wieku powyżej 65, jaki 80 roku życia:

znacząco rosnąć będzie zapotrzebowanie na lekarzy specjalistów – w tym zwłaszcza w deficytowych specjalizacjach (zwłaszcza geriatrów) – dlatego też konieczne jest rozbudowywanie oferty deficytowych usług medycznych. Konieczna jest też zwiększona

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

140000

160000

180000

19-24

147

dbałość o stan zdrowia osób starszych, ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju badań profilaktycznych.

Nastąpić muszą działania mające na celu przeciwdziałanie postępującej niesprawności psychofizycznej (w tym rozwijanie oferowanych świadczeń pielęgnacyjnych, a także samej kadry poprzez edukację kadry opiekunów i pielęgniarzy).

Bardzo istotne jest przeciwdziałanie poczuciu osamotnienia osób starszych poprzez odpowiednie kształtowanie przestrzeni publicznej zapobiegające wykluczeniu osób starszych, ułatwianie dostępu do Internetu co ma na celu przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu, rozwijanie oferty uniwersytetów trzeciego wieku, budowa i poszerzanie oferty domów opieki społecznej).

Wykres 76. Prognoza ludności w wieku 65+ oraz 80+.


0

50000

100000

150000

200000

250000

300000

350000

400000

450000

500000

65+ 80+

148

19 Ocena systemu zarządzania wyborem projektów

19.1 Kryteria wyboru projektów w ramach Osi V

W ramach wszystkich działań, na etapie oceny merytoryczno – technicznej, oceniana była efektywność kosztowa projektu – stopień wpływu na osiągnięcie wskaźników RPO mierzone ilorazem wartości dofinansowania z EFRR oraz wskaźnika liczby osób (wychowanków, uczniów, studentów, pacjentów) korzystających rocznie z efektów realizacji projektu. Wskaźnik ten był obowiązkowym wskaźnikiem rezultatu dla projektów tego typu. Kryterium promowało projekty, w których najniższym kosztem środków unijnych uzyskany został największy efekt w postaci liczby osób korzystających z efektów realizacji projektu. Dodatkowo zastosowano szereg kryteriów specyficznych w ramach poszczególnych działań.

W kryteriach wyboru projektów dotyczących szkół wyższych promowane były przede wszystkim projekty:

1. dotyczące kierunków kształcenia w kluczowych dla gospodarki regionu dziedzinach nauk: matematycznych (w tym informatyka i matematyka) i technicznych (w tym budownictwo) oraz przyrodniczych, a także (w mniejszym stopniu) kierunki rolnicze, leśne i weterynaryjne, ekonomiczne, medyczne oraz społeczne i prawne. Jak wynika z analizy wniosków, wspomniane kierunki kształcenia zostały wsparte w istotny sposób w wyniku realizacji projektów.;

2. projekty przyczyniające się do rozwoju nowoczesnych metod kształcenia, co również znalazło swoje odzwierciedlenie w zrealizowanych projektach – w ich wyniku 11 szkół wyższych zostało doposażonych w aparaturę naukowo-badawczą na potrzeby dydaktyki;

W kryteriach wyboru projektów z zakresu systemu oświaty (schemat B) dodatkowymi punktami premiowane były przede wszystkim projekty:

1. wpływające na rozwój kierunków kształcenia dotyczących grup zawodów deficytowych w regionie, tj. robotników przemysłowych i rzemieślników, pracowników usług osobistych i sprzedawców, pracowników biurowych - jak wynika z analizy wniosków, wspomniane kierunki kształcenia zostały wsparte w istotny sposób w wyniku realizacji projektów.;

2. wpływające na zmniejszenie dysproporcji w dostępie do edukacji pomiędzy obszarami wiejskimi, a miastami (na podstawie odsetka uczniów/słuchaczy z terenów wiejskich w ogólnej liczbie uczniów/słuchaczy w roku poprzedzającym rok złożenia wniosku o dofinansowanie).

Poprzez kryteria wyboru projektów IZ RPO WP podjęła także próbę wsparcia między innymi rozwoju kształcenia ustawicznego w regionie, w tym placówek kształcenia ustawicznego zlokalizowanych głównie w miastach powiatowych, co jednak spotkało się z mniejszym odzewem projektodawców. Biorąc pod uwagę niski odsetek mieszkańców Podkarpacia mających 25 – 64 lat uczestniczących w kształceniu ustawicznym, warto wspierać wspomniane działanie nadal, między innymi w ramach projektów miękkich realizowanych w przyszłej perspektywie finansowej.

Odnośnie inwestycji w zakresie ochrony zdrowia, kryteria promowały projekty:

1. wpływające na zwiększenie dostępności deficytowych w województwie usług medycznych, przede wszystkim w zakresie neonatologii i położnictwa, onkologii (w tym zwłaszcza profilaktyki), rehabilitacji dzieci i młodzieży oraz opieki psychiatrycznej nad dziećmi i młodzieżą i chorób układu krążenia. Ponadto premiowane były projekty dotyczące usług medycznych związanych z chorobami zakaźnymi, usług opiekuńczo-leczniczych oraz opiekuńczo - pielęgnacyjnych. Z analizy wniosków wynika, że wskazane dziedziny i specjalizacje zostały w istotny sposób wsparte w wyniku realizacji inwestycji współfinansowanych z RPO WP.

149

2. wpływające na zmniejszenie dysproporcji w dostępie do opieki zdrowotnej pomiędzy obszarami wiejskimi, a miastami (na podstawie udziału procentowego pacjentów z obszarów wiejskich we wskaźniku Liczba pacjentów korzystających rocznie z efektów realizacji projektu).

Także w stosunku do projektów w zakresie pomocy społecznej kryteria wyboru promowały projekty wpływające na zmniejszenie dysproporcji w dostępie do pomocy społecznej pomiędzy obszarami wiejskimi i miastami do 10 tys. mieszkańców, a większymi miastami. Ponadto dodatkowymi projektami premiowane były projekty wpływające na szanse powrotu na rynek pracy osób bezrobotnych, zagrożonych wykluczeniem społecznym – dotyczące placówek zajmujących się bezrobotnymi.

Odnośnie inwestycji w zakresie infrastruktury sportowej i rekreacyjnej, kryteria wyboru projektów promowały projekty:

1. wpływające na rozwój gospodarczy miejscowości / gminy / powiatu / województwa i tworzenie nowych miejsc pracy na obszarze oddziaływania projektu (ocenie podlegała przewidywana liczba nowych firm oraz nowych miejsc powstałych w długim okresie czasu na obszarze oddziaływania projektu);

2. Liczba utworzonych jako rezultat projektu miejsc pracy – był to obowiązkowy wskaźnik rezultatu dla projektów tego typu;

3. wpływające na zmniejszenie dysproporcji w dostępie do infrastruktury sportowej i edukacyjnej pomiędzy obszarami wiejskimi, a miastami (kryterium premiowało projekty, których zakres rzeczowy zlokalizowany był na obszarze wiejskim).

Istotne znacznie w kontekście poprawy dostępności mieszkańców do infrastruktury publicznej ma dostosowywanie obiektów do potrzeb osób niepełnosprawnych. Kryteria promowały działania tego typu w odniesieniu do inwestycji w zakresie edukacji, ochrony zdrowia i pomocy społecznej zgłaszanych do dofinansowania w ramach Osi V. Należy podkreślić, że zdecydowana większość projektodawców uwzględniała działania na rzecz dostosowania obiektów do potrzeb osób niepełnosprawnych. Poprzez odpowiednie prace modernizacyjne i/lub zakupy wyposażenia w obiektach istniejących.

Przedsięwzięte inwestycje infrastrukturalne nie pozostają bez wpływu na stan i ochronę środowiska przyrodniczego. Warto podkreślić, że we wszystkich działaniach w ramach Osi V promowane były projekty, w których zakładano prace budowlane i/lub wyposażenie przyczyniające się do poprawy wydajności energetycznej budynków i zwiększenia wydajności produkcji, transmisji oraz dystrybucji ciepła i elektryczności- jak wynika z analizy wniosków, duża część beneficjentów uwzględniła wspomniane działania w projektach czyniąc budowane/modernizowane obiekty bardziej przyjaznymi dla środowiska.

19.2 Kryteria wyboru projektów w ramach Osi VII

W odniesieniu do Osi VII istotne były także kryteria oceny formalnej projektów, gdyż miejsce ich realizacji zostało dość ściśle określone.

Do realizacji w ramach działania 7.1 kwalifikowane były projekty zlokalizowane na terenie jednego z miast wskazanych w załączniku nr 6 do RPO na obszarach dla których sporządzono lokalny program rewitalizacji – projekty ujęte w lokalnym programie rewitalizacji.

Do realizacji w ramach działania 7.2 kwalifikowane były projekty zlokalizowane na obszarach zdegradowanych dla których sporządzono lokalny program rewitalizacji – projekty ujęte w lokalnym programie rewitalizacji.

Do realizacji w ramach działania 7.3 kwalifikowane były projekty zlokalizowane na obszarach zmarginalizowanych wskazanych w załączniku nr 6 do RPOWP, czyli w powiatach: bieszczadzkim, brzozowskim, kolbuszowskim, leskim, lubaczowskim, niżańskim, przemyskim i strzyżowskim.

150

W ramach wszystkich działań, na etapie oceny merytoryczno- technicznej, oceniana była efektywność kosztowa projektu – stopień wpływu na osiągnięcie wskaźników RPO mierzona ilorazem wartości dofinansowania z EFRR oraz wskaźnika powierzchni odnowionych budynków lub powierzchni zagospodarowanych obszarów w wyniku realizacji projektu. Przynajmniej jeden ze wskazanych wskaźników był obowiązkowy dla projektów tego typu. W ramach wszystkich działań promowane były projekty zrealizowane w gminach charakteryzujących się najniższym wskaźnikiem liczby podmiotów gospodarki narodowej w stosunku do liczby mieszkańców w danej gminie oraz wysokim ujemnym saldem migracji. W przypadku działania 7.2 i 7.3 dodatkowymi punktami premiowane były projekty zrealizowane w gminach o wysokiej wartości wskaźnika liczby osób bezrobotnych w stosunku do liczby osób w wieku produkcyjnym w danej gminie, a w przypadku działania 7.1 – projekty zrealizowane w gminach, gdzie wysoki jest wskaźnik liczby osób przypadającej na mieszkanie. W przypadku działania 7.1 uwzględniana była również wartość historyczna odnawianych obiektów – premiowane były projekty zlokalizowane w miastach, w których maja siedzibę władze powiatowe, a także w miastach, w których występują obiekty zabytkowe lub zespoły obiektów zabytkowych oraz historyczne układy urbanistyczne przewidziane do szczególnej ochrony, rewaloryzacji, rewitalizacji i racjonalnego wykorzystania w ramach Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Podkarpackiego oraz budynki umieszczone w rejestrze zabytków prowadzonym przez Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

Warto podkreślić, że również we wszystkich działaniach w ramach Osi VII promowane były projekty, w których zakładano prace budowlane i/lub wyposażenie przyczyniające się do poprawy wydajności energetycznej budynków i zwiększenia wydajności produkcji, transmisji oraz dystrybucji ciepła i elektryczności- jak wynika z analizy wniosków, duża część beneficjentów uwzględniła wspomniane działania w projektach czyniąc budowane/modernizowane obiekty bardziej przyjaznymi dla środowiska.

Badani przedstawiciele Beneficjantów RPO WP metodą telefonicznego wywiadu pogłębionego kryteria wyboru projektów ocenili jako dobre, ponieważ wg nich prowadziły do wyboru projektów stawiających na podniesienie jakości usług, zwiększenie dostępności, wyposażenie i usprzętowienie infrastruktury publicznej oraz poprawę poczucia bezpieczeństwa pacjentów - obszar zdrowia.

W przypadku projektów dotyczących rewitalizacji miast – Działanie 7.1, część badanych stwierdziła, że zastosowane kryteria wyboru projektów faworyzowały obiekty wielkoobszarowe, ale wydaje się jednak, że większość kryteriów jest adekwatna do potrzeb województwa.

Część badanych zwróciła uwagę, na niewystarczająca pulę środków przeznaczonych na dany obszar, co wiązało się z faktem, że nie wszyscy aplikujący otrzymali wsparcie.

19.3 Wpływ projektów na wdrożenie i upowszechnienie polityk horyzontalnych UE

Polityki horyzontalne to priorytetowe kierunki rozwoju społecznego i gospodarczego Unii Europejskiej. Każdy projekt, który ma być realizowany z udziałem funduszy europejskich, jest oceniany w kontekście zgodności z trzema podstawowymi politykami:

zrównoważony rozwój - zgodnie z założeniami zrównoważonego rozwoju, przy korzystaniu z zasobów naturalnych nie należy kierować się jedynie zaspokajaniem własnych potrzeb, ale też brać pod uwagę przyszłe pokolenia i stan otaczającego środowiska. Polityka zrównoważonego rozwoju UE skupia się m.in. na budowaniu bardziej konkurencyjnej gospodarki, która będzie korzystać z zasobów w sposób racjonalny i oszczędny, ochronie środowiska poprzez ograniczanie emisji gazów oraz tworzeniu i upowszechnianiu nowych, przyjaznych dla środowiska technologii;

równość szans – realizując wymogi związane z wdrażaniem tej polityki, projektodawca musi zadbać o to, aby na każdym etapie wdrażania danego projektu zapewnić równe traktowanie

151

kobiet i mężczyzn, jak również nie dopuścić do dyskryminacji ze względu na inne niż płeć czynniki, m.in.: wiek, poglądy, pochodzenie, religię czy zdolności fizyczne. Oznacza to, że w projekcie - czy to „twardym” czy „miękkim” - nie można stosować żadnych dodatkowych kryteriów dyskryminacyjnych. W kontekście tej polityki bada się także, czy projekt wykazuje na nią pozytywny, negatywny czy też neutralny wpływ. W uzasadnieniu swojego wyboru należy przedstawić, w jaki sposób projektodawca zapewni równe traktowanie kobiet i mężczyzn, na przykład w dostępie do edukacji, rynku pracy, godzenia życia zawodowego i rodzinnego;

społeczeństwo informacyjne - realizacja polityki społeczeństwa informacyjnego polega na upowszechnianiu nowoczesnych technologii informacyjnych w życiu codziennym obywateli, przedsiębiorstw i administracji publicznej. Przykładem projektu, który pozytywnie wpływa na tę politykę, może być szkolenie z wykorzystaniem nowoczesnych technologii czy specjalistycznych oprogramowań. Nie można jednak określić, że projekt wykazuje pozytywny wpływ na realizację polityki społeczeństwa informacyjnego, gdy jedynym elementem jest na przykład zapisanie się na szkolenie drogą internetową.

Polityki horyzontalne nie są w projektach celem samym w sobie. Stanowić mają wartość dodaną do realizowanego przez projektodawcę przedsięwzięcia. Każdy wnioskodawca musi we wniosku o dofinansowanie zaznaczyć i uzasadnić, w jaki sposób – pozytywny, neutralny czy negatywny – realizacja projektu wpłynie na realizację wspomnianych polityk. Projekt niezgodny z politykami horyzontalnymi nie może być finansowany z unijnego budżetu. Równocześnie odpowiednie uzasadnienie dotyczące wpływu jest niezwykle ważne, bowiem korzystny wpływ przedsięwzięcia na realizację polityk – np. pozytywny wpływ na środowisko - może zaowocować dodatkowymi punktami w ocenie merytorycznej (zarówno w przypadku, gdy ochrona środowiska jest jego bezpośrednim celem (np. kampania społeczna promująca segregowanie śmieci, budowa oczyszczalni ścieków) lub gdy jest efektem pośrednim (np. wykorzystanie materiałów szkoleniowych w formie elektronicznej zamiast tradycyjnej papierowej).

Wszystkie projekty zrealizowane w ramach RPO WP mają co najmniej neutralny, a w wielu przypadkach pozytywny wpływ na wdrażanie omawianych trzech polityk. Biorąc pod uwagę, że w ramach Programu realizowane były projekty twarde, inwestycyjne, najbardziej widoczny jest wpływ ich realizacji na wdrażanie polityki zrównoważonego rozwoju. Przedsięwzięcia zakładające pozytywny wpływ inwestycji na środowisko poprzez uwzględnienie działań mających na celu redukcję zużycia energii oraz realne zmniejszenie emisji substancji szkodliwych do środowiska oraz dwutlenku węgla były premiowane dodatkowymi punktami w trakcie oceny projektów i podkreślić należy, że zdecydowana większość beneficjentów zaplanowała inwestycje w ten sposób, by pozytywny wpływ został faktycznie osiągnięty (w przypadku budynków już istniejących najczęściej zakładano ich termomodernizację, w przypadku budynków dopiero budowanych - zastosowanie nowoczesnych rozwiązań energetycznych, w tym również montaż paneli słonecznych). Dotyczy to zarówno projektów realizowanych w ramach Osi priorytetowej V i VII. Ponadto wybrane inwestycje dofinansowane w ramach Osi V, zwłaszcza w sektorze edukacji, ale również ochrony zdrowia, miały pozytywny wpływ na upowszechnianie nowoczesnych technologii informacyjnych w życiu codziennym obywateli, w tym uczniów i studentów, mieszkańców regionu oraz pracowników przedsiębiorstw i administracji publicznej poprzez to, że zakładały zwiększenie ich dostępu do Internetu, informatyzację świadczonych usług, umożliwienie posługiwania się nowoczesnymi technologiami i urządzeniami itp. Należy w tym kontekście zauważyć, że przedsięwzięcia zakładające pozytywny wpływ inwestycji na budowę społeczeństwa informacyjnego powinny być premiowane na etapie oceny projektów w ramach

przyszłej perspektywy finansowej.

19.4 Podsumowanie - kryteria wyboru projektów

Znakiem szczególnym RPO wdrażanego na Podkarpaciu były niewątpliwie kryteria wyboru projektów, które należy uznać za bardzo szczegółowe w porównaniu z kryteriami przyjmowanymi w ramach innych Programów. Nie oznacza to równocześnie, że zostały one ustalone zbyt sztywno – umożliwiły

152

z jednej strony realizację projektów najbardziej istotnych z punktu widzenia potrzeb w regionie, co zostało potwierdzone w wyniku realizacji badania, z drugiej strony zapewniły możliwość ubiegania się o dofinansowanie wszystkim zainteresowanym podmiotom. Zastosowane kryteria umożliwiły osiągniecie celów Osi V i VII RPO WP.

Zdaniem ewaluatorów lista projektów kluczowych skonstruowana w obecnej perspektywie finansowej w odniesieniu do Osi V i VII miała charakter nazbyt przypadkowy. Główny zarzut wynika z umieszczenia na niej tylko jednego projektu z zakresu ochrony zdrowia czy też zbyt małą liczbę projektów przeznaczonych do realizacji w ramach Działania 7.1 i 7.2 RPO WP. Taki a nie inny kształt listy mógł wynikać z wielu przyczyn nie zawsze zależnych od instytucji odpowiedzialnych za wdrażanie Programu. Jej charakter mógł wynikać między innymi z braku przygotowania beneficjentów reprezentujących najważniejsze podmioty w tym sektorze do realizacji projektów w momencie konstruowania listy. Tym niemniej w omawianym kontekście rekomendowany jest bardziej przemyślany i strategiczny wybór inwestycji kluczowych – wpływających w sposób najbardziej efektywny na rozwój gospodarczy lokalny i regionalny. W nowej perspektywie wspomniana lista zyska na znaczeniu poprzez fakt, że będzie konsultowana w ramach tzw. kontraktu terytorialnego.

153

20 Realizacja RPO na terenie województw ościennych

W ramach badania ewaluacyjnego projektu pn. „Znaczenie interwencji RPO WP w obszarze infrastruktury publicznej” zostały przeprowadzone wywiady pogłębione z przedstawicielami Instytucji Zarządzających Regionalnych Programów Operacyjnych. Do realizacji wywiadów pogłębionych zostali wybrani przedstawiciele Iz RPO następujących województw: małopolskiego, świętokrzyskiego, lubelskiego.

20.1 Założenia programowe RPO – priorytety związane ze infrastrukturą publiczną. Kryteria wyboru projektów.

Główne założenia Regionalnych Programów Operacyjnych były związane ze wzmocnieniem rozwoju regionów i poprawą ich konkurencyjności na tle pozostałych województw. Wszystkie 16 regionalnych programów realizują Strategię Rozwoju Kraju na lata 2007-2015 oraz Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie (Narodowa Strategia Spójności). Jednocześnie każdy z 16 programów jest odzwierciedleniem polityki rozwoju prowadzonej przez samorząd danego województwa, której podstawę stanowi Strategia Rozwoju Województwa.

Główne cele Regionalnych Programów Operacyjnych poszczególnych województw:

RPO Województwa Małopolskiego na lata 2007-2013: tworzenie warunków dla wzrostu gospodarczego i zatrudnienia;

RPO Województwa Świętokrzyskiego na lata 2007-2013: poprawa warunków sprzyjających budowie konkurencyjnej i generującej nowe miejsca pracy regionalnej gospodarki;

RPO Województwa Lubelskiego na lata 2007-2013:podniesienie konkurencyjności Lubelszczyzny prowadzące do szybszego wzrostu gospodarczego oraz zwiększenia zatrudnienia z uwzględnieniem walorów naturalnych i kulturowych regionu;

RPO Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013: wzrost krajowej i międzynarodowej konkurencyjności gospodarki oraz poprawa dostępności przestrzennej Podkarpacia.

Przedstawiciele IZ RPO biorący udział w badaniu, stwierdzili, że założenia programowe w reprezentowanych przez nich województwach powstały w oparciu o przeprowadzoną wcześniej diagnozę stanu sytuacji społeczno-gospodarczej każdego z regionów. Ponadto zostały przeprowadzane konsultacje społeczne, jak również spotkania eksperckie z przedstawicielami z dziedziny infrastruktury publicznej.

Pomimo faktu, że przy tworzeniu RPO panowała dowolność dotycząca struktury poszczególnych priorytetów, to jednak w każdym z badanych regionów, została stworzona oś priorytetowa odnosząca się do infrastruktury publicznej, która dotyczyła takich obszarów, jak edukacja, zdrowie, pomoc społeczna, sport i rekreacja. Należy jednak zaznaczyć, że w województwie świętokrzyskim w ramach RPO nie przewidziano wsparcia nakierowanego bezpośrednio na obszar pomocy społecznej.

Podobnie, w każdym z opisywanych województw utworzono oś priorytetową odnoszącą się do rewitalizacji miast czy obszarów zdegradowanych. W przypadku województwa małopolskiego została utworzona jedna Oś Priorytetowa VI Spójność wewnątrzregionalna, zawierająca w sobie zarówno elementy dotyczące infrastruktury publicznej, jak i rewitalizacji miast i obszarów wiejskich. Z kolei w województwie świętokrzyskim i lubelskim wsparcie, w ramach osi priorytetowych odnoszących się do problemu rewitalizacji skierowane zostało jedynie na tereny miejskie.

Struktura usytuowania obszarów związanych ze zdrowiem i pomocą społeczną, edukacją, sportem i rekreacją oraz rewitalizacją miast, obszarów zdegradowanych i zmarginalizowanych gospodarczo w danych województwach.

154

RPO Województwa Małopolskiego: Oś Priorytetowa VI Spójność wewnątrzregionalna:

Działanie 6.1 Rozwój miast: Schemat A: Projekty realizowane wyłącznie w ramach programów rewitalizacji, Schemat B: Projekty w zakresie rekreacji i sportu;

Działanie 6.2 Rozwój obszarów wiejskich, Schemat A: Odnowa Centrów Wsi, Schemat B: Infrastruktura społeczna, w tym edukacyjna i sportowa, Schemat C: Likwidacja skutków klęsk żywiołowych;

Działanie 6.3 Poprawa bezpieczeństwa mieszkańców, w tym socjalnego i zdrowotnego, Schemat A: Ochrona zdrowia, Schemat B: Opieka społeczna, Schemat C: Służby ratunkowe;

Działanie 6.4 Infrastruktura opieki nad dziećmi do lat 3. RPO Województwa Świętokrzyskiego:

Oś priorytetowa V Wzrost jakości infrastruktury społecznej oraz inwestycje w dziedzictwo kulturowe, turystykę i sport

Działanie 5.1 Inwestycje w infrastrukturę ochrony zdrowia

Działanie 5.2 Podniesienie jakości usług publicznych poprzez wspieranie placówek edukacyjnych i kulturalnych

Działanie 5.3. Inwestycje w sferę dziedzictwa kulturowego, turystyki i sportu Oś priorytetowa VI Wzmocnienie ośrodków miejskich i rewitalizacja małych miast

Działanie 6.1 Wzmocnienie regionalnych i sub-regionalnych ośrodków wzrostu

Działanie 6.2 Rewitalizacja małych miast RPO Województwa Lubelskiego: Oś Priorytetowa VIII Infrastruktura społeczna:

Działanie 8.1 Infrastruktura dydaktyczna i społeczna szkół wyższych

Działanie 8.2 Infrastruktura szkolna i sportowa

Działanie 8.3 Ochrona zdrowia

Działanie 8.4 Pomoc społeczna Oś Priorytetowa III Atrakcyjność obszarów miejskich i tereny inwestycyjne

Działanie 3.1 Tworzenie terenów inwestycyjnych

Działanie 3.2 Rewitalizacja zdegradowanych obszarów miejskich RPO Województwa Podkarpackiego:

Oś Priorytetowa V Infrastruktura Publiczna

Działanie 5.1 Infrastruktura edukacyjna

Działanie 5.2 Infrastruktura ochrony zdrowia i pomocy społecznej

Działanie 5.3 Infrastruktura sportowa i rekreacyjna Oś Priorytetowa VII Spójność wewnątrzregionalna

Działanie 7.1 Rewitalizacja miast

Działanie 7.2 Rewitalizacja obszarów zdegradowanych

Działanie 7.3 Rewitalizacja obszarów zmarginalizowanych gospodarczo oraz wsparcie terenów zniszczonych przez powódź

Założeniem programowym priorytetów związanych z infrastrukturą publiczną było przede wszystkim zmniejszenie infrastrukturalnych barier w dostępie do usług społecznych, w tym poprawa dostępu mieszkańców regionu do wysokiej jakości usług sfery publicznej, poprawa warunków kształcenia i korzystania z infrastruktury publicznej, w szczególności w obszarze zdrowia, pomocy społecznej, edukacji oraz sportu i rekreacji. Realizacja tych założeń odbywała się głównie poprzez modernizację infrastruktury publicznej oraz zakup wyposażenia i specjalistycznego sprzętu.

Tworzenie kryteriów wyboru projektu zarówno dotyczących dziedziny infrastruktury publicznej, jak i rewitalizacji miast i obszarów zdegradowanych oraz zmarginalizowanych gospodarczo było również konsultowane z ekspertami związanymi z szeroko pojęta infrastruktura publiczną, następnie

155

skonstruowane kryteria zostały zatwierdzone przez dany Komitet Monitorujący, składający się m.in. z przedstawicieli zarządu województwa, Instytucji Pośredniczącej, Powiatów, Gmin etc.

Kryteria wyboru projektów z dziedziny infrastruktury publicznej dotyczyły przede wszystkim:

wykonalności i trwałości finansowej,

ekonomiczno-społecznego wpływu na rozwój regionu,

wpływu na polityki horyzontalne,

trwałości projektu,

zasadności realizacji projektu,

komplementarności projektu,

kompleksowości projektu (usług oferowanych przez beneficjenta),

IZ RPO województwa małopolskiego dodała m.in. takie kryteria oceny merytorycznej w obszarze edukacji jak:

innowacyjność projektu, IZ RPO województwa świętokrzyskiego dodała m.in. takie kryteria oceny merytorycznej w obszarze zdrowia jak:

zgodność przewidzianego do realizacji zakresu projektu z potrzebami zdrowotnymi mieszkańców regionu (wynikającymi z dynamiki długookresowych trendów demograficznych),

zgodność celów i zakresu rzeczowego projektu z obecną i planowaną podażą danych świadczeń zdrowotnych w województwie (racjonalność rozmieszczenia usług w regionie),

w obszarze edukacji:

wpływ projektu na poprawę warunków/jakości nauczania oraz ułatwienie dostępności edukacji,

liczba uczniów w szkole/liczba dzieci w przedszkolu,

powiązanie kierunków kształcenia z regionalnym rynkiem pracy,

wpływ na wzrost ilości studentów/słuchaczy/uczniów, w obszarze sportu i rekreacji:

wpływ projektu na poprawę dostępności do obiektów sportowych, rekreacyjnych i aktywnego wypoczynku.32

IZ RPO województwa lubelskiego dodała m.in. takie kryteria oceny merytorycznej w obszarze edukacji jak:

efektywność kosztowa osiągnięcia 1 produktu, w obszarze zdrowia:

wpływ realizacji projektu na poprawę sposobu funkcjonowania jednostki ochrony zdrowia, wpływ na realizację strategii rozwoju jednostki ochrony zdrowia, zasadność realizacji projektu oraz wpływ na poprawę jakości i dostępności świadczeń

medycznych w jednostkach ochrony zdrowia, kryterium lokalizacyjno-demograficzne.

w obszarze pomocy społecznej: wpływ realizacji projektu na poprawę funkcjonowania jednostek pomocy społecznej, wpływ na realizację strategii rozwoju jednostek pomocy społecznej,

w obszarze sportu i rekreacji: wpływ na poprawę funkcjonowania systemu oświaty lub dostępności obiektów sportowych.

32 zob. Kryteria wyboru projektów ramach RPO WŚ na lata 2007-2013. zał. Szczegółowy opis priorytetów RPO WŚ na lata 2007-2013

156

IZ RPO województwa podkarpackiego dodała m.in. takie kryteria oceny merytorycznej w obszarze edukacji jak:

związek projektu z kluczowymi dla gospodarki regionu dziedzinami nauk, wpływ projektu na rozwój nowoczesnych metod kształcenia, wpływ projektu na zwiększenie dostępności infrastruktury do potrzeb niepełnosprawnych, wpływ projektu na rozwój kształcenia ustawicznego, wpływ projektu na rozwój kształcenia ustawicznego, wielofunkcyjność wykorzystania infrastruktury będącej przedmiotem projektu, upowszechnienie dostępu do szkolnictwa wyższego, wpływ projektu na zmniejszenie dysproporcji w dostępie do edukacji pomiędzy obszarami

wiejskimi, a miastami, w obszarze zdrowia i pomocy społecznej:

wpływ projektu na zwiększenie dostępności deficytowych w województwie usług medycznych, wpływ projektu na zmniejszenie dysproporcji w dostępie do opieki zdrowotnej pomiędzy

obszarami wiejskimi, a miastami, wpływ projektu na zwiększenie dostępności infrastruktury do potrzeb niepełnosprawnych, wpływ projektu na szanse powrotu na rynek pracy osób bezrobotnych, zagrożonych

wykluczeniem społecznym, stopień przyczynienia się projektu do pełnego dostosowania obiektów będących jego

przedmiotem do wymogów obowiązującego prawa, w obszarze sportu i rekreacji:

liczba utworzonych miejsc pracy, wpływ projektu na zmniejszenie dysproporcji w dostępie do infrastruktury sportowej

i rekreacyjnej pomiędzy obszarami wiejskimi, a miastami.

Kryteria wyboru projektów z dziedziny rewitalizacji obszarów miejskich, zdegradowanych oraz zmarginalizowanych gospodarczo dotyczyły przede wszystkim:

ekonomiczno-społecznego wpływu na rozwój regionu,

poprawy jakości przestrzeni miejskiej,

wpływu projektu na rozwój obszaru rewitalizowanego,

wykonalności i trwałości finansowej,

wpływu na polityki horyzontalne,

znaczenia projektu dla realizacji celów zawartych w dokumentach strategicznych o znaczeniu lokalnym i ponadlokalnym.

IZ RPO województwa małopolskiego dodała m.in. takie kryteria oceny merytorycznej jak:

ocena programu rewitalizacji,

wpływ projektu na realizację celów programu rewitalizacji33. IZ RPO województwa świętokrzyskiego dodała m.in. takie kryteria oceny merytorycznej jak:

wpływ projektu na tworzenie nowych miejsc pracy, wpływ projektu na przezwyciężenie zjawisk negatywnych zdefiniowanych w Lokalnym

Programie Rewitalizacji34.

IZ RPO województwa lubelskiego dodała m.in. takie kryteria oceny merytorycznej jak: lokalizacja w obszarach kluczowych dla rozwoju regionu, wpływ na rozwiązywanie głównych problemów społecznych,

33 Zob. Uszczegółowienie małopolskiego regionalnego programu operacyjnego na lata 2007-2013 34 Zob. Kryteria wyboru projektów ramach RPO WŚ na lata 2007-2013. zał. Szczegółowy opis priorytetów RPO WŚ na lata 2007-2013

157

wpływ na jakość użytkowania35.

IZ RPO województwa podkarpackiego dodała m.in. takie kryteria oceny merytorycznej jak: wartość historyczna odnawianych obiektów (budynki umieszczone w rejestrze zabytków

prowadzonym przez Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora zabytków), udogodnienia dla użytkowników oraz ich bezpieczeństwo, miasta, w których siedzibę mają władze powiatowe, a także miasta, w których występują

obiekty zabytkowe lub zespoły obiektów zabytkowych oraz historyczne układy urbanistyczne przewidziane do szczególnej ochrony, rewaloryzacji, rewitalizacji i racjonalnego wykorzystania w ramach Planu zagospodarowania Przestrzennego Województwa Podkarpackiego,

liczba bezrobotnych/Liczba osób w wieku produkcyjnym (dane dla gminy), saldo migracji, projekty dotyczące ochrony/zapobiegania dalszemu zanieczyszczeniu źródeł wody pitnej lub

wszelkie inne przedsięwzięcia ściśle powiązane z głównymi priorytetami środowiskowymi, projekty dotyczące odzyskiwania gruntów, za których zdegradowanie odpowiedzialność

ponoszą podmioty publiczne, wartość strat w infrastrukturze publicznej spowodowanych przez powódź lub podtopienia

w 2010 r. po ich weryfikacji przez Podkarpacki Urząd Wojewódzki w gminie/gminach, na obszarze których realizowany jest projekt,

poziom zamożności gminy/gmin, na terenie których realizowany będzie projekt.

20.2 Projekty kluczowe, indywidualne, nabory celowe.

Projekty kluczowe związane są ściśle z rozwojem danego województwa i są w pełni spójne ze Strategią Rozwoju Województwa. Kluczowość projektu charakteryzuje się tym, że dana inwestycja ma szczególne znaczenie dla lokalnej/regionalnej społeczności, a tym samym kluczowe z punktu widzenia rozwoju całego regionu, wpisując się w wybrane zakresy RPO. Projekty kluczowe są wybierane w trybie pozakonkursowym przez zarząd Województwa.

W województwie świętokrzyskim wybrano aż 13 inwestycji odnoszących się do infrastruktury publicznej, wszystkie wybrane projekty kluczowe dotyczyły obszaru zdrowia, wytypowane projekty z zakresu zdrowia miały na celu głównie przebudowę, modernizację oddziałów, bloków operacyjnych oraz zakup specjalistycznej aparatury medycznej.

W przypadku województwa lubelskiego wybrano dwa projekty powiązane z infrastrukturą społeczną, które bezpośrednio odnosiły się do obszaru sportu i rekreacji, obydwa projekty dotyczyły budowy/odbudowy stadionów sportowych.

Z kolei w województwie podkarpackim na indykatywnym wykazie projektów kluczowych znaleźć można 7 projektów powiązanych z V Osią Priorytetową RPO WP, czyli Infrastrukturą publiczną, a wśród nich 4 projekty dotyczące obszaru edukacji realizowane przez szkoły wyższe dotyczące głównie modernizacji bazy dydaktycznej, 1 projekt z obszaru zdrowia mający na celu modernizację Szpitala Wojewódzkiego nr 2 w Rzeszowie. A także 2 projekty dotyczące obszaru sportu i rekreacji, pierwszy zakładał budowę stadionu miejskiego w Rzeszowie, a drugi odbudowę kompleksu sportowo-rekreacyjnego w Małej (gmina Ropczyce).

35 Zob. Kryteria wyboru projektów dla Osi Priorytetowych III-VIII w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2007-2013

158

Województwo małopolskie nie wytypowało żadnych projektów kluczowych dotyczących VI Osi Priorytetowej Spójność wewnątrzregionalna i jednocześnie odnoszących się do obszarów takich, jak zdrowie, pomoc społeczna, edukacja lub sport i rekreacja.

Jednak w przypadku projektów mających na celu rewitalizację miast, obszarów zdegradowanych i zmarginalizowanych gospodarczo województwo małopolskie umieściło aż 9 projektów na indykatywnym wykazie projektów kluczowych, wszystkie wytypowane projekty dotyczyły likwidacji skutków powodzi i w większości skierowane zostały na tereny wiejskie.

W województwie świętokrzyskim realizowano 3 projekty dotyczące rewitalizacji miast, w tym rewitalizacji zabytkowego śródmieścia w Kielcach oraz rewitalizacji starego miasta w Sandomierzu.

W województwie lubelskim zrealizowano 2 projekty kluczowe w obszarze rewitalizacji obszarów miejskich, w tym jeden dotyczył rewitalizacji części Pałacu Morskich, a drugi rewitalizacji zespołu klasztornego.

W województwie podkarpackim w ramach VII Osi Priorytetowej RPO WP Spójność wewnątrzregionalna wpisano jeden projekt na listę projektów kluczowych dotyczący renowacji zabytkowego konwentu OO. Bernardynów w Rzeszowie.

20.3 Elementy innowacyjne w projektach, konkurencyjność regionu.

Innowacyjność oznacza zdolność do tworzenia i wdrażania innowacji, jak również ich absorpcji. Za innowacje uznaje się nowe lub istotnie ulepszone produkty (wyroby, usługi), procesy i metody (techniczne, organizacyjne i marketingowe). Jednak mimo podanej definicji istnieje problem z rozumieniem i wskazywaniem elementów innowacyjnych w projektach. Potwierdzają to wszyscy przedstawiciele IZ RPO. Z racji specyfiki projektów realizowanych w ramach wsparcia skierowanego na infrastrukturę publiczną, gdzie realizacja projektów w przeważającej mierze opierała się na modernizacji infrastruktury społecznej i/lub zakupie wyposażenia ciężko wskazać na projekty innowacyjne czy choćby zawierające w sobie elementy innowacyjności. Często wśród inwestycji związanych ze zdrowiem za innowacyjne uważa się te projekty dotyczące zakupu specjalistycznego sprzętu medycznego, upatrując innowacyjność jedynie w tym, że jest to nowoczesny sprzęt, o najlepszych parametrach w swojej klasie, choć stosowanie danego sprzętu w medycynie jest już powszechne od kilku, kilkunastu lat. Brak jest jednak projektów, które maja na celu wprowadzenie innowacyjnych, unikatowych rozwiązań za pomocą nowoczesnej technologii niestosowanej do tej pory. Z drugiej strony należy pamiętać, że spora część placówek zdrowia boryka się z dużymi problemami finansowymi, a ich infrastruktura wymaga natychmiastowych prac modernizacyjnych oraz wymiany przestarzałego i często niesprawnego sprzętu, w takich przypadkach trudno jest mówić o wprowadzaniu innowacyjności, kiedy nie są zaspokojone podstawowe potrzeby. W projektach dotyczących infrastruktury edukacyjnej innowacyjność upatrywano w zakupie wyposażenia, głównie maszyn, stacji diagnostycznych oraz komputerów do szkół zawodowych. W przypadku projektów dotyczących pomocy społecznej, również trudno wskazać na elementy innowacyjne, ponieważ przeważnie dotyczyły one modernizacji budynków, sal i pomieszczeń oraz zakupu wyposażenia do jednostek działających w obszarze szeroko pojętej pomocy społecznej. W obszarze dotyczącym sportu i rekreacji realizowano przede wszystkim projekty mające na celu budowę/modernizację hal, sal sportowych, boisk, stadionów i pływalni. W tym przypadku innowacyjność upatrywano jedynie w wykorzystywaniu nowoczesnych technologii budowlanych, szczególnie związanych z termomodernizacją obiektów, np. stosowaniem kolektorów słonecznych.

Podobnie sytuacja kształtuje się w przypadku projektów realizowanych w ramach rewitalizacji miast czy obszarów zdegradowanych, tutaj również ciężko doszukać się elementów innowacyjnych. Projekty te skupiały się przede wszystkim na rewitalizacji rynków miejskich, kamienic, czy budynków przynależnych do spółdzielni lub wspólnot mieszkaniowych.

159

20.4 Kontynuacja wsparcia w dalszej perspektywie finansowania.

Przedstawiciele IZ RPO zgodnie stwierdzili, że w obecnej chwili nie posiadają informacji o wysokości środków przeznaczonych na wsparcie infrastruktury społecznej, jednak wszyscy potwierdzali obawy, co do byt małej puli środków przeznaczonych na ten cel, co niestety spowoduje znacznie mniejsze nakłady inwestycyjne na te obszary, a potrzeby alokacji środków w tym zakresie cały czas są bardzo duże. Podmioty użyteczności publicznej w dalszym ciągu zgłaszają zapotrzebowanie na wsparcie posiadanej infrastruktury. Należy nie tylko dążyć do wyrównania szans i zwiększenia dostępu do usług sfery publicznej, ale również stawiać na wprowadzanie nowoczesnych technologii i rewolucyjnych rozwiązań.

Odnośnie obszaru zdrowia przedstawiciel IZ RPO Województwa Małopolskiego wskazał, że w przyszłej perspektywie planuje się kłaść większy nacisk na tzw. projekty celowane, szczególnie skierowane do potencjalnych beneficjentów znajdujących się na obszarach, które charakteryzuje stosunkowo słaba dostępność do danych świadczeń zdrowotnych. Ponadto dodał, że dotychczasowa dosyć spora dowolność w możliwości aplikowania, następnie pozyskiwania i wydatkowania środków (możliwość pozyskania środków przez podmioty ochrony zdrowia bez wyznaczania dziedzin priorytetowych w medycynie, zarówno na modernizację bloków, oddziałów, wyposażenie a także zakup specjalistycznego sprzętu medycznego) przez placówki ochrony zdrowia powinna zostać zdecydowanie zawężona, tutaj też pożądane jest wprowadzenie naborów celowanych.

Ponadto twierdzą, że środki powinny zostać również skierowane na różnego rodzaju programy dotyczące profilaktyki zdrowotnej, na choroby układu krążenia, onkologiczne, choroby cywilizacyjne oraz w związku ze starzeniem się społeczeństwa, na choroby wieku starczego.

W przypadku projektów realizowanych w ramach wsparcia przewidzianego na obszary wymagające rewitalizacji, przedstawiciele IZ RPO Województwa Małopolskiego zastanawiają się nad wprowadzeniem warunku lub kryterium mającego na celu realizowaniu przez beneficjentów projektu w partnerstwie, a także realizacji tzw. działań miękkich, na co pozwala dwu funduszowy charakter programu.

Z kolei przedstawiciel IZ RPO Województwa Świętokrzyskiego wskazał, że w przyszłej perspektywie należy kłaść większy nacisk na zyskanie od wnioskodawców/beneficjentów koncepcji przemyślanej fazy życia projektu po zakończeniu jego finansowania – konkretnego planu wykorzystania efektów projektu, w tym również dochodów i zysków.

160

21 Obszary interwencji RPO WP w zakresie infrastruktury publicznej, które nie uzyskały wystarczającego wsparcia

21.1 Potrzeby i braki inwestycyjne w ramach obszarów interwencji RPO WP

Inwestycje dokonane w ramach obszarów interwencji RPO WP uznać należy za bardzo istotne. Większość beneficjentów w badaniach CAWI uznała, że inwestycja nie zostałaby zrealizowana pomimo braku dofinansowania ze środków unijnych w ramach RPO WP. Blisko co czwarta osoba uznała, że inwestycja musiałaby być „okrojona”. Jedynie 3% respondentów uznało, ze mogliby taką inwestycję, pomimo braku dofinansowania, przeprowadzić w obecnym kształcie. Świadczy to o wadze, jaką przyniosło dofinansowanie w ramach osi V i VII RPO WP. Szczegółowe dane przedstawia zamieszczony poniżej wykres.

Wykres 77. Stwierdzenie, czy inwestycja zostałaby zrealizowana pomimo braku dofinansowania ze środków

unijnych w ramach RPO WP.


W kolejnych tabelach przedstawiono wskazane przez respondentów biorących udział w badaniu ankietą internetową inwestycje, które Respondenci chcieliby realizować w kolejnym okresie programowania (2014+). Są to zgłoszone propozycje inicjatyw, które osoby i instytucje chciałyby realizować w kolejnym okresie programowania po roku 2014.

W tabelach zamieszczonych na kolejnej stronie przedstawiono najczęściej wymieniane przez respondentów obszary inwestycji, które chcieliby realizować. Obszary te podzielone są na poszczególne działania. W tabelach przedstawiono również średnią prezentującą miejsce w rankingu – w ramach ankiet internetowych respondenci porządkowali obszary od najważniejszych do najmniej ważnych, dlatego też im niższa średnia tym waga analityczna obszaru przyznana przez respondentów jest większa.

2,70%

24,00%

56,20%

17,10%

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

Tak, całkowicie Tak, ale wograniczonym zakresie

rzeczowym

Nie Nie wiem, trudnopowiedzieć

161

Tabela 55. Braki inwestycyjne w ramach Działania 5.1

zakres średnia

1. Inwestycje w zakresie termomodernizacji obiektu/ów dydaktycznego/ych (szkolnych, przedszkolnych itp.) 2,33

2. Wyposażenie obiektu/ów dydaktycznego/ych (szkolnych, przedszkolnych itp.) 2,35

3. Dostosowanie obiektu/ów do potrzeb osób niepełnosprawnych 2,57

4. Inwestycje związane z informatyzacją obiektu/ów dydaktycznego/ych (szkolnych, przedszkolnych itp.) 2,58

5. Budowa, rozbudowa lub modernizacja infrastruktury edukacyjnej 2,75

6. Budowa, rozbudowa lub modernizacja obiektów sportowych 2,83

7. Budowa, rozbudowa lub modernizacja infrastruktury sportowej w obrębie obiektów edukacyjnych 2,91



zakres średnia

1. Modernizacja/rozbudowa infrastruktury placówki (budynków, sal, laboratoriów itp.) 1,88

2. Wymiana/unowocześnienie/zwiększenie wyposażenia placówki w sprzęt medyczny 1,94

3. Zakup specjalistycznego sprzętu medycznego, wyposażenia 1,94



zakres średnia

1. Wymiana/unowocześnienie/zwiększenie wyposażenia obiektu w sprzęt sportowy 1,5

2. Modernizacja/rozbudowa infrastruktury obiektu 1,66


Zdaniem mieszkańców województwa, którzy wzięli udział w badaniu CATI w kolejnym okresie programowania kontynuowane powinny być inwestycje prowadzące do poprawy jakości usług świadczonych przez instytucje ochrony zdrowia. Szczegółowe dane przedstawia poniższa tabela.

Tabela 58. Typy inwestycji w zakresie infrastruktury publicznej powinny być zdaniem mieszkańców (ankieta CATI) szczególnie dofinansowywane w kolejnym okresie programowania (2014+).

Obszar N %

1. Poprawa jakości usług świadczonych przez instytucje ochrony zdrowia i pomocy społecznej poprzez modernizację wyposażenia, poszerzenie zakresu usług itp.

280 59,96%

2. Budowa, rozbudowa lub modernizacja infrastruktury ochrony zdrowia i pomocy społecznej

227 48,61%


217 46,47%

4. Polepszenie jakości usług świadczonych przez placówki edukacyjne funkcjonujące w województwie poprzez modernizację wyposażenia, poszerzenie zakresu usług itp.

163 34,90%

5. Budowa, rozbudowa lub modernizacja infrastruktury edukacyjnej (przedszkolnej, szkolnej)

144 30,84%

6. Dostosowanie instytucji publicznych do potrzeb osób niepełnosprawnych 134 28,69%

7. Zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej obszarów zmarginalizowanych gospodarczo oraz wsparcie terenów zniszczonych przez powódź

126 26,98%

8. Budowa, rozbudowa lub modernizacja obiektów sportowych i rekreacyjnych 115 24,63%

9. Rewitalizacja miast - poprawa atrakcyjności miast i miasteczek 114 24,41%

10. Poprawa jakości usług świadczonych przez obiekty sportowe i rekreacyjne poprzez modernizację wyposażenia, poszerzenie zakresu usług itp.

64 13,70%

11. Informatyzacja instytucji publicznych 46 9,85%

12. Inne 40 8,57%


162

Mieszkańcy wypowiedzieli się także na temat występowania, na terenie gminy w której respondent mieszka obszarów związanych z infrastrukturą publiczną, które nie uzyskały wystarczającego wsparcia (dofinansowania) w ramach RPO WP lub innych programów unijnych dostępnych w latach 2007 – 2013. W tym zakresie najczęściej wskazywano na infrastrukturę drogową (w tym chodniki), służbę zdrowia, edukację, sport i rekreację oraz instalacje publiczne takie jak kanalizacja, wodociągi czy sieć gazownicza. Szczegółowe dane przedstawia zamieszczona poniżej tabela.

Tabela 59. Obszary związane z infrastrukturą publiczną, które nie uzyskały wystarczającego wsparcia (dofinansowania) w ramach RPO WP lub innych programów unijnych dostępnych w latach 2007 – 2013

Obszar N %

1. infrastruktura drogowa 52 10,4%

2. służba zdrowia 27 5,4%

3. edukacja 22 4,4%

4. sport i rekreacja 20 4,0%

5. instalacje publiczne (kanalizacja, wodociągi, gaz) 17 3,4%

6. odmowa 14 2,8%

7. rynek pracy 13 2,6%

8. tereny wiejskie 9 1,8%

9. kultura 7 1,4%

10. dostosowanie dla niepełnosprawnych 5 1,0%


Przeprowadzone badania wykazały, że na terenie gmin występują obszary związane z infrastrukturą publiczną, które nie uzyskały wystarczającego wsparcia (dofinansowania) w ramach RPO WP lub innych programów unijnych dostępnych w latach 2007 – 2013. Takie zdanie wyraziło 69,4% pytanych, a tylko co piąty z nich był innego zdania (20,4%).Najczęściej do niedofinansowanych obszarów zaliczano te związane z edukacją, ochroną zdrowia, drogami oraz ochroną środowiska. Szczegóły przedstawiają zamieszczone poniżej wykres i tabela.

Wykres 78. Czy na terenie gmin występują obszary związane z infrastrukturą publiczną, które nie uzyskały wystarczającego wsparcia (dofinansowania) w ramach RPO WP lub innych programów unijnych dostępnych w latach 2007 – 2013?


69,4%

20,4%

10,2%

Tak

Nie

Nie wiem| trudno powiedzieć

163

Tabela 60. Najczęściej wybierane obszary, które w opinii respondentów nie uzyskały wystarczającego wsparcia w ramach RPO WP

Obszar Liczba wskazań

edukacja 17

ochrona zdrowia 10

drogi 9

ochrona środowiska 6

kanalizacja, wodociągi, 5

sport i rekreacja 5

kultura 4


Zdecydowana większość respondentów biorących udział w badaniach CATI wskazała, że Urzędy Gminy planują podjąć inwestycje w zakresie infrastruktury publicznej w okresie najbliższych trzech lat (89,8%). Najczęściej wspominano o inwestycjach w takich obszarach jak drogi, kanalizacja i wodociągi, edukacja oraz sport i rekreacja.

Tabela 61. Jakie typy inwestycji w zakresie infrastruktury publicznej powinny być szczególnie dofinansowywane w kolejnym okresie programowania

Obszar Liczba

Budowa, rozbudowa lub modernizacja infrastruktury edukacyjnej (przedszkolnej, szkolnej) 51

Budowa, rozbudowa lub modernizacja infrastruktury ochrony zdrowia i pomocy społecznej 43

Budowa, rozbudowa lub modernizacja obiektów sportowych i rekreacyjnych 42

Polepszenie jakości usług placówek edukacyjnych poprzez modernizację wyposażenia, poszerzenie zakresu usług itp.

40

Poprawa jakości usług instytucji ochrony zdrowia i pomocy społecznej poprzez modernizację wyposażenia, poszerzenie zakresu usług itp.

38

Ożywienie gospodarcze i społeczne obszarów zdegradowanych w wyniku upadku przemysłu, likwidacji PGR-ów itp.

32

zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej obszarów zmarginalizowanych gospodarczo oraz wsparcie terenów zniszczonych przez powódź

32

Rewitalizacja miast - poprawa atrakcyjności miast i miasteczek 29

Poprawa jakości usług świadczonych przez obiekty sportowe i rekreacyjne poprzez modernizację wyposażenia, poszerzenie zakresu usług itp.

26

Informatyzacja instytucji publicznych 25

Dostosowanie instytucji publicznych do potrzeb osób niepełnosprawnych 21


Tabela 62. Najczęściej wybierane obszary planowanych inwestycji w infrastrukturę publiczną

Obszar Liczba wskazań

drogi 32

kanalizacja, wodociągi, 29

edukacja 25

sport i rekreacja 23

kultura 10

ochrona środowiska 7

ochrona zdrowia 5

Rewitalizacja terenów zdegradowanych 5


164

Także respondenci w ramach badanych firm uznali, że najczęściej wybierane obszary planowanych inwestycji w infrastrukturę publiczną to poprawa jakości usług świadczonych przez instytucje, budowa, rozbudowa lub modernizacja infrastruktury, ożywienie gospodarcze i społeczne obszarów zdegradowanych oraz polepszenie jakości usług świadczonych przez placówki. Na pytanie, czy przystępując do realizacji wskazanych powyżej inwestycji Urzędy Gminy planują skorzystać ze środków unijnych, prawie wszyscy respondenci odpowiadali twierdząco, z czego (92,9%) wskazało na „zdecydowanie tak”, a tylko (6,1%) na „raczej tak”. Chcąc dowiedzieć się o możliwą formę współpracy, zapytano respondentów, czy byliby zainteresowani realizacją inwestycji w partnerstwie z innymi podmiotami. Większość przychylnie odniosła się do zawartej w pytaniu propozycji współpracy, a odpowiedzi „zdecydowanie tak” oraz „raczej tak” odnotowały tę samą liczbę wskazań (34,7%). Trzecią najczęściej wybieraną odpowiedzią było „raczej nie” (22,4%), a nieznaczący odsetek był zdecydowanie przeciwny (2%). Szczegóły przedstawia zamieszczony poniżej wykres.

Wykres 79. Czy Urząd Gminy jest zainteresowany realizacją inwestycji w partnerstwie z innymi podmiotami?


Przeprowadzona analiza wykazała ponadto, że respondenci z gmin miejskich w sposób istotny statystycznie częściej niż osoby z gmin wiejskich deklarują chęć współpracy z innymi podmiotami. Niższy poziom ufności wyrażały odpowiedzi na kolejne pytanie dotyczące współpracy. Najczęściej bowiem respondenci (37,8%) raczej nie chcieli realizowania inwestycji w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP), choć odsetek wyników pozytywnych „raczej tak” (28,6%) oraz „zdecydowanie tak” (16,3%) nadal przewyższa odsetek odpowiedzi negatywnych. Szczegóły przedstawia zamieszczony poniżej wykres.

Wykres 80. Czy Urząd Gminy jest zainteresowany realizacją inwestycji w ramach partnerstwa publiczno- prywatnego (PPP)?


34,7% 34,7%

22,4%

2%6,1%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

35,0%

40,0%

Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Nie wiem| Trudnopowiedzieć

16,3%

28,6%

37,8%

5,1%

12,2%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

35,0%

40,0%

Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Nie wiem |Trudnopowiedzieć

165

Co ciekawe, wyższym poziomem potencjalnego, deklarowanego zainteresowania realizacją projektów w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP) charakteryzują się przedsiębiorcy. Przeszło 54% badanych deklaruje zainteresowanie taką formą realizacji inwestycji. Przedstawiciele JST biorący udział w badaniu CATI odnosili się raczej przychylnie do pytania o to, czy Urzędy Gminy są zainteresowane skorzystaniem z funduszu poręczeniowo-pożyczkowego. Najczęściej wybieraną odpowiedzią była „raczej tak” (41,8%), co piąty respondent sądził odwrotnie, że „raczej nie” (21,4%), natomiast co ósmy sprzeciwiał się wyrażonej w pytaniu opinii ze stanowczością (12,2%). Szczegóły przedstawia zamieszczony poniżej wykres.

Wykres 81. Czy Urząd Gminy jest zainteresowany skorzystaniem z funduszu poręczeniowo-pożyczkowego


Zapewnienie długofalowej efektywności inwestycji wykonanych w ramach Programu wymagać może, o czym wspomniano, w określonych przypadkach dodatkowych starań. Równocześnie krótkoterminowe efekty są zdaniem przedstawiciela IZ widoczne: „Nie ma tutaj takich doświadczeń, (…), w których system oceny zupełnie zawiódł, że dopuszczono projekt, który w ogóle byłby niepotrzebny i że jest to strata pieniędzy i że należy te pieniądze odebrać – tak się nie zdarzyło! To pokazuje, że proces oceny i naboru projektów jest procesem, który przynosi efekt właściwy czyli na końcu mamy infrastrukturę, która jest wykorzystywana, funkcjonuje, działa, służy ludziom”.

Na podstawie przeprowadzonych wywiadów przywołać można problemy i potrzeby, na jakie odpowiada Program, a które spowodowały, że wsparcie w ramach Programu zostało skierowane na konkretne obszary, a nawet typy projektów w poszczególnych sektorach. Najważniejsze z nich to:

Obserwowany odpływ młodzieży w wieku studenckim do bardziej rozwiniętych ośrodków akademickich;

Konieczność wsparcia nauczania w zakresie nauk technicznych i informatycznych poprzez m. in. wyraźne wsparcie szkolnictwa zawodowego;

Konieczność wsparcia określonych dziedzin medycyny, których wsparcie było najistotniejsze zdaniem ekspertów, takich jak: neonatologia, położnictwo, onkologia, choroby układu krążenia, rehabilitacja dzieci i młodzieży;

Konieczność wzmocnienia systemu służby zdrowia funkcjonującego na obszarach wiejskich;

Tzw. okres dostosowawczy domów pomocy społecznej (DPS) – konieczność zapewnienia określonego – wymaganego odpowiednia Ustawą - standardu w zakresie infrastruktury i świadczonych przez nie usług.

Przedstawiciel ROPS-u ujął to w następujący sposób: (…) administracja rządowa na tamten czas nie posiadała żadnych środków na to, żeby w infrastrukturę zainwestować na tyle, żeby doprowadzić do standardów zgodnych z przepisami prawa.

10,2%

41,8%

21,4%

12,2% 13,3%

1%

0,0%5,0%

10,0%15,0%20,0%25,0%30,0%35,0%40,0%45,0%

Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nieNie wiem| trudnopowiedzieć

Nie posiadamwiedzy na tematstosowania tego

instr...

166

Konieczność rozwijania infrastruktury sportowej podyktowana chęcią stworzenia dzieciom i młodzieży możliwości konstruktywnego spędzania czasu wolnego, a tym samym zapobiegania rozwojowi przestępczości, patologii społecznych itp.

Konieczność wzmocnienia obszarów zmarginalizowanych gospodarczo.

W trakcie realizacji Program ewoluował, co widać w sposób najbardziej wyraźny na przykładzie Działania 7.3. Mniejsza niż przewidywano podaż projektów przeznaczonych na aktywizację obszarów zmarginalizowanych gospodarczo stworzyła możliwość przesunięcia części środków na działania związane z rewitalizacją miast i terenów zdegradowanych a także wydzielenia w ramach wspomnianego Działania części (schematu) służącej wsparciu terenów, które ucierpiały w wyniku powodzi w 2010 roku.

167

22 Obszary problemowe i wyzwania związane z wdrażaniem Programu w kolejnej perspektywie finansowej

Ramy formalne dla wdrażanie RPO WP w nowej perspektywie finansowej wyznaczają w głównej mierze trzy dokumenty: „EUROPA 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu” oraz Krajowy Program Reform Europa 2020 (KPR) i Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020 (KSRR).

Dokument Strategia Europa 2020 wskazuje najważniejsze ogólne kierunki rozwoju Unii Europejskiej do 2020 roku. Zgodnie z nimi celem nadrzędnym działań jest wzrost konkurencyjności państw UE na arenie międzynarodowej, a także zażegnanie i przeciwdziałanie kryzysowi gospodarczemu, który miał miejsce w ostatnim dziesięcioleciu. Strategia obejmuje trzy wzajemnie ze sobą powiązane priorytety:

rozwój inteligentny: rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji;

rozwój zrównoważony: wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej;

rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu: wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną i terytorialną.

W celu skonkretyzowania nakreślonej wizji, Komisja Europejska zaproponowała kilka nadrzędnych, wymiernych celów, które UE powinna osiągnąć do 2020 roku:

wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 20-64 lat powinien wynosić 75%;

na inwestycje w badania i rozwój należy przeznaczać 3% PKB Unii;

należy osiągnąć cele „20/20/20” w zakresie klimatu i energii (w tym ograniczenie emisji dwutlenku węgla nawet o 30%, jeśli pozwolą na to warunki);

liczbę osób przedwcześnie kończących naukę szkolną należy ograniczyć do 10%, a co najmniej 40% osób z młodego pokolenia powinno zdobywać wyższe wykształcenie;

liczbę osób zagrożonych ubóstwem należy zmniejszyć o 20 mln36.

Wskazane priorytetowe kierunki rozwoju zostały zaadaptowane przez poszczególne państwa członkowskie UE i znajdują odzwierciedlenie w krajowych dokumentach programistycznych i strategicznych. Jednym z takich dokumentów jest Krajowy Program Reform na rzecz realizacji Strategii „Europa 2020”. Jest to dokument, który pokazuje jak Polska w najbliższych latach odpowie na stojące przed nią wyzwania. Jego konstrukcja zakłada korelację polskich celów rozwojowych z priorytetami wyznaczonymi w strategii „Europa 2020”, przy czym nie jest jedynie narzędziem realizacji strategii „Europa 2020”, lecz przede wszystkim instrumentem, który uwzględniając polską specyfikę i wyzwania, odpowiada na krajowe bariery wzrostu i jednocześnie przyczynia się do realizacji wspólnych, unijnych celów, w tym wzmocnienia pozycji UE na świecie.

71% zatrudnienia osób w wieku 20-64 lat;

1,7% PKB na inwestycje w B+R;

zmniejszenie zużycia energii pierwotnej do poziomu ok. 96 Mtoe, zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, redukcja emisji CO2;

zmniejszenie do 4,5% odsetka osób wcześnie kończących naukę;

zwiększenie do 45% odsetka osób z młodego pokolenia posiadających wykształcenie wyższe;

36 Źródło: EUROPA 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, Komunikat Komisji, Bruksela, 3.3.2010, KOM(2010) 2020 wersja ostateczna, s.5.

168

obniżenie o 1,5 mln liczby osób zagrożonych ubóstwem i/lub deprywacją materialną i/lub żyjących w gospodarstwach domowych bez osób pracujących lub o niskiej intensywności pracy37.

Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020 (KSRR) została przyjęta w 2010 oku i określa priorytety polityki regionalnej prowadzonej na szczeblu rządowym. W dokumencie tym wskazano m.in. szereg rozwiązań na poziomie systemu realizacji i propozycje kształtu polityki spójności po 2013 r., m.in. nowy instrument koordynacji działań pomiędzy szczeblem rządowym i wojewódzkim – kontrakt terytorialny. Na poziomie województwa istotnymi dokumentami są także raporty badawcze opracowane na zlecenie UMWP, zwłaszcza opracowana w 2012 roku Diagnoza potrzeb rozwojowych regionu w kontekście realizacji RPO Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013, której głównym celem było ustalenie sytuacji wyjściowej dla programu operacyjnego w perspektywie finansowej 2014-2020 w sytuacji zmiany podejścia do polityki spójności zarówno w kraju, jak i w Unii Europejskiej zakładającej między innymi ściślejszą koordynację z celami unijnych i krajowych strategii, a także istotne zmiany architektury programów operacyjnych oraz narzędzi ich realizacji. Ponadto istotnymi pracami badawczymi są także badania „Ocena realizacji oraz aktualności celów i priorytetów rozwojowych Strategii rozwoju województwa Podkarpackiego na lata 2007-2020 w kontekście nowych zadań i wyzwań polityki rozwoju kraju i Unii Europejskiej”, którego celem jest sprawdzenie aktualności zapisów Strategii rozwoju województwa podkarpackiego na lata 2007-2020 w kontekście nowych, krajowych i europejskich dokumentów programowych oraz dokonanie oceny jej realizacji oraz badanie „znaczenie projektów realizowanych w ramach RPO WP dla rozwoju miast województwa podkarpackiego”, którego głównym celem była ocena potencjalnego wpływu projektów realizowanych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na rozwój ośrodków miejskich województwa podkarpackiego w kontekście ich potencjału rozwojowego w perspektywie 2014+. Po 2014 roku województwo podkarpackie otrzyma prawdopodobnie środki rozwojowe zbliżone wielkością do alokacji w bieżącym okresie programowania. Nowe zasady przewidują zwiększenie udziału samorządów województw w programowaniu wsparcia (co będzie możliwe dzięki znacznie większej niż dotychczas decentralizacji EFS). Równocześnie, zgodnie z zasadą granic brzegowych (tzw. ring-fencingu) określoną pulę funduszy będzie trzeba przeznaczyć na kluczowe działania związane z realizacją celów strategii Europa 2020. Oprócz kontynuacji Regionalnego Programu Operacyjnego województwo podkarpackie będzie mogło korzystać także z makroregionalnego programu dla Polski Wschodniej, ukierunkowanego w dużej mierze na wsparcie jej potencjałów endogenicznych. Istotnie zmieniona zostanie architektura programów operacyjnych, a ich udział w łącznej alokacji środków będzie najprawdopodobniej dużo wyższy. Wynika to m.in. z włączenia do RPO także działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego (75% alokacji EFS, równolegle do Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego), które dotychczas były na poziomie wojewódzkim jedynie wdrażane. ). W związku z tym województwo podkarpackie po raz pierwszy będzie miało okazję zaprojektować także „miękki” komponent interwencji. Wspomnieć należy o pewnych obszarach problemowych związanych z wdrażaniem Programu, przy czym na niektóre z nich w obecnym momencie – kres perspektywy finansowej 2007 – 2013 – patrzeć należy równocześnie jako na pewne wyzwania czy też wskazówki dotyczące tego, w jakich kierunkach należy kierować wsparcie w ramach kolejnej perspektywy finansowej.

37 Źródło: Krajowy Program Reform na rzecz realizacji Strategii „Europa 2020”, s.4.

169

W trakcie realizacji Program ewoluował, co widać w sposób najbardziej wyraźny na przykładzie Działania 7.3. Mniejsza niż przewidywano podaż projektów przeznaczonych na aktywizację obszarów zmarginalizowanych gospodarczo stworzyła możliwość przesunięcia części środków na działania związane z rewitalizacją miast i terenów zdegradowanych a także wydzielenia w ramach wspomnianego Działania części (schematu) służącej wsparciu terenów, które ucierpiały w wyniku powodzi w 2010 roku;

Mniejsza aktywność części gmin w aplikowaniu o dofinansowanie przedsięwzięć w ramach Programu. Jakkolwiek przyczyny mniejszej aktywności określonych JST wymagałyby pogłębionej analizy, warto wspomnieć, że możliwymi powodami ich mniejszej aktywności mogły być brak zaplecza kadrowego oraz środków inwestycyjnych.

W następujących słowach sytuację opisał przedstawiciel IZ: „Bo oczywiście mamy świadomość, że są obszary, które tą aktywnością w sięganiu po środki wykazały się znacznie większą niż inne i one po prostu więcej z tego tortu uzyskały. Jeśli spojrzymy na pewną koncentrację, to są liderzy, którzy sięgali w bardzo dużym stopniu mając pewne zaplecze administracyjne, które było w stanie przygotować te projekty i skutecznie zrealizować. I też takie obszary, gdzie po te środki sięgano w znacznie mniejszym stopniu, choć wcale nie jest tak, że tam są mniejsze potrzeby. Te potrzeby są wielkie, tylko nie było tego potencjału, który byłby w stanie przygotować, przerobić i uzyskać efekt. Głównie chodzi chyba o potencjał administracyjny i finansowy, bo te dwa filary tak naprawdę przesądzają o tym, kto jest w stanie więcej a kto mniej tych środków pozyskać”;

Wyzwaniem jest konieczność dostrajania zaplecza infrastrukturalnego w zakresie usług społecznych do dynamicznie postępujących zmian społecznych – dopasowanie ich do trendów migracyjnych czy też zjawiska starzenia się społeczeństwa, które powoduje konieczność zapewnienia osobom w starszym wieku możliwości funkcjonowania w sposób zdrowy i efektywny, także jak najdłużej samodzielny;

Duża dynamika odpływu ludności z regionu oraz określone problemy związane z funkcjonowaniem całego państwa (typu ograniczone kontrakty placówek służby zdrowia na realizację usług mimo ogromnego zapotrzebowania na nie) powodują, że niektóre rodzaje inwestycji zrealizowane w ramach Programu wymagają szczególnego monitorowania. Wspomniane monitorowanie ma na celu z jednej strony konieczność dopełnienia określonych procedur, w tym przede wszystkim 5 – letniego tzw. okresu trwałości inwestycji, z drugiej zaś strony pewne inwestycje wymagają modyfikowania (najczęściej w zakresie funkcji pełnionych przez obiekty wybudowane/zmodernizowane w ramach dofinansowania z Programu);

Istnieje konieczność perspektywicznego patrzenia na inwestycje zrealizowane dotychczas w ramach Programu – zaplecze infrastrukturalne dofinansowane w ramach Programu musi być wykorzystywane w sposób efektywny, podobnie, jak sprzęt medyczny czy wyposażenie szkół i uczelni. Jednym ze sposobów zapewnienia wspomnianym inwestycjom „żywotności” jest realizowanie projektów miękkich na obszarze obiektów wspartych finansowo w ramach Programu, aktywizowanie ich.

W następujący sposób ujął to przedstawiciel IZ RPO WP:

Wyzwaniem jest kontynuacja, wyzwaniem jest to, że stworzyliśmy pewną ilość tego zaplecza a dzisiaj musimy myśleć o tym, żeby ono było jak najbardziej efektywne. Nawet jeśli będzie to poszukiwanie projektów miękkich po to, żeby np. na tych obiektach sportowych coś się działo, żeby były jakieś działania, żeby byli jacyś trenerzy, którzy te dzieciaki zbierają i czegoś ich uczą, jakieś takie działania organizacyjne, które zapewniają, że to nie stoi i nie jest wykorzystywane tylko w sposób spontaniczny ale poprzez systematyczną, ciągłą i trwałą metodę.

Należy pamiętać, że część z wykonanych inwestycji obciąży budżety samorządów na kolejne lata, może natomiast w mniejszym stopniu przyczynić się do zatrzymania i/lub przyciągnięcia podatników, którzy pomogą utrzymać obiekty infrastruktury publicznej i w efekcie zbilansować budżet JST.

170

Potrzeba komplementarności widoczna jest m.in. w obszarze pomocy społecznej, co podkreślała przedstawicielka ROPS-u:

Gdyby nie PO KL i gdyby nie mój projekt systemowy, to zespoły terapeutyczne prowadzące (bo taka jest struktura pracy m. in. w DPS-ach), to nie byłoby ich stać, bo oni mają naprawdę bardzo niewiele pieniędzy. Z tych decyzji, na podstawie których mają umieszczonych swoich mieszkańców, nie byłoby ich stać na tak gruntowne przeszkolenie kadry, zarówno do zespołów jak i w zakresie pierwszej pomocy – właściwie pracownicy DPS-ów brali udział w szkoleniach z każdego takiego obszaru.

Wspomniany sposób myślenia powinien zdaniem przedstawiciela IZ charakteryzować sposób podejścia do realizowania inwestycji w ramach przyszłej perspektywy finansowej: „(…) próbowanie zbudowania takiego pomostu pomiędzy kolejną Perspektywą a tym, co już w postaci pewnych produktów, które mamy dzięki tym inwestycjom, czym dysponujemy. To jest też budowanie pewnej strategii dalszego rozwoju w oparciu o ten potencjał, który już mamy. To jest wszystko co jest nam potrzebne. Jeśli mamy jakieś placówki w miarę dobrze wyposażone, no to dzisiaj chcielibyśmy, aby lekarze byli kształceni w regionie, chcielibyśmy, aby oni jak najszerzej wykorzystywali to co już jest, żeby stworzyć im możliwości”. Zakładać on powinien m.in. premiowanie w kolejnej perspektywie finansowej przedsięwzięć czy projektów, które wiążą się z inwestycjami już wykonanymi, dofinansowanymi w ramach Programu.

Racjonalizacja procedur związanych z wdrażaniem Programu;

zidentyfikowanie i wskazanie obszarów problemowych w sensie terytorialnym oraz sektorów, które powinny zostać wsparte w kolejnej perspektywie finansowej.

Pytanie „Czy według Pana|i inwestycje w infrastrukturę publiczną powinny być nadal dofinansowywane w ramach środków unijnych?” spotkało się wyjątkową zgodnością wśród badanych mieszkańców. Nieomal wszyscy pytani (98%) uznali za ważne, aby środki unijne były przyznawane na inwestycje infrastrukturalne. W podobnym tonie wypowiadali się przedsiębiorcy, gdzie tylko 3% ogółu uznało, że inwestycje w infrastrukturę publiczną powinny nie powinny być dofinansowywane w ramach środków unijnych. Zdaniem mieszkańców, najważniejsze spośród nich były obszary związane z infrastrukturą edukacyjną, infrastrukturą ochrony zdrowia i pomocy społecznej oraz infrastrukturą sportową i rekreacyjną. Najmniej istotne z kolei okazały się obszary związane z dostosowywaniem instytucji publicznych do osób niepełnosprawnych, informatyzacja instytucji publicznych oraz poprawą usług oferowanych przez obiekty sportowe i rekreacyjne. Szczegóły przedstawia zamieszczona poniżej tabela.

171

23 Wnioski i rekomendacje

Potrzeby dotyczące prowadzenia inwestycji infrastrukturalnych były w województwie podkarpackim bardzo duże w 2007 roku. Wraz z początkiem wdrażania Regionalnego Programu Operacyjnego władze województwa na bardzo dużą skalę przystąpiły do nadrabiania zaległości w zakresie rozwoju infrastruktury publicznej. Naczelnym i długookresowym celem Programu jest wzrost konkurencyjności gospodarczej województwa na tle regionów Polski i UE przy czym do jego osiągnięcia wiodą działania często nie kojarzone bezpośrednio z gospodarką, takie jak dążenie do poprawy stanu zdrowia ludności, zwiększenie dostępności mieszkańców do infrastruktury sportowej i rekreacyjnej czy poprawa atrakcyjności wizualnej architektury miejskiej.

Procesowi opracowywania Programu towarzyszyły zakrojone na szeroką skalę konsultacje z analitykami i ekspertami, którzy w ramach poszczególnych dziedzin wskazywali obszary strategiczne wymagające wsparcia finansowego. Z perspektywy czasu okazuje się, że ich wskazania były słuszne a Program zarządzany jest w taki sposób, by projekty wytypowane do dofinansowania realizowały kluczowe potrzeby w poszczególnych obszarach. W ramach infrastruktury edukacji wsparcie zostało skierowane w głównej mierze w stronę szkół wyższych oraz szkół zawodowych na poziomie średnim. W ramach infrastruktury ochrony zdrowia dofinansowane zostały projekty zakładające wzrost jakości i dostępność do usług zdrowotnych w obszarach największej zachorowalności (takich jak onkologia, choroby układu krążenia), a także w obszarach deficytowych, w których usługi były dotychczas świadczone w zbyt ograniczonym zakresie tak, jak w przypadku rehabilitacji oraz w innych usługach istotnych dla regionu takich, jak neonatologia czy położnictwo (istotnych między innymi z punktu widzenia stosunkowo dużej dzietności, jaką charakteryzuje się region). Szereg inwestycji poczyniono również w zakresie infrastruktury sportowej i rekreacyjnej ułatwiając mieszkańcom dostęp do obiektów czy urządzeń najwyższej klasy. W obszarze pomocy społecznej wsparte zostały przede wszystkim domy opieki społecznej wymagające szybkiego dostosowania standardów do obowiązujących przepisów prawa. W zakresie rewitalizacji miast fundusze przeznaczone zostały na renowację zabytkowych czy też reprezentacyjnych elementów architektury, jak też w dużym stopniu na gruntowną modernizację obiektów mieszkalnictwa wielorodzinnego.

Zrealizowane inwestycje odpowiadają na zapotrzebowanie mieszkańców i przedstawicieli JST. Równocześnie należy zaznaczyć, że popyt na tego rodzaju przedsięwzięcia jest nadal duży według deklaracji przedstawicieli JST i mieszkańców.

Efekty realizacji inwestycji są zauważane przez mieszkańców województwa, w tym przedsiębiorców. Zauważają je także eksperci:

Poczynając od działu kardiochirurgii, którego nie było. Remonty, termomodernizacja szpitali, budowa sal operacyjnych - to są dziesiątki milionów złotych, które w znaczący sposób poprawiły dostęp pacjentów z Podkarpacia do tych najnowszych już urządzeń. Dzięki pieniądzom z RPO jest tu teraz wszystko. Nie tylko w Rzeszowie, ale w Mielcu, Sanoku, czy Przemyślu teraz dostęp do najnowocześniejszej aparatury jest bardzo szybki.

Inwestycje zrealizowane w ramach Osi VII potrafiły zmienić zdaniem jednego z ekspertów oblicze całego miasta:

(…) proszę zauważyć to, co w Sanoku się podziało. Sanok nie ma możliwości w inny sposób ściągać turystów i poprawiać sobie koniunktury jak poprzez to czym dysponuje a co zrobiono. Uzupełniono ten skansen, który tam istniał i to muzeum jedyne z takim zbiorem prac Beksińskiego o rynek galicyjski, który cieszy się olbrzymim powodzeniem i ściąga mnóstwo turystów. Arena lodowa też której wcześniej nie było, a zostało przygotowane pod te wyścigi lodowe.

172

Przedstawiciele IZ RPO WP oraz UMWP i ROPS w Rzeszowie oraz eksperci dość konkretnie nakreślili zakres inwestycji, które w najbliższym czasie powinny być zrealizowane w województwie podkarpackim w obszarze infrastruktury publicznej. Listę najważniejszych przedsięwzięć przedstawiamy poniżej:

1. Infrastruktura edukacyjna:

modernizacja infrastruktury edukacyjnej na obszarach miejskich;

wzmocnienie szkolnictwa zawodowego na poziomie średnim z naciskiem na działania prowadzące do silniejszego powiązania sektora edukacji i przemysłu;

wykorzystanie infrastruktury naukowo-badawczej uczelni wyższych już wytworzonej w ramach RPO WP, na co wskazywał jeden z ekspertów: „(Konieczne jest) wykorzystanie dotychczas wybudowanej infrastruktury badawczo-rozwojowej uczelni, aby tam wykorzystać tę infrastrukturę na rzecz nowych technologii. Inwestować w ludzi i ich badania naukowe, w fachowców (…)”;

2. Infrastruktura ochrony zdrowia:

dalsze wspieranie usług medycznych z dziedzin zidentyfikowanych jako kluczowe w poprzedniej pespektywie finansowej;

rozwijanie usług w takich dziedzinach, jak alergologia, psychiatria;

dążenie do utworzenia w Rzeszowie szpitala klinicznego. 3. Pomoc społeczna:

inwestycje w zakresie dostosowania placówek opiekuńczo-wychowawczych wsparcia dziennego do wymogów ustawy o wspieraniu rodziny z 7 grudnia 2012 r. w tym standardów technicznych dotyczących m.in. ochrony przeciwpożarowej, związanych z wymogami sanitarnymi czy konserwatorskimi (ustawa o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej uchwalonej w połowie 2011 roku wydłużyła termin przewidziany na dostosowanie do wymogów do 1 stycznia 2015 roku);

rozwój usług związanych z opieką społeczną dla osób z zaburzeniami psychicznymi;

działania na rzecz objęcia wsparciem osób w podeszłym wieku w miejscu ich zamieszkania.

Konkretne obszary wsparcia wskazał przedstawiciel ROPS-u:

W mojej ocenie te potrzeby jakby dedykowane co najmniej takim trzem działaniom środowiskowym: działania w zakresie psychiatrii środowiskowej (jest bardzo dużo osób z takimi problemami, jest to problem trudny, wstydliwy i bolesny), kwestia finansowania (…) i powstawania wszelkiego rodzaju placówek wsparcia dziennego dla dzieci i młodzieży, w które trzeba będzie zainwestować; no i sprawa (…) czy to łączenia różnych rodzajów i typów w ramach jednego DPS-u lub tworzenia DPS-ów wyłącznie z przeznaczeniem dla osób przewlekle chorych psychicznie, którymi nikt samodzielnie po okresie hospitalizacji nie jest w stanie się zająć.

4. Infrastruktura sportowa:

budowa basenu olimpijskiego w Rzeszowie. 5. Rewitalizacja miast i obszarów zdegradowanych oraz zmarginalizowanych gospodarczo:

dalsze prowadzenie działań w omawianym zakresie.

Równocześnie uczestnicy wywiadów pogłębionych podkreślali potrzebę prowadzenia pewnych działań w oparciu o bazę infrastrukturalną, która została już w województwie wytworzona. Działania te można nazwać miękkimi, co równocześnie nie wyklucza daleko idących przekształceń w instytucjach, np. w szkołach. W tym kontekście jeden z ekspertów zwrócił uwagę na konieczność zmodyfikowania i dostosowania kierunków i programów nauczania na uczelniach wyższych oraz w szkołach zawodowych. Wprowadzane przekształcenia powinny prowadzić między innymi do specjalizacji szkół wyższych w taki sposób, by oferowane przez nich specjalizacje nie dublowały się, co może prowadzić

173

do konkurencji miedzy uczelniami regionalnymi, a w sytuacji niżu demograficznego również niedoborem studentów na określonych kierunkach. Zmiany kierunków i programów nauczania tak na średnim, jak i wyższym poziomie kształcenia prowadzić powinny do lepszego dostosowania kierunków kształcenia do potrzeb regionalnego i krajowego rynku pracy i zwiększyć szanse absolwentów na zatrudnienie. Kierunki i programy nauczania wdrażane w placówkach edukacyjnych powinny ponadto stymulować silniejsze powiązania miedzy placówkami edukacyjnymi i przedsiębiorcami, między innymi mają za zadanie prowadzić do zapewniania uczniom kontaktu z potencjalnymi pracodawcami już na etapie kształcenia. Pozytywny przykład takich działań tak opisał jeden z ekspertów:

W jednym z zespołów szkół kształceni są uczniowie, którzy będą zajmować się obsługą terminala i oni będą mieć zajęcia praktyczne już na lotnisku, będą się tam uczyć. A jest to umowa trójstronna pomiędzy szkołą – lotniskiem – a Politechniką Rzeszowską ,gdzie ci uczniowie, którzy zdobędą średnie wykształcenie będą mogli kontynuować naukę na Politechnice. Ktoś, kto będzie się chciał zatrzymać, ma tytuł technika i idzie pracować dla portu lotniczego, a ktoś kto będzie chciał się dalej kształcić może się iść kształcić.

Równocześnie potrzeba bazowania na tym, co już zostało wytworzone, wiąże się także z działaniami na poziomie mikro i dotyczyć powinna konkretnych dokonanych inwestycji, obiektów, które zostały zmodernizowane lub wybudowane w ramach Programu. Bardzo wyraźnie zwracał na to uwagę przedstawiciel IZ. Celem działań powinno być zapewnienie wspomnianym obiektom infrastrukturalnym rentowności, a przynajmniej odciążenie samorządów ponoszących wysokie koszty związane z utrzymywaniem obiektów infrastruktury publicznej. Po wtóre działania w tym zakresie powinny być nakierowane na „aktywizację” wspomnianych obiektów infrastrukturalnych, ich jak najbardziej efektywne wykorzystywanie. Dobrym przykładem takiego działania jest aktywne zabieganie przez zarządców obiektów sportowych o pozyskiwanie jak największej liczby klientów – np. pracowników przedsiębiorstw czy instytucji publicznych poprzez konstruowanie dla nich specjalnej oferty usług – zajęć sportowych (samodzielne konstruowanie lub wykorzystywanie produktów już funkcjonujące na rynku takich jak Program MultiSport firmy Benefit Systems). Działaniem wartym rozważenia jest również wynajmowanie obiektów sportowych czy dydaktycznych podmiotom prywatnym. Innym działaniem może być udostępnianie obiektów sportowych amatorskim lub półzawodowym sekcjom sportowym, organizowanie różnego typu zawodów sportowych w zmodernizowanych czy wybudowanych obiektach. Warto wspomnieć, że nawet najprostsze działania takie, jak organizowanie sportowych zawodów międzyszkolnych przyczynia się do wzrostu dostępności danego obiektu sportowego, np. może dawać szansę wykorzystywania najwyższej klasy pomieszczeń i urządzeń uczniom uczęszczającym na co dzień do szkół pozbawionych tego rodzaju infrastruktury. Dość popularnym a zarazem sprawdzonym sposobem na ożywienie przestrzeni, które zostały np. zrewitalizowane w ramach Programu, jest organizowanie różnego typu imprez plenerowych, jak festyny, koncerty czy festiwale.

Regionalne programy operacyjne, które w nowej perspektywie finansowania będą funkcjonować w zmienionej formule, będą najprawdopodobniej stwarzały możliwość dofinansowywania tzw. przedsięwzięć miękkich, zwłaszcza w powiązaniu z inwestycjami w środki trwałe. Ta zmiana okazuje się wychodzić naprzeciw możliwościom finansowym samorządów, w tym konieczności jak najbardziej efektywnego wykorzystywania zaplecza technicznego w sytuacji niżu demograficznego czy niekorzystnych trendów migracyjnych.

Zakres inwestycji, które będą mogły być dofinansowane w nowej perspektywie finansowej nie został jeszcze dookreślony a kształt wytycznych i dokumentów, które będą obowiązywały od 2014 roku jest obecnie negocjowany. Równocześnie niemal pewne są pewne zmiany, które będą rzutowały na możliwość realizowania konkretnych inwestycji.

174

23.1 Rekomendacje

Na podstawie wyników badań rekomendowane są następujące działania:

Lp. Wniosek wynikający

z badania Rekomendacja

Propozycja sposobu wdrożenia rekomendacji

Proponowany termin

wdrożenia rekomendacji

Adresat Stan docelowy /

oczekiwany efekt wdrożenia rekomendacji

1.

Samorządy mogą mieć trudność z bieżącym utrzymywaniem infrastruktury publicznej wytworzonej w ramach obecnej perspektywy finansowej i/lub wykorzystywaniem jej potencjału w najwyższym stopniu - z uwagi na niekorzystne trendy dotyczące wzrostu demograficznego i migracji koszty te mogą utrzymywać się na tym samym poziomie, a nawet wzrastać przy czym nie będą się zwiększać lub nawet będą maleć wpływy do budżetów. Warto zatem promować wśród samorządów ideę wykorzystywania możliwości „dofinansowywania” działalności wspomnianych obiektów poprzez realizację m.in. różnego rodzaju projektów miękkich, a także dążenie do pozyskiwania jak największej liczby osób korzystających z infrastruktury (poprzez staranne

Rekomendowane jest dążenie do ścisłego wiązania zrealizowanych dotychczas projektów infrastrukturalnych z projektami miękkimi, w tym dofinansowanymi w ramach Programu Operacyjnego Wiedza, Edukacja i Rozwój, które będą realizowane w przyszłej perspektywie finansowej. Wskazane jest promowanie realizacji przedsięwzięć/projektów, które będą zakładały oparcie się o wytworzoną infrastrukturę. (rekomendacja nr 2 dotyczy charakteru rekomendowanych projektów miękkich).

Uwzględnienie na etapie oceny merytorycznej kryterium, zgodnie z którym dodatkowe punkty otrzymają projekty miękkie, które będą realizowane przy wykorzystaniu obiektów infrastruktury z zakresu edukacji, ochrony zdrowia oraz sportu i rekreacji wytworzonej i/lub zmodernizowanej w ramach perspektywy finansowej 2007 – 2013.

Perspektywa finansowa 2014 - 2020

IZ Zapewnienie inwestycjom infrastrukturalnym trwałości w dalszej perspektywie czasowej, wsparcie samorządów ponoszących koszty utrzymania infrastruktury z zakresu edukacji, ochrony zdrowia oraz sportu i rekreacji wytworzonej i/lub zmodernizowanej w ramach perspektywy finansowej 2007 – 2013.

175




Proponowany termin




formułowanie oferty i kierowanie jej celowo do grup potencjalnie zainteresowanych – np. pracowników przedsiębiorstw, instytucji mogących pozyskać dofinansowanie pracodawców, wynajmowanie powierzchni podmiotom komercyjnym, nawiązanie współpracy z organizacjami pozarządowymi zaangażowanymi w działalność edukacyjną, społeczną itp.).

2.

Aby posiadanie zaplecza B+R przekładało się na wzrost innowacyjności i konkurencyjności regionu, uczelnie wyższe powinny dysponować wykształconą kadrą naukową, prowadzić intensywną działalność badawczą oraz podejmować ożywioną współpracę z przedsiębiorcami prowadzącymi działalność w regionie. Projekty dofinansowane w ramach omawianej perspektywy finansowej nie zawierały konkretnych zapisów dotyczących sposobów

Rekomendujemy uwzględnienie w systemie oceny wniosków kryteriów pozwalających ocenić wpływ realizowanej inwestycji na rozwój kadry naukowej uczelni i/lub nawiązanie współpracy z sektorem przedsiębiorstw (w tym komercjalizacji innowacji).

Uwzględnienie na etapie oceny merytorycznej kryteriów, zgodnie z którymi dodatkowe punkty otrzymają projekty zakładające nawiązywanie współpracy między przedsiębiorstwami a uczelniami wyższymi. Podczas oceny dodatkowe punkty powinny otrzymać projekty partnerskie, zakładające współpracę pomiędzy placówkami edukacyjno-naukowymi a sferą biznesu (przedsiębiorcy), co dodatkowo wzmocni transfer technologii i wiedzy teoretycznej i przyczyni się do zwiększenia stopnia


IZ Zwiększenie wpływu realizowanych projektów na wzrost społeczno-gospodarczy, innowacyjność oraz konkurencyjność regionu.

176




Proponowany termin




pozyskania kadry naukowej, nawiązania współpracy z przedsiębiorcami czy bardziej szczegółowego wdrażania ścieżki transferu wiedzy (komercjalizacji wynalazków).

wdrażania innowacji.

3.

Rozwój szkolnictwa zawodowego na wysokim poziomie może być potencjalnie istotnym czynnikiem wpływającym na wzrost społeczno-gospodarczy regionu, w tym zwiększenie poziomu zatrudnienia (zwł. wśród osób młodych).

W kolejnej perspektywie finansowej system wyboru projektów w zakresie edukacji powinien stymulować rozwój szkolnictwa zawodowego.

Uwzględnienie na etapie oceny merytorycznej kryteriów, zgodnie z którymi dodatkowe punkty otrzymają projekty zakładające rozwój kadry nauczycielskiej szkół zawodowych, nawiązywanie współpracy między przedsiębiorstwami a szkołami zawodowymi, rozwój innowacyjnych metod nauczania na poziomie szkolnictwa zawodowego.

Wprowadzone powinny być nabory celowane dla zasadniczych szkół zawodowych. Dodatkowo punktowane powinny być szkoły kształcące w kierunkach, które zgodne są z aktualnym zapotrzebowaniem na rynku pracy. Ponadto wskazane jest premiowanie współpracy szkół z przedsiębiorcami.


IZ Zwiększenie wpływu realizowanych projektów na wzrost społeczno-gospodarczy regionu.

177




Proponowany termin




4.

Nadal występują duże potrzeby inwestycyjne w sektorze służby zdrowia. W kontekście realizacji projektów w sektorze służby zdrowia, realizacja RPO WP powinna być wykorzystana do wypełniania tzw. „białych plam” w infrastrukturze opieki zdrowotnej (np. oddziały diagnostyki geriatrycznej, oddziały rehabilitacji, oddziały psychiatrii, oddziały chorób krążenia, oddziały onkologii i chemioterapii, w tym oddział onkohematologii dziecięcej), zorientowanych na potrzeby, które dyktuje aktualna sytuacja demograficzna i zdrowotna ludności (dynamika starzenia się społeczeństwa, profil zachorowalności na poszczególne choroby, uwzględnianie nowych potrzeb w zakresie usług leczniczych uwzględniających np. schorzenia alergologiczne, psychiatryczne, onkologiczne, rehabilitacyjne, potrzeby w zakresie usług opiekuńczych dla osób starszych świadczonych w i poza miejscem zamieszkania).

Dofinansowane powinny być działania poprawiające jakość i dostępność usług medycznych w kluczowych obszarach związanych ze stanem zdrowia ludności.

Realizacja inwestycji w zakresie ochrony służby zdrowia w wybranych obszarach, z uwzględnieniem dynamiki starzenia się społeczeństwa, profilu zachorowalności na poszczególne choroby, potrzeby świadczenia nowych i konieczności podnoszenia standardu oferowanych usług zgodnie z wymogami prawnymi i cywilizacyjnymi.

Konieczne jest także dostosowanie do ustawowych kryteriów i wymagań Ministerstwa Zdrowia, zgodnych z aktualnym stanem prawnym.

Inwestycje powinny m.in. uwzględniać dynamicznie rosnące potrzeby ludzi starszych.


IZ Poprawa kondycji zdrowotnej mieszkańców województwa podkarpackiego, zwiększenie wpływu realizowanych projektów na wzrost społeczno-gospodarczy regionu.

178




Proponowany termin




5.

Niezadowalający stan ilościowy infrastruktury edukacyjnej zlokalizowanej na obszarach miejskich (placówki edukacyjne na terenie dużych miast w regionie charakteryzują się dużą liczbą uczniów przypadających na pomieszczenie szkolne) oraz niezadowalający stopień informatyzacji placówek gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych.

W sektorze edukacji, realizacja RPO WP w kolejnej perspektywie finansowej powinna uwzględniać konieczność rozbudowy infrastruktury edukacyjnej zlokalizowanej na obszarach miejskich oraz zwiększenie dostępu do Internetu w placówkach edukacyjnych za pomocą nowoczesnych narzędzi (zwłaszcza w placówkach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, które charakteryzują się najniższym stopniem dostępu do Internetu wśród uczniów), a także wykorzystanie multimedialnych programów edukacyjnych.

Utrzymanie w RPO działań z zakresu rozbudowy infrastruktury edukacyjnej zlokalizowanej na obszarach miejskich, które charakteryzują się niewystarczającym stanem ilościowym i modernizacji infrastruktury wykazującej duży stan zużycia wskutek znacznego obciążenia. Konieczna jest także informatyzacji placówek gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych w taki sposób, aby jak największy odsetek uczniów mógł korzystać z nowoczesnych pomocy naukowych posiadających dostęp do Internetu.


IZ Zmniejszenie wykluczenia cyfrowego, zwiększenie wpływu realizowanych projektów na wzrost społeczno-gospodarczy regionu.

6.

Osoby starsze rzadziej zauważały efekty inwestycji zrealizowanych w sektorze sportu i rekreacji w ramach RPO WP.

Na terenach miejskich społeczna świadomość poczynionych inwestycji była niższa.

W kolejnej perspektywie finansowej wspierane powinny być - w miarę dostępnych możliwości - inwestycje mające na celu poprawę jakości i dostępności infrastruktury sportowej i rekreacyjnej zlokalizowanej na obszarach miejskich. Dofinansowane przedsięwzięcia uwzględniać powinny potrzeby osób starszych w tym zakresie (obejmować

Utrzymanie w RPO działań prowadzących do poprawy jakości i dostępności infrastruktury sportowej i rekreacyjnej zlokalizowanej na obszarach miejskich. Uwzględnienie na etapie oceny merytorycznej kryteriów jakościowych, zgodnie z którymi dodatkowe punkty otrzymają podmioty w swojej ofercie


IZ Poprawa kondycji zdrowotnej mieszkańców województwa podkarpackiego, zwiększenie wpływu realizowanych projektów na wzrost społeczno-gospodarczy regionu.

179




Proponowany termin




inwestycje, takie jak wytyczanie ścieżek do nordic walking, budowę odpowiednio zaprojektowanych siłowni zewnętrznych itp.) zgodnych z turystyczno-krajobrazowymi walorami regionu (obszary górskie – sporty zimowe).

uwzględniające potrzeby osób starszych w zakresie aktywności fizycznej (inwestycje w zakresie infrastruktury dedykowanej osobom starszym typu ścieżki do nordic walking, siłownie zewnętrzne itp.).

7.

Wszystkie inwestycje w zakresie rewitalizacji, które zostały dofinansowane w latach 2007 – 2013 miały charakter twardy, infrastrukturalny – zakładały renowację określonych obiektów. Za słabą stronę przeprowadzanych działań uznać należy brak uzupełniającego komponentu społecznego w projektach – zaplanowania konkretnych działań stanowiących integralną część projektów, które włączałyby w ich realizację mieszkańców oraz pozytywnie wpływały na redukowanie problemów społecznych zidentyfikowanych na danym terenie.

W ramach przyszłej perspektywy finansowej projekty z zakresu rewitalizacji powinny być bardziej nakierowane na redukowanie problemów społecznych występujących na obszarze ich oddziaływania (wykluczenie społeczne, bezrobocie, ubóstwo). Każdy obszar wymaga specyficznego podejścia ale ogólnie biorąc podejmowane działania powinny uwzględniać: angażowanie lokalnych społeczności w projektowanie działań rewitalizacyjnych (m.in. konsultacje społeczne), przyczynianie się do tworzenia nowych miejsc pracy oraz zwiększania dochodów gmin i mieszkańców (poprzez np. rozwój turystyki), tworzenie warunków do twórczego spędzania czasu wolnego dla młodzieży i osób starszych.

Uwzględnienie na etapie oceny merytorycznej kryteriów jakościowych, zgodnie z którymi dodatkowe punkty otrzymają przedsięwzięcia w zakresie rewitalizacji uwzględniające konieczność realizacji, obok inwestycji infrastrukturalnych, działań „miękkich”, w tym aktywizujących mieszkańców obiektów/obszarów rewitalizowanych.

Kryteria przyznawania środków finansowych na realizację projektów z zakresu rewitalizacji powinny prowadzić do wyboru takich przedsięwzięć i inicjatyw, których realizacja w największym stopniu będzie przyczyniała się do rozwiązywania podstawowych problemów w na danym obszarze, tj. w najbardziej efektywny sposób będzie


IZ Zwiększenie efektywności polityki rewitalizacyjnej, zwiększenie wpływu realizowanych projektów na wzrost społeczno-gospodarczy regionu, w tym redukowanie problemów społecznych.

180




Proponowany termin




wpływać na wzrost poziomu zatrudnienia, poprawę sytuacji osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem, a także wzrost dochodów gmin i mieszkańców regionu (poprzez m.in. rozwój turystyki).

24 Aneks. Określenie wpływu na przykładzie wybranych projektów (case study)

W ramach studium przypadku została przeprowadzona analiza jakościowa każdego przypadku obejmująca:

Analizę dokumentacji projektowej;

Wywiady pogłębione (telefoniczne) z przedstawicielami danego beneficjenta;

Dokumentację fotograficzną zrealizowanej inwestycji;

Dane pozyskane z wywiadu telefonicznego CATI i ankiety internetowej CAWI.

W odniesieniu do studiów przypadku został zastosowany celowy dobór próby. Projekty zostały wybrane w porozumieniu z zamawiającym. Łącznie przeanalizowano cztery projekty zrealizowane w ramach V Osi Priorytetowej Infrastruktura publiczna RPO WP. Każdy z nich dotyczył innego obszaru wsparcia: edukacji, zdrowia, pomocy społecznej oraz sport i rekreacji.

Przypadek nr 1_obszar: edukacja.

RPO WP, Oś Priorytetowa V, Działanie 5.1 Infrastruktura edukacyjna

Projekt: Rozbudowa i przebudowa z przystosowaniem dla niepełnosprawnych zespołu Szkół zawodowych w Przeworsku dla nowoczesnego kształcenia młodzieży i dorosłych w zawodach technicznych

Beneficjent: Powiat Przeworski

Całkowita wartość projektu:3 657 327,30 zł

Wartość dofinansowania z UE: 2 512 887,87 zł

Fotografia 1. Stacja kontroli pojazdów –

ZSZ w Przeworsku.

Fotografia 2. Pracownia samochodowa – ZSZ

w Przeworsku.

182

Projekt Rozbudowa i przebudowa z przystosowaniem dla niepełnosprawnych zespołu Szkół zawodowych w Przeworsku dla nowoczesnego kształcenia młodzieży i dorosłych w zawodach technicznych zrealizowany był w miejscowości Przeworsk (gmina Miasto Przeworsk, powiat przeworski), mieszczącej się w województwie podkarpackim.

Projekt dotyczył modernizacji Zespołu Szkół Zawodowych, która miała doprowadzić do zwiększenia dostępu młodzieży i dorosłych, ze szczególnym uwzględnieniem osób niepełnosprawnych do kształcenia się w zawodach technicznych. Przede wszystkim skupiono się na rozbudowie szkoły – dobudowano nowe skrzydło oraz przebudowano sześć mniejszych warsztatów do nauki zawodu z przeznaczeniem na pracownię samochodową i przejazdową stację diagnostyczną. Warto zauważyć, że przed przebudową szkoła nie była w stanie zapewnić wszystkim chętnym uczniom odpowiednich warunków do edukacji, przede wszystkim z powodu niewystarczającej ilości miejsc do prowadzenia zajęć. Skutkowało to wprowadzeniem nauki zmianowej - od godziny 7.10 do 19.05. Osoby, które docierały z obszarów wiejskich musiały zwalniać się z ostatnich godzin zajęć, aby móc powrócić do domu.

Wnioskodawca wskazał zbieżność projektu ze Strategią Rozwoju Powiatu Przeworskiego na lata 2007-2013, w celu 4 – działanie 1 – Poprawa stanu technicznego budynków oświatowych, działanie 2 –

Fotografia 3. Pracownia ślusarska – ZSZ w Przeworsku.

Fotografia 4. Pracownia projektowania i rysunku technicznego – ZSZ

w Przeworsku.

183

Sukcesywna restrukturyzacja i modernizacja bazy dydaktycznej i urbanistycznej szkół oraz Strategią Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2020 , gdzie wykazano spójność z priorytetem 1 – poprawa jakości systemu edukacji jako warunek pogłębienia wiedzy i wzrostu kompetencji, działanie 3 – Podniesienie jakości kształcenia i działanie 4 – Dostosowanie systemu kształcenia, w tym ustawicznego do potrzeb rynku pracy. Ponadto wskazano także na zgodność projektu z Strategią Rozwoju Edukacji na lata 2007-2013, w szczególności z jej celem głównym odnoszącym się do stałego podnoszenia poziomu kwalifikacji zawodowych oraz ogólnych kompetencji niezbędnych do funkcjonowania we współczesnym społeczeństwie.

We wniosku odwoływano się także do celów RPO WP V Osi Priorytetowej Działania 5.1 Infrastruktura edukacyjna, w tym szczególnie do poprawy dostępności i podniesienia jakości regionalnego systemu edukacji. Realizacja tego celu miała nastąpić przez: poprawę dostępności i podniesienie jakości regionalnego systemu edukacji, zwiększenie inwestycji w kapitał ludzki przez lepszą edukację, inwestycje w infrastrukturę, wpływające na zwiększenie możliwości zatrudnienie w perspektywie długookresowej, podniesienie konkurencyjności powiatu (a tym samym regionu), wzmocnienie roli zespołu Szkół zawodowych w Przeworsku w społeczności lokalnej (przez kształcenie ustawiczne, kształcenie w kierunkach deficytowych w regionie – spawacz z umiejętnością spawania stali szlachetnych), zwiększenie dostępności infrastruktury ZSZ dla osób niepełnosprawnych.

Poziom infrastruktury przed rozpoczęciem projektu był niewystarczający, by zapewnić wszystkim chętnym możliwość nauki na równym poziomie. Przede wszystkim wykluczone były osoby niepełnosprawne, ponieważ szkoła nie była dostosowana do ich potrzeb. Dodatkowo wskazano: przestarzałe, wymagające wymiany wyposażenie warsztatów szkolnych, brak pomieszczeń na pracownie do nauki przedmiotów teoretycznych i zawodowych oraz brak dobrze wyposażonych i przygotowanych do naprawy pojazdów warsztatów specjalistycznych.

Wnioskodawcy wskazali, że głównym założeniem projektu było stworzenie warunków do rozwoju kapitału społecznego przez rozwój bazy dydaktycznej zespołu Szkół zawodowych w Przeworsku w celu podniesienia jakości i upowszechnienia nowoczesnych metod kształcenia młodzieży i dorosłych w zawodach technicznych – technik mechanik o specjalności obsługa i naprawa pojazdów samochodowych oraz mechanik pojazdów samochodowych i ślusarz. Cel ten został osiągnięty poprzez rozbudowę infrastruktury dydaktycznej z przeznaczeniem na pracownie specjalistyczne:

15 – stanowiskowa pracownia komputerowa projektowania i rysunku technicznego,

technologii mechanicznej,

podstaw konstrukcji maszyn,

techniczna,

automatyki,

technologii informacyjnej 15 – stanowiskowa,

konstrukcji i budowy pojazdów samochodowych,

języków obcych.

Dokonano przebudowy 6 pomieszczeń warsztatowych do nauki zawodu z przeznaczeniem na pracownie:

samochodową z zapleczem,

przejazdową stację diagnostyczną z biurem,

myjnię ręczną,

ślusarską.

Obiekt został dostosowany dla osób niepełnosprawnych, wyposażono go w windę, platformę schodową umożliwiającą dostęp do pomieszczeń hali sportowej, pomieszczenia sanitarne, oraz podjazdy. Na zewnątrz budynku wykonano drogi i place, posadzono krzewy.

Wnioskodawcy założyli także, że poprzez realizację projektu powinna zwiększyć się współpraca z przedsiębiorstwem B&P Enginnering Sp. z o.o. w Przeworsk, w zakresie wspólnego kształcenia

184

w zawodzie ślusarz z umiejętnością spawania stali szlachetnych, według zmodernizowanego programu kształcenia dostosowanego do potrzeb przedsiębiorstwa, a tym samym do lokalnego rynku pracy.

Warto zauważyć, że zainteresowanie nauką w zespole Szkół zawodowych W Przeworsku jest duże. Przede wszystkim z powodu wysokiej jakości świadczonych usług i praktycznych zajęć przygotowujących do pojęcia pracy w zawodzie, ale także w związku lokalizacją szkoły i dogodnymi połączeniami do mniejszych miejscowości. Największym zainteresowaniem przy naborze cieszą się profile związane z pojazdami, czyli: technik pojazdów samochodowych oraz mechanik pojazdów samochodowych. W związku z posiadaniem atrakcyjnej oferty edukacyjnej szkoła może zapewnić, mimo niżu demograficznego, również pracę nauczycielom, zarówno tym, którzy nauczają przedmiotów zawodowych, jak i również ogólnokształcących.

Realizacja projektu miała generować następujące rezultaty projektu weryfikowane wskaźnikami produktu tj.:

Liczba wybudowanych obiektów infrastruktury szkół (szt.) – 1

Liczba obiektów infrastruktury szkół zapewniających dostęp dla niepełnosprawnych (szt.) – 1

Liczba przebudowanych obiektów infrastruktury szkół (szt.) – 1

Liczba szkół doposażonych w aparaturę naukowo-badawczą (szt.) – 1

Liczba zmodernizowanych obiektów infrastruktury szkół (szt.) - 2

Realizacja projektu miała generować następujące rezultaty projektu weryfikowane wskaźnikami rezultatu tj.:

Liczba bezpośrednio utworzonych nowych miejsc pracy (szt.) – 3

Przewidywana całkowita liczba bezpośrednio utworzonych nowych miejsc pracy (EPC) dla kobiet (szt.)-2

Przewidywana całkowita liczba bezpośrednio utworzonych nowych miejsc pracy (EPC) dla mężczyzn (szt.)-1

Liczba uczniów korzystających z infrastruktury dydaktycznej wspartej w wyniku realizacji projektów (os.)- 345

Liczba uczniów korzystających z infrastruktury wspartej w wyniku realizacji projektów (os.)-345

Liczba wspartych placówek prowadzących działalność w zakresie kształcenia ustawicznego (szt.)- 1

Liczba uczniów z terenów wiejskich korzystających z infrastruktury wspartej w wyniku realizacji projektów (os.)-258

Wskaźniki zostały osiągnięte. Wnioskodawca planuje realizację kolejnych inwestycji dofinansowanych ze środków unijnych. W pierwszej kolejności zakłada termomodernizację całego obiektu ZSZ.

Przypadek nr 2_obszar: zdrowie.

RPO WP, Oś Priorytetowa V, Działanie 5.2 Infrastruktura ochrony zdrowia i pomocy społecznej

Projekt: Modernizacja i dosprzętowienie dotychczasowego Szpitala Uzdrowiskowego „Polonia” z przeznaczeniem na Szpital wczesnej rehabilitacji kardiologicznej w strukturach Uzdrowiska Rymanów S.A.

Beneficjent: Uzdrowisko Rymanów S.A. Zespół Zakładów Lecznictwa Uzdrowiskowego – Niepubliczny zakład Opieki zdrowotnej

Całkowita wartość projektu: 8 500 102,99 zł


185

Fotografia 6. Bieżnia z systemem monitorującym i Holterem EKG oraz rejestratorami.

Fotografia 5. Szpital Polonia

Fotografia 7. Echokardiograf Fotografia 8. Rowerki treningowe

186

Projekt Modernizacja i dosprzętowienie dotychczasowego Szpitala Uzdrowiskowego Polonia z przeznaczeniem na Szpital wczesnej rehabilitacji kardiologicznej w strukturach Uzdrowiska Rymanów S.A zrealizowany został na terenie Uzdrowiska Rymanów Zdrój – (gmina Rymanów, powiat krośnieński). Projekt dotyczył poprawy bezpieczeństwa zdrowotnego wśród osób, które zamieszkują region podkarpacki, ze szczególnym uwzględnieniem wczesnej diagnostyki kardiologicznej. Warto jednak zauważyć, że z Centrum Rehabilitacji Kardiologicznej korzystają także osoby spoza województwa, na przykład z terenów Małopolski, Śląska, Dolnego Śląska czy nawet województwa lubuskiego. Spółka postanowiła wykorzystać budynek dawnego sanatorium Polonia i przekształcić go, przy pomocy środków unijnych oraz dofinansowania z budżetu państwa w Centrum Rehabilitacji Kardiologicznej. W województwie podkarpackim brakowało specjalistycznych ośrodków zajmujących się opieką nad pacjentami dotkniętymi chorobami układu krążenia, pomimo tego, że są to obecnie najczęstsze przyczyny zgonów. Jedynie w Rzeszowie znajdował się specjalistyczny oddział zajmujący się rehabilitacją kardiologiczną, jednak mógł on przyjąć jedynie 20 pacjentów. Realizacja Projektu zdecydowanie przyczyniła się do poprawy dostępu do świadczeń zdrowotnych związanych z rehabilitacją kardiologiczną. Wnioskodawcy założyli następujące cele, które miały zostać osiągnięte przy realizacji projektu:

poprawa jakości usług medycznych w zakresie chorób układu krążenia/serca,

poprawa jakości i bezpieczeństwa infrastruktury opieki medycznej,

zwiększenie liczby osób korzystających ze specjalistycznych usług medycznych z zakresu chorób układu krążenia (CHUK),

skrócenie czasu jaki mija od pojawienia się stanu zagrożenia życia do podjęcia specjalistycznego leczenia,

zmniejszenie dysproporcji w dostępie do usług opieki zdrowotnej funkcjonującej w publicznym systemie zdrowia (z uwzględnieniem mieszkańców obszarów wiejskich),

poprawa dostępności do usług medycznych dla osób niepełnosprawnych,

stworzenie nowych stanowisk pracy dla personelu medycznego. Wnioskodawca już na poziomie wniosku wskazał zbieżność projektu z celem V Osi Priorytetowej oraz Działania 5.2 – Poprawa bezpieczeństwa zdrowotnego ludności i rozwój infrastruktury opieki społecznej. Ponadto projekt pozostawał w zgodzie ze Strategią Rozwoju Województwa Podkarpackiego, w tym szczególnie z jej celem strategicznym: Bezpieczeństwo zdrowotne ludności, priorytetem pierwszym: zmniejszenie zachorowalności oraz umieralności w społeczeństwie oraz kierunkiem działań nr 1: Rozwój wczesnej diagnostyki chorób nowotworowych, chorób układu krążenia. Osiągnięcie powyższych celów miało być możliwe za sprawą ciągłego doposażania ośrodków/jednostek diagnostycznych w nowoczesny sprzęt i aparaturę niezbędną do dalszego rozwoju szybkiej interwencji kardiologicznej, wdrażaniu systemu prewencji schorzeń układu krążenia. Dodatkowo inwestycja wpisywała się również w Kierunek działania 2: Rozbudowa i modernizacja

Fotografia 9. Defibrylator

187

regionalnej sieci infrastruktury ochrony zdrowia, modernizację i rozbudowę bazy ochrony zdrowia, w tym także bazy rehabilitacyjno-sanatoryjnej oraz Podkierunek działania nr 2: Zwiększenie dostępności do usług medycznych, w tym szczególnie – zwiększenie dostępności do usług leczniczych, rehabilitacyjnych, sanatoryjnych i poradnictwa ambulatoryjnego szczególnie w zakresie kardiologii. Realizacja projektu pozostała w zgodzie z Planem Rozwoju Lokalnego Gminy Rymanów na 2004-2013, w tym w szczególności z działaniem ,,Doposażenie placówek służby zdrowa”, jak również ,,Remonty budynków użyteczności publicznej”, w ramach programu/celu nr 3.6. Poprawa warunków i jakości życia, w tym zmiana w strukturze zamieszkania. Przed rozpoczęciem realizacji projektu początkowo nieczynny budynek, charakteryzujący się wysokim stopniem zużycia, między innymi niedostateczną izolacją termiczną (niska sprawność wytwarzania energii, duże starty energii cieplnej, zły stan techniczny stolarki okiennej) przekształcony został w Centrum Rehabilitacji Kardiologicznej. Zakres rzeczowy inwestycji obejmował m.in. przebudowę dotychczasowego Szpitala Uzdrowiskowego Polonia na szpital wczesnej rehabilitacji kardiologicznej poprzez wykonanie robót budowlanych, instalacji elektrycznych, sanitarnych i doposażenie istniejącej infrastruktury w specjalistyczna aparaturę medyczną. Wnioskodawca zakładał, że realizacja Projektu przyczyni się do poprawy infrastruktury ochrony zdrowia na poziomie lokalnym i regionalnym, ponieważ ośrodek stanowi jedyne takie miejsce - rehabilitacji kardiologicznej makroregionu woj. Podkarpackiego; jak również wpłynie na poprawę dostępności usług medycznych w zakresie usług deficytowych takich jak choroby układu krążenia (CHUK), które są częstą przyczyną śmiertelności w województwie. Obecnie Centrum Chirurgii Kardiologicznej ma możliwość przyjęcia 120 pacjentów, przede wszystkim po zawałach i operacjach kardiochirurgicznych. Średni pobyt pacjenta wynosi trzy tygodnie. Dyrekcja szpitala zauważa jednak, że taka ilość miejsc jest niewystarczająca, ponieważ liczba chętnych jest o wiele większa. Ponadto zauważalne jest rosnące zainteresowanie korzystaniem z usług placówki przez osoby spoza terenów Podkarpacia. Takie zainteresowanie Centrum Rehabilitacji Kardiologicznej spowodowane jest bardzo dobrą opinią wśród pacjentów, którzy dzielą się swoimi wrażeniami dotyczącymi jakości usług oraz warunków lokalowych m.in. na forach internetowych. Na poziomie wniosku zakładano osiągnięcie następujących korzyści:

Zwiększenie poziomu zatrudnienia/korekta wskaźnika bezrobocia, wynikająca z przyrostu miejsc pracy w sektorze usług (rozwój szeroko rozumianej rozrywki skierowanej dla pacjentów szpitala),

Skorygowanie negatywnych statystyk odnoszących się do umieralności mieszkańców, w tym szczególnie z powodu CHUK,

Zwiększenia zaspokojenia potrzeb medycznych ludności w zakresie CHUK poprzez zwiększenie dostępności do specjalistycznych usług medycznych,

Zmniejszenie wskaźnika zachorowalności na CHUK poprzez dostęp do wczesnej i nowoczesnej diagnostyki,

Poprawa zdrowia mieszkańców regionu i korzystających z usług Uzdrowiska Rymanów Zdrój,

Skrócenie czasu oczekiwania na świadczenia zdrowotne,

Wzrost satysfakcji pacjentów korzystających ze świadczeń specjalistycznych leczenia ambulatoryjnego (wzrost jakości życia),

Poprawa jakości powietrza w efekcie przeprowadzonych prac termomodernizacyjnych, a przez to ograniczenie strat ciepła w okresie grzewczym i w konsekwencji ograniczenie emisji szkodliwych substancji powstających w procesie wytwarzania energii cieplnej.

Zdecydowaną większość zakładanych korzyści udało się osiągnąć, choć nie wszystkie wskaźniki zostały w pełni osiągnięte, np. liczba utworzonych etatów w praktyce okazała się o wiele mniejsza, co spowodowane zostało głównie wynikiem korzystania z usług outsourcingowych dotyczących głównie zaopatrzenia w żywność, sprzątania, dozoru. Z kolei wskaźnik dotyczący liczby specjalistycznych badań medycznych został przekroczony kilkukrotnie. Szacuje się, że wykonywanych zostało około 12-13 tysięcy takich badań rocznie. Wszystkie przeprowadzane świadczenia są finansowane ze środków przyznanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

188

Przypadek nr 3_pomoc społeczna.

RPO WP, Oś Priorytetowa V, Działanie 5.2 Infrastruktura ochrony zdrowia i pomocy społecznej

Projekt: Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i zawodowemu poprzez zwiększenie oferty usług świadczonych przez WTZ prowadzonych przez Stowarzyszenie Rodziców Dzieci Specjalnej Troski w Lesku.

Beneficjent: Stowarzyszenie Rodziców Dzieci Specjalnej Troski w Lesku z/s w Huzelach

Całkowita wartość projektu:564 240,67 zł

Wartość dofinansowania z UE: 375245,54 zł

Fotografia 10. Warsztaty Terapii zajęciowej w Huzelach cz.1

Fotografia 11. Warsztaty Terapii zajęciowej w Huzelach cz.2

189

Projekt Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i zawodowemu poprzez zwiększenie oferty usług świadczonych przez WTZ prowadzonych przez Stowarzyszenie Rodziców Dzieci Specjalnej Troski w Lesku zrealizowany został w miejscowości Huzele (gmina Lesko, powiat leski) w województwie podkarpackim. Stowarzyszenie Rodziców Dzieci Specjalnej Troski założyło Warsztaty Terapii zajęciowej w 2000 roku. Swoją działalnością obejmuje nie tylko powiat leski, ale również bieszczadzki i sanocki. Projekt dotyczył modernizacji budynku Warsztatów Terapii Zajęciowej. Budynek nie był w pełni dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych, charakteryzował się występowaniem barier architektonicznych, co uniemożliwiało uczestnikom warsztatów nieskrępowane i bezpieczne korzystanie z oferty Stowarzyszenia. Wnioskodawca podjął działania, które miały na celu zwiększenie dostępności infrastruktury dla potrzeb niepełnosprawnych, w tym także dostosowanie do standardów prawnych oraz poprawę wydajności energetycznej budynku i dystrybucji ciepła, przez wymianę stolarki okiennej i drzwiowej, ocieplenie budynku, zwiększenie sprawności instalacji centralnego ogrzewania poprzez montaż termostatycznych zaworów grzejnikowych, częściową wymianę instalacji elektronicznej oraz opraw oświetleniowych. Podjęcie takich działań miało skutkować wzrostem funkcjonalności obiektu, poprawą bezpieczeństwa osób w nim przebywających oraz zmniejszeniem kosztów eksploatacji. Warto również zauważyć, że budynek wykorzystywany jest na WTZ od godziny 7.00 do 15.00. Po godzinie 15.00 jest on również udostępniany innym mieszkańcom miejscowości. Odbywają się tam spotkania koła gospodyń, dodatkowe zajęcia dla dzieci różnych grup wiekowych, istnieje także możliwość skorzystania z siłowni, która cieszy się dużym zainteresowaniem wśród lokalnej młodzieży. Wnioskodawcy wskazali, że głównym celem projektu będzie poprawa jakości, warunków i dostępności usług świadczonych przez Warsztaty Terapii Zajęciowej w Huzelach. Cel ten miał zostać osiągnięty poprzez: zmniejszenie dysproporcji w dostępie do pomocy społecznej pomiędzy mieszkańcami obszarów wiejskich, a mieszkańcami obszarów miejskich, zwiększenie jakości świadczonych usług, dostosowanie budynku do potrzeb podmiotów działających w obszarze pomocy społecznej. Wnioskodawca wskazał zbieżność projektu na poziomie krajowym z: Narodową Strategią Spójności - projekt w sposób szczególny wpisuje się w: Cel 3 „Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski”, Cel 5 „Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej”. Na poziomie krajowym projekt jest zgodny także ze Strategią Polityki Społecznej na lata 2007-2013, poprzez dążenie do zbudowania zintegrowanego systemu polityki państwa prowadzącej do ułatwienia wszystkim obywatelom równego dostępu do praw społecznych, poprawy warunków powstawania i funkcjonowania rodzin oraz wsparcia grup i osób zagrożonych wykluczeniem społecznym przy zapewnieniu demokratycznego współuczestnictwa obywateli. Przedmiotowy projekt w sposób szczególny wpisuje się w: Priorytet 2 - Wdrożenie aktywnej polityki społecznej. Na poziomie regionalnym projekt wykazuje zgodność ze Strategią Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013, w obszarze zabezpieczenia społecznego, gdzie wpisuje się w Priorytet 3: Rozbudowa i modernizacja infrastruktury pomocy społecznej oraz rozwój zawodowy kadr pomocy społecznej. Na poziomie lokalnym Projekt wykazuje zgodność ze Strategią Rozwiązywania Problemów Społecznych w Mieście i Gminie Lesko na lata 2009 -2013. Przedmiotowy projekt wpisuje się w cel szczegółowy: Profesjonalna służba społeczna. We wniosku odwoływano się do celów RPO WP na lata 2007-2013 Osi Priorytetowej 5.2 Infrastruktura ochrony zdrowia i pomocy społecznej, a przede wszystkim do: poprawy bezpieczeństwa zdrowotnego ludności i rozwoju infrastruktury pomocy społecznej. Realizacja projektu miała generować następujące rezultaty projektu weryfikowane wskaźnikami produktu tj.:

Liczba doposażonych obiektów –1 szt.,

Liczba przebudowanych obiektów – 1 szt.,


Przewidywana całkowita liczba bezpośrednio utworzonych nowych miejsc pracy – 2 szt. (w tym 1 szt. dla kobiet, 1 szt. dla mężczyzn),

190

Liczba osób korzystających rocznie z efektów realizacji projektów dot. pomocy społecznej – 45 szt.,

Liczba osób pochodzących z obszarów wiejskich i miast do 10 tys. mieszkańców, korzystających rocznie z efektów realizacji projektów dot. pomocy społecznej – 45 szt.

Należy zaznaczyć, że wskaźniki zostały osiągnięte, co więcej wzrosło także zapotrzebowanie na korzystanie z usług WTZ, są także kolejne osoby oczekujące na wolne miejsce, w związku z tym Wykonawca planuje zwiększyć liczbę zajęć. Zatrudniono także dwóch nowych pracowników. W wypadku zwiększenia liczby uczestników warsztatów zostanie zatrudniony także nowy pracownik. Jest to związane z wymogami prawnymi - na 6 niepełnosprawnych musi przypadać jeden terapeuta.

Wnioskodawca planuje realizację kolejnych inwestycji, przede wszystkim utworzenie pracowni ogrodniczej, która pomogłaby osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym zdobyć nowe umiejętności podwyższające ich szanse na lokalnym rynku pracy.

Przypadek nr 4_sport i rekreacja.

RPO WP, Oś Priorytetowa V, Działanie 5.3 Infrastruktura sportowa i rekreacyjna.

Projekt: Przebudowa i rozbudowa obiektów toru lodowego wraz z budową kortów tenisowych na terenie Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Sanoku.

Beneficjent: Gmina Miasta Sanoka

Całkowita wartość projektu: 3 763 574,41 zł


Fotografia 12. Hala pneumatyczna z kortem

tenisowym.

Fotografia 13. Kort tenisowy w hali

pneumatycznej.

191

Projekt Przebudowa i rozbudowa obiektów toru lodowego wraz z budową kortów tenisowych na terenie Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Sanoku dotyczył zwiększenia dostępności mieszkańców do bazy rekreacyjno-sportowej oraz poprawienia jakości ich życia. Brak rozwiniętej i nowoczesnej infrastruktury ograniczał możliwości organizacji profesjonalnych i amatorskich imprez sportowych i rekreacyjnych na terenie wspomnianych obiektów sportowych. W skład infrastruktury podlegającej MOSiR (Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji) w Sanoku wchodził, między innymi tor lodowy o długości 400 m i szerokości 12,5m. Na torze odbywały się zawody i treningi w ramach takich dyscyplin jak: jazda szybka na łyżwach, short-track, hokej, ice speedway i inne. Jednak wraz z postępująca eksploatacją infrastruktury i brakiem inwestycji w tym zakresie stan techniczny zarówno toru lodowego, trybun jak i przyległej infrastruktury wymagał natychmiastowej interwencji. Na torze brakowało również wyposażenia, przede wszystkim budki do obsługi sędziowskiej oraz wyposażenia do konserwacji urządzeń, jak również lamp oświetleniowych. Elementem niesprzyjającym utrzymaniu i rozwijaniu toru był zły stan techniczny bazy socjalnej. Stan zagospodarowania terenu wokół toru również nie był zadowalający. MOSiR jest obiektem, który funkcjonuje przez cały rok. Tory lodowe wybudowane są jedynie w czterech miejscowościach w Polsce: Warszawie, Tomaszowie, Zakopanem i Sanoku. Wnioskodawca zakładał, że poprzez realizację projektu podniesie się przede wszystkim jakość świadczonych usług - stan toru nie zagrażał brakiem jego eksploatacji. Obecnie obiekt cieszy się ogromnym zainteresowaniem, m.in. na terenie obiektów odbywają się zgrupowania kadry narodowej panczenistów czy treningi lokalnych klubów sportowych. W okresie letnim tor służy jako miejsce przeznaczone do jazdy na rolkach lub wrotkach. Z oferty MOSiR-u korzysta nie tylko społeczność lokalna, ale również turyści z innych, często odległych terenów Polski. W sezonie 2011/2012 ze ślizgawek na torze skorzystało około 6300 osób, a w sezonie 2012/2013 - 9800 osób. Oprócz

Fotografia 14. Korty tenisowe Fotografia 15. Wypożyczalnia łyżew.

Fotografia 16. Trybuna przy torze lodowym. Fotografia 17. Budka sędziowska przy torze

lodowym.

192

modernizacji toru lodowego w ramach projektu zbudowano także korty tenisowe, w tym jeden kryty znajdujący się w hali pneumatycznej potocznie zwanej balonem. Należy podkreślić, że korty tenisowe podobnie jak tor lodowy cieszą się dużym zainteresowaniem. W 2012 r. z kortów skorzystało około 1000 osób, natomiast do końca czerwca 2013 r. skorzystało już 1200 osób. Warto podkreślić, że z kortów tenisowych chętnie korzystają nie tylko mieszkańcy Sanoka, ale także okolicznych miejscowości, innych miast Podkarpacia czy turyści odwiedzający Sanok. Wnioskodawcy wskazali, że głównym założeniem projektu będzie poprawa jakości oferty MOSiR w Sanoku w zakresie udostępniania i wykorzystywania obiektu toru lodowego oraz zwiększenie dostępności infrastruktury sportowej na terenie Miasta. Przy realizacji projektu założono następujące cele: poprawa jakości życia mieszkańców, ograniczenie odpływu młodych, wykwalifikowanych kadr, zwiększenie zdrowotności społeczności lokalnej, poprawa poziomu rozwoju w zakresie działalności gospodarczej związanej z organizacją i obsługą profesjonalnych i amatorskich imprez sportowych i rekreacyjnych, zwiększenie liczby miejsc pracy w firmach związanych z powyższą branżą. Wnioskodawca wskazał zbieżność projektu z następującymi dokumentami strategicznymi:

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007 – 2013 wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie. Projekt wpisuje się w: Cel 3 „Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski”; Cel 5: „Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej”; Cel 6: „Wyrównanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich”

Strategia Rozwoju Sportu w Polsce do roku 2012 – projekt wpisuje się w jej główne zamierzenie tj. zwiększenie aktywności i sprawności społeczeństwa polskiego. Mają temu służyć trzy podstawowe zadania: popularyzacja sportu dla wszystkich, rozwój infrastruktury sportowo-rekreacyjnej, wzrost poziomu wyników sportowych.

Strategia Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2020 -projekt wpisuje się pośrednio w realizację celu strategicznego w obszarze nr 9: Ochrona zdrowia: Bezpieczeństwo zdrowotne ludności, Priorytet 1: zmniejszenie zachorowalności oraz umieralności w społeczeństwie.

Strategia Rozwoju Turystyki dla Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013 – projekt wpisuje się w Działanie 3.2.3. Rozbudowa infrastruktury rekreacyjnej, rozrywkowej i sportowej sprofilowanej na konkretnych odbiorców.

Strategia Rozwoju Powiatu Sanockiego na lata 2004–2013, projekt wpisuje się w cel strategiczny: Rozwój kompleksowej oferty turystycznej i rekreacyjnej powiatu sanockiego, Cel operacyjny: Stymulowanie rozwoju bazy turystycznej i rekreacyjnej, zadanie: Modernizacja istniejących obiektów sportowych służących sportom zimowym (sztuczne lodowisko, tor lodowy, narciarskie trasy zjazdowe i biegowe, skocznia narciarska w Zagórzu, wyciągi narciarskie w Karlikowie, Komańczy, Zagórzu).

Strategia Rozwoju Miasta Sanoka, przedmiotowy projekt wpisuje się w obszarze Kultura, edukacja i sport w zadanie: Utrzymanie i modernizacja istniejącej bazy sportowej.

We wniosku odwoływano się także do celów V Osi Priorytetowej RPO WP Działania 5.3 Infrastruktura sportowa i rekreacyjna , a w szczególności do: zwiększenia dostępności mieszkańców do obiektów sportowych i rekreacyjnych oraz pozytywnego wpływu na kształtowanie nawyków zdrowego trybu życia i poprawę zdrowotności w społeczeństwie. Realizacja projektu miała generować następujące rezultaty projektu weryfikowane wskaźnikami produktu tj.:

Liczba zbudowanych/przebudowanych/doposażonych obiektów. (szt.) – 2

Liczba wybudowanych obiektów sportowych lub rekreacyjnych. (szt.) – 1

Liczba zmodernizowanych obiektów sportowych lub rekreacyjnych. (szt.) – 1

Liczba wyposażonych obiektów sportowych lub rekreacyjnych. (szt.) – 1

Liczba obiektów przystosowanych dla potrzeb osób niepełnosprawnych. (szt.) – 1

Liczba zakupionego sprzętu/wyposażenia. (szt.) – 424

Liczba obiektów o poprawionej wydajności energetycznej i/lub zwiększonej wydajności produkcji, transmisji oraz dystrybucji ciepła i elektryczności. (szt.) - 1

193


Przewidywana całkowita liczba bezpośrednio utworzonych nowych miejsc pracy (szt.) – 2

Przewidywana całkowita liczba bezpośrednio utworzonych nowych miejsc pracy (EPC) dla mężczyzn (szt.) (os.) – 2

Liczba osób korzystających rocznie z efektów realizacji projektów dotyczących infrastruktury sportowej lub rekreacyjnej. (szt.) – 72670 (wartość osiągniętego poziomu wskaźnika zostanie zmierzona na koniec 2013 r.)

Podane wskaźniki zostały osiągnięte, nieznany jest jeszcze poziom osiągniętego wskaźnika dotyczącego liczby osób korzystających z efektów projektu, dane te będą znane na koniec 2013 roku.

Wnioskodawca planuje realizację kolejnych inwestycji, miedzy innymi poprawę infrastruktury około sportowej (wybudowanie siłowni) oraz w przyszłości budowę dachu nad torem lodowym, co umożliwiłoby realizację międzynarodowych imprez sportowych. Na ten moment w Polsce nie ma żadnego zadaszonego toru, a międzynarodowe wydarzenia sportowe organizowane są jedynie na tego typu obiektach. Został złożony także wniosek dotyczący termomodernizacji obiektu zakładający wykorzystanie odnawialnych źródeł energii.

194

25 Aneks. Spis tabel, wykresów i map

Wykres 1. Placówki edukacyjne w województwie podkarpackim w latach 2007 i 2012 roku. ............................. 25 Wykres 2. Uczniowie/ studenci w województwie podkarpackim w latach 2007, 2012. ....................................... 26 Wykres 3. Udział % szkół wyposażonych w komputery przeznaczone do użytku uczniów z dostępem do Internetu – województwo podkarpackie 2007-2012. ........................................................................................... 26 Wykres 4. Uczniowie przypadający na 1 komputer z dostępem do Internetu przeznaczony do użytku uczniów – województwo podkarpackie lata 2007-2012. ....................................................................................................... 27 Wykres 5.Najczęściej występujące schorzenia przewlekłe w 2009 roku. ............................................................. 28 Wykres 6.Przewidywane główne choroby w DALY w 2020 roku – regiony rozwinięte. ....................................... 29 Wykres 7.Wybrane przyczyny zgonów w województwie podkarpackim w latach 2007-2012. ............................ 30 Wykres 8. Infrastruktura edukacyjna – rozkład projektów ze względu na podregiony ........................................ 38 Wykres 9. Infrastruktura edukacyjna– rozkład projektów ze względu na typ beneficjentów .............................. 40 Wykres 10. Infrastruktura ochrony zdrowia i pomocy społecznej – rozkład projektów ze względu na podregiony .............................................................................................................................................................................. 41 Wykres 11. Infrastruktura ochrony zdrowia i pomocy społecznej– rozkład projektów ze względu na typ beneficjentów ....................................................................................................................................................... 42 Wykres 12. Infrastruktura sportowa i rekreacyjna – rozkład projektów ze względu na podregiony .................... 43 Wykres 13. Rewitalizacja miast – rozkład projektów ze względu na podregiony ................................................. 45 Wykres 14.Rewitalizacja miast – rozkład projektów ze względu na typ beneficjentów ....................................... 46 Wykres 15. Działanie 7.2 – rozkład projektów ze względu na podregiony ........................................................... 47 Wykres 16. Działanie 7.2 – rozkład projektów ze względu na typ beneficjentów ................................................ 47 Wykres 17. Działanie 7.3 – rozkład projektów ze względu na podregiony ........................................................... 49 Wykres 18. Ocena jakości infrastruktury publicznej na terenie gminy zamieszkania w obszarze edukacji [badania CATI mieszkańców]. .............................................................................................................................................. 52 Wykres 19. Porównanie stanu infrastruktury w obszarze edukacji w roku 2013 w odniesieniu do roku 2007 [badania CATI mieszkańców]. ............................................................................................................................... 53 Wykres 20. Zmiana warunków edukacji w województwie podkarpackim [badania CATI przedstawicieli JST]. ... 53 Wykres 21. Poprawa stanu (jakości) infrastruktury edukacyjnej [badania CATI mieszkańców]. .......................... 54 Wykres 22. Ocena jakości infrastruktury publicznej na terenie gminy zamieszkania w obszarze zdrowie i pomocy społecznej [badania CATI mieszkańców]............................................................................................................... 54 Wykres 23. Porównanie stanu infrastruktury w ramach obszaru zdrowie i pomoc społeczna w roku 2013 w odniesieniu do roku 2007 [badania CATI mieszkańców]. .................................................................................. 55 Wykres 24. Jak w porównaniu z 2007 rokiem zmieniły się warunki leczenia na terenie gminy [badania CATI przedstawicieli JST]. .............................................................................................................................................. 56 Wykres 25. Ocena jakości infrastruktury publicznej na terenie gminy zamieszkania w obszarze sportu i rekreacji [badania CATI mieszkańców]. ............................................................................................................................... 56 Wykres 26. Porównanie stanu infrastruktury w obszarze sportu i rekreacji w roku 2013 w odniesieniu do roku 2007 [badania CATI mieszkańców]. ...................................................................................................................... 57 Wykres 27. Poprawa stanu (jakości) obiektów sportowo – rekreacyjnych [badania CATI mieszkańców]. ........... 58 Wykres 28. Jak w porównaniu z 2007 rokiem zmieniły się warunki uprawiania sportu na terenie gminy [badania CATI mieszkańców]. .............................................................................................................................................. 58 Wykres 29. Poprawa jakości usług świadczonych przez obiekty sportowe i rekreacyjne [badania CATI mieszkańców]. ....................................................................................................................................................... 59 Wykres 30. Zwiększenie dostępu niepełnosprawnych mieszkańców do usług oferowanych przez instytucje publiczne [badania CATI mieszkańców]. ............................................................................................................... 61 Wykres 31. Porównanie dostępu do infrastruktury w ramach obszaru edukacja w roku 2013 w odniesieniu do roku 2007 [badania CATI mieszkańców]. .............................................................................................................. 62 Wykres 32. Zwiększenie dostępu mieszkańców do edukacji przedszkolnej [badania CATI mieszkańców]. ......... 62 Wykres 33. Porównanie dostępu do infrastruktury w ramach obszaru zdrowie i pomoc społeczna w roku 2013 w odniesieniu do roku 2007 [badania CATI mieszkańców]. .................................................................................. 63 Wykres 34. Poprawa bezpieczeństwa zdrowotnego ludności [badania CATI mieszkańców]. .............................. 63 Wykres 35. Zwiększenie dostępu mieszkańców do świadczeń zdrowotnych [badania CATI mieszkańców]. ....... 64 Wykres 36. Porównanie dostępu do infrastruktury w ramach obszaru sport i rekreacja w roku 2013 w odniesieniu do roku 2007 [badania CATI mieszkańców]. .................................................................................. 65 Wykres 37. Zwiększenie dostępności mieszkańców do obiektów sportowych i rekreacyjnych [badania CATI mieszkańców]. ....................................................................................................................................................... 65 Wykres 38. Ocena aktualnego i przyszłego wpływu zrealizowanych inwestycji na wzrost jakości życia mieszkańców województwa podkarpackiego [badania CATI z mieszkańcami]. ................................................... 67

195

Wykres 39. Ocena efektów inwestycji zrealizowanych w zakresie sportu i rekreacji na wzrost jakości życia [badania CATI z przedstawicielami JST]. ............................................................................................................... 68 Wykres 40. Ocena efektów inwestycji zrealizowanych w zakresie infrastruktury edukacyjnej na wzrost jakości życia [badania CATI z przedstawicielami JST]. ....................................................................................................... 69 Wykres 41. Ocena efektów inwestycji zrealizowanych w zakresie rewitalizacji miast wzrost jakości życia [badania CATI z przedstawicielami JST]. ............................................................................................................... 69 Wykres 42. Ocena efektów inwestycji zrealizowanych w zakresie infrastruktury ochrony zdrowia i pomocy społecznej na wzrost jakości życia [badania CATI z przedstawicielami JST]. ......................................................... 70 Wykres 43. Ocena efektów inwestycji zrealizowanych w obszarach problemowych na wzrost jakości życia [badania CATI z przedstawicielami JST]. ............................................................................................................... 70 Wykres 44. Wysokość wskaźnika Infrastruktura edukacyjna w roku 2007 i 2012 ze względu na typ gmin. ........ 72 Wykres 45. Wysokość wskaźnika Infrastruktura ochrony zdrowia i pomocy społecznej w roku 2007 i 2012 ze względu na typ gmin. ............................................................................................................................................ 75 Wykres 46. Wysokość wskaźnika Infrastruktura sportowa i rekreacyjna w roku 2007 i 2012 ze względu na typ gmin. ..................................................................................................................................................................... 78 Wykres 47. Wysokość wskaźnika Rewitalizacja miast i obszarów zdegradowanych w roku 2007 i 2012 ze względu na typ gmin. ............................................................................................................................................ 80 Wykres 48. Wysokość wskaźnika Rewitalizacja miast i obszarów zdegradowanych w roku 2007 i 2012 ze względu na typ gmin. ............................................................................................................................................ 82 Wykres 49. Wysokość wskaźnika Klęski żywiołowe w roku 2007 i 2012 ze względu na typ gmin. ....................... 84 Wykres 50. Wysokość wskaźnika rynku pracy w roku 2007 i 2012 ze względu na typ gmin. ............................... 85 Wykres 51. Odsetek respondentów badań CATI (mieszkańcy woj. podkarpackiego) dostrzegający jakiekolwiek efekty inwestycji zrealizowanych ze środków unijnych na terenie gminy. ........................................................... 88 Wykres 52. Wpływ projektów zrealizowanych w ramach RPO WP w latach 2007 – 2013 na wzrost atrakcyjności gospodarczej gminy [badania CATI przedstawicieli JST]. ...................................................................................... 89 Wykres 53. W jaki sposób zrealizowana inwestycja wpłynęła na liczbę etatów w placówce? [badania CAWI beneficjentów]. ................................................................................................................................................... 102 Wykres 54. Odsetek projektów w których przedstawiciele osiągnięcie wskaźników: „Liczba bezpośrednio utworzonych nowych etatów EPC ” i/lub „Przewidywana całkowita liczba bezpośrednio utworzonych nowych miejsc pracy EPC ” ............................................................................................................................................... 103 Wykres 55. Liczba utworzonych etatów w samorządach w opinii badanych JST. .............................................. 104 Wykres 56. Zwiększenie zatrudnienia (powstanie nowych miejsc pracy) [badania CATI mieszkańców]. ........... 104 Wykres 57. Wzrost atrakcyjności miast poprzez ich odnowę [badania CATI mieszkańców]. ............................. 107 Wykres 58. Odtworzenie infrastruktury publicznej i/lub renowacja obiektów zabytkowych na terenach zniszczonych przez powódź [badania CATI mieszkańców]. ................................................................................. 108 Wykres 59. Zmniejszenie dysproporcji w rozwoju infrastruktury publicznej w regionie pomiędzy obszarami wiejskimi i miejskimi [badania CATI mieszkańców]. ........................................................................................... 108 Wykres 60. Zmiana sytuacji na obszarach problemowych występujących na terenie gminy [badania CATI JST]. ............................................................................................................................................................................ 109 Wykres 61. Ocena efektów inwestycji zrealizowanych w zakresie rewitalizacji miast na wzrost gospodarczy [badania CATI JST]. .............................................................................................................................................. 110 Wykres 62. Ocena efektów inwestycji zrealizowanych w obszarach problemowych na wzrost gospodarczy [badania CATI JST]. .............................................................................................................................................. 111 Wykres 63. Ocena efektów inwestycji zrealizowanych w zakresie infrastruktury ochrony zdrowia i pomocy społecznej na wzrost gospodarczy [badania CATI JST]........................................................................................ 111 Wykres 64. Ocena efektów inwestycji zrealizowanych w zakresie infrastruktury sportowej i rekreacyjnej na wzrost gospodarczy [badania CATI JST]. ............................................................................................................. 112 Wykres 65. Ocena efektów inwestycji zrealizowanych w zakresie infrastruktury edukacyjnej na wzrost gospodarczy [badania CATI JST]. ......................................................................................................................... 112 Wykres 66. Zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej obszarów zmarginalizowanych gospodarczo [badania CATI mieszkańców]. ..................................................................................................................................................... 113 Wykres 67. Ożywienie gospodarcze i społeczne obszarów zdegradowanych w wyniku upadku przemysłu, likwidacji PGR – ów itp. [badania CATI mieszkańców]. ....................................................................................... 113 Wykres 68. Zmniejszenie odpływu osób młodych z regionu [badania CATI mieszkańców]. .............................. 114 Wykres 69. Wpływ zrealizowanych inwestycji w zakresie infrastruktury publicznej na redukcję problemów społecznych, w tym ubóstwa w regionie [badania CATI przedsiębiorców]. ....................................................... 115 Wykres 70. Czy Pana|i zdaniem, zrealizowane inwestycje w zakresie infrastruktury publicznej przyczynią się do redukcji problemów społecznych, w tym ubóstwa w regionie? [badania CATI JST]. .......................................... 115 Wykres 71. Komplementarność realizowanych projektów................................................................................. 133 Wykres 72. Informatyzacja placówek publicznych.............................................................................................. 139

196

Wykres73.Prognoza ludności ogółem do roku 2035. .......................................................................................... 144 Wykres 74. Prognoza ludności w wieku szkolnym .............................................................................................. 145 Wykres 75. Prognoza ludności w wieku 19-24 lat ............................................................................................... 146 Wykres 76. Prognoza ludności w wieku 65+ oraz 80+. ....................................................................................... 147 Wykres 77. Stwierdzenie, czy inwestycja zostałaby zrealizowana pomimo braku dofinansowania ze środków unijnych w ramach RPO WP. ............................................................................................................................... 160 Wykres 78. Czy na terenie gmin występują obszary związane z infrastrukturą publiczną, które nie uzyskały wystarczającego wsparcia (dofinansowania) w ramach RPO WP lub innych programów unijnych dostępnych w latach 2007 – 2013? ........................................................................................................................................ 162 Wykres 79. Czy Urząd Gminy jest zainteresowany realizacją inwestycji w partnerstwie z innymi podmiotami? ............................................................................................................................................................................ 164 Wykres 80. Czy Urząd Gminy jest zainteresowany realizacją inwestycji w ramach partnerstwa publiczno- prywatnego (PPP)? .............................................................................................................................................. 164 Wykres 82. Czy Urząd Gminy jest zainteresowany skorzystaniem z funduszu poręczeniowo-pożyczkowego ... 165 Tabela 1. Pytania badawcze .................................................................................................................................. 18 Tabela 2. Szkoły podstawowe w województwie podkarpackim wg powiatów w latach 2007-2012. ................... 21 Tabela 3. Szkoły gimnazjalne w województwie podkarpackim wg powiatów, w latach 2007-2012. ................... 22 Tabela 4. Zasadnicze szkoły zawodowe w województwie podkarpackim wg powiatów, w latach 2007-2012. ... 23 Tabela 5. Licea ogólnokształcące w województwie podkarpackim wg powiatów, w latach 2007-2012. ............. 24 Tabela 6. Szkoły wyższe w województwie podkarpackim wg podregionów, w latach 2007-2012. ...................... 24 Tabela 7. Liczba studentów szkół wyższych w województwie podkarpackim w latach 2007-2012...................... 25 Tabela 8. Sale gimnastyczne w szkołach w 2010 roku. ......................................................................................... 27 Tabela 9. Pływalnie w szkołach w 2010 roku. ....................................................................................................... 27 Tabela 10. Liczba zbudowanych i zmodernizowanych obiektów sportowych w ramach Poddziałania 5.1 oraz 5.3, w przypadku których prace były finansowane z RPO WP. .................................................................................... 28 Tabela 11. Szpitale ogólne wg województw w latach 2007, 2012. ....................................................................... 30 Tabela 12. Łóżka w oddziałach szpitali ogólnych województwa podkarpackiego w latach 2007 i 2012. ............. 31 Tabela 13. Szpitale, sanatoria uzdrowiskowe w województwie podkarpackim 2007-2012. ................................ 32 Tabela 14. Przychodnie – ambulatoryjna opieka zdrowotna w województwie podkarpackim, wg powiatów, w latach 2007, 2009, 2012. ................................................................................................................................... 32 Tabela 15. Podstawowa opieka zdrowotna – liczba udzielonych porad w powiatach województwa podkarpackiego w latach 2007, 2009 i 2012. ........................................................................................................ 33 Tabela 16. Wyposażenie w sprzęt medyczny w województwie podkarpackim w latach 2007, 2012. .................. 34 Tabela 17. Placówki stacjonarnej opieki społecznej w województwie podkarpackim, z podziałem na powiaty, w latach 2007-2012. .............................................................................................................................................. 34 Tabela 18. Miejsca oraz mieszkańcy w placówkach stacjonarnej opieki społecznej w powiatach województwa podkarpackiego w latach 2007-2012. ................................................................................................................... 35 Tabela 19. Stacjonarne zakłady opieki zdrowotnej w województwie podkarpackim w latach 2010-2011. ......... 36 Tabela 20. Stadiony wg województw w 2010 roku. .............................................................................................. 36 Tabela 21. Obiekty sportowe w Polsce i województwie podkarpackim w 2010 roku. ......................................... 37 Tabela 22. Ocena efektów inwestycji zrealizowanych w zakresie infrastruktury publicznej na wzrost jakości życia mieszkańców [badania CATI z przedsiębiorcami]. ................................................................................................ 68 Tabela 23. Ocena efektów inwestycji zrealizowanych w zakresie infrastruktury publicznej na wzrost jakości życia mieszkańców [badania CATI z przedstawicielami JST]. ......................................................................................... 68 Tabela 24. Wysokość podwskaźników w obszarze Infrastruktury edukacyjnej w roku 2007 i 2012 ze względu na typ gminy. ............................................................................................................................................................. 72 Tabela 25. Główne efekty przeprowadzonych inwestycji w ramach Działania 5.1 ............................................... 73 Tabela 26. Wskaźniki produktu w ramach Działania 5.1 ....................................................................................... 73 Tabela 27.Wskaźniki rezultatu w ramach Działania 5.1 ........................................................................................ 74 Tabela 28. Wysokość podwskaźników w obszarze Infrastruktury ochrony zdrowia i pomocy społecznej w roku 2007 i 2012 ze względu na typ gminy. .................................................................................................................. 75 Tabela 29. Główne efekty przeprowadzonych inwestycji w ramach Działania 5.2 ............................................... 76 Tabela 30. Wskaźniki produktu w ramach Działania 5.2 ....................................................................................... 76 Tabela 31. Wskaźniki rezultatu w ramach Działania 5.2 ....................................................................................... 77 Tabela 32. Wysokość podwskaźników w obszarze Infrastruktura sportowa i rekreacyjna w roku 2007 i 2012 ze względu na typ gminy. .......................................................................................................................................... 78 Tabela 33. Główne efekty przeprowadzonych inwestycji w ramach Działania 5.3 ............................................... 78 Tabela 34. Wskaźniki produktu w ramach Działania 5.3 ....................................................................................... 79 Tabela 35.Wskaźniki rezultatu w ramach Działania 5.3 ........................................................................................ 79

197

Tabela 36. Wskaźniki produktu w ramach Działania 7.1 ....................................................................................... 81 Tabela 37. Wskaźniki rezultatu w ramach Działania 7.1 ....................................................................................... 81 Tabela 38. Główne efekty przeprowadzonych inwestycji w ramach Działania 7.2 ............................................... 82 Tabela 39. Wskaźniki produktu w ramach Działania 7.2 ....................................................................................... 83 Tabela 40. Wskaźniki rezultatu w ramach Działania 7.2 ....................................................................................... 83 Tabela 41. Wskaźniki produktu w ramach Działania 7.3 ....................................................................................... 84 Tabela 42. Wskaźniki rezultatu w ramach Działania 7.3 ....................................................................................... 85 Tabela 43. Główne efekty przeprowadzonych inwestycji w ramach Działania 7.3 ............................................... 86 Tabela 44. Najczęściej wskazywane efekty zrealizowanych projektów dostrzegane przez mieszkańców w ramach badań CATI ............................................................................................................................................................ 89 Tabela 45. Ocena potencjalnych efektów inwestycji zrealizowanych w zakresie infrastruktury publicznej na obszarze Podkarpacia - mieszkańcy. ..................................................................................................................... 90 Tabela 46. Ocena potencjalnych efektów inwestycji zrealizowanych w zakresie infrastruktury publicznej na obszarze Podkarpacia - JST.................................................................................................................................... 91 Tabela 47. Ocena potencjalnych efektów inwestycji zrealizowanych w zakresie infrastruktury publicznej na obszarze Podkarpacia - firmy. ............................................................................................................................... 92 Tabela 48. Ocena potencjalnych efektów inwestycji zrealizowanych w zakresie infrastruktury publicznej na obszarze Podkarpacia - firmy. ............................................................................................................................. 102 Tabela 49. Średnia liczba utworzonych w placówce etatów z podziałem na Działanie. ..................................... 103 Tabela 50. Stopień osiągnięcia wskaźnika „Liczba bezpośrednio utworzonych nowych etatów (EPC)”. ............ 103 Tabela 51. Stopień osiągnięcia wskaźników w zestawieniu z dostępnymi danymi statystycznymi. ................... 106 Tabela 52. Ocena efektów inwestycji zrealizowanych w zakresie infrastruktury publicznej na wzrost gospodarczy. ....................................................................................................................................................... 110 Tabela 53. Ocena efektów inwestycji zrealizowanych w zakresie infrastruktury publicznej na wzrost gospodarczy ........................................................................................................................................................ 110 Tabela 54. Najczęstsze źródła dofinansowania projektów komplementarnych z RPO WP ................................ 133 Tabela 55. Braki inwestycyjne w ramach Działania 5.1 ....................................................................................... 161 Tabela 56. Braki inwestycyjne w ramach Działania 5.2 ....................................................................................... 161 Tabela 57. Braki inwestycyjne w ramach Działania 5.3 ....................................................................................... 161 Tabela 58. Typy inwestycji w zakresie infrastruktury publicznej powinny być zdaniem mieszkańców (ankieta CATI) szczególnie dofinansowywane w kolejnym okresie programowania (2014+). .......................................... 161 Tabela 59. Obszary związane z infrastrukturą publiczną, które nie uzyskały wystarczającego wsparcia (dofinansowania) w ramach RPO WP lub innych programów unijnych dostępnych w latach 2007 – 2013 ....... 162 Tabela 60. Najczęściej wybierane obszary, które w opinii respondentów nie uzyskały wystarczającego wsparcia w ramach RPO WP .............................................................................................................................................. 163 Tabela 61. Jakie typy inwestycji w zakresie infrastruktury publicznej powinny być szczególnie dofinansowywane w kolejnym okresie programowania ................................................................................................................... 163 Tabela 62. Najczęściej wybierane obszary planowanych inwestycji w infrastrukturę publiczną ....................... 163 Mapa 1. Realizacja projektów z podziałem na obszary województwa podkarpackiego. ...................................... 39 Mapa 2. Realizacja projektów z podziałem na obszary województwa podkarpackiego. ...................................... 41 Mapa 3. Realizacja projektów z podziałem na obszary województwa podkarpackiego. ...................................... 44 Mapa 4. Realizacja projektów z podziałem na obszary województwa podkarpackiego ....................................... 45 Mapa 5. Realizacja projektów z podziałem na obszary województwa podkarpackiego ....................................... 48 Mapa 6. Realizacja projektów z podziałem na obszary województwa podkarpackiego ....................................... 50 Mapa 7. Wartość projektów w osi V i VII RPO WP. ............................................................................................... 51 Mapa 8. Saldo migracji a liczba przebudowanych i zbudowanych obiektów w ramach poszczególnych Działań. 93 Mapa 9. Zmiana liczby pracujących w roku 2012 w odniesieniu do roku 2007 oraz liczba bezpośrednio utworzonych nowych etatów (EPC) w odniesieniu do ogólnej zmiany liczby pracujących. .................................. 95 Mapa 10. Liczba ćwiczących w roku 2007 w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców oraz liczba osób korzystających rocznie z efektów realizacji projektów dotyczących infrastruktury sportowej lub rekreacyjnej w odniesieniu do ogólnej liczby mieszkańców. ................................................................................................................................. 96 Mapa 11. Liczba uczniów przypadających na 1 pomieszczenie szkolne w roku 2007 oraz liczba uczniów korzystających z infrastruktury edukacyjnej wspartej w wyniku realizacji projektów w odniesieniu do ogólnej liczby uczniów w roku 2012. ................................................................................................................................. 97 Mapa 12. Liczba uczniów przypadających na jedno pomieszczenie szkolne w roku 2007 i 2012 oraz liczba zbudowanych, przebudowanych, doposażonych obiektów. ................................................................................ 98 Mapa 13. Liczba osób korzystających z pomocy społecznej przypadających na 1 000 mieszkańców w roku 2007 oraz liczba osób korzystających rocznie z efektów realizacji projektów dot. pomocy społecznej w odniesieniu do ogółu osób korzystających z pomocy społecznej za rok 2012............................................................................... 99

198

Documents

ZNACZENIE INTERWENCJI RPO WPrpo2007-2013.podkarpackie.pl/pliki/file/Ewaluacja... · Murna 3 61-771 Pozna ... 5.2 KRYTERIA EWALUACYJNE ... wyników badania społeczny poziom dostrzegalności