Upload
vodang
View
228
Download
3
Embed Size (px)
Citation preview
Zweden. Ongerepte wildernis. Kleine paadjes door uitgestrekte bossen, kabbelende
stroompjes en duizenden meren. Donzige wolken trekken langs de late middagzon. Het licht
kleurt het water spookachtig blauw. Rogen Natuurreservaat is een noordelijke, koude
wildernis en een uitdaging voor kanoërs. Maar wat een ervaring! Het maakt niet uit dat je
kanomaat al een half uur Duitse schlagers zingt. Dit moet het perfecte outdooravontuur zijn.
Tot het weer plotseling omslaat. Jullie waren hier al voor gewaarschuwd - binnen een paar
minuten kan het kalme water in woeste golven veranderen en de temperatuur sterk dalen.
Snel naar de kant? De wind giert over het water en grijpt jullie kano. Sturen, wegsturen van
die scherpe rotsen! Het lukt niet om het vaartuig weer onder controle te krijgen. Als een stuk
drijfhout worden jullie tegen een scherpe rotspunt geslagen. Je zet je schrap, maar de
boot kantelt, schept water en slaat om.
(http://oneswedishsummer.weebly.com)
Rogen Lake is ijzig koud in september, niet warmer dan een graad of tien. Met moeite krijg
je je lichaam in beweging. De kant is vlakbij. In een helder moment grijp je de kano beet en
sleept hem naar een rotsachtig strandje. Godzijdank wordt het snel ondieper. Als je nat en
rillend op het droge staat, zoek je je kanomaat. Hij is achter je aan gekomen en klemt een
waterdichte zak tegen zijn lichaam.
Dan slaat de paniek om zich heen. Er zit een flink gat in de kano, in de voorkant, vlak bij
de bodem. En jullie spullen zijn gezonken of drijven meters verderop. In een paar minuten
is jullie romantische peddelvakantie in een ijskoud avontuur veranderd. Wat nu?
Veldgids Zweden
Deze zat in een waterdichte zak, opgeslagen op je e-reader. Maar of je die nog hebt?
Gelukkig heb je de informatie zelf verzameld; het meeste kun je je nog wel herinneren.
Klimaat
Klimaatgemiddelden
Klimaatgemiddelden voor het zuiden van Zweden. Let er op dat het noorden en oosten
(veel) kouder zijn, het noorden droger is en het zuidwesten wat natter.
Klimaatgemiddelden - http://www.klimaatinfo.nl/zweden/
Voor Rogen Natuurreservaat gelden de volgende gemiddelden:
Links: max., min. en gemiddelde temperatuur; Rechts: neerslagstatistieken en kans op zon.
Eetbare flora en fauna
Een handige website is de Zweedse Wildplukkalender. Hier kun je zoeken op maand en
moeilijkheidsgraad van herkenbaarheid.
Bekende, veelvoorkomende planten
Er zijn zo’n 250 eetbare wilde planten in Zweden, maar ze zijn niet allemaal even
veelvoorkomend of voedzaam. In het zuiden groeien veel planten die ook in Nederland
bekend zijn. Dat maakt het zoeken iets makkelijker. Hieronder een kleine selectie (met de
Zweedse naam tussen haakjes).
Van links naar rechts: Wilgenroosje (http://mfnf.nl), Weegbree (http://bioplek.org),
Brandnetel, Paardebloem (Permacultuur Nederland) en Herik (foto uit eigen archief)
● Wilgenroosje (Mjölke) - Blad rauw, koken als groente of thee van trekken. Wortel
kan rauw en gekookt. Bloemknoppen zijn ook eetbaar. Goed voedsel in tijden van
nood. Groeit ook in het noorden van Zweden. Bloeit van juli t/m september. Wortel
kan googst worden in april of in de herfst.
● Weegbree (Groblad) - Koken als spinazie. Weegbreeblad (blad kneuzen) helpt om
wonden sneller te helen (ook bij irritatie door brandnetelwonden of insectenbeten).
Kouwen op weegbreedblad doet lusteloosheid verdwijnen. Groeit vaak in de buurt
van brandnetel. Jaarrond.
● Brandnetel (Brännässla) - Rijk aan vitamine A, C, ijzer, kalk en eiwit. Reinigt het
lichaam. Bladeren koken of thee van zetten. Juni t/m oktober.
● Paardebloem (Maskros) - Rijk aan vitaminen en mineralen. Bladeren rauw of koken
als spinazie. Wortels stoven. Stengels niet eten. Bladeren jaarrond, wortels kunnen
het beste in herfst en winter gegeten worden, bloemen in april en mei.
● Herik (Åkersenap) - Bladeren rauw of koken als spinazie. Bloemknoppen bereiden
als broccoli. Eetbaar in voorjaar en zomer. Herik lijkt veel op Knopherik (wilde radijs),
maar deze heeft witte of gele, paars dooraderde bloemen. Kan op dezelfde manier
bereid en gegeten worden.
Bomen
In Zweden is aan naaldbomen geen gebrek. Daarnaast is de Berk een handige,
veelvoorkomende boom.
Links: Den, Rechts: Berk (https://bomengids.nl)
● Den (Tall) - Een belangrijke bron van vitamine C die jaarrond beschikbaar is.
Kauwen op jonge, groene naalden of thee van zetten (niet te lang koken, dat maakt
de vitamine kapot!). Geldt ook voor andere naaldbomen, zoals de Spar en Larix.
Oppassen met Taxus, die op een naaldboom lijkt en giftig is!
● Berk (Björk) - Aan tondel geen gebrek! Berk levert ook drinkbaar, voedzaam sap
(water en suiker). Blad kan van maart t/m juni gebruikt worden als groente of om thee
van te trekken. In het hoge noorden en tegen de boomgrens kruipt de Berk als een
struik over de grond.
Bessen
Zweden plukken zelf vaak bessen. Bessen zijn rijk aan vitamine C. Sommige zijn giftig maar
onderstaande zijn goed te herkennen en rauw te eten:
Van links naar rechts: Kruipbraam, Blauwe bosbes, Rozenbottel, Framboos (Permacultuur
Nederland)
● Kruipbraam (Hjortron) - 51 Kcal/100g - In vochtige, moerasachtige gebieden.
Bestand tegen temperaturen tot wel -40! Vanaf juni herkenbaar aan zijn witte
bloemetjes. Rijpe, goudgele vruchten in juli en augustus.
● Blauwe bosbes (Blåbär) - 75 Kcal/100g - Aan een lage struik (20-50 cm). Vruchten
van juli t/m oktober.
● Rozenbottel (Nypon) - 95 Kcal/100g - Verspreid een heel herkenbare rozengeur.
Roze bloemen bloeien in juni en juli. Vruchten (de bottels) zijn rozeoranje en in
augustus/september te plukken.
● Framboos (Hallon)- 68 Kcal/100g - Nauw verwant aan Braam (die ook eetbaar is).
Van de bladeren kun je thee zetten. Vruchten van juni t/m augustus en oktober.
Korstmossen: Rendiermos (Manlav)
Typisch voor arctische gebieden (noorden van Zweden). In de winter kan voedsel schaars
zijn in het hoge noorden, en dan komen korstmossen van pas. Ze worden door de Sami
gegeten en hebben menig ontdekkingsreiziger in leven gehouden. Let wel op, rendiermos
bevat giftige licheenzuren die de maag irriteren. Je kunt deze neutraliseren door het mos
een nacht in water te laten weken en daarna goed te koken.
Rendiermos (http://woodcraftsurvival.com)
Langs de waterkant
Let er bij waterplanten op dat het water schoon is! Indicaties voor een potentieel slechte
waterkwaliteit zijn: dode vissen of kadavers, veel algen of de bovenstroomse nabijheid van
landbouwgrond.
Van links naar rechts: Waterkers (http://rubriek.nl), Lisdodde (http://naturfakta.se) en wortels
(wildplukwiki), Riet (http://riet.com) en wortels (wikicommons),
● Waterkers (Vattenkrasse) - Bevat veel calcium, foliumzuur, ijzer, vitamine A en C.
Bloeit van maart t/m oktober.
● Lisdodde (Kaveldun) - De wortel bevat veel zetmeel. Oogsten van november t/m
februari. Tien tot twintig minuten bakken in open vuur (as of hete kolen). De jonge
scheuten van april t/m juni als salade eten. Het pluis van de rijpe aar (zomer) is goed
tondel. Vaak te vinden aan de rand van meren en langzaamstromende riviertjes. Niet
langs grote open wateren.
● Riet (Vass) - De wortel is gekookt eetbaar (jaarrond). In de stengel zit een eetbare,
suikerrijke gom die je van maart t/m juni kunt eten. In de bloeiperiode (juli t/m
oktober) herkenbaar aan de bruine pluim.
Vissen
Vissen is onder Zweden een gangbare manier om eten in het wild te verzamelen. In de
meren en rivieren kun je zo’n 37 soorten vangen, waaronder snoek, snoekbaars en baars,
zalm en forel. Alle zoetwatervissen zijn eetbaar. Langs de zuidkust kun je goed vissen op
zalm. En langs de westkust vind je kabeljauw, makreel, zeeforel, zeekreeften en oesters. Vis
is rijk aan vitamines (A, B, D), mineralen, eiwitten en gezonde vetten.
Het visseizoen loopt in het zuiden van april t/m november en in Lapland van mei t/m oktober.
Daarna zul je moeten ijsvissen: een gat van zo’n 15cm doorsnede in het ijs boren, aas aan
een lijn in het gat laten zakken en op en neer bewegen op verschillende dieptes.
Let op! Niet eten!
Paddenstoelen
Zweden plukken zelf regelmatig paddenstoelen. Hiermee is het oppassen geblazen, want er
zijn veel giftige soorten! Laat ze maar gewoon staan. Het zijn goede smaakmakers, maar ze
hebben weinig voedingswaarde. Ben je toch van plan paddenstoelen te gaan plukken? De
paddenstoelen die je absoluut moet mijden, vind je in deze brochure:
http://www.giftinformation.se/globalassets/publikationer/svampbroschyr/engelska-english.pdf
Planten, bessen en bomen
● De bessen van Hulst (Holly) en de Sneeuwbes (Snöbär) zijn giftig.
● Bij de bomen werd ook Taxus (Idegran) al even genoemd: deze lijkt op naaldbomen
zoals de Spar en Den, maar is dit niet. Blad, schors en bessen (rood) zijn giftig.
● Pas op met de Reuzenbereklauw (Jätteloka). Deze kan ernstige brandwonden
veroorzaken.
● Ook de veelvoorkomende Brem (Kvast) en Klimop (Murgröna) zijn niet eetbaar.
Van links naar rechts: Hulst (http://tuinkalender.wordpress.com), Sneeuwbes, Taxus
(bomengids), Reuzenbereklauw, Brem (Wikipedia) en Klimop (http://nudge.nl)
Er zijn veel meer niet-eetbare planten, bessen en bomen. Pluk daarom alleen wat je kent!
Gevaarlijke fauna
Zweden kent weinig levensbedreigende dieren, tenzij je allergisch bent voor bijen, wespen,
adders, etc. Wel is er een aantal dieren waar je rekening mee moet houden.
Mug (Mygga)
Niet gevaarlijk, wel irritant. Het muggenseizoen loopt van juli t/m half augustus. Muggen zijn
het meest talrijk bij meren en stilstaande plassen en steken vooral tijdens de schemering.
Om steken te voorkomen: was zweet van je lichaam, smeer je in met Zweedse muggenolie,
blijf in de zon en de wind zitten, maak een vuur en trek lichte loszittende kleding aan.
Teek (Fästing)
Misschien wel de grootste bedreiging. Doordat noordelijke gebieden steeds warmer worden,
rukt de teek op en duurt het tekenseizoen (vroeger maart-november) langer. Teken kunnen
het Boreliavirus (ziekte van Lyme) overbrengen. Probeer besmetting te voorkomen: draag
lange kleding, gebruik insectenwerende middelen (DEET) en verwijder een eventuele teek
met een tekentang binnen 24 uur.
Daarnaast kunnen Zweedse teken ook besmet zijn met het virus Tekencefalitis (ook FSME
of TBE genoemd). De besmetting kan ongemerkt voorbij gaan, of griep veroorzaken. Een
klein deel van de besmette mensen krijgt één tot drie dagen na de griepsymptomen een
hersenontsteking. Tegen Tekenfecailitis kun je je inenten.
Links: teken; Rechts: in sommige (maar niet alle!) gevallen ontstaat na besmetting met
Borelia een rode kring rond de beet
Groot wild
Eland (Älg), Bruine Beer (Björn), Wolf (Varg), Lynx (Lodjur), Veelvraat/Wolverine
(Frossare), Wild Zijn (Vildsvin)
Deze dieren zijn over het algemeen erg schuw en zullen geen gevaar vormen. Alleen
wanneer ze zich bedreigd voelen, kunnen ze agressief zijn. Beren vind je vooral in de
noordelijke bos- en berggebieden en kunnen agressief zijn als ze uit hun winterslaap komen.
Let er bij beren op dat je geen afval laat slingeren en bewaar geen eten in je tent. Geluid
maken is vaak voldoende om dieren af te schrikken.
Situatie
Probleem: een flink gat in de kano, gestrand in de wildernis
Grootste Risico’s: onderkoeling, voedseltekort, onherbergzaam terrein
Uitrusting: kano en reservepeddel, tondel en fire steel, kaart en kompas, hengel,
waterdichte zak (30L) met kleding, poncho’s, touw, klapzaag, een blikje doperwten en een
zakmes
Onderkoeling voorkomen
Het liefste wil je meteen een uitweg zoeken, maar je dwingt jezelf om stil te staan en na te
denken. Onderkoeling is het grootste gevaar na een kano-ongeluk. Jullie zijn nat, koud en
het begint donker te worden. In de waterdichte zak zit jullie kleding (inclusief twee dikke
wollen truien). Dus jullie doen snel je doorweekte kleren uit, trekken droge aan en maken
een vuur. Tondel en een fire steel zaten gelukkig in je binnenzak - zoals het hoort.
Dan inventariseren jullie de schade. Het gat in de kano is minstens een voet groot. Je
kanomaat trekt de waterdichte zak open.
‘Fuck, geen reparatiespullen en geen slaapzakken,’ zegt hij.
‘Wat wel?’
‘Nog twee droge t-shirts, de poncho’s, wat touw, de klapzaag, een blikje doperwten,
zakmes… Dat is alles.’
‘Shit.’
‘Ja.’
Er staat nog steeds een flinke wind en je blijft rillen. Je kunt de kano als shelter gebruiken.
Voorzichtig tillen jullie de boot naar het vuur en kantelen hem tegen de wind. Dan gaan jullie
er half onder liggen - Indianenstijl. Met het touw en de poncho’s improviseren jullie een
afdakje schuin over de kano om zoveel mogelijk warmte vast te houden.
Situatie inschatten
Pas als jullie warm en droog bij het vuur zitten, bespreken jullie wat er moet gebeuren:
1. zorgen dat het vuur aan blijft - jullie zijn ongedeerd (geen wonden, schrammen of
kneuzingen) en krijgen weer gevoel in je vingers en tenen. Maar zodra de zon
ondergaat, zakt de temperatuur richting vriespunt. Omdat jullie geen slaapzakken en
tent meer hebben, is het vuur de enige warmtebron.
2. locatie bepalen en een strategie bedenken - in september is het rustig in Rogen en
de kans dat jullie iemand tegenkomen is klein. Het kanoseizoen loopt ten einde. Een
kompas en kaart zit in je binnenzak.
3. eten verzamelen - op 250 gram doperwten kom je niet heel ver.
Locatie en mogelijkheden
Bij het laatste avondlicht inspecteren jullie de kaart.
Het meer oversteken?
Jullie moeten terug naar Käringsjön, jullie startplaats en het enige dorpje in Rogen
Natuurreservaat. Maar je kunt ook naar de overkant van het meer. Op ongeveer drie
kilometer varen ligt een campingplaats met hut (Rogenstugan) en noodtelefoon. Maar omdat
het weer op het meer plotseling om kan slaan en het water ijzig koud is, kan de oversteek
gevaarlijk zijn - dat hebben jullie aan den lijve ondervonden.
● ± 3km varen
● Risico: watertemperatuur <10 graden, niet-waterdicht vaartuig → onderkoeling
Of te voet terug?
Gaan jullie te voet dan zijn jullie zeker drie dagen kwijt. De precieze tijdsduur is moeilijk in te
schatten omdat er op het eerste stuk geen gemarkeerde wandelpaden zijn. Wel zijn er
onderweg twee noodshelters (zonder telefoon). Vanaf de tweede shelter loopt er een
gemarkeerde wandelroute naar Rogenstugan. Teruglopen is misschien onmogelijk: je hebt
geen goede wandelkaart en het terrein is rotsachtig met soms steile hellingen of erg drassig.
● ± 20km lopen
● Risico: rotsachtig/drassig terrein, geen gemarkeerde wandelroutes, nauwelijks eten
● Onderweg twee noodshelters
Een kano repareren...in de wildernis
Terugvaren is de snelste en makkelijkste optie, maar of dat ook veilig is? Het reparatieset is
gezonken en - stom - je hebt geen Duct Tape in je survivalkit. Kunnen jullie op één of andere
manier toch die kano repareren? Of is er een andere manier om het meer over te steken?
Je kunt op verschillende manieren een gat in een kano repareren. Het komt er bij al deze
manieren op neer dat je het volgende nodig hebt:
1. een stuk reservemateriaal, bast, hout, plastic, o.i.d. om het gat af te dichten.
2. iets om de naden/afdichting weer waterdicht te maken. Denk aan:
● lijm of tape die in reparatiekits mee wordt geleverd;
● Duct Tape. Is officieel niet watervast. Maar als je de kano goed droogwrijft
voor je de Duct Tape erop plakt, gaat het zeker een aantal dagen mee.
Teer maken
Als je geen Duct Tape, lijm of andere reparatiemiddelen bij je hebt, kun je eventueel zelf
teer maken van hars. Dit werd vroeger onder andere gebruikt om de naden van
berkenschorskano’s te dichten. Let op dat dit heel veel tijd kost en dat de lijm niet even goed
aan alle materialen hecht! Als je het teer rond een stok draait en hard laat worden, kun je het
meenemen en bij verhitting weer als teer gebruiken. (Op Youtube zijn veel instructiefilmpjes
te vinden).
Ingrediënten:
● een flinke hoeveelheid dennenhars (zoek op plekken waar de boom beschadigd is).
Het kan je zeker een dag kosten om voldoende hars te verzamelen;
● dierenkeutels (meestal worden konijnenkeutels gebruikt). De vezels in de keutels
zorgen ervoor dat de lijm goed bindt;
● houtskoolpoeder. Dit zorgt voor een beter structuur van de lijm.
● Verhoudingen: 3 delen hars, 1 deel keutels, 1 deel houtskoolpoeder
Kook de hars au bain marie (liefst in een blik - dit recept ruïneert je pan). Als het gesmolten
is, roer je de keutels en houtskoolpoeder er doorheen. Goed doorkoken tot het een
stroperige substantie wordt. Van het vuur halen, een beetje af laten koelen en op de naden
van de afdichting aanbrengen.
Je kunt eenzelfde soort teer uit berkenschors koken, maar dit is een nog
arbeidsintentiever proces. Het beste advies luidt daarom: vergeet je reparatieset en/of Duct
Tape niet (en bindt het vast aan de boot)!
Een nieuw vaartuig maken
In sommige gevallen is het onmogelijk om terug te lopen naar de bewoonde wereld. Er zijn
geen paden, het terrein is erg bergachtig, er is een klif of de begroeiing is zo dicht dat het zo
goed als onbegaanbaar is. Als je geen reparatie uit kunt voeren, zul je
een een nieuw vaartuig moeten bouwen.
Het maken van een kano kost een leek dagen. Bovendien heb je er
het juiste gereedschap voor nodig. Een interessante techniek - waar
nauwelijks gereedschap aan te pas komt - is het uithollen van een
boomstam door er gaten in te branden met gloeiendhete kolen
(http://www.instructables.com/id/All-natural-burn-out-
bowl/?ALLSTEPS). Hiermee kun je niet alleen een kano maken, maar bijvoorbeeld ook een
kom waar je water in kunt opvangen. Ook kun je met relatief weinig gereedschappen een
kano van berkenschors maken.
Kano van een tarp maken
Een minder arbeidsintensieve manier is een kano bouwen van een tarp. Het kost je een
halve tot een hele dag, en je kunt er met twee personen in varen
(https://www.youtube.com/watch?v=sujYuLMjnH0).
> Van buigbare, beendikke dennentakken maak je een frame
> Hier vouw je de tarp omheen
> Met dunnere dennentaken (alternatief: riet) verstevig je het frame (dit worden de
zogenaamde ribben van de kano)
Vlot van een poncho maken
Als je geen tarp, maar wel een poncho hebt, kun je op een vergelijkbare manier een kleiner
ponchovlot maken. Deze kan niet veel gewicht hebben, dus het kan zijn dat je je spullen
achter moet laten (of hier een apart vlot voor moet bouwen). (Instructies:
http://www.bladeforums.com/forums/showthread.php/839204-Poncho-Tarp(doughnut)-raft)
Ponchovlot (www.wilderness-survival.net)
> Steek een aantal takken in cirkelvorm in de grond. Maak een binnen- en
buitencirkel.
> Weef buigzame twijgen tussen de rechtopstaande takken door en maak een donut.
> Bindt de twijgen op meerdere plaatsen stevig vast met een paar stukken touw.
> Verwijder de stokken. Leg de donut op je poncho; het hoofdgat komt in het middel
van de donut.
> Knoop het hoofdgat stevig dicht.
> Vouw de poncho om de donut.
Houten vlot bouwen
En natuurlijk kun je een houten vlot bouwen. Je kunt de pressure bars-techniek gebruiken,
waarbij je een stapel boomstammetjes tegen elkaar klemt door er boven en onder een
boomstam haaks op te bevestigen:
Pressure Bars-techniek (www.7deltat.com)
De strategie
Varen is minder intensief dan lopen, maakt het makkelijker om de spullen te vervoeren en
jullie willen de kano niet achterlaten. Daarom willen jullie toch proberen om het gat te
dichten.
> Je propt eerst één van de poncho’s in het gat.
> Daar tegenaan duw je de waterdichte zak.
> Als je nu de kano te water laat, zal de druk van het water de zak weer in de boot
duwen. Dat is niet de bedoeling. Je hebt een stok nodig om de zak te ‘ stempelen’ -
tegendruk te bieden. Dat doe je als volgt: je legt een stuk schors over de zak om de
druk te verdelen, en daar tegenaan een stok die je haaks in de boot klemt, zodanig
dat hij de schors tegen de zak, en daarmee de zak tegen het gat gedrukt houdt.
> De andere poncho bind je zo strak als lukt met een stuk touw om de punt van de
boot. De waterdruk werkt hier de goede kant op en zal de poncho steviger tegen de
boot aanduwen.
Daarna stuur je je kanomaat op pad voor een testvaart. Voorzichtig peddelt hij langs de
oever heen en weer. Heel langzaam sijpelt er water door het dichtgeklemde gat naar binnen,
maar de hoeveelheid is verwaarloosbaar. Je stapt bij hem in de kano en jullie varen nog een
kwartier om te testen of de afdichting niet loslaat. Je krijgt er vertrouwen in. Toch durven
jullie de oversteek nog niet te wagen. Jullie besluiten langs de oever van het meer naar het
zuiden te varen, naar de eerste noodshelter. Hier vernauwt het water en is de oversteek
smaller.
Conclusie: probeer met de spullen die je hebt toch een reparatie uit te voeren. Test deze
uitvoerig tot je er van verzekerd bent dat je de risico’s voldoende klein zijn om de gok te
wagen. Dit zal van situatie tot situatie verschillen.
Eten
De magen beginnen inmiddels aardig te rammelen. Het blikje doperwten hebben jullie al
lang soldaat gemaakt. (Je hebt het blik bewaard zodat je deze later kunt gebruiken om water
te koken.)
Rogen Natuurreservaat is kaal en onherbergzaam. Er groeien Dennen en Berken en jullie
hebben een paar blauwe bosbessen verzameld. Veel meer is er niet. In Käringsjön liepen
jullie wel een paar vissers tegen het lijf; volgens hen was Rogen Lake één van de beste
visplekken van Zweden. Enthousiast door hun verhalen kochten jullie een hengel en bonden
deze in de boot vast. Tot je verrassing is hij onder de banken van de kano blijven steken.
Nooit gedacht dat je daar ook echt iets mee zou doen.
Terwijl je kanomaat een vuur maakt, werp je de hengel uit. Nadat je een uur verwachtingsvol
naar de dobber hebt gestaard, wordt hij eindelijk onder water getrokken. Beet! Je werpt de
hengel opnieuw uit terwijl je kanomaat de vis aan een stok boven het vuur hangt.
Ondertussen heeft hij ook wat dennennaalden verzameld en thee gezet. De honger is weer
een beetje gestild.
Een hengel maken
Het is handig om wat visgerei in je survivalkit te hebben. Maar hoe maak je daar een hengel
van? Een simpele versie:
> Zoek een stevige maar flexibele tak die lang genoeg is om de lijn van de oever te
houden (1 tot 1,5x je lichaamslengte). Droge takken die op de grond liggen zijn vaak
niet geschikt. Zijn er alleen droge, onbuigzame takken, kies dan een dikker formaat.
> Snijd oneffenheden van de tak.
> Bevestig het visdraad aan de basis van de stok, niet aan de punt. Dit voorkomt dat
je hengel breekt als je een grotere vis vangt. Maak het visdraad een beetje nat, dat
knoopt makkelijker.
> Wikkel het visdraad rond de stok naar voren, geleid hem door een paar
schroefoogjes (die je in de stok draait), kies een stok met een vork aan het einde
waar je de lijn over laat lopen of verzin zelf een handig systeem. Er zijn veel
manieren. Het is handig - maar niet noodzakelijk - als je de lijn een beetje soepel
naar je toe kunt trekken zodat je hem op spanning kunt houden.
> Bevestig de haak aan het einde van het draad.
(www.fishingcairns.com.au)
> Verzwaar de lijn met een aantal loodjes. Je hebt vaak een tang nodig om deze
rond het visdraad vast te klemmen (denk aan een multitool). Een goede afstand
tussen de haak en de loodjes is zo’n 20cm (maar let ook op de waterdiepte). De lijn
moet zwaar genoeg zijn om de haak te laten zinken.
> Bevestig eventueel een dobber aan de lijn. Niet noodzakelijk, maar wel handig om
goed te kunnen zien of een vis hapt. Deze kun je van alles maken dat drijft - wees
creatief! De dobber moet voldoende drijfvermogen hebben om niet door het lood
omlaag getrokken te worden. Maar houd er rekening mee dat de vis hem makkelijk
onder water moet kunnen trekken.
Natuurlijke materialen:
> Als je geen draad hebt, kun je deze van plantenvezels (b.v.b. brandnetel) maken.
> Als lood kun je bijvoorbeeld een steentje in stof wikkelen en aan de lijn bevestigen.
> Als haak kun je het lipje van een frisdrankblikje, een paperclip, veiligheidsspeld of
ander buigzaam stukje metaal gebruiken. Scherpe botjes, doornen of takken kunnen
ook werken.
Vissucces
Vis vangen kan lastig zijn als je niet de juiste materialen gebruikt en weinig ervaring hebt.
Daarom hieronder een paar tips:
● Vissen zitten vaak dicht bij de oever, tussen stenen of onder omgevallen bomen. Ze
zijn ook gevoelig voor stroming - baaien, inhammen en andere obstakels zijn goede
visplekken.
● Bij warm weer zwemmen vissen dieper, bij koud weer komen ze naar de oppervlakte
om zich aan de zon te warmen.
● Let er bij het kiezen van en plek verder op dat je de vis makkelijk uit het water kunt
trekken.
● Probeer zo min mogelijk geluid te maken en zorg ervoor dat je geen schaduw
creëert. Dit schrikt vissen af.
● Controleer of je haak nergens achter kan blijven hangen.
● Wormen, maden, larven, rupsen, insecten, slakken of reepjes vis/kleine visjes zijn
goed aas. Maar bessen, maïskorrels, stukjes deeg, kaas en worst werken ook.
● Natuurlijke materialen kunnen prima werken, maar een sterke lijn en goede haak
vergroten het vissucces aanzienlijk. Zorg er daarom voor dat je tenminste visdraad
en een haak in je survivalkit hebt.
Zodra je beet hebt, haal je de hengel van een 90 graden- naar een 45 gradenpositie ten
opzichte van je lichaam. Dit zorgt ervoor dat de haak in de bek van de vis blijft steken. Dan
haal je de lijn in. Houdt hem op spanning.
Vis klaarmaken
Zo maak je een vis klaar:
> Dood de vis door hem met zijn kop tegen een steen of boom te slaan.
> Van achter naar voor over de buik opensnijden, ingewanden eruit halen (foto:
Yahoo)
> Een paar keer goed schoonspoelen.
> Roosteren, bakken in een pannetje, of stomen in aluminiumfolie (als je dat toevallig
bij de hand hebt).
> Ruim het visafval goed op zodat hier geen ongewenste dieren op af komen!
Terugkeer
De volgende dag is het windstil en zonnig. Je controleert de afdichting - alles is nog in orde.
Dan laten jullie de boot te water. Na een uur langs de oever gevaren te hebben, is de
overkant nog minder dan een kilometer weg. Jullie besluiten de oversteek te wagen. Met
succes. Al snel hebben jullie veilig de andere oever bereikt. En dan kom Rogenstugan
eindelijk in zicht!
Tot slot
Nog wat opbeurende inspiratie! Een korte impressie van kanoën en bushcraften in Rogen
Natuurreservaat: https://www.youtube.com/watch?v=heOoN1-o9hA
Praktijkdeel
Vissen is onder Zweden een gangbare manier om eten in het wild te verzamelen. In het
laatste deel van de casus al wat uitgebreider aandacht aan de techniek van het vissen
besteed. In het praktijkdeel wil ik:
1. De theorie omtrent vissen toelichten (10 min.):
a. Voedingswaarde en eetbare vissen (korte herhaling van wat al gezegd is over
het eten van dieren)
b. Een visplek kiezen
c. Aas
d. Een vis binnenhalen
e. Een hengel maken: benodigde materialen + waar moet je rekening mee
houden?
f. Alternatieve vismethoden: fuik, net, schepnet, harpoen/speer, ijsvissen
2. Verschillende manieren laten zien waarop je een hengel kunt maken (15 min.):
a. Simpele lijn aan een stok
b. Geleidingssysteem: stok met oogjes (deze maak ik thuis en neem ik mee)
c. Een haak aan een visdraad knopen: twee manieren
d. Lood, dobber en aas bevestigen
3. Als er tijd voor is, zouden de deelnemers zelf een hengel kunnen maken van
materialen uit hun survivalkit + extra materialen die ik meeneem (30 min.).