ŻYWIENIE MŁODEGO SPORTOWCA

Zdrowie, szybkość, siła, wytrzymałość

Agnieszka Zembroń-Łacny

Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu

Uniwersytet Zielonogórski

a.zembron-lacny@wlnz.uz.zgora.pl

Zespół Szkół Ogólnokształcących i Sportowych

w Zielonej Górze; spotkanie 16.11.2015

ŻYWIENIE

ŻYWIENIE MŁODEGO SPORTOWCA

więcej BIAŁKA wzrost i rozwój

więcej ENERGII adaptacja do wysiłku i środowiska

zapobieganie ODWODNIENIU wysoka temperatura i wilgotność

ZDROWIE I SUKCES SPORTOWY

WYPOCZYNEK min 8 godz. snu

GATORATE SPORTS SCIENCE INSTITUTE, Bar-Or O. Sports Sci Exchange 2000

BIAŁKO I AMINOKWASY

budowa i regeneracja tkanek

regulacja procesów metabolicznych

energia ok. 10%

DZIENNE ZAPOTRZEBOWANIE NA BIAŁKO

RODZAJ AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ

siedzący tryb życia

rekreacyjna aktywność ruchowa

dyscypliny wytrzymałościowe

dyscypliny o charakterze siłowym

intensywne wysiłki przerywane

0,8 g/kg m.c.

1,0 g/kg m.c

1,2-1,4 g/kg m.c.

1,2-1,7 g/kg m.c.

1,6 g/kg m.c.

NASTOLATKI sportowcy w okresie wzrostu 2,0 g/kg m.c.

BIAŁKO POWINNO BYĆ DOSTARCZANE W DIECIE NA

BIEŻĄCO W KAŻDYM POSIŁKU

DODATNI BILANS AZOTOWY

NASTOLATKI sportowcy w okresie wzrostu udział białka w diecie 12-15%

intensywny trening lub

obniżona podaż energii

2,5 g/kg m.c.

Stanowisko Australijskiego Instytutu Sportu, Desbrow et al. Int J Sport Nutr Exerc Metab 2014

RODZAJ BIAŁKA

2/3 BIAŁKA POWINNO STANOWIĆ BIAŁKO ZWIERZĘCE

wyższa wartość biologiczna

pełen zestaw aminokwasów egzogennych

mleko i produkty mleczne codziennie

chude mięso, drób, wędlinę lub ryby 2-3 razy dziennie jaja i rośliny strączkowe dowolnie

Produkty spożywcze i potrawy białkowe dostarczające różnych ilości tłuszczu

w zależności od rodzaju produktu i zastosowanej techniki kulinarnej

PRODUKT LUB POTRAWA Zawartość w 100 g

białko g tłuszcze g

schab pieczony

kotlet schabowy panierowany

21,0

19,0

14,0

25,0

ser biały chudy

ser biały tłusty

ser żółty

21,0

18,0

26,0

1,2

9,2

18,0

sztuka mięsa

kotlet mielony

30,0

14,0

6,0

21,0

polędwica

kiełbasa cienka

pasztet

25,0

12,0

17,0

4,0

23,0

31,2

Porównanie kaloryczności tych samych ilości produktów białkowych

o różnej zawartości tłuszczów

PRODUKTY TŁUSTE g Tłuszcz g PRODUKTY CHUDE g Tłuszcz g

Mleko 3,2%; 0,5 L 16 Mleko 0,5%; 0,5 L 2,5

Jogurt kremowy 50 g 5 Jogurt 0%; 150 g 0

Ser biały tłusty 100 g 9 Ser biały chudy 100g 1,2

Parówka 50 g 13 Szynka wołowa 50 g 2,5

Kiełbasa salami 100 g 49 Szynka drobiowa 100 g 2,4

Karp 150 g 11 Dorsz 150 g 1,4

Schab pieczony 150 g 35 Cielęcina got. 150 g 3

RAZEM 138 RAZEM 13

Energia z tłuszczu 1242 kcal Energia z tłuszczu 117 kcal

Czy prawidłowo zestawione całodzienne racje pokarmowe, oparte

na naturalnych produktach spożywczych są w stanie dostarczyć

odpowiednią ilość białka młodym sportowcom?

TAK

Aeronhouts et al. 2013

Boisseau et al. 2007

Boisseau et al. 2002

Delistraty et al. J Sports Med. Phys Fit1992

Zigler et al. J Am Diet Assoc 1998

SUPLEMENTACJA BIAŁKA

przy prawidłowo zbilansowanej diecie i odpowiednim doborze naturalnych produktów białkowych

nie ma potrzeby wspomagania diety młodych sportowców odżywkami białkowymi

Ocena bilansu azotowego Podawanie znakowanych aminokwasów Pomiar 3-metylohistydyny w moczu

DODATNI BILANS AZOTOWY

przyrost beztłuszczowej masy ciała

ang. fat free mass FFM

Aeronhouts et al. 2013

Boisseau et al. 2007

Boisseau et al. 2002

Delistraty et al. J Sports Med. Phys Fit 1992

Zigler et al. J Am Diet Assoc 1998

KONSEKWENCJE NADMIERNEGO SPOŻYCIA BIAŁKA

jest niebezpieczne, szczególnie gdy produkty zawierają duże ilości tłuszczu zwierzęcego

dyslipidemia, miażdżyca i nadciśnienie tętnicze

jest niebezpieczne, szczególnie w przypadku niedostatecznego spożycia witamin z grupy B

wzrost stężenia homocysteiny – czynnika ryzyka rozwoju miażdżycy, ale także do upośledzenia

funkcji nerek i wątroby

OBSERWACJE WŁASNE kadra narodowa zapasy w stylu klasycznym n=16, wiek 17-25 lat:

43% zawodników wykazywało odchylenia od normy w profilu lipidowym

całkowity cholesterol TC 193 ± 34 mg/dL

frakcji HDL 51 ± 13 mg/dL

frakcji LDL 126 ± 32 mg/dL

TG 101 ± 45 mg/dL

25% zawodników wykazywało podwyższony wskaźnik aterogenności

WĘGLOWODANY I GLUKOZA

energia

intensywność, rodzaj i czas trwania wysiłku,

wiek i płeć młodych sportowców

WĘGLOWODANY I GLIKOGEN

wyczerpanie

zasobów glikogenowych

ZMĘCZENIE

dzieci wykazują niższą zawartość glikogenu mięśniowego

dzieci w większym stopniu wykorzystują kwasy tłuszczowe niż glikogen w trakcie wysiłku

prawdopodobnie jest to związane z niskim poziomem testosteronu u chłopców oraz

estrogenów i progesteronu u dziewczynek

dorośli

Wymagania energetyczne dla chłopców i dziewcząt wykonujących

intensywny wysiłek fizyczny wg FAO/WHO/UNU 2004

Wiek lata Chłopcy kcal/dzień Dziewczęta kcal/dzień

6-7

7-8

8-9

9-10

10-11

11-12

12-13

13-14

14-15

15-16

16-17

17-18

1800

1950

2100

2275

2475

2700

2925

3175

3450

3650

3825

3925

1650

1775

1950

2125

2300

2475

2625

2725

2855

2875

2875

2875

spożycie węglowodanów przez młodych sportowców

chłopcy 6-9 g/kg/dzień, dziewczynki 3-6 g/kg/dzień

60% energii pochodzi z węglowodanów

PRODUKTY WYSOKOWĘGLOWDANOWE POWINNY WYSTĘPOWAĆ

W KAŻDYM POSIŁKU MŁODEGO SPORTOWCA

pieczywo, głównie razowe oraz różne płatki śniadaniowe

ryż, kasze, kukurydza i inne produkty zbożowe

makarony, kluski i inne potrawy mączne

owoce zarówno świeże jak i suszone

ziemniaki

produkty mleczne słodkie jogurty i koktajle owocowe

miód, dżem. konfitury

napoje węglowodanowe soki owocowe, napoje dla sportowców

małe wysokowęglowodanowe przekąski spożywane między posiłkami batony produkowane specjalnie

dla sportowców lub wytwarzane na bazie suszonych owoców i płatków zbożowych

w trakcie treningów polecane jest stosowanie

napojów izotonicznych 6% lub lekko hipotonicznych 3%

ZWIĘKSZENIE GLIKOGENU MIĘŚNIOWEGO

nie zaleca się superkompensacji glikogenu u młodych sportowców <15 lat, ale zwiększenie

węglowodanów w diecie może poprawić czas pokonania dystansu o 2-3% w wysiłkach trwających dłużej

niż 90 min

zwiększamy podaż produktów o umiarkowanym i wysokim IG np. płatki śniadaniowe i owsiane,

ziemniaki, banany, napoje izotoniczne, soki

nie zaleca się wprowadzania fazy wyczerpania zasobów glikogenu u młodych sportowców

PODAŻ WĘGLOWODANÓW W DNIU ZAWODÓW <4 godz.

3-4 godz. przed wysiłkiem wysoko-węglowodanowe śniadanie (umiarkowany i wysoki IG) np. białe

pieczywo, płatki śniadaniowe lub owsiane poprawa wyniku

można spożywać produkty wysoko-węglowodanowych 1 godz. przed startem np. żelki, batoniki,

rodzynki hiperinsulinemia i hipoglikemia z odbicia (15-30 minutą biegu) nie wpływa na wynik biegu

Cel: zmniejszyć ryzyko hipoglikemii wysiłkowej, utrzymać bezpieczne stężenie glukozy we krwi >70 mg/dL

Aktualne zalecenia:

unikanie węglowodanów 1 godz. przed wysiłkiem jest bezpodstawne

nie ma przeciwwskazań, żeby przed wysiłkiem w trakcie rozgrzewki spożyć produkt

o wysokim lub umiarkowanym IG

PODAŻ WĘGLOWODANÓW W TRAKCIE WYSIŁKU

wysiłki 1 godz. o wysokiej intensywności >75% VO2max i zmiennej inetnsywności efekt ergogeniczny,

zapobieganie zmęczeniu ośrodkowemu

wysiłki trwające >2 godz. bezwzględnie wymagają wprowadzenia węglowodanów efekt ergogeniczny,

zapobieganie zmęczeniu obwodowemu/deficyt energii; ile i jakie?

Cel: zapewnić stała podaż glukozy do pracujących mięśni, utrzymać stężenie glukozy we krwi >70 mg/dL

Stanowisko American College of Sports Medicine dla dorosłych: 30-60 g/godz. lub 0,7 g/kg/godz.

BRAK ZALECEŃ DLA MŁODYCH SPORTOWCÓW !

Dougherty et al. MSSE 2006 koszykówka, poprawa gry

Batatinha et al. J Int Soc Sports Nutr 2013 gimnastyka, mniejsza ilość upadków

Smith et al. MSSE 2013 piłka nożna, poprawa gry

PODAŻ WĘGLOWODANÓW W TRAKCIE WYSIŁKU

napoje izotoniczne, żelki lub batoniki energetyczne

Cel: zapewnić stała podaż glukozy do pracujących mięśni, utrzymać stężenie glukozy we krwi >70 mg/dL

Napoje izotoniczne zawierają ok. 80%

maltodekstryny i 20% mono- lub dwucukry

Zalecenia wg Smith et al. J Appl Physiol 2010

glukoza : fruktoza 2 : 1

w ilości 60-80 g/godz.

WAŻNY SMAK !

PODAŻ WĘGLOWODANÓW W TRAKCIE WYSIŁKU

napoje izotoniczne, żelki lub batoniki energetyczne

2 godziny po wysiłku posiłek o wysokiej zawartości węglowodanów i białka

najkorzystniej działa napój czekoladowy na mleku (węglowodany + białka) spożyty

w ciągu pierwszych 2 godz. restytucji

Cel: zapewnić szybką odbudowę glikogenu mięśniowego i wątrobowego i białek komórkowych

GLIKOGEN W MIĘŚNIACH MŁODYCH PIŁKARZY

134 ± 16 mmol/kg

mecz

80 ± 29 mmol/kg

wypoczynek 24 godz.

spożycie węglowodanów

4,8 ± 1,8 g/kg (50% podaży energii)

Zehnder et al. Eur J Appl Physiol 2001

wiek 17,5 lat

metoda 13C-MRS

122 ± 33 mmol/kg

WNIOSEK zwiększyć spożycie węglowodanów w okresie restytucji

TYPOWY POSIŁEK W OKRESIE PRZYGOTOWAWCZYM

wg. Malczewska-Lenczowska, Instytut Sportu

POSIŁEK W DNIU STARTU

W DNIU STARTU NALEŻY SPOŻYWAĆ PŁYNY, ABY PRZYSTĄPIĆ DO ZAWODÓW W STANIE WŁAŚCIWEGO NAWODNIENIA ORGANIZMU

wg. Malczewska-Lenczowska, Instytut Sportu

POSIŁEK PO ZAWODACH

danie na ciepło, bardzo polecane są dania mączne np. naleśniki z serem, ryż z jabłkami,

pierogi leniwe, makaron z jagodami, pierogi z mięsem, serem, owocami

polecane są również dania typu gołąbki z mięsem i ryżem, gulasz z kluskami, spagetti

mogą być również inne dania np. ryba po grecku, kurczak w potrawce z ryżem, kurczak

pieczony również podany z ryżem, szaszłyk lub sałatki mięsno-warzywne na bazie

kurczaka, indyka lub tuńczyka, z dodatkiem ryżu lub kukurydzy

wg. Malczewska-Lenczowska, Instytut Sportu

ODWODNIENIE

DEHYDRATACJA

ZAPOBIEGANIE

REHYDRATACJA

PRZEDŁUŻONY WYSIŁEK SZCZEGÓLNIE W NIEKORZYSTNYCH WARUNKACH TERMICZNYCH

postępujący przyrost temperatury wewnętrznej – u dzieci szybszy!

postępujący ubytek płynów i elektrolitów szczególnie przy wysiłkach typu „stop and go”

TEMPERATURA WEWNĘTRZNA 37oC ± 1oC

Wzrost lub obniżenie temperatury wewnętrznej o 2oC

zakłócenie podstawowych procesów metabolicznych i upośledzenie funkcjonowania poszczególnych komórek i narządów

Wzrost temperatury ciała o 3oC

upośledzenie funkcji psychicznych i fizycznych

Dalsze odchylenie od normy może być przyczyną poważnych zaburzeń

zdrowotnych ze śmiercią włącznie!!!

ZAŁAMANIE UKŁADU KRĄŻENIA I NIEDOKRWIENIE NARZĄDÓW WEWNĘTRZNYCH I PRACUJĄCYCH MIĘŚNI

NIEDOKRWIENIE MÓZGU

BARDZO SZYBKI ROZWÓJ HIPERTERMII U DZIECI Z POWODU WYTWARZANIA WIĘKSZEJ ILOŚCI CIEPŁA ENDOGENNEGO NA JEDNOSTKĘ MASY CIAŁA

ODWODNIENIE POWYŻEJ 3% UBYTKU MASY CIAŁA

suchość w ustach, osłabienie

uczucie zmęczenia/wyczerpania,

uczucie gorąca, drżenie palców rąk,

bolesne skurcze mięśni, bóle brzucha,

zawroty i bóle głowy,

nudności i wymioty, omdlenie cieplne

OBJAWY ODWODNIENIA

odwodnienie w przeszłości (niezależnie od etiologii)

schorzenia infekcyjne przebyte nawet tydzień wcześniej np. schorzenia górnych dróg

oddechowych, biegunka, wymioty oraz schorzenia przebiegające z gorączką

niedobór snu

przewlekłe schorzenia np. cukrzyca, choroby układu krążenia, nadczynność tarczycy

niektóre leki i używki np. leki uspakajające i nasenne, hipotensyjne, efedryna, amfetamina,

kokaina, KOFEINA, KREATYNA

CZYNNIKI NABYTE POGARSZAJĄCE TERMOREGULACJĘ

ZABRONIONE

stosowanie napojów energetycznych przez młodych sportowców

POCENIE ODWODNIENIE SPORTOWCA

w spoczynku, w temp. otoczenia bliskiej 20°C ok. 25 mL/godz. (500-600 mL/dobę)

temperatura otoczenia 28°C 350-400 mL/godz.

intensywny wysiłek fizyczny 1-1,5 L/godz.

3,5 L/godz. u biegaczy lub kolarzy

3,7 L/godz. intensywność pocenia u Alberto Salazara podczas biegu maratońskiego w czasie IO w Los Angeles 1984

aklimatyzacja zwiększa wydzielanie potu u młodych sportowców w porównaniu do

nietrenujących, co jednocześnie zwiększa ich zapotrzebowanie na płyny

DOROŚLI

DZIECI

PRZYJMOWANIE PŁYNÓW PRZEZ SPORTOWCÓW

FIMS POSITION STATEMENT 2012

NAWADNIANIE PRZED WYSIŁKIEM

4 godz. przed wysiłkiem 5-7 mL/kg

w niektórych przypadkach dodatkowo 2 godz.

przed wysiłkiem 3-5 mL/kg

niezalecane przewodnienie wypijanie dużych objętości wody

HIPONATREMIA

ok. 120-180 mL wody lub napoju sportowego 20 min przed startem

PRZYJMOWANIE PŁYNÓW W TRAKCIE WYSIŁKU

sportowcy powinni skalkulować objętość przyjmowanego napoju na podstawie zmian masy ciała

podczas treningów i zwiększyć spożycie jeśli powysiłkowy spadek masy ciała jest większy niż 2-3%

napoje izotoniczne wprowadzamy przy wysiłkach >45 min

objętość wypitego napoju nie powinna przekraczać 1000 mL/godz.

temperatura napoju 15-21oC – poprawia smak

konsumpcja wody powinna wynosić 1 mL

na każdą wydatkowaną 1 kcal energii

PRAGNIENIE pojawia się przy spadku masy ciała 2-3%

DOROŚLI

DZIECI

młodzi sportowcy powinni stosować napoje izotoniczne już przy wysiłkach >30 min, pić często, nie

czekać na uczucie pragnienia; 300-400 mL/godz.

optymalny napój dla młodego sportowca 6% zawartość węglowodanów i 18 mmol/L NaCl

schłodzenie zachęca do picia

PRZYJMOWANIE PŁYNÓW W TRAKCIE WYSIŁKU

6% napój izotoniczny wchłania się równie

szybko jak woda

nie uzupełnia w odpowiednim stopniu utraconego z potem sodu i stymuluje produkcję moczu

zbyt szybko łagodzi uczucie pragnienia – utrudnia osiągnięcie pełnego nawodnienia po treningu

nie posiada węglowodanów potrzebnych do resyntezy glikogenu

CZYSTA WODA NIE JEST NAJLEPSZYM NAPOJEM NAWADNIAJĄCYM

PICIE CZYSTEJ WODY OPÓŹNIA PROCES NAWADNIANIA I ODNOWY REZERW ENERGETYCZNYCH ORGANIZMU

PRZYJMOWANIE PŁYNÓW PO WYSIŁKU

DOROŚLI 1,5 litra na każdy 1 kg spadku masy ciała, jeśli konieczne jest szybkie uzupełnienie

strat wodnych

uzupełnić co najmniej 2/3 ubytku wody w ciągu 2 godzin restytucji

CEL

dostarczwyrównanie strat wodnych

wyrównanie strat elektrolitowych głównie sodu

dostarczenie węglowodanów resynteza glikogenu

Docelowo na litr straconego płynu 1,5 l wypitego napoju!

ustalamy poprzez ważenie przed i po wysiłku – ważne w przypadku dzieci

ZAWARTOŚĆ ELEKTROLITÓW mmol/L płynu

krew woda napój sok pot

izotonic. pomarańcz.

SÓD 136-144 0,57-1 20-50 0,5-1 10-100

POTAS 3,5-5,0 0,13 2 43 4-10

Osmolalność 275-295 10-20 270-330 500-690 30-230

mOsm/L

nie zaleca się dodatkowej podaży sodu zarówno u dzieci jak i dorosłych

HIPONATREMIA U SPORTOWCÓW

ZATRUCIE WODNE

WZGLĘDNY NADMIAR WODY W STOSUNKU DO ZASOBÓW SODU W USTROJU

obniżenie stężenia sodu w osoczu krwi poniżej 135 mmol/L (norma 136-144 mmol/L)

występuje u 13-30% zawodników po długotrwałych wysiłkach: maraton, supermaraton, triathlon

Łagodna hiponatremia 130-135 mmol/L Umiarkowana hiponatremia120-129 mmol/L Ciężka hiponatremia < 120 mmol/L

2 godz. bieg 1,6 g sodu przy obniżeniu masy ciała o 2-3%

PRZYCZYNY HIPONATREMII

utrata sodu w wyniku nasilonego pocenia

picie dużych ilości zwykłej wody

retencja (zatrzymanie) wody w organizmie

CZĘŚCIEJ WYSTĘPUJE U WOLNIEJ BIEGAJĄCYCH ZAWODNIKÓW

OBJAWY HIPONATREMII U DZIECI

apatia

nudności, zaburzenia żołądkowo-jelitowe

postępująca dezorientacja

utrata przytomności i drgawki

zatrzymanie oddechu lub krążenia

ZABURZENIA POKARMOWE

zaburzenia pokarmowe zaobserwowano w dyscyplinach dłutrwałych-wytrzymałościowych

OBJAWY

zawroty głowy, mdłości, skurcze żołądka i jelit, wymioty, biegunka

PRZYCZYNY ZABURZEŃ POKARMOWYCH

infekcje górnych dróg oddechowych

zmniejszenie szczelności bariery jelitowej

PODRÓŻE stres, zmiana diety, warunki sanitarne

WYSOKA INTENSYWNOSĆ TRENINGÓW I PRZETRENOWANIE

West et al. Exercise Immunology Review 2009

WZROST PRZEPUSZCZALNOŚCI GI

obserwowany przy wysiłkach o intensywności >80% VO2max

odwodnienie i hipertermia

niesteroidowe leki przeciwzapalne np. ibuprofen

niedotlenienie dolnej części odcinka układu pokarmowego z powodu zredukowanego

przepływu krwi

nadmiar płynów izotonicznych zwiększa ilość obserwowanych przypadków zaburzeń

pokarmowych przy wysiłkach trwających >3 godzin (Pfeiffer et al. MSSE 2012)

ZALECENIA

przed wysiłkiem nie pić zbyt dużych ilości wody i napojów hipertonicznych, gazowanych

nie spożywać produktów o wysokiej zawartości błonnika i białka

kefiry i jogurty w codziennej diecie - probiotyki

PROBIOTYKI Lactobacillus, Bifidobacterium

przywrócenie szczelności bariery jelitowej – obniżenie ryzyka infekcji przewodu

pokarmowego

przywrócenie funkcji układu immunologicznego w stanie przemęczenia

obniżenie ryzyka infekcji górnych dróg oddechowych - stymulacja produkcji przeciwciał

IgA i IgM, wzrost aktywności i liczby fagocytów

West et al. Exercise Immunology Review 2009

Probiotyki: żywe drobnoustroje, które podane w odpowiedniej ilości

wywierają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza (WHO)

ŻYWIENIE I SEN

„Nigdy nie trenowałem dobrze, jeśli nie miałem odpowiedniej ilości jedzenia i odpowiedniej ilości

snu. Wiele osób może nie doceniać wagi odpowiedniego snu w programie treningowym, ale bez

uwzględnienia tego elementu nie byłbym w stanie robić tego, co robię, z takim samym efektem.”

Michael Phelps

WYPOCZYNEK sen młodych sportowców 9 godz./doba

zmniejsza ryzyko infekcji górnych dróg oddechowych wzrost ilości przeciwciał sIgA

obniża poziom mediatorów procesów zapalnych IL-1β, TNFα, IL-6, hsCRP

zmniejsza ryzyko kontuzji

Posiłek białkowy godzinę przed

snem – poprawia jakość snu

SUPLEMENTACJA

MŁODYCH SPORTOWCÓW

WSPOMAGANIE ERGOGENICZNE

Williams M. Granice wspomagania”. Medicina Sportiva 2002

„Substancje wprowadzane do organizmu w celu zwiększenia siły fizycznej, sprawności

mechanicznej, poprawy odporności psychicznej, przede wszystkim poprzez zadziałanie

na jeden lub więcej procesów wpływających na rozwój wymienionych cech”

ŚRODKI WSPOMAGAJĄCE/ERGOGENICZNE

NIEWSKAZANA U DZIECI !!!

SKUTECZNOŚĆ SUPLEMENTÓW ŻYWIENIOWYCH

Podział wg Australijskiego Instytutu Sportu ze względu na efektywność i

bezpieczeństwo http://www.ausport.gov.au/ais/nutrition/supplements/classifications

Grupa A - suplementy zalecane dla sportowców, stanowią dobre źródło energii i naukowo wykazano

poprawę możliwości wysiłkowych po zastosowaniu ich w konkretnych przypadkach

Grupa B - suplementy do „rozważenia” do ewentualnego ich zastosowania u sportowców,

są wstępne doniesienia o ich skuteczności i są nimi zainteresowani trenerzy oraz zawodnicy

Grupa C - suplementy nie polecane, bo brak przekonywujących dowodów naukowych o ich

skuteczności, poza sporadycznymi przypadkami. Większość suplementów szeroko reklamowanych

i popularnych wśród zawodników

Grupa D - suplementy zabronione przez WADA, albo o dużym ryzyku zanieczyszczenia

substancjami dającymi pozytywny wyniku w testach antydopingowych.

STANOWISKO

Stosowanie suplementów diety i żywności funkcjonalnej w sporcie;

Rekomendacje dla polskich związków sportowych

Komisja Medyczna Polskiego Komitetu Olimpijskiego

Grupa A produkty rekomendowane Grupa B produktów co do których analizowane badania są niejednoznaczne, jednak istnieją wartościowe prace sugerujące ich przydatność Grupa C produkty nierekomendowane, brak wiarygodnych dowodów na deklarowane przez producentów działanie

JAKIE RYZYKO PONOSI ZAWODNIK STOSUJĄC SUPLEMENTY?

efekt ergolityczny → brak wiedzy nt. działania suplementów może

doprowadzić do „przeładowania” → nadmiar jednej substancji wywołuje

niedobór innej

pozytywny wynik testu antydopingowego → zanieczyszczenie

preparatów substancjami niedozwolonymi

Według Instytutu Sportu w Polsce około 14% suplementów żywieniowych

może być zanieczyszczonych

substancjami znajdującymi się na Liście zabronionej WADA

PODSUMOWANIE

Postępowanie żywieniowe powinno obejmować spożywanie odpowiedniej ilości białka, liczby

kalorii oraz płynów przed wysiłkiem, w jego trakcie i po wysiłku

Młodych sportowców należy przekonać, że nieprawidłowe odżywianie i nawadnianie może

doprowadzić do braku postępów w procesie treningowym nawyki żywieniowe

Jeżeli wysiłek trwa krócej niż 30 minut (dorośli 45 minut), wystarczające jest picie wody, jeżeli

dłużej – należy spożywać napoje rekomendowane sportowcom

Zaplanowanie przerw w trakcie treningów co 15-20 min zwiększa efektywność nawadniania u

dzieci i kształtuje prawidłowe nawyki

Dbamy o prawidłowy wypoczynek i prawidłową jakość snu

W RAZIE JAKICHKOLWIEK WĄTPLIWOŚCI OPIEKUN/RODZIC POWINIEN OMÓWIĆ

ZASADY ODŻYWIANIA Z LEKARZEM LUB DIETETYKIEM

REKOMENDOWANE STRONY INTERNETOWE

DIAGNOSTYKA SPORTOWCÓW

MONITOROWANIE TRENINGU SPORTOWEGO

WYDZIAŁ LEKARSKI I NAUK O ZDROWIU

mgr Barbara Morawin; biochemia, fizjologia

dr Andrzej Pokrywka; diagnostyka laboratoryjna, anty-doping

dr Mateusz Rynkiewicz; fizjologia, teoria sportu

dr Ewa Skorupka; fizjoterapia

dr hab. prof. UZ Agnieszka Zembroń-Łacny; biochemia i fizjologia

kardiolog ?

AZS Uniwersytet Zielonogórski

dr Marek Lemański; psychologia

INSTYTUT SPORTU

dr Joanna Orysiak; żywienie

dr Piotr Żmijewski; fizjologia

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Zespół Szkół Ogólnokształcących i Sportowych

w Zielonej Górze; spotkanie 16.11.2015