111 ب���ۆ كاندی���دن ك���ه س 1138كوردستان په رله مانی كورس���ییه كه ی كۆت���ای ب���ۆ كورس���ییان 11 ك���ه توركمانه كان كلدۆئاش���وری و ئه رمه ن و ته رخانكراوه ، 1099 كه س���یش له كۆی ئه و ژماره یه كاندی���دن و كێبڕكێیانه بۆ
به ده ستهێنانی 100 كورسی په رله مان.ئاوێنه ، هه ولێر: به ڕێوه به ری گش���تی
له هه ولێر كۆمیس���یۆنی هه ڵبژاردنه كان "هه ندرێن محه مه د" به ئاوێنه ی راگه یاند ك���ه 31 قه واره به ش���داری هه ڵبژاردنی په رله مانی كوردس���تان ده كه ن و ناویان له سه ر كارتی ده نگدان ده رده كه وێت، ئه و وتی "1138 كه س خۆیان كاندیدكردوه بۆ 111 كورسییه كه ی په رله مان، كه 11 كورس���ییان كۆتایه ، بۆ به ده ستهێنانی
5 كورس���ییه كه ی توركمان 20 كاندید كورس���ییه كی 5 ب���ۆ كێبڕكێیان���ه و كلدۆئاشورییه كانیش 15 كاندید كێبڕكێ ده كه ن و بۆ 1 كورسییه كه ی ئه رمه نیش
4 كاندید هه ن".وتیش���ی "ب���ۆ به ده س���تهێنانی 100 كاندی���دی 1099 كورس���ییه كه ش، حیزبه كانی كوردستان كێبڕكێیانه ، كه
هه ری���ه ك له پارتی و یه كێت���ی و گۆڕان و حیزبی ئاینده و حیزبی سۆشیالیس���ت و زه حمه تكێشان س���ێهه می ئاڕاس���ته ی یه ك���ی 100 كاندیدی���ان هه یه و كۆمه ڵی ئیس���امیش به 92 كاندیدو یه كگرتوش به 76 كاندید به ش���داری هه ڵبژاردنه كه ده ك���ه ن، كه متری���ن لیس���تیش ك���ه لیس���تی )په رێش���ان و تۆماركرابێ���ت
ه���ه ژاران(ه ك���ه 5 كاندیدی���ان هه یه و له هه ریه ك ل���ه م قه وارانه ش 50 ملیۆن دین���ار وه رگی���راوه كه ك���ۆی هه موی
ده كاته ملیارێك و 850 ملیۆن دینار".ناوبراو ئام���اژه ی به وه ش كرد كه بۆ ئه نجامدانی هه ڵبژاردنه كانی ئه مس���اڵی په رله م���ان 37 ملیار و 500 ملیۆن دینار له الیه ن كۆمیس���یۆنه وه بۆ ئه نجامدانی
هه ڵبژاردنه ك���ه له حكومه ت وه رگیراوه ، له كاتێك���دا بۆ هه ڵبژاردنی 2009 كه دو س���ه رۆكایه تی په رله مان و هه ڵبژاردنی ب���و پێكه وه ، نزیك���ه ی 20 ملیار دینار خه رجك���راوه ، ئه و وتی "2 ملیۆن و 800 هه زار كه س ده نگده رن و كۆمیسیۆنیش 40 هه زار كارمه ندی بۆ سه ر سندوقه كانی
ده نگدان ئاماده كردوه ".
رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات
ژماره )387( سێشەممە 2013/7/23
w w w . a w e n e . c o m
12 »» 17 »»
تائێستا زیاتر له 3 ملیۆن و 200 هه زار ته ن وه رگیراوه
«« 8زۆریی‌‌به‌رهه‌می‌‌گه‌نم‌پێشبینی‌‌نه‌كرابو
18 »»
12 »» 17 »»
بارزانی و نێچیرڤان، ملمانێیه كی نهێنیان له سه ر ده سه اڵت له نێواندا یه
«« 9عه‌بدواڵی‌‌حه‌سه‌ن‌زاده:«« 3"عوفره‌‌بێنجۆ"له‌سه‌نته‌ری)مۆشێ‌دایان(:كاریزمای مام جه الل
به ئاسانی دروست نابێته وه
ریکالم
تیراژ:4500 کۆمپانیای‌باڵڤ‌پەیک‌ئاوێنە‌دابەش‌دەکات‌نرخی1000دینار ته‌له‌فۆن:3201274 ناونیشان:سلێمانی‌گه‌ڕه‌کی‌شۆڕش-به‌رامبه‌ر‌ئاماده‌یی‌شۆڕشی‌کوڕان
1099كه‌س‌كاندیدن‌بۆ100كورسی‌‌په‌رله‌مان
له‌به‌ر‌رۆژنامه‌نوس‌رێ‌‌نییه‌‌بڕۆین!
منداڵ وشه قام ئاوێزانی یه كتر بون
17 »»
كه مالی سه ید قادر ئاماژه به وه ده كات كه "هاتۆته س����ه ر ئه و ب����اوه ڕه ی له م هه رێمه دا ناتوانیت له رێگه ی په رله مانه وه موماره سه ی كاری سیاسی خۆت بكه یت و ئه م ده سه اڵته دیكتاتۆره بگۆڕیت"، ئه و وتی "له رێگه ی ئاوێنه وه ئه وه راده گه یه نم كه من به یه كجاره كی خۆم له پرۆس����ه ی كاندیدكردنم بۆ په رله مان ده كێشمه وه و له مڕۆكه وه به دوای هیچ شتێكدا ناچم".
س����ه ید د.كه مالی هه ولێر: ئاوێن����ه ، به ئاوێنه دا تایبه ت له گفتوگۆیه كی قادر رایگه یاند كه "ئۆپۆزیس����یۆن ترسنۆكه ، ئ����ه و وتی "من ئه و مافه به خۆم ده ده م، ترس����نۆكن، بڵێم به ئۆپۆزیس����یۆن كه
چونكه ئ����ه وان ناتوانن به ئه ركی خۆیان هه س����تن و كه یه كێكی تریش به و ئه ركه هه ڵده ستێت ئه وان خۆیان به دورده گرن
تا زیانیان پێنه گات".ئ����ه و وتی "ئ����ه م ده س����ه اڵته به ره و دیكتاتۆریه ت رۆیش����توه و دیكتاتۆریه ت چه س����پاوه ، دوای ئه وه ی ك����ه له 30ی حوزه ی����ران رویدا ئیتر ده س����ه اڵتی ئه م هه رێمه ده س����ه اڵتێكی دیكتاتۆریانه یه و ته نیا له رێگه ی بزوتنه وه ی جه ماوه ریی و ش����ه قامه وه ده گۆڕدرێ����ت و پێویس����ته
میلله ت و جه ماوه ر ئه مه بكه ن".
که‌مالی‌سه‌ید‌قادر:خۆم‌له‌پرۆسه‌ی‌‌كاندیدكردن‌بۆ‌په‌رله‌مان‌ده‌كێشمه‌وه
چه ن���د رۆژێك له مه وبه ر هاوكات له گه ڵ س���ه ردانه كه ی بارزان���ی ب���ۆ پاریس و هۆالندی فرانس���وا له گه ڵ كۆبونه وه ی سه رۆكی فه ره نسا، ریكامێك بۆ بارزانی شه قامه كانی واڵتی فه ره نسای گرته وه ، ش���اره زایانی ئه م ب���واره پێیانوایه كه ئه م ریكامكردنه به ناوی گه شتیارییه وه ته نها بۆ خودی بارزانی كراوه و سه دان هه زار یۆرۆی تێچوه ، شاره زایه كی بواری میدی���او ریكامیش ده ڵێ���ت "“پارتی
له فه ره نساش ساخته كاری ده كات".ئاوێنه ، فه ره نسا: به رپرسێكی به رزی كۆمپانیای “میدیا كوش���ك" له پاریسی پایته ختی فه ره نسا به ئاوێنه ی راگه یاند كه “ئێمه ئ���ه و ریكامه م���ان به فێڵی یاس���ایی ك���ردوه ، چونك���ه په یام���ی ریكامه كه په یامێكی گه ش���تیاریه و به و ناوه وه كردومان���ه ، به اڵم دواجار ته نیا وێنه ی بارزانی له سه ره و هیچ وێنه یه كی په یوه ن���د به گه ش���تیاریی له هه رێم���ی كوردستان له سه ر نییه و به پێی یاساش قه ده غه ی���ه ئێم���ه ریكامی سیاس���ی
بكه ین".هاوکات "ئاشتی عه لی" كه شاره زای بواری میدیاو ریكامه له واڵتی ئه ڵمانیاو جێگ���ری كۆمپانیایه ك���ی ڕاوێ���ژكاری پایته خت، له به رلین���ی ریكامكردن���ه به ئاوێنه ی راگه یاند كه “ئه و ریكامانه پاره یه كی زۆری���ان تێده چێت، چونكه ریكامێك���ی یه ك رۆژی له رۆژنامه یه كی تاراده یه ك ناس���راودا ب���ۆ نمونه 200 هه زار یۆرۆ خه رجیه تی، ئه م ریكامه ی كۆش���كه كان و به تایبه تی میدیا كۆشك
له فه ره نسا بۆ هه فته یه ك و له سه ر هه مو كۆش���كی ش���ه قامه كانیش كۆمپانیاكه باڵویانده كاته وه ، پێموایه چه ند ئه وه نده زیات���ری ریكام���ی ن���او رۆژنامه كانی
تێچوه ". ئه و وتی "ئه و ریكامانه ی بۆ بارزانی كراون له فه ره نسا ئه گه ر چه ند ملیۆنێكی به سه دان به دڵنیایی ئه وا تێنه چوبێت، هه زار ی���ۆرۆی هه ر تێچ���وه ، ئه مه ش ده كرێت ی���ان پارتی ی���ان حكومه تی له ڕێ���گای هه رێ���م خه رجیانكردبێ���ت كۆمپانیایه كی تایبه تیه وه له فه ره نسا بۆ ئه وه ی له سه ر خۆیان نه كه وێت، چونكه باش ده زان���ن كه نایاس���اییه و پارتی
له فه ره نساش ساخته كاری ده كات".
جه مال غه مب���ار ئاماژه به وه ده كات كه هانده ری س���ه ره كی بۆ خۆكاندیدكردنی په رله م���ان، ئه وه بوه ك���ه دوای چه ند ساڵێك دوركه وتنه وه له واڵت، هاتۆته وه بۆ ئه وه ی ل���ه م كۆمه ڵگایه دا كار بكات، ئه و ده ڵێت "مه رجیش نییه من گۆچانی س���یحریم پێبێ���ت، گرن���گ ئه وه یه من
پڕۆژه یه كم پێبێت و بیخه مه رو".
ئاوێنه ، س���لێمانی : جه م���ال غه مبار به ئاوێن���ه دا تایب���ه ت له گفتوگۆیه ك���ی رایگه یاند "ده مه وێت ئه م خۆكاندیدكردنه م بژارده یه ك بێت كه مرۆڤ وه ك به شێك له موماره س���ه ی ئ���ازادی خ���ۆی بچێته ئه و پرۆس���ه یه وه ، چونكه به الی منه وه په رله مان به ته نها كاری سیاس���ه تكردن
نییه ".
سه باره ت به و ره خنانه شی له سه ر ئه م خۆكاندیدكردنه ی لێیگیراوه ، غه مبار وتی "هه مو ئه و ره خنانه م قبوڵه كه ئاڕاسته م ده كرێن، له به رئه وه ی ئێمه ده بێت گیانی یه كتر قبوڵك���ردن و ره خنه له یه كتریمان بێت، ئاسایی به المانه وه قوڵبكه ینه وه و
من ره خنه تونده كانیشم پێقبوڵه ".وتیش���ی "من له گه ڵ دی���ارده ی كتێب
سوتاندندا نیم، به اڵم دواجار كاردانه وه ی ئه و گه نجه به ڕێزه ش���م پێقبوڵه ، چونكه ئه وی���ش ره نگه به جۆرێ���ك له جۆره كان منی ئه وه نده خۆشویستبێت چاوه ڕوانی ئه وه ی نه كردبێت كه م���ن بڕیارێكی وا
بده م".
س���ه رۆكی فراكس���یۆنی كوردس���تانی كه )یه كێتی (ه ئاماژه به وه ده كات كه "ئه وانه ی ده ڵێن ده ستور نه گه ڕاوه ته وه ، با یاس���اكه جوان بخوێننه وه ده ستور گه ڕاوه ته وه "، جێگره كه شی كه پارتییه ، ده ڵێت "یاساكه مان خوێندۆته وه و هیچ ئاماژه یه ك���ی یاس���ایی تێدانییه باس
له گه ڕانه وه ی ده ستور بكات".ئاوێنه ، هه ولێر: سه رۆكی فراكسیۆنی كوردستانی )سۆزان شیهاب( پێیوایه
ده س���تور گه ڕاوه ت���ه په رله مان و پێش ئه وه ی بخرێت���ه ریفراندۆمه وه هه موار یه كاییبۆته وه ، ئ���ه وه ده كرێت���ه وه و ئه و به ئاوێنه ی راگه یان���د كه "ئه وه ی یاس���ایی بێت و به وردی سه یری ماده ی دوه می یاسای درێژكردنه وه ی ویایه تی س���ه رۆكی هه رێ���م ب���كات تێ���ده گات له وه ی ك���ه ماده ك���ه به رون���ی باس له هه مواركردنه وه ی پرۆژه ی ده ستوری
هه رێم ده كات".
جێگری ئه میش���ه وه ، به پێچه وان���ه س���ه رۆكی فراكس���یۆنی كوردس���تانی عوم���ه ر نوره دینی كه پارتییه پێیوایه هی���چ ئاماژه یه ك نییه ب���ۆ گه ڕانه وه ی ده خرێت���ه "ده س���تور ده س���تورو ریفراندۆمه وه "، ئه و به ئاوێنه ی راگه یاند كه "ئه گه ر ته ماش���ای ماده ی دوه می ویایه ت���ی درێژكردن���ه وه ی یاس���ای س���ه رۆكی هه رێم بكه ین باسی سازان له سه ر ده س���تور ده كات، له وێ به هیچ
له گه ڕانه وه ی ده ستور باس شێوه یه ك نه كراوه بۆ په رله مان".
ئ���ه و وتی "ماده كه جه خت له س���ه ر پێداچون���ه وه و رێكه وت���ن له ده س���تور خاڵ���ه ئه مه ش���یان ك���ه ده كات، جه وهه ریه كه ی���ه له س���ه ر ده س���تور، نه وه كو ئه وه ی ئه مڕۆ كه ناویان لێناوه
گه ڕانه وه ی ده ستور بۆ په رله مان".
سه رۆكی ئه نجومه نی بااڵی كۆمیسیۆنی ئام���اژه عێ���راق هه ڵبژاردنه كان���ی ب���ه وه ده كات كه دواخس���تنی واده ی هه ڵب���ژاردن به ده س���ت ئ���ه وان نییه و به ده ست په رله مان و حكومه تی هه رێمی "هه ڵبژاردن ده ڵێت ئه و كوردس���تانه ،
دواناخرێت".ئاوێنه ، به غدا: "سه ربه ست مسته فا" سه رۆكی ئه نجومه نی بااڵی كۆمیسیۆنی هه ڵبژاردنه كان���ی عێ���راق به ئاوێن���ه ی راگه یاند ك���ه "ئێمه كارێ���ك ده كه ین له واده ی خۆیدا هه ڵبژاردنی په رله مانی
كوردستان بكرێت".ئه و وت���ی "به ڵگه ش بۆ ئه مه ئه وه یه ئه گ���ه ر نیازی دواخس���تنیمان هه بوایه
لیس���تی پێشكه ش���كردنی م���اوه ی ئه وكاته درێژده كرده وه كاندیده كانمان ناچار ده بوین واده كه ش درێژبكه ینه وه ، ئه گ���ه ر بڕی���اری دواخس���تنی بدرێت به ده س���تی ئێم���ه نیی���ه ، به ده س���ت
په رله مان و حكومه تی هه رێمه ".وتیشی "ئه گه ر په رله مان و حكومه تی درێژكردنه وه م���ان داوای هه رێمی���ش لێبكه ن، ئه وا ئێم���ه به مه رجێك رازی ده بی���ن كه له 11/21 تێپ���ه ڕ نه كات و هه ڵبژاردنی ئه نجومه نی پارێزگاكانیشی
له گه ڵدا بكرێت".ئه مه له كاتێكدای���ه وا بڕیاره له 21ی ئه یلولی داهاتودا هه ڵبژاردنی په رله مانی
كوردستان ئه نجامبدرێت.
"پارتی‌له‌فه‌ره‌نساش‌ساخته‌كاری‌ده‌كات"
جه‌مال‌غه‌مبار:مه‌رج‌نییه‌‌من‌گۆچانی‌‌سیحریم‌پێبێت
سه رۆكی فراكسیۆنی كوردستانی : ده ستور گه ڕاوه ته وه جێگره‌كه‌ی:ده‌ستور‌نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه
"هه‌ڵبژاردن‌دواناخرێت"5 »»
4 »»
2 »»
3 »» که مالی سه ید قادر
هه‌واڵ(387( سێشه ممه 22013/7/23
ریکالم
ئاوێنه‌‌پێویستی‌‌به‌موحه‌ریر‌و‌په‌یامنێره
رۆژنامه ی ئاوێنه پێویستی به موحه ریرێك و په یامنێرێكه .به مه رجێك: ئه زمونی رۆژنامه نوسیی پێشوتری هه بوبێت.
ده وامه كه ی نیو تایمه .كه سی ئاره زومه ند ده توانێت تا 2013/8/1 له ڕێگه ی ئه م ئیمه یله وه CV بنێرێت:
ئا: ئاوێنه
جه مال غه مبار، ناوێكی هێنده ناسراوی دنیای ئه ده ب و رۆشنبیری
كوردییه كه پێویستی به ناساندن نییه ، ئه و دوای چه ندین ساڵ دوره واڵتیی ،
به مدواییه گه ڕایه وه و بو به كاندیدی یه كێتی نیشتمانی كوردستان بۆ
هه ڵبژاردنی داهاتوی په رله مان، به اڵم ئه وه ی به الی ئه وه وه چاوه ڕوان نه كراو بو، ئه م خۆكاندیدكردنه ی شه پۆلێكی ناڕه زایی و هێرشكردنه سه ری به دوای
خۆیدا هێنا، به ئه ندازه یه ك كه كار گه یشته سوتاندنی كتێبه كانی ، به اڵم
جه مال غه مبار له م گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا ده ڵێت "ده مه وێت ئه م
خۆكاندیدكردنه شم بژارده یه ك بێت كه مرۆڤ وه ك به شێك له موماره سه ی
ئازادی خۆی بچێته ئه و پرۆسه یه وه ، چونكه به الی منه وه په رله مان به ته نها
كاری سیاسه تكردن نییه ".
ئاوێنه : ئه ده ب و سیاسه ت دو دنیای جی���اوازن، چ رایه ڵێ���ك له نێ���وان ئه م دو دنیای���ه دا ش���كده به یت كه تۆ وه ك
ئه چیته ئێستا ناس���راویت و شاعیرێك پرۆسه یه كی سیاسیه وه ؟
جه م���ال غه مبار: دیاره هه ردو كایه ی ئه ده ب و سیاسه ت دو كایه ی جیاوازن، هه رچه نده هه ردوكیشیان په یوه ندییه كی ئه ده ب هه یه ، به ژیانه وه راسته وخۆیان نابێت���ه به ش���ێك له پیش���ه ی مرۆڤ، گوزارش���ت له ناویدا حاڵه تێكه ئه ده ب له ئازاره كانی مرۆڤ ده كرێت، به اڵم له ناو ده كرێت به هه مانش���ێوه سیاسه تیشدا م���رۆڤ كار ب���ۆ به رژه وه ن���دی مرۆڤ ب���كات، من ئه مه ناڵێ���م وه ك پاكانه و به هان���ه هێنانه وه بۆ ئ���ه وه ی ئه ده ب و سیاسه ت دو كایه ن وه كو یه ك، نه خێر جیاوازن له یه كت���ر، به اڵم دواجار هه مو كایه كان���ی ژیانی كۆمه اڵیه تی و ئابوری و ئه گه ر سیاس���ه ت ئ���ه ده ب و كلتوری و به ئاڕاس���ته یه كدا ببرێن كه به خته وه ری مرۆڤ���ی لێبكه وێته وه ، ش���تێكه له كۆی
ئامانجه گشتییه كاندا یه كده گرنه وه .ئاوێن���ه : زۆر كه س باس له وه ده كه ن كه ئێوه پێش���تر جۆره هه ڵوێستێكتان هه بوه ، به اڵم ئێستا كه ده بنه كاندیدی ئه و پێچه وانه ی ده س���ه اڵت، حیزبێكی هه ڵوێس���تانه هه نگاوده نێن، قسه ت بۆ
ئه مه چییه ؟جه مال غه مبار: من راشكاوانه بیڵێم ئێمه هه میش���ه ل���ه ده ره وه ی پرۆس���ه هه بوه ، هه ڵوێس���تمان سیاس���یه كاندا نه ك هه ر من زۆرێك���ی دیكه ش، به اڵم بژارده یه ك بێت ده مه وێت ئه مه ش���یان كه مرۆڤ وه ك به شێك له موماره سه ی ئازادی خۆی بچێته ئه و پرۆس���ه یه وه ، روناكبی���ر نوس���ه رو زۆر پێش���تریش چونه ته ناو ئه و پرۆسه یه وه ، به تایبه تی په رله مان چونك���ه په رله م���ان، كاری نییه ، سیاس���ه تكردن كاری به ته نه���ا راس���ته ده زگایه ك���ه له ن���او هه ن���اوی ب���ه اڵم دروس���تده بێت، سیاس���ه ته وه دواج���ار په رله مان بریتیی���ه له قانون، بریتیی���ه له پڕۆژه قانونی���ه كان و پڕۆژه ئابورییه كان، پڕۆژه كۆمه اڵیه تییه كان و گرنگ ئه وه ی���ه ئێمه له په رله ماندا چۆن ئیش بۆ ئینس���ان ده كه ین؟ چۆن ئیش بۆ كۆمه ڵ ده كه ین؟ س���ه ره ڕای ئه وه ش م���ن هه مو ئ���ه و ره خنان���ه م قبوڵه كه ئێمه له به رئه وه ی ئاراس���ته م ده كرێن، ده بێت گیانی یه كتر قبوڵكردن و ره خنه به المانه وه قوڵبكه ینه وه و له یه كتریمان ئاس���ایی بێت، من ره خنه تونده كانیشم
پێقبوڵه ، خه ڵك ئه گه ر منی خۆشنه وێت ره خنه م لێناگرن، ئه گه رچی من له گه ڵ
برینداركردندا نیم.ئاوێن���ه : ب���ه اڵم ره خنه گرت���ن له تۆ گه یشته ئه وه ی كتێبه كانیان سوتاندیت،
بۆ ئه مه یان ده ڵێی چی ؟جه م���ال غه مبار: من له گه ڵ دیارده ی كتێب س���وتاندندا نیم، ب���ه اڵم دواجار كاردان���ه وه ی ئ���ه و گه نجه به ڕێزه ش���م پێقبوڵ���ه ، چونك���ه ئه وی���ش ره نگ���ه به جۆرێ���ك له جۆره كان من���ی ئه وه نده خۆش ویس���تبێت چاوه ڕوان���ی ئه وه ی نه كردبێت كه م���ن بڕیارێكی وا بده م. بیریشمان نه چێت ئێمه له ژیاندا هه ندێك بڕیار هه یه ده بێت له ساته وه ختی خۆیدا وه ریبگرین، دواجار سبه ینێ چی ده كه م له په رله م���ان ئه گ���ه ر ده ربچ���م؟ ئه وه گرنگه ، گرنگ ئه وه یه كه من كێم و چی
ده كه م؟ ئاوێن���ه : ب���ه اڵم ئه زمون���ی چه ن���د رۆشنبیرێكمان هه یه له كوردستاندا چونه په ش���یمانبونه وه ، دواتر په رله مانه وه و پێش���بینی ئه وه ناكه یت ك���ه روبه روی
هه مان چاره نوس ببیته وه ؟دی���اره ك���ه س جه م���ال غه مب���ار:
گۆچانی س���یحری پێنییه له م واڵته ی ئێم���ه دا تا گۆڕانكاریی���ه كان به یه كجار هه ڵوێس���تی ی���ه ك. ئه م���ه ب���كات، زه مان���ی له زه می���ن و س���اته وه ختێك خۆی���دا، ناكرێت به پێ���وه ر بۆ زه مین و زه مانێك���ی تر، ئه مه دو. س���ێهه میش ك���ه كه س���ێك ده چێته ش���وێنێكه وه و ئه وه ده ستله كارده كش���ێته وه دوات���ر هه ڵوێس���تێكی شه خسییه ، ئه وانه ی كه پێشتر له په رله مان كشانه وه په یوه ندی په یوه ندی نه ب���و، به لیس���ته كه یانه وه گرنگ هه بو. به هه ڵوێس���تی خۆیانه وه ئه وه یه ده نگێك هه بێت، من كه س���ێكی قانونكارم و ئه م���ه ش كۆتایی دنیا نییه
كه رۆشنبیرێك بچێته په رله مانه وه .ئاوێنه : هانده ری تۆ چی بو بۆ ئه وه ی
ببیته كاندیدی په رله مان؟جه م���ال غه مب���ار: هۆی س���ه ره كی بۆ ئ���ه وه ی ببمه كاندی���دی په رله مان، ئه وه یه كه من دوای ئه و هه مو س���اڵه دوری ل���ه واڵت، هاتومه ته وه بۆ ئه وه ی له م كۆمه ڵگای���ه دا كاربكه م، مه رجیش نیی���ه م���ن گۆچانی س���یحریم پێبێت، گرنگ ئه وه یه م���ن پڕۆژه یه كم پێبێت و
بیخه مه رو.
جه‌مال‌غه‌مبار:گرنگ‌ئه‌وه‌یه‌‌من‌كێم‌و‌چی‌‌ده‌كه‌م؟
جه مال غه مبار
ئا: ئاوێنه
دوێنێ 22-7 له نوسینگه ی سه رۆكایه تی هه رێمی كوردستان
له هاوینه هه واری پیرمام، به ئاماده بونی 39 الیه نی سیاسیی هه ر چوار
پارچه ی كوردستان كۆبونه وه یه ك بۆ باسكردنی هه نگاوه كانی به ستنی
كۆنگره ی نه ته وه یی كورد كراو تیایدا 21 كه س )5 له رۆژهه اڵت و 5 له باشورو 6 له باكور و 4 له رۆژئاوای كوردستان و كه سێكیش له كه نه كه (
وه ك كۆمیته ی ئاماده كاری راسپێردرا بۆ ئاماده كردنی رێ و شوێنی به ستنی
كۆنگره كه ، "عومه ری ئیلخانیزاده " سكرتێری گشتی كۆمه ڵه ی
زه حمه تكێشانی كوردستان یه كێك بو له ئاماده بوانی كۆبونه وه كه ، ئاوێنه
ئه م گفتوگۆیه ی له گه ڵ سازكرد:
ئاوێنه : ماوه یه كی زۆره قسه له سه ر كۆنگ���ره ی نه ته وه ی���ی ده كرێت به اڵم هیچ هه نگاوێك���ی عه مه لی بۆ نه نراوه ، به بڕوای ت���ۆ له م س���اته وه خه تدا كه ئاڕاسته ی نامه یه ك هه رێم س���ه رۆكی الیه نه كان ده كات بۆ قسه كردن له سه ر
ئه وه ، چی هانده ر و بزوێنه ری بوه ؟ئیلخانیزاده : له ڕاستیدا له كۆتاییه كانی حه فتاكانی سه ده ی رابردوه وه ئه و باسه دێت و ده چێت، به اڵم كێشه كه ئه وه بو حیزبه كان���ی پارچه كانی كوردس���تان له س���ه ر ئه م بابه ته رێكنه ده كه وتن كه چۆن بێت، به اڵم ئێستا هه لومه رجێك هاتۆت���ه پێش���ێ، له باك���ورو رۆژئاواو به گش���تی له ناوچه ك���ه دا ئ���ه وه بۆته
هانده ر.له كۆبونه وه ك���ه ی دوێنێدا ئاوێن���ه :
زیاتر جه غت له سه ر چی كرایه وه ؟ئیلخانیزاده : له كۆبونه وه كه دا جه غت له س���ه ر ئ���ه وه كرایه وه ك���ه ده بێت ببه س���ترێت و نه ته وه ی���ی كۆنگ���ره ی الیه ن���ی هه م���و س���ه ركه وتوبێت و
پارچه كانی كوردستان تێیدا به شداربن و په یام���ی ئاش���تیخوازانه ی گه لی كورد به نه ته وه كان���ی ت���ر بگه یه نرێ���ت كه ده مانه وێ���ت له گه ڵ ئه وان به ئاش���تی و برایه ت���ی بژی���ن، دیاره له س���ه ر ئه مه
قسه و گفتوگۆ هه بو.ئاوێنه : واته رای جیاواز هه بو؟
ئیلخانیزاده : به ڵێ رای جیاواز هه بو، زیاتر جه غت له س���ه ر ئ���ه وه كرایه وه كه ئێم���ه ناتوانین هه ر بڵێین خه باتی كوردی به ئاشتی ده كرێت، چونكه ئێمه الیه كی���ن و الیه كانی ت���ر داگیركه رانی كوردس���تانن مومكینه ئ���ه وه نه كه ن، كه ئ���ه وه ش گونجێنرا به چه ش���نێك،
له راگه یاندنێكی كۆتایدا.له س���ه ر زیاتر جیاوازییه كه ئاوێنه : ئه وه بو كه هه ندێك الیه ن پێیانباش���بو
خه باتی چه كداری درێژه پێبدرێت؟له س���ه ر ته ئكید به ڵێ ئیلخانیزاده : ئ���ه وه كرای���ه وه و ب���ه زۆری ش���ته كه چوه س���ه ر ئه وه ی ك���ه هه رگیز كورد ده ستپێش���خه ری خه بات���ی چه كداری نه ك���ردوه ، به ڵك���و ب���ۆ به رگریكردن له خۆی بوه و ره وای���ه و هه قه خه باتی پێشمه رگانه و چه كداری ره تنه كرێته وه ، مه سه له ی چاره سه ری به ته واوی هه تا ك���ورد ده كرێت، كه ك���ورد خوازیاری
چاره سه رێكی دیموكراسی و سیاسیه .ئاوێن���ه : ئه مه زیات���ر رای كێ بو، چه كداری خه بات���ی پێویس���ته ك���ه
ره تنه كرێته وه ؟حیزبه كان���ی ئێم���ه ئیلخانی���زاده : رۆژهه اڵتی كوردستان هه م دیموكرات و هه م كۆمه ڵه له س���ه ر ئه وه پێداگریمان ك���رد، له دوایش���دا باق���ی حیزبه كانی تر وتیان ئ���ه وه ماف���ی ره وای گه لی كورده و ته نانه ت سه رۆكی هه رێم "كاك مه سعود" له كۆتایدا قسه ی كرد و وتی: ئێمه ده ڵێین ئاشتیمان ده وێت، به اڵم ئێمه به ده ستنایه ت، به خۆشی ئاشتی داوای ئاش���تی ده كه ین و ل���ه وه ماندو نابین، ب���ه اڵم خۆ چه كیش له ش���انی
خۆمان داناماڵین.ئاوێنه : واته س���ه رۆكی هه رێم باسی له پێویس���تی چه كدان���ان و وازهێن���ان
له خه باتی چه كداریی نه كرد؟ئیلخانی���زاده : نه خێ���ر وای نه گوت، ن���ه زه ری ئه وه بو ئێم���ه له هه مانكاتدا كه ده مانه وێت به ئاش���تی چاره سه ری كێشه ی كورد بكرێت، به اڵم مانای ئه وه نی���ه كه كورد ده بێت چ���ه ك دابنێت و
چه ك له شانی داماڵێت.دیاریكرد كاتێكت���ان ئای���ا ئاوێنه : ب���ۆ ئ���ه وه ی كۆنگ���ره ی نه ته وه ی���ی
ببه سترێت؟ئه وه له سه ر قس���ه ش ئیلخانیزاده : كراو ئ���ه م كاره به و 21 یه ك كه س���ه سپێردرا كه وه ك كۆمیته ی ئاماده كار جیاوازی���ش رای ده ستنیش���انكران و له وباره ی���ه وه هه بو، هه ندێك پێیانوابو كه ده بێ���ت زو بكرێ���ت و هه ندێكیش باس���یان ل���ه وه ده ك���رد ك���ه ده بێت ئاماده س���ازی تری ب���ۆ بكرێت و كاری
باشتر بكرێت. ئاوێن���ه : ئای���ا ئێ���وه ده تانه وێ���ت "جامیعه ی هاوش���ێوه ی ناوه ندێك���ی
عه ره بی" دروستبكه ن؟ئیلخانیزاده : به ڵی پێموایه كه له وه ش
زیاتر و خاوه ن ده سه اڵتتر و دامه زراوه ی زیاتری هه بێت و به رده وام بێت.
ئاوێنه : ئه ی هه ن���گاوی عه مه لی بۆ خستنه سه رپێی ئه وه چییه ؟
ئیلخانیزاده : هه ن���گاوی عه مه لی بۆ دایده نێن و ئاماده كاری ئه وه كۆمیته ی دواتریش ده س���تده كرێت به نوس���ینی په ی���ڕه وی ناوخۆو دیاریكردنی ئیداره و كۆنگ���ره پاش���ان دامه زراوه كان���ی و
ده به سترێت و بڕیار ده دات.ئاوێنه : ئایا له كۆبونه وه كه ی دوێنێدا
باسی ده وڵه تی كوردی كرا؟ئیلخانی���زاده : باس���ی مافی چاره ی خۆنوس���ین ك���را، ب���ه اڵم به تایبه تی باس���ی ده وڵه تی ك���وردی نه خێر له م
كۆبونه وه یه دا باس نه كرا. ئاوێنه : ئه ی میكانیزمێك بۆ په یوه ندی
نێوان پارچه كان دۆزرایه وه ؟له س���ه ر ته ئكید به ڵی ئیلخانیزاده : ئه وه كرایه وه كه هه ر ده ستێك بیه وێت شه ڕی براكوژی بكاو له ناوخۆدا ده ست به رێ���ت بۆ چ���ه ك ده بێ���ت ببڕرێت، له ناوخ���ۆدا ده بێت ئاش���تی و ته بایی و هاوپش���تی و ه���اوكاری بهێنین���ه ناو هه مو پارت و پارچه كانی كوردس���تان،
به جیاوازی بیروباوه ڕو ئایدۆلۆژیاوه .
عومه‌ری‌‌ئیلخانیزاده:دوێنێ‌‌له‌كۆبونه‌وه‌ی‌ئاماده‌کاری ئا: ئیحسان مه ال فوئادبۆ‌به‌ستنی‌‌كۆنگره‌ی‌‌نه‌ته‌وه‌یی‌‌رای‌‌جیاواز‌هه‌بو
له مێژوی 22 ساڵی هه رێمی كوردستاندا هێنده ی ئێستا په رله مان نه بوه ته
شوێنی رۆژنامه نوس و نوسه رو شاعیرو چاالكوانی كۆمه ڵی مه ده نی،
هێنده ی ئێستاش كاندیدو قه واره به شدار نه بوه ، به پێی وته ی سه رۆكی
ئه نجومه نی كۆمیسیۆنی بااڵی هه ڵبژاردنه كانی عێراق 1138 كاندیدو 31 قه واره به شدار ده بن له هه ڵبژاردنی په رله مانی كوردستاندا، نوسه رێكیش
پێیوانییه ئه م خوله ی دادێی په رله مان له خولی داهاتو باشتر بێت.
له لێداونێك����ی تایبه ت����دا ب����ۆ ئاوێنه سه رۆكی ئه نجومه نی كۆمیسیۆنی بااڵی هه ڵبژاردنه كان����ی عێ����راق سه ربه س����ت ك����ه به وه ك����رد ئام����اژه ی مس����ته فا په رله مانی ئه مس����اڵی له هه ڵبژاردن����ی كوردس����تاندا 31 قه واره ی سیاسی و دو له هه مو هاوپه یمانێت����ی و 1138 كاندید
حزب و قه واره كان به شدارییانكردوه .ئه وه ی جێ����ی نیگه ران����ی هاواڵتیانه به پێی یاس����ای هه ڵبژاردنه كان ئاساییه كاندیدانی په رله مان بڕوانامه یان نه بێت، ئه و به رپرس����ه ی كۆمیس����یۆن ئاماژه ی به وه كرد به پێی یاس����ای كۆمیس����یۆنی ئاس����اییه هه ڵبژاردن����ه كان ب����ااڵی كاندی����ده كان بڕوانام����ه ی ئاماده یی����ان نه بێت، به ڵك����و ده بێت ته نها بڕوانامه ی
ناوه ندی به خواره وه ی نه بێت.له ئێس����تادا هه ڵپه كردن بۆ په رله مان و
كورسییه كانی ملمالنێیه كی توند به خۆوه ده بینێ����ت، نوس����ه رو رۆش����نبیر عارف قوربان����ی له لێدوانێكدا ب����ۆ ئاوێنه ئه و هه ڵپه كردنه ی ب����ۆ دو هۆكار گێڕایه وه ، هۆكاری یه كه م و سه ره كی په یوه ندی به و په رله مانتارانه وه هه یه زۆره ی ئیمتیازه له خانوو ئۆتۆمبیل و موچه ی زۆرو دوای ته واوبونی ئه و خوله ش خانه نشینكردنیان به له 80% موچه كانی����ان، دوه م به هۆی گه ش����ه ی پرۆسه ی سیاس����ییه وه ساڵ دوای ساڵ ژماره ی قه واره سیاسییه كان زیاد ده كات و ره نگه بۆ خولێكی تر زیاتر
بێت.ئه وه ی له ئێس����تادا بوه ته جێی باسی خه ڵ����ك كاندیدكردن����ی راگه یان����دكارو نوسه رو ش����اعیرانه له هه مو حزبه كاندا، ئه و نوسه ره ئاماژه به وه ش ده كات مه رج نییه ئه وه ی راگه یاندكار یان نوسه ر بێت س����ه ركه وتوبێت له په رله مان����دا، چونكه په رله مانتاری����ی مێزگ����ردی ته له فزیۆنی نیه تا دو قس����ه ی زل بكه ن و بڵێن ئه مه كه س����ێكی به توانایه ، په رله مانتاری بۆ چاودێریكردن����ی حكومه ت و ده رچواندنی كۆمه اڵیه تییه ، ژیانی رێكخستنی یاساو ده بوایه حزبه كان گوێیان نه دایه به وه ی ئیتر مادام سیس����تمه كه نیمچه كراوه یه په نا به رنه به ر راگه یاندكارو كه س����انی دیار، ده بوایه كه س����انی پسپۆڕ كاندید بكرانای����ه ك����ه هی����چ حزبێ����ك ئه وه ی نه كردوه ، به ڵكو ئه و لیس����تانه كه مترین خه ڵكی پس����پۆڕی جۆراوجۆری تێدایه ، بۆیه پێموانییه ئ����ه م خوله ی په رله مان
له وه ی پێشو باشتر بێت.
زۆربه‌ی‌کاندیده‌کان‌راگه‌یاندكارن
عومه ری ئیلخانیزاده
3(387( سێشه ممه 2013/7/23هه‌نوکه
ئا: هێمن مامه ند
له م گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا، دكتۆر كه مال سه ید قادر كه هه ینی رابردو
له الیه ن چه ند كه سێكه وه له ناو شاری هه ولێر هێرشی كرایه سه رو
برینداركرا، باس له چۆنیه تی شێوازی گۆڕینی ده سه اڵت له هه رێمی كوردستان ده كات و پێیوایه له م هه رێمه دا مرۆڤ
ناتوانێت له چوارچێوه ی كاری په رله مان موماره سه ی كاری سیاسیانه ی خۆی بكات و ده سه اڵت بگۆڕێت، له ڕێگه ی رۆژنامه ی ئاوێنه شه وه رایده گه یه نێت
كه "خۆی له كاندیدكردنی بۆ په رله مان ده كێشێته وه ".
الیه نه كان���ی هه ڵوێس���تی ئاوێن���ه : به درێژكردنه وه ی به رامبه ر ئۆپۆزیسیۆن
ویالیه تی بارزانی هه ڵده سه نگێنیت؟ل���ه وه دا ئۆپۆزیس���یۆن د.كه م���ال: ترس���نۆك بون، چونكه ئۆپۆزیس���یۆن دو ئام���رازی له به رده س���ته ، بۆ گه یاندن خ���ۆی ، به مه رامه كان���ی به گه یش���تن ئه گه ر ئۆپۆزیس���یۆنه كه ئۆپۆزیس���یۆنی په رله مان���ی بێت ئ���ه وه له چوارچێوه ی له لێپرسراوان لێپرس���ینه وه په رله مانی و لێ���ره ب���ه اڵم مه رامه كان���ی ، ده گات���ه ناكرێت، له هه رێمی كوردس���تان ئه م���ه چونكه ئۆپۆزیسیۆن كه مینه یه . ئامرازی دوه م ده مێنێ���ت، كه بریتیه له وروژاندنی جه ماوه ر بۆ س���ه ر ش���ه قامه كان، ئه گه ر مه به س���ته كه ی عادیالنه بێت بۆ فش���ار خستنه سه ر ده سه اڵت، جا له به رئه وه ی ئۆپۆزیس���یۆنی كوردس���تان له په رله مان فه ش���ه لی هێنا بۆ رێگرتن له چه سپاندنی له هه رێم���ی دیكتات���ۆری سیس���ته می كوردستان، ئێس���تا ته نیا یه ك ئه گه ری وروژاندنی ئه وی���ش م���اوه له ب���ه رده م جه م���اوه ره ب���ۆ س���ه ر ش���ه قام، به اڵم
ئه وان كه ئ���ه و رێگه ی���ان نه گرتنه به رو له رێگه ی یه كه مینیش فه ش���ه لیان هێناو ئ���ه و رێگه كه وته ب���ه ر ئێمه ی بێالیه ن و س���ه ربه خۆ، بۆیه من ئ���ه و مافه به خۆم ده ده م، كه به ئه وان واته ئۆپۆزیس���یۆن بڵێم ترسنۆكن، چونكه نه یانتوانی ئه و ئام���رازه به كاربێنن، ك���ه له هه مو دونیا
په یڕه و ده كرێت.ئاوێنه : زانیاریه كان باس له وه ده كه ن، كه پێش���وتر له گه ڵ گۆڕان قسه تكردوه ، بۆئ���ه وه ی له س���ه ر لیس���ته كه ی ئه وان خۆكاندی���د بكه یت ب���ۆ په رله مان، به اڵم دواتر رێكنه كه وتون، ئایا بۆچی له س���ه ر
ئه مه رێكنه كه وتون؟د.كه مال: له راس���تیدا من ویستم وه كو كه س���ێكی سه ربه خۆ له س���ه ر لیستێكی عه لمان���ی خ���ۆم كاندیدبك���ه م، ب���ه اڵم
له په رله مان سه ربه خۆ بمێنمه وه ، چونكه ئه وكاته ده متوانی ئه و په یامه ی كه هه مه بیگه یه ن���م و خزمه تی هاواڵتیان بكه م، بۆ ئه و مه به س���ته ش له گه ڵ هه ڵسوڕاوێكی گ���ۆڕان ك���ه قوتاب���ی خۆم���ه له زانكۆ ئاڵوگۆڕی بیروڕامان ك���رد، به اڵم دواتر
نه گه یشتینه ئه نجامێك.ئاوێن���ه : هه ڵوێس���تی ئۆپۆزیس���یۆن به رامبه ر به و روداوه ی به س���ه ر تۆ هات
چۆن بو؟د.كه مال: له سه ره تا به و شێوه یه نه بو، له س���ه ره تا كه من وت���م كۆبونه وه یه كی سیاس���ی رێكده خ���ه م ئ���ه وان ب���ه ده م بانگه وازه كه مه وه نه هاتن و نه هاتنه پێش، به اڵم ل���ه دوای روداوه كه هه ڵوێس���تیان باش���تر ب���و، ب���ه اڵم له گه ڵ ئه وه ش���دا
هه ڵوێسته كه یان دره نگ بو.
ئاوێنه : واته گله ییت له ئۆپۆزیس���یۆن هه یه ؟
د.كه مال: به ڵێ گله ییم هه یه له دو شت، یه كه م له وه ی كه ئه وان ناتوانن به ئه ركی خۆیان هه س���تن، دوه می���ش ئه وه یه كه یه كێك���ی تر ب���ه و ئه ركه هه ڵده س���تێت ئ���ه وان خۆیان به دورده گ���رن تا زیانیان
پێنه گات.روداوه ی ئ���ه و پێتوانیی���ه ئاوێن���ه : به سه رت هات خزمه تێكی كردیت و ئه گه ر بته وێ���ت بچیت���ه په رله مان شانس���ێكی
باشترت پێده دات؟د.كه مال: ئه مه یان راس���ته ، به اڵم من موجازه فه یه كم كرد كه ده توانرا كۆتایی به ژیانم بهێنرابایه ، چونكه ئه و لێدانانه ی كه به س���ه رم كه وتن، ئه گه ر دو زه ربه ی ت���ری پێكه وتای���ه له وانه ب���و بمردبما،
كه واته من مه به ستم سودێكی شه خسی نه بو، به اڵم ئه گه ر س���ودێكی به ناوبانگی من خس���تۆته وه ، ئه وا راسته وخۆ له گه ڵ مه به ستم پێش���وتر هاتوه ، روداوه كه وه
ئه وه نه بوه .ئاوێن���ه : زانیاریمان هه یه كه به نیازیت بكشێیته وه و خۆكاندیدكردن له پرۆسه ی خ���ۆت كاندید نه كه ی ب���ۆ په رله مانیش،
ئه مه تا چه ند راسته ؟د.كه مال: به ڵێ من ده مه وێت له رێگه ی رۆژنام���ه ی ئاوێنه وه ئ���ه وه رابگه یه نم، كه من به یه كجاره كی خۆم له پرۆس���ه ی كاندیدكردنم بۆ په رله مان ده كێش���مه وه و كش���اومه ته وه و له مڕۆكه وه به دوای هیچ ش���تێكدا ناچم، چونكه هاتمه سه ر ئه و باوه ڕه ی ك���ه له م هه رێم���ه دا ناتوانیت له رێگه ی په رله مانه وه موماره سه ی كاری
ئا: نزار گزالی
پرۆفیسۆره عوفره بێنجۆ، توێژه ری كارا له سه نته ری توێژینه وه ی )مۆشێ
دایان( له ئیسرائیل و شاره زا له كاروباری توركیا و عێراق و خاوه نی كتێبی
)كوردی عێراق: بنیاتنانی ده وڵه ت له نێو ده وڵه تدا(، له م گفتوگۆیه ی
ئاوێنه دا سه باره ت به درێژكردنه وه ی ویالیه تی بارزانی ده ڵێت "له ئێستادا كه تاڵه بانی له گۆڕه پانه كه دا نییه و
رێكخه ری گشتی بزوتنه وه ی گۆڕانیش نه یویست بچێته كێبڕكێی هه ڵبژاردنی
سه رۆكایه تیه وه ، ئه وا به هۆی هه ستیاری دۆخه كه وه بونی بارزانی
له و پۆسته دا خراپ نیه ".
ناوچه ك���ه ئێس���تا ئاوێن���ه : تێده په ڕێت، گه وره دا به گۆڕانكارییه كی ك���ورد له كوێ���ی ئ���ه م هاوكێش���ه یه دا
ده بینیت؟عوف���ره بێنج���ۆ: له ئێس���تادا كورد به گشتی رۆڵێكی گرنگیان له ناوچه كه دا هه یه ، ده كرێ زۆر ش���ت له نه خش���ه ی رۆژهه اڵتی ناوه ڕاستدا بگۆڕن و گۆڕانكاری بێننه ئ���اراوه ، ره نگه ئه مڕۆو س���به ی ئه مه نه كرێت، به اڵم به پێی كات و ساتی گونج���او ئه مه روده دات. كورد ئێس���تا بونه ته هێزێ���ك كه س ناتوانێت به هه ند لێینه ڕوانێ���ت، ئه مه ش رێ���ك جیاوازه له گه ڵ سه ده ی رابردو، ئه وكات واڵتانی ناوچه كه به ئاره زوی خۆیان هه رچیه كی
نه خوازراو هه یه پێیان ده كردن.ئاوێنه : به ب���ڕوای تۆ كورد له روخانی رژێمی ئه س���ه ددا چی ده ستده كه وێت و
چی له ده ستده دات؟عوفره بێنجۆ: م���ن دڵنیانیم له وه ی
ك���ه ئه س���ه د ده ڕوخێ���ت، ی���ان كه ی ده ڕوخێت؟! له ئێس���تادا هاوكێش���ه كه رون نیه ، به اڵم له ه���ه ردو دۆخدا كورد براوه یه ، ئه گه ر ئه سه د له حوكمدا مایه وه ناوخۆییه كانه وه كێشه به هۆی ئه وكات ناتوانێت ده س���ه اڵتی به س���ه ر كورددا بشكێت و ئه وكات مافی )حوكمی زاتی(یان ده داتێ ، ئه گه ر هاتو رژێمی ئه سه د روخ���اش، زۆر گرنگی به ك���ورد نه دان و ئه گه ری ش���ه ڕی ناوخۆ هه ی���ه ، به اڵم كورده كان رێكخراوترین هێزی سوریان و له الیه ن په كه كه شه وه كۆمه ك ده كرێن، بۆیه رۆڵیان فه رام���ۆش ناكرێت. بۆیه له و دۆخه ش هه ر ب���راوه ده بن، ره نگه ئه مه ش به ئاسانی به دینه یه ت و پێویستی به وه بێ���ت خوێنی خۆیانی ب���ۆ بڕژن. وێڕای هه مو ئه مان���ه ش، ئه گه ر توركیا دژایه تی كورده كانی سوریا نه كات، من پێموایه توركیا به ش���ێوه یه كی كرده یی ئه و مه سه له یه ، وه ك ده س���توه رناداته ئه وه ی پێشتریش ده گوترا ره نگه توركیا دژی كورده كانی عێراق بوه س���تێته وه ،
به اڵم دواتر وانه بو.ئاوێنه : ئایا پرۆس���ه ی ئاشتی نێوان په كه ك���ه و توركیا ده گات���ه ئامانج یان
هێشتا ئاسته نگی زۆر له به رده مدایه ؟عوفره بێنجۆ: من پێموایه به ربه ستی زۆرو گه وره هه یه له به رده م ئه و پرۆسه یه ، من هه میشه به رێكه وتنی )11(ی ئازاری ساڵی )70(ی عێراقی ده شوبهێنم، كه له الیه ك س���ه دام ئاش���ته وایی حوكمی زات���ی راگه یاند، له الیه كی دیكه ش���ه وه دوای چه ند ساڵێك كه وته گیانی كوردو قڕك���ردن و له ناوبردنی. ئه وه ی ئێس���تا كه متر كورده كان روده دات له توركیاش دیكه له الیه ك���ی ته حه فوزی���ان هه یه ، له هه ڵبژاردنه كانی ترس���ی ئ���ه ردۆگان
داهاتو هه یه و ده یه وێت به وجۆره به ڵێنانه ده نگی ئ���ه و هه مو كورده بۆ الی خۆی رابكێشێ ، ئێمه ده بینین ئه ردۆگان چۆن له یه ككاتدا له سه ر دوپه ت یاری ده كات. كورده كانیش به هه مانش���ێوه له سه ر دو په ت یاری ده كه ن، بیرناكه نه وه ده سته و ئه ژن���ۆ ته س���لیم به توركیاب���ن. ئه گه ر له توركیا بێنه ده ره وه و له عێراق و سوریا به هێزببن ئه وه مه ترسیدارتر ده بن، بۆیه ده بێت توركیا هه ڵوێستی رونتری خۆی
ده ربخات.ئاوێن���ه : ونبون���ی تاڵه بانی له س���ه ر شانۆی سیاسی چ كاریگه رییه كی له سه ر په یوه ندی نێوان كوردو حكومه تی به غدا
ده بێت؟عوف���ره بێنجۆ: هی���چ كاریگه ریه كی ئه وت���ۆی نابێ���ت، هه روه ك���و ئێس���تا ده مێنێت���ه وه ، چونكه ئێس���تا راس���ته له ژیانه به اڵم وه كو ئه وه یه كه مردوبێت، له روی سیاس���یه وه ، نه ك���ردوه هیچی كه واته ده مێكه ئه و بۆشاییه دروستبوه ، هه وڵی بارزانی مه س���عود له ئێس���تادا پڕكردن���ه وه ی ئ���ه و بۆش���اییه ده دات، ئه وه ش ل���ه وه ده ركه وت ك���ه مالیكی هاته هه ولێرو بارزانیش رۆیشته به غدا، بۆیه ده كرێ بڵێین له ئێس���تادا بارزرانی تاراده یه ك ئه و بۆش���اییه پڕده كاته وه و مردنی تاڵه بانی هیچ جیاوازیه ك دروست
ناكات، وه كو ئه وه ی ئێستا له ئیسرائیل شارۆن هیچ كارناكاته سه ر دۆخه كه .
ئاوێنه : به بڕوای تۆ له ئاستی ناوچه كه دا كار بۆ ئه وه ده كرێت مه س���عود بارزانی
ببێته سه رۆك كۆماری عێراق؟م���ن و به ب���ڕوای بێنج���ۆ: عوف���ره ئاین���ده ی له نه خش���ه و به س���ه رنجدان كوردس���تانی عێراق، پێموانیه مه سعود بارزانی ئه و پۆس���ته ی بوێ���ت، ئه وه ی ده گوترێ���ت بۆ ئه وه یه چیت���ر بارزانی بۆ جاری س���ێیه م و چواره م س���ه رۆكی هه رێم نه بێت، ب���ه اڵم پێموانیه بارزانی ئ���ه وه ی بوێ���ت، چونك���ه ئ���ه و خۆی به س���ه ركرده یه كی كورد ده زانێت، نه ك س���ه ركرده ی عێراق، ده ش���زانێ ئه گه ر بڕواته به غدا ئه وه رۆڵی به ش���ێوه یه ك كۆتای���ی له كوردس���تان له ش���ێوه كان
پێدێت و له به غدا ده بێته عێراقی.ئاوێن���ه : هه رێمی كوردس���تان روه و هه ڵب���ژاردن ده چێ���ت، به ب���ڕوای ت���ۆ درێژكردن���ه وه ی ماوه ی س���ه رۆكایه تی
بارزانی كارێكی گونجابو یان نا؟عوفره بێنج���ۆ: من نازانم الیه نه كانی ش���یده كه نه وه ، ئه مه چۆن كوردستان به اڵم ئۆپۆزس���یۆن پێیوایه ئه مه دژی ده س���توره ، ئێمه با پاس���او ب���ۆ ئه وه له ئێس���تادا كه ب���ه اڵم نه هێنین���ه وه ، تاڵه بان���ی له گۆڕه پانه كه دا نییه ، دۆخی به سیاسیه كی پێویس���تی كوردس���تان خاوه ن ئه زمون هه یه ، رێكخه ری گشتی بزوتنه وه ی گۆڕانیش نه یویس���ت بچێته سه رۆكایه تیه وه ، هه ڵبژاردنی كێبڕكێی كه واته به هۆی هه س���تیاریی دۆخه كه وه بونی بارزانی له و پۆس���ته دا خراپ نیه ، ده رئه نجامه كه شی ئه وكاته ده رده كه وێت كه دوای ئه و دو ساڵه بارزانی هه ستی ب���ه وه كرد ئیتر ته واو واز له و پۆس���ته
بهێنێت، ئه وه ده بێته كارێكی ئیجابی. ماوه ی له ئیس���رائیلدا ئای���ا ئاوێنه :
سه رۆك درێژكراوه ته وه ؟عوف���ره بێنجۆ: س���ه رۆك الی ئێمه ته نها پۆس���تێكی ره مزی���ه ، بۆیه به ڵێ درێژكردن���ه وه كراوه ، ب���ه اڵم الی ئێوه پۆستی س���ه رۆكی هه رێم ره مزی نیه ، له گه ڵ ئه وه شدا سه رۆكایه تی حكومه تیش ده گوت���رێ زۆرج���ار نی���ه ، ره م���زی له كوردس���تان وێڕای ئه وه ی س���ه رۆكی هه رێ���م و س���ه رۆكی حكوم���ه ت له یه ك بنه ماڵه ن، به اڵم ملمالن���ێ له نێوانیاندا هه یه ، به ڕای من ئه و جۆره ملمالنێیه ی نێوان هه ردوكیان ره نگه سودی هه بێت ب���ۆ هه رێمی كوردس���تان، ئ���ه و جۆره ملمالنێیه نهێنیه و به ش���یكردنه وه ی من هه ردوكی���ان هه وڵی ده س���ه اڵتی زیاتر
ده ده ن.ئاوێن���ه : ئای���ا ئێ���وه له ئیس���رائیل به ه���ۆی دواخس���توه هه ڵبژاردنت���ان
جه نگه وه له گه ڵ واڵتانی عه ره بی ؟عوفره بێنجۆ: الی ئێمه ی به پێچه وانه وه به هۆی ش���ه ڕ و قه یران���ه وه هه ڵبژاردن پێش���ده خرێ، ئێمه ش وه كو هێزه كانی كوردس���تان كێبڕكێمان له نێواندا هه یه ، به اڵم له زۆربه ی دۆخه ئاڵۆزه كاندا په نا
بۆ هه ڵبژاردنی پێشوه خته ده به ین.ئاوێنه : ئێوه له چ كاتێكدا هه ڵبژاردنی
پێشوه خت ده كه ن؟عوفره بێنجۆ: زۆرجار به هۆی هه بونی ملمالن���ێ و رای جیاواز ده بینی الیه نێك هه ندێجار ده كش���ێته وه ، له حكوم���ه ت كێش���ه له نێو حكومه ت دروس���تده بێت كه زۆربه ی كێشه ی ناوخۆیین، ئه وكاته ده ڕۆنه الی سه رۆك و به ڕه زامه ندی هه مو الیه نه كان داوای هه ڵبژاردنی پێشوه خته
ده كه ن.
"عوفره بێنجۆ" له سه نته ری توێژینه وه ی )مۆشێ دایان(ی ئیسرائیل:
بارزانی سه رۆك كۆماریی عێراق ناكات عوفره بێنجۆچونكه خۆی به سه ركرده ی كورد ده زانێت
بارزانی وه ك سه رۆك كۆمار ناچێته به غدا، چونكه ده زانێ ئه گه ر
بڕواته به غدا ئه وا رۆڵی به شێوه یه ك
له شێوه كان له كوردستان كۆتایی پێدێت
وێڕای ئه وه ی له كوردستان
سه رۆكی هه رێم و سه رۆكی حكومه ت له یه ك بنه ماڵه ن، به اڵم ملمالنێیه كی
نهێنیان له سه ر ده سه اڵت له نێواندا
هه یه
كه مالی سه ید قادر: ئۆپۆزیسیۆن ترسنۆكه
هاتمه سه ر ئه و باوه ڕه ی كه له م
هه رێمه دا ناتوانیت له رێگه ی په رله مانه وه
موماره سه ی كاری سیاسی خۆت بكه یت و ئه م
ده سه اڵته دیكتاتۆره بگۆڕیت
له رێگه ی ئاوێنه وه ئه وه راده گه یه نم كه
من به یه كجاره كی خۆم له پرۆسه ی
كاندیدكردنم بۆ په رله مان ده كێشمه وه و
له مڕۆكه وه به دوای هیچ شتێكدا ناچم
سیاس���ی خۆت بكه یت و ئه م ده س���ه اڵته دیكتات���ۆره بگۆڕی���ت ته نی���ا له رێگه ی نه بێت و بزوتنه وه ی جه ماوه ریی و شه قام پێویسته میلله ت و جه ماوه ر ئه مه بكه ن.
ئاوێنه : پێتوایه ئه و ده س���ه اڵته هێنده دیكتاتۆره كه پێویسته جه ماوه ر له دژی
راپه ڕێت؟د.كه مال: به ڵێ ئه م ده س���ه اڵته به ره و دیكتاتۆریه ت رۆیش���توه و دیكتاتۆریه ت چه س���پاوه ، دوای ئ���ه وه ی ك���ه له 30ی حوزه ی���ران رویدا ئیتر ده س���ه اڵتی ئه م دیكتاتۆریانه یه و ده س���ه اڵتێكی هه رێمه
به ره و ده سه اڵتی بنه ماڵه یی ده چێت.
به كارهێنان���ی هێلك���ه و ته مات���ه بۆ ئه وانه ی ده مكوتكردنی روبه روبونه وه و ناڕازین یان هه ڵوێستی پێچه وانه ی دییان هه ی���ه ، له زۆنی زه رددا پێش���ینه یه كی
له مێژینی هه یه :س���اڵی 1992 كاتێ���ك كه "س���امی س���ه ركرده ی وه ك عه بدولڕه حم���ان" "پارتی گ���ه ل" له یه ك���ه م هه ڵبژاردنی هه رێم���ی كوردس���تاندا هه ڵمه ت���ی بۆ ته ماته و له ده���ۆك ده كرد، پارته كه ی
هێلكه باران كراو شاربه ده ریان كرد.دو س���اڵ له مه وبه ریش ك���ه وه زیری خوێندن���ی ب���ااڵی حكومه ت���ی هه رێم )دالوه ر عه الئه دین( ده یویس���ت چه ند ب���ااڵدا له خوێندن���ی گۆڕانكاریی���ه ك قوتابیان���ی له الی���ه ن ئه نجامب���دات،
پارتییه وه ته ماته و هێلكه باران كرا.هه ینی رابردوش، ئه و پیاوه ته ماته و هێلكه باران كرا كه ده می ناوه س���تێ و چه ن���د س���اڵێكه ب���ه رده وام ل���ه دژی ده سه اڵتی بارزانی و پارتی ده دوێ ، ئه و به ئه ندازه یه ك كه وته به ر مش���ته كۆڵه و لێدان، كه سه روچاوی شكێنراو ره وانه ی
نه خۆشخانه كرا.
ده مكوتكردن به هێلكه و ته ماته
كه مالی سه ید قادر
هەنوکە(387( سێشه ممه 42013/7/23
ئا: هێمن مامه ند
ئه گه ر تا دوێنێ خه ڵكی ئه م هه رێمه به ڕاپرسی و گه ڕانه وه ی ده ستور
سه رقاڵبوبێتن، ئه وا ئێستا سیاسیه كان به گه ڕانه وه و نه گه ڕانه وه یه وه سه رقاڵن،
له م راپۆرته دا سه رۆكی فراكسیۆنی كوردستانی )سۆزان شیهاب(
پێیوایه ده ستور گه ڕاوه ته په رله مان و پێش ئه وه ی بخرێته ریفراندۆمه وه
هه موارده كرێته وه ، به پێچه وانه ئه میشه وه ، سه رۆكی فراكسیۆنه كانی
ئۆپۆزیسیۆن و خودی جێگری سه رۆكی فراكسیۆنی كوردستانییش پێیانوایه هیچ ئاماژه یه ك نییه بۆ گه ڕانه وه ی
ده ستورو "ده ستور ده خرێته ریفراندۆمه وه "
كۆمه ڵ���ی فراكس���یۆنی س���ه رۆكی ئیس���امی "ئارام قادر" له باره ی پرسی گه ڕانه وه و نه گه ڕانه وه ی ده ستور ده ڵێت "به پێی ئه و یاس���ایه ی كه هه یه ، نیه تی براده ران���ی پارت���ی رون و ئاش���كرایه ، كه ده س���تور ده خرێت���ه ریفراندۆمه وه ، ئینجا پاش���ان باس له مه سه له ی سازان
ده كرێت". كۆمه ڵ فراكس���یۆنی س���ه رۆكه كه ی به رۆژنام���ه ی ئاوێن���ه ی راگه یان���د كه "ئێمه هه مو س���ه رۆك فراكس���یۆنه كان له كاتی كۆبونه وه مان له گه ڵ س���ه رۆكی په رله م���ان ئه وه مان وه رگرت، كه له الی پارتی دیموكراتی كوردس���تان س���ازان له س���ه ر ده ستور، واته پاش ریفراندۆم، كه ئه مه ش���یان پێچه وانه وه ی ماده ی 120ی پ���رۆژه ی ده س���توری هه رێم���ی كوردس���تانه ، چونك���ه ناكرێت له پاش خس���تنه ریفراندۆمی ده ستور، ده ستور هه مواربكرێت���ه وه ته نیا یه ك رێگه چاره هه یه ئه وی���ش ئه وه یه كه له رێگه ی ئه و رێكاره یاساییانه ده كرێت، كه له ماده ی 120ی پرۆژه ی ده س���تور هه یه ده بێت داوابكه ن په رله مانتاران له س���ێی یه ك ب���ۆ هه مواركردن���ه وه ی ه���ه ر م���اده و بڕگه یه ك، ئینجا پاشان بچێته دادگای په سه ندبكرێت و له وێش ده س���توریه وه ئینج���ا بگه ڕێته وه په رله م���ان و له وێش دو له س���ێی په رله مانتاران په س���ه ندی بكه ن، ئینج���ا هه موارده كرێ�ته وه ، بۆیه خۆی له خۆیدا ئه و قسه یه نایاساییه كه باس له س���ازان ده كرێت پاش خس���تنه
ریفراندۆمه وه ".هاوكات عومه ر عه بدولعه زیز سه رۆكی فراكسیۆنی یه كگرتوی ئیسامی پێیوایه
به هیچ شێوه یه ك ده ستور نه گه ڕاوه ته وه وتی له وباره ی���ه وه ئ���ه و په رله م���ان، "به پێی خوێندنه وه ی خۆم و تێگه یشتن له براده ران���ی پارتی به هیچ ش���ێوه یه ك ده س���تور نه گه ڕاوه ت���ه وه په رله م���ان و
ناشیانه وێت بگه ڕێته وه په رله مان".یه كگرتو فراكس���یۆنی سه رۆكه كه ی وتیش���ی "به پێی ئ���ه و نامه ی���ه ی كه له مانگ���ی پێنج���ی ئه مس���اڵ له الیه ن سه رۆكی هه رێمه وه ئاراسته ی په رله مان كرا، به هیچ شێوه یه ك باسی گه ڕانه وه ی نه كردوه ، به ڵكو ئاماژه به وه ده كات كه ده س���تور بخرێته ریفراندۆمه وه پاشان سازانی له سه ربكرێت. هه روه ك ئاماژه ی به وه ش���كرد "رێككه وتنه ك���ه ی نێ���وان پارتی و یه كێتی به هیچ شێوه یه ك باس له گه ڕانه وه ی ده ستور ناكات، ته نیا باس له سازان ده كات، به اڵم براده رانی یه كێتی دڵیانخۆشه به و س���ازانه و پێیانوایه كه ئه م ده س���ته واژه یه وات���ای گه ڕانه وه ی ب���ه اڵم له راس���تیدا به هیچ ده س���تور، شێوه یه ك هیچ ئاماژه و ده سته واژه یه ك
نییه بۆ گه ڕانه وه ی ده ستور".ه���اوكات دكت���ۆر ئه حم���ه د وه رتی بزوتن���ه وه ی فراكس���یۆنی س���ه رۆكی ئیس���امی و ئه ندامی لیژنه ی یاس���ایی ده ڵێت "ئه گ���ه ر پێمانوابێت جارێكیتر ده ستور ده گه ڕێته وه په رله مان و لیژنه ی
بۆ پێكده هێنرێ���ت بۆ هه مواركردنه وه ی به م شێوه یه و به و مانایه نه گه ڕاوه ته وه ، چونك���ه له م���ادده ی دوه می یاس���ای درێژكردنه وه ی سه رۆكی هه رێم كه باس له وه ده كات ده بێ���ت له ماوه ی ئه م دو ساڵه ده ستور س���ازانی له سه ربكرێت و هه مواربكرێته وه ، باسی ئه وه ی نه كردوه ك���ه ئایا پ���اش ریفراندۆم ی���ان پێش
ریفراندۆم ئه م هه نگاوه ده نرێت".ته ماشابكه ین ئه گه ر وتیشی " وه رتی له سه ر ئه م پرسه لێدوانه كانی یه كێتی و پارتی���ش دژبه یه كن، ئه م���ه له كاتێكدا خۆیان پرۆژه كه ی���ان ئاماده كردوه ، ئێ كه ئه وان لێدوانه كانی خۆیان له س���ه ر ده س���تور نه گه ڕان���ه وه ی گه ڕان���ه وه و دژبه یه ك بێت، كه خۆیان پرۆژه كه یان ئاماده كردوه ، چۆن ئێمه بزانین كه وایه ؟ بۆی���ه مادام ئه وان خۆی���ان هاوڕانه بن، كه واته ده س���توره كه پێ���ش ریفراندۆم
هه موارناكرێته وه ".هاوكات س���ه رۆكی فراكسیۆنی گۆڕان پێیوایه به هیچ ش���ێوه یه ك ده ستوره كه كاردۆ له وباره ی���ه وه نه گه ڕاوه ت���ه وه و گۆڕان فراكسیۆنی س���ه رۆكی محه مه د ده ڵێ���ت" ب���ه ڕای من ده س���تور به هیچ م���ن نه گه ڕاوه ت���ه وه و، ش���ێوه یه ك ده مه وێت ئه وه بپرس���م كه ئایا ئه وه ی له درێژكردن���ه وه ی یاس���ای س���ه رۆكی
هه رێ���م هات���وه ، چ جیاوازیه كی هه یه له گه ڵ ئ���ه و نامه یه ی ك���ه بارزانی بۆ په رله مانی ناردبو، كه باسی كۆده نگی نیشتیمانی ده كات، به ڵكو ئه و نامه یه ی كه س���ه رۆكی هه رێم بۆ په رله مانی نارد زۆر به هێزتر بو، وه ك ئه وه ی له ماده ی دوه می درێژكردنه وه ی ماوه ی سه رۆكی
هه رێمدا هاتوه ".جێگری نوره دین"ی "عومه ر هاوكات سه رۆكی فراكسیۆنی كوردستانی له سه ر كوردستان دیموكراتی پارتی پش���كی ده ڵێ���ت "ئه گ���ه ر ته ماش���ای م���اده ی دوه می یاسای درێژكردنه وه ی ویایه تی سه رۆكی هه رێم بكه ین كه باسی سازان له سه ر ده س���تور ده كات، له وێ به هیچ ش���ێوه یه ك باس له گه ڕانه وه ی ده ستور نه كراوه بۆ په رله م���ان، به اڵم مادده كه جه خت له س���ه ر پێداچونه وه و رێكه وتن له ده ستور ده كات، كه ئه مه شیان خاڵه جه وهه ریه كه یه له سه ر ده ستور، نه وه كو ئه وه ی ئه مڕۆ كه ناویان لێناوه ده ستور
ده گه ڕێته وه یان ناگه ڕێته وه ".ب���ه اڵم به پێچه وانه ی هه مو ئه و رایانه فراكسیۆنی س���ه رۆكی شیهاب سۆزان یه كێتی له سه ر پش���كی كوردس���تانی نیش���تیمانی كوردستان ده ڵێت "ئه وه ی یاسایی بێت و به وردی سه یری مادده ی دوه می یاسای درێژكردنه وه ی ویایه تی
تێ���ده گات ب���كات، هه رێم س���ه رۆكی ل���ه وه ی ك���ه ماده ك���ه به رون���ی باس ده ستوری پرۆژه ی له هه مواركردنه وه ی
هه رێم ده كات".س���ۆزان وتیش���ی "له ماده ی دوه می یاس���ای درێژكردنه وه ی سه رۆكی هه رێم باس ل���ه وه ده كات" كه ده بێت پرۆژه ی هه مواربكرێته وه ، هه رێ���م ده س���توری ده س���تور ده گه یه نێت ئ���ه وه ئه مه ش پێ���ش ئ���ه وه ی بخرێت���ه ریفراندۆمه وه هه موارده كرێت���ه وه ، چونك���ه له یاس���ا هه رش���تێك پێیبوترێ���ت پ���رۆژه واته هێشتا نه بوه به یاسا به و مانایه هێشتا پرۆژه ی ده س���تور نه بۆته ده ستورێكی فه رمی ، بۆیه پرۆژه ی ده ستوری هه رێم پێش ئ���ه وه ی بخرێته ریفراندۆم هه موار
ده كرێته وه ".له ب���اره ی قس���ه ی په رله مانت���اران و به رپرسانی پارتیش كه ده ڵێن ده ستور خس���تنه دوای په رله مان و ناگه ڕێته وه ریفراندۆم هه موار ده كرێته وه ، س���ۆزان وتی "پێمخۆش���ه ئه وان���ه ی ئه و جۆره لێدوانان���ه ده ده ن بچن مادده ی یه كه م و دوه می یاس���ای درێژكردنه وه ی ماوه ی س���ه رۆكی هه رێ���م بخوێنن���ه وه ئینجا لێدوان بده ن، چونكه پرسی گه ڕانه وه ی ده س���تورو هه مواركردن���ه وه ی پێ���ش
ریفراندۆم یه كابۆته وه ".
ئا: ئاراس عوسمان
زیاتر له 150 كادیری یه كێتی له كه ركوك هه ڕه شه ی
ده ستله كاركێشانه وه ده كه ن و خراپی سیاسه تی حزبه كه شیان ده كه ن
به هۆكاری ده ست له كاركێشانه وه یان، له نێو ئه و كادێرانه دا به رپرسی
مه ڵبه ندو كۆمیته و كادیری سه ربازی و راگه یاندنی یه كێتی تێدایه ،
سه رچاوه یه كی بااڵی ناو یه كێتی ده ڵێت "حیزب بیروباوه ڕو دامه زراوه ی
تێدا نه ما ده توانی هه مو ناوێكی لێبنێیت".
پێش����وی به رپرس����ی ع����ارف رابه ر مه ڵبه ندی ده وروبه ری پێشوی كه ركوك له لێدوانێكیدا بۆ ئاوێن����ه رایگه یاند كه زیاتر له 150 كادێری چاالكی یه كێتی دوای نائومێدبونیان له حیزبه كه یان هه ڕه شه ی به لێپرسراوانی ده ستله كاركێشانه وه یان یه كێتی راگه یان����دوه ، رابه ر وتی "له ناو یه كێتی����دا له هه م����و ده رگاكانمان داوه ، له سكرتێری گش����تیه وه بگره تا ده گات گوێمان ب����ه اڵم به مه كته بی سیاس����ی ،
لێنه گیراوه ".
وتیشی "له ئێستادا بۆ ئه وه ی یه كێتی ئاینده ی به ئاگابێت����ه وه و له كه ركوك����دا له م ش����اره دایه بۆیه په نام����ان بۆ ئه م
ناڕه زایه تیه بردوه ".نائومێدبون و ه����ۆكاری عارف، رابه ر هه ڕه ش����ه ی ده ستله كاركێش����انه وه یانی گه ڕان����ده وه بۆ ئه وه ی كه "یه كێتی هه ر له دواكۆنگره ی����ه وه تا ئه م����ڕۆ په یڕه وی پێشێلكردوه ، بۆیه ئێستا له ناو یه كێتیدا
پاشاگه ردانیه و كه س به كه س نیه ".وتیش����ی "یه كێتی خاوه نی دامه زراوه نیه ، ئه مه یه كێكه له كێشه گه وره كانی ، ئ����اگای س����ه ركردایه تی نه هه ربۆی����ه له بنكردایه تیی����ه و نه خواره وه ش ئاگایان له س����ه ره وه یه ، ئێس����تا ئ����ه و باڵ����ه ی له كه ركوكدا بااڵده سته سه ر به الیه نێكی مه كته ب سیاس����یه ، جا حیزبێكیش كه بیروباوه ڕو دامه زاوه تێیدا نه ما ده توانی
هه مو ناوێكی لێبنێیت".ك����رده وه ل����ه وه جه خت����ی راب����ه ر ك����ه "ئه وان����ه ی له كه ركوك����دان پاره و ده س����ه اڵتیان له الیه و هه مو ش����تێكیان بۆ ده چێته س����ه رو خه ڵكی تر پشتگوێ ده خه ن"، ئه و وتی "ئێستا گه یشتوینه ته خاڵی سفرو له هه نگاوی یه كه مماندا واز له حزب ده هێنین و دواتر بۆ چونه ریزی
حزبێكی تر ده ڵێین: ئه و خه مه ی لۆ ئه و ده مه ی ".
له الیه ك����ی ت����ره وه حه مه س����ور كه كادیرێك����ی ت����ره ل����ه و 150 كادێ����ره ی ده ستله كاركێش����انه وه یان هه ڕه ش����ه ی مه ڵبه ندی پێش����وی به رپرسی كردوه و كه ركوك ب����وه ن له وباره یه وه به ئاوێنه ی راگه یاند كه "ئه و كێشانه ی هه مانه زیاتر ده گه ڕێته وه بۆ پێش����ێلكردنی په یڕه وی حیزب، له كاتێكدا كه پێویسته هه موان بگه ڕێینه وه بۆی ، كه چی كه س بایه خی
پێنادات".وتیش����ی "ئێس����تا هه وڵێ����ك هه ی����ه بزانین چی ده كرێ����ت، ئه گه رنا ئه وكاته هه ڵوێس����تی ت����ر ده خه ین����ه رو"، به بێ ئه وه ی ئاماده بێت باس له و هه ڵوێسته ی
داهاتویان بكات. به هه ڕه ش����ه ی س����ه باره ت ژم����اره ئ����ه و ده ستله كاركێش����انه وه ی كادیره ی یه كێتی له س����نوری كه ركوك و ده وروبه ری ، س����ه رچاوه یه كی بااڵی ناو یه كێتی به ئاوێنه ی راگه یاند كه كاتی خۆی كه هه ڵبژاردن بۆ به رپرس����ی مه ڵبه ندو كۆمیته كانی كه ركوك و ده وروبه ری كرا، رابه ر عارف كرایه به رپرسی مه ڵبه ندی ده روربه ری كه رك����وك و دكتۆر ئاكۆ بۆ
حه مه س����ور داق����وق و مه ڵبه ن����دی به مونافس����ه ی ره فعه ت عه ب����دواڵ كرایه لێپرس����راوی مه ڵبه ندی كه ركوك، حه مه پێشوی به رپرس����ی كرایه س����ۆرانیش توركمانه كان و جه مال شوكر مه ڵبه ندی كرایه س����ه رۆكی شاره وانی كه ركوك كه
دواتر ده نگی نه هێناو كرایه به رپرس����ی په یوه ندیه كان����ی یه كێت����ی له كه ركوك، ئه مانه و زۆرێك له و كادێرانه ی ئێس����تا ده كه ن ده ستله كاركێشانه وه هه ڕه شه ی ئه وانه ن كه پێش����تر به رپرسی كۆمیته ب����ون و به ه����ۆی ملمانێ����ی كوتله كانی ن����او یه كێتی����ه وه الب����راون و ژماره یه ك له عه س����كه ریه كانی ن����او یه كێتیش����یان كادێری ژماره یه ك هه روه ها له گه ڵدایه ،
راگه یاندنیشی تێدایه .س����ه رچاوه كه وت����ی "كات����ی خ����ۆی ئه م كه س����انه چونه الی م����ام جه الل و دواتر لیژنه یه كی����ان پێكهێنا، كه حاكم قادر س����ه رۆكی لیژنه كه ب����و، ژماره ی ئه و كادیران����ه 152 كادی����ره و لیژنه كه هه مویانی بینی����وه و ئه وه بو مام جه الل نه خۆش����كه وتو تائێستا كێشه كان وه ك خۆی����ان ماونه ت����ه وه ، هه فته ی پێش����و سه ردانی كۆس����ره ت ره سوڵیان كردوه و ده ستله كاركێش����انه وه یان هه ڕه ش����ه ی
كردوه ". سه رچاوه بااڵكه ی ناو یه كێتی هێمای بۆ ئه وه شكرد "به اڵم تائێستاش كێشه كه به رده وامه و ره نگه ئێس����تا ئه م كادێرانه گله ییان له باڵێكی ن����او یه كێتی هه بێت
كه ده یه وێت په راوێزیان بخات".
یه كێتی ده ڵێت ده ستور گه ڕایه وه بۆ په رله مان و پارتیش ده ڵێت نه گه ڕایه وه
150كادێری‌‌یه‌كێتی‌‌هه‌ڕه‌شه‌ی‌‌ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌‌ده‌كه‌ن"ناو یه كێتیدا پاشاگه ردانیه و كه س به كه س نیه "
سه‌رۆكی‌‌فراكسیۆنی‌‌كوردستانی)یه‌كێتی(:ئه‌وانه‌ی‌‌ده‌ڵێن‌ده‌ستور‌نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‌با
یاساكه‌‌جوان‌بخوێننه‌وه،ده‌ستور‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه
جێگری‌‌سه‌رۆكی‌‌فراكسیۆنه‌كه)پارتی(:یاساكه‌مان‌خوێندۆته‌وه‌و‌هیچ‌ئاماژه‌یه‌كی
یاسایی‌‌تێدانییه‌‌باس‌له‌گه‌ڕانه‌وه‌ی‌‌ده‌ستور‌بكات
به رپرسه کانی یه کێتی له كه ركوك پاره و ده سه اڵتیان
له الیه و هه مو شتێكیان بۆ
ده چێته سه رو خه ڵكی تر
پشتگوێ ده خه ن
له فه یسبوكه وه بانگه شه ی هه ڵبژاردن ده ستیپێكرد
كۆمیسیۆنی هه ڵبژاردنه كان: پێشێلكارییه كی گه وره یه هه ر
الیه نێك بیكات توشی سزای یاسایی ده بێت
ئا: شكۆ
به شێك له پاڵێوراوانی قه واره سیاسیه كان له رێگای تۆڕی
كۆمه اڵیه تی فه یسبوكه وه كه وتنه بانگه شه ی هه ڵبژاردن بۆ خۆیان و
الیه نه كانیان، به رپرسێكی كۆمیسیۆنی بااڵی سه ربه خۆی هه ڵبژاردنه كانی عێراقیش رایده گه یه نێ "بانگه شه ی
هه ڵبژاردن له ئێستاوه ، پێشێلكارییه كی گه وره یه و سزای یاسایی هه یه ".
به رپرسی په یوه ندییه جه ماوه رییه كانی س���ه ربه خۆی ب���ااڵی كۆمیس���یۆنی هه ڵبژاردنه كانی عێراق، عه بدولڕه حمان خه لیفه له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه ئاماژه ی ب���ه وه دا، بڕی���اری كاتی بانگه ش���ه ی ئه نجومه نی له ده س���ه اڵتی هه ڵبژاردن، كۆمیس���یاراندایه ، ئ���ه و وت���ی "كاتی بانگه شه ی هه ڵبژاردن دیاره 48كاتژمێر پێش پرۆس���ه ی هه ڵبژاردنه كه ده بێت، ده ستپێكردنه كه شی ده بێت به بڕیارێكی ئه نجومه ن���ی كۆمیس���یاران بێت، هه ر له ئێس���تاوه پاڵێوراوێ���ك ق���ه واره و بانگه ش���ه بۆ خۆی بكات توشی سزای
یاسای ده بێت".ئ���ه و رونیش���یكرده وه كه تائێس���تا له الی كۆمیس���یۆنی بااڵی سه ربه خۆی له سه ر )موس���اده قه ( هه ڵبژاردنه كان ناوی پاڵێوراوانی قه واره سیاس���یه كان نه ك���راوه . ئه و وت���ی "بۆی���ه ناكرێت بانگه ش���ه بۆ ئ���ه و كه س���انه بكرێت، چونك���ه دور نییه هه ندێ ل���ه و ناوانه ره تبكرێن���ه وه ، به هۆی نه بونی مه رجی
پێویست".ئه و به رپرس���ه ی كۆمیسیۆن، باسی له وه ش كرد هه ركاتێك ناوی پاڵێوراوان په سه ندكرا كۆمیسیاران له ئه نجومه نی راگه یان���دن له هۆكاره كان���ی پاش���ان ناوه كان باڵوده كرێنه وه "ئه وكاته ئینجا كاتێك دیاری ده كرێت بۆ بانگه ش���ه ی
هه ڵبژاردن".به رپرسی په یوه ندییه جه ماوه رییه كانی س���ه ربه خۆی ب���ااڵی كۆمیس���یۆنی هه ڵبژاردنه كانی عێراق، جه ختی له وه ش ك���رده وه ، كه له ئێس���تادا لیژنه یه كیان دروستكردوه بۆ تۆماركردنی هه مو ئه و جۆره س���ه رپێچیانه ی كه له بانگه شه ی هه ڵبژارن���دا ده كرێن "ت���ا هه ر قه واره و پاڵێوارێك بانگه ش���ه ی ك���رد روبه روی
سزای یاسای بكه ینه وه ".
ئا: رۆژ ئه حمه د، پاریس
هه فته ی ڕابردو، هاوكات له گه ڵ سه ردانه كه ی بارزانی بۆ پاریس و
كۆبونه وه ی له گه ڵ فرانسوا هۆالندی سه رۆكی فه ره نسا، ریكالمێك بۆ
بارزانی شه قامه كانی واڵتی فه ره نسای گرته وه ، وایكردوه ، شاره زایانی ئه م بواره پێیانوایه كه ئه م ریكالمكردنه
به ناوی گه شتیارییه وه ته نها بۆ خودی بارزانی كراوه و سه دان هه زار یۆرۆی
تێچوه .
چه ند رۆژێك له مه وبه ر، له سه ر دیواری ڕیكالمه كانی كۆش���كی شمه ك فرۆشتن و رۆژنامه كان���ی له ماڵپ���ه ڕی هه ندێ���ك فه ره نس���ا، له دوای ریكالمی جلوبه رگ و مكی���اژو ماس���كاراو ئه لبوم���ی نوێ���ێ مه س���عود وێنه یه كی مۆزیكژه ن���ه كان، بارزانی س���ه رۆكی هه رێمی كوردستان، ده ه���ات و ن���ۆره ی ناجارێ���ك ج���ار به ده رده كه وت، كه له س���ه ری نوسرابو، "كوردس���تانی عێ���راق، ناوچه یه ك تژی له ئارامی له خۆرهه اڵتی ناویندا"، له دوای ئه م دێڕه به فۆنتێكی گه وره تر نوسرابو، "مه س���عود بارزان���ی، هی���واو پش���تی گه له كه یه ت���ی". ئینج���ا دێ���ڕی كۆتایی دیموكراسی و " گه شه سه ندن، نوسرابو، ئاشتی له نرخه سه ره كیه كانی كوردستانی عێراق���ن". ئه مه به بێ ئه وه ی ریكالمه كه هی���چ وێنه یه كی هه رێمی كوردس���تانی
له سه ربێت.
ریكالمی سیاسی.. به یاسا له فه ره نسا قه ده غه یه
به پێچه وان���ه ی ئ���ه و زانیاریانه ی كه دیموكراتی پارت���ی له راگه یاندنه كان���ی راب���ردو هه فت���ه ی كوردستانیش���ه وه باڵوبون���ه وه و وای���ان روماڵك���رد وه ك وابێت فه ره نسیه كان به وكاره هه ستابن و ڕیكالمه كه یان بۆ سه رۆكی هه رێم كردبێت، شاره زایانی بواری ریكالمكردن له ئه وروپا پێیانوای���ه ئه م ریكالمه پاره یه كی زۆری تێچ���وه و له الیه ن كۆمپانیایه كی تایبه تی ده وترێ���ت ك���راوه . ڕیكالمكردن���ه وه ئه مدواییه ی به س���ه ردانی په یوه ندیشی مه سعود بارزانیه وه هه یه بۆ واڵتی ناوبراو كه له میانه یدا چاوی به سه رۆك فرانسوا هۆالند كه وت و داوای یارمه تی لێكرد بۆ ده س���ه اڵته كه ی له هه رێمی كوردستاندا. هه روه ه���ا، ده ڵێن ئه م ریكالمه ته نیا بۆ خودی بارزانی كراوه و، ئه و كۆمپانیایه ی كه ریكالمه كه ش���ی كردوه له فه ره نس���ا ناوی، "میدیا كۆش���ك"ه و هیچ مافێكی یاس���ایی نییه ریكالمی سیاس���ی بكات بۆ هی���چ پارت و الیه ن و كه س���ایه تیه كی سیاس���ی، چونك���ه ریكالمی سیاس���ی
به یاسا له فه ره نسا قه ده غه كراوه . س���ه ره ڕای ئه وه ش، ریكالمه كه به هیچ ش���ێوه یه ك په یوه ندی به گه ش���توگوزار یان گوزارشتكردن له هه رێمی كوردستان نییه ، چونك���ه ته نیا وێنه ی مه س���عود
بارزانی له سه ره . به رپرسێكی به رزی كۆمپانیای "میدیا كوش���ك" له پاریسی پایته ختی فه ره نسا كه نه یخواست له م راپۆرته دا ناوی بێت و )الی ئاوێن���ه ناوی پارێ���زراوه ( ئه وه ی بۆ ئاوێن���ه ی دوپاتك���رده وه ، كه "ئێمه ئه و ریكالمه مان كردوه و فێڵی یاس���ایی تی���ادا كراوه ، چونكه په یامی ریكالمه كه په یامێك���ی گه ش���تیاریه و به و ن���اوه وه كردومان���ه ، به اڵم دواج���ار ته نیا وێنه ی بارزانی له سه ره و هیچ وێنه یه كی په یوه ند كوردس���تان له هه رێمی به گه ش���تیاریی
له سه ر نییه ".ئه م هۆكاره ش���ه وایكردوه شاره زایانی ئه م بواره پێیانوابێت كه ریكالمكردنه كه ته نها بۆ خودی بارزانی كراوه له فه ره نساو، له ژێر ناوی گه شتیاری هه رێمی كوردستان مه به سته س���ه ره كیه كه یان شاردۆته وه ، خه رجیه كه ش���ی وه ك ده وترێت "ئه گه ر چه ند ملیۆنێك نه بێت، ئه و ریكالمانه ی بۆ بارزانی كراون س���ه دان هه زار یۆرۆی تێچوه ، ك���ه ده كرێت ی���ان پارتی یان حكومه ت���ی هه رێ���م خه رجیانكردبێ���ت له ڕێ���گای كۆمپانیایه ك���ی تایبه تی���ه وه نه كه وێ���ت له س���ه ریان ئ���ه وه ی ب���ۆ له روی یاس���اییه وه ، چونك���ه ئه م جۆره
ریكالمكردنانه نایاسایین".به رپرس���ه كه ی كۆمپانی���ای "میدی���ا كوشك" له كاتی په یوه ندیكردنی ئاوێنه دا، وتی "من پێم س���ه یره ك���ه ئه مه یه كه م ته له فونه بۆمانكراوه له دوای باڵوبونه وه ی ئ���ه م ریكالم���ه ، چاوه ڕوان���ی زۆرترمان
ده كرد، چونكه به پێی یاس���ا قه ده غه یه ئه و جۆره ریكالمانه و كۆمپانیاكه ش���مان ریس���كێكی گه وره ی كردوه كه رازیبوه
به و فێڵه یاساییه ". بێگوم���ان كۆمپانیایه ك���ی به ناوبانگی له فه ره نس���ا كوش���ك" "میدی���ا وه ك ریس���كێكی هێن���ده گه وره ن���اكات بۆ ریكالمێك گه ر پاره یه كی زۆری له پشته وه نه بێ���ت. هه ربۆیه له وه اڵم ب���ه وه ی كه ئ���ه م ریكالم���ه ی بارزان���ی چ���ۆن كرا یاساییه وه ، له ڕوی قه ده غه یه له كاتێكدا س���ه رچاوه كه ی كۆمپانیای ناوبراو وتی "یه كه مجار ریكالمێكی گه ش���تیارییان بۆ ناردی���ن و به و ناوه پێش���نیاریان كردبو باڵوببێته وه ، واته به خه ڵك بڵێن هه رێمی خۆرهه اڵتی له عێراق و ئارامه كوردستان ناوین. وێنه یه كی گه ش���تیارییان ناردبو، ب���ه اڵم دواجار وێنه كه گۆڕدرا بۆ ئه مه ی بارزانی كه په یوه ندی به گه ش���تیاریه وه
نیه و ته واو ریكالمێكی سیاسیه ". س���ه باره ت ب���ه وه ی ریكالمه كه چه ند پ���اره ی تێچ���وه ، س���ه رچاوه كه وت���ی "پاره یه ك���ی زۆر له نێواندایه كه ناتوانم
بیڵێم، هه ر بۆیه ش ره تنه كراوه ته وه ".
ئه گه ر چه ند ملیۆنێكی تێنه چوبێت به سه دان هه زار یۆرۆی هه ر تێچوه
ئاش���تی عه لی، كه ش���اره زای بواری میدیاو ریكالمه له واڵتی ئه ڵمانیاو جێگری ریكالمكردنه ڕاوێ���ژكاری كۆمپانیایه كی له به رلینی پایته خت، به ئاوێنه ی راگه یاند كه "ئ���ه و ریكالمان���ه پاره یه كی زۆریان تێده چێت، چونكه ریكالمێكی یه ك رۆژی له رۆژنامه یه كی تاراده یه ك ناس���راودا بۆ نمون���ه ، 2٠٠،٠٠٠ یۆرۆ خه رجیه تی، ئه م ریكالمه ی كۆشكه كان و به تایبه تی میدیا كوشك له فه ره نسا بۆ هه فته یه ك و له سه ر هه مو كۆشكی شه قامه كانیش كۆمپانیاكه باڵویانده كاته وه ، جا بزانه ده بێت چه ندی تێچوبێ���ت؟!، پێموایه چه ن���د ئه وه نده زیاتری ریكالمی ناو رۆژنامه كانی تێچوه ،
ئه مه ئاشكرایه ". ئ���ه و وت���ی "ش���اره وانی و حكومه ته ریكالم���ی هه رگی���ز ئه وروپایی���ه كان، له وش���ێوه یه ب���ۆ بارزان���ی و ب���ۆ هیچ سیاسیه كی دیكه له دنیادا ناكه ن، ئه وان بۆ خۆیانی ناكه ن و به یاس���ا قه ده غه یان كردوه ، ئیتر چ مه جبورن بۆ سیاسیه كی
هه رێمێكی رۆژهه اڵتی ناوینی بكه ن؟".ناوب���راو باس���ی ل���ه وه ش ك���رد كه سه رسام نیه كۆمپانیای "میدیا كوشك" ئ���ه و ریكالم���ه ی ك���ردوه ، له به رئه وه ی "ریكالمكردن خۆی گۆڕینی راستیه كانه ، زانس���تی فێڵكردنه ، سه رس���ام نیم كه به وش���ێوه یه له فه ره نس���ا فێڵه ش ئه م به كارهێنرابێت و ساخته كارییان بۆ بارزانی كردبێ���ت. ئه مه پیش���ه ی كۆمپانیاكانی ریكالم���ه و ئ���ه وان كاری خۆیان كردوه و
پاداشتیان وه رگرتوه له به رامبه ردا". ده رباره ی ئه وه ش كه بۆ ئه م كه مپینی ریكالمكردنه بۆ بارزان���ی ده بێت چه ند خه رجكرابێت له فه ره نساو ده ره نجامه كانی
چی���ن، وتی "ئه گه ر ئه و ریكالمانه ی بۆ بارزانی كراون له فه ره نسا چه ند ملیۆنێكی تێنه چوبێت، ئه وا به دڵنیایی به س���ه دان ه���ه زار یۆرۆی ه���ه ر تێچ���وه ، ئه مه ش ده كرێت یان پارتی یان حكومه تی هه رێم خه رجیانكردبێت له ڕێگای كۆمپانیایه كی تایبه تیه وه له فه ره نسا بۆ ئه وه ی له سه ر خۆیان نه كه وێ���ت، چونكه باش ده زانن له فه ره نس���اش پارتی نایاس���اییه و كه
ساخته كاری ده كات".
نوێنه رایه تی حكومه تی هه رێم..نوێنه رایه تیه كی بێ وه اڵم
ئاوێن���ه له ڕێ���گای ته له فونه وه چه ند جار په یوه ن���دی به ئیداره ی نوێنه رایه تی كردو، له فه ره نس���ا هه رێ���م حكومه تی یه كه مجار كه س���یان بۆ لێ���دوان ئاماده دواجار كۆبون���ه وه وه ". "به هۆی نه بون ئاوێنه ئام���ۆژگاری كرا ك���ه به ئیمه یل پرس���یاره كان ره وانه ی ئیداره ی ناوبراو بكات به زمانی ئینگلیزی و كوردی، دوای ئه وه ی به هه ردو زمان پرس���یاره كانمان ن���ارد، نوێن���ه ری حكومه ت���ی هه رێ���م له فه ره نسا "خه رمان زرار ئه سعه د" وه اڵمی نه دایه وه و تائێستا هیچ كۆمێنتێكی له م
باره یه وه به ئاوێنه نه داوه .
كێ بارزانی ده ناسێت؟!هاتنه له گ���ه ڵ راب���ردو، هه فه ت���ه ی ده ره وه له مێت���رۆی ناوچ���ه ی س���اینت میشێل له ناوه ڕاستی پاریسی پایته ختی فه ره نس���ا، كه ناوچه یه كی گه شتیاریه و ده مه و ئێواران به س���ه دان گه ش���تیاری بیانی پیاسه ی تیادا ده كه ن، راسته وخۆ وێن���ه ی مه س���عود بارزانی���ت له س���ه ر ده ره وه ی رۆژنامه فرۆش���ی كۆش���كی له گه ڵ ئاوێنه به رچاوده كه وت. مێترۆكه ده ستڕاكێش���ان بۆ ریكالمه كه ی بارزانی له ش���وێنی ناوبراو، له 2٠ پیاده ڕه وه ی سه ر ش���ه قامه كه ی پرسی، "ئایا ده زانن كوردس���تان یان بارزان���ی كێیه ؟" ته نیا س���ێ ك���ه س به زانیاریه كی گش���تیه وه
كوردستانیان ناسی. "ناوچه یه ك���ه له خۆرهه اڵت���ی ناوین"، یه كێكیان وتی. ئه وی تریان وتی "وابزانم كورده كان له گه ڵ توركیا ش���ه ڕ ده كه ن نه ك له گه ڵ عێراق، وایه ؟"، س���ێهه میان وتی "ئ���ه م وێنه یه نازان���م كێیه ، به س كورد هه یه كورده كان له گه ڵ یۆنانیه كان ڕێكن نه ك توركیا، نه مزانی له عێراقیش
هه ن، به س ئا له ئێرانیش هه ن." كێیه و بارزان���ی نه یانزانی كه س���یان س���تاتۆی هه رێمی كوردس���تان له عێراق چییه و هۆكاره كه شی ئه وه بو كه په یامی له خه ڵك س���ه ر په یامێكه ریكالمه ك���ه له فه ره نسا خه ڵك چونكه ده شێوێنێت، راهاتون بزانن كه ئه و ریكالمانه سیاسی نین، له به رئه وه ی هه مو ده زانن ریكالمی سیاسی قه ده غه یه . كه چی له هه مانكاتدا، ریكالمه كه ی بازران���ی وێنه كه ی بارزانی به گه وره یی له سه ره و هیچ په یوه ندیه كی له هه رێم���ی گه ش���تیاری به په یام���ی
كوردس���تاندا نیی���ه و ت���ه واو په یامێكی سیاسیه .
له "رۆبێرت مۆگابی"یه وه بۆ مه سعود بارزانی
ژان باتیست مۆریس، رۆژنامه فرۆشی ئه و كۆش���كه ی ریكالمه كه ی مه س���عود بارزانی لێهه ڵواسرابو له ناوچه ی ناوبراو، به ئاوێنه ی وت "زۆربه ی سیاس���یه كانی جیهانی س���ێهه م دێن پاره یه كی زۆر له م ریكالمكردن���ه دا خه رج ده ك���ه ن، به اڵم ئه وان ده بێت ئامانجیان ئه وه بێت بگه نه سیاس���یه كانی فه ره نس���ا نه ك خه ڵكی فه ره نس���ا خه ڵكی چونكه فه ره نس���ا، ه���ه ر گوێ ناده ن به وه ی ئ���ه م ریكالمه چییه ، زۆریان وا ده زانن ئه مه مانشێتی هه واڵێكه یان ش���تێكی ل���ه و بابه ته كه
په یوه ندی به وانه وه هه ر نییه ".مۆری���س وتیش���ی "دیكتاتۆره كانی جیهان���ی س���ێهه م هه م���و ئ���ه م جۆره ریكالمانه ده كه ن، بۆ نمونه دیكتاتۆری "رۆبێرت زیمبابۆی واڵتی خۆس���ه پێنی مۆگاب���ی" چه ند س���اڵێك له مه وبه ر له م ریكالمان���ه ی بۆ ده كرا لێره ، كه س���انی
دیكه ش زۆر بون." ناوب���راو باس���ی له وه ش ك���رد كه ، كه س���ایه تیه كی ده ش���ێت "بارزان���ی باش ی���ان دیكتاتۆرێكی ب���اش بێت"، چونكه چه ند س���اڵێك له مه وبه ر كاتێك له كۆش���كی سه ر شه قامی كۆمپانیایه كی دیك���ه كاری ك���ردوه ، ریكالمی���ان بۆ ك���ردوه ، زیمباب���ۆی دیكتاتۆره ك���ه ی "به اڵم زیمبابۆییه كانی پاریس له به رده م كۆش���كه كانمان خۆپیش���اندانیان كردو هه رایان نایه وه ، ب���ه اڵم ئه مه ی بارزانی باشه تا ئێستا كه س كێشه ی بۆ دروست
نه كردوین".
یه كه مین كێش����ه یه كی گ����ه وره به بڕوای من كه ڕۆماننوس له نوس����ینی ڕۆماندا تووشی ده بێت ئه وه یه ، چۆن له سه ر واقع بنوسیت، بێئ����ه وه ی تیا بمێنیت����ه وه ، واته گیرۆده ی نه بی����ت و واقع نه بێ����ت به زین����دان بۆی. ڕۆماننوس����ه كان چاره ی جیاوازیان بۆ ئه م كێش����ه یه هه یه ، هه ندێكیان پاڵه وانگه لێك دروس����تده كه ن كه باوه ڕی����ان به واقع نییه ، وه ك دۆنكیش����ۆت. دۆنكیشۆت پاڵه وانێكی كه ره س����ته یه كه به ڵك����و نییه ، كۆمی����دی بازدان بۆ س����ێرفانتس له كه ره س����ته كانی بۆئه ودی����و واقع، ب����ۆ فراوانكردن����ی دونیا به جۆرێ����ك وێنه ی تر بگرێ����ت. واته ڕۆحی كرداری ڕۆماننوسین له و جێگایه وه ده ست پێده كات، كه هه س����تده كه ین واقع شتێكی كه مه و ده بێت به فیگه رێكی دیكه ده وڵه مه ند بكرێ����ت. ئه و س����اته ی كه تێی����دا ده ژین، ساتێكی بچوكه ، كورته ، ته نگه به به رمان. ك����ه واده ڵێ����م مه به س����تم ئ����ه وه نییه كه له قوواڵیی كرده ی ڕۆماننوس����یندا مه یلێكی میتافیزیك����ی هه بێت بۆ فه رامۆش����كردنی هه نوك����ه ... ڕۆمان كردارێ����ك نییه ، مرۆڤ دژی ئێس����تاو ئێره ئه نجامیبدات، له ڕێگای دروس����تكردنی جیهانێك����ی ته ریب����ه وه كه نوقس����انییه كانی ئێره مان ب����ۆ پڕبكاته وه . ڕۆمان هونه رێك����ی میتافیزیكی نییه ، به اڵم له قوواڵییدا له سه ر ئه و بڕوایه دروستده بێت كه واقع به ش����مان ناكات. ڕۆمان دژی ئه و ساته نییه كه تیاده ژین، به اڵم هه وڵده دات به جۆرێك ب����كات، گ����ه وره ی به جۆرێ����ك پڕیبكات له ئه گه ر، توانای ژیانمان له نێویدا س����ووكترو جوڵه مان ئاسانتر بێت. كاتێك له جۆره كان به جۆرێ����ك واته ده نوس����ین، دانمان به وه دا ناوه كه ئه م س����اته ی تێیدا ده ژین گرنگ����ه ... گرنگه به و مانایه ی، ئه م س����اته ده توانێ����ت پردی من بێ����ت به ره و ناكۆتا له جێ����گاو زه مه نی تر. ئه وه ی ئێمه له ئێس����تادا ده یبه خش����ین، ئه وه یه خودی ئه م س����اته دروس����تده كات. كات هه میشه ده فرێكی خاڵیی����ه ، تا ئێمه به كرده وه كانی خۆمان پڕیده كه ینه وه ... زه مه ن ته نیا ئه و كاته ده جوڵێت كه ئیراده یه ك ده یجوڵێنێت، ئی����راده ی بیركردنه وه ش یه كێك����ه له هێزه بزوێنه ره سه ره كییه كان. هه موو ئیراده یه كی ك����ردار، به ب����ێ ئیراده یه ك����ی بیركردنه وه ، ئیراده یه كی بێئاراس����ته و كوێ����ره . لێره وه مێژوو گه ر بجوڵێت لێره وه ده جوڵێت، گه ر بجوڵێت له و ڕێگای����ه وه ناجوڵێت كه واقع وێنه كانی خ����ۆی كۆپیبكاته وه ، به ڵكو به و جۆره ده جوڵێ����ت كه واقع له جوغزی خۆی ده رچێت. ئیشی نوس����ه رو هونه رمه نده كان هه میش����ه زیادكردن بووه ، یان وه ك دۆلۆز فراوانكردنی تیاده كات، پێداگری به رده وام ڕاكێش����ان و خستنه س����ه رو بووه ، ئاس����ۆ به ده مه وه دان بووه . كرده ی نوسین كرده ی گه وره كردن����ی به رده وامه وه ، ئه و هه س����ته هه میش����ه ییه ده یجوڵێنێ����ت ك����ه ش����تێك نادیاره و ده بێ����ت بخوڵقێت... نوقس����ان و دۆنكیش����ۆت ته نیا نمونه ی ئه و بوونه وه ره نییه كه واق����ع له ڕێگای نه رێك����ردن و دان پێ����دا نه نان����ه وه گ����ه وره ده كات، به ڵكو به رجه س����ته كه ری ته واوی وه زیفه ی فیكرو داهێنان����ه ، له قه بووڵنه كردنی وێنه ی واقعدا وه ك خ����ۆی. ئ����ه ده ب و هونه ر به گش����تی زیادكردنی ئه و ش����ته نوێیه كه جوگرافیای تێگه یشتن و وێناكردنمان بۆ دونیا ده گۆڕێت، دروس����تكردنی مێ����ژووی تایبه تی خۆمانه ، به مێژووی گش����تی. هه ستده كه م به رامبه ر میالن كۆندێرا لێره دا گه لێك وردو بلیمه تانه كاتێك دیاریكردوه ، كێش����ه كه ی سنووری به جۆرێك����ی بێ پ����ه روا له س����ه ر جیاوازیی نێ����وان »مێ����ژووی گش����تی«و »مێژووی ڕۆمان« پێداگری ده كات. مێژووی گشتی، ئه و هێزه ترس����ناك و نامرۆڤانه و دڕنده یه یه كه به شه پۆله گه وره كانی ژیانی تایبه تیمان خیانه ت له كتێبی »ڕاسپارده وێرانده كات. لێك����راوه كان« دا كۆندێرا به ش����ێكی هه یه به ناونیشانی »مێژووی ڕۆمان وه ك تۆڵه ی ته واو له مێژوو«، له وێدا ده نوسێت »هه موو ڕۆمانه كانم، سه رشارن به ترس له مێژوو. له و هێزه شه ڕانگێزه نائینسانییه ی كه بێئه وه ی بانگهێشتمان كردبێت، بێئه وه ی ئاره زوومان لێ بێ����ت، ژیانمان ڕاده ماڵێت و تێكیده دات، به اڵم هیچ شتێكی ناكۆك له م هه ڵوێسته دا نییه ، چونكه مێژووی مرۆڤایه تی و مێژووی ڕۆمان دوو ش����تی جیان. ئه گ����ه ر مێژووی مرۆڤایه ت����ی په یوه ندی به م����رۆڤ خۆیه وه نه بێت، به زۆر به سه ریدا وه ك هێزێكی زۆركار س����ه پێنرابێت، مێژوویه ك ئه و ده س����ه اڵتی كارتێكردن����ی نییه . ئ����ه وا مێژووی ڕۆمان � له گه ڵیش����یدا مێژووی هونه ری ش����ێوه كارو مۆسیقا � زاده ی ئازادی مرۆڤن، له داهێنانه خۆكاره ته واوه كان����ه ، له هه ڵبژاردنی مرۆڤ خۆیه ت����ی. مان����ای مێژووی هون����ه ر ته واو پێچه وان����ه ی مانای مێژووی گش����تییه ، وه مێژووی هونه ر به حوكمی سروشته تایبه تی و تاك ڕه نگه ك����ه ی، تۆڵه ی مرۆڤه له مێژووی
گشتی، كه سروشتێكی شه خسی و تایبه تی نییه «. »بڕوان����ه : میالن كۆندیرا. الوصایا المغدوره . االوائل. دمشق. 2000. ل. 21«
ب����ه م ڕوانینه واقع یان مێژووی سیاس����ی و كۆمه اڵیه تی ئه و هێزه كوێرو سه ركوتكه رو ناشه خسییه یه كه ئازادی تێدا نادۆزرێته وه ، مێژووی����ه ك ك����ه ته عبیر له ئ����ازادی مرۆڤ ده كات، ئه و مێژووه ده ره كییه نییه كه هیچ نییه جگه له ده ستێوه ردانێكی هه میشه یی و ب����ه رده وام له ئازادی م����ن، له بوونم، به ڵكو مێژوویه كی ته ریبه ، كه گوزارشت له ئازادی هونه رمه ن����دان تاكگ����ه رای شه خس����ی و ده كات. ب����ه و مانایه مێژووی هونه ر ره مزی یاخیبوون����ی مرۆڤ����ه له مێژووی گش����تی، پرۆس����ه ی خۆرزگاركردنێت����ی، له جه ب����ره گ����ه وره و كوێره كانی. لێره وه ڕۆحی هونه ر، ئاسۆكان به رده وامی فراوانكردنی له س����ه ر دروس����تده بێت، دۆزینه وه ی ئه وه ی كه دیار نییه و ده بێت ده ربخرێت، ئه وه ی نوقسانه و
ده بێت ئاماده بكرێت.
ئه م ڕه فتاره ی كۆندێرا باس����یده كات، ته نیا ڕه فت����اری ڕۆمانن����وس و هونه رمه ن����د نییه به رامبه ر مێژووی گشتی، به ڵكو هه مان مۆراڵ به رامبه ر مێ����ژووی فیكریش له زۆر جێگاوه له پێشه كی ژیژیك ده رده كه وێته وه . سالڤۆ كتێب����ی »ئه ندام����ه بێ جه س����ته كان« دا په راگرافێكی سه رنجڕاكێشی هه یه ، ده ڵێت له مێژووی گ����ه وره كان دیالۆگه »هه م����وو فه لس����ه فه دا، زنجیره یه ك لێكتێنه گه یشتنی به هه ڵ����ه ئه رس����تۆ ب����ووه : ب����ه رده وام له ئه فالت����ون گه یش����تووه ، تۆمای ئه كوینی به هه ڵ����ه له ئه رس����تۆ گه یش����تووه ، هیگڵ به هه ڵه له كانت و ش����ێلینگ تێگه یش����تووه ، گه یش����تووه ، له هیگڵ به هه ڵ����ه مارك����س نیتش����ه به هه ڵه له مه س����یح تێگه یشتووه ، هایدگه ر به هه ڵه له هیگڵ تێگه یش����تووه ... كاریگه رییه كی فه یله س����وفێك كاتێك هه ر گه وره و به زه بر له س����ه ر فه یله سوفێكی تر جێده هێڵێ����ت، ب����ێ هی����چ ڕیزپه ڕێك، ئه م كاریگه رییه له سه ر بنه مای تێنه گه یشتنێكی وه به رهێن دروس����تبووه «. »بڕوانه : سالڤۆ ژیژیك. ئه ندامه بێ جه سته كان. سوركامپ.
فرانكفۆرت.2٠٠5. ل.7«به اڵم پرس����یاره كه لێ����ره دا ئه وه یه ، ئاخۆ تێنه گه یش����تنه ، پتر تێنه گه یش����تنه ، ئه و یاخ����ود خۆالدانێكی وه به رهێن����ه له مانای ئه س����ڵی. واقع چۆن هه میش����ه ڕووبه رێكی بچوك����ه ، كتێبی����ش هه میش����ه ڕووبه رێكی بچوكه . فه لس����ه فه كان و كاره هونه رییه كان وه ك خودی دونیا هه میش����ه پێویس����تیان به زیادكردن هه یه . تێنه گه یشتنی وه به رهێن، له ستراتیژی خودی فه لس����ه فه دایه . لێره دا نابێ����ت ئه وه م����ان له بیربچێت ك����ه ژیژیك قس����ه له دۆلۆز ده كات. دۆلۆز كه سێكه كه هیچ كات فه لس����ه فه ی وه ك دیالۆگ، وه ك سه یرنه كردوه ، دانوس����تان قسه گۆڕینه وه و له هه ر جێگادا گفتوگۆ ده ستی پێكردبێت، ئه و ئه و ده ڤه ره ی چۆڵكردوه و ڕۆیش����تووه . فه لس����ه فه ده ڵێ����ت، به ڕۆش����نی خ����ۆی كارێك����ی به گفتوگۆوه نییه ... فه لس����ه فه ده وڵه مه ندكردن����ه ، فراوانكردن����ه ، گرێدان و به ستنه وه یه ، به اڵم هیچ كات گفتوگۆ نییه . »بڕوان����ه : جی����ل دۆلۆز، ش����ۆرت كه تس.
فرانكفۆرت. 2٠٠1. ل15«. جه وه����ه ری هه موو تێنه گه یش����تنه كان كه هاتووه ل����ه وه وه باس����یانده كات ژیژی����ك كه م����رۆڤ هه میش����ه ده یه وێت ش����تێكی دی ببینێ����ت زیات����ر له وه ی تێكس����ته كان خۆی����ان ده یانه وێت و ده یانكرێ����ت بیبینن. تێنه گه یش����تنی وه به رهه مهێ����ن، جی����اوازه له تێنه گه یش����تنی نه زانه كان كه نه ده گاته تێكس����ته كه ، نه ده توانێ����ت فراوانیب����كات، ن����ه ده یكرێت له ناوكۆیی نوێ����دا بیچێنێت و په یوه ندیی تازه ی بۆ بس����ازێنێت. نوسین هه میش����ه دان نه نان����ه به بچوك����ی واقعدا، به م����ه ودا ب����ه ر ته س����ك و خنكێنه ره كه یدا، لێره وه هه میشه هاوارێكی پڕ ئازاره به رامبه ر ڕۆحه بچوك و گیانه خش����ۆك و دیله كان ... له و راستییه ش����ه وه ده بێت بۆ زۆربه ی كاره
هونه ریی و فیكرییه كانی دونیا بڕوانین.
)387( سێشه ممه 2٠13/7/23کوردستانی
به‌ختیار‌عه‌لی‌ده‌ینوسێت
مێژووی‌گشتی/مێژووی‌تایبه‌تی
5
دیكتاتۆری خۆسه پێنی واڵتی زیمبابۆی "رۆبێرت
مۆگابی" چه ند ساڵێك له مه وبه ر
له م جۆره ریكالمانه ی بۆ
ده كرا لێره
ئه گه ر ئه و ریكالمانه ی بۆ بارزانی كراون
له فه ره نسا چه ند ملیۆنێكی
تێنه چوبێت، ئه وا به دڵنیایی به سه دان هه زار
یۆرۆی هه ر تێچوه
"پارتی‌له‌فه‌ره‌نساش‌ساخته‌كاری‌ده‌كات"ئاوێنه‌‌راستیی‌‌ریكالمه‌كه‌ی‌بارزانی‌له‌پاریس‌ئاشكرا‌ده‌كات
ریکالمه که ی بارزانی له پاریس فۆتۆ: رۆژ
هه موو ئیراده یه كی كردار، به بێ ئیراده یه كی بیركردنه وه ،
ئیراده یه كی بێئاراسته و كوێره
سازان له قوڕگی بوتڵدا!
چاوه ڕێی س����ێ هه ڵب����ژاردن بوین، كه چی هه ر یه كێكیان مایه وه ؛ ئه ویش نازانین كه ی ده كرێ و چۆن ده كرێ؟ مانگی نۆ )وه ك به فه رمی دیاریكراوه ( یان مانگی یانزه )وه ك كۆمس����یۆنی هه ڵبژاردن پێشنیازیكردوه (؟.. یانیش له سه ره نجامدا له گه ڵ هه ڵبژاردنه كانی س����اڵی داهاتوی عێ����راق به یه كه وه ده كرێن؟ هاوكات هه مو كێش����ه كانی هه رێمه كه مان له پرۆژه ی ده س����توردا كورتكراوه ت����ه وه ، ئه وی����ش به خولی داهات����وی په رله م����ان س����پێردراوه و له گه ڵ خۆیدا ته واوی دۆخی هه رێمی داخ����راوه وه . بازنه یه كی خس����تۆته پرس����یار ئه وه یه ؛ كه بۆ به م دۆخه گه یش����تین و ه����ه ر رۆژه و بیانویه ك داده تاش����رێ بۆ دواخس����تنی مافی ده نگدان����ی خه ڵ����ك و درێژكردنه وه ی حه زی مانه وه له ده س����ه اڵت؟ لێره وه ده بێ بۆ ئه و س����ه ره تایه بگه ڕێینه وه كه پرسی ده ستور ورێژێنراو خستنه راپرس����ییه كه ی وه ك فریادره س����ێك ب����ۆ مان����ه وه ی س����ه رۆكی هه رێ����م له پۆسته كه ی ده ستی پێوه گیرا. نه ك بۆ ئه وه ی ببینه خاوه ن ده س����تورو ده وڵه تدارییمان، بناغ����ه ی بیكه ینه به ڵك����و ته نیا له به رئه وه ی یاس����ای ئ����ه وه ی دادی س����ه رۆكایه تیی ن����ه ده دا كه س����ه رۆك بتوانێ خۆی كاندیدبكاته وه ، بۆیه تاكه چاره سه ر ئه وه بو كه ده س����تور وه ك فه رشێك ب����ۆ س����ه رۆك رابخرێت ب����ۆ ئه وه ی به س����ه ریدا بپه ڕێته وه و س����ه رله نوێ دو خول����ی دیكه ی بۆ زامنبكرێته وه . به اڵم ك����ه ئه مه س����ه رینه گرت و بێ ئومێدبون، په ن����ا بۆ رێككه وتنه كه ی )29 ی حوزه یران( براو س����ه ره نجام دۆخه ك����ه وه ك گرێی����ه ك له قوڕگی بوتڵێك����دا ئاخن����را ك����ه ده رهێنانی ئه مه بك����رێ. زه حمه تتر له پێش����و گوای����ه هه رێم له قه یرانی سیاس����یی ده ربازكراوه ! خۆ ئه گه ر به موجه ره د ده س����ه اڵتخوازییه ح����ه زی ل����ه و له كێش����ه كه بڕوانین، به ئاسانی به وه ده گه ین كه له ئه سڵدا هیچ كێشه یه ك سه رۆكایه تیی یاسای نه بو، له ئارادا دیاریكراوه ، هه ڵبژاردن رۆژی هه یه ، س����ه رۆكی ئێس����تا كه ناتوانێ خۆی كاندیدبكات����ه وه ، با كاندیدێكی دیكه له حزبه كه ی بهاتایه ته پێشه وه و دواتر له گه ڵ ركابه ره كان����ی، هه ركامێكیان كورس����یی س����ه ر بچێته بردییه وه ، س����ه رۆكایه تیی.. ئیتر ئه و كێشه یه نه بونی ده بو، نه ئه و هه مو یاس����او
هه ڵبژاردنانه شی به قوربان ده كرا.ئ����ه وه ی به حوكم����ی ئێس����تاش رێككه وتنه كه ی ئه س����ڵی له ده ق����ی )29 ی حوزه یراندا( هیچ باس����ێكی سازان و به په رله مانیكردنی سیستمی سیاس����یی نه كراوه ، ه����ه روا ئه وه ی س����ه رۆكی هه رێ����م له په یامه كه ی����دا ده ستور له سه ر باسیده كات و سازان داهاتو په رله مانی به س����ه رۆكایه تیی له س����ه ر پێداگری����ی ده س����پێرێ و ح����زب و هه م����و به ش����داریپێكردنی ئه وه ده كات، هه رێ����م الیه نه كان����ی له به ختڕه ش����كردنی به ڕای من جگه سازان و ئاڵۆزكاندنی زیاتری دۆخه كه هیچ����ی دیك����ه ناگه یه ن����ێ، چونكه ئه مه نابێته س����ازانی هه ردو به ره ی به ڵكو هه مواركردنه وه ، راپرس����یی و ده بێت����ه مانۆرێ����ك بۆ ش����ێواندنی به رامبه ر به ره ی الوازكردنی سازان و ب����ه و هێزان����ه ی له بنه ڕه ت����دا هی����چ بۆچونێكی����ان له س����ه ر ره شنوس����ی ده س����تور نه بوه ، ئاخ����ر ئه و )36( باس����یان هه رێم س����ه رۆكی حزبه ی ده كات و به ش����داریی ئ����ه وان ده كاته مه رجی سازان، بۆ كه ده وترا پارتی خستنه راپرس����یی له گ����ه ڵ به ته نیا ده یانوت به رپرس����ه كانی ده ستوره ، نه خێ����ر ئێمه به ته نی����ا نین و )36( باش����ه هاوڕامانن! دیك����ه ش حزبی كه ئه وان����ه له گه ڵ راپرس����ی بون و داوای هی����چ هه موارێكیان نه كردبێ، ب����ه چ حه قێك به ش����داریی ئه م����ڕۆ له گفتوگۆكانی ده ستوردا بكه ن و بیانو له به رگی بۆچوندا بهۆننه وه ؟! مه گه ر ئه مه ته نیا بۆ س����ه پاندنی سازانێك نیی����ه كه له وس����ه ره وه دیس����انه وه سیس����تمه س����ه رۆكایه تییه كه مان بۆ
به رهه مبێنێته وه .
تایبه‌ت)387( سێشه ممه 662013/7/23
53
ئا: به ختیار حسێن
له م گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا، ئه ندازیار "كامه ران ئه حمه د" وه زیری
ئاوه دانكردنه وه و نیشته جێبون ده ڵێت "زۆربه ی ئه و رێگا وبانانه ی هه مانه نه گونجاوه له گه ڵ ئه و فشاره ی كه
له سه ریه تی ، ئه مانه چاره سه ریه كه ی به دوسایدكردن ده بێت ".
ئاوێنه : له وكاته وه ی پۆستی وه زیری نیش���ته جێبونت ئاوه دانكردن���ه وه و وه رگرت���وه ، چ كارێكت كردوه پێتوایه كاره كانی له گ���ه ڵ جیاوازبێ���ت ك���ه پێش خۆت���ان و جێگایی هه ڵوه س���ته
له سه ركردن بێت؟كامه ران ئه حم���ه د: له به رئه وه ی من له هه ردو كابینه ی شه ش و حه وت وه كو نیش���ته جێبون ئاوه دانكردن و وه زیری ده بێ���ت بۆی���ه ده ستنیش���انكرام، له كابینه ی شه شه مه وه ده ست پێبكه م چاالكیه كانمان ك���ه چیمانكردوه ، كه له دو الیه نی سه ره كی خۆی ده بینێته وه ، یه كێكیان الیه نی رێگاوبانه كه مه به ست رێگا وبانه كان���ه دروس���تكردنی لێ���ی س���نوری ده ره وه ی ده كه ون���ه ك���ه شاره وانیه كان و رێگا الوه كیه كانی گوند و هه مو ش���ارو ش���ارۆچكه كانه ، ئه وه ی تریش بواری بینه سازی و نیشته جێبونه ك���ه به پێی ئ���ه و یاس���ایه ی تایبه ته به دروس���تكردنی یه كه ی نیشته جێبون گش���تی به ش���ێوه یه كی هاواڵتیان بۆ ئینج���ا فه رمانبه ربێت ی���ان فه رمانبه ر نه بێت كه ده رامه تیان سنورداره ، جگه له مانه ش ئه ركێك���ی تریش ده كه وێته ئه ویش وه زاره ته كه م���ان سه رش���انی دروستكردنی باڵه خانه ی خزمه تگوزاری بۆ هه مو وه زاره ته كانی تر، بۆیه ئێمه ده س���تبه كاربونمانه وه له س���ه ره تای وه كو وه زی���ری ئاوه دانكردنه وه وۆرك ش���ۆپێكمان كرد كه ماوه ی سێ رۆژی خایه ند، كه تێیدا هه مو ئه و ئه ندازیار و كارمه ندان���ه ی كارده كه ن له پڕۆژه كاندا له پێكهاته كانی وه زاره ت كۆمانكردنه وه ، ئامانجی كۆكردنه وه كه ش ئه وه بو ئێستا له كوێدایه ، چۆن���ه و چاالكیه كانم���ان هه روه ه���ا ده مانه وێ���ت بگه ی���ن به چ ئاس���تێك له چاككردن و جێبه جێكردنی چاالكیه كانم���ان، بۆ ئ���ه وه ی بتوانین رێ���كاری پێویس���ت بگرینه ب���ه ر ب���ۆ چاالكیه كانمان، جۆرایه تی چاككردنی ئه مه ش سه ره تایه كی گرینگی وه زاره تی ئاوه دانكرن���ه وه و نیش���ته جێبون بو تا بتوانی���ن هه مو ئه و خاڵ���ه به هێزانه ی كه هه مانه ، له گ���ه ڵ دیاریكردنی خاڵه كه موكوڕیه كان���ی ك���ه هه مانه و دیاری بكه ین، بۆ ئ���ه وه ی له هه مو رویه كه وه چاالكیه كانمان به ره وپێشه وه ببه ین، بۆ ئه وه ی ستراتیجیه تێكمان هه بێت له سه ر بنه مای داتا و زانیاری بۆ دروستكردنی رێگا وبانه كان، بۆیه ئه وانه ی پێویستبو كه گۆڕانكاری تێدا بكرێت و چاكبكرێت ئه وا بڕیاری له سه ردرا هه موی پێوه ری گرنگتری���ن ئه مان���ه نێوده وڵه ت���ی، س���تراتیجیه تی كاره كانم���ان ب���و كه
ده ستمانپێكرد. ئاوێنه : ئه گه ر له ئێس���تادا سه یری رێگاوبان���ه كان بكه ی���ن ئ���ه وا هی���چ گۆڕانكاریه ك���ی ئه وتۆی تێدا نه كراوه ، ته نی���ا باسیش���كراوه ك���ه ئ���ه وه ی له چوارچێ���وه ی قس���ه دابوه و رێگاكان كۆنن و زۆربه ی نه گونجاون بۆ هاتوچۆ، به وهۆیه شه وه س���ااڵنه چه ندین كه س ده بنه قوربانی ، هه نگاوه كانی ئێوه بۆ
چاره سه ری ئه مه چی بوه ؟كام���ه ران ئه حم���ه د: زۆرب���ه ی ئه و نه گونج���اوه هه مان���ه رێگا وبانان���ه ی له گه ڵ ئه و فش���اره ی كه له سه ریه تی ، ئه مانه چاره سه ریه كه ی به دوسایدكردن ده بێت، بۆی���ه هه مو ئ���ه و پڕۆژانه ی ك���ه پێیده وترێت به جودس���ایدكردنی له هه رێمی كوردستان، له ئێستادا هه موی له ژێ���ر جێبه جێكردندایه ن���ه ك ته نیا قسه بێت بۆ به س���تنه وه ی هه مو شار و شارۆچكه كان، له به رئه وه هیچ شوێنێك نه ماوه كاری تێدانه كرابێت و نه چوبێته له نێ���وان جێبه جێكردن���ه وه ب���واری شاره كان، رێگا هه یه نه خشه سازیه كه ی كات���ی ده وێ���ت كه یه ك بۆ دو س���اڵ
ده وێ���ت، چونكه نه خشه س���ازیه كه ی هه م���و په نجا مه ترێ���ك دوایی ئه وه ی رێچكه كه ی دیاری ده كرێت پێویس���ته ئه نجامبدرێت، بۆ خۆڵیشی پشكنینی رێگاكانیش جێبه جێكردن���ی هه روه ها بودجه یه كی گه وره ی ده وێت، هه روه ها له روی كاتیشه وه كاتێكی زۆری ده وێت، به اڵم نه مانتوانیوه به یه ك قۆناغ یه ك رێگا بخه ین���ه بواری جێبه جێكردنه وه ، بۆی���ه كاتێك باس���ی هه م���و رێگاكان ده كه ین باسی قۆناغ ده كه ین، چونكه ئه گه ر به ی���ه ك قۆناغ بوایه ئه وا هه مو ئه و بودجه یه ی كه ته رخانكراوه بۆمان له ساڵێكدا ئه وا به شی دو رێگا ناكات، به اڵم ئێمه تێك���ڕای تۆڕی رێگاكانمان بواری به یه ك���ه وه خس���تۆته هه موی به شێوه ی ئه مانه ش جێبه جێكردنه وه ، قۆناغ و سااڵنه هه موی پێكه وه به دوای یه ك له ماوه ی چه ند ساڵێكی تر ته واو
ده بێت. ئاوێنه : ئه و بودجه یه ی س���ااڵنه بۆ ئه م وه زاره ته ته رخانده كرێت چه ندێكه و
چۆن دابه شده كرێت؟بودج���ه ی ئه حم���ه د: كام���ه ران وه زاره ت���ی ب���ۆ ته رخانك���راو ئاوه دانكردنه وه و نیشته جێبون له ساڵی 2013 نزیك���ه ی 850 ملی���ار دین���اره كه وه به رهێنانیش���ه وه ، به بودج���ه ی ل���ه و ژماره یه 78,5% ئ���ه و بودجه یه بۆ بواری پ���ڕۆژه كان ب���وه كه خۆی له رێگا وبان���ه كان ده بینێته وه ، هه روه ها له 18%ی بۆ بواری نیشته جێبونه و %4 بۆ پڕۆژه ی بیناس���ازی و خزمه تگوزاری ته رخانده كرێ���ت، كه كۆی گش���تی بۆ داپۆشینی خه رجی 417 پڕۆژه یه و كه 372ی پ���ڕۆژه ی به رده وامن و هه روه ها
45ی پڕۆژه ی نوێن. ئاوێنه : به اڵم زۆرێك له و رێگایانه ی ته واوب���ون ماوه یه كی كه می خایاندوه و تێكچوه و جارێك���ی تر كاری چاكردنی
بۆ كراوه ته وه ؟كام���ه ران ئه حم���ه د: ئه گ���ه ر باس به دوسایدكردنی ستراتیجی له پڕۆژه ی ئێمه ئ���ه وا بكه ی���ن، رێگاوبان���ه كان جگه له دوس���ایدكردنی رێگای هه ولێر پردێ كه ل���ه و چوارچێوه یه دا بوه كه دروستكراوه ، له گه ڵ رێگای چه مچه ماڵ س���لێمانی كه نۆژه نكراوه ته وه ، ئه گینا هی���چ رێگایه ك���ی ترمان ل���ه و پڕۆژه س���تراتیجیانه ته واو نه ب���وه ، تا بڵێین جۆره كه ی خراپبوه یان باشبوه ، بۆیه پێویسته نه خشه سازیه كه و جۆری ئه و كه ره س���تانه ی تێ���دا به كارده هێنرێت، گونجاوبێ���ت له گ���ه ڵ قه ب���اره ی ئه و
هاتوچۆیه ی له سه ری ده كرێت.ئێم���ه ئ���ه وه ی له گ���ه ڵ ئاوێن���ه : ملیۆن پێن���ج ناگه ینه له كوردس���تان
كه س، ب���ه اڵم خه می س���ه ره كی هه ر گه نجێك���ی ت���ازه كه ده چێت���ه ژیانی هاوسه رگیریه وه كێشه ی نیشته جێبونه ، كه ساڵ دوای ساڵ ئه م كێشه یه زیاتر به دیناكرێت ئومێدێكیش هیچ ده بێت و
بۆ چاره سه ر؟بڵێین ئه گ���ه ر ئه حمه د: كام���ه ران س���تراتیجیه ت و سیاس���ه تی حكومه ت چیه بۆ چاره سه ركردنی ئه م داواكاریه هاواڵتیانه ، یه كه م���ی ریزبه ن���دی كه بۆی���ه له س���ه ره تادا حكوم���ه ت بیری له وه كرده وه كه پڕۆسه ی دابه شكردنی زه وی به سه ر هاواڵتیاندا ده ستپێبكات له گ���ه ڵ دانی پێش���ینه ی خانو، به اڵم ئه مانه چاره سه ری قه یرانه كه ی نه كرد، بۆیه حكومه ت بی���ری له وه كرده وه كه ش���ێوازێكی ت���ر بگیرێته ب���ه ر ئه ویش بو نیشته جێبون یه كه ی دروستكردنی له رێگه ی كه رت���ی تایبه ته وه ، ئه مه ش له الی���ه ن ده س���ته ی وه به رهێنان���ه وه سه رپه رش���تی ده ك���را، ئ���ه م كاره ش له قۆناغێك���ی دیاریك���راودا خزمه ت���ی تێدابو، كه موكورتی هه رچه ن���ده كرد هه ربۆیه ب���ۆ قۆناغێكی تر له س���اڵی 2011 یاس���ای ژم���اره ح���ه وت خرایه بواری جێبه جێكردنه وه بۆ دورستبونی یه كه ی نیش���ته جێبون ب���ۆ هاواڵتیانی ده رامه ت سنوردار، كه پێمانوایه ئه مه سودێكی زۆری ده بێت، ئه و یه كانه شی له ساڵی 2011 بودجه ی بۆ ته رخانكرابو ئێس���تا له ته واوبوندایه و ب���ه م نزیكانه 2012 و ئه وان���ه ی ده بێ���ت، ت���ه واو 2013 له س���ااڵنی داهاتودا ته واوده بن، به ته واوبونی ئه م ژماره یه ش ژماره یه كی به رچ���اوی یه كه ی نیش���ته جێبون بۆ هاواڵتیان دروس���ت ده كرێت، ئێستاش كار ب���ۆ ده س���ته ی نیش���ته جێبونیش ده كرێت و ده سه اڵتی ته واوی پێده درێت هاوش���ێوه ی واڵتانی دراوسێ و واڵتانی پێش���كه وتو ل���ه و ب���واره دا س���ودی لێوه رگی���راوه و بودجه یه ك���ی تایبه تی ده بێت و راس���ته خۆ سه ر به ئه نجومه نی
وه زیران ده بێت.ئاوێنه : ئێستا كاره كانی ئه و یاسایه
به كوێ گه یشتوه و له چ قۆناغێكدایه ؟كامه ران ئه حمه د: ئێس���تا یاس���اكه دوا قۆناغ���ی گفتوگۆكان���ی بڕی���وه و ی���ه ك كۆبونه وه ماوه ك���ه هه مو ئه و به یاس���اكه په یوه ندیدارن الیه نان���ه ی بڕی���اری ئه نجومه نی پێ���دا ده رچوه و بۆ ئه نجومه نی ش���ورا چ���وه و تێبینی نوس���راوه له س���ه ری ، له به رئ���ه وه دوا كۆبونه وه ماوه كه پاكنوس���ی ته واوی هه مو ئه و تێبینیانه بكرێت كه هاتوه ، دوات���ر ده چێته په رله مان و یاس���اكه ی دروس���ت دامه زراوه كه پێده رده چێت و
ده بێت.
یاس���اكه و به ته واوبون���ی ئاوێن���ه : ت���ا ده س���ته یه ئ���ه م دامه زراندن���ی چه ن���د ئومێدێك ده بێت كه كێش���ه ی
نیشته جێبون چاره سه ربكرێت؟وه كو ئێم���ه ئه حم���ه د: كام���ه ران ئاوه دانكردن���ه وه و وه زاره ت���ی نیش���ته جێبون ئه ندامێكی بااڵ و دیاری ئه م ده س���ته یه ین، چونكه له و بواره دا یاسایه شدا له و ئه وانه ی كارمانكردوه ، جێ���گای كراوه ته وه ده س���ه اڵته كانی و شێوازی كاركردن و پیاده كردنی له هه مو ئه و یاسایانه ی كه هه یه زۆر به هێزتره و ئه زمون���ی واڵتانی تری���ش وه رگیراوه ، له به رئه وه به ده ستبه كاربون و كارابونی باش���ترین ش���ێواز ده گیرێت���ه ب���ه ر و ئاس���ۆیه كی زۆر رونی تێ���دا هه یه بۆ دروس���تكردنی یه كه ی نیش���ته جێبون به نرخێك���ی گونج���ا و به ش���ێوه یه كی به رفراوان و چاره سه ركردن و بنبڕكردنی
ئه و كێشه یه . ئاوێن���ه : له گه ڵ ئ���ه وه ی حكومه ت له س���اڵه كانی 2011، 2012، 2013 بۆ دروس���تكردنی یه كه ی نیش���ته جێبون بودج���ه ی ته رخانكردبو، به اڵم تاوه كو ئێس���تا هی���چ یه كێ���ك ل���ه و یه كانه
ته واونه كراون، هۆكاره كه ی چیه ؟كام���ه ران ئه حم���ه د: هه م���و ئ���ه و یه كانی له و سێ س���اڵه دا بودجه ی بۆ بواری ته رخانك���راوه هه موی چۆت���ه راده س���تی به اڵم جێبه جێكردن���ه وه ، هاواڵتیان نه كراوه بۆیه ئه وانه ی ساڵی 2011 له قۆناغ���ی كۆتایدان و له ش���اری ئێستا ته واوبوه و پڕۆژه كه س���لێمانی بۆ بنكه كانن دابه ش���كردنی سه رقاڵی هاواڵتی���ان، بۆ هه ردو س���اڵی 2011 و 2012 نزیك���ه ی 6000 ه���ه زار یه كه ی نیش���ته جێبونه ، به اڵم 2013 هێش���تا هه ندێك���ی له پڕۆس���ه ی ته نده ركردن و بانگه وازدایه تا ئێستا ژماره كه ی دیاری نه بوه ، به اڵم بۆ ئه مس���اڵیش بڕی 250 ملی���ار دین���اری بۆ ته رخانك���راوه كه ئه وی���ش كه متر نابێت ل���ه 4000 هه زار
یه كه .ئاوێنه : به اڵم ئێس���تا ئه و یه كانه ی كه له رابردو دروستكراون نیوه ی زیاتر خه ڵكی عه ره ب كڕیویانه و سودمه ندبون
لێیان؟كامه ران ئه حمه د: ئه گه ر بڵێین نیوه ی زیاتر عه ره ب سودی لێوه رگرتوه ئه وه راست نیه ، ئه م یه كانه خه ڵكی عه ره بی
تێدایه به اڵم رێژه كه ی زۆر كه مه .ئاوێنه : مه رجه كانی ئێوه چیه بۆ ئه و كه س���انه ی كه ده یانه وێت سودمه ندبن له و یه كانه ی له الیه ن ئێوه وه به نرخێكی ك���ه م دروس���تده كرێن ب���ۆ هاواڵتیانی
كه مده رامه ت و كرێچی ؟مه رج���ه كان ئه حم���ه د: كام���ه ران
هه روه ها یاس���ا، به پێی دیاریك���راوه راگه یاندنی���ش له كه ناڵه كان���ی هه ركاتێ���ك بۆی���ه راده گه یه نرێ���ت، فۆڕمه ك���ه وه رده گیرێ���ت ده بێت ئه و كه س���ه خاوه نی یه كه ی نیشته جێبون له هیچ نه بوبێ���ت س���ودمه ند نه بێت و پڕۆژه یه ك���ی نیش���ته جێبون له هه رێم و هاواڵتی و دانیشتوی هه رێمی كوردستان نه بوبێت هه روه ها س���ودمه ند بێ���ت،
له پێشینه ی خانوبه ره . ئاوێنه : پێتوانیه كه ئه و بودجه یه ی له الیه ن ئێوه وه بۆ بواری نیشته جێبون دیاریك���راوه ك���ه 18% بڕێكی یه كجار
كه مه ؟كام���ه ران ئه حم���ه د: هه م���و ئ���ه و بودجه ی���ه ی به ر هه رێمی كوردس���تان ده كه وێت كۆمه ڵێك سێكته ری جیای هه یه ، بۆیه له هه ریه كێك له سێكته ره كان بپرس���ین ئه وا به پێی خواستی ئه وان ئ���ه و بودجه یه دابه ش���نه كراوه له گه ڵ قه باره ی پێداویس���تیه كان و پڕۆژه كانی كه هه یانه ، بۆیه ئه و بودجه یه ی هه یه سنورداره و ناش���كرێت كه سێكته رێك پش���تگوێ بخ���رێ ، له به رئ���ه وه ئه مه په یوه ندی نیه به ئێم���ه وه و په یوه ندی گش���تیه وه بودجه ی به دابه ش���كردنی هه ی���ه به س���ه ر س���ێكته ره كان، بۆیه ئێم���ه بودجه یه كی زۆرم���ان بۆ بواری رێگا وبان دان���اوه چونكه رێگاكان زۆر داواكاری هاواڵتیان و له ئاستێكی خوار هۆكاری ته نیا كه پێداویستیه كاندایه ، گواستنه وه ش رێگاوبانه كانن، له به رئه وه ئه گه ر پش���كی گه وره ی بودجه بۆ ئه و الیه نه دانه نێین ئه وا به ره و ئاسۆیه كی
رون ناڕۆین.ئاوێن���ه : خه ریكه گون���ده كان به ره و چۆڵب���ون ده چ���ن كه چی ئێ���وه هیچ رۆڵێكی ئه وتۆتان نه بوه له باش���كردنی ئاوه دانكردن���ه وه ی رێگاوبان���ه كان و
گونده كان؟ئاوه دانكردنه وه ی ئه حمه د: كامه ران گونده كان ئه و قۆناغه ی بڕی كه س���ه ر به وه زاره تێك���ی دیاریكراوبێت، چونكه ئاوه دانكرنه وه ی گونده كان له ئاستێكدایه ب���ۆ ئ���ه وه ی به هه مو الیه ن���ه كان كار بۆئاوه دانكردنه وه ی گونده كان ده كرێت له هه م���و الیه ن���ه كان و هی���چ گوندێك نیه كه ئێس���تا رێ���گای نه بێت، به اڵم له وانه یه رێگاكه ی یان تێكه ڵه بێت یان رێگاك���ه ی زۆر باش نه بێ���ت، چونكه بودجه ی ئێمه سنورداره و ئێستا زیاتر بۆ دوس���ایدكردنی رێ���گاكان ده ڕوات، به اڵم گه ڕانه وه ی خه ڵك بۆ گونده كان كۆمه ڵێك هۆكاری هه یه وه كو ئابوری ئه و كه س���انه له كوێ داهاتی باش���یان ده س���ت بكه وێت ئه وا له و ش���وێنانه دا
نیشته جێ ده بن.
وه زیری ئاوه دانكردنه وه و نیشته جێبون: ئه گه ر پشكی گه وره ی بودجه بۆ رێگاوبان
دانه نێین ئه وا به ره و ئاسۆیه كی رون ناڕۆین
دابه شكردنی زه وی به سه ر هاواڵتیان و
دانی پێشینه ی خانو چاره سه ری قه یرانی
نیشته جێبونی نه كرد،
دروستكردنی یه كه ی نیشته جێبونیش له رێگه ی كه رتی
تایبه ته وه له كه موكورتی به ده ر
نه بوكامه ران ئه حمه د
ئه گه ر باس له پڕۆژه ی ستراتیجی
به دوسایدكردنی رێگاوبانه كان بكه ین،
ئه وا ئێمه جگه له دوسایدكردنی رێگای هه ولێر پردێ و رێگای چه مچه ماڵ سلێمانی كه نۆژه نكراوه ته وه ،
هیچ رێگایه كی ترمان له پڕۆژه
ستراتیجیه كان ته واو نه بوه
سرودی‌‌نیشتیمانی‌له ماوه ی كه متر له س���ه ده یه كداو به هۆی گۆڕانی سیستمی فه رمانڕه واییه وه ، پێنج جار سرودی نیشتیمانی عێراق گۆڕانكاری به س���ه ردا هاتوه . له ئێستاشدا پارله مانی عێراق سه رقاڵی دانانی سرودێكی نوێیه ، به اڵم دیارنییه ملمالنێ سیاسیه كان رێگه به په سه ندكردنی ده ده ن یاخود بۆ خولی
داهاتوی پارله مان دوای ده خه ن.دوای ئه وه ی له ساڵی )1921( ده وڵه تی عێراق دروستكراو فه یسه ڵ كرایه پادشای ئه م واڵته ، له بری س���رودی نیشتیمانی ، مارشی پادش���ایه تی به ئاوازێكی ساده وه پێش���كه ش ده ك���را و ئ���ه م مارش���ه ش تاڕوخان���ی رژێمی پادش���ایه تی و هاتنه كایه ی سیستمی كۆماری ، له ده ره نجامی شۆڕش���ی )14/ته موز/1958( به رده وام ب���وو. له م قۆناغ���ه دا مارش���ی كۆماری لێ���ده دراو به "مه وتن���ی " ناوده برا، ئه م مارش���ه ش هه ر ئاواز بو وشه ی له گه ڵدا
نه بو.س���رودی ده وترێت پێی هه رچه ن���ده نیش���تیمانی ، ب���ه اڵم له هه ندێك قۆناغدا ده ق���ی س���روده كه و ئاوازدانه ره كه ش���ی كه س���انی بیانی بوون. به نمونه له دوای )1963( له س���اڵی به عسیه كان ئه وه ی س���رودێكی گرته ده ست، ده س���ه اڵتیان نوێیان به ناوی )والله زمان یا س���الحی( كرده سرودی نیشتیمانی ، كه هۆنراوه ی شاعیری میسری سه اڵح جاهین و له ئاوازی
ئاوازدانه ری میسری كه مال ته ویل بوو.له س���اڵی )1981( جارێكیتر سرودی نیش���تیمانی گۆڕاو كرا به سرودی )وطن مدا علی اال فق جناح������ا(، كه هۆنراوه ی ش���اعیری عێراقی ش���ه فیق كه مال بوو، به اڵم ئاوازدانه ری لوبنانی وه لید غه لیمه ئ���اوازی بۆ دانابوو. له س���اڵی )2003( و دوای روخانی رژێمی به عس، هۆنراوه كه ی ش���اعیری فه له س���تینی ئیبراهیم تۆفان به ناونیش���انی "مه وتنی " كرایه س���رودی نیش���تیمانی عێراق���ی ، ئ���ه و هۆنراوه یه له الیه ن نوس���راوه و له س���اڵی )1934(
محه مه د فلێفله وه ئاوازی بۆ دانراوه .دوای ده س���اڵ له روخان���ی رژێم���ی به عس، پارله مانی عێراق بڕیاری دانانی س���رودێكی نوێی بۆ عێ���راق دا. بۆ ئه و لیژنه ی ل���ه )2012/3/14( مه به س���ته پڕۆژه پارله مان راگه یاندنی رۆشنبیری و به س���ه رۆكایه تی پێش���كه ش قانونێكی پارله مان كرد، كه سێ ده ق له خۆده گرێت ب���ۆ ئ���ه وه ی یه كێكیان هه ڵبژێ���رێ . له رۆژی )2013/7/15( له س���ه ر داواكاری لیژنه كه ، سه رۆكایه تی پارله مان بڕیاریدا پڕۆژه ك���ه بخاته به رنام���ه ی كاره وه . له رۆژی )7/18( خرایه به رنامه ی كاره وه ، به اڵم به هۆی ناڕه زایی و ره خنه ی هه ندێك الیه نه كان���ی ناو پارله مان���ه وه ده نگدان له س���ه ر پڕۆژه كه ب���ۆ كاتێك���ی نادیار
دواخرا.له ئێس���تادا هه ریه ك���ه ل���ه : ك���ورد، توركمان، ئه رمه ن، مه سیحی ، داواده كه ن به شێك له س���روده كه به زمانه كانی ئه وان بنوس���رێته وه و ته نها به عه ره بی نه بێت، به اڵم كوتله ی ئه حراری س���ه ر به ره وتی س���ه در به تون���دی دژی ئ���ه م داوای���ه ده وه ستنه وه ، لیستی ده وڵه تی قانونیش ب���ۆ چاره س���ه ری ئه م گرفته پێش���نیار ده كات دێڕی كۆتایی س���روده كه "عاش
العراق" به و زمانانه بوترێته وه .سروده پێشنیار كراوه كه له هه شت دێڕی چه ند هۆنراوه یه كی به در شاكر سه یاب و محه م���ه د مه هدی جه واهی���ری و محه مه د مه هدی به س���یر پێكدێت، به اڵم تائێستا ئاوازدانه ری ب���ۆ دانه نراوه و ئه و كاره بۆ
لیژنه یه كی مۆزیكی به جێهێڵراوه .سه رۆكی لیژنه ی رۆشنبیری و راگه یاندنی پارله م���ان عه لی ش���ه ال، رایده گه یه نێت له پێناوی زو په سه ندكردنی سروده كه دا، ده خرێت���ه پارله مانت���اران پێش���نیاری ده نگدانه وه و ده ڵێت "پێش���بینی ده كه م له م مانگی ره مه زانه دا سروده كه په سه ند
بكرێت".پارله مانت���اری كورد مه حم���ا خه لیل ئاماژه به وه ده كات ئه گه ر داواكاری كورد له سروده كه دا جێی نه كرێته وه و به زۆرینه ی ده ن���گ په س���ه ند بكرێ���ت، كارناكات���ه به غداو هه ولێرو په یوه ندییه كانی س���ه ر قه یرانێكی نوێ دروست ناكات. هه روه ها وته بێژی كوتله ی ئه حرار موشریق ناجی ، ده ڵێ "هیوادارم په سه ندكردنی سروده كه بخرێته خول���ی داهات���وی پارله مانه وه ، چونكه ئ���ه وكات ته رازوی هێ���ز گۆڕانی
به سه ردا دێت".
7 (387( سێشه ممه 2013/7/23 عێراق
پرۆفایل
ئا: بارام سوبحی
لیستی هاوپه یمانی كوردستان داواده كات هه ڵبژاردنی داهاتوی عێراق به شێوه ی لیستی كراوه و یه ك بازنه یی
به ڕێوه بچێت، به اڵم مه رجه عی بااڵی شیعه كان و به شێك له كوتله كانی
ناو پارله مانی عێراق له گه ڵ ئه وه ن هه ڵبژاردنه كان به شێوه ی فره بازنه یی
به ڕێوه بچێت. لیستی ده وڵه تی قانونیش ره تیده كاته وه داوای
درێژكردنه وه ی ماوه ی پارله مانی كردبێت.
مانگی ئازاری ساڵی داهاتو، ته مه نی ئه م خول���ه ی پارله مانی عێراق كۆتایی عێراق ده س���توری به گوێ���ره ی دێت، ده بێت )45( رۆژ به ر له كۆتایی خولی پارله مان، هه ڵب���ژاردن ئه نجام بدرێت. مانگ���ی رابردو لیژنه یه ك���ی پارله مانی به س���ه رۆكایه تی ئوس���امه نوجه یف���ی ده س���تیانكرد پارله م���ان، س���ه رۆكی به ئاماده كردنی پ���ڕۆژه قانونێكی نوێ بۆ هه ڵبژاردنه كانی داهاتوی پارله مانی هاوپه یمانی كوردستان لیستی عێراق، بازنه و به یه ك هه ڵب���ژاردن داواده كات مه رجه عی شیعه كانیش داواده كات فره بازنه بێت و هه ردوالش كۆكن له س���ه ر ئه وه ی هه ڵبژاردنه كه به لیس���تی كراوه
بێت.
كورد: لیستی داخراوی ناوێ بیس���ت )2013/7/16( رۆژی پارله مانتاری هاوپه یمانی كوردس���تان، سه رۆكایه تی ئاراسته ی پێشنیارێكیان پارله مان���ی عێراق ك���رد و داوایان كرد هه ڵبژاردنه كان به شێوه ی یه ك بازنه یی ئه نج���ام بدرێت، ده نگ���ه زیاده كانیش به شێوه یی زنجیره یی به سه ر لیسته كاندا داب���ه ش هه ڵبژاردن���دا له بازنه یه ك���ی
بكرێت.هاوپه یمان���ی لیس���تی وته بێ���ژی ته ی���ب، موئه ی���ه د كوردس���تان رایده گه یه نێت لیس���ته كه یان پشتیوانی ده كات هه ڵبژاردنه كان له ئه نجامدان���ی به ش���ێوازی لیس���تی ك���راوه و ی���ه ك بازنه ی���ی ، به هۆكاری ئه وه ی "لیس���تی كراوه ده توانێ به ره نگاری تایفه گه رایی ئازادییه كی زیاتریش بێته وه ، هه روه ها به ده نگده ر ده به خشێت بۆ هه ڵبژاردنی ئه و كه س���ه ی متمانه ی پێ���ی هه یه ". وتیش���ی "له گه ڵ ئه وه ی���ن عێراق یه ك
بازنه بێت".
ده وڵه تی قانون و تۆمه ته كانهه ندێ���ك له پارله مانت���اران ئام���اژه ده وڵه ت���ی لیس���تی ده ك���ه ن ب���ه وه قان���ون هه رچه ن���ده له میدیاكاندا باس له وه ده ك���ه ن له گه ڵ لیس���تی كراوه ن، به اڵم به ش���ێوه یه كی ك���رداری له گه ڵ لیس���تی داخراون و ده یانه وێت ته مه نی پارله مانیش بۆ ماوه ی یه ك ساڵ درێژ بكه نه وه . به اڵم پارله مانتاری ده وڵه تی قانون عه لی شه ال هه مو ئه و بۆچونانه كوتل���ه ی "هه ندێ���ك ره تده كات���ه وه و بچ���وك" به وه تۆمه تبار ده كات كه ئه و ده ڵێت باڵوده كه نه وه و "پڕوپاگه ندانه " "نیازی دواخستنی هه ڵبژاردنمان نییه و كوتله كه شمان باسی نه كردوه و سورین له سه ر ئه نجامدانی هه ڵبژاردن له واده ی
خۆیدا".قانون���ی و لیژن���ه ی ئه ندام���ی پارله مانتاری ده وڵه تی قانون مه حمود حه س���ه ن، رایده گه یه نێت لیستی كراوه بۆ هه ڵبژاردن���ه كان یه كالیی بوه ته وه و دژایه ت���ی خۆی ب���ۆ لیس���تی داخراو "زۆرین���ه ی ده ڵێ���ت راده گه یه نێ���ت و كوتله كان دژی لیستی داخراون، كه چی هه ندێك كوتل���ه له پێناوی به رژه وه ندی
ته سكی حیزبی ، هه وڵی بۆ ده ده ن".
عێراقیه و پێشنیاره كانی لیس���تی عێراقیه پیش���نیاری كردوه ته مه نی كاندید له )30( ساڵه وه بكرێته (25( ساڵ، هه روه ها مه رجی بڕوانامه به كالۆریۆس و بكرێت���ه له ئاماده ییه وه رێگ���ه ش به و كه س���انه نه درێت كه دو ره گه زنامه ی���ان هه یه خۆی���ان كاندید بكه ن، تاوه كو ده س���به رداری ناسنامه
بیانیه كه یان نه بن.پارله مانتاری لیستی عێراقیه ی ئازاد عالیه نوس���ه یف، ئام���اژه به وه ده كات زۆرینه ی ئه و الیه نانه ی هه وڵی لیستی داخراو ده ده ن "ش���ه ڕی هه ڵبژاردنیان له س���ایه ی ده یانه وێ���ت دۆڕان���دوه و بش���ارنه وه ". خۆیان دیكتاتۆریه ت���دا ئ���ه و پارله مانتارانه ش���ی كه له باره ی پش���تیوانی له لیس���تی داخراو ده كه ن، نوسه یف به وه تۆمه تباریان ده كات كه ده یانه وێت "ببنه فه رمانبه ر الی سه رۆك كوتله كان و م���ه دای ئازادی كاركردنیان
دیاریكراو بێت".
هه ڵبژاردن و گرفته كانی پس���پۆڕێكی ب���واری هه ڵبژاردنه كان رایده گه یه نێت جێبه جێكردنی لیس���تی له كات���ی بازنه ی���ی ، ی���ه ك ك���راوه و كۆمیس���یۆن ده نگه كاندا ئه ژماركردنی
دوچاری گرفتی زۆر ده كاته وه .پس���پۆڕی بواری هه ڵب���ژاردن عادل الم���ی ، رونیده كات���ه وه جێبه جێكردنی لیس���تی كراوه و ی���ه ك یازنه یی له ڕوی چونك���ه "ئه س���ته مه "، هونه ریی���ه وه "پێویس���ته كاندی���دی زۆر هه بێت بۆ سه رانس���ه ری عێراق، له وانه یه ژماره ی كاندیدی هه ر كوتله یه ك بگاته )650( كاندی���د، وات���ه دو هێن���ده ی ژماره ی كورس���یه كانی پارله م���ان، ئه وه ش بۆ جیاكردنه وه ی ده نگه كان زۆر قورسه ".
سه درو حه كیم ته بانله لیسته كانی ره وتی سه در هه ریه كه "كوتله ی ئه ح���رار"و ئه نجومه نی بااڵی ئیس���المی "مه واتن" پشتگیری خۆیان بۆ لیستی كراوه و شێوازی فره بازنه یی ده رده ب���ڕن. ب���ۆ به رگرت���ن له رودانی له هه ڵبژاردنه كان���دا، س���اخته كاریش ره وت���ی س���ه در پێش���نیاری ك���ردوه ده نگدانی تایبه ت و گشتی له یه ك رۆژدا بكرێت، هه روه ها تۆماری س���ه ره تایی و
كۆتایی ده نگده ران به رده ست و ئاشكرا بێت.
پارله مانت���اری كوتل���ه ی ئه ح���رارو ئه ندامی لیژنه ی یاسایی موشریق ناجی ، لیسته كان تائێس���تا ده كات ئاشكرای له سه ر شێوازی ئه نجامدانی هه ڵبژاردن نه گه یش���تونه ته رێكه وت���ن. وتیش���ی پش���تگیری مه واتین لیس���تی "ئێمه و
لیستی كراوه و فره بازنه یی ده كه ین".ل���ه وه ده كات چه ند ناج���ی ، ب���اس پارله مانتارێ���ك به پاس���اوی دروس���ت نه بونی بۆش���ایی یاسایی یاخود ئه گه ر هات���و به ه���ۆی بارودۆخ���ی ئه منیه وه نه توانرا هه ڵبژاردن بكرێت، پێشنیاریان ك���ردوه ته مه نی پارله م���ان بۆ ماوه ی س���اڵێك درێژ بكرێته وه ، به اڵم له الیه ن لیژنه كه یان���ه وه ره تكراوه ، له به رئه وه ی له ده ستوردا ده س���توره و "پێچه وانه ی ده ڵ���ێ ده بێت )45( رۆژ به ر له كۆتایی
خولی پارله مان، هه ڵبژاردن بكرێت".مه وات���ن لیس���تی پارله مانت���اری عه بدلحس���ێن عه بت���ان، رایده گه یه نێت كوتل���ه گه وره كان���ی ن���او هاوپه یمانی له لیس���تی پش���تیوانی نیش���تیمانی ك���راوه و فره بازنه یی ده كه ن و "رێگه ش به تێپه ڕینی قانونێك ناده ین پێچه وانه ی ئه مه بێت"، ئه م جه ختكردنه وه یه ش���ی به وه پاس���او ده دات كه "مه رجه عیه تی
بااڵ پشتیوانی ده كات".وته كانی ئه و پارله مانتاره له كاتێكدایه ، له وتاری هه ینی رابردودا عه بدولمه هدی بااڵی نوێن���ه ری مه رجه عی كه ربه الیی ش���یعه كان عه لی سیستانی ، پشتگیری هه ڵبژاردنه كان ئه نجامدان���ی بۆ خۆی به ش���ێوه ی لیستی كراوه و فره بازنه یی راگه یاندو وت���ی "نابێت ب���ۆ ئه زمونه نه رێنیه كان بگه ڕێینه وه ، لیستی داخراو ئه زمونێكی شكس���تخواردوه و واده كات هاواڵتیان به كه می به شداری هه ڵبژاردن
بكه ن".
ئا: سۆران كامه ران
له دیمانه یه كدا له گه ڵ ئاوێنه ، پارله مانتاری عێراق له لیستی
موته حیدون )لیسته كه ی ئوسامه نوجه یفی سه رۆكی پارله مان( د.ئه حمه د
مه ساری ، رایده گه یه نێت هاواڵتیان متمانه یان به سوپاو ده زگا ئه منیه كان نه ماوه ، بۆیه هه ریه كه له توركمان و
عه ره بی سوننه داوای پێكهێنانی هێزی تایبه ت به خۆیان ده كه ن.
راشیده گه یه نێت تائێستا درێژكردنه وه ی واده ی سه رۆكایه تی نوری مالیكی
نه خراوه ته به ر باس، داواش له الیه نی كوردی ده كات كه سێك بۆ شوێنی
تاڵه بانی كاندید بكه ن.
ئاوێن���ه : عه ره به كان���ی دیال���ه داوای پێكهێنان���ی هێزێكی تایب���ه ت به خۆیان له مه وبه ری���ش ماوه ی���ه ك ده ك���ه ن، توركمانه كان هه م���ان داوایان كرد، ئایا ئه م���ه به ڵگه نی���ه له س���ه ر الوازبونی ئه منیه كانی به ده زگا هاواڵتیان متمانه ی
عێراق؟مه ساری : داواكاری عه ره به سوننه كانی دیاله ب���ۆ پێكهێنانی هێزێك���ی تایبه ت به خۆی���ان، به ڵگه ی���ه له س���ه ر نه بونی متمان���ه ی هاواڵتیانی عێراق���ی به ده زگا پێش���تریش حكوم���ه ت، ئه منیه كان���ی توركمان هه مان داوایان هه بوو، كوردیش هێزێك���ی تایبه تی هه یه بۆ پاراس���تنی خۆی ، ئه مه ش به ڵگه یه له س���ه ر ئه وه ی ئه و س���وپایه ی كه ئه مڕۆ هه یه له س���ه ر رێڕه وی راس���تی خۆی ناڕوات و الیداوه و عێراق پێكهاته كانی هه موو نوێنه رایه تی ن���اكات و ئه دایه كی نیش���تیمانی باش���ی نه ب���وه . به داخه وه داكۆك���ی له پێكهاته و الیه نێ���ك ده كات، نه وه ك���و س���ه رجه م پێكهاته كان���ی عێراقی به ب���ێ جیاوازی ، ئه م���ه ش وایك���ردوه پێكهاته كانی دیكه داوای پێكهێنانی هێزی تایبه ت به خۆیان
بكه ن بۆ داكۆكیكردن له خۆیان.ئاوێن���ه : بابه تی پێكهێنان���ی هه رێمی
سوننه له ئێستادا به كوێ گه یشتوه ؟هه رێم���ی پێكهێنان���ی مه س���اری : س���ه ربه خۆ میلله ت بڕی���اری لێ ده دات، ئه گه ر دانیش���توانی ئ���ه و پارێزگایانه ی
خۆپیشاندانیان ده كه ن، داوای پێكهێنانی هه رێم بكه ن و پێی رازی بن، ئه وه مافێكی ده ستوری خۆیانه و كه س بۆی نییه ئه و مافه مان لێ زه وت بكات. ئه گه ر میلله ت داوای دیكه ی هه بوو بۆ ده ستبه ركردنی مافه كان���ی ، ئ���ه وه به دڵنیایی���ه وه ئێمه
له گه ڵ داوای میلله تی خۆمانین.ئاوێن���ه : عه بدولمه لیك س���ه عدی كه به موفتی سوننه كان داده نرێت پێكهێنانی هه رێمی س���وننه ی ره تك���رده وه ، به اڵم له گردبون���ه وه ی زانایانی ئاینی س���وننه لێكرد، قسه تان پش���تیوانیان له هه ولێر له سه ر ئه م بۆچونه دژ به یه كانه چییه ؟
هه رێم���ی پێكهێنان���ی مه س���اری : فه قیهه كانی گه وره له الیه ن س���ه ربه خۆ گردبون���ه وه ی فیقه���ی له هه ولێر، فتوای له س���ه ر درا كه جائیزه و دژی شه رعیه ت نییه ، راش���یانگه یاند ئه گه ر به رژه وه ندی گش���تی موس���ڵمانانی تێدا بێ���ت ئه وه واجبه . ئه و فه توایه ی خه ڵك وه ریگرتوه ئه وه یه كه پێكهێنانی هه رێمی سه ربه خۆ حه رام نیه و ش���ێوه یه كه له ش���ێوه كانی
به ڕێوه بردن و مافی خه ڵكی ئه م واڵته یه كه شێوازی ئیداری په یوه ست به خۆیان
هه ڵبژێرێت.ئاوێن���ه : له مانگ���ی راب���ردودا و دوای دابڕانێكی زۆر مالیكی و بارزانی سه ردانی یه كتریان كرد، سه رنجی ئێوه له سه ر ئه و
سه ردانانه چییه ؟مه ساری : ئێمه له گه ڵ چاره سه ركردنی ئیدی عێراقین، قه یرانه كانی س���ه رجه م ناوه ندی له حكومه تی قه یرانه كان ئه گه ر یان هه رێم���ه وه بن. ب���ه اڵم به مه رجێك چاره س���ه ركردنی قه یران���ه كان له س���ه ر حیس���ابی هی���چ الی���ه ن و پێكهاته یه كی سیاس���ی دیكه نه بێت. ئێمه ده مانه وێ سه رجه م له نێوان نیشتیمانی سازانێكی الیه نه سیاس���یه كانی عێراق���دا هه بێت و س���ه رجه م كێش���ه كانی نێ���وان كوردو پارێزگا حكومه ت و ناوه ندی و حكومه تی س���وننه نش���ینه كان چاره س���ه ربكرێن. گش���تی چاره س���ه ره كان پێویس���ته بێت و بۆس���ه رجه م عێ���راق بێت و بچوك نه كرێت���ه وه بۆ به رژه وه ن���دی له الیه نێك
له سه ر الیه نێكی دیكه .ئاوێن���ه : بۆچونێ���ك هه ی���ه پێیوایه له س���ه ر مالیكی بارزانی و نزیكبونه وه ی حسابی س���وننه و ناڕه زاییه كانی سوننه
بوه له عێراقدا؟مه س���اری : من بڕواناكه م، له به رئه وه ی ئێمه به ڕێز مه س���عود بارزانی ده ناسین كه له س���ه ر حس���ابی عه ره بی س���وننه ناجوڵێت���ه وه و پێیوایه عه ره بی س���وننه شه ریكی راسته قینه ن له م واڵته دا، بۆیه من وای نابینم كه نزیكبونه وه یه ك هه بێت
له سه ر حسابی عه ره بی سوننه بێت.ئاوێن���ه : دوای له ی���ه ك نزیكبونه وه ی هه س���تده كه ن مالیك���ی ، بارزان���ی و گۆڕانكاری به س���ه ر هه ڵوێستی بارزانیدا هاتبێ به رانبه ر خۆپیش���اندانی ش���اره
سونییه كان؟گۆڕانكاری���ه ك هی���چ مه س���اری : له هه ڵوێس���تی به ڕێز بارزانی له به رامبه ر نابینرێت. س���وننه خۆپیش���اندانه كانی هیواداری���ن گۆڕانكاریش نه بێت له س���ه ر سیاسه تی دیاریكردنی دوارۆژ، بڕواشمان
كوردو‌مه‌رجه‌عی‌‌شیعه‌كان‌له‌سه‌ر‌شێوازی‌‌هه‌ڵبژاردنه‌كان‌ناكۆكن
پارله‌مانتاری‌‌لیستی‌‌موته‌حیدون‌د.ئه‌حمه‌د‌مه‌ساری:پێكهێنانی‌‌هه‌رێمی‌‌سوننه‌‌جائیزه‌و‌دژی‌‌شه‌ریعه‌ت‌نییه
به سیاسه ته كان و جموجوڵه سیاسیه كانی مه سعود بارزانی هه یه .
خۆپیش���اندانی تاك���ه ی ئاوێن���ه : سوننه كانی به رده وام ده بێت؟
مه س���اری : تا به جێگه یاندنی سه رجه م كۆتایی خۆپیش���اندان داواكاریی���ه كان، نای���ه ت، تاك���و حكومه ت���ی ناوه ن���دی ده س���تبه ردای سیاسه ته هه ڵه كانی خۆی نه بێت كه ئێستا په یڕه وی ده كات و مافی سه رجه م عێراقیه كان به بێ جیاوازی دابین
نه كات، خۆپیشاندان به رده وام ده بێت.ئاوێنه : ماوه ی ش���ه ش مان���گ زیاتره تاڵه بانی به هۆی نه خۆشیه وه له ده ره وه ی واڵته ، چ قس���ه یه كتان له باره ی چۆڵبونی
ئه و پۆسته وه هه یه ؟مه س���اری : ئێم���ه به هیوابوین جه نابی پۆس���ته كه ی بتوانێ���ت ج���ه الل م���ام به ڕێوه به رێت، له ئێستاشدا ئه گه ر ناتوانێ پێویس���ته له س���ه ر كورد كه سێكی دیكه بۆ ش���وێنه كه ی دیاری بكات و پاڵێوراوی خۆیان پێش���كه ش بكه ن، بۆ ئه وه ی ئه و پۆس���ته به تاڵ نه بێت، چونكه پۆستێكی گرنگه و به ش���ێكی گرنگه له ده س���ه اڵتی
جێبه جێ كردن.ئاوێنه : پێتوایه درێژكردنه وه ی والیه تی بارزان���ی بۆ دوو س���اڵی دیكه ش���تێكی
یاسایی بێت؟مه س���اری : پێموایه كورده كان خۆیان خۆی���ان له به رژه وه ندییه كان���ی باش���تر ده ڕوان���ن و ده زانن چ���ۆن هه رێمه كه یان به ڕێوه ب���ه رن. به ڕێ���ز س���ه رۆكی هه رێم بوه ، له ئیداره دان���ی هه رێم س���ه ركه وتو له هه رێم ئه منیه ت و پێش���كه وتن هه بووه ، بۆیه درێژكردنه وه ماوه ی س���ه رۆكایه تی بارزانی خێری پێوه ده بێت و له به رژه وه ندی
هه رێمه .ئاوێن���ه : ده وترێ���ت مالیك���ی به نیازه هاوش���ێوه ی بارزانی بۆ دو س���اڵی دیكه ماوه ی سه رۆكایه تی خۆی درێژ بكاته وه ، ئه گه ر ئه مه رویدا هه ڵوێس���تی ئێوه چی
ده بێت؟مه ساری : ئه وه نده ی من ئاگاداربم ئه م بابه ت���ه نه خراوه ته به ر باس و ناش���بێت رووبدات، له به رئه وه ی بۆ دروس���تكردنی به پێی له عێراقدا، نوێ نه خشه ڕێگایه كی ده ستور ده بێت هه ڵبژاردن له كات و ساتی
خۆیدا ئه نجام بدرێت.
نابێت بۆ ئه زمونه نه رێنیه كان بگه ڕێینه وه ،
لیستی داخراو ئه زمونێكی
شكستخواردوه و واده كات هاواڵتیان به كه می به شداری هه ڵبژاردن بكه ن
* ساڵی )1968( له دایكبووه
* ساڵی )1992( كۆلێژی پزیشكی زانكۆی به غدای
ته واوكردوه * ساڵی )1999( دبلۆمی
بااڵی له نه شته رگه ری گشتی له زانكۆی به سره وه رگرتوه * له )1992( تا )2002( له نه خۆشخانه كانی به غداو
به سره و ئه نبارو واست كاریكردوه
* ساڵی )2010( بوه ته ئه ندامی پارله مانی عێراق
د. ئه حمه د عه بد حه مادی شاوش مه ساری پێویسته له سه ر كورد كه سێكی دیكه له جێی تاڵه بانی بۆ
شوێنه كه ی دیاری بكات و پاڵێوراوی خۆیان هه بێت، بۆ ئه وه ی ئه و پۆسته
به تاڵ نه بێت
ئابووری(387( سێشه ممه 2013/7/23 8ئه‌م‌الپه‌ڕه‌یه‌‌به‌‌سپۆنسه‌ری‌گروپی‌کۆمپانیاکانی‌قه‌یوان‌چاپ‌و‌باڵوده‌کرێته‌وه
ئا: ئاسۆ سه راوی
به رهه می گه نمی عێراق له ساڵی 2003 دا ته نها 600 هه زار ته ن بوه ، ساڵی رابردو گه یشته 2 ملیۆن و 500 هه زار
ته ن، ئه مساڵیش كه هێشتا پڕۆسه ی وه رگرتن به رده وامه ، گه یشتۆته زیاتر له 3ملیۆن و 200 هه زار ته ن، وه زیری
بازرگانی عێراق پێشبینی ده كات، به رهه می ئه مساڵی گه نمی عێراق
بگاته ، 3ملیۆن و500هه زار ته ن.
وه زیری بازرگانی عێراق: زیادبونه كه پێشبینی نه كرابو
وه زی���ری بازرگانی عێراق د.خه یرواڵ بابه ك���ر له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه ، ئاماژه به وه ده كات زیادبونی به رهه می گه نمی عێراق له مساڵدا له پێشبینی ئه وانیشدا نه ب���وه ، به جۆرێ���ك، له گ���ه ڵ ئه وه ی تائێستاش جگه له هه رێمی كوردستان له هه ردو پارێزگای موسڵ و كه ركوكیش، وه رگرتن���ی گه ن���م به رده وام���ه ، به اڵم ئه و رێژه گه نمه ی تائێس���تا وه گیراوه به به راورد به ساڵی پێشو 700 هه زار ته ن زیاتره ، چونكه ساڵی پێشو له سه رجه م عێراقدا 2ملیۆن و 500 هه زار ته ن گه نم وه رگیراوه ، به اڵم ئه مس���اڵ تائێس���تا 3ملیۆن و 200 ه���ه زار ته ن وه گیراوه و، ئه و ده ڵێ���ت "پێش���بینی ده كه ین تا كۆت���ا رۆژی وه رگرتن به رهه می گه نمی ئه مس���اڵ بگاته نزیكه ی 3ملیۆن و 500
هه زار ته ن".ئ���ه و جه خ���ت ل���ه وه ش ده كاته وه كه س���اڵ به س���اڵ به رهه می دانه وێڵه به نمونه ش ك���ردوه ، زیادی له عێراقدا باس له ساڵی 2003 ده كات كه به رهه می گه نم له سه رتاسه ری عێراقدا ته نها 600 هه زار ته ن ب���وه ، به اڵم ئ���ه و رێژه یه س���اڵ به س���اڵ زیادیكردوه ، هه ر وه ك ئه و پێش���بینی ده كات، ئه و زیادبونه به جۆرێك به رده وام بێت بگاته ئاستی به به رهه می پێویس���تی عێراق ئه وه ی ده ره ك���ی گه نم نه بێت، "پێداویس���تی عێراق به گه نم سااڵنه 4ملیۆن500 هه زار ته نه ، پێش���بینی ده كرێ���ت به رهه می ئه مس���اڵ بگاته 3 ملی���ۆن و 500 هه زار ش���تێكی به ڕاس���تی ئه مه ش ت���ه ن،
دڵخۆشكه ره ".
"هه رچه ند گه نم زۆربێت ده بێت رێژه یه ك هه ر هاورده بكه ین"
ئه و وه زی���ره ی حكومه ت���ی عێراقی باس ل���ه وه ش ده كات، كه هه رچه نده به رهه م���ی گه نم���ی ناوخۆیی زۆر بێت هێش���تا ئه وان ناچارن گه نمی ده ره كی هاورده بكه ن، هۆكاره كه شی وه ك خۆی رونیده كاته وه بۆ ئه وه ده گه ڕێته وه كه گه نمی ناوخۆیی به ته نها بۆ كردن به نان ب���اش نیی���ه "وه ك الی خۆمان ده ڵێن هه ویره ك���ه ی بۆ نانك���ردن پێزی نیه و به كه ڵك نای���ه ، چونكه گه نمی عێراقی م���اده ی )گیلۆتی���ن( كه متره رێژه ی كه پێویس���ته ئه و رێژه ی���ه له گه نمدا له 28% كه متر نه بێت، بۆیه پێویس���ته به رێژه یه ك گه نم له ده ره وه هه ر هاورده بكه ین و تێك���ه اڵوی گه نم���ی ناوخۆی بكه ین، باش���ترین گه نمی���ش كه ئێمه ئوستورالی و گه نمی ده كه ین هاورده ی
ئه مه ریكی و كه نه دییه ".نه ك به ته نها رێژه ی گه نم زیادیكردوه ، به ڵكو وه ك د. خه ی���رواڵ ده یخاته رو، زیادیك���ردوه ، )ج���ۆ(ش به رهه م���ی له سه رجه م پێش���و "ساڵی به جۆرێك عێراقدا 180هه زار ته ن جۆ له جوتیاران وه رگیراوه ، به اڵم ئه مساڵ تائێستا385
هه زار ته ن وه رگیراوه ".
له سلێمانی زیاد له 125هه زار ته ن وه رگیراوه
له پارێ���زگای س���لێمانیش وه ك���و زۆرین���ه ی پارێزگاكانی ت���ری عێراق، به رهه می گه نم به جۆرێك زیادیكردوه سلێمانی س���ایلۆی به ڕێوه به ری وه ك ئاماژه ی كه ری���م ئیس���ماعیل جه مال پێده كات، له س���ه رجه م ساڵی رابردودا 96هه زارو 500 ته ن گه نمیان وه رگرتوه ، به اڵم ئه مس���اڵ كه هێش���تا وه رگرتن ته ن له 125ه���ه زار زیاتر به رده وام���ه گه نمیان وه رگرتوه ، كێشه ی سه ره كی
كه س���ااڵنه دوباره ده بێته له پارێزگای سلێمانی نه بونی سایلۆیه كی پێویسته بۆ عه مباركردن���ی گه نم، هه ر ئه مه ش بۆته هۆی ئه وه ی سااڵنه گه نمێكی زۆر دابنرێ سلێمانی سایلۆی له گۆڕه پانی له ئێستاش���دا وه ك جه مال ئیسماعیل ده ڵێت "له به ر نه بونی ش���وێن زیاد له 35هه زار ته ن گه نم له گۆڕه پانی سایلۆی ناچاربوین بۆی���ه دانراوه ، س���لێمانی به كه می گه نم وه ربگرین ئه گه ر مه ترسی تائێس���تا نه بوایه نه بونی ش���وێنمان 20هه زار ته ن گه نمی ترمان وه رگرتبو، ئه و گه نم���ه ی ك���ه له گۆڕه پانه كه دایه مه ترسی خراپبونیش���ی ته نها له كاتی ب���اران باریندایه ، ئه م���ه ش ئه گه رێكی دور نییه ، چونكه س���ااڵنی پێش���و له 14/ ته مموزدا باران باریوه ، ئێمه وه ك پیش���ه ی س���ااڵنه مان له 9/5 گه نمی
گۆڕه پانه كه داده پۆشین".له پارێ���زگای گه ن���م وه رگرتن���ی س���لێمانی ، جگه له ناوه ندی ش���اره كه
له چوار بنكه ی تری وه ك رانیه ، كه الر، سه یدسادق، سیروانه وه ده بێت، ئه وه ی مایه ی خۆشحاڵی به ڕێوه به ری سایلۆی س���لێمانیه ، جگه له زیادبونی به رهه می گه نم، وه ك ئه و ده ڵێت "له 125 هه زار ته ن گه نمی ئه مساڵ زیاد له 100هه زار
ته نی پله یه كه ".له س���ااڵنی رابردو دره نگ گه یشتنی پ���اره ی گه نم���ی جوتی���اران گرفتێك بو، به اڵم به وته ی جه مال ئیس���ماعیل ئ���ه و گرفته له مس���اڵدا نابێت، چونكه تائێس���تا 40ملیار دیناری���ان بۆ هاتوه ئه م���ه ش به ش���ی ئه و گه نم���ه ده كات كه له مانگی شه ش���دا وه ریانگرتوه "بۆ مانگی حه وتیش له نزیك جه ژن پاره ی
ترمان بۆ دێت".
به ڕێوه به رایه تی كشتوكاڵ و كاریگه ری له سه ر زیادبونی به رهه م
له پێن���او زیادبونی به رهه می گه نمی جوتیاران، جێگری به ڕێوه به ری گشتی
كشتوكاڵی سلێمانی رزگار حه مه د خدر ئام���اژه به وه ده كات، س���ااڵنه به پێی پێداویس���تی هه ر جوتیارێك )بنه تۆ(ی گه نم یان پێ���ده ده ن، هه روه ها ئه و وتیشی "ئه مساڵ تائێستا 4هه زار ته ن گه نمی بنه تۆ له جوتیارانی س���نوره كه
وه رگیراوه ته وه ". ئ���ه و ب���اس ل���ه وه ش ده كات ك���ه س���اڵی رابردو 4هه زار ته ن سه مادیان س���نوری جوتیاران���ی به س���ه ر پارێزگای س���لێمانی دابه شكردوه ، بۆ ئه مس���اڵیش نیازیان هه یه 6هه زار ته ن س���ه ماد داب���ه ش بك���ه ن. جگێ���ری به ڕێوه به ری گشتی كشتوكاڵی سلێمانی ئ���ه وه ش ده خات���ه رو كه پێویس���تی هه رێم به گه نم سااڵنه 600هه زار ته نه و ئ���ه و وتی "ئه گ���ه ر ئێمه له س���لێمانی 150ت���ا200 ه���ه زار ت���ه ن گه نمم���ان ئ���ه وه ی ده گه ین���ه به رهه مهێن���ا ده ره ك���ی به گه نم���ی پێویس���تیمان
نابێت".
زۆریی‌‌به‌رهه‌می‌‌گه‌نم‌له‌مساڵدا‌پێشبینی‌‌نه‌كرابوتائێستا‌زیاتر‌له3ملیۆن‌و200هه‌زار‌ته‌ن‌وه‌رگیراوه
ئا: شاهۆ ئه حمه د
سه رۆكی مونته دای ئابوری كوردستان رایده گه نێت دواكه وتنی پێدانی
پێشینه ی خانوبه ره و قه رزی بچوك كاریگه ری له سه ر ئابوری هه رێمی
كوردستان دروستكردوه و پێویسته حكومه ت چاو به سیاسه تی ئابوری
خۆیدا بخشێنێته وه وته بێژی وه زاره تی دارایی و ئابوریش ده ڵێت "تاكو دوای
ره مه زان مامه ڵه ی نوێی پێشینه ی خانوبه ره وه رناگیرێت" .
مونته دای س����ه رۆكی عه لی فه یسه ڵ ئابوری كوردس����تان ئ����ه وه ی بۆ ئاوێنه پێش����ینه ی پێنه دان����ی رونك����رده وه خانوب����ه ره و قه رزی بچ����وك كاریگه ری ب����ازاڕ و پرۆس����ه ی بنیاتنانی له س����ه ر خانوبه ره دروس����تكردوه ، ك����ه به هۆی ئاس����ته نگی دارای����ی حكومه ته وه بوه و "دی����اره حكومه ت ئه م هه ن����گاوه ی بۆ نیشته جێبون كێش����ه ی كه مكردنه وه ی دواكه وتنه ئ����ه م ب����ه اڵم هاویش����توه ، بازاڕ له س����ه ر س����لبی ره نگدان����ه وه ی خه ڵ����ك ب����ه وه ی دروس����تكردوه
پشتیانبه ستبو به م پێشینه یه بۆ ئه وه ی ئێس����تا به اڵم ته واوبكه ن خانوه كانیان
گرفتی مادییان بۆ دروستبوه ".ناوب����راو وتیش����ی "دواكه وتن����ی ئه م پێش����ینانه كاریگه ری له سه ر بارودۆخی دروس����تكردوه ، هاواڵتیان كۆمه اڵیه تی چونكه زۆرێ����ك له هاواڵتیان بۆ ئه وه ی رانه وه س����تێ، له خانوه كانیان كاركردن
چون له شوێنی تر قه رزیانكردوه و ئێستا توشی كێش����ه ی پێدانه وه ی ئه و قه رزه
بون".سه باره ت به پێدانی پێشینه ی خانوبه ره وته بێژی تاری����ق دلێ����ر به هاواڵتی����ان وه زاره تی دارایی ئاماژه به وه ده كات كه ئێستا هیچ مامه ڵه یه كی نوێ بۆ پێدانی پێش����ینه ی خانوب����ه ره وه رناگیرێ����ت،
"به ڵكو وابڕیاره له دوای جه ژنی ره مه زان ئه و مامه اڵنه وه ربگیرێت".
دابه شكردنی به چۆنیه تی س����ه باره ت وه زاره تی وته بێژه ك����ه ی پێش����ینه كان دارای����ی ئه وه ی رونكرده وه كه 600 ملیار دینار بۆ سه رجه م پێشینه كان دانراوه و تێدا 500 ملیار بۆ پێشینه ی خانوبه ره و 50 ملیار بۆ پێشینه ی كشتوكاڵ و 30 بۆ
پێشینه ی پیشه سازی و 20 ملیاریش بۆ پێشینه ی گه شتوگوزاره .
سه رۆكی مونته دای ئابوری كوردستان ئه وه شی نه شارده وه ئه و شڵه ژانه ی ئێستا له هه رێمی كوردس����تان هه یه كاریگه ری له س����ه ر ئابوری هه رێم دروس����تكردوه و له مباره یه وه ده ڵێت "بارودۆخی سیاسی مه نجه ڵ����ی هه م����و بارودۆخه كان����ی ناو
كۆمه ڵگه ن له به رئه وه هه ر ش����ڵه ژانێك یاخود هه ر كێشمه كێش����ێك هه بێت، چ له ناوخۆی هه رێم چ له ده ره وه كاریگه ری له س����ه ر ئابوری هه رێم ده بێت، چونكه خه ڵك توشی دڵه ڕاوكێ ده بێت و كه متر كڕین و فرۆش����تن له ب����ازاڕدا ده كه ن، كه ئه م����ه بێمتمانه یی خه ڵ����ك به حكومه ت دروست ده كات".سه باره ت به رزگاربون و چاره س����ه ركردنی ئه م قه یرانه ئابوریه ی هه رێمی كوردستان فه یسه ڵ عه لی وتی "پێویس����ته حكومه ت چاو به سیاسه تی دارای����ی خۆیدا بخش����ێنێته وه كه ده بێ به م شكڵه ی ئێستا ده ستكاری بكرێت و بكرێت چاوخش����اندنه وه ت����ر جارێكی ئه م بودج����ه دا، چونكه به سیاس����ه تی كێشانه ی هه یه هه موی په یوه ندی هه یه
به بودجه وه ".ئه مان����ه "ئه گ����ه ر وتیش����ی ئ����ه و كێشه كانی ناتوانین چاره س����ه رنه كرێن تریش چاره س����ه ربكه ین، بۆ نمونه ئه و بودجه زۆره ی كه بۆ كه رتی به كاربردن كه مبكرێت����ه وه و ده كرێ����ت خ����ه رج به م خانوب����ه ره وه پێش����ینه ی بخرێته جۆره ده توانین به ش����ێك له و كێش����انه
چاره سه ربكه ین".
وته‌بێژی‌‌وه‌زاره‌تی‌‌دارایی:دوای‌‌جه‌ژنی‌‌ره‌مه‌زان،مامه‌ڵه‌ی‌نوێی‌‌پێشینه‌ی‌‌خانوبه‌ره‌‌وه‌رده‌گیرێ "له600ملیار‌دیناری‌‌پێشینه‌كان،500ملیاری‌‌بۆ‌پێشینه‌ی‌‌خانوبه‌ره‌یه"
ده بێت جارێكی تر چاو به سیاسه تی بودجه دا بخشێنرێته وه ، چونكه ئه م
كێشانه ی ئێستا هه ن هه موی په یوه ندی به بودجه وه هه یه
زۆرێك له هاواڵتیان بۆ ئه وه ی كاركردن له خانوه كانیان رانه وه ستێ، چون
له شوێنی تر قه رزیانكردوه و ئێستا توشی كێشه ی پێدانه وه ی ئه و قه رزه بون
به رهه می گه نمی عێراق له 2003 دا ته نها 600
هه زار ته ن بوه ، ئه مساڵ پێشبینی
ده كرێت بگاته 3ملیۆن و500هه زار
ته نگه نم زۆرو شوێنی عه مبارکردنی که م فۆتۆ: یه حیا ئه حمه د
(387( سێشه ممه 92013/7/23 تایبه‌ت
ئا: شاهۆ ئه حمه د
عه بدواڵی حه سه ن زاده كه سایه تی دیاری رۆژهه اڵتی كوردستان و
سكرتێری پێشوی حیزبی دیموكرات، له م گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا ده ڵێت
"درێژكردنه وه ی ویالیه تی بارزانی وه كو شتێكی كاتی باشه ".
ئاوێنه : ئێس���تا هه مو سه رنجه كان رو له "روحانی"ن، تۆ وه ك سیاسیه كی كوردی به رهه ڵس���تكار، چ چاوه ڕوانییه كت هه یه به ریفۆرمخواز به م س���ه رۆكه ی به رامبه ر
ناوده برێت؟ عه بدواڵ حه س���ه ن زاده : پێش ئه وه ی بێینه س���ه ر چاوه ڕوانییه كان پێویس���ته روحان���ی بگوت���رێ: ش���ت هه ندێ���ك دیارده یه كی تازه یه ، كه سێكه به سه ركۆمار هه ڵبژێردراوه كه نه بۆ ئه وانه ی ده نگیان داوه تێ دڵخوازه ، نه بۆ ئه وانه ی ده یانویست كه س���ێك هه ڵبژێردرێ ك���ه دڵخوازیانه . رێب���ه ری نیزام���ی جومهوری ئیس���المی حه زی ده كرد یه كێك له پێنج كاندیده كه ی دیكه ده رچوبایه ن���ه ك روحانی، چونكه هه موی���ان له بیروڕای ئ���ه و نزیكتربون تا روحانی. واتا كۆمه اڵن���ی خه ڵكی ئێران ده نگیاندا بۆ "نا بۆ جمهوریی ئیسالمیی ئێران"، ئه گینا روحانی دڵخوازی خه ڵكی نه ب���و، ته نان���ه ت له به رنامه كه ی���دا جگه له هه ندێك به ڵێنی به قس���ه ، هیچ شتێكی ئه ساسی نه بو بۆ ئه وه ی داخوازی خه ڵكی بێنێته دی. ئێستا ئه و هه ڵبژێردراوه و هه ر كه س���ێكی دیكه ش ده رچوبایه له نیزامی جومهوری���ی ئیس���المی ئێران���دا به پێی ده ستور سه ركۆمار بڕیارده ر نیه ، ئه وه ی له ئێ���ران بڕیارده ره رێب���ه ری نیزامه كه ئێس���تا خامه نه ییه ، واتا سه اڵحیه ته كان الی ئه ون، ئه وه سه ركۆمار نیه خه تێكی تایبه ت���ی بگرێته ب���ه ر. ب���ه اڵم ئه من وا بیرده كه م���ه وه ك���ه خ���ودی خامه نه یی كابرایه كه موخالیفی دیموكراس���ی و بیری ئ���ازادو ماف���ه نه ته وایه تیه كان���ه ، به اڵم پیاوێكی نازی���ره ك نیه . ئه و ده زانێ ئه و بارودۆخ���ه ی پێكیهێن���اوه چ له نێوخۆی كۆمه ڵگ���ه ی له به رامب���ه ر چ ئێ���ران و نێونه ته وه ییدا قابیلی ده وام نیه و ده توانێ ئێران به جارێك وێران ب���كا. بۆیه ئه من واتێده گه م خودی خامه نه یی ده یه وێ ئه و گرژی و ئاڵۆز یه ی له گه ڵ دنیای ده ره وه ی هه یه ت���ا راده یه كی مومكین خاوبكاته وه بۆ ئه وه ی گه مارۆی زیاتر نه كه وێته سه ر ئێران و بۆ ئه وه ی ئه و گه مارۆیانه ی هه ن
كه م بكرێنه وه . ل���ه م حاڵه ته دا قبوڵكردنی حه س���ه ن روحانی له الیه ن خامه نه ییه وه به ش���ێكی له به رئه وه یه كه ئه و خاوكردنه وه یه ده گه ڵ له ڕێگای سه ركۆمارێكه وه دنیای ده ره وه ئاس���انتره . ناس���راوه به میانه ڕه و ك���ه پێموایه ته خفیفێ���ك له په یوه ندی نێوان روده دا، ده ره وه دا دنی���ای ئێ���ران و ته نانه ت له په یوه ندی ده گه ڵ په روه نده ی ئه تۆمییش���دا كرانه وه یه ك ده بێ. دنیای له ب���اره ی ئ���ه وه ی س���ه ره ڕای ده ره وه تیرۆریزم و مه س���ه له ی ئه تۆمی و ئه وانه وه به رامبه ر به ئێران ڕاوه ستاوه چه ند سالێكه هی���چ نه بێ بۆ به هێزكردنی هه ڵوێس���تی خۆی���ان باس���ێكیش له وه ده ك���ه ن كه له ئێراندا ئازادی نیه ، دیموكراس���ی نیه ، خه ڵك ده گی���رێ، نه ته وه كان مافیان نیه ئایی���ن و مه زهه به كانی جگه له هی خۆیان م���اف و ئازاد ییان نی���ه . وا بیرده كه مه وه له بواری نێوخۆییشدا دیسان كرانه وه یه ك ئ���ه و زه رفیه ت���ه دا كه له چوارچێ���وه ی كۆماری ئیس���المی هه یه تی، نه ك ئه وه ی خه ڵكی ئێران یاخود میلله تی كورد یاخود حیزب���ی من ده یان���ه وێ، ڕوده دا. ره نگه له ش���ه ش مانگی یه كه می سه رۆكایه تیی روحانیدا هه ندێك له زیندانیانی سیاس���ی ئازادبكرێ���ن، له وانه یه هه ندێك كه س���ی وه ك موس���ه وی و كه ڕوبی كه له ماڵه كه ی خۆیاندا حه بس���كراون حه ساریان له سه ر هه ڵبگیرێ. له گه ڵ ئه وه ش���دا مه رج نیه ئه و قس���انه ی من ده ق���اوده ق بێنه دی، به اڵم پێموای���ه له نێوخۆی ئێرانیش���دا كرانه وه ی���ه ك روده دا، به ڕاده ی���ه ك ك���ه ئیس���المی كۆماری به بناغه كانی زی���ان
نه گه یه نێ.ئاوێن���ه : ماوه ی���ه ك له مه وبه ر خالیدی عه زیزی س���كرتێری حیزب���ی دیموكراتی كوردس���تان ئاماژه ی ب���ه وه دا كه ئێوه وه ك حیزبی دیموك���رات روحانیتان پێ موناسبتره ، ئایا ئه مه مه سیجێكه له الیه ن ئێوه وه بۆ ده سه اڵتدارانی نوێی ئێران بۆ
ئه وه ی بكه ونه گفتوگۆوه ؟عه بدوڵاڵ حه سه ن زاده : نا مه سه له كه گفتوگ���ۆ نیه ، ب���ه اڵم ئه وه قس���ه یه كی ه���ه ن ك���ه س هه ندێ���ك مه نتیقیی���ه .
هه مویان ده ڵێن نه شیاویش به وشه یه كی وه ك یه كن. ئه و قس���ه یه قس���ه یه كی بێ مه نتیق���ه . وات���ا هه ركه س���ێك كه مترین تێگه یشتنی له وه زعی ئێران هه بێ عه قل قبوڵی ناكا بڵێ خاته می و ئه حمه دی نه ژاد وه ك یه كن؟ له هه ر واڵتێكدا بیگری ناكرێ هه م���وان وه ك یه ك دابنێ���ی. بۆ نمونه ناتوان���ی بڵێی ئۆباماو بوش )كارم به وه نیه كامیان به باشتر ده زانی( وه كو یه كن. ئه وه قسه یه كی مه نتیقی نیه . به اڵم كاتێك كاندیده كان���ی دیكه له نمونه ی ئه حمه دی نه ژاد بون ك���ه توندڕه وو بنئاژۆخواز بوو ئه م���ه میان���ه ڕه وه ، مه نتیقییه بڵێی ئه و باشتره یان هه رنه بێ كه متر خراپه وه ك ئه وه ی ئێس���تا له ئێران باوه ده ڵێن پیاو له نێوان خراپ و خراپتردا خراپه كه قبوڵ ده كا. هه ندێك كه س ئیراد له وه ده گرن. باشه ، ئه گه ر وایه بۆ ناچن بیڕوخێنن تا هه مومان چه پڵه یان بۆ لێبده ین؟ كه وایه
په یامی خالیدی عه زیزی مه به س���ته كه ی هه ر ئه وه ی���ه . هه رله وكاته دا ئاش���كرایه ك���ه حیزبی دیموك���رات له كۆنه وه بڕوای وابوه كه مه س���ه له ی كورد نه له ئێران نه له هیچ جیگایه كی دیكه رێگا چاره سه ری عه سكه ریی نیه و ده بێ به رێگای گفتوگۆی ئاشتیخوازانه دا چاره سه ربكرێ. ئێستاش ئه گه ر س���ه رۆكۆماری ئێران شتێكی باش ب���كا، ئێم���ه ش نه ڵێین باش���ه خه ڵكی دی ده ڵێن كاری باش���ی كرد. بۆ نمونه ئه گ���ه ر گوت���ی له قوتابخان���ه دا تا پۆلی چ���واری س���ه ره تایی خوێن���دن به زمانی كوردی ب���ێ ئێمه ده بێ بڵێین هیچ نیه ؟ مرۆڤی مه نتیقی وا ناڵ���ێ، به ڵكو ده ڵێ ئه م���ه به ش���ێكه له داخوازه كانی خه ڵك و خه بات بۆ وه دیهێنان���ی ئه وانی دیكه ش
به رده وامه .ئاوێن���ه : هاتن���ه س���ه ركاری روحانی به ب���ڕوای ت���ۆ چ كاریگه ریه كی له س���ه ر ئیس���المی و كۆم���اری په یوه ندیه كان���ی
هه رێمی كوردستان ده بێت؟عه بدوڵاڵ حه سه ن زاده : ئه من دوباره ی ده كه مه وه ئه وه ی له سه ر ئه و په یوه ندییانه بڕیاری كۆتایی ده دا، رێبه ری نیزامه نه ك سه ركۆمار، به اڵم هه رله و كاته دا پێموایه ته عامول له گه ڵ ڕوحانی ڕه نگه ئاسانتربێ
تا له گه ڵ ئه حمه دی نه ژاد.ئاوێنه : ئایا روحانی ده توانێت ده ستی قاس���می س���لێمانی و س���وپای ق���ودس كورتكاته وه له ئاڕاس���ته كردنی سیاسه تی ده ره وه ی ئێ���ران به رامب���ه ر به هه رێم���ی كوردس���تان و عێراق یاخود له وه دا خۆی
ده ستی كورته ؟عه بدوڵ���اڵ حه س���ه ن زاده : ئه من گوتم ئه وه سه ركۆمار نیه كه ئه و كارانه ده كا. به اڵم ئه گه ر چراسه وزی پێ بدرێ یاخود له وه نه ترسێ كه ئه و شتێك بڵێ و رێبه ر ره تیبكاته وه بۆ ناتوان���ێ؟ به اڵم ئه گه ر بزانێ پیش���توانیی رێبه ری له پش���ت نیه نایكا. بۆ نمونه له س���ه رده می ئه حمه دی ن���ه ژاددا دیتمان س���ه ركۆمار وه زیرێكی الده برد رێب���ه ر ده یگوت ده ب���ێ بێته وه جێگای خۆی، ئه ویش ناچاربو به قسه ی بكا. بۆیه پیاوی عاقڵ شتێك ناڵێ دواتر
لێی هه ڵوه شێته وه .
ئاوێنه : له ناو په كه ك���ه گۆڕانكارییه ك روی���داوه ، ئێوه خوێندنه وه ت���ان بۆ ئه م گۆڕانكارییه چییه له م كاته دا، پێتانوایه هاتنه پێش���ه وه ی بای���ق و ه���ۆزات وه ك هه ندێك ده ڵێن به پشتیوانی ئێران بوه ؟
عه بدوڵاڵ حه س���ه ن زاده : ئه من نه زۆر زانیاریم له ئالوگۆڕه كانی نێو په كه كه هه یه نه ده شمه وێ ئه و تۆمه تانه له مالو له والو بده م. ئه وه ی قب���وڵ ده كه م كه كۆماری ئیس���المی چه ندی بۆی بك���رێ ده یه وێ به ن���اوی دۆس���تایه تی ده س���ت له هه مو به ش���ه كانی بزوتنه وه ی ك���ورد وه ربدا تا له نێوه وه ده س���تی لێبوه ش���ێنێ، وه كو ك���ورد ده ڵێ دوژمنی خ���ۆی به هه نگوین بخنكێن���ێ. به اڵم ئه م���ن نامه وێ كه س تۆمه تبار بكه م ب���ه وه كه پیاوی ئێرانه . ئه وه نده ی بۆخۆم ئاگاداربم جه میل بایك ئه و كه س���ه ی جێگای م���وراد قه ره یالنی گرتوه ت���ه وه پیاوێك���ی زیره ك���ه . له نێو خۆیاندا وا مه شهوره كه تۆزیك توندڕه وه به اڵم مادام هه ڵبژارده ی خۆیانه ئێمه هه ر
ده بێ بڵێین پیرۆزه . ئاوێن���ه : پێتوای���ه له درێژكردن���ه وه ی ماوه ی سه رۆكایه تی بارزانیدا ئێران رۆڵی
بینیوه ؟ عه بدوڵ���اڵ حه س���ه ن زاده : ئه من زۆرم پێناخۆشه كه ئێمه بڵێین له هه مو شتێكدا ئێران رۆڵی بینیوه ، زۆریش له وه بێزارم كه ئیراده ی كوردو حی���زب و حكومه ت و په رله مان هه م���وی به كه م دابنێن و بڵێین هێزێك���ی ده ره كی كاریگه ری���ی هه بوه . حاشا له وه ناكه م كه ئێران هه م له عێراق و هه م له هه رێمی كوردستانیش ده یه وێ كار بكاو ت���ا ڕاده یه كیش نفوزی هه یه ، به اڵم ئه وه ی بڕیاری هه رێمی كوردس���تان ده دا ئێران نیه ، به ڵكو سه رۆكایه تی هه رێمه ، حكومه ته ، پارله مانه و حیزبه سیاسییه كانن
به ده سه اڵت و ئۆپۆزیسیۆنه وه .ئاوێن���ه : رات چیی���ه به رامب���ه ر به و درێژكردنه وه یه ، ئای���ا كارێكی باش بو؟ وه ك ده وترێت ته نانه ت هێزه كوردیه كانی پارچه كانی تری كوردستان داوایانكردوه په س���ه ند درێژكردنه وه یه ئ���ه و بارزانی
بكات؟ئ���ه و زاده : حه س���ه ن عه بدوڵ���اڵ درێژكردنه وه یه به ئیراده ی ئه كس���ه ریه تی په رله م���ان بوه هه رله و كات���ه دا ئێمه ش ده زانی���ن لێ���ره دا جۆرێك له بنبه س���ت دروس���ت بب���وو كێش���ه یه كی سیاس���ی دروس���ت ببو كه ئه گه ر ئاوا تێپه ڕبوایه و چاره س���ه رێك نه كرایه ره نگبو بۆش���ایی سیاسی له هه رێمی كوردستان دروستبێ. ئه م���ن پێموای���ه ئه و چاره س���ه ره وه كو شتێكی كاتی باشه و پێشموانیه كه ده بێ حه تم���ه ن ئه و دو س���اڵه درێژبكرێته وه . ئه گه ر مه سه له ی ده ستور له ماوه ی شه ش مانگدا چاره س���ه ربو ئه و كاته ده گونجێ هه ڵبژاردنێكی دیكه بكرێ و س���ه رۆكێكی تازه هه ڵبژێردرێ كه له وانه شه كه سێكی تازه نه بێ به ڵكو خودی كاك مه س���عود بارزان���ی هه ڵبژێردرێت���ه وه . ئ���ه و كاته ده س���تور بڕیارده دا ئایا كاك مه س���عود
ده توانێ خۆی كاندیدبكاته وه یان نا؟ئاوێن���ه : تۆ وتت ئ���ه و درێژكردنه وه یه بڕیاری په رله مان ب���وه ، ئایا په رله مانی كوردس���تان كارێكی یاس���ایی و شه رعی
كرد؟عه بدوڵاڵ حه س���ه ن زاده : په رله مان بۆ كاری ناشه رعیی كردوه ، كام قانون هه یه بڵێ ئه وه ناش���ه رعییه ؟ ئای���ا قانونێك هه ی���ه بڵێ په رله م���ان ناتوانێ ئه و كاره ب���كا؟ ئه مه ش���تێكی ت���ازه ش نیه . بۆ نمونه له دروس���تبونی یه كه م په رله مانی كوردس���تان كه رێژه ی په نجا به په نجا بو پارله مان م���اوه ی خۆی هه نده ی ته مه نی خۆی درێژكرده وه . ئه مه له واڵتانی دیش ڕوده دا. ئه من بۆخ���ۆم ئاره زوم نه ده كرد
ئه و قه یرانه دروست ببێ.ئاوێنه : باس���ی ده س���تورت كرد، رات له س���ه ر ده س���توری هه رێمی كوردستان
چییه كه مشتومڕێكی زۆری له سه ره ؟ئه م���ن زاده : عه بدوڵ���اڵی حه س���ه ن كاتی خۆی گه اڵڵه ی ده س���توری هه رێمی هه رچه نده خوێندۆت���ه وه و كوردس���تانم مافن���اس نیم، هێندێ ورده تێبینیش���م له س���ه ری هه بوه كه له جێ���گای خۆیدا ده رمبڕیون. ئێس���تا كه ئ���ه و گه اڵڵه یه چوارس���اڵ پاش په س���ندكردنی له الیه ن پارله مانه وه نه خراوه ت���ه به ر رێفراندۆم، به ش���تێكی باش���ی ده زانم كه بڕیاردراوه جارێك���ی دیكه بخرێته به ر موناقه ش���ه و له س���ه ر كۆده نگیی���ه ك هه وڵب���درێ ده قه كه ی دروس���ت بێ، ئه مجار بخرێته
رێفراندۆمه وه .ئاوێنه : قس���ه یه ك هه یه ك���ه حیزبی دیموكراتی كوردس���تان و سكرتێره كه تان هۆكاری نزیككه وتونه ته وه ، له پارتی زۆر
ئ���ه م نزیكبونه وه ی���ه چییه و له س���ه ر چ ئه ساسێكه ؟
عه بدوڵاڵی حه سه ن زاده : ئه مه له جێدا دروست نیه . حیزبی دیموكراتی كوردستان نه ده یه وێ له پارتی نزیكبێته وه و له یه كێتی له یه كێتی نه ده ی���ه وێ دوربكه وێت���ه وه و نزیكبێت���ه وه و له پارت���ی دوربكه وێته وه ، به ڵكو حیزب���ی دیموكرات ئه و دو حیزبه وه ك���و دو هێ���زی ك���وردی و خه باتكارو خاوه ن س���ه اڵحیه ت و دو حیزبی شه ریكه حوكم له هه رێمی كوردستان ده ناسێ كه هه میشه هه وڵیداوه و هه وڵده دا پێوه ندیی گه رم���ی برایان���ه ی له گ���ه ڵ هه ردوكیان هه بێ. ئه و قس���انه ی باستكردن هه ندێك كه س پێیانخۆش���ه بیانكه ن. ئه گه ر ئه وه خێرێكی ب���ۆ وان تێدابێ قه یدی چیه با
نانێكی لێبخۆن.زۆر پارت���ی هه س���تناكه ن ئاوێن���ه : هاتوه ته نێ���و روداوه كانی هه ردو حیزبی بكه نه ت���ۆ ده یان���ه وێ دیموكرات���ه وه و له یه كگرتن���ه وه دا گه مه ك���ه و ده ره وه ی هیجری مس���ته فای عه زی���زی و خالیدی
رۆڵببینن؟هه رچه ند زاده : عه بدوڵ���اڵ حه س���ه ن ئه من له رێبه ریی حیزبدا نیم به اڵم ده زانم تائێستا نه ئه و دو حیزبه وه كو حیزب، نه عونسورێكی رێبه ریی ئه و حیزبانه به هیچ ك���ه س له رێبه رانی حیزب���ی دیموكراتیان نه گوت���وه ك���ه ئێ���وه كاری چاكتانكرد له تبون ی���ان نزیكمه بن���ه وه . ئه وه نده ی له وباره ی���ه وه گوترابێ هه ر ئه وه بوه كه گوتویانه ئه و له تبونه كارێكی خراپ بو، یه كگرتنه وه كارێكی باش���ه . ئێستا چۆن بڵێین ئه وان كارێگه رییان له س���ه ر ئێمه هه یه بۆ ئ���ه وه ی لێكنزی���ك نه بینه وه ؟ ره نگ���ه بڵێ���ن كارناك���ه ن ب���ۆ ئه وه ی ئێم���ه یه كبگرینه وه ، ب���ه اڵم ئه وه كاری تێكۆش���ه رانی حیزب���ی دیموكراته . ئێمه جارێكیان له س���اڵی 1994دا دوله تییه كی دیكه م���ان تێدا هه بو. هه رچه ند پێش���تر خه ڵك���ی دیك���ه نێوبژیوانیی���ان كردبو، ب���ه اڵم بۆخۆمان به یه كه وه دانیش���تین و بوینه وه به یه ك. ئێم���ه نابێ بۆ خۆمان تێكیبده ی���ن و چاوه ڕوانبین خه ڵكی دیكه بێن ڕێكمانخه ن���ه وه . به اڵم ئه وه كارێكی ئاسان نیه كه ئه وان بێن و بڵێن دو حیزبی دیموكرات یه كبگرنه وه له به رئه وه ی ئه وان په یوه ندیی���ان له گه ڵ ئێران هه یه و ڕه نگه ئه گه ر ش���تی وا ڕوبدا ئێرانییه كان بڵێن ئێوه بۆچی ته داخول له كاروباری ئێراندا ده ك���ه ن و ده تان���ه وێ دوژمنان���ی ئێمه ڕێكخه نه وه . بۆ ئه وه ی دیكه هه وڵی هیچ الیه نێك���ی ده ره وه ی ناوێ. ئه من بۆخۆم له ڕێبه رایه تی���ی حیزبه كه م كش���اومه وه و ش���تێكی سروش���تییه كه بڕیاری حیزب
له الیه ن ڕێبه رایه تییه كه یه وه بدرێ.
ئاوێنه : ت���ا چه ند له ئ���ه دای خالیدی عه زیزی رازیت و پێتوایه س���ه ركه وتوبوه
له كاری سكرتێریی ئه م حیزبه دا؟عه بدوڵ���اڵ حه س���ه ن زاده : ئێمه ده بێ لێكبده ین���ه وه . خه ب���ات هه لومه رج���ی ئۆپۆزس���یۆنی خه بات���ی هه لومه رج���ی ئێرانی به گش���تی موناسیب نیه و له حاڵی به ره وپێش���چوندا نیه . به اڵم ئه دای كاك خالی���د ل���ه و چوارچێوه ی���ه دا ئه دایه كی
س���ه ركه وتوبوه ، توانیویه ت���ی رێزی ئه م حیزبه بپارێزێ، توانیویه تی سیاسه تێكی ئوسولی به رێته پێش���ه وه . ڕێبه رایه تیی له خولی حیزبی دیموكراتی كوردس���تان عه زیزی���دا خالی���دی كاك س���كرتێریی سیاس���ه تێكی وای نه گرتۆت���ه پێش كه دۆستانی حیزب لێی دوربكه ونه وه و ئه مه له م هه لومه رجه دا كه ئێس���تا ده گوزه رێ
به سه ركه وتن حیساب ده كرێ.قاسملودا تیرۆركردنی له یادی ئاوێنه : تۆ وتت: قاسملوو شه ره فكه ندی به شێكی هۆكاری تیرۆركردنه كه ی���ان ئه وه بو كه خۆی���ان كه مته رخ���ه م بون، بۆ ئێس���تا ئه م قس���انه ده كه یت و پێشتر شتی وات نه وتوه ئایا ئه مه نابێته ئه س���تۆپاكی بۆ
بكوژه كانی؟ عه بدوڵاڵ حه س���ه ن زاده : ئه مه شتێكه ئێوه لێی ئاگادارنین. ئه من هه مو كاتێك ئه وه م گوتوه . ته نانه ت پێش شه هیدكرانی ئه من گله یی���م لێكردوه كه ب���ۆ پێتوایه دڵ���ت له گ���ه ڵ خوای خ���ۆت پاكه و هیچ مه ترسییه كت له سه ر نیه ؟ به خۆی و یه ك پێش���مه رگه وه ده گه ڕا. ئه من باوه ڕم وایه بۆ هه ڵسه نگاندنی هه ر كاره ساتیك ده بێ ده س���تپێبكه ین. خۆمانه وه له هه ڵه كانی دوكتۆر قاسملو یان هه ر رێبه رێكی دیكه ئه گ���ه ر وابزانێ دوژمنه كه ی نایكوژێ زۆر ده یانویست ئه وان مه علومه له هه ڵه دایه . بیك���وژن. كه واتا ده بو ئ���ه و رێبه ره بۆ خۆی زیاتر ئاگای له خۆی بێ و ئه منیه تی خ���ۆی بپارێ���زێ. دوكتۆر قاس���ملو زۆر به كه مته رخه می به بێ نێگابان چوه له گه ڵ تێرۆریس���ته كاندا دانیشتوه . ده ی باشه ، ئه مه بۆ پاكانه بۆ جومهوریی ئیسالمیی ئێرانه ؟ مه علومه ئه وان ده یانه وێ بیكوژن نه ك هه ر ئه و، به ڵكو ده یانه وێ خالیدی عه زیزی و مس���ته فای هیج���ری و كێ و كێ بك���وژن. كه وات���ا ئه وان ده ب���ێ ئاگایان
له خۆیان بێ.سه رنجڕاكێش���ه ئ���ه وه ی ئاوێن���ه : له وه ت���ه ی كتێبی "ئه زمون���ی خه بات"ت باڵوكردوه ت���ه وه ، پارتی له زۆربه ی بۆنه دا بانگ���ت ده كات، چی له پش���ت ئه مه وه یه ئایا ده یانه وێ ئیحتوات بكه ن و به ره و الی
خۆیان راتكێشن؟عه بدوڵاڵ حه سه ن زاده : ئه مه ت له چی ڕا ب���ۆ ده ركه وتوه ؟ له كتێب���ی ئه زمونی خه باتدا ن���ه به پارتی���م هه ڵداگوتوه نه دوژمنایه تی���م ك���ردوه ن���ه به یه كێتی���م كردوه . دوژمنایه تی���م ن���ه هه ڵداگوتوه له باره ی هه ردوكیان���ه وه هه م هه قیقه تی وه زنه كه یان���م گوتوه ، ئه وه نده ی بۆ خۆم تێی گه یش���توم و ه���ه م ك���ه م و زۆریش گرتوه . سیاسه ته كانیان له كارو ره خنه م ڕاس���ته ئه من ل���ه زۆر له موناس���ه به كانی هه ولێر بانگهێشتنكراوم به اڵم له سلێمانی پتریش بانگهێش���تنكراوم. له وه ش گه ڕێ كه بانگهێش���تن ب���ۆ ئه و موناس���ه باته كه متر به ئ���اگاداری و بڕیاری ڕێبه رایه تیی
حیزبه كانه .ئاوێن���ه : مام جه الل هاوڕێیه كی نزیك و به رده وام پشتیوانی تۆ بوه ، هه ستده كه یت غیابی ئه و چ كاریگه ریی له سه ر شه خسی تۆ به تایبه تی و حیزبی دیموكرات به گشتی
ده بێت؟
عه بدوڵ���اڵ حه س���ه ن زاده : مام جه الل دۆستایه تیی شه خس���یم له گه ڵی هه بوه ، به اڵم له وه گرنگتر ئه وه یه دۆس���تایه تی له نێ���وان حیزبی دیموك���رات و یه كێتیی نیش���تیمانیدا هه بوه . بێش���ك هه م مام جه الل و هه م دوكتۆر قاسملو كاریگه رییان ئه م به رده وامبونی به رقه راری و له س���ه ر نزیكایه تییه هه بوه . به اڵم به خۆشحاڵییه وه خۆیاندا له جێ���گای په یوه ندییانه ئ���ه و ئ���ه وه ی په یوه ندی���ی به خۆمه وه ماون. هه یه ئه من هیچ شتێكی تایبه تیم له گه ڵ مام جه الل نه ب���وه ، به اڵم به زیانێكی زۆر گ���ه وره ی ده زانم كه مام جه الل توش���ی حاڵه تێك���ی له م جۆره ب���وه . هه رچه نده هه مو كه سێك رۆژێك دێ و ڕۆژێك ده ڕوا، به اڵم هێشتا زو بو مام جه الل له مه یدانی سیاسه تی كوردی دوربكه وێته وه . ئه گه ر ئێس���تا مام جه الل له مه یدانه ك���ه بوایه به كۆمه كی هه موان ده یتوانی كاری گه وره بكا چ له مه یدانی سیاس���یی عێراقدا، چ له مه یدانی سیاسیی كوردستانداو هه تا چ
له مه یدانی سیاسه تی نێونه ته وه یشدا.ئاوێنه : كه سێك ش���ك ده به یت له نێو یه كێتیدا ئه و رۆڵه ی ئه و ببینێت و بتوانێت
جێی پڕبكاته وه ؟عه بدوڵاڵ حه س���ه ن زاده : هه ندێك شت هه یه ئاسان دروس���تنابێته وه . بۆ نمونه له نێو حیزبی دیموكراتدا خه ڵك دروست ده بێته وه كه له پێش���ه واو دكتۆر قاسملو زیره كترو خوێنده وارترو سیاس���یتر بێ، به اڵم ئه و كاریزمایه ی بۆ ئه وان دروس���ت بب���و زۆر زه حمه ته دروس���تبێته وه . مه ال مسته فا بارزانی جێگایه كی له نێو كورددا هه بو كه ئێس���تا كاك مه س���عود بارزانی ناتوان���ێ پڕی بكاته وه . م���ام جه اللیش له ئه سڵدا وایه . وه كو چه ترێك وابو. هه تا له كاتی ناكۆكییشدا هه مویان حورمه تیان گرتوه كه ڕه نگه له وباره یه وه كه س���ێكی دیك���ه په ی���دا نه ب���ێ، ب���ه اڵم یه كێتیی نیشتیمانی وه جاخكوێر نیه و زۆر كادیری به توانای هه ن ك���ه ده توانن خه باته كه ی
درێژه پێبده ن.ئاوێنه : به ب���ڕوای تۆ به پێ���ی ئه وه ی ده یانناسیت، نه وشیروان مسته فا ده رفه تی ئه وه ی بۆ ده ڕه خس���ێت له داهاتودا رۆڵی
تاڵه بانی ببینێت؟عه بدوڵاڵ حه س���ه ن زاده : جارێ كاك نه وشیروان مسته فا له نێو یه كێتیدا نیه تا وابڵێین ده بێ بڵێین ئایا گۆڕان ده توانێ جێگای یه كێتی بگرێته وه تا نه وشیروانیش جێگای مام جه الل بگرێته وه . ئه وه ده بێ ئاینده نیشانیبدا. به اڵم ئه من وه كو خۆم پێموایه تاكو ئێستاش گۆڕان نه یتوانیوه جێگای یه كێتی بگرێته وه له گه ڵ ئه وه ی الیه قن و مرۆڤی زۆر سیاس���ییان له گه ڵه و كاتی خۆش���ی نه وشیروان مسته فا له نێو یه كێ�تیدا شه خسی دوه م بوه . نه وشیروان پیاوێكی به تواناو سیاس���ییه و ئه گه ر ئه م دو الیه ن���ه ببن���ه وه به ی���ه ك و كۆده نگی له سه ر نه وشیروان هه بێ كه ببێته كه سی یه كه م، بۆچی ن���ا؟ ده توانێت. هه روه ك كه سانی دیكه ش له نێو یه كێتیدا هه ن كه بتوانن ڕێبه ریی ئه م حیزبه بگرنه ده ست. به اڵم دیس���انیش مام ج���ه الل هه ر جێی
خۆی هه یه .
عه‌بدواڵی‌‌حه‌سه‌ن‌زاده:كاریزمای‌‌مام‌جه‌الل‌به‌ئاسانی‌‌دروست‌نابێته‌وه له‌وانه‌یه‌‌دوای‌‌چاره‌سه‌ركردنی‌‌ده‌ستور،كاك‌مه‌سعود‌هه‌ڵبژێردرێته‌وه
تاكو ئێستاش گۆڕان نه یتوانیوه جێگای یه كێتی
بگرێته وه ، له گه ڵ ئه وه ی الیه قن و
مرۆڤی زۆر سیاسییان له گه ڵه و
كاتی خۆشی نه وشیروان مسته فا
له نێو یه كێ�تیدا شه خسی دوه م بو
نه وشیروان پیاوێكی به تواناو سیاسییه و ئه گه ر
ئه م دو الیه نه ببنه وه به یه ك و
كۆده نگی له سه ر نه وشیروان هه بێ كه ببێته كه سی
یه كه م، ئه و ده توانێت جێی مام
جه الل بگرێته وه
باوه ڕم وایه بۆ هه ڵسه نگاندنی
هه ر كاره ساتیك ده بێ له هه ڵه كانی
خۆمانه وه ده ستپێبكه ین، دوكتۆر قاسملو
یان هه ر رێبه رێكی دیكه ئه گه ر وا
بزانێ دوژمنه كه ی نایكوژێ زۆر
له هه ڵه دایه
عه بدواڵ حه سه ن زاده
C M Y K
ره‌نگاڵه(387( سێشه ممه 2013/7/23 [email protected]@gmail.com (387( سێشه ممه 112013/7/23ره‌نگاڵه
گاکاوڕ
له گه ڵ ده به س���تی به هێز په یوه ندیه كی ئازیزان���ت. هه ركارێ���ك ك���ه ده یكه یت گه ر ئه زانی س���ودی ب���ۆت نیه بیری لێ
مه كه ره وه و هه نگاوی تر بنێ .
ره نگ���ه به ه���ۆی ش���تێكه وه مه زاجتان تێكبچێت، پێویس���ته خ���ۆت به هه ندێ كاری ته رفیهیه وه خه ریكبكه یت، هه ندێ
پاره خه رج ده كه یت.
ئ���ه م ماوه ی���ه زیات���ر خۆت س���ه رقاڵی خوێندنه وه بكه ، هه مو شتێك به قورسی وه رمه گره و هاوكاری كه سێك ده كه یت كه
ماوه یه كه ناسیوته .
كێش���ه یه كی دارای���ت ت���وش ده بێ���ت و ماوه یه ك���ی زۆری بۆ ته رخ���ان ده كه یت بۆ روبه روبونه وه ی ئ���ه و گرفته داراییه ،
په شێوه یه كی نه رمتر مامه ڵه بكه .
خۆتان ئاماده ده كه ن بۆ سه ردانیكردنی كه س���ێكی ئازیزت���ان ك���ه زۆر ده مێكه نیازی ئه وه ت���ان هه یه ، هه واڵێكی خۆش
ده بیستن.
كۆمه اڵیه تی���ه وه بۆنه یه ك���ی به ه���ۆی چه ند كه س���ێكی نوێ ده ناسیت كه زۆر س���ودیان لێوه رده گریت، هه ندێ كێشه ی
ته ندروستیت بۆ دروست ده بێت.
دان به خۆت���دا بگ���ره ئ���ه م ماوه ی���ه با هێنده ی تر كێشه كانت بۆ قوڵنه بێته وه ، هه ی���ه به دوركه وتن���ه وه پێویس���تیت
له زۆربه ی ئیشه كانی رۆژانه ت.
پێته و پێویست زۆری خۆشه ویس����ته كه ت هه ست به غیره ئه كات، چاوه ڕوانی هه واڵێكی كه ماوه یه ك به ر له ئێستا رویداوه ، ئه گه ری
زۆری هه یه سه فه رێك بكه یت.
ماندوێت���ی خه ریك���ه باڵ���ت به س���ه ردا ده كێشێت، پێویسته بیر له ته ندروستیت له وانه یه توشی نه خۆشییه ك بكه یته وه ،
بیت و زیاتر بێتاقه تت بكا.
ئه و س���ه فه ره ی كه به هۆی كاركردنه وه ده یكه یت سودی زۆری بۆتان هه یه ، ئه م ماوه یه به رهه می ئه و ئیش���انه ده خۆیت
كه ده مێكه چاوه ڕوانی ده كه یت.
نزیك���ت كه س���ێكی له گ���ه ڵ ره نگ���ه به ش���ه ڕبێیت به هۆی ئ���ه وه ی كه زۆر كاره كانته وه ، ئیش و ده س���توه رده داته
هه ینی رۆژی به ختتانه .
قرژاڵدوانه
ره نگه كه س���ێكی به ته مه نی خێزانه كه ت هه بێ���ت، پێ���ت زۆری پێویس���تیه كی هه وڵب���ده زیاتر ه���اوكاری خێزانه كه ت و
ده وروبه ره كه ت ببیت.
نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازووفه‌‌ریکشێر
له‌فه‌یسبوکه‌وه
10
هه مومان ده زانین ئازادی هه ریه كێكمان س���نورداره و به ده س���پێكردنی ئ���ازادی پێدێ���ت، دیك���ه كۆتای���ی كه س���ێكی خۆگۆڕینی گه نجانی كوڕانیش پێویستی به ئازایه تییه كی زۆر هه یه بۆ له به ركردنی ئه و پارچه یه ی كه خ���ۆی ئاره زومه نده تاوه ك���و توش���ی توانج���ی ده وروبه ری نه بێته وه ، هێنده ی پێویستته كه له سه ر مۆدێلی كۆن بمێنیته وه تا ده وروبه ره كه ت توانجت لێنه گرێت دو ئه وه نده ت پێویسته
تا له سه ر تازه ترین مۆدێل بڕۆیت.گۆڕانی زۆرتری���ن ئه مس���اڵ س���اڵی جلوبه رگ رویداو روده دات، تا به شێوه یه ك كه پێویسته به رده وام ئاگاداربیت، گه رنا بێب���ه ش ده بیت ل���ه و تازه گه رییه ی كه له فاش���یۆندا، گرتۆته وه ئه مڕۆ جیهانی كه سمان ناتوانین نكوڵی له وه بكه ین كه جلوبه رگ و خۆگۆڕین به شێكی گرنگمانی
نه گرتبێته وه ، له مڕۆدا.جا ئه گه ر بێت و ب���ه رده وام تۆ له گه ڵ ئ���ه و هه ن���گاوه دا بیت، ئه مس���اڵ جگه له گرنگیدان به س���تایلی ق���ژ، عه ینه كی
كالس���یك، خۆگۆرین���ی كالس���یك و جلوبه رگ���ت پێویس���ته بێت���ه ب���واری الدانه وه ، واتا ده بێ���ت هه نگاوێكی دیار بنێی���ت بۆ به كارهێنان���ی ره نگ، ره نگه خه می ئه وه تبێت گه ر ئه س���مه ربیت ئه وا جگه له ڕه نگی تاریك هیچی تر هاوكارت نه بێت، یاخود س���پی پێست بیت ته نها
ده بێت له سه ر ره نگی كاڵ نه جوڵێیت.نه خێر لێره وه ئێم���ه پێتانده ڵێین كه پێویسته ئه و ترسه دوربخه یته وه و ته نها به ئاس���ایی بڕۆ پێش���ه وه له و شێوه یه ی ك���ه هه ته ، كه مێك زه ردی توند )زه ق(، ش���ۆرتی قوماش ره نگی شینی ده ریای پیرۆزه یی، سه وزو په مه ی زۆرترین ره نگن كه گه نجان خۆیان لێدورخستۆته وه ، به اڵم توێژینه وه كان ده ریانخستوه كه زیاتر له %86 خانمان س���ه رنجیان راده كێشرێت ب���ۆ ئه و گه نجانه ی ك���ه ره نگی په مه یی
له به رده كه ن.تۆش خۆت بێبه ش مه كه چونكه ره نگه ته نها كه مێ���ك راوێ���ژكاری و یارمه تیت
پێویستبێت.
گۆشه یه كی تایبه ته به جل و به رگ fashion دیزاینه ر و راوێژكاری "سه فین عارفی " ئاماده ی ده كات
safeen
.arif@
yahoo.
com
Twitte
r @Safe
enArif
2013 شۆڕشی جلوبه رگی پیاوان / سااڵنی پێشو!
ئا: ئاكۆ حه مه د رابی
هاواڵتیه كی دانیشتوی قه زای سۆران ماوه ی بیست و پێنج ساڵه له تێرمیناڵی سۆران- هه ولێر كاری نه قابه و دانانی نۆره بۆ شوفێران
ده كات بۆ گواستنه وه ی سه رنشینان له سۆرانه وه به ره و هه ولێر. ئه و
هاواڵتیه ده ڵێت به هۆی سروشتی كاره كه مه وه ، ئه وه ی بۆ جارێك
رویكردبێته ئه و گه ڕاجه ، من ده ناسێت.
هاواڵتی عه لی مس����ته فا ش����ه ریف، كه له نێ����و زۆرب����ه ی هاواڵتیانداو الی ش����وفێره كان به عه الوی ناسراوه و هه ر به و ن����اوه ش بانگی ده كه ن، ئێس����تا ته مه نی سه رو چل س����اڵه و له ته مه نی مێردمنداڵی����ه وه ش له نێ����و تێرمیناڵی ده كات. كار هه ولێ����ر س����ۆران- ناوب����راو به ه����ۆی كاره كه ی����ه وه هه مو رۆژێ����ك كاتژمێ����ر 5 ی به یانی له خه و هه ڵده س����تێت و بۆ رایك����ردن و دانانی نۆره ی ش����وفێره كان و وه رگرتنی پاره له سه رنش����ینانی س����ۆران – هه ولێر، خ����ۆی ده گه یه نێته تێرمین����اڵ. عه لی مس����ته فا ئه وه ره تده كاته وه كه له به ر
خۆشه ویستی بۆ س����ه ركرده ی لیستی العیراقی����ه "ئه ی����اد عه الوی " له س����ه ر خواس����تی خ����ۆی به ع����ه والوی بانگ بكرێت. " نه خێر له به ر خۆشه ویس����تم بۆ ئه یاد عه الوی به و ناوه بانگناكرێم، به ڵكو خه ڵك به هۆی خۆشه ویس����تیان بۆ من به و ناوه بانگم ده كه ن و خه ڵك خۆی ئاره زو ده كات ب����ه و ناوه بانگم بكات و هه ر له وه ت����ه ی له و گه ڕاجه ش
كارده كه م به و ناوه ناسراوم". له نێوان كاركردن جیاوازی له باره ی س����ه رده می كۆن و ئێستاش����دا عه الوی ده ڵێت "هه رچه نده س����ااڵنی پێش����تر ئۆتۆمبێله كان جۆرێكی دیكه بون و هیچ مواسه فاتێكی باشیان نه بو، به به راورد له گه ڵ ئێستا. به اڵم سه رباری ئه مه ش هێشتا س����ه رده می كۆن كاركردن له و
تێرمیناڵه خۆشتربو". ناوبراو له كۆتایی قسه كانیدا بۆ ئاوێنه باسی له وه شكرد كه ئه و تائێستا ئه ندام نیه له س����ه ندیكای كرێكاران و گله ییش له و س����ه ندیكایه ده كات كه تائێس����تا هی����چ رێزلێنانێكیان پێنه به خش����یوه . وتیشی " له كاره كه مدا زۆر ئاسوده م و خه ڵكیش زۆر رێ����ز له خۆم و كاره كه ی ده گرێت" هاوكات ناوبراو به نیازیش����ه
به رده وامبێت له و كاره یدا.
عه الوی له گه ڕاجی سۆران نۆره به شۆفێران ده كات
به ز
Monsters University .10World War Z .9
The Heat .8Pacific Rim .7
.R.I.P.D .6Red 2 .5
Grown Ups 2 .4
3. تۆرب���ۆ )Turbo( نوێتری���ن فیلم���ی ئه نیمه یش���نی ئه مه ریكیی���ه كه بێته ناو ئۆفیس���ه وه بۆك���س )BOX OFFIC)كه جێگ���ه ی )The Heat( بگرێت���ه وه ، )رایان ڕینۆڵد( )Ryan Renolds( كه له ئێستا به تازه زاوا به ناوبانگه له هۆلیود ئه ویش دوای هاوس���ه رگیری له گه ڵ كچه ئه كت���ه ری ئه مه ریكی )بله ی���ك لیڤلی ( (Blake Lively( ده وری فه رمی ده نگی تۆربۆ ده بینێت، ئه م فیلمه بڕی )135( ملی���ۆن دۆالری تێچ���وه و، له هه فت���ه ی یه كه می���دا زیاتر )16( ملی���ۆن دۆالری گه ڕاندۆته وه كه ئه م���ه ش وای لێكردوه پله ی سێهه م به ده س���تبهێنێت، ئێمه ش
.)Ryan( لێره وه ده ڵێین براڤۆ
2. دوای ئ���ه وه ی فیلمی ئه نیمه یش���نی (Despicable Me 2( هه فت���ه ی ڕابردو له پل���ه ی یه كه م���دا بو توان���ی ژماره ی ئ���ه م هه فته یه ی بڕینی بلیت���ی جیهانی بش���كێنی و زاڵبێت به س���ه ر هه مو فیلمه ئه نیمه یشنه كانی تری ئه مڕۆ، داهاتی ئه م فیلم���ه تا ئه مڕۆ ب���ڕی زیاتر له )258( ملی���ۆن دۆالری ئه مه ریكی���ه ، كه س���ێ هێنده ی به های تێچونه كه ی گه ڕاندۆته وه ... به ڕاس���تی فیلمێكی س���ه ركه وتوه و هه رئه م���ه ش وای لێكرد ك���ه بێته ڕیزی
زۆرترین په یداكه رانی ئه مساڵ )2013(.
The Conjuring) .1( له یه كه م هه فته یدا ب���ڕی زیاتر ل���ه )17( ملی���ۆن دۆالری به ده س���تهێنایه وه كه ئه م���ه ش هێنده ی نه ماوه بۆ بڕی تێچونی ته واوی فیلمه كه كه (20( ملیۆن دۆالره ، ئه م فیلمه ملیمێكی ترسناكه له س���ه ر چیرۆكێكی ڕاستییه وه وه رگیراوه ب���اس له خێزانێك ده كات كه چۆن ده ناڵێنن به س���ه ر ئ���ه و ڕوداوانه ی ك���ه پێش���تر له خانوه كه یان���دا ڕویداوه ، هه وڵ���ده ده ن له ڕێگ���ه ی ژن ومێردێكه وه هاوكاری وه ربگرن، بۆ هه وادارانی فیلمی ترس���ناك ئه مه باشترینه كه له م هاوینه
ده رچوبێت... به هیوای كاتێكی خۆش.
)به ز( نویترین به رهه مه كانی سینه ما ده خاته به رده ستتان
x كه ئه مڕۆ له جیهانی سینه مادا كراوه نبڕی زۆرترین بینه ریان
هه یه و پێشكه ش به ئێوه ی خوێنه ر ده كرێن له پله ی 10 بۆ 1
)سینه مای ئه مڕۆی جیهان لێره دا بدۆه زه وه ، به شێوه یه ك هه رگیز
نه تدیبێت(
گۆشه یه كی تایبه ته به سینه ما
ئه و "تاج"ه ی س���اڵی رابردو بۆ یه كه مجار كرایه س���ه ری "ش���ێنێ عه زیز" ك���ه یه كه مین ش���اجوانی یادگارییه كی وه ك بو، كوردستان
مێژویی بۆ خۆی ده بێت.ش���اجوانی عه زی���ز- ش���ێنێ ئاوێنه بۆ له لێدوانێكدا كوردستان ته واوبونی ل���ه دوای كه رایگه یاند ماوه ی شاجوانییه كه شی "تاج"ه كه ی بۆ خ���ۆی ده بێت، چونك���ه ئه و، كوردستانه و ش���اجوانی یه كه مین ئ���ه و تاج���ه ش وه ك دیارییه ك���ی
مێژویی الی ده مێنێته وه .ش���ه وی 28ی حوزه یرانی ساڵی رابردو ب���ۆ یه كه مج���ار له هه رێمی كوردستان ش���اجوان هه ڵبژێردراو وا بڕیاریش���ه ل���ه )10(ی ئه یلولی ش���اجوان دوه مین ئه مساڵیش���دا
هه ڵبژێردرێت.
مۆزه خانه ی سلێمانی خاوه نی نزیكه ی 60 هه زار پارچه ئاسه واره و به یه كه م مۆزه خانه داده نرێت له سه ر ئاستی
هه رێم.
مۆزه خان���ه ی س���لێمانی كه ل���ه 14 ته مموزی 1961 له ش���اری س���لێمانی دام���ه زراوه ، خاوه نی نزیكه ی 60 هه زار ئاس���ه واره و به دوه م مۆزه خانه پارچه له س���ه ر ئاس���تی عێ���راق و به یه ك���ه م مۆزه خانه ش له س���ه ر ئاس���تی هه رێم مۆزه خانه ی به ڕێوه ب���ه ری داده نرێت، له وباره یه وه عه بدواڵ" "هاشم سلێمانی چه ندی���ن "مۆزه خانه كه م���ان وت���ی ئاسه واری دێرینی گرنگی تێدایه كه باس له ژیاری كوردس���تان ده كه ن و كۆنترین له مۆزه خانه كه ماندا ئاسه واریش پارچه پارچه كۆڵه یه كی ده ستیه كه مێژوه كه ی
ب���ۆ 100 هه زاری س���اڵی پێ���ش زاین به رده به لكه ی له ناوچه ی ده گه ڕێته وه و
نزیك چه مچه ماڵ دۆزراوه ته وه ".ئ���ه و به ڕێوبه ره باس���ی له وه ش كرد به ه���ۆی هاتن���ی مانگ���ی ره مه زانه وه هاواڵتی���ان س���ه ردانی مۆزه خانه ك���ه ناكه ن و وتیشی "به هۆی ئه وه ی خه ڵك ب���ه ڕۆژوه هه موی له ماڵ���ه وه خه وتوه و كه س سه ردانی مۆزه خانه ناكات، به اڵم ل���ه و كاتانه ی كه ده وام���ی قوتابخانه
هه یه زۆرترین سه ردانكارمان هه یه ".بڕیاره پالنێ���ك ماس���ته ر به پێ���ی بكرێ���ت و فراوانت���ر مۆزه خانه ك���ه به پێچه وانه ی ئێستاوه به رده وام كراوه بێت، به ڕێوه به ری مۆزه خانه كه وتی "وا سلێمانی پیشه سازی ئاماده یی بڕیاره مۆزه خانه كه روب���ه ڕی ت���ا وه ربگرین
گه وره بكرێت".
به هۆی هاتنی مانگی ره مه زانه وه به شێك له دانیشتوانی شاری سلێمانی
ئێواران له به رده م مزگه وتی گه وه ر خواردن ده به خشنه وه و به شی زۆری ئه وانه ش كه ئه و خواردنه وه رده گرن
عه ره بن، ئه وانیش ئاماژه به وه ده ده ن كه كه م ئێواره هه یه خه ڵك
خواردنیان بۆ نه هێنێت و ده ڵێن "ئێستا به رده م مزگه وته كه بۆته
مه یدانی خێر".
حاجی حه سه ن عه زیز، كه ئه مساڵ تائێس���تا سێ جار له به رده م مزگه وتی گه وره ی ش���اری س���لێمانی خواردنی ك���ردوه به خێ���رو به رنامه ش���ی هه یه ت���ا كۆتایی ره مه زان ئ���ه و كاره چه ند جارێك���ی تر دوباره بكات���ه وه ، حاجی ئه وه به كارێكی خێر داده نێت و ده ڵێت: زۆر خه ڵك هاتونه ته كوردس���تان هیچ پاره یه كی���ان پ���ێ نیه ، ی���ان ناتوانن خواردن���ی باش بخ���ۆن، هه روه ها زۆر كه س���یش له به ر بژێوی ژیانی ناچاره ئێواران كار بكات و نه چێته وه ناو ماڵ و حاڵی خۆی، ئه گ���ه ر ئه و خێره به من ره وا ببینرێت و له خوانی من بخوات چی له وه خێرت���ره ، به تایبه تی له م مانگه
پیرۆزه شدا.به قسه ی دانیشتوانی شاره كه زۆربه ی ئه و كه سانه ی ئه و خواردنه وه رده گرن و ده یخۆن كه س���انی بیانی���ن، كه یان ره گه زیان عه ره ب���ه یان ئێرانین، عه تا عومه ر، كه ئێوارانی دره نگ وه ختانێك ده ڕوات���ه وه باس له وه ده كات چه ندین جار ئاگای لێبوه خه ڵكی ده وڵه مه ند و خوا پێداو به پش���تی پی���كاب و له ناو مه نجه ڵی گه وره دا خواردنیان هێناوه ته به قاپی گ���ه وره و مزگه وتی ب���ه رده م س���ه فه ری به خش���یویانه ته وه . ئ���ه و وتیش���ی: كارێكی چاكه ئه و خواردنه ده كرێت به خێر، چونكه ئه و كه سانه ی كه ش���ه وان له بازاڕه ك���ه دا ده مێننه وه زۆربه یان ع���ه ره ب یان ئێرانین و له به ر
كه مده رامه تی رویانكردۆته شاره كه .ماوه ی ك���ه محه مه دی، عه باس���ی زیاتر له ش���ه ش مانگ���ه ، به هۆی ئه و گه م���ارۆ ئابوری���ه ی له س���ه ر واڵت���ی ئێران���ه ب���ۆ كارك���ردن روی كردۆته هه رێمی كوردس���تان، ئه و ئاماژه به وه ده دات ناچ���اره رۆژانه خواردنی باش كاره كه ی، قورسی سه ره ڕای نه خوات
ئ���ه وه ش به هۆی كه می ئه و رۆژانه یه ی هاتنی "به هۆی وتیشی وه ریده گرێت و مانگی ره مه زانه وه رۆژانه كه م باشتر بۆ ده مێنێته وه ، چونكه كه م ئێواران هه یه خه ڵك خواردنمان بۆ نه هێنێت به رده م مزگه وتی گ���ه وره و ئێمه ش كه ئێواره دادێ���ت ده ڵێین بابڕۆین ب���ۆ مه یدانی
خێره كه ". ئه و ئاماژه ش به وه ده دات له ئێران ئه م دۆخه زۆر به ده گمه ن بونی هه یه و له به رده م ئێواره ی���ه ك "هه مو ده ڵێت ئه م مزگه وته چاوه ڕێم تا خێرخوایه ك
بێت و ئه و ژه مه ش تێرمان بكات". مه عان س���ه یف، دانیش���توی شاری
نه جه فه و زیاتر له سێ ساڵه بۆ كاركردن روی له هه رێم���ی كوردس���تان كردوه ، مه عان ئێس���تا وه ستای دیواره ، به اڵم ئه وه ی خس���ته ڕو كه به ه���ۆی نه دانی پێش���ینه كانه وه زۆر به كه م���ی كاریان ده س���ت ده كه وێت و ده ڵێت "ش���ه وانه ناچارین له ده ره وه بخه وین نه ك ئوتێل، چونكه م���اوه ی چه ند هه فته یه كه هیچ كارێكمان نیه و پاره ی ئوتێل و خواردنم پ���ێ نه ماوه ، ب���ه اڵم به ه���ۆی هاتنی مانگی ره مه زانی پیرۆزه وه ش���كور بۆ خ���وا ده روی خێرم���ان لێكراوه ته وه ، ئێ���واره كان خه ڵك چونكه زۆرب���ه ی خواردن به خێر ده به خشنه وه و ئێمه ش
تێرده بین". پش���تیوان نوری، كه پێنجه م رۆژی ره م���ه زان دایك���ی چێش���ت و نانێكی له مه نجه ڵ���ی گه وره دا ح���ازر ده كات و داوای لێ���ده كات ئێ���واره له ب���ه رده م به خێر، بی���كات گ���ه وره دا مزگه وتی ب���اس ل���ه وه ده كات ك���ه "خه ڵكێكی زۆر له خواردنه كه ی���ان خواردو ئێمه ش سوپاس���ی خوامان كرد ك���ه بوینه ته مایه ی ئه و خێره و ئومێده وارم خه ڵكی تریش ئ���ه و كاره ب���كات چونكه زۆر ئێ���واره خه ڵك���ی ب���ه رده م مزگه وتی گ���ه وره چاوه ڕێ���ی تیك���ه نانێكن كه
یه كێك بیانداتێ".
ئا: شاهۆ ئه حمه د
له گه ڵ گه یشتنت به شاری كۆیه له سه ر به رزاییه كدا قه اڵیه كی كۆن
دێته به رچاو كه پێیده ڵێن "قشڵه ی كۆیه ، قه اڵكه مێژوی دروستكردنی بۆ سه رده می ئاشوریه كان ده گه ڕێته وه ".
می����ر محه م����ه د پاش����ای ره واندز ئ����ه و س����ه رله نوێ ت����رو جارێك����ی قه اڵی����ه ی بنیاتنایه وه و له س����ه رده می ئه م به قشڵه ، كرا عوس����مانیه كانیش قه اڵیه له چه ندین ژوری بچوك و گه وره پێكهاتوه له ناوه ڕاس����تی گۆڕه پانێكی گه وره هه یه كه له س����ه رده می زودا بۆ مه شقی سه ربازی به كارهاتوه هه ربۆیه
پێیوتراوه "قشڵه ".قش����ڵه ی كۆیه یه كێك����ه له كۆنترین شوێنه واره كانی ش����اره كه كه مێژوی نیوه ی بۆ ده گه ڕێته وه دروس����تبونی دوه می سه ده ی نۆزده كه له سه رده می والی عوس����مانی )مه دحه ت پاش����ا( (1869-1872( كه والی عوسمانی بوه له به غدا، گرینگی داوه به دروستكردنی قه اڵو قوتابخانه ی س����ه ربازی له ناوچه ب����ۆ كوردس����تان ش����اخاویه كانی ئ����ه وه ی به رگرییه كی به هێ����ز له دژی
سه فه وییه كان بكات.ئه ندازیاری به ش����ێوازێكی قش����ڵه رێكوپێ����ك دروس����تكراوه هه ر الیه ك ل����ه ڕوی تری����دا الیه كان����ی له گ����ه ڵ درێژی و پانی����ه وه كه مێك جیاوازییان هه یه ، چوار قول����ه )برج(ی هه یه كه ئه ندازیاری به شێوازێكی هه ریه كه یان جیا دروستكراون، ش����وره و قوله كان بناغ����ه ی به س����تراون و به یه ك����ه وه قه اڵ )قش����ڵه ( له س����ه ر كۆنه قه بران دروستكراوه و گۆڕس����تانه كه له قه اڵكه كۆنت����ره . ق����ه اڵی كۆیه ش����ێوه یه كی ناڕێكی هه یه ك����ه دیواره كانی له هه ر چوارال ده وری داون، دیواره كان له هه ر چوارالیه وه به بورجه كان به یه كده گه ن و دیواره كان����ی ده ره وه ی قه اڵ به به ردی گ����ه وره و بچوك و گه چ دروس����تكراوه و س����ه ره كی دیواری له چوار پێكهاتوه ئه ویش دیواری رۆژه����ه اڵت و رۆژئاوا و
باشورو باكورن.گۆڕه پانی قه اڵی كۆیه به گه وره ترین گۆڕه پان داده نرێت له هه مو گۆڕه پانێكی قه اڵیه كی تر ك����ه له ناوچه كه دا هه ن، ئه م گۆڕه پانه ش����ێوه یه كی الكێشه یی ناڕێك����ی هه یه ، ئ����ه م گۆڕه پانه چه ند تایبه تمه ندیه كی هه بوه كه بۆ مه شقی س����ه ربازی به كارهاتوه بۆ كۆبونه وه ی
پشودانش����یدا له كاتی س����ه ربازه كان به گۆڕه پانه كه سوڕاونه ته وه .
به نۆژه نكردن����ه وه ی س����ه باره ت ئه م ش����وێنه واره دێرینه لێپرس����راوی ش����وێنه واری كۆیه س����ه ركه وت به كر بۆ ئاوێنه وتی "ئ����ه م قه اڵیه دو جار نۆژه نكراوه ت����ه وه جارێ����ك له س����اڵی له س����اڵی 2008وه 2005وه جارێكیتر هه ردو جاره كه ش له الیه ن مام جه الل بوه و عێراق����ه وه كۆماری س����ه رۆكی له سه ر بودجه ی تایبه تی خۆی بوه ".
س����ه باره ت به بایه خدان به م شوێنه دێرینان����ه ناوب����راو وت����ی "نه بون����ی بودج����ه ی تایبه ت بۆته ه����ۆكاری بۆ ئه وه ی ئێمه نه توانین به ش����ێوه یه كی پێویس����ت گرینگی پێبده ین و نۆژه نی
بكه ینه وه ".لێپرسراوی شوێنه واری كۆیه وتیشی "رۆژانه به س����ه دان ك����ه س له ده ره وه و ناوخۆی كۆیه س����ه ردانی ئه م قشڵه یه ده كه ن بۆ لێكۆڵینه وه و گه ش����تكردن و شاره زابون له چۆنیه تی و شێوازی ئه م
جۆره قه اڵیانه ". وتیشی "به تایبه تی كه سانی بیانی زۆر س����ه ردانی ئه م ش����وێنه ده كه ن و سه رس����امی خۆیان بۆ ئه م ش����وێنه
ده رده بڕن".
قشڵه ی كۆیه كۆنترین شوێنه واری دێرینی كۆیه
شاجوانی كوردستان: تاجه كه م بۆ خۆم ده بێت
مۆزه خانه ی سلێمانی خاوه نی60 هه زار پارچه ئاسه واره
ئێوارانی مزگه وتی گه وره ده رویه ک بۆ هه ژاران
به رده م مزگه وتی گه وره فۆتۆ: رامان
مۆزه خانه ی سلێمانی
قشڵه ی كۆیه عه لی مسته فا شه ریف
C M Y K
ره‌نگاڵه(387( سێشه ممه 2013/7/23 [email protected]@gmail.com (387( سێشه ممه 112013/7/23ره‌نگاڵه
گاکاوڕ
له گه ڵ ده به س���تی به هێز په یوه ندیه كی ئازیزان���ت. هه ركارێ���ك ك���ه ده یكه یت گه ر ئه زانی س���ودی ب���ۆت نیه بیری لێ
مه كه ره وه و هه نگاوی تر بنێ .
ره نگ���ه به ه���ۆی ش���تێكه وه مه زاجتان تێكبچێت، پێویس���ته خ���ۆت به هه ندێ كاری ته رفیهیه وه خه ریكبكه یت، هه ندێ
پاره خه رج ده كه یت.
ئ���ه م ماوه ی���ه زیات���ر خۆت س���ه رقاڵی خوێندنه وه بكه ، هه مو شتێك به قورسی وه رمه گره و هاوكاری كه سێك ده كه یت كه
ماوه یه كه ناسیوته .
كێش���ه یه كی دارای���ت ت���وش ده بێ���ت و ماوه یه ك���ی زۆری بۆ ته رخ���ان ده كه یت بۆ روبه روبونه وه ی ئ���ه و گرفته داراییه ،
په شێوه یه كی نه رمتر مامه ڵه بكه .
خۆتان ئاماده ده كه ن بۆ سه ردانیكردنی كه س���ێكی ئازیزت���ان ك���ه زۆر ده مێكه نیازی ئه وه ت���ان هه یه ، هه واڵێكی خۆش
ده بیستن.
كۆمه اڵیه تی���ه وه بۆنه یه ك���ی به ه���ۆی چه ند كه س���ێكی نوێ ده ناسیت كه زۆر س���ودیان لێوه رده گریت، هه ندێ كێشه ی
ته ندروستیت بۆ دروست ده بێت.
دان به خۆت���دا بگ���ره ئ���ه م ماوه ی���ه با هێنده ی تر كێشه كانت بۆ قوڵنه بێته وه ، هه ی���ه به دوركه وتن���ه وه پێویس���تیت
له زۆربه ی ئیشه كانی رۆژانه ت.
پێته و پێویست زۆری خۆشه ویس����ته كه ت هه ست به غیره ئه كات، چاوه ڕوانی هه واڵێكی كه ماوه یه ك به ر له ئێستا رویداوه ، ئه گه ری
زۆری هه یه سه فه رێك بكه یت.
ماندوێت���ی خه ریك���ه باڵ���ت به س���ه ردا ده كێشێت، پێویسته بیر له ته ندروستیت له وانه یه توشی نه خۆشییه ك بكه یته وه ،
بیت و زیاتر بێتاقه تت بكا.
ئه و س���ه فه ره ی كه به هۆی كاركردنه وه ده یكه یت سودی زۆری بۆتان هه یه ، ئه م ماوه یه به رهه می ئه و ئیش���انه ده خۆیت
كه ده مێكه چاوه ڕوانی ده كه یت.
نزیك���ت كه س���ێكی له گ���ه ڵ ره نگ���ه به ش���ه ڕبێیت به هۆی ئ���ه وه ی كه زۆر كاره كانته وه ، ئیش و ده س���توه رده داته
هه ینی رۆژی به ختتانه .
قرژاڵدوانه
ره نگه كه س���ێكی به ته مه نی خێزانه كه ت هه بێ���ت، پێ���ت زۆری پێویس���تیه كی هه وڵب���ده زیاتر ه���اوكاری خێزانه كه ت و
ده وروبه ره كه ت ببیت.
نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازووفه‌‌ریکشێر
له‌فه‌یسبوکه‌وه
10
هه مومان ده زانین ئازادی هه ریه كێكمان س���نورداره و به ده س���پێكردنی ئ���ازادی پێدێ���ت، دیك���ه كۆتای���ی كه س���ێكی خۆگۆڕینی گه نجانی كوڕانیش پێویستی به ئازایه تییه كی زۆر هه یه بۆ له به ركردنی ئه و پارچه یه ی كه خ���ۆی ئاره زومه نده تاوه ك���و توش���ی توانج���ی ده وروبه ری نه بێته وه ، هێنده ی پێویستته كه له سه ر مۆدێلی كۆن بمێنیته وه تا ده وروبه ره كه ت توانجت لێنه گرێت دو ئه وه نده ت پێویسته
تا له سه ر تازه ترین مۆدێل بڕۆیت.گۆڕانی زۆرتری���ن ئه مس���اڵ س���اڵی جلوبه رگ رویداو روده دات، تا به شێوه یه ك كه پێویسته به رده وام ئاگاداربیت، گه رنا بێب���ه ش ده بیت ل���ه و تازه گه رییه ی كه له فاش���یۆندا، گرتۆته وه ئه مڕۆ جیهانی كه سمان ناتوانین نكوڵی له وه بكه ین كه جلوبه رگ و خۆگۆڕین به شێكی گرنگمانی
نه گرتبێته وه ، له مڕۆدا.جا ئه گه ر بێت و ب���ه رده وام تۆ له گه ڵ ئ���ه و هه ن���گاوه دا بیت، ئه مس���اڵ جگه له گرنگیدان به س���تایلی ق���ژ، عه ینه كی
كالس���یك، خۆگۆرین���ی كالس���یك و جلوبه رگ���ت پێویس���ته بێت���ه ب���واری الدانه وه ، واتا ده بێ���ت هه نگاوێكی دیار بنێی���ت بۆ به كارهێنان���ی ره نگ، ره نگه خه می ئه وه تبێت گه ر ئه س���مه ربیت ئه وا جگه له ڕه نگی تاریك هیچی تر هاوكارت نه بێت، یاخود س���پی پێست بیت ته نها
ده بێت له سه ر ره نگی كاڵ نه جوڵێیت.نه خێر لێره وه ئێم���ه پێتانده ڵێین كه پێویسته ئه و ترسه دوربخه یته وه و ته نها به ئاس���ایی بڕۆ پێش���ه وه له و شێوه یه ی ك���ه هه ته ، كه مێك زه ردی توند )زه ق(، ش���ۆرتی قوماش ره نگی شینی ده ریای پیرۆزه یی، سه وزو په مه ی زۆرترین ره نگن كه گه نجان خۆیان لێدورخستۆته وه ، به اڵم توێژینه وه كان ده ریانخستوه كه زیاتر له %86 خانمان س���ه رنجیان راده كێشرێت ب���ۆ ئه و گه نجانه ی ك���ه ره نگی په مه یی
له به رده كه ن.تۆش خۆت بێبه ش مه كه چونكه ره نگه ته نها كه مێ���ك راوێ���ژكاری و یارمه تیت
پێویستبێت.
گۆشه یه كی تایبه ته به جل و به رگ fashion دیزاینه ر و راوێژكاری "سه فین عارفی " ئاماده ی ده كات
safeen
.arif@
yahoo.
com
Twitte
r @Safe
enArif
2013 شۆڕشی جلوبه رگی پیاوان / سااڵنی پێشو!
ئا: ئاكۆ حه مه د رابی
هاواڵتیه كی دانیشتوی قه زای سۆران ماوه ی بیست و پێنج ساڵه له تێرمیناڵی سۆران- هه ولێر كاری نه قابه و دانانی نۆره بۆ شوفێران
ده كات بۆ گواستنه وه ی سه رنشینان له سۆرانه وه به ره و هه ولێر. ئه و
هاواڵتیه ده ڵێت به هۆی سروشتی كاره كه مه وه ، ئه وه ی بۆ جارێك
رویكردبێته ئه و گه ڕاجه ، من ده ناسێت.
هاواڵتی عه لی مس����ته فا ش����ه ریف، كه له نێ����و زۆرب����ه ی هاواڵتیانداو الی ش����وفێره كان به عه الوی ناسراوه و هه ر به و ن����اوه ش بانگی ده كه ن، ئێس����تا ته مه نی سه رو چل س����اڵه و له ته مه نی مێردمنداڵی����ه وه ش له نێ����و تێرمیناڵی ده كات. كار هه ولێ����ر س����ۆران- ناوب����راو به ه����ۆی كاره كه ی����ه وه هه مو رۆژێ����ك كاتژمێ����ر 5 ی به یانی له خه و هه ڵده س����تێت و بۆ رایك����ردن و دانانی نۆره ی ش����وفێره كان و وه رگرتنی پاره له سه رنش����ینانی س����ۆران – هه ولێر، خ����ۆی ده گه یه نێته تێرمین����اڵ. عه لی مس����ته فا ئه وه ره تده كاته وه كه له به ر
خۆشه ویستی بۆ س����ه ركرده ی لیستی العیراقی����ه "ئه ی����اد عه الوی " له س����ه ر خواس����تی خ����ۆی به ع����ه والوی بانگ بكرێت. " نه خێر له به ر خۆشه ویس����تم بۆ ئه یاد عه الوی به و ناوه بانگناكرێم، به ڵكو خه ڵك به هۆی خۆشه ویس����تیان بۆ من به و ناوه بانگم ده كه ن و خه ڵك خۆی ئاره زو ده كات ب����ه و ناوه بانگم بكات و هه ر له وه ت����ه ی له و گه ڕاجه ش
كارده كه م به و ناوه ناسراوم". له نێوان كاركردن جیاوازی له باره ی س����ه رده می كۆن و ئێستاش����دا عه الوی ده ڵێت "هه رچه نده س����ااڵنی پێش����تر ئۆتۆمبێله كان جۆرێكی دیكه بون و هیچ مواسه فاتێكی باشیان نه بو، به به راورد له گه ڵ ئێستا. به اڵم سه رباری ئه مه ش هێشتا س����ه رده می كۆن كاركردن له و
تێرمیناڵه خۆشتربو". ناوبراو له كۆتایی قسه كانیدا بۆ ئاوێنه باسی له وه شكرد كه ئه و تائێستا ئه ندام نیه له س����ه ندیكای كرێكاران و گله ییش له و س����ه ندیكایه ده كات كه تائێس����تا هی����چ رێزلێنانێكیان پێنه به خش����یوه . وتیشی " له كاره كه مدا زۆر ئاسوده م و خه ڵكیش زۆر رێ����ز له خۆم و كاره كه ی ده گرێت" هاوكات ناوبراو به نیازیش����ه
به رده وامبێت له و كاره یدا.
عه الوی له گه ڕاجی سۆران نۆره به شۆفێران ده كات
به ز
Monsters University .10World War Z .9
The Heat .8Pacific Rim .7
.R.I.P.D .6Red 2 .5
Grown Ups 2 .4
3. تۆرب���ۆ )Turbo( نوێتری���ن فیلم���ی ئه نیمه یش���نی ئه مه ریكیی���ه كه بێته ناو ئۆفیس���ه وه بۆك���س )BOX OFFIC)كه جێگ���ه ی )The Heat( بگرێت���ه وه ، )رایان ڕینۆڵد( )Ryan Renolds( كه له ئێستا به تازه زاوا به ناوبانگه له هۆلیود ئه ویش دوای هاوس���ه رگیری له گه ڵ كچه ئه كت���ه ری ئه مه ریكی )بله ی���ك لیڤلی ( (Blake Lively( ده وری فه رمی ده نگی تۆربۆ ده بینێت، ئه م فیلمه بڕی )135( ملی���ۆن دۆالری تێچ���وه و، له هه فت���ه ی یه كه می���دا زیاتر )16( ملی���ۆن دۆالری گه ڕاندۆته وه كه ئه م���ه ش وای لێكردوه پله ی سێهه م به ده س���تبهێنێت، ئێمه ش
.)Ryan( لێره وه ده ڵێین براڤۆ
2. دوای ئ���ه وه ی فیلمی ئه نیمه یش���نی (Despicable Me 2( هه فت���ه ی ڕابردو له پل���ه ی یه كه م���دا بو توان���ی ژماره ی ئ���ه م هه فته یه ی بڕینی بلیت���ی جیهانی بش���كێنی و زاڵبێت به س���ه ر هه مو فیلمه ئه نیمه یشنه كانی تری ئه مڕۆ، داهاتی ئه م فیلم���ه تا ئه مڕۆ ب���ڕی زیاتر له )258( ملی���ۆن دۆالری ئه مه ریكی���ه ، كه س���ێ هێنده ی به های تێچونه كه ی گه ڕاندۆته وه ... به ڕاس���تی فیلمێكی س���ه ركه وتوه و هه رئه م���ه ش وای لێكرد ك���ه بێته ڕیزی
زۆرترین په یداكه رانی ئه مساڵ )2013(.
The Conjuring) .1( له یه كه م هه فته یدا ب���ڕی زیاتر ل���ه )17( ملی���ۆن دۆالری به ده س���تهێنایه وه كه ئه م���ه ش هێنده ی نه ماوه بۆ بڕی تێچونی ته واوی فیلمه كه كه (20( ملیۆن دۆالره ، ئه م فیلمه ملیمێكی ترسناكه له س���ه ر چیرۆكێكی ڕاستییه وه وه رگیراوه ب���اس له خێزانێك ده كات كه چۆن ده ناڵێنن به س���ه ر ئ���ه و ڕوداوانه ی ك���ه پێش���تر له خانوه كه یان���دا ڕویداوه ، هه وڵ���ده ده ن له ڕێگ���ه ی ژن ومێردێكه وه هاوكاری وه ربگرن، بۆ هه وادارانی فیلمی ترس���ناك ئه مه باشترینه كه له م هاوینه
ده رچوبێت... به هیوای كاتێكی خۆش.
)به ز( نویترین به رهه مه كانی سینه ما ده خاته به رده ستتان
x كه ئه مڕۆ له جیهانی سینه مادا كراوه نبڕی زۆرترین بینه ریان
هه یه و پێشكه ش به ئێوه ی خوێنه ر ده كرێن له پله ی 10 بۆ 1
)سینه مای ئه مڕۆی جیهان لێره دا بدۆه زه وه ، به شێوه یه ك هه رگیز
نه تدیبێت(
گۆشه یه كی تایبه ته به سینه ما
ئه و "تاج"ه ی س���اڵی رابردو بۆ یه كه مجار كرایه س���ه ری "ش���ێنێ عه زیز" ك���ه یه كه مین ش���اجوانی یادگارییه كی وه ك بو، كوردستان
مێژویی بۆ خۆی ده بێت.ش���اجوانی عه زی���ز- ش���ێنێ ئاوێنه بۆ له لێدوانێكدا كوردستان ته واوبونی ل���ه دوای كه رایگه یاند ماوه ی شاجوانییه كه شی "تاج"ه كه ی بۆ خ���ۆی ده بێت، چونك���ه ئه و، كوردستانه و ش���اجوانی یه كه مین ئ���ه و تاج���ه ش وه ك دیارییه ك���ی
مێژویی الی ده مێنێته وه .ش���ه وی 28ی حوزه یرانی ساڵی رابردو ب���ۆ یه كه مج���ار له هه رێمی كوردستان ش���اجوان هه ڵبژێردراو وا بڕیاریش���ه ل���ه )10(ی ئه یلولی ش���اجوان دوه مین ئه مساڵیش���دا
هه ڵبژێردرێت.
مۆزه خانه ی سلێمانی خاوه نی نزیكه ی 60 هه زار پارچه ئاسه واره و به یه كه م مۆزه خانه داده نرێت له سه ر ئاستی
هه رێم.
مۆزه خان���ه ی س���لێمانی كه ل���ه 14 ته مموزی 1961 له ش���اری س���لێمانی دام���ه زراوه ، خاوه نی نزیكه ی 60 هه زار ئاس���ه واره و به دوه م مۆزه خانه پارچه له س���ه ر ئاس���تی عێ���راق و به یه ك���ه م مۆزه خانه ش له س���ه ر ئاس���تی هه رێم مۆزه خانه ی به ڕێوه ب���ه ری داده نرێت، له وباره یه وه عه بدواڵ" "هاشم سلێمانی چه ندی���ن "مۆزه خانه كه م���ان وت���ی ئاسه واری دێرینی گرنگی تێدایه كه باس له ژیاری كوردس���تان ده كه ن و كۆنترین له مۆزه خانه كه ماندا ئاسه واریش پارچه پارچه كۆڵه یه كی ده ستیه كه مێژوه كه ی
ب���ۆ 100 هه زاری س���اڵی پێ���ش زاین به رده به لكه ی له ناوچه ی ده گه ڕێته وه و
نزیك چه مچه ماڵ دۆزراوه ته وه ".ئ���ه و به ڕێوبه ره باس���ی له وه ش كرد به ه���ۆی هاتن���ی مانگ���ی ره مه زانه وه هاواڵتی���ان س���ه ردانی مۆزه خانه ك���ه ناكه ن و وتیشی "به هۆی ئه وه ی خه ڵك ب���ه ڕۆژوه هه موی له ماڵ���ه وه خه وتوه و كه س سه ردانی مۆزه خانه ناكات، به اڵم ل���ه و كاتانه ی كه ده وام���ی قوتابخانه
هه یه زۆرترین سه ردانكارمان هه یه ".بڕیاره پالنێ���ك ماس���ته ر به پێ���ی بكرێ���ت و فراوانت���ر مۆزه خانه ك���ه به پێچه وانه ی ئێستاوه به رده وام كراوه بێت، به ڕێوه به ری مۆزه خانه كه وتی "وا سلێمانی پیشه سازی ئاماده یی بڕیاره مۆزه خانه كه روب���ه ڕی ت���ا وه ربگرین
گه وره بكرێت".
به هۆی هاتنی مانگی ره مه زانه وه به شێك له دانیشتوانی شاری سلێمانی
ئێواران له به رده م مزگه وتی گه وه ر خواردن ده به خشنه وه و به شی زۆری ئه وانه ش كه ئه و خواردنه وه رده گرن
عه ره بن، ئه وانیش ئاماژه به وه ده ده ن كه كه م ئێواره هه یه خه ڵك
خواردنیان بۆ نه هێنێت و ده ڵێن "ئێستا به رده م مزگه وته كه بۆته
مه یدانی خێر".
حاجی حه سه ن عه زیز، كه ئه مساڵ تائێس���تا سێ جار له به رده م مزگه وتی گه وره ی ش���اری س���لێمانی خواردنی ك���ردوه به خێ���رو به رنامه ش���ی هه یه ت���ا كۆتایی ره مه زان ئ���ه و كاره چه ند جارێك���ی تر دوباره بكات���ه وه ، حاجی ئه وه به كارێكی خێر داده نێت و ده ڵێت: زۆر خه ڵك هاتونه ته كوردس���تان هیچ پاره یه كی���ان پ���ێ نیه ، ی���ان ناتوانن خواردن���ی باش بخ���ۆن، هه روه ها زۆر كه س���یش له به ر بژێوی ژیانی ناچاره ئێواران كار بكات و نه چێته وه ناو ماڵ و حاڵی خۆی، ئه گ���ه ر ئه و خێره به من ره وا ببینرێت و له خوانی من بخوات چی له وه خێرت���ره ، به تایبه تی له م مانگه
پیرۆزه شدا.به قسه ی دانیشتوانی شاره كه زۆربه ی ئه و كه سانه ی ئه و خواردنه وه رده گرن و ده یخۆن كه س���انی بیانی���ن، كه یان ره گه زیان عه ره ب���ه یان ئێرانین، عه تا عومه ر، كه ئێوارانی دره نگ وه ختانێك ده ڕوات���ه وه باس له وه ده كات چه ندین جار ئاگای لێبوه خه ڵكی ده وڵه مه ند و خوا پێداو به پش���تی پی���كاب و له ناو مه نجه ڵی گه وره دا خواردنیان هێناوه ته به قاپی گ���ه وره و مزگه وتی ب���ه رده م س���ه فه ری به خش���یویانه ته وه . ئ���ه و وتیش���ی: كارێكی چاكه ئه و خواردنه ده كرێت به خێر، چونكه ئه و كه سانه ی كه ش���ه وان له بازاڕه ك���ه دا ده مێننه وه زۆربه یان ع���ه ره ب یان ئێرانین و له به ر
كه مده رامه تی رویانكردۆته شاره كه .ماوه ی ك���ه محه مه دی، عه باس���ی زیاتر له ش���ه ش مانگ���ه ، به هۆی ئه و گه م���ارۆ ئابوری���ه ی له س���ه ر واڵت���ی ئێران���ه ب���ۆ كارك���ردن روی كردۆته هه رێمی كوردس���تان، ئه و ئاماژه به وه ده دات ناچ���اره رۆژانه خواردنی باش كاره كه ی، قورسی سه ره ڕای نه خوات
ئ���ه وه ش به هۆی كه می ئه و رۆژانه یه ی هاتنی "به هۆی وتیشی وه ریده گرێت و مانگی ره مه زانه وه رۆژانه كه م باشتر بۆ ده مێنێته وه ، چونكه كه م ئێواران هه یه خه ڵك خواردنمان بۆ نه هێنێت به رده م مزگه وتی گ���ه وره و ئێمه ش كه ئێواره دادێ���ت ده ڵێین بابڕۆین ب���ۆ مه یدانی
خێره كه ". ئه و ئاماژه ش به وه ده دات له ئێران ئه م دۆخه زۆر به ده گمه ن بونی هه یه و له به رده م ئێواره ی���ه ك "هه مو ده ڵێت ئه م مزگه وته چاوه ڕێم تا خێرخوایه ك
بێت و ئه و ژه مه ش تێرمان بكات". مه عان س���ه یف، دانیش���توی شاری
نه جه فه و زیاتر له سێ ساڵه بۆ كاركردن روی له هه رێم���ی كوردس���تان كردوه ، مه عان ئێس���تا وه ستای دیواره ، به اڵم ئه وه ی خس���ته ڕو كه به ه���ۆی نه دانی پێش���ینه كانه وه زۆر به كه م���ی كاریان ده س���ت ده كه وێت و ده ڵێت "ش���ه وانه ناچارین له ده ره وه بخه وین نه ك ئوتێل، چونكه م���اوه ی چه ند هه فته یه كه هیچ كارێكمان نیه و پاره ی ئوتێل و خواردنم پ���ێ نه ماوه ، ب���ه اڵم به ه���ۆی هاتنی مانگی ره مه زانی پیرۆزه وه ش���كور بۆ خ���وا ده روی خێرم���ان لێكراوه ته وه ، ئێ���واره كان خه ڵك چونكه زۆرب���ه ی خواردن به خێر ده به خشنه وه و ئێمه ش
تێرده بین". پش���تیوان نوری، كه پێنجه م رۆژی ره م���ه زان دایك���ی چێش���ت و نانێكی له مه نجه ڵ���ی گه وره دا ح���ازر ده كات و داوای لێ���ده كات ئێ���واره له ب���ه رده م به خێر، بی���كات گ���ه وره دا مزگه وتی ب���اس ل���ه وه ده كات ك���ه "خه ڵكێكی زۆر له خواردنه كه ی���ان خواردو ئێمه ش سوپاس���ی خوامان كرد ك���ه بوینه ته مایه ی ئه و خێره و ئومێده وارم خه ڵكی تریش ئ���ه و كاره ب���كات چونكه زۆر ئێ���واره خه ڵك���ی ب���ه رده م مزگه وتی گ���ه وره چاوه ڕێ���ی تیك���ه نانێكن كه
یه كێك بیانداتێ".
ئا: شاهۆ ئه حمه د
له گه ڵ گه یشتنت به شاری كۆیه له سه ر به رزاییه كدا قه اڵیه كی كۆن
دێته به رچاو كه پێیده ڵێن "قشڵه ی كۆیه ، قه اڵكه مێژوی دروستكردنی بۆ سه رده می ئاشوریه كان ده گه ڕێته وه ".
می����ر محه م����ه د پاش����ای ره واندز ئ����ه و س����ه رله نوێ ت����رو جارێك����ی قه اڵی����ه ی بنیاتنایه وه و له س����ه رده می ئه م به قشڵه ، كرا عوس����مانیه كانیش قه اڵیه له چه ندین ژوری بچوك و گه وره پێكهاتوه له ناوه ڕاس����تی گۆڕه پانێكی گه وره هه یه كه له س����ه رده می زودا بۆ مه شقی سه ربازی به كارهاتوه هه ربۆیه
پێیوتراوه "قشڵه ".قش����ڵه ی كۆیه یه كێك����ه له كۆنترین شوێنه واره كانی ش����اره كه كه مێژوی نیوه ی بۆ ده گه ڕێته وه دروس����تبونی دوه می سه ده ی نۆزده كه له سه رده می والی عوس����مانی )مه دحه ت پاش����ا( (1869-1872( كه والی عوسمانی بوه له به غدا، گرینگی داوه به دروستكردنی قه اڵو قوتابخانه ی س����ه ربازی له ناوچه ب����ۆ كوردس����تان ش����اخاویه كانی ئ����ه وه ی به رگرییه كی به هێ����ز له دژی
سه فه وییه كان بكات.ئه ندازیاری به ش����ێوازێكی قش����ڵه رێكوپێ����ك دروس����تكراوه هه ر الیه ك ل����ه ڕوی تری����دا الیه كان����ی له گ����ه ڵ درێژی و پانی����ه وه كه مێك جیاوازییان هه یه ، چوار قول����ه )برج(ی هه یه كه ئه ندازیاری به شێوازێكی هه ریه كه یان جیا دروستكراون، ش����وره و قوله كان بناغ����ه ی به س����تراون و به یه ك����ه وه قه اڵ )قش����ڵه ( له س����ه ر كۆنه قه بران دروستكراوه و گۆڕس����تانه كه له قه اڵكه كۆنت����ره . ق����ه اڵی كۆیه ش����ێوه یه كی ناڕێكی هه یه ك����ه دیواره كانی له هه ر چوارال ده وری داون، دیواره كان له هه ر چوارالیه وه به بورجه كان به یه كده گه ن و دیواره كان����ی ده ره وه ی قه اڵ به به ردی گ����ه وره و بچوك و گه چ دروس����تكراوه و س����ه ره كی دیواری له چوار پێكهاتوه ئه ویش دیواری رۆژه����ه اڵت و رۆژئاوا و
باشورو باكورن.گۆڕه پانی قه اڵی كۆیه به گه وره ترین گۆڕه پان داده نرێت له هه مو گۆڕه پانێكی قه اڵیه كی تر ك����ه له ناوچه كه دا هه ن، ئه م گۆڕه پانه ش����ێوه یه كی الكێشه یی ناڕێك����ی هه یه ، ئ����ه م گۆڕه پانه چه ند تایبه تمه ندیه كی هه بوه كه بۆ مه شقی س����ه ربازی به كارهاتوه بۆ كۆبونه وه ی
پشودانش����یدا له كاتی س����ه ربازه كان به گۆڕه پانه كه سوڕاونه ته وه .
به نۆژه نكردن����ه وه ی س����ه باره ت ئه م ش����وێنه واره دێرینه لێپرس����راوی ش����وێنه واری كۆیه س����ه ركه وت به كر بۆ ئاوێنه وتی "ئ����ه م قه اڵیه دو جار نۆژه نكراوه ت����ه وه جارێ����ك له س����اڵی له س����اڵی 2008وه 2005وه جارێكیتر هه ردو جاره كه ش له الیه ن مام جه الل بوه و عێراق����ه وه كۆماری س����ه رۆكی له سه ر بودجه ی تایبه تی خۆی بوه ".
س����ه باره ت به بایه خدان به م شوێنه دێرینان����ه ناوب����راو وت����ی "نه بون����ی بودج����ه ی تایبه ت بۆته ه����ۆكاری بۆ ئه وه ی ئێمه نه توانین به ش����ێوه یه كی پێویس����ت گرینگی پێبده ین و نۆژه نی
بكه ینه وه ".لێپرسراوی شوێنه واری كۆیه وتیشی "رۆژانه به س����ه دان ك����ه س له ده ره وه و ناوخۆی كۆیه س����ه ردانی ئه م قشڵه یه ده كه ن بۆ لێكۆڵینه وه و گه ش����تكردن و شاره زابون له چۆنیه تی و شێوازی ئه م
جۆره قه اڵیانه ". وتیشی "به تایبه تی كه سانی بیانی زۆر س����ه ردانی ئه م ش����وێنه ده كه ن و سه رس����امی خۆیان بۆ ئه م ش����وێنه
ده رده بڕن".
قشڵه ی كۆیه كۆنترین شوێنه واری دێرینی كۆیه
شاجوانی كوردستان: تاجه كه م بۆ خۆم ده بێت
مۆزه خانه ی سلێمانی خاوه نی60 هه زار پارچه ئاسه واره
ئێوارانی مزگه وتی گه وره ده رویه ک بۆ هه ژاران
به رده م مزگه وتی گه وره فۆتۆ: رامان
مۆزه خانه ی سلێمانی
قشڵه ی كۆیه عه لی مسته فا شه ریف
بیروڕا(387( سێشه ممه 122013/7/23 [email protected]
عومه ر عه لی محه مه د
له پاش كوده تا س���ه ربازیه كه ی سوپای میسر به سه ر موحه مه د مورسی سه رۆك كۆم���اردا، ئه و پرس���یاره دێته ئاراوه ، ئای���ا ئاینده ی دیموكراس���ی له واڵتانی رۆژهه اڵتی ناوه ڕاستدا چی به سه ردێت؟ ئه وروپ���او به به رچ���اوی له كاتێك���دا رێكخراوه كانی س���ه ر رۆژئ���اواو هه مو به نه ته وه یه كگرتوه كان، له م سه رده می به جیهانیبونه دا دامه زراوه یه كی سه ربازی دێت و س���ه رۆك كۆمارێكی هه ڵبژێردراو له كار الده بات و ده س���تورێكی ده نگ بۆ دراو له الی���ه ن گه ل���ه وه له كارده خات و ئه نجومه ن���ی ش���ورایه كی هه ڵبژێردراو
هه ڵده وه شێنێته وه ؟ئایا ئه و هێزانه به راستی ده یانه وێت دیموكراس���یه وه گه ش���ه ی به ته ن���گ بن یان گه ش���ه به راپه ڕین���ه كان دژی دیكتاتۆره كان بده ن و پشتیوانی له گه له ئازادیخوازه كان بكه ن؟ یان ئاراسته كان به ش���ێوه یه كی تر ده ڕۆن و ئامانجی تر
له پشتی روداوه كانه وه یه .به ناوبانگی فه یله س���وفی چۆمسكی ئه مه ریكی له پێش هه ڵبژاردنی موحه مه د مورس���ی به س���ه رۆك كۆماری میس���ر "رۆژئاواییه كان ده ڵێ���ت: له وته یه كیدا هه رگی���ز ئامانجی ئه وه ی���ان نه بوه كه له واڵتانی رۆژهه اڵتی ناوه ڕاستدا له جیاتی
داپڵۆسێنه ره كان، س���ته مكاریه رژێمه سیس���تمی دیموكراس���ی بچه س���پێ " ئه مه ش مانای وایه ك���ه زۆر كاڵفامیه كه بزوتنه وه یه ك���ی كۆمه اڵیه تی بڕوای وابێت به پشتیوانی رۆژئاوا دیموكراسی
له رۆژهه اڵتی ناوه ڕاستدا بچه سپێت.له بۆچوونێكی تری���دا ده ڵێت رۆژئاوا به درێژای���ی مێژو پش���تیوان و هاوكاری ب���وه س���ته مكاریه كان سیس���تمه له رۆژهه اڵت���ی ناوه ڕاس���تدا، به ریتانیاو ئه مه ریكاش له پشت هه مو ئه و كوده تا س���ه ربازیانه وه بون كه له م ناوچه یه دا رویان���داوه ، رۆژئ���اوا دو ڕوه به ته واوی مانا. له الیه ك له گه ڵ هێزه ئیسالمیه كاندا باس له مه ترسی چه سپاندنی شه ریعه ت ده كات. به اڵم بۆ خۆی پشت به واڵتێك ده به س���تێت بۆ كوده تاكه ی میسر كه باس له چه سپاندنی شه ریعه ت ده كات.
زانایه كی كۆمه ڵناس���ی تورك به ناوی )عه لی بوالج( له وتارێكدا كه له رۆژنامه ی زه مان���دا باڵویكردۆته وه ، ده ڵێت: "ئه و ستراتیجیه ته ی كه رۆژئاوا له گه ڵ كێشه ئیس���المیه كان و كاروب���اری رۆژهه اڵتی ناوه ڕاستدا مامه ڵه ی پێده كات، بڕیاری ئه وه ش پێ���ش چونكه پێش���وه خته ، كه بڕیاری خۆی له باره ی كێش���ه یه كی ئیسالمی سیاس���ییه وه بدات، ئه و له و بڕوایه دا بوه كه )سروش���تی ئیسالم( له روی تیۆریه وه له گه ڵ دیموكراس���یدا
عه ره بی واڵتانی له به رئه وه ناگونجێت، ناتوان���ن خۆیان له گه ڵ دیموكراس���یدا
بگونجێنن".له به رئ���ه وه ئه مه ری���كا مامه ڵه یه كی تایبه ت له گه ڵ رۆژهه اڵتی ناوه ڕاس���تدا ده كات و هه رگی���ز رازی نابێ���ت ل���ه م ناوچه ی���ه دا هێزێك دروس���ت ببێت كه پاش���كۆی ئه و نه بێ���ت. چونكه به پێی بۆچونی چۆمس���كی له ساڵه كانی چلی س���ه ده ی راب���ردوه وه رۆژئاوایی���ه كان بڕوایان وابوه كه ده س���تگرتن به س���ه ر وزه ی رۆژهه اڵتی ناوه ڕاستدا په یوه ندی هه مو به س���ه ر ده س���تگرتن به س���ه ر
جیهانه وه هه یه .له به رئه وه به پێی بۆچونی چۆمسكی یه كێ���ك له گه وره تری���ن مه ترس���ی بۆ س���ه ر ئه مه ری���كاو به رژه وه ندیه كان���ی رۆژئاوا ئه وه یه ك���ه ئه م واڵتانه به ره و
سه ربه خۆیی هه نگاو بنێن.ئه نجامدراون جۆراوجۆر توێژینه وه ی ئه وه ده سه لمێنن كه ئه مه ریكا پشتیوانی له سیاسه تێك ناكات له واڵتانی عه ره بی به تایبه تیش میس���ر كه ته عبیر له رای خه ڵ���ك بكات و ب���ه ره و چه س���پاندنی دیموكراسی بچێت، چونكه ئامانجه كانی ئه وان له گه ڵ سیستمێكی دیموكراسیدا
یه كناگرێته وه .چۆمسكی ده رباره ی به هاری عه ره بی ده ڵێت هه رگی���ز رۆژئ���اوا له گه ڵ ئه م
شه پۆله ناڕه زاییه دا نه بوه ، چونكه هه تا س���اڵی 2011 ئه مه ریكا پش���تیوانێكی گ���ه وره ی رژێمه س���ته مكاره كان بوه ، رژێمی گه وره ی پشتیوانی فه ڕه نساش تونس بوه ، له وكاته دا ناچاربون پشت له م ده سه اڵتانه بكه ن، به اڵم له ئێستادا هه وڵده ده ن كه جارێكی تر سیس���تمه كۆنه ك���ه زیندوبكه ن���ه وه و رێگه بگرن پشتیوانی دیموكراسی و له گه شه كردنی ل���ه و كوده تای���ه ش بكه ن كه به س���ه ر ده ستوریدا دیموكراس���ی و شه رعیه تی ده كرێت و بۆ ئه م مه به س���ته ش له گه ڵ ناوچه ك���ه واڵتان���ی دواكه وتوتری���ن گێڕان���ه وه ی له پێن���او یه كده گرێ���ت
دیكتاتۆریه ت بۆ میسر.)كۆمه ڵناس���ی گه وره ی تورك عه لی بوالق( له س���ه ر بۆچونه كانی چۆمسكی ده رباره ی كوده تاكه ی میس���ر ده ڵێت، گه وره تری���ن وانه ی���ه ك كه پێویس���ته ئێم���ه لێی تێبگه ی���ن ئه وه یه كه چۆن رۆژئاواییه كان هه ژمون به س���ه ر عه قڵی گه الندا ده كه ن و یاری به هه ست و سۆزو بۆچونیان ده كه ن و ئاراسته بۆ ره وشت و بۆ ده كه ن، دی���اری هه ڵس���وكه وتیان وه رده گرن كه ڵ���ك مه به س���ته ش ئه م له رێكخراوه كان���ی كۆمه ڵگه ی مه ده نی و كۆمه ڵه كانی مافی مرۆڤ و رێكخراوه كانی ژنان و الوان و سه نته ره كانی توێژینه وه و بیركردنه وه ی س���تراتیجی و ده زگاكانی
هۆكان���ی تری راگه یان���دن، ئه وه ی كه پێویس���ته بزانرێت ئه وان به رژه وه ندی خۆیان له پێش هه مو ش���تێكه وه یه . بۆ نمونه ئه مه ریكا له م رێگه یه وه نزیكه ی 1،5 ملی���ار دۆالری له رێگه ی رێكخراوه جۆربه جۆره كان���ه وه خه رجكردوه هه تا دژایه تی ده س���ه اڵتی مورس���ی بكه ن و به ده س���ه اڵتێكی ناش���ه رعی له قه ڵه می بده ن و دواجاریش رایه كی گشتی ئاماده بكه ن بۆ له س���ه ركارالبردنی ، هه مو ئه م سیناریۆیانه ش به هاوكاری له گه ڵ به ره ی ئینقاز و س���وپاو كه نیسه و سه له فیه كان رێكخراو له 6/30 دا خۆی نمایش���كرد و كوده تایه كی سه ربازییان س���ه رئه نجام ئه نجامداو ئه وه ی ویستیان هاته دی ، كه چه سپاندنی له دیموكراتیه ت و رێگرتنبو حوكم���ی س���ه ربه خۆبونی ده وڵ���ه ت و رای س���ه روه ریبونی به ره و هه نگاونان خه ڵ���ك، بۆ ئه م مه به س���ته ش رۆژئاوا هه ڵوێستێكیان نه نواند كه داننان بێت به بون���ی كوده تایه كدا ی���ان خه مێكیان هه بێت بۆ ئاینده ی دیموكراسی ، به ڵكو به هاوكاری واڵتانی كه نداوو ئیسرائیل و زۆر واڵتی تری س���ته مكاری ناوچه كه م���اددی و به ه���اوكاری ده س���تیانكرد مه عن���ه وی ده س���ه اڵته نوێیه ك���ه بێ گوێدانه زۆرینه ی ئه و ده نگده رانه ی كه
ئه و سه رۆكه یان هه ڵبژاردبو.بڵێین ده توانی���ن روانگه ی���ه وه له م
ئه گه ر ئه م ره وش���ه دێژه بكێش���ێت و دیموكراس���ی به به ش���داری هه مو هیزه سیاسیه كان به زوترین كات نه گه ڕێته وه و سوپا پاشه كشه نه كات له هه نگاوه كانی له كاروباری سیاسی ، ده ستوه ردانه كه ئه وا مه ترسیه كی گه وره له سه ر ره وشی دیموكراسی له میسرو ناوچه كه به گشتی روده دات و جارێك���ی ت���ر بارودۆخێكی ترسناك له تاك ره وی و عه سكه رتاری رو له ناوچه ك���ه ده كات و گه النی رۆژهه اڵتی ناوه ڕاست بۆ ده یانساڵی تر ده كه ونه وه
ژێر سته مكاری و چه وسانه وه .
له دوای كوده تاكه ی میسردیموكراسی‌‌له‌نێو‌گه‌مه‌ی‌‌به‌رژه‌وه‌ندیه‌كاندا
نایاس���اییترین 2013/6/30 رۆژی رۆژه له ته مه نی 21 س���اڵه ی په رله مانی كوردس���تاندا. ئه و رۆژه ی كه بڕیارێكی سیاسی رۆژی 6/29ی مه كته بی سیاسی یه كیه ت���ی و پارتی س���ه پێنرا به س���ه ر فراكسیۆنی په رله مان و س���ه رۆكایه تی
كوردستانی و هاوپه یمانیه كانیدا.له كاتێك���دا ك���ه دڵنی���ام ویژدان���ی ژماره یه ك له په رله مانتارانی فراكسیۆنی كوردستانی - به هه ردو باڵی یه كیه تی و پارتیی���ه وه - له ئ���ازاردا ده تلێت���ه وه ب���ه اڵم نایاس���اییه ، كاره ئ���ه و ب���ۆ رێگره سیاس���ییه كان و ك���ۆت و به ندی رێكه وتنه كانی نێوانیان، بونه ته له مپه ر له ب���ه رده م دانن���ان به راس���تییه كان و، خستنه روی پێشێلكارییه یاساییه كان.
م���ن ل���ه م بابه ته م���دا - دور له هه ر ئیعتبارێك���ی سیاس���ی و خوێندن���ه وه سیاس���یه كانی تایبه ت ب���ه و رۆژه پڕ له په ڵه یه ی شكاندنی سه روه ریی یاسا- ش���اره زایه ك په رله مانتارێ���ك و وه ك په رله م���ان و، ناوخ���ۆی له په ی���ڕه وی یاس���ا بنه ڕه تییه كانی هه رێم، به ئه ركی پیش���ه یی و یاس���ایی و ئه خالقی خۆمی یاساناس���ان و چاودێ���ران و ده زان���م هاواڵتی���ان، به گش���تی رۆش���نبیران و كۆبونه وه ی یاساییه كانی له سه رپێچیه په رله م���ان، ی 2013/6/30 رۆژی ئاگاداربكه م���ه وه .. ت���ا هه م���و كه س له س���ه رو هه مویان���ه وه س���ه رۆكایه تی هه رێم – دڵنیاببێته وه كه كاتێ ئێمه ی وتمان: ئۆپۆزسیۆن فراكس���یۆنه كانی
ئه و رۆژه كوده تابو به سه ر یاسادا كرا، دڵنیاببن���ه وه كه له قس���ه كانی خۆمان دڵنیابوین و، به یاساكانیش ئاشنابوین و، ده وروبه ریش���مان خۆم���ان و له گ���ه ڵ ته نها هه ڵوێس���ته كه راس���تگۆبوین و، كاردانه وه ی سیاسی نه بو، پێش ئه وه و له وه زیاترو بنه ڕه تیتر هه ڵوێس���تێكی
یاسایی و پیشه یی بو. بۆی���ه دوپاتی ده كه م���ه وه ئه وه فراكسیۆنی په رله مان و س���ه رۆكایه تی كوردستانی و به ش���ێك له هاوپه یمانانی بون ك���ه بڕیارێكی حزبیان به س���ه ردا جێبه جێكردنی له پێناوی س���ه پێنراو، ئه و بڕی���اره له س���ه دا س���ه د حزبی و سیاس���یه دا، به الی كه م دوازده خاڵ و بڕگ���ه و م���ادده ی په ی���ڕه وی ناوخۆی كرایه یاسا پێش���ێلكران و، په رله مان، قوربانی سیاس���ه ت و، په رله مان كرایه
قوربانی حزب. جا ب���ۆ ئ���ه وه ی به به ڵگه وه ئه و راستیانه بسه لمێنم, داوا له شاره زایانی یاس���او رۆش���نبیران و هه ر چاودێرێكی سیاس���ی ده ك���ه م ك���ه ئ���ه م بابه ته له وێس���تگه كانی بخوێننه وه و، به وردی رۆژی یاس���اییه كانی پێش���ێلكارییه 2013/6/30 په رله مان���ی كوردس���تان
ئاگادارببنه وه .خاڵ���ه ی دوازده ئ���ه م تێبین���ی : تایبه ت���ن ته نه���ا باس���یانده كه م: به پێشێلكردنی یاسای پێڕه وی ناوخۆی په رله مان، جگه له پێشێلكردنی یاسای س���ه رۆكایه تی هه رێم، ك���ه ئه وه ش بۆ
خۆی بابه تێكی تایبه تی ده وێت.یه ك���ه م: به پێ���ی م���ادده ی )7(ی ته نها په رله م���ان، ناوخ���ۆی پێڕه وی ده كرێ���ت بۆ مانگێك ماوه ی خوله كانی په رله م���ان درێژبكرێت���ه وه ، له كاتێكدا له پرۆژه یاساكه ی 6/30 دا بۆ دو مانگ
زیاتر درێژكرایه وه .م���ادده ی هه م���ان به پێ���ی دوه م: (7( پێڕه وی په رله م���ان، ده بێت ئه و له س���ه ر دو به زۆربه ی درێژكردنه وه یه س���ێی ده نگی ئه ندامانی په رله مان بێ ، له كاتێكدا ل���ه و رۆژه دا هیچ ده نگێكی ت���ا )له گ���ه ڵ(و )دژ( نه ژمێ���ردران، بزانرێت دو له س���ه ر سێیه ، یان كه متر،
یان زیاتر.س���ێیه م: م���ادده ی )8(ی پێڕه وی ئه نجومه ن "م���اوه ی ده ڵێ : په رله مان چ���وار س���اڵه ، له یه كه م دانیش���تنه وه ده س���تپێده كاو، به دانیش���تنی كۆتایی له س���اڵی چواره مدا دوماه���ی پێدێ ." به پێی ئه م مادده یه ل���ه 2013/8/20 خولی سێیه می په رله مان كۆتایی دێ، چونكه له 2009/8/20 دا دانیش���تنی
یه كه می ئه نجامداوه .
چواره م: به پێی بڕگه ی )2( له مادده ی (19( ئه رك���ی س���كرتێری په رله مانه كه ناوی ئ���ه و ئه ندامانه جێگیر بكات ك���ه ده یانه وێت قس���ه بك���ه ن، به اڵم له كۆبونه وه ی 2013/6/30 س���كرتێری په رله م���ان ئه و كاره ی نه ك���ردو، هیچ كام له ده س���ته ی سه رۆكایه تی مۆڵه تی ئه ندامانی���ان ن���ه دا كه قس���ه بكه ن،
)گۆڕان( فراكسیۆنی له سه رۆكی جگه و )یه كگرتوی ئیس���المی ( كه به نوقته
نیزام چه ند خوله كێك قسه یانكرد.له مادده ی )1( بڕگ���ه ی پێنج���ه م: (20( له پێ���ڕه وی ناوخۆ, س���ه باره ت به كارنام���ه ی كۆبونه وه كانی په رله مان ده ڵ���ێ: ده بێ "به الی كه مه وه پێش دو به ئه ندامانی ئه نجومه ن له به ستنی رۆژ په رله م���ان و ئه ندامان���ی ئه نجومه ن���ی وه زی���ران رابگه یه ن���رێ ". له كاتێك���دا رۆژی 6/30 كۆبونه وه ده س���تیپێكردو له هۆڵه ك���ه دا كارنامه م���ان بینی ، به و هۆیه ی ك���ه رۆژی 6/29 له كۆبونه وه ی مه كته بی سیاس���ی یه كیه ت���ی و پارتی بڕیاره كه دراب���و، فریانه كه وتن بیخه نه ئێ���واره ی 6/30 كارنام���ه ، چونك���ه كۆتای���ی به خولی گرێدان���ی په رله مان بڕگه ی ده هات! هه روه ه���ا پێچه وانه ی (2(ی م���اده ی )54(یش���ه كه ده ڵێ: ئه ندامه كان راس���ته وخۆ "سكرتاریه ت ئاگادار ده كات", له كاتێكدا له و رۆژه دا
ناڕاسته وخۆش كه س ئاگادارنه كرا.شه ش���ه م: به پێ���ی م���ادده ی )20( بڕگه ی )4( ده بێت پوخته ی كۆنوسی دوادانیش���تن بخوێنرێته وه ، به اڵم رۆژی 6/30 هیچ ئاماژه یه كی���ش به و بابه ته
نه كرا.حه وت���ه م: ماده ی )54( بڕگه ی )4( داوا ده كات ن���اوی ئه ندام���ه نه بوه كان بخوێنرێته وه ، به اڵم رۆژی 6/30 – وه ك پیش���ه ی هه میش���ه – ئه و مادده یه ش
پێشێلكرا.هه ش���ته م: مادده ی )60(ی پێڕه وی په رله مان ده ڵ���ێ : "ئه گه ر رێك و پێكی بیباته وه نه یتوانی س���ه رۆك ش���ێواو دۆخی ئاسایی ، كۆبونه وه كه راده گرێت، ئه گ���ه ر ئه مه ش س���ودی نه ب���و دوای ده خا". رۆژی 6/30 كۆبونه وه كه شێوا، سه رۆك ئه م مادده یه ی ره چاونه كرد، نه كۆبونه وه كه ی راگرت، نه دوایخس���ت، به ڵك���و له دۆخی نائاس���اییدا درێژه ی بۆی���ه هیچ ده نگێك به كۆبونه وه كه دا، ده ن���گ ده نگ���ه ژاوو ژاوه له ب���ه ر
نه ژمێردرا.نۆی���ه م: م���ادده ی )71( پێ���ڕه وی په رله مان ئاماژه ده كا كه پرۆژه یاساو
په رله مانتاراندا به س���ه ر ده ب���ێ بڕیار دابه ش بكرێت و، پوخته كانیان له یه كه م به ب���ێ ده خوێنرێن���ه وه دانیش���تندا لیژنه ی هه واڵه ی ئه وجا گفتوگۆكردن، تایبه تمه ند ده كرێت و، له كاتی ئاساییدا نائاس���اییدا له كات���ی رۆژو ده دوای له ماوه ی پێنج رۆژدا راپۆرت پێشكه ش ده كه ن، به اڵم له 6/30 دا پرۆژه یاساكان دابه ش نه ك���ران به س���ه ر ئه ندامانداو، هه م���ان رۆژیش به ب���ێ گفتوگۆ خرانه ده نگدان و، كۆبونه وه ی پاش نیوه ڕۆیان ناونا دانیش���تنی نوێ ، له كاتێكدا هه مو په رله مانتاران ده یانزانی ته نها ناولێنان ب���و، واته نه ده رۆژو نه پێنج رۆژو نه پێنج س���ه عاتیش نێوانی خوێندنه وه ی یه ك���ه م و گفتوگۆكردن نه بو، بگره هیچ
گفتوگۆیه كیان له سه ر نه كرد.ده یه م: به پێی بڕگه ی )4( له مادده ی (71( و, بڕگه ی )1( له مادده ی )72( پێڕه وی په رله مان, ده بێ له س���ه ر هه ر پرۆژه یاس���او بڕیارێك ه���ه م لیژنه ی یاس���ایی ، ه���ه م لیژن���ه ی تایبه تمه ند راپۆرتی���ان هه ب���ێ ، ی���ان راپۆرت���ی هاوبه ش���یان هه بێ و، پرۆژه یاس���اكه و له الیه ن لیژنه ك���ه ه���ه ردو راپۆرت���ی س���كرتێره وه به س���ه ر هه مو ئه نداماندا داب���ه ش بكرێ ، به اڵم رۆژی 6/30 هیچ راپۆرتێكی هاوبه ش نه نوسراو نه بینرا.
یازده ه���ه م: به پێ���ی بڕگ���ه ی )3( ناوخۆی پێ���ڕه وی له مادده ی )72(ی په رله م���ان، ده بێ په رله مان ده س���ت به گفتوگ���ۆ له س���ه ر راپۆرت���ی هه ردو بكات، به پرۆژه ك���ه س���ه باره ت لیژنه پاشان گفتوگۆ له سه ر خودی پرۆژه كه بكات، ئه م خاڵه ش به هیچ ش���ێوه یه ك
له كۆبونه وه ی 6/30 دا په یڕه و نه كرا. 2013/6/20 رۆژی دوازده ه���ه م: به نوس���راوی په رله م���ان س���ه رۆكی فه رم���ی هه مو س���ه رۆك فراكس���یۆن و په رله مانتاران���ی ئاگاداركرده وه كه له و مێ���ژوه به دواوه هیچ پرۆژه یاس���ایه ك پێش���كه ش نه ك���ه ن، له ب���ه ر نه مانی كات و، ته واوكردن���ی پرۆژه ئاماده كان، به اڵم خودی س���ه رۆكایه تی په رله مان و داوایه یان ئه و كوردستانی فراكسیۆنی
شكاند.
ئه مه به شێ له ڕووه نایاساییه كانی خودی دانیشتنه كانی 6/30 په رله مان.
به درێژكردن���ه وه ی س���ه باره ت هه رێمی���ش س���ه رۆكی ویالیه ت���ی سه رله به ری نایاسایی بو، چونكه كۆی پرۆس���ه و پرۆژه یاس���اكه دژی هه مو بڕگه كانی یاسای سه رۆكایه تی هه رێمه .
چونكه : 1. س���ه رۆكی هه رێ���م ده بێ له الیه ن خه ڵك���ه وه ویالیه ت���ی دی���اری بكرێ ، ئه گ���ه ر بۆ رۆژێكیش بێ ، نه ك له الیه ن په رله مانه وه . به و جۆره مادده ی )2(ی
یاسای سه رۆكایه تی شكێنرا.2. ماوه ی سه رۆكایه تی هه رێم ته نها چوار س���اڵه و, بۆی هه ی���ه بۆ جاری دوه میش خۆی كاندید بكاته وه ، ئه وه ش ئه نجامدراوه . به و جۆره مادده ی )3(ی
هه مان یاسا پێشێلكرا.3. به پێی یاسای سه رۆكایه تی هه رێم, ده ب���ێ هه ڵبژاردنی س���ه رۆكی هه رێم و په رله مان له ی���ه ك رۆژدا ئه نجامبدرێن، واته هه م���ان رۆژی 2013/9/21, به و ج���ۆره بڕگه ی )4(ی س���ه رۆكایه تیش
پێشێلكرا. كه وات���ه هه مو بڕگه كانی یاس���ای له كۆبونه وه ی هه رێمیش، سه رۆكایه تی پێشێلكران. په رله ماندا 2013/6/30ی ك���ه ئه گ���ه ر مه كته ب���ی سیاس���ی دو حزبه ك���ه ی ده س���ه اڵت ب���ۆ خۆی���ان ب���ه ڕه وای بزان���ن, بڕی���ار ده ربكه ن و ده بوایه په رله ماندا، به سه ر بیسه پێنن سه رۆكایه تی په رله مان و په رله مانتارانی هاوپه یمانانیان, پارت���ی و یه كێت���ی و به هیچ شێوه یه ك قبوڵیان نه كردایه به و ئاشكراییه پێشێلكاریی ده رهه ق به یاسا
په سه ندكراوه كانی هه رێم بكرێ . له كۆتاییدا هیوادارم یاساناس���ان به گشتی و راوێژكارانی یاسایی سه رۆكی هه رێم، به ئینس���افه وه ئ���ه م تێبینیانه له م به ئه مانه تیش���ه وه بخوێنن���ه وه و، بیانگه یه نن���ه به س���ه رچوه دا كات���ه ده ستی سه رۆكایه تی هه رێم, تا بزانن له كۆبون���ه وه ی 30 حوزه یرانی 2013ی په رله ماندا چ كوده تایه ك به سه ر یاسا په یڕه وكراوه كان���ی هه رێم���دا كراو, چ
سیناریۆیه كی سیاسی نمایشكرا.
پێشێلكارییه یاساییه كان له كۆبونه وه ی 2013/6/30 ی په رله مانی كوردستاندا
د.عومه ر عه بدولعه زیزسه رۆكی فراكسیۆنی یه كگرتوی ئیسالمی له په رله مانی كوردستان
خوێنه رانی به ڕێز ئاگادار ده که ینه وه که له م ژماره یه دا ستونی )ئه ودیوی شته کانی( به ڕێز )مه ریوان وریا پۆزشقانع( باڵونابێته وه به هۆی چه ند کارێکی تایبه تی نوسه ره وه .
ئه مه ریكا مامه ڵه یه كی تایبه ت له گه ڵ
رۆژهه اڵتی ناوه ڕاستدا ده كات و هه رگیز رازی نابێت له م ناوچه یه دا هێزێك دروست ببێت
كه پاشكۆی ئه و نه بێت
2013/6/20 سه رۆكی په رله مان هه مو په رله مانتارانی ئاگاداركرده وه كه له و مێژوه
به دواوه هیچ پرۆژه یاسایه ك پێشكه ش
نه كه ن، به اڵم خودی سه رۆكایه تی
په رله مان و فراكسیۆنی كوردستانی ئه و داوایه یان شكاند
پێنج س���اڵ به ر له ئێستاو له ئێواره ی رۆژی 21-7-2008 له گه ڕه كی ڕه ش���ید ڕۆژنامه نوسی كه ركوك ش���اری ئاوای چ���االك و الو كاك���ه س���ۆران له الیه ن دیاره تیرۆركرا، كوردییه وه ده ستێكی كارێك���ی وا دڕندانه ته نه���ا مه گه ر له و كه س���انه بوه ش���ێته وه كه ب���ه م كاره
هه ستان .بۆیه منیش له م ساڵیاده دا ده مه وێت بیست و دو پرسیار كه ده كاته ته مه نی كاكه س���ۆران ئاراس���ته ی ئه و كه سانه
بكه م: یه كه م: ئێوه كه فرمانی كوش���تنی "س���ۆران "تان پێ���دراو چه ند مانگێك كه وتنه چاودێریكردنی ئه و، پرسیاره تان له خۆت���ان نه كرد بۆ ئه م گه نجه ته مه ن
22 ساڵه بكوژین؟. دو: چۆن و به چ پاس���اوێك ڕازیبون
ئه م فرمانه جێبه جێبكه ن؟ سێ : بۆ ئه و پرس���یاره تان له خۆتان نه ك���رد ئایا تاوانی ئه م گه نجه چیه كه
ئێمه ده یكوژین؟ كه وتن���ه كاتێ���ك ئای���ا چ���وار: كۆكردن���ه وه ی زانیاری له س���ه ر خۆی و برایه كی زانیت���ان ك���ه خێزانه ك���ه ی پێش���مه رگه بوه له شااڵوه كانی ئه نفالدا بێسه روش���وێنكراوه و برایه ك���ی ت���ری پێشمه رگه یه كی دێرین بوه و به ده ستی ڕژێم���ی به ع���س ش���ه هیدكراوه ، چۆن پاش���گه زنه بونه وه ل���ه م جه الدیی���ه ی
خۆتان؟ پێن���ج: ئه و پرس���یاره تان له خۆتان
نه ك���رد چ���ۆن ئێمه ببین���ه وه به هۆی سوتاندنی جه رگی ئه م دایكه پیره كه ئه وه نده ی هه مو دونیا دڵی به م كوڕه ی
خۆشه ؟ ش���ه ش: ئایا ئێوه بیرتان نه كرده وه ئه م تاوانه ی ئێ���وه دوژمنانی كوردو
كه ركوك دڵخۆش ده كات؟ حه وت: ئێوه ئه و پرسیاره تان بۆچی له خۆتان نه كرد كه سۆرانی ڕۆژنامه نوس گه ره كێتی ژیان ج���وان بكات ئیتر بۆ
تیرۆری بكه ین؟ هه شت: ئه رێ بۆ نه تانزانی كه كاكه سۆران كاره ڕۆژنامه نوسیه كه ی له پێناو
كه ركوكدایه نه ك خۆی ؟ ن���ۆ: ئایا بیرت���ان ل���ه وه نه كرده وه ئه و ده زگایه ی ئێوه ی ڕاس���پاردوه بۆ كوشتنی س���ۆران س���به ی وه فای بۆ نابێت و خۆتان ئێوه و خێزانه كانتانیش
به یه كتری ته واو ده كات؟ ده : ئ���ه و چه ند مانگ���ه ی چاودێری سۆرانتان كرد بۆ به خۆتاندا نه چونه وه بڵێن ئێمه خه ریك���ی چین و بۆ ده بێت الوی خۆشه ویس���ترین به هره دارترین و
كه ركوك���ی به ده س���تی ئێمه ش���ه هید بكرێت؟
یانزه : قه د بیرتان له وه نه كرده وه كه كاكه سۆران له كاره كانیدا ده یه وێت ببێ به چاودێر بۆ ئه وه ی كچان و ژنانی ئه م
شاره به ناچاری نه كرێن به سۆزانی ؟ دوانزه : چ���ۆن به زه ییتان به دایكێكی پی���ردا نه هاته وه كه دو س���اڵه ژیانی
لێبوه به دۆزه خ ؟ س���یانزه : ئ���ه رێ ئێ���وه ویژدانتان ئازارت���ان ن���ادات كه ده زانن له س���ه ر ده س���تی ئێوه خێزانێك، بنه ماڵه یه ك، شارێكتان ڕه ش پۆش و پرسه دار كرد؟
له ده رگاتان���داو كاتێ���ك چ���وارده : س���ۆران به پێی په تی ه���ات ده رگای لێكردن���ه وه بۆ ئ���ه وه ی به زوترین كات ده رگا له میوانه كانی بكاته وه به رله وه ی نه علێك ی���ان پێاڵوێك له پ���ێ بكات، چ���ۆن ئه م ده رون پاك���ی و بێتاوانیه ی كاكه س���ۆران په ش���یمانی نه كردنه وه
له شه هیدكردنی ؟ ڕوی توانیت���ان چ���ۆن پان���زه : تفه نگه كانت���ان بكه نه ئه م گه نجه حه ز
به ژیان و عه ق���ڵ گه وره ییه ی كه ركوك و حه وت فیشه كتان نایه دڵییه وه ؟
شانزه : ئه رێ ئێوه هه مو ساتێكی ژیان تف له خۆتان ناكه ن چونكه كه سێكتان تیرۆركرد كه هیچ كوردس���تانیه ك نیه
بۆی خه مبار نه بوبێت؟ حه ڤده : بۆ ئه و پرسیاره تان له خۆتان نه كرد كه بۆچی ئێوه و به عس هاوبه ش ب���ن له ج���ه رگ س���وتاندنی دایكێكدا؟ هه ژده : ئێ���وه نه تانزانی به كوش���تنی س���ۆران قه ڵه مه ئ���ازاده كان كۆتاییان
نایه ت؟ ن���ۆزده : ئێوه بیرتان له وه نه كرده وه به تیرۆركردنی سۆران ڕێبازی ڕه خنه یی له ڕۆژنام���ه ی كوردیدا به تینتر ده كه ن؟ بیست: ئێوه بۆ بیرتان له وه نه كرده وه ئه م كاره ی ئێوه نامه ردانه ترین تاوانه ؟ بیس���ت و یه ك: ئایا ئێوه نه تانزانی پڕ شه رمه زارترین تاوان دژ به كه ركوكییه كان ده كرێت؟ تۆمار ئێوه له سه رده س���تی بیس���ت و دو: ئایا له دوای تیرۆركردنی سۆرانه وه ئه و پرسیاره له خۆتان ناكه ن
كه هه رچیه ك بن مرۆڤ نین؟
رێبین هەردی
لەس���ەره تاکانی س���ەدەی بیس���تدا بزوتن���ەوەی مارکس���ی لینین���ی ک���ە لەشۆرش���ی ئۆکتۆبەردا س���ەرکەوتنی بەخێراییەک���ی بەدەس���تهێنا، چاوەڕواننەکراو بەش���ێکی زۆر لەدنیای گرتەوەو سەدان حیزبی مارکسی لینینی دروستبون کە سەردەمێک لەبەهێزترین حیزبە سیاس���یەکانی زوربەی واڵتانی ش���یوعیەکان حیزب���ە ب���ون. دنی���ا بەجۆری���ک بەیەک���ەوە گرێدرابون کە هەمویان لەیەک ئەچون و بەیەک ئاوازو نەفەسیش قسەیان ئەکرد. زۆربەی ئەم بەیەکێتی سۆڤیەت س���ەر حیزبانەش بون و بەجۆرێ���ک گوێرایەڵ و مونەفیزی فەرمانەکانی حیزبی بەڵشەفی سۆڤیەت ب���ون ک���ە نەیانئەتوانی ل���ەدەرەوەی خواست و بیری ئەم حیزبە بیربکەنەوە. وایکردبو بێمەرج���ە لەگەڵبون���ە ئەم خەڵکانێک کە مارکسی لینینی نەبون و ش���یوعی حیزب���ی لەسیاس���ەتەکانی رازینەبون، نوکتە لەسەر ئەم پەیوەندیە بکەن کە بەناوبانگترینیان کە نەوەی من بەباشی لەبیرێتی ئەوەبو کە دەیانگوت "گەر لەمۆسکۆ باران ببارێت، برادەران
لیرە چەتر هەڵئەكەن". ئەم دەریانخس���ت مێژو روداوەکانی سیاس���ەتە چ هەڵەیەکی گەورەیە و چ زیانێکی گەورەشی بەهەمو ئەو حیزبە سیاس���یانە گەیاند کە مارکسی لینینی بون. لەگەڵ نس���کۆی حیزبی شیوعی س���ۆڤیەتدا، بەج���ارێ هەم���و حیزبە ش���یوعیەکانی واڵتان���ی دنیا توش���ی نس���کۆی گەورە گەوەر بون.. ئەوانەی لەسەر حوکمڕانی بون وەک گەاڵی دار وەرین و ئەوانەشی حیزبی گەورەو گرانی واڵتەکانیان بون، هێندە بچوکبونەوە کە کاریگەرییەکی ئەوتۆیان لەسەر روداوو کۆمەڵ���گاکان نەبێت، ئەوەی س���ەیرە لەم ناوەدا تەنها حیزبی شیوعی چین و کوبا لەم چارەنوس���ە خۆیان پاراست، ت���ۆ بڵێ���ی هۆیەکی ئ���ەوە نەبێت کە ئەمانە لەو بەرەیە نەبون کە گوێڕایەڵ و بگرە سوڤیەت و بەیەکێتی سەرسامبن
زۆر ناکۆکبون لەگەڵی؟.بەاڵم س���ەردەمێک خ���ودی مارکس نوسیبوی مێژو خۆی دوبارە ئەکاتەوە، بەاڵم جارێک بەش���ێوەیەکی تراژیدی و ش���ێوەیەکی لەس���ەر دی جارێک���ی کۆمی���دی. ئەوەی ئەمڕۆ روئەدات و ئەو لەهاوڕێیانی پەرچەکردارانەی زۆرێ���ک ئیسالمی بەرامبەر بەروداوەکانی میسر هەیانە، تەنها ش���ێوەیەکی تری هەمان ئەزمونە کە شیوعیەکان لەسەردەمێکدا پیاییدا تێپەڕین. بەدرێژای ئەو ماوانەی بەهەمو شتێکی خراپ ئیس���المیەکان تۆمەتبارئەکران و هەڵەو تاوانی هێزێکی ئیس���المی کە لەوپەڕی دنیا کردوێتی، ئیس���المیەکان حساب لەس���ەر هەمو ئەکرا، بەرگریم ل���ەوە ئەکرد کە ئەمە کوێربونە لەواقع و ئیس���المیەکان وەک عەلمانی���ەکان هێزی جی���اوازن و تەنها ئەبێت ئەو کارانەیان بۆ حساب بکرێت کە خۆی���ان ئەیکەن. نابێت و راس���ت نیە ئەو کارەی ئیس���المیەکی توندڕەو ئەیکات، یان جەزائیر لەئەفغانس���تان لەسەر هەمو هێزێکی ئیسالمی حساب بکەین. ئەمەشم بەوە بەراوردکردبو کە وەک ئەوە وای���ە تاوانەکانی دیکتاتۆرە عەلمانیەکان لەسەر هەمو عەلمانیەکان حس���اب بکەین. هێزە ئیس���المیەکان ئەخوازێت دادپەروەری لەیەکجیاوازن و ببینی���ن و هەموان ئ���ەم جیاوازیان���ە
بەیەکچاو تەماشا نەکەین. سەرس���وڕمانداو لەوپ���ەڕی ب���ەاڵم لەروداوەکانی میسردا زۆرێک لەبرایانی ئیسالمی وەک ئەوەی قەاڵیەکی ئەوان روخابێ���ت و وەک ئ���ەوەی بەش���ێکبن لەروداوەکانی میسر، هەڵوێستی ئەوەندە توندیان گرت کە هەندێکیان گەیشتنە ئەو رادەیەی خودی دیموکراسی ریسوا بک���ەن و بەدرۆیەک���ی گ���ەورەی بزانن )وەک ئەوەی دیموکراس���ی بریتی بێت بەدەسەاڵتی رازیبون لەتەس���لیمبون و زۆرین���ەی هەڵبژاردنی ک���ە هێزێ���ک بردۆتەوە(. هەندێ���ک هاوڕێی تر )کە زۆر رێزم بۆی���ان هەیە( لەم تەماهیەدا
ئەوەندە رۆیش���تن و وەک ئەوەی ئێمە میسری بین ئەڵێن کە ئێوە دەستوری میسرتان نەخوێندۆتەوە بۆ تێپەڕاندنی لەالیه ن مورس���یەوە بەهەڵە دائەنێن؟ لێرەشدا بیریان ئەچێت ئەم دەستورە بۆ میس���رەو ئەبێت میسریەکان لەسەر رازیبن نەک ئێمە. دەس���توری میس���ر چ پەیوەن���دی بەئێمە هەیە تا رازیمان بکات ی���ان نا، ئەبێت خەڵکی میس���ر رازیب���کات ئازیزانم. ئەم تەماهیە زۆرە لەنێوان ئیخوانی میسرو ئیسالمیەکاندا هیچ نیە جگە لەکۆپیەکی کۆمیدیانەی بارانەکەی مۆس���کوو چەتر هەڵكردنی برادەران لەعێراق و کوردستان. ئەمڕۆ بارانەک���ە لەمیس���رەو ب���رادەران لێرە
چەتریان هەڵكردوە..ب���ەاڵم ئەم���ە لەهەڵەیەک���ی گەورە زیات���ر نیە. ئیس���المیەکانی میس���رو کوردس���تان تەنها وەک ناوو ناونیشان لەگەڵ ئیس���المیەکانی میسردا لەیەک ئەچ���ن و جیاوازیەکانیان زۆر گەورەترە لەوەی نەبینرێن. لێ���رەدا تەنها چەند جیاوازیەک باس ئەکەم کە زۆر گرنگ و چارەنوسس���ازن و ئەوە دەرئەخەن کە ئەم هێزانە چەند تەنانەت لەروی فکرو
شێوازی کارکردنەوە لەیەکجیاوازن:1- مورسی و ئیخوان لەگەڵ سیستەمی دەس���ەاڵتیکی س���ەرۆکایەتیدان و زۆریان بۆ س���ەرۆک ئەوێت، لەکاتێکدا ئیس���المیەکانی ئێمە لەگەڵ دەسەاڵتی ئەوێت س���ەرۆکێکیان پەرلەمان���دان و
دەسەاڵتی زۆری نەبێت. 2- مورس���ی و ئیخوان دەستورێکیان بەزۆرین���ەی کەم تێپەڕان���د)وەک ئەو نیازەی ئێس���تا پارتی ب���ۆ تێپەڕاندنی لەکاتێک���دا هەیەت���ی(، دەس���تور ئیس���المیەکانی ئێمە دژی تێپەڕاندنی دەستورن بەمش���ێوەیەو سەرسەختانە داوای دەستورێک ئەکەن کە رێژەیەکی
زۆری دەنگدان بهێنێت. 3- ئیخوانەکان و مورسی تێکەڵەیەکن لەتەوژمی ئیس���المی و ناس���یۆناڵیزمی لەکاتێک���دا عەرەب���ی، پەڕگی���ری ئیس���المیەکانی ئێمە ئیسالمییەکن کە زۆر بەباشی فاش���یەتی ناسیۆناڵیزمی عەرەب���ی ئەبین���ن و دژی هەڵوێس���ت
وەرئەگرن. ب���ەرەی لەگ���ەڵ ئیخوان���ەکان -4بەسودوەرگرتن س���ەلەفیداو ئیسالمی ل���ەو زۆرینەی لەپەرلەمان���دا هێنایان، هەم لیژنەی نوس���ینەوەی دەستوریان کۆنتڕۆلکردو هەم مەجلیس���ی ش���وراو ئەو شتانەشیان تێئەپەڕاند کە خۆیان بەدڵیان بو، لەکاتێکدا ئیس���المیەکانی ئێمە بەبەش���داری هیزێک���ی عەلمانی پێک���ەوە روانگەیەکی هاوبەش���یان بۆ زۆرینەی شتە چارەنوسسازەکان گەالڵە کردوەو پێکەوە سەرسەختانە بەرگری
لێئەکەن.
13 )387( سێشه ممه 2013/7/23 [email protected]بیروڕا
ئەزمونی میسرلەنێوان ئیسالمیەکان و عەلمانیەکانی کوردستاندا
بیست و دو پرسیار له و كه سانه ی سۆرانی مامه حه مه یان تیرۆركرد
19 »»
ئەم تەماهیە زۆرە لەنێوان ئیخوانی میسرو
ئیسالمیەکاندا هیچ نیە جگە لەکۆپیەکی
کۆمیدیانەی بارانەکەی مۆسکوو چەتر
هەڵكردنی برادەران لەعێراق و کوردستان،
ئەمڕۆ بارانەکە لەمیسرەو برادەران لێرە
چەتریان هەڵكردوە
سۆرانی مامه حه مه
بۆ ئه و پرسیاره تان له خۆتان نه كرد كه بۆچی ئێوه و
به عس هاوبه ش بن له جه رگ سوتاندنی
دایكێكدا؟
هێمن كامیل
به ڕێوه به رێت���ی راب���ردو، هه فت���ه ی ئاماری پۆلیس���ی چه مچه ماڵ هه فته ی یه كه می مانگ���ی ش���ه ش روداوه كانی ئه مساڵی باڵوكرده وه . به پێی ئاماره كه له و ماوه یه دا )755( كێشه ی جۆراوجۆر تۆماركراوه ، كه به م جۆره یه : كوش���تن )7(، هه وڵی كوشتن )17(، خۆكوشتن )1(، خن���كان له ئاودا )1(، س���وتاوی مردو )7(، مردن ب���ه روداوی هاتوچۆ )19(، دزی قورس )41(، دزی س���وك
)48(، لێدان و شه ڕكردن)89(.. تاد.ئه گه ر كۆی كێشه كان وردبكه ینه وه و دابه شی رۆژ و كاژێره كانی رۆژی بكه ین، ئه وا بۆ هه ر رۆژێك ده كاته چوار كێشه ، وات���ه هه ر ش���ه ش كاژێر كێش���ه یه كی به رده كه وێ���ت، بێگومان ئ���ه م ژمارانه ئاماری ئه و كێش���انه ن كه تۆماركراون، ئه ی ئه وان���ه ی تۆمارنه كراون ژماره یان
چه نده ؟ئای���ا ئ���ه و كێش���انه ب���ۆ قه زایه ك ژماره ی دانیش���توانه كه ی به ناحیه كانی سه رژمێریدا له باشترین ده وروبه رییه وه له )200( ه���ه زار ك���ه س تێناپه ڕێت، ژماره یه ك���ی زۆر نییه ؟ ئایا ش���ایانی هه ڵوه سته كردن نییه ؟! راگه یاندنی ئه م ئاماره له كاتێكدایه له شاره كه دا چه ندین به ش���ی كۆلێژه كان بونی���ان هه یه وه ك كۆلێژی زمان، زانس���ته رامیارییه كان، په یمان���گای هه روه ه���ا ده رونزان���ی، سه ره ڕای هونه ره جوانه كان، ته كنیكی و قوتاب���ی و خوێندكار زۆری ژماره یه كی له قه زاك���ه دا، ك���ه له مێ���ژوی قه زاكه و
ناوچه كه دا بێ وێنه یه .
پ���ه روه رده له ئامانجه كانی یه كێ���ك پێگه یاندن���ی گش���تی به ش���ێوه یه كی تاكێكی هۆشیاره ، تاوه كو سود به خۆی و كۆمه ڵگاك���ه ی بگه یه نێ���ت، بۆچی له م ش���اره دا كاری په روه رده به و شێوه یه ده بێ���ت پرس���یارێكه ده رناكه وێ���ت؟ هه موان پێ���وه ی ماندوبین، تا ده گه ین ده رونزانی زانس���تی به ئه نجامێك. خۆ پێمانده ڵێت هه مو كارێك په رچه كرداری هه یه ، په رچه كرداری ئه م كێشانه چین وا بون به س���یمای ناشرینی ئه م شاره ؟ بێشك ئه نجامده رانی ئه م كێشانه هه مو نین، بێس���ه واد خه ڵكی نه خوێنده وارو پرسیاره كه لێره دا ئه وه یه به ڕێوبه رێتی وه ها له باڵوكردنه وه ی ئامانجی پۆلیس ئامارێك چییه ؟ ئایا ته نها بۆ پیشاندانی
چاالكییه كانیه تی یان..؟له دنی���ادا كاری پۆلی���س به گش���تی یاخ���ود له ت���اوان، پێش���گیرییه كه مكردنه وه ی تاوانه به شێوه یه ك نه بێت به دیارده . به اڵم دوباره بونه وه ی كێش���ه جۆراوج���ۆره كان له ق���ه زای چه مچه ماڵ هێڵه پێچه وان���ه ی ت���ردا به دیوێك���ی گشتێكانی ئه ركی پۆلیسمان پێده ڵێت، بۆچی؟ چونكه ئه وه نده ی تێیگه یشتبم به ڕێوه به رێتی پۆلیس كاره كانی خۆیان سنورداركردوه ، به هه ماهه نگی له ڕێگه ی ئه و به ش و كۆلێژانه ی له شاره كه دا هه ن به تایبه ت )به شی ده رونناسی، زانسته ڕامیارێكان( هه وڵی بنبڕكردنی كێشه كان ن���اده ن. ئه گینا ده بێت بونی ئه م هه مو به شه له شاره كه دا چ سودێكی هه بێت؟ له چاره س���ه ركردنی چییه ئه وان رۆڵی كێشه كان و به ره وپێشچونی كۆمه ڵگادا؟ ك���وا رۆڵی ئه و هه م���و توێژینه وه یه كه سااڵنه به قوتابیان ده كرێت؟ ئه ی رۆڵی
دكتۆراو بڕوانامه ی هه ڵگ���ری ئه وانه ی ماجستێرن له كۆمه ڵگادا چییه ؟ چونكه وانه وتن���ه وه به ش���ێكی كه م���ی ئه ركه گشتیه كه ی ئه وانه به رانبه ر به كۆمه ڵگا.
پێویس���ته به ڕێوه به رێت���ی پۆلی���س كارێكدا، له وه ه���ا ده ستپێش���خه ربێت نه ك چاوه ڕێی گۆچانه ئه فس���وناویه كی موس���ا بێت له الیه ن فریادڕه س���ێكه وه چاره س���ه ركردنی له كه مكردن���ه وه و كێش���ه كاندا. ده كرێت به هێز كێشه كان بۆ ماوه یه ك كپبكرێن���ه وه ، به اڵم بنبڕ ناكرێ���ن! دڵنیام ئ���ه م ئامارانه له هه ر باڵوبكرێته وه پێش���كه وتودا واڵتێك���ی
چه ندین لێكۆڵینه وه ، كۆڕ، س���یمینارو به اڵم س���ازده كرێت، له باره وه لێدوانی بێباكی كۆمه ڵگا به گشتی وایكردوه وه ك كارێكی س���اده بۆ هه مو ئه و كوشتن،
سوتاندن و خۆكوشتنه بنواڕدرێت؟كێش���ه كان و ب���ۆ ئاماژه ك���ردن تۆماركردنیان كارێكی گرنگه ، به تایبه ت وه ك ئام���ارو دۆس���یه ، ب���ۆ ئ���ه وه ی هه ركات ویستت وه ك راستیه ك په نای ب���ۆ ببه یت و وه ك به ڵگه كاری له س���ه ر بكه یت، هه روه ها ئه وه نده ی تێگه یشتبم هۆكارێك���ی ت���ری دوباره بونه وه ی ئه م دیاردانه داخستنی دۆسیه ی كێشه كانه به هه وڵ و ڕێگای جۆراوجۆر له ده ره وه ی دادگا، له كاتێكدا له دنیای پێشكه وتودا دۆسیه ی كێش���ه یه ك هه روا به ساده یی پاش ساڵێك یان چه ند ساڵێك داناخرێت
تا كێشه كه به الیه كدا نه خرێت.دڵنیام ت���ا پۆلیس ب���ه و میكانیزمه كارب���كات و به و ش���ێوه یه ته ماش���ای ئه ركه كان���ی ب���كات، ت���ا هاواڵتی���ان یه كت���ری به رانب���ه ر كه مته رخه مب���ن به كۆمه ڵ���گا به رانب���ه ر به تایبه ت���ی و به گش���تی، ئه وا كێش���ه كان چه ندباره ده بن���ه وه و روداوه كان زیات���ر ده ب���ن و ناشرینی كاره ساته كان قێزه ونتر ده بێت )له به ر هه ستی خوێنه ر نامه وێت ئاماژه
بۆ هیچ كێشه یه ك بكه م(.چه ندێك بودج���ه ی وه زاره تی ناوخۆ قه ب���ه بكرێت، ژم���اره ی پۆلیس له ژێر ناوی جۆاوجۆردا زیاد بكرێت، ده رماڵه ی پۆلیس به بیانوی سه یرو سه مه ره قه به بكرێت، ل���ه و بواره دا ئێمه له بازنه یه كدا ده خولێینه وه ، چونكه چه پڵه به ده ستێك لێنادرێ���ت و كه مكردن���ه وه و بنبڕكردنی
كێشه كان كاری فه رهادی گه ره كه .
تا پۆلیس به و میكانیزمه كاربكات ناشرینی كاره ساته كان قێزه ونتر ده بن
وه هاب حه سیب محه مه د
بێباكی كۆمه ڵگا به گشتی وایكردوه
وه ك كارێكی ساده بۆ هه مو ئه و كوشتن، سوتاندن و
خۆكوشتنه بنواڕدرێت؟
له په یوه ن����دی، ش����ێوازێکه ملکه چ����ی ده س����ه اڵت. تاک و نێوان له په یوه ن����دی ملکه چ����ی چه ند جۆرێک����ی هه یه. مرۆڤ ملکه چ ده كرێت، م����رۆڤ ده بێته ملکه چ به ه����ۆی باوه ڕ ی����ان ئایده لۆژیایه که وه، له میانه ی سیس����ته مێکدا که هه روه ه����ا بواری ئازادی ن����ادات مرۆڤ به ناچاری
ملکه چبونی ده بێته به شێک له ژیانی. مل-که چ داڕێ����ژراوی له چه مکی رامان ره نگه وێنه یه كی سه ره تاییمان بداتێ بۆ ملکه چ سه رشۆڕه. بابه ته كه مان. که سی که س����ی سه رش����ۆڕ یان����ی له به رامب����ه ر ئه ویتردا خۆی وه ك به رابه رێک نابینێت، خ����ۆی وه ك هاوتای����ه ك نابێنیت. به ڵکو مل����ی که چه بۆ ئ����ه وه ی گوێڕایه ڵ بێت، نه ک دور ببینێت، هه وڵبدات بزانێت چی ده گوزه رێت، به کورتی نابێته که سێکی خاوه ن دی����د، خاوه ن روانی����ن، خاوه ن
ئاگایی، هتد.ملکه چبونی هه ندێکجار وه ها ته ماش����ا ده كرێت که جۆرێکه له دانوس����تان. ئه م دی����ده به تایبه ت الی هۆب����ز و هۆبزیه كان باوه. ب����ه دیدی ئه وان وه ها باش����ه که مرۆڤ واز له بڕێک له ئازادی خۆی بهێنێت بۆ سه روه ر له پێناوی ئه وه ی که سه روه ر ئاسایش����ی بۆ دابین ب����کات. ئه م دیده له دایکبوی دۆخێک����ی تایبه ته که دۆخی پش����ێوی و جه نگی ناوخۆی به ریتانیایه. ره واییدان به پاشای سته مکار له به رامبه ر ت����رس له پش����ێوی به رهه م����ی دۆخێکی مێژوییه. ئ����ه م دیده به هه مان ش����ێوه له فه قیه����ی وه ك م����اوه ردی و غه زالی����دا ده بینرێت چونکه هه ردوکیان له سه رده می پ����ڕ له ناس����ه قامگیریدا ژی����اون. ئه وه ی له مێژووی مافی یاخی بووندا له ئیسالمدا ده یبینین ئه وه یه که له سه ره تاوه مافێکی پڕاوپڕه به اڵم ئه مری واقیع، واقیعێکی پڕ له پشێوی، ناچاری ده كات بۆ ریالیزمێکی له جۆری هۆبز. ره نگه ده ربڕینی شه ست له کاتژمێرێک باشتره له سته مکاری ساڵ
پشێوی، ده ربڕی ئه م دۆخه بێت.جۆرێکی تر له ملکه چی هه یه که زیاتر کانتیانه یه ئه ویش ملکه چی له نێو یاساو ئه خالق����دا. الی کان����ت هی����چ حاکمێک ب����ۆی نی����ه داوا له که س����ێک ب����کات که هه ڵسوکه وتێک یان کردارێکی نائه خالقی یان دژ به ره وش����ت ئه نجامبدات. لێره دا ئه خ����الق به و مانایه که له زمانی کوردیدا به كارده برێ����ت که ئه خالق له جه س����ته دا کۆکراوه ته وه. کردنی ئه خالق به مه رجی په یوه ن����دی نێ����وان حاک����م و حوکمکراو دروست پێوه ر له په یوه ستبون و جۆرێک ده كات له نێوان حاکم و حوکمکراو. که واته خه ڵ����ك مافی ئه وه ی هه ی����ه که ملکه چ نه بێ����ت کاتێک که خواس����تی ملکه چی
نائه خالقیه یان نایاساییه. ره هه ندێکی ت����ری ملکه چبون ئابوریه. خه ڵک ئاماده ن ملکه چبن بۆ ده س����ه اڵت کاتێ����ک ده س����ه اڵت ده توانێ����ت له روی ئابوری����ه وه ژیانی����ان ببوژێنێته وه. ئه مه دو جۆره، یه که م یان ده سه اڵت له رێگای سیاس����ه تێکی ئابوری گونج����اوه وه به م کاره هه ڵده س����تێ یان له رێ����گای بونی سه رچاوه دا بونی له دۆخی سه رچاوه وه. که له دۆخی هه رێمه وه نزیکه، ملکه چبون
قه یراناویه. ده سه اڵت ده س����ت به سه ر سامانێکدا ده گرێت، که هه تابێت خه ڵک زیاترو زیاتر به ئاگاده بنه وه که س����امانی ئه وانه، ئه م سامانه ده ست به سه ردا گیراوه به كاردێت بۆ دروس����تکردنی بونیاده پێویسته كانی ب����ااڵی و مانه وه ی س����ه روه ر، وه ك هێز، موچ����ه، ده مچه ورکردن، دروس����تکردنی ترس، په رتکردنی کۆمه ڵگاو زۆری تر. ئه م جۆره سیسته مه که پشت به ئاڵۆگۆڕێک ده به س����تێت له نێوان ئابوری و سیاسه تدا له هی����چ کوێی دونیا س����ه رکه وتو نه بوه. خه ڵك به هی����چ ش����ێوه یه ك ئاماده نین ک����ه واز له ئازادی و حورم����ه ت و که رامه ت بێنن، به مانایه ك����ی تر ببنه بونه وه رێکی ده سته پاچه ی ملکه چ ته نها له پێناو نان و کااڵو شمه کدا. به اڵم له هه مانکاتدا له نێو به رچاوی پێکهات����ه ی کۆمه ڵگادا بڕێکی
ئه م سه ودایه فه راهه م ده بێت. ئه گه ر قسه یه ك به خێرا له سه ر مارکس بکه ی����ن. مارکس ل����ه م روانگه یه وه زیاتر له س����ه ر چه مکی ئ����ازار کارده كات. ژیان له سایه ی سه رمایه داریدا ده گاته ئاستێکی هێن����ده پڕ له ئازار که خه ڵکی ش����ۆڕش به رپاده ک����ه ن. که واته بێبه ریبون و ژیانی
ئازاراوی بنه مای کۆتایی ملکه چیه.
با ئێس����تا قسه له س����ه ر دۆخی هه رێم بکه ین که له چه ندین ئاسته وه په یوه سته ب����ه هه مو ئ����ه و دیدان����ه ی س����ه ره وه. دۆخ����ی کوردی دۆخی پ����اش کۆڵۆنیاڵه )ئیستعمار(. پاش کۆڵۆنیاڵ چه مکێکی زێده ئاڵ����ۆزه، ئه وه ی لێ����ر ه دا بۆ ئێمه گرنگه ئه وه یه که تا چه ندێک په یوه سته ب����ه دوالیزمی ئ����ازادی و ملکه چبوونه وه. خیتابی پاش کۆلۆنی����اڵ چوارچێوه یه ک داده رێژێت ک����ه هه ندێک قه یراناویه. ئه م ئازادی ب����ه م ش����ێوه یه یه. چورچێوه یه
بریتیه له ئازادبوون له ده سه اڵتی بیانی. سالڤیو ژیژاک ره خنه ی ئه مه ده کات به وه ی که ئازادب����ون له هێزی ده ره كی، به ڵێ جۆرێ����ک له ئازدابونه، به اڵم ته نها به رۆش����تنی ده ره كیه كان دۆخێکی وه ها نایه ته دی که ئازادی تیادا فه راهه م بێت. بۆیه ئازادب����ون له الیه نی ده ره كی نابێت ببێته هۆی بروابون ب����ه وه ی که ئازادی ی����ان دۆخی ئ����ازادی هاتوه ت����ه ئاراوه. هه مو له بیرمانه له پاش راپه رین چه مکی ه����ه وای ئازادی هاته ئاراوه. که له خۆیدا یان����ی ئازادی ئاماده یه ب����ۆت وه ك هه وا له هه مانکاتدا ب����ژی. ئازادنه هه ڵیبمژه و له ژێ����ر پ����ه رده ی ئه م وته فری����وده ره دا سته مکاری رۆژ له دوای رۆژ ره گی قوڵترو
قوڵتری داده كوتا.
له م روه وه ملکه چبون په یوه س����ته به ده سه اڵته وه به بێ جیاوازی شوناسی ئه و ده س����ه اڵته. دیاره جۆری ده س����ه اڵته كه ملکه چبونه ك����ه په یوه ن����دی ج����ۆری ده گۆرێ����ت. ئ����ه وه ی له دۆخ����ی کوردیدا مه ترس����یداره ئه وه ی����ه ک����ه خه ڵکانێک هه ن خۆی����ان ب����ه رزگارک����ه ر له قه ڵه م ئه ده ن. هه میشه رزگارکه ر رزگارکراو به که متر ته ماش����ا ده کات، بۆیه ده ستوبرد په یوه ندی ملکه چانه دێته ئاراوه. له به ر ئه م ه����ۆکاره؛ هه تا ب����اس له قاره مان و خه باتگێڕ و رزگارکه ر بکرێت ئه وا ملکه چی ب����ه رده وام ده بێ����ت. ئه م دۆخ����ه له وێدا ئاڵۆزده بێت که رزگارکه ر هه میشه هێزی ده ره كی ده كاته به هانه بۆ ملکه چکردنی خه ڵکی، لێره دا هێ����زی ده ره كی له پاش رزگارکردن ناڕوات به ڵکو ده بێته به شێک
له هه ڵسوکه وتی رزگارکه ر. گه ر تۆزێ����ک فۆکۆیانه بنواڕین هه موو ده س����ه اڵتێک به رگری به رهه م ده هێنێت. ئه م����ه فۆکۆ ده ڵێت مان����ای ئه وه نیه که چاره س����ه ر نیه، به ڵک����و ده بێت جۆری ده س����ه اڵته کان بگۆڕدرێن. مرۆڤ ئازادی ئه وه ی هه یه که ش����ێوازی ده سه اڵته كان بگۆڕێت، به اڵم تواناو ئازادی ئه وه ی نیه
که له ده ره وه ی ده سه اڵت بێت. دیاره کاتێک که ده سه اڵتێک ده یه وێت ملکه چ����ت ب����کات، ئ����ه وا له هه مانکاتدا ده یه وێ����ت به جۆرێک دیدێ����ک به رامبه ر خۆت دابڕێژیته وه؛ که ملکه چیه که ت دژ به سروشتی خۆت نه بێت. به ڵکو به شێک بێت له بونت. بۆیه سه ره تای ملکه چنه بون له وێوه ده ست پێده کات که بزانێت کێیت، خۆت دارێژه ری شوناسی خۆت بیت نه ك رێگه بده یت که ده س����ه اڵت شوناست بۆ دابرێژێ����ت. له هه مانکات����دا نابێت بڕوات وه هابێت ک����ه ده توانیت ئازادبیت ئه گه ر هاتو کارێک����ی تایبه ت����ت ئه نجامدا یان شۆڕش����ێکت به رپاک����رد. به رگریک����ردن له ملکه چی به ش����ێکه له ژیان. هه تا بژیت ده بێ����ت رۆژان����ه دژایه ت����ی ملکه چبونت بکه ی����ت بۆئه وه ی ملکه چ نه بیت یان هیچ
نه بێت نامرۆڤانه ملکه چ نه بیت.
بیروڕا)387( سێشه ممه 142013/7/23
ده‌ینوسێت
چیه مایه ی ملکه چی ئێمه؟
سه ره تای ملکه چنه بون له وێوه ده ست پێده کات که بزانیت کێیت، خۆت دارێژه ری شوناسی
خۆت بیت نه ك رێگه بده یت که ده سه اڵت شوناست بۆ دابڕێژێت
له دو وت���اری پێش���ودا )ئاوێنه ژماره 328و 3٤3( به ته نها باس���مان له دیدو جیهانبینیه ك كرد كه به چ ش���ێوه یه ك له په یوه ندی نێوان ئایین و سیاسه ت یان ئایین و ده وڵه ت و حوكمڕانی ده ڕوانێت، كه ئه ویش دیدێكی ئاینیی ئیس���المیی بو. له م وتاره دا له دید و جیهانبینی دوه م ده دوێم كه هه روه ك پێشتریش ئاماژه م پێدا، تێڕوانینه كان���ی ئه م جیهانبینیه بۆ ئه م په یوه ندی���ه ئالۆزو پڕ له گرفته له دو گروپدا ده رده كه وێت -ئه م دیده ش ده كرێ به دیدێكی نائایینی بناس���ین و، ئێمه ناتوانین به دیدێكی سێكوالریستی س���ێكوالریزم چونك���ه ناویبه ری���ن كۆمه ڵێك مانای قوڵت���رو گرنگتر له م دیده هه ڵده گرێ، هه رچه نده ئه م دیده نائاینی���ه خ���ۆی به دیدێك���ی عه لمانی ناوده بات. گروپ���ی یه كه میان ئه وانه ن ك���ه خاوه ن���ی هی���چ ئارگیومێنتێكی فه لسه فی و سیاسی نین له خوێندنه وه یان ب���ۆ په یوه ن���دی ئایین به سیاس���ه ت و ئه م له نه بونی گش���تیه وه . به كای���ه ی جۆره پاشخانه مه عریفیه دا ئه م گروپه نه ك ه���ه ر توانای خوێندن���ه وه ی ئه و په یوه ندییه یان نیه كه ئایین و سیاسه ت پێكه وه گرێ���ده دات و لێكدورده خاته وه ، به ڵكو ته نها خۆی له هێرش���كردنه سه ر ئایین���دا ده بینێته وه . ب���ه م پێیه به بێ پشتبه س���تن به ئارگیومێنت ته نها كار له سه ر هێرشكردن و لێدانی راسته وخۆی ئایی���ن ده كات. گرفتی گ���ه وره ی ئه م گروپه ئه وه یه كه ج���ۆره عه قڵیه تێك دروستده كات كه له الیه ك بوار و ده رفه ت ب���ۆ ره خنه ی فه لس���ه فی و سیاس���ی و مۆراڵ���ی ته س���كده كاته وه و، له الیه كی دیكه ش���ه وه وا له ئایینداران ده كات كه هه ر جۆره ره خنه و خوێندنه وه یه ك كه له سه ر ئایین ئه نجامبدرێت ره تبكه نه وه و هه مویان به هه ڕه ش���ه بۆ س���ه ر ئایین و ئایی���ن به هاكان���ی ناش���رینكردنی له قه ڵه مبده ن. گروپ���ی دوه م ئه وانه ن كه ئایی���ن ره تده كه نه وه و پێیانوایه كه كایه ی گش���تی ده بێت به ته واوی خاڵی بێ���ت له ئایین. ئه م گروپ���ه له زۆربه ی جاره كان���دا به ن���اوی عه لمانی���ه ت یان كه پێیوایه ده دوێ و س���ێكوالریزمه وه جیاكردن���ه وه ی ئایی���ن له سیاس���ه ت و پێویس���ته ده بێته )ی���ان ده وڵ���ه ت ببێته ( ه���ۆی الوازكردنی له ناو كایه ی گش���تیدا و، دواجار ئه م دی���ده ده بێته هۆی نه ره خس���اندنی هی���چ ده رفه تێك بۆ دایه لۆگ و دروستنه بونی په یمانێكی كۆمه اڵیه ت���ی له نێ���وان هاواڵتیاندا كه له س���ه ر بنه مای "یه كسانی" له هه بونی ئ���ازادی ئایی���ن و قس���ه كردن و بیروڕا
دامه زرابێت.لێ���ره دا، وه ك په راوێزێ���ك ب���ۆ ئه و پێویس���تمان س���ه ره وه ، رس���ته یه ی به تێڕام���ان و لێوردبونه وه یه ك���ی زیاتر هه یه له س���ه ر ئه م خاڵ���ه و زۆر گرنگه له و مانایانه تێبگه ین كه ئه م په یمان و به هایان���ه له خۆیانیان گرت���وه و هه روا به راگوزه رانه به س���ه رماندا تێنه په ڕێت. لێره ش���دا مه به س���تمان له و رسته یه یه كه ده ڵێین ئه و به هایه ی كه په یوه ندی نێوان هاواڵتیان رێكده خات پێویس���ته له هه بونی "یه كس���انی بنه مای له سه ر ئه مه كه دا مه زرابێت، ئازادییه كان���دا" جی���اوازه ل���ه وه ی كه ئێم���ه زۆربه ی جاره كان باس له "بون���ی ئازادییه كان" ده كه ین. ئه مه ش زۆر به كورتی ده كرێ ب���ه م ش���ێوه یه رونیبكه ین���ه وه : واته ده كرێ���ت ب���اس له ئازادیی���ه كان وه ك ئایدیاڵێك بكه ین به بێ ئه وه ی باسمان تاكه كه س���ه كان ك���ه كردبێت ل���ه وه پێویسته یه كسانبن له موماره سه كردنی ئازادییه كاندا. باسكردن له به های ئازادی لێره دا كاتێك مانا به خش���ده بێ ئه گه ر له كۆنتێكستێكی دیاریكراودا و له سایه ی دامه زراوه سیاس���ی و كۆمه اڵیه تیه كاندا یاس���ادا له ب���ه رده م تاكه كه س���ه كان ئازادییه كاندا به كارهێنان���ی له ماف���ی یه كس���انبن. وات���ه ئ���ازادی به مان���ا سیاسیدا له س���یاقێكی گش���تیه كه ی و هه مو ئه م مافه سیاس���یانه ده گرێته وه كه تاكه كه س���ێك هه یه ت���ی بۆ كردارو دیكه ، به مانایه كی ده س���تێوه رنه دان، قس���ه كردن و بیروڕا و ئایی���ن و ئازادی كۆبونه وه و به ش���داریی سیاسی و مافی
ده س���تێوه رنه دانی جه س���ته یی و مافی جێن���ده ری و هت���د، ده بن���ه بنه م���ای نێوان په یوه ندییه كان���ی رێكخس���تنی یه كسانانه به شێوه یه كی كه هاواڵتیان له به رده م یاسادا به رپرسیان ده كات. واته له كاتێكدا ئه و دامه زراوانه بونیان نابێت كه له ژێر ركێفی یاسادان و ده بێت زامنی پاراستنی ئه م ئازادییانه بن و هاواڵتیان یاسایی و به رپرس���یارێتیه كی روبه ڕوی مۆراڵ���ی بكه نه وه ، ئ���ه وا ئه مه ده بێته هۆی ئه وه ی كه ئه م ئازادییانه و به های ئازادیی به گشتی ته نها وه ك ئایدیاڵێكی بێن���اوه ڕۆك بمێنێت���ه وه . واته كاتێك كه س���ێك یان نوخبه یه كی ده سه اڵتدار مافی به كارهێنانی سه رچاوه مادییه كانی واڵتێكی هه بێت و ماف���ی ئه وه ی هه بێ دابه ش كه س���ودمه ندیه گش���تیه كان بكات به بێ ئه وه ی روبه ڕوی هیچ جۆره مۆراڵی یاس���ایی و لێپرس���ینه وه یه كی ببێت���ه وه ، ئه وا باس���كردن له ئازادیی و یه كس���انی له هه بون���ی ئازادییه كان���دا باس���ێكی بێمانا ده بێت. لێره وه ئێمه ناتوانی���ن ب���اس له ئ���ازادی ئایین یان وی���ژدان بكه ین به وپێی���ه ی كه ئه مانه ده ستوری نوسراونه ته وه و له ده ستوردا واڵتێك ئ���ه م ئازادییان���ه ی وه ك مافه سیاس���یه كان ی���ان س���ه ره تاییه كان ناس���اندوه ، به اڵم له هه مان كاتیش���دا قس���ه كردن له ئایی���ن و ره خنه گرت���ن له س���ه ری قه ده غه بكرێ���ت و به ته كفیر ناوزه د بكرێت. یه كێك له و ره هه ندانه ی ئه م خاڵه ی سه ره وه ده یخاته رو، بریتیه له و پرس���یاره سیاس���یه گرنگه ی كه كێشه ی بون و پێكهێنانی ئه و دامه زراوه سیاسی و كۆمه اڵیه تانه یه كه ئه م مافه ده س���توریانه بۆ هاواڵتیان مس���ۆگه ر ده كات. واته ناوهێنان���ی ئه م ئازادیانه له ناو ده ستوردا هیچ مانایه ك نابه خشێ ئه گه ر ئ���ه و دامه زراوانه بونیان نه بێت موماره سه كردنی یه كس���انی مافی كه ئ���ه م ئازادیانه بۆ هاواڵتیان مس���ۆگه ر دام���ه زراوه ل���ه و یه كێ���ك ده كات. ده س���ه اڵتی دامه زراوه ی گرنگان���ه ش دادوه ریه كه ده سه اڵتی پاراستنی ئه م ئازادیانه ی هه یه و توانای خوێندنه وه ی ده ستورو سه پاندنی یاسای هه یه . ئه م رونكردنه وه یه پێویستبو بۆ تێگه یشتن له وه ی كه به بێ دامه زراوه یكردنی ئازادی خۆمان دیك���ه ، ئازادیه كانی ئایی���ن و له ب���ه رده م یه كێك له گرفت���ه فیكریی و
سیاسیه قوڵه كاندا ده بینینه وه .بۆ ئه وه ی بگه ڕێینه وه س���ه ر باسی گروپ���ی دوه م، لێ���ره دا ده بینی���ن كه خاڵێك���ی هاوب���ه ش له نێ���وان ئ���ه م دی���ده و دی���ده ئایینی ئیس���المیه كه دا هه ی���ه ك���ه ئه وی���ش ئه وه ی���ه ك���ه هه ردوكیان ها وبه ش���ن له به رهه مهێنانی جیهانبینیه كی سه راپاگیری )شمولی( و ره ه���ادا. واته هه ردوكی���ان، هه روه ك له وتاری یه كه مدا ئاماژه م پێدا، س���ه ر به و كۆنسه رڤاتیڤانه ن، به تێڕوانینێكی مانایه ی ك���ه یان گوتارێك���ی ئایینی مۆراڵی به رهه مده هێنن كه ده شێ له ناو فره گه ری���ی جیهانبینیه كان���دا له الیه ن یان ره تبكرێته وه ، تاكه كه س���ه كانه وه مانایه كی س���تاتیكی و ناته واو به تێزی سێكوالریزم ده به خشن، واته سێكوالریزم ی���ان عه لمانی���ه ت له س���ه ر بنه م���ای ده ره وه ی كردنه ئایین و ره تكردنه وه ی له كای���ه ی گش���تیدا پێناس���ه ده كه ن ك���ه ئه مه ش- ه���ه روه ك له وتاره كانی پێناسه یه كی باس���یده كه ین- داهاتودا هه ڵه یه كه خ���ودی عه لمانیه ت ده كات
به باوه ڕو تێڕوانینێكی سه راپاگیر.كه وات���ه گرفتی گروپ���ی یه كه م كه له س���ه ر بنه مای هی���چ ئارگیومێنتێك گفتوگۆ و ب���واری بنیاتنانێت، خ���ۆی وتوێ���ژو لێوردبون���ه وه ب���ۆ كۆمه ڵێك هێرش���ی راس���ته وخۆ بۆ س���ه ر ئایین كورتده كات���ه وه . ب���ۆ نمون���ه له پاش ده رچونی كۆمه ڵێ���ك فیلم و كاریكاتۆر بڵێین ده توانی���ن ئیس���الم، له س���ه ر ك���ه چه ن���ده ئ���ه و كاران���ه له مان���ا خاڵیب���ون و هیچ ده رفه تێك بۆ گفتوگۆ دروس���تناكه ن، هێنده ش كاردانه وه كان حكومه ته كانه وه و، ده سه اڵت و له الیه ك له الیه كی دیكه وه له الیه ن موس���ڵمان و هێزه ئیس���المیه كانه وه خاڵین له ماناو ئارگیومێنتك���ردن. ك���ه ده ڵێم خاڵین له مان���ا مه به س���ت له وه ی���ه ك���ه ئه م كاران���ه و كاردانه وه كان���ی مانایه ك بۆ ئ���ازادی ئایی���ن و بیروڕاو قس���ه كردن ناهێڵنه وه تا هه ردوال له س���ه ر گرنگی ئ���ه م ئازادییانه بۆ كۆمه ڵگه و له س���ه ر په یوه ن���دی نێوان ئایین و سیاس���ه ت و نێ���وان هاواڵتیانی ف���ره ڕادا بدوێن . بۆ نمون���ه وه اڵم و كاردان���ه وه ی ئه م هێزو جیهانبینیه ئایینیه ئیس���المیه بۆ ئه و كاریكاتۆرو فیلمانه ی پێشو كه له سه ر په یا مبه ر دروستكران هیچ جیاواز نه بو
له كاردانه وه كانیان بۆ سه ر رۆمانه كه ی س���ه لمان روش���دی. له كاتێك���دا هیچ به رواردێ���ك نیه له نێوان ئه م دو جۆره ئه وانه ی ئه گه ر جی���اوازه دا. به رهه مه یه كه م ته نها مه به ستیان سوكایه تیكردن بێت به ئایینێ���ك و په یا مبه رێك كه الی ژماره یه ك���ی زۆری هاواڵتیان���ی جیهان به پیرۆز ته ماشا ده كرێ، ئه وا رۆمانه كه ی روانگه یه وه ل���ه م ناكرێ���ت روش���دی بخوێنرێت���ه وه . چونك���ه ئ���ه م رۆمانه بۆ خۆی له س���ه ر فه نتازیا دامه زراوه و ره نگه راس���تتر وابێت ك���ه له روانگه ی ریالیزمی سیحریه وه بخوێنرێته وه ، نه ك له روانگه ی ناشرینكردن و سوكایه تیكردن به ئیس���الم. بێگومان ده كرێ قس���ه ی جیدی له س���ه ر ئ���ه م كتێب���ه بكرێت و به شێوه یه كی ره خنه گرانه بخوێنرێته وه ئه وی���ش له رێگ���ه ی پێشكه ش���كردنی دی���ده كه وات���ه ئارگیومێنت���ه وه . ئیسالمیه كه پێویسته له رێگه ی گفتوگۆو س���ازكردنه وه ئارگیومێنت دیبه ی���ت و روبه ڕوی ئه م جۆره به رهه مانه ببێته وه نه ك له رێگه ی كاردانه وه توندره وه كان و
فه توا توندوتیژه كانه وه .
ب���ه اڵم گروپ���ی دوه می ئ���ه م دیده نائایینی���ه په یوه ن���دی نێ���وان ئایین و سیاسه ت نه ك هه ر له روانگه ی دژایه تی ئ���ه م دو كایه ی���ه وه ده خوێنێت���ه وه ، به ڵك���و پێیوایه كه ئایین و س���ه رجه م س���یمبوڵه كانی پێویس���ته له ده ره وه ی كای���ه ی گش���تیدا بێ���ت. وات���ه هۆو ئارگیومێنته ئایینیه كان نابێت له كایه ی گش���تیدا شانبه ش���انی ئارگیومێنت���ه هه بێت. پێگه ی دیك���ه نائایینیه كانی یه كێك له و ده رئه نجامانه ی له م دیده وه ده رده ك���ه وێ ئه و مه یل���ه توندره وه یه كه س���ێكوالریزم به س���ڕینه وه ی ئایین له كایه ی گشتیدا یه كسان ده كات –كه ئ���ه م دیده به دیده ئه م���ه ش لێكچونی ئیس���المیه كه پتر ده رده خ���ات له وه دا كه ئه وی���ش پێیوایه كه به ه���ا ئاینی مۆراڵیه كان پێویسته له كایه ی گشتیدا به ها س���ه راپاگیره كان بن و سه رجه می كۆمه ڵگه په یڕه وی لێبكه ن- و له هه ندێك باردا ئه م دیده به ئاراسته یه كی فاشیانه دا ده ڕوات. ئه مه ش له نمونه ی سیس���تمی س���ێكوالریزمی توركیادا ده بینرێ، كه به ئاراسته یه كی فاشیانه دا هه نگاوی ناو و ئه م سیستمه له سه ر بنه مای سڕینه وه ی له كایه ی گشتیدا ئایینیه كان سیمبوڵه دامه زرێنرا. بێگومان ده كرێ سێ كێشه ی س���ه ره كی له سیستمی س���ێكوالریزمی توركی���دا ده ستنیش���انبكرێت: یه كه م، ئه و سیس���تمه عه سكه رتاری- فاشیه یه ك���ه دامه زراوه كان���ی ئ���ه م ده وڵه ته ی به ش���ێوه یه ك قۆرخ و ئاراس���ته كرد كه به هه مانشێوه سیستمه عه لمانیه كه شی گرفت���اری ئ���ه م ره وته توندو فاش���یه ك���رد ك���ه دژ به ئاماده بون���ی ئایین و گش���تیدا له كای���ه ی س���یمبوڵه كانی وه س���تایه وه و له م���ه ش خراپتر خۆی وه ك پارێزه ری ئه م سیستمه عه لمانیه سیس���تمه ئ���ه م دوه م ، پیش���اندا. عه س���كه رتاری و فاش���یه كه به شێكی گه وره ی دامه زراوه سیاس���یه كانی ئه م
هۆی قۆرخكردب���و ده بێته ده وڵه ته ی دروستبونی ناعه داله تیه كی كۆمه اڵیه تی گه نده ڵیه كی باڵوبون���ه وه ی گ���ه وره و ترس���ناك له ناو كۆمه ڵگ���ه دا و دواجار سڕینه وه ی به هاكانی ئازادی و یه كسانی، كه ره نگه بتوانین بڵێین كه سڕینه وه ی ئه م به هایانه و لێدانیان ئه گه ر به مانای س���ێكوالریزم ناوه ڕۆكی س���ڕینه وه ی نه یه ت، ئه وا به الوازكردن و له ده ستدانی به ش���ێكی گه وره ی مانای سێكوالریزم دێت. س���ێهه م، دامه زراندن���ی توركیا له سه ر ده ستی ئه تاتورك و دامه زراندنی سیس���تمی عه لمانی���ه ت ب���ۆ خ���ۆی پرۆسه یه كی له سه ره وه بۆ- خواره وه بو. ئه م پرۆسه یه "عه لمانیه ت" ده گوێزێته وه بۆ "به عه لمانیكردن"، واته س���ه پاندنی ئه م مۆدێل و چه مكه به سه ر كۆمه ڵگه دا له رێگه ی به كارهێنانی ده سه اڵته وه ، كه ئه مه ش وا له سیستمی عه لمانی توركی ده كات كه ببێته سیستمێكی عه لمانی بێگومان )ئۆتۆریتاریی(. سته مكاریی له هه مو كۆمه ڵگ���ه به عه لمانیكردن���ی بارێكدا و له سه رجه م ساته مێژویه كاندا له رێگه ی ده سه اڵته وه ئه نجام نه دراوه ، ب���ۆ نمونه سیس���تمی س���ێكوالریزمی مۆدێل���ی به پێچه وان���ه ی فه ره نس���ی به عه لمانیكردنی پرۆس���ه ی توركیه وه كۆمه ڵگ���ه و سیاس���ه ت پرۆس���ه یه كی له خ���واره وه بۆ - س���ه ره وه ب���وه ، كه شۆڕش���ێكی ده رئه نجام���ی ئه م���ه ش كۆمه اڵیه تی وه ك شۆڕشی سیاس���ی و فه ره نس���ی و چه س���پاندنی به هاكان���ی
رۆشنگه ریی بوه .ئه م دو سیس���تمه عه لمانیه جیاوازه له دو كۆنتێكستی سیاسی و كۆمه اڵیه تی له مه ش دێنه كایه وه و جی���اوازدا ته واو گرنگتر ئه وه یه كه ئه م دو سیستمه سه ر به دو كولتور و جیهانبینی و ترادیسیۆنی فیكریی جیاوازن و جیاوازی پرۆس���ه ی به عه لمانیكردن���ی كۆمه ڵگه كانیش���یان ده رئه نجامی جیاواز ده هێنێته كایه وه ، هه رچه ن���ده دی���دی ئه تات���ورك ب���ۆ سه پاندنی عه لمانیه ت به سه ر توركیادا بریتیب���و له كۆپیكردنه وه ی سیس���تمی سێكوالریزمی )یان ئه وه ی كه پێیده وترێ ( فه ره نس���ی. له خوێندن���ه وه ی laïcitéسیستمی عه لمانی سته مكاریی توركیدا ئ���ه وه ده بینی���ن ك���ه قه ده غه كردنی حیج���اب و قه ده دغه كردنی ده ركه وتنی ئایین له كایه ی گش���تیدا و س���ه پاندنی كۆمه ڵێك ش���ێوازی ژی���ان، كه ره نگه به ش���ێوازی ژیانی خۆرئاوایی بناسرێ، به س���ه ر كۆمه ڵگه یه كدا ك���ه هه نگاوی ئیمپراتۆریه تێكی روخاویه كانی به سه ر ئیسالمی چه ند سه ده ییدا ده نا، نابێته ده رنه كه وتن���ی ئایی���ن و الوازكردن���ی له كایه ی گش���تیدا. گه شه كردنی مه یله ئ���اره زوی كۆمه ڵگه بۆ ئایینی���ه كان و ده ركه وتنه وه ی ئایین له كایه ی گشتی و سیاسیدا و پاش���ان ده ركه وتنی حیزبه ئیس���المیه كان و دوایت���ر ده ركه وتن���ی پارتی داد و گه ش���ه پێدان ))AKP كه ده توانێت ده سه اڵتی سیاسی له توركیادا بۆ س���ێ جار ب���ه دوای یه ك���دا بگرێته ده س���ت، ئه و ئام���اژه نێگه تیڤانه مان ده داتێ كه پرۆس���ه ی به عه لمانیكردنی ده س���تی له س���ه ر توركی كۆمه ڵگه ی سته مكاریی سیستمێكی سێكوالریزمی ده ركه وتنی بێگومان به رهه میده هێنێ. پارت���ی دادو گه ش���ه پێدان به و هێزه ی خۆیه وه ئه وه نیش���انده دات كه چه نده مه ی���ل و جیهانبینیه ئاینی���ه كان له ناو س���ه ره ڕای به هێزب���ون كۆمه ڵگ���ه دا ب���ۆ له هه وڵ���دان درێ���ژ س���ااڵنێكی له به رئه وه ی به اڵم خه فه كردنیش���یان. پرۆس���ه ی به عه لمانیكردنی كۆمه ڵگه ی تورك���ی به ش���ێوه یه كی زۆره ملێیان���ه به ڕێوه چو، ئه ویش به بێ هێنانه كایه ی دیموكراس���ی و دیبه یتێكی گفتوگ���ۆو س���ه باره ت عه قاڵنیان���ه وتوێژێك���ی عه لمانی و، سیستمێكی به دامه زراندنی نه هێنانی هه مو به ش���ه كانی كۆمه ڵگه بۆ ناو ئه م گفتۆگۆیه تا له م رێگه یه وه یاس���اكانی به دامه زراوه و ش���ه رعیه ت
ده وڵه تێكی عه لمانی بدرێت.لێره وه ده گه ینه ئ���ه و ئه نجامه ی كه ه���ه ر ج���ۆره نزیكبونه وه یه كی هه ڵه و تێگه یشتنێكی ناته واو له و په یوه ندیه ی كه ئاین به سیاسه ت و كایه ی گشتیه وه ده به ستێته وه ده بێته هۆی ئاڵۆزكردنی هێنانه كای���ه ی په یوه ندی���ه و ئ���ه م قه یرانێك كه دواجار ئ���ه م په یوه ندیه له په یوه ندیه كی ئاڵوگۆڕه وه كه له سه ر بنه ماكانی ئازادی بیركردنه وه و لێدوان و وی���ژدان دامه زرابێ���ت ده گوێزێته وه بۆ گرژاوی له ته نگژه و پ���ڕ په یوه ندیه كی كه له س���ه ر پێشێلكردنی به شێكی ئه م
ئازادیانه به ڕێوه ده چێ.
دیده نائایینیه كان و په یوه ندی نێوان ئایین و سیاسه ت
دارا محه مه د
19 »»
ئه و به هایه ی كه په یوه ندی
نێوان هاواڵتیان رێكده خات
پێویسته له سه ر بنه مای "یه كسانی
له هه بونی ئازادییه كاندا"
دا مه زرابێت
15 (387( سێشه ممه 2013/7/23 [email protected]تەندروستی
نه‌شته‌رد.گۆران عەبدواڵ دەینوسێت
سه رئێش���ه یه كێكه له و كێش���انه ی كه توش���ی كه س���انی رۆژوگر ده بێته وه ، ئه م سه رئێش���ه یه ش له رۆژوان ده كرێن به دو ج���ۆره وه ، هه ن���دێ كه س پێش رۆژو شكاندن توشی ده بن، هه ندێكیان دوای رۆژو شكاندن. به ڕای شاره زایانی پزیش���كی ه���ۆكاری ئ���ه و دو ج���ۆره چه ند بۆ ده گه ڕێت���ه وه سه رئێش���ه یه
هۆكارێك له وانه :
سه رئێشه ی پێش رۆژو شكاندن
1- خانه كان���ی مێش���ك پێویس���تی به خوێن هه یه كه ئۆكس���جینی له گه ڵ خۆی هه ڵگرتبێ���ت. هه روه ها خانه كان پێویس���تیان به جۆرێكی ساده ی شه كر هه یه كه پێیده وترێت گلوگۆز كه سودی لیوه رده گرێت بۆ چاالكێكانی خانه كان.
له كاتی رۆژوبونیش ئه و شه كره به پێی پێویست له له ش���دا نابێت و داده به زێت بۆیه ده بینرێت ك���ه چه ند كاتژمێرێك پێش رۆژو شكاندن هه ست به سه رئێشه
ده كرێت.2- هه ندێ جار سه رئێش���ه له كه سی رۆژوان ده گه ڕێت���ه وه بۆ ئ���ه وه ی ئه و رێژه یه كی ئاس���ایدا له رۆژانی كه سانه زۆر له چا یان قاوه یان ئه و خواردنه وانه ده خۆن كه مادده ی كافاینیان تێدایه ، به مه ش له ش���یان راهێناوه له گه ڵ ئه و خواردنه وان���ه . كاتێكیش ل���ه م مانگه له پڕ ئ���ه و خواردنه وانه ناخورێت بۆیه له ش پێویس���تی به و مادده كافاینه یه ك���ه رۆژانی تر وه ریگرتۆت���ه له رێگه ی خواردن���ه وه ی چ���او ق���اوه ، بۆیه ئه و كه مبونه وه ی كافاینه له خوێن به شێوه ی سه رئێشه دروست ده بێت له و كه سانه .
سه رئێشه ی دوای رۆژو شكاندن:
1- هۆكارێكی تری سه رئێشه له دوای رۆژو ش���كاندن ده گه ڕێته وه بۆ ئه وه ی كه ئه و كه سانه له كاتی به ربانگكردنه وه ده خ���ۆن خ���واردن زۆر رێژه یه ك���ی به مه ش كۆئه ندامی هه رس پێویس���تی به خوێن زیات���ره و به مه ش خوێن زیاتر ده ڕوات ب���ۆ كۆئه ندامی هه رس و كه متر ده چێت بۆ خانه كانی مێشك و هه روه ها گلوگۆز ئۆكس���جین و رۆیشتنی رێژه ی ب���ۆ خانه كانی مێش���ك كه مده بێته وه و
سه رئێشه دروست ده بێت. هه ن���دێ جار سه رئێش���ه له رۆژوان ده گه ڕێته وه بۆ تێكچونی رێژه ی خه وو كاته كان���ی و هه روه ه���ا مان���ه وه ی زۆر به دی���ار ته له فیزیۆن، ئه م���ه ش ئه بێته
هۆی سه رئێشه یه كی توند.
چی لەتەندروستیی بکەین؟
هیچ پارلەمان و حکومەت و سەرۆکایەتیەکی تازە نیە بتوانێت چارەی نەخۆش����یەکانی ئەگەر بکات سیس����تمەکەی تەندروستی و کاری جیددی و بەپەلە لەسەر سێ تەوەری سەرەکی سیستمەکە نەکات )ئەوە ئەگەر بوێرین گریمانەی بەڕێوەچونی هەڵبژاردن و پارلەم����ان و حکوم����ەت و دروس����تبونی س����ەرۆکایەتیەکی تازە بکەی����ن(. دواجار کوڵەواری����ی و نەخۆش����یەکانی سیس����تمی تەندروس����تیی گەش����تونەتە بنبەست و بەو دەس����ەاڵتی خۆخەریکردنەی پینەوپەڕۆو ئێستا نەک چارەسەرناکرێن بەڵکو قوڵترو
ئاڵۆزتر دەبن. دارای����ی و دۆس����ییە یەک����ەم، ت����ەوەری ئابوریەکان����ی سیس����تمی تەندروس����تین. کێش����ەکانی سیس����تەمەکەو چاوەڕوان����ی هاواڵتی����ان ئیت����ر لەئاس����تێکدان کە ئەو بودجە کەمەی کە حکومەت بە >قگارە< دەرخواردی سیستمەکەی دەدات، هێندەی دەردەکان قوڵت����رو برین����ەکان گەورەت����ر دەک����ەن )لەڕێی پاڵپێوەنانی پزیش����کان و کارمەندان و نەخۆش ب����ۆ روکردنە کەرتی تایبەت لەن����اوەوەو دەرەوەی واڵت( هێندە نەیانتوانیوە خزمەتی تەندروستی لەکەرتی گش����تیدا بگەیه ننە ئاس����تێک کە شایانی هاواڵتیان و کێشە تەندروستیەکانیان بێت. ئەم زاڵبونەی کەرتی تایبەتیش وای کردوە ک����ە هاواڵتیان پارەیەک����ی زۆر لەگیرفانی خۆیان ب����ۆ خزمەتی تەندروس����تی خەرج بکەن. لەڕاستیدا هاواڵتیان زۆر لەحکومەت زیاتر لەتەندروستیدا خەرج دەکەن و خودی هاواڵتیان خۆیان س����ەرچاوەی س����ەرەکی داهات����ی تەندروس����تین ن����ەک حکومەت. کەسەکان نەخۆش����کەوتندا، لەکاتی بۆیە بەتەنها تەندروستیی جەسته یی و دەرونیان لەدەس����تنادەن، بەڵک����و زەرەری ئابوری کوش����ندەش دەکەن کە دەش����ێت، بەهۆی ناچاربون بەقەرزکردن یا فرۆش����تنی ماڵ و حاڵ..هتد، هۆکارێکی بنەڕەتی خراپتربونی باری تەندروس����تیی ی����ا تەنانەت مردنیش
بێت. ت����ەوەری دوەم بریتی����ە لەو نایەکس����انیە کوش����ندەیەی لەخزمەت����ی تەندروس����تیدا دێیەکاندا، ش����ارەکان و لەنێ����وان هەی����ە لەنێ����وان س����ەنتەری ش����ارەکان و گەڕەکە دوردەستەکان، گەرمیان و کوێستان، هەژارو دەوڵەمەن����د، گ����ەورەو بچ����وک و ئافرەت و پیاودا...هتد. نایەکس����انی نێوان هەریەک لەم جەمس����ەرانەی کۆمەڵگای کوردستان، ناس����ێنەری خەس����ڵەتێکی کاراکت����ەرو نایەکسانیە سیستمی تەندروس����تین. ئەم لەئاس����تێکدایە، ک����ە نەخۆش����خانەو بنکە دوردەستەکان، ش����وێنە تەندروستیەکانی زیاتر ئەمبواڵنس لەگەراجێکی وەس����تانی هیچ����ی دیکە نین و تەنها کارێک کە بتوانن ئەمبواڵنس����انەیە ئەو دەرکردنی بیک����ەن بۆ گواس����تنەوەی نەخۆش بۆ س����ەنتەری ش����ارەکان. ئەم نایەکس����انیە خۆی تەنها لەچڕی نەخۆشخانەو بنکە تەندروستیەکان و ئامێرە پزیشكیەکان و دەرمان و تەکنەلۆژیا لەسەنتەری ش����ارەکان بەبەراورد بەالدێ و دوردەس����تەکاندا ش����وێنە ش����ارۆچکەو نابینێت����ەوە، بەڵکو بۆ ژمارەی پزیش����ك و ئەوانەی بەتایبەتی تەندروستی کارمەندی کە راهێنان و ش����ارەزایی و پسپۆرییان هەیە
راستە. تەوەری س����ێیەم کاریگەری ئەو خزمەتەیە کە پێشکەشدەکرێت. راستە لەکوردستاندا، ژێرخانێکی تەندروستیمان هەیە، پزیشک و کارمەندی تەندروستی و نەخۆشخانەو بنکەی تەندروستی و دەرمان و ئامێرو تەکنەلۆژیامان هەیە، بەاڵم پرسیارەکە ئەوەیە ئاخۆ ئەم ژێرخان و کەرەس����تەو دەرم����ان و هێزیکارە چۆن خزمەتێک پێشکەشدەکات؟ کواڵیتی و ئاس����تی خزمەتەکە لەکوێی پێداویس����تی و چاوەڕوانی هاواڵتیاندایە و بەبەراورد لەگەڵ س����تانداردە جیهانییەکان لەچ ئاستێکدان؟ وەبیرهێنانەوەیەک����ی خێرا ب����ۆ ئەو هەمو لەسیس����تمی کوش����ندانەی کارەس����اتە تەندروس����تی رودەدەن بەس����ە بۆ ئەوەی دڵنیابین ل����ەوەی کە کواڵیت����ی خزمەتی قەیراناویدایەو لەئاس����تێکی تەندروس����تی پێویس����تی بەهەن����گاوی خێ����را هەیە بۆ
چاککردنی. دی����ارە بۆ ه����ەر یەکێ����ک ل����ەم تەوەرانە چارەس����ەرو هەن����گاوی پراکتیک����ی هەن. زیادکردنی بەش����ی تەندروستی لەبودجەو بەکارهێنانی باج لەس����ەر جگ����ەرەو مادە کحولی����ەکان و ئۆتۆمبی����ل و هێنانەکای����ەی یەکس����انی لەدابەش����کردنی هێ����زی کاری تەندروس����تی لەڕێ����ی گرێبەس����ت لەگەڵ کارمەندان و پزیشکان بۆ کارکردن لەشوێنە بەڕێنماییە پابەندب����ون دوردەس����تەکان و جیهانیی����ەکان لەخزمەت����ی تەندروس����تی بەش����ێکن لەو هەنگاوانە. لەش����وێنی تردا
بەدرێژی باسی هەنگاوەکان دەکەین.
هۆكاری سه رئێشه ی پێش به ربانگ و دوای به ربانگ چیه ؟
ئا: رۆزا
هه ندێ نه خۆشیی كه له ره مه زاندا توشی كه سی رۆژوان دێت و ره نگه ببێته هۆی ناره حه تی بۆی ئه ویش به هۆی نه خواردن و خواردنه وه بۆ ماوه یه كی زۆر. بۆ ئه م مه به سته شاره زایانی پزیشكی باسیان له و
نه خۆشیانه كردوه و بۆ هه ر یه كێكیان ئاماژه به چه ند رێنماییه ك ده كه ن.
ا-قه بزیهۆكار:
كاربۆهایدرای����ت، زۆر ڕێژه یه ك����ی كه می ئاوو ش����له مه نی ،كه می ریشاڵ
له خواردندا.چاره سه ر:
خواردنان����ه ی ئ����ه و زیادكردن����ی ریش����اڵیان تێدایه )ته ماته ، باده م... هتد(، رێژه ی گونجاوی كاربۆهایدرایت )ن����ان(، جیاوازه كان����ی به ج����ۆره ئاوو پێویس����تی رێژه ی خواردنه وه ی
شله مه نی.
ب-سه رئێشه هۆكار:
ماندوك����ردن، خ����ۆ كه مخ����ه وی، ئه و چای و به خواردن����ه وه ی خوگرتن خواردنه وانه ی ك����ه كافاینیان تێدایه ،
تینوێتی و برسیه تی. چاره سه ر:
وا باشتره هه فته یه ك به ر له ره مه زان خواردنه وه ی چای و قاوه كه مبكرێته وه و
له شه وانی ره مه زاندا چای نه خورێته وه تا خوگرتن پێوه ی كه مببێته وه .
ج-شه كره )كه می شه كری خوێن(:
بێتاقه ت����ی و الوازی و سه رئێش����ه و له رزین نیشانه كانی كه می شه كرن.
رێژه یه ك����ی خواردن����ی ه����ۆكار: زۆری ش����ه كر )خواردن����ی بڕێكی زۆر
له كاربۆهایدرایت.چاره سه ر:
پێویسته رێژه ی شه كر دیاریكراوبێت )نه زۆر نه كه م(
د- دڵ تێكه ڵهاتن )دڵه كزێ ( یان نه خۆشی گه ده
هۆكار:زیادبون����ی ده ردان����ی ترش����یه كانی گ����ه ده و خاڵیبونی گ����ه ده وا ده كات هه ست به دڵ تێكه ڵهاتن و ئازاری گه ده
بكه ین.چاره سه ر:
كه م خواردن له به ربانگ و پارش����ێو، پێویس����ته خواردنی به ربانگ به چه ند جارێك بێ����ت )واتا چه ن����د ژه مێكی كه م بكه یت له ش����ه ودا(، دوركه وتنه وه ل����ه و خواردنه وانه ی ك����ه له خواره وه
ئاماژه مان پێداون.
ه� - به ردی گورچیله زۆرجار به ردی گورچیله كه دروست ده بێت نیش����انه كانی ده رناكه وێت بۆ ماوه ی چه ند مانگێك، بۆیه پێویسته ئه وان����ه ی ب����ه ردی گورچیله یان هه یه یا كێش����ه ی گورچیله ی����ان هه یه به ر له ره مه زان س����ه ردانی دكتۆر بكه ن بۆ
دڵنیابون. هۆكار:
كه می ئاوو شله مه نیه پێویسته كان چاره سه ر:
پێویس����ته له دوای به ربانگ تا كاتی خه و رێژه یه كی گونجاو ئاو بخورێته وه ، دوركه وتنه وه له خواردنی كالیس����یۆم و
خوێ.ئ����ازارو به رده وامبون����ی له كات����ی س����ه ردانی پێویس����ته نیش����انه كانی
پزیشكه كه ت بكه یت.
گومان له وه دا نی���ه كه رۆژو گه لێك كاریگه ری ته ندروس���تی له س���ه ر تاك ده رونیه وه له روی به تایبه تی جێدێلێت گه لێك نه خۆش���ی و حاله ت���ی ده رونی هه ن كه رۆژو كاریگه ری ئیجابی له سه ر
هه یه ، گرنگترینیان:1- خه مۆكی : یه كێكه له و نه خۆشیه ده رونیانه ی نزیكه ی له )10%( تاكه كانی به پێی ده ناڵن، به ده س���تیه وه كۆمه ڵ توێژینه وه زانستیه كان رۆژو كاریگه ری ئیجاب���ی هه ی���ه ل���ه روی ده رونی���ه وه له نیش���انه كانی یه كێ���ك به وپێی���ه ی خه مۆك���ی بریتیه له بێخه وی به تایبه تی له نی���وه ی دوه م���ی ش���ه ودا، له مانگی ره مه زاندا له و كاته دا زۆربه ی ئه ندامانی خێزان به ئاگان و نه خۆش���ه كه هه س���ت به ته نیای���ی و بێزاری ن���اكات هه روه ها ئه گ���ه ری خۆكوش���تن له به ره به یان���دا له كاته كانی زیاتره خه مۆك له كه سانی
ت���ر له مانگی ره مه زان و پارش���ێوكردن ده بێته رێگریه ك له و هه واڵنه ، سه باره ت به نیش���انه ی گۆش���ه گیری و حه زكردن له نیش���انه دیاره كانی له ته نهایی ك���ه خه مۆكین له مانگ���ی ره مه زاندا به هۆی كاتی به ربان���گ و نوێژه كانی مزگه وت و پارش���ێو تاك زۆر بواری نابێت توشی
گۆشه گیری ببێت.2- دله راوكێ : رێژه ی توشبون نزیكه ی ل���ه )3-5%(ه ، ب���ه وه جیاده كرێته وه ت���اك هه س���ت به دڵه ڕاوكێ���ی و ترس و خێرالێدان���ی دڵ و هه ناس���ه كورت���ێ و له رزین و تێكچونی سستمی كۆئه ندامی ه���ه رس ده كات. س���ه رجه م توێژینه وه زانس���تیه كان پالپش���تی ئه و راس���تیه ده كه ن له كاتی نائارام���ی و دڵه ڕاوكێدا تاك په ن���ا ده باته به ر خۆهێوركردنه وه بۆ ئه وه ی به سه رخۆییدا زاڵبێت، دیاره له كاتی به رۆژوبوندا تاك له هه مو كاتێك ئارامترو له خوا نزیكترو به رده وام له نزاو پاڕانه وه دای���ه و چاوه ڕێ���ی پاداش���تی
به ربانگ و كۆتایی مانگی ره مه زانه . 3- ئالوده ب���ون: به پێ���ی رێكخراوی ملیۆن س���ه ده ها جیهانی ته ندروستی كه س ئاڵوده بوی ماده هۆش���به ره كانه ، ئه لكحول و له ئالوده بوانی جگ���ه ئه مه جگه ره ، مانگی ره مه زان به باشترین هه ل داده نرێت بۆ وازهێنان له ئالوده بون، بۆ نمونه رێژه ی جگه ره كێشان له م مانگه دا به رێژه یه ك���ی به رچ���او رو له كه مبونه . له تونس ك���ه توێژینه وه یه ك به پێ���ی كراوه رێ���ژه ی به كارهێن���ان له )%50( كه مده كات له ره مه زان���دا ئه مه ش جگه له گرنگیه ده رونیه كه ی سودی گه وره ی
ته ندروستی و ئابوری هه یه . 4- كه مبونه وه ی گیانی شه ڕه نگێزی و توندوتیژی : ئه وانه ی به راستی له چه مك و فه لسه فه ی رۆژو تێده گه ن چاك ده زانن ره م���ه زان چۆن مانگ���ی خۆگرتنه وه یه له خواردن و خواردنه وه به هه مان شێوه مانگی خ���ۆ به دورگرتنه له توندوتیژی و هه ڵچ���ون، ئه م���ه ش له ه���ه ردو روه وه به سوده بۆ رۆژووان و بۆ تاكه كانی تری كۆمه ڵگه چونكه گ���ه ر تاكی رۆژووان توڕه ببێ���ت وزه یه ك���ی زۆری ده ڕوات و هه س���ت به توینێت���ی ده كات له هه مان كه مده بێته وه و رۆژوه كه ی خێری كاتدا تاكی به رامبه ریش كاتێك ببینێت كه س نیه وه اڵمی توندیه كه ی بداته وه ئه ویش
هێورده بێته وه و توندی نانوێنێت.5- سایكۆس���س: ی���ان نه خۆش���یه هۆش���مه ندییه كان وه ك ش���یزۆفرینیاو ش���ادیبون هه رچه ن���ده ج���اران ل���ه و ب���اوه ڕه دا ب���ون رۆژو كاریگ���ه ری نیه له س���ه ر ئه م نه خۆشانه به هۆی نه بونی خودبینی به اڵم توێژینه وه كانی روسیاو ئه مه ، پێچه وانه ی زانستیه كان راستیه ده ڵێن رۆژو بۆ س���ه رجه م حاڵه ته كان
به سوده .5- كاریگه ری له س���ه ر كێشی له ش و زیادبونی كۆمه اڵیه تیه كان و په یوه ندیه ئاس���تی به خش���ین ك���ه به هۆكارێكی ش���ادمانی خۆش���به ختی و گرنگ���ی تاكی له خ���ودو رێزگرتن داده نرێ���ت و به رامب���ه رو فێربونی په یوه یس���ت بون به كات و یاس���اوه هه رچه نده ماندوێتی و ش���ه كه تی لێبكه وێت���ه وه زنجیره یه كی
تری سوده كانی رۆژووه .
له م مانگه دا توشی چ نه خۆشییه ک ده بیت؟
سوده ده رونیه كانی رۆژو
د. ئه فرام محه مه د حه سه نپسپۆری نه خۆشیه ده رونیه كان
خوێندن(387( سێشه ممه 162013/7/23
ئا: ئاسۆ سه راوی
"وه ك ده ستپێشخه ریه ك، بۆ جێبه جێكردنی یاسای مافی
ده ستكه وتنی زانیاری له هه رێمی كوردستان، پێمانباش بو هه رچی خه ڵك ده یه وێ بزانێ له سه ر ئێمه
له رێگای هه فته نامه ی ئاوێنه وه بیخه ینه ڕو" كاروان ئه نوه ر،
سكرتێری لقی سلێمانی سه ندیكای رۆژنامه نوسانی كوردستان وه ها
ده ڵێت.
رۆژی له چه ن���د ئ���ه وه ی دوای رابردودا س���ه رۆكی هه رێم یاسای مافی له هه رێم���ی زانی���اری ده س���تكه وتنی كوردس���تان واژۆك���رد، وه ك هه نگاوی یه كه م بۆ جێبه جێكردنی ئه و یاس���ایه ، لقی سلێمانی سه ندیكای رۆژنامه نوسان له رێگای سكرتێری لقه كه یانه وه زۆرترین زانیاری له س���ه ر كارو چاالك و بودجه ی
داهاتی لقه كه یان ده خاته رو.پشتبه س���تن به زۆری ئه ندام و فراوانی سنوری جوگرافی ، پێده چێت لقی سلێمانی سه ندیكای رۆژنامه نوسان گه وره ترین لقی س���ه ندیكای رۆژنامه نوسانی كوردستان رۆژنامه نوسان بێت، چونكه سه ندیكای نزیكه ی 7هه زار ئه ندامی هه یه ، زیاد له 2هه زار ئه ندامیان له سنوری ئه و لقه دایه و له ئێستاش���دا وه ك سكرتێره كه ی باسی ده كات 700 كه س���ی ت���ر داواكاری بون
به ئه ندامیان پێشكه ش كردوه .دروس���ت ژم���اره ی ئه ندامان���ی ئه م لق���ه 2031 ئه ندام���ه ل���ه و ژماره یه ش 1451ئه ندامی كارایه و 429 به شداره و83 ش���ی مه ش���قكاره . هه ر یه كێ���ك له و ئابونه ی به رێژه یه ك ئه ندامانه س���ااڵنه سااڵنه ده ده ن، بۆ ئه ندامی كارا سااڵنه 25هه زار دیناره و ه���ه ر یه ك له ئه ندامی به شدار و مه ش���قكاریش سااڵنه 15هه زار
دینار ئابونه ی سااڵنه ده ده ن.له مس���اڵدا له ك���ۆی 1451 ئه ندام���ی كاره 566 ك���ه س ئابونه ی س���ااڵنه ی داوه و له 429 ئه ندامی به ش���داریش 62 ئه ن���دام ئابونه ی داوه ، ل���ه 83 ئه ندامی مه ش���قكاریش 10 كه س���یان ئابونه یان داوه و كۆی داهاتی ئابونه ی ئه مس���اڵی
ئ���ه م لق���ه ت���ا ناوه ڕاس���تی مانگی 7 برتییب���وه ل���ه 23ملی���ۆن و 140 هه زار دینار. ك���ه وه ك فه رمانبه ری ژمێریاری لقه كه جه ختی له سه ر ده كاته وه هه موی ده چێته وه بۆ سه ندیكای رۆژنامه نوسان
له هه ولێر.به پێ���ی پره نس���یپه كانی كاركردن���ی ئه م س���ه ندیكایه ، ئه ندامی كار ده بێت نه بێت، هاوكات فه رمانبه ری ده وڵ���ه ت ژی���ان و بژێویش���ی له س���ه ر پیش���ه ی رۆژنامه نوسی بێت. ئه ندامی به شداریش پیش���ه ی رۆژنامه نوس���ی كاری دوه می بێ���ت، هه رچی ئه ندامی مه شقكاریش���ه ئه و كه س���انه ن كه دو ساڵ كه متر كاری رۆژنامه نوسیان كردوه ، به پێی چاالكییان
به رزده بنه وه بۆ پله كانی تر.س���ه ندیكای س���ێی له كۆنگ���ره ی رۆژنامه نوس���ان، ئه ندامانی ئه نجومه نی هه ر س���ێ حیزب���ه ئۆپۆزس���یۆنه كه ی یه كگرتو، كۆمه ڵ( كوردستان )گۆڕان، ده ستیان له كاركێشایه وه ، به اڵم به وته ی كاروان ئه نوه ری سكرتێری لقی سلێمانی
ئاس���اییه كانی ئه ندام���ه س���ه ندیكا، چاالكان���ه زۆر حیزب���ه س���ێ ئ���ه و له س���ه ندیكادا كار ده كه ن و ده س���تیان له كارنه كێش���اوه ته وه ، كاروان ده ڵێ���ت "ده توانم بڵێم له لقی س���لێمانی ئه ندامه هه رس���ێ حیزب���ه رۆژنامه نوس���ه كانی له ئه ندامان���ی هه ردو ئۆپۆزس���یۆنه كه ، حیزبه ده س���ه اڵتداره كه ی كوردس���تان ئ���ه وه ش ئه وه یه چاالكترن، ه���ۆكاری ئێمه له م لقه دا مۆرك���ی حیزبایه تیمان سڕیوه ته وه و بۆ هه موان وه ك یه ك كار ده كه ین، ئه گه ر كه سێك ئه ندامی ئێمه ش نه بێ���ت هه ر رۆژنامه نوس بێت له س���ه ر كاری رۆژنامه نوسی توشی گرفت بێت،
به دواداچون بۆ گرفته كه ی ده كه ین".ئه م لقه مانگانه 7ملیۆن له سه ندیكای رۆژنامه نوسان وه رده گرێ ، زۆرترینی ئه و پاره یه مانگانه بۆ ده رماڵه ی س���كرتێر و كارمه ن���د و ئه ن���دام لق���ه كان ده ڕوات، س���كرتێری لق مانگانه 400 هه زار دینار ده وام له هه فته یه ك���دا 5رۆژ وه رده گرێ ده كات، دوای ئه ویش 5 كارمه ندی لقه كه
كه هه فتانه 5رۆژ ده وام ده كه ن مانگانه 300 هه زار دین���ار وه رده گرن، هه ریه ك له ئه ن���دام لقه كانیش ك���ه 8ئه ندام لقن هه فتانه 2تا3 رۆژ ده وام ده كه ن مانگانه بڕی 200 هه زار دین���ار وه رده گرن. به م جۆره مانگانه 3ملیۆن 500 هه زار دینار له 7ملیۆنه كه بۆ ده رماڵه ده ڕوات، جگه له وه مانگانه 1ملیۆن 200 هه زار دینار بۆ كرێ خان���وی لقه كه یه ، پاره كه ی تریش به پێی خش���ته یه ك كه وێنه یه كی له الی ئاوێنه ی���ه بۆ خه رجی رۆژان���ه ده ڕوات له ئێستاش���دا ئه م لقه نزیكه ی 10ملیۆن
دینارێكی له بانكدا هه یه . كاروان ئه ن���وه ر باس له وه ش ده كات، كه له هی���چ واڵتێك رێگه به رۆژنامه نوس نادرێ���ت كاری رۆژنامه نوس���ی بكات تا رۆژنامه نوسی س���ه ندیكایه كی ئه ندامی نه بێ���ت "ب���ه اڵم ئێم���ه چاوم���ان له وه پۆشیوه ". له باره ی دوره په رێزی رۆژنامه ئه هلیه كانیش له م س���ه ندیكایه ، ناوبراو ئ���ه وه ده خات���ه رو ك���ه هه ریه كێك له و رۆژنام���ه ئه هلیانه له كات���ی ده رهێنانی
مۆڵ���ه ت، ده بێت مۆڵه ت له س���ه ندیكای رۆژنامه نوس���ان وه ربگ���رن "ئه وه خۆی به ش���ه رعیه تی دانپیانه ن���ه له خۆی���دا رۆژنامه نوس���ێكیش ه���ه ر س���ه ندیكا، نه بوبێت به ئه ندام ئێمه زۆریمان له كه س
نه كردوه ".ئ���ه م ئاماره كان���ی به پێ���ی ه���ه ر لق���ه ، له ك���ۆی 1451 ئه ندام���ی كارای س���ه ندیكا، تائێس���تا 278رۆژنامه نوس كه فه رمانب���ه ری حكومه ت���ن خزمه تی كاری رۆژنامه نوس���ییان بردۆت���ه وه بۆ فه رمانگه كانی���ان، به م���ه ش له ئه ندامی
كاراوه ده بنه ئه ندامی به شدار.له ب���اره ی ئیمتی���ازی ئه وانی���ش بۆ ئه ندامه كانیان كاروان باس���ی له وه كرد كه تائێس���تاش له هه وڵ���ی دابینكردنی زه وین بۆ 169رۆژنامه نوس، كه ماوه ی چه ندی���ن س���اڵه بڕی���اره پێیانبدرێت، به ده ر ل���ه وه هه مو جۆره چاره س���ه ر و له نه خۆش���خانه كانی نه ش���ته رگه ریه ك ش���ۆڕش بۆ رۆژنامه نوسان و كه سه پله یه كه كانی���ان به بێ به رامب���ه ر ده كرێت.
ئه مه جگه له وه ی داشكاندنێكی تایبه ت بۆ گه شته كانیان به فڕۆكه كراوه .
دروستكردنی س���ه ندیكایه كی تر یان هه ر رێكخراوێكی تر رۆژنامه نوس���ی ، كه ماوه ی���ه ك كۆمه ڵێك له رۆژنامه نوس���ان خه ریكی دروس���تكردنی ب���ون، به وته ی كاروان له یاس���ادا رێگ���ه ی پێنه دراوه . له باره ی ژماره ی باڵوكراوه كاغه زیه كانیش ئه و به رپرسه ی سه ندیكا وتی "له ئێستادا له س���ه رجه م هه رێمی كوردستاندا 750
تا800 باڵوكراوه ی كاغه زی هه یه ".له به رپرس���انی كام ئه وه ش له باره ی حكومی و حیزبی ئه ندامی لقه كه ی ئه وانن، س���كرتێری لقی سلێمانی س���ه ندیكای رۆژنامه نوس���ان هێمای به وه دا هه ریه ك به رپرسی به سیفه تی جوندیانی له ئازاد مه ال راگه یان���دن و ناوه ندی مه كته ب���ی به ختیار وه ك سه رنوس���ه ری رۆژنامه ی بایزی س���ه رۆكی ئه رس���ه الن چاودێر و پێش���تر سه رنوسه ری كه په رله مانیش كوردس���تانی نوێ بوه ، ئه ندامی كارای
سه ندیكای رۆژنامه نوسانن.
لقی‌‌سلێمانی‌‌سه‌ندیكای‌‌رۆژنامه‌نوسان،نهێنیه‌كانیان‌ئاشكرا‌ده‌كه‌نمانگانه7ملیۆن‌دینار‌له‌حكومه‌ت‌وه‌رده‌گرن‌و‌ئه‌مساڵیش‌زیاد‌له23ملیۆن140دینار‌ئابونه‌ی‌‌ئه‌ندامانیان‌بوه
بینای لقی سلێمانی سه ندیکای رۆژنامه نوسانی کوردستان فۆتۆ: ئاسۆ
ژماره ی ئه ندامانی ئه م لقه 2031
ئه ندامه له و ژماره یه ش
1451ئه ندامی كارایه و 429
به شداره و83 شی مه شقكاره
لقی سلێمانی ئه ندامه
رۆژنامه نوسه كانی هه رسێ حیزبه ئۆپۆزسیۆنه كه ،
له ئه ندامانی هه ردو حیزبه
ده سه اڵتداره كه ی كوردستان چاالكترن
ئا: دانا ره زگه یی
ماوه ی ساڵێك تێپه ڕی به سه ر ئازادكردنی رۆژئاوای كوردستان و
له و ساڵه دا چه ندین كێشه و گرفتی ناوخۆیی سه ری هه ڵداوه و تاكو ئێستا كێشه كان به هه ڵواسراوی ماونه ته وه و په یه ده ش له ئێستادا
له هه وڵی دروستكردنی ده سته یه كه بۆ پێكهێنانی حكومه ت و هه وڵدان
بۆ دروستكردنی په رله مانێك له رۆژئاوا به اڵم الیه نه كوردیه كانی تری رۆژئاوا دژی ئه و ده سته یه ن و به سه ركه وتوی نازانن چونكه تاكو ئێستا رێكه وتننامه ی هه ولێر به جێ
نه گه یه نراوه .
ساڵح موسلیم هاوس����ه رۆكی پارتی یه كێت����ی دیموكرات����ی كورد)په یه ده ( له لێدوانێك����ی بۆ كه ناڵی بی بی س����ی رایگه یاند" ئێم����ه نیه تی ئه وه مان نیه له ئێس����تادا كار له س����ه ر دروستكردنی ده وڵ����ه ت بكه ی����ن ب����ه اڵم ده مانه وێت ده سته یه كی سه ربه خۆ دروست بكه ین بۆ به ڕێوه بردنی رۆژئاوای كوردس����تان ئه و ده سته یه ش به هه ڵبژاردن ده كرێت و ئێم����ه هه م����و الیه ن����ه كوردیه كان����ی ئه و بۆ بانگێش����تكردوه رۆژئاوام����ان
ده سته یه .كوردس����تان جڤاك����ێ كۆم����ا له به یاننامه یه كدا وێڕای پشتیوانیكردن و ب����ۆ ده س����ته ی پاڵپش����تی خۆی����ان به ڕێوه به ران����ی رۆژئاوا هۆش����یارییاندا له سه ر رۆژئاوای ئه نقه ره به حكومه تی كوردس����تان به وه ی كه توركیا ده ست وه رئ����ه دات و رۆژئ����اوا له كاروب����اری ده یه وێت بارودۆخ����ی رۆژئاواش وه كو شاره كانی تری سوریای لێبێت و به هه ر جۆرێك بێت ئه یه وێت كه رێگری بكات له به ره وپێش����بردنی رۆژئ����اواو هێنانی
هێ����زی تیرۆریس����ت و بێگان����ه بۆ ناو خاكی رۆژئاوای كوردس����تان. كه جه كه ئاگاداری توركی����ای كردوه له وه ی كه په یوه ندی خۆی بپچڕێنێت له گه ڵ ئه و گروپانه و ده س����تهه ڵبگرێت له تێكدانی
ره وشی ئارامی رۆژئاوا .ئامینه ئوس����ی ئه ندامی ده س����ته ی رێڤه ب����ه ری په یه ده ب����ۆ ئاوێنه وتی " ئێمه له رۆژئاوای كوردس����تان له هه وڵی ئه وه دای����ن ده س����ته یه كی س����ه ربه خۆ دابمه زرێنین و خۆمان كاروباری رۆژئاوا رابپه رێنی����ن و ئ����ه وه ش ئاماده كاریه ك بێت بۆ ئ����ه وه ی له داهاتودا حكومه ت رابگه یه نین و په رله مانی خۆمان هه بێت
له رۆژئاوای كوردستان .
ئوسی ئه وه ش����ی راگه یاند كه ئه وان الیه نه كان زۆرینه ی ئه وه دان له هه وڵی دروس����تكردنی بۆ هه بێت ئاماده ییان ئه و ده سته یه و ئه گه ر هه ر الیه نێكیش خۆی����ان ئ����ه وا ن����ه كات به ش����داری زه ره رمه ندی یه كه من و مێژوش تۆماری ئه كات كه ئه وان به ده س����تی بێگانه و
ده ره وه ی رۆژئاوا به شداری ناكه ن.س����ه باره ت به هێزو الیه نه كانی تری رۆژئ����اوا ئامینه وتی " ئێمه ئاگادارین كه هه ندێ الیه ن به قسه ی ئه مالو ئه وال نه بێت ناتوان����ن ئاویش بخۆنه وه ، به و ش����ێوه یه چۆن ده توانن كوردس����تانی رۆژئاوا بپارێزن سه باره ت به ده ستوه ردان له رۆژئاوای كوردس����تان، وتی توركیا
هه مو هه وڵێكی خستۆته گه ڕ بۆ ئه وه ی كورد س����ه ركه وتو نه بێ����ت له رۆژئاوا و كوردیه كانی����ش له الیه ن����ه به ش����ێك پاڵپش����تی له هه ڵوێس����ته كانی توركیا ئه ك����ه ن به داخه وه ك����ه هه ندێ كه س له هه رێمی باشوره وه دێن بۆ هاوكاری گروپ����ه چه ته و تیرۆریس����ته كان دژی ك����ورد ئه جه نگن له ب����ری ئه وه ی دژی
ئه سه د بجه نگن .كاوه ئازیزی ئه ندامی سه ركردایه تی پارتی ئازادی ك����وردی بۆ ئاوێنه وتی "ئێم����ه هیچ كاتێك ناچینه ناو گروپ و هێزێكه وه كه شه رعیه تی نه بێت چونكه ئێمه وه كو پارته كانی رۆژئاوا له هه ولێر به اڵم ئیمزاكردوه رێكه وتننامه یه كمان
تاكو ئێس����تا به جێ نه گه یه نراوه بۆیه تاوه ك����و ئ����ه وه به ج����ێ نه گه یه نرێت هیچ ده س����ته یه ك س����ه ركه وتونابێت و ئه وه ش ته نه����ا په یه ده یه كه ئه یه وێت ئه و ده س����ته یه دروس����ت ب����كات و بۆ وه ك دواتر حكوم����ه ت و پێكهێنان����ی خۆی����ان ئه ڵێن په رله مان به اڵم تاوه كو ئه و رێكه وتننامه ی����ه به جێنه گه یه نرێت برواناكه م هیچ الیه نێك بڕواته ناویه وه
.ئه ندام����ی یوس����ف عه بدولباق����ی س����ه ركردایه تی پارت����ی یه كێتی كورد له س����وریا بۆ ئاوێنه وتی "ئێمه له گه ڵ ئه وه دای����ن كه رۆژئاوای كورددس����تان كورد هه بێت و سه ربه خۆی هه رێمێكی
خۆی حوكمڕانی رۆژئاوای كوردس����تان ب����كات به اڵم ئ����ه وه ش پ����الن و كاتی ده وێ����ت و ده بێت پێش����تر ئاماده كاری ت����ه واوی ب����ۆ بكرێت ك����ه پێكهاته ی هه مو الیه نه كان����ی رۆژئاوا له خۆبگرێت ب����ۆ ئ����ه وه ی به یه ك����ه وه بڕیاربده ن و ئاوه دانبكه نه وه و كوردستان رۆژئاوای بتوانین خزمه ت به رۆژئاوا بكه ین به اڵم له وكات و ساته دا ته نها زیان به رۆژئاوا ئه گه یه نرێ����ت و گرژی و ئاڵ����ۆزی زیاتر له نێ����وان الیه نه كان دروس����ت ئه بێت بۆیه واباش����تره پێشتر رێكه وتننامه ی هه ولێر به جێبگه یه نرێت ئینجا بیر له وه بكه ین����ه وه كه هه رێمێكی س����ه ربه خۆ
رابگه یه نی.
له‌رۆژئاوای‌كوردستان‌هه‌وڵی‌پێكهێنانی‌هه‌رێمێكی‌سه‌ربه‌خۆ‌ئه‌درێت
له هه وڵی ئه وه داین حکومه ت
رابگه یه نین و په رله مانی خۆمان
هه بێتبازگه یه کی YPG له رۆژئاوای کوردستان له ئینته رنێته وه
17 (387( سێشه ممه 2013/7/23 [email protected]کۆمه‌اڵیه‌تی
ئا: ناهیده
رۆژ بەرۆژ مندااڵنی سەرشەقام، جا بۆ سواڵکردن بێت یان بۆ کاسپی کردن و
شت فرۆشتن لەزیادبوندان .
زۆرێک ل����ەو مندااڵنە لەالیەن خەڵک و ڕێبواران����ەوه هاوکاری دەکرێن و پارەیان دەدرێتێ، هەندێجاریش لەبەر جنێودان و قسەی ناشرینی منداڵەکان و بێزارکردنی ش����وفێرەکان رێبواران و ش����وفێرەکان لێی����ان تورەدەبن و مامەڵ����ەی خراپیان لەگەڵ دەکەن یان لەالی����ەن هێزەکانی
پۆلیسەوە دەستگیر دەکرێن.ئ����ازاری ئ����ەم من����داڵ و مێردمندااڵنە بەجۆرێکە ک����ە رەنگە تەنها بەبینینیان بۆ ماوەیەک توشی شۆک و بێ ئومێدیت بکات لەدەسەاڵتێک کە ماوەی 23ساڵە حوکمی کوردس����تان دەکات. ئەوان نە س����ەرمای زس����تان و نە گەرمای هاوین
ڕایانده گرێت و بەردەوام لەهەوڵدان. ئ����ەو ته مه ن����ی 15 س����اڵه ، خاوه نی باوكێك����ی نه خۆش و دو ب����رای بچكۆله ، دایكی هه مو به یانیه ك زو به خه به ردێنێت و ره وانه ی س����ه ر ش����ه قامه كانی ده كات، ئه و نه ئه ندازی����اری رێگاو بانه كانه و نه منداڵی خواپێداوێكه بۆ پیاس����ه جرت و فرت بكات، ئه و كچه س����ارایه ، ئه و كچه ناچاره رۆژانه س����ه فاو مه ڕوای زۆربه ی شه قامه كان بكات له به ر ده سكه وتنی 10
بۆ 15 هه زار دینار . س����ارا كه پاكه تێكی بنێشتی سه همی پێیه و له گه ڵ پێس����ته س����وتاوه كه یدا ئاوێزان بون، نیگه رانه له و چاره نوسه ی تێیكه وت����وه و ده ڵێت" كاتێك بنێش����ت ده فرۆش����م هه ندێك ك����ه س پێمده ڵێن ئه مه ئیشی تۆ نیه ، به اڵم چی بكه م خۆ
ده ست له خه ڵك پانناكه مه وه " . ئه گ����ه ر ئ����ه و كچه س����ه ختیی ژیان وایلێكردبێت کە بەو ج����ۆرە نان پەیدا ب����کات، ئ����ه وا به قس����ه ی به رپرس����انی هه ندێكی����ان كۆمه اڵیه ت����ی وه زاره ت����ی له الی����ه ن خێزانه كانیان����ه وه فێری ئه وه ده كرێن له سه ر ش����ه قامه كان ئه و كاره
بكه ن. دیارده ی ته شه نه كردنی منداڵ له سه ر ش����ه قامه كان، تائێستاش هیچ ئامارێكی ورد له وباره ی����ه وه نیه ك����ه چه ند منداڵ شه قامه كانیان كردۆته مه ڵبه ندی بژێوی
ژیانیان. به رپرس����ی چاودێری گه ش����ه پێدانی پیش����ه یی و كۆمه اڵیه تی سلێمانی، ئاالن كه ریم، ئ����ه وه ده خاته ڕو كه به ش����ێك ل����ه و مندااڵنه نه ك ش����ه قامه كان به ڵكو
قه ده غه كراوه كان����ی ش����وێنه ده چن����ه خواردن����ه وه و م����ه ی یانه كان����ی وه ك ئه وه مان لیژنه یه كه وه له رێی وتیش����ی" ب����ۆ ده ركه وتوه هه ندێ����ك له خێزانه كان ده یانه وێت منداڵه كانیان فێری ئه و كاره بكه ن. ناوبراو باس����ی له وه ش كرد كه راپۆرتێكی����ان ب����ۆ دادگای نه وجه وانان به رزكردۆته وه تا رێوش����وێنی پێویست بگرنه ب����ه رو له الی����ه ن لیژنه یه كیش����ه وه
به رده وام ورده كارییان پێده درا".
دڵش����اد كۆمه الیه ت����ی، توێ����ژه ری حه مه س����اڵح، ئام����اژه ب����ه وه ده دات به هۆی سیس����ته می ئاب����وری داته پیوی ناچارن له مندااڵن زۆرێك كوردستانه وه كار بك����ه ن و به ش����ێكیش له خێزانه كان ده یان����ه وێ منداڵه كانی����ان كاربك����ه ن و واڵتان����ه ی ئ����ه و هه م����و وتیش����ی:" فه س����ادیان تی����ادا به رب����اوه و خاوه نی ئابورییه كی داته پیون تیایاندا ده رامه ت له دابه زیندایه و به شێكی كه م له خه ڵكی
داهاتێك����ی زۆری واڵتیان له ده س����تدایه سیسته می كۆمه اڵیه تی تێكده چێت".
له باره ی كاركردنی منداڵیش����ه وه ئه و توێ����ژه ره پێیوای����ه كاریگ����ه ری خراپی ده بێ����ت و وتیش����ی:" ه����ه ر ته مه ن����ه و ژینگه یه كی تایب����ه ت به خۆی هه یه هه ر ش����ێوانێكیش له و ژینگه ی����ه دا روبدات، ئه وا زیانی خراپ����ی ده بێت بۆ داهاتوی ئه و منداڵه ، بۆیه پێویس����ته منداڵه كان له ش����ه قامه كان دوربخرێن����ه وه ، چونكه
هه ندێك له و مندااڵن����ه روبه ڕوی مرۆڤی خراپ ده بنه وه و دور نیه كاری نه شیاویان به رامبه ر بكرێت" . باس����ی له وه ش����كرد رێگه چاره یه كی حكوم����ه ت پێویس����ته درێژخای����ه ن بۆ روبه ڕوبون����ه وه ی ئه وه دابنێت و وتیش����ی"حكومه ت ده توانێت له ڕێ����ی یاس����ایه كه وه ئ����ه و مندااڵن����ه بۆ پێداویس����تیه كانیان بگرێته خ����ۆی و دابین بكات، دڵنی����ام ئه وه ئه نجامێكی
باشی ده بێت".
منداڵ و شه قام ئاوێزانی یه كتر بون
به شێك له و مندااڵنه نه ك
شه قامه كان به ڵكو ده چنه شوێنه
قه ده غه كراوه كانی وه ك یانه كانی مه ی
خواردنه وه شدو برا به دیار سندوقی بۆیاخه که یانه وه خه و ده یانباته وه فۆتۆ: ئاراس
ئا: سارلین
بەر لەهاتنی مانگی رەمەزان قومارچیەکان مشوری ئەوە دەخۆن
لەکوێ و چۆن قوماربکەن تا ئاشکرانەبن و سزانەدرێن. هێزەکانی پۆلیس بەدوای قومارچیەکانەوەن و
گلەیی ئەوەش لەدادگاو دادوەرەکان دەکەن کە رەنگە نەتوانن ئەو
شتانەیان دەستبکەوێت کە دادوەر داوایان لێدەکات تا دەستگیریان بکات.
بەر لەهاتنی مانگی رەمەزان لەهەندێک لەیانەکان����دا بەئاش����کرا قوماردەکراو تا نیوە شەوێکی درەنگ ئەو یانانە جمەیان دەهات لەو پیاوو ک����وڕە گەنجانەی کە هەریەکەی����ان ب����ەدزی خێزانەکانیانەوە یان هەندێجار پیاوەکان تەنانەت بەدزی ژنەکانیشیانەوە تا بەرەبەیانی خەریکی قوم����ارو دۆڕان����دن و بردن����ەوەی پ����ارە
دەبون. قومار نەخۆشیەکی هێندە کوشندەیە کە ن����ەک تەنها زەرەری بۆ کەس����ەکە هەیە بەڵکو بەش����ێوەیەک ئاس����ەواری خراپ بەجێدەهێڵێت ک����ە دەبێتە هۆی ش����یرازەی پچڕاندنی پەرتەوازەب����ون و خێزانەکان. ئەمی����رە محەمەدی تەمەن پەنجاو س����ێ س����اڵ ماوەی سی ساڵە بەبێوەژنی چوار کچەکەی بەخێو دەکات و ئەو قومار بەماڵوێرانکەر دەزانێت چونکە سی س����اڵە ئەرکی چوار کچی بێباوکی کەوتۆتە سەرش����ان. ئەمی����رە ئەوکات تەنها دەس����اڵ بوە لەگ����ەڵ مێردەکەی هەر بەردەوام کردوە هاوس����ەرگیرییان بەناچاری بۆی����ە قوماربوە خەرحک����ی لێیجیابۆتەوەو بەبێوەژنی بەرگەی هەمو ئازارەکانی گرتوە تا کچەکانی توش����ی خراپ����ە نەبن و وتی" خۆزگە هەمو کەس تێدەگەیشت لەئازاری قومارچی ئەوکات هەرگیز دەس����تی نەدەبرد بۆ وەره قەی کۆنک����ەن ئەگ����ەر بۆ گاڵت����ەش بوایە، ژیانی من داس����تانێک ب����و لەمەینەتی، گەر رۆماننوس����ێک باش بینوس����ێتەوە
وەردەگێڕدرێتە س����ەر هەمو زمانەکانی دنی����ا، مێردێ����ک لەس����ەرەتای تەمەنی هاوس����ەریەوە فێڵی لێکردم شەوانە تا نیوەش����ەو وەنەوزم دەداو دادەنیش����تم تا دەهاتەوە یەکس����ەر ه����ه زار جێنوی دەداو بۆڵ����ە بۆڵ����ی بەس����ەرما دەکرد ک����ە بۆ نەخەوتوم کاتێکیش پرس����یارم لێدەک����رد هەرج����ارەو درۆیەکی دەکردو هەڵیدەخەڵەتان����دم ت����ا کار گەیش����ت ب����ەوەی لەخانوەکە خۆم و ه����ەر چوار کچەکەمیان دەرکرد، وەک پشیلە حەوت ماڵم پێکردن هێشتا دانی بەتاوانەکەیدا نەدەنا دواجار، كچە هەشت ساڵەکەمی لەقوم����اردا دۆڕاند ناچار چ����ی ئاڵتونم هەبو ک����ە الی دایکم دامنابو فرۆش����تم پارەی دۆڕانەکەمان داو یەکس����ەر داوای
جیابونەوەم الی دادوەر تۆمارکرد".
لەراس����تیدا بۆ ژنێکی گەنجی تەمەن سی س����اڵ بێوەژنبون بەچوار منداڵەوە ئاس����ان نەبو، ب����ەاڵم وەک خۆی وتی" ژیانێکی سەربەرزانە کە تەنها دەستت و لەش����ت ماندوبێت بەکارەوە زۆر باشترە لەوەی کە مێشکت ماندوبێت، بەردەوام
هەڵبخەڵەتێندرێیت".دیارە چیرۆکی قومارچی و قومارخانەکان زۆرن و ئەستەمە قومارچیەکان بەئاشکرا دانبەوەدا بنێن ک����ە زەرەرمه ندن بەاڵم محەمەد ئەمینی تەمەن شەست و حەوت ساڵ بەئاشکرا دانی بەوەدا نا کە قومار هەمو ژیان کردە دۆزەخ و ئێس����تا وەک پیاوێک����ی تەنه����ا لەژێرخان����ی ماڵێکدا ژیان دەگوزەرێنێت، ئ����ەو وتی" ئەگەر بگەڕێمەوە بۆ بیست ساڵی ئەو دەستەم دەبڕم ک����ە کاخەزی قوماری پێهەڵبگرم
چونکە من ئێس����تا بێبەش����م لەسۆزی بەرەحمەت����ی لەدەس����تی منداڵەکان����م هاوس����ەرەکەم ". ئ����ەو بەگریانەوە ئەم قسانەی کردو داوایکرد لەوە زیاتر برینە
کۆنەکانی نەکولێنینەوە. س����ەرچاوەیەکی ئ����اگادارو نزیک کە لەیەکێ����ک لەقومارخانەکانی ناوش����اردا کاری دەک����رد باس����ی ل����ەوە ک����رد کە پیاوێک����ی گەنج ح����ەوت دەفتەر دۆالرو خانوەک����ەی ک����ە بایی بیس����ت دەفتەر دۆالر بوە دۆڕاندویەتی و دواترلەژنەکەی جیابۆت����ەوەو خۆی����ان بەبارمتەو لەبری پارەی دۆڕاودا بردوە ب����ۆ لوبنان، هەر ئەو س����ەرچاوەیە باس����ی لەوەکرد کە زۆرب����ەی قومارچی����ەکان تەنه����ا کوڕی دەوڵەمەند نین، بەڵکو هەندێجار فیتەرو کرێ����کارو خەڵکانی ئاس����ایی زیاتر دێن
کوڕی دەوڵەمه ندەکان و کوڕە "راس����تە بەرپرس����ەکان رەنگ����ە لەش����ەوێکدا دە دەفت����ەر دۆالر بدۆڕێنن بەاڵم هەرکەس بەپێ����ی پارەکەی گیرفان����ی دەباتەوەو
دەدۆڕێنێت". کەسانە ئەم دەس����تگیرکردنی دیارە لەالیەن هێزەکانی پۆلیسەوە ئاسان نیە چونکە وەک، نەقیب سەرکەوت ئەحمەد پۆلیس ڕاگەیاندنی لەبەرێوەبەرایەت����ی باس����ی لەوەکرد ئەوان س����ەرەتای ساڵ دەس����تگیرکردنداو لەهەڵمەتێکی تەنها لەم����اوەی ی����ەک رۆژدا 3٦ کەس����یان لەناو سلێمانی دەس����تگیرکردوە بەاڵم" ئێستا ئامارێکی فەرمیمان لەبەردەستدا نیی����ە بۆی����ە ناتوانین ب����ەوردی بڵێین ئەوەندە قومارچی هەیە، چونکە ئەمڕۆ جیاوازیان ڕێگ����ەی قومارچیەکانی����ش
دۆزیوەت����ەوە بۆ قومارو ش����وێنەکانیان دەگ����ۆڕن و زۆرتر لەمااڵن����دا کۆدەبنەوە ی����ان لەباخەکانی دەرەوەی ش����ار یان کابینەکان����ی دوکان، هەرکاتێکیش ئێمە بمانەوێ����ت بچین بۆ دەس����تگیرکردنیان جاسوس����یان داناوە لەدەرەوەو یەکسەر دەکەن����ەوەو ئاگاداری����ان بەتەلەف����ۆن وەرەق����ەو پارەکانیان الدەبەن حاکمیش ئێم����ەی ئیجبارک����ردوە ت����ا بەوەرەقەو پارەکەو واتە بە"موتەلەبس بیلجەریمە" نەیانگرین بەقومارچی دانانرێن، هه ڵبه ته ئەم دەس����تگیرکردنەش زۆر ئه ستەمە". ئەو باس����ی لەوە کرد ک����ە یەکەمجاری دەستگیرکردنیان دادوەر بە 100بۆ 150 ه����ەزار دینار غەرامەی����ان دەکات بەاڵم ئەگەر دوەم و س����ێیەمجار بێت لەمانگێ بۆ شەش مانگ حوکمیان دەدات".
قومارخانەکانی سلێمانی لەمانگی رەمەزاندا چیان لێدێت؟
قومار نەخۆشیەکی هێندە کوشندەیە کە
نەک تەنها زەرەری بۆ کەسەکە هەیە بەڵکو
بەشێوەیەک ئاسەواری خراپ بەجێدەهێڵێت
کە دەبێتە هۆی پەرتەوازەبون و
پچڕاندنی شیرازەی خێزانەکان
كچە هەشت ساڵەکەمی
لەقوماردا دۆڕاند ناچار چی ئاڵتونم هەبو کە الی دایکم
دامنابو فرۆشتم پارەی دۆڕانەکەمان داو یەکسەر داوای
جیابونەوەم الی دادوەر تۆمارکرد
چیرۆکی قومارچی و قومارخانەکان زۆرن له ئینته رنێته وه
[email protected] (387( سێشه ممه 2013/7/23 ته وه ره یه ک بۆ گفتوگۆ: قه یرانی رۆشنبیران
باڵده گرێت ته بس���یتكردن )كاتێ���ك به س���ه ر كلتورێكدا، سوپایه ك له نوسه رو نمایش���كه رو كاڵف���ام و رۆژنامه نوس���ی به سته زمان، تێكڕای تابلۆی ڕۆشنبیریی
داگیرده كه ن(.مانیفێس���تۆی ئه حم���ه د: -س���ه اڵح یاخیب���ون و له گه له كه وت���ن، رۆژنام���ه ی
هاواڵتی ، ژماره 398-
به رایی :)ئاوێنه ( هه فته نامه ی هه نگاوه ی ئه م گفتوگۆكردن ته وه رێك���ی كردنه وه ی بۆ له مه ڕ پرس���ی قه یرانی رۆشنبیران، له م ئان و س���اته ی واڵتی ئێمه دا پڕبایه خه و له جێی خۆیدایه ت���ی .. چونكه هیچ كات هێنده ی ئێس���تا گه مه ی ڕۆش���نبیریی ، له سه ر حسابی رۆش���نبیریی ڕاسته قینه ڕه واجی نه بووه . هیچ كات هێنده ی ئێستا سه تحی بون و ته بستیكردن و هه رزه گوێی ، رۆش���نبیریه وه ، ڕۆش���نبیرو به ن���اوی نه بووه . دره وه ش���انه وه دا له هه ڵكشان و به ن���اوی ڕۆش���نبیری دژه ڕه وتێك���ی ڕۆژنامه وانیه وه ، ڕۆشنبیری و بزوتنه وه ی
كایه كه ی پاوان نه كردووه .هیچ كات هێنده ی ئێستا ئه و كاره كته ره ی ناوی ڕۆش���نبیره ، شوناسی خۆی ئه تك نه ك���ردووه . ئه و له الیه ك ژورنالیس���ته و له الی���ه ك ئه كتیڤیس���ته و له و س���ه ره وه له پش���ت په رده و به سوكه ش���ه رمێكه وه س���ه رقاڵی سیاسه ته )به ش���ێوازه زۆر ده یه وێت له والشه وه پۆپۆلیستیه كه ی (، ڕۆڵێك���ی پێغه مبه رانه وازی بكات و وه ك واعیزو ڕێنیش���انده رێك دێته گۆ. دیسان هیچ كات هێنده ی ئێس���تا، ڕۆش���نبیری له بانیژه كانی ئێم���ه خوێ���ن س���اردانه خۆی ڕاڤه كردنه وه (، كه لت���ورو )تیۆر و باوه ش���ی )حوكمدان و نه داوه ت���ه فڕێ
ساده گۆیی و هه ڵوێست تۆماركردنه وه (.هیچكات هێنده ی ئێستا، له خوێندنه وه و تێڕام���ان و بیركردن���ه وه و به رهه مهێنانی چه م���ك و گوت���اری فیك���ری ته رێ���زی نه ك���ردووه و به دی���ار ڕوداوه كان���ی ڕۆژو سیاسه تێكی بازاڕییه وه نه بۆته ئێشكگر. هاوكات ئان و سات نه بووه هێنده ی ئێستا ڕۆش���نبیری ئێمه ، گوێ له مستی شه قام بێت و قسه ی دڵی سیاس���یه كان بكات. ئێستا كاتیه تی بپرسین، ئه رێ به ڕاست ڕۆشنبیره جدیه كان كوێوه چون؟ پرۆژه ڕۆشنبیرییه سه نگینه كان چییان لێهات؟ بۆ خه می ئه وه ڵ و ئه خیری ڕۆش���نبیرانی ئێمه ، ب���وو به كه مپینكردن و ئیمزاكردنی قیڕه قی���ڕو ناڕه زای���ی و به یاننام���ه ی خۆنمایش���كردن و هوتاف كێشان؟ ئه ی كوا كتێبه قه واره ئه ستورو كوا دیبه یت و ك���ۆڕو كۆبوون���ه وه فیكریه كانیان؟ كوا خه ونی ڕۆشنگه ری و كوا گۆڕینی ڕیشه یی
مرۆڤی كورد؟فیك���ری و هاوس���ه فه ریی ئه وه ب���ۆ له دنیابینیه كانی "میش���ێل قوڵبون���ه وه فۆكۆو ئه ریك فرۆم و س���یگمۆند فرۆیدو جاب���ری و ئه بوزه ید"دا، گ���ۆڕا بۆ ڕه دو به دل���ی ڕۆژنامه وانی زۆر س���اده له گه ڵ "كه م���ال كه ركوكی و ئاش���تی هه ورامی و ئه رێ مه البه ختیارو سۆزان ش���ه هاب"؟ بۆ خه م���ی فیك���ری و لێكۆڵین���ه وه پڕ س���ه رچاوه كان، ب���وون به خ���ۆ خزاندنه به دواداچونی ناو س���تونی ڕۆژنامه كان و ڕوداوه كانی ڕۆژ؟ كوا ئه و مه س���افه یه ی ڕۆش���نبیر له ژورنالیس���ت و ڕۆش���نبیر سیاس���ی و له چاودێ���ری له چاالك���وان و له سیاس���ه تمه دار حیزب���ی و له كه س���ی جیاده كات���ه وه ؟ ئه وه بۆ گوتاری ئیلیتی گوتاری له گ���ه ڵ كوردی ، ڕۆش���نبیریی كۆمه ڵگه ی نه خوێنده واره كانی ع���ه وام و
كوردیدا بوون به یه ك؟ئه مان���ه مه راق و ده رده دڵ���ی ڕۆژانه ی هه موویان���م وه اڵم���ی ده زان���م من���ن، ده س���گیرنابێت، وه لی هی���وادارم له ڕێی ئه م ت���ه وه ره ی ڕۆژنام���ه ی )ئاوێنه (وه و له وانه ی هه ندێك به شداریكردنی به هۆی هێشتا له خه می ڕۆش���نبیری كوردیدان، النی كه می وه اڵمی ئه و پرس و باس���انه م
بۆ ڕون ببێته وه .
یه كه م/ )سه تحیبون( تائه وپه ڕی : ئه زان����ن بیس����ت س����اڵ له مه وب����ه رو ڕێ����ك و ڕاس����ت ل����ه )1993/6/12(داو له س����ه روتاری ژماره )س����ێی ( گۆڤاری )ئازادی (دا چی نوس����راوه ؟ لێره دا كه م تا كورتێك هه وڵده ده م گه ر هه موش����ی نه بێت ئه وا چه ند په ره گرافێكی سه ره كی ئه و سه روتاره تان به رچاو بخه م.. تایتڵی س����ه روتاره كه ئه مه یه )رۆژنامه گه رێتی و ڕۆش����نبیری ( و ده ڵێ����ت: )هه رچه ن����ده دیارده یه كی ڕۆژنامه گه رێت����ی دیارده ی شارستانیه و ساتێكی گرنگه بۆ په ڕینه وه له هۆشیاریه كی سنوردارو له خۆڕازییه وه ، به ره و هۆشیاریه كی كراوه و جیهان ویست، هیچ����كات ئه وه ش����دا له گ����ه ڵ ب����ه اڵم نه ب����ووه و ڕۆژنامه گ����ه ری بزوتن����ه وه ی ناب����ێ و ناتوانێت، له هه ڕه م����ی پێكاتنی شوناس����ێكی ڕۆش����نبیریدا به شداربێت، یان توخمێكی بنچینه یی ئه و شوناس����ه پێكبهێن����ێ . له هه م����وو فه رهه نگێك����ی بزوتن����ه وه ی هه میش����ه ته ندروس����تدا، ڕۆژنامه گ����ه ری ده كه وێت����ه دواقۆن����اغ، ی����ان له باش����ترین حاڵه ت����دا قۆناغێكی ڕۆش����نبیری بزوتنه وه یه كی هه ره الوازی
پێكدێنێت...له توانایدا ڕۆژنامه گ����ه ری بزوتنه وه ی نییه شوناس����ێك ب����ۆ ڕۆش����نبیرییه ك دروس����ت بكات كه شوناسێكی مه عریفی بێت، به ڵكو ته نه����ا هۆكارێكه بۆئه وه ی ته عبی����ر ڕۆش����نبیریه ك له ڕێگای����ه وه له خ����ۆی و توان����ای خۆی و هۆش����یاری ب����ه ده ره وه ... به رامبه ر ب����كات، خۆی ڕۆژنامه ته نها یه كێكه له و كه ره ستانه ی هۆشیاری ڕۆشنبیریه ك له ساته وه ختێكی پێویس����تدا به رهه م����ی ده هێنێ ، نه وه ك كاری ڕۆشنبیریه ك له سه رجه میدا ببێته
ڕۆژنامه گه ری .گرفتی گه وره له وه دایه كه جه س����ته ی ڕۆش����نبیری ئێمه له ڕۆژنام����ه خوڵقاوه و ڕۆش����نبیریی ئێم����ه ش، ته نه����ا له ڕێی لێره وه س����ه رده رده هێنێ . ڕۆژنام����ه وه به قه د به رته سكی الپه ڕه ی ڕۆژنامه كان، به رته س����كی دیدی ڕۆش����نبیری ئێمه ی داگیرك����ردووه . ئ����ه وه ئه وان����ن له بری ئه قڵ����ی ئه كادیمی و ئه قڵ����ی مه عریفی و هه ڵس����ه نگاندنی ڕه خنه ی����ی و دی����دی زانس����تی ، دوا مه حه كی بڕیاردانن. واته دواهه مین وته ته نها له س����نوری ستونه - زۆرجار مردووه كان����ی - ڕۆژنامه دا دوایی دركاندنی ئاش����كرابوون و بڕیاری دێت، ئ����ه و دواهه می����ن وته یه ش له ده س����تی
ڕۆژنامه نوسه كاندایه (.ئێستا هه ركه س����ێك دێڕ به دێڕی ئه و س����ه روتاره بخوێنێته وه ، هه ست ده كات
دوای بیست دانه ساڵی ڕه به ق ڕۆشنبیری ك����وردی له هه مان بازنه دا ده خولێته وه .. له ڕیزی به وانه ش����ی كورد ڕۆش����نبیری ده ك����ران و پۆلێ����ن ده س����ته بژێره كاندا ڕه خن����ه ی ئ����ه و حاڵه ته ی����ان ده ك����رد، ئێستا خۆیان بونه ته عه ڕاب و پاڵپشتی سه ره كی ئه و پرۆس����ه یه ده كه ن لێره وه ئێمه له س����اته وه ختێكدا ده ژین، خه ریكه كۆی كۆمه ڵگایه ك ده بێته ڕۆژنامه نوس و
ئه كتیڤیست. پزیش����كه كان ده بینی����ن س����ه یرنییه كلینكه كانی����ان داده خ����ه ن و دێن ده بنه پ����رۆژه كان ئه ندازیاره كان وتارن����وس و وازلێدێنن و ده بنه شرۆڤه كاری سیاسی ، جانتاكانی����ان ڕۆب و پارێ����زه ره كان له لۆكه ری دادگاكاندا جێدێڵن و خه ریكی ڕێپۆرت����اژو لێدوانی ڕۆژنامه وانی ده بن.. دێن و به قافڵه جدیه كانمان ڕۆش����نبیره گۆڤاره تیوری و فیكریه كانیان وه الده نێن و قه رزی كونجێك ده كه ن له ڕۆژنامه یه كدا و ده بنه ستوننوس )ڕۆژگارێك ستوننوس جنێوێك ب����وو به و كه س����انه ده درا كه ڕه خنه ی پ����رۆژه مه عریفیه جدیه كانیان عه ش����اماتێك له والش����ه وه ده ك����رد(. شكس����تخواردوی بێ����كارو له خه ڵك����ی كایه ی سیاس����ی و ناڕه زایی دێن و ده بنه ڕۆژنامه نوس. واته ئیتر له س����ه ر سفره و خوانی ڕۆژنام����ه كان، هه موومان به یه ك ده گه ی����ن و هه موومان وه ك یه ك قس����ه ده كه ی����ن. ڕۆش����نبیران هه م����وو ده بنه ڕۆژنامه نوس و ڕۆژنامه نوسه كانیش تێكڕا
ده بنه ڕۆشنبیر.لێره شدا ئه وه ی ده بێته قوربانی و ئه وه ی بزرده بێت، نوسین و مه عریفه یه و مه غزای قوڵی ڕۆش����نبیریه . هه موومان له س����ه ر ڕوبه ری ڕۆژنامه كان ده نوس����ین، بابه تی فیكری و سیاسی و ئابوری و كۆمه اڵیه تی و جۆره كانی����ه وه و به هه م����وو ڕه خن����ه چونك����ه باڵوده بن����ه وه . هه مووش����یان له ڕۆژنامه ی ماوه یه ك ئه وه ی به حوكمی ژم����اره كارمك����ردووه و )هاواڵت����ی ( )سفری ( ئه و ڕۆژنامه یه م به شان و باڵی خۆم گه یاندۆته هه ولێر، ده زانم پێوه ری وردنوس����ین و بابه تێك باڵوكردن����ه وه ی جوان نوسین نییه ، ته نها ئه وه یه دوورو
درێژنه بێت و جێ زۆرنه گرێت.ڕۆش����نبیری ئێم����ه ل����ه م ده دوان����زه س����اڵه ی ڕابردوودا كه سیحری ڕۆژنامه به ده موچاوێكی بوو بردیان و ئه هلیه كان دووباره ب����ووه وه ی س����ه ر الپه ڕه كانیان، له گه ڵ په نج����ه ی هه رده س����ت و ن����ه ك سه تحی بون و ساده گۆیی و دروشمبازیدا نه رم ك����رد، به ڵكو فێ����ری ئه وه ش بوو قارس����كاری له نوس����ینه كانیدا ب����كات و به جۆرێك خۆی بگوش����ێت كه له ستونی ڕۆشنبیرانی بێته وه ، جێی ڕۆژنامه كاندا ئێمه له به رخات����ری ئه وه ی بیرنه چنه وه و نه كه ن، ك����ه م ژم����اره ی خوێنه ره كانی بون����ه چاودێ����رو ب����ۆ ڕوداوه كانی ڕۆژ چونه كه مین����ه وه . ئه مه ش ناچاریكردن به وه ی به رده وام بنوس����ن و قس����ه بكه ن و واژۆی تۆماربك����ه ن و هه ڵوێس����ت ئه وان بكه ن. پرۆتس����تۆیی به یاننامه ی ئێس����تا له كتێبخانه كانیاندا دانانیش����ن و تیۆری����زه ی ڕانامێن����ن و ناخوێنن����ه وه و واقیعی كۆمه ڵگه ی كوردی ناكه ن، ئه وان به رده وام له سه ر شه قامه كانن و خه ریكی لێدوان����ی ڕۆژنامه وانی و باس و خواس����ی سیاس����ی و جوڵه ی كۆمه اڵیه تین.. ئه وان زیاتر س����ه یرده كه ن و گوێ هه ڵده خه ن،
نه ك بیربكه نه وه و ڕامێنن.ج����اران و تاكۆتای����ی نه وه ده كانی����ش )سنورێك، هێڵێك، ناوه ندێك( له نێوان نوخبه ی ڕۆش����نبیرو كه س����انی حیزبی و ڕۆژنامه ن����وس و چاالكوان����ی كۆمه ڵگه ی مه ده ن����ی و سیاس����ه تمه داراندا هه ب����وو، جیاوازی����ه ك له نوس����ین و گوت����اری ئه و توێژه و خه ڵك و خوای دیكه دا به دیده كرا، وه لێ له ئێستاداو به تایبه ت دوای ئه وه ی واڵت له ن����او ملمالن����ێ و كێبڕكێی هێزه سیاسیه كاندا نغرۆبوو، زه حمه ته بتوانین ڕۆژنامه ن����وس ڕۆش����نبیرێكی قس����ه ی له قس����ه ی كادرێكی حیزبی ، نوس����ینی له نوسینی س����توننوس ڕۆش����نبیرێكی سیاس����ی بزوتنه وه یه كی هه ڵس����وڕاوی
جیابكه یته وه .ئ����ه م تێكه ڵك����ردن و س����ه تحی بون و ساده نوسی و هه رزه گۆییه ، وه كی هاوڕێی ئازیزم "س����ه اڵح ئه حمه د" له نوسینێكیدا باس����ی ده كات: )بووه مای����ه ی ئه وه ی خه ڵ����ك- به ڕۆشنبیرانیش����ه وه - فێ����ری بیركردن����ه وه ی ته قه ك����ردن و ك����رداری ته قه كردن و ئه ده بی ته قه كردن و ئه خالقی ته قه ك����ردن و شۆڕش����ی ته قه ك����ردن و
ڕۆژنامه گه ری ته قه كردن بكات(. بڕوانه : )سه اڵح ئه حمه د: مانیفێستۆی یاخیبون و له گه له كه وتن- ڕۆژنامه ی هاواڵتی ، ژماره -
398- چوارشه مه - 2008/2/20(.ڕۆشنبیرانی ئێمه له م قۆناغه دا پێبزانن یان نا له ڕێ����ی پایه داركردن����ی زیاتری ڕۆڵ����ی ڕۆژنامه وه ، كایه ی ڕۆش����نبیریان نابوتكرد. ساڵی پارو له گه ڵ سه ره تاكانی ب����ون به ڕۆژانه ی ڕۆژنام����ه ی هاواڵتیداو له الپ����ه ڕه ی كه لت����وردا، وتارێكم له ژێر سه ردێڕی )قسه و نوسیندا( باڵوكرده وه و لێره ش����دا هه ندێ به پێویس����تی ده زانم په ره گراف����ی دووباره بكه مه وه ، به تایبه ت ئه وانه ی له گه ڵ هێڵه گش����تیه كانی ئه م )ڕۆژنامه گه ری دێنه وه : یه ك نوسینه دا ك����وردی دوای ڕاپه ڕی����ن كارێكی كرد، نوسین بڕێكی زۆری جدیه ت و قورسایی خۆی له ده س����ت بدات و هیچ س����امێكی نه مێن����ێ . ئ����ه و هه م����وو وت����ارو باس و لێكۆڵین����ه وه بێڕۆح و ك����ه م خوێنانه ی ، ڕۆژان����ه له س����ه ر ڕوب����ه ڕی ڕۆژنامه كان ده یانبینی����ن، ڕاس����تی ئ����ه و بۆچون����ه ده سه لمێنن.. ته بستیكردنه وه ی پرۆسه ی نوسین و ناوزه دكردنی هه موو ده رده دڵ و هه ڵوێس����ت ده ربڕی����ن و ناڕه زایه ت����ی هاكه زای����ی قس����ه یه كی تۆمارك����ردن و نوس����ین- كردووه كارێكی به نوس����ین، به مانای پڕاوپڕی وش����ه كه - تاڕاده یه كی ڕۆژنامه گه رێت����ی دنی����ای له ن����او زۆر، ئێمه دا بزربێت و په راوێزبكه وێت.. ساڵی 1954 شاعیری فه ره نس����ی ڕینێیه شار له نامه یه كدا بۆ هاوڕێیه كی ده نوس����ێت: ئ����ه وه ی ده ینوس����ین ئه وه ی����ه ناتوانین به قس����ه بیڵێی����ن، گ����ه ر بمانتوانیای����ه به قس����ه ده ریبڕین نه مانده نوسی .. ئه م ڕس����ته كورت و ماناداره ڕێك و ڕاس����ت پێچه وانه ی نوس����ین ك����ه پێمانده ڵێت له یه ك����دی . چونكه قس����ه یه و جیاوزان به پێ����ی ئ����ه و ده س����ته واژه یه ی ڕێنێیه ش����ار بێت، نوس����ین بریتیه له وه ی كه ناتوانین به قس����ه ی گوزارشتی لێبكه ین و زمان توانای ئ����ه وه ی نابێت به و ئه ركه ده ینوسین و هه رچی كه وابێ هه ڵبستێ . ده یخه ینه سه ر الپه ڕه كان، ئه و شتانه ن بیاندركێنین و ناتوانی����ن به قس����ه ك����ه مه حاڵه باسیان لێبكه ین، به كورتیه كه ی ئێمه بۆیه ده نوس����ین، چونكه دوچاری ئه و ده سته وس����تانیه ده بین له ده ربڕینی ش����ته كانی هه س����ت و ناخمان، به قسه و به وتن. ئه گه ر ئێس����تا ئه وانه به واقیعی حاڵی ڕۆژنامه گه ری كوردی به راوردبكه ین، ته واو پێچه وانه كه ی ده بینین. ئێمه ڕۆژانه ده بینین قسه گه لێكی زۆرو ده رده دڵێكی بێشومار، ته حزیرو هه ڵوێست تۆماركردن،
به ناوی نوسین و له به رگی نوسیندا خۆیان به رده س����تی خوێنه ران ده خه ن. ده بێت لێره داو له س����ه ر ئه م مه سه له یه یه خه ی ڕۆژنامه گه ری ئه هلیش بگرین- به هاواڵتی و ئه وانیش چونك����ه لڤین����ه وه -، ئاوێنه و له ڕێ����ی ته بس����یتكردنی هه رچی زیاتری نوس����ین و پۆلێنكردنی هه رچی قس����ه و ده رده دڵ هه یه له ژێر تایتڵی نوس����یندا، كارێكی كرد تاڵه مویه ك له نێوان قس����ه و نوس����ین، له نێوان هه ڵوێست و ناڕه زایی و خۆخواردنه وه و نوسینی جدیدا نه مێنێت. ن����ه ك هه رئه وه نده ش بگره له ش����كرێك له ڕۆژنامه نوسی بێ فیكرو بێ ڕوئیاو بێ ڕۆشنبیری ڕاسته قینه په یداببن. نه مانی باریكترین هێڵی نێوان قس����ه و نوس����ین ساده ترین بێتامترین و كردووه ، كارێكی گله یی ، وه ك نوس����ین له س����ه ر الپه ڕه ی ڕۆژنامه كان جێگه ی بێته وه و خاوه نه كه شی وه ك نوس����ه رو ڕۆش����نبیرو چاودێ����ری سیاس����ی و ڕۆژنامه وان����ی پرۆفیش����ناڵ بناس����رێت. زۆرن ئه وانه ی ناخوێننه وه و ده نوس����ن، س����ه روكاریان له گه ڵ كتێب و فیكرو دنیای ڕۆش����نبیریدا نییه و كه چی له سه ر ڕه ش����كردنه وه ی الپه ڕه ی گۆڤارو ڕۆژنامه كان به رده وامن.. نه هێشتنی ئه و جیاوازیه ی نێوان نوسین و قسه ، زه برێكی زۆری له پرۆسه ی نوسینی جدی و شكۆی نوس����ین داوه . تۆرانی به ش����ێكی زۆری خه ڵ����ك و خ����وای ئێم����ه له خوێندنه وه ، په یوه نده ی ڕاسته وخۆی به و هه موو قسه ساده و ساكارو بێناوه ڕۆكانه وه هه یه كه به ناوی نوسینه وه ده رخواردی خوێنه ری
ئێمه ده درێت(.به ه����ۆی س����یحری زۆری ڕۆژنام����ه و خوێن����ه رو س����واڵی له به رخات����ری خوێندنه وه وه ، ڕۆشنبیرانی ئێمه نه ك هه ر له مه بێده نگن و هیچ ناڵێن، بگره ده ست له پش����تی ئه وانه وه ده ده ن كه ئێس����تا وه كوی����ه ك میوانی س����ه ر الپه ڕه ی یه ك ڕۆژنامه نوسه كانی ڕۆشنبیره ڕۆژنامه ن. ئێمه ده زانن بۆ ئه وه ی بیرنه چنه وه و كاڵ نه بن����ه وه ، ده بێت بێ پچڕان و بێ ئه وه ی بیر له وچ����ان و به خۆداچونه وه بكه نه وه ، ڕسته كانیان قس����ه بكه ن و به رده وامبن و بده ن����ه ده م یه كتری ، ته نان����ه ت ئه گه ر خۆدوباره كردنه وه و جاری����ش هه ن����دێ گێڕانه وه ی س����ه فه رو ش����ته ڕۆژانه كانی هه موو له پ����اڵ تێدابێت. ژیانیش����یانی ئه وانه ش����دا ئه وه ی بۆته مایه ی قه یرانی ئێم����ه ی ڕۆش����نبیری ڕۆش����نبیران و ڕۆژنامه نوس و ڕۆش����نبیرێكی كردۆت����ه ئه كتیڤیستێكی سیاسی ، ئه و ڕۆڵه یه كه میدیای ئه هلی له دروستكردنی قاره ماندا
ده یگێڕێت."جۆن وایتمان"ی ڕه خنه گری ئینگلیزی )فه ره نس����ا ده ڵێ����ت: له نوس����ینێكیدا له به رهه مهێنان����ی باش����ی توانایه ك����ی كه س����ایه تی كاریزمیدا هه یه كه ده كرێ ناویان بنێین پاڵه وانی فیكر، ڕوس����یاش توانای به رهه مهێنانی پاڵه وانی شه تره نجی هه یه (. له قۆناغی ئێس����تای كۆمه ڵگه ی بواره یه ئه و ڕۆژنامه گه ری كوردیش����دا، توانای به رهه مهێنان����ی قاره مانی هه یه . تۆ بۆ ئه وه ی بناسرێیت و ببیته كاریزماو قاره مان، پێویسته گه ر ڕۆژانه ش نه بێت، له س����ه ر نوس����ینه كانت وێنه و هه فتانه به ش����ێوازه بێت و الپه ڕه ی ڕۆژنامه یه ك زۆر سه تحی و ساده كه ی وه ك "سارته ر" نه ك وه ك "پۆل ڕیكۆر"، پیاوی ڕوداوه كتوپڕه كان بیت و له هه موو مه سه له كاندا وه ك پێویس����ته هه بێ����ت. قس����ه ت وه زیفه یه ك ئه ركی نوسینی خۆت به جێ بێنی . ئه مه ش ئه و كاره یه كه نوس����ه رو ڕۆش����نبیرانی ئێمه ، به وتاری حه ماسه ت س����اده گۆوه ته ن����ك و زۆر خوڵقێن����ی ئه نجام����ی ده ده ن یان ه����ه ر هیچ نه بێت به ئیمزاكردن����ی ناڕه زایه تی نامه یه ك ئه و ئه ركه رایی ده كه ن، تا بیرنه چنه وه و الی خوێنه رانیان وه ك پاڵه وانی به هه ڵوێست
حسابیان بۆبكرێت.
دووه م/ با "د.محه مه د كه مال" له یادكه ین:
ته بسیتكردن و ڕۆشنبیری ڕۆژنامه نوس ش����ۆره ت و ڕێگای ك����ردووه ، كارێكیان نێوبان����گ په یداكردنی����ان س����ه دجار بۆ كورتكردوینه ته وه . م����رۆڤ له م قۆناغه مێژویی����ه ی كۆمه ڵگه ی ئێمه دا، وتارێكی حه ماس����ه ت خوڵقێنی به زمانێكی توندو زب����ر به س����ه ، بۆ ئ����ه وه ی ئه س����تێره ی به ختی بدره وش����ێته وه و نێوو نێوبانگی وه ك نوس����ه رو ڕۆش����نبیرێك ب����ڕوات. ئاستێك، گه شتۆته كوردی ڕۆشنبیریی كه س له كوله كه ی ته ڕیش����داو بۆ جارێك
ن����اوی "د.محه مه د كه مال"و :مه س����عود محه مه د" و "د. حه می����د عه زیز" و "ئازاد
سوبحی " به زاردا نایه ت. جا چییه مرۆڤ با له ماوه ی ده ساڵداو به بێده نگی و زۆر خاكیانه )بوون و عه ده م(ی"جان پۆڵ س����ارته ر و )بون و كات(ی "مارت����ن هایدگ����ه ر" و )كاتیگۆرییه كان و میتافیزی����ك(ی "ئه رس����تۆ" و )كۆماری ( "ئه فالت����ون" وه ربگێڕێته س����ه ر زمانی كوردی و وه كی نوسینیش: )فه لسه فه ی هیگڵ و فه لسه فه ی سارته رو فه لسه فه ی ئه فالت����ۆن و فینۆمینۆل����ۆژی و هایدگه رو شۆڕش����ێكی فه لس����ه فی و نیتشه و پاش تازه گه ری ( بنوس����ێت، خۆ هه ر هه مووی ناكاته ئه وه ی له كه ناڵێكی ئاسمانیه وه و له به رنامه یه كی بێسه روبه رداو به ده نگێكی نه س����ازو ناخۆش بڵێیت: )چیدی ئه م بارودۆخه قابیلی قب����وڵ نییه (، یاخود وتارێك له سه ر پاكێچه كانی ئۆپۆزسیۆن نوسینه كه شت ده س����پێكی بنوس����یت و ئه مه بێت: )سه رچاوه یه ك كه نه یویست ناوی خۆی ئاشكرابكات پێی وتم....(.
جارێك����ی له وه ی����ه ترس����م زۆر خ����ۆی مێ����ژوو به كۆمیدی����اوه دی و دووباره بكاته وه .. س����ه رده مانی به عس و "س����ه دام حس����ێن" ئه ده ب����ی مقاوه مه و ش����یعرو چیرۆكی به رگ����ری و وتاری پڤ دراوو بێ ناوه ڕۆك، دنیایه ك نوسه ری بێ به هره ی له دنیای ڕۆشنبیریی ئێمه دا كرد به ناوو هه تا ئێس����تاش ئه وانه نانی ئه وه ده خۆن، له ئێستاش����دا له پای گه نده ڵی و حوكم����ی قه ره قوش����یانه ی یه كیه ت����ی و ڕه خنه گرتن نوس����ین و به ناوی پارتیدا، له ده سه اڵت و وتاری ته نز ئامێزو بابه تی حه ماس����ه ت خوڵقێنه وه ، له ناو لێشاوێك
له ئه ده بیاتی زبڵدا نغرۆبوین.حاڵی ڕۆش����نبیریی كوردی گه شتۆته ئاس����تێك، ئه مڕ و ڕاپرسیه ك بكه له سه ر جدیترین و ڕۆشنگه رترین نوسه ری كورد، بزانه ڕۆژنامه نوس����ه ناشییه كان پشكی ش����ێر نابه ن و "د.محه م����ه د كه مال و د. حه مید عه زیز و مه سعود محه مه د و عه زیز گ����ه ردی و ئازاد س����وبحی "یش له خواری
خواره وه كه نارناگرن.ئاخر مرۆڤ تا س����تون و وتاری ساده و حازر به ده ست و پڕفسه كه فسك مابێت، بۆ خ����ۆی به هزرو لۆجیك و فه لس����ه فه و
مه عریفه وه مژۆڵ بكات.*ناونیش����انی نوس����ینه كه م )له به ر ڕۆژنامه نوس ڕێ نیی����ه بڕۆین(، ئیحای دێڕه ش����یعرێكی هاوڕێ����ی ئازیزم كاك "ئازاد س����وبحی " ش����اعیره كه ده ڵێت: )له به ر ك����ورد ڕێ نیی����ه بڕۆین، له به ر
كورد ڕێ هه یه بمرین(.
له به ر ڕۆژنامه نوس ڕێ نییه بڕۆین!چه ند سه رنجێك ده رباره ی ڕۆشنبیری ڕۆژنامه نوس و قه یرانی ڕۆشنبیران
18
ڕۆشنبیره جدیه كانمان
به قافڵه دێن و گۆڤاره تیوری و فیكریه كانیان
وه الده نێن و قه رزی كونجێك ده كه ن له ڕۆژنامه یه كدا و
ده بنه ستوننوس، له والشه وه
عه شاماتێك له خه ڵكی بێكارو شكستخواردوی كایه ی سیاسی و
ناڕه زایی دێن و ده بنه ڕۆژنامه نوس
حاڵی ڕۆشنبیریی كوردی گه شتۆته ئاستێك، ئه مڕ و ڕاپرسیه ك بكه
له سه ر جدیترین و ڕۆشنگه رترین
نوسه ری كورد، بزانه ڕۆژنامه نوسه ناشییه كان پشكی
شێر نابه ن و "د.محه مه د كه مال و د. حه مید عه زیز و مه سعود محه مه د و
عه زیز گه ردی و ئازاد سوبحی "یش
له خواری خواره وه كه نارناگرن
نه هێشتنی جیاوازی نێوان نوسین و قسه ، زه برێكی
زۆری له پرۆسه ی نوسینی جدی و
شكۆی نوسین داوه . تۆرانی به شێكی
زۆری خه ڵك و خوای ئێمه له خوێندنه وه ،
په یوه نده ی ڕاسته وخۆی
به و هه موو قسه ساده و ساكارو
بێناوه ڕۆكانه وه هه یه كه به ناوی نوسینه وه ده رخواردی خوێنه ری
ئێمه ده درێت
شوان ئه حمه د
(387( سێشه ممه 2013/7/23 19ریکالم
كه وات���ه تێڕوانینی ئ���ه م دی���ده نائاینیه ئ���ه م ب���ۆ گروپه كه ی���ه وه به ه���ه ردو په یوه ندی���ه دیدێكی داخ���راوی قه یراناویه ك���ه تێگه یشتنێكی وه س���تاوو نات���ه واو بۆ دواج���ار به رهه مده هێن���ێ و س���ێكوالریزم پرۆسه ی به عه لمانیكردنی كۆمه ڵگه ش به بێ له به رچاوگرتنی كولتورو ئه و كۆنتێكس���ته سیاسی-كۆمه اڵیه تیه ی ئه م پرۆسه یه ی تیا ئه نجامده درێ به ڕێوه ده بات. ئه و نمونه یه ی س���ه ره وه له سه ر جیاوازی س���ێكوالریزمی فه ره نس���ی و تورك���ی له تێگه یش���تنمان بۆ به عه لمانیكردنی پرۆس���ه ی عه لمانی���ه ت و كۆمه ڵگ���ه دا ئه وه مان ب���ۆ ده رده خات كه جیاوازی كولتوری سیاس���ی و كۆنتێكستی كۆمه اڵیه ت���ی گرنگیه ك���ی گ���ه وره ی هه یه عه لمانیدا و سیس���تمێكی له دامه زراندن���ی نێ���وان په یوه ن���دی به ته نگژه نه كردن���ی ئایین و سیاس���ه ت. هه ر ل���ه م روانگه یه وه ده كرێت چه ن���د خوێندنه وه یه ك���ی جیاواز بۆ س���ێكوالریزم بكرێ، به مانایه كی دیكه ، چه مكی سێكوالریزم چه مكێكی تاكره هه ندو یه كره نگ نی���ه و له كۆنتێكس���تی جیاوازدا شێوازو جێبه جێكردنی جیاواز وه رده گرێ و هه ر له س���ه ره تای هاتنه كایه شیه وه به یه ك ره وتی جێگی���ردا نه ڕۆیش���توه . به م پێیه ده توانین سێكوالریزمی فه ره نسی له توركی و س���ێكوالریزمی له ئه وروپ���ی و ئه می���ش له جۆره كانی دیكه ی س���ێكوالریزم هیندی جیابكه ین���ه وه ، ك���ه ئه م���ه ش چه مك���ی به رهه مده هێنێت. س���ێكوالریزم فره گه ریی به اڵم ده بێت له هه مانكاتدا ئاگاداری ئه وه بین كه له س���ایه ی هه بونی ئ���ه م فره گه رییه دا ده شێت س���ێكوالریزمێكی سته مكاری یان ئۆتۆریتاری���ی وه ك س���ێكوالریزمی توركی به سیستمێكی سێكوالر ناونه برێت، هه روه ك هه ندێك بیری���اری ئه م ب���واره پێیانوایه ، ئه وی���ش له به رئه وه ی كه س���ێكوالریزم بۆ ئه وه ی پێناس���ه یه كی كامڵت���ری بۆ بكرێ پێویس���ته له گ���ه ڵ به هاكان���ی ئ���ازادی و
یه كس���انیدا لێیبڕوانی���ن و تیۆریزه بكرێت. هه ربۆی���ه گرنگی تێگه یش���تن له بونی ئه م ج���ۆره جیاوازانه ی س���ێكوالریزم بۆ ئه م باس���ه ی ئێس���تا ئه وه ی���ه كه ئ���ه م دیده نائاینیه ی له س���ه ره وه باس���مانكرد توانای تیۆریزه كردنی چه مكی س���ێكوالریزمی نیه یه كسانیدا، ئازادی و به دیهێنانی له دوتوێی چونك���ه ب���ۆ دامه زراندن���ی سیس���تمێكی عه لمانی كۆمه ڵێك پێداویستی گرنگ هه ن به دامه زراوه یكردنی به یاساییكردن و له وانه ئ���ه م به هایانه یه و، هه روه ه���ا دامه زراندنی توانای ك���ه دیموكراس���یه سیس���تمێكی رێكخس���تنی په یوه ن���دی نێ���وان ئایی���ن و سیاسه تی هه بێت له ڕێگه ی گه ڕانه وه بۆ ئه و گفتوگۆ ره خنه ی���ی و عه قاڵنیانه ی كه له ناو كایه ی گش���تیدا له نێوان هاواڵتیاندا له سه ر یاسا و سیاسه ته كانی حكومه ت روده دات. واته چۆن ده توانین له ڕێگه ی گفتوگۆو دیبه یته گشتیه كانه وه كه هه مو جیهانبینیه ئاینی و عه لمانیه كان تیا به شداربن په یوه ندی ئایین له به رامبه ر یاسادا بخوێنرێته وه كه ئه مه بۆ خۆی كارێكی گرنگی هه ر ده س���ه اڵتێكه بۆ
به خشینی شه رعیه ت به یاسا.گرفتی ئه م دیده نائاینیه ی كه له س���ه ره وه باس���مانكرد ئه وه یه كه خ���ۆی به دیدێكی س���ێكوالر ده ناس���ێنێت و ئه م���ه ش گرفتی تێگه یشتن بۆ س���ێكوالریزم دروستده كات، چونكه پێویس���تمان به وه یه بزانین كه ئه م جیهانبینیه كام به هایانه له خۆده گرێ و له سه ر به عه لمانیكردنی پرۆس���ه ی بنه مایانه كام داهاتودا له به شه كانی به ڕێوه ده بات. خۆی به درێ���ژی ب���اس له چه مكی س���ێكوالریزم ده كه ین و ئ���ه و پێناس���انه ده خه ینه رو كه له ئێستادا له الیه ن بیریارو فه یله سوفه كانه وه توێژینه وه یه ك���ی زۆری له س���ه ركراوه و ئه و تێگه یش���تنه داخراوان���ه ره تده كه نه وه كه ئایین و دژایه تیكردن���ی س���ێكوالریزم وه ك كردنه ده ره وه ی له كایه ی گشتی و سیاسی
پێناسه ده كه ن.
دیده‌‌نائایینیه‌كان‌و...پاشماوه
5- مورسی و ئیخوانەکان دەست سپی نین و هێزێکی توقێنەرو تێاڵ بەدەستیان هەیە کە لەخۆپیش���اندانەکانیاندا دژی الیەنگرانی نەیارەکانیان بەکاریئەهێنن، ئیسالمیەکانی ئێمە نەک لەشکری لەم چەشنەیان نیە، بەڵکو خۆیان قوربانی دەستی ئەم لەش���کرە تێال بەدەستەن ک���ە بەن���اوی الیەنگران���ی حیزبێکەوە دژیان رەفتار ئەکەن )هەردو جارەکەی بارەگای یەکگرتو سوتێنران، بەدەستی ئەم لەش���کرە تێاڵ بەدەست و توقێنەرە
بوە(.لەناو ئ���ەم جیاوازیەدا ئەو تەماهیەی هەندێک هاوڕێی ئیسالمی لەگەڵ دۆخی میسردا کردویانە بەراست نازانم و بڕوام وایە ئەمە هەڵەیەکە هاوچەشنی هەڵەی کۆمۆنیس���تەکانی س���ەدەی رابردو بەو جیاوازی���ەوە ئەگ���ەر کۆمۆنیس���تەکان لەعەقڵیەت و بەرنامەی کارو ئامانجەکاندا ئیس���المیەکان ئەوا زۆر چونیەکبوبن، بەپێچەوان���ەوە ل���ەروی بەرنامەی کارو
عەقڵیەت و ئامانجەوە لەیەکجیاوازن.دۆخ���ی میس���ر دۆخیک���ی واڵتیکی جیاوازە کە لەژێر باری مێژوی تایبەتی کۆمەاڵیەتیەکانی���دا، هێ���زە خ���ۆی و
ئەزمونی تایبەت بەخ���ۆی ئەژی، ئەم ئەزمونە نە هی ئەوەیە ئیس���المیەکان بەالیەنگری ئیخوان لەگەڵ عەلمانیەکانی کوردس���تاندا تێکبچن و ن���ە هی ئەوەیە عەلمانیەکانی���ش وەک نمونەی���ەک بۆ کەوتنی ئیس���المی سیاس���ی تەماشای بکەن. ئەزمونی میس���ر لەبەردەماندایە بۆ ئ���ەوەی لێوەی فێربی���ن، ئەو وانە گرنگەشی لێوەی فێرئەبین بۆ ئیسالمی سیاس���ی نیە، بەڵکو بۆ عەلمانیەکانی کوردس���تانە کە بریتیە لەوەی "هێنانی زۆرینەی هەڵبژاردن بەمانای وەکالەتێکی کراوە نیە بۆ ئەوەی براوە چی ویس���ت بیکات، بەڵکو بەمانای ئەوەیە شانسی ئ���ەوەی پێبدرێت خ���ۆی تاقیبکاتەوە لەوەی تا چەند ئەتوانێت هاوس���ەنگی و ملمالنێ���ی ناو کۆمەڵگا بەش���ێوەیەکی دادپەروەران���ە رێکبخات. هەرکەس لەم ئەرکەدا سەرکەوتو نەبو، دۆڕاوە ئەگەر
بەزۆرینەیەکی گەورەش بردبێتیەوە.ئەمە ئەو وانە گرنگەیە کە لەئەزمونی میس���رەوە فێری ئەبین. نەک کەوتنی عەلمانیەکان وەک سیاس���ی ئیسالمی ئەیبین���ن و نەک ناپاک���ی عەلمانیەکان
وەک ئیسالمیەکان ئەیبینن.
رۆژنامه ی ئاوێنه له ژم����اره 383ی رۆژی هاواڵتیه ك����ی بابه تێك����ی ،2013/6/25به ناوی )هێمن كه ریم( باڵوكردۆته وه له ژێر ناونیشانی )س����لێمانی ... ش����اری شاران، ش����اری ب����ێ پارێ����زگا( ب����ۆ ئاگاداربونی رۆژنامه ی ئاوێنه و ئه و نوس����ه ره به ڕێزه و رای گش����تی س����لێمانی پێمانباشبو ئه م
رونكردنه وه یه باڵوبكه ینه وه :به ڕێزه له و ده ستخۆش����ی له س����ه ره تاوه ده كه ین و ئێمه بابه ته كه ی ئه و به چاوێكی گوماناویی سه یر ناكه ین و دڵنیان له روانگه ی خه مخۆریه وه بۆ سلێمانی ئه و گله ییانه ی كردوه ، به اڵم پێمانخۆش����ه ئ����ه و به ڕێزه و هه ر كه س����ێكی تر ئه گه ر ده یه وێت شتێك بنوس����ێت و گله ییه ك ده ربڕێت له پێش����دا زانیاری له س����ه ر بابه ته كه به ده ستبخات و پاش����ان ئه گ����ه ر كه مته رخه مییه ك له هه ر
الیه ك هه یه ئاماژه ی بۆ بكات.ئێم����ه له گه ڵ ئ����ه وه ی نایش����ارینه وه كه هه مو هه ی����ه و سروش����تی كه موكوڕی����ی شارێك وایه كه به شی خۆی كه موكوڕیی و كێش����ه ی هه یه و ئیداره ش بۆیه هه یه كه كار له سه ر چاره س����ه ركردنی ئه و كێشانه بكات، به اڵم پرس����یار له و به ڕێزه ده كه ین ئاخۆ ئاوه دانی شاری سلێمانی له ئێستادا به به راورد به سێ س����اڵ له مه وپێش وه ك یه ك����ه ؟ هیواداری����ن به ویژدان����ه وه ئه وه ببینن ك����ه به ڕێز پارێزگاری س����لێمانی و حكوم����ه ت دامه زراوه كان����ی س����ه رجه م له س����لێمانیدا شه وو رۆژیان خستۆته سه ر یه ك بۆ چاره سه ركردنی كێشه كانی شارو
گه شه پێدانی سه رجه م پارێزگاكه ...سه باره ت به پرسیارو گلییه كانی ئه و به ڕێزه
به م چه ند خاڵه رونكردنه وه ده ده ین:یه كه م/ س����ه باره ت به رێگ����ه ی چه قچه ق، پێش����تریش رونكردوه درا كه ئه و رێگه یه به ش����ێوه ی جێبه جێكردن����ی راس����ته خۆ جێبه جێك����راوه ، به ش����ێك ل����ه و رێگه یه له وه رزی زس����تاندا به ش����ێوه یه كی كاتی قیركرا بۆ كردن����ه وه ی رێگه كه له به رده م هاواڵتیاندا، دواتر كه به ش����ێك له رێگه كه تێكچ����وه هۆك����ه ی ه����ه ر ئه وه ی����ه ك����ه قیره كه له وه رزی زس����تاندا كراوه و له روی ئه ندازیاریه وه ئ����ه وه زانراوه كه قیركردن له وه رزی زس����تاندا كێشه ی هه یه و ئه گه ر
هه یه وه ك پێویست س����ه ركه وتو نه بێت، ئێس����تاش كاك هێمن ده توانێت سه ردانی پرۆژه كه بكات و ببینێت كه ده س����تكراوه
به كار تێیداو به شێكی زۆری ته واوبوه .باس����ه دا ئ����ه و له چوارچێ����وه ی ه����ه ر بیركردنه وه ی به پێچه وانه ی رایده گه یه نین كاك هێمن����ه وه به هیمه ت����ی پارێ����زگاری به ڕێوه ب����ه ری به ش����اهێدی س����لێمانی فه رمانگه كانی سلێمانی هه ماهه نگی نێوان فه رمانگه كان زۆر له جاران باشتره و گرفتی
هه ڵوه شانه وه ی پرۆژه نه ماوه .قیری����ش كوالێت����ی خراپ����ی كێش����ه ی ئ����ه وه بابه تێك����ه به ڕێز پارێ����زگار له زۆر جێگه دا لێیدواوه و ئه و بابه ته پێویس����تی زانس����تی و س����ه یركردنی به لێكۆڵینه وه ی ئه زمونی واڵتانی هاو ئاوهه وای ئێمه یه تا بزانرێت كێشه ی سه ره كی له تێكچونی قیر چیی����ه و وه ك زانیاریمان هه بێت وه زاره تی ئاوه دانكردنه وه كاری له س����ه ر ئه م بابه ته
كردوه .دوه م/ ئ����ه و تاس����انه ی ك����ه كاك هێمن گله یی لێ����ی هه یه گوایه ب����اوی نه ماوه و نه كراوه و به هه ڕه مه ك����ی هه ره مه كیی����ه ، ئ����ه وه به پێی ئه ن����دازه ی هاتوچۆ كراوه و خۆش����به ختانه له زۆرێك له و ش����وێنانه ی پێویس����تیان به تاس����ه ی له و بابه ته هه یه تاسه كان دروستكراوه و توانیویانه گرفتی هاتوچ����ۆ تاراده ی����ه ك چاره س����ه ربكه ن و مه ترس����یه كانی رێگه وب����ان كه مبكه نه وه ، راسته هه ندێك له وانه هێشتا ته واونه بون و كاركردن ب����ه اڵم هه یه ، كه موركوڕیی����ان چاره س����ه ری به رده وام����ه و له س����ه ریان پێویست ده كرێت و ئه و مۆدیله تاسه یه ش له روی ته مه ن و تێچونه وه زۆر گونجاوتره و سه ركه وتنی زیاتری به ده ستهێناوه و له زۆر
شارو ناوچه ی تریش په یڕه و ده كرێت.سێیه م/ س����ه باره ت به ناوچه ی سه رچنار، ئێمه پش����تیوانی قس����ه كانی كاك هێمن ده كه ی����ن له ب����اره ی گرنگی گه ش����تیاری س����ه رچنارو وه ك پارێ����زگاو حكومه ت����ی هه رێمی����ش گرنگی تایبه ت ب����ه و ناوچه یه ده درێ����ت، هه رچه نده ناوچه كه كێش����ه ی موڵكایه ت����ی زۆری تێدایه و ئ����ه وه بوه ته رێگری سه ره كی بۆ كاركردن و وه به رهێنانی گه شتیاری له سه رچناردا به اڵم وێڕای ئه وه
جێبه جێكردنی له س����ه ر ك����راوه گفتوگۆ ماسته رپالنی سه رچنارو پێشنیارمان هه یه كه به میكانیزمێكی گونجاو ماس����ته رپالنی به ته واوی س����ه رچنار گه ش����تیارییه كه ی جێبه جێ بكه ین كه له ئێس����تادا به شێكی
لێ جێبه جێ كراوه .هه روه ك جاده ی س����ه رچنار له مساڵدا كار بۆ نۆژه نكردنه وه و چاككردن و فراوانكردنی ده كرێت و بودجه ی بۆ دانراوه و له ئێستاشدا جێبه جێكردن����ی به ش����ێوه ی به ش����ێكی راسته خۆ كاری له سه رده كرێت و ئه وه ی كه ده مێنێته وه هه ندێك كێشه ی موڵكایه تی و قه ره ب����وی دوكانه كانه ك����ه هه وڵده درێت
له ماوه یه كی كه مدا چاره سه ربكرێت.هه ر له س����ه رچناردا شوێنی كارگه ی كۆنی چیمه نتۆ له رێگه ی وه به رهێنانه وه ده كرێته هۆتێلێكی براندی پێنج ئه ستێره و له %20 زه وییه كه ش س����ه وز ده كرێ����ت و ده كرێته ش����وێنێكی گش����تی ك����ه ئ����ه م پرۆژه یه ورده كاری و ده ستكه وتی زۆره بۆ سلێمانی و ده توانن له وه به رهێنانی سلێمانی زانیاری
زیاترتان ده ستبكه وێت.چواره م/ رێگه ی قوله ره یسی به ستانداردی خۆی جێبه جێ ده كرێت و ئه و ش����وێنانه ی گوایه كه مكراوه ته وه كاتیه و تا ئه و كاته یه
كه زیاده ڕۆییه كه الده برێت.پێنجه م/ سه باره ت به به ڵێنده ران و پرۆسه ی ته نده ری����ن، ئێمه لێ����ره وه رایده گه یه نین به وپه ڕی ته نده رین له سلێمانیدا پرۆسه ی شه فافی و به ش����ێوه یه كی ئسوڵی یاسایی به ڕێوه ده چێت و دوره له هه ر ده ستوه ردان و جیاوازییه ك له س����ه ر بنه مای سیاس����ی و ناوچه یی ، پرۆسه ی ته نده رین له پارێزگادا له الی����ه ن س����تافێكی به ئه زم����ون و به پێی سیستم به ڕێوه ده چێت و جه نابی پارێزگار كه مترین ته داخولی له و پرۆسه یه دا هه یه ، بۆیه ئه و قس����ه یه به ناهه ق ده زانین كه وا كرابێ����ت به ڵێنده ری ب����اش وازی له پرۆژه هێنابێت و داوا له كاك هێمن ده كه ین ناوی یه ك به ڵێنده رو یه ك فه رمانگه مان پێبڵێت كه به و جۆره كاریانكردبێت، به پێچه وانه وه ئێس����تا چه ندی����ن به ڵێنده ری ب����اش كار ده كه ن و به ش����اهیدی یه كێتی به ڵێنده ران جه نابی پارێ����زگار كاری زۆری كردوه كه رۆتین له به رده م كاره كان����ی به ڵێنده راندا
كه مبكرێت����ه وه و كارئاس����انی و هاوكاریان بكرێت و له سه رجه م كۆبونه وه كاندا له گه ڵ به رپرسانی بااڵی حكومه تی هه رێم به ڕێز
پارێزگار ئه و بابه تانه ی خستوه ته رو. ب����ا كاك هێمن ش����اهید بێت ك����ه به ڕێز حكومه ت ده زگاكانی سه رجه م پارێزگارو خه مخ����ۆری ئه وپ����ه ڕی له س����لێمانی ش����اره كه و پارێزگاكه ن و هه مو هه وڵێكیان خستوه ته گه ڕ بۆ گه شه پێدانی پارێزگاكه .
له ئێستادا چه ندین پرۆژه ی ستراتیژی گرنگ بۆ سلێمانی له به رنامه دایه و له گه ڵ چه ندین كۆمپانیای پس����پۆرو به توانا گفتوگۆكراوه بۆ جێبه جێكردنیان، بۆ س����لێمانی له وانه ماسته رپالنی هاتوچۆ كه چاره سه ركردنی خۆڵ و خاشاكی سلێمانی ، چاره سه ركردنی ئاوی ق����ورس، جێبه جێكردنی پرۆژه كانی شاری پیشه سازی عه ربه ت و ناوچه ی 2020 س����لێمانی وه ك شوێنێك بۆ پیشه سازی و بچوك����ه كان، ناوه ن����دو م����ام پیش����ه جێبه جێكردنی شاری رۆشنبیری ، شه قامی سه د مه تری بازنه ی سلێمانی ، دابینكردنی شوێنی 100 هه زار یه كه ی نیشته جێبون بۆ كه مده رامه ت و خه ڵكی هه ژار كه له ئێستادا
3 هه زاریان بانگه وازی بۆ كراوه .ئه م پرۆژه ستراتیژیانه و چه ندین پرۆژه ی تر كه ماوه نییه لێره دا باس����یان له باره وه بكه ین به شێكن له و كارانه ی كه حكومه تی هه رێ����م و به ڕێز پارێ����زگارو فه رمانگه كانی حكومه ت له س����لێمانی كاری بۆ ده كه ن و له ماوه ی چه ند س����اڵی داهاتودا سلێمانی ده باته ئاس����تی شاره پێش����كه وتوه كانی
دنیا.بۆ زانی����اری خوێنه رانیش به ش����ێك له و پرۆژانه له الیه ن س����ه رۆكایه تی حكومه تی یه ك����ه م و ئه زمون����ی وه ك هه رێم����ه وه سه ركه وتو سه یرده كرێت و داواكارن هه مان ئه زم����ون له ش����اره كانی ت����ری هه رێمیش
دوباره بكرێته وه .تاكه داوامان ئه وه ی����ه له رێگه ی ره خنه ی بێبنه م����او نابه ج����ێ وه كار نه كه ی����ن بۆ دڵساركردنه وه ی كه سانی دڵسۆز به واڵت و شاره كه ، كه دیاره مه به ستمان كاك هێمن
نییه و دڵنیاین له دڵسۆزیی ئه و به ڕێزه .
راگه یاندنی پارێزگاری سلێمانی
ئەزمونی‌میسر...پاشماوه
رونكردنه‌وه‌یه‌ك‌بۆ‌رۆژنامه‌ی‌‌ئاوێنه‌و‌رای‌گشتی‌‌سلێمانی
پرسه‌نامه‌پرس���ه و سه ره خۆسی خۆم ئاڕاس���ته ی هاوڕێیانی ئازیزم كاكه "ئاراس و ئاسۆ" ده كه م به بۆنه ی كۆچی دوایی دایكی به ڕێزیانه وه ، هیوادارم ئه مه دوا ناخۆشییان
بێت و خوای گه وره گیانی كۆچكردوو به به هه شتی به رین شاد بكات.
سه ردار محه مه د
ونبون* ناس���نامه یه كی ژووری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )حسین محمود محمد(
هه ركه س دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .* ناس���نامه یه كی ژووری بازرگانی س���لێمانی ونبوه به ناوی )شێركۆ كریم رشید
جاف ( هه ركه س دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .* ناسنامه یه كی ژووری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )ڕاستگۆ ابراهیم رشید(
هه ركه س دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .* ناسنامه یه كی ژووری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )كمال عبدالقادر احمد(
هه ركه س دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .* ناس���نامه یه كی ژووری بازرگانی س���لێمانی ونبوه به ناوی )كاظم حمه س���عید
حه مه ( هه ركه س دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .* ناسنامه یه كی ژووری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )راستگۆ ابراهیم رشید(
هه ركه س دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .* مۆڵه تێكی شۆفیری ئه مه ریكی ونبوه به ناوی )راستگۆ ابراهیم رشید( هه ركه س
دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .* فۆرمێكی خۆراكی س���لێمانی ونبوه به ناوی )عبدالله احمد عبدالله( هه ركه س
دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .* فۆرمێكی خۆراكی س���لێمانی ونبوه به ناوی )به ختیار احمد عبدالله ( هه ركه س
دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .
له11ی‌ته‌مموزه‌وه‌‌شه‌رعیه‌ت‌له‌كوردستان‌نه‌ماوه مه حمود ره زا ئه مین
له كوده تاك���ه ی 30ی حوزه یرانی 2013دا قانون كوژرا. به زمانی قانون، بكوژ تاوانكه رو ك���وژراو تاوانلێكراوه . له م چیرۆكه ی ئێمه دا ش���ه رعیه تی قانون���ی تاوانلێكراوو گروپی
ده سڕۆیشتوی حوكمڕان تاوانكه ره .چه ند جۆر كوشتن هه ن :
كوش���تنی نائه نقه ست )القتل بغیر العمد(، كوشتنی ئه نقه ست )القتل العمد(و كوشتنی ئه نقه ست و پالن بۆ دانراو )القتل مع سبق االصرار والترصد( . هه ر یه كێ له و كوشتنانه جۆرێ س���زای هه یه . سزای كوشتنی ئه نقه ست و پالن بۆ دانراو، قورسترینه . له واڵتێكا كه ئیعدامكردن له قانونی س���زاداندا هه بێ ، تاوانكه ر س���زاكه ی ئیعدامه . ئه گه ر سزای
ئیعدام نه بێ، زیندانیی تاهه تایی باجێتی.تاوانی ئه نقه ست و پالن بۆدانراو چیه ؟
ئه و تاوانه یه كه كه س���ێك یان زیاتر، پێش���وه خت بیر له كوشتنی كه سێك یان زیاتر، یان دزینی شتێك یان چه ند شتێك ده كه نه وه . پالن- دانه ر/ دانه ران ئامانج )كه سه كه یان كه س���ه كان، ش���ته كه یان ش���ته كان( دیاری ده كه ن، پالنی ئه نجامدانی تاوانه كه داده ڕێ���ژن. كات و ش���وێنی ئه نجامدانی تاوانه كه و ئامرازه كان���ی جێبه جێكردنی دیاری ده كه ن. له س���ه عاتی سفرو ش���وێنی دیاریكراوا تاوانه كه ئه نجامده ده ن. به مه ده وترێ:
تاوانی ئه نقه ست و پالن بۆدانراو. روكنه كان و ئه ده واتی تاوانه كه :
تائێس���تا له ب���اره ی خۆئاماده ك���ردن ب���ۆ رۆژی 30 ی حوزه یران چه ن���د جۆر هه واڵ باڵوبونه ت���ه وه . به گوێره ی رۆژنامه ی ئاوێنه ، نێچیر بارزان���ی و قوباد تاڵه بانی له مانگی
مارتی رابردوا له ئه ڵمانیا له سه ری پێكهاتون.زۆربه ی ماس���میدیای باشوری كوردستان كۆكن له س���ه رئه وه ی شه وی 29ی حوزه یران نێچیر بارزانی و كۆسره ت ره سوڵ له سلێمانی له سه ر میكانیزمی ئه و رێكه وتنه پێكهاتون و
بۆ سبه ی له ناو هۆڵی "پارله مان"دا جێبه جێیان كرد .كه واته پێش���وه خت گروپێك بیریكردۆته وه چی بكاو چۆنی بكا. ئه و گروپه نه ك خۆی
ناشارێته وه به ڵكو به "فه خر" یشه وه باسی هه وڵه كانی ده كا!له رێگ���ه ی وێنه ی ده ن���گ و ره نگ���ه وه رۆژی 30ی حوزه یران بینیم���ان تاوانه كه چۆن ئه نجام���درا. ئه و رۆژه ئه نجامده رانی تاوانه كه ، بۆ ده رهێنانی فیلمه كه ئه م قانونانه یان
به به رچاوی دنیاوه كوشت:یه كه م: كوشتنی ماده ی 6 ی ده ستوری عێراق كه ئه ڵێ: "ده ستاوده ستكردنی ده سه اڵت به ئاش���تی ده بێ، له رێگه ی ئه و ئامرازه دیموكراتیانه وه كه ئه م ده ستوره دیاریكردون". هه مو به چاو بینیمان به چ شێوه یه كی نادیموكراتی ته مه نی ویالیه تی سێیه می مه سعود
بارزانی و ته مه نی پارله مان درێژكرانه وه .دوه م: كوشتنی ئه م مادانه ی پێڕه وی ناوخۆی ئه نجومه نی نیشتمانیی كوردستان:
1� ماده ی 11 كه بریتییه له س���وێندی یاس���ایی: "س���وێند به یه زدانی مه زن پارێزگاری له یه كێت���ی گه ل و خاكی كوردس���تانی عێ���راق و به رژه وه ندییه بااڵكان���ی بكه م". ئاخۆ پێشێلكردنی قانون و دانانی قانون به شێوه ی ناقانونی پارێزگاریكردنه له "به رژه وه ندی
بااڵی كوردستان!"؟2� بڕگه ی 3ی ماده ی 173� بڕگه ی 1 ی مادی 20
4� به شێكی زۆر له بڕگه كانی ماده ی 545� ماده ی 60
6� هه ر 4 بڕگه كه ی ماده ی 717� بڕگه ی 2ی ماده ی 75، به تایبه تی ئه و رسته یه ی باسی چۆنێتی ده نگدانی سه رۆكی
پارله مان ده كا.8� بڕگه ی 4ی ماده ی 91
س���ێیه م: كوش���تنی ئه م مادانه له قانونی ژماره 1ی ساڵی 2005 )یاسای سه رۆكایه تی هه رێمی كوردستان(:
1� ماده ی 2، به گوێره ی ئه م ماده یه س���ه رۆكی هه رێم به رێگه ی هه ڵبژاردنی گش���تی، نهێنی و راس���ته وخۆ له الیه ن گه لی كوردستانه وه هه ڵده بژێردرێ. كه واته درێژكردنه وه ی
ویالیه تی له ده سه اڵتی پارله ماندا نیه .2� م���اده ی 3 كه بریتییه له ماوه ی ویالیه تی س���ه رۆكی هه رێم. به گوێره ی ئه م ماده یه مه سعود بارزانی ماوه ی 8 ساڵی سه رۆكایه تی ته واوكردوه . ئیتر مافی خۆ كاندیدكردن
یان درێژكردنه وه ی ماوه ی ویالیه ته كه ی له ده ستداوه .3� م���اده ی 9، ئ���ه م ماده یه بریتییه له س���وێندی ده س���توریی كه س���ه رۆكی هه رێم خواردویه ت���ی: "س���وێندبێ به خوای مه زن پارێ���زگاری له مافه كان و ده س���كه وته كان و یه كڕیزی و به رژه وه ندییه كانی هاواڵتیانی هه رێمی كوردس���تان بكه م و ئه رك و فرمانه كانم به دروس���تی و دڵس���ۆزی ئه نجامبده م". ئایا ئیمزاكردنی قانون كه به و شێوه ناقانونیه ده ركرابێ و، مه س���عود بارزان���ی له وتاره كه ی خۆش���یدا دانی پیادانا ك���ه به ناقانونی
)نادروستی( دانراون، ئه م سوێنده ی ناخا؟چ���واره م: پارله مان له ده ركردنی هه ردو قانونه ك���ه ی 30ی حوزه یراندا، خۆی گیرۆده ی (تنازع االختصاص التشریعی( كردوه . به مانا: دانانی ئه و دو قانونه هیچیان له ده سه اڵتی پارله مان نین. له راس���تیدا له ده س���ه اڵتی هیچ ده سه اڵتێكی تری قانونی و ته شریعییشدا نین، به وانه ی ده وڵه تی ئیتیحادییش���ه وه . درێژكردنه وه ی وا ته نیا له كاتی وه یش���ومه ی
گه وره و كاره ساتی سروشتیی مه زندا قابیلی رودانه .روكنه ئاشكرابوه كانی تاوانه كه :
یه كه م: پالندانه ران دیارن. خه ڵكی كوردستان یه كه یه كه یان ده ناسن.دوه م: تاوانلێكراو دیاره . بریتییه له شه رعیه تی قانونی.
س���ێیه م: تاوانه كه دیاره . بریتییه له كوشتنی نزیكه ی 15 ماده ی ده ستوری و قانونی و، شكاندنی سوێندی قانونی )الحنث بالیمین( . شكاندنی سوێندی قانونی له م تاوانه دا زۆر به قورسی ئاماده یه ، چونكه ئه وه ی كرا، دورو نزیك په یوه ندی به به رژه وه ندی گشتییه وه نه ب���و. هێنانه دی به رژه وه ندیی 2 گروپی بچكۆل���ه ، ئامانج بو: درێژكردنه وه ی ویالیه ت بۆ بنه ماڵه ی بارزانی و، بڕێ دۆالرو دواخس���تنی: هه ڵبژاردنی ئه نجومه نی پارێزگاكان و
هه ڵبژاردنی سه رۆكی هه رێمیش، بۆ قازانجی چه ند موسته فیدێكی یه كێتی.چواره م: جێبه جێكه رانی تاوانه كه دیارن. بریتین له ده س���ته ی سه رۆكایه تی پارله مان و هه مو ئه و ئه ندام پارله مانانه ی به به ڵێ ده نگیان به و دو قانونه ناقانونییه داوه . له گه ڵ
مه سعود بارزانی كه رێگه یدا ئه م دو پرۆژه قانونه ببنه قانون.پێنجه م: شوێنه واره خراپه كانی تاوانه كه دیارن. بریتین له : خراپتر تێكدانی ئاسایشیی كۆمه اڵیه تی؛ ناشیرینكردنی دیموكراسی له كوردستان؛ زڕاندنی ناوبانگی كورد له به رچاوی
دنیاو، نمایشكردنی ناشیرینترین جۆری حیزباندنی دامه زراوه كانی ده وڵه ت.كاركردی قانونیی كوده تاكه ی 30 ی حوزه یران و تاوانی كوشتنی قانون:
پارله مانی كوردس���تان له 30ی حوزه یراندا تاوانه ك���ه ی ئه نجامدا. هه تا 11 ی ته مموز وه كو ئه وه وابو كه تاوانلێكراو نه مردبێ. له خه س���ته خانه له ژێر چاودێریی دكتۆردا بێ. ئه گه ر مه س���عود بارزانی ره فزی بكردایه ، وه ك���و ئه وه وابو تاوانلێكراو له مردن رزگاری
بوبێ. ئه وكاته پارله مان و خۆیشی له به تاڵبونه وه ی شه رعیه تی قانونی رزگار ئه كرد.ب���ه اڵم رۆژی 11 ی ته مموز كه مه س���عود بارزانی قانونی ژم���اره 18 )درێژكردنه وه ی ته مه نی پارله مان(ی ئیمزاكرد، هه ر ئه و رۆژه پارله مان و مه سعود بارزانییش شه رعیه تی قانونییان نه ما. چونكه ئه وانه كاتێك ش���ه رعیه تیان ئه بێ كه كاری پێچه وانه ی قانون نه كه ن، سوێندی یاسایی نه شكێنن. ئه وان نه ك هه ر ناقانونییان كرد به ڵكو له كوده تاكه ی 30 ی حوزه یران و له رۆژی ئیمزاكردنی قانونی ژماره 18 له الیه ن مه س���عود بارزانییه وه ، هه م ده س���توریان پێشێلكرد، هه م قه سابخانه یان بۆ قانونیش دانا... قانونیان كۆمه ڵ
كوژ كرد.مه س���عود بارزانی رۆژی 16 ی ته مموز له رێگه ی په یامه كه یه وه بۆی س���ه دهه مین باره كردین���ه وه كه ، له پێناوی به رژه وه ندییه كانی خۆی و بنه ماڵه كه یدا هه رگیز له كوش���تنی
ده ستورو قانوندا "ئیحراج" نابێ.كه وات���ه ، ئه وه راس���ت نیه كه ئۆپۆزیس���یۆن ئه ڵ���ێ پارله مان و مه س���عود بارزانی له 2013/8/20دا ته مه نیان كۆتایی دێت، به ڵكو هه ردوكیان له 2013/7/1و ش���ه رعیه تی
قانونییان له ده ستداوه .ئاخۆ ئۆپۆزیس���یۆن بیری له وه كردۆته وه كه ئێستا ش���ه رعیه تی قانونی له كوردستان
نه ماوه ؟
ریکالم
ریکالم
نوێنه‌ری‌ئاوێنه‌‌له‌ئه‌وروپاشوان‌حه‌مه‌‌ـ‌نه‌رویج004799004729
[email protected]کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سۆرانی مامە حەمە، عەبدولستار تاھیر، سەردەشت عوسمان
خاوه‌نی‌ئیمتیاز:کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:سه‌ردار‌محه‌مه‌د
Recommended
