ประวตศาสตรบอกเลาแผนกเตรยมปรญญามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง (ต.ม.ธ.ก.)พ.ศ. ๒๔๘๑ – ๒๔๙๐

เลมสอง (พ.ศ. ๒๔๘๖ – ๒๔๙๐)

หอจดหมายเหตธรรมศาสตร และสถาบนไทยคดศกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตร จดพมพเนองในวาระครบรอบ ๔๐ ป สถาบนไทยคดศกษา พ.ศ. ๒๕๕๔

เลมสอง (พ.ศ. ๒๔๘๖ – ๒๔๙๐)ประวตศาสตรบอกเลาแผนกเตรยมปรญญามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง (ต.ม.ธ.ก.) พ.ศ. ๒๔๘๑ – ๒๔๙๐

ISBN 978-974-466-533-1

�����������.indd 44 18/2/2554 13:22:49

ประวตศาสตรบอกเลาแผนกเตรยมปรญญามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง

(ต.ม.ธ.ก.)พ.ศ. ๒๔๘๑-๒๔๙๐

เลมสอง(พ.ศ. ๒๔๘๖-๒๔๙๐)

หอจดหมายเหตธรรมศาสตร และสถาบนไทยคดศกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตร

จดพมพเนองในวาระครบรอบ ๔๐ ป สถาบนไทยคดศกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตร

๓ มนาคม ๒๕๕๔

1. ��������.indd 1 22/2/2554 0:20:38

ประวตศาสตรบอกเลา แผนกเตรยมปรญญามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง (ต.ม.ธ.ก.)

พ.ศ. ๒๔๘๑-๒๔๙๐ เลมสอง (พ.ศ. ๒๔๘๖-๒๔๙๐)

ISBN 978-974-466-533-1พมพครงท ๑ กมภาพนธ ๒๕๕๔ จ�านวน ๘๐๐ เลม

เจาของ สถาบนไทยคดศกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ทปรกษา ศาสตราจารย ดร.สรพล นตไกรพจน ศาสตราจารย ดร.สมคด เลศไพฑรย รองศาสตราจารย ดร.อดม รฐอมฤต ผชวยศาสตราจารยวรรณ ส�าราญเวทย อาจารย ดร.อนชา ทรคานนท

บรรณาธการ วารณ โอสถารมย

ผเขยน องคาร จนทรเมอง กาญจนา เหลาโชคชยกล

ผชวยบรรณาธการ ดาวเรอง แนวทอง จนทน พงเถอน

ประสานงาน จารชา เอองไมตรภรมย ศรพร ฟตระกล ณฐธยาน ทรงฉลาด โศรยา สรญญาพฤต พชามญช ดทน

ภาพปก องคาร จนทรเมอง

ออกแบบปก กาญจนา เหลาโชคชยกล

พมพท โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร โทรศพท ๐ ๒๕๖๔ ๓๑๐๕ ถง ๑๑ โทรสาร ๐ ๒๕๖๔ ๓๑๑๙ http://www.tu.ac.th/org/tuprint

ขอมลทางบรรณานกรมของส�านกหอสมดแหงชาตวารณ โอสถารมย. ประวตศาสตรบอกเลา แผนกเตรยมปรญญามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง (ต.ม.ธ.ก.) พ.ศ. ๒๔๘๑-๒๔๙๐ เลมสอง (พ.ศ. ๒๔๘๖-๒๕๙๐).-- กรงเทพฯ: สถาบนไทยคดศกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๕๔ ๒๗๔ หนา ๑. มหาวทยาลยธรรมศาสตร--ประวต. ๒.ไทย-การเมอง การปกครอง. I. องคาร จนทรเมอง. II. กาญจนา เหลาโชคชยกล, ผแตงรวม. III. ชอเรอง.378.593

ISBN 978-974-466-533-1

1. ��������.indd 2 22/2/2554 0:20:38

สารจากอธการบด

ชาว ต.ม.ธ.ก หรอทรจกกนดในฐานะศษยเกาแผนกเตรยมปรญญามหาวทยาลย

วชาธรรมศาสตรและการเมอง ซงมทงหมดรวม ๘ รน ตงแตรนทหนง พ.ศ. ๒๔๘๑ จนถงรนสดทาย

คอรนทแปด พ.ศ. ๒๔๘๙ ถอเปนศษยเกาทมการรวมตวกนจดตงเปนชมรมอยางเขมแขง

มการพบปะด�าเนนกจกรรมเพอสงคมและใหความรวมมอสนบสนนกจการมหาวทยาลยดวยด

เสมอมานบเปนศษยเกาของมหาวทยาลยธรรมศาสตรในยคแรกทยงเปนมหาวทยาลยวชา

ธรรมศาสตรและการเมองเปนแบบอยางควรแกการยกยองนบถอทงในหมชาวธรรมศาสตร

และสาธารณชนทวไป

การจดพมพประวตศาสตรบอกเลาแผนกเตรยมปรญญามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตร

และการเมองเลมน จงนาจะเปนผลงานบนทกปากค�าเรองเลาอนทรงคณคา จากประสบการณ

และความทรงจ�าของชาว ต.ม.ธ.ก. ทมตอแผนกเตรยมปรญญาและมหาวทยาลยในชวง

พ.ศ. ๒๔๘๑-๒๔๙๐ ตลอดจนประสบการณการด�าเนนชวตทสวนใหญไมไดมเสนทางสขสบายนก

ชาว ต.ม.ธ.ก หลายทานสามารถตอสผานพนชวตชวงนน ดวยการอาศยทกษะความรจาก

หลกสตรการเรยนการสอนในโรงเรยนและมหาวทยาลย รวมถงไดรบการหลอหลอม

อดมคตและคานยมจากมหาวทยาลย จนมโอกาสท�างานรบใชประเทศและสงคมไทยมา

จนถงปจจบน

จงหวงวาประวตศาสตรบอกเลาเลมน นาจะไดท�าหนาทสรางแรงบนดาลใจใหผสนใจ

และโดยเฉพาะอยางยงนกเรยน นกศกษาในทกวนน ไดใชเปนแบบอยางการศกษาและ

การด�าเนนชวต เพอความส�าเรจในหนาทการงานในอนาคตและสรางความตระหนกถงจต

วญญาณธรรมศาสตรทมงหวงการตอบแทนสงคมโดยสวนรวม

(ศาสตราจารย ดร.สมคด เลศไพฑรย) อธการบด

1. ��������.indd 3 22/2/2554 0:20:38

1. ��������.indd 4 22/2/2554 0:20:38

สารอธการบด (พ.ศ. ๒๕๔๗-๒๕๕๓)

ชมรม ต.ม.ธ.ก. เปนกลมศษยเกาแผนกเตรยมปรญญามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง รนท ๑ - รนท ๘ (พ.ศ. ๒๔๘๑-๒๔๙๐) ทมความสมพนธใกลชดกบมหาวทยาลยธรรมศาสตร ในฐานะศษยเกายคแรกเมอครงยงเปนมหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง สมาชกชมรม ต.ม.ธ.ก. ถอเปนศษยเกาอาวโส ทเปนผลตผลทางการศกษาของแผนก เตรยมปรญญาฯ และของมหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง และเปนอดตชวงเวลา ทมคณคาชวงหนงของมหาวทยาลย ปจจบนสมาชกชมรม ต.ม.ธ.ก. ยงคงมบทบาทสรางสรรคสงคมและสาธารณประโยชน และผกพนกบมหาวทยาลยยคปจจบน แมวาจ�านวนชาว ต.ม.ธ.ก. ซงเคยมถง ๕,๙๘๙ คน แตปจจบนไดลดจ�านวนลงมาก ซงไมทราบจ�านวนตวเลขทชดเจน แตทงหมดมอายกวา ๘๐ ป สมาชกสวนใหญยงกระฉบกระเฉง มความกระตอรอรน ความทรงจ�าทแจมใส สามารถเดนทางมารวมงานวนปรดทมหาวทยาลย จดขนเปนประจ�าทกป ทานเหลานยงคงจดจ�าเรองราวของมหาวทยาลยในยคกอนและ หลงสงครามโลกครงท ๒ (พ.ศ. ๒๔๘๓-๒๔๘๖) ไดด ในป ๒๕๕๒-๒๕๕๓ ทผานมา มหาวทยาลยจงเหนชอบและมอบหมายใหหอจดหมายเหตและหอประวตศาสตรเกยรตยศแหงมหาวทยาลยธรรมศาสตรรวมกบสถาบน ไทยคดศกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตร จดท�าโครงการประวตศาสตรบอกเลาแผนกเตรยม ปรญญามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง สมภาษณสมาชกชมรม ต.ม.ธ.ก. เลาประสบการณและความทรงจ�าของแตละทานทมในสมยเรยนทแผนกเตรยมปรญญาฯ ชวง พ.ศ. ๒๔๘๑-๒๔๙๐ เพอบนทกเกบรกษาไวเปนขอมลจดหมายเหตเสยง ซงเปนหลกฐานจดหมายเหตประเภทหนง ทงนเปนการรกษาความทรงจ�าอนมคณคาของศษยเกายคแรกของมหาวทยาลยมอบไวใหศษยมหาวทยาลยธรรมศาสตรยคปจจบน เรยนรและซมซบจตวญญาณของความเปนชาวธรรมศาสตร และยงเปนหลกฐานส�าคญทเตมเตมเอกสารประเภทอนๆ ในการศกษาวจยเรองราวของสงคมและวฒนธรรมไทยรวมถงประวตของมหาวทยาลยในชวงทศวรรษ ๒๔๘๐-๒๔๙๐ อกดวย

(ศาสตราจารย ดร.สรพล นตไกรพจน) อธการบด

1. ��������.indd 5 22/2/2554 0:20:39

1. ��������.indd 6 22/2/2554 0:20:39

ค�าน�า

ในโอกาสครบรอบ ๗๐ ป แผนกเตรยมปรญญามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและ

การเมอง (ต.ม.ธ.ก.) เมอเดอนมถนายน ๒๕๕๑ อธการบดศาสตราจารย ดร.สรพล นตไกรพจน

มอบหมายใหหอจดหมายเหตฯ จดท�าจลสารธรรมศาสตรฉบบ ๗๐ ป ต.ม.ธ.ก. (พ.ศ. ๒๔๘๑-

๒๕๕๑) เพอเปนการบนทกความทรงจ�าประวตศาสตรอกหนาหนงของมหาวทยาลยในชวง

พ.ศ. ๒๔๘๑-๒๔๙๐ และเพอเปนการระลกถงคณปการของนายปรด พนมยงค ผประศาสน

การของมหาวทยาลย ซงนอกจากจะจดตงมหาวทยาลยเพอประชาชนแลว ยงไดเปดให

มการเรยนการสอนทเรยกวา แผนกเตรยมปรญญามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและ

การเมอง เพอเตรยมความพรอมใหผทจะเขาศกษาตอในระดบอดมศกษาไดมความร

ในวชาพนฐานเพยงพอทจะศกษาตอในระดบอดมศกษาได รวมทงเพอใหอดตนกเรยน

ต.ม.ธ.ก. ทง ๘ รน ไดอยในความทรงจ�าของชาวธรรมศาสตร ตอไป

จากจดเรมตนของการจดท�าตนฉบบจลสารธรรมศาสตรฉบบ ๗๐ ป ต.ม.ธ.ก. ไดน�า

ไปสความรเรมของหอจดหมายเหตฯ ในการจดท�าโครงการประวตศาสตรบอกเลาแผนกเตรยม

ปรญญามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง พ.ศ. ๒๔๘๑-๒๔๙๐ เนองจากประวต

ของมหาวทยาลยในชวง พ.ศ. ๒๔๘๑-๒๔๙๐ มความนาสนใจ ไมเพยงแตเกดเหตการณทาง

การเมอง คอ การเกดสงครามโลกครงท ๒ ซงอยในชวงทมหาวทยาลยเปดการเรยนการสอน

แผนกเตรยมปรญญามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง แตมหาวทยาลยยงถกเพงเลง

จากฝายการเมอง ท�าใหนกศกษากลมหนงตงกลมรวมตวกน ด�าเนนกจกรรมตางๆ จนเกด

ค�าพดทวา “รวมกนเราอย แยกกนเราตาย” เหตการณเหลานมผลกระทบกบมหาวทยาลย

อยางหลกเลยงไมได หอจดหมายเหตฯ ดวยความรวมมอกบคณะนกวจยประจ�าสถาบน

ไทยคดศกษา จงไดจดท�าโครงการประวตศาสตรบอกเลาแผนกเตรยมปรญญามหาวทยาลย

วชาธรรมศาสตรการเมอง พ.ศ. ๒๔๘๑-๒๔๙๐ ขน และไดรบอนมตจากมหาวทยาลยให

ด�าเนนการตงแต พ.ศ. ๒๕๕๑ เปนตนมา

การจดท�าประวตศาสตรบอกเลาครงน เรมจากการคนควาเอกสารจดหมายเหต

มหาวทยาลย ทจดเกบในหอจดหมายเหต เอกสารจากส�านกทะเบยนและประมวลผล และ

ขอเขยนทชาว ต.ม.ธ.ก. เคยเขยนไวในหนงสอทระลก ต.ม.ธ.ก. ท�าเนยบรน จากนนคณะ

1. ��������.indd 7 22/2/2554 0:20:39

(๘)

ผจดท�าโครงการฯ จงก�าหนดค�าถามรวมกนและประสานงานกบชมรม ต.ม.ธ.ก. สมพนธ

ผานประธานชมรม ตลอดจนการเขารวมสงเกตการณในทประชมประจ�าปของชมรมฯ เพอ

ใหไดมาซงรายชอบคคลผใหขอมลและไดมการคดสรรจนไดบคคลผใหสมภาษณจ�านวน

๓๑ คน ทงนโดยองกบเกณฑการคดเลอกบคคลผใหสมภาษณทค�านงถงวยวฒ ความ

พรอมของรางกาย ความพรอมในดานความทรงจ�า และภมหลงความแตกตางทางดาน

เศรษฐกจ สงคมและอาชพ

ในการนดหมายและการสมภาษณ ผใหสมภาษณทง ๓๑ คนนน คณะผสมภาษณ

ไดค�านงถงชวงเวลาการสมภาษณแตละครงใหอยในราว ๒-๓ ชวโมง ทงนผใหสมภาษณ

บางคนมการนดสมภาษณมากกวา ๑ ครง สวนการถอดเทปและการเรยบเรยงไดจดสง

ใหผใหสมภาษณตรวจทานขอมลและความถกตอง พรอมกบขอตกลงการอนญาตให

ใชขอมลการสมภาษณ เอกสารและขอมลทไดจากการจดท�าโครงการฯ นประกอบดวย

จดหมายเหตเสยง บทถอดเทปค�าตอค�า บทเรยบเรยงและบทน�า และวสดจดหมายเหต

นอกจากนคณะผจดท�าโครงการฯ ไดตดตอขอรบมอบเอกสารและวสดสงของทเกยวของ

กบแผนกเตรยม ต.ม.ธ.ก. และมหาวทยาลยธรรมศาสตร ซงขอมลทงหมดนจะไดรบการ

จดเกบตามหลกการจดหมายเหต ภายใตกลมเอกสารชดโครงการประวตศาสตรบอกเลา

แผนกเตรยมปรญญามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง พ.ศ. ๒๔๘๑-๒๔๙๐

ซงอยในระหวางการจดหมวดหมและก�าหนดรหสชดขอมล สวนการใหบรการขนอยกบ

เงอนไขขอตกลงและค�าอนญาตของผใหสมภาษณเปนหลก อยางไรกตามคณะผจดท�า

โครงการฯ ไดเรยบเรยงประวตศาสตรบอกเลาและจดท�าเปนรปเลมน�าเสนอตอมหาวทยาลย

ในรปของเอกสารทปรากฏอยน

คณะผจดท�าโครงการฯ หวงวาโครงการฯ นจะเปนประโยชนในการสบคนขอมล

ประวตมหาวทยาลยในชวง พ.ศ. ๒๔๘๑-๒๔๙๐ โดยเฉพาะขอมลเกยวกบแผนกเตรยม

ปรญญามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง นอกจากนคณะผจดท�าโครงการฯ ยงได

พจารณาทจะจดพมพเปนเลมออกเผยแพรใหบรการแกสาธารณชนตอไป

(ผชวยศาสตราจารยวรรณ ส�าราญเวทย) ทปรกษาโครงการ

1. ��������.indd 8 22/2/2554 0:20:39

ค�าน�าการจดพมพ

“ประวตศาสตรบอกเลา แผนกเตรยมปรญญามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและ การเมอง (ต.ม.ธ.ก.) พ.ศ. ๒๔๘๑-๒๔๙๐” เปนผลงานทหอจดหมายเหตมหาวทยาลยธรรมศาสตร ไดรเรมขนและไดรบงบประมาณในการด�าเนนงานจากทางมหาวทยาลย ทงนดวยความ รวมมอของคณะนกวจยสถาบนไทยคดศกษา และนกเอกสารสนเทศ หอจดหมายเหตมหาวทยาลยธรรมศาสตร จดท�าและเรยบเรยงขอมลจากค�าบอกเลาดวยวธการสมภาษณ กลมนกศกษาแผนกเตรยมปรญญามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง (พ.ศ. ๒๔๘๑-๒๔๙๐) จ�านวน ๓๑ คน รนท ๑-รนท ๘ ผลงานนเปนขอมลพนฐานทมคณคา อยางสงในการบอกเลาเรองราวไมเฉพาะแตประวตศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตรยคแรก (พ.ศ. ๒๔๗๗-๒๔๙๐) หากแตยงเปนขอมลฉายภาพความเปลยนแปลงระบบอดมศกษาไทย ซงเปลยนผานจากการศกษาทจ�ากดเฉพาะกลมคนในสงคม ใหเปนระบบการศกษาเปดกวาง ส�าหรบกลมคนทอยในภมภาคนอกเขตกรงเทพฯ ค�าบอกเลายงสะทอนภาพสงคมไทย และวถชวตผคนในชวงกอนและหลงสงครามโลกครงทสอง ดงนน ประวตศาสตรบอกเลาของชาวเตรยมปรญญามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง จงมไดเปนแคบนทกทางประวตศาสตรของธรรมศาสตรเทานน แตยงเปนบนทกหนาหนงของประวตศาสตรไทยและประวตศาสตร (สงคราม) โลกอกดวย เหนออนใด ค�าบอกเลาจากความทรงจ�าน ยงสะทอนถงจตวญญาณธรรมศาสตรทมอตลกษณ เจตนจ�านง และความตระหนกรถงความเสมอภาคทางการศกษาและโอกาสทางสงคม ทพวกเขาไดรบจากการเรยนในโรงเรยนแผนกเตรยมปรญญาและมหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง บคคลเหลานยงเปนก�าลงส�าคญของสงคมไทย ทไดสรางคณประโยชนและการขบเคลอนความกาวหนาใหกบประเทศ ในหลากหลายมต อยางไรกตามในการจดพมพครงน ไดแบงเนอหาออกเปน ๒ เลม เลมแรกเปนประวตศาสตรบอกเลาของชาวเตรยมปรญญามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง รนท ๑ - รนท ๕ (พ.ศ. ๒๔๘๑-๒๔๘๕) สวนเลมทสองเปนเรองเลาของรนท ๖ - รนท ๘ (พ.ศ. ๒๔๘๖-๒๔๙๐) การแบงเนอหาหนงสอออกเปนสองเลมน ไดใชเหตการณสงครามโลกครงทสองเปนเกณฑ เนอหาหนงสอเลมแรกบอกเลาประสบการณการเรยนการสอนใน ภาวะปกต และบรรยากาศการใชชวตของผเรยนจนถงชวงใกลเหตการณสงคราม เนอหาหนงสอเลมแรกจงแตกตางจากเนอหาหนงสอเลมสองทมการบอกเลาบทบาทประสบการณของผเรยนในชวงระหวางสงครามโลก จงหวงใจวาผอานจะไดตดตามเนอหาหนงสอทง สองเลม เพอใหเขาใจถงประวตศาสตรของโรงเรยนแหงนไดทงหมด

(อาจารย ดร.อนชา ทรคานนท) ผอ�านวยการสถาบนไทยคดศกษา

1. ��������.indd 9 22/2/2554 0:20:40

1. ��������.indd 10 22/2/2554 0:20:40

สารบญ หนา

สารอธการบด (ศาสตราจารย ดร.สมคด เลศไพฑรย) (๓)

สารอธการบด (ศาสตราจารย ดร.สรพล นตไกรพจน) (๕)

ค�าน�า (๗)

ค�าน�าในการจดพมพ (๙)

สารบญ (๑๑)

บทน�า ๑

เหต-กาล ๑๓

รปภาพ ๓๑

ประวตศาสตรบอกเลา ต.ม.ธ.ก. รน ๖

จ�าปน นามประทาน ๔๓

เฉลมชย วสนนท ๕๓

ม.ร.ว.ถนดศร สวสดวตน ๖๔

คณหญงธราณ กรรณสต ๘๐

พลตร ปรงศลป ศศะนาวน ๘๙

วเชยร กลนสคนธ ๙๙

สโข สวรรณศร ๑๑๑

เสนห จามรก ๑๒๗

ประวตศาสตรบอกเลา ต.ม.ธ.ก. รน ๗

ปรชา พานชวงศ ๑๔๑

นาวาอากาศเอก ภ สขสเมฆ ๑๔๘

สมผส พงประดษฐ ๑๖๓

สวรรณ ดาราวงษ ๑๘๔

1. ��������.indd 11 22/2/2554 0:20:40

(๑๒)

ประวตศาสตรบอกเลา ต.ม.ธ.ก. รน ๘

ตร ภวภตานนท ณ มหาสารคาม ๒๐๗

ประจวบ เจรญลาภ ๒๑๙

หรญ รดศร ๒๓๑

กวาจะเปน ประวตศาสตรบอกเลา ต.ม.ธ.ก. ๒๓๙

สรปเหตการณส�าคญทางการเมอง ๒๔๙

หนงสอประกอบการคนควา ๒๕๙

1. ��������.indd 12 22/2/2554 0:20:40

บทน�ำ

ประวตศำสตรบอกเลำ“โรงเรยนเตรยมปรญญำมหำวทยำลยวชำธรรมศำสตรและกำรเมอง

(ต.ม.ธ.ก.) พ.ศ. ๒๔๘๑-๒๔๙๐” : คณคำและควำมส�ำคญ

โรงเรยนเตรยมปรญญามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมองหรอต.ม.ธ.ก.เปน

สถานศกษาระดบชนกอนอดมศกษา หรอกอนเขาสการศกษาในมหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและ

การเมองจดตงขนดวยบทบาทหนาทในการผลตผเรยนใหมความพรอมในดานมาตรฐานความรกอนการ

เรยนในระดบมหาวทยาลยชวงพ.ศ.๒๔๘๑-๒๔๙๐เพอยกระดบมาตรฐานการเรยนของมหาวทยาลยเปน

ส�าคญผเรยนในโรงเรยนแหงนมอยเพยง๘รนเทานนผเรยนรนแรกเขาเรยนพ.ศ.๒๔๘๑และ

รนสดทายพ.ศ.๒๔๘๙จบการศกษาในรนนพ.ศ.๒๔๙๐กอนโรงเรยนจะถกยบเลกไปในขณะท

โรงเรยนเตรยมจฬาลงกรณมหาวทยาลย ซงจดตงขนในเวลาไลเลยกนดวยวตถประสงคคลายคลง

กนคอการยกระดบชนความรกอนเขาสการเรยนในระดบมหาวทยาลยทจฬาลงกรณมหาวทยาลย

ปจจบนโรงเรยนเตรยมจฬาฯคอโรงเรยนเตรยมอดมศกษาพญาไทนนยงคงด�ารงอยอยางตอเนอง

จนถงปจจบน

โรงเรยนเตรยมปรญญามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง มความส�าคญตอ

จดเปลยนทางประวตศาสตรของมหาวทยาลยเองแมวาโรงเรยนจะด�ารงอยเพยงชวงเวลา๘-๙ป

เทานนกลาวคอ

ประการแรกการจดตงโรงเรยนแหงนเปนการพฒนายกระดบมาตรฐานความรของผจะ

เขาเรยนตอในมหาวทยาลยซงเปนทางออกหนงของการยกระดบมาตรฐานวชาการของมหาวทยาลย

ถอวาบทบาทโรงเรยนเปนสวนหนงของการแกปญหาเชงคณภาพของอดมศกษาไทยในประวตศาสตร

ประการทสองโรงเรยนแหงนยงคงมหลกการเดยวกบมหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและ

การเมองในยคแรก(ยคตลาดวชาอยางนอยในชวงเวลา๒๔๗๗-๒๔๘๙)นนคอการสรางความเสมอภาค

ในลกษณะการใหโอกาสทางการศกษาแกผเรยนทมความแตกตางหลากหลายดานฐานะทางเศรษฐกจ

สวนใหญยงมาจากพนทหางไกลศนยกลางพระนครนเองท�าใหโรงเรยนเตรยมปรญญามหาวทยาลย

วชาธรรมศาสตรและการเมองแตกตางจากโรงเรยนเตรยมจฬาฯโดยเฉพาะอยางยงเรองฐานะผเรยน

2. ����.indd 1 22/2/2554 0:20:03

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.๒

ประการทสามแมโรงเรยนมชวงเวลาด�าเนนการทางการศกษาในระยะสนแตกสามารถสราง

ศษยเกาทมจ�านวนเพยง๘รนไดถงราว๖,๐๐๐คนปจจบนยงคงมชวตอยไมถง๕๐%และสามารถ

พบปะสนทนาไดในราวไมกรอยคน ศษยเกากลมนซงเรยกกลมของตนวา “ชมรม ต.ม.ธ.ก.”

มรปแบบการรวมกลมพบปะสงสนทนและท�ากจกรรมเพอมหาวทยาลยและสงคมไทยอยางเขมแขง

ตอเนอง ดวยหลกการความเชอและจตส�านกบางอยางรวมกนโดยเฉพาะสงทเรยกวาจตวญญาณ

แบบธรรมศาสตรยคแรก

ดวยความส�าคญขางตนนหอจดหมายเหตและหอประวตศาสตรเกยรตยศแหงมหาวทยาลย

ธรรมศาสตรจงไดรวมมอกบสถาบนไทยคดศกษาจดท�าโครงการประวตศาสตรบอกเลา“โรงเรยนเตรยมปรญญามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง(พ.ศ.๒๔๘๑-๒๔๙๐)”ดวยความเหนชอบและ การสนบสนนจากอธการบดมหาวทยาลยธรรมศาสตรศาสตราจารยดร.สรพลนตไกรพจน(พ.ศ.๒๕๔๗-

๒๕๕๓)เพอบนทกขอมลเสยงจากการสมภาษณชาวต.ม.ธ.ก.จ�านวน๓๑คน

การจดท�าประวตศาสตรบอกเลาครงนหอจดหมายเหตฯไดประสานงานไปยงชมรมต.ม.ธ.ก.

เพอใหกลมศษยเกาในชมรมแนะน�าคดกรองผใหขอมลบอกเลาจ�านวน๓๑คนเพอท�าการสมภาษณ

ขณะเดยวกนคณะท�างานในโครงการซงประกอบดวยนกวจยนกจดหมายเหตรวมทงนกวชาการและ

ผบรหารมหาวทยาลย ก�าหนดประเดนและแนวค�าถามภายใตโครงเรอง “โรงเรยนเตรยมปรญญา มหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง” ใหผบอกเลาฟนฟความทรงจ�า อนเปนประสบการณอดตในหวงเวลา พ.ศ ๒๔๘๑-๒๔๙๐ และหลงจากนนโดยประมาณ โดยใหความส�าคญ

กบเรองเลาการรบรจตส�านกรวมถงประสบการณแวดลอมซงแตกตางกนไปของผบอกเลาแตละคน

เรมตงแตภมหลงครอบครววยเดกจนถงชวงเวลาของการเรยนอยในโรงเรยนแหงนชวตการท�างาน

อนเปนผลสมฤทธจากการเรยน ความรบรทมตอผประศาสนการ คร โรงเรยน และมหาวทยาลย

รวมถงทศนคตทมตอมหาวทยาลยธรรมศาสตรในยคปจจบน

แมวาค�าบอกเลาหรอทเรยกวาประวตศาสตรบอกเลาจากศษยเกาชาวต.ม.ธ.ก.จ�านวน

๓๑ทานนบอกเลาผานความทรงจ�าทนบไดวาผานกาลเวลาและประสบการณความเปลยนแปลงท

แวดลอมผเลามายาวนานไมต�ากวา๕๐ปมาแลวคณคาขอมลจากความทรงจ�าชนดนอาจมความ

คลาดเคลอนหรอบดปรบไปตามทศนคตและอคตตามวยและสภาวะแวดลอมแตประวตศาสตรบอกเลา

กมคณคาและเสนหในทางประวตศาสตรโดยตวมนเองซงขอมลลายลกษณภาพถายหรอภาพเขยนไมม

โดยเฉพาะขอมลดานสงคมวฒนธรรมทเปนชวตประจ�าวนตงแตการเดนทางชวตความเปนอยบรรยากาศ

การเรยนความสมพนธคร-ศษยความสมพนธระหวางเพอนทงเพศเดยวกนและตางเพศการใชเวลาวาง

เพอการพกผอนและความบนเทง ท�าใหชดประวตศาสตรบอกเลาบางชวงตอน ยงสามารถน�ามา

2. ����.indd 2 22/2/2554 0:20:03

บทน�า ๓

เตมเตม ตรวจสอบกบขอมลลายลกษณ เปนตนวา ขอมลดานภมหลง ครอบครว ดานกายภาพ

หรอภมทศนของมหาวทยาลย ขอมลประวตศาสตรจากค�าบอกเลาชดน จงใหคณคาความส�าคญ

ในประเดนตางๆตอไปน

เรองรำวควำมหลำกหลำยทำงฐำนะของผเรยน ค�าบอกเลาไดใหขอมลพนฐานทบงบอก

ความหลากหลายฐานะทางเศรษฐกจครอบครวความแตกตางทางสงคมและความแตกตางระหวาง

พนทพระนครกบชนบทหวเมองทยงแตกตางกนตามภมภาคอกดวย แมวาผใหขอมลบอกเลาม

เพยง๓๑คนจากจ�านวนผมชวตอยไมต�ากวารอยคนพบวาขอมลภมหลงครอบครวของผใหขอมล

บอกเลาทง๓๑คนมฐานะเศรษฐกจสงคมและอาชพแตกตางกนตงแตชาวนาชาวสวนคหบด

ขาราชการชนผนอยครหวเมองไปจนถงขาราชการระดบกลาง-สงและเชอสายราชสกลจ�านวน

ไมนอยฐานะยากจน-ปานกลางไมกคนเทานนฐานะดบางคนตองอาศยบานญาตและวดระหวาง

เรยนพวกเขาลวนแลวแตมาจากจงหวดตางๆในภาคกลางอยางอยธยาสพรรณบรนครสวรรค

อตรดตถเพชรบรภาคอสานอยางอบลและขอนแกนภาคตะวนออกอยางตราดจนทบรและภาคใต

อยางพทลงและนครศรธรรมราช ขอมลภมหลงวยเดกแสดงถงความหลากหลายของภมล�าเนา

ผเลาและยงสะทอนภาพทองถนทเกดวามความแตกตางหลากหลายในยครวมสมย

ทนาสนใจอยางยงจากค�าบอกเลา คอ ผเลาหลายคนใหขอมลทสะทอนการหลอมรวม

ในทสดภายใตความสมพนธระหวางเพอนๆเมอมาเรยนทโรงเรยนเปนการหลอมรวมในลกษณะ

เกอกลแบบหนงนนคอมการท�ากจกรรมรวมกนโดยผมฐานะและทกษะพเศษบางคนแสดงการเลน

ดนตรเปดหมวก เพอหารายไดชวยเพอนในกลมทไมมเงนกนขาวกลางวน เปนตน อยางไรกตาม

ยงมค�าบอกเลาอกหลายคน บงบอกถงการตอสใหชวตอยรอด ระหวางเรยนในสภาพทขาดแคลน

ทนทรพย ตงแตการอดอาหารมอกลางวน การท�างานหารายไดระหวางเรยนชวงหลงเลกเรยน

เพอใหมเงนคาเลาเรยน ขอมลส�าคญส�าหรบฐานะรายไดของผเรยนโรงเรยนแหงนคอสวนใหญ

มความยากจนโดยเฉลยมากกวาผเรยนในโรงเรยนเตรยมจฬาฯ

ขอมลบอกเลาไดเปดเผยถงแรงจงใจใหผเรยนทมฐานะดอยโอกาสทางการศกษาเหลาน

ตดสนใจเลอกเรยนโรงเรยนแหงน กคอ ผบรหารสถาบนโดยเฉพาะอยางยงผประศาสนการ

อาจารยปรดพนมยงคมนโยบายเกบอตราคาธรรมเนยมการศกษาซงมการเปรยบเทยบกบโรงเรยน

เตรยมจฬาฯวา ตางกนมากกวาครง นนคอ ในขณะทโรงเรยน ต.ม.ธ.ก. เกบปละ ๔๕ บาท

แตตองซอต�าราเรยนและสมดจดเลกเชอรจากโรงพมพมหาวทยาลยทโรงเรยนเตรยมจฬาฯก�าหนด

อตราคาเลาเรยนปละ ๑๒๐ บาท อยางไรกตาม ค�าบอกเลาบางคนเปดเผยถงเหตผลของผเรยน

ทมฐานะครอบครวดในการเลอกเรยนทน คอ พนฐานภาษาองกฤษของตนเองไมดพอ และสอบ

เขาเรยนตอทโรงเรยนเตรยมจฬาฯไมได แตค�าบอกเลาบางคนกอธบายถงความตงใจศกษาตอใน

2. ����.indd 3 22/2/2554 0:20:03

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.๔

สาขาบญชหรอกฎหมายซงเปนสาขาวชาทเปดสอนเฉพาะทต.ม.ธ.ก.ในขณะทโรงเรยนเตรยมจฬาฯ

มงเนนการเรยนการสอนดานวทยาศาสตรเปนส�าคญนบเปนขอมลบอกเลาประวตศาสตรการศกษา

ทส�าคญควรมการตรวจสอบคนควาเพมเตมตอไป

กระบวนกำรคดเลอกผเขำศกษำในโรงเรยนเพอกำรสรำงโอกำสทำงกำรศกษำแกผเรยน

ทขำดแคลนและหำงไกลพระนครระเบยบการของโรงเรยนไดระบถงคณสมบตเบองตนของผเรยน

วาตองมอายไมเกน๒๐ปบรบรณจบชนมธยมปท๘และตองผานการสอบคดเลอกวชาทก�าหนด

ใหสอบ คอ ภาษาองกฤษและภาษาไทย(นาจะเปนเรยงความ) ขอมลบอกเลามความนาสนใจ

อยางมากวา ผสมครสอบคดเลอกหลายรนจ�านวนมากผานการคดเลอกแมวาจะเกนจ�านวนผ

เขาเรยนทผบรหารก�าหนดไวแตแรกโดยเฉพาะในชวงระหวางสงครามโลกพ.ศ.๒๔๘๔-๒๔๘๕

มการรบผเขาเรยนต.ม.ธ.ก.รน๖และรน๗จ�านวนกวา๑,๐๐๐คนและยงไดรบการอนโลมให

สอบผานขนชนเรยน สามารถศกษาตอในมหาวทยาลยไดทงหมด แตอยางไรกตามโรงเรยนยงคง

รกษาระบบคณภาพทางการศกษาดวยการจดชนเรยนและหองเรยนตามล�าดบคะแนนผเรยนเพอ

กระตนใหมการแขงขนและรกษาคณภาพของผเรยนเอง

ควำมภำคภมใจในควำมพเศษของหลกสตรและมำตรฐำนวชำกำร ผบอกเลาทกคนตาง

ภาคภมใจกบระดบมาตรฐานวชาการ ค�าบอกเลาบงบอกถงความพเศษของหลกสตร ต.ม.ธ.ก.

ทจรงแลวงานเขยนหลายแหงเขยนถงเนอหาหลกสตรทก�าหนดไวเปน๒ปการศกษาประกอบดวย

ปแรก เรยนวชาภาษาไทย หลกภาษาบาล ศลธรรมและจรรยา ภมศาสตรเศรษฐกจ

โบราณคดพละศกษาดรยางคศาสตรสขวทยาภาษาองกฤษภาษาฝรงเศส

ปทสองเรยนวชาภาษาไทยศาสนศาสตรภมศาสตรแสดงชนชาตประวตศาสตรสากล

ปรชญาพละศกษาดรยางคศาสตรชวเลขและพมพดดหลกภาษาละตนภาษาองกฤษและภาษา

ฝรงเศส

มการวเคราะหหลกสตรรายวชาต.ม.ธ.ก.นวาใหความส�าคญกบความรประเภทสงคมศาสตร

และมนษยศาสตรอนเปนพนฐานส�าหรบผศกษาตอหลกสตรธรรมศาสตรบณฑตของมหาวทยาลยเอง

จนกระทงในปสดทายพ.ศ.๒๔๘๙เมอมการแยกหลกสตรมหาวทยาลยออกเปน๒หลกสตรคอ

หลกสตรธรรมศาสตรบณฑต ซงเรยนวชากฎหมายเปนหลก และหลกสตรบญชบณฑต ซงเปน

การเรยนวชาพาณชยศาสตรและการบญช จงท�าใหตองมการเตรยมความพรอมดานคณตศาสตร

เพมเตม

2. ����.indd 4 22/2/2554 0:20:03

บทน�า ๕

อยางไรกตามจากค�าบอกเลาชาวต.ม.ธ.ก.ทง๓๑คนตางพอใจและภมใจหลกสตรของ

โรงเรยนนอยางมากมองเหนวามความเปนพเศษแตกตางจากโรงเรยนเตรยมจฬาฯหรอสถานศกษา

อนตรงทมการใหความส�าคญกบวชาใหมๆอยางภาษาบาลและภาษาละตนถอเปนรากฐานของ

การเรยนภาษาไทยภาษาองกฤษและฝรงเศสซงเปนภาษาทใชเปนต�าราเรยนในระดบมหาวทยาลย

วชาเทคโนโลยซงเปนวชาทไมเคยมการเรยนการสอนมากอนในระบบการศกษาของไทย แตเปน

ความรส�าคญส�าหรบผเรยนทจะเปนชนชนกลางใหมคณภาพในอนาคต เชนเดยวกบวชาภมศาสตร

เศรษฐกจ แตวชาทนาจะเปนพนฐานความรสมยใหมของการศกษายคหลงการเปลยนแปลงการ

ปกครอง นาจะเปนวชาปรชญาและประวตศาสตร ซงจ�าเปนตอระบอบการปกครองประชาธปไตย

ทเปนการปกครองระบอบใหมหลงพ.ศ.๒๔๗๕

แตอยางไรกตามขอมลทนาสนใจทสดในเรองหลกสตร ต.ม.ธ.ก. กลบอยทวชาชวเลข

และพมพดดซงผบอกเลาตงแตรนท๑-รนท๕ตางถอเปนวชาทมคณปการในการท�าใหผเรยน

หลายคนซงมฐานะไมดและตองหางานท�าในระหวางเรยนโรงเรยนเตรยมฯและในมหาวทยาลย

สามารถใชประโยชนจากความรสายอาชพทงสองวชาผบอกเลาบางทานสามารถสรางโอกาสในการ

ไดงานท�าและเลอนฐานะทางหนาทการงานอยในระดบสงได จากการใชความรสองอยางนในตอน

เรมแรกท�างานแตอยางไรกตามนบตงแตต.ม.ธ.ก.รน๖เปนตนไปมการยกเลกวชาชพทงสองน

ท�าใหผบอกเลาหลายคนเสยดายโอกาส

นอกจากหลกสตรแลว ค�าบอกเลายงใหความส�าคญกบครผสอน ถอเปนทงความ

ประทบใจในฐานะผมคณปการในการใหการศกษาทด และมคณสมบตทเปนการประกนคณภาพ

ทางวชาการของโรงเรยนผบอกเลาทง๓๑คนพอใจวฒความรความสามารถและการทมเทเอาใจใส

ตอการสอนของครเหลานซงสวนหนงเปนครประจ�าการมไมกคนเทานนทเปนครพเศษครทงหมด

มทกษะความรเฉพาะทางตรงตามรายวชาทสอนซงเปนขอมลทท�าใหเขาใจไดวากระบวนการเรยน

การสอนซงใหความส�าคญกบการเรยนในหองเรยน ครผสอนยอมมบทบาทส�าคญ โดยเฉพาะ

โรงเรยนนใหความส�าคญกบการท�าแบบฝกหดของผเรยนอยางมาก แมแตในชวงระหวางสงคราม

ทไมมการเรยนการสอน

อยางไรกตามคณสมบตประการหนงของผเรยน ทนาจะเปนผลจากขอก�าหนดอนเปน

มาตรฐานวชาการของโรงเรยนและมหาวทยาลยคอหลกการศกษาทผประศาสนการมหาวทยาลย

และคณาจารยปลกฝงใหผเรยนตองส�านกในตนเองถงฐานะความเปนผใหญทตองมความรบผดชอบ

ตอการเรยนดงนนโรงเรยนจงใชวธการเรยนดวยวธการจดเลกเชอรการอานต�าราเรยนหรอการคนควา

จากหองสมด ผบอกเลาบางคนจงรจกหอสมดด�ารงราชานภาพในฐานะหองสมดสาธารณะและเคย

พดคยขอความรจากหมอมเจาหญงมารยาตรกญญา พระธดาสมเดจฯกรมพระยาด�ารงราชานภาพ

2. ����.indd 5 22/2/2554 0:20:03

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.๖

ผดแลหอสมดแหงนทส�าคญผประศาสนการยงมขอก�าหนดใหเรยกผเรยนในโรงเรยนวา“นกศกษา”

เชนเดยวกบการเรยกผเรยนในมหาวทยาลยการท�าใหผเรยนตระหนกถงความเปนผใหญอาจเปน

สวนเสรมใหพวกเขามคณสมบตทพรอมในการเรยนรทางการเมองในรปแบบการปกครองระบอบใหม

และการเขาสมหาวทยาลยทใหความส�าคญกบสทธของปจเจกชนและความรบผดชอบในตวเอง

ในขณะทโรงเรยนก�าหนดแบบแผนการใชชวตการเรยนทใหผเรยนเปนผใหญมความ

รบผดชอบผบรหารกไดก�าหนดใหผเรยนต.ม.ธ.ก.สวมใสเครองแบบทเปนการแยกความแตกตาง

ระดบชนผเรยนต.ม.ธ.ก.ออกจากนกศกษาระดบมหาวทยาลยเครองแบบดงกลาวยงสะทอนความ

เปนวนยภายใตลทธชาตนยมยคนน กลาวคอ ผเรยนชายแตงเครองแบบลกเสอสมท หรอ ยวชน

ทหารสวนผหญงสวมกระโปรงน�าเงนเสอขาวคอปกกลมเอวจมพตดตราสญลกษณต.ม.ธ.ก.

เรองเลำกจกรรมนกเรยนเนองจากการใชชวตในโรงเรยนเตรยมเตมเวลานอกจากกจกรรม

การเรยนในหองเรยนแลว ผเลาตางบอกเลากจกรรมนอกหองเรยน หลายอยางมความนาสนใจ

ตอประวตศาสตรการศกษาสมยใหมเปนตนวาการท�าวารสารโรงเรยนซงเรมตนขนในยคต.ม.ธ.ก.

รน๒กจกรรมทศนศกษานอกโรงเรยนโดยมครผสอนพาไป เชนการเทยวปากน�าชมพระสมทร

เจดยทสมทรปราการกจกรรมแสดงละครปดภาคซงสวนใหญเปนละครเตนร�าแบบตะวนตกหรอ

ละครฝรงอยางเรองInaPersianMarketการเตนระบ�าสเปนเปนตนละครลกษณะนยงมโอกาส

น�าไปเลนหนาพระทนงเมอครงลนเกลารชกาลท ๘ เสดจนวตพระนครนอกจากนยงมการแขงขน

กฬาภายในและกฬาตางสถาบนดวย

กฬาทโดดเดนน�าความสนกสนาน ประทบใจและยงคงความตอเนองมาจนถงทกวนน

คอ การแขงขนฟตบอลประเพณระหวางจฬาลงกรณมหาวทยาลย กบมหาวทยาลยธรรมศาสตร

กฬาชนดนถอก�าเนดขนกอนยคจดตงโรงเรยนเตรยมฯแตในยคต.ม.ธ.ก.นเองทมการเปลยนแปลง

รปแบบการจดงานใหมากกวาการแขงขนฟตบอลและถอเปนหวใจของความสนกสนานทสมาชก

ทงสองสถาบนรอคอย นนคอ การแปรอกษรบนอฒจรรย และการเดนขบวนพาเหรดลอการเมอง

ทยงคงเปนองคประกอบส�าคญของกฬาประเพณชนดนจวบจนปจจบน

เรองเลำสภำพเศรษฐกจแบบชวตประจ�ำวน ขอมลบอกเลาทนาสนใจจากชาว ต.ม.ธ.ก.

ทง ๓๑ คนอกเรองหนง คอ เรองเลาการใชชวตประจ�าวนของผเลาแตละคนทแตกตางกนดวย

ฐานะทางเศรษฐกจ ผบอกเลาทฐานะด เดนทางมาโรงเรยนดวยรถยนตนงสวนตวหรอรถรบจาง

ไดเงนตดตววนละตงแต ๑๕ สตางค ไปจนถงวนละ ๑๐๐ บาท ผเรยนกลมนใชชวตประจ�าวนท

สะดวกสบายโดยเฉพาะอยางยงการใชเวลาวางในชวงไมมการเรยนดวยการชมภาพยนตรตะวนตก

2. ����.indd 6 22/2/2554 0:20:04

บทน�า ๗

ทโรงหนงเฉลมกรง เฉลมนคร และโรงหนงยานวงบรพา ไดแก แกรนด คงและควนส เปนตน

หรอไมกไปงานปารต ในกลมชนชนสง สวนผทฐานะปานกลางจนถงยากจนกจะไดเงนไปโรงเรยน

วนละ ๕ สตางค คนกลมนนาจะมจ�านวนมาก เงนทไดรบตองแบงสวนส�าหรบคาเดนทาง และ

คาอาหารกลางวน ท�าใหมหาวทยาลยตองมนโยบายจดสรรรานอาหารราคาถกขายทโรงอาหาร

ขอมลบอกเลาจากหลายคนระบวา มเหตการณประทวงตอตานไมซออาหารจากรานทขนราคาคา

อาหารอยางไมสมเหตสมผลทจรงปรากฏการณแบบนในดานหนงสะทอนถงปญหาภาวะขาดแคลน

ของผเรยน คนกลมนแมจะมเวลาวาง สวนหนงพวกเขากจะชมภาพยนตรจากโรงภาพยนตรอก

ระดบหนงจากโรงหนงทเฉลมบรหรอในยานบางล�าพ เปนตนอยางไรกตามยงมคนอกกลมหนง

มาจากกลมฐานะยากจนทตองการเรยนหนงสอ พวกเขาไมมเงนแมแตคาอาหารกลางวน บางคน

ตองอดอาหารแตบางคนทไดรบความเอออาทรจากกลมเพอนดวยกนท�ากจกรรม เชน เลนดนตร

เปดหมวก หาเงนใหเพอนเรยน อยางไรกตามผเรยนสองกลมหลงจ�านวนหนง มกท�างานหลง

เลกเรยนในชวงการเรยนปทสองเปนตนไปจนจบมหาวทยาลย งานทท�าสวนมากเรมตนดวยงาน

เสมยนหรอเจาหนาทชนผนอย ในราชการหรอวสาหกจหลายคนในกลมนสามารถใชความรความ

สามารถศกษาตอตางประเทศและเลอนต�าแหนงหนาทจนถงระดบผบรหารชนสงไดในทสด

เรองเลำควำมส�ำนกทำงกำรเมองชาวต.ม.ธ.ก.ทง๓๑คนใหค�าบอกเลาทแสดงถง

ความสนใจตอจตส�านกทางการเมองในระดบทแตกตางกนผเลาบางคนมภมหลงครอบครวทสมพนธ

ใกลชดกบนกการเมองภาคอสานฝายกาวหนาอยางทองอนทรภรพฒนทองเปลวชลภมหรอแม

กระทงกบอาจารยปรดพนมยงคท�าใหเขาใจถงสภาพทางการเมองรวมสมยตงแตชวงเรยนผเลา

หลายคนไดรบการซมซบจตส�านกทางการเมองผานประสบการณในโรงเรยนทงจากอทธพลของ

หลกสตรการเรยนการสอนและจากเพอนรวมโรงเรยนโดยเฉพาะอยางยงในกลมผเรยนบางคนเปน

กลมแกนน�าในการเคลอนไหวเรยกรองความเปนธรรมใหกบมหาวทยาลยและตวผเรยนหลายกรณ

ทขอเรยกรองเกยวของกบสทธประโยชนของชาวต.ม.ธ.ก.โดยตรงไดรบปฏกรยาตอบรบเหนดวย

และไดรบความรวมมอจากเพอนในโรงเรยน กลมแกนน�าทไดรบการเอยชอจากค�าบอกเลา ไดแก

อนดบรองเดชทวปวรดลกกหลาบสายประดษฐเปนตนเหตการณเรยกรองทสามารถรวมกลม

ชาวต.ม.ธ.ก.ไดอยางมากคอเหตการณกรดเลอดของอนดบรองเดชเรยกรองขอมหาวทยาลย

คนจากการทฝายทหารไดเขามายดครองพนท ทงนเนองจากผน�าทหารขณะนนตองการใหมการ

ยายสถานทเรยนของมธก. อกเหตการณหนงเปนชวงสงครามโลกครงทสอง ในกรณเรยกรองให

ยวชนทหารเขารวมเดนขบวนเรยกรองดนแดนฝงขวาแมนาโขงคนจากรฐบาลฝรงเศส ท�าใหมการ

เดนขบวนบนถนนราชด�าเนน

2. ����.indd 7 22/2/2554 0:20:04

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.๘

ควำมทรงจ�ำเกยวกบภมทศนกำรใชพนทของมหำวทยำลยททำพระจนทร ผเลาทง๓๑คน

ตางมความทรงจ�ารวมถงการใชพนทของมหาวทยาลยในยคทศวรรษ๒๔๘๐ทชดเจนเปนตนวา

อาคารเรยนของโรงเรยนเตรยมปรญญามหาวทยาลยธรรมสตรและการเมอง มทตงอยทรมก�าแพง

ทาพระจนทรดานซงปจจบนเปนตกคณะพาณชยศาสตรและการบญชเปนอาคารหลงเกาทมการสราง

แนวเชอมตอกบอาคารตกโดมปจจบนมโรงอาหารทเปนแหลงเรองเลาถงรานอาหารและเมนอาหาร

มอเทยงในชวตประจ�าวน ตงอยทซงปจจบน คอ คณะนตศาสตร ในขณะทบรเวณหอประชมใหญ

ซงจะยงไมไดสรางจนกวาจะถง พ.ศ. ๒๔๙๐ นนเปนเหมอนสวนปาทเตมไปดวยตนไมใหญและ

ไมดอกทผเรยน ต.ม.ธ.ก. นยมไปนงเลนระหวางพกการเรยนและสนามฟตบอลเปนพนททมอย

ดงเดมและใชเปนทเลนกฬากลางแจงของพวกเขา

บรเวณสวนปานเอง เมออาจารยปรด พนมยงค มนโยบายรบผเรยนเพม เนองจากม

จ�านวนผตองการเรยนตอปรมาณมากขน โดยเฉพาะรนท ๗ และ๘ซงมผสมครสอบเขาจ�านวน

ถง ๑,๕๐๐ คนนน ท�าใหอาจารยปรด สรางอาคารเรยนแหงใหมขนรองรบในระยะแรกเปนศาลา

หลงคามงจากเปนลกษณะโถงยาว กนแบงเปนหองเรยนยอย ศาลาแหงนถกรอลงสมยจอมพล

ป. พบลสงคราม เพอสรางเปนหอประชมใหญ ทมแบบสถาปตยกรรมทรงไทยแบบชาตนยมดง

ทเหนในปจจบน การสรางหอประชมใหญ เปนการเปลยนภมทศนกายภาพมหาวทยาลยอยาง

ขนานใหญ นนคอ ท�าใหสภาพมหาวทยาลยกอนหนานนมทางเขาออกใหญอยดานทาพระจนทร

รมแมนาเจาพระยาซงเปนทางสญจรทางน�าส�าคญของผคนยคนนไดเปลยนมาเปนประตเขา-ออก

ดานหอประชมใหญซงอยตดถนนราชนดานสนามหลวงอนเปนเสนทางสญจรทางบกแทน

เรองเลำควำมสมพนธชำย - หญง ทศวรรษ ๒๔๘๐ อาจเปนยคแรกของระบบกอน

อดมศกษาทมผเรยนชาย-หญงรวมกนแบบสหศกษานบเปนพนทสาธารณะชาย-หญงในสงคม

สมยใหมยคแรกเรมผใหขอมลสตรบอกเลาตรงกนถงการเรยนหนงสอในชนเรยนแบบสหศกษา

เปนครงแรกและจ�านวนผเรยนหญงมนอยมากชาวต.ม.ธ.ก.ชายหญงตางเลาตรงกนถงบรรยากาศ

การเรยนในหองวา เปนภาพการจบกลมแยกตามเพศ มการพดคยตางเพศไมบอยครงแมจะม

ความสมพนธฉนคนชอบพอกน กรกษาระยะหาง ไมใกลชดกน แตสวนใหญเปนความสมพนธ

แบบเพอน ผหญงมความตงใจในการเรยนและจดเลกเชอรไดดกวา เปนทพงพาของเพอนผชาย

ผหญงมกมผลการเรยนดกวาและมขอมลชดเจนวารนท๑และรนท๘(หลงเลกสงคราม)ไมม

ผเรยนทเปนสตร ดวยเหตผลทคาดเดากนวาเปนเพราะภาวะหลงสงครามเศรษฐกจยงไมฟนตว

และบานเมองยงไมปลอดภย

2. ����.indd 8 22/2/2554 0:20:04

บทน�า ๙

เรองเลำควำมสมพนธทมตอผประศำสนกำร อำจำรยปรด พนมยงคผบอกเลาชาวต.ม.ธ.ก.

เกอบทงหมดไมเคยรจกเปนการสวนตวหรอพบเหนตวตนอาจารยปรดกอนการเขามาเรยนทโรงเรยน

แหงนแตสวนใหญทราบกนดวาอาจารยคอผกอตงโรงเรยนเตรยมและมหาวทยาลยวชาธรรมศาสตร

และการเมองท�าใหพวกเขามความรสกชนชมและบชาในฐานะผมคณปการทใหโอกาสทางการศกษา

แกพวกเขาตลอดวยเรยนพวกเขาเคยพบเหนอาจารยเพยงปละ๑-๒ครงในวาระโอกาสเปด-ปด

ภาคการศกษาไดรบฟงโอวาทกลาวตอนรบนกศกษาใหมพธการแจกกระดาษจดเลกเชอรและต�ารา

เรยนการเลยงอาหารในวาระปดภาคเรยนเปนตนแมจะเปนรปแบบความสมพนธทมระยะหางหาก

แตทกคนมภาพลกษณอาจารยปรดในฐานะนกการเมองทใหความส�าคญกบความเปนประชาธปไตย

ความเสมอภาคทางสงคมและการแกปญหาเศรษฐกจของคนชนบท ทส�าคญคอการใหโอกาสทาง

การศกษาทดแกพวกเขาซงทงหมดชาวต.ม.ธ.ก.สวนใหญถอวาเปนหลกการทมเมตตาธรรมขอมล

บอกเลาทง๓๑คนจงบงบอกความชนชมยกยองใหอาจารยอยในฐานะปชนยบคคล(Idolperson)

โดยเฉพาะอยางยงเมอกาลเวลาผานไปหลงจบการศกษาความส�าเรจในการเลอนฐานะทางสงคมจาก

การท�างานของพวกเขาไดตอกย�าใหตระหนกถงปจจยอนเกดจากโอกาสทางการศกษาทพวกเขาได

รบจากนโยบายและการด�าเนนงานทางการศกษาของอาจารยซงเปนผลพวงจากการทอาจารยปรด

ไดวางหลกการทางการศกษาทเออประโยชนอนมคาใหกบพวกเขาไมวาจะเปนนกศกษาต.ม.ธ.ก.

และ ม.ธ.ก. ท�าใหหลายคนมโอกาสไปศกษาตอตางประเทศ สามารถกาวหนาในต�าแหนงหนาท

การงานไดทงในวงราชการและรฐวสาหกจรวมถงวงการวชาชพกฎหมาย จงไมนาแปลกใจทชาว

ต.ม.ธ.ก.เชนเดยวกบชาวม.ธ.ก.ในยคทศวรรษ๒๔๗๐และ๒๔๘๐ตางมจตส�านกทผกพนกบ

อาจารยปรดพนมยงคมายาวนานจนทกวนน

ควำมทรงจ�ำรวมของชำว ต.ม.ธ.ก.นอกเหนอจากจตส�านกทางการเมองแลวความทรงจ�า

รวมกนของชาวเตรยมมธก.ทมตออดตของโรงเรยนกเหนจะเปนสงของและบคคลทมความสมพนธ

ตอพวกเขารวมกน ไมวาจะเปน “รถไอโกรง” ซงเปนรถบรรทกขนสงนกศกษาคนเลกทมอายการ

ใชงานมายาวนานหรอบคคลทเปนยามคอยดแลการเขา-ออกของผเรยนอยางเขมงวดโดยเฉพาะ

การตรวจความถกตองของเครองแบบนกเรยนและการไวผมทตองเปนไปตามกฎขอบงคบของโรงเรยน

ไปจนถงความทรงจ�าของพวกเขาทมตอบทเพลงประจ�ามหาวทยาลยเพลงแรกคอมอญดดาวและ

เพลงแรกทเปนเพลงประจ�าโรงเรยนของพวกเขาคอโดมในดวงใจพวกเขาถอวาเกดขนในยคนดวย

การตดตอผานภรรยาครเออสนทรสนานใหครเออแตงท�านองเพลงใหสวนทวปวรดลกซงเปน

นกศกษาต.ม.ธ.ก.ยคนนเปนผแตงเนอรอง

2. ����.indd 9 22/2/2554 0:20:04

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.๑๐

ควำมทรงจ�ำทมตอสงครำมโลกครงทสองชาวต.ม.ธ.ก.โดยเฉพาะรนท๕,๖และ๗

เปนบคคลทมชวตรวมสมยในสงครามโลกครงท๒(พ.ศ.๒๔๘๓-๒๔๘๖)พวกเขามอายระหวาง

วยรน สงครามโลกมผลกระทบโดยตรงตอการเรยนของพวกเขาในโรงเรยนแหงน ขอมลบอกเลา

ของหลายคนไดเลาถงเหตการณสงครามทแตละคนประสบ สงครามโลกครงนมผลโดยตรงตอชวต

และทรพยสนของพวกเขา ปจจบนคนรนหลงอาจถกท�าใหลมความเลวรายชวงน ค�าบอกเลาชดน

ไดใหภาพเหตการณความเสยหายตอชวตผคนโดยเฉพาะคนในกรงเทพฯ จงมคณคายง หลายคน

ยงบอกเลาการมบทบาทสวนรวมในการปฏบตการตอตานสงครามในรปแบบขบวนการเสรไทย

ทงสายตรงสายออมบทบาทการเคลอนไหวภายใตกระแสชาตนยมในระหวางสงครามอนโดจน

กอนการเขาสสงครามโลกในเอเชย ในรปแบบของการเดนขบวนยวชนทหารและการเรยกรอง

ดนแดนฝงขวาแมนาโขงคนจากประเทศฝรงเศส อนเกดแรงกระตนจากผน�าสายทหารภายใต

กระแสชาตนยมและอดมการณขยายดนแดนภายใตชนชาตไทยหรอPanThai

เรองเลำสมฤทธผลทำงกำรศกษำแมวาขอมลบอกเลาชาวต.ม.ธ.ก.จากการสมภาษณ

ครงนมจ�านวนเพยง๓๑คนเทานนจากจ�านวนผส�าเรจการศกษาทง๘รนซงมถง๕,๘๙๘คน

พบวาขอมลจากค�าบอกเลาทง๓๑คนยนยนคณภาพวชาการของหลกสตรโรงเรยนค�าบอกเลาท

บงบอกถงสมฤทธผลทางการศกษาของโรงเรยนคอผเรยนทฐานะครอบครวไมดสามารถใชความร

จากรายวชาบางรายวชาโดยเฉพาะพมพดดและชวเลข ท�างานหลงเลกเรยนและในชวงระหวาง

เรยนเมอเขาเรยนในมหาวทยาลยแลว ท�าใหมรายไดสงเสยตวเองจนเรยนส�าเรจการศกษา

มหาวทยาลยไดนอกจากนผบอกเลาทกคนตางยอมรบถงคณภาพเนอหารายวชาวาเปนประโยชน

ตอพวกเขา ในการเขาใจมนษยและสงคม โดยเฉพาะเรองของปรชญาและขอกฎหมายสมยใหม

และเมอเรยนส�าเรจมหาวทยาลยแลวหลายคนไดรบโอกาสในการศกษาตอตางประเทศทเปนการ

เพมพนความรจนไดเลอนฐานะหนาทการท�างานของตนเองใหสงขน

อยางไรกตามภาพรวมสมฤทธผลทางการศกษาของโรงเรยน ยงสามารถเชอมโยงกบ

สมฤทธผลการศกษาในระดบมหาวทยาลย เนองจากผส�าเรจจากโรงเรยนเตรยมฯ สามารถศกษา

ตอในระดบมหาวทยาลยไดทนทดงนนการทผส�าเรจการศกษาจากมหาวทยาลยเปนก�าลงคนหลก

ในการท�างานใหกบสงคมไทยในยคแหงความเปลยนแปลงทงทางการเมองและเศรษฐกจ ไมวา

จะเปนขาราชการ เจาหนาทรฐวสาหกจและองคกรเอกชน ในสวนทเปนกลไกทางเศรษฐกจและ

การปกครอง ยอมเปนการสะทอนสมฤทธผลทางการศกษาทงในระดบมหาวทยาลยและโรงเรยน

แหงน ทส�าคญก�าลงคนของชาวต.ม.ธ.ก.ซงมจ�านวนมากถงเกอบ๖,๐๐๐คนคนเหลานนาจะ

เปนฐานกลมคนชนกลางในสงคมไทยในยคหลงเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ. ๒๔๗๕ ดงนน

2. ����.indd 10 22/2/2554 0:20:04

บทน�า ๑๑

ประวตศาสตรจากค�าบอกเลาของพวกเขาแตละคนจงมคณคาส�าหรบการศกษาคนควาทงในสวน

ประวตศาสตรการศกษาประวตศาสตรความคดและบทบาทของชนชนกลางไทยในยคทศวรรษ

๒๔๘๐-๒๔๙๐

ค�ำบอกเลำทศนคตทมตอมหำวทยำลยธรรมศำสตรปจจบน ในฐานะทผบอกเลาซงเปน

ชาว ต.ม.ธ.ก. ทแมจะใชชวตมหาวทยาลยผานเลยกวากงศตวรรษ แตการรวมกลมท�ากจกรรม

ของชาวต.ม.ธ.ก.ทกรนตางใหความส�าคญกบมหาวทยาลยสถาบนทพวกเขามส�านกถงคณปการ

ในการใหความรทมคาตอการด�าเนนชวตทดขนพวกเขาจงใหความรวมมอในการท�ากจกรรมพฒนา

สงคมและมหาวทยาลยอยางตอเนองนอกจากนค�าบอกเลายงสะทอนทศนคตตอทศทางการด�าเนน

งานของมหาวทยาลยในปจจบนไมวาจะเปนความเหนทมตอการเตบโตขยายตวของสาขาวชาดาน

วทยาศาสตรและเทคโนโลย และวทยาศาสตรสขภาพ สวนใหญมความเหนดวย แมวาบางคนอด

เปนหวงสถานะของคณะวชาทมอยเดมไมได พวกเขาสวนใหญมแนวทางสนบสนนการใชพนท

แหงใหมทรงสตควบคกบความปรารถนาทตองการใหรกษาพนทดงเดมททาพระจนทรอนเปนพนท

ประวตศาสตรทสะทอนจตวญญาณอนทรงคณคาของมหาวทยาลย

สรป คณคาของ “ประวตศาสตรบอกเลา” โรงเรยนเตรยมปรญญามหาวทยาลยวชา

ธรรมศาสตรและการเมอง พ.ศ. ๒๔๘๑-๒๔๙๐” ซงจดเกบจากค�าบอกเลาดวยวธการสมภาษณ

ของชาวต.ม.ธ.ก.รนท๑-๘จ�านวน๓๑คนชดนถอวามคณคาโดยตรงตอการศกษาประวตศาสตร

มหาวทยาลยชวงรอยตอระหวางยคแรกกบยคทสอง ไมเพยงแตเปนการสนบสนนขอมลจาก

เอกสารจดหมายเหตมหาวทยาลยในเรองกระบวนการเรยนการสอนและหลกสตรเทานน หากแต

ยงใหความชดเจนในดานบรรยากาศการใชชวตประจ�าวนของผเรยน ความสมพนธระหวางครและ

ผเรยนและกบกลมเพอนดวยกนเอง โดยเฉพาะชวตความสมพนธกบเพอนตางเพศ ทอาจเปน

เรองใหมในวฒนธรรมไทยทนาสนใจคอชวตของผเรยนทสมพนธกบสงคมภายนอกในยคนนผบอก

เลายงบอกเลาขอมลการใชเวลาวางวฒนธรรมความบนเทงและทส�าคญคอประสบการณความทกข

ยากและความตายชวงสงครามโลกครงทสอง ส�าหรบผทไมไดผานชวงชวตในเวลานนอาจถกท�าให

ลมภาพความโหดรายของสงครามเรองเลาจากประวตศาสตรบอกเลาของชาวต.ม.ธ.ก.ทง๓๑คน

ไดใหขอมลในรายละเอยดทแตกตางกนตามประสบการณของแตละคน แตทงหมดไดปะตดปะ

ตอประวตศาสตรบอกเลาทเปนประโยชนตอการศกษาประวตศาสตรมหาวทยาลยในชวงสงครามโลก

ดวยเชนกน ประวตศาสตรบอกเลาชดนจงถอเปนมตเรมตนของการจดเกบขอมลวฒนธรรมและ

ชวตประจ�าวนทเกยวของกบมหาวทยาลยทนอกจากจะเปนขอมลในการศกษาเรองของมหาวทยาลย

2. ����.indd 11 22/2/2554 0:20:04

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.๑๒

อนเปนสวนหนงของประวตศาสตรอดมศกษาไทยแลว ยงเปนขอมลส�าคญทเปนสวนหนงของ

ประวตศาสตรไทยในยคสงครามโลกครงทสองและยงมความส�าคญตอการศกษาประวตศาสตรสงคม

และวฒนธรรมโดยเฉพาะอยางยงเรองราวของชนชนกลางยคสมยใหมและยงนบเปนปรากฏการณ

ใหมของการท�างานหอจดหมายเหตมหาวทยาลยอกดวย

นางสาววารณ โอสถารมย

นางสาวดาวเรอง แนวทอง

นายองคาร จนทรเมอง

นางสาวกาญจนา เหลาโชคชยกล

2. ����.indd 12 22/2/2554 0:20:04

เหต-กำล

ในปทเราจดท�าประวตศาสตรบอกเลา ต.ม.ธ.ก. น เปนปทมหาวทยาลยธรรมศาสตร

มอายครบ๗๖ป(และต.ม.ธ.ก.ครบ๗๒ปหากไมโดนยบไปเสยกอน)แตเมอเราศกษาขอมลกยง

ท�าใหตองทงกบความจรงทวาเหตการณตางๆ ทเกดขนกบต.ม.ธ.ก.และธรรมศาสตรในชวงเวลา

๑๖ ปแรกนน แทบจะพดไดวาชางเปนชวงเวลาทมสสนมากกวาเหตการณของอก ๖๐ ปหลงรวม

กนเสยอกยงเมอเราตดสนใจแสดงล�าดบเหตการณตางๆทเชอมโยงเหตการณในธรรมศาสตรกบ

เหตการณภายนอกกยงท�าใหเหนวาไมเพยงแตธรรมศาสตรเทานนทตองฝาฟนมรสมทรนแรงทสด

ในชวง๑๖ปนนเรยกไดวาทงต.ม.ธ.ก.ธรรมศาสตรประเทศไทยและโลกใบนตองเผชญกบทง

เหตการณทหนกหนาสาหสทสดในประวตศาสตรของตวเอง

ส�าหรบต.ม.ธ.ก.และมหาวทยาลยธรรมศาสตรเราเรมกอรางอยางงดงามผจญมรสม

การเมองผจญสงครามโลกจนกระทงถกยบธรรมศาสตรถกยดถกระเบดถกบงคบใหเปลยนชอ

ถกลดรอนสทธและผประศาสนการของเราถกใสรายจนตองออกนอกประเทศไปตลอดชวต

ประเทศไทย หลงจากมการเปลยนแปลงการปกครองมาได ๒ ป เฉพาะชวง ๑๖ ป

จากนนตองผานสงครามโลกการกบฏ๓ครง(กบฏบวรเดชกบฏวงหลวงกบฏแมนฮตตน)

สวนโลกใบนกผานสงครามทรนแรงและมผคนลมตายมากทสดเทาทเคยมการบนทก

เอาไว

๑๖ ปนนจงเปนจดเปลยน และเปนจดทหลอหลอมให ธรรมศาสตรเปนธรรมศาสตร

ประเทศ(สยาม)เปนประเทศ(ไทย)และโลกเปนโลกอยางทเรารจกในวนน

ประวตศาสตรบอกเลาของชาว ต.ม.ธ.ก. จงไมไดเปนแคบนทกทางประวตศาสตรของ

ธรรมศาสตรเทานน แตมนเปนบนทกหนาหนงของประวตศาสตรประเทศไทย และประวตศาสตร

(สงคราม)โลกดวย

กอนทจะไดสมผสเรองราวจากปากของชาว ต.ม.ธ.ก. แตละทาน เราจงขอเสนอล�าดบ

เหตการณตาง ๆ เพอใหทานไดเหนภาพรวมของยคสมยโดยสงเขป และเปนสงทคอยย�าเตอนวา

ในขณะทเกดเหตการณหนงในชวตของชาวต.ม.ธ.ก.ยงมเหตการณส�าคญอนเกดขนพรอมกน

ผมขอใชค�าวารนพ(ซงอายพอๆกบปยาตายายของผม)ทผมไดมโอกาสไดสมภาษณ

ถงเรองราวในสมยทเขายงเปนวยรนนนชางเปนบคคลทคควรแกการใชค�าวา“อาบน�ารอนมากอน”

2. ����.indd 13 22/2/2554 0:20:04

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.๑๔

อยางแทจรง และจากเหตการณทจะไลเรยงใหไดเหนตอไปนคงจะแสดงใหเหนวา คงจะไมมคนรน

อนใดทจะไดอาบ“น�ารอน”ทรอนกวานอกแลว

หมำยเหต การล�าดบเหตการณตงแตป๒๔๗๕-๒๔๘๓เหตการณทเกดขนในเดอนมกราคม-มนาคมจะจดไว

ขางทายเพราะสมยนนถอวนท ๑ เมษายนเปนวนใหม และเดอนมกราคม- เดอนมนาคมถอเปน

เดอน ๑๐, ๑๑ และ ๑๒ ตามล�าดบ โดยจะเปลยนวนปใหมใหเปนวนท ๑ มกราคมในป ๒๔๘๔

ป๒๔๘๓จงมเพยง๙เดอน

๒๔๗๕๒๔มถนายน๒๔๗๕ เปลยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชมาเปน

ระบอบรฐธรรมนญ

---------๒๔๗๕ ญปนยกพลขนบกทเซยงไฮ

๒๔๗๖๒เมษายน๒๔๗๖ พระราชบญญตวาดวยคอมมวนสตถกประกาศใชตามค�าแนะน�า

ของคณะรฐมนตรเพอใชเปนเครองมอในการก�าจดฝายตรงขาม

ทางการเมอง(ในทนอาจหมายถงคณะราษฎรเพราะนายก

รฐมนตรในขณะนนอยตรงขามกบคณะราษฎร)

๑๒เมษายน๒๔๗๖ นายปรดถกบงคบใหเดนทางออกนอกประเทศไปยงฝรงเศส

เนองจากความเหนของนายปรดถกโจมตวาเปนคอมมวนสต

ภายหลงการเสนอเคาโครงรางทางเศรษฐกจทเจาและขนนาง

ตองเสยผลประโยชน

๒๐มถนายน๒๔๗๖ พลเอกพระยาพหลพลพยหเสนาท�าการยดอ�านาจพระยา

มโนปกรณนตธาดานายกรฐมนตรหลงจากการรฐประหารได

มการลางมลทนใหปรดพนมยงค

๒๙กนยายน๒๔๗๖ นายปรด พนมยงคเดนทางกลบสยาม และด�ารงต�าแหนง

ศาสตราจารยจฬาลงกรณมหาวทยาลย

๑๑ตลาคม๒๔๗๖ กบฏบวรเดช:พระวรวงศเธอพระองคเจาบวรเดชอดตเสนาบด

กระทรวงกลาโหม เปนหวหนาฝายทหารน�าก�าลงทหารจาก

หวเมองภาคอสานลมลางการปกครองของรฐบาล เนองจาก

2. ����.indd 14 22/2/2554 0:20:04

เหต-กาล ๑๕

ไมพอใจทนายถวลย ฤทธเดชฟองรองพระบาทสมเดจพระ

ปกเกลาเจาอยหว ในกรณททพระองคมพระบรมราชวนจฉย

คดคานแผนพฒนาเศรษฐกจของนายปรด พนมยงค(“สมด

ปกเหลอง”)โดยออกเปนสมดปกขาวแตกระท�าการไมส�าเรจ

๒๕ธนวาคม๒๔๗๖ หมอมเจาวรรณไวทยากรวรวรรณทรงเปนประธานคณะกรรมการ

พจารณาเรองทนายปรด เปนคอมมวนสต ไดลงมตวาตวนาย

ปรดมไดเปนคอมมวนสต

๓๐มกราคม๒๔๗๖ ฮตเลอรไดรบการแตงตงเปนนายกรฐมนตรเยอรมน

๒๔๗๗๑เมษายน๒๔๗๗ ฮตเลอรเรมการสงหารหมชาวยว

๒๗มถนายน๒๔๗๗ สถาปนามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมองณอาคาร

โรงเรยนกฎหมายเดมเชงสะพานผานพภพลลาหลวงประดษฐ

มนธรรมกลาวรายงานวตถประสงคของมหาวทยาลยความวา

“ในสมยทประเทศเราด�าเนนการปกครองตามระบอบรฐธรรมนญ

เชนนแลว กจ�าเปนอยางยงทจะตองมมหาวทยาลยส�าหรบ

ประศาสนความรในวชาธรรมศาสตรและการเมองแกพลเมอง

ใหมากทสดเทาทจะเปนได เปดโอกาสใหพลเมองใชเสรภาพ

ทางการศกษาไดกวางขวางยงขนอนงในปแรกทมการเปดสอน

มผสมครเขาเรยนถง๗,๐๙๙คนอาจารยสวนใหญเปนอาจารย

พเศษ และในปแรกนผลตบณฑตซงโอนมาจากโรงเรยน

กฎหมายเดม๑๙คน”

๔ธนวาคม๒๔๗๗ มการแขงขนฟตบอลประเพณจฬาฯ-ธรรมศาสตรเปนครงแรก

ทสนามหลวงโดยเกบเงนบ�ารงสมาคมปราบวณโรค ผลการ

แขงขนเสมอกน ๑-๑ ในการแขงขนฟตบอลคราวนยงไมม

ขบวนพาเหรดการแปรอกษรหรอแมกระทงเพลงเชยร

๒มนาคม๒๔๗๗ พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวรชกาลท๗สละราชสมบต

รฐบาลอญเชญ พระวรวงศเธอ พระองคเจาอานนทมหดล

ขนครองราชยสมบตเปนรชกาลท๘แหงราชวงศจกรขณะม

พระชนมาย ๙ พรรษา ๕ เดอน ๑๐ วน เฉลมพระนามวา

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวอานนทมหดล

2. ����.indd 15 22/2/2554 0:20:04

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.๑๖

๒๔๗๘-----------๒๔๗๘ ซอรถประจ�ามหาวทยาลยคนแรกนาม“ไอโกรง”เปนรถฟอรด

ขนาดบรรทกทงชนทนงปกตและหลงคาประมาณ ๖๐ คน

หมายเลขทะเบยนกท๓๓๓๔ตอทอบางกอกดอกเปนรถท

ใชในกจการอเนกประสงคของมหาวทยาลยตงแตขนอปกรณ

กอสรางตกโดมขนนกศกษานกกฬาและอปกรณทใชในการ

ท�ากจกรรมตางๆ ของนกศกษาและมหาวทยาลยวชาธรรมศาสตร

และการเมอง

ขนวจตรมาตรา(สงา กาญจนาคพนธ) ประพนธเพลงมอญ

ดดาว อนกลายเปนเพลงประจ�ามหาวทยาลยไปอก ๒๘ ป

จนถกแทนทดวยเพลงพระราชทาน“ธรรมศาสตร”หรอทนยม

เรยกกนวายงทองในป๒๕๐๖

มการออกกฎใหขาราชการแตงกายสากล ท�าใหนกศกษา

ธรรมศาสตรซงสวนใหญจะท�างานไปดวยเรยนไปดวยเรมมการ

แตงกายชดสากลมาเรยน

๑๔เมษายน๒๔๗๘ มหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมองยายไปอย ณ

ทาพระจนทรในชวงแรกนไดพนทจากหนาประตทาพระจนทร

ไปจนถงส�านกหอสมดปจจบนฝงตดแมน�า

๒๔๗๙๙กรกฎาคม๒๔๗๙ คณะผส�าเรจราชการแทนพระองคเปนประธานในพธเปดตกโดม

ซงใชงบกอสรางไป๓๙,๘๐๒.๓๘บาท

๒๓กนยายน๒๔๗๙ ตงกรมยวชนทหารโดยมพลโทประยรภมรมนตรเปนเจากรม

๒๕ตลาคม๒๔๗๙ สถาปนาแกนอกษะเบอรลน-โรม

-------------๒๔๗๙ แผนการศกษาชาต พทธศกราช ๒๔๗๙ ก�าหนดระเบยบการ

ศกษาไววานกเรยนทจบชนมธยมศกษาปท๖ในพ.ศ.๒๔๘๐

ถอวาจบประโยคมธยมสมบรณถาประสงคจะเขาเรยนในระดบ

อดมศกษาจะตองเรยนส�าเรจชนเตรยมอดมศกษากอน

๒๑มนาคม๒๔๗๙ มหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมองไดพนทเพมจาก

ตกโดมไปจนจรดสนามหลวง

2. ����.indd 16 22/2/2554 0:20:04

เหต-กาล ๑๗

๒๔๘๐๗กรกฎาคม๒๔๘๐ ญปนยกทพบกประเทศจน

๓ธนวาคม๒๔๘๐ ญปนบกนานกงชาวนานกงยอมแพในวนท๑๓การสงหารหม

ทหารและพลเรอนกวา ๓๕๐,๐๐๐ คนด�าเนนเปนเวลากวา

๗สปดาหตอจากนน

๒๓มนาคม๒๔๘๐ คณะกรรมการมหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง

ตราขอบงคบใหเปดการศกษาขนเตรยมปรญญามหาวทยาลย

วชาธรรมศาสตรและการเมอง ต.ม.ธ.ก. ตงแตปการศกษา

๒๔๘๑โดยก�าหนดใหรบผสอบไลไดชนมธยมบรบรณเขาศกษา

๒ปเพอเตรยมคนเขาศกษาในหลกสตร“ธรรมศาสตรบณฑต”

ตอไป

(ในเวลานนมสถานศกษาเปดรบนกเรยนเขาเรยนตอในชน

เตรยมอดมศกษารวม๔แหงคอโรงเรยนนายรอยโรงเรยน

นายเรอโรงเรยนเตรยมอดมศกษาของจฬาลงกรณมหาวทยาลย

และโรงเรยนเตรยมปรญญาของมหาวทยาลยวชาธรรมศาสตร

และการเมอง(ต.ม.ธ.ก.)

๒๔๘๑๖มถนายน๒๔๘๑ แผนกเตรยมปรญญามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง

เรมเปดการเรยนการสอน โดยมขนประเสรฐศภมาตราเปน

ผอ�านวยการคนแรกในวนนนายปรดพนมยงคผประศาสนการ

ไดใหโอวาทแกนกศกษาต.ม.ธ.ก.รนแรกพรอมทงแจกสมด

กระดาษฝกเขยน แฟมและหนงสอหนาทพลเมองใหนกศกษา

คนละชดพรอมทงสมผสมอกบนกศกษาทละคนเรยงตามรายชอ

ทสอบไดจนครบ

๑๕พฤศจกายน๒๔๘๑ แผนกเตรยมปรญญาฯไดสงกองลกเสอสมทรเสนาเปนผแทน

ลกเสอทวราชอาณาจกร เชญธงประจ�ากองลกเสอตงแถวรบ

เสดจพระบาทสมเดจพระเจาอยหวอานนทมหดลซงเสดจนวต

พระนครครงแรก(และประทบอยณพระต�าหนกจตรลดารโหฐาน

๒เดอนกอนจะเสดจกลบไปศกษาตอทประเทศสวตเซอรแลนด)

2. ����.indd 17 22/2/2554 0:20:04

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.๑๘

๓พฤศจกายน๒๔๘๑ จกรพรรดญปน ไดประกาศนโยบาย “การจดระเบยบใหมใน

เอเชยตะวนออกและการสรางวงไพบลยรวมแหงมหาเอเชย

บรพา”

๒๓พฤศจกายน๒๔๘๑ มธก.จดตงหลกสตรประกาศนยบตรทางการบญช

๑๖ธนวาคม๒๔๘๑ พนเอกพระยาพหลพลพยหเสนายบสภา พนเอกหลวงพบล

สงครามขนรบต�าแหนงแทน

๓๐ธนวาคม๒๔๘๑ นายปรด พนมยงค ไดจดนกศกษาไปชวยงานในงานพธสวด

พระอภธรรมศพเจาพระยายมราช(ปนสขม)ผส�าเรจราชการ

แทนพระองคในรชกาลท ๘ ทบานศาลาแดง(ปจจบนเปน

โรงแรมดสตธาน) เพอเรยนรขนบธรรมเนยมประเพณ อกทง

ยงเปนการเปดตวสสงคมของนกศกษาต.ม.ธ.ก.เปนครงแรก

๒๔๘๒๒๔มถนายน๒๔๘๒ ตงธนาคารชาต ซงจะไดรบการยกระดบเปนธนาคารแหง

ประเทศไทย

๑กนยายน๒๔๘๒ เยอรมนบกโปแลนดท�าใหองกฤษและฝรงเศสประกาศสงคราม

กบเยอรมนในวนตอมา

------------๒๔๘๒ ขนประเสรฐศภมาตราตดราชการตางประเทศดร.ทวตะเวทกล

เปนผอ�านวยการแผนกเตรยมปรญญาฯคนท๒

๓กนยายน๒๔๘๒ องกฤษประกาศสงครามกบเยอรมน และแตงตงเชอรชลเปน

นายกรฐมนตร

๑๐ธนวาคม๒๔๘๒ เปลยนชอประเทศจาก“สยาม”เปน“ไทย”

๒๔๘๓------------๒๔๘๓ มธก. และผประศาสนการ นายปรด พนมยงค จดสราง

ภาพยนตรเรองพระเจาชางเผอก ซงถายท�าเปนภาษาองกฤษ

โดยใชเจาหนาทครแผนกเตรยมปรญญาฯอาจารยนกศกษา

ธรรมศาสตรและนกศกษาเตรยมปรญญาฯเปนผแสดงสมทบ

โดยมนางสาวไอรน เนยลเซน วาทนกศกษาต.ม.ธ.ก.รนท ๓

2. ����.indd 18 22/2/2554 0:20:04

เหต-กาล ๑๙

เลนเปนนางเอก ภาพยนตรเรองนเปนภาพยนตรไทยขาวด�า

สรางขนเพอสงไปประกวดรางวลสนตภาพเพอรางวลโนเบล

(NoblePrizeforPeace)ทสหรฐอเมรกาก�ากบโดยสนธวสธาร

ก�ากบภาพโดยประสาทสขม

มถนายน๒๔๘๓ ปรบปรงหลกสตรปรญญาตรของมหาวทยาลยวชาธรรมศาสตร

และการเมองจาก๓เปน๔ป

๒๔มถนายน๒๔๘๓ เปดโรงเรยนวศวะกรรมรถไฟ

๑๓กรกฎาคม๒๔๘๓ มหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมองเปดแผนกเรยนฝกฝน

ซงเปนเสมอนแผนกตวเตอรใหกบนกศกษา

๘ตลาคม๒๔๘๓ นกศกษาเตรยมปรญญาฯ รวมเดนขบวนเรยกรองดนแดน

อนโดจนทฝรงเศสยดไปในสมยรชกาลท ๕ แมผประศาสน

การปรด พนมยงคจะเรยกประชมและแสดงความไมเหนดวย

ตอการเดนขบวนในครงน ทวาเมอนกศกษาเตรยมปรญญาฯ

ไดทราบขาววามการเดนขบวนออกจากฝายจฬาฯ มาแลว

จงไดตดสนใจเดนขบวนออกไปบาง(แตในทายทสดดนแดน

ทไดคนมากตองคนกลบไปเมอสงครามสงบลง)

พฤศจกายน๒๔๘๓ ฝรงเศสสงเครองบนมาทงระเบดทจงหวดนครพนมการรบระหวาง

ฝรงเศสกบไทยจงเรมขน ฝรงเศสโจมตไทยทางอรญประเทศ

รฐบาลจอมพลป.สงทหารไทยเขาไปในอนโดจนทางดานเขมร

แตในทสดญปนเสนอตวเขาไกลเกลยจนมการสงผแทนไปลงนาม

อนสญญาสนตภาพทกรงโตเกยว(TokyuConvention)เมอวนท

๙พฤษภาคมพ.ศ. ๒๔๘๔ ในครงนนไทยไดดนแดนฝงขวา

แมน�าโขงคนรวมทงทางใตตรงขามปากเซคอแขวงจ�าปาศกด

และดนแดนในเขมรทเสยใหฝรงเศสไปเมอป พ.ศ. ๒๔๕๐

กลบคนมาดวย และในวนท ๒๔ มถนายน พ.ศ. ๒๔๘๔

พลเอกพระยาพหลพลพยหเสนาไดเปนผวางศลาฤกษกอสราง

อนสาวรยชยสมรภม เพอเปนอนสรณสถานระลกถงชยชนะ

ของไทยตอฝรงเศสและ๑ปตอมาจอมพลป.พบลสงคราม

เปนผกระท�าพธเปดเมอวนท๒๔มถนายนพ.ศ.๒๔๘๕

2. ����.indd 19 22/2/2554 0:20:04

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.๒๐

๒๔๘๔๑มกราคม๒๔๘๔ เรมใชวนท๑มกราคมเปนวนปใหมท�าใหป๒๔๘๓มเพยง

๙เดอน

๑๗มกราคม๒๔๘๔ ยทธนาวเกาะชาง

๔เมษายน๒๔๘๔ ภำพยนตรเรอง พระเจำชำงเผอกหรอพระเจำจกรำ(TheKing

oftheWhiteElephant) ออกฉายรอบปฐมทศนพรอมกนท

ศาลาเฉลมกรงสงคโปรและนวยอรค

๒๘กรกฎาคม๒๔๘๔ ญปนยกพลขนประเทศอาณานคมของฝรงเศสในอนโดจน

๖ธนวาคม๒๔๘๔ ในงานฟตบอลประเพณจฬาฯ-ธรรมศาสตรครงท๘ธรรมศาสตร

พบกบความพายแพ เปนครงแรกดวยคะแนน ๓-๐ มการ

พาดหวตวโตบนหนาหนงสอพมพวา ธรรมศาสตรแพจฬาฯ

บางฉบบถงกบมการวพากษวจารณวาเปนลางไมดส�าหรบประเทศ

ภายหลงหนงในนกฟตบอลของจฬาฯซงเปนผท�าประตชย

ในเกมสนไดแตงงานกบนกเรยน ต.ม.ธ.ก. รน ๓ คณไอรน

(เนยลเซน)นตยวรรธนะ

๗ธนวาคม๒๔๘๔ ญปนโจมตเพรลฮาเบอรและสงคโปร

๘ธนวาคม๒๔๘๔ เชาตรญปนยกพลขนบกทประจวบครขนธและชายฝงของไทย

ปะทะกบยวชนทหารในภาคใต งานประกวด “นางสาวไทย”

ซงจะจดในค�าวนนตองปดการประกวดไปจนถง ป ๒๔๙๑

จงไดกลบมาจดประกวดอกครง ในเวลาเดยวกน นกศกษา

ต.ม.ธ.ก. รน ๓ และ ๔ ทก�าลงจะสอบ จงไดเลอนชนโดย

ไมตองสอบเหมอนกบนกเรยนโรงเรยนอนทวกรงเทพฯ โดย

เรยกกนวาได“โตโจสงเคราะห”เพราะนายพลแมทพใหญของ

ญปนชอโตโจ

๑๑ธนวาคม๒๔๘๔ รฐบาลยอมยตการตอสกบกองทพญปน และออกแถลงการณ

ใหทกฝายหยดยงและประกาศเขารวมกบญปนในวนเดยวกนน

ฝายเยอรมนกไดประกาศสงครามกบสหรฐอเมรกา

๑๒ธนวาคม๒๔๘๔ ม.ร.ว.เสนย ปราโมช เอกอครทตไทยประจ�าสหรฐอเมรกา

ไมยอมรบการประกาศเปนพนธมตรกบญปนของรฐบาลไทย

และไดประกาศขบวนการเสรไทยขนทนนโดยตอมาคณะราษฎร

2. ����.indd 20 22/2/2554 0:20:04

เหต-กาล ๒๑

ฝายพลเรอนหลายคน เชน ปรด พนมยงค ทว บณยเกต

ควง อภยวงศ ไดแยกตวออกมารวมกบขบวนการเสรไทย

ในประเทศเนองจากไมอาจยอมรบการกระท�าของรฐบาล

๑๘ธนวาคม๒๔๘๔ มหาวทยาลยธรรมศาสตรถกใชเปนทกกกนชาวตางประเทศ

ทมาจากประเทศฝายสมพนธมตร(จนถงวนท ๑๐ เมษายน

๒๔๘๘) ศาสตราจารยเจ.เอฟ ฮตเจสสน กรวมอยในเชลย

จ�านวนนดวยท�าใหนกศกษาต.ม.ธ.ก.ตงแตรนท๔เปนตนไป

ไมไดเรยนวชาภาษาลาตนซงทานเปนผสอนแตเพยงผเดยว

๒๑ธนวาคม๒๔๘๔ จอมพล ป.พบลสงคราม ลงนามรวมเปนพนธมตรของญปน

เมอวนท๒๑ธนวาคมณอโบสถวดพระศรรตนศาสดาราม

๒๔๘๕๘มกราคม๒๔๘๕ ฝายสมพนธมตร(สหรฐอเมรกา) สงเครองบนมาทงระเบด

ในกรงเทพฯเปนครงแรก

๒๕มกราคม๒๔๘๕ ประเทศไทยประกาศสงครามกบองกฤษและสหรฐอเมรกา

๒๔มถนายน๒๔๘๕ เปดอนสาวรยชยสมรภม

๒๕มถนายน๒๔๘๕ ดไวท ไอเซนเฮาวร ไดรบการแตงตงเปนผบญชาการทหาร

สงสดในยโรป

---------------๒๔๘๕ น�าทวมใหญกรงเทพฯจนสามารถพายเรอไปยงบรเวณพระบรม

รปทรงมาได นอกจากจะสงผลกระทบท�าใหเศรษฐกจของไทย

ตองหยดชะงกแลว ยงสงผลตอการศกษาของนกเรยนทว

กรงเทพฯ บางสวนไมสามารถเดนทางมาสอบได บางสวนก

ตองพายเรอ หรอตองเดนทางอยางยากล�าบากเพอมาสอบ

นอกจากนนยงท�าใหฟตบอลประเพณตองเวนวรรคไป

๒๔๘๖ ๒กมภาพนธ๒๔๘๖ ตงมหาวทยาลยเกษตรศาสตร โดยการรวมโรงเรยนปาไม,

โรงเรยนประมงและโรงเรยนเกษตรกรรมทบางเขนและแมโจ

เขาดวยกน

2. ����.indd 21 22/2/2554 0:20:04

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.๒๒

---------- ตงมหาวทยาลยแพทยศาสตร(ภายหลงเปลยนเปนมหาวทยาลย

มหดล)

---------- ตงมหาวทยาลยศลปากร โดยม ศลป พระศรเปนอธการบด

คนแรก

---------- ไทยไดรบมอบดนแดนสหรฐไทยเดม(รฐฉานดานตะวนออก

ของแมน�าสาละวน)และ๔รฐมลายจากกองทพญปน

๑ธนวาคม๒๔๘๖ สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาด�ารงราชานภาพ

สนพระชนมณวงวรดศ

๑๖ธนวาคม๒๔๘๖ นายปรด พนมยงคในฐานะผส�าเรจราชการแทนพระองค

ยายเขาพ�านกในท�าเนยบทาชางซงเคยเปนต�าหนกรมน�าของ

สมเดจพระเจาบรมวงศเธอกรมพระสวสดวตนวศษฏ(ซงเปน

ปของมรว.ถนดศรต.ม.ธ.ก.รน๖)และใชเปนแหลงพบปะ

และปรกษางานของแกนน�าขบวนการเสรไทย

๒๓ธนวาคม๒๔๘๖ ในกลางดกของคนวนท ๒๓ ธนวาคม กองทพสมพนธมตร

ทงระเบดถลมยาน๔ส(สรวงศ,สลม,สาทร,สพระยา)มการ

สงพลหลายพนแรงเทยนลงไปลวงหนากอนการปพรมดวย

ระเบดเพลงซงท�าลายโรงพมพประมวญวนของพระวรวงศเธอ

กรมหมนพทยาลงกรณ(น.ม.ส.)พนาศ

๒๔๘๗๕มถนายน๒๔๘๗ เครองบนบ๒๙จ�านวน๗๗ล�าจากอนเดยถลมกรงเทพฯ

ในวนวสาขบชา ตอนเทยงวนท�าลายโรงพยาบาลบานหมอ

ของญปน,โรงงานมกกะสนของกรมรถไฟและอนๆอกมากมาย

นบเปนครงแรกทมการทงระเบดในเวลากลางวน

๖มถนายน๒๔๘๗ พนธมตรยกพลขนบกทนอรมงดD-Day

มถนายน๒๔๘๗ นกศกษาแผนกเตรยมปรญญาฯรนท๗เปดเทอมแรกไดเพยง

สองสปดาหกตองหยดเรยนเพราะมหาวทยาลยวชาธรรมศาสตร

และการเมองตองปดท�าการเรยนการสอนชวคราวและปดตอเนอง

เปนเวลาเกอบ๒ปเนองจากสถานทเรยนในมหาวทยาลยเสยหาย

จากระเบดของฝายสมพนธมตรและไมปลอดภยครงหนงในการ

2. ����.indd 22 22/2/2554 0:20:04

เหต-กาล ๒๓

ทงระเบดฝายสมพนธมตรตองการทงระเบดโจมตกองทพญปน

แตทงระเบดผดพลาดลงมาโดนตกโดมปกขวาและสนามฟตบอล

เปดสาขาแผนกเตรยมปรญญาฯทจงหวดอบลราชธานเนองจาก

ทเรยนในมหาวทยาลยเสยหายจากระเบดของฝายสมพนธมตร

มนกเรยนทงหมด๑๑๘คนสนปการศกษาดงกลาวมผส�าเรจ

การศกษาจ�านวน๑๐๒คน

จอมพล ป. พบลสงคราม ลาออกเพราะแพเสยงในสภา

เรองเทศบาลนครเพชรบรณและ พทธบรมณฑล รฐสภาได

เลอกนายควงอภยวงศเปนนายกรฐมนตรแทน

นกศกษาต.ม.ธ.ก. รน ๗ เขารบการอบรมเพอเปนนกเรยน

นายสบสารวตรทหาร ซงแทจรงแลวเปนการฝกเสรไทยเพอ

ตอตานญปน

๒๔๘๘๒มกราคม๒๔๘๘ เครองบนB๒๙ ของกองทพอเมรกนถลมสะพานพระราม ๖

แตไมส�าเรจ

๗กมภาพนธ๒๔๘๘ เครองบนB๒๔ ของกองทพองกฤษถลมสะพานพระราม ๖

ครงนสามารถท�าใหสะพานขาด

๕มนาคมพ.ศ.๒๔๘๘ สถานรถไฟธนบรถกกองทพสมพนธมตรทงระเบดจนสนสภาพ

๖มนาคม๒๔๘๘ นายเสรม บญสตม และพวกเขาพบนายปรด พนมยงค ณ

ศนยกลางการบญชาการของเสรไทยเพอฟงโอวาทกอนถกสง

ไปฝกปฏบตการทางทหารทเมองแคนดประเทศศรลงกา

๑๒เมษายน๒๔๘๘ ประธานาธบดรสเวลทของสหรฐอเมรกาถงแกอสญกรรม

๑๔เมษายนพ.ศ.๒๔๘๘ โรงไฟฟาวดเลยบและโรงไฟฟาสามเสนถกเครองบนสมพนธมตร

ถลมแหลก

๓๐เมษายน ฮตเลอรกระท�าอตวนบาตกรรม

๘พฤษภาคม๒๔๘๘ เยอรมนยอมแพโดยไมมเงอนไข

๒๔กรกฎาคม๒๔๘๘ นายเสรม บญสตม กลบจากเมองแคนดประเทศศรลงกา

เพอปฏบตภารกจรวมกบชาวอเมรกนอก ๔ คน โดยใชชอ

ในปฏบตการวาสตฟ ในขณะทโดดรมลงมา รมของนายเสรม

2. ����.indd 23 22/2/2554 0:20:04

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.๒๔

มการผดพลาดจนท�าใหตองแขวนรางอยกบทายเครองบนเปน

เวลานาน แตสดทายกไดรบการชวยเหลอ และกลบมาปฏบต

ภารกจอกครงในวนตอมา จนไดรบการยกยองจากรฐบาล

สหรฐอเมรกาโดยมอบเหรยญThebronzestarmedalซงเปน

เหรยญแรกทคนไทยไดรบพรอมทงประกาศนยบตรทมลายเซนต

ของประธานาธบดเพอตอบแทนการปฏบตหนาทดวยด

๒๗กรกฎาคม๒๔๘๘ มธก.ไดจดใหมการฝกสารวตรนายสบขนในพนทมหาวทยาลย

แตแทจรงแลวเปนการซองสมก�าลงและฝกกองก�าลงขนเพอ

ตอตานญปนโดยการน�าเอานกศกษาต.ม.ธ.ก.รนท ๗ และ

นกเรยนโรงเรยนเตรยมอดมศกษามาท�าการฝกฝนในชวงสนๆ

แตยงไมทนไดปฏบตการญปนกแพสงครามเสยกอน

๖สงหาคม๒๔๘๘ ทงระเบดปรมาณทฮโรชมา

๑๔สงหาคม๒๔๘๘ ญปนยอมแพสงคราม

๑๕สงหาคม๒๔๘๘ สนสดสงครามโลกครงทสอง

๑๖สงหาคม๒๔๘๘ ออกประกาศสนตภาพใหการประกาศสงครามกบฝายสมพนธมตร

เปนโมฆะ

๕ธนวาคม๒๔๘๘ รชกาลท๘(และ๙)เสดจนวตพระนครอกครง

๒๔๘๙๑มกราคมพ.ศ.๒๔๘๙ ท�าสญญาสมบรณแบบกบองกฤษและคนดนแดนสหรฐไทยเดม

(รฐฉานฝงตะวนออกแมน�าสาละวน)และ๔รฐมลายเพอยต

สงครามกบองกฤษ แมกองทพพายพ(ทหาร ๕ กองพล)

ยงตดอยทเชยงตงท�าใหตองเดนเทาเปลาจากเชยงตงขนรถไฟ

ทพษณโลกกลบทตงมทหารลมตายจากมาลาเรยและอหวาตกโรค

เปนจ�านวนมาก กวาจะรวบรวมอฐเพอประกอบพธบรรจเขา

อนสาวรยชยสมรภมกปพ.ศ.๒๔๙๐

๑๙กมภาพนธ๒๔๘๙ การสวนสนามแสดงแสนยานภาพเสรไทย ทถนนราชด�าเนน

โดยมในหลวงอานนทมหดลและพลเอกลอรดหลยสเมานท

แบตแตน(ผบญชาการกองก�าลงสมพนธมตรฝายองกฤษ)

ตรวจพลสวนสนาม

2. ����.indd 24 22/2/2554 0:20:04

เหต-กาล ๒๕

๓มถนายนพ.ศ.๒๔๘๙ ในหลวงรชกาลท ๘ เสดจฯ ยานส�าเพง เพอระงบขอพพาท

ระหวางคนไทยและคนจน

๕มถนายนพ.ศ.๒๔๘๙ ในหลวงรชกาลท ๘ เสดจฯ หวานพนธขาวทมหาวทยาลย

เกษตรศาสตรวทยาเขตบางเขนเปนพระราชกรณยกจสดทาย

๖มถนายน๒๔๘๙ โรงเรยน ต.ม.ธ.ก. และ ม.ธ.ก. เปดท�าการเรยนการสอน

อกครงปาลพนมยงคเขาเปนนกศกษารนท๘และรนสดทาย

ของโรงเรยนเตรยม โดยนกศกษารนนตองเรยนดวยหลกสตร

ของกระทรวงศกษาธการ

๙มถนายน๒๔๘๙ พระบาทสมเดจพระเจาอยหวอานนทมหดลเสดจสวรรคตดวย

พระแสงปนกอนเสดจพระราชด�าเนนกลบประเทศสวตเซอรแลนด

เพยง๔วนนายเฉลยวปทมรสบดาของนางสาวเครอพนธ

นกศกษาต.ม.ธ.ก.รน๓เปนผหนงทตกเปนผตองหาวาลอบ

ปลงประชนม

๒๔๙๐๘พฤศจกายน๒๔๙๐ เกดการรฐประหาร น�าโดยพลโทผน ชณหะวณและนายทหาร

นอกประจ�าการอกจ�านวนหนง

พลตรชาตชาย ชณหะวณ น�ารถถงมายงท�าเนยบทาชางแตผ

ประศาสนการ ปรด พนมยงค เดนทางออกนอกประเทศได

ทนเวลา นายเดอน บนนาคเขารกษาการเปนผประศาสน

การตอมา

ทานผหญงพนศข พนมยงคและนายปาล พนมยงคตอง

ยายไปอยทสตหบเปนเวลา ๓ เดอน ท�าใหนายปาลตองขาด

เรยนจากต.ม.ธ.ก.

๒๔๙๑------พฤษภาคม๒๔๙๑ รฐบาลใหเนตบณฑตยสภาฟนฟโรงเรยนกฎหมายโดยเรยกวา

“ส�านกอบรมแหงนตบณฑตยสภา” โดยก�าหนดใหผทส�าเรจ

การศกษาทางกฎหมายตองเขารบการอบรมจากส�านกนกอนจะ

ประกอบอาชพทางกฎหมายได

2. ����.indd 25 22/2/2554 0:20:04

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.๒๖

๓สงหาคม๒๔๙๑ นกศกษามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมองกวา๕,๐๐๐คน

รวมชมนมเรยกรองใหยกเลกกฎของเนตบณฑตยสภาเสย

เพราะเหนวาเปนการลดรอนสทธของนกศกษาทเคยมมาแตเดม

๑๒กนยายน๒๔๙๑ นกศกษาประทวงไมเขาฟงค�าบรรยาย เนองจากรฐบาลไมให

ค�าตอบเกยวกบการยกเลกกฎของเนตบณฑตยสภานายอนดบ

รองเดช กรดเลอดเพอเปนการประทวง ท�าใหนายเดอน

บนนาคเลขาธการรบปากวาจะพยายามทวงสทธของนกศกษา

กลบคนนกศกษาจงยอมสลายตว

๒๔๙๒๒๖กมภาพนธ๒๔๙๒ ปรดพนมยงคกลบเขาประเทศไทยเกดกบฏวงหลวงพลตร

สฤษดธนะรชตยงปนใหญรถถงท�าลายประตวเศษไชยศรของ

วงหลวงผบรหารมหาวทยาลย๓คนถกควบคมตวในขอหาวา

มสวนพวพนอยดวยคอนายเดอนบนนาคนายวจตรลลตานนท

และนายอไภยพนทโยธนแตทง๓กถกปลอยตวออกมา

๒๗กมภาพนธ๒๔๙๒ เกดคดสงหาร๔รฐมนตร

๑๕มนาคม๒๔๙๒ นายเดอนบนนาคยกรางพระราชบญญตเปลยนชอมหาวทยาลย

วชาธรรมศาสตรและการเมองเปน“มหาวทยาลยกรงเทพ”

๑๙มนาคม๒๔๙๒ ขนประเสรฐศภมาตราเขารบต�าแหนงเลขาธการสบแทนนาย

วจตรลลตานนทซงพนจากต�าแหนงไปภายหลงกบฎวงหลวง

๑๔มถนายน๒๔๙๒ คณะกรรมการมหาวทยาลยออกขอบงคบใหแยกการศกษา

ชนปรญญาตรในมหาวทยาลยธรรมศาสตรเสยใหม โดย

แบงเปน ๔ คณะ คอ นตศาสตร พาณชยศาสตรและการ

บญชรฐศาสตรและเศรษฐศาสตร

๙พฤศจกายน๒๔๙๓ ศาสตราจารยเดอนบนนาครกษาการแทนผประศาสนการ

๒๔๙๓๒๙พฤษภาคม๒๔๙๓ พระบาทสมเดจพระเจาอยหวเสดจพระราชด�าเนนมาพระราชทาน

ปรญญาบตรแกนกศกษามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง

2. ����.indd 26 22/2/2554 0:20:04

เหต-กาล ๒๗

ซงนบเปนครงแรกทนกศกษามหาวทยาลยนไดรบพระราชทาน

ปรญญาบตรจากพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

-------๒๔๙๓ ทวปวรดลกประพนธเพลง“โดมในดวงใจ”โดยเออสนทรสนาน

เปนผเรยบเรยงเสยงประสาน เพลงนไดกลายเปนวญญาณ

และอารมณความรสกของชาวธรรมศาสตรเรอยมานบแตนน

๘มถนายน๒๔๙๓ นกศกษามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมองกวา๘๐๐

คนเรมเคลอนไหวชมนมคดคานกฎ ก.พ. ท ๑๑๐ ททาง

กระทรวงมหาดไทยประกาศใชโดยใหผส�าเรจการศกษารฐศาสตร

บณฑตของจฬาลงกรณมหาวทยาลยไดรบคดเลอกบรรจเปน

ขาราชการไดทนทในชนตร และเพมเงนเดอนเปนคาวชาอก

๓๐ บาท สวนผทจบการศกษาปรญญารฐศาสตรบณฑต

จากธรรมศาสตรนนจะบรรจเปนขาราชการไดกตอเมอม

ต�าแหนงวางและใหบรรจในอตราชนจตวาอนดบ๓เมอรบ

ราชการได๑ปจงปรบเปนชนตรและไมมเงนเพมคาวชา

๒๒มถนายน๒๔๙๓ นกศกษามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง และ

นสตคณะรฐศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลยราว ๒,๐๐๐ คน

รวมกนชมนมประทวงหนากระทรวงมหาดไทย จนกระทรวง

มหาดไทยตองยอมแกกฎ ก.พ. ท ๑๑๐ ใหนกศกษาทง

สองมหาวทยาลยมสทธโดยเทาเทยมกน

-----สงหาคม๒๔๙๓ พลตรหลวงวจตรวาทการเขามาด�ารงต�าแหนงรกษาการแทน

ผประศาสนการ

๒๔๙๔๘เมษายน๒๔๙๔ หลงจากรบต�าแหนงผประศาสนการมา๘ เดอนพลตรหลวง

วจตรวาทการลาออกจากต�าแหนงพลโทสวสดส.สวสดเกยรต

เขามาด�ารงต�าแหนงรกษาการแทนผประศาสนการ

๑มถนายน๒๔๙๔ นกศกษามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมองจดตง

“คณะกรรมการสนตภาพ”ขนในมหาวทยาลย

๒๙มถนายน๒๔๙๔ เกดกบฏแมนฮตตน นาวาโทมนส จารภา บกเขาจจอมพล

ป.พบลสงครามเปนตวประกนกลางแมน�าเจาพระยา ในเวลา

2. ����.indd 27 22/2/2554 0:20:04

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.๒๘

๑๕ นาฬกาของวนท ๓๐ มถนายน เรอกจมแตจอมพลป.

หนออกมาไดและยดอ�านาจคน เหตการณนท�าใหเกดการ

ปะทะกนของทหารอยางทไมเคยมมากอนตงแตหลงการ

เปลยนแปลงการปกครองท�าใหมทหารตายไปรอยกวาคนจาก

ทงสองฝาย

ขณะทมการจจอมพล ป. ในแมน�าเจาพระยา มการสงก�าลง

ทหารมาปดสะพานพทธปรชาพานชวงศ(ต.ม.ธ.ก.รน๗)

ซงอยระหวางการไปดงานกบมหาวทยาลยทโรงพยาบาล

สมเดจเจาพระยาและก�าลงจะนง “ไอโกรง” กลบธรรมศาสตร

ตองตดอยบนสะพานอกดานหนง

----กรกฎาคม๒๔๙๔ ไมกวนหลงจากเหตการณกบฏแมนฮตตนสงบลง สถานท

ของมหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมองกถกทหารของ

กองทพบกเขายดครองโดยใหเหตผลวา “ขอยมใชเปนสถานท

ชวคราวและเพอความสงบเรยบรอย”ท�าใหนกศกษามหาวทยาลย

ธรรมศาสตรไมมทเรยนอยประมาณ ๔ เดอน นกศกษาตอง

ตระเวนเรยนตามทท�างานของบรรดาอาจารยหรอสนามหญา

ใตตนไม หรอตามแตจะนดกนได บางสวนกไปขอยมสถานท

ของโรงเรยนเตรยมอดมศกษาและอาคารของเนตบณฑตยสภา

เปนสถานทเรยนชวคราว

๑๔สงหาคม๒๔๙๔ พลโทสวสด ส.สวสดเกยรต รกษาการแทนผประศาสนการ

มค�าสงหามนกศกษา๙คนซงเกยวของกบขบวนการสนตภาพ

เขาฟงบรรยายเปนเวลา ๑ ป คอ นายอาทร พทธสมบรณ

นายทวปวรดลกนายประจวบอมพะเศวตนายปรญญาลละศร

นายมารต บนนาค นายไวฑรย สนธวณช นายลวละลอง

บนนาคนายอารยอมสมบตและนายพรชยแสงชจจ

๘กนยายน๒๔๙๔ พลโทสวสดส.สวสดเกยรตมค�าสงใหลบชอนกศกษา๕คน

ออกจากทะเบยน ฐานยยงนกศกษาใหกระดางกระเดองตอ

รฐบาลคอนายอาทรพทธสมภพนายทวปวรดลกนายประจวบ

อมพะเศวต นายปรญญา ลละศร นายลวละลอง บนนาค

2. ����.indd 28 22/2/2554 0:20:04

เหต-กาล ๒๙

แตทง๕คนฟองรองตอศาลวาพลโทสวสดส.สวสดเกยรต

ใชอ�านาจไมเปนธรรมศาลยกฟอง

๒๘กนยายน๒๔๙๔ กองทพบกเสนอขอซอมหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง

ในวงเงน๕ลานบาทเพอใชเปนทตงของหนวยทหาร

๑๑ตลาคม๒๔๙๔ นกศกษาราว ๓,๐๐๐ คนเดนขบวนจากกระทรวงยตธรรม

ไปยงอาคารรฐสภาเพอขอมหาวทยาลยคนจากจอมพล

ป. พบลสงคราม และฟงกระทถามตอเรองนท ส.ส. เพทาย

โชตรนชต(ซงเปนศษยเกาธรรมศาสตร) ผหนงเสนอเขาส

วาระการพจารณา

๕พฤศจกายน๒๔๙๔ นกศกษาราว๓,๐๐๐เขายดมหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและ

การเมองคน โดยนกศกษาดงกลาวเดนทางกลบจากทศนาจร

ทจงหวดนครสวรรคโดยขบวนรถไฟเมอมาถงหวล�าโพงกมา

ตอรถบสทเตรยมไว๑๒คนขบตรงมาทมหาวทยาลยตอหนากลม

ทหารทยดมหาวทยาลยอยนกศกษาประกาศจะไมยอมออกไป

ฉะนนจงเรยกกนวา “วนธรรมศาสตรสามคค” หรอ “วนคน

สเหยา”

๒๔๙๕๑๓มนาคม๒๔๙๕ พระราชบญญตมหาวทยาลยธรรมศาสตรมผลบงคบใชอนเปน

ผลใหมการเปลยนชอมหาวทยาลยมาเปน “มหาวทยาลย

ธรรมศาสตร” และยบต�าแหนงผประศาสนการมาใชอธการบด

แทน

๑๑พฤษภาคม๒๔๙๕ เปลองวรรณศรเขยนบทกว“โดม...ผพทกษธรรม”ลงตพมพ

ในวารสารธรรมจกรของสโมสรนกศกษามหาวทยาลยธรรมศาสตร

ตอนทายของบทกวทวา“ถาขาดโดมเจาพระยาทาพระจนทร

กขาดสญลกษณพทกษธรรม” ไดกลายเปนภาพจารกทาง

ประวตศาสตรของมหาวทยาลยแหงนทยงจดจ�าสบเนองมา

๑๑มถนายน๒๔๙๕ จอมพลป.พบลสงคราม นายกรฐมนตร เขาด�ารงต�าแหนง

อธการบดคนแรกของมหาวทยาลยธรรมศาสตร

2. ����.indd 29 22/2/2554 0:20:04

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.๓๐

๑๑ตลาคม๒๔๙๕ กหลาบสายประดษฐ เขยนบทความเรอง “ดนกศกษามธก.

ดวยแวนขาว” ทานเขยนถง “อดมคต” ของนกศกษา

มหาวทยาลยนวา“นกศกษาและบณฑตของมธก.มความรก

ในมหาวทยาลยของเขามใชเพราะเหตแตเพยงวาเขาไดเรยน

ในมหาวทยาลยนเขาไดวชาความรไปจากมหาวทยาลยนเขารก

มหาวทยาลยนเพราะวามธาตบางอยางของมหาวทยาลยน

ทสอนใหเขารจกรกคนอน รจกคดถงเรองความทกขยากของ

คนอน เพราะวามหาวทยาลยนไมกกกนเขาไวในอปาทาน

ความคดทจะเอาแตตวรอดเทานนชาวมธก.รกมหาวทยาลย

ของเขาเพราะวามหาวทยาลยของเขารจกรกคนอนดวย”

๑๕ตลาคม๒๔๙๕ พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ

พระราชทานเงนสวนพระองคตงเปน “ทนภมพล” ใหแก

นกศกษามหาวทยาลยธรรมศาสตร และนสตจฬาลงกรณ

มหาวทยาลยโดยมกองทนเรมตนท๒๐๐,๐๐๐บาท

๑๐พฤศจกายน๒๔๙๕ หลงจากฉลองวนธรรมศาสตรสามคค(๕พฤศจกายน)ได๕วน

กมการจบกมนกศกษาและตงขอหากบฏภายในและภายนอก

ราชอาณาจกรหรอทเรยกวาเหตการณกบฏสนตภาพนกศกษา

ทโดนจบมนายมารตบนนาคประธานนกศกษานายเฉลยว

พศลยบตร รองประธาน นางสาวสมบต สวรรณชพ หวหนา

นกศกษาหญง สมผส พงประดษฐ เลขานการ นายประดษฐ

สมรรคจนทรหวหนานกศกษาคณะรฐศาสตร นายอารย

อมสมบตประธานแผนกบนเทงนายชาญแกวชใสประธาน

แผนกปาฐกถาฯ ตอมามการจบกมเพมอกคอนายสวทย

เผดมชต นายสงหชย บงคตนรา นายประจวบ อมพะเศวต

เนองจากบคคลดงกลาวรวมกนจดแสดงละครเรอง“ผดแผนดน”

อนเปนการลอเลยนทางการเมอง

องคาร จนทรเมอง

ผรวบรวมและเรยบเรยง

2. ����.indd 30 22/2/2554 0:20:05

พระเจำชำงเผอก

การเดนทางเขาปาทล�าปางเพอถายท�าฉากยทธหตถ

ถายท�าฉากยทธหตถทล�าปาง

2. ����.indd 32 22/2/2554 0:20:08

พระเจาชางเผอกและพระมเหส

เหลาขนนางและทวยทหาร

2. ����.indd 33 22/2/2554 0:20:10

คณไอรนนตยาวรรธนะนางเอกในเรอง

ฉากหนงในทองพระโรง

ฉากร�าถวายพระพรหนาพระทนง

2. ����.indd 34 22/2/2554 0:20:13

ไอโกรง

2. ����.indd 35 22/2/2554 0:20:15

“ไอโกรง”

หรอรถยนตพเศษ

ประจ�ามหาวทยาลย

ขนาด๘สบป๒๔๗๙

2. ����.indd 36 22/2/2554 0:20:16

งำนบอลประเพณยคแรก

2. ����.indd 37 22/2/2554 0:20:18

กองเชยร

2. ����.indd 38 22/2/2554 0:20:19

กองเชยรณโรงเรยนสวนกหลาบวทยาลย

กองเชยรฟตบอลประเพณณสนามหนาตกยาวของโรงเรยนสวนกหลาบวทยาลย

2. ����.indd 39 22/2/2554 0:20:21

อำจำรยลอวสน

อาจารยลอวสนใหโอวาท

ในงานเลยงรนศษยเกาต.ม.ธ.ก.

อาจารยลอวสนบนฟลอร�าวง

2. ����.indd 40 22/2/2554 0:20:22

ประวตศาสตรบอกเลา ต.ม.ธ.ก. รน ๖

�����������.indd 41 21/2/2554 15:26:31

�����������.indd 42 21/2/2554 15:26:31

ดฉนชอจ�ำปนนำมประทำนเปนคนกรงเทพฯโดยก�ำเนดเกดในรวในวงสมยเดกมชวต

ทคอนขำงสะดวกสบำยมำก เพรำะดฉนเปนลกของหลวงสรรพกจวจำรณซงเปนเจำกรมในสงกด

ของกรมพระสวสดสวสดวตน(สมเดจพระเจำบรมวงศเธอกรมพระสวสดวตนวศษฏฯหรอพระองค

เจำชำยสวสดโสภณ) เสนำบดกระทรวงยตธรรมซงเปนพระบดำของสมเดจพระนำงเจำร�ำไพพรรณ

และเปนปของม.ร.ว.ถนดศรสวสดวตนเพอนของดฉน

บรรดำศกดสดทำยของคณพอคอคณพระ บรรดำศกดในสมยกอนจะมขน หลวง พระ

พระยำ คนทจะไดรบกำรโปรดเกลำฯ ใหด�ำรงบรรดำศกดตำง ๆ น จะตองถกสบสำวดพนเพ

ควำมเปนมำวำ พอแมปยำตำยำยเปนอยำงไร ไมไดมอง(เฉพำะสถำนะ) ปจจบนอยำงทกวนน

ส�ำหรบคณพอของดฉนซงท�ำหนำทเปนเจำกรมใหเสดจในกรมฯตอนททำนทรงเปนกรมหลวงเจำกรม

ของทำนกจะไดเปนหลวง และเมอทำนไดเปนกรมพระ คณพอกไดเปนคณพระตำมทำนไปดวย

หรอถำทำนไดเปนกรมพระยำ คณพอกอำจจะไดเปนพระยำ คอหมำยควำมวำยศของเจำกรม

กจะเลอนขนตำมเจำนำยททรงกรมนนไปดวย

เสดจในกรมฯทำนรกและไวใจคณพอมำกเพรำะเปนคนมอสะอำด เจำกรมสมยกอน

เปนเหมอนพอบำนใหกบเจำฟำเจำแผนดนดแลกำรเงนและบรหำรจดกำรกจกำรตำงๆ ในวงของ

เจำนำยทำน ส�ำหรบตวดฉนกพลอยไดรบควำมรกเอนดเผอแผมำดวย ทำนเลยงดฉนเสมอนหนง

จ�ำปน นำมประทำน

3. �������������������� - ���� 6.indd 43 22/2/2554 0:19:35

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.44

เปนลกทำน เหมอนเปนเจำนำยคนหนง ไปโรงเรยนกไปรถเกง กนขำวกกนกบลกเจำนำย

เพรำะฉะนนถงดฉนจะไมใชเจำกมชวตไมตำงไปมำกเรยกวำนงรถเมลไมเปนเลย

เวลำไปโรงเรยน เมอไปถงเวลำอำหำรกลำงวน ทำงวงจะสงคนเอำอำหำรไปตงโตะ

ใหเสรจสรรพ เมอตงส�ำรบใหรบประทำนเสรจเรยบรอยกใหเงนไวใช ๖ สตำงค ซงถอวำคอนขำง

เยอะมำกส�ำหรบสมยนน เรำน�ำเงนนไปซอขนมเลก ๆ นอย ๆ อยำงเกำลดซงซอไดไมมำก

เพรำะรำคำแพง(กโลกรมละ๕บำท)

ดฉนเรมเรยนกบโอรส ธดำ เจำนำยในวงตงแตยงเลกพอเรมรประสำกไดเรยนอนบำล

ทเรยนโรงเรยนสตรจลนำคแลวกยำยเขำโรงเรยนผดงดรณจนจบม.๖ โรงเรยนนอยตรงขำมกบ

โรงเรยนกรงเทพครสเตยนซงเปนโรงเรยนในเครอเดยวกน หนงหญงลวน หนงชำยลวน ผจดกำร

ของกรงเทพครสเตยนกเปนสำมของผจดกำรโรงเรยนผดงดรณ ทง ๒ โรงเรยนนถอศำสนำครสต

พวกเรำจะตองเขำโบสถทกวนอำทตย เวลำสวดมนตกไมเหมอนแบบของไทย เพรำะของเขำ

จะเปนกำรรองเพลงรวมกนเขำมหนงสอใหอำนเนอเพลงหนำปกมเครองหมำยกำงเขนเสยงเพลง

จะเรมบรรเลงหลงพธกรรมพรอมทงมคนเลนเปยโนไปดวย

แมดฉนจะเปนลกเจำกรมกไมเคยรงควำนผทมฐำนะดอยกวำ แตกระนนกเคยมเรอง

ทะเลำะเบำะแวงประสำเดกๆกบลกเจำนำยทำนหนง

ตอนนนฉนอำยสก ๕ ขวบ แมเลำใหฟงวำ ปกตดฉนเลนกบเจำนำยองคนเปนประจ�ำ

วนนนเลนอยำงไรไมทรำบกเกดทะเลำะกน ฉนเขำใจวำตวเองโดนรงแกกไมยอมแพจงไดยนมอ

ไปจกจกของทำนจนปนทองกระเดนทำนกไปฟองเสดจพระองคหญงซงเปนแมทำนเสดจพระองค

หญงรบสง สอนวำ “เรำไปรงแกเขำหรอเปลำ เรำไปรงแกเขำเขำกตองสส ไมเอำทหลงอยำงท�ำ

อยำงนน” คอเจำนำยบำงคนทำนกมเหตผล ไมตำมใจลกจนไมสนใจผดถกทำนใชเหตผลสอนลก

และกสอนเรำไปในตวดวย

ตอนนนดฉนยงไมรจกกลว แตพอแมรกใจหำยเพรำะกลวจะถกเฆยน ดฉนเลยเปนคน

ทคอนขำงหวแขงมำตงแตเดกๆ พอมำท�ำงำนกยงเปนอยำงนนบำงครงผบงคบบญชำทำนพยำยำม

จะเลอนต�ำแหนงใหเปนหวหนำแตดฉนกไมเอำเพรำะรตววำเรำมนลงกบใครไมไดแลวดฉนกเปน

คนตรง มอดฉนสะอำด ถำไปท�ำงำนเปนหวหนำกขเกยจไปยงวนวำยกบเขำ ขอท�ำงำนใหม

ควำมสขดกวำ

3. �������������������� - ���� 6.indd 44 22/2/2554 0:19:35

4๕จ�ำปนนำมประทำน

เขำโรงเรยนเตรยมฯ

พอดฉนจบมธยมคณแมทำนกบอกใหไปเรยนพยำบำลเพรำะอยำกมลกสำวไวคอยดแล

เวลำทำนไมสบำยทกคนกเหนดวยตำมใจคณแมยกเวนพชำยคนโตและพชำยคนรอง(คณธรรมนญ

เทยนเงน อดตผวำกทม.) ซงคดคำนเตมท และเปนคนบอกใหดฉนมำสอบเขำธรรมศำสตรเพอ

จะไดมควำมรกวำงขวำงดกวำไปเรยนนำงพยำบำลซงพเขำคดวำไมมควำมหมำยอะไร

ดฉนเปนนองสำวคนสดทองในพนอง๗คนพๆของดฉนลวนไดเรยนในโรงเรยนดๆ

อยำงเทพศรนทรและอสสมชญสวนพชำยคนท๖ไดไปเรยนถงปนงตอนทฉนก�ำลงจะเลอกทเรยน

หลงจำกจบ ม.๖ พธรรมนญซงไดธรรมศำสตรบนฑตมำแลวกอยำกใหดฉนเขำธรรมศำสตรดวย

เขำเปนคนทมหวไปทำงกำรเมองอยแลว กเลยดงดฉนมำทธรรมศำสตร ดฉนกยงนกขอบคณเขำ

กำรทดฉนไดมำเรยนธรรมศำสตรนนท�ำใหดฉนไดรจกคนกวำงขวำงไปทไหนๆกมแตคนรจก

ควำมจรงแลวตอนนนยงมตวเลอกอนทดฉนเกอบจะเลอกแทนต.ม.ธ.ก.เพรำะตอนนน

เรำกบโรงเรยนเตรยมอดมจฬำฯกอตงขนมำจำกพระรำชบญญตฉบบเดยวกนต.ม.ธ.ก.ของเรำม

กำรวำงหลกสตรทกวำงกวำของเขำและรบนกเรยนอยำงไมจ�ำกดชนชนสวนเตรยมอดมของจฬำ

นนมหลกสตรตำมกระทรวงศกษำ และนกเรยนมกเปนชนชนสง ในโรงเรยนเดมรนดฉนมนกเรยน

ทงหมด๑๘คนแตดฉนมำอยต.ม.ธ.ก.คนเดยว๑๗คนทเหลอสวนใหญไปเขำเตรยมอดมของจฬำฯ

พวกนจะแอนตดฉนบอกวำถกธรรมศำสตรลำงสมองยงเกยวกบกรณสวรรคตยงคยกนไมคอยได

แบงหองตำมคะแนน

ควำมจรงแลวกอนทจะเขำมำทนดฉนรจกธรรมศำสตรเพรำะพชำยจบจำกทนแตไมรจก

ต.ม.ธ.ก.มำกอนเลย

วนทมำฟงผลกำรสอบ เขำจะใหทกคนทสอบไดไปยนเขำแถว แลวเขำกจะเรยก ตงแต

คนทสอบไดคะแนนมำกทสดกอนและแบงเปนหองละ๗๕คนดฉนฟงเขำเรยกไปไดสกพกกเอะ

ใจวำ“เอะ!หอง๑ไมมชอเรำแฮะ”แตกยงเฉยๆคดวำเรำคงไมคะแนนไมถงกระมงเพรำะตอนนน

หอง๑ถงหอง4ถอวำเปนนกเรยนเกรดเอ

พอเขำเรยกชอถงหอง ๓ กเรยกชอดฉน ดฉนงงอยพกหนงกวำจะเดนตำมเขำไป

เพรำะไมคดวำจะไดอยหอง ๓ คนกมองกนพอสมควรเพรำะชดเรำกโดดเดนกวำใคร แตงสชมพ

ผกเนคไทสชมพ เวลำเดนมำถกเขำลอ เขำแซวเรอยเลยวำโรงเรยนอะไร เพรำะยำยมำครำวน

มนกศกษำชำยมำเรยนดวยกน เรำทเรยนโรงเรยนหญงลวนมำตลอดกมเรองใหตองปรบตวมำก

ทเดยวพอตอนหลงเรำกรกกนด

3. �������������������� - ���� 6.indd 45 22/2/2554 0:19:35

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.4๖

ดฉนไดอยหองนตลอดทง ๒ ป ไมขนไมลงไปไหน แตกไมเสยเปรยบเรองกำรได

เพอนใหมเพรำะแมจะอยหองเดมกมเพอนใหมยำยเขำมำตำมคะแนนทดขนหรอต�ำลงของเขำ

ตำมกำรสอบทจะมทก๓เดอน

ตวดฉนเองกมคนมำชอบเยอะเหมอนกนแตดฉนไมสนใจหรอกคอเดกสมยนนจะเคำรพ

กฎเกณฑ และกลวอำจำรยเพรำะทำนจะคอยดแลไมใหใครมำท�ำประเจดประเจอเหมอนเดกสมยน

ทพอออกมำจำกหองเรยนกเดนกอดกนมำ ท�ำเปนยโรปไปหมดแลว ดฉนมองแลวเศรำใจ เพรำะ

บำงทเหนมำนงอยหนำหองท�ำงำนของดฉนมำท�ำอะไรๆกนดฉนยงไลไปเลยเพรำะทนไมไหว

ดฉนไมชอบใครจะวำดฉนเปนคนหวโบรำณกไมเปนไร

ดฉนคดวำกำรแตงตวของนกศกษำในปจจบนอำจจะเปนสำเหตหนงทท�ำใหเกดคดฆำกน

เพรำะเขำไมสงวนสงทควรสงวน บำงทมนกศกษำผหญงบำงคนมำตดตอสมยทดฉนยงอยฝำย

วดผล ถำเขำแตงตวไมเรยบรอยดฉนจะดเลยทนทเลย สมยดฉนแคนงกระโปรงเลยหวเขำกไมได

เขำตดคะแนนแตงเนอแตงตวจะมำดดผมทำปำกแตงหนำนนเขำไมใหท�ำกไมเหนวำจะมใคร

ฝำฝน

เดยวนมคนพดไปผดๆพดไดอยำงไรวำธรรมศำสตรไมมเครองแบบดฉนเปนนกเรยน

เตรยมฯกแตงเครองแบบจนดฉนมำเปนนกศกษำกมเครองแบบในโรงเรยนเตรยมฯผหญงจะนง

กระโปรงกรมทำใสเสอขำวแขนรดตรงอกเวำเขำไปแลวกตเกลด(จบจบแนวตงถๆ )แลวมเขมกลด

เตรยมฯสวนผชำยจะตองแตงยวชนทหำรสวนรองเทำจะตองเปนรองเทำหมขอใสถงเทำมระเบยบ

เรยบรอย

สมยนนแมจะแตงตวเรยบเปนสวนมำกแตกไมใชวำจะไมมคนจบกนเกยวกนแตถำอย

ในโรงเรยนหรอมหำวทยำลยเขำกจะท�ำกนอยำงเรยบรอย เมอออกไปขำงนอกกเปนเรองของเขำ

มหำวทยำลยกไมไปวนวำย พดถงเรองกำรจบกน สมยนนนกศกษำโรงเรยนเตรยมฯเคยมเรองกบ

ตำงโรงเรยนเพรำะเรองนดวย

ตอนนนมนกเรยนโรงเรยนวศวะรถไฟมกกะสน มำชอบสำวธรรมศำสตร(พวกดฉน ๆ

เนยแหละ) เขำกมำกนตอนเทยง พวกผชำยของเรำกไมคอยพอใจเพรำะถอวำเปนกำรขำมถนมำ

หยำมกนถงหนำบำน ตอนนนนกศกษำชำยของ ต.ม.ธ.ก. ตองแตงชดยวชนทหำรเตมยศไปชก

กบเขำทนงกำงเกงสน�ำตำลใสเสอขำว

พอมเรองรอนไปถงหครเขำเขำกตระฆงเรยกพวกเรำเขำหองประชมหมดเลยแลวอำจำรย

ทคมหองกถำมพวกเรำวำเหนไหมใคร ทจรงทกคนกเหนเหตกำรณกนทงนนแตกบอกวำไมเหน

เพรำะเอำใจชวยกนหมดเลย ตอนหลงผใหญของทงสองฝำยเขำกเจรจำกนจนเรองจบไป แตกม

3. �������������������� - ���� 6.indd 46 22/2/2554 0:19:35

4๗จ�ำปนนำมประทำน

กฎใหมออกมำวำ เวลำทปลอยใหกลบบำนตอน ๓ โมงเยนนนจะใหผหญงกลบกอน ๑๐ นำท

แลวคอยใหพวกผชำยกลบ แตวธนไมคอยไดผลเทำทควรเพรำะเวลำแค ๑๐ นำท พวกผชำย

เขำเดนกวดเดยวเดยวกขำมสนำมหลวงมำทนเรำอยด

แมจะมเรองอยำงนกใชวำเรำจะไวใจพวกผชำยเตมรอย แตกอนโรงอำหำรมนเปน

กระโจมแตร๖เหลยมมน�ำลอมรอบ(เรยกกระโจมแตรเพรำะเยนๆจะมนกดนตรไปซอมเปำแตร

กนแถวน)ในนเวลำกนขำวกแบงกนกนเปน๒ซกซกหนงเปนของผหญงอำหำรผหญงซกหนง

ผชำย ถำอยำกกนของฝงตรงขำมกฝำกกนซอ มำถำมกนวำ ทำงเธอมอะไร เขำกบอก มฝรง

มมนแกวคอคำนยมสมยนนมนเปนแบบนน

มอยชวงหนงททำนผประศำสนกำรมำท�ำขำวแกงใหกนกนถกๆนกเรยนทไมมเงนกได

กนกน แตดฉนเปนคนไมกนของในโรงอำหำรนน มนตดนสยมำตงแตเรำเปนนกเรยนสำมญแลว

เรำเคยกนแบบมคนมำตงโตะใหเรำ มำทนดฉนกมำจำงเขำใหตงโตะให ชวนเพอนในหองรวมหน

กนกน 4 คน พอถงเวลำพกเทยงกใหเขำตงโตะไวใหเรำ แลวเรำกใหตงคเขำไป ไมเคยมำเดน

ซอดวยตวเองเลย

กำรเดนทำง

สมยทเรยนมธยมมรถจำกในวงไปรบไปสงตลอดแตพอมำเรยนธรรมศำสตรดฉนเหนวำ

เรำกโตแลวควรจะหำประสบกำรณใหมบำงจงเปลยนมำนงรถรำงชน๑โดยจะมคนในบำนมำสง

ขนรถรำงแลวกมำคอยรบ

รถรำงชน๑จะพเศษกวำชนธรรมดำตรงทมเบำะสขำวใหนงดวยเขำจะกนบลอกขำงหนำ

ใกลๆคนขบซงนงไดประมำณ4คนตำงจำกรถเมลสมยนทไมมแอรโปรงสบำยเหมอนรถรำงท

กทม.จดไวใหนกทองเทยวชมเมองในตอนน

คำโดยสำรของรถรำงชน ๑ กจะแพงกวำชนธรรมดำพอสมควร เชน ถำธรรมดำรำคำ

๑ สตำงค ชน ๑ กจะรำคำประมำณ๓-๕ สตำงค แตรถรำงสมยนน ถำฝนตกกไมคอยดเพรำะ

เรำกลวไฟดด ยงถำรถเปยกหรอตวเรำเปยกกยงกลวมำกกวำเดม แตกไมเคยไดยนวำมใครโดน

ไฟดดสกทสงสยจะกลวกนไปเองมำกกวำรถสมยกอนนนนงสบำยไมตองเบยดเสยดกน

รถรำงสมยนนมหลำยสำย สำยหนงมำจำกถนนตกผำนสนำมหลวงและไปสดสำยท

บำงกระบออกสำยหนงมำทำงทำพระจนทรมำหยดทธรรมศำสตรสำยทนกศกษำธรรมศำสตรใช

บรกำรมำกทสดจะมำหยดทหลกเมองปรำกฏวำหญำจำกหลกเมองผำนสนำมหลวงจนถงธรรมศำสตร

นนโดนฝเทำของพวกเรำเหยยบตำยเปนทำง

3. �������������������� - ���� 6.indd 47 22/2/2554 0:19:35

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.4๘

ครบำอำจำรยททำนประทำนควำมรมำให

ตอนทเรยน ต.ม.ธ.ก. สงหนงทมควำมแตกตำงจำกในปจจบนนกคอ เรองควำมเคำรพ

ตอครบำอำจำรย เมอกอนนนกศกษำจะปฏบตตำมค�ำสงสอนของครอยำงเครงครด แตสมยท

ดฉนนงท�ำงำนอยหองทะเบยน เวลำนงท�ำงำนอยแลวมนกศกษำมำลงทะเบยน เพกถอนตำง ๆ

มครบำอำจำรยหรอแมกระทงทำนอธกำรเดนผำนมำเขำกไมหลบจนดฉนตองออกไปบอกใหนกศกษำ

หลกทำง ดฉนมำนกในใจวำ นกศกษำเขำไมรจกอธกำรกนเหรอ เดกสมยนเขำมำไมรเรองเลย

วำอะไรเปนอะไร บำงคนยงถำมเลยวำรปทำนปรดคอรปใคร สมยทดฉนเขำมำเรยนทนใหม ๆ

เรำตองศกษำมำแลววำธรรมศำสตรใครเปนคนสรำงใครท�ำอะไรยงไง

ครแทบทกคนในต.ม.ธ.ก.กลวนเปนผทรงคณวฒอยำงเอกของยคนนๆ มทงดอกเตอร

ทงศำสตรำจำรย อยำงวชำสำธำรณสขกเอำรฐมนตรสำธำรณสขมำสอนเลย วชำดนตรกไดพระ

เจนดรยำงคเปนคนสอนคอเรำไดคนทมควำมรดทสดในแตละสำขำมำสอนในโรงเรยนนซงอำจำรย

ปรดเปนผเชอเชญมำทงสน

บรรดำอำจำรยผใหญเหลำนแตละทำนกอำจมเวลำทเจยดมำใหไดอยำงจ�ำกดไมสำมำรถ

ทจะกระจำยสอนไปตำมหองๆตำงๆทละหองไดเพรำะนกเรยนมจ�ำนวนมำกดงนนอำจำรยเหลำ

นบำงครงกตองมำสอนทหองกระจำยเสยงแลวเสยงของทำนกจะกระจำยไปถงผเรยนในทกๆ หอง

แตละหองทเรำนงเรยนกนอยจะมครคมหองซงตองจบปรญญำตร บำงทำนกเปนรนพ

ทจบธรรมศำสตรบณฑตมำหมำดๆ หนำทของครคมหองกคอตองคมใหพวกเรำสงบตงแตตอนท

เขำแถวหนำหองตอนเชำเอำกำรบำนมำใหหรอถำเรำมค�ำถำมเขำกจะเกบค�ำถำมนไปใหครตอพอถง

เวลำเรยนกบอกใหพวกเรำเตรยมตวเชนวำ“อำจำรยนวลจนทรณปอมเพชรก�ำลงจะเขำมำสอนวชำ

ภำษำฝรงเศสแลว”เปนตนบำงวชำกตองบอกใหเรำเตรยมตวฟงเสยงตำมสำยและจดเลคเชอรโดยท

อำจจะไมไดเจอกบอำจำรยโดยตรง วชำทตองเรยนผำนกำรกระจำยเสยงแบบน บำงทพวกเรำ

อยำกเหนวำอำจำรยหนำตำเปนอยำงไรกวงไปดทบนได

กำรกระจำยเสยงสวนใหญอำจำรยทมำสอนจะมชอเสยงในวชำนนมำก ๆ มกจะยงจน

ไมวำงมำสอนใหครบทกหอง อยำงพระเจนดรยำงคเรำกตองเอำตำมททำนสะดวก เวลำทำนมำ

กจะไดยนเสยงทำนสอนใหไลโนต โด เร ม ฟำ ซอล ซงประทบใจพวกเรำมำก ทหองเรยนของ

ดฉนมนกดนตรอยคนหนงคอมำโนชศรวภำพอถงวชำดรยำงคทไรเรำเขยนโนตไมเปนกใหเขำ

เขยนให

เรองกำรกระจำยเสยงนมเรองหนงทดฉนประทบใจมำกสมยนนเวลำอำจำรยเขำจะลงโทษ

นกเรยนชำยกจะตกนใหเสยงไดยนกนทวผำนเครองกระจำยเสยงเรยกวำรกนทงโรงเรยนวำใครท�ำผด

3. �������������������� - ���� 6.indd 48 22/2/2554 0:19:35

49จ�ำปนนำมประทำน

เรองอะไร โดยมำกนกศกษำชำยถกตเพรำะสบบหรในหองน�ำ พอสบควนมนกลอยออกมำ ครเขำ

กจบไดแตถำนกเรยนผหญงถำท�ำผดเขำจะไมตแตจะโดนหกคะแนนเขำเรยกคะแนนสงคมอยใน

วชำสงคมสงเครำะหซงมอย๕๐คะแนนดฉนไมเคยถกหกอะไรเลย

อยทนเรำยงไดเรยนวชำแปลกๆอยำงเทคโนโลยชวเลขและพมพดดคนทจดชวเลข

ของสภำผแทนในสมยนนกจบจำกธรรมศำสตร เรยกวำถำจบเตรยมปท ๒ แลวเรำไมสำมำรถ

จะเรยนตอได เนองจำกเรำยำกจนเรำกไปท�ำงำนได เพรำะกเทำกบจบ ม.๘ ครทเรำเรยนดวย

กพยำยำมสนบสนนลกศษยเทำทท�ำไดพอมโอกำสกหยบยนใหทนท

ตอนทเรยนเรำกรสกไดวำครเขำรก เขำไมดกบเรำมำก และพดกนรเรอง ดฉนเองก

สนทสนมกบครบำอำจำรยหลำยทำน อยำงอำจำรยนวลนำฏ อมำตยกล ทเปนตอมำคณบด

สงคมสงเครำะห หรออำจำรยนวลจนทร ณ ปอมเพชรทสอนภำษำฝรงเศส ตอนททำนไมสบำย

ดฉนกไปเยยมไปเยยนทำน

ควำมโชคดอกอยำงหนงของนกศกษำ ต.ม.ธ.ก. กคอ พวกเรำทกคนมโอกำสไดเจอ

ทำนผประศำสนกำร ดฉนยงภมใจวำไดเจอรฐบรษ แลวยงไดพดกบทำนดวย ครงสดทำยทไดเจอ

ทำนคองำน๑๐ปคณะบญชดฉนกถกคดเลอกรวมกบคนอนๆรวมเปน๘คใหนงกระโปรงบำน

ไปเตนระบ�ำกลำงสนำมฟตบอล ทำนกพดกบดฉนวำ ทำนก�ำลงคดทจะขยำยคณะพำณชยนออก

ไปอกดฉนยงประทบใจจนวนนพวกเรำทกคนรกทำนเพรำะทำนรกเรำใสใจพวกเรำเหมอนททำน

เลยงคณปำลลกของทำนคณปำลเปนเดกทเรยบรอยมำกกลำงวนเขำกเดนไปกนขำวทบำนแลวก

เดนกลบทำนไมเคยเลยงลกทำนใหพเศษ

ปกตเรำจะไมคอยไดเจอทำนอำจำรยปรด จะไดเหนไดฟงกตอเมอทำนมำเปนประธำน

ในงำนอยำงใดอยำงหนงเทำนนมครงหนงทำนมำพดทสนำมฟตบอลเรองเดกไทยพวกเรำกไป

นงฟงกนทงหมดทงมวลประชำชนขำงนอกกเขำมำเตมสนำมฟตบอล

นอกจำกครอำจำรยกยงมเจำหนำทของโรงเรยนทคอยเปนหเปนตำให เวลำเรำท�ำอะไร

หรอพดอะไรไมดเจำหนำทเขำจะฟองอำจำรยใหตดคะแนนในทำงกลบกนเจำหนำทกตองใหเกยรต

กบนกศกษำเหมอนกนเปนอยำงนมำตงแตไหนแตไร

กจกรรม

สมยกอนนนกจกรรมเพอควำมสนกสนำนยงไมมมำกอยำงเดยวน ปหนงกจะรอกน

แตงำนฟตบอลประเพณเทำนนพอถงชวงงำนละกสนกกนไปทงเมองเลยเปนงำนทสนกทสดของป

เรยกวำเสรจงำนกไมเหลอเสยงจะคยกนเพรำะตะโกนเชยรกนตลอด ววฒน มลนทจนดำ

พอเจำไกนเขำเปนนกฟตบอลเวลำเชยรพวกเรำกรองเรยกกนลน ตอนนนเชยรลดเดอรยงไมม

3. �������������������� - ���� 6.indd 49 22/2/2554 0:19:35

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๕๐

มแคคนน�ำเชยรมำถอธงน�ำรองน�ำตบมอไมถงกบเตนอยำงปจจบนนตอนทนงเชยรอยเขำจะม

สมเปนเขงๆ โยนใหเรำกนกนสนกมำกทสดฟตบอลประเพณเปนกฬำททกคนไปเชยรกนเตมท

ไปกนทงมหำวทยำลยในวนงำนเรำจะนงกระโปรงสแดงใสเสอขำวคอตำมยนฟอรมของเรำนแหละ

แตวำมแถบเหลองแดงตรงเอวและตรงแขนแลวกใสหมวกหนบเสอเชยรกยงไมม

ผลของงำนบอลประเพณจฬำฯ-ธรรมศำสตรนฉมงทเดยว ถำปไหนเรำแพแลวมนมก

จะมผลตอเครำะหกรรมของบำนเมอง นำแปลกจรง ๆ เลย เพรำะปไหนทเรำแพจะตองเปนปท

บำนเมองตองประสบเรองรำยอะไรสกอยำง

ถำไมนบงำนบอลฯ กยงมกฬำภำยในทเรำเลนกนเองสนก ๆ ไอทจะไปแขงกบสถำบน

อนนนดฉนคดวำไมคอยมกจกรรมอนๆ กจะมงำนวนกอตงโรงเรยนเตรยมฯหรอวนไหวครทพวกผใหญ

เขำจะมำกนเยอะทงทำนผประศำสนกำรกมำสมยนนงำนอนๆ อยำงรบนองรบปรญญำมนยงไมม

เขตตองหำม

ในสมยทดฉนอย ต.ม.ธ.ก. รน ๖ ทำงโรงเรยนสงหำมเดดขำดไมใหเขำไปทบรเวณ

หนำตกโดมฝงแมน�ำเจำพระยำ พวกเรำจะอยไดเฉพำะตกของเตรยมซงอยในต�ำแหนงของ

คณะบญชในปจจบน สวนทำงตกโดมเขำกนไวใหนกศกษำ ไมใหพวกเรำเขำไปวนวำยเพรำะยง

เดกๆ กนอยเรำกไมรสกแบงแยกอะไรแตกรอวนทเรำเปนนกศกษำของมหำวทยำลยธรรมศำสตร

และกำรเมองจะไดเขำไปนงหนำตกโดมรมแมน�ำเจำพระยำใหสมใจ

น.ศ. บญช

ดฉนเปนคนไมคอยชอบอำนหนงสอ แตชอบตวเลขพอเรยนจบจำก ต.ม.ธ.ก. กเลย

เลอกแผนกบญชตอนทดฉนมำเปนนกศกษำคณะพำณชยกยงไมมยงเปนประกำศนยบตรอย

เพอน ๆ คนอนสวนมำกจะเขำเรยนนตศำสตร บำงคนกท�ำงำนไปดวยเรยนไปดวย

บำงคนพอจบเตรยมปบกไปท�ำงำนเลยเรมแรกกไปเปนเสมยนกอนแลวตอมำกเปนใหญเปนโตกน

เขำถงรกทำนปรดเพรำะทำนคอผทใหไดทกอยำง

กำรเรยนบญชแบบประกำศนยบตรบญชชนสงนนม๒แบบคอประกำศนยบตร๓ป

กบ๕ป

หลกสตร๓ปนนเทยบเทำปรญญำตรสวน๕ปเทยบเทำปรญญำโทตอมำกมกำรตง

คณะพำณชย คณะบญชขนมำ หลกสตรประกำศนยบตรกเปนอนถกยกเลกไป สมยกอนวชำกำร

บญชนนเรยนยำกมำกแตละรนมนกศกษำประมำณ๕๐คนแตมคนทสอบผำนในแตละครงเพยง

๓-4คนเทำนนเพรำะวำเขำเคยวคดเอำคนทเกงจรงๆ

3. �������������������� - ���� 6.indd 50 22/2/2554 0:19:35

๕๑จ�ำปนนำมประทำน

วชำทเรยนกจะแบงเปน๒ภำคคอภำคบรษทกบภำคบญชแบงสอบวนละวชำเรำตอง

สอบไดทงค ถำไดแคอยำงหนงอยำงใดถอวำตกทงค ตองกลบมำสอบอกครงทงสองตว ถำสอบ

ใหมแลวไดตวทเคยตก แตตกตวทเคยไดกตองสอบใหมอกอยด ตองใหผำนพรอมกนทงสองภำค

เวลำสอบกตองสอบเปนภำษำองกฤษทงสองภำคตอนทเรยนกเรยนเปนภำษำองกฤษในหองเรยน

อำจำรยทำนจะไมใชภำษำไทยเลยนกศกษำพดไทยทำนจะไมตอบดงนนหลกสตรบญชของธรรมศำสตร

จงถอวำดทสดและพรอมท�ำงำนไดทนท

ควำมสมพนธชวชวต

หลงจำกเรยนจบดฉนกไดเขำท�ำงำนทธรรมศำสตรตอในทนทเรมตนทหองสมดจำกนน

กแทบจะเวยนไปทกฝำยในธรรมศำสตร ผบรหำรของมหำวทยำลยหลำย ๆ คน ดฉนรจกตงแต

เปนนกศกษำจนขนมำเปนอำจำรย จนกระทงมำเปนอธกำรบด อำจำรยนรศอดตอธกำรบด

กเปนลกของเพอนดฉนเรยนม.๕ม.๖มำดวยกนอยๆอำจำรยนรศกมำบอกวำคณแมใหมำหำ

แมแตเปนอธกำรแลว เจอทไหนไหวเรอยเลย ดฉนบอกวำอยในธรรมศำสตรเรำเจอกนอยเรอย

ไมตองไหวกไดทำนกยงท�ำตวออนนอมไมเคยไมไหวดฉนเลย

ดฉนเปนขำรำชกำรมำ ๖๐ กวำป ไมเคยลำกจ ไมเคยขำด ไมเคยสำย ไมเคยปวย

เกนก�ำหนดโควตำลำปวยม4๕วนดฉนลำอยำงมำกกแค๓วนเทำนนดฉนเปนขำรำชกำรทไมม

ต�ำหนอะไรเลยนอกจำกนนตลอดระยะเวลำทเปนขำรำชกำรมำดฉนไมเคยเบกคำรกษำพยำบำลเลย

เพรำะไมเคยปวยถงขนำดนน

และตงแตเกษยณในป ๒๕๒๘ ดฉนกยงมำท�ำงำนใหธรรมศำสตรโดยไมรบเงนเดอน

ตลอด๒๐กวำป เขำกชวยจำยคำเดนทำงและคำอำหำรจนตอนนเกดมอำกำรน�ำในหไมเทำกน

จนตองหยดงำนไป เพรำะเจำโรคนมนไมมสญญำนเตอนลวงหนำ บทจะเปน เดน ๆ อยกเซลม

ลงไปเฉย ๆ ลก ๆ เลยขอรองใหดฉนอยบำน ทจรงชวงทไมมอำกำรเรำกยงท�ำงำนไดสบำย แต

กไมอยำกใหลกเปนหวง ถำจะใหเขำมำรบมำสงทกวนกล�ำบำกเขำเกนไป ฉนเลยตองหยดท�ำงำน

ใหธรรมศำสตรทงทใจยงไหวอย ตอนนกไดแตตดตำมถำมขำวครำวจำกอดตลกนองทเขำยงมแรง

ท�ำงำนใหธรรมศำสตรแทนดฉน

ในปจจบน ดฉนกบเพอน ๆ กยงรกกนด แมตอนทเรำรจกกนจะมทมำแตกตำงกนไป

ทงฐำนะชำตตระกลแตเมอมำเปนเพอนกนแลวกยงชวยเหลอกนตลอดทกวนนเวลำมเรองอะไร

กไปขอควำมชวยเหลอไดไมวำจะมปญหำเกยวกบสญญำกใหเพอนรำงใหมปญหำเรองกฎหมำยก

ไปหำเพอนทเปนผพพำกษำหรอมปญหำอะไรเรำกมเพอนอยแทบทกกระทรวงไปท�ำงำนทไหนถำ

มอะไรตดขดกมกไดรบกำรคลคลำยไปไดดวยดโดยควำมชวยเหลอของคนธรรมศำสตร

3. �������������������� - ���� 6.indd 51 22/2/2554 0:19:35

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๕๒

ดฉนมลกชำยสองคนกมำเกยวของกบธรรมศำสตรคนโตเขำกจบรฐศำสตรจำกรำมค�ำแหง

แตกมำเปนนกวชำกำรฝำยสภำอำจำรยใหธรรมศำสตรสวนคนเลกจบนตศำสตรธรรมศำสตรแลว

ตงบรษทของเขำเองตอนนแมดฉนจะมำท�ำงำนใหธรรมศำสตรไมไดแตลกชำยกมำท�ำงำนตอแลว

เรยกวำดฉนกมคนสบทอดใหธรรมศำสตร

ควำมเปลยนแปลง

ตงแตเขำโรงเรยนเตรยมปรญญำของธรรมศำสตรมหำวทยำลยนกอยในสำยตำของดฉน

มำโดยตลอดดฉนไดเหนมำอยำงตอเนองวำเรำมกำรปรบปรงดำนสถำนทไปมำกพวกศษยเกำเขำ

กชนชมยนดกบอำจำรยสรพลวำ ปรบปรงสถำนทใหทนสมยขน ดำนกำรเรยนกำรสอนของเรำกม

กำรพฒนำใหดขนเรอยๆอยแลว

ส�ำหรบพวกเรำชำวต.ม.ธ.ก.บทบำทตอธรรมศำสตรกคงจะตองนอยลงไปทกทเพรำะตอนน

กแก ๆ กนไปหมดแลว มนรอยหรอกนไปเรอย ๆประชมกนทไรตองยนไวอำลยกนทกท เพรำะ

มนตำยกนอยเรอย มนแกแลวน อำยกน ๘๐ ขนไปทงนนแลว ดฉนทเปนรน ๖ ยงอำยตง ๘๕

เขำไปแลวเลยรน๑รน๒นไมคอยเหลอแลว

หลง ๆ มำนเดอนหนงเขำจะประชมครงหนง กตองยนไวอำลยอยำงนทกท ตำยไป

เดอนละ ๒-๓ คน บำงทอำทตยทแลวยงมำนงคยกน พอนดเจอกนอำทตยถดมำกตำยไปแลว

ดฉนเองบำงทกไปประชมกบเขำไมไหวแลว เพรำะบำนดฉนไกลจะมำกตองกวนลก ใหมำสง

มำรอเรำเรำกเหนใจเขำนอกจำกเขำจะประชมอะไรทส�ำคญๆดฉนถงจะมำสกทเพรำะโรคเรำนะ

มนไมบอกวำมนจะเอำเรำเมอไหร บำงทเรำลกจำกโตะกนขำวเหนลกมองแปลก ๆ กถำมวำ

มองอะไร ลกกบอกวำ แมเดนเซ ๆ นะ เรำเองยงไมรตวเลยวำมอำกำรแลว ดฉนเลยไมไวใจ

ตวเองใหไปไหนมำไหนคนเดยว

ตอนนมนไมไดมแตเรำทเปลยนไปเยอะ อยำงอน คนอนกเปลยนตลอด เวลำนแมแต

นกศกษำธรรมศำสตรเองบำงคนมนกไมรกธรรมศำสตร เขำมำเรยนพอเสรจแลวเขำกไป ไมได

คดวำเรำจะท�ำอะไรใหธรรมศำสตร

ดฉนคดวำตอนทอำจำรยปรดตงธรรมศำสตรขนมำ กเพรำะทำนอยำกจะใหทกคนได

มำศกษำเกยวกบกำรเมอง ใหรมำกขน ใหฉลำดขน เรำควรจะยดหลกอนนไปเรอย ๆ อยำให

คนอนมำลบลำงไป ดฉนอยำกใหคนทเขำมำในธรรมศำสตรมควำมรกตอธรรมศำสตรบำง

อยำคดแตจะมำตกตวง หรอหวงเพยงผลประโยชนสวนตว ดฉนอยทนมำตงแตป ๒4๘๖ จนถง

ตอนน เหนคนหลำยรนกไดแตหวงวำคนรนตอๆไปจะมควำมรกทแหงนใหมำกอยำงดฉนทรก

ธรรมศำสตรเหลอเกน

3. �������������������� - ���� 6.indd 52 22/2/2554 0:19:35

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๕4

ชอบสกเทำไหรผมไดเลยทะเบยนของโรงเรยนเตรยมของธรรมศำสตรหมำยเลข๒9๐๕ตอนนน

เพอนอ�ำนวยศลปรนเดยวกนกมหลำยคนทเขำธรรมศำสตรทงอทยไกลจกรวระทรพยไพศำล

แมจะมำอยกรงเทพฯผมกไดกลบบำนบอยเพรำะจงหวดอำงทองกไมไกลจำกกรงเทพฯ

นกเดนทำงกคอนขำงสะดวกเมอเทยบกบเพอนคนอนทบำนอยตำงจงหวดไกลๆ อำงทองไมมทำงรถไฟ

หรอทำงรถยนตเขำเรยกวำเกำะบกเหมอนกบสพรรณทำงเดยวทจะกลบบำนไดกคอเรอ

ปกตผมลงเรอยนตโดยสำรจำกทำเตยนลองไปตำมแมน�ำเจำพระยำแลวเขำแมน�ำนอย

ตรงบำงไทรตอไปยงอ�ำเภอเสนำอ�ำเภอผกไหจนถงวเศษชยชำญเรอในสมยนนมทงเรอเขยวซงเปน

เรอของชำวบำนและเรอแดงซงเปนของบรษท

ลงเรอนมนดอยำงคอมนไดอยรวมกบผโดยสำรคนอนๆสมยนนเวลำปดภำคเรยนของ

โรงเรยนตำง ๆ จะตรงกนผมจงไดรจกเพอนทเปนคนบำนเดยวกนในเรอทโดยสำรกลบบำนนเอง

นอกจำกนนเวลำเปดภำคเรยนกเปดพรอมกนในวนท๑๗พฤษภำคมไมมเปลยนแปลงกยงท�ำให

ไดเจอกนโดยไมตองนดหมำย ฉะนนคนสมยกอนรจกกนหมด แมตำงคนจะตำงแยกยำยกนเรยน

อยตำมโรงเรยนตำงๆ ในกรงเทพฯแตคนบำนเดยวกนยงไงกยงมกำรนดเจอกนอยบำงจนทกวนน

เวลำมงำนของสมำคมจงหวดกยงไดเจอกน

ทำมกลำงสงครำม

ญปนเขำยดประเทศไทยในเดอนธนวำคม ๒4๘4 พอ ๘ มกรำคม ป ๒4๘๕ ฝำย

สมพนธมตรกมำทงระเบดลกแรกทตรอกเบยนฮวแถวถนนสมเดจเจำพระยำ เลยวดพชยญำตและ

วดอนงคไปไมไกล เหตกำรณนท�ำใหเพอนจำกโรงเรยนอ�ำนวยศลปของผมตำยไปคนหนง ดงนน

ชวงเวลำทผมเขำโรงเรยนเตรยมฯจงเปนชวงทประเทศไทยเขำสภำวะสงครำมแลว วยรนสมยนน

จะไดเรมเรยนวชำยวชนทหำรตงแตชนมธยม 4 เมอเขำโรงเรยนเตรยมฯกขนเปนยวชนนำยสบ

ตอนปหนงพวกเรำยงไมตองวงหลบลกระเบดมำกนกกำรเรยนกำรสอนกด�ำเนนไปอยำงทเรยกไดวำ

คอนขำงปกตดอยแตพอขนป๒4๘๗นกเรยนเตรยมฯรน๖ของผมเปดเรยนปสองไปได๒อำทตย

โรงเรยนกประกำศหยดเรยน จ�ำไดวำระเบดลกสดทำยทลงกอนโรงเรยนจะปดนนไปลงทเทเวศน

เมอโรงเรยนหยดเรำกตองเรยนกนทบำนโดยตองท�ำกำรบำนสงกนทกเดอน

ตอนทโรงเรยนเตรยมฯยงไมไดปดผมไดเขำไปท�ำงำนทกรมควบคมกำรคำแตพอสงครำม

เลกไดไมนำนกมกำรรบนกศกษำธรรมศำสตรไปท�ำงำนทส�ำนกควำมรวมมอของสหประชำชำตหรอ

สรส.โดยอำจำรยดร.ทวตะเวทกลเปนคนมำรบสมครสรส.ตองกำรนกศกษำไปชวยท�ำกำรส�ำรวจ

ยดทรพยของญปนซงเปนฝำยแพสงครำมกำรเขำไปท�ำงำนทนท�ำใหผมไดเพอนเปนเสรไทยคนหนง

ชอรอยตรเสรมบญสตมซงเปนรนพโรงเรยนเตรยมรน๓

3. �������������������� - ���� 6.indd 54 22/2/2554 0:19:35

๕๕เฉลมชยวสนนท

เสรไทยตอนนนม๒พวกหนงคอเสรไทยทปฏบตกำรอยในประเทศไทยอกพวกหนง

ฝำยสมพนธมตรจะสงไปฝกปฏบตกำรทำงทหำรและขำวกรองทเมองแคนดประเทศศรลงกำคณเสรม

เขำไดไปฝกทแคนดและไดตดยศรอยตรทหำรองกฤษ

เศรษฐกจในกระเปำ

ตอนญปนขนแรกๆ รำคำอำหำรยงไมคอยแพงกวยเตยวชำมละ๓สตำงคแตพอหลง

น�ำทวมใหญอำหำรกเรมแพงขนเมอเขำโรงเรยนเตรยมฯขำวแกงกรำคำ๕สตำงคแลวโรงอำหำร

ของธรรมศำสตรเขำเอำวธกำรของฝรงเศสมำใช คอ เขำจดใหมโรงอำหำรทขำยขำวแกงรำคำถก

เปนศำลำรปแปดเหลยมมน�ำลอมรอบอยตรงทเปนตกนตศำสตรสมยน

สมยนนผมคอนขำงจะไดสตำงคเยอะกวำเพอนๆ ตอนอยอ�ำนวยศลปธนบรในป๒4๘๓

กไดเงนสปดำหละบำทแบงใชวนละประมำณ๑๕สตำงควนเสำรอำทตยไดวนละ๑๐-๑๕สตำงค

พอมำเขำเตรยมกไดเพมขน คอไดวนละ ๓๕ สตำงค ซงถอวำมำกพอจะสำมำรถเลยงเพอนได

และนบเปนเดกทมสตำงคมำกทสดในชนคนหนงคดดวำคนเปนเสมยนสมยนนยงไดเงนเดอนเพยง

๒๐-๓๐บำทเทำนนจงนบวำชวตผมกไมตองล�ำบำกเหมอนเพอนบำงคน

ตกเรยน

ภำพธรรมศำสตรในปจจบนททำพระจนทรมนไมตดตำผมเลย ทงๆ ทผมกไปสอนท

ธรรมศำสตรเสมอ ภำพทตดตำคอตกเตรยมฯ ในต�ำแหนงทเขำรอไปท�ำคณะบญชในปจจบน

สมยนนตกเรยนของโรงเรยนเตรยมฯอยตดกบตกโดมแตอำคำรหลงคำจำกนนอยในต�ำแหนงทเปน

หอประชมใหญในปจจบนรน๖ของผมเรยนแตบนตกไมไดเรยนเรอนหลงคำจำกนแตพวกรน๗

มนกเรยนมำกจงตองมำเรยนกนทโรงเรอนจำกนซงสมยนนอำจำรยปรดใหเอำดบกมำฝงเกบไว

สมยกอนตรงลำนปรดตรงนนเปนทโลงดำนขวำมอเปนสโมสรนกศกษำมตกเตยชนเดยว

ระหวำงทผมเรยนธรรมศำสตรเขำใชบรเวณนเปนทขงเชลยศกซงสวนใหญเปนชำวองกฤษตรงนน

จงกลำยเปนเขตหวงหำม

สถำนททยงอยในควำมทรงจ�ำของผมกคอ สนำมฟตบอลกบศำลำแปดเหลยม สนำม

ฟตบอลนผกพนเพรำะผมเปนนกกฬำกอยแตในนนตอนนเขำเอำไปท�ำทจอดรถเวลำไปสอนหนงสอ

เหนแลวยงเคองๆอยสวนศำลำแปดเหลยมนเปนทกนขำวทงตอนเรยนชนเตรยมและตอนเกบตว

นกกฬำเรองตนไมกอกอยำงเมอกอนสญลกษณของเรำคอตนจ�ำปเมอกอนตรงรมแมน�ำเปนรวจ�ำป

แทบตลอดแนวตอนหลงเพงมำมชงโครอบสนำมฟตบอล

3. �������������������� - ���� 6.indd 55 22/2/2554 0:19:35

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๕๖

กำรแตงตว

นกศกษำธรรมศำสตรของเรำในสมยกอนนนแตงตวโกเพรำะเรำไมมชดนกศกษำเหมอน

จฬำฯเรำกตองใสเสอนอกมำเรยนเพรำะเรยนเสรจเรำตองไปท�ำงำนตอพวกทมชดดๆเขำกใส

กำงเกงฟำมบซ ใสเสอชำรกสกน สวนตอนเรยนโรงเรยนเตรยมฯผหญงเขำกมเครองแบบของเขำ

สวนผชำยรนผมกตองแตงชดยวชนทหำร

กำรแตงตวนอกเวลำเรยนปกตเรำกนงกำงเกงขำยำวใสเสอเชตขำวบำงคนทมชดแบบ

นกศกษำสวนใหญจะเปนเชตแขนสนไมคอยมใครใสแขนยำวกำงเกงกแตงไปตำมสมยสมยกอน

กำรใชเสอผำมนไมฟมเฟอยอยำงสมยนซอมำชดหนงใสไดเปนปๆ

หลกสตรโรงเรยนเตรยมฯ

แผนกเตรยมปรญญำมหำวทยำลยวชำธรรมศำสตรและกำรเมองของเรำนนมหลกสตรของ

เรำเฉพำะไมใชหลกสตรของกระทรวงศกษำธกำรโรงเรยนตองกำรสรำงควำมพรอมใหเรำไปเรยน

กฎหมำยในมหำวทยำลยธรรมศำสตรตอไปเพอจะไปเปนขำรำชกำรทปกครองประเทศทำงโรงเรยนจง

วำงหลกสตรกำรเรยนกำรสอนใหกวำงกวำทอนเรำมเรยนภำษำบำลวรรณคดทงพระเวสสนดรไปจนถง

สำมคคเภทค�ำฉนท เรำไดเรยนดนตรกบอำจำรยพระเจนดรยำงค ซงเปนผแตงเพลงชำตไทย

นอกจำกนนกยงไดเรยนวชำชวเลขพมพดดแตวชำทแปลกชนดทไมมใครเคยไดยนแมแตชอวชำ

กคอวชำเทคโนโลยทสอนตงแตววฒนำกำรปฏวตอตสำหกรรมองกฤษเรำเรยนถงวธกำรขดถำนหน

กำรขดน�ำมนกำรตอทอสงน�ำมนค�ำศพททกค�ำทไดเรยนในวชำนลวนแปลกใหมไมเคยไดยนมำกอน

เชนค�ำวำpipelineเรำกไดรจกเมอมำเรยนเตรยมธรรมศำสตร

ผมคดวำเขำเตรยมใหเรำพรอมทเปนนกรฐศำสตรชนสง เปนขำรำชกำรทมควำมรอบร

กวำงขวำงรทกอยำงทจ�ำเปนในกำรสรำงประเทศเรำไมไดเรยนแยกยอยไปอยำงทกวนนสมยนน

หลกสตรธรรมศำสตรบณฑตนอกจำกเรยนกฎหมำยแพง กฎหมำยอำญำ วธพจำรณำควำมแพง

พจำรณำควำมอำญำ เรำเรยนเศรษฐศำสตรดวย เรำเรยนกำรคลงดวย วชำรฐศำสตรมนกอยใน

กฎหมำยปกครองกฎหมำยรฐธรรมนญ

เมอเรำจบปรญญำตรธรรมศำสตรบณฑตแลว เรำถงจะไปเรยนใหลกลงไป เลอกวำเรำ

ตองกำรจะไปเชยวชำญทำงดำนไหนเมอผมจบตรนนผมตดสนใจเรยนตอดำนเศรษฐศำสตรอยหนง

กอนไปเรยนตอทฝรงเศสเพรำะมพนฐำนทำงภำษำฝรงเศสจำกโรงเรยนเตรยมฯมำแลว

ตอนนนเรำมครมำสอนภำษำฝรงเศสเรำเรยนหนกทงเสยงทงไวยำกรณทงทกษะกำร

สนทนำครทมำสอนกเกงๆกนทกคนมำจำกอสสมชญบำงและกมพวกนกเรยนนอกทจบมำจำก

ฝรงเศสบำง

3. �������������������� - ���� 6.indd 56 22/2/2554 0:19:36

๕๗เฉลมชยวสนนท

วนส�ำคญ

สมยทผมเรยนอยโรงเรยนเตรยมฯเรำยงไมมกำรจดงำนไหวครงำนทยงใหญทสดในสมยนน

คงจะเปนงำนวนฉลองรฐธรรมนญซงถอวำเปนวนชำตของเรำเปนงำนระดบรฐพธทแมแตในหลวง

กยงเสดจฯ มำรวมงำนดวย ในงำนจะมกำรแสดงยทธวธทสนำมหลวง โดยเอำพวกยวชนทหำร

มำรบกน๒ฝำยในสวนอมพรกมงำนเตนร�ำพวกผดมตระกลในสงคมจะมำรวมงำนพวกนกเรยน

นอกจำกทตำงๆจะมำรวมงำนมนเปนงำนทยงใหญมำกและไมมงำนอนอก

ควำมสมพนธระหวำงเพอน

โรงเรยนเตรยมฯของเรำเปนโรงเรยนสหศกษำนกเรยนหญงชำยเรยนรวมกนแมจะมเขน

กนบำงในชวงแรกเพรำะสวนใหญกจะมำจำกโรงเรยนชำยลวนหรอหญงลวนแตไมนำนเรำกปรบตว

เขำหำกนไดยงผมเปนนกกฬำกยงท�ำใหรจกคนทกเพรำะคนเชยรไมวำจะปไหนกเหนผมสวนในทม

ผเลนกมทกชนปปะปนกน

ในรนผมมทงหมด๒๐หองหอง๑-๑๒อยชนลำงทเหลออยชนบนพอสอบเทอมแรก

เสรจกมกำรเปลยนหองตำมคะแนนใครไดคะแนนดกไดอยหอง๑ตวผมเองนนไดอยหอง๑๐พวก

เดกหอง๑สวนใหญจะเปนนกเรยนทมำจำกอสสมชญหรอเซนตคำเบรยลหรอถำเปนนกเรยนหญง

กมำจำกเซนตโยเซฟพวกนภำษำเขำจะดกวำเรำมำก

นอกจำกนนแตละชนปกคอนขำงจะสนทกน เพรำะสมยกอนเรำมกนอยไมมำก เวลำ

ไปดกฬำกไปกนแทบทงหมดเลยท�ำใหสนทกนไดไมยำกทส�ำคญคอเรำไมเหมอนทอนไมมระบบ

ทก�ำหนดวำรนนองตองเคำรพเชอฟงรนพทกอยำง แตธรรมศำสตรเรำเคำรพกนดวยเหต ดวยผล

เหมอนกระทบำลทวำปชำจปชนยำน�เอธมม�กลมตตม�หรอกำรเคำรพบชำผควรเคำรพเปนมงคล

อนประเสรฐ

นกศกษำ

จบจำกเตรยมแลวผมกเขำเปนนกศกษำของธรรมศำสตร เลขทะเบยนนกศกษำคอ

๑๘๗๖๕ชวตนกศกษำของผมสวนใหญจะงวนอยกบกำรท�ำกจกรรมโดยเฉพำะดำนกฬำนอกจำกรกบ

ฟตบอลแลวกยงเคยตอยมวยไดรำงวลชนะเลศดวยดำนกำรเรยนหนงสอนนไมคอยเรยนหนกเทำไหร

ป๑ป๒นนผมเรยนแยมำกจนโดนพอดพอขนป๓ป4กคอยตงใจเรยนอยำงจรงจงมำกขน

ผมโชคดมำกทมเพอนดชอเสนอศรนยมคอยตวและคอยเคยวเขญใหเขำหองเรยนถำผมโดดเขำ

3. �������������������� - ���� 6.indd 57 22/2/2554 0:19:36

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๕๘

จะคอยตำมใหมำเรยนเสมอ ท�ำใหคอย ๆ เกบวชำควำมรไปทละเลกละนอย และท�ำใหไดรวำ

สจปล วนมตโตกถ�โสบณฑตโตทเวถำเรำขำดซงควำมฟงคดบนทกและจดจ�ำแลวจะเปน

บณฑตไดอยำงไร

นกรกบ

ในสมยนน ธรรมศำสตรมกำรแขงขนกฬำภำยใน เรำมกนอยสองสำขำคอกฎหมำย

และบญชแตละฝำยกแบงทมตำมชนปแลวกแขงกนปละหนแตกเปนกฬำทไมจรงจงไมไดซอมกน

เทำไหรเปนกำรเลนกระชบสมพนธเลนกนสนกๆมำกกวำ

กำรเปนนกกฬำท�ำใหผมไดรบประทำนอำหำรรวมกบทำนอำจำรยปรดครงหนงเมอป

๒4๘9 ปนนสงครำมเลกแลว ทกอยำงเรมเขำทเขำทำง ธรรมศำสตรของเรำกเรมฟนฟชวตชวำ

ขนมำ ตอนนนผมไดเปนตวแทนของมหำวทยำลยไปแขงรกบ และทมของเรำชนะ อำจำรยปรด

(หลวงประดษฐฯ)จงจดงำนเลยงใหนกกฬำพวกเรำเทดทนทำนอำจำรยปรดกนมำกเพรำะทำนเปน

ผประศำสนกำรเปนอำจำรยในดวงใจของนกศกษำธรรมศำสตรรนกอนทกคน

ตอนทไดกนเลยงกบทำนนนผมยงเปนนกรกบของมหำวทยำลยทเดกมำกอำย๑9ป

เทำนนพออำย ๒๓ผมกไดลงเลนทมชำต สรปวำตอนนนทงเรยนทงท�ำงำนทกรมกำรคำ และ

เปนนกกฬำรกบดวย เพรำะฉะนนเวลำทผมสอนหนงสอทธรรมศำสตรแลวเหนนกศกษำสมยน

เรยนไมจบนผมถอวำใชไมไดเพรำะขนำดผมท�ำงำนเลนรกบกยงสำมำรถเรยนจบได

ทมรกบทมำแขงขนกนในสมยกอนนนมอยไมกทมอนไดแกทมของธรรมศำสตรจฬำฯ

นำยรอยนำยเรอตอนหลงกมของแพทยศรรำชและของเกษตรศำสตรเขำมำดวยเรำกวนแขงกน

อยเทำนตอนนนทมของธรรมศำสตรเรำกบของศรรำชจะคอนขำงใกลชดกนเพรำะเมอกอนบรรดำ

คณหมอจะเอำรถมำจอดทธรรมศำสตรแลวนงเรอไปศรรำชเพรำะตอนนนยงไมมสะพำนปนเกลำ

ถำจะขำมไปฝงโนนตองไปขำมสะพำนพทธฯซงออกจะไกลไปหนอยทส�ำคญคอเขำไมมสนำมซอม

ตองมำยมสนำมของเรำซอมกนแทนอำจำรยหมอกษำณโคชรกบของศรรำชกบนกรกบธรรมศำสตร

กเลยสนทกน

โคชรกบของธรรมศำสตรคออำจำรยโฉลกโกมำรกลณนครซงเปนศษยเกำมหำวทยำลย

ออกซฟอรดประเทศองกฤษทำนชอบเลำเรองสมยทเปนนำยทำยของกำรแขงเรอระหวำงออกซฟอรด

กบเคมบรดจตอนแรกแกกเอำเรอนมำเลนทธรรมศำสตรดวยแตไปๆมำๆกตองเลกไปดวยเหต

วำทอนเขำเลนดวยล�ำบำกเพรำะไมไดอยใกลแมน�ำเหมอนเรำ

3. �������������������� - ���� 6.indd 58 22/2/2554 0:19:36

๕9เฉลมชยวสนนท

รกบคอกฬำทเชดหนำชตำมหำวทยำลย ปนงมแขงหลำยครง ผมเปนนกกฬำทงสอง

ประเภทแตเลนรกบไดคอนขำงดมำกจนท�ำใหตดทมชำตในทสดแตฟตบอลนผมเลนสนกๆไมได

ลงแขงในงำนฟตบอลประเพณของเรำกบจฬำฯ

ทมรกบของธรรมศำสตรตอนนนคอทมรกบทเกงทสดในประเทศทมชำต๑๕คนมอย

๗ คน ทมำจำกธรรมศำสตร เรยกวำเกอบครงหนงมำจำกนกรกบทมเรำ ทมของธรรมศำสตรใน

สมยทผมเลนอยนนไมเคยแพใครเลยจนบำงคนเขำกหำวำธรรมศำสตรเรำขโกงสำเหตคอนกกฬำ

ของพวกเรำบำงคนจะเลนใหทมมหำวทยำลยมำกกวำ4ปเพรำะเรำเปนมหำวทยำลยเปดเรำไมม

รไทรถำนกศกษำสอบไมผำนพวกนกกฬำรนพอยำงอรณแสงโกสยหรอแวนสขวจนสำมำรถ

เลนใหทมธรรมศำสตรได ๕-๖ ป พวกจฬำฯ เขำเลยบอกวำเรำขโกง เอำคนแกมำเลนกบเดก

จนตอนหลงเขำจงเพมกฎมำวำผเลนไมสำมำรถเลนใหมหำวทยำลยเกน4ป

ผมนนไดเลนใหมหำวทยำลยในป๒49๐-๒49๓พอออกจำกทมธรรมศำสตรผมกไป

เขำทมชำต เปนตวแทนประเทศไปเลนทไซงอน ในรนนนผมเปนคนเดยวในทมมหำวทยำลยทได

เขำทมชำต ตอนนนกรรมกำรทมำคดตวคออำจำรยโฉลก ของเรำ คณหมอกษำณ โคชของทม

ศรรำชอำจำรยยกตและคณประหยดบรณศรโคชของทมเกษตรศำสตร

กำรเดนทำงไปแขงรกบทไซงอนท�ำใหผมไดนงเครองบนเปนครงแรก เปนเครอง

ดำโคตำ ๓๒ ทนง ของบรษทเดนอำกำศ และเรำกชนะกลบมำ เรำไมไดแขงกบนกกฬำทเปน

ชำวเวยดนำมแตเปนนกกฬำชำวฝรงเศสลวน ๆ ขำกลบเรำไดแวะนครวด แตตอนนนเรำยงเดก

ไมมควำมรเชงโบรำณคดมำกพอจะซมซบมนตขลงของทนนไดเตมท ทง ๆ ทตอนนนมนยงไมม

อะไรมำแปดเปอนเลย พอเรำกลบมำถงเมองไทยปตอมำเวยดนำมเขำกบกกลบมำชนะเรำ สงสย

จะแคนมำกทแพเรำในครงทแลว

สมยนนกจกรรมนกศกษำมนไมมมำกในปหนงกอำจมละครของมหำวทยำลยสกเรองหนง

ถำคณมสตำงคหนอยกชวนกนไปดหนงเทำนนเองกจกรรมอนๆมนไมคอยมเพรำะฉะนนเวลำ

มกฬำสกครงพวกนกศกษำนสตจะไปดกนเยอะมำกอฒจนทรสนำมศภฯจะเตมไปดวยนกศกษำ

เรยกวำจองดำนกนเลยถำเรำแขงกบจฬำธรรมศำสตรจะอยดำนเหนอจฬำฯอยดำนใตซงตรงขำม

กบสมยนซงพวกนกศกษำ พวกนสตไมคอยเหนใครไปเชยรไปดกฬำ เพรำะมนมทเทยวเตรแยะ

ไปหมดสมยนเวลำมแขงกฬำเหนแตสนำมโลงๆ เมอกอนเขำบอกวำจะดเดกสำวๆ สวยๆ ตองไป

๒แหงคอไปดรกบกบไปสนำมมำเพรำะเปนกฬำของคนมฐำนะ

ในงำนฟตบอลประเพณแมจะไมไดแขงผมกไปเปนกองเชยรบรรยำกำศมนสนกมำก

เพรำะเรำมำกนแทบหมดมหำวทยำลย กฬำท�ำใหผมผกพนกบธรรมศำสตรมำกกวำคนอน

เพรำะระหวำงทมำซอม มำเลน และมำเกบตวเพอแขงขนนนตองมำนอนในธรรมศำสตรตลอด

3. �������������������� - ���� 6.indd 59 22/2/2554 0:19:36

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๖๐

ทำงมหำวทยำลยเขำจะใหคำใชจำยเพอดแลเรำทงหมดวนละ ๘ บำท และใหนอนในตกทอย

ในต�ำแหนงของอำคำรอเนกประสงคตอนนเวลำจะอำบน�ำพวกนกกฬำจะเดนไปอำบกนตรงหวมม

หอประชมดำนประตทนกศกษำลงรถรำงตรงหลกเมองจะมำเขำประตน บรเวณนมตนมะขำมใหญ

อยตนหนงซงเปนทอำบน�ำของพวกเรำ

ทวงมหำวทยำลยคน

วนท ๒9 มถนำยน พ.ศ. ๒494 เกดเหตกำรณกบฏแมนฮตตน หลงจำกเหตกำรณ

สงบลงทหำรกสงก�ำลงเขำมำยดธรรมศำสตรขณะนนผมกยงนอนอยในมหำวทยำลยนอนๆอย

เขำกมำไลใหออกไปหลงจำกเหตกำรณนธรรมศำสตรกถกทหำรยดเอำไวโดยใหหลวงสวสดเกยรต

เปนผรกษำกำรผประศำสนกำรโดยพวกเรำถกกนไมใหเขำมหำวทยำลยพวกนกศกษำจงตองยำย

ไปเรยนกนตำมทท�ำงำนของบรรดำอำจำรยทงทตกเนตบณฑตไปจนถงสนำมหญำใตตนไม

ทผำนมำรำยไดของธรรมศำสตรสวนหนงกอนกำรถกทหำรยดมำจำกกำรถอหนในธนำคำร

เอเชยฯ เมอรฐเผดจกำรทหำรมำยดธรรมศำสตรและเปลยนชอจำกวชำธรรมศำสตรและกำรเมอง

เปนธรรมศำสตรเฉยๆแลวทหำรกยงไดยดเอำธนำคำรเอเชยฯไปดวย

นอกจำกนนยงมอำจำรยธรรมศำสตรหลำยทำนถกเผดจกำรทหำรฆำตำย อยำงเชน

ครพร ทสอนวชำภำษำบำลในโรงเรยนเตรยมฯ อำจำรยทองเปลว ชลภม ซงสอนเศรษฐศำสตร

อำจำรยจ�ำลองดำวเรองอำจำรยถวลอดลอำจำรยทองอนทรภรพฒนและอำจำรยทวตะเวทกล

คนธรรมศำสตรในรนผมจะถกทำงรฐกลนแกลงเปนอยำงมำก สมยนนคนทจบจำก

ธรรมศำสตรไปถำสมครไปเปนต�ำรวจกเปนไดแคนำยสบถำเขำมหำดไทยกไปเปนเสมยนแมจะม

วฒทำงกำรศกษำเทำกบทอน

พวกเรำทนกนไปไดพกหนงกนดหมำยกนเดนขบวนไปขอธรรมศำสตรคน เมอถง

พระทนงอนนตฯซงถกใชเปนท�ำเนยบรฐบำลในสมยนนจอมพลป.กออกมำตอนรบเขำกออกปำก

ตกลงวำจะคนให

ไมมรบปรญญำ

นกศกษำธรรมศำสตรรนผม พอเรยนจบกคอเรยนจบ ผมไมเคยรบปรญญำ ตอนท

จบปรญญำเอกจำกปำรสผมกไมตองรบปรญญำ พอกลบเมองไทยเขำกสงปรญญำบตรมำใหท

สถำนทตสถำนทตกแจงใหเรำไปรบเทำนนเอง

3. �������������������� - ���� 6.indd 60 22/2/2554 0:19:36

๖๑เฉลมชยวสนนท

นกเรยนฝรงเศส

เมอไดธรรมศำสตรบนฑตผมกท�ำงำนอยพกหนง หลงจำกนนผมกใชทนของทบำน

ไปเรยนตอดำนกฎหมำยทฝรงเศส ทมหำวทยำลยปำรส กอนไปผมไดเลนรกบเปนครงสดทำยใน

วนท๕ตลำกบรำชนำวและออกจำกเมองไทยวนท๗ตลำ๒49๕

เมอไปถงฝรงเศสผมกตองเขำไปอยกบครอบครวของคนฝรงเศส ซงผมกสำมำรถเขำ

กบเขำไดเปนอยำงดเพรำะปกตกเปนคนสบำย ๆ อยแลว ภำษำฝรงเศสทเรยนมำจำกโรงเรยน

เตรยมฯกตองปดฝนกนใหมตงแตอำเบเซเดเพรำะกำรออกเสยงมนยงไมไดแมแตภำษำองกฤษ

เรำยงฟงและพดไมคอยจะรเรอง แคพอจะอำนได แปลได แตกำรฟงและกำรพดยงไมสำมำรถ

ใชกำรจรงไดเทำไหรนกอำจจะเปนเพรำะตอนเรยนอยเมองไทยเรำไมไดใชจรงเลยหนงทเปนภำษำ

ตำงประเทศกไมคอยจะไดดเพรำะมนแพง

ตอนนนนกเรยนไทยสำมำรถเอำวฒกำรศกษำจำกธรรมศำสตรไปเทยบกบเอกวำลองซ

ของเขำและเรยนตอระดบปรญญำโทและเอกไดเลย เพรำะวำพวกอำจำรยธรรมศำสตรคนไทย

เขำไปท�ำชอเสยงไวด เขำไปสรำงควำมนำเชอถอใหมหำวทยำลยในฝรงเศสวำคนทจบมำจำก

ธรรมศำสตรนนมควำมสำมำรถตรงตำมมำตรฐำนของเขำ

ผมใชเวลำเรยน ๗ ป เพรำะเรยนไปดวย ใชชวตในตำงแดนอยำงมควำมสขไปดวย

มเพอนใหมทงคนไทย ฝรง และแขก แลวแตโชคชะตำจะพำไป แลวพรหมลขตกท�ำใหผมได

สนทสนมภรรยำของผมทฝรงเศสนเอง เรำรจกกนตงแตอยธรรมศำสตรเพรำะเธอเปนนกเรยน

เตรยมฯรน๗ชอมำรดบนนำคซงเปนถงลกสำวของเจำพระยำพชยญำต(ดนบนนำค)ประธำน

สภำผแทนรำษฎรคนแรกของประเทศไทย

ชวตกำรท�ำงำน

เมอเรยนจบวชำเอกกฎหมำยระหวำงประเทศ ใจผมกอยำกเขำท�ำงำนทกระทรวงกำร

ตำงประเทศแตภรรยำผมเขำจบกฎหมำยมำเหมอนกนกอยำกท�ำงำนเมองไทยเรำจะไปตำงประเทศ

กไมไดผมกเลยคดวำคงตองไปอยกระทรวงมหำดไทยตำมทแมตองกำร

เมอเขำไปท�ำงำนทกระทรวงมหำดไทย กท�ำใหจบพลดจบผลมำรจกกบทำนบญมำ

วงษสวรรค อธบดกรมบญชกลำง ยงรจกกยงนบถอทำน ทงในควำมเรยนหนงสอเกงและควำม

ซอสตยสจรต เรยกวำทำนเปนขำรำชกำรในดวงใจผม และในทสดผมกเลยมำท�ำงำนทกระทรวง

กำรคลงจนเกษยณในต�ำแหนงอธบดกรมสรรพสำมต

3. �������������������� - ���� 6.indd 61 22/2/2554 0:19:36

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๖๒

ตอนทกลบมำจำกเมองนอกใหม ๆ นนผมตองทมเทท�ำงำนใหมควำมกำวหนำทนคน

รนเดยวกนกอน เพรำะเสยเวลำเรยนไปคอนขำงนำนกวำคนอน แตกำรไดเรยนใน ต.ม.ธ.ก.

กชวยในกำรท�ำงำนของผมมำก เพรำะหลกสตรของโรงเรยนเตรยมฯนนท�ำใหนกศกษำทจบ

ออกมำมควำมรรอบตวสง รอะไรกวำงขวำงกวำทอนคอเรำมรำกฐำนทแนนและมโครงสรำงทำง

ควำมรทเชอมโยงกนเปนอยำงด

ผมเรมมำเปนอำจำรยใหธรรมศำสตรในป๒๕๑9กตอนทผมอำยได49แลวโดยสอน

วชำกำรคลง และยงสอนอยจนทกวนน ทผำนมำผมกไดตดตำมกำรพฒนำทำงกำรศกษำของ

ธรรมศำสตรมำโดยตลอด

กำรศกษำของธรรมศำสตรในปจจบนตำงจำกสมยทผมเรยนอยมำกสมยนนเรำเรยนกน

อยำงกวำงขวำง แตเดยวนมนมกำรแยกศำสตรตำง ๆ ใหเปนสำขำยอยลงไป อำชพของคนกม

ควำมหลำกหลำยตำมไปดวย แตสงทเปลยนไปมำกกวำกคอคำนยมของสงคมมนเปลยนไปนบถอ

คนทท�ำอำชพทมรำยไดสง และอำชพทสงเสรมใหมนษยมกเลสมำกขน ทงกำรโฆษณำขำยสนคำ

ขำยดำรำท�ำใหทกคนฟงเฟอวงหำกเลสและสดทำยกตกอยในลทธบรโภคนยมอยำงถอนตวไมขน

ผมยงคยกบเพอนๆอำจำรยดวยกนวำถำมหำวทยำลยจะจำงใหเรำมำสอนใหนกศกษำจบออกไป

ท�ำงำนหำเงนใหไดเยอะๆเรำกยอมรบวำเรำไมมควำมรแลวแนะน�ำใครไมไดแลวจรงๆผมกได

แตหวงวำธรรมศำสตรจะไมตกอยภำยใตลทธนดวย ธรรมศำสตรควรสอนใหนกศกษำท�ำงำน

เพอตองกำรเปลยนแปลงสงคมใหดขนมอดมกำรณท�ำงำนเพอประชำชนเหมอนคนรนกอนๆ

ในชวตกำรท�ำงำนของผม มเหตกำรณหนงทท�ำใหรสกภมใจในควำมเปนธรรมศำสตร

ในป๒๕๑9ผมไดไปเมองจนในฐำนะผแทนกระทรวงกำรคลงตอนนนเขำเรยกวำชวงเปดมำนไมไผ

ทำงเมองจนกจะมกำรเชญองคกรดำนนำฏศลปและกฬำเขำไป พอดตอนนนผมกมต�ำแหนงเปน

กรรมกำรสงเสรมกำรกฬำ เลยไดรบมอบหมำยใหรวมเดนทำงไปดวย พอทำงเมองจนเขำรวำผม

มำจำกธรรมศำสตร เขำกตอนรบอยำงเกอกลดมำก ตวแทนจำกประเทศตำง ๆ เขำมกำรรบรวำ

ธรรมศำสตรเปนสญลกษณของกำรตอสทำงประชำธปไตยในเมองไทย

ถำไมมธรรมศำสตร

ถำไมมธรรมศำสตร คนรนผมกวำครงคงไมมโอกำสไดเรยนกฎหมำย เพรำะพวกเรำ

ไมมเงนจะไปเรยนจฬำฯ และไมสำมำรถสอบแขงกบเดกกรงเทพเขำโรงเรยนนำยรอย หรอ

โรงเรยนนำยเรอแตธรรมศำสตรใหโอกำสเรำคดดวำเมอกอนคำลงทะเบยนของเรำแค๒๐บำท

เทำนนเอง

3. �������������������� - ���� 6.indd 62 22/2/2554 0:19:36

๖๓เฉลมชยวสนนท

เพรำะมธรรมศำสตรท�ำใหเดกรนเดยวกบผมเปลยนจำกเดกบำนนอกมำเปนผพพำกษำ

ทต รฐมนตร อธบด ดวยระดบทธรรมศำสตรเปลยนแปลงชวตเรำ มนท�ำใหผมคดวำ คนรนผม

ควำมผกพนกบมหำวทยำลยมำกกวำคนรนหลง ๆ ยงเรำไดใชเวลำในธรรมศำสตรตงแตโรงเรยน

เตรยมฯควำมผกพนมนกลกซงในหลำยๆ ดำนพวกขำรำชกำรรนผมทกคนพดเปนเสยงเดยวกนวำ

ทพวกเรำมำยนอย ณ จดทยนอยในวนน กเปนเพรำะธรรมศำสตรเปดตลำดวชำรบอำรำมบอย

อยำงเรำเขำไปใหเรำมทเรยนใหเรำมทกนขำวทรำคำถกกวำทอนครงหนงและใหควำมเทำเทยม

แกเรำไมวำพวกเรำทงหมดจะยำกดมจนอยำงไร

ถงธรรมศำสตรวนน

ผมฝนอยำกเหนนกศกษำของธรรมศำสตรกลำยเปนผน�ำของสงคมชน�ำสงคมไปในทำง

ทถกตองในทกดำน เรำอำจมอปสรรคเปนลทธบรโภคนยมซงเกำะกนคนรนนแมแตพวกอำจำรย

บำงคนกเปนไปกบเขำดวย ผมอยำกใหคนรนนมองคนรนกอนวำเขำท�ำตวกนอยำงไร จ�ำไววำ

ปชำจปชนยำน� เอธมม�กลมตตม�กำรเคำรพบคคลผควรบชำ เปนมงคลอนประเสรฐ แลวกบชำกน

ดวยควำมดไมตองบชำดวยอยำงอน

3. �������������������� - ���� 6.indd 63 22/2/2554 0:19:36

“หมก วำยน�ำหนอย”

ผมชอ(ม.ร.ว.) ถนดศร สวสดวตน เปนลกชำยคนแรกของหมอมเจรญและหมอมเจำ

เฉลมศรสวสดวตนผมเกดทวงสระปทมวงนเดมเปนวงของสมเดจพระพนวสสำอยยกำเจำซงเปน

ยำของในหลวงและเปนพสำวของปผม(สมเดจพระเจำบรมวงศเธอ กรมพระสวสดวตนวศษฏฯ)

ผมกเรยกสมเดจพระพนวสสำฯวำสมเดจยำเหมอนกน

สมเดจยำชบเลยงผมตงแตเปนทำรกเพอใหเปนขำหลวงของรชกำลท๘กบรชกำล9

หรออกนยหนงกคอใหเปนเพอนเลนในวยเดกเพรำะโดยสำยเลอดเรำกเปนญำตกน

ผมใชชวตแบบชำววงสงนเปนฐำนในกำรท�ำอำหำรของผมเพรำะตงแตเกดมำกไดเหน

และไดกนแตของดๆ ควำมรกชอบในกำรท�ำอำหำรมนกเกดขนเองยงเมอไดใกลชดกบคนทท�ำอำหำร

เกงๆ กท�ำใหเรำไดรวำกำรทจะท�ำอำหำรใหอรอยนนมเครองปรงอะไรบำงใสอะไรกอนใสอะไรหลง

ตองใชไฟแก ไฟออนหรอตงอยบนไฟนำนแคไหนรสชำตของวตถดบแตละอยำงเปนอยำงไรรจก

ควำมแตกตำงของแกงควแกงเผดย�ำ

คนท�ำอำหำรเกงทวำนนจะเปนใครไปไมไดนอกจำกหมอมยำแทๆ ของผมหมอมละมน

สวสดวตนณอยธยำซงครองต�ำแหนงผวำกำรหองเครองในวงสระปทมสวนหมอมแมของผมกเปน

ลกมอของม.ร.ว.เสงยมสนทวงศผท�ำเครองถวำยสมเดจพระพนปหลวงหรอสมเดจพระนำงเจำ

เสำวภำผองศร

หมอมรำชวงศถนดศร สวสดวตน

3. �������������������� - ���� 6.indd 64 22/2/2554 0:19:38

๖๕หมอมรำชวงศถนดศรสวสดวตน

ผมเรมเขำโรงเรยนทโรงเรยนรำชน เชำขนกมรถไปสง เยนลงกกลบวง ระยะหนง ผท

รวมทำงไปในรถคนเดยวกบผมกยงมพระองคเจำ ๒ พระองค ซงกคอ รชกำลท ๘ พระองคเจำ

อำนนทมหดลและรชกำลท9พระองคเจำภมพลอดลยเดช

ในตอนนนรชกำลท๘ทำนไปเรยนประถมทโรงเรยนเทพศรนทรขำงรชกำลท9ทำน

ทรงพระเยำวมำกบำงครงกตำมเสดจฯมำสงรชกำลท๘ ไปโรงเรยนดวยทงสองพระองคประทบ

อยเมองไทยจนกระทงรชกำลท๘มพระชนมำยได๘แปดขวบสวนรชกำลท9หกขวบกเสดจ

ไปประทบอยกบสมเดจพระศรนครนทรำบรมรำชชนนทสวตเซอรแลนดสวนผมกยงอยทวงสระปทม

ระหวำงนนเวลำในหลวงทำนมำกเสดจมำเฝำสมเดจยำ(หมำยถง สมเดจพระพนวสสำ

อยยกำเจำ) เรำกมกำรแขงเรอในสระใหทอดพระเนตรเพรำะทำนโปรดกฬำทำงน�ำตงแตยงทรง

พระเยำว

เสดจทวงสระปทมทไรทำนจะตองเคยวเขญใหผมวำยน�ำใหด เพรำะตอนนนทำนยง

วำยน�ำไมเปนพอตกบำยขนมำทำนกจะเรยกหำ“หมกวำยน�ำหนอย”แมบำงทจะเปนกำรวำยน�ำ

หนำหนำวแตเมอนำยสงผมกตองลงทจรงทำนกอยำกจะวำยน�ำเตมทแตไมมใครหดใหเมอทำน

รบสงถำมวำ “ท�ำไมฉนจะวำยเหมอนอยำงหมกเขำไมไดบำง” มหำดเลกเขำกบอกวำ ถำอยำกจะ

สรงน�ำ เขำกจะอมไปจมน�ำพอใหเปยก แลวกเชญเสดจขนมำแตไมไดเลนน�ำจรง ๆ ตอนหลง

ทำนถงไดเลนน�ำเลนเรอสมพระทย

(ทำนเรยกผมวำหมกเพรำะตอนเลก ๆ ทกนผมมนมปำนทพอโตขนกหำย เขำเรยก

“มองโกลเลยนสปอต”เปนรอยสด�ำใหญๆ ใครเปนแบบนกมกโดนเรยกวำ“ตดหมก”แตค�ำวำ“ตด”

เนยไมสมควรจะพดกบลกเจำลกนำยกเลยเหลอแต“หมก”)

เมอผมจบชนอนบำลและประถมจำกโรงเรยนรำชนแลว กไดยำยไปอยโรงเรยนมธยม

หอวงแหงจฬำลงกรณมหำวทยำลย เวลำไปโรงเรยนกเดนเอำจำกสแยกสระปทมไปจนถงโรงเรยน

ซงอยแถวอเทนถวำย(ปจจบนคอโรงเรยนเตรยมอดมศกษำ)

เมอทำงกระทรวงศกษำธกำรเขำเปลยนแปลงระบบกำรศกษำในป๒4๘๑จำกแตกอนน

มมธยม๘เขำกลดเหลอมธยม๖แลวแลวบงคบใหตองเรยนโรงเรยนเตรยมฯอกสองปกอนจะ

สอบเขำมหำวทยำลยท�ำใหเกดโรงเรยนประเภทเตรยมฯขนมำ4แหงคอโรงเรยนเตรยมอดมศกษำ

จฬำลงกรณมหำวทยำลย โรงเรยนเตรยมนำยรอย โรงเรยนเตรยมนำยเรอ และโรงเรยนเตรยม

ปรญญำมหำวทยำลยวชำธรรมศำสตรและกำรเมอง

โรงเรยนมธยมหอวงแหงจฬำลงกรณมหำวทยำลยนน ตำมระบบกำรศกษำแบบเดม

จะเปนโรงเรยนสำธตของคณะอกษรศำสตร จฬำลงกรณมหำวทยำลย เปดไวใหนสตฝกสอน

ตงแตชนมธยม ๑ ถง มธยม ๘ เมอมกำรเปลยนแปลงระบบกำรศกษำ โรงเรยนมธยมหอวงก

3. �������������������� - ���� 6.indd 65 22/2/2554 0:19:38

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๖๖

กลำยเปนโรงเรยนเตรยมอดมศกษำของจฬำลงกรณมหำวทยำลยผมเองไดรบผลกระทบไปเตมๆ

เพรำะตอนนนนกเรยนทอำยยงไมถงเกณฑเขำโรงเรยนเตรยมฯตองยำยไปอยโรงเรยนเทพศรนทร

ผมกตองไปเขำเรยนทโรงเรยนเทพศรนทรตงแตม.๒จนกระทงจบม.๖

ลกเจำเขำโรงเรยนของคณะรำษฎร

แตกอนนคนทจบม.๖มทำงเลอกอย4ทเทำนนคอถำจะไปเรยนจฬำฯกไปโรงเรยน

เตรยมอดม ถำจะไปเปนทหำรบกกไปเขำโรงเรยนเตรยมนำยรอย ถำจะเปนทหำรเรอกตองไปเขำ

โรงเรยนนำยเรอและถำรจะเรยนกฎหมำยกจะตองเขำเตรยมปรญญำ มหำวทยำลยธรรมศำสตร

และกำรเมองซงมชอยอวำต.ม.ธ.ก.

ส�ำหรบตวเลอกของผมนนเหลอนอยลงกวำเดกคนอนเพรำะชอของผมถกคดออกจำก

โรงเรยนเตรยมนำยรอยและโรงเรยนทหำรใดใดเพรำะวำในสมยนนเปนชวงทผำนกำรเปลยนแปลง

กำรปกครองไดไมนำนประเทศสยำมของเรำแบงเปน๒พวกคอพวกคณะเจำกบพวกคณะรำษฎร

ทเปลยนแปลงกำรปกครอง

ฐำนะของผมนนอยในกลมคณะเจำแลวยงสมเดจปของผม(สมเดจพระเจำบรมวงศเธอ-

กรมพระสวสดวตนวศษฏ) ซงถกทำงคณะรำษฎรเชญเสดจหรอเนรเทศไปอยทปนงในฐำนะบคคล

ผมอทธพลกยงท�ำใหสถำนกำรณของผมไมเหมำะจะเขำโรงเรยนของทหำร

ทจรงคณพอผมกบจอมพล ป. พบลสงครำม นนเปนนกเรยนนำยรอยรนเดยวกน

หลงจำกทผมเขำโรงเรยนเตรยมฯแลวจอมพลป.ทำนกบอกพอผมวำ“ทำนชำยไมรบสงกบกระหมอม

สกค�ำไมอยำงนนกคณชำยกไดเขำโรงเรยนเตรยมนำยรอยไปแลว”พอผมกบอกวำไมเปนไรหรอก

เพรำะวำผมเปนคนทเรยกไดวำดอ เขำไปอยในนนอำจไมเหมำะกบบคลกกไดพวกเพอนๆทไป

สอบเขำพรอมๆ กนเขำบอกวำ“ดแลวทมงไมไดเขำมำไมงนมงจะไปเปนหวหนำกบฏอยำงพวกก”

กบฏในทนหมำยถงไปเปนหวโจกอยในนน

เมอเขำโรงเรยนเตรยมทหำรและโรงเรยนนำยเรอไมไดผมกเหลอตวเลอกแคจฬำฯ

และธรรมศำสตร ตอนนนผมคดวำตวเองอยำกเรยนกฎหมำย กตดสนใจเลอกเรยนทน แทนทจะ

เขำเตรยมอดม

กำรมำเรยนในธรรมศำสตรซงมทำนอำจำรยปรด ซงเปนหวหนำคณะรำษฎรนนไมได

ท�ำใหผมรสกตะขดตะขวงใจเทำไรนก เพรำะทำนแปลกกวำคณะรำษฎรคนอนตรงท คณะรำษฎร

คนอนๆนนสวนใหญเปนทหำรแตอำจำรยปรดทำนเปนประชำธปไตยนอกจำกนนทำนกท�ำงำน

รวมกบหมอมเจำศภสวสดวงศสนททเปนอำของผมซงด�ำรงต�ำแหนงหวหนำเสรไทยสำยองกฤษ

3. �������������������� - ���� 6.indd 66 22/2/2554 0:19:38

๖๗หมอมรำชวงศถนดศรสวสดวตน

เตรยมธรรมศำสตร

ปทผมเขำโรงเรยนเตรยมฯนนเปนปน�ำทวม(น�ำทวมใหญจรงๆ ปลำยป๒4๘๕)ตอน

เปดเรยนแรกๆผมกยงไดขจกรยำนไปโรงเรยนดอยแตพอหลงน�ำทวมญปนกบกเขำมำอปกรณ

อะไหลของจกรยำนขำดแคลนทงยำงในยำงนอกไมมเปลยนขตอไปไดไมนำนกตองเดนไปโรงเรยน

เหมอนเดม

ตอนผมเขำป ๑พวกรน๕ เขำกอยป ๒ยงไดเผชญควำมยำกล�ำบำกในชวงสงครำม

ดวยกนกอนสงครำมโลกเงนของเรำยงแพงอยกวยเตยวกยงชำมละ๕สตำงคพอเกดสงครำม

อะไร ๆ กแพงไปหมด นกเรยน ต.ม.ธ.ก. ซงอยรน ๕ อยรน ๖ ทมำจำกปกษใตแลวไมมญำต

ในกรงเทพฯกจะตองเปนเดกวดกนแทบทกคนบำงกอยวดบวรฯบำงคนกอยวดมหำธำตนอกจำก

นนกจะกระจำยไปอยตำมวดเทวรำชฯ วดรำชำธวำสฯ หรอวดบวรนเวศฯ สวนเดกจำกภำคเหนอ

จะมำอยวดเบญจมบพตรและเดกจำกอสำนกจะมำอยวดสระปทมและวดบรมนวำส

ทเดกตำงจงหวดสวนใหญมำเขำโรงเรยนเตรยมฯ สวนหนงเปนเพรำะเมอจบโรงเรยน

เตรยมฯ แลวสำมำรถรบรำชกำรไดทนท ในเดกจำกตำงจงหวดนนสวนใหญจะมำจำกภำคใต

ผมจ�ำไดวำตอนนนนกเรยนเตรยมฯ มประมำณ ๑,๐๐๐ คน ในจ�ำนวนนนเปนเดกปกษใตเสย

ประมำณสก๘๐๐แลวเรยกวำมำกกวำเดกกรงเทพฯเสยอกเดกกรงเทพฯนนตองเปนพวกท

ตงใจจะเรยนกฎหมำยหรออยำกจะเปนนำยอ�ำเภอกมำเขำธรรมศำสตร

ครด วชำหลำกหลำย

โรงเรยนเตรยมปรญญำนนมวชำเรยนทหลำกหลำย บำลกเรยน เศรษฐศำสตรกเรยน

อกษรศำสตรกำพยฉนทโคลงกลอนกมอยในบทเรยนประวตศำสตรกำรเมองเทคโนโลยกได

เรยนมำกกวำโรงเรยนอน ทส�ำคญกคอ ครบำอำจำรยทมำสอนโรงเรยนเตรยมฯ นนลวนแตเปน

ชนยอดของแตละสำขำวชำสวนใหญกจบจำกเมองนอกทงนนในโรงเรยนเตรยมฯและมหำวทยำลย

ธรรมศำสตรมดอกเตอรองดรวตเดนสวนกนมำกมำยอำจำรยผหญงเรำกม เชนอำจำรยนวลนำถ

ทสอนภำษำฝรงเศสสวนวชำภำษำองกฤษกมำจำกโรงเรยนอสสมชญอยำงเชนพวกรนอำจำรยปวย

จะเรยนกฎหมำยไปดวยแลวกมำสอนภำษำองกฤษใหนกเรยนเตรยมดวย

อำจำรยทผมประทบใจเปนอำจำรยผหญงทอำยมำกกวำเรำไมมำกนกผมเรยกแตพเปย

จ�ำชอจรงแกไมไดคอเหนวำเปนคนอำยรนๆเรำแตเปนคนเกงมควำมสำมำรถ

วชำอน ๆ กมอำจำรยททรงคณวฒไมนอยหนำไปกวำกน วชำภำษำบำล กมมหำยนต

คงสมจต และมหำทบ ซงสกจำกเจำคณมำสอนภำษำบำลใหเตรยม วชำดำนอกษรศำสตรทตอง

3. �������������������� - ���� 6.indd 67 22/2/2554 0:19:38

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๖๘

เรยนสำมคคเภทค�ำฉนทกไดมหำกหรออำจำรยธนตอยโพธมำสอนใหดงนนคนทจบจำกเตรยม

ปรญญำมหำวทยำลยธรรมศำสตร จะมควำมรกวำงขวำงหลำกหลำยมำก ถำจะใหรมำกเขำตอง

คนควำเอำเอง

เมอวำงเวนจำกกำรเรยนส�ำหรบผมในสมยทเรยนอยน มหนงสอทชอบอำนเปนพเศษ

คอพลนกรกมหงวนซงอำนกนมำตงแตเปนนกเรยนโรงเรยนมธยมสมยนนตวเลอกในกำรอำนมน

มไมมำกนกนอกจำกพลนกรกมหงวนกมนยำยของมนสจรรยงคนยำยพวกนรำคำเลมนง๑๐

สตำงคซงกถอวำแพงทเดยวเพรำะสมยนนผมไดเงนไปกนขำววนละ๑๐สตำงคพอดถอวำรำคำ

ของนยำยสำมำรถเปนคำใชจำย๑วนไดแตผมกซออำนอยเรอยๆผลดกบกำรอำนหนงสอเรยน

ถอเปนอกรปแบบของกำรคลำยเครยดของเดกสมยผม

ผลของสงครำม

ปลำยป๒4๘4สงครำมโลกครงทสองเรมคบคลำนเขำมำในเมองไทยตอนแรกคนยงอย

ในกรงเทพฯพอปถงปลำยป๒4๘๕เกดน�ำทวมใหญในกรงเทพฯคนกยงอยในกรงเทพฯแตเมอ

ถงปลำยป๒4๘๖ตอป๒4๘๗ทำงสมพนธมตรเรมมำทงระเบดถเขำคนไทยกไดรจกกบลกระเบด

จำกฟำในตอนนน แตเรำไมไดเรยกระเบดแตเรยกกนวำหวอ เพรำะทกครงกอนจะมกำรทงระเบด

จะมสญญำณเตอนภยตำมตกสง ดงหวอ ๆ ๆ เมอไดยนเสยงนพวกเรำกตองรบหลบลงหลม

หลบภยซงสรำงขนตำมมตำมเกด

เครองบนทงระเบดของฝำยสมพนธมตรเขำจะมำบอมบจดยทธศำสตรตำง ๆ เชน

สะพำนรถไฟ สะพำนขำมแมน�ำทกสะพำน เพอตดกำรล�ำเลยงของญปน สมพนธมตรพยำยำม

ท�ำลำยสะพำนพระรำมหกกนมำโดยตลอดจนกระทงถงปลำยสงครำมปลำยป๒4๘๗ถงทงระเบด

สะพำนพระรำมหกไดส�ำเรจในตอนนนนอกจำกสะพำนพระรำมหกจะหกพงแลวลกระเบดทไมโดน

สะพำนดนมำทวดสรอยทอง ท�ำใหมคนตำยประมำณรอยกวำคน ทเสำไฟฟำมเศษซำกอวยวะทง

ภำยในและภำยนอกกระจยกระเดนไปพำดอยเตม นอกจำกนนยงมระเบดทนำกลวอกประเภทหนง

ระเบดนไมมสะเกด แตเปนระเบดเพลง ลงตรงไหนฉบหำยวอดวำยตรงนน เวลำระเบดลงจะเหน

วตถทรงกระบอกทอนสด�ำ ๆ ขนำดเทำไฟฉำยถกโปรยลงมำเหมอนฝนมรณะ ถำเหนฝนนลง

ตองรบหนใหไกล

ผมจ�ำไดวำป๒4๘๗เปนปทขำดแคลนทสดแมแตไมขดกหำไมไดไฟแชกนอยำพด

ถงมนกลำยเปนของฟมเฟอยไปเลย สวนใหญแลวกตองหนกลบมำใชหนเหลก ไฟ เวลำจะใชก

เอำไปตกนแชะแชะแชะเมอเกดประกำยไฟกเอำไปจดทส�ำลเกดเปนเปลวเพลงขนมำหรอไม

กเอำเชอกไปแชน�ำมนมะพรำว ในถวยเลก ๆ สกอนหนง แลวกจดเอำไวเปนเชอไฟส�ำหรบคนท

3. �������������������� - ���� 6.indd 68 22/2/2554 0:19:38

๖9หมอมรำชวงศถนดศรสวสดวตน

สบบหร ขอโทษเถอะ ตะเกยงกไมม เพรำะตะเกยงมนใชน�ำมนกำด ในตอนนนมนมดมดไปหมด

ไมตองพรำงไฟหรอกเพรำะวำสงทใหแสงสวำงไดสงทสดกเปนเพยงตะเกยงน�ำมนมะพรำวเทำนนเอง

สงครำมท�ำใหเกดควำมขำดแคลนไปเสยทกอยำง กรงเทพทเคยครกครนรนเรงก

หมองไปถนดใจ จดงำนอะไรกไมได กำรบนเทงในสมยสงครำมท�ำไดอยำงมำกกแคจบกลมกน

เลนร�ำวง จนกระทง จอมพล ป. พบลสงครำม ใหมวนร�ำวงมำตรฐำน กมเพลง “งำมแสงเดอน

มำเยอนสองหลำ”หรอไมก“ฉนรกแมคนยมแปนนกนำงแอนจบยอดสะเดำจะบนลอยลมจะมำ

ชมแสงดำวไมเหนหนำสำวแดกเหลำกไมลง”อะไรอยำงนพอรวำบำนไหนอยนอกเขตทงระเบด

มร�ำวงกพำกนเดนไปไมวำจะแถบบำงกะปหรอพระโขนงซงสมยนนถอวำไกลมำกแลว

ส�ำหรบพวกเรำทเพงจบจำกโรงเรยนเตรยมฯ ควำมตนเตนทจะไดกลำยเปนนกศกษำ

มหำวทยำลยวชำธรรมศำสตรและกำรเมองไดถกเปลวเพลงจำกสงครำมมอดไหมไปแทบไมเหลอ

ครบำอำจำรยตำงกอพยพหนภยสงครำมออกไป พวกเรำจงเรยนจำกชต ซงอำจำรยทงหลำย

ท�ำแลวเอำมำทงไวทโรงพมพธรรมศำสตร เขำกโรเนยวแจกจำยใหนกศกษำพวกเรำกตองหำชวง

ทปลอดภยจำกระเบดเพอมำรบชตทโรงเรยน เพรำะตอนนนจะไปหวงพงไปรษณยไมได กมนม

รถสงเมอไหรละกวำพวกเรำจะไดเรยนไดฟงlectureจรงๆกเปนชวงหลงสงครำมป๒4๘๘

เปนตนไป

เปนโชคดของนกศกษำธรรมศำสตร ทแมในชวงขำดแคลนและยำกล�ำบำกเชนน

พวกเรำยงพอจะท�ำกำรเรยนกำรสอนกนไปตำมมตำมเกดไดเพรำะทำนปรดมองกำรณไกลทำนรวำ

กระดำษจะขำดแคลนทำนกใหตนไวแตแรกท�ำใหเรำมกระดำษมำกพอจะท�ำเปนชตแจกใหนกเรยน

ทงหมดเอำกลบไปศกษำกนเองทบำน

สงทแสดงใหเหนวสยทศนอนยำวไกลของทำนปรดอกอยำงหนงกคอโรงเรอนหลงคำมง

จำกในโรงเรยนเตรยมปรญญำฯซงบนพนดนกใชเปนทเรยนแตขำงใตทำนฝงแรดบกเอำไวทงหมด

แรดบกทเปนกอน กอน กอน ฝงเอำไว ส�ำหรบเปนทน ส�ำหรบกำรศกษำของมหำวทยำลย

เพรำะวำดบกในตอนนนเปนสนคำออก ยำมสงครำมไมมตลำดส�ำหรบจะสงออก กเลยตองเกบไว

รอขำยเมอตลำดเปดอกครง

ตอนนนนกศกษำธรรมศำสตรเรยนกนโดยทไมตองมกำรจำยคำเทอมใดๆ แตจะตองจำย

คำสอบในแตละวชำ

ตอนนนแตละเทอมจะมรำว๗วชำปหนงนอกจำกวชำพนฐำนตำงๆ กจะมวชำทกำวหนำ

อยำงเชน วชำกำรเลอกตงในป ๑ เมอขนปสงขนไปกจะไดเรยนวชำกฎหมำยทยำกขนไปอยำง

วแพงวอำญำแลวกเรองทรพยตอนป๑มเรองทข�ำทสดกคอส.ส.กรงเทพฯรอยต�ำรวจเอกพเศษ

พรหมำยนตสอบตกวชำเลอกตงแตหมอมรำชวงศถนดศรสอบไดอนนจทสดตอนนนแตละวชำ

3. �������������������� - ���� 6.indd 69 22/2/2554 0:19:38

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๗๐

กมคนตกกนเปนปกตคนทตกกตองไปเรยนมำใหมแลวมำสอบใหมจนกวำจะผำนท�ำใหนกศกษำ

รจกสนทสนมกนขำมรนหรออยำงนอยกไดเหนหนำคำตำนกศกษำคนละรนกบตวเอง

รกบท ๑

หลงสงครำม พวกเรำนกศกษำกกลบมำมชวตชวำอกครง กจกรรมยำมวำงนอกเหนอ

จำกเรองฟตบอลประเพณแลวกคอ รกบ ตอนนนธรรมศำสตรขนชอเรองรกบทสด พวกเตรยมฯ

รน๑อยำงองอำจนำครทรรพเปนนกรกบคนส�ำคญของไทย

สมยนนนกรกบทมชำตนนจะมำจำกธรรมศำสตรแทบทงทม อกคนหนงทดงกคอ อรณ

แสนโกศก หรอไอหลยส คนนกยอดเหมอนกน สวนถำเปนเรองฟตบอลกตองยกใหเพอนรนเดยว

กบผมพอของไกวรำยฑมลนทจนดำชอววฒนมลนทจนดำเปนศนยหนำทยงแรงทสดแลวกม

ปกเปนเศรษฐสมบตพฒนพงศพำนชเปนคนทยงลกคอนเนอรแลวกยงไซดเขำประตไปเลย

เวลำแขงกฬำอยำงนจะไดรบควำมสนใจเปนอยำงดเพรำะตอนนนมนกไมคอยมกจกรรม

อะไรใหเรำท�ำรวมกนมำกมำยอกอยำงหนงเวลำแขงกฬำสมยนนมนไมไดมผเขำแขงขนจำกหลำย

มหำวทยำลยจนเกรออยำงตอนน กมแตจฬำลงกรณมหำวทยำลย มหำวทยำลยวชำธรรมศำสตร

และกำรเมองแลวกมโรงเรยนนำยรอยโรงเรยนนำยเรอแรกๆ กแขงกนอย4แหงเทำนตอนหลง

กมมหำวทยำลยเกษตรศำสตรและศลปำกรมำรวมดวยแตพวกนมำหลงน�ำทวมใหญทงสน

ตอนนนไมวำจะเปนรกบหรอฟตบอลเรำกเกงทสด ยงจ�ำไดวำ เมอป ๒4๘๗ สงครำม

เพงคลคลำยไป มหำวทยำลยเกษตรศำสตรเรมเลนรกบแขงกบธรรมศำสตร ธรรมศำสตรชนะ

๖๐:๐คอวำงไทรกนเบอเพรำะเขำเพงหดเลนคลำยๆ กบวำผใหญเลนกบเดกเตะตดเดกไปแลว

ยงประตไป เลนไมตองเอำจรงมำกกชนะ แตงำนทเรำใหควำมส�ำคญเปนอนดบหนงกยงเปน

งำนฟตบอลประเพณระหวำงเรำและจฬำฯ

งำนบอลประเพณ

สมยนนบรรยำกำศวนงำนบอลประเพณมนสนกแมจะไมมอะไรตออะไรมำกอยำงทกวน

นเพยงแตเดนกนเทำนนกสนกเสยยงกวำอะไรทงหมดตอนนนจะไปสนำมแขงกตองเดนเพรำะไมม

มอเตอรคำรมแตมอเตอรขำ

ตอนนนธรรมศำสตรมวงโยธวำทตเรำกเดนไปแลวกรองเพลง“เดนรบเดนไปชงโชคชย

ของเรำเบองหนำเรวเรวอยำชำชยขำงหนำก�ำลงรอม.ธ.ก.มยนยอกฬำใดรวมก�ำลงหวงน�ำชย

เชดชไวม.ธ.ก.”

3. �������������������� - ���� 6.indd 70 22/2/2554 0:19:38

๗๑หมอมรำชวงศถนดศรสวสดวตน

ฝำยจฬำฯ เขำกรอง “เดน เดนเถดรำ นสตมหำจฬำลงกรณ เดน เดน พรอมหนำ

เพอน�ำชยมำจฬำลงกรณ” ซงเปนเพลงประจ�ำของเขำ เวลำขบวนของเรำเดนสวนกบของเขำ

ตำงฝำยตำงกตะเบงเสยงแขงกนอยำงไมมใครยอมใคร

พอถงตอนแขงเรำกรองเพลงเชยรซงกมอยไมกเพลงเทำนนเองของจฬำฯเวลำเขำเชยร

ก บมบำลำกำ โบ โบ โบบมบำลำกำ ชกบำลำกำ อะไรพวกน สวนของเรำนนลกทง สวนใหญ

นกเรยนของเรำนเปนคนปกษใต เขำเงยบกนทงสนำม มนตะโกน “ท�ำสำด ท�ำสำดส ๆ ท�ำสำด

สตำย” ตะโกนภำษำใตกน โอย สนกฉบหำยเลย มนไมมขบวน ไมมเหยอะไรเลย ในสมยนน

เรำสนกกนจรง ๆ กำรแปรตวอกษรยงไมเกด เพลงเชยรกรองกนไมคอยเปนหรอก มแตตบมอ

เฮ ๆ ๆ ๆ แลวก “ท�ำมะสำด ท�ำสำด ท�ำสำด ท�ำสำด” เปนภำษำใต ไมวำจะเกดอะไรในสนำม

ใครเปนคนยงใครถกยงไมส�ำคญเรำตะโกนกนอยเทำนจฬำฯเขำมเพลงเชยรของเรำ“ท�ำสำด

ท�ำสำดสๆท�ำสำดสตำย”เทำนนอยสนกกนจรงๆเพรำะมนรจกกนหมด

กลบมำพดถงวงโยธวำทตของเรำหนอย วงโยฯนถอเปนอกขอไดเปรยบของเรำเพรำะ

จฬำฯ ยงไมมวงโยธวำทต ตอนนนผมเลนฟลต ในวงมนกดนตรรวมวงประมำณ ๘๐ คน คนท

สอนพวกเรำกคอพระเจนดรยำงคและครสงขอตวำศรซงสอนมำตงแตสมยอยเตรยมธรรมศำสตร

ดงนนสมำชกวงโยธวำทตแทบทงวงจงเปนศษยเกำโรงเรยนเตรยมฯทงนนคนทดงๆกมจ�ำนนท

อนทนจนดำมำโนชศรวภำแลวกประจมภรพฒนนบเปนสสนอยำงหนงของงำน

มำของไอเหวก

มงำนบอลประเพณอยปหนงทคณหญงธรำณ(กรรณสต)เปนคนขมำแลวกถอธงน�ำขบวน

เขำสนำมฟตบอลมำตวนนถำจ�ำไมผดกคงจะเปนมำแกลบธรรมดำเพรำะธรรมศำสตรเรำกไมเคย

มมำเปนของตวเอง

พดเรองมำกคดถงเพอนนกเรยนเตรยมฯ คนหนง ชอเสวก บำนมนอยเทเวศรแตมน

ไมยอมเดนมำเรยนหนงสอ มนขมำมำ เปนคนเดยวในโรงเรยนเตรยมฯทมพำหนะแปลกกวำใคร

เขำเพอน มำถงปบกเอำมำมำผกไวทตนจ�ำปรมแมน�ำเจำพระยำ ตวเองกเขำเรยน พอตกเยน

กขมำกลบ

ชวงพกกลำงวน ผมกบเพอนๆ กไปขมำเลนกน จนกระทงวนหนงมำกตำยไป ไมร

เปนเพรำะมนแกตำยปวยตำยหรอเพรำะโดนพวกเรำข(แมง)ทงวน

3. �������������������� - ���� 6.indd 71 22/2/2554 0:19:38

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๗๒

วรกรรมแกงตวแสบ

กลมเพอนสนทของผมนนคอนขำงเปนทเกรงใจของนกเรยนคนอน ๆ แมแตพวกรนพ

กตองกลวเรำเพรำะพวกเรำมนตดขำงนกเลงเปนตวแสบเปนหวโจกของรนมอยครงหนงพวกเรำ

มเรองไปตอยกบนกเรยนวศวกรรมรถไฟตอนนนเปนเรองใหญเลย

เหตเกดเพรำะเขำมำจบสำวโรงเรยนเรำ มำเกำะแกะ เพอนเรำพอเหนวำมคนมำหยำม

กนถงถนกนแบบนกอดหมนใสไมได กปรำกฏวำมคนไปเตะเดกวศวกรรมรถไฟคนหนงเขำ ผมจ�ำ

ไมไดวำใครเปนคนไปเตะ แตกแนใจวำอยในกลมหวโจกของผมซงมอยประมำณสก ๒๐ คน

สดทำยกลงเอยดวยกำรนดไปตอยกนทวดสงเวชฯ

สมยนนเขำไมมกำรยกพวกตกน เวลำนกเรยนสองโรงเรยน หรอสองกลมใดมเรองกน

เขำจะใชวธคดเลอกตวแทนมำเปรยบมวยแลวกไปตอยกน

ตอนนนตวแทนฝงเรำมไอปรญญำ วระสรณ มผมมไอเหยอนดบ รองเดชมไอเทยน

และอกสองสำมคนออกมำยนรอวำฝำยโนนจะสงใครมำเทยบควำรปรำง น�ำหนกของใครท

เหมำะสมจะชกกนอยำงยตธรรม

เขำกสงตวแทนมำ ไอเรำพอไปถงปบกมองเหนนกเรยนวศวกรรมรถไฟคนหนง

ซงตวใหญมำก เรำกภำวนำในใจเลยวำ “อยำตอยก” มนชอเกษยณ เปนนกมวยเหรยญทอง

รน๑๓๕ตอนนนรบรองวำทกคนกคดในใจวำ“มงเอยอยำเลอกกเลย”จนแลวจนรอดไอเกษยณ

มนกเลอกไอปรญญำซงตวใหญทสดในฝงเรำปรำกฏวำไอนนมนกตอยสมเปนนกมวยเหรยญทอง

ตอยซะไอญำตำปลนปำกเปกแตกหมดแตตอยเสรจแลวกจบมอกนเปนเพอนกนตอไป

วนนนผมรอดตวไป ไมโดนตอย เพรำะหนงไอเกษยณมนไมไดเลอก และหลงจำกท

เรำแพหมดรปไปกสรปวำตอยกนคเดยวกพอ ตอนหลงไอเกษยณกไปเปน พขร. ของกำรรถไฟ

แลวยงเจอกนอยเสมอ

สมยนนเวลำมเรองกนอยำงนอำจำรยหรอครไมไดเขำมำมสวนในกำรไกลเกลยสกเทำไร

เพรำะเรำมเรองแตเดกๆดวยกนบำงทถำครรเขำกอำจกลบไปตนกเรยนของตวเองยงถำมขำว

รไปถงบำนกลบบำนไปกโดนพอแมตซ�ำอกทวรกรรมของผมเกดขนตลอดชวงวยรนตอนสมยอย

เทพศรนทรผมกมเรองไปตอยกบนกเรยนโรงเรยนสตบตรบ�ำรงอยเสมอ เรยกวำแสบเสมอตน

เสมอปลำย

3. �������������������� - ���� 6.indd 72 22/2/2554 0:19:38

๗๓หมอมรำชวงศถนดศรสวสดวตน

ตออกอำกำศ

สมยทผมเรยนอยทโรงเรยนเตรยมฯ เวลำมใครท�ำผด ครจะลงโทษดวยกำรต ไมใชต

ธรรมดำแตเปนกำรตออกอำกำศ

กำรท�ำโทษดวยวธนจะเกดขนในชวโมงททกหองวำงจำกกำรเรยน ผมจ�ำไมไดวำเปน

เวลำไหน แตในชวโมงนคนทท�ำผดจะโดนเรยกไปในหองกระจำยเสยง แลวอำจำรยผปกครอง

ชอประชมกลำหำญจะเปนผส�ำเรจโทษเหลำตวแสบทงหลำยดวยกำรใหไปยนหนำไมโครโฟนแลว

ตออกอำกำศใหเพอนทงโรงเรยนไดยนโดยทวกนโดยในกำรตออกอำกำศแตละครงจะมกำรบอกวำ

ผกระท�ำผดชอเรยงเสยงไรอยหองไหนมควำมผดโทษฐำนอนใดและจะไดรบโทษกครง

กำรลงโทษใชวำจะเกดขนบอยครงเพรำะสวนใหญแลวนกเรยนทงหลำยกไมไดท�ำอะไร

ออกนอกลนอกทำงมำกมำยนกสมยนนอยำงมำกกสบบหรหรอท�ำอะไรพเรนทรๆในหองเรยน

ทวำพเรนทรนเชนวำ ในวชำภำษำบำล อำจำรยทบทำนกใหแตงประโยคเปนภำษำบำล

นกเรยนคนอน ๆ กใชศพททเรยนมำเรยบเรยงเปนประโยคภำษำบำล แตงเองบำง แปลงมำจำก

สภำษตทเรยนมำบำง ไอผมกแตง “ทบโป โลเกอปโล”(มหำทบอบตขนแลวในโลก)อำจำรยทบ

กบอกอำจำรยประชมวำไอนมนเอำอยำงประโยคทวำพทโธโลเกอปโลซงแปลวำพระพทธเจำ

อบตขนแลวในโลกเปนกำรไมเคำรพทงครและพระพทธเจำผมเลยโดนต๓ทตออกอำกำศ

กำรลงโทษอกครงหนงทผมประทบใจเกดขนขณะเรยนวชำยวชนทหำร ผมไมแนใจ

วำใครกนแนทโดนท�ำโทษในครงน แตรสกวำจะเปนเพอนชอเกษม จำตกวณช ตอนนนครเขำ

มค�ำถำมวำ เมอเรำยงปนกลเบำทใชน�ำส�ำหรบหลอเลยงใหปำกกระบอกปนเยนถำไมมน�ำส�ำหรบ

จะหลอเลยงจะท�ำอยำงไรเขำกตอบวำใหเอำเยยวหลอเลยงทำงครฝกทหำรเขำกลงโทษดวยกำร

ใหแบกปนเลกยำววงรอบสนำมธรรมศำสตร ผมวำเรองนคงประทบใจนกเรยนรนนนหลำยคน

เหมอนกน

ประทวงขำวหมแดง

วรกรรมอกอยำงหนงของผมเกดขนทรำนขำวหมแดงของนำยชนในโรงอำหำร(ปจจบน

ขำยอยรมคลองหลงกทม.)กอนมเรองนนเคยขำยอย๕สตำงคอยๆนำยชนกขอขนคำขำว

เปน ๖ สตำงค เรำยงเดกไมไดคดถงสภำพเศรษฐกจทโดนผลกระทบจำกสงครำมกเหนวำคำเขำ

ก�ำไรเกนควร ในตอนนนทำนปรดเปดรำนอำหำรทขำยแค ๓ สตำงคแถมมของหวำนดวย แต

ขำวหมแดงของนำยชนอยำงเดยว ๖ สตำงค ไอหำของหวำนกไมม เรำกไมรจกวำอตรำเงนเฟอ

3. �������������������� - ���� 6.indd 73 22/2/2554 0:19:38

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๗4

เปนยงไง เพยงแตรวำของมนแพงขน พวกแกงหวโจกของผมพำกนกไปยนขวำงไมใหนกเรยน

เตรยมฯ ป ๒ มำซอขำวหมแดงนำยชนกน แคนนยงไมพอ เพอนในแกงคหวโจกของผมยงเอำ

ชำมรำนเขำรอนลงคลองหมด

ตอนหลงถงจะคดไดวำเขำจะมำขำย ๕ สตำงคอยไดยงไง เพรำะตงแตเกดสงครำม

ของทกอยำงกขนรำคำหมดถำขำยเทำเดมเขำกอยไมไดพอตอนหลงทผมท�ำเชลลชวนชมกเลย

ตองไปไถโทษดวยกำรใหเชลลชวนชมนำยชนเขำจะเอำอะไรกบเดกละครบ

ตอนนนพวกเรำอยแคป ๑ แตวนทเกดเรองนนเรำไปยนขวำงไมใหรนพไปซอ เรยกวำ

ป๑รน๖เนยมนนกเลงรน๕เขำเรยบรอยเขำไมยงกบเรำ

ทจรงในรนผมกมคนทเขำเรยบรอยอยำงเชน ดร.กฤษ สมบตศร แตไอพวกเดกใต

เพอนผมทมำอยวดทงหลำยลวนแตเปนตวแสบ ไออนดบเอย ไอปรญญำเอย ในแกงคหวโจกของ

ผมนสวนใหญกเปนเดกใตเกอบหมดเลย มเจำคนเดยวเทำนน ชวตในตอนนนของผมสนกมำก

และท�ำใหไดเพอนเยอะเหลอเกน

นกรองเสยงทอง

โรงเรยนเตรยมฯตอนนน แตละหองจะมนกเรยนประมำณ ๓๐ คน ทงหญง ทงชำย

แตสวนใหญ เปนชำยมำกกวำหญง ผหญงเขำกจะอยกนในกลมของเขำ อยำงเชน มกลม

คณหญงธรำณ กรรณสต และคณอำภรณ กรรณสต ภรรยำคณเออ สนทรสนำน ซงเปนกลมท

เรยกวำสนทสนมกนกบผม พวกนกเรยนหญงทงหลำยแหลนจะอยในกลมทมสตำงคไปโรงเรยน

มำกกวำคนอนๆ

สวนในหมนกเรยนชำย ฐำนะของผมนนอยำพดวำมสตำงค เรยกวำมพอกนเทำนน

แตไมมเหลอส�ำหรบจะใหคนอน เพรำะวำเรำไดเงนไปโรงเรยนวนละ ๑๐ สตำงค กนขำวเทยง

๕สตำงค แลวกนขนมเขนมอะไรนดหนอยตอนนนไอศครมมนก๒สตำงคเทำนนเองตอนนน

คนทไดเงนไปโรงเรยนสลงหนงอยำงธำนนทรกรยวเชยรนถอวำไดเยอะมำกแลว

ตอนนนนกเรยนเตรยมทเปนเดกจำกปกษใตสวนมำกแลวจะอยวด บำงคนกไมมเงน

มำโรงเรยน ขำวเทยงกจะไมคอยไดกนกนเทำไหร กลมของผมเลยคดวธทจะอดหนนจนเจอ

นกเรยนทขำดแคลนตอนพกกลำงวนเรำจะรวมกลมกนเลนดนตรจดเปนวงเลกๆ

สมำชกในวงเทำทจ�ำไดกม คณนพนธ เศวตนนท (ซงเปนผแตงเพลงจบใครคดวำ

ไมส�ำคญ และเปนสำมของพทยำ บญยรตพนธ) ประจม ภรพฒน (ซงเดยวนกยงเปนอำชพ

นกดนตรอย) แลวกม มำโนช ศรวภำ เปนมอกตำร(เปนกตำรมอหนงของเมองไทยในตอนนน)

3. �������������������� - ���� 6.indd 74 22/2/2554 0:19:38

๗๕หมอมรำชวงศถนดศรสวสดวตน

และกมหมอมรำชวงศถนดศรเปนคนรองพวกเรำนกดนตร4-๕คนกบรรเลงเพลงแลวเปดหมวก

ยวชนทหำรขอบรจำคอำหำรกลำงวนใหแกเพอนนกเรยนเตรยมฯทขำดแคลน

ตอนนนทำงโรงเรยนกเหนปญหำเชนกนวำนกเรยนบำงคนตองอดขำวเทยง ทำนผ

ประศำสนกำรกพยำยำมชวยเหลอเรองอำหำรกลำงวนดวยกำรขำยขำวแกงรำคำถก ตอนนน

ขำวแกง ๑ จำนบวกกบของหวำนอยำงมนตมน�ำตำลกมรำคำ ๓ สตำงคเทำนน แมแตขนำดนน

พวกเดกจำกปกษใตหลำยคนกยงไมมสตำงคจะกน พวกผมทเชนดนตรเปดหมวกกชวยไดไมหมด

บำงคนกยงตองอดอำหำรอยนนเอง

แมจะชวยไดไมหมดแตพวกผมกรองเพลงกนเกอบทกวนเพลงทรองสวนใหญเปนเพลง

ของครนำรถถำวรบตรและเพลงของสนทรำภรณหนงเพรำะนกรองและนกดนตรชอบเพลงพวกน

อกอยำงกเปนเพรำะวำตอนนนมวงดนตรทเดนอย ๒ วง คอวงของกรมโฆษณำกำร กบวงของ

ส�ำนกทรพยสนสวนพระมหำกษตรยเทำนน

เพลงของครนำรถมหลำยเพลงทเรำรองอยเสมอ มเพลงหนงซงรองบอย เรยกวำเปน

เพลงหำกนผมจ�ำชอเพลงไมไดแตจ�ำเนอไดวำ“ฉนมองเธอเปนหนงดอกฟำทลอยเดนไดแตเหน

เออมไมถงจงมองเพรำะชนฟำเกนกวำหวงปองไดแตแหงนมองออนวอนปวงเทวำทอยฟำไกล

จงโปรดเหนใจอยำบนทอนเคยชกพำใหมำครำกอนเหตใดตดรอนรกชนหวนค�ำนงดงหนงนอนฝน

จงจ�ำฝน พลกกำยทกสงหำยคน ฉนตนละเมอ” เพลงนเคยรองจบสำว แตอยำไปเอยชอเลย

เพรำะเขำยงมตวตนอยอำยเขำ๘๐แกออนกวำกนปสองปเนยเปนนกเรยนเตรยมฯรนนอง

ตอนนนสนทรำภรณยงไมดงเพรำะวำยงไมมแผนเสยง สนทรำภรณยงรองเพลงอย

ตำมโรงหนงในป๒4๘๗วนทเรำนดตอยกบโรงเรยนวศวกรรมรถไฟหลงจำกไอปรญญำวระสรน

โดนตอยแทนพวกเรำทงหมดจนตำปดไปขำงหนง เรำกแสดงควำมขอบคณดวยกำรพำไปด

สนทรำภรณ เพรำะชวงนนผมคลกคลอยกบคณเออ สนทรสนำน เพรำะทำนมำตดตอชอบพอ

กบเพอนซงกคอคณอำภรณกรรณสตและกลำยเปนทมำของชอวงสนทรำภรณ(สนทร+อำภรณ)

คณอำภรณแมจะเปนเพอนนกเรยนรนเดยวกนแตเขำอำยแกกวำผม ผมกเรยก

“พหน” พหนเขำกฟงผมรองเพลงตอนเทยงในโรงอำหำรมำโดยตลอด เขำกไปบอกคณเออวำ

ผมรองเพลงเพรำะด(คณอำภรณเรยกคณเออวำ “อำ” เพรำะอำยแกกวำกน ๑๕ ป) เขำบอกวำ

มเพอนของหนคนหนงรองเพลงไดเพรำะมำกคณเออกสนใจกสงครแกวอจฉรยะกลมำเฝำ

พอมำฟงครแกวกกลบไปบอกคณเออวำ “เออ มนเปนหมอม รองเพรำะฉบหำยเลย”

คณเออกตอบวำ “เฮย อยำกดตวเวย” ยงรวำผมเปนเพอนของอำภรณเขำดวยกยงกระตอรอรน

ทจะมำแลวในทสดครแกวกพำผมไปรจกกบครเออถงทกรมประชำสมพนธจำกนนมำผมกไดไป

คลกคลอยกบเขำแลวพอป๒4๘๘ปสดทำยของสงครำมกเลยไดไปรวมกบวงสนทรำภรณเตมตว

3. �������������������� - ���� 6.indd 75 22/2/2554 0:19:38

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๗๖

จบสำว

เมอกนพดถงเรองรองเพลงจบสำว สมยนนสวนใหญเวลำเขำจบกนนเขำใชจดหมำย

จะเขยนอะไรกแลวแต(ตงแตกลอนเพลงยำวไปจนถงขอควำมบรรยำยควำมรสก)แตกอนนไมม

โทรศพทมอถอน แลวผหญงกบผชำยเดนควงกนไดเมอไรเลำ ขนำดคบกนแลวกยงเดนกนคนละ

ฟำกถนน

ตอนนนในโรงเรยนเตรยมฯ ผหญง ผชำยเรยนดวยกนกจรง แตสวนใหญผหญงเขำ

ไปกบผหญง ผชำยกไปกบผชำย ผมนคอนขำงจะคบเพอนไดหลำกหลำย บำงทกไปเลนอยกบ

กลมผหญง๘คนมธรำณนคนหนง(คณหญงธรำณกรรณสต)ไอศรประภำซงเปนเมยไอประมวล

สภำวส(คณหญงศรประภำ สภำวส) แลวกมไอนอย บศยำมำน แลวกอกหลำยคน ซงเปนกลม

ผหญงทผมเขำไปคลกคลดวย จนกระทงไอเพอนผชำยมนบอกวำ “ไอเหยน มนเปนกะเทย

หรอเปลำ”เพรำะวำพวกเพอนๆ อยำงธรำณเขำไมไดเรยกถนดศรแตเรยก“อศร”บำง“อถนดศร”

บำงแตนนกเพรำะสนทกนมำก

คนสมยนนสมมตวำจบกนจนส�ำเรจเปนแฟนแลว มนกยงไมเปดเผยเทำไร คนนอกท

ไมรจกสวนใหญกจะดไมออกแตพวกเพอนผหญงเขำจะรกนหรอรเฉพำะคนทบอกแตวำกำรแสดง

กรยำกนตอหนำสำธำรณชนนนไมมไมมกำรเดนตไหลไมมกำรจบไมจบมอไมมหำอะไรเดนกน

คนละฟำกถนนแมวำรกกนปำนใดกแสดงออกไดมำกทสดดวยจดหมำยเทำนนเอง

แลวกำรสงจดหมำยกไมใชสงไปรษณยแตตองสงดวยตวเอง หรอใหเพอนสงให

ถำบำนไหนมทสงจดหมำยกไปใสตรงนน แลวกกลบไปลนวำผหญงเขำจะตอบหรอไม สมยนน

อยำวำแตจะไปดหนงดวยกนชำตหนำพอแมเขำไมยอมหรอกจะพบหนำกนเฉยๆนอกโรงเรยน

ยงแทบเปนไปไมไดพอหลงสงครำมสกพกแลวทเรมจะมำถกเนอตองตวกนไดเลกๆ นอยๆ กเพรำะ

วฒนธรรมฝรงมนเขำมำกำรตดตอทำงโทรศพทกกลบมำหลงสงครำมเหมอนกน

เขำธรรมศำสตร

พวกเรำสวนใหญเมอจบจำกโรงเรยนเตรยมฯแลวกเขำมหำวทยำลยวชำธรรมศำสตรและ

กำรเมองเชำขนสองโมงจะตองไปฟงบรรยำยฟงอยประมำณชวโมงหรอสองชวโมงแลวกไปท�ำงำน

แตกอนนพวกผใหญทอยในวงรำชกำรลวนจบจำกธรรมศำสตรเพรำะฉะนนเขำจะเขำใจเรองตำรำง

เรยนของเรำและไมเขมงวดเรองเวลำเขำท�ำงำน

3. �������������������� - ���� 6.indd 76 22/2/2554 0:19:38

๗๗หมอมรำชวงศถนดศรสวสดวตน

นกศกษำทกคนพอจบเตรยมปรญญำเปนนกศกษำจะไปหำงำนท�ำเปนเสมยนตำมทตำงๆ

อยำงเชน คณก�ำจดและคณดนย ศรยำภย ซงมำเปนเสมยนทกรมโฆษณำกำร จนไดเปนอธบด

กรมประชำสมพนธทงค แมกระทงพวกเอกอครรำชทตหลำยคนกไตเตำมำจำกกำรเปนเสมยน

ทงนน

ตอนนแมทกคนจะยงเปนนกศกษำเรยนมหำวทยำลยแตสวนใหญกท�ำงำน มเงนเดอน

แลว เงนทไดกกนเหลำเมำยำกนไป เรยนหนงสอกนไป จนกระทงจบพอสอบเขำเปนขำรำชกำร

พวกทจบจำกธรรมศำสตรบณฑตกไปเปนอยกำร พอเปนอยกำรกไปสอบเปนผพพำกษำ สมยนน

ขำรำชกำรสวนใหญเปนธรรมศำสตรบณฑตแทบทงนน

ชวงทผมเรยนประมำณป๒ทธรรมศำสตรนนเปนชวงเดยวกบทในหลวงทงสองพระองค

เสดจฯนวตพระนครเรำขำหลวงเดมกไดถวำยกำรรบใชเหมอนเคยเพรำะอยดวยกนมำตงแตเลก

ตอนนนธรรมศำสตรจดงำนเลยงตอนรบ มกำรแสดงใหทอดพระเนตร อยำงเชน กำรแสดงรวว

ประกอบเพลงเรองเดอะเปอรเชยนมำรเกตซงผมไดรบบทเปนผคมทำสในสมยอยปตสวนเพอน

ผหญงอยำงธรำณเขำกไดแสดงเตนระบ�ำสเปน

พอขนป ๓ ผมกไปเรยนกฎหมำยตอเมองนอก เปนอนวำไมไดธบ. แตปรำกฎวำไป

เมองนอกกยงเรยนไมจบกฎหมำย แตไปไดปรญญำดำนประชำสมพนธ (communication กบ

publicrelations) ซงเปนวชำทยดเปนอำชพมำจนถงทกวนน ตอนนนทเรยนกฎหมำยไมจบก

เพรำะมวแตดมเหลำเสยมำก

ทจรงผมไปเรยนกฎหมำยรนเดยวกบ คณประภำศน อวยชย แตเขำเรยนส�ำเรจ

เรำไมส�ำเรจ บวกกบตอนนนมโอกำสไปท�ำวทยBBC ไดเงนเยอะกเลยไมคอยมกะจตกะใจเรยน

กฎหมำยเทำทควร กำรท�ำวทยทเมองนอกนนไดเงนเดอนเทำกบเลขำนกำรตรของสถำนทต

เชยวนะเมอมเงนมำกกเรยนนอยและกนเหลำเยอะตำมล�ำดบ

สำเหตหลกทเรยนไมจบอกอยำงกเหนจะเปนเพรำะเพอนๆผมเขำกกนเหลำกนเยอะๆ

โดยมำกมกจะกนกบพวกรนนองซงรจกสนทสนมเพรำะเรำมำกอน เปนเจำถนรพนทกเปนไกด

พำพวกนเทยว นอง ๆ พวกนเขำเรยนอยตำงจงหวด พอเขำมำในลอนดอนพวกนกมำเดน

ตำมหลงเรำ บำงคนพอจบมำเขำกไดเปนศลปนแหงชำตอยำงสนทรยำ ณ เวยงกำญจน และ

สมำน กำญจนะผลนซงเรยนไปดวยแตงเพลงไปดวย ผมอยกบพวกนไดสกพกแลวกตกลงกนวำ

เรำมำอยเมองเดยวกนไมได เพรำะกนเหลำทกเยน ไมเปนอนท�ำอะไร และทเลำมำนกคอสำเหต

ทท�ำใหผมไดปรญญำประชำสมพนธมำแทนกฎหมำย

3. �������������������� - ���� 6.indd 77 22/2/2554 0:19:38

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๗๘

พอกลบมำผมกมำเปนผรกษำผลประโยชนใหทำงส�ำนกงำนผลประโยชนของเจำนำย

(ไมใช ส�ำนกทรพยสนสวนพระมหำกษตรย ทผมอยนเปนของเจำนำยชนสง) และในระหวำงนน

กมำออกทว พอตอนหลงกมำท�ำวทยกบทวเตมตว เรยกไดวำในชวตกำรท�ำงำนนภมใจผลงำน

กำรประชำสมพนธมำกทสด ผมไดไปเปนอำจำรยสอนวชำประชำสมพนธในมหำวทยำลย

หลำยแหง แลวในป ๒๕๒๗ คณะวำรสำรศำสตรและสอสำรมวลชนของธรรมศำสตรเรำกได

มอบดษฎบณฑตวำรสำรศำสตรใหผม

กำรไดมำสมผสกบธรรมศำสตรนนชวยใหผมกวำงขวำง ยงตอนเรยนผมเปนตวแสบ

กยงมคนรจกคอนขำงเยอะคนนนกพคนนกเพอนพอมำท�ำงำนควำมชวยเหลออะไรตำงๆนำนำ

มนกหลงไหลเขำมำ ภรรยำผมกจบจำกคณะบญช ท�ำงำนอยกำรบนไทย แตไมไดจบกนตอนท

เขำเปนนกเรยนนะมำจบกนตอนท�ำงำนผมแกกวำเขำ๑๕ปเพงมำเหนกนตอนท�ำงำนกนแลว

ตอนทผมกลบมำจำกเมองนอกโรงเรยนเตรยมฯกปดไปแลวพวกนกเรยนเตรยมฯตอนนน

กยงไมไดมำพบปะสมำคมอะไรกนมำกมำย นอกจำกพวกทเรยนรนเดยวกน หรอสนทกนตงแต

สมยเรยนทจะนดเจอกนเองบำงทกมเลยงรนกนบำงแตกไมไดเปนจรงเปนจงอะไร

เทำทผำนมำไดเขำไปคลกคลกบธรรมศำสตรเปนบำงครง เพรำะวำสวนใหญแลวผม

มำอยทำงดำนชอง ๕ สนำมเปำโดยตลอด ตงแตป ๒๕๐๒ทกลบมำจำกเมองนอกใหม ๆ กมำ

รวมท�ำงำนกบพลตรถำวร ชวยประสทธทชอง ๕ พอป ๒๕๐4 กไดอดแผนเสยง เพลงของ

ตวเองเพลงแรกคอเพลงสชง แตเคยอดเพลงลำวดวงเดอนใหพระองคเจำภำณพนธมำกอนแลว

และตงแตนนผมกจบงำนดำนนมำโดยตลอดท�ำรำยกำรอำหำรท�ำเชลลชวนชมและอนๆ

ตอนนนเปนปพ.ศ.๒๕๐4น�ำมนพรเมยม9๕รำคำลตรละ๒.๑๐บำทฝำยรฐบำล

กก�ำลงตดถนนสำยใหมไปทวประเทศ บรษทเชลลก�ำลงคดกนวำจะท�ำโฆษณำแบบซอฟทเซล

อยำงไรม.จ.ภศเดชรชนผจดกำรฝำยสงเสรมกำรขำยและโฆษณำของบรษทเชลลแหงประเทศไทย

ไดมำปรกษำผม ผมไดยกตวอยำงวำทฝรงเศสมMichelinGuide ทแนะน�ำรำนอำหำรในเสนทำง

ตำงๆในทวปยโรป“เชลลชวนชม”จงไดเกดขนครงแรกโดยมเชลลแกสเปนสปอนเซอรเมอไป

ชมรำนไหนผมกจะมำเขยนถงในสยำมรฐสปดำหวจำรณซงเรมเขยนตอนแรกเมอวนท๑๗กนยำยน

๒๕๐4 โดยแนะน�ำลกชนหำหมอ หรอเกำเหลำลกชนมนสมองหม บนรถเขนหนำหองแถวยำน

แพรงภธรเปนเมนแรก

ดวยภมหลงทท�ำใหไดสมผสอำหำรรสเลศตงแตเดกท�ำใหกำรวจำรณหรอแนะน�ำอำหำร

แตละรำยกำรนำลมลกเชอถอ ท�ำใหคอลมน “เชลลชวนชม” ไดรบกำรยอมรบอยำงรวดเรว และ

ตอมำยำยไปอยท “ฟำเมองไทย”ตงแตฉบบวนท๒๕กนยำยนป๒๕๑๘ปจจบนคอลมนเชลล

ชวนชมยำยมำอยท“มตชน”และยงเขยนคอลมน“ซนเดยสเปเชยล”ในไทยรฐฉบบวนอำทตยอกดวย

3. �������������������� - ���� 6.indd 78 22/2/2554 0:19:38

๗9หมอมรำชวงศถนดศรสวสดวตน

ปำยเชลลชวนชมสรำงควำมร�ำรวยใหเจำของรำน และสำมำรถขยำยสำขำเปนของ

ลกหลำนตอเนองสวนผมจะไดคำเดนทำงคำน�ำมนและคำเรองจำกบรษทเชลลครงละ๑,๐๐๐บำท

และเพมเปน๑,๕๐๐บำทเมอไมกปทผำนมำแมจะไมไดสรำงรำยไดใหมำกนกแตเชลลชวนชม

กสรำง“โอกำส”ผมไดเกยวของกบธรกจตำงๆดำนอำหำรมำกมำยในเวลำตอมำเรมจำกรำยกำร

“พอบำนเขำครว” ทำงชอง ๕ หลงจำกนนกมรำยกำรของปลำกระปองปมปย รำยกำรของ

ซอสภเขำทองรำยกำรหมกแดงเวลดทท�ำกบลกชำยคนโตรวมทงเปนพรเซนเตอรใหสนคำตำงๆ

มำกมำย

จำกกำรเรมตนทงำนนท�ำใหผมกลำยเปนนกชม นกเขยน นกแสดงระดบรำงวลเมขลำ

นกรองแผนเสยงทองค�ำ

ควำมเปลยนแปลงของธรรมศำสตร

นกเรยนธรรมศำสตรนนถกหลอหลอมใหเปนคนทรกควำมเปนธรรม เหนอะไรทมกำร

กดขไมโปรงใสกจะเขำสแตในปจจบนมนคอนขำงจะเปลยนไปไอนกกำรเมองทเออประโยชนพวกพอง

ไมเปนธรรมบำงคนมนกจบมำจำกธรรมศำสตร แตไมไดมเลอดธรรมศำสตรเลยมแตเอำอ�ำนำจรฐ

เพอจะกอบโกยผลประโยชนใหแกตวเอง ตอนนควำมหมำยของศำสตรแหงควำมเปนธรรม

มนไมคอยจะเหลอแลวเหลอแตทอสระอ�ำท�ำสำดส�ำหรบคนธรรมศำสตรรนเกำอยำงผมนนกไม

ขอฝำกอะไรมำกมำยขอแตใหเรำลกเหลองแดงด�ำรงควำมเปนธรรมศำสตรขอใหด�ำรงควำมถกตอง

ยตธรรมเอำไวสมกบทเรำมเลอดเหลองแดง

3. �������������������� - ���� 6.indd 79 22/2/2554 0:19:39

ซำย ขวำ ซำย...

ดฉนชอธรำณกรรณสต(สรยำยน)เปนคนกรงเทพฯอยอ�ำเภอพระนครแถวบ�ำรงเมอง

คณพอของดฉนชอประดษฐชยสรญำยนเปนคหบดซงมเรอกสวนไรนำแถวสะพำนควำยและมบำน

ใหเชำคณแมชอกำนดำเปนแมบำนคอยปกครองดแลทบำน

ดฉนไดเขำเรยนทโรงเรยนสตรวทยำซงสมยนนเปนโรงเรยนสตรลวน เพอนรนเดยวกน

ทมำเรยนโรงเรยนเตรยมฯดวยกนกมหลำยคนเชน สชลำ สถตยทธกำร ศรประภำ สภำวส และ

อนงคนชอนอนนตเปนตน

สมยนนเวลำไปโรงเรยนดฉนจะนงรถรำงสำยเจรญกรงแลวมำลงทศำลหลกเมองจำกนน

กเดนผำนสนำมหลวงเขำธรรมศำสตรใชเวลำแปบเดยวกถง ไมรถตดอยำงสมยน บำงวนกไปกบ

เพอนทเขำมรถ(คณอำภรณ กรรณสต) สมยนนมรถใชกนไมกคน บำงคนเขำกนงรถเจกทม

คนลำกมำสงแตดฉนกไมคอยไดนงเพรำะกลวคนลำกรถ

ตอนมำเรยนใหม ๆทตองมำรถเพอนกเปนเพรำะวำไมอยำกจะใกลชดเดกผชำย ดฉน

และเพอนเรยนโรงเรยนหญงลวนมำตลอดไมเคยมเพอนผชำยตอนนนกลวนกเรยนชำยมำกทบำน

กหำมเดดขำดไมใหคบผชำยเรยนเสรจจำกโรงเรยนตองรบกลบบำนดวนพอเขำโรงเรยนเตรยมฯ

กท�ำใหตองเจอเพอนผชำยเยอะมำกแลวสวนใหญกมำจำกตำงจงหวดจำกทวรำชอำณำจกรเลย

คณหญงธรำณ กรรณสต (สรยำยน)

3. �������������������� - ���� 6.indd 80 22/2/2554 0:19:39

๘๑คณหญงธรำณกรรณสต(สรยำยน)

สงทกลวทสดกคอกลววำเขำจะแซวอยำงเชนเวลำเดนเขำจะเยำวำ“ซำยขวำซำย...”ตำมจงหวะ

ทเรำเดนตอนนนเรำจะกลวกนมำกเพรำะฉะนนตองรบไปโรงเรยนเรวๆเพอทจะไดหนพวกนคอ

ตองใหถงหองเรยนกอนทพวกผชำยจะมำ แตเมอเวลำผำนไปควำมกลวกลดลงพรอมกบมตรภำพ

ทคอยๆงอกงำมขน

ฉนรกเรยนกำรเมองแนแท

ตอนทดฉนก�ำลงจะจบจำกโรงเรยนสตรวทยำอำจำรยใหญชออำจำรยศรมำทนนำสำ

ทำนจะคอยแนะแนววำเรำควรจะไปเรยนตอทไหน แตดฉนกถอวำเพอนเฮไหนกเฮนนไปกนเปน

กระจก

เพอนสตรวทยำสวนใหญไปธรรมศำสตรมำกกวำไปจฬำฯดฉนกเลยเลอกเขำธรรมศำสตรดวย

สวนหนงอำจจะเปนเพรำะนกเรยนสตรวทยำสวนใหญบำนอยแถวนน ถำเรยนธรรมศำสตรกใกล

บำนกวำมำกตอนนนคณพอคณแมกปลอยใหเรำเลอกทเรยนไดตำมควำมตองกำรของเรำเอง

ตอนมำสอบเขำธรรมศำสตรดฉนวตกกงวลมำก จ�ำไดวำในขอสอบเขำจะถำมวำท�ำไม

ถงเลอกเรยนทธรรมศำสตรตอนนนดฉนกแตงกลอนเนอควำมประมำณวำ

มหาวทยาลยแหลงน นามประเทอง

ฉนรกเรยนการเมองแนแท เพอกอเกยรตในภายภาคหนาเนอ...

ขำงหลงกจ�ำไมคอยจะไดแลว แตดฉนอำจจะไดเขำเรยนธรรมศำสตรเพรำะกลอนบทน

กไดนอกจำกนนขอสอบยงมวชำคณตศำสตรวชำภำษำองกฤษและวชำภำษำไทยซงเปนขอเขยน

ทงหมดสมยนนยงไมมขอสอบแบบปรนย

กอนเขำมำเรยนทน ดฉนกไดร จกชอเสยงของทำนอำจำรยปรดตงแตตอนทดฉน

เรยนอย ม.๑ รวำทำนเปนผน�ำกำรเปลยนแปลงกำรปกครองจำกระบอบสมบรณำญำสทธรำช

มำเปนระบอบประชำธปไตย กำรททำนมำสรำงตลำดวชำ สรำงโรงเรยนเตรยมฯนนเปนพระคณ

ตอพวกเรำทกคนทำนหำอำจำรยดๆ เกงๆ มำสอนพวกเรำและท�ำใหเรำไดเปนเรำอยำงในทกวนน

เมอสอบเขำโรงเรยนเตรยมฯไดแลว กำรจะไดเรยนหองไหนกแลวแตคะแนนของเรำ

คนคะแนนดกไดอยหองตนๆดฉนไดอยหอง๗จำกนกเรยนเตรยมฯในรนดฉนทงหมด๑๘หอง

แตละหองจะตองมครคมหองหรอครประจ�ำชน บำงกเปนผหญง บำงกเปนผชำย ครทคมหอง ๗

3. �������������������� - ���� 6.indd 81 22/2/2554 0:19:39

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๘๒

ของดฉนเปนผหญงชอคณครฉว ซงเกงมำก สำมำรถใชควำมเขมงวดคมพวกเรำอย ไมไดกลว

นกเรยนเลย ทำนจะคอยเชคชอตอจำกหวหนำหอง จะดวำใครมำ ใครขำด ใครสำย และดแล

ควำมเรยบรอยของพวกเรำ

เรยนไปไดไมนำนเรำกคอย ๆ สนทสนมกบเดกผชำย เพรำะเหตวำจะตองพงพำอำศย

ซงกนและกนแมจะตำงหองตำงชนแตกสนทกนหมดเพรำะเรยนอยในตกเดยวกนดฉนไดมเพอนๆ

จำกทวประเทศ ตอนแรก ๆ ทเรยนเรำกคอนขำงไดเปรยบเดกตำงจงหวดอยสกหนอยตรงทวำ

เขำไมไดพดภำษำเดยวกนกบเรำหรอพดไดไมคลองพวกทมำจำกภำคเหนอกพดเหนอสวนทมำจำก

ภำคใตกพดใตกนเรำไดยนเขำพดหนองแหนงๆ เรำกกลวเขำเพรำะสวนใหญกเปนเดกผชำยทงนน

พอเรมสนทกนกพยำยำมสอนใหเขำพดภำษำเรำ จะไดเรยนไดดขน เดกตำงจงหวดแมจะเรยนมำ

ในหลกสตรของกระทรวงศกษำเหมอนกน แตเรำกไดเปรยบเขำมำกเพรำะคณภำพกำรศกษำของ

ตำงจงหวดอำจจะยงไมเทำในกรงเทพฯแตทกคนกตองเกงๆกนทงนนไมงนเขำกสอบเขำไมได

เพอนๆ จำกตำงจงหวดบำงทเขำจะสนทกนเฉพำะกลมของเขำเวลำอำหำรกลำงวนเขำกไปดวยกน

หรอบำงคนกนงอดดวยกน

เหตเกดทโรงอำหำร

สมยนนเมอถงเวลำพกเทยงพวกดฉนจะตองมเพอนผลดกนมำจองจำนไวกอน เพรำะ

รำนอำหำรแตละรำนจะมจำนเปนของตวเองไมใชปนกนบำงทมำแลวจำนรำนทเรำชอบหมดกตอง

รออกนำนกวำคนอนจะกนเสรจกวำเขำจะลำงจำนใหเรำสวนมำกถำจำนหมดกจะอดกนรำนนนๆ

เพรำะถำมวแตรออยจะไมทนเขำเรยนตอนบำยจนบำงทถำรอจนอดกตองใชวธสมยเรยนสตรวทยำ

(ซงอำจำรยจะเขำงวดเรองควำมเรยบรอยกวำโรงเรยนเตรยมเลกนอยเพรำะเปนโรงเรยนหญงลวน)

คอแอบเอำหอยหลอดมำอมในหองเรยนพอแอบกนอยำงนท�ำใหหอยหลอดอรอยกวำเดมสวนใหญ

อำจำรยเขำกไมวำอะไร

ตอนดฉนเรยนอยป ๑ พวกรนพผชำยป ๒ เหนวำรำนขำวแกงรำนหนงในโรงอำหำร

ขนรำคำขำยแพงกวำปกตกพำกนมำยนสไตรคหนำโรงอำหำรขวำงไมใหเรำซอถำใครไปซอมำกน

จะถกจองหนก บอกวำถำใครกนจะเอำเรอง แมเรำจะสงสำรพวกพอคำแมคำแตกไมกลำเขำไป

ซอกนในวนนนเขำขำยไมไดเลยจำนยงถกรนพพวกนเขวยงลงบออกทจรงวนนนดฉนตงใจมำกน

รำนนเพรำะชอบและเคยทำนอยพอเลกเรยนกใหเพอนวงไปจองจำนไวกอนเพรำะกลวจะมำไมทน

พอดฉนตำมมำถงกถำมวำท�ำไมไมซอมำกอนละ เขำกบอกวำรนพไมใหกน ทจรงในกลมของ

ดฉนกไมไดมใครเดอดรอนเรองเงน บำงคนกยงไมรเลยวำเขำขำยแพงขน แตพวกเพอนทมำจำก

3. �������������������� - ���� 6.indd 82 22/2/2554 0:19:39

๘๓คณหญงธรำณกรรณสต(สรยำยน)

ตำงจงหวดนนเขำไมคอยมเงน รนพเขำกประทวงแทนเพอนพวกนมำกกวำจะประทวงเพอตวเอง

จบเรองไดเพรำะอำจำรยอำบคอมนตรเปนผไกลเกลย

ตกเบด

เรำมวชำใหมๆ ซงไมเคยเรยนไมเคยรจกมำกอนบำงอยำงกเรยนผำนกำรกระจำยเสยง

ทครจะสอนมำจำกหองกระจำยเสยงใหนกเรยนทกหองเรยนไปพรอมๆกนอยำงเชนวชำวรรณคด

อำจำรยยล ซงเปนผทถำยทอดวชำควำมรไดอยำงดมำก ดฉนกเรมทจะเรยนไดดทงโคลง ฉนท

กำพยกลอนบำงทเรำกจะเอำมำคยกนบำงควำมสนทสนมกเรมมเปนตนวำเวลำทองกลอนของ

ศรปรำชญ ถำเรำจ�ำไมไดเพอนกจะชวยตอให หนงสอทไดเรยนในวชำนกเปนหนงสอชนด

อยำงสำมคคเภทค�ำฉนทซงท�ำใหเรำมควำมคดรเรมทด

อกวชำหนงทแปลกมำกกคอวชำเทคโนโลย ซงอำจำรยหมอมเจำลกษณะเลศ ชยำงกร

เปนผสอนวชำนนบเปนวชำทกำวหนำมำกเพรำะสถำบนอนๆ ไมปรำกฏวำมสอนกนนอกจำกนน

กยงมวชำภำษำบำลสนสกฤตซงไดครทบมำสอน

เรำไดเรยนวชำภำษำตำงประเทศถงสองภำษำ ภำษำองกฤษหองดฉนไดเรยนกบ

อำจำรย พพฒน ไกรฤกษ เปนบดำของรองศำสตรำจำรย ดร.พรยะ ไกรฤกษ อดตอำจำรยสอน

วชำประวตศำสตรศลปะ คณะศลปศำสตร มหำวทยำลยธรรมศำสตร ซงเพงจบมำจำกองกฤษ

ซงทำนจะสอนแกรมมำแบบเขมงวดมำก คอตองเขำใจเปนอยำงดถงจะปลอยใหผำนไปได ใครท

ไมผำนจะตองมำพบอำจำรย ในเวลำเรยนอยเรำจะท�ำเปนเลนไมไดตอง สวนวชำภำษำฝรงเศส

ซงเปนวชำทดฉนชอบทสดนน ไดเรยนกบอำจำรยแอดดวด และอำจำรยไวท ซงเปนลกครงทงค

ในหมวดวชำภำษำฝรงเศสยงมอำจำรยผหญงอกสองทำนคอ อำจำรยนวลจนทร ณ ปอมเพชร

นองสำวของทำนผหญงพนศข พนมยงค และอำจำรยนำลนำถ อมำตยกล ซงจบมำจำกฝรงเศส

ทงค นอกจำกทำนจะสอนภำษำฝรงเศสใหเรำแลวยงสอนใหเรำรวธเขำสงคม วธกำรรบประทำน

อำหำรในงำนเลยงซงโรงเรยนอนไมไดเรยนอำจำรยสองทำนนทงสวยทงเกงแลวกแตงตวโกมำก

เรยกไดวำเปนตนแบบของเรำเลย

เวลำเรยนเรำจะคยกนตอหนำอำจำรยไมได ยงวชำภำษำฝรงเศสคำบอำจำรยไวทน

นำกลวทสดเพรำะทำนชอบตกเบด

ตกเบดกคอ กำรเรยกใหตอบค�ำถำมในหองเรยน ตอนนนยงเปนนกเรยนหญงน

กลวจรง ๆ กลวตกเบดมำกเลย ยงกลวเรำกยงตองตนเชำทองฝรงเศส เพรำะอำจำรยไวทนทำน

จะชอบใชวธนมำก

3. �������������������� - ���� 6.indd 83 22/2/2554 0:19:39

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๘4

ใครทโดนตกเบดในหองแลวตอบไมไดในวนน พรงนกตองเตรยมตวไวเลยวำจะตองโดน

ตกเบดอกเพรำะฉะนนจะตองรบกลบไปอำนหนงสออำจำรยเขำจะขวำ“เธอพรงนฉนจะถำมอกนะ”

แลวทำนกจะบอกวำพรงนจะถำมหนำไหน สมยกอนแคโดนขแคนพวกเรำกกลวแลวกนจะแยแลว

แตมนกท�ำใหเรำตงใจอำนหนงสอเพรำะไมรวำวนไหนทเรำจะเปนเหยอของกำรตกเบด

นอกจำกนนกยงมวชำดนตรทไดพระเจนดรยำงคมำสอนดวยตวเองทำนสอนวชำดนตร

ใหเรำตงแตเรำยงไมเปนโนต กระทงรองได เขยนโนตได เชนวำ ฟำ ซอล ลำ ซ ฟำ ซอลฟำ

ซอล ฟำ “เดนรบเดนไป ยงธงชยของเรำเบองหนำ” แมจะเรยนมำนำนแลวแตดฉนกยงจ�ำไดอย

จนทกวนนเลย

กรดเลอด

ตอนนนป๒4๘๖ดฉนอยป๑มรนพชออนดบรองเดชท�ำกำรกรดเลอดประทวงรฐบำล

เขำใหพวกเรำมำรวมตวกนแลวกคยถงควำมจรงใหฟง วำเรำถกกดข และไมไดรบควำมเปนธรรม

จำกรฐบำลมำตลอดเขำบอกวำรวมกนเรำอยแยกกนเรำตำยเลอดเหลองแดงไมมกำรตำยเรำตอง

รวมกลมกนเขำไวแลวเขำกยนแขนออกมำพรอมกบพดวำ“เลอดเหลองแดงคออยำงน...”ดฉนก

ยนอยใกลเขำมำกตอนทเขำกรดมดลงไปทเนอเขำแลวเลอดมนกไหลออกมำเปนสแดงอยๆเขำ

หยบขวดๆหนงซงจะใสอะไรมำกไมทนมองพอเขำรำดลงไปบนแขนมนกกลำยเปนสเหลองแดง

พวกเรำกตะลงมำก ไมนกวำพเขำจะท�ำอะไรแบบน จำกนนเขำกพดตอใหธรรมศำสตรสำมคคกน

และเหนแกประโยชนของประเทศชำตเหตกำรณหลงจำกนนกชกจะเลอนลำงเตมท

นกกรฑำสำว

เมอสนเทอมพวกเรำจะตองสอบเลอนชน และพอคะแนนสอบออกมำ นอกจำกจะ

เลอนชนแลวยงอำจจะตองเปลยนหองไปตำมคะแนนอกครงหนง ดฉนเองกตองยำยจำกหอง ๗

ไปอยหอง๑๑เพรำะคะแนนเลวลงแตยงไงกยงถอวำไดอยหองกลำงๆ เพรำะมอยทงหมด๑๘หอง

อำจเปนวำเพรำะตอนนนเลนกฬำมำกเกนไปหนอย เพรำะวำดฉนเปนนกวงตงแตยงอยสตรวทยำ

ไดทหนงทสองตลอดเมอมำอยธรรมศำสตรเพอนดฉนเขำกชวนเรำมำเปนตวแทนรนลงแขงกฬำ

ภำยในตอนซอมนนจ�ำไดวำอำจำรยประชมกลำหำญเปนคนมำควบคมกำรฝกซอมให

ดฉนเปนตวแทนใหธรรมศำสตรแขงชนะมำหลำยรำยกำรจนไดเสอสำมำรถมำหนงตว

แลวกไดอำรมของธรรมศำสตรมำดวย อำรมนเขำจะใหกระดำษมำแลวตองเอำไปปกตดกบ

แขนเสอเอำเอง ตอนดฉนแตงงำนแลวคณปรดำ สำมของดฉนบอกวำ “ฉนนกวำเสอของเธอเปน

บอยรตนโกสนทร”

3. �������������������� - ���� 6.indd 84 22/2/2554 0:19:39

๘๕คณหญงธรำณกรรณสต(สรยำยน)

วนไหนซอมเสรจเรวกชวนกนไปบำงล�ำภเฉลมกรงหรอเฉลมบรเพอจะไปกนลอดชอง

รำนออนลอกหยน แลวกสลมทรำนผลตผลไทยนอกจำกนนใกล ๆกบหนงสอพมพสยำมรฐม

รำนกวยเตยวปทอรอยมำก รำคำกไมแพง เดก ๆ วยรนสมยนนกชอบไปกน ทำนอำหำรเสรจ

โดยมำกกจะไปดหนงญปนเพรำะหนงไทยยงไมคอยมหนงฝรงกไมใครจะดกนเทำไหร

บำงวนดฉนมซอมแตอยำกไปกนขนมพอก�ำลงจะเดนออกจำกโรงเรยน กไดยนเสยง

ประกำศเรยกวำ“ธรำณสรยำยนลงสนำมเดยวน”พอโดนอยำงนบอยเขำดฉนกเกรงใจเขำหนไมได

เพรำะกฬำบำงประเภทอยำงวงผลด ถำเรำหนไปแลวเขำกซอมไมไดเพรำะมนตองซอมสงไม

บำงวนตงใจหนกหนไมส�ำเรจเพรำะถำเรำเลกเรยนกอนเวลำลงทเฝำประตจะไมยอมเปดใหกลบบำน

แกถอวำกอนออดดงใครกออกจำกโรงเรยนไมได

เนองจำกดฉนและเพอนๆนกกฬำตองไปซอมและแขงกฬำบอยทำงมหำวทยำลยกได

จดอำจำรยมำตวใหเพรำะกลววำเรำจะเรยนไมทนคนอน อำจำรยทมำชวยตวกเชน อำจำรยบญช

โรจนเสถยรอำจำรยพพฒนโปษยำนนทแลวกอกหลำยคน

พอเขำมหำวทยำลยดฉนไมไดเปนนกกฬำแลว แตกยงไดรวมงำนฟตบอลประเพณอย

ตอนนนไดรบเลอกใหเปนคนขมำเชญธงธรรมจกรเขำสนำมเขำใหฉนใสหมวกปรญญำใสทอปบธ

นงบนหลงมำทคณชำตชำยชณหะวณเปนคนเซนรบรองใหยมมำจำกม.๑พน๑

ตอนนนเรำเรมตงขบวนทรำชเทวดฉนเขำสนำมกฬำเปนคนแรกแถมยงไดขมำเขำมำ

ออกจะโกมำก ดำนหลงมเพอนขตำมมำอก ๓-4 ตว คนดในสนำมพำกนปรบมอเพรำะเขำ

ไมทรำบวำเรำจะมมำมำดวย ปนนกองเชยรของเรำกท�ำไดดมำก ทงรองเพลง ทงแปรอกษรแลว

ฟตบอลกยงชนะอกท�ำใหตนเตนดใจกนมำก

มำตวทดฉนขนนสน�ำตำลเขมจนเกอบจะด�ำชอมำโตเกยวเปนมำทไดมำจำกประเทศ

ญปนขนมนลนสวยมำกมนจะท�ำคอตงเวลำตนเตนเขำเลอกโตเกยวใหเพรำะเขำบอกวำ“ตวน

รเรองด” ทไดขมำตวนกเปนเพรำะ ดฉนเคยคบหำเปนเพอนกลมเดยวกนกบคณกรช ปณณกณต

ซงเปนนำยของคณชำตชำย ชณหวณ ตอนฝกเขำกมำฝกใหนงบนหลงมำกอนเพรำะถำออกงำน

จรงแลวมำตนเสยงดงจำกสนำมจะชวยตวเองได ทส�ำคญคอตองฝกท�ำทำใหโกทสด ขนำดตอน

ซอมยงตกมำหนงครงแตไมเจบอะไรเพรำะตกลงมำบนฟำง สวนวนจรงนนแมจะตนเตนมำกแตก

ไมมปญหำอะไรเลย

ตอนนนมกำรบนทกภำพเหตกำรณนโดยคณเนำวรตนคฤหำนนทซงเปนทตทหำรอำกำศ

และท�ำงำนอยบบซกมำถำยไปออกรำยกำรอะรำวนดเดอะเวรลด

นอกจำกทกลำวมำแลวกยงมกำรแขงขนกฬำอกอยำงหนงระหวำงคณะบญชของจฬำฯ

กบธรรมศำสตรกฬำนกคอกฬำเนทบอลซงมผเลนฝำยละ๗คนในปทดฉนเปนนกกฬำเนทบอล

3. �������������������� - ���� 6.indd 85 22/2/2554 0:19:39

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๘๖

ทมธรรมศำสตรชนะเลศวนนนเรำใสกำงเกงสขำวเสอสฟำซงเปนสประจ�ำคณะบญชพอจบเกมส

ฝนกตกลงมำพวกเรำกพำกนกลบมหำวทยำลยดวยไอโกรง ซงเปนรถขนทงคนและสงของประจ�ำ

มหำวทยำลย ไอโกรงคนนเขำไมใหผหญงขนไปนงบนหวรถเพรำะกลวจะท�ำใหพวกผชำยซวย

เวลำไปซอมนอกสถำนทพวกเรำกนงไอโกรงไปตลอด

วนทชนะเนทบอลกลบมำนน ทำนอำจำรยปรดไดมำแสดงควำมยนด กลำวชมเชย

และคลองพวงมำลยใหนกกฬำดวย ทำนนำรกกบพวกเรำมำก มำกจรง ๆ คะ แมต�ำแหนงทำน

จะใหญโตแตทำนกยงใหควำมส�ำคญเดกๆอยำงเรำดฉนมควำมรกมควำมเคำรพทำนอยำงสดซง

แมเวลำจะผำนมำนำนขนำนนกยงนกถงพระเดชพระคณของทำนไมรลม

(ชวงนนตรงกบเหตกำรณส�ำคญอยำงหนงวนหนงทดฉนนงรถเพอไปซอมขมำประมำณ

สำมโมงกวำรถแลนมำถงสนำมหลวงกไดยนขำวประกำศวำในหลวงรชกำลท๘สนพระชนม)

สแปนชแดนซหนำพระพกตร

คณเนำวรตน คฤหำนนทคนนเคยเตนสแปนชแดนซกบดฉนในครำวทธรรมศำสตร

จดงำนเลยงตอนรบถวำยในหลวงทงสองพระองคทเพงเสดจนวตพระนครจำกสวตเซอรแลนด

ตอนนนดฉนเพงเขำเรยนบญชทธรรมศำสตร

เมอทำนอำจำรยปรดกรำบบงคมทลเชญทำนทงสองพระองคกเสดจมำชมกำรแสดงท

หอประชมเลกตอนนนยงไมมหอประชมใหญเรำกมรววประกอบเพลงตำงๆ ใหทำนทอดพระเนตร

หลำยอยำง ลวนแตเปนกำรแสดงทโก ๆ ทงนนเลย คนทไดเคยเขำไปดวนซอมใหญยงตดตำ

จนถงเดยวน

พอทำนประทบเรยบรอยแลว พอรพนทคนสวยของธรรมศำสตรทลเกลำถวำยสจบตร

งำนแลว ฉำกทหนงกเปดมำนออกมำอยำงตระกำรตำมำก ถำไดเหนละกตองประทบใจกนทกคน

พอเปดมำนออกมำกจะมตรำธรรมจกรใหญประดบไฟพรบ ดโกมำก เมอแสดงสลวลงกจะมเพลง

แสงธรรมจกรรองขนมำ “แสงธรรมจกรอนศกดสทธสง เปนเครองหมายจงใจใหเรยนเพยรศกษา

เพราะแทนแดงเหลองรงเรองตา เหมอนหนงดวงชวาลาสองหนทางเพอน�าใหชวกาวสอนสถาพร

รนรอนศลธรรมน�าออกไปไวหางผใดละเวนวางแสงธรรมจกรแสงธรรมสนอง”ฉำกแรกทออกมำ

ดฉนกไดแสดงอยในนนดวย มคนออกมำจบสำยรงสวยงำมมำก พวกวงโยธวำทตกบรรเลงกนสด

ฝมอ

3. �������������������� - ���� 6.indd 86 22/2/2554 0:19:39

๘๗คณหญงธรำณกรรณสต(สรยำยน)

ในกำรแสดงชดถดไป วรตน ณ สงขลำ กขนไปรองเพลง สลปปลำกน(Sleepy

lagoon) จบจำกนกเปนฉำกนำงทำส ซงสวยมำกจรง ๆ เวลำแสดงเขำตองเลนสลบกบรองเพลง

ไปอยำงนจบฉำกนำงทำสคณจ�ำนงครจนสนนทอกหนงในดำรำของมหำวทยำลยกขนไปรองเพลง

โอเปรำตอดวยกำรแสดงทเหมอนเอำชอดอกไมออกมำเตนวอลทซและสดทำยกมำจบทสแปนนช

แดนซซงเปนกำรแสดงทหรทสด เดนทสดทกอยำงเปนสเหลองแดงดวยผำตวนทพวกเรำใสแสดง

ตดเปนเครองแบบตำมอยำงสเปนเปนชนๆบนหวท�ำมวยผมแบบสเปนคลมดวยผำโปรงทกอยำง

ดรอนแรงมำก เมอเพลงลำปำโลมำ ในจงหวะแทงโกบรรเลงขน พวกเรำทจบคชำยหญงกวงออก

ไปแสดงอยำงพรอมเพรยงพวกผชำยเขำใสกำงเกงด�ำสทสขำวมผำรดเอวแบบสเปนคนดนตำลก

กนทงโรงเลย

กำรแสดงตำงๆ นนทำงโรงเรยนไดจำงครมำสอนจำกฝรงเศสซงเปนภรรยำของอำจำรย

อภย เรำเรยกมำดำมอภย ตอนนนพสจตต ภมจตร และคณเนำวรตน คฤหำนนทกเตนดวยกน

เวลำเตนตองมเครองท�ำเสยงแกปๆเรำเลยพำกนเรยกวำตะแลบแกป

เรำซอมกนหนกมำกเพรำะทกคนรวำจะตองเตนตอหนำพระพกตร แมจะเหนอยแตเรำ

กชนใจเปนอยำงยงทในหลวงจะเสดจมหำวทยำลยของเรำ

โรงเรยนของฉน

เมอเรยนอยปสองนน มหำวทยำลยกตองหยดไปเพรำะเหตวำญปนบกผำนประเทศไทย

เวลำเขำมำทงระเบด ตอนกลำงคนจะสวำงไสวเหมอนกลำงวน เวลำมหวอเรำกจะตกอกตกใจ

ยงวนทญปนบกเรำนนทองฟำสวำงโรทงคน ญปนเตมเมองไปหมด เชำขนเรำจะไปโรงเรยนกไป

ไมไดแลวตอนนนดฉนอยป๑ซงเปนชวงปลำยปกำรศกษำแลว

พอขนป ๒ เรำไดเรยนนอยตองหยดไปตงเกอบป เพรำะเหตวำมหำวทยำลยยำยไป

ตำงจงหวดหนบอมบในกรงเทพ เรำกมำเรยนไมไดเพรำะพอแมไมอนญำต ตอนนนกระทรวง

มหำดไทยเรมเปดท�ำส�ำมโนประชำกรใหมคนทวำงกมกจะเขำไปสมครท�ำงำน ดฉนเองกไปฝกงำน

ทนเหมอนกน ท�ำไดสกพกดฉนกยำยไปท�ำงำนทโรงเรยนมำแตรเดอร ไปอยกบมำแมรซำเวยร

อยหลำยปจนจบสงครำม

ทจรงตอนทเขำไปท�ำงำนในมำแตรใหมๆคณสมหมำยฮนตระกลซงรจกกนสมยเรยน

ในคณะบญชกไดชวนไปท�ำงำนทธนำคำรแหงประเทศไทย และเสนอเงนเดอนใหสงกวำทไดจำก

โรงเรยนมำแตรฯ ดฉนกไปปรกษำคณพอ ซงคณพอกอยำกใหท�ำอยทโรงเรยนเพรำะเปนงำนท

ไมตองอยปะปนกบผชำย แตกำรไปปรกษำครำวนท�ำใหคณพอจบไดวำดฉนไมไดเรยนนตศำสตร

จงบอกใหเลกเรยนเสย

3. �������������������� - ���� 6.indd 87 22/2/2554 0:19:39

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๘๘

พอท�ำงำนทมำแตรฯ ดฉนกเรมรสกวำตวเองเปนคนทรกและชอบอยกบเดก ๆ กเลย

คดวำไมไปแลวธรรมศำสตรเนยเรำสรำงโรงเรยนของเรำเองดกวำจงไดสรำงโรงเรยนชอ“โรงเรยน

ดำรณ” ซงอยตรงขำมกบธนำคำรออมสนส�ำนกงำนใหญ ดฉนไดชวนเพอนธรรมศำสตร ชอชะอ�ำ

วงศนคมมำชวยท�ำโรงเรยนดวยกนเพรำะสนทกนตอนเลนเนทบอล แรกทเดยวเปดชนอนบำล

กอนและเรอยมำจนถงม.ศ3

ตอนหลงสงครำมเมอแนใจแลววำเพอนๆในกลมเขำไมเรยนตอกนแลวหรอบำงคน

เขำจบกนไปแลว ดฉนจงตดสนใจไปเรยนครศำสตรของวทยำลยสวนดสตเพอเอำมำใชท�ำโรงเรยน

โดยตรงแตดฉนกยงไดประโยชนจำกกำรเรยนทต.ม.ธ.ก.อยำงมำกเพรำะทนท�ำใหดฉนมควำมร

และมส�ำนกทด ทส�ำคญคอ ต.ม.ธ.ก. ใหประสบกำรณในกำรท�ำโรงเรยน เพรำะดฉนไดเคยอยใน

สถำนศกษำทดทสดจงรวำควรน�ำอะไรมำใชสรำงเดกรนใหม

ตอมำดฉนไดแตงงำนกบคณปรดำ กรรณสต ปลดกระทรวงเกษตร และมบตรธดำ ๓

คนคอ ดร.จรญธำดำ(ปลดกระทรวงเกษตร) แสงสรย และธดำรตน สมยทคณปรดำยงท�ำงำน

ในกระทรวงกำรเกษตร ดฉนกไดเปนเทพแรกนำขวญ ในป ๒๕๐๖ ดวย ตอนนน ดร.สละเปน

อธบดขำว กำรเปนแมบำนของกระทรวงเกษตรมเหตทจะตองออกไปพฒนำในทองทอยบอย ๆ

เวลำทพระบำทสมเดจพระเจำอยหวและสมเดจพระนำงเจำพระบรมรำชนนำถเสดจแปรพระรำชฐำน

ไปประทบภำคเหนอเรำกตองตำมเสดจดวย

ถงธรรมศำสตร

กบธรรมศำสตรกไมใชวำจะหำงหำยไปเลย พวกเรำชำว ต.ม.ธ.ก. ยงมควำมผกพน

อยตลอดตอนทสรำงโรงพยำบำลธรรมศำสตรเฉลมพระเกยรตหรอตอนสรำง๖๐ปพวกเรำกยง

ชวยกนบรจำค

ตอนนธรรมศำสตรเปนแถวหนำของวงกำรศกษำของไทย พวกเรำคนเกำกอยำกให

สถำบนทเรำรกพฒนำตอไปโดยไมมอะไรจะมำหยดยงได และจะคอยตดตำมขำวครำวและ

สนบสนนอยำงเตมก�ำลงควำมสำมำรถ ดฉนอยำกใหคนธรรมศำสตรรนใหมนกถงคนรนเกำบำง

มหองสกหองไวจดแสดงภำพควำมประทบใจควำมส�ำเรจควำมลมเหลวและควำมทรงจ�ำทงดรำย

ในอดตเพอใหธรรมศำสตรกำวไปขำงหนำอยำงมสตและไมลมบทเรยนทคนรนกอนใหไว

3. �������������������� - ���� 6.indd 88 22/2/2554 0:19:39

วยเดก

บำนเกดของผมอยทต�ำบลสวนออยจงหวดธนบรเดมแตปจจบนอยในเขตกทม.แมผม

สมยสำว ๆ เปนดำรำสวนออยเชยวนะคณ บำนคณแมเปนชำวสวน ท�ำสวนพล สมยผมเดก ๆ

กคนเคยกบตนไมตำงๆดโตขนเวลำไปไหนพวกเกษตรเขำมกจะสงสยกนวำท�ำไมรจกตนไมเยอะ

กผมชำวสวนเกำนนำ

นอกจำกเปนชำวสวนแลวกยงเปนชำวปำอกเพรำะพอไปซอปำท�ำไรทจนทบร

คณพอผมทำนเปนนำยอ�ำเภอจบรฐศำสตรจฬำฯตอนนนเปนประกำศนยบตรรฐศำสตร

ปรญญำยงไมม ตอนนทบำนยงมเขมรฐศำสตรอยเลย พอพอจบจำกจฬำฯแลวกออกมำกเปน

ปลดอ�ำเภอเลย คณพอทำนเรยนเกง เคยเปนทหนงของสวนกหลำบ คณอำผมกดวย แตไมได

ทนหลวงเพรำะอำยเกน แตคนอนทไดไปแทนกเพรำะโกงอำยกนแทบทงนน ดวยสมยกอนเขำมก

จะโกงอำยกน

ตอนทผมเกดคณพอบอกวำโรงเรยนมนไกล ถำใหเขำโรงเรยนตำมเกณฑทหกขวบ

เหนวำอำยมนยงนอยไป รอใหแปดขวบเสยกอนคอยไปแจงวำเปนหกขวบ ผมเองกแจงเกดชำไป

สองปวนทไปแจงเกดเลยถกปรบ๑๒บำทสมยนน๑๒บำทซอมะพรำวไดล�ำเรอหนง

พลตร ปรงศลป ศศะนำวน

3. �������������������� - ���� 6.indd 89 22/2/2554 0:19:39

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.9๐

สมยนนเพอนเลนของผมมคณสวสดตนตสขและคณชะลดนมเสมอเปนตนพวกเรำก

วำยน�ำจบนกตกปลำมำดวยกนเพรำะมนยงไมมอยำงอนใหเลน

ตอนนนทผมเกดนคณพออยชลบร เปนนำยอ�ำเภอบำงปลำสรอย แลวกเอำพผมไป

อยดวยคนหนง แลวพอผมเกดแลวจะเอำผมไปอก แตคณแมไมให พอกเลยหลอกบอกวำ ไอสบ

(พชำยของผม) ตกทะเลตำยไปแลว แมกเลยยงโกรธใหญเลย ไมยอมใหผมไปอยชลบรกบพอ

ผมกเลยอยกบแมเรอยมำ

ผมเรมเรยนชนประถมทวดรำงบวโรงเรยนเปนพนกระดำนเปนไมเนอแขงสวนฝำผนง

เปนไมสก กลอนกเปนไมสก แตวำหลงคำจำก พอผมจบประถมเขำกตงโรงเรยนมธยมตอถง

มธยมสำมแลวกมำตอมธยมสหำหกทโรงเรยนวดรำชโอรสปนนเขำเรยกตดโตโจไมตองสอบ

เพรำะวำมสงครำมตอนนนยงไมรวำจะไปเรยนตอทไหนพอกแนะน�ำใหเรยนธรรมศำสตร

รจกโรงเรยนเตรยมฯ

ตอนนนผมเปนนกกฬำวงแตวงไปวงมำดนหอบมำกผดปกตพอใหหำหมอเขำกบอกวำ

เปนโรคหอบหด ผมจงตองขำมไปรกษำตวทศรรำช แลวผมกไดเหนมหำวทยำลยธรรมศำสตร

สงสยอยวำทนเขำเรยนอะไรและกเขำไปถำมวำไอmoralandpoliticalscienceนะคออะไรเขำก

บอกวำเปนโรงเรยนกฎหมำยมำเรยนทนแหละดพอผมเปนเพอนของหลวงประดษฐฯ(ปรดพนมยงค)

เคยไปเรยนเนตบณฑตดวยกนแตพอผมเรยนไมจบตองยำยไปเปนผชวยขำหลวงทพษณโลกเสยกอน

สดทำยผมกเลยมำสอบธรรมศำสตร ปรำกฏวำนกเรยนทหนงของรำชโอรสอยำงผม

สอบเขำธรรมศำสตรไมไดเพรำะบงเอญวำวชำทเขำใหสอบเปนวชำทไมถนดคอวชำเรยงควำมกบ

ภำษำองกฤษ

วชำเรยงควำมสมยนนอยในวชำภำษำไทย ในโรงเรยนวดรำชโอรสสมยนนเขำเหนวำ

วชำภำษำไทยไมใครส�ำคญ พอถงวชำภำษำไทยกเอำวชำอนมำสอน สวนภำษำองกฤษเรำก

ไมคอยเกง ขอสอบเขำเอำบทควำมในหนงสอพมพบำงกอกโพสตมำใหเรำแปล เรำกเลยแปล

ไปคนละเรองรำวเลยยงจ�ำไดวำเปนบทควำมชอOperationinTokyoเรำกแปลไปตรงตวเปะๆ วำ

“ผำตดใหญในโตเกยว”แลวกสงไปเลยควำมจรงไอoperationมนแปลวำยทธกำรหรอปฏบตกำร

กไดและควรจะแปลวำยทธกำรในโตเกยวแตตอนนนมนยงไมรทจรงบำนผมกเรยนเกงกนทกคน

เมยผมเปนนกเรยนทหนงโรงเรยนดดดรณลกผมกเปนนกเรยนทหนงของอสสมฯและลกผมอกคน

กเปนนกเรยนทหนงของนวลนรดศ

3. �������������������� - ���� 6.indd 90 22/2/2554 0:19:39

9๑พลตรปรงศลปศศะนำวน

เมอสอบรอบแรกไมไดผมกไปเรยนทศรศำสตรไปพลำง ๆ กอน ท�ำใหไดเจอเพอนคอ

เสนหจำมรกและสเทพบญสขขำนนทตอนนนนำผมเปนครศรศำสตรทบำนกไมคอยมสตำงค

เพรำะพอแมแยกทำงกนนำเลยใหไปเรยนทศรศำสตรโดยทเสยคำเทอมครงเดยวเพรำะวำครใหญ

เจำของเปนเพอนกนกบคณนำผมไดเรยนคณตศำสตรกบครสงบและอำจำรยจำกจฬำฯททำงโรงเรยน

เชญมำสอน

วชำภำษำองกฤษของโรงเรยนศรศำสตรกดมำก ยงวชำเรยงควำมผมไดเรยนจำกคน

ทเขยนเรยงควำมชนะรำงวลมำ พอมำสอบธรรมศำสตรรอบสองผมเลยไดเขำหองสำมเลย ตอน

นนทงหมดมยสบหอง พอสอบอกทผมกขนไปอยหองสอง เพรำะทโรงเรยนเตรยมฯนนจะมสอบ

เลอนหองตำมระดบคะแนนทกป โดยทหนงถงทเจดสบจะอยหองหนง ทเจดสบถงทรอยสสบจะอย

หองสองแตตอนหลงมนกหดเขำไปเหลอหองละหกสบกวำคนเทำนนเดกกมำเรยนบำงไมมำบำง

ไมมำรำยงำนตวบำงสดทำยกหดหำยไปสองรอยคนจนเหลอพนสองรอยกวำคน

สมยนนเวลำจะไปโรงเรยนผมนงเรอจำงทมอตรำคำโดยสำรหำสตำงค จำกบำนมำขนท

ประตน�ำภำษเจรญ ตอนนนมเรอเมลขำวของนำยเลศ ในแมน�ำเจำพระยำ ซงจะถงเรวเพรำะมน

ไมตดเลย พอเรอเลกไปเพรำะสงครำมถงตองมำนงรถ แตน�ำมนมนไมมเพรำะขำวของขำดแคลน

ตองกลนน�ำมนยำงพำรำมำใช เหนอะหนะไปหมด แตกจ�ำเปนตองใชเพรำะมนไมมใหเลอก สวน

รถโดยสำรใชถำน ตอนนนมนเขำป ๒4๘๗ เขำทงระเบดทวไปหมด จ�ำไดวำวนทผมไปตดเสอ

ชดยวชนทหำรกลบทำงเรอตองวงหนระเบดเขำวดหงส พอขำกลบสะพำนพทธทเรำนงรถขำม

เมอขำมำโดนระเบดไปเรยบรอยแลว

ตอนเขำโรงเรยนเตรยมฯแรกๆผมไดเหนอำจำรยปรดในงำนวนไหวครตอนนนเรำม

นกเรยนไมมำกนกทำนกทกเรอยใครมำใกลทำนกทกหมดสมยเรยนผมพบทำนครงนนครงเดยว

หลงจำกนนผมกไมพบทำนอกแตหลงจำกทจบแลวผมเคยตดตำมรนพเขำไป ไดไปเหนวำทำนใช

ชวตธรรมดำคอใชชวตเหมอนกบคนธรรมดำทกอยำงนะจนกระทงชวงหลงๆ มำนผมไปชวยงำน

ทำงมลนธปรดพนมยงคในฐำนะต.ม.ธ.ก.สมพนธท�ำใหผมมโอกำสไดพบกบทำนผหญงลกเตำ

ทำนกรจกกบผมทกคน

สวนครคนอน ๆ ในโรงเรยนเตรยมฯ กท�ำใหผมประทบใจหลำยคน อยำงครก ธนต

อยโพธผท�ำหนำทสอนสำมคคเภทค�ำฉนททำนไมมหนงสอนะเวลำเขำหองมำสอนทำนจะเดนเฉย

มอเปลำปำกกทองบนไปเรอยบำงครงเรำทองผดปบทำนกบอกไดทนทวำไมถกอยำงนนอยำงน

เพรำะทำนจ�ำไดหมดทงเลม ผมเหนควำมสำมำรถแบบนนกเกดมำนะ คดวำเรำกมนษยม

สบนวเหมอนกนเลยคดจะทองใหไดบำง ตอนเชำผมตองตนมำหงขำว ระหวำงหงขำวผมกเอำ

3. �������������������� - ���� 6.indd 91 22/2/2554 0:19:39

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.9๒

สำมคคเภทค�ำฉนทมำทอง ไมนำนผมกจ�ำได เวลำมำเรยนผมกไมใชหนงสอ ทำนเหนผมไมถอ

หนงสอเรยนกลองใหทองดผมกเอำเลยกวำไปเรอย

นอกจำกนนกยงมครสอนบำลหลำยคน ทผมคดวำเกง ๆ ทงนน ท�ำใหผมรกกำรอำน

หนงสอขนมำ โดยเฉพำะครยนต คงสมจตรทสอนใหรจกกำรวจำรณวรรณคดไทย ผมชอบมำก

และขยนจนสอบวชำนไดคะแนนเตม ยงจ�ำไดวำในขอสอบผมวจำรณเรองลลตพระลอ วชำนท�ำให

ผมรจกวรรณคดทงหลำยมำกมำยและจ�ำไดเกอบหมดเพอนๆเขำยงบอกวำท�ำไมไมไปสอบเรยนคร

คอครของโรงเรยนเตรยมฯนเยยมๆทงนนอยำงอำจำรยนวลจนทรณปอมเพชร(นองสำวของ

ทำนผหญงพนศข) อำจำรยถนด คอมนตร ครสะอำงค ครสมจต และหมอมหลวงลกษณะเลศ

ทสอนเทคโนโลยนกดเหมอนกน ทงสอนดทงใจด แตตอนผมเขำมำเรยนเตรยมนเขำเลกสอน

ภำษำละตนไปแลวเหลอแตภำษำบำลภำษำไทยองกฤษฝรงเศสชวเลขพมพดดดนตรกระบ

กระบองเยอะแยะไปหมด

นอกจำกนนพอเขำมหำวทยำลยแลวผมกเคยเปนกรรมกำรสโมสรนกศกษำ ท�ำใหผม

สนทกบพวกทวปวรดลกเพรำะผมเคยจดงำนบอลของเตรยมฯซงไมเคยมใครจด

ผมท�ำกจกรรมพอสมควรท�ำใหมเพอนมำก แตทสนททยงตดตอกนมำจนทกวนนกม

คณจ�ำปนคณทวปคณพจนำดร.เฉลมชยคณฉนทนำปรชำชำญคณศรลกษณศรำนชตเปนตน

ยงหลง ๆ ผมเปนประธำนรนเลยยงรจกคนเคยกบเพอน ๆ แตสมยนนนนเสยใจวำท�ำใหเพอน

คนหนงโกรธ เขำชอ ศรพงศ วจตรพลเกณฑ เขำมำถำมกฎหมำยมรดกกบผม แลวผมกบอกวำ

ไมเขำใจเหมอนกน ตอนนนงวง ขเกยจ ท�ำใหเขำเคอง คอเขำหำวำผมเกง พอเขำไมเขำใจกมำ

ถำมผมแตผมเองกคดวำตวเองไมเกงเทำไหรเขำกเลยไมพอใจกเปนเรองตอนยงเดกอย

ธรรมศำสตรเรำในสมยนนเปนททเปดกวำงมำกเรำมคนทกชนเลยทงคนฐำนะดไปจนถง

คนทตองอยวด ซงกคอนขำงมจ�ำนวนมำกกวำ เดยวนไดดบไดดเปนทงอธบด ไปจนถงตลำกำร

ศำลรฐธรรมนญ

สมยนนตรงทตงหอประชมใหญในปจจบนมนมดงลนทมอยกถอเปนทสมหวของพวกเรำ

ตอมำเขำกท�ำเปนโรงจำกแตสมยผมมนเปนทรมรนสบำยกชอบไปอยกนเปนกลมๆตอนนนกม

ลกสำวคณหญงเฉลำงำมเฉด-งำมฉลวยพงบญณอยธยำซงสวยมำกถอเปนดำรำของรน๗

กวำไดสมยนนเขำนยมแตมไฝเรยกวำไฝเปลยนทไมเคยซ�ำกนคนกไปจบกนเยอะแยะถำจะเจอ

เขำตองมำตรงดงลนทมนแหละ สมยนนมนไมมทเทยวมำก เวลำกลมผมจะไปเทยวโดยมำกจะไป

ปคนค ลงเรอจำงไปเทยวกน เชำกไปยงกระรอกบำง แถวหนองแขมอะไรกไป ชะลด นมเสมอ

สวสด ตนตสข พวกนกไปยงกระรอกกบผมทงนน เรำจะจำงเรอแลวกนงบนหลงคำ เอำปน

ลกกรดบำงปนลมบำงยงนนนไปเรอยตำมทองทงทองนำ

3. �������������������� - ���� 6.indd 92 22/2/2554 0:19:39

9๓พลตรปรงศลปศศะนำวน

นอกจำกนนกมชวนกนไปดหนงบำงสมยนนตองดทศรรำชวงศศรเยำวรำชซงพอเพอน

คนหนงเขำเปนเจำของกไดอำศยไปดอยบอย

กบคณอำภรณสนทรสนำนภรรยำคณเออกสนทกนผมนแหละเปนคนเสนอใหคณอำภรณ

ขอใหคณเออแตงเพลงโดมในดวงใจให เขำกแตงท�ำนองใหโดยใหคณทวปแตงเนอรอง เพรำะสอง

คนนเคยท�ำงำนเพลงดวยกนมำบอย ตอนนนเขำมหำวทยำลยแลว เวลำมงำนกลำงคน หรอม

คอนเสรตเรำกแตงเครองแบบนกศกษำ สมยนนชำรกสกนชดหนงรสกจะหกบำท และรสกวำจะม

ชวงหนงทเขำเพงนยมใชพลำสตกกนไดใหม ๆ เขำท�ำเขมขดพลำสตกใสมำขำย ใสไดแปปเดยว

กเหลองออยหมดสวยเลยแตตอนนนมำใหมๆอนละรอยซงแพงมำก

ตอนนนชดนกศกษำของเรำเปนชดขำวเนคไทด�ำคลำยๆ เปนสทของนกศกษำผหญง

เขำแตงสำกลนยมไดเลย สวนนกเรยนเตรยมฯถงจะมเสอเปนชดยวชนทหำร มเครองหมำย

ต.ม.ธ.ก.ทหนำอกเปนเหรยญผหญงกนงกระโปรงด�ำเสอขำว(แลวมตเกลดขำงหนำ)สมยนน

หนำหนำวผหญงเขำจะใสเสอสสดๆทงนนเปนเสอไหมพรมแขนยำวหรอวำจะเปนสเขยวสดกบ

สชมพคณอญชญเปลงวทยำกชอบแตงตวแบบนพอแตงตวอยำงดกนแบบนกมกจะไปเจอกนอย

ไมกทเชนนนทยำเฮงเฮงทบำงล�ำพนะไดรบควำมนยมมำก

โรงอำหำร

สมยนนมกำรประทวงเรองอำหำรแพงจ�ำไดวำเปนรำนขำวหมแดงเรำประทวงดวยไมซอ

จนเจำของตองเททงหมด ไปถำมคณชำยถนดศรส เขำรองเพลงมำตงแตเดกแลวนะ แลวม

คณปรญญำคอยถอหมวกเกบสตำงคเปนคำอำหำร

งำนบอลประเพณ

สมยนนงำนนดงมำก ตองไปกนใหได โดยจะเปนเจำภำพสลบกนระหวำงจฬำฯ

กบธรรมศำสตร สมยกอนมแขงเรอดวยนะแตพอตอนผมมำอย เรอไมไดแขงแลวแลวกมรถขน

นกรกบ นกฟตบอล มอยคนเดยว เขำเรยกไอโกรง พวกเรำทไปดนพอออกมำรถไมม เพรำะวง

ไมไดหรอกคนแนนหมดตองเดนกนเปนกโลฯเลยแตตอนนนกสนกด เชยรกนสดฤทธกอยำงวำ

สมยนนกเรมมกกมแฟนกนแลว ตอนหลงกแตงกนไปหลำยค เวลำเรำไปกเปนแตกองเชยร

เชยรทงบอล เชยรทงขบวนลอเลยนกำรเมอง แตเมอกอนกจกรรมเสรมอะไรตำง ๆ มนนอย

อำจจะมประปรำยนอยกวำเดยวน เดยวนเขำคกคก จรงจงกวำเดม แตวำสมยโนนมนรสกรวมกน

ทงมหำวทยำลยทกคนไปหมดไมเหมอนสมยนคอรนพวกผมนเขำไปกน9๐เปอรเซนตเลยนะ

3. �������������������� - ���� 6.indd 93 22/2/2554 0:19:39

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.94

เดยวนคนมนเยอะ กไปกนไมเทำไหรหรอก ผมกไมไดไปมำสองสำมปแลว ไปแลวจบไขรอน

ตอนนผมก๘4แลว

นอกจำกนนกยงมงำนกจกรรมภำยในอยำงคณสนทรเสถยรไทยกเคยเปนนกกฬำรกบ

กเลนกนระหวำงสถำบนบำงทเขำกมแขงกระบกระบองแตผมสนใจดนตรมำกกวำตอนนนยงไมม

ทยแบนดแตกเรมๆมกำรตงวงแลว เรมจะมกลมมำเลนดวยกนคณมำโนชศรวภำเปนคนเกง

เลนไดทกอยำงเลยเกงกตำรตอนนนครส�ำเภำเปนครสอนดนตรยงจ�ำไดเพลงทแกมำดดสอนคอ

เคลเมนไตล

วนทนำประทบใจอกวนหนงกคอวนไหวครทท�ำใหผมไดพบอำจำรยปรด แตกแคครงนน

ครงเดยว เพรำะหลงจำกนนกเกดสงครำมมนกไมมพธแลว ตอนนนวนไหวครเปนงำนใหญ

คกคกมำกทำงโรงเรยนจดสถำนทอยำงดตอนนนงำนพวกนมนจรงจงนะ

สวนกจกรรมอนๆ มนยงไมคอยมรบนองกไมมเลยงสงรนพกไมมแตตอนจบปรญญำ

นกมอบรม ๑๕ วน ซงจะไดเรยนรวธกำรเขำสงคม เชน สอนกำรกนเลยง ใหรวำ แกวน�ำ จำน

ชำมมดซอมอยตรงไหนกไดใชในกำรงำนในภำยหลงผมเคยเปนผแทนรฐบำลไทยไปเซนสญญำ

กบสหรฐฯทโรงแรมรตนโกสนทรนผมเปนพนโทผแทนกองทพบกกพอจะท�ำตวไดถกตำมกำละเทศะ

ไมขำยหนำประเทศ

ตอนทอบรม ๑๕ วนกอนรบปรญญำนนรนผม- รน ๖ ไปกนแค ๒๑ คนเพรำะจบ

กนเทำนน มคนทจบ สำมปครงอก ๒ คน ตอนทจบจำก ต.ม.ธ.ก. กไมไดมพธอะไรเพรำะตด

สงครำมอย ตอนปสอง ผมเรยนไดไมถงเดอนกเกดสงครำม แลวโรงเรยนกปดไป ผมอำศย

เรยนกนทำงไปรษณยผมเรยนจบแลวสกสองสำมปกไดไปท�ำงำนเปนรอยตรอยทโครำช

วรกรรมประจ�ำรน

ตอนนนพวกนกเรยนวศวกรรมรถไฟมำจบผหญงธรรมศำสตร แลวพวกนกเรยนเตรยม

เกดหวงเลยไปโตเถยงกนสดทำยกทำตอยกนทสนำมหลวงหวรำงขำงแตกกนหลำยคนเรองดง

ถงกบไดลงหนงสอพมพเลย

แลวกมเรองกำรกรดเลอดประทวงเรองไมไดมหำวทยำลยคนสกทจนผลสดทำยสกนไป

สกนมำเลยไดหอประชมเบอเรอเลยตอนนนเขำสงทหำรมำเปนคณบดอธกำรบดเขำใหเรำเปลยน

จำกมหำวทยำลยวชำธรรมศำสตรและกำรเมองเปนมหำวทยำลยธรรมศำสตรเพรำะวำถำมกำรเมองอย

มนกเลนกำรเมองอยเรอยไป

3. �������������������� - ���� 6.indd 94 22/2/2554 0:19:39

9๕พลตรปรงศลปศศะนำวน

กำรใชชวตและควำมสมพนธชำย - หญง

สมยนนกำรคบเพอนไมใครเหมอนสมยน บำงทแมเรำจะสนทกบเพอนผหญงบำงคน

แตกจะไมคอยเทยวดวยกนทจรงกพอมกำรจบกนอยบำงแตงงำนกนไปกหลำยค

สวนควำมสมพนธระหวำงชนป ส�ำหรบผมแลวไมคอยไดไปรวมกบเขำเทำไหร สวน

คนอนผมกไมทรำบเหมอนกน สวนใหญกสนทกนอยในหอง แตผมยำยหองสองหน กเลยม

เพอนเยอะ บวกกบเรำผลกำรเรยนคอนขำงด เพอนกอำศยมำก อำศยเรอย พวกกลมนกเรยน

เรยนด ๆ จะมำจอยกนเสมอ แตพวกนกเรยนเรยนไมดกจะเทยวอตลตเลย พวกเรยนดกเทยว

นอยหนอย

กบพวกรนพนกศกษำธรรมศำสตรกมคนคนเคยกนอยบำงคลำยๆกบวำเขำเปนรนพ

เรำกปรกษำหำรอถำมไถเรองกจกรรมอะไรบำง แตกเปนเฉพำะคน เฉพำะกลม อยำงผมสนท

เยอะหนอย เพรำะผมมกจกรรมมำกหนอย ผมไดท�ำวำรสำรอำนกนเองในหอง ผลดเปลยนเวยน

กนเขยนไปเรอยเรองทไมรเรำกคนควำเขยนบทประพนธอะไรบำงเพรำะอำนหนงสอเยอะพดถง

หนงสอแลวเสยดำยเพรำะผมมหนงสอเยอะแตโดนน�ำทวมไฟไหมเสยหำยไปเยอะแยะผมสะสม

หนงสอทกประเภทอำนทกอยำงมนท�ำใหทศนวสยเรำกวำงด

สมยนนพวกผปกครองไมคอยมบทบำทตอกำรตดสนใจในชวตของเรำสกเทำไหรเพรำะ

ผปกครองสวนใหญไมคอยมควำมร ถำเปนคนทมควำมรอยำงพอผมสวนใหญกอยไกล และตดตอ

สอสำรกนคอนขำงล�ำบำก เรำตองตดสนใจดวยตวเอง เลอกอนำคตของตวเอง ส�ำหรบพอแม

สมยนน ลกไดเรยนกดใจแลว เขำกมหนำทสงใหเรยนอยำงเดยว มนกลำยเปนวำคนทมอทธพล

ตอเรำมำกจรง ๆ กคอพวกครทงหลำยนแหละ อยำงครสอำงค ครสมจตรนผมตดตอทำนมำ

โดยตลอด

เมอกอนถำใครไดยนวำเรำจบจำกธรรมศำสตร เขำกคดวำไอพวกนตองไปเปนอยกำร

ทนำยเปนตลำกำรเปนใหญเปนโตทงนนเปนต�ำรวจกเปนนำยรอยคนมควำมคำดหวงตอเรำมำก

วำตองไดดกนทกคนเรยกวำถำจบธรรมศำสตรกพอจะภมใจในตวเองไดอยไมนอยทเดยว

กำรสอบชวงสงครำมโลก

กำรสอบเลอนหองของรนผมมนกมอยหนเดยว พอเกดสงครำมมนกเลยไมม ของรน

อน ๆ ปหนงจะมสองหนกระมง สอบระหวำงปหนหนง แลวกสอบปลำยปหนหนง เปนสองหน

ของรนผมเรยนอยไดปเดยวแลวอกปหนงกเรยนไดเดอนเดยว กตองหยดหนสงครำม ใชวธเรยน

ทำงไปรษณยผมนปวดหวเลยยงวชำภำษำฝรงเศสยงงงหนกเพรำะตองอำนเองวชำประวตศำสตร

3. �������������������� - ���� 6.indd 95 22/2/2554 0:19:39

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.9๖

กตองอำนต�ำรำภำษำองกฤษ เรำกเปดดกชนนำรกนอำนเลย เพรำะภำษำประวตศำสตร มนเปน

ภำษำเทคนคทงนน ตอนทอำนแรก ๆ กยำก อำนไปหนอยกเรมคลอง แตวำเวลำพดเรำพดไม

คอยออกเพรำะบำงทมนตองนกแปล

หลงจำกทเตรยมตวกนแทบแย พอถงวนทตองมำสอบทธรรมศำสตร บนฟำกมมสแตง

วงมำแลวสำมสบเครอง ไปเทระเบดทเทเวศร เขำกประกำศเลกสอบแลวใหผำนเขำมหำวทยำลย

หมดเลย

สมยนนมนยงไมมกำรสอบแขงขนระหวำงโรงเรยนในดำนวชำกำร ทมกคอเรองกฬำ

กบดนตรแตสวนใหญกจะเปนกำรแขงกฬำเสยมำกกวำแตถำเทยบกบสมยนแลวกถอวำนอยมำก

ต.ม.ธ.ก.

ต.ม.ธ.ก. เรำตอนนกมควำมสมพนธกบธรรมศำสตรอยในฐำนะศษยเกำ มงำนอะไร

ผมกชวยเทำทจะชวยไดกลมต.ม.ธ.ก.สมพนธผมกตดตออยเรอยๆแตตอนนรนตำงๆมนกชก

จะแหงลงไปทกท นบวนยงเหลอนอยลงไป อำยมนกมำกขน ควำมสำมำรถทำงรำงกำยกลดลง

อยำงผมนกเปนทงเกำตเปนทงโรคหวใจตำตอหนตอกระจกเปนหมดแตผมกรกษำเอำทกอยำง

ตอนนกนยำวนละสบสำมเมด คดวำอกสกสองสำมปกคงขบรถไมได ตอนนเรำรสกวำประสำท

มนจะชำ เมอมนชำแลวกลววำมนจะเกดอบตเหต คอมนรแตมนชำ มนจะตดสนใจท�ำอะไร ๆ

คดชำ ๆ ดงนนบทบำทของพวกเรำชำว ต.ม.ธ.ก. กตองลดนอยลงไปเรอยตำมเรยวแรงของ

พวกเรำแลวอกอยำงตอนนหลำยๆคนสถำนะทำงเศรษฐกจอำจจะคอยๆดอยลงไป

อยำงหนงสอทออกปละครงทเจอกนน พอเกดตมย�ำกง รำยจำยทตดกอนคอโฆษณำ

ท�ำใหเรำไมไดเงนเลยหลงๆกตองเรยไรเงนพวกเรำกนเองมำท�ำหนงสอขำดเทำไหรผมทเปน

ประธำนกตองออกเรำกหำโรงพมพทเพอนเรำเปนเจำของหรอเปนลกนองมำกอนผมเองยงเคย

ไปตรวจปรฟกบเขำเลยตองไปตรวจทโครำชเพรำะเพอนมโรงพมพอยทนน

ควำมรสกตอธรรมศำสตรในปจจบน

ตอนนธรรมศำสตรเรำเปลยนมำกโดยเฉพำะดำนกำยภำพ สวนหนงเรำกไปอยถงรงสต

และยงมขยำยไปอกหลำยแหงควำมจรงอำจำรยปรดกเคยคดไวกอนแลวดร.ปวยกมำตอควำมคด

ทำนไปท�ำรงสตผมยกยองทำนปรดตรงนนะเพรำะทำนมองไกลมำก

3. �������������������� - ���� 6.indd 96 22/2/2554 0:19:39

9๗พลตรปรงศลปศศะนำวน

ตอนนผมมองวำภำพพจน ชอเสยงของเรำทออกไปมนกฟงดดนะ แตกรสกวำคนจะ

เปรยบเทยบธรรมศำสตรกบจฬำฯอยเรอยจำกประสบกำรณของผมทเหนลกนองทจบจำกสองสถำบนน

หลำยคนพบวำหำกมกำรสอบไปตำงประเทศพวกจฬำฯเขำจะไดไปเสยเปนสวนใหญเพรำะภำษำ

ดกวำโดยเฉพำะรนกอนๆนรนหลงๆรสกจะดขนแลวนะแตวำในกำรท�ำงำนพวกธรรมศำสตร

จะกลำตดสนใจท�ำอะไรไดเรวกวำกลำหำญกวำเพรำะเดกของเรำมกจะเปนเดกทตองชวยตวเอง

มำตลอด สวนพวกเดกจฬำฯ สวนใหญเหมอนจะพงอำจำรยกนมำตลอด มอะไรมนกปรกษำเรอย

พอมำเปนลกนองเรำเดยวมนถำมผมหวหนำอยำงนเอำยงไง ผมกบอกไปวำ “ถำตองถำมไปเสย

ทกอยำงนเขำจะจำงลอท�ำไมวะ ลอตองตดสนใจวำจะเอำหรอไมเอำมำกอนนะ ถำอวไมเหนดวย

จะไดสงไปอกทวำไมเอำอยำงนจะเอำอยำงนน”คอจฬำฯจะเปนอยำงนนกำรตดสนใจไมดสเดก

ธรรมศำสตรไมได

คณภำพกำรศกษำของเรำจำกทฟงจำกทำนอธกำรกยงดอย แตมนกไมเหมอน

ธรรมศำสตรรนเกำนะ แตมนกเปนกำรพฒนำ จะไปหวงใหมนคงทเหมอนเดมคงไมได สงท

เหมอนเดมจนกลำยเปนวฒนธรรมขององคกรแตดงเดมของธรรมศำสตรกคอ เรำเปนสถำบน

ซงมเสรภำพมำกทสดเทำทเคยมมำ จำกสงทคนตงแตร นกหลำบ สำยประดษฐเปนตนมำ

เขำพยำยำมสรำงวฒนธรรมองคกรขนมำ ผมวำมนกเปนวฒนธรรมองคกรทเปนรปเปนรำง

เหนไดชด และกยงมอย เรำจะเหนเลยจำกเวลำทเรำไปเปนเจำนำยคนทจบมำจำกทตำง ๆ ทม

วฒนธรรมองคกรตำงกน

ตอนเปนลกนองเขำเรำจะไมร แตพอเปนนำยเขำเรำจะร เรำจะรเลยวำงำนนเรำควร

แจกใหใครท�ำ นำยเขำเคยถำมผมวำไอนนไปฟองเขำวำผมไมแจกงำนใหญใหเขำท�ำ เขำเลย

ไมไดสองขน เพรำะเดมนำยเกำเขำรบปำกวำจะใหสองขน ผมกบอกเขำไปวำ รบปำกกนไดยงไง

กำรจะไดสองขนมนอยทผลงำนไมไดอยทเปนลกใครหลำนใครพอนำยเขำเรยกไปถำมวำท�ำไมลอ

ไมจำยงำนใหญใหเขำท�ำเลยใหเขำท�ำแตงำนเลกผมกตอบไปวำผมจะจำยไดยงไงครบผมใหเขำ

ไปท เขำกไปเกบไวสบวน พอนำยระดบสงขนไปเรยกไปถำมวำท�ำไมเรองนไมมำสกทละ ผมกไป

สงเขำวำเรองนตองมำในสำมวนนะแตสำมวนกยงไมมำสบวนกยงไมมำพอนำยเขำทวงมำกเขำ

ผมกตองเอำมำท�ำเอง แตถำผมจำยงำนใหอกคนไป(คนธรรมศำสตร) เขำท�ำไดภำยในสำมวน

เพรำะฉะนนยงไงผมกตองจำยงำนใหคนนไมงนงำนกเสย

3. �������������������� - ���� 6.indd 97 22/2/2554 0:19:40

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.9๘

ตอนนธรรมศำสตรเรำเดนทำงดำนสงคมอยแลวผมกอยำกเหนวำทำงดำนวทยำศำสตร

กำรแพทย วศวะ ของเรำพอขนมำคคเขำได แตสงทจ�ำเปนจรงทเรำตองท�ำอยำงเรงดวนกคอ

กำรปลกปนจตวญญำณหรอมโนธรรมของธรรมศำสตรใหกลบมำเขมแขงอกครง

เหน ๆ กนวำนกกำรเมองเดยวนมนระย�ำต�ำบอนทงนน พวกนกกฎหมำยบำนเรำมน

กกลำยเปนศรธนญชยกนหมดคนธรรมศำสตรอยในนกมำกแตมนไมไดตควำมกฎหมำยบำนเมอง

ตำมควำมเปนจรงมนตควำมหำรหำชองวำงเจำะไปเรอยคณเหนไหมรฐธรรมนญแมคนำคำตำ

ขององกฤษมนมไมกมำตรำแตใชมำตงกปแลวรฐธรรมนญอเมรกำกมไมกมำตรำแกกไมเทำไหร

ไมกหน ท�ำไมบำนเรำตองออกเปนสำมสรอยมำตรำ เพรำะอะไร เพรำะเรำมนแหกเรอย กตอง

ปดเรอยพอยงปดตรงนกไปรวตรงโนน

ดงนนพนธกจของธรรมศำสตรกควรจะอยทวำ เรำจะท�ำยงไงใหคนมจตวญญำณ

มมโนธรรมทำงดำนนตรฐ ตรงนมนตองพยำยำมปลกฝงกนใหได ไมอยำงนนมนกซอเสยง

กนเรอย ๆ ไปอยำงน แลวมนกแหกกฎกนเรอย ศำลรฐธรรมนญกวนวำยโกลำหลกนไปหมด

“กำรศกษำ” มนยงไมดพอ เรำตองท�ำใหธรรมศำสตรกลำยเปนสถำนศกษำทสรำงคนดทมปญญำ

เนนไปทส�ำนกดกอนเปนอนดบแรกพอมขอนแลวอยำงอนๆทดๆกจะตำมมำเอง

3. �������������������� - ���� 6.indd 98 22/2/2554 0:19:40

วยเดก

ผมเกดมำในตระกลชำงทองเกำแกของเมองกรงเกำจงหวดพระนครศรอยธยำเรยกไดวำ

แมจะไมร�ำรวยมหำศำลแตกพอจะมกนมใชอยำงไมขำดตกบกพรองอะไร ผมเปนนองคนสดทอง

ของพนองทงหมด๑๓คนหลงจำกทเฝำมองพๆคนแลวคนเลำเดนเขำไปหำควำมรผมเองกได

เรมเรยนกบเขำบำงตอนอำย๘ขวบทวดกลำงอ�ำเภอนครหลวง

วดนมระบบกำรเรยนคลำยกบโรงเรยนประจ�ำซงผมตองไปกนอยหลบนอนทวดแตเรยน

อยไดไมนำนกเลกไปผมกบเพอนรนรำวครำวเดยวกนอก๓-4คนเลยไปเรยนกบครทเคยสอนทนน

ชอวำครแกละ เมอเรยนจนพออำนออกเขยนได เพอนคนหนงกไปบวชเณรและกลำยเปนพระ

ตลอดชวชวตของทำนอกคนตอนหลงกไดมำเปนนำยรอยสวนผมนนเมอจำกครแกละไปกไดยำย

เขำไปเรยนในตวเมองกรงเกำพอไปถงทำงโรงเรยนกใหขนป.๒เลย

โรงเรยนใหมของผมถกเรยกวำ“โรงเรยนทำยกรม”ทเรยกกนแบบนกเพรำะแตเดมเคย

เปนกรมทหำรมำกอนผมเรยนทนจนจบชนป.4จำกนนผมกตำมพชำยไปเรยนโรงเรยนเกษตรกรรม

ซงเปนโรงเรยนสำมญชนป.๕-๖พชำยผมพอจบจำกทนกไปเรยนตอจนจบครประโยคตน

ผมเองควำมจรงกมควำมคดจะตำมพชำยไปเรยนครกบเขำดวยเหมอนกนแตเพรำะอำย

ไมถง ไมสำมำรถจะเปนครได พอจบ ป.๖ จำกโรงเรยนเกษตรกรรมจงไดไปเรยนมธยม ซงเปน

โรงเรยนรำษฎรชอโรงเรยนรตศำสตรโรงเรยนนเกดขนไดเพรำะเจำของโรงเรยนถกลอตเตอรรำงวลท๑

วเชยร กลนสคนธ

3. �������������������� - ���� 6.indd 99 22/2/2554 0:19:40

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๑๐๐

จงน�ำเงนทไดมำตงโรงเรยน แตเปดอยไดไมนำนกมนกเรยนเหลออยแค ๕-๖ คน ผมจงตองยำย

ไปเรยนตอในโรงเรยนอยธยำวทยำลย ซงเปนโรงเรยนประจ�ำจงหวดและเปนโรงเรยนเกำของทำน

ปรดพนมยงค

ผมเปนคนอยธยำเกดรมแมน�ำเจำพระยำสวนทำนอำจำรยปรดกเปนคนอยธยำเหมอนกน

แตเกดรมแมน�ำลพบร กำรเปนคนบำนเดยวกนท�ำใหผมและคนอยธยำทกคนรสกผกพนกบทำน

และรสกภมใจอยลก ๆ เรำอำจจะมควำมตงใจในกำรรบฟงเรองรำวเกยวกบตวทำนมำกกวำคน

จงหวดอน ๆ บำง เรำรวำทำนคอหลวงประดษฐมนธรรมผเปลยนแปลงกำรปกครอง วำทำนเปน

ผส�ำเรจรำชกำรสงหนงทท�ำใหเรำรจกทำนกเพรำะทำนไดน�ำสงดๆเขำมำในอยธยำในขณะททำน

ยงมอ�ำนำจในบำนเมอง เชน ของบประมำณเปนแสนมำสรำงโรงเรยนใหอยธยำ แตผมคดวำ

ส�ำหรบคนจงหวดอน หรอชำวบำนทไมไดมควำมรอะไรในยคนนยงเขำใจอะไรเกยวกบตวทำน

หลำยอยำงคลำดเคลอนจำกควำมเปนจรงไปมำก เอำอยำงค�ำวำConstitute หรอ รฐธรรมนญ

คออะไรเขำกยงไมรจก สวนใหญจะเขำใจวำรฐธรรมนญกคอต�ำแหนงใหมของหลวงประดษฐ

มนธรรม

ตอนเดก ๆ ผมเคยเหนทำนอำจำรยปรดตอนททำนมำท�ำบญทวดพนมยงค ตอนนน

มคนบนวำศำลำวดใกลจะพงแลวแมจะไมไดเปนคนร�ำรวยอะไรแตทำนกควกเงน๒๐๐บำทใหเปน

คำบรณะตอนนนผมเปนลกเสอแลวกไปยนถอกระบองอำรกขำทำนรวมกบลกเสออนๆ ในโรงเรยน

อยธยำวทยำลยอกครงทไดเหนทำนคอในงำนวนฉลองรฐธรรมนญซงทำนจะมำเองทกปในอยธยำ

จะมงำน ๗ วน ทำนกไปเปดงำนทวดเสนำ แตงตวธรรมดำใสเสอเชตแขนสน และกำงเกงสกำก

พวกเรำเหลำลกเสอกไดท�ำหนำทบอดกำรดนอยอกครง ผมจ�ำไดวำทำนจะตำงจำกพวกหลวงและ

ขนอนๆซงคอนขำงจะไวตวแตทำนจะใหควำมสนทสนมกบทกคนอยำงมำกไมวำจะเปนอยกำร

ผพพำกษำครไปจนถงชำวบำนกไดรบกำรปฏบตอยำงใหเกยรตไมตำงกน

ผมเรยนตออยธยำวทยำลยจนจบ ม.๖ ในป ๒4๘๕ ซงเปนปทน�ำทวมครงใหญทสด

เพรำะทวมทงประเทศตอนไปฟงผลสอบกตองพำยเรอไปเพอเอำประกำศนยบตร

ตอนจบม.๖ใหมๆควำมจรงแลวผมไดตงปณธำนไววำอยำกจะเปนนกวทยำศำสตร

พอจะไปเขำจฬำกปรำกฏวำอำยผมเกนไป๖เดอนผมกเลยตองมำเรยนธรรมศำสตร

สมยนนกำรเดนทำงจำกอยธยำเขำมำกรงเทพฯ ตองใชกำรโดยสำรเรอ ผมกลองเรอ

มำขนทบำนเพอนคณพอซงสนทกนเหมอนญำตคนหนง บำนทำนอยตรงขำมกบโบสถเขมรของ

วดรำชำธวำสเจำของบำนนเปนนกเรยนโรงเรยนอสสมชญรนเดยวกบขนวจตรมำตรำจงไดพำผม

ไปฝำกฝงไวกบทำนโดยแนะน�ำวำผมเปนหลำนชำยทจะมำเรยนธรรมศำสตร

3. �������������������� - ���� 6.indd 100 22/2/2554 0:19:40

๑๐๑วเชยรกลนสคนธ

เมอเหนหนำผม ขนวจตรมำตรำกออกปำกกบคณลงวำ “เดกอยำงนจะเรยนไดเหรอ”

แมผมจะยงเดกแตกอดใจไมใหเกดควำมรสกวำโดนดถกโดยระบบศกดนำไมได คอตอนนนผมเอง

กรตววำเปนเดกบำนนอก แตกเปนบำนนอกทเคยเปนรำชธำนของไทยเหมอนกน ในตอนนนกยง

ไมเขำใจวำท�ำไมทำนถงมองเรำแบบนน คดแตวำนถำเปนเดกทมำจำกจงหวดทหำงไกลกวำน

จะโดนมองอยำงไรแตเนองจำกผมเปนคนทเกบควำมรสกไดตงแตยงเลกจงไมไดแสดงอำกำรนอยใจ

อะไรออกไปแตเหตกำรณนกยงฝงใจมนท�ำใหผมตงมนวำจะตองพสจนตวเองใหได

หลงจำกทมกำรสอบผมกเขำได อยหอง ๘ ของ ต.ม.ธ.ก. รน ๖ พอสอบอกทกได

ยำยไปเรยนหอง ๒ และไดเจอกบคณสนทร เสถยรไทยและเมอถงเวลำสอบขนปสอง ผมกได

เลอนไปอยหอง๑ถอเปนกำรพสจนวำผมเรยนไดจรงๆแตหลงจำกนนกเกดสงครำมจนโรงเรยน

ตองปดไประยะหนง

ตอนทสอบเขำ ผมตองเจอกบขอสอบหลำยวชำ ทจ�ำไดแนชดกมภำษำไทยและภำษำ

องกฤษนอกจำกนนกชกจะลมๆไปแลวผมเปนคนทเรยนดพอสมควรอยำงนอยกมำจำกอยธยำ

วทยำลยในฐำนะคนทสอบไดท ๑ นอกจำกเรยนใชไดแลวกยงไดชอวำเปนคนทมควำมประพฤตด

เขำใหเปนลกเสอ ผมกเปน เขำใหเปนยวชนทหำรผมกเปน และท�ำคณประโยชนจนกระทง

ไดรบรำงวลทกระดบ คอไดแถบเขยวกอน แลวมำแถบเหลอง แลวตอนหลงผมไปชวยคนตกน�ำ

ใหรอดชวตมำได จงไดรบกำรยกยองและใหตดแถบแดงซงถอวำเปนแถบทสงสดแลวส�ำหรบ

ยวชนทหำรเมอมำอยเตรยมผมสมครเรยนยวชนทหำรนำยสบพอปท๒เหลออกวนเดยวกจะครบ

หลกสตรโรงเรยนกตองปดเพรำะเกดสงครำมผมจงไมไดเปนยวชนนำยสบ

โอกำสตรงหนำ

ตระกลของผมถอเปนชำงทองผมอนจะกน พวกทำนอำศยอยในเรอนแพรมแมน�ำ

เจำพระยำ เดมทเรำมควำมมงคงกวำน แตถกโจรปลนและเผำสมบตเสยหำยไปมำก สมยนนยง

ไมมระบบประกนภยทรพยสนทสญไปจงไปแลวไปลบไมสำมำรถเรยกรองเอำกบใครไดแมจะตอง

เจอกบครำวเครำะหบรรพบรษของผมทำนกไมไดทอถอยแตหมนเพยรจนพอจะเรยกไดวำกฐำนะ

คนมำไดผมเองกพอจะสบเชอสำยของคนทชอบคำขำยมำพอสมควร

เมอเขำมำอยกรงเทพฯ ผมออกปำกกบทบำนวำอยำกจะท�ำกำรคำขำยในระหวำงเรยน

จงขอเงน๗๐๐บำทไวเปนทนซงส�ำหรบคำเงนในป๒4๘๖-๘๗นนถอวำคอนขำงเยอะมำกทเดยว

แตเมอเทยบกบเงนทผมท�ำใหงอกเงยขนมำแลวนบวำกำรลงเงนทนเพยง๗๐๐บำทนนไมเยอะเลย

ในชวงทโรงเรยนเตรยมฯปดภำคเรยนคณพอพำผมไปอยชวยงำนทบำนพสำวของทำนทหวล�ำโพง

ทนท�ำใหผมไดวสยทศนในกำรท�ำกำรคำ

3. �������������������� - ���� 6.indd 101 22/2/2554 0:19:40

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๑๐๒

สำมของคณปำเปนคนจนทเกงมำก สรำงตวจำกศนยจนร�ำรวยเปนเจำของโรงสและ

ไดเปนนำยกสมำคมคนจน โรงสของลงเขยคนนกเหมอนโรงสอน ๆ ในสมยนน คอตองเอำแกลบ

มำเผำตมน�ำเพอจะไดไอน�ำมำขบดนเครองจกรกลตำงๆ

หนำทของผมทนคอกำรรบโทรศพทซงจะตองคอยฟงสงทเขำโทรมำสงนนสงนท�ำให

ผมไดรรำคำของ และเหนระบบกำรคำเปนครงแรก เมอไดเหนเรอย ๆ ผมกเรมเขำใจวธกำรรบ

ออรเดอรกำรจดจ�ำหนำยกำรขำยและกำรขนสงสนคำทส�ำคญคอไดเหนวธมองหำโอกำสทมอย

รอบตว

ในตอนนนผมเพงไดเปนนกเรยนโรงเรยนเตรยมฯไมนำนหลำนของลงทไปอยดวยชกชวน

ใหไปขำยหม ตอนนนจอมพลป.พบลสงครำม ออกกฎหมำยสงวนอำชพส�ำหรบคนไทยเทำนน

ซงมอำชพตดผม คำหม และสำมลอ เพอกนไมใหคนจนซงก�ำลงอพยพเขำมำแยงงำนคนไทย

ผมคดจะใชเวลำชวงปดเทอมใหเปนประโยชนเลยตกลงใจไปท�ำเขยงหมกบเขำดวย

พอเปดเทอมสองมำ กลำงวนไปเรยน กลำงคนกมำคมเขยงหมทกรมอทหำรเรอและ

โรงไฟฟำสำมเสน อำจำรยประชมเองกมเขยงหมเหมอนกน เขยงของทำนอยแถวเยำวรำชกบ

วงหลงตอนเชำทงผมและทำนกจะมำโรงเรยนแบบตำแฉะๆ หนอยเพรำะอดนอนกนมำเพรำะเวลำ

เทยงคนนเพงเปนเวลำรบหมจำกหวล�ำโพง กวำจะฆำ ช�ำแหละ และจดสรรปนสวนเปน เนอ หว

ขำเครองในกเชำพอดตองไปนงเรยนชวเลขพมพดดแบบครงหลบครงตนในโรงเรยนยงมอำจำรย

อกคนทท�ำธรกจเกยวกบหมนนกคออำจำรยไวททสอนวชำภำษำฝรงเศสซงเลยงหมอยแถววดรำชำ

นนเองผมจ�ำอำจำรยทำนอนในโรงเรยนเตรยมฯไดไมมำกนกจ�ำไดแตวำครอำจำรยของเรำลวนแต

เปนคนใหญคนโตกนทงนน

ในสมยทยงเรยนโรงเรยนเตรยมฯ คนรนผมจะมโอกำสไดพบกบทำนอำจำรยปรดอยำง

ใกลชดกตอนวนไหวครกอนปดภำคเรยนงำนจะจดในบรเวณซงปจจบนเปนแทนตรงสนำมฟตบอล

หนำตกโดม ทท�ำเปนลำนลนทม สมยนนเขำจะเอำเกำอมำตง แลวกเชญครทกคนมำนง โดยม

อำจำรยปรดนงหนำและครคนอนๆ นงขำงหลงเดกๆ กจะเตรยมดอกหญำแพรกดอกมะเขอขนมำ

กรำบคร ตอนนนพวกเรำลวนรสกวำทำนอำจำรยปรดใหควำมใกลชดกบนกเรยนเตรยมดมำก

ตอนนนเรำมควำมเปนลกศษยกบครทแทจรงไมเหมอนสมยนซงเดกคดวำครกคอลกจำง

เมอผมขนเตรยมป ๒ ตอนนนสงครำมก�ำลงดเดอด เวลำไดยนเสยงหวอผมกลววำ

มงซงเปนของหำยำกทสดในสมยนนจะถกเผำท�ำลำย กจะถบจกรยำนหนบเอำมงใสกระเปำ

เสอจนทบรเอำมำฝำกไวททำพระจนทรเพรำะแถวหวล�ำโพงโดนระเบดบอย โรงเรยนเตรยมของ

เรำเปดเรยนไปไดไมกสปดำหกตองสงปดโรงเรยนชวครำวเพอหนระเบด แตในชวงนผมกยงคงอย

ในแวดวงธรกจเขยงหมซงกลำยเปนโรงเรยนหลกสตรธรกจนอกต�ำรำ นอกโรงเรยน สวนทำง

3. �������������������� - ���� 6.indd 102 22/2/2554 0:19:40

๑๐๓วเชยรกลนสคนธ

หลกสตรปกตผมกรบชท ท�ำกำรบำนสงและไปสอบจนจบชนเตรยมไดในชวงปลำยสงครำมพอด

เมอขนเปนนกศกษำธรรมศำสตรป ๑ สงครำมกจบไปแลว ในชวงทเรยนหนงสอนนผมไมใครได

สนทสนมกบเพอนๆ มำกนกเพรำะมวแตท�ำงำนตวเปนเกลยวแตเพงไดมำสนทสนมกนกเพรำะม

ชมรมต.ม.ธ.ก.สมพนธเกดขนมำผมเองกไดเปนประธำนมำถง4สมยแตปจจบนนกไดวำงมอไปแลว

เมอเขำมำเปนนกศกษำธรรมศำสตร เวลำมกจกรรมอยำงฟตบอลประเพณพวกเรำจะ

สนกสนำนกนมำก ใครมรถกขนเพอนพองนองพทใสเสอเหลองแดงวงกนเตมถนน คนทไมมรถ

กเดนกนมำเปนขบวน คนทมหนำทตองจดกำรอะไรตอมอะไรกนงไอโกรงไปตงแตเชำมด เรยกวำ

วนนนวนเดยวไอโกรงตองเหนอยมำกเพรำะตองคอยรบสงทงนกศกษำและอปกรณตำงๆหลำยตอ

หลำยเทยว ผมเองประทบใจงำนนมำกจนตอนนกยงตองไปเชยรอยทกปมไดขำด เดยวนมอำวโส

มำกกไดไปเดนน�ำขบวนโดมชรำซงมคนมำรวมเดนดวยนอยลงทกป

“น�ำขนใหรบตก”

เมอสงครำมสนสดลง ชวตกำรเรยนของผมกกำวสขอบเขตใหม ผมในฐำนะคนอยธยำ

ดวยกนกอดภมใจไมไดทไดมำเรยนในสถำบนททำนปรด ไดตงขนเพอใหเปนโรงเรยนทสอน

ประชำธปไตยใหประชำชนซงนบเปนยทธศำสตรในกำรทจะไปปกครองและพฒนำประเทศเพรำะ

สงทส�ำคญทสดนบจำกกำรเปลยนแปลงกำรปกครองเปนตนมำกคอกำรท�ำใหประชำชนมควำม

เขำใจทถกตองในระบบประชำธปไตยซงเปนระบบกำรปกครองใหมม.ธ.ก.จะตองเปนเสำเขมใหกบ

ประชำธปไตยผมเชอวำนกศกษำในสมยนนจ�ำนวนหนงตองรสกไมตำงไปจำกนมำกนก

เมอเขำมหำวทยำลยผมกยตอำชพพอคำเขยงหม และไดยำยกลบไปอยบำนคณลง

หนำวดรำชำฯและเรม“หลกสตร”ธรกจตวใหมดวยตวเองอกครง

สมยนนยงไมมถนนหนทำงแบบปจจบนน กำรขนถำยสนคำตองขนมำทำงเรอ เรอซง

กจะขนตรงสะพำนพระรำม ๖ เรอขำวจะขนเลยสะพำนพระรำม ๖ ไปหนอย เรอหนเรอทรำย

จอดในคลองเทเวศร สวนพวกเรอฟน เรอถำนจะมำจอดหนำวดรำชำฯ ตรงหนำโบสถเขมร หรอ

หนำบำนทผมอำศยอย

กำรอยบำนรมน�ำ ท�ำใหผมไดเหนควำมเปนไปตำง ๆ สงแรกทสงเกตไดกคอ พวกเรอ

ทขนสนคำตำงๆมำจำกจงหวดนนไมไดรบควำมสะดวกเวลำตองกำรจะจอดเรอคนทจดกำรเรอง

กำรจอดเรอทท�ำกนอยกไมไดใสใจในปญหำของเขำ เวลำเอำไมมำปกเปนหลกใหผกเรอกปก

ไมลกพอเวลำน�ำขนหลกกหลดเรอกลอยไปลอยมำบำงเจำถงกบชนกนจนลม

3. �������������������� - ���� 6.indd 103 22/2/2554 0:19:40

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๑๐4

นอกจำกนนเรอบำงล�ำมำถงในตอนเชำ ไดไปผกเรอกบหลกของหนำบำนหนง และ

ไดจำยเงนคำจอดไปแลวแตพอตอนเยนเรอเจอน�ำขนน�ำลงน�ำไหลลอยไปอยอกบำนเขำกจะมำ

ขอเกบเงนอกเพรำะไปตดทบำนเขำเจำของเรอถอวำจำยคำจอดแลวกไมใหถำเจอบำนใจดหนอย

กแลวไปแตถำเจอบำนทนกเลงหนอยกอำจมกำรโดนเจำะเรอกนไปบำง

เมอประมวลวกฤตทเกดขนตรงหนำไมเวนแตละวน ในทสดผมกมองเหนโอกำสจงได

ไปคยกบคณลงเจำของบำนซงผมอยดวย ทำนเปนขำรำชกำรกรมไปรษณยซงกชอบพอกนดกบ

หลวงพอ ผมจงขอใหทำนชวยพดกบหลวงพอเรองขอเชำพนททำน�ำหนำวดทงหมดเพอจดกำร

กบระบบกำรจอดเรอบรเวณนน ทำนกอนญำตโดยบอกวำคำเชำกแลวแตใหเพรำะไมคดวำเดก

อยำงผมจะท�ำอะไรกบทำน�ำนไดสกเทำไหรผมเองกไมคดวำจะท�ำอะไรไดมำกเทำนเหมอนกน

เมอหลวงพออนญำต ผมจงไดไปหำซอตนหมำกและมะพรำวตนใหญเพอใชเปนหลก

ผกเรอ และจำงคนงำนมำปกหลกใหแนนหนำในทำน�ำของวด จำกนนผมกไปเดนคยกบบรรดำ

เจำของเรอใหเอำเรอมำจอดทนซงกไดรบกำรตอบรบเปนอยำงด

ทกอยำงดจะรำบรนไปหมด แตมำตดขดตรงทกำรตดตอกบรำชกำรเพอขอใบอนญำต

ตงทำเรอจำกกรมเจำทำซงอยตลำดนอย กวำผมจะขอใบอนญำตนไดส�ำเรจกเดนจนรองเทำสกไป

๒คกบหมหนอกหนงตว

ตอนแรกทไปตดตอผมไปวนจนทรเขำกบอกวำมำวนพธพอวนพธผมมำกบอกวำใหมำ

วนศกร พอมำวนศกรกบอกใหมำวนองคำร วนหนงผมขณะทผมก�ำลงเขำไปตดตอเปนเทยวท

เทำไหรกจ�ำไมได พอลงจำกรถรำงตรงตลำดนอย เดนลกเขำไปก�ำลงจะถงกรมเจำทำ ผมไดเหน

คนจนเอำบหรมำใหทำนหวหนำกองตรวจกำรผมกคดไดวำสงสยจะตองมสนบนเสยแลว

เมอไปเหนควำมจรงมำแบบนนแมเรำจะไมชอบใจอยลกๆแตในเมอเรำลงทนลงแรง

มำขนำนนแลวอยำงไรเสยกตองเดนหนำตอผมกมำนงคดวำจะท�ำอยำงไรด

ตรงหนำวดรำชำฯสมยนนมรำนหมหนเจำอรอย ผมเลยซอหมหนอยำงด ๑ ตว บวก

เครองเคยงพรอมพรก แลวกขนใสเรอจำงแจวเอำไปใหหวหนำกองตรวจกำรถงบำนในคลอง

บำงหลวงในเยนวนอำทตยซงเขำก�ำลงพกผอนกบครอบครว

พอยกหมหนเขำไป เขำกทกผมเลยวำ “ออ คณวเชยรเหรอ” ในใจผมกคดวำ ไอหำ

เรำนดเขำไปรอยทยงไมใหเขำพบ พอไดหมหนเขำไปตวหนงเรยกคณวเชยรทนท คอแสดงวำเขำ

กเหนวำเรำมำตดตอทกรมบอยจนรจกชอเรำและรวำเรำตองกำรตดตอขอใหเขำชวยนงเรอมำ

ตรวจทำเรอของเรำและอนมตใบอนญำตตงนำนแลว แตทยงไมอ�ำนวยควำมสะดวกเพรำะยงไมได

สนบนนเอง

3. �������������������� - ���� 6.indd 104 22/2/2554 0:19:40

๑๐๕วเชยรกลนสคนธ

ตอนทเดนเขำไปในบำนผมไมไดพดอะไรดวยซ�ำ พอไดหมหนไปหนงตว เขำกบอกวำ

“คณวเชยรวนจนทรมำหำผมนะ” คอตอนนผมเปลยนจำกนำยวเชยรเปนคณวเชยรแลวนะนน

โครงกำรนเปนอนส�ำเรจ

คนมนจะรวย

เมอทกอยำงเขำทเขำทำง กจกำรทำเรอของผมกเรมเปนรปเปนรำงขนมำ ผมเรมตน

ทกำรเกบคำจอดเรอล�ำแรกวนละ ๕๐ สตำงค ใชเวลำตอนเชำกอนไปเรยน ผมกพำยเรอออกไป

เกบคำเชำจำกเรอตำง ๆ พอตอนบำยซงเปนเวลำน�ำลง เรอจำกตำงจงหวดจะทยอยเขำมำหำ

ทำพกเรอผมกดอดออกมำเกบคำเชำจำกคนทเพงเอำเรอมำผกระหวำงทผมไปนงฟงเลคเชอร

พอตอนเยนน�ำกขนอกครง เรอทไดขนสนคำออกจำกเรอออกไปขำยจนหมดแลวกออก

จำกทำของผมไปเปดทใหเรอใหมทเพงเขำมำและตองกำรคำงคนกจะเขำมำใหผมไดเกบเงนอกรอบ

เปนวนละสำมรอบผมกไดรสกตอนนนเองวำถำถงเวลำคนมนจะรวยอะไรกขวำงไมอยจรงๆ

ตองย�ำวำตอนนนผมยงอำยไมถง ๒๐ แตกสำมำรถสรำงรำยไดเปนกอบเปนก�ำ ยงใน

ชวงหนำน�ำจะมเรอทเขำมำจำกพจตร และพษณโลกซงเรอพวกนจะขนฟนทเขำเขำไปเกบจำก

ในปำไวตอนหนำแลง และเอำใสเกวยนขนมำรวมกนทรมแมน�ำ แตในชวงหนำแลงน�ำมนแหง

จนขนทำงน�ำไมไดถำจะใหขนไมฟนจำกอทยธำนนครสวรรคพษณโลกและสพรรณทำงบกนน

จะเปนกำรหนกแรงเกนไปจงไดแตรอใหน�ำมำ ดงนนเมอเขำหนำน�ำ เรอฟนทงหมดทไดอนไว

ตลอดหนำแลงทงหมดกจะมำจอดอยกบผม ในเวลำด ๆ แบบนน ผมจะมรำยไดเฉลย “วนละ”

เปน๑๐๐บำทขนไปในสมยทเงนเดอนขำรำชกำรชนผนอยสมยนนยงไมถง๕๐บำทดวยซ�ำ

เพอนบำงคนกรวำผมเปน “ผประกอบกำร” เวลำไปโรงเรยนกตองเลยงขำวเพอนอย

บอย ๆ อยำงไออนดบ รองเดชนพอเจอหนำผมเปนตองทกกอนเลยวำ “เฮย เชยร ๕ บำท”

เพรำะเขำรวำเรำมสตำงค ผมกใหไปเพรำะแม ๕ บำทจะเยอะส�ำหรบเดกสมยนน แตอนดบเขำ

กเอำไปเลยงขำวเพอนคนอนอกเขำเปนคนทมวรกรรมหลำยอยำงเชนตอนทขำวขำหมขนรำคำ

เขำกเปนแกนน�ำในกำรประทวงใหพวกเรำรวมหวกนไมไปกนรำนขำวหมแดงซงเปนรำนอรอย

แลวยงเอำจำนของเขำไปขวำงลงน�ำหมดจนมเรองถงอำจำรยตองลงมำไกลเกลยจนยอมควำม

กนไป วรกรรมของอนดบยงไมหมดแคน เขำเปนคนใตกมควำมคดกำวหนำรนแรงหนอย

มประเดนทำงสงคมอะไรกมกมกำรไปพดทสนำมหลวงเพอตอตำนจอมพล ป. ตอนหลงแมเขำ

จะเรยนไมทนจบแตกไดไปท�ำงำนทส�ำนกงำนทนำยควำมของดร.ทองเปลวชลภม

3. �������������������� - ���� 6.indd 105 22/2/2554 0:19:40

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๑๐๖

กำรทผมเขำมำท�ำธรกจนมนกมดำนทจะท�ำใหเรำเสยคนไดเหมอนกนเพรำะเรำท�ำงำน

หำเงนมำไดกตองมคนเขำมำขอใหเรำเลยงเหลำ ใหพำไปเทยวผหญง ผมกพำเขำไปบำง บำงท

ตองเขำไปนอนรอคนอนในซองทงวน คอเรำเลยงลกนองบำงเพอรกษำควำมสมพนธแตตวเรำเอง

ไมไดกนเหลำเมำยำและรกษำสตใหผำนพนอบำยมขทงปวงมำได

ในขณะทกำรเรยนในหองเรยนด�ำเนนไปหองเรยนวชำกำรคำณทำเรอวดรำชำฯกตวเขม

ใหผมอยทกเมอเชอวน ทกครงทมเรอเขำมำจอดททำ ไมวำจะบรรทกอะไรมำกพลอยท�ำใหผมได

รระบบกำรคำขำยของสนคำนนๆไปดวยเชนเรองของพวกเรอขำยหนขำยทรำยขำยอฐซงจะ

มำเอำของขนททำเทเวศรเมอเอำเรอมำผกไวกบทำของผมกท�ำใหผมไดรวำไออฐหนปนทรำย

ทงหลำยทเอำมำขำยในกรงเทพฯในชวงหลงน�ำทวมใหญป๘๕นนลวนแตเปนวสดทชำวบำนพวกน

ไปขนมำจำก“ซำก”พระปรำงคเจดยและก�ำแพงของวดวำอำรำมตำงๆ รวมไปถงปรำสำทรำชวง

เกำๆในอยธยำทงสนเมอขนมำมำกเขำจงโดนคนดำวำพวกนเปนพมำรน๓

แมจะไดเหนระบบกำรคำมำกมำยแตผมยงคงพงควำมสนใจไปทธรกจพลงงำนซงกคอ

กำรคำฟนนนเอง ยงนำนเขำผมกยงรจกกบเจำของเรอฟนตำง ๆ จนเขำไวใจพำกนออกปำก

ใหผมชวยเปนคนกลำงไปคยกบเจำของโรงงำนตำง ๆ เพอเสนอขำยฟนใหแทนคนบำนนอกซง

ไมประสำกำรคำเทำใดนก โดยทเขำเหลำนนกไมไดเฉลยวใจวำผมเองกเปนเพยงนกเรยนใหม

ในระบบนเหมอนกน

ตอนนนโรงถำนสวนใหญเปนของคนจนและไมคอยจะเตมใจรบฟนจำกคนไทย หรอ

ถำปำกบอกวำรบแตสวนใหญกจะโกงและเอำเปรยบตำง ๆ สำรพด โรงถำนของคนจนบำงเจำ

สงคนงำนมำขนฟนจำกทำเรอไปแตไมใหเจำของฟนตำมไปดวย พอขนเทยวสดทำยกหำยไป

ทงคนทงของโดยไมไดจำยเงน

บรรดำเจำของเรอฟนทงหลำยเลยรวมตวกนมำคยกบผมเพอขอใหผมเปนตวแทน

เพอไปคยกบบรรดำโรงเหลำ โรงเบยร โรงสบ โรงฆำสตว โรงทอผำและกรมทหำร ซงทเหลำนม

กำรรบสนบนและกำรคอรรปชนเปนปกตอยแลวผมกรบอำสำเปนคนไป “คย” ใหคยไปคยมำผม

กเลยกลำยเปนพอคำคนกลำงของเรอสนคำตำง ๆ ทมำจอดในทำซงผมเปน “เจำทำ” อยและ

มรำยไดเพมจำกคำสวนตำงเหลำน แมจะยงอำยนอยแตผมกไดรบควำมเชอถอจำกคนเรอเหลำน

เพรำะถำไดผมพำเขำไปแนะน�ำกจะไมโดนโกง

ผมคดวำผมเกดมำเพอเปนนกธรกจและพบวำผมสนกกบกำรท�ำกำรคำในตอนหลงยกเวน

ฟนจำกจงหวดตำกซงโรงไฟฟำวดเลยบไดสมปทำนแลวผมไดไปประมลฟนจำกทำงเหนอทผำนมำ

ทำงแมน�ำเจำพระยำปำสกปงวงยมนำนทงหมดเพอน�ำมำขำยใหโรงงำนตำงๆดวยตวเอง

3. �������������������� - ���� 6.indd 106 22/2/2554 0:19:40

๑๐๗วเชยรกลนสคนธ

เมอสำมำรถท�ำกำรคำฟนกบโรงงำนตำง ๆ ในกรงเทพฯไดพอสมควรแลว ผมยงเหน

ชองทำงกำรคำทยงเปดกวำงอย ชองทำงทวำอยทรถไฟ สมยนนรถไฟยงตองใชฟนในกำรตมน�ำ

เพอสรำงไอน�ำไปขบเคลอนอย ทำงกำรรถไฟจะมกำรเปดประมลใหผรบเหมำจดหำฟนมำให

ในปแรกทผมสนใจเขำไปประมลกจกำรตรงน สมปทำนตกเปนของภรรยำของรฐมนตรชวยวำกำร

กระทรวงพำณชยซงเปนคหบดทแปดรวและกเปนเจำทผกขำดสมปทำนนมำโดยตลอดเมอค�ำนวณ

ดกเหนวำเขำไดก�ำไรมำกมำยเพรำะผมท�ำทำเรอรรำคำวตถและคำด�ำเนนกำรทกอยำง

ปตอมำผมกตงใจแนวแนวำจะตองประมลมำใหไดบำงดวยควำมทท�ำธรกจมำจนร“วธ”

ท�ำธรกจกบสวนรำชกำรดผมจงเรมมองหำ“คนรจก”จำกขำงในเพอด�ำเนนกำร“ชวยเหลอ”อกทำง

และในทสดกประมลสมปทำนนมำไดส�ำเรจตอนทเขำมำเปนนกศกษำธรรมศำสตรแลว แตกยง

ไมครบ๒๐ปตอนนนไดมำหลำยหมนบำท

ตอนนผมกเรยกไดวำเปนผมอทธพล หรอเปนเจำพอในดำนกำรคำฟนคนหนงแลว

เหมอนกน และสำมำรถท�ำรำยไดใหผมไดมำกเพรำะฟนนบเปนแหลงพลงงำนทส�ำคญในยคนน

ชวงหลงพอประมลไปเรอยๆ กเรมไมมคแขงเพรำะคลำยๆ กบวำเรำควบคมดำนนจนเกอบจะเปน

กำรผกขำดไดแลว ตอนหลงผมกไปท�ำสมปทำนปำเพอหำฟนมำขำย และกยงไดเปนผรบเหมำ

ท�ำถนนซงประมลมำจำกสวนรำชกำรอกทหนงกำรท�ำถนนพำผมไปถงหลมสกจงหวดเพชรบรณ

สวนกำรหำฟนนนพำผมเขำปำนครสวรรค และชมพร ผมท�ำงำนอยตำงจงหวดไดไมนำนผมกเรม

คดไดวำ กำรท�ำมำหำกนในชนบทนไมมทำงรวย ไมมทำงเปนเศรษฐได เพรำะรำยไดไมคมกบ

กำรเสยง ควำมเสยงทวำมำจำกทงธรรมชำตในรปไขปำ และมำจำกกระสนปนของผมอทธพล

ทองถน ทงสองอยำงพรอมจะฆำเรำไดตลอดเวลำ ตอนนนผมเรมมสตำงคแลว ผมจงกลบ

เขำกรงเทพอกครง

จนถงตอนนจำกเดกวยรนไมประสำโลกคนหนง เดนทำงเขำกรงเทพฯมำไดเขำโรงเรยน

เมอเจอสงครำมกไดไปคมเขยงหม เมอสงครำมสงบกเขำเรยนตอในมหำวทยำลยวชำธรรมศำสตร

และกำรเมอง ใชเวลำวำงในกำรเปนเจำทำ ท�ำทำจอดเรอ แลวกขยบขยำยไปท�ำลอจสตกสงฟน

ใหกำรรถไฟและโรงงำนตำงๆจนกระทงไปเปนผรบเหมำท�ำถนนถงตอนนแมอำยยงไมครบยสบ

แตผมกไมใชเดกอกตอไปแลว

3. �������������������� - ���� 6.indd 107 22/2/2554 0:19:40

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๑๐๘

ลงหลกปกฐำน

กำรท�ำธรกจตำง ๆ ท�ำใหผมตองใชเวลำในกำรเรยนมำกกวำคนอน แตผมกมเวลำ

สรำงเนอสรำงตวจนเปนหลกเปนฐำนลวงหนำเพอนรนเดยวกนไปมำกมำยเชนเดยวกน ในขณะท

ระบบกำรคำชกน�ำผมไปในทตำงๆผมกกลบมำหำต�ำรำบำงไปซอชทมำอำนบำงและสงกำรบำน

บำงตำมสมควรแตจนใจทบำงครงกยงจนลมกระทงวนสอบหรอบำงทแมจะจ�ำวนสอบไดแตกออก

จำกปำมำสอบไมทน สงนท�ำใหผมกบคณจ�ำปน(ต.ม.ธ.ก. รน 4) สนทสนมคนหนำคนตำกนด

เพรำะแกท�ำงำนอยในส�ำนกทะเบยน มหนำทเกบคำลงทะเบยนจำกนกศกษำ ผมเองเปนหนง

ในนกศกษำทตองไปเสยคำลงทะเบยน(๒๐บำท)บอยทสด

ผมมำเรมไดอำนหนงสอเพอเรยนใหจบกชวงทตดใจจำกกจกำรตำงจงหวดมำสรำงตลำด

สรำงบำน สรำงครอบครวแลว และไดรบปรญญำในปเดยวกบทจอมพลสฤษดมำรบปรญญำดษฎ

บณฑตกตมศกดของคณะนตศำสตร สรปวำใชเวลำในกำรเรยนมหำวทยำลยรวมแลวประมำณ

๑4ปดวยกนคอเรยนจนหมดสภำพนกศกษำไปวำระหนงแลวถงไดกลบมำสมครเปนนกศกษำใหม

เรองรำวในมหำวทยำลยนนคอนขำงจะหำงไกลกบผม จ�ำไดแตวำเกลยดวชำนตกรรมเปนทสด

ตองลงทะเบยนกนหลำยครงกวำจะ(มเวลำไป)สอบจนผำนมำได

เมอเรยนจบ ตอนนนผมมเงนเกบไวพอสมควรแลว จงคดสรำงควำมมนคงในชวต

ทกรงเทพฯ และตดสนใจซอทบนถนนประดพทธแปลงหนง จำกนนผมกมนำยหนำมำตดตอใหซอ

ทตรงหวมมแยกสะพำนควำย นำยหนำคนนเปนพอของวำทภรรยำของผม เมอผมตดสนใจซอท

ตดตอกนไปตดตอกนมำกเลยจบเอำลกสำวเขำมำดวย คณแมของภรรยำกไดใหทดนแปลงทซง

ปจจบนเปนโรงแรมกำนตมณภรรยำของผมเธอเปนชำวเพชรบรครอบครวของเธอเปนทหำรอำกำศ

สวนตวเธอเองเปนครซงจบกำรเรอนมำพสำวของเขำกเปนต.ม.ธ.ก.รน๕

เมอแตงงำนและวำงแผนสรำงตลำดอยำงจรงจงผมกตองเจอกบพระรำชบญญต

สงเสรมทหำรท�ำใหผมตองไปเปนทหำรเรออยเกอบ๒ปตอนทผมซอทฟำกหวมมสะพำนควำย

เจำของทดนอกฟำกถนนหนงซงเปนคหบดชอหลวงเสรกมโครงกำรสรำงตลำดเหมอนกน ผมเลย

ตองรบออกจำกทหำรเพอมำท�ำตลำดแขงกบหลวงเสรเพรำะผมคดวำคนทท�ำเสรจกอนยอมมโอกำส

หำลกคำไดกอน

ในชวงทท�ำตลำดอยนนผมตองนงรถไปคมกำรรบสงวสดกอสรำงถงเทเวศรถนเกำ

เวลำนงรถมำกใหลกนองขบรถสวนผมนนชอบนงบนหลงคำชำวบำนทไดเหนตำงกนกวำผมเปน

คนงำนกอสรำงแตพอตลำดสรำงเสรจถงไดรวำเปนเจำของตลำดมำเอง

3. �������������������� - ���� 6.indd 108 22/2/2554 0:19:40

๑๐9วเชยรกลนสคนธ

ในชวตตอนหลงผมไดเขำมำเลนกำรเมองเปนผแทนรำษฎร ดวยควำมทเรำมำจำก

รำกหญำ ท�ำใหเรำรชวตของคนทกระดบ ทกอำชพ ทงกรรมกร คนคำขำย พวกหำบเรแผงลอย

หรอกระทงสนดำนของพวกขำรำชกำรประเภท “พเศษ” ดงนนตอนออกหำเสยงจงมองเหนปญหำ

ของทกฝำยอยำงชดเจนและพดไดตรงประเดน ท�ำใหไดรบเลอกตงใหเปนผแทนในสมยของ

จอมพลถนอมกตตขจร

เมอเขำไปอยในแวดวงกำรเมอง ผมกตองเบอหนำยกบควำมฉอฉลของคนกลมใหญ

ในวงกำรนแตละคนนนลวนแตเขำมำเปนผแทนของตวเองหรอวงศตระกลเพอท�ำธรกจเพอเกยรตยศ

ชอเสยงและควำมมหนำมตำในสงคม ผมทนอยแคสมยเดยวกตองถอยออกมำท�ำธรกจแตเพยง

อยำงเดยวตอมำผมกสรำงปมน�ำมนอพำรทเมนท และโรงแรม เรำกหำกนของเรำไปอยำงนกม

ควำมสขด ตอนหลงผมไปสรำงสวนปำปลกตนสกไวทลพบร สรำงเรอนไทยไวพกผอนอะไร

ของผมในเมอมอยำงนแลวกไมรจะไปพะวงอะไร

ผมคดวำควำมส�ำเรจของผมสวนหนงเปนเพรำะผมมโอกำสไดเรยนทธรรมศำสตร

ถำผมไมไดมำเรยนธรรมศำสตรกคงไมไดวสยทศนทท�ำใหมองโลกกวำงและไกลขนท�ำใหมองเหน

ชองทำงและวธท�ำมำหำกนตำงๆ

แมเมอเขำมหำวทยำลยแลวระบบของเรำจะเปนกำรเรยนแบบเสรมำก แตควำมเปน

มหำวทยำลยธรรมศำสตรมนมควำมลกซงในวญญำณของคนมำศกษำทนพลงจำกสถำบนนเหมอน

เปนพลงทซมเขำไปในหวใจของนกเรยนนกศกษำของมหำวทยำลยธรรมศำสตร

ถำพดถงดำนวชำกำร แมผมจะไมไดใชควำมร (ดำนกฎหมำย) ทเรยนมำไปประกอบ

อำชพทนำยควำม อยกำรหรอผพพำกษำ แตผมกไดใชควำมรกฎหมำยเปน “เกรำะ” ไมใหใคร

มำเอำเปรยบ และเปน “กรอบ” ไมใหผมเผลอไปเอำเปรยบคนอน ทผมมควำมส�ำเรจในชวตและ

มควำมสขไดในทกวนนไมใชควำมสำมำรถทเกดมำดวยตวเอง แตเปนสงทเกดกำรไดเลำเรยน

มำจำกวชำธรรมศำสตร ลองคดดวำถำตอนทผมเรยนจบจำกโรงเรยนเกษตรแลวไปตอคร ผมกคง

ไมไดมทกวนน

ถงธรรมศำสตร

ทผำนมำ ผมคดวำธรรมศำสตรเรำมกำรเปลยนแปลงไปในทำงทดเปนสวนใหญ เพรำะ

ชอของเรำ และควำมภำคภมทคนรนกอนสรำงไวมนค�ำคอเปนมำตรฐำนอยำงสงทคนรนหลง

ตองพยำยำมรกษำเอำไวมำตรฐำนเหลำนกคอจตวญญำณของธรรมศำสตรมนเปนอญมณททำน

อำจำรยปรดไดสรำงไวดแลวผลดนยอมไมสญหำย

3. �������������������� - ���� 6.indd 109 22/2/2554 0:19:40

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๑๑๐

ชอธรรมศำสตรจะตองเปนหลกในกำรพฒนำประเทศ ชอของเรำมนมควำมหมำยลกซง

คนทไดเรยนธรรมศำสตรแลว ยอมจะตองเปนคนทด คนรนผมกไดซำบซงกบสงเหลำนและ

มควำมภมใจในสถำบนของเรำจนมกำรตงเปนชมรม ต.ม.ธ.ก. ขนมำ แลวกยงมกำรตงสถำบน

ปรดฯ และมลนธปรดฯ ซงไดท�ำประโยชนและรกษำชอเสยงอนดงำมของทำนอำจำรยปรด

และธรรมศำสตรเรอยมำ

ตอนนเรำมอนสรณสถำนอำจำรยปรดอยทอยธยำ ผมกอยำกใหทำงมหำวทยำลยก

ดแลใหดกวำนหนอย ผมเองนนไดรบเกยรตจำกคณหญงพนศขเปนอยำงมำก คอไดใกลชด

เหมอนกบเปนลกคนหนง มอะไรทำนกฝำกเอำไว ผมกถอเปนหนำททจะตองเชดชเกยรตคณของ

ทำนอำจำรยปรด แตตอนนผมเองกอำยมำกขนทกท เมอท�ำอนสรณสถำนของทำนอำจำรยปรด

ไวแลวกอยำกจะสงตอใหมหำวทยำลยททำนสรำงขนมำกบมอเปนผรบมอบภำรกจในกำรเชดช

ทำนตอไปกหวงวำธรรมศำสตรจะมงบมอะไรจะไดชวยดแลพฒนำใหดกวำนเพรำะทนเปนบำนเกด

ของทำน กำรดแลรกษำอนสรณสถำนนมนจะเปนมงคลของธรรมศำสตร เปนกำรแสดงกตเวทตำ

ใหกบควำมเปนธรรมศำสตรทเปนรปธรรม

ผมอยำกใหชำวธรรมศำสตรร�ำลกถงเขมตนแรกๆของธรรมศำสตรเอำไวบำงเพรำะ

เขมตนแรกๆทวำนเรมจะหมดไปแลวขนำดรนๆผมก9๐กวำกนหมดไปแลวคนธรรมศำสตร

รนหลงควรจะภมใจททำนผประศำสนกำรไดสรำงมหำวทยำลยธรรมศำสตรไวเปนแสนยำนภำพ

ทำงปญญำเอำไวใหกบนองๆรนหลง

3. �������������������� - ���� 6.indd 110 22/2/2554 0:19:40

เดกวด

ผมชอสโข สวรรณศร เปนคนต�ำบลปำกทะเล อ�ำเภอบำนแหลม จงหวดเพชรบร

เรยกไดวำเปนเดกชนบทคนหนง พอของผมเปนหมอแผนโบรำณประจ�ำต�ำบล และมรำนขำย

ของช�ำซงเปดเปนรำนแรกในปำกทะเลแมผมเปนแมบำนและมหนำทชวยขำยของในรำนและท�ำ

ขนมขำยเปนงำนเสรม

ผมมพนอง๘คนถำทำนอำจำรยปรดไมไดตงมหำวทยำลยวชำธรรมศำสตรและกำรเมอง

ขนมำลกชำยคนท๓อยำงผมคงจะไมไดเรยนหนงสอแมจะสอบไดท๑ของโรงเรยนมธยมประจ�ำจงหวด

กตำมในสมยนนกระทรวงธรรมกำรก�ำหนดวำตองมอำย๗ขวบถงจะเขำโรงเรยนไดแตชวงเวลำกอนนน

พสำว ชวยสอนหนงสอใหผมอำนออกเขยนไดและคดเลขเปนตงแตกอนเขำโรงเรยน พอจะไปเขำ

ป.๑ ครใหญบอกวำใหผมเรยน ป.๒ ไดเลย และพอสอบ ป.๒ ผมกสอบไดคะแนนคอนขำงด

ครใหญกเรยกครประจ�ำชนป.4มำคยวำใหผมผำนชนป.๓ ไปเรยนชนป.4 ไดเลยผมเลยจบ

ชนประถมดวยอำยเพยง9ขวบเทำนน

ในชวงกอนจะขนชนมธยมผมปวยหนกอย ๒ เดอน พอผมกพยำยำมรกษำจนหำย

แตกำรปวยครงนนกท�ำใหผมไปเขำประจ�ำจงหวดไมทนจงตองเขำโรงเรยนเลกๆ ชอโรงเรยนมธยม

วดดอนไกเตยพอจะขนม.๒ผมกสอบเขำโรงเรยนประจ�ำจงหวด

สโข สวรรณศร

3. �������������������� - ���� 6.indd 111 22/2/2554 0:19:40

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๑๑๒

ในชวง ม.๑-ม.4 ผมกยงไมคอยมควำมสนใจในกำรเรยน สอบไดทไมคอยดนก

ตอนนนผมตองมำอยวดแกนเหลกในอ�ำเภอเมองเพรำะพอมเพอนเปนรองสมภำรอยทวดนน

ทจรงแมกมญำตอยในเมองหลำยคน แตกลววำถำใหอยบำนญำตจะโดนตำมใจจนเสยเดก กำรได

เปนเดกวดใหประโยชนกบผมมำก หลวงลงทำนเมตตำผมและสอนอะไรผมหลำยอยำงโดยเฉพำะ

ในดำนควำมเสมอภำคระหวำงลกศษยและควำมขยนอดทนในกำรเรยน

อำหำรกำรกนคอนขำงล�ำบำกเพรำะตองกนอำหำรทเหลอจำกกำรตกบำตรตอนเชำอำหำร

เยนทเรำกนอำจจะไมนำกนส�ำหรบเดกสมยน เพรำะเขำเอำอำหำรทกอยำงมำรวมกนเหมอนให

หมกน เขำเรยกแกงส�ำรวมกำรกนอำหำรเยนแบบนนบวำโหดรำยกบผมมำกเพรำะแมผมเปนคน

ท�ำกบขำวอรอย มำเจออำหำรแบบนผมเลยผอมลงตลอดเทอม เวลำกลบบำนตอนปดเทอมก

คอยกลบมำอวนครงหนง

ประสบกำรณเดกวดสอนใหผมเรยนรธรรมสงคมนยมรจกกำรสละของสวนตวเพอแบงปน

กบสวนรวมเพรำะเวลำพอเอำของกนมำฝำกเมอถงวดอำหำรนนกเปนของพระกอนแลวคอยเปน

ของเดกวดทกคนเทำๆกนไมใชของผม

กำรเปนเดกวดท�ำใหผมตองรบหนำทตำงๆ เหมอนทกคนตองลำงถวยลำงชำมตองท�ำ

ควำมสะอำด สมยกอนยงไมมสบ มอของเดกวดอยำงพวกผมจงเปนหดกนแทบทกคน แตเรำก

ภมใจกนวำเดกทสอบไดอนดบตนๆ ของจงหวดนนสวนใหญเปนเดกวดทงนนถำไมใชวดผมกเปน

วดยำงแขงกนอยสองวดผมมเพอนคนหนงอยวดยำงเรำสองคนกผลดกนไดท๑ท๒อยเสมอ

ผมคดวำควำมล�ำบำกเปนแรงผลกดนใหเดกวดอยำงพวกเรำมควำมพยำยำมมำกขน

ถนดคณตศำสตรมำเรยนภำษำ

ตอนทจบม.๖จำกโรงเรยนประจ�ำจงหวดนนผมยงไมรวำจะไปเรยนตอทไหนดตอนนน

ผมเคยไดยนค�ำวำจฬำฯ แลวเพรำะมญำตฐำนะดบำงคนมำเรยน แตธรรมศำสตรนนเดกบำนนอก

อยำงผมไมเคยไดยนมำกอนเลย

กอนเดนทำงเขำกรงเทพฯครโปรง สงแสงเตมทเคยเปนครสอนผมตอนม.๖(ตอมำ

ทำนไดมำเปนครใหญโรงเรยนสวนกหลำบวทยำลย) ทำนแนะน�ำวำ ผมเรยนคณตศำสตรและ

วทยำศำสตรไดด ควรจะไปเรยนจฬำฯ เพรำะเหมำะกบควำมสำมำรถนอกจำกนนกยงเปนสถำบน

เกำแกมชอเสยงมำกอนผมกคอนขำงเหนดเหนงำมกบทำนดวยในตอนแรกแตเมอมำถงกรงเทพฯ

พชำยผมซงมำอยกอนแลวไดเตอนสตวำตอนนธรกจรำนช�ำของบำนเรำเรมแยลงเพรำะมกำรแขงขน

มำกขนและเรำกยงมนองๆ อก๕คนทตองเรยนหนงสอเหมอนกนถำผมเรยนจฬำฯตองใชเงนมำก

3. �������������������� - ���� 6.indd 112 22/2/2554 0:19:40

๑๑๓สโขสวรรณศร

และตองใชเวลำ๖-๘ปกวำจะเรยนจบมำท�ำงำนไดแตถำเรยนโรงเรยนเตรยมของธรรมศำสตรเพยงสองป

กสำมำรถท�ำงำนไดแลวผมเลยคดวำเรำตองเอำครอบครวเปนทตงจงตดสนใจเลอกเรยนทธรรมศำสตร

ตอนหลงครโปรงมำเจอผมแลวกยงบนเสยดำยวำท�ำไมผมไมไปสอบทจฬำฯ ผมกเลยบอกวำทน

ใหโอกำสคนจนไดเรยนผมไดเงนพอเรยนจนจบ

แตแมผมจะเรยนธรรมศำสตรแลว นองสำวของผม ๒ คน กยงไมไดเรยนหนงสอ

เพรำะคนตำงจงหวดในสมยนนยงเชอวำเปนผหญงไมตองเรยนมำกกได อกอยำงหนงกเปนเพรำะ

ทบำนตองกำรคนมำชวยท�ำงำน สวนนองชำยคนเดยวของผมกไดมำเรยนตอทโรงเรยนวดจนจบ

แลวกไปเขำโรงเรยนนำยเรอ

ควำมจรงแลวเดกบำนนอกอยำงผมไมมเวลำจะมำคดวำสงคมมองธรรมศำสตรอยำงไร

หรอมองจฬำฯอยำงไรพวกเรำสวนใหญแคคดวำไดเรยนหนงสอกดมำกพอแลวกำรยกยองชนชม

สวนใหญจะมำจำกภำยหลงควำมส�ำเรจกำรศกษำ เรำออกมำท�ำงำนแลวไดเปนผพพำกษำ อธบด

ปลดกระทรวงเอกอครรำชทตหรอกระทงรฐมนตร

สมยทพวกเรำนกศกษำเตรยมจบกำรศกษำออกมำท�ำงำนกนแลวนนกลำวไดวำในทก

กระทรวงทบวงกรมและสวนรำชกำรทวประเทศลวนมพวกเรำท�ำงำนอยเปนสวนใหญยงกระทรวง

มหำดไทยกระทรวงกำรตำงประเทศและศำลเรยกไดวำขำรำชกำรแทบทงหมดมำจำกธรรมศำสตร

ควำมเปนอย

เมอเขำมำอยกรงเทพ ผมไดมำอำศยอยกบนำวำตรเฉลม ศกนวฒน(ภำยหลงไดเปน

พลเรอโท)เพรำะเปนเดกวดเดยวกนตงแตอยเพชรบรทำนเปนรนพผม๘ปเขำมำเรยนตอโรงเรยน

สวนกหลำบและโรงเรยนนำยเรอทำนกสอบไดท๑ตลอดคณพอผมบอกพเฉลมวำถำเรยนจบแลว

จะขอฝำกนองดวย ทำนกรบปำกและรบพชำยผมไปอยดวยกอน เมอผมจบ ม.๖ กตำมมำอยกบ

พเฉลมอกคน

แผนก ต.ม.ธ.ก.

โรงเรยนเตรยมฯทเรำเรยกกนดวยควำมคนปำกจรงๆ แลวเขำไมเรยกโรงเรยนเตรยมฯ

แตเรยกวำแผนกเตรยมปรญญำของมหำวทยำลย ทำงมหำวทยำลยถอ “โรงเรยนเตรยมฯ” เปน

แผนกหนงของมหำวทยำลย ผทเรยนในแผนกเตรยมปรญญำฯ กเรยกวำนกศกษำ ไมใชนกเรยน

อยำงทอนดงนนพวกผมจงไดเปนนกศกษำกนตงแตอำย๑๕ป

3. �������������������� - ���� 6.indd 113 22/2/2554 0:19:40

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๑๑4

ผประศำสนกำร มธก.

กอนจะเขำโรงเรยนเตรยมฯนน ผมไมเคยรจกทำนอำจำรยปรดมำกอน เมอเขำมำ

เปนสวนหนงของธรรมศำสตรแลว ผมกเรมไดรบทรำบขอมลเกยวกบทำนมำกขนเรอย ๆ ขอมล

เหลำนนท�ำใหผมคดวำทำนเปนผทถงพรอมทงดำนวชำกำร ควำมร ควำมสำมำรถอยำงอจฉรยะ

ในหลำยดำนไมวำจะท�ำหนำทใดๆ กท�ำเพอประเทศชำตเปนส�ำคญเปนนกกฎหมำยกใชกฎหมำย

เปนประโยชนเพอสวนรวมและเปนนกกำรเมองในดวงใจของสจรตชนทงหลำย

สงทนำทงทสดเกยวกบทำนกคอ วสยทศน ซงทำนสำมำรถมองเหนควำมเปนไป

ของสงคมขำงหนำเปน๒๐-๓๐ปทำนพดถงกำรอนรกษปำกำรขดคอคอดกระและคำดกำรควำม

เปนไปทำงเศรษฐกจของไทยทจะตองปรบตวใหเขำกบเศรษฐกจโลกอยำงแมนย�ำและทส�ำคญมำก

คอคำดกำรสงครำมโลกครงท๒ วำฝำยสมพนธมตรจะเปนผชนะ โดยสรปแลวเรำไดทำนอำจำรย

ปรดเปนตนแบบแหงควำมซอสตยสจรตและกำรเสยสละอยำงแทจรงใหแกสงคมและประเทศชำต

ถงแมระยะหลง ทำนจะถกมรสมทำงกำรเมอง ท�ำใหทำนตองพลดพรำกจำกบำนเกด

เมองนอนเปนระยะเวลำนำน ทำนกยงไมละทงอดมกำรณ ทำนยงเขยนบทควำมไปพดสนทรพจน

ทสมำคมนกเรยนไทยในตำงประเทศใหควำมรทเปนแกนแทใหแกคนรนหลง

กำรสอบเขำ ต.ม.ธ.ก.

กำรสอบคดเลอก สอบเพยง ๒ วชำ คอภำษำไทยและภำษำองกฤษ ภำษำไทย

ผมจ�ำไดดวำ เขำใหแตงเรยงควำมพทธภำษตทวำ “ส. จ.ป. ล. วนมตโตกถ� โสปณฑโตภเว

กำรเวนจำกกำรฟง คด ถำม และจดแลว จะเปนบณฑตไดอยำงไร” ซงถอวำเปนกำรเขยนทยำก

เพรำะเรองของพทธศำสนำ ตองมผลเกดขนจำกเหต สวนวชำภำษำองกฤษยำกมำก ส�ำหรบเดก

ทจบจำกชนบทอยำงผม

ผมจ�ำไมไดวำมคนสมครเทำไหร แตจ�ำไดวำสอบไดเกอบ ๑,๒๐๐คน เขำจดหองตำม

คะแนนสอบเขำจดหองเรยน๒๐หองผมสอบไดท4๐๐เศษจงไดอยหอง๘

สวนเรองเพอนผหญงผมไมมกรจกทกทำยกนบำงตอนนนผมอำยแค๑๕ปเจอผหญง

เปนสำวอำยมำกกวำผมสวนใหญผมกเขนอำยไมรจกวำกำรจบผหญงเขำท�ำกนอยำงไร

ระหวำงเรยนกไมมเพอนมำกนกนอกจำกเรยนหองเดยวกนแตทนเขำมกำรเปลยนหอง

ทกครงเมอมกำรสอบประจ�ำภำคเรยน โดยเรยงล�ำดบตำมคะแนนทสอบได หลงจำกสอบภำคตน

ผมไดท ๘๐ ผมกไดเลอนขนหอง ๒ พอสอบภำคปลำยผมสอบไดท ๕๐ ควรจะไดอยหอง ๑

แตเขำเกดมระเบยบใหมเลกเปลยนหองเรยนเพรำะขณะนนกระดำษแพง กำรเปลยนหองตองใช

กระดำษท�ำบญชรำยชอใหมจงเลกไป

3. �������������������� - ���� 6.indd 114 22/2/2554 0:19:40

๑๑๕สโขสวรรณศร

เขำแถวกอนเขำหอง

โรงเรยนเตรยมฯของเรำไมไดเขำแถวเคำรพธงชำตรวมกน แตยนแยกกนตำมระเบยง

หนำหองเรยนของตวเองซงใหญพอใหนกเรยนทง๖๐คนยนเขำแถวพรอมกนไดพอเพลงชำตขน

กมคนชกธงขนและเมอเพลงจบพวกเรำกเขำหองเพอรอใหครมำสอน

คำบเรยน

ตำรำงสอนของโรงเรยนเตรยมนนจดเวลำใหแตละวชำไว ๕๐ นำท ท�ำใหนกศกษำ

มเวลำ๑๐นำทเพอพกสมองกอนจะเปลยนไปเรยนวชำอนใน๑๐นำทนนพวกเรำจะออกมำยนอย

หนำหอง คยกนบำง พกผอนบำง ทกตนชวโมง ครผควบคมหองจะใหพวกเรำออกมำพกสมอง

ทกคนพอถงเวลำกกลบเขำไปในหองเหมอนเดม

คำใชจำยประจ�ำวน

ผมอยบำนพเฉลม เวลำจะไปโรงเรยนกเดนมำทวดแจง ขนเรอขำมฟำก ๓ สตำงค

แลวกขนรถรำงชน๒ระยะละ๑สตำงคแตธรรมศำสตรมนครอมระยะผมจงตองเดนจำกทำเตยน

มำททำรำชวรดษฐเพอจะไดขนรถรำงระยะเดยว๑สตำงคสรปวำใชคำเดนทำงไปกลบ๘สตำงค

โดยจะไดเงนมำใชจำยทงหมด๒๕สตำงคกตองบรหำรใหใชไดทงวน

๒๕สตำงคในสมยนนกถอวำไมไดมำกอะไรแตถำมคนอนๆ แมคนฐำนะดเชนลกชำย

พระยำมไหสวรรยอยำงคณกฤชสมบตศรกยงไดเงนประจ�ำวนเทำผมตอนนนโรงเรยนพกเทยง

เวลำเทยงครง คำอำหำรอยำงขำวแกงก ๑๐ สตำงคเทำนนเอง ตอนหลงทำนอำจำรยปรดกยง

อตสำหเปดรำนทขำยขำวแกงแค ๕ สตำงค เสยแตวำรำนดงกลำวจะตองเขำควกนยำวเหยยด

และมกจะมแตแกงไก ผมชอบแพนงเนอ ผมกไปซอพะแนงเนอรำนอน แลวเพมขำวเปลำอก

๒สตำงคผมกไดกนเทำกบสองจำนในรำคำ๑๒สตำงค

ในชวงเวลำพกเทยงนคณถนดศรเขำจะมำรองเพลงใหพวกเรำฟงโดยคณอนดบรองเดช

รน๕กจะเอำหมวกยวชนทหำรมำเรยไรพวกเรำพวกเรำกควกใหกนไปคนละสตำงคสองสตำงค

คณถนดศรมแววเปนนกรองตงแตตอนนนพอเขำเรมจะรองเพลงพวกเรำกจะลอมวงกนฟงเงนท

เกบไดกไมไดเอำไปไหนแตไปชวยพวกเรำทไมมเงนใช

3. �������������������� - ���� 6.indd 115 22/2/2554 0:19:40

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๑๑๖

ครด

โรงเรยนเตรยมฯของเรำนนนอกจำกหลกสตรเยยมแลวครกคณภำพคบแกวในโรงเรยน

มดร.ฝรงเศสหลำยทำนเชนดร.ถนดคอมนตรครบณยเจรญชยและครยอดรกกรรณสต

ส�ำหรบวชำภำษำองกฤษกมทงครฝรงเจำของภำษำ ครทเปนลกครงส�ำเนยงองกฤษ

แทๆ วชำภำษำบำลวชำพทธประวตและวชำศลธรรมกไดอดตพระเปรยญ9ประโยคอยำงครทบ

วรกณฑและครธนตอยโพธ(ตอมำเปนอธบดกรมศลปำกร)มำสอนใหกำรเรยนภำษำบำลท�ำให

ภำษำไทยเรำดขนไปดวยเพรำะไดเรยนรำกฐำนของภำษำมำเปนอยำงด เรยนไปเรยนมำจำกคนท

ไมชอบภำษำเลยกลบกลำยเปนวำวชำทผมชอบทสดคอวชำดำนภำษำทงบำล ไทยและองกฤษ

แตวชำภำษำฝรงเศสยงไมคอยถกกนเทำไหร

นอกจำกภำษำแลวเรำยงมวชำปรชญำเทคโนโลยประวตศำสตรสำกลประวตศำสตรโลก

ดนตรสำกลพอขนป๒มวชำควำมรทวไปเกยวกบกฎหมำยควำมรทวไปเกยวกบบญชเพรำะฉะนน

ผมรบญชและกฎหมำยเบองตน ตงแตอยโรงเรยนเตรยมฯ พอเขำมหำวทยำลยนกศกษำเตรยมฯ

อยำงเรำกเลยสบำยมำก

ผอ�ำนวยกำรของโรงเรยนเตรยมฯรนผมคอ ดร.ทว ตะเวทกล โดยมครอำบ คอมนตร

เปนผชวย

นอกจำกนนกยงมครประจ�ำหองซงเปนธรรมศำสตรบณฑตทเพงจบปรญญำครเหลำน

ไมมหนำทสอน แตมหนำทดแลควำมเรยบรอยในหองเรยน ตงแตชวยอธบำยควำมตำง ๆ ท

นกศกษำไมเขำใจบำงวชำทอำจจะสอนเปนภำษำองกฤษหรอบำงวชำทครเขำไมคอยมเวลำมำสอน

ทละหองตอนบำยกตองเรยนกนทำงไมโครโฟนซงจะถำยทอดเสยงใหไดยนหมด๒๐หองเวลำเรำ

มตรงไหนไมเขำใจพวกครประจ�ำหองชวย

วชำทตองเรยนรวมกนอยำงนเทำทจ�ำไดกมวชำภมศำสตรสำกลของครกษมจำตกวณช

ซงจบจำกองกฤษ วนแรกททำนมำสอน พอทำนขนค�ำวำ “Theatmosphere...” พวกเรำงงกน

ไปเลยเพรำะทำนพดแอคเซนทแบบคนองกฤษ ผมนนจบควำมไมไดเลย เพรำะเรำเรยนมำจำก

บำนนอกส�ำเนยงกเปนอกอยำงหนงพอมำเจอส�ำเนยงองกฤษแทเขำไปกงงเปนไกตำแตกในเวลำ

แบบนเองทครประจ�ำหองตองมำชวยชวตพวกเรำ เพรำะสงเกตจำกสหนำของพวกเรำกพอจะรวำ

เรำมปญหำแน ครประจ�ำชนจะเขยนศพทยำกๆให สวนใหญวชำทเรยนตอนบำยจะเปนวชำท

สอนดวยไมโครโฟนหมดเลย ยกเวนวชำดนตรซงครพระเจนดรยำงค จะเปนผสอน ตองสอน

ทละหองเพรำะวชำดนตรตองมกำรอธบำยตวตอตวตลอดเวลำ

3. �������������������� - ���� 6.indd 116 22/2/2554 0:19:41

๑๑๗สโขสวรรณศร

สงทไดจำกกำรเรยนทยงตดตวผมมำจนทกวนนกคอ กำรเขยนเรยงควำม ทกเรอง

เขำน�ำพทธภำษตมำใหเรำเขยน ซงเรำไดน�ำมำปฏบตดวย โดยเฉพำะเรอง “กำรบชำผทควรบชำ

เปนมงคลอนสงสด”ผควรบชำอยำงยงของผมมพอแมหลวงลงพเฉลมแลวกมทำนอำจำรยปรด

ซงเปนเหมอนพอผมดวยอกคนหนงเปนพอทท�ำใหผมไดเกดมำในสงคมน

กำรท�ำโทษ

ในโรงเรยนเตรยมฯมครคนหนงซงพวกเรำรสกวำมหนำทอยอยำงเดยวคอเฆยนนกศกษำ

จ�ำไดวำทำนเปนขำรำชกำรชนโท ชอประชม กลำหำญ เปนผชวยผอ�ำนวยกำรฝำยปกครอง

ในสมยกอนนกศกษำสวนใหญของทกโรงเรยนจะเรยบ ๆ รอย ๆ กนทงนน เรองทถอวำเปน

เรองใหญทสดในสมยนนกเปนแคเรองกำรสบบหรในหองน�ำเทำนนเอง เวลำอำจำรยจบไดกจะถก

เรยกมำตกนหนำหองเรยนทตนกไมไดจะหมำยใหเจบทำงกำยแตเปนกำรตประจำนใหอำยเพรำะ

เปนกำรตตอหนำเพอนๆตอหนำผหญง

ผมเองกเคยโดนท�ำโทษกบเขำเหมอนกน ไมใชเรองสบบหร แตเปนเพรำะวชำภำษำ

ฝรงเศสเจำปญหำซงผมไมชอบเรยนเพรำะขเกยจทองเวรบและไวยำกรณตำง ๆ วนหนงคณคร

ถำมวำ ค�ำวำพกผอนภำษำฝรงเศสวำอยำง ผมกตอบวำ “rest ครบ” เพรำะผมนกไมออก ทำน

ลงโทษใหผมยนบนโตะเรยนกลำงหอง๑ชวโมงเตมๆท�ำใหตองอำยผหญงตงแตนนมำภำษำ

ฝรงเศสของผมกดขนเยอะทจรงกำรลงโทษแบบนแมจะนมนวลทำงกำยแตกไดผล

สมยนนควำมผดทมโทษหนกอกอยำงหนงกคอกำรลอกขอสอบซงจะโดนตดชอบนบอรด

ประกำศวำ นกศกษำตอไปนพนจำกสภำพกำรเปนนกศกษำเตรยมฯแลว เพอไมใหใครเอำเปน

เยยงอยำง

เอนเตอรเทนเมนท

สมยนนไมคอยจะมกจกรรมบนเทงเรงใจส�ำหรบวยรน แมแตทวกยงไมม คนรนผม

กไดแตฟงวทยกรมประชำสมพนธอยำงเดยวในนนกจะมพวกขำวเพลงละครโฆษณำและอะไร

ตออะไร

เวลำผมอำนหนงสอ ท�ำกำรบำนผมจะเปดวทยไปดวย และสำมำรถรทงขำวและท�ำ

กจกรรมของผมได

นอกจำกกำรฟงวทยแลวผมกยงอำนหนงสอเพอควำมเพลดเพลนบำงแตสมยนนมนยง

ไมมหนงสอใหอำนเยอะและรำคำกแพงเรองทไดอำนจรงๆกคอเรอง“พลนกรกมหงวน”

3. �������������������� - ���� 6.indd 117 22/2/2554 0:19:41

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๑๑๘

นกศกษำเตรยมรนผมคนหนงกเปนนกเขยนใหญซงไดเปนถงศลปนแหงชำต ชอทวป

วรดลกเขำเขยนหนงสอมำตงแตเรยนทโรงเรยนเตรยมฯโดยเขยนบทประพนธตำงๆดวยลำยมอ

แลวกแจกจำยใหเพอนอำนพอไดมำพวกเรำกผลดกนอำนจนทว

แตงตว

สมยนนผหญงกแตงกระโปรงสน�ำเงนใสเสอขำวแลวกตดตรำสญลกษณเตรยมมธก.

สวนนกศกษำชำยแตงชดยวชนทหำรเพรำะเมอทหำรมอ�ำนำจเขำกตงกรมยวชนทหำร

ในแตละโรงเรยนกจะตองมชวโมงฝก พอเลกเรยนแลวกมำฝกยวชนทหำร แตเอำเขำจรงกไมได

ฝกหนกอะไร มแคกำรฝกยงปน และระเบยบแถวธรรมดำ โดยทหำรเปนคนมำฝกใหถงทโรงเรยน

เวลำทเรำฝกกนพวกผหญงกไปเลนกฬำกนเพรำะไมตองฝกเนตรนำรแบบสมยมธยมแลว

บรรยำกำศงำนฟตบอลประเพณ

ประสบกำรณของผมกบงำนฟตบอลประเพณนนเกดขนในชวงทยงเรยนโรงเรยนเตรยมฯ

เปนสวนใหญเพรำะตอนทเปนนกศกษำตองเรยนจนไมมเวลำและเงนไปเทยว

บรรยำกำศงำนในตอนนนกสนกสนำนดมำกพวกเรำออกจำกบำนกนตงแตเชำเดนบำง

ขนรถรำงบำงแลวแตใกลไกลเวลำไปกไปเพอจะไปเชยรธรรมศำสตรไอเรองทจะไปจบผหญงนน

ไมมอยในหวเพรำะเรำยงเดกเกนไป

สมยนนงำนบอลยงไมมกำรจดกำรมำกมำยเหมอนตอนน ไมมกำรเกบคำผำนประต

ไมมเชยรลดเดอร ไมมขบวนลอกำรเมอง ไมมกำรซอมเชยรใด ๆ ไปถงกไปนงรองเพลงทรองวำ

“มธก.ไมเคยยอกฬำใด...” แลวกเพลงอนอกไมกเพลง กำรแปรอกษรกรสกวำจะเหนตอนทเปน

นกศกษำแลว แตผมกไมแนใจเพรำะสมยทยงไปงำนนพวกเรำนกศกษำเตรยมตองนงอฒจนทร

ดำนบนสงๆเพรำะดำนลำงนกศกษำเกำของธรรมศำสตรเขำนงกน

เรยนทำงไปรษณย

พอผมขนป ๒ จ�ำไดใกล ๆ วสำขบชำ มกำรทงระเบดอยำงหนก โรงเรยนจงสงปด

กำรเรยนกำรสอน โรงเรยนเตรยมอดมของจฬำเขำใหนกศกษำไปเรยนทเชยงใหมกบรำชบร

ของเรำบอกใหนกศกษำกลบบำนเกด เขยนทอยไวใหโรงเรยน แลวทำงโรงเรยนจะสงชตควำมร

และกำรบำนไปใหนกศกษำเตรยมฯรน๖อยำงผมไดเรยนหนงปแตผมกแปลกใจวำพวกรน๗

ซงไมไดเรยนเลยกลบมคนเกงๆหลำยคนบำงคนกไดเปนรฐมนตรหลำยคน

3. �������������������� - ���� 6.indd 118 22/2/2554 0:19:41

๑๑9สโขสวรรณศร

ตอนนนวชำทเรำไดเรยนมนเปนวชำใหมๆทงนนเรำตองเรยนวชำเทคโนโลยในสมย

ทค�ำวำเทคโนโลยยงไมมใครรจกมสอนวชำปรชญำซงควรจะตองเรยนในระดบปรญญำ

พอขนป ๒ ทำงโรงเรยนเขำบอกวำพวกเรำรภำษำฝรงเศสพอสมควรแลว ตอไปบำง

วชำจะสอนและสอบเปนภำษำฝรงเศส เชน ประวตศำสตร ผมกคดวำตำยแลว ภำษำฝรงเศส

ของเรำยงไมกระดกเลย แตเมอโรงเรยนปดกำรเรยนกำรสอนจนเรำตองเรยนทำงไปรษณยแบบน

เขำเลยอนโลมใหเรยนเปนภำษำไทยตอนนนในจงหวดเพชรบรมนกศกษำเตรยมไมกคนพวกเรำ

กนดมำรวมหวกนชวยกนเรยนแตกตองเขำใจวำพวกเรำกมแต“ควำมไมร”เหมอนๆกนมนก

ชวยอะไรกนไมไดมำก เวลำไมร ไมเขำใจอะไรกหำคนถำมล�ำบำก เพรำะตำงจงหวดมนไมมใคร

มควำมรในวชำแปลก ๆ ทเรำเรยนได แตพอถงเวลำสอบประจ�ำเทอม ทกคนกตองเขำกรงเทพ

เพอมำสอบถำขำดสอบกถอวำตก

ในภำวะสงครำมแบบน เพชรบรดจะไมไดรบผลกระทบจำกสงครำมสกเทำไหร คอเรำก

มภำวะขำวยำกหมำกแพงบำงตำมสภำพทมนไมปกตแตกไมถงกบตองอดอยำกอะไร

สมยนนถำคณซอผำมำพบหนง รอไปสกครงเดอนรำคำผำจะขนไปอก ๕๐% แตพอ

ผมทำนเปนคนซอ แมจะเหนคนอนท�ำอยำงนนแตพอกยงขำยผำเทำรำคำทซอมำเพรำะไมอยำก

ไปซ�ำเตมเอำเปรยบคนอนในยำมทล�ำบำกกนทงนนโดยสรปแลวพวกเรำกประคบประคองครอบครว

ของเรำจนสนสงครำมตอนนนบรรดำเดกเตรยมฯทงหลำยกกลบไปเรยนตอพรอมจะเปนนกศกษำ

มหำวทยำลยวชำธรรมศำสตรและกำรเมอง

จบเตรยมเขำธรรมศำสตร

ผมจบเตรยมในป๒4๘๖ขณะอำย๑๗ปอำยของผมยงไมถงเกณฑเขำรบขำรำชกำร

ผมจงตองตระเวนไปตำมบรษทตำง ๆ วำพอจะมงำนใหผมท�ำหรอไม เมอเขำไปตดตอบรษท

ไหนผมกจะทงชอและชองทำงตดตอไวบรษทเหลำนนเขำกรบไวดวยมมำรยำทแตผมกทรำบดวำ

ชวงหลงสงครำมใหม ๆ อยำงนเขำตองมนโยบำยเรยกคนเกำกลบมำท�ำงำนกอน ผมเลยตองให

ญำตผใหญทำนหนงชวย ทำนถำมผมวำพมพดดเปนหรอเปลำ ผมพมพดดไมเปนเพรำะชวงเวลำ

ทควรจะไดเรยนพมพดดในโรงเรยนเตรยมฯ โรงเรยนกตองปดหนสงครำมจนคนรนผมสวนใหญ

ไมไดเรยนพมพดด จะไปเรยนขำงนอกกไมมเงนจะเรยน ผมเลยตดสนใจกลบไปเรยนหนงสอ

อยำงเดยวอยหนงปและคอนขำงท�ำไดดในป๑นผมสอบผำนหมดทง๘วชำทลงไปเพรำะม

เวลำอำนหนงสอมำก

3. �������������������� - ���� 6.indd 119 22/2/2554 0:19:41

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๑๒๐

ในชวงนเองทผมตองประสบปญหำทำงกำรเงนเพรำะหลงสงครำมเงนบำทมคำลดลงมำก

จำกกวยเตยวชำมละ๕-๑๐สตำงคกกลำยเปนชำมละบำทตอนนนพอใหเงนผมเดอนละ๕๐บำท

นบวำยงโชคดทตอนนนพเฉลมเขำกยงใหอยฟร และกนฟรทงมอเชำและเยน สวนมอกลำงวน

ไมคอยไดกนเพรำะตองเผอเงนไวเปนคำสมครสอบคำเดนทำงและคำหนงสอสวนใหญกซอกลวย

น�ำวำมำหวหนงแลวกแบงกนกนกบเพอนซงดหนงสอดวยกนชวงเวลำหลงสงครำม สวนหนงสอ

ตองไปซอหำหนงสอตำมรำนเกำๆเพรำะรำคำถก

ขนป ๒ ผมกสมครรบรำชกำรไดเพรำะอำยครบ ๑๘ ป ตอนนนงำนหำยำก ผมเหน

พเฉลมเปนผใหญทำงทหำรเรอ จงขอใหชวยฝำกให พเฉลมแนะน�ำผมวำทไหนเขำมสอบกไป

ลองสอบดถำไมไดจรง ๆ คอยคยกนใหม ตอนแรกกผดหวงนด ๆ แตพอมำคดไดวำทำนหวงด

ใหเรำตอสดวยล�ำแขง ค�ำแนะน�ำของทำนจงท�ำใหใหผมกำวหนำในชวตดวยกำรตอส ทกต�ำแหนง

ไดมำเพรำะกำรสอบแขงขนเทำนนไมเคยเปนเดกฝำก

ผมตระเวนไปทวกรงเทพฯ ไมมทไหนเขำรบสมคร กอนกลบบำนกเดนผำนกรมทดน

กเขำไปดปรำกฏเขำรบสมครและวนรงขนเปนวนสดทำยผมจงรบไปสมครทนทและสอบได

ในทสดผมกเขำท�ำงำนทกรมทดนได เพรำะเขำไมมสอบพมพดด แตเขำไปแลวผมก

รสกวำอะไรๆมนดโบรำณไปหมดพอดอก๒ปตอมำมประกำศวำส�ำนกงำนกำรบนพลเรอน

จะตงหนวยงำนใหมในกระทรวงคมนำคม เปนส�ำนกงำนขนกบกรมกำรขนสง ผมเลยไปสอบทนน

เขำมกำรสอบพมพดดดวย ซงตอนสอบผมพมพไปไดบรรทดเดยวกหมดเวลำ ผมคดวำไมไดแน

พอผลออกมำปรำกฏวำผมสอบไดท ๑ ทงทคะแนนพมพดดไดเกนศนยเลกนอยเทำนนอยำงไรกด

เมอไดงำนผมกไมตองรบกวนเงนจำกพอแมอกตอไป

ผมคดวำสงทชวยใหผมสอบไดกคอสงทเรยนมำจำกโรงเรยนเตรยมปรญญำ และผมยง

สำมำรถน�ำไปประยกตใชในกำรท�ำงำนไดอกสงนนกคอควำมสำมำรถในกำรจบประเดนนนเอง

ในกำรท�ำงำนรำชกำร หรองำนอะไรกแลวแต ส�ำคญทสดคอกำรจบประเดน ถำคณจบ

ประเดนของเรองไมถก เวลำรำยงำนผใหญกรำยงำนดวยควำมเยนเยอ เขยนไป๓หนำ4หนำ

แลวผใหญยงหำประเดนไมเจอ อยำงนกหมดโอกำสกำวหนำ ในสวนตวผมนนสำมำรถท�ำงำน

ไดกำวหนำกเพรำะผมสำมำรถเขยนอธบำยอะไรไดสนกระชบและมประเดนส�ำคญครบถวน อะไรท

เปนขอเสนอแนะ เปนควำมคดของเรำ ผมกพยำยำมเขยนเหตผลสนบสนน ควำมสำมำรถนผม

ไดฝกฝนมำจำกหลกทเรำเรยนมำจำกกำรเขยนเรยงควำมพระพทธภำษต

อกสงหนงทผมไดจำกกำรเรยนในธรรมศำสตรกคอ จตวญญำณและจตส�ำนก จ�ำไดวำ

ทำนอำจำรยปรดเคยใหโอวำทบณฑตรนผมวำวชำควำมรทไดร�ำเรยนไปนนนอกจำกจะใชเพอควำม

3. �������������������� - ���� 6.indd 120 22/2/2554 0:19:41

๑๒๑สโขสวรรณศร

กำวหนำของตวเองแลวกควรใชเพอสรำงประโยชนเพอคนอนและสงคมสวนรวมดวยบำนผมเปน

ธรรมศำสตรกนเกอบทงบำนทงผม ภรรยำและลกคนเลกและลกสะใภ พวกเรำกพยำยำมท�ำตำม

โอวำทน

ยบโรงเรยนเตรยมฯ

โรงเรยนเตรยมปรญญำมหำวทยำลยวชำธรรมศำสตรและกำรเมองเปดสอนนกศกษำไดเพยง

๘รนทหำรกเขำมำแทรกแซงกำรจดกำรหลกสตรของรนสดทำย โดยเปลยนใหเรำเรยนหลกสตร

เดยวกบโรงเรยนเตรยมอดมซงอำงวำเปนหลกสตรทใชทวรำชอำณำจกรนกศกษำเตรยมฯรน๘

ตองไปสอบขอสอบวชำทตวเองไมไดเรยนมำกอนอยำงวทยำศำสตรและคณตศำสตร ในจ�ำนวน

๕๐๐ คนของรน ๘ จงสอบผำนไปเพยง ๓๐๐ คนเทำนน สวนทเหลอธรรมศำสตรกรบเขำเรยน

โดยใหสอบผำนหลกสตรเตรยมปรญญำเดมแทน

แมจะถกกลนแกลงใหสอบขอสอบคนละหลกสตรกบทเรยนมำ แตนกศกษำเตรยมฯ

รนท๘กไวลำยใหธรรมศำสตรดวยกำรควำคะแนนอนดบท๑-๕ของประเทศไทยมำไดนอกจำกนน

ในอนดบท ๑-๕๐ กเปนนกศกษำของโรงเรยนเตรยมปรญญำเสยเกนครง ซงเปนขอพสจนวำ

หลกสตรกำรเรยนกำรสอน และครของแผนกเตรยมปรญญำมหำวทยำลยวชำธรรมศำสตรและ

กำรเมองนนมคณภำพเหนอกวำทเรยนกนทวไปในสมยนน

หลงจำกทถกแทรกแซงกำรจดท�ำหลกสตรกำรเรยนกำรสอน แผนกเตรยมปรญญำ

มหำวทยำลยวชำธรรมศำสตรและกำรเมองกตองหำครวชำวทยำศำสตรมำสอนนกศกษำรนสดทำย

และในทสดแผนกเตรยมปรญญำมหำวทยำลยธรรมศำสตรกตองถกยบไปในป๒49๒

ตอนนนนอกจำกแผนกเตรยมปรญญำจะตองถกยบไปแลว ยงมควำมเปลยนแปลงท

ส�ำคญอกอยำงหนง นนกคอกำรเปลยนชอมหำวทยำลยจำกมหำวทยำลยวชำธรรมศำสตรและ

กำรเมองมำเปนมหำวทยำลยธรรมศำสตรในตอนนนพวกเรำคอนขำงโวยวำยเรองนกนพอสมควร

แตอำจำรยปวยกออกมำบอกวำค�ำวำ“ธรรมศำสตร”นนไดรวมเอำกำรเมองไวดวยแลวกำรตดออก

ไมไดท�ำใหควำมหมำยและอดมกำรณของมหำวทยำลยของเรำเปลยนแปลงไปเลย

ในหลวงพระรำชทำนปรญญำบตรรนแรก

ผมใชเวลำเรยนธรรมศำสตรบนฑตอย 4 ปครง เพรำะระยะทท�ำงำนทกรมทดนนน

เขำไมใหเวลำใหมำเรยนหนงสอไดผมตองใชกำรอำนและถำมเพอนๆทเขำเรยนประจ�ำ

ควำมภมใจอยำงหนงของคนทจบปรญญำตรรนเดยวกบผมกคอ พวกเรำเปนรนแรก

ทพระบำทสมเดจพระเจำอยหวเสดจพระรำชด�ำเนนมำพระรำชทำนปรญญำบตร

3. �������������������� - ���� 6.indd 121 22/2/2554 0:19:41

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๑๒๒

สมยนนกอนทเรำจะไปรบใบปรญญำ วำทบณฑตจะตองเขำรบกำรอบรมเตรยมพรอม

เปนบณฑตเปนเวลำ๗วนตอนนนคณบดสำรกจปรชำเพอนต.ม.ธ.ก.รน๖เปนประธำนบณฑต

รน 9๒ จอมพลป. พบลสงครำม นำยกกตมศกดใหเกยรตมำรวมกำรอบรมดวย ผมจงเสนอให

กรำบบงคมทลฯในหลวงมำพระรำชทำนปรญญำบตรใหบณฑตของธรรมศำสตร เพรำะจฬำฯเขำก

ท�ำมำนำนแลว

พอเสนอไปคณบดทำนกเหนดวย เรำสองคนกไปพบหำรอกบเลขำธกำรมหำวทยำลย

ทำนกไปเสนอนำยกสภำมหำวทยำลยและไดรบกำรเหนชอบและท�ำหนงสอกรำบบงคมทลส�ำเรจ

จงเปนบณฑตรนแรกทไดรบพระรำชทำนปรญญำ

ตอนนนมปญหำอยวำ ปนนมบณฑต ๒๐๐ คน แลวใครจะรบกอนรบหลง คยกนไป

คยกนมำกเหนวำมวธเดยวคอเอำคะแนนทเรยนมำทง4ปมำรวมกนแลวใหรบปรญญำตำมล�ำดบ

คะแนน ตอนนนเขำใชเกณฑ ๕๐% เปนเกณฑสอบผำน ผมสอบได ๖๐% ไดท ๑9 คณอดลย

วเชยรเจรญ ซงไดท ๒ นนสอบได ๖๓-๖4% ซงหำงกนไมมำก จ�ำไดวำผมสอบไดคะแนนเตม

อยวชำเดยวคอวชำธรรมนญศำลยตธรรมของอำจำรยสญญำธรรมศกด

บณฑตรนผมเรยนจบป ๒49๒ แตไดรบปรญญำวนท ๒9 พฤษภำคม ๒49๓ โดย

ทำงมหำวทยำลยไดสรำงอฒจนทรขนมำกลำงแจงหนำตกโดม ตอนนนเรำตองไปเชำครยปรญญำ

ทรำนแถวทำนพระจนทร เวลำเขำไปรบพระรำชทำนปรญญำบตรกตองเดนเขำไปทละคน ไมใช

เดนตอกนเปนแถวอยำงทกวนนแตกอำจจะเปนเพรำะตอนนนเรำมกนไมมำกแค๒๐๐คนเทำนน

พอคนแรกเดนเขำไปรบเสรจแลวโคงค�ำนบอกคนถงจะขนมำรอพอคนทโคงถอยหลงออกมำแลว

คนตอไปถงจะเขำไปแทนท เมอเสรจพธกมฉลองปรญญำกนตรงหนำตกโดมนนเอง มดนตร

สนทรำภรณมำเลน

หลงจำกนนในป ๒49๘ผมกเขำรบพระรำชทำนปรญญำบตรอกครงเมอจบปรญญำโท

และไดเปนผแทนบณฑตน�ำกลำวปฎญำนตววำ “ขำพเจำนำย...ขอปฏญำณตนวำจะซอสตยสจรต

จะท�ำประโยชนใหแกประเทศชำต...”

กอนหนำนเรำไมมเคยมพธพระรำชทำนปรญญำบตร บณฑตรนกอน ๆ พอเรยนจบก

แคไปรบใบปรญญำมำเฉย ๆ และหลงจำกปทผมรบตอนปรญญำตร กตองรออกหลำยปกวำจะม

กำรพระรำชทำนปรญญำบตรอยำงตอเนองตอนผมเขำรบปรญญำโทนนเปนป๒49๘หอประชม

ยงไมไดสรำงพวกพอแมผปกครองของบณฑตสวนใหญกอยตำงจงหวดไมมใครสนใจมำพผมซง

อยกรงเทพฯยงไมมำเลยแตพอผมถำยรปไปใหทบำนแมดใจใหญเอำใบปรญญำไปตดทบำนเสย

โกทเดยวเพรำะเปนรปทรบปรญญำบตรจำกพระหตถในหลวง

3. �������������������� - ���� 6.indd 122 22/2/2554 0:19:41

๑๒๓สโขสวรรณศร

เปนนกกำรทตจนได

หลงผมไดปรญญำ กระทรวงกำรตำงประเทศกประกำศรบสมคร พอคนเขำสอบกวำ

๒๐๐คนสอบได๓๖คนผมไดท๒๖เขำบรรจครงแรก๒๕คนผมตองรองเพลงรอแตผดหวง

เพรำะตอมำมต�ำแหนงวำงอก 9 ต�ำแหนง แตพวกจบปรญญำในกระทรวงทเปนเสมยนอย ขอให

กระทรวงสอบคดเลอกเฉพำะขำรำชกำรกระทรวงผมกเลยไมไดบรรจควำมทอยำกเปนนกกำรทต

อก ๒ ป ตอมำเขำรบสมครเสมยนผมกไปสอบ พอสอบเขำไปได ผมกรอฟนสทธของผมในท

สอบแขงขนไดใชวชำกฎหมำยชวยท�ำใหผมไดบรรจเปนชนตรเมอปลำยป๒49๕หำงจำกเพอน

สอบรนเดยวกน๒ปพอด

ควำมประทบใจในกำรท�ำงำน

งำนกระทรวงกำรตำงประเทศคอนขำงจะแตกตำงกบทอน คอใชวชำกำรทเรยนมำ

นอยกวำประสบกำรณและควำมสำมำรถของตนเองและมนษยสมพนธเปนสงส�ำคญ ผมมควำม

ประทบใจในกำรปฏบตงำนมำกมำยโดยเฉพำะเวลำอยประจ�ำสถำนทตในตำงประเทศ ผมขอเลำ

เพยง๒เรอง

เรองแรกคอเมอผมไดรบแตงตงใหเปนเอกอครรำชทตประจ�ำประเทศเมกซโกเปน

คนแรก ควำมล�ำบำกนอกจำกกำรท�ำสถำนทและภำษำแลว เรองงำนกเรมตนคอนขำงล�ำบำก

เพรำะคนเมกซกนสวนใหญไมรจกเมองไทยบำงคนไมทรำบดวยซ�ำวำอยทวปไหนฉะนนงำนแรก

ของผมกคอตองท�ำใหคนเมกซกนรจกประเทศไทยใหไดและโดยทเมกซโกปกครองโดยแบงเปน

มลรฐกำรเดนทำงไปรฐตำงๆจงมควำมจ�ำเปน

ผมเรมคอยไปเยยมผวำกำรรฐทกรฐ เอำเอกสำรเกยวกบเมองไทยไปแจก และไปพด

ในทประชมส�ำคญเชนหอกำรคำกำรพดผมคอนขำงเขยนเปนภำษำองกฤษแลวใหเลขำแปลเปน

ภำษำสเปนผมตองพดสเปนทงๆทเพงเรยนแตคนเมกซกนเขำชอบ

อกวธกำรหนง คอตองเขำถงสอมวลชนโดยเฉพำะหนงสอพมพ ผมจงไดเชญผแทน

หนงสอพมพทงฉบบภำษำสเปนและภำษำองกฤษ มำรวมงำนรบรองวนเฉลมพระชนมพรรษำ

ผมำรวมดวยมำกพอควร เมอเสรจงำนเลยงเปนทำงกำรแลว ผมมกำรเลยงคนไทย ผมถอโอกำส

เชญผสอขำว ๒ คมำ รบประทำนอำหำรไทยดวย ทงสองผวเมยกตดใจอำหำรไทย เขำไปซก

ภรรยำผมใหญวำอำหำรแตละอยำงมวธท�ำอยำงไร มนกกลำยเปนควำมผกพนกน ถงปใหมผม

กขอผำไหมจำกภรรยำไปก�ำนลแกสอมวลชนผหญง

3. �������������������� - ���� 6.indd 123 22/2/2554 0:19:41

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๑๒4

ปกตเวลำมงำนกบวนชำตของสถำนทตประเทศอนหนงสอพมพเขำจะเอำไปลงหนำสงคม

ซงจะมขำวกำรจดงำน รปตวทตเอง และแขกคนส�ำคญ แตพอเปนงำนของเรำ ดวยควำมทเขำ

ประทบใจมำก เขำกมำขอรปเกยวกบเมองไทยและขอมลเกยวกบเมองไทยจำกผม ผมกไมนกวำ

รปทเขำขอไปจะไดรบกำรตพมพ แตพอหนงสอพมพออกมำ ปรำกฏวำมนกลำยเปนฉบบพเศษ

ส�ำหรบเมองไทยโดยเฉพำะมเรองเกยวกบเมองไทยหลำยหนำลงรปสของวดพระแกวรปในหลวง

ทรงงำนจนพระเสโทหลงนองพระนลำฏ ภำพนกลำยเปนกำรโปรโมตเมองไทยอยำงยงใหญ

พวกทตประเทศตำงๆกเขำมำถำมกนใหญวำยไปท�ำอะไรใหหนงสอพมพเขำถงลงใหมำกขนำดน

ควำมภมใจในกำรปฏบตรำชกำรอกเรองหนง กคอ ตอนผมเปนเอกอครรำชทตประจ�ำ

นวซแลนด ผมสำมำรถท�ำใหไทยอนเตอรเปดเทยวบนไปนวซแลนดได ตอนนนทงมำเลเซย และ

อนโดนเซย ไดยนขอไปกอนหนำเรำแลว ไทยยนขอเปนรำยท ๓ แตเขำมนโยบำยวำจะรบสำย

กำรบนของประเทศในอำเซยนเพยงประเทศเดยวเทำนน ผมกหวนใจวำจะแพเขำ โดยเฉพำะ

มำเลเซยเพรำะตอนนนเขำเปนประเทศในเครอจกรภพเหมอนกนสวนอนโดนเซยเขำกมกำรตดตอกน

มำนำนแลว

เรองกำรด�ำรจะใหไทยอนเตอรบนไปนวซแลนด เกดขนตำมนโยบำยของรฐบำล

ซงนโยบำยของรฐบำล เกดขนตำมขอเสนอของผมในกำรประชมทตฯทกรงเทพฯ โดยผมเสนอ

วำควรมกำรเดนทำงตดตอกนในระดบสงระหวำงไทยกบนวซแลนดใหมำกขน ทำนรฐมนตร

ตำงประเทศแจงวำกำรเดนทำงไปนวซแลนดล�ำบำกเพรำะกำรบนไทยไมไดบนไปแตถำผมสำมำรถ

เจรจำใหนวซแลนดอนญำตใหกำรบนไทยบนไปนวซแลนดไดทำนจะถอวำเปนโบวแดงของผม

ผมเรมด�ำเนนกำรโดยขอเยยมค�ำนบรฐมนตรคมนำคมในฐำนะทตใหม(ปกตทตตำง ๆ

เขำจะไมไปเยยม เพรำะงำนไมเกยวของกบกำรทต) ซงกไดผลท�ำใหเขำประทบใจ วนหนงเขำ

โทรศพทถงผมวำจะไปประชมเมองไทย ขอใหอ�ำนวยควำมสะดวกให ผมจดกำรใหเรยบรอยและ

บอกวำธรรมเนยมไทยผใหญจะไปเยยมเมองไทย ผมอยำกเลยงอำหำรให เขำตอบวำเขำไมวำง

จรงๆขอตดไวกอน

ผมเคยเลยบเคยงถำมทตมำเลเซย และทตอนโดนเซยวำเคยเชญรฐมนตรคมนำคม

มำกนขำวทบำนบำงไหมทงสองทำนวำเคยเชญไปหลำยครงแตเขำบอกวำไมวำงอยเรอย

ผมตองงดประสบกำรณของทำนอำจำรยดเรก ชยนำม ตอนททำนเปนนำยผม คอ

เปนเอกอครรำชทตทเยอรมนนมำใช คอผมใชเลขำนกำรของผมแจงไปวำ ในระยะเวลำ๒ เดอน

ตอไปน ผมวำงเกอบทกวน(โดยผมก�ำหนดวนทผมไมวำงจรง ๆ ไมกวน) รฐมนตรทำนวำง

วนไหนกไดผมขอเชญมำdinnerทบำนวธกำรนเขำตองรบเพรำะมฉะนนถอวำไมใหควำมส�ำคญ

3. �������������������� - ���� 6.indd 124 22/2/2554 0:19:41

๑๒๕สโขสวรรณศร

แกทต เพรำะเรำใหเวลำถง๒ เดอน(วธกำรนทตมำเลเซยและทตอนโดนเซยไมไดใช) ในทสด

ทำนกรบเชญ ในวนเลยงผมเชญทปรกษำคนส�ำคญของนำยกรฐมนตรมำดวย ปรำกฏวำรฐมนตร

ชอบอำหำรไทย โดยเฉพำะภรยำรฐมนตรชอบท�ำอำหำร มำขอสตรท�ำหมกรอบจำกภรยำผม

บรรยำกำศเปนไปดวยควำมสนทสนมและเปนกนเองมำก

เมอเรำมควำมไดเปรยบ ผมกรำยงำนใหรฐบำลไทยสงผแทนกำรบนไทยมำเจรจำได

ทำงนวซแลนดเรมเจรจำกบมำเลเซย อนโดนเซย และไทยเปนประเทศสดทำย ในทสดกอน

ประกำศผล ทปรกษำนำยกรฐมนตรโทรมำบอกผมวำ คณะรฐมนตรมมตใหไทยอนเตอรบนมำ

นวซแลนดไดประเทศเดยวกอน เพรำะในขณะนนแอรนวซแลนดยงไมมแผนจะบนมำไทยหรอ

ประเทศในอำเซยนอน

กำรทผมยกตวอยำงมำเพยง ๒ เรอง กเพอใหเหนวำ ขนชอวำลกแมโดมตองถอ

ผลประโยชนของประเทศชำตเปนประโยชนสงสดทเรำตองปฏบตตำมอดมกำรณของทำน

ผประศำสนกำร

ชำว มธก. สมพนธ

ในหมศษยเกำธรรมศำสตรมกำรจดงำนชมนมกนอยเรอย ๆ ครงแรกทรน ๖ นดกน

เรำกท�ำทธรรมศำสตรตรงหนำโดมหลงจำกเรำเรยนจบสกพกใหญแตทจรงมกำรจดรวมรนศษยเกำ

โรงเรยนเตรยมฯทกรนมำครงหนงแลวเพรำะเตรยม๑กบ๒เขำยงเปนหวเรอใหญ

ส�ำหรบรนผม เพอนหลำยคนกไปอยตำงจงหวด แตพอนดกนจรง ๆ เรำกมำรวมกน

เปนรอยเหมอนกน

กำรนดรวมรนหลงเรยนจบนเปนทมำของเพลง “โดมในดวงใจ” เรำนกเรยนเตรยมฯ

รนผม คณอำภรณ เปนภรรยำของคณเออ สนทรสนำน ผมกกระซบคณอำภรณใหขอครเออ

ใหแตงเพลงส�ำหรบพวกเรำสกเพลง ครเออกแตงท�ำนองเพลงโดมในดวงใจโดยใหกวใหญรนเรำ

ทวปวรดลกเปนคนแตงเนอรองเพอร�ำลกถงโรงเรยนเตรยมฯซงเขำแตงไดซำบซงมำกคนทวไป

สวนใหญคดวำโดมในดวงใจแตงใหมหำวทยำลย เรำกถอวำดทเขำยอมรบวำเพลง ๆ นเปนเพลง

ของมหำวทยำลย พอไดเนอรองและท�ำนองเรยบรอย ในกำรนดเจอกนครงถดไปพวกเรำกได

รองเพลงนกลำงสนำมเลยเปนควำมประทบใจมำก

3. �������������������� - ���� 6.indd 125 22/2/2554 0:19:41

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๑๒๖

งำนสถำปนำมหำวทยำลย

ศษยเกำโรงเรยนเตรยมฯ อยำงผมนนถอวำงำนสถำปนำมหำวทยำลยเปนงำนส�ำคญ

ผมจะชวนเพอน ๆ รนเดยวกนไปรวมงำนทกป และเปนหมคณะทยกขบวนไปกนมำกทสด

ถำเทยบกบรนอน ๆ บำงปไปกนเกอบ ๑๐๐ คน และเรำกถอโอกำสใชวนนเปนประชมใหญของ

รนไปเลย หลงมำนเนองจำกอำยแตละคนกมำกขนจนมผลตอสขภำพ จ�ำนวนกคอย ๆ รอยหรอ

ลงเหลอประมำณ4๐-๕๐คนแตกยงถอวำไปกนมำกอยดและยงรกกนเหนยวแนน

ส�ำหรบผมวนสถำปนำมหำวทยำลยมควำมหมำยเปนพเศษ เพรำะผมบงเอญเกดวนท

๒๗มถนำยน(๒4๗๑)คอถำพดถกตองบอกวำธรรมศำสตรเกดวนเดยวกบผมเพรำะผมเกดกอน

ดงนน ผมถอวำ เปนกำรฉลองวนเกดตวเองไปในตว เปนอนวำทกคนกแฮปปเบรธเดยผมใน

วนนนดวย

ควำมผกพนกบธรรมศำสตร

ผมมควำมผกพนกบธรรมศำสตรและท�ำกจกรรมกบมหำวทยำลยอยำงสม�ำเสมอ และ

ยำมใดทมหำวทยำลยตองกำรพวกเรำ เรำกรวมทกครำวตำมก�ำลง สมยทมกำรสรำงโรงพยำบำล

ธรรมศำสตรเฉลมพระเกยรตพวกเรำกรวมกนจดงำนกำลำดนเนอรเชญนำยกรฐมนตรประธำนสภำ

และบรรดำนกธรกจมำทเซนทรลลำดพรำวเพอขอรบบรจำค ครำวนนกไดเงนมำเปนลำนและได

มอบใหโรงพยำบำลธรรมศำสตรฯ

ผมไมตองกำรใหมหำวทยำลยตอบแทนอะไรมำกมำย แคผใหญโดยเฉพำะอธกำรบด

คดจะท�ำโครงกำรประวตศำสตรบอกเลำถงโรงเรยนเตรยมฯ ถงคนรนผม พวกเรำกชนใจแลววำ

ยงมคนระลกถงพวกเรำอย ผมอยำกใหชำวธรรมศำสตรรนหลงไมลมควำมผกพนกบมหำวทยำลย

และระลกถงทำนอำจำรยปรด สงนจะท�ำใหเรำรวมกนเปนปกแผน และมพลงทจะสรำงสงด ๆ

ตอประเทศชำต

ตอนนผมกเหนควำมกำวหนำของมหำวทยำลยในหลำย ๆ ดำน ในดำนกำยภำพนน

เรำเหนไดชดทงททำพระจนทรและรงสต ในดำนวชำกำรเรำกเหนวำนกศกษำและบณฑตของเรำ

ไปสรำงชอเสยงใหธรรมศำสตรเสมอ และในดำนจตวญญำณ เรำกเหนวำเรำยงพอจะรกษำไวได

ครำวทผมไปเชยรฟตบอลประเพณจฬำฯ- ธรรมศำสตร ปหนงกยงเหนมมอตโตของทำนปรด

ปรำกฎในกำรแปรอกษรกดใจทเขำน�ำค�ำขวญของทำนผประศำสนกำรทวำ “กรรมทไดกอสรางไว

ดแลวยอมไมสญหาย” แสดงวำธรรมศำสตรรนหลงกรกเคำรพทำนผประศำสนกำรอยเชนเดยวกบ

รนเรำเพยงเทำนผมกชนใจแลว

3. �������������������� - ���� 6.indd 126 22/2/2554 0:19:41

วยเดก

ผมเกดทอ�ำเภอบำงมลนำกจงหวดพจตรแตสมยทครอบครวผมอำศยอยทนนผมยงจ�ำ

ควำมไมไดชวตวยเดกในควำมทรงจ�ำของผมอยทอ�ำเภอชมแสงจงหวดนครสวรรคบำนผมประกอบ

อำชพคำขำยขำวชวตควำมเปนอยจงไมล�ำบำกนก

เมออำยไดสก4-๕ขวบแมกใหผมไปเลนบำงเรยนบำงอยทบำนของเพอนแมซงอย

ใกลๆกนทำนชอครทองหลอทำนกดแลเลยงดไปดวยและสอนไปดวยจนกระทงจบชนประถม

4ถงไดเอำไปฝำกกบครเขำโรงเรยนเปนเรองเปนรำว

ผมไดเรมเรยนคอนขำงเรวเมอเทยบกบเดกในรนเดยวกน เมอเรยนจบประถม4ผมก

ขำมฟำกไปโรงเรยนประจ�ำอ�ำเภอชมแสง จนกระทงจบ ม.๓ กยำยไปเรยนทจงหวดนครสวรรค

เรยกวำโรงเรยนปำกน�ำโพซงเปนโรงเรยนประจ�ำจงหวด

จดเปลยน

เมออำยได ๑4 ป ผมกขนชน ม.๕ แมผมปวยหนกจนตองมำรกษำตวทโรงพยำบำล

ศรรำช ตอนนนผมซงก�ำลงจะขน ม.๖ จงตองตำมขนมำดวยเพอดแลแม และไดมำอยกบตำซงม

แพอยบรเวณสะพำนซงฮในระหวำงนนมญำตขำงพอทำนหนงไดมำเยยมแมและไดใหควำมเมตตำ

เสนห จำมรก

3. �������������������� - ���� 6.indd 127 22/2/2554 0:19:41

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๑๒๘

กบผมมำก เมอแมเสยไป แมผมจะยงอยกบตำ แตอำจเปนเพรำะตอนนนผมโหยหำควำมรก

ควำมอบอนจำกแม ผมจงมกไปหำทำนทบำนทถนนลำดหญำทกสปดำห และในทสดผมจงได

ยำยไปอยกบอำผหญงทำนนซงนบเปนบคคลส�ำคญทสดคนหนงในชวตผม

ทำนชอ สวำง โลพนธศร สวนอำผชำยชอ นยม โลพนธศร ซงท�ำงำนเปนเซลลแมน

ขำยเครองมอแพทยอยทหำงบกรมของเยอรมนหนำวงบรพำ

เวลำปดเทอมผมจะนงรถไฟไปเยยมพอทชมแสงเลย จ�ำไดวำวนทกลบจะตองตนตหำ

นงรถสำมลอไปหวล�ำโพง เพอจะใหทนรถเทยวหกโมง แตชวงทตดสงครำมกไมคอยไดเดนทำง

เพรำะทำงรถไฟโดนระเบดทนครสวรรคมอยครงหนงผมนงรถไฟไปแลวตองลงเดนเพรำะรำงรถไฟ

เสยหำยจนรถไปตอไมได

ผมเรยนม.๖ทโรงเรยนวดรำชบพธจนเรยนจบในป๒4๘4ตอนนนยงไมมใครแนะน�ำ

เกยวกบเรองเรยนพอเรยนจบม.๖กยงไมรวำจะเรยนอะไรตอทไหนดตอนนนอำยำยจำกบำนสวน

ไปอยแถววงเวยนใหญ(ซงเปนบำนของผมไปจนกระทงผมไปเรยนตอตำงประเทศ) ไมทนรตว

ผมกเสยเวลำไป๑ปปนนเปนป๒4๘๕ซงเปนปน�ำทวมกรงเทพฯครงใหญทสดจ�ำไดวำผมยง

พำยเรอจำกบำนไปเทยวแถวหนำสภำ

เขำเตรยมฯ

แมจะเขำมำอยกรงเทพฯไดปกวำแลวแตผมเองกยงใหมส�ำหรบวงกำรศกษำในกรงเทพฯ

หลงจำกทเสยเวลำไปปหนงถงไดตดสนใจเขำเตรยมปรญญำของธรรมศำสตร คนรนผมมตวเลอก

ไมมำกและธรรมศำสตรกดจะเปนตวเลอกทเหมำะกบผมทสด

ผมและเพอน ๆ อกหลำยคนไดรจก และไดเหนอำจำรยปรดเปนครงแรกตอนเขำแถว

วนเปดเรยนวนแรก แตกไมไดใกลชดเพรำะตกเตรยมฯ อยหนำคณะพำณชย สวนอำจำรยปรด

จะออกมำใหโอวำทจำกตกโดม ซงกพอจะมองเหนจำกไกล ๆ วำทำนแตงเสอครยมหำวทยำลย

เสยงทำนกงวำนมจงหวะจะโคนประทบใจผมมำกจนเดยวนกยงนกถงเสยงนนไดผมเพงจะมโอกำส

เขำพบทำนอำจำรยปรดกตอนทเขำเชญไปรสเซยผมเลยถอโอกำสเลยไปเยยมอำจำรยปรดทปำรส

ตอนสอบเขำผมตองสอบวชำภำษำองกฤษและประวตศำสตร กำรไดเขำมำเรยน ม.๖

ทโรงเรยนวดรำชบพธอำจมสวนชวยในกำรปรบพนฐำนใหเดกตำงจงหวดอยำงผมจนท�ำใหสอบได

ล�ำดบตนๆจงท�ำใหไดอยหอง๑จำกนกเรยนทงหมด๒๐หองสมยนนโรงเรยนเตรยมปรญญำ

ของธรรมศำสตรจดนกเรยนเขำหองตำมคะแนนทสอบไดผมจงมเพอนเกงๆอยหลำยคน

3. �������������������� - ���� 6.indd 128 22/2/2554 0:19:41

๑๒9เสนหจำมรก

ในหองเรยนของโรงเรยนเตรยมนนกเหมอนกบโรงเรยนธรรมดำ โตะนกเรยนเปนโตะ

ไมเดยวๆบำงทกเอำมำวำงใหนงคกนมลนชกขำงลำงไวใสสมดหนงสอประจ�ำตวโตะใครโตะมน

นงกนตำมคะแนน พดถงโตะเรยนแลวนกถงสมยทเรยนอยทโรงเรยนวดรำชบพธรมคลองหลอด

พอถงวนสอบวนสดทำย นกเรยนวดรำชบพธจะตองเอำโตะเรยนของตวเองลงมำขด และลำงใน

คลองหลอดเพรำะมนเลอะหมกเยอะเหลอเกน

ในเรองกำรแตงตวไปโรงเรยนพวกผหญงเขำจะแตงเครองแบบเรยบๆกระโปรงด�ำบำง

กรมทำบำง ใสเสอขำวแลวกตดตรำธรรมศำสตร สวนพวกผชำยเรำแตงชดยวชนทหำรทกวน

ตอนนนตองไปฝกยงปงยงปนกนดวย สมยทยงอยปำกน�ำโพพอถงวนชำต(วนฉลองรฐธรรมนญ)

เรำตองไปเดนขบวนสวนสนำมบำงทผมกโดนแกลงแบกปนเดนคนเดยวสวนคนอนเดนเปนแผง

บำนผมอยแถววงเวยนใหญเวลำจะไปโรงเรยนกนงรถเมลไปธรรมศำสตรแตกอนกมรถ

ไปลงเชงสะพำนพทธ

ซงจำกตรงนนจะมรถรำงใหนงไปลงแถวทำพระจนทรซงสะดวกมำก เพรำะรถไมตดขด

อยำงทกวนน สมยทอยแถวสำมเสน(กบตำทซงฮ) กมรถรำง ซงสำมำรถนงมำลงทบำงล�ำพ

จำกนนกตอรถเมลถงวดรำชบพธ

ผมยงประทบใจกำรเรยนเตรยมฯป๑ซงเรำตองหดเลคเชอรกนตงแตอำยเพง๑๕-๑๖ป

โรงเรยนเตรยมปรญญำมดอยอยำง คอ มครประจ�ำชนทดและใหควำมสนทสนมกบพวกเรำเปน

อยำงมำก จ�ำไดวำครประจ�ำชนของผมชอ ครสมพศ อำยเพยง ๑๘ ป เพงจบ ธบ. มำใหม ๆ

ทำนเรยนเกงและตอมำท�ำงำนอยทธนำคำรแหงประเทศไทย

เมอมำเขำเตรยมปรญญำของธรรมศำสตร ผมกเรมรสกสนกกบกำรเรยนเปนครงแรก

อำจจะเปนเพรำะวำไดเหนเพอนทเรยนเกงเปนตวอยำงเพรำะผมอยในกลมคนเกงไมวำในกลมของ

เรำจะมทมำจำกไหนกไมไดตงขอรงเกยจกนมนเกดควำมหมำยของค�ำวำเรยนโดยไมรตวกำรเรยน

ของเรำเปนไปอยำงอสระมำกตอนเรยนเตรยมยงมกำรบำน(แตพอมำเปนนกศกษำนนไมมกำรบำน)

เวลำท�ำกใชปำกกำเขยน ท�ำเสรจกเอำสมดกำรบำนมำสงคร แลวเขำกใหคะแนนตำมงำนทเรำท�ำ

สมดงำนของผมรสกจะเปนปกสน�ำตำลซงเปนของโรงเรยนเตรยมเอง แตพอขนปสองอำจเปน

เพรำะสงครำมเลยไมไดสมดคนมำเลยผมเกบสมดเลคเชอรพวกนมำจนเปนอำจำรยใหธรรมศำสตร

แลวกมำโดนเผำตอนเหตกำรณ๖ตลำ๑9เพรำะผมเกบทกอยำงไวในหองพกอำจำรยทคณะรฐศำสตร

กำรเรยนของโรงเรยนเตรยมปรญญำมหำวทยำลยวชำธรรมศำสตรและกำรเมองนนแตกตำง

จำกทอนๆตรงทเรำจะถกกวดขนอยำงมำกในวชำภำษำศำสตรและประวตศำสตรทส�ำคญคอคร

แตละทำนทมำสอนเปนคนทไดชอวำเชยวชำญในวชำนนๆ ผมยงจ�ำไดวำชอบวชำประวตศำสตรทสด

แควนแรกกไดเรยนเรองกำรปฏวตฝรงเศสกนแลวซงส�ำหรบผมตอนนนเปนเรองใหมและนำทงมำก

3. �������������������� - ���� 6.indd 129 22/2/2554 0:19:41

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๑๓๐

วชำดำนภำษำของเรำกเขมแขงมำก ภำษำองกฤษไดครบญยนซงท�ำงำนอยแบงคชำต

ผมประทบใจครทำนนมำก เพรำะเคยไดรบค�ำชมจำกทำนตอนททำนใหออกไปอำนงำนหนำชน

พออำนเสรจทำนถำมวำผมจบมำจำกอสสมฯหรอเปลำผมซงจบโรงเรยนวดถอวำนนคอค�ำชม

ทดทสดทจะไดในตอนนนแลว สวนภำษำฝรงเศสไดครซงเปนขำรำชกำรชนผใหญในกระทรวง

กำรตำงประเทศครของโรงเรยนเตรยมเรำสวนใหญจะเปนขำรำชกำรจำกกระทรวงทบวงกรมตำงๆ

แทบทงนน

อกอยำงหนงทเตรยมฯแปลกกวำทอนกคอเรำไดเรยนวชำทไมมใครรจกอยำงวชำเทคโนโลย

ยงจ�ำไดวำ ตองเรยนเรองปลองไฟ ปลองควน ซงตอนนนเรำกยงไมเหนวำ ผวำงหลกสตรทำนม

วสยทศนมองเหนวำ ตอไปขำงหนำจะมกำรพฒนำไปอยำงไร นอกจำกนนกยงมวชำดนตรซง

เรำไดเรยนกบบรมครทำงดำนดนตรอยำงพระเจนดรยำงคท�ำใหไดรจกเสยงเพลงแลตวโนตตำงๆ

ซงถงตอนนกชกจะเลอนๆ ไปหมดแลวรนผมวชำเรยนตำงๆ มนมนอยกวำรนอนอยำงวชำภำษำ

ละตนวชำชวเลขกไมไดเรยนกนแลว

วชำตำงๆ ทไดเรยนจำกเตรยมฯนนจะวำไปแลวกไมไดใชงำนจรงสกเทำไหรแตมนเปน

สงทหลอหลอมบคลกทำงควำมคดของพวกเรำมำกกวำ มนจงเปนหลกสตรทด เพรำะมนท�ำให

เรำสงเครำะหเอำควำมรทไดมำจดกำรกบสงตำงๆซงจะเกดขนในชวตแตกตำงกนไป

ตวผมคอนขำงจะสนทสนมครทงหลำย เพรำะทกทำนใหควำมเปนกนเองกบพวกเรำ

อยำงมำกครทงหลำยกไมไดดเรำมำกมำยเพรำะคลำยกบวำเรำเองกเรมทจะเปนผใหญแลว

สมยทผมเรยนเตรยมฯโรงอำหำรของเรำจะอยบรเวณคณะนตศำสตรในปจจบนตรงขำม

ตกเตรยมฯทผมไดเรยน พอถงเวลำพกเทยงจะมเสยงออดเปนสญญำณ โรงอำหำรหลงคำมงจำก

มองเหนไดแตไกล ผมกบเพอนอก ๓-4 คนจะวงแขงกนวำ ใครจะไปเอำจำนแรกทโรงอำหำร

เปนประจ�ำทกวนเหมอนยงเปนเดกประถม

ผมไดสตำงคไปโรงเรยนประมำณ๑๐-๑๕สตำงคจำยคำรถ๒-๓สตำงคทเหลอกเปน

คำอำหำรซงตอนนนรำคำถกมำก รำนทถกทสดขำยเพยงจำนละ ๕ สตำงคเทำนน ตอนนนม

รำนอำหำรประมำณ ๑๐ กวำรำน แตทผมกนประจ�ำมแค ๒-๓ รำน จ�ำไดวำ มรำนหนงขำย

มนตมน�ำตำลซงผมกนเปนประจ�ำเมอกนขำวเสรจแลวพวกเรำจะไปเลนกนหลงตกเตรยมเพรำะ

ตรงรมก�ำแพงมตนกลวยและมะละกอขนอยซงบำงทพวกเรำกไปตดแลวเอำมำเลนขมำประสำเดก

ควำมหลำกหลำย กำรเรยนทธรรมศำสตรนนมคำใชจำยถกกวำทอน ๆ ในทกอยำง คำเลำเรยนกปละ

๒๐ บำท เทำนน ธรรมศำสตรจงไดใหโอกำสทำงกำรศกษำกบคนจ�ำนวนมำก ผมกเปนคนหนง

ทไดรบโอกำสน

3. �������������������� - ���� 6.indd 130 22/2/2554 0:19:41

๑๓๑เสนหจำมรก

สมยนนจฬำฯ ไดชอวำเปนทเรยนของคนฐำนะด สวนธรรมศำสตรเปนแหลงรวมท

หลำกหลำยมำก ทงคนทมฐำนะดและคนทมฐำนะยำกจน ผมคดวำเพรำะธรรมศำสตรตอนรบ

คนทกชน วรรณะ นคอควำมแตกตำงทชดเจนมำกระหวำงจฬำ ฯ กบธรรมศำสตร เรำมเดก

ตำงจงหวดจำกทกภำคเรยนอยมำกแตทผมรจกสนทสนมสวนใหญจะมำจำกภำคใต เพรำะเขำอย

หอง ๑ หอง ๒ แตไมวำจะมำจำกทไหนหรอมฐำนะทำงบำนอยำงไร เรำกเลนและเรยนรวมกน

อยำงเทำเทยม

นกศกษำเตรยมรนผมจะสนทกนมำก แมจะตำงหองกน ในกลมเพอนของผมกม

ควำมหลำกหลำยทงทมำและฐำนะ บำงกเรยนเกง บำงกรองเพลงเกง อยำงพจนำ นำควชระ

พชำยดร.เจตนำ นำควชระ และ ม.ร.ว.ถนดศร แลวกธระ งำมวตร เพอนสนทกนจรง ๆ กม

กฤช สมบตศร ลกพระยำมไหสวรรย ซงเดยวนกเสยไปแลว แลวกมสมชำย สสงกรกำญจน ซง

ตอนนกคอนขำงมปญหำเกยวกบควำมจ�ำแลวกพจนำนำควชระซงเปนเพอนสนททยงตดตอกน

อยกนจนทกวนนเขำอยเชยงใหมผมยงเคยไปนอนกบเขำเลยสขภำพยงแขงแรงดเขำเลนไวโอลน

และรองเพลงเกง สมยเรยนเวลำหยดพกเทยงเขำกเอำไวโอลนออกมำเลนใหเรำฟงในหองเรยน

เพอนๆหลำยคนกรองเพลงเกงกมำจบกลมกนมถนดศรดวย เพรำะอยหองเดยวกนทนงใกลๆ

ผมนหลงจำกนนกไมไดเจอกนเลย

สมยนนมนกเรยนหญงนอยกวำชำย ในแตละหองซงมนกเรยนทงหมดประมำณ

4๐-๕๐ คนนนจะมนกเรยนหญงไมเกน ๑๐ คนเทำนน แตเวลำนงในหองกนงคละหญงชำยโดย

เรยงตำมล�ำดบคะแนนแตละคนจะมทนงประจ�ำของตวเองเวลำวำงคนทเกงกจะมำตวใหคนทไมเกง

บำงคนจดเลคเชอรเกงมำก อยำงผมจ�ำไดมอยคนหนงชอ ประสงค ซงเปนคนทลำยมอสวยมำก

เขำจะเปนคนทมำนงคยใหฟงวำครสอนอะไรไปบำง

ทจรงตอนสอบเขำ กฤช สมบตศร ไดท ๑ สวน ประสงค นนไดท ๒ แตเรยนไป

เรยนมำประสงคกไดท๑ตลอดแตตอนนนเรำกไมไดใหควำมส�ำคญกบกำรเรยนเกงของเขำมำก

ไปกวำเรองทเขำจดเลคเชอรเกง

กอนเขำโรงเรยนผมไมรสกวำ กำรเรยนหนงสอ คอ เรองจรงจงแบบกำรท�ำงำนเลย

มนเหมอนไปเลนมำกกวำ แตมำทเตรยมธรรมศำสตร พดไดเลยวำ เรมเหนกำรเรยนหนงสอเปน

เรองส�ำคญมำกขน เพรำะทนผมไดพบไดคบกบคนเกงมำกมำยจงไดรบอทธพลจำกเขำอยำงมำก

และถอไดวำเปนจดเปลยนของชวตกำรเรยนหนงสอผมเลยกวำได ผมไดเหนอปนสย กำรวำงตว

ทแสดงใหเหนวำเวลำทเขำเลนกเลนเรยนกเรยนแลวเรมเหนวธทเขำทองหนงสอท�ำใหผมไดแรง

กระตนแรงบนดำลใจทำงกำรเรยนขนมำ

3. �������������������� - ���� 6.indd 131 22/2/2554 0:19:41

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๑๓๒

ตอนนนผมยงอยกบครอบครวอำผหญง-อำผชำย ชวตผมไดรบควำมรกควำมเมตตำ

จำกครอบครวนอยำงมำกทสดแลวทำนกไมไดคอยมำชน�ำหรอบงกำรวำผมจะตองใชชวตอยำงไร

มแตคอยสนบสนนเทำนนเวลำเรยนกใหเรยนหนงสออยำงเดยวไมตองออกไปหำงำนพเศษท�ำ

นอกจำกผมแลวอำทงสองยงอปกำระเดกอกคนหนงซงล�ำบำกมำเหมอนผมเรำจงนบถอ

เหมอนเปนญำตกน เขำกเรยนกฎหมำยอยทธรรมศำสตร เขำเปนคนขยนมำกพอเชำขนกลกมำ

ตกน�ำแลวกทองหนงสอผมกตองลกขนมำอำนหนงสอบำงเหมอนโดนกดดนกลำยๆ แตมนกท�ำให

ผมเปนผใหญมำกขนมควำมรบผดชอบมำกขน

กจกรรม

ในเวลำนนกจกรรมยำมวำงของเดกวยรนไมมใหเลอกมำกมำยอยำงทกวนนผมนนชอบ

อำนหนงสอทชำวบำนเรยกวำหนงสอ“เรงรมย”คออำนเลนๆไมไดจรงจงอะไรหนงสอทวำน

กคอหนงสอนยำยของก.สรำงคนำงคซงเปนหนงสอทคอนขำงปอบปลำในสมยนน

นอกจำกนนกมกำรไปดหนงดละครกนพอสมควรซอเมอกอนมนกมอยไมกโรงหรอกครบ

กมเฉลมกรง ตอมำกมเฉลมไทยสรำงตำมมำทหลง แลวกมโรงหนงแถวหวล�ำโพงอกสกแหงหนง

สวนใหญผมจะดหนงฝรง ไมคอยไดดหนงไทย แตชอบดละครไทยโดยเฉพำะละครแมเลอน

ซงในสมยนนตองใชผหญงเลนทงหมดแมจะเปนบทผชำยกตองเปนผหญงเลนมดำรำละครอยำง

ฉลองสมะเสถยรและสวลผกำพนธ

หมดจำกหนงสอหนงและละครกเหนจะเปนกำรไปเชยรกฬำทสนำมศภฯทงรกบและ

ฟตบอลซงกมแขงกนอยไมกทกมเรำจฬำฯนำยรอยและนำยเรอเทำนน

งำนฟตบอลประเพณในตอนนนคกคกมำกยงจ�ำไดวำครงแรกทไปงำนนผมยงเปนยวชนฯ

อยเลย สมยนนพอถงวนแขงฟตบอลประเพณ กลมของผมจะมำถงธรรมศำสตรตงแตกอนไกโห

และจะหกดอกคณสเหลองซงมอยทวธรรมศำสตรและเดนถอชอดอกคณจำกธรรมศำสตรไปถงสนำมกฬำ

สมยนนยงไมมเชยรลดเดอรอะไร ตำงกรองเพลงตำมกนไป ทกคนไดเนอรองมำจำก

กำรเรยนวชำดนตร เพลงทรองกมเพลงเหลองแดง และอกไมกเพลงซงผมกจ�ำไมคอยไดแลว

พอกำรแขงขนเสรจสนลง พวกเรำกจะเดนกลบมำฉลองชยทธรรมศำสตร แลวทกครงจะมขำว

ตลอดวำมกำรมำตอยกนทวดมหำธำตฯแตผมเองกไมเคยเหนกบตำสกท

นำแปลกทพอเรำเปนนกศกษำแลวกไมคอยจะไดท�ำกจกรรมอำจเปนเพรำะทกคนไดรบ

อสระมำก ใครจะมำฟงเลคเชอรกมำฟง ใครจะไมมำกไมเปนไร กำรจะไดมำท�ำกจกรรมรวมกน

เหมอนสมยเตรยมนนคอนขำงจะนอยมำก หลงจำกทหำงหำยกนไปในชวงสงครำม เมอกลบมำ

3. �������������������� - ���� 6.indd 132 22/2/2554 0:19:41

๑๓๓เสนหจำมรก

ทกคนกคอนขำงเปนปจเจกแลว คนทท�ำกจกรรมกท�ำ คนทมงแตเรยนกเรยน หรอบำงคนกตอง

ท�ำงำนไปดวยเรยนไปดวย

ผมไดเหนคนท�ำกจกรรมอยำงทมเทมำกคอ ในชวงทผมอยสกป ๑ ซงไดเหน

คณอนดบรองเดชและพวกส�ำแดงวรกรรมในหองเรยนเขำเปนต.ม.ธ.ก.รนพของผมสกปสองป

วนนนผมนงอยในหองบรรยำยของตกบญชเกำ อย ๆ คณอนดบกขนไฮดปำรกแลวกกรดเลอด

ตอหนำนกศกษำจ�ำนวนมำก พอคณอนดบกรดเสรจ กพดอะไรตออกสกพกแลวเพอนเขำชอ

คณทวปวรดลกซงเคยไดทหนงในกำรเขยนเรยงควำมของโรงเรยนขนมำพดดวยอกคน

สงครำมเปลยนนกศกษำเตรยมปรญญำเปนนกศกษำมธก.

นกศกษำเตรยมฯรน๖รนผมตองเรยนกนในกระทอมหลงคำมงจำกหลงเดยวยำวพอๆ

กบหอประชมใหญซงเปนทตงของกระทอมนในอดตอำคำรหลงคำจำกหลงยำวนถกกนเปนหองๆ

ใหพวกเรำทงยสบหองพอจะนบไดวำมหองเรยนประจ�ำของตวเองพอขนป๒ถงไดขนตกเรยนกบ

เขำบำงหองทไดเรยนเดยวนกเปนตกบญชตดมมถนนดำนวดมหำธำต

ตอนนนสงครำมโลกครงทสอง ปะทในยโรปมำสกระยะหนงแลว และเรมจะลำมมำถง

เอเชย ญปนกเรมด�ำเนนแผนกลยทธตำง ๆ ในเอเชยตะวนออกเฉยงใต แตในชวงแรกนไทยยง

ไมไดประกำศสงครำมกบชำตไหน

กอนวนเปดภำคเรยนไมกวนจอมพลป.กประกำศสงครำมกบองกฤษและฝำยสมพนธมตร

ภำคเรยนแรกของชนปท ๒ เปดกำรเรยนกำรสอนอยไดสกสปดำหโรงเรยนกประกำศหยดเรยน

เพรำะมกำรทงระเบดหนกเหลอเกนพวกเรำทก�ำลงดใจวำไดขนตกเรยนตองจตใจหอเหยวกนอกครง

ผมจ�ำไดวำระเบดลกแรกลงมำในเดอนธนวำคมพอดขณะนนกรงเทพฯไมใชทปลอดภยอกตอไป

ทวงเวยนเลกน มนทงระเบดกระทงกลำงวนแสก ๆ เลย ทงโรงไฟฟำวดเลยบ ตลำด โรงเรยน

สวนกหลำบ พวกนโดนหมด พอดอำมญำตอยทรงสต คลอง ๖ จงไดยำยไปอยทนนกน

ทงบำนเลย ยกเวนอำผชำยซงตองอยท�ำงำนทำงน สมยนนตองมกำรปนสวนทงยำและอำหำร

ซงคอนขำงขำดแคลนมำกดทอำผชำยรจกคนเยอะเรำจงไมคอยเดอดรอนอะไรเทำคนอน

ทำงโรงเรยนกเปลยนวธเรยนโดยใหเรำไปท�ำกำรบำนมำสง ผมคดวำ ชวงนเปนชวงท

ท�ำใหผมไดฝกกำรเขยนหนงสอไปในตวเพรำะฉะนนชวงทเรยนเตรยมป๒กเรยกไดวำไมไดเรยน

จรงจงพอผำนขนไปถงมหำวทยำลยยงตองเรยนแบบรบชตรบกำรบำนแลวกเขยนไปสงเหมอนกน

ทจรงสมยทยงไมมสงครำมเรำกเรยนกนโดยอำศยชตกนพอสมควรอยแลว เพรำะ

อำจำรยปรดเปนผวำงระบบกำรเรยนกำรสอนของธรรมศำสตรดงนนเรำจงไดยมระบบชตมำจำก

3. �������������������� - ���� 6.indd 133 22/2/2554 0:19:41

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๑๓4

ฝรงเศสดวย เพรำะทำนจบมำจำกทนน เมอเปดเทอมเรำลงเรยนวชำไหนกมำซอชตของวชำนน

ไปอำนแตสมยนนเรำไมไดเรยกวำชตแตเรยกวำ“ค�ำสอน”

นกศกษำเตรยมรนผมตองเรยนชนปท๒ดวย“ค�ำสอน”เพยงอยำงเดยวจนจบชนเตรยม

ปรญญำ พอถงเวลำกตองเขำมำสอบกรงเทพฯ แตจ�ำไดวำ ขนำดผมทอยแครงสตกยงไมคอยได

เขำมำในกรงเทพฯ เลย มำเขำอกทกเมอเขำมหำวทยำลยป ๑ ซงสงครำมเรมสงบแลว แตพอ

กลบเขำมำเรยนกเกอบจะเรยกวำไดเพอนใหมทงหมดเลย เพรำะเพอนรวมรนนนหำยกนไปเยอะ

ทเดยวเหลอแตพวกทสนทสนมกนเทำนนเองอกสวนหนงเขำกแยกไปเขำบญชผมเรยนกฎหมำย

จงไมคอยไดพบกนอยำงแตกอน

ในชวงนนมหำวทยำลยธรรมศำสตรถกใชเปนทพกของพวกเชลยฝรง องกฤษ เวลำมำ

สอบหรอมำรบ “ค�ำสอน” พวกเรำกยงมโอกำสไดเหนเชลยพวกนอยบำงตำมรมแมน�ำเจำพระยำ

ชวตควำมเปนอยของเชลยพวกนดจะดทเดยว ไมไดรบกำรคกคำมอะไร เพรำะผมคดวำ

อำจำรยปรดปกปองพวกนพอสมควร

ชวตนกศกษำ มธก.

อยำงทบอกไปแลววำ นกศกษำมธก. นนมอสระสงมำก ใครจะท�ำอะไร ไมท�ำอะไร

กเปนกำรตดสนใจของตวเอง คนทเขำไปฟงเลคเชอรอยำงผมกเรมรจกกบพวกอำจำรยทงหลำย

ผมประทบใจอำจำรยอยหลำยทำนหนงในคนทผมประทบใจทสดกคอทำนอำจำรยทองเปลวชลภม

ซงสอนวชำกฎหมำยปกครองททำนเรยนมำจำกฝรงเศสตอนหลงเปน๑ใน4รฐมนตรทถกยงทง

เมอเขำมหำวทยำลยผมกเปลยนจำกกำรใสกำงเกงขำสนของชดยวชนทหำรมำเปนกำงเกงขำยำว

ของนกศกษำผมรสกวำมนเปนกำรเปลยนแปลงครงใหญเพรำะตอนนนผมไมเคยรจกกำรนงขำยำว

มำกอนเลยเคยเหนแตนกศกษำเขำนงกำงเกงขำยำวอยไกลๆซงสมยกอนถอวำโกมำกยงเปน

นกศกษำธรรมศำสตรจะตองมเสอนอกอก

ธรรมศำสตรในเวลำนนเปดเรยนทงชวงเชำและบำยคนทตองท�ำงำนไปดวยเรยนไปดวย

กตองจดตำรำงเวลำตวเองใหดวำจะเรยนหรอจะท�ำงำนตอนไหน ผมโชคดทไดรบควำมเมตตำจำก

คณอำจงสำมำรถเรยนไดอยำงเตมทโดยไมตองไปเปนเสมยนอยำงเพอนรนเดยวกนหลำยๆคน

และเพรำะสำมำรถทมเทเวลำเรยนไดอยำงเตมท ผมจงเปนคนเดยวในรนทจบตงแต ๓ ปครง

ปญหำกคอพอจบแลวไมรจะไปถำยรปกบใครสดทำยกตองรอจนเพอนๆจบตำมมำในเทอมสอง

ถงไดถำยรปดวยกน

3. �������������������� - ���� 6.indd 134 22/2/2554 0:19:41

๑๓๕เสนหจำมรก

ฝำมรสม

ในรนเปนรนทลมๆ ดอนๆ มำกทสด ตองเจอสงครำม ตองเจอกำรปฏวต เกดมรสม

ทำงกำรเมองกบอำจำรยปรด แตพวกเรำซงตอนนนยงเปนแคนกศกษำกไดแตตดตำมเหตกำรณ

โดยไมสำมำรถจะชวยอะไรไดเทำไรนก อยำงกรณสวรรคตเรำกไดแตไปนงขำงสนำมหลวงเพอ

ฟงเสยงเขำสอบสวนปำกค�ำผตองหำซงมกำรกระจำยเสยงออกมำจำกในศำลทกวน

กำรกระจำยเสยงในแตละวนจะเรมตงแตชวงแดดรมลมตก หรอประมำณ 4 โมงเยน

ไปจนถงมดค�ำตอนนนมคนมำฟงกนเยอะมำกทงนกเรยนนกศกษำประชำชนทกเพศทกอำชพ

เพรำะเหตกำรณน เปนเรองทสะเทอนหวใจคนทงประเทศ พวกเรำไปนงฟงอยหลำยสปดำห

เนอหำทไดยนยงจ�ำไดวำเปนเรองของหมอทเขำไปตรวจวถกระสนเปนสวนใหญแตเรำกจบควำม

ไมคอยไดวำอะไรเปนอะไรทกคนทมำพดกไมไดมกำรวพำกษวจำรณอะไรเพยงแตนงฟงกนเฉยๆ

พวกผมเองกไมเคยมำคยเรองนกนเลยไดแตตำงคนตำงฟงแลวกคดอะไรเปนตวของตวเอง

เดกวยรนสมยทผมเปนนกเรยนนนกคงจะเหมอนวยรนสมยนคอมกำรชอบพอและคบหำ

กนบำงแตกเปนสวนนอยสก4-๕คนแตกจบกนแบบเดกๆทไมรประสประสำอะไรสวนใหญ

เรำกเลนกนกบเพอนผชำยดวยกนมำกกวำ กลมของผมสวนใหญกจะอยแถวสนำมฟตบอล และ

มมหนงของตกเตรยมเพรำะพวกเรำอยแถวๆนนเปนสวนมำกสมยกอนในธรรมศำสตรมตนคณ

เตมไปหมด หลงตกเตรยมมตนกลวย ตนมะละกอ ถำออกลกขนเมอไหรกจะเสรจทโมนอยำง

พวกเรำเสมอ

กบเดกโรงเรยนอนเรำกไมคอยไดไปสงสงดวยเทำไหร แตรสกวำ ตอนนนเรำจะเปน

คแขงกบโรงเรยนนำยรอย อำจจะเรองกฬำ อกอยำงหนงกคอ เขำเปนทหำรซงมกจะเลนงำน

อำจำรยปรดของเรำอยเรอย สวนโรงเรยนนำยเรอน รสกจะเปนมตรกน อำจจะเปนเพรำะอยไม

ไกลกนตอนทอำจำรยปรดมเรองกไดทหำรเรอชวยเรำเลยรสกกบพวกนดกวำ

ผมยงจ�ำไดวำ สมยทเกดกบฏวงหลวง ผมเปนนกศกษำอยประมำณป ๒ อำจำรยปรด

เอำทหำรเรอเขำมำกอกำรตอนนนผมอยทตลำดลำดหญำใกลๆวงเวยนใหญเหนทหำรเรอก�ำลง

ถกพวกทหำรบกไลจบ บำงคนวงเขำไปในสวนทลำดหญำ แตกยงโดนจบได ในใจลก ๆ เรำก

นกเอำใจชวยทหำรเรอ และอำจำรยปรดอยตลอดเวลำ เพรำะเรำรสกผกพนกบทำน สมยนน

ครบำอำจำรยของเรำกโดนจบ โดนฆำ อยำงกรณของ 4 รฐมนตร ซงเปนเหตกำรณทท�ำให

เรำมควำมรสกคอนขำงไมดกบฝำยตรงขำมซงกคอรฐบำลทหำรของจอมพลป.พบลสงครำมเพรำะ

เรำเหนวำมนไมคอยแฟรคดตำงๆมนกคลมเครอจนกระทงเดยวนผมคดวำมนกเปนจดดำงของ

ประวตศำสตรกำรเมองเรำอยำงหนง

3. �������������������� - ���� 6.indd 135 22/2/2554 0:19:41

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.๑๓๖

ชวตกำรท�ำงำน

เมอเรยนจบ ผมกไปสอบเขำกระทรวงพำณชย แตอยไปกรสกยงไมใชควำมถนดของ

ตวเองเลยไปสอบเขำกระทรวงกำรตำงประเทศและอยประจ�ำทนนอยสก4-๕ปกไดเจอคนรนเดยวกน

หลำยคนอยำงพจนำซงเปนเพอนสนทกนอยแลวตอนนนผมพยำยำมสอบชงทนของกระทรวงกำร

ตำงประเทศแตไมได ไมนำนกไดยนเรองทคณะรฐศำสตร ธรรมศำสตรเปดสอบชงทน ผมจงได

ไปสอบแลวกไดไปเรยนตอทองกฤษ ซงกดเหมอนกน เพรำะทนของธรรมศำสตรใหอสระมำกกวำ

ทนของกระทรวงกำรตำงประเทศซงถำไดทนกตองมำนงท�ำงำนใชทนอกนำน

ตอนนนผมจ�ำไดวำ ดร.มำลย หวะนนท คณบดคณะรฐศำสตรในสมยนน ตงใจจะให

ผมไปอเมรกำ แตเมอผมบอกวำ ขอไปองกฤษดกวำ ทำนกใจดใหไปตำมใจ แลวยงบอกวำ

ไปตอปรญญำโทมำเลยนะ คอ ตอนนนผมอำยประมำณ ๒๖ ป ทแรกอยำกจะเขำออกซฟอรด

แตกเขำไมไดเพรำะภำษำองกฤษสพวกทเขำเรยนตงแตเดกๆไมได

ผมตองเสยเวลำเรยนภำษำอยเปนป กอนทจะไดเขำทมหำวทยำลยแมนเชสเตอร

แลวกตองเรมเรยนปรญญำตรใหมหมดเลยซงมนกดไปอยำงเพรำะมนท�ำใหผมไดเรยนประวตศำสตร

เยอะมำก เขำมระบบตวเทอรเรยลทดมำก จงท�ำใหผมมพนฐำนควำมรทำงประวตศำสตรทแนน

มำกและท�ำใหเขยนหนงสอเปนมำกขนผมเรยนทองกฤษอย๓ปกเรยนจบพอจะไปตอฝรงเศส

กถกกระทรวงเรยกกลบเมองไทย

ชวงทกลบมำท�ำงำนทกระทรวงกำรตำงประเทศนผมไดมโอกำสไปสอนใหคณะรฐศำสตร

ในวชำประวตศำสตรเศรษฐกจอยหนงเทอม ปตอมำมกำรปฏวตรฐประหำรโดยจอมพลสฤษด

ทำนใหคณถนดคอมนตร(ซงผมคดวำไมนำจะใชพนองกบอำจำรยอำบคอมนตรผอ�ำนวยกำรโรงเรยน

เตรยมฯ เพรำะอำจำรยอำบคอนขำงคล�ำมำก แตคณถนดนนตวขำว) ขนมำเปนรฐมนตร และให

คณอำนนท ปนยำรชน เปนเลขำนกำรรฐมนตร ตอนนนมหนงสอขอตวใหผมไปสอนหนงสอ

ทรฐศำสตรธรรมศำสตรผมตดสนใจอยพกหนงและรบค�ำขอนนจำกนนผมกสอนอยทธรรมศำสตร

ตลอดเวลำประมำณ๓๐ปหลงจำกนน

ธรรมศำสตรยงใหควำมรสกอสระเหมอนเดม และผมกสำมำรถจะพฒนำสงทผมอยำก

เรยนรไปไดเทำทอยำกท�ำ ผมสำมำรถมงควำมสนใจไปทำงเศรษฐกจ กำรเมองและประวตศำสตร

จนในระยะตอมำกเรมสนใจเรองชมชนทองถนชนบทซงไมมสอนไมมเรยนแลวยงสำมำรถท�ำวจย

ในเรองทสนใจเหลำนไดดวย อำจจะโชคดทมมลนธเอเชยเขำมำสนบสนนเรองเงนทน ยงจ�ำไดวำ

ชมชนแรกทไดลงไปสมผสคอ อำงทอง ตอนนนพวกนกศกษำกลงไปชวยกนหำขอมล และท�ำให

ผมเรมสมผสกบชนบท แตจำกนนผมกตองสอนอยำงเดยว จนตอนหลงถงไดมำเปนทปรกษำของ

3. �������������������� - ���� 6.indd 136 22/2/2554 0:19:42

๑๓๗เสนหจำมรก

สภำรำงรฐธรรมนญในมำตรำทเกยวกบสทธมนษยชน สทธชมชน พอผมมำเปนกรรมกำรสทธฯ

ผมกท�ำงำนตอในเรองชมชนและยงคงพยำยำมสำนตองำนดำนนไมวำจะไปอยทสถำบนไทยคดศกษำ

หรอเปนกรรมกำรอยทTDRI

ควำมผกพนกบธรรมศำสตร

ชวตผมผกพนกบธรรมศำสตรเรยกไดวำ ตงแตแมเสยไปไมนำน คอ เรมตงแตไดเขำ

โรงเรยนต.ม.ธ.ก.จำกนนกไดเรยนมธก.ตอมำกไปเรยนจบจำกองกฤษดวยทนของธรรมศำสตร

จบมำแลวท�ำงำนในกระทรวงอยไดไมเทำไหร ผมกเขำมำเปนอำจำรยใหธรรมศำสตร ทงหมดน

เปนโชคชะตำของผมทมอนตองมำพนผกกบธรรมศำสตรเรอยมำนกศกษำต.ม.ธ.ก.รนๆ ผมเทำท

รจกเขำกปฏบตตวด ตอนนพวกเรำกเปนประวตศำสตรกนหมดแลว กำรมำสมภำษณพวกเรำน

ผมกพยำยำมรอควำมทรงจ�ำเพอสรำงเปนบนทกอกหนำหนงใหธรรมศำสตร

ชวงหลง ๆมำน ผมไมคอยไดเขำไปในธรรมศำสตรนำนพอสมควรแลว เรยกวำตงแต

เหตกำรณ๖ตลำคม๑9ผมกเขำไปนอยครง เพรำะรสกไมคอยสจะดสกเทำไหรพดตรงๆวำ

ตอนนผมไมคอยรควำมเปนไปของธรรมศำสตรแลว อกอยำงทคณะ กท�ำใหผมผดหวงเหมอนกน

คอครงหนงผมอยำกท�ำสถำบนพฒนำประชำธปไตยและพวกรอคกเฟลเลอรกบอกวำมเงนทนรอ

อยแลวแตคณะกปฏเสธกำรตงสถำบนนผมกเลยไมคอยอยำกจะเขำไปเทำไหร

ผมอยำกใหผทจะเขำมำบรหำรกำรศกษำของธรรมศำสตรตงโจทยกบตวเองใหมำกใหมน

เปนพลวตรใหมกำรเคลอนไหวปรบเปลยนไปตำมสภำพสงคมเปนกำรศกษำเพอกำรพฒนำสงคม

ทส�ำคญคอตองเปดประตใหสงคมเขำมำวจำรณ

ตอนนอปสรรคมนตดอยทวธคดบำงทพอเรำเขำมำเปนครอำจำรยแลวกมกจะมองหรอ

รสกวำเรำรมำกกวำชำวบำนมองมมดอยของสงคมวำเปนปญหำผมคดวำถำมมมดอยในสงคม

กตองโทษมหำวทยำลยวำ ไมสำมำรถผลตคนใหไปแกปญหำเหลำนได งำนวจยตำง ๆ ทออกมำ

กมกเปนงำนวจยทตำยอยในกรอบเทำนนเรำตองตงค�ำถำมใหมวำสงทท�ำทศกษำอยจะไปกระตน

ใหเกดสงคมแหงกำรเรยนรไดอยำงไรเพรำะมนเปนสงทส�ำคญทสด

3. �������������������� - ���� 6.indd 137 22/2/2554 0:19:42

3. �������������������� - ���� 6.indd 138 22/2/2554 0:19:42

ประวตศาสตรบอกเลา ต.ม.ธ.ก. รน ๗

�����������.indd 138 21/2/2554 15:26:31

�����������.indd 139 21/2/2554 15:26:31

ประวตสวนตว

ผมเกดทบานฉงนต�าบลพหารแดงอ�าเภอเมองฯจงหวดสพรรณบรอยรมแมน�าทาจน

ตอมาครอบครวอพยพมาอยทดอนเจดยครอบครวประกอบอาชพคาขายมพนอง๔คนผมเปนคน

ทสองพคนโตพอจบชนประถมศกษาปท๔กท�างานอยทสพรรณนองรองจากผมเปนครโรงเรยน

ประชาบาลจนบนปลายกไดเปนครใหญโรงเรยนประชาบาลสวนนองคนสดทองเรยนพาณชยแลวก

ตอนตศาสตรทจฬาลงกรณมหาวทยาลยเปนผพพากษาปจจบนพชายคนโตกบนองคนเลกเสยชวต

ไปแลว

กอนทจะเขามาเรยนทกรงเทพฯ ผมเรยนชนประถมศกษาทโรงเรยนประชาบาล

วดสวางอารมณทต�าบลพหารแดงอ�าเภอเมองฯจงหวดสพรรณบร จนจบแลวจงเขามาเรยนตอ

ชนมธยมศกษาทกรงเทพฯโดยเขามาอาศยกบทานสมภารวดพระพเรนทรทเปนลกของคณปาซงเปน

ญาตผพ โดยทานรบอปการะทงหมดในครงแรกเขาเรยนทโรงเรยนกลบตรใกลๆเวงนครเขษม

เรยนได๒ปพอถงมธยมศกษาชนปท๓กยายไปเรยนทโรงเรยนอนทรศกษาทอยใกลหวล�าโพง

จนกระทงจบชนมธยมศกษาในป๒๔๘๗

ปรชา พานชวงศ

4. �������������������� - ���� 7.indd 141 21/2/2554 22:03:52

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.1๔๒

พอจะเลอกศกษาตอระดบเตรยมอดมศกษา ในขณะนนมสถาบนระดบอดมศกษาอย

๔แหงคอจฬาลงกรณมหาวทยาลยมหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมองโรงเรยนนายรอย

พระจลจอมเกลาและโรงเรยนนายเรอทกแหงมโรงเรยนเตรยมฯของตนเองซงมหลกสตร๒ป

กอนทจะเขาเรยนในระดบอดมศกษา

วชาธรรมศาสตรและการเมอง...ทางเลอกส�าหรบผไมมทางเลอก

ผมสอบไดท1มาตลอดตงแตชนประถมศกษาและมธยมศกษาจะสอบเขาทไหนกคง

สอบไดทกแหง แตผมเปนคนสายตาสนมาตงแตเดก จงหมดโอกาสทจะเขาโรงเรยนเตรยมฯของ

ทหารจงเหลอตวเลอกเพยง๒แหงคอจฬาลงกรณมหาวทยาลยกบมหาวทยาลยวชาธรรมศาสตร

และการเมอง จฬาลงกรณมหาวทยาลยในขณะนน เปนโรงเรยนของพวกลกเศรษฐมงม สวน

ธรรมศาสตรเปนทางส�าหรบคนไมมทางเลอก

ผมเองไมมทางเลอกอยแลวนอกจากมาเรยนทธรรมศาสตร จะเขาจฬาลงกรณกไมได

เพราะผมเปนคนมาจากตางจงหวดไมไดเปนคนมงมศรสขอะไรสมภารผอปการะกวา“จฬาฯแพง

กไมมเงนสงมงหรอก”ในขณะนนคาเรยนทต.ม.ธ.ก.เพยงปละ๔บาทเทานนผมจงไดตดสนใจ

ไปสมครเรยนเขาโรงเรยนเตรยมปรญญาของมหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมองและไดเปน

เตรยมปรญญารนท ๗ ในปพ.ศ.๒๔๘๗ซงถอเปนรนทมคนมากทสด เพราะมถง 1,๒๐๐คน

และเปนรนสดทายของ ต.ม.ธ.ก. ทใชหลกสตรของมหาวทยาลยเอง เพราะในปถดไปในรนท ๘

หรอทเรยกวารนหารอยนน เปนรนทใชหลกสตรของกระทรวงศกษาธการในการเรยนการสอน

และดวยเพราะสมาชกของรนท ๗ มจ�านวนมาก มหาวทยาลยตองสรางโรงไมหลงคาจากขน

เพอใหมทเรยนเพยงพอ

แตในชวงกอนทผมจะไปสมครเรยน ต.ม.ธ.ก. นน กองทพญปนประกาศรบนกเรยน

เดนเรอ แบบกนอยในเรอเสรจสรรพผมซงเปนคนชอบวายน�า เกอบตดสนใจไปสมคร แตไมรวา

มอะไรเตอนสตวาไปเรยนธรรมศาสตรซะจงเขาศกษาทธรรมศาสตรไมไดไปสมคร

ชวตนกเรยน ต.ม.ธ.ก. ระหวางสงครามโลก

เมอเขาเรยน ต.ม.ธ.ก. หลงจากสอบแลวกมการจดล�าดบหอง ผมไดอยหองสาม จาก

สบกวาหองแตประเทศไทยในขณะนนอยในชวงระหวางทใกลจะเสรจสนสงครามโลกครงท๒ทาน

อาจารยหลวงประดษฐ ซงขณะนนเปนเสรไทย ไดเอาพวกทหารองกฤษและทหารสมพนธมตรท

ถกจบเปนเชลยเขามากกตวไวในธรรมศาสตรรวมทงใหความชวยเหลอแกเสรไทยใหเขามาซอนตว

อยในมหาวทยาลยพวกนกเรยนกรแตไมมใครสนใจทจะเขาไปยงเกยวเพราะถอวาเปนเรองสวนตว

4. �������������������� - ���� 7.indd 142 21/2/2554 22:03:52

1๔๓ปรชาพานชวงศ

ของทานผประศาสนการแตกมนกเรยนต.ม.ธ.ก.และนกศกษามธก.จ�านวนไมนอยเหมอนกนท

ไปเปนเสรไทย

ตอมาเมอพวกทหารรเรองน กเขามายดครองมหาวทยาลย พวกผมกถกขบ ท�าให

เรยนหนงสอในธรรมศาสตรไมได ตอนนนรนผมนงเรยนในหองเรยนไดเพยง ๒-๓ เดอนเทานน

ทางมหาวทยาลยกตองสอนโดยพมพใบปลวใหไปรบแลวเพอน�ามาเรยนเองแลวกไปสอบเรยกไดวา

ตางคนตางกกระจายไปมหาวทยาลยกไปตงศนยอยทอยธยาและทอบลราชธานแตกมสวนทอยท

กรงเทพฯผมกอยทกรงเทพฯพอหลงสงครามทหารกลบออกไปจากธรรมศาสตรจงไดกลบเขาไป

เรยนตอผมเรยนจบต.ม.ธ.ก.ในปพ.ศ.๒๔๘๙แลวกเขาศกษาตอในมหาวทยาลยวชาธรรมศาสตร

และการเมองหรอมธก.ตอเลย

ในขณะนนมธก.มคณะใหเลอกอย๒คณะซงถอวาเปนคณะดงเดมของมหาวทยาลย

ธรรมศาสตร คอ คณะนตศาสตร และคณะพาณชยศาสตรและการบญช ผมตดสนใจเลอกเรยน

คณะนตศาสตรดวยเหตผลวาในชวงเวลาทยงเรยนชนมธยมศกษาอยนนเวลาอานหนงสอพมพแลว

มขาวประกาศทมภาษาศาลซงลงในหนงสอพมพ และมชอผพพากษาลงทายประกาศ กมความ

ประทบใจวาต�าแหนงผพพากษานใหญมากบานพกกมและคดวาถาเรยนผพพากษากคงจะสบาย

ในอนาคต

มธก. ในชวงการเมองผกผน

ชวงทเรยน มธก. ไปไดซก ๒-๓ ป หลงสงครามโลกครงท ๒ สงบแลวและอาจารย

หลวงประดษฐทานไปเปนนายกรฐมนตรอยซกพกหนงกเกดปฏวตขน โดยจอมพลแปลกขนเปน

นายกรฐมนตรกสงทหารมายดธรรมศาสตรอกตอนนนผมเรยนอยชนปท๔แลวนกศกษากฎหมาย

ในกรงเทพฯ ถกขบใหไปเรยนทตกเนตสภา เปนตกอาคารสองชนของเนตสภา ซงในปจจบนคอ

บรเวณศาลฎกาพวกเราถกขบไปเรยนทตกเนตสภาอยพกหนงกชกชวนกนเดนขบวนจากหนาตก

เนตสภาเพอไปทวงธรรมศาสตรคน

ในวนนน ผมจ�าไดมนวาเปนหองเรยนวชาลทธเศรษฐกจของอาจารยถนด คอมนตร

ตอนนนชอ ถนดถวล คอมนตร ตอนนนพวกเรากไปขอทานวา “อาจารย วนนเลกสอนเถอะครบ

พวกผมจะไปเดนขบวนไปทวงธรรมศาสตรคนจากจอมพลป. พบลสงคราม” สงทท�าใหจ�าไดมน

คอ นาอศจรรยมากทอาจารยถนดซงเราเขาใจวาเปนลกศษยกนกฏของอาจารยหลวงประดษฐ

กลบตอบวา “ผมไมหยดหรอก ใครจะไปกไป เหลอคนเดยวผมกจะสอน” แมวาพวกเราจะงงกบ

ค�าตอบของอาจารยแตพวกเรากลกไปจากหองทงหมดทงทานอาจารยเหลออยคนเดยวแลวกออก

ไปเดนขบวนกน พวกเราถนดอยแลวเรองโวย ๆ และกมเรองนาแปลกเกดขนกบเหตการณนนคอ

4. �������������������� - ���� 7.indd 143 21/2/2554 22:03:52

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.1๔๔

ผดความคาดหมายทจอมพลแปลกออกมาพบแลวทานกยกมอวา “เอาเถอะ เอาเถอะพวกเธอก

ลกหลานฉนทงนนฉนจะคนให”พวกเรากไดธรรมศาสตรกลบคนมา

เมอไดกลบไปเรยนในมหาวทยาลยธรรมศาสตรดงเดม ตงแตนนมาความสงบสขก

บงเกดขนในมหาวทยาลยมาตลอด

ธรรมศาสตรในยคทผมเรยนตางจากธรรมศาสตรในทกวนนมากมายซงมนอาจจะเพราะ

ในชวงเวลานนมเหตเชนทหารยดธรรมศาสตรหรออาจจะเพราะมหาวทยาลยของเราชอ“มหาวทยาลย

วชาธรรมศาสตรและการเมอง” หรอเปลากไมร ท�าใหพวกเรานกศกษาไมไดกมหนากมตาเรยน

เพอเอาปรญญาอยางทเปนอยในสภาพทกวนน

ยคพวกผมกฎหมายเรยน๒ชวโมงตอวนชวง1๐.๐๐-1๒.๐๐น.เทานนนอกนนวาง

พวกทท�าการท�างานกกลบไปท�างานราชการตอเพราะพวกนกศกษาธรรมศาสตรนนเปนพวกยาจก

อนาถาทงนนชวตตองดนรนคอตองท�ามาหากนไปดวย เรยนไปดวยแตกมพวกทไมไดท�างาน

กจะอยในมหาวทยาลยตอ พวกนมเวลาวางกจะสนใจเรองการบานการเมอง เพราะเรยนกฎหมาย

และอยในวยฉกรรจ 1๘ ถง ๒๒ เหนอะไรไมถกไมตองกชมนมกน ต�าหนรฐบาล และเรากอย

ในขอบเขตของมหาวทยาลยไมไดออกไปไหน

ดนแดนของธรรมศาสตรเปนดนแดนแหงเสรภาพ ไมมเรองอาวโส ตงแตเปนนกเรยน

เตรยมฯ นกศกษาไปจนถงระดบปรญญาโท ทกคนเทาเทยมกนหมด ไมมใครมาอางวา ฉนเปน

รนพเธอเปนรนนองตองใหความเคารพไมมการแบงแยกเพศชายเพศหญงเวลาท�ากจกรรมหรอ

รวมแสดงความคดเหนแตกเปนดนแดนแหงเสรภาพทอยในขอบเขตของเรา

เพราะฉะนนจงท�าใหผมและนกศกษาธรรมศาสตรในยคนนเปนพวกทรกความเปนอสระ

ในตวเองมาก และจะไมยอมเมอพบกบการกระท�าทกระทบกระเทอนตอสทธและเสรภาพของคน

หรอประชาชน พวกทหารจงเหนวาพวกเราเปนคนหวแขง จงมายดธรรมศาสตร และทายทสด

จงแกกฎหมายเพอตดค�าวา“การเมอง”ในชอมหาวทยาลยออก

ผมจ�าไดวาตอนรบปรญญาบตรตอนปรญญาตรพ.ศ.๒๔๙๔ยงเปนมหาวทยาลยวชา

ธรรมศาสตรและการเมองปนน รนผมเปนรนธรรมศาสตรบณฑตรนสดทายแตพอจบปรญญาโท

นตศาสตรในปพ.ศ.๒๔๙๖และรบปรญญาในปพ.ศ.๒๔๙๗ชอมหาวทยาลยเปนเพยงมหาวทยาลย

ธรรมศาสตรแลวซงถาผมจ�าไมผดคอเปนปแรกทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเสดจมาพระราชทาน

ปรญญาบตรดวยเพราะกอนหนานนไมมพธพระราชทานปรญญาบตรมากอน

4. �������������������� - ���� 7.indd 144 21/2/2554 22:03:52

1๔5ปรชาพานชวงศ

สสนชวตในรวต.ม.ธ.ก. และ มธก.

ในสมยทเรยนทธรรมศาสตรนน การเดนทางจากทพกเพอไปเรยนของผม ในบางวนก

เลอกเดนโดยเดนจากวดพระพเรนทรสแยกวรจกรทะลมาขางๆ กรมราชทณฑเดมแลวกมาทะล

วดสทศนฯเขาขางกระทรวงมหาดไทยกระทรวงกลาโหมแลวจงทะลไปมหาวทยาลยบางวนกขน

รถรางทสแยกเอสเอบ วดพระพเรนทร ทสแยกวรจกร ขนจากแยกเอสเอบมาทางถนนเจรญกรง

ถงศาลเจาหลกเมอง แลวกจะเดนขามสนามหลวงไปยงมหาวทยาลย ซงถาเดนเทากจะใชเวลา

ประมาณเกอบชวโมง แตถานงรถรางเสยคารถรางประมาณสตางคหรอสองสตางค กจะใชเวลา

ประมาณครงชวโมงเทานน

การใชชวตในรวโรงเรยนเตรยมฯจนถงระดบมหาวทยาลยเรยกไดวาเรยนหนงสอแลว

เอาตวรอดมาไดเพราะมหาวทยาลย มหาวทยาลยชวยดานสวสดการหลายดาน โดยเฉพาะเรอง

อาหารการกน กท�าขาวแกงขายจานละหาสตางค ซงถอวาราคาถกกวาขางนอกมาก ท�าใหมเงน

เพยงสบสตางคกสามารถไปโรงเรยนได

กจกรรมในสมยนนนอกจากเดนขบวนกจกรรมทเราใหความส�าคญมากแบบสนบสนน

กนอยางหวปกหวป�ากคอฟตบอลประเพณจฬาฯ-ธรรมศาสตรตอนนตองไปเชยรกนสดชวตกน

ทกป ถาหากไมมเหตการณทท�าใหตองเวน พวกเรากตองไปเชยรกนทงนกเรยนเตรยมปรญญา

ปรญญาตรปรญญาโทกไป

กจกรรมไหวครกมเพยงครงแรกในตอนทเขาต.ม.ธ.ก.เพยงครงเดยว

แมแตตอนทจะจบปรญญาตร ตองมอบรมและมาพกรวมกนทมหาวทยาลย ตอนนน

กเกดเหตการณทหารเรอจบจอมพลป. ไวในเรอ และปดสะพานพทธไมใหขาม พวกผมอยในรถ

ไอโกรงกลบจากโรงพยาบาลสมเดจฯทไปดงานและจะเดนทางกลบจากสะพานพทธไปธรรมศาสตร

กตองตดอยบนสะพานพทธ เรยกไดวา เวลานนกจกรรมในลกษณะรนเรงไมคอยจะม เพราะมนม

แตวนทกขยาก

ชวตท�างานระหวางเรยน

ผมเรมท�างานชวงเรยนต.ม.ธ.ก.ป๒เพราะเหนปายกระดานด�ารบสมครเสมยนพนกงาน

ระหวางทางเดนไปมหาวทยาลย ทกรมสรรพากร ซงเรยกวา วงแดง ซงอยถนนสายตรงทมาจาก

วดเทพศรนทร วดพลบพลาชยตรงมาเรอย จงไปยนใบสมครและไปสอบ ปรากฏวาสอบไดจงได

เรมงานเปนเสมยนพนกงานทกองแสตมป กรมสรรพากร และกเรยนหนงสอไปดวย เพราะไดรบ

ความกรณาจากหวหนากองคอหมอมเจาอศนยกองฟาเทวกลทานเปนเจาแตท�าตวเปนสามญชน

พดกบลกนองกใชมงกทานบอกวา “พวกมงรบราชการกรมสรรพากรพวกมงตองเรยนกฎหมาย”

4. �������������������� - ���� 7.indd 145 21/2/2554 22:03:52

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.1๔๖

พวกทเรยนอยแลวทานกอนญาตใหมาเรยนคอไปท�างานกอนชวง๘โมงเชาพอ๙โมงครงกเดน

จากทท�างานไปเรยนพอเรยนเสรจกเครงครดตอหนาทรบกลบไปท�างาน

ผมเรยนและท�างานอยกรมสรรพากร จนกระทงจบปรญญาตร ท�าตงแตไดเงนเดอน

ครงแรกเดอนละ1๒๗บาทจนไดเงนเดอนถงสองรอยกวาบาทในชวงทลาออกและผมกไดท�างาน

ในต�าแหนงทนายความทส�านกงานสจธรรมทหนายความซงตงอยทตรงขามส�านกงานใหญธนาคาร

กรงเทพเกาทถนนเสอปา และเรมเรยนตอปรญญาโทไปดวย โดยมงมนอยากเปนผพพากษา

และผมกลาออกจากส�านกงานนเมอไดเปนผพพากษา เพราะในขณะนนการสอบเปนผพพากษา

มหลกเกณฑวาจะไมตองสอบขอเขยนถาจบปรญญาโทและมประสบการณประกอบวชาชพกฎหมาย

ไมนอยกวา ๒ ป ซงผมลาออกจากสรรพากรไปเปนทนายความในขณะเรยนปรญญาโท กเพอ

เตรยมตวเพอเปนผพพากษานนเอง

ความทรงจ�าตอทานผประศาสนการของนกเรยน ต.ม.ธ.ก.

ผมไดพบหนาทานผประศาสนการในครงแรกคอ สมยเขาเปนนกเรยนเตรยมปรญญา

ในวนปฐมนเทศ ทานออกมากลาวตอนรบ ผมจ�าไดมาจนถงทกวนน ทานกลาววา “นกศกษา

กฎหมายตองรจกค�าวาสจปลคอนกกฎหมายตองฟงคดถามเขยน”ซงผมกปฏบตตามนมา

โดยตลอด

ธรรมศาสตร...สรางชวต

ผมคดวาถาไมมมหาวทยาลยธรรมศาสตรแหงนในประเทศไทยผมทเปนเดกจากทองถน

หางไกลกรงเทพฯ และคงเปนผทไมมชวตทพฒนามาจากคนทไมนาจะมใครรจกเลย มาถงใน

บนปลายของชวตทมานงเกาอทมคนยกมอไหวแลวเรยกวาทานผมถอวามหาวทยาลยธรรมศาสตร

แหงนเปนเจาหนตลอดชวตของผม

ธรรมศาสตรหลอหลอมใหเราเปนผรกอสระ เสรภาพ ในฐานะพลเมองคนหนงของ

ประเทศไทยใหเราคดวาประเทศไมใชของใครคนใดคนหนงเรากมสวนรวมเปนเจาของดวย

ธรรมศาสตรเราไมมSeniorityเราทกคนในรวมหาวทยาลยเทาเทยมกนหมดธรรมศาสตร

เราจะมลกษณะของจตใจจตส�านกของเสรภาพเสมอภาคสงกวาสถาบนอนๆ ธรรมศาสตรเรานน

เมอไปเปนใหญในสถาบนใดกตาม เราไมเคยถอเอาพวกพองเปนใหญ แตเราจะใหความเสมอภาค

แกทกคนอยางเทาเทยมกนใครมฝมอมความสามารถเขากจะไดรบผลตอบแทนเมอเราไปท�างาน

ในสถาบนใดเราไมเคยใหคณใหโทษโดยถอเอาพวกพองรวมสถาบนเปนใหญ

4. �������������������� - ���� 7.indd 146 21/2/2554 22:03:52

1๔๗ปรชาพานชวงศ

จากการศกษาเลาเรยนทนผมไดวชาความรตงแตเตรยมปรญญาปรญญาตรปรญญาโท

จนเขารบราชการตงแตเปนผพพากษาในศาลยตธรรมจนมาเกษยณในต�าแหนงรองประธานศาลฎกา

และมาเปนประธานศาลปกครองสงสดทกสงทกอยางทเกดขนไดแกตวผมมทมาจากมหาวทยาลย

ธรรมศาสตรทงนนผมจงถอวามหาวทยาลยธรรมศาสตรเปนเจาหนชวตและผมกหวงแหนมหาวทยาลยน

ดวยความหวงใยตอธรรมศาสตรยคปจจบน

ความทถอวาตนเองเปนเจาของมหาวทยาลยและกหวงแหนมหาวทยาลยแหงน ผมไม

เหนดวยกบการยายคณะนตศาสตรไปอยรงสต ผบรหารมหาวทยาลยไมไดมประสบการณกบ

ธรรมศาสตรในยคทมความทกขยาก พวกผมมความทกขยากรวมกบมหาวทยาลย วชากฎหมาย

เปนวชาทเชดหนาชตา ท�าใหชอเสยงของมหาวทยาลยธรรมศาสตรเปนทจดจ�าของคนทวไปวา

มหาวทยาลยธรรมศาสตรเปนส�านกแหงวชากฎหมาย ชอเสยงของมหาวทยาลยธรรมศาสตร

เกดจากวชากฎหมาย นกศกษาวชากฎหมายทส�าเรจจากมหาวทยาลยธรรมศาสตรไดไปสราง

ชอเสยงใหแกทกกระทรวงทบวงกรมในประเทศไทยทงในสวนกลางและสวนภมภาค

อกคณะหนงคอ คณะพาณชยศาสตรและการบญช ซงเปนคณะทสรางชอเสยงใหแก

มหาวทยาลยธรรมศาสตรมาตงแตตนถายายสองคณะนไปจากธรรมศาสตรแลวธรรมศาสตรจะยง

คงเปนธรรมศาสตรหรอจะตงคณะอะไรขนมาใหมหรอจะตงส�านกอะไรขนใหมกนกควรไปอยรงสต

เพราะการมาเบยดบงสถานทนท�าใหชอเสยงของธรรมศาสตรคอยๆเลอนไป

ชาว ต.ม.ธ.ก. ขอใหมหาวทยาลยธรรมศาสตรคงทตงคณะนตศาสตร และคณะ

พาณชยศาสตรและการบญชซงเปนสญลกษณของธรรมศาสตรไวททาพระจนทรมฉะนนอาจท�าให

ความผกพนของชาวธรรมศาสตรตอมหาวทยาลยแหงนเลอนหายไปในทสด

4. �������������������� - ���� 7.indd 147 21/2/2554 22:03:52

วยเดก

ผมชอภ สขสเมฆ เกดทต�าบลบานมา อ�าเภอบางไทร จงหวดพระนครศรอยธยา

คณทวดหญงของผมชอ ค�า เปนคนมอญทหนพมาเขาไทยมาในชวงรชกาลท ๒ เมอเขามาถง

อยธยาพอแมของคณทวดกมาฝากคณทวดไวกบนายหมน นายหมนซงเปนคณทวดชายของผม

กรบนางค�าไวเปนเมยและมลกมหลานจนมาถงรนคณยาทอบรมเลยงดผมตงแตเลก

บรรพบรษของผมทานมองการไกล อตสาหไปจบจองทดนไวแบงใหลกไดมทท�ากน

เมอมาถงรนพอของผมทานกยงไดสวนแบงทดนเหลานมา๘ไรเมอเปนของขวญแตงงานเมอเรม

มครอบครวพอกคดวาตองมทมากกวานจงไดไปจองทเพมอก๒๐๐ไรคณยาเหนความตงใจจงให

เงนทนไป๖๐บาทเพอเอาไวซอควายซอไถ

ตอมาพอกจางคนอสาน๔คนใหมาชวยท�าไรไถนาคนงานเหลานมาจากอบลราชธาน

และสรนทรพอใหคาจางตงแตเดอน๖ถงเดอนยเปนเงน๓๐บาทตอลกจาง1คนแตละคน

จะไดกางเกง๒ตวเสอ๒ตวผาขาวมา1ผนและงอบ1ใบแถมเวนทใหเขาปลกขาวเหนยว

กนกนดวย พวกอาหารไมตองเปนหวงเพราะอยธยาสมยนนหนไปทางไหนกมสตวน�าใหจบมผก

ใหเกบอยทวไป กนกนไมหวาดไมไหว พอขนเดอนสามคนงานเหลานจะลากลบบานไปฉลอง

บญผะเหวด ซงเปนงานบญใหญของชาวอสาน คณพอจะแจวเรอไปสงขนรถทเชยงรากนอย

กอนกลบพวกคนงานกจะสงไววาอยาจางคนอนเพราะตงใจจะกลบมาท�างานอก

นาวาอากาศเอก ภ สขสเมฆ

4. �������������������� - ���� 7.indd 148 21/2/2554 22:03:52

1๔๙นาวาอากาศเอกภสขสเมฆ

สมยคณพออายได 1๓ ป คณปกเสย แทนทจะไดเรยนหนงสอ คณพอตองออกจาก

โรงเรยนไปเฝาควายกลางทงนา และชวยคณยาท�านาท�าไรและดแลนอง ๆ คณพอของผมจงบอก

กบลกทกคนไววาจะสงลกใหไดเรยนหนงสอกนทงหมดเพราะไมอยากใหลกล�าบากเหมอนตวเอง

สมยนนเดกตองมอาย๙ขวบถงจะครบเกณฑเขาเรยนไดตวผมนนเรมเรยนชนประถม

ทโรงเรยนประชาบาลชอ โรงเรยนวดทางยาวทงโรงเรยนมอย ๔หองมคร ๓ คนบางหองคร

กเขยนโจทกไวบนกระดานแลวเดนไปสอนอกหองซงอยในศาลาวดเดยวกนเวลาหองเราเรยนกได

ยนเสยงครทสอนอยหองอนดวยในขณะทหองอนกคงไดยนเสยงกจกรรมของหองเราเหมอนกน

พอผมทานเปนคนคอนขางด ดจรง ๆ พชายคอนขางดอ โดนตจนอานเลย แตเวลา

จะใจดทานกดใจหาย ทานจะสอนใหเราปลกตนไม บอกวาปลกมะมวง ปลกฝรง ตองขดหลมลก

แคไหนตองใสขควายเปนปย โดยโรยรอบๆ ไมใหใสโคนตนเพราะจะท�าใหรากตนไมโดนอบรอน

จนตายได คอสอนจนพวกผมรหมดวาตองดแลตนไมอยางไร ตอนโตขนมาจงท�าเปนทกอยาง

แตตอนนนพวกผมขเกยจกนจนปวดหวเลย ไอเราจะเลน เพราะเหนเพอนเคาเลนกน แตกเลน

ไมไดเพราะตองชวยท�างาน

คณแมผมเปนคนขยน ทานจะปลกกลวย ปลกมะพราว ปลกพรก ปลกตนเครองแกง

ตางๆจนพอตองไถทใหเปนไรๆเพอใหทานไดปลกอะไรตางๆซงจนถงเดยวนบางสวนกยงอย

สมยนนพวกผมละขเกยจรดน�าเปนทสด

พอเลกจากโรงเรยนประมาณสามโมงครง ผมและพนองมหนาทตองไปตอนควาย

เจดแปดตวจากทองนาไกลจากบานไป ๒-๓ กโล อกคนตองเขาบานไปชวยแมท�ากบขาวหงขาว

ขนฟน ต�าน�าพรก ผมจ�าไดเลยวาแมใหท�ากบขาวขดมะพราว ขดขา ตดตะไคร ดงนนพวกผม

จงท�ากบขาวเปนกนหมดทกคน เยนกลบมาแคเหนเครองปรงวางอยกรแลวาวนนแมจะท�าอะไร

ใหกน

เขาเมองหลวง

เมอจบชนประถม ๔ คณพอกสงผมมาเขา ม. 1 ทโรงเรยนอ�านวยศลป โดยอาศย

เปนเดกวดอยในวดสามปลม(วดจกรวรรดราชาวาส)

เมอเขาอ�านวยศลปผมตองมานงไลABCDกนใหมอย๓เดอนเพราะเราไมเคยเรยน

มากอน อยอยธยาไดเรยนภาษาอนกเปนภาษาขอมไมเคยไดยนภาษาองกฤษมาเลย นอกจากจะ

เรยนไมทนคนอนในตอนแรกแลว ผมยงโดนเพอนลอเพราะไมมรองเทาใส พอไดรองเทายางมา

คหนงมนกกดเทาจนระบมไปหมดเพราะเมอกอนอยบานนอกไมเคยใสรองเทามากอนเลยไปไหน

4. �������������������� - ���� 7.indd 149 21/2/2554 22:03:52

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.15๐

มาไหนกเดนเทาเปลาตลอดเพอนมนกลอวาไอคนบานนอกไอโงเงาอะไรสารพดเรากไมวาขอใหได

เรยนกพอพอสงวาอยาไปเอาเรองอะไรใครเราไมตอปากตอค�า

ผมเรยนไปไดสกพก จอมพลแปลกกสงปดโรงเรยนจนซงอยฝงตรงขามกบอ�านวยศลป

เดม ผจดการโรงเรยนอ�านวยศลปจงไปขอเชาพนทของโรงเรยนจน และมาสอบถามนกเรยนวา

ใครอยากไปอยฝงนนมงพวกผมอยฝงนมานานกเรมเบอประกอบกบความบาเหออยากลองทใหม

กเลยสมครใจยายไปเรยนทใหม

เหนโดมเดนเปนสงามาแตไกล

ผมเปนคนอยธยา เวลาจะเขากรงเทพฯ หรอจะกลบบานกตองนงเรอลองไปตามแมน�า

เจาพระยา และทกครงทผมนงเรอเขากรงเทพฯ ตกโดมของธรรมศาสตรจะโดดเดนเหนไดแตไกล

ภาพนเปนอกภาพหนงทยงประทบอยในความทรงจ�าของผมจนทกวนน

สมยนนเราตองขนเรอททาเตยน ถานงเรอหนาแลงกจะเปนเรอทองแบนชนเดยว

เรยกวาเรอแดงหรอเรอแคนวนซงรสกวาจะเปนเรอของเดนมารกอกบรษทเคาเรยกmotorboat

ซงจะรบคนจากทาเตยนและไปสดสายทสามแยกบางไทร

นอกจากนนกยงมเรอเขยวของขนวรกจบรหาร ซงเปนเศรษฐผกไห เรอเขยวของทาน

เปนเรอเครองยนตซงไมคอยมใครขนเพราะมนวงชาสวนใหญกจะบรรทกถานเปดปลากงและ

สนคาตางๆมากกวาจะรบคนแตกมาจอดขนของททาเตยนเหมอนกน

แลวกยงมเรอชนครงของแกว ใสสงขชออนทนนทและนลลงกาซงเปนเรอเครองคท

จะวงตอนน�าเตมฝงตงแตเดอนมถนายนโดยจะวงขนไปถงปากน�าโพ

คาเรอจากทาเตยนไปบานผม ถาเปนนกเรยนเกบ 1๒ สตางค ถาไมใชนกเรยนเกบ

๒๐สตางคถาไปถงนครสวรรคเสย๓สลงนกเรยนเสย5๐สตางคลงเรอ๔โมงเชาถงปากน�าโพ

นครสวรรคประมาณบาย๒โมงของอกวนหนง

เสยงลอเสยงเลาอาง อนใด พเอย

เสยงยอมยอยศใคร ทวหลา

นอกจากจะไดเหนธรรมศาสตรทกครงทนงเรอผานทาพระจนทรแลวผมยงรจกธรรมศาสตร

และไดแรงบนดาลใจในการเรยนทนจากพชายและเพอนๆในรนพชายผมซงเขากจะเลาใหฟงวา

ถาผมไดเรยนธรรมศาสตรแลวละกมเพยงหมออยางเดยวทผมจะเปนไมไดประกอบกบผมไดเหน

ทานปลดไปตรวจราชการแถวบานแลวมคนยกมอไหวนบหนาถอตาเปนอนมากท�าใหผมเกดอยาก

ใหมคนยกมอไหวบางเลยตงใจแนวแนวาจะตองเรยนธรรมศาสตรเพอจะไดเปนปลดกบเขาใหได

4. �������������������� - ���� 7.indd 150 21/2/2554 22:03:52

151นาวาอากาศเอกภสขสเมฆ

ไอความอยากเปนปลดอ�าเภอนเอง ทท�าใหผมมความตงใจเรยนธรรมศาสตรเพยง

อยางเดยวตอนมาสอบเขาธรรมศาสตรเพอนๆ อ�านวยศลปของผมกมาสอบกนหลายคนบางคน

กไปสอบเขาจฬาฯ

สมยนนมจฬาฯเปนทแรกธรรมศาสตรของเราตงเปนอนดบสองนอกจากนนกมโรงเรยน

ฝกหดครโรงเรยนนายรอยและโรงเรยนนายเรอปทผมเขาธรรมศาสตรนนมหาวทยาลยเกษตรศาสตร

เพงกอตงได๒ปเทานน

ทจรงผมเกอบไมไดเรยนหนงสอตอเสยแลวเพราะขณะทผมก�าลงจะขนชนม.๖ในปพ.ศ.

๘๖พอกบอกวาน�าทวมในป๘5ท�าใหขาวเสยหายไปมากคอเรยกวานาลมไปเกอบหมดเลยพอ

ผมบอกวาอาจจะสงใหผมเรยนตอไปไมไหวและอยากใหผมกลบไปเรยนโรงเรยนฝกหดครทอยธยา

ผมกยกมอไหวทานบอกทานวา“ครนขอทเถอะไมเอาไมชอบ”

พสาวผมไดยนเขากสงสารและไปบอกพอวาจะเปนคนท�างานสงเสยผมเอง พอกเชอ

พสาวเพราะพเปนหวแรงในการไถหวานเกบเกยวทงหมดผมจงถอวาพสาวเปนผทมบญคณกบผม

มากทสดคนหนงพไมยอมมสามทงทมคนมาขอเพราะอยากดแลนองๆ ผมนบถอทานเหมอนเปน

แมผมคนหนง เพราะนอกจากมานะสงเสยจนไดเรยนจนจบแลว แมกระทงตอนท�างานมเงนเดอน

พสาวยงสงเงนมาใหเพราะกลวนองจะไมมกน

พนองคนอน ๆของผมถาไมเรยนหนงสอตอพอกใหคมทนาซงหาไวใหคนละ5๐ ไร

ทจรงทานกมหวคดกาวหนาเพราะเมอกอนไมมธนาคาร การเอาเงนทงหมดมาเกบไวกบตวอาจ

ถกปลนเอาไปไดถาซอเปนทนาใหลกแลวไมมทางทจะโดนปลนสมยนนปหนงจะไดขาว๔๐เกวยน

จากทนาของเรา๒๐๐ไร ราคาขาวเกวยนละ1๗-๒๐บาทแลวแตปซงถอวาราคาดพอสมควร

เพราะสมยนนทองราคาบาทละ๒๐บาทเทานน

เมอนาลมรายไดทงปกหายไปหมดตอนนนจงตองนบวาคอนขางล�าบากจรงๆล�าบาก

จนถงขนทแมเลาะฟกซงเปนทเกบเงนสวนใหญของบานเราออกมาใช (ทเกบเงนอกทกคอใน

หมอนและใตหลาตากปลาแหงเรยกวาถาเปนเงนฝากประจ�าจะอยในฟกสวนหมอนนรายวน)

โรงเรยนปด!

เมอเขาเตรยมแลวผมกยงเปนเดกวดทวดสามปลมอยเหมอนเดม นกเรยนเตรยมฯ

รน๗ของผมมอยดวยกน1๔๔5คนซงอาจจะเปนรนทมนกเรยนมากทสดผมไดอยหองท๒๓

จากทงหมด๒๔หอง

4. �������������������� - ���� 7.indd 151 21/2/2554 22:03:53

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.15๒

ตอนรนผมสอบเขาตองมการแบงการสอบเปนสองทเพราะตอนนนระเบดลงบนทางรถไฟ

ท�าใหพวกเดกจากอสานลงมาสอบไมได อาจารยปรดจงใหสอบทกรงเทพพวกหนง แลวจดสอบ

ทอบลราชธานอกพวกหนง เราจงไดเพอนรวมรนจากอบลอกประมาณ ๒๐๐ คน โดยมผหญง

ตดมาดวย๙คนอาจารยปรดทานบอกวาไหนๆ กสอบแลวใหเอาหมดเลยผมไดขอมลสวนนมาจาก

คณพะยอมบานชนซงเมอกอนนเขาท�างานอยในธรรมศาสตรและไดเปนคนลอกรายชอนกเรยน

รนผมเอาไวทงหมด(ปจจบนเสยชวตแลว)

ผมไปโรงเรยนเตรยมฯไดไมถงสองสามเดอนด ระเบดลงลกแรกกลงทขางโรงเรยน

อ�านวยศลป ซงเปนโรงเรยนเกาของผม ตอนนนผมอยในวดสามปลม ลกขนมาตนอานหนงสอ

ตอนตสกไดยนเสยงเครองบน(ซงในภายหลงมนจะมาทกคน) พอมเสยงตม เรากตกใจเพราะยง

ไมเคยไดยนเสยงระเบดมากอนเลยเสยงนนเงยบไปสก5นาทกดงขนอกมารตอนเชาวาเขามา

ทงระเบดทสะพานพทธและหวล�าโพง

หลงจากระเบดระลอกแรกถกทงลงมากมการเวนชวงไปประมาณเดอนหนง ตอนนน

โรงเรยนยงเปดอยเพราะนานๆระเบดจะมาทกอนจะมระเบดกจะมเสยงหวอดงขนหลงๆมามน

ทงระเบดหนกมากทงสะพานพทธรถไฟพระราม๖หนกๆเขากลางวนมนกมาทงเรยกวาได

เหนใบพดบ๒๒กนเลยกรงเทพฯบางสวนกลายเปนซากปรกหกพงผมยงไดไปชวยครเลอนรอ

บานเพราะบานทานโดนระเบดจนพงลงมาทบแมทานจนเสยชวต

ตอนนนกลางวดสามปลมมหลมหลบภย แตพอหวอดงคนกเทกนลงไปอยในนนจนเตม

ผมจงตองไปหลบระเบดอยในพระปรางควดสามปลมซงพอมชองใหเดกวดพากนขนไปแอบอย

ขางใน หลง ๆ พวกเราเอาเสอไปปนอนมองเหนลกระเบดถกทงลงมาเปนสายเลย สะเกดระเบด

บางสวนยงมาตกลงในวดพอใหไดตกใจกนพอสมควร

ตอนนนผมยงเดกกไมคอยรสกวามนนากลว เพราะความอยากรอยากเหนมนท�าใหเรา

อยากด คออยากดวามนเปนอยางไร จ�าไดวาผมชวนเพอนเดกวดดวยกนนงรถรางไปดเขาจดการ

กบระเบดเวลาทชมทางรถไฟบางซอ ทนพอนงไปถงสะพานแดงเขาปดไฟฟา รถรางไปไมได

ผมกลงเดนคดแตวาจะไปดใหไดพอเดนไปถงกรมทาอากาศกเกดระเบดตมตามกนกวาถาไปถงน

นากลวจะไมรอด

ตอนนนเปนปพ.ศ.๒๔๘๗โรงเรยนเตรยมฯเปดเรยนราวตนเดอนพฤษภาคมและสดทาย

กตองปดในตนเดอนสงหาคม เหมอนโรงเรยนอนทวกรงเทพฯ นกเรยนเตรยมรน ๗ ทมาเรยน

อยรวมกนเพยง๓-๔เดอนจงไมทนไดสนทสนมกนเทาไหรนกวนทเปดเรยนวนสดทายทางโรงเรยน

4. �������������������� - ���� 7.indd 152 21/2/2554 22:03:53

15๓นาวาอากาศเอกภสขสเมฆ

กมการประกาศใหไปรบชตทกวชาทมเพอใชศกษาและท�าการบานในระหวางทโรงเรยนปด นบเปน

การศกษานอกโรงเรยนอยางแทจรง เพราะไมมครคอยมาชแนะ แตละคนตองขวนขวายหาความร

กนเอาเอง

เมอรบชตมาแลวกท�าการบานแลวกเอาไปสงในมหาวทยาลยซงเขาจะมทรบสงการบาน

โดยเฉพาะ พวกทไปหลบภยอยตางจงหวดอยางผม(อยธยา) กฝากเพอนทเขากรงเทพฯ ใหเอา

การบานมาให บางทกฝากไปสง อาจารยทานกใหรบและสงแทนกนไดเพราะทกคนกเขาใจวา

การคมนาคมสมยสงครามมนไมไดสะดวกเงนทองกหายากแตตอนปลายปตองมาสอบเอง

อานหนงสอ ดหนง ฟงลเก

สถานทท�าการบานของผมตอนโรงเรยนปดในชวงแรก ๆ กคอ หอสมดกรมพระยา

ด�ารงราชานภาพอยากรอะไรกขอความชวยเหลอจากผหญงตวเลกๆคนหนงซงกคอหมอมเจา

พนพสมยดศกลซงเปนผทคอยเฝาหอสมดอยตลอดเวลา

ตอนนนผมไมทราบวาทานเปนใครกพดจากบทานดวยภาษาชาวบานธรรมดา พอจะ

เอาอะไรกถามทานทานกจะบอกวา“หนงสอนนอยตนนะหน”เปนตนบางททานกหยบใหผมได

ความรจากหอสมดนเยอะเลยนะเพราะสมยกอนมนมหนงสอพมพอานไมกฉบบ รายสปดาหกม

ประชาชาตของกหลาบสายประดษฐแลวกมหลกเมองคนสมยผมจงเหนวาการอานเปนของมคา

แคเหนเศษกระดาษแยงกนอานแลวผมกไปอาศยอานหนงสอพมพอะไรทนน

และทนเองทผมไดเจอหนงสอไวยากรณไทยของพระยาอปกตศลปสารทผานมาผมเรยน

ภาษาไทยแบบขอไปทเทานน พอไดเจอหนงสอเลมนจงไดรถงวธแตงโคลง ฉนท กาพย กลอน

ตาง ๆ ในหนงสอเลมนทานอธบายไวละเอยดเลย นอกจากนนกไดไปเรยนหมอด ซงมอยรอบ

สนามหลวงทงดไพดลายมอลายตนคอมหมดเลยผมเลอกเรยนดลายมอพอไปลองถามวาเคา

ดยงไงกไมรเรอง จงเปลยนไปเรยนดไพปอก ไปดเลข ๗ ตว 1๒ ตว พอดผมไปเจอต�ารา

โหราศาสตรในหอสมด พออานดแลวมนกสนกด กเลยอานไปฝกไป ตรงไหนไมเขาใจกไปถาม

หมอดทสนามหลวง

ดานการบานของโรงเรยนเตรยมฯกท�าสงไมไดขาด พอเลกจากการบานกอานหนงสอ

ทกชนดทมอยในหอสมดกรมพระยาด�ารงราชานภาพนนสงทท�าใหผมมความสขกบการอานหนงสอ

กเหนจะเปนเพราะสมยนนมนไมมความบนเทงอนมากนกถามกมกจะราคาแพงเกนไปบางอยไกล

เกนไปบาง สรปวาการเขาถงความบนเทงนนท�าไดคอนขางยากกวาสมยนมาก อยางวทยกตอง

ไปฟงวทยประชาชนทสะพานพทธยอดฟาโนนทวดสามปลมไมมฟงกน

4. �������������������� - ���� 7.indd 153 21/2/2554 22:03:53

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.15๔

สมยนนคนทฟงวทยสวนมากเขาจะตดลเกคณะสจนตเทวะผลนซงดงมาตงแตชวงกอน

สงครามทจอมพลแปลกใหมการประกวดนาฏดนตร คณะนไดส.ธรรมภกดเปนสปอนเซอรและ

เอาเรองมกกะโทมาแสดงจนชนะโดงดงไดเลนออกวทย

เพอนๆผมบางคนเขากไปเทยวกนไมคอยไดอานหนงสอผมเองนอกจากอานหนงสอ

แลวกตามเขาไปเทยวบอยเหมอนกน สมยนนพอใหสตางคใชวนละ 5 สตางค ซงพอใชกนขาว

โรงเรยน๓สตางคขนมสตางคหนงบวกคารถคาเรออกสตางคหนงกหมดแลวถาผมจะไปเทยว

กบเพอนกตองไมกนขนมและจะไปไหนกเดนเอากจะเกบเงนไวไดวนละ๒สตางคเพอเอาไวดหนง

ซงเมอกอนรอบละสตางคเทานน

โรงหนงทพวกผมมกไปใชบรการกคอโรงหนงเฉลมบร พอไปถงโรงหนงผมกไปท�า

ความรจกทกทายกบผจดการโรงหนงไปสวสดเขาเคาถามวามาท�าอะไรแถวนผมกบอกวามากน

ลอดชองสงคโปรครบ บางทกบอกมากนยาขม เพราะเมอกอนมรานขายยาขมตราน�าเตาทองมา

ชงขาย ทนไปบอยๆเขา บางทกตลกมนกบคนเฝาประตเขาไปถามวา “พเจออยไหม” พอเคาวา

“อยขางบนไปหาส”เรากเขาไปไมไดไปหาพเจอผจดการหรอกแตเขาไปดหนง

โรงหนงอนๆในกรงเทพฯกพอจะมอกหลายทแตมนราคาแพงอยางเฉลมนครหรอ

เฉลมกรงนเขาไมไดเพราะตวหนงราคา 1๒ สตางค ตองเกบเงนหลายวนกวาจะเขาไดสกท ดโรง

อนคมกวา อยางหนงเรองพระเจาเผอกททานผประศาสนการสรางกไมไดดตอนทเขาโรงใหม ๆ

แตตองรอจนหนงออกมาฉายโรงเลกแลวถงไดด

สมยกอนมนไมมการถายทอดสด บางทจะดมวยเขาชกเสรจไปทเมองนอกประมาณ

เดอนหนงมาแลว เทปทบนทกไวเพงมาถงเมองไทย กไดดชากวาของจรงมาก ซงเขากมกจะ

เอามาเปนหนาหนงไวฉายกอนหนงจรง ๆ จะเลน คอแถมไปกบคาดหนงเลย เราจงไดดหนงดวย

ไดดมวยดวย แตสวนใหญถาใครจะไปดมวยกจะเดนไปดทราชด�าเนนไดเลย เพราะสมยนนเขา

ยงใหเขาฟรเมอกอนหลงคากไมมตองไปยนชะเงอดเพราะคนเยอะมาก

เมอกอนบรษททผลตหนงในเมองไทยมอยสองเจา คอบรษทศรกรงกบอะไรอกอยางก

นกไมออกจ�าไดแตวาชอบใหจ�ารสสวคนธเปนพระเอกทจ�าพระเอกคนนไดเพราะเขาเปนคนทม

ความจ�าแยทสด บทนจ�าไมได จะใหรองเพลงกจ�าเนอไมได ตองมปายบอก เวลาแสดงเราจะเหน

วาเขาแหงนหนาดปายตลอดตอนนนกองถายท�าหนงพวกนอยทนานาเขาเปนเจาแรกๆของไทย

ทผลตหนง

ผมรจกอาเฮยคนจนทอยขางวดสามปลมคนหนง แกจะไปแสดงเปนตวประกอบตลก

ในหนงตางๆเปนประจ�าผมกไปสวสดทกทายถามถงผลงานวาตอไปเฮยจะแสดงเรองอะไรเราก

พดเรอยเฉอยไปถาแกมหนงก�าลงจะเขาแกกใหบตรไปดฟร

4. �������������������� - ���� 7.indd 154 21/2/2554 22:03:53

155นาวาอากาศเอกภสขสเมฆ

พระเอกหนงดงๆอกคนกชอสมบตคงจ�าเนยนเปนเดกวดสามปลมคณะ๗ซงผมรจกด

เขาเปนศษยเกาธรรมศาสตรดวยตอนหลงไดปลดอ�าเภอและเปนลกเขยเจาของโรงเรยนเขมะศรฯ

การเรยนระหวางการรบ

ในชวงสามเดอนกวาๆ ทโรงเรยนเตรยมฯเปดสอนนนถอวาสนมากส�าหรบนกศกษารน๗

อยางผมความทรงจ�าบางสวนกชกจะเลอนๆไปจ�าไดแตวาเราไดเรยนวชาศลธรรมดนตรภาษา

องกฤษภาษาฝรงเศสประวตศาสตรและภาษาไทยทงหมดประมาณ1๔-15รายวชาโดยไมม

วชาค�านวณเลย และยงจ�าไดวาเมอเขามหาวทยาลยเรยนปรญญาตรจะม ๓๖ วชา แตละเทอมม

๗-๘วชาเมอกอนเราม๒แผนกคอแผนกธรรมศาสตร(นตศาสตร)กบแผนกบญชปรญญาท

ผมส�าเรจมานเรยกวาธรรมศาสตรบณฑต

หองเรยนทนกเรยนรน๗อยางผมไดอาศยเปนทเรยนอยสามเดอนกวาๆ นนเปนอาคาร

หลงคามงจากเสาเปนไมไผซงขนขนรถไฟมาจากปราจนบร

จ�าไดวาครทชอบคอครสอนบาลไวยากรณ ชอครยนต คงสมจตร แตพวกเราจะ

เรยกกนวามหายนต ซงทานจะมลกเลนในการสอนท�าใหวชาภาษาบาลกลายเปนวชาทสนก สวน

ครบาลอกสองทานคอครมหาทบกบอาจารยพรซงจะมแนวการสอนแบบเออยๆอยสกหนอยนอกจาก

นนกยงมวชาดนตร ซงมพระเจนดรยางคเปนผสอน ในชวโมงดนตร ทานจะกดเปยโนออกมาเปน

โนตเสยงตาง ๆ ใหเราเขยนตาม วชานท�าใหบางคนไปอยวงดรยางคของกองทพบก หรอบางคน

กไดไปเรยนตอองกฤษแลวเอาดนตรไปหากนไดดวยการไปแสดงตามโรงหนง

ผมเองกมคนบานเดยวกนชวนใหไปทดสอบแสดงภาพยนตรแตผมโดนพอสงสอนมาวา

เตนกนร�ากนมนไมพอยาไส ไอเรากเชอทานไมอยากเนรคณ เลยตงหนาตงตาเรยนใหส�าเรจเพอ

จะไดเปนปลดอ�าเภอ

เมอโรงเรยนปดในชวงสงครามนนผมไมไดเขาโรงเรยนเลย ไดแตท�าการบาน พอตอน

สนปกไปรบขอสอบมาสมยกอนไมมถกผดไมมตวเลอกอยางสมยนมแตค�าถามมาไมกขอแลว

กมกระดาษเปลา ๆ ใหตอบ เมอขนมหาวทยาลย ขอสอบกยงเปนการอธบายความเชนเดยวกน

วชาทผมสอบไดคะแนนมากทสดคอวชากฎหมายรฐธรรมนญของอาจารยไพโรจน ชยนาม จ�าได

วาตอบไปประมาณ๒๐กวาหนาวชากฎหมายปกครองกตอบไปประมาณ๒๐กวาหนาเหมอนกน

ใชเวลาท�าวชาละ๒ชวโมง

วชาทอาจารยโหดทสดคอวชาวธพจารณาคดแพง และคดอาญาของดร.ขนศรยาภย

ซงถาทานไมชอบใจกจะใหตกเลย เวลาจะไปหาทานเพอสอบแกกตองตามไปทกรมอยการ

สวนอาจารยทใจดกมพระยานตศาสตรไพศาล แลวกพระยาสนทรพพธซงเวลามสอบสมภาษณ

4. �������������������� - ���� 7.indd 155 21/2/2554 22:03:53

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.15๖

พวกเราจะลนกนแทบขาดใจใหไดสอบกบอาจารยสองทานน ยงคนททานเหนวาหนวยกานด

เผลอๆจะไดงานในตอนสอบสมภาษณนนเลยเพราะทานเปนอธบดกรมการปกครอง

อาจารยปรด

ผมจะเลาถงอาจารยหลวงประดษฐฯอาจารยทานเปนคนเกงชนดหาตวจบยากความคด

กาวไกลกวาคนยคเดยวกนไปมาก สมยเรยนผมยงไดเจอทานบาง ทานจะคอยมาอบรมสงสอน

ใหนกเรยนเตรยมประพฤตด ตงใจเรยน ท�าประโยชนใหประเทศชาตและราษฎรไดพงพาอาศย

ใหเรยนกฎหมายมารบใชประชาชนถาบญชกมาตรวจสอบความผดพลาดของผปกครอง

ทานอาจารยปรดทานฉลาดมากตรงททานน�าเอาเชลยศกฝรงในกรงเทพฯ แทบทงหมด

ไปอยรวมกนทธรรมศาสตรแลวกขนธงทแสดงวาเปนคายกกกนเชลยสงครามหราเลยธรรมศาสตร

เราจงรอดจากการโดนทงระเบด และยงท�าใหสามารถรกษาพระบรมมหาราชวงและวดพระแกว

ไดดวย นกศกษาธรรมศาสตรรนนนจะไดเหนเชลยเหลานนงถอดเสออานหนงสอรมน�า สงนสงผล

ไปถงการตอรองเรองผลประโยชนของชาตทเสรไทยจะตองคยกบฝายสมพนธมตรดวย

ผมรกและเคารพนบถอทานในฐานะรฐบรษ และในฐานะทเปนคนอยธยาบานเดยวกน

และไดตงชมรมกรงศรอยธยาขนเพอสดดทาน

กจกรรมระหวางเรยน

โรงเรยนเตรยมฯมกจกรรมทสนกสนานอยางหนงคอการแขงขนกฬาซงทกรนทยงเรยน

อยจะมาเลนดวยกนมทงแขงวงทมน�าหนกขวางจกรกรฑาลลานถง1๐กวาประเภทนอกจาก

นนกยงมการแขงขนชกมวย และฟตบอล แตละหองแตละชนกจะสงตวแทนออกมาแขงขนกน

แลวกมการเดนพาเหรดดวย

ครทรบผดชอบดานการแขงขนกฬาคอครพละตวสงๆทานมฉายาวาเจมสแคกเนย

ผมจ�าไดแตนามสกลของทานคอศรสขแตจ�าชอจรงไมไดเพราะเรยกทานแตฉายาเทานน

พอถงวนแขงขนกจะมเลขามหาวทยาลยมาเปดงานผอ�านวยการถนดคอมนตรกจะมา

เขาแถวเดนพาเหรดเปนสๆแตตอนนนไมมดนตรแตพวกเรากเดนไปรองเพลงไปเพลงทรองก

คอเพลงหากนประจ�าธรรมศาสตรสมยนนคอมอญดดาว“ส�านกไหนหมายชประเทศชาต...”

ผมนนเคยเลนกฬาทมน�าหนกแตกไมไดเหรยญอะไรกบเคาเพราะเปนแคนกกฬาจ�าเปน

ทเขาเหนวาตวโตกเลยจบมาซอมเปนตวแทนหองกอนแขงไมกวน ผมกตองรบเปนตวแทนไปแขง

กบ รน 5 รน ๖ ตอนนนรางวลกไมม แมแตเหรยญกไมมดวยซ�า กแครวาคนนทหนงทสอง

4. �������������������� - ���� 7.indd 156 21/2/2554 22:03:53

15๗นาวาอากาศเอกภสขสเมฆ

แขงกนเอาสนกและสานสมพนธกนเทานนเองอนทจรงกมขนยนบนแทนมสาวๆกองเชยรมาให

ดอกไมใหพอชนใจ

สมยนนยงไมมเชยรหลดเดอร อยางสมยน เวลาจะเชยรใครเขากจะออกชอคนนนแลว

ตามดวยค�าวา “สๆ”เทานนการแตงตวกเรยบรอยสมยกอนเขาใสเสอไวในกนหมดกางเกงกตอง

ใสทรงซกการตรงกลางจะปลองตรงเทาจะแคบสวนผหญงกจะแตงกระโปรงเหนอหวเขานดหนอย

ใสเสอไมมออกไวในตดเขมเรยบรอยไมมเดนเกะกะ เสอไมมรด ใสแบบหลวมๆถงจะเปนแฟชน

ทนยมกนแตกถอวาแตงตวไดเหมาะกบกาลเทศะทกประการ

เรยนจบตองท�างาน

เมอเรยนจบเตรยม ผมกไดไปท�างานอยกรมสรรพสามต ไดเงนเดอนขนแรก ๔5๐

บาท ซงถอวาเหลอใชทเดยว และยงเปนการท�าตามสญญาทใหไวกบพสาววาเรยนเตรยมจบแลว

จะหางานท�าใหได เมอกอนสอบเขาท�างานไดไมยากนก ตอนนนกรมสรรพสามตเปดรบ ๖๐ คน

มคนไปสมครสอบไมถงรอยคนผมยงบอกกบเพอนวาหลบตากนาจะยงสอบไดอย

ผมเขาไปเปนเสมยนรางหนงสออยในแผนกภาษปนซเมนตเปนลกนองของหมอเสถยร

ซงเปนแพทยจฬาทมาเรยนตอจนไดเปนธรรมศาสตรบณฑตพวงมาอกอยาง ดงนนแมทานจะเปน

หมอแตกไปสอนกฎหมายใหต�ารวจดวย โดยการสอนของทานจะตองน�าราชกจจานเบกษา ทเพง

ประกาศใหมไปอพเดทเพอสอนกฎหมายททนสมยพรอมใหต�ารวจบงคบใชและปฏบตเอง สอนไป

สอนมาทานกไดความคดวาในการท�าส�าเนาบรรดากฎหมายตางๆออกมาขาย

ผมและพวกซงเปนเสมยนในสงกดทาน ๔ คน สามารถผลดกนท�างานและผลดกน

ไปเรยนไดโดยไมมปญหาเพราะหมอเสถยรทานเปนลกหมอธรรมศาสตรดวยกนจงเขาใจในเรองน

เปนอยางด

ละครรวมเตรยม

นกศกษาเตรยมเรามการแสดงละครเปนเรองรนเรงประจ�าป คลาย ๆ กบจะเปนการ

รบนองใหม เรองทผมไดแสดงดวยมปรญญา ลละศร รน ๓ เปนผเขยนบทและก�ากบการแสดง

(เสยชวตแลว) จ�าไดวาเขาตวด�า ไวหนวด และสบบหร วชย จนทรมณ รน ๗ เลนเปนพระเอก

คนนเปนอยการอยพษณโลก ยงตดตอสงส.ค.ส.ใหกนอย นางเอกรสกจะเปนสาวมสลมหนาตาด

สวนผมนนเลนเปนตวเสนา

4. �������������������� - ���� 7.indd 157 21/2/2554 22:03:53

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.15๘

เรองราวละครของเรากเปนเรองรก ๆ ใคร ๆ นแหละ ใชหองบรรยายซงมเจกขาย

ขาวแกงอยเปนเวทแลวกจดฉากเลนกนไป กเมอกอนมนไมมรบนองใหม มแตรนพแสดงละคร

ใหดไมมการบงคบใหกนเหลาเมายาเหมอนสมยน

สรวลเสเฮฮา

สวนใหญเมอฟงบรรยายเสรจพวกเรากมกจะพากนไปสงสรรคกนทบางล�าพ รานกาแฟ

ชออะไรกจ�าไมไดมนอยตรงหวมมทเปนหางนวเวรลดตอนนจ�าไดแตวามนเปนทใหเราไปรวมตวกน

ไมมเงนกแปะโปงไวกอนไดเพราะเจาของรานคอคณนายเนองซงเปนแมของเพอนเราชอสรรเสรญ

นอกจากนนกยงมแหลงนดเพอนอก เชน สามแยกรานลอดชองสงคโปร(ในบางล�าพ

เชนเดยวกน) และโรงหนงบางรกถนนสาทร เพราะเมอกอนมแหลงรวมวยรนอยแคน เวลาไปก

ไมไดเอะอะโวยวายอะไร กไปนงคยกน คยกนไปถามนกศกษาหญงมากแซวกนไป ลอกน เขาก

ท�าปากมบมบใหบาง คอนใหบาง บางคนแซวจนสนทกนมาถงทกวนน เขาเปนเพอนผหญงรน

เดยวกนชอ ดร.มาละน(บนนาค) วสนนท สามเขา(ดร.เฉลมชย วสนนท เปนรน ๖) และเปน

รนพอ�านวยศลปผมปหนง

ตอนนนเคาไมเรยกจบกนเรยกวาลอเลนกนมากกวาผมมเพอนอยคนหนงชอประโยชน

เดยวนแกตายไปแลวเปนผหญงตลกคอลอทเลนทจรงพอเราเขาไปคยดวยประโยชนเคากบอกวา

“ยงเรองผหญงแลวจะเรยนไมส�าเรจ” ผมกเลยบอกเขาวา “เรยนส�าเรจกอนแลวคอยมาเจอกน”

พอเรยนจบส�าเรจแลวมาเจอกนเคาบอกวาส�าเรจแลววาไงเรากวา“ยงๆ ยงไมส�าเรจงานยงไมได

ท�าเลย” เรากหยอกลอกนอยางน แลวกไมไดมเรองชสาว ไมมการเทยวกอดคอกนจบแขนจบขา

กนอยางสมยน

ฝนเปนปลด ถกจดใหเปนทหาร

เมอ “จบ” จากโรงเรยนเตรยมฯในหลกสตรททงเรงรดและทลกทเลแลว ผมกเอาสมด

ประจ�าตวเลมเลก ๆประมาณพาสปอรต ในนนจะมชอ เลขทะเบยน แลวกรายวชาตาง ๆทเรา

ไดเรยนผานมาในโรงเรยนเตรยมฯเพอเขาเรยนตอในมหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมองทนท

ผมมเปาหมายมาตงแตแรกวาอยากเปนปลดใหได แตสดทายเมอผมเรยนจบในราวเดอนมนาคม

ป๒๔๙5พอถงตนเดอนเมษามหมายเกณฑทหารสงมาถงบานผมกตองไปเกณฑทหารเหมอนคนอนๆ

ในวยเดยวกนตอนทผมไปจบใบด�าใบแดงนนผมวดรางกายแลวถกจดอยในพวกด1ประเภท1

พอจบไปไดสกยสบกวาคนเขากบอกวาเหลอใบด�าอยแคใบเดยวเทานนผมเหนแถวคนทรอจบแลว

กปลงวาตองเปนทหารแนๆตองลนแตวาจะถกสงไปประจ�าทไหน

4. �������������������� - ���� 7.indd 158 21/2/2554 22:03:53

15๙นาวาอากาศเอกภสขสเมฆ

พอถงตอนเลอกเหลาผมกถกสงไปเปนทหารอากาศตอนนนผมเปนยวชนนายสบ(ชน๓)

สมยเรยนยวชนผมสอบไดสาบเหลองซงหมายความวาความประพฤตด สาบทวาพวกนกคลายๆ

ปกนกบนนละครบกมากลดตดเสอ(สาบเขยวคอพวกทโดนตดคะแนนความประพฤตสวนสาบแดง

คอพวกทมความกลาหาญเปนพเศษประเภทชวยคนตกน�าหรอชวยต�ารวจดบไฟอะไรแบบน)

เมอเลอกเหลาทพแลวตกบายเขากมารบพวกเราทถกเกณฑทง๘๐คนขนเรอพวงจาก

อ�าเภอบางไทร ไปสมทบกบพวกทมาจากอ�าเภอสามโคกอกสองล�าเรอ เราแลนตามแมน�ามาเรอย

จนมาขนททาเกยกกาย เขามณฑล1 ทหารอากาศ อยหนวยตอสอากาศยาน เพอนทมาดวยกน

อกคนถกสงไปอยหนวยพลาธการ

เมอถงเวลาฝก ครฝกกถามวาเราเรยนไดวฒอะไรมา ผมซงฟงจากคนอนอกทวาหาม

บอกใครวาจบปรญญาตร เพราะจะโดนครฝกเขมนเอา ผมกเลยบอกไปวาจบ ม.๘ แตแมจะ

บอกไปวาจบม.๘แลวแตพวกเรากยงโดนแกลงอยดบางวนนอนดกๆเขาจะเปาแตรใหลกขนมา

วงรอบกองรอย พอเราวงจนเหงอออกทวมตว กใหไปนอนทงอยางนน บนเตยงกเตมไปดวย

ตวเรอดพดลมกไมม

ผมฝกอยไดไมนาน วนหนงพลอากาศโทหลวงเทวฤทธ พนฤทธ ซงเปดโรงเรยน

ฤทธยะก�าลงหาครไปสอนโรงเรยนน พอทานถามวา ใครอยากเปนครบาง ผมกยกมอไปเพราะ

ไมนกวาทานจะถามจรงจงอะไร แตทานใหผมไปรายงานตวกบนาวาอากาศเอกละเอบ ปนสวรรณ

เจากรมยทธศาสตรทหารอากาศซงเปนคนอยธยาเหมอนกน และลกสาวทานกเปนนกเรยนเตรยม

รน๔

ผมไปถงกรายงานตววาชออะไรจบม.๘จากโรงเรยนเตรยมปรญญามหาวทยาลยวชา

ธรรมศาสตรและการเมองทานกบอกใหไปรายงานตวกบผจดการโรงเรยนและกชวยสอนอยจนปลด

ประจ�าการตอนไปลาทานทานกยงถามวามชองทางไปไหนแลวหรอยงผมบอกวามปรญญาธรรมศาสตร

บณฑตจะกลบไปท�างานสรรพสามตทานกชวนอยดวยกนเพราะตอนนนก�าลงมการตงโรงเรยนนายเรอ

อากาศและทานอยากจะใหสอนกฎหมายผมกปฏเสธทานกลบไปหาหมอเสถยรหวหนากองคนเดมท

กรมสรรพสามตอกครง

ตอมาผมไปสอบของกระทรวงมหาดไทยเพอจะเปนปลดอ�าเภอ เมอสอบไดแลวรฐบาล

นายควงไมมงบจะจางผมผมจงตองควางอยพกหนงพอดไปเจอทานละเอบตอนกลบไปงานทอยธยา

ทานกชวนไปท�างานอก ผมนกไปนกมากตดสนใจวาลองไปอยกบทานกนาจะดเหมอนกน ทานก

บอกวาพรงนไปหาผม

4. �������������������� - ���� 7.indd 159 21/2/2554 22:03:53

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.1๖๐

พอรงขนผมกนงรถไปหาทานโดยทไมไดเอาอะไรไปเลย ไปแตตวเปลา ๆ ฝายทานก

สงเสมยนทางโนนใหเตรยมอะไรไวพรอมสรรพ ผมจงไดไปสอนกฎหมายอาญาทหารทโรงเรยน

นายเรออากาศอย๓ป

ตอมาผมไดเขาไปท�างานทกรมพระธรรมนญ ไปเจอเพอนเตรยม(พลตรพบลย

จนทโรจนวงศรน ๔) และเพอนใหม ผมไดรบมอบหมายใหเปนพนกงานสอบสวนของกรม

พระธรรมนญมหนาทเทยวไปตามทหารหนราชการทลากลบบานแลวไปแลวไมกลบมารายงานตว

ผมกใชความละมนละมอมกลอมพลทหารพวกนใหกลบมารบใชชาตใหครบวาระเกณฑ

เมอกอนไมมรถจะไปไหนกนงเรอไปพอไปถงบานเขาผมจะเขาไปหาพอแมเขายกมอ

ไหวไวกอน เรยกวาเจอใครไหวหมด แลวคอยถามวาลกชายไปไหน ขอพบหนอย แลวกคอย ๆ

เลาใหฟงวา การหนทหารมานมนผด แตฉนกเคยเปน มนล�าบากแตกตองทนเอา ผมกเลาอะไร

ไปรอยแปดพนประการ บางทกตองนงรอจนเขากลบจากไถนา บอกเขาวาหนทหารนไมมอาย

ความนะตองหนจนตายงานทบานกใหพอแมเคาท�าไปกอนรบใชชาตใหครบก�าหนดแลวคอยกลบ

มาชวยแลวกบอกเขาวาผมชวยใหไมตองตดตารางถาตองตดผมจะตดแทนใหเคากยอมเชอ

ความจรงผมตองกลบไปคยกบผบงคบกองรอยของเขาเอาไวกอน วาอยาไปวาอะไร

เคามากถาจะลงโทษกขงสก๓วน5พอใหหลาบจ�าอยาไปลงโทษอะไรมากเกนไปเพราะคนเรา

ถาไปดไปวาจะยงเตลดไปกนใหญ ภายหลงจากทแตละคนรบใชชาตจนครบวน เขากมกจะกลบมา

หาผมและบอกวา“ถาไมไดผหมวดชวยผมนเสยคนไปแลว”

ผมอยกรมพระธรรมนญอยปกวา ๆ เคากใหมาสอนหนงสอทโรงเรยนนายเรออากาศ

อก๓ปตอมาพลอากาศเอกธนนทโหสกลทานกมาทาบทามวา“คณมความรเรองโรงพมพไหม”

ผมกคดในใจวาทานจะมาไมไหน ปากกบอกกบทานวาพอรเรองโรงพมพอยบาง ทานกบอกวา

ดแลวผมจะตงโรงพมพ จะท�าหนงสอพมพทหารอากาศ และตองไปจางโรงพมพไทยเกษมท

ขางวดราชบพธเปนผพมพให โดยผมมหนาทเอาตนฉบบไปสง พอเลกงานกนงรถ บขส. ไป

เฉลมกรงแลวกลงเดนไปทไทยเกษม กท�าใหไดรจกชอบพอกบนกเขยนหลายคน ทงคณร�าพน

ฮวเมอรรสต ประยร จรรยาวงศ และเจาโรงพมพชอคณอ�าพน บางทกนเหลาจนดกกตองกลบ

ไปอาศยวดสามปลมเปนทนอน ผมท�างานนพกหนงเขากสงไปเรยนเรองการพมพและไดกลบมา

เปนหวหนาแผนกพมพอย5-๖ป

ชวงนนคอมมวนสตรกคบเขามามาก กระทรวงมหาดไทยจงประกาศสมครปลดอ�าเภอ

เพอลงไปควบคมและปราบปรามคอมมวนสต ผมกดใจ คดวาคราวนไดเปนปลดตามทอยากเปน

แนแลวฝายเมยผมกโทรไปหาพอเขาซงเปนคลงจงหวดจนทบรพอตาผมกแลนขนมาชหนาเลยวา

4. �������������������� - ���� 7.indd 160 21/2/2554 22:03:53

1๖1นาวาอากาศเอกภสขสเมฆ

“นคณภจะไปปราบคอมมวนสตไดอยางไรลกคณยงเลกๆอย(ตอนนนลกผมอายได๗-๘ขวบ)

ไมไดนะไปไมได ใครจะเลยงลกคณ ไมไดนะคณภจะเปนไมได คณอยนสบายอยแลวไปเสยงไมได

คณเปนอะไรไปลกเมยใครจะเลยง”ทานจรงจงมากจนผมตองไปถอนใบสมคร

สรปวาผมจงไมไดเปนปลดจนไดชวตผมเฮงทสดไมอยากเปนครแตไดเปนครไมอยาก

เปนทหารกตองเปนทหารไอทอยากเปนทสดคอปลดอ�าเภอเทานนเองแตกลบไมไดเปนชวตมน

กเปนอยางน แตผมกท�างานดวยความขยนหมนเพยร ผมไมเคยลาพกรอนเลย ไดเงนเดอนสอง

ขนสหาครงเพราะท�างานใหเขาเหนวาเราท�างานไมเคยบดเบยว

ความสมพนธอนยาวนาน

เพอนๆเตรยมรน๗ของผมนนเราเพงมาสนทกนตอนหลงเพราะตอนเรยนไดอยกน

แคสามเดอนกวาๆเทานนเพอนผมชอคณส�าราญชนเจรญสขอดตผพพากษาศาลแพงเปนคน

ทหารายชอรน๗เพอรวมตวกนแลวเรากไดจดงานหาเงนเพอเปนกองทนของรนจดไปได๗ครง

มเงนเหลออยลานกวาบาทเรากเลยตกลงตงเปนมลนธฝากเงนไวในธนาคารแลวเอาดอกเบยมาให

ทนการศกษาแกนกศกษาธรรมศาสตรบางสมทบทนเวลามหาวทยาลยมกจกรรมขอทนบางบางทก

ใหโรงเรยนทมาขอบาง หรอบางปกน�าไปใหกบคนตาบอด หหนวก เดกก�าพราพการซ�าซอน

บางและยงท�ามาจนเดยวน

รน ๗ ของผมยงตดตอกบมหาวทยาลยอยางตอเนอง วนท ๒๗ มถนายน กไปรวม

ฉลองวนสถาปนามหาวทยาลยทกป เชญไปตกบาตรกไป เชญวางพานพมกไป ขอแคบอกมาเรา

กไปรวมทกงาน เพราะเราถอวาเราเปนนกศกษาทประสบความส�าเรจมาไดเพราะมหาวทยาลย

ถาเราไมไดมหาวทยาลยไมไดผประศาสนการเรากไมมวนน

ผมรกธรรมศาสตร แมบานจะอยใกลโรงพยาบาลภมพล แตบางทผมไมไปรกษาทน

แตยอมไปทโรงพยาบาลธรรมศาสตรรงสต เวลาไปกใสเสอมหาวทยาลยไป พยาบาลเคากถามวา

“ลงนศษยเกาธรรมศาสตรรนไหน “พอผมบอกวา “ลง ต.ม.ธ.ก. รน ๗” เคากบอกวาพอหนยง

ไมเกดเลย

ดวยความรกในสถาบนนพวกเราจงตดตามความคบหนาของมหาวทยาลยมาโดยตลอด

แมกระทงกฬาฟตบอลประเพณผมยงไปดทกป ผมคดวาคงเปนการดทเราจะไปเปนก�าลงใจใหเคา

มคนมาถามผมอายเทาไหรผมกยมๆ และตอบไปเดกเคากใหเขาฟรผมมเสอเชยรเกบไวทกรนเลย

ธรรมศาสตรเปลยนแปลงไปมาก ผมนยมชมชอบทขยายแขนงไปมาก ขยายไปจนถง

ตางจงหวดล�าปางพทยา

4. �������������������� - ���� 7.indd 161 21/2/2554 22:03:53

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.1๖๒

เราอยากใหมหาวทยาลยขยายไปแบบน แลวกใหทนกบนกศกษาทดอยโอกาส ไมตอง

ใหเคาไปยมเงนหลวง ถามเงนกควรใหทนเคา เพราะเงนหลวงมนมขอผกมด เมอเคามขอผกมด

จตใจจะเปนกงวล สเราชวยเขา ใหเขา พอเรยนจบแลวเคาอาจจะกลบมาชวยมหาวทยาลยโดย

ทไมตองขอกไดเขาจะรกมหาวทยาลยเพราะมหาวทยาลยชวยเคา

ส�าหรบมลนธของรน ๗ นน ผมผมอยากจะใหมคณะกรรมการมารบงานตอจากพวก

ผมไป เพราะผมกไมรวาเราจะยงอยอกกป ผมนก ๘5 แลว พระพทธเจาบอกอยาประมาท

พวกผมเลยตองมาคยกนเรองผสบทอดมลนธต.ม.ธ.ก.รน๗ซงมการใหทนการศกษาทนเกยวกบ

ศาสนาทนใหผตกทกขไดยากตางๆ

ฝากถงธรรมศาสตร

สดทายผมอยากฝากใหนกศกษาพฒนาการแตงตวใหเปนระเบยบเรยบรอย ใหสวยงาม

ใหเปนเยยงอยางแกมหาวทยาลยอนๆบาง

เราเปนนกศกษามหาวทยาลย ไมใชเดกนกเรยน เราตองแตงตวใหมนถกกาละเทศ

ใหเหมอนหรออยางนอยกตองใหมนคลายๆคนมความรตองสกหนอยตอนนเวลาผมเหนแลวกได

แตต�าหนในใจ เพราะไมรจะพดกบใคร อกอยางหนงกคอ เปนนกศกษาธรรมศาสตรควรจะพดจา

ใหมนมระบบคอหมายความวาถาจะพดเลนกนสวนตวกไมมปญหาแตไมใชวาเทยวเดนถนนแลว

ตะโกนโหวกเหวก

แลวกฝากถงผบรหารวาเราควรปลกตนสกทคลองหลวงและทสาขาตางๆของเราอก

5๐ ปมนจะมคามาก ธรรมศาสตรจะมเงนหลายสบลาน ไวใชสรางคน สรางธรรม และสรางชาต

ของเราตอไป

4. �������������������� - ���� 7.indd 162 21/2/2554 22:03:53

ขอมลสวนตว

ผมชอสมผส พงประดษฐ เกดวนท ๓๐ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๔๖๙ ปจจบนอาย ๘๔

ปจจบนอยบานเลขท๗๐ถนนอรณอมรนทรแขวงบางยขนเขตบางพลดกทม.

วยเดก

บานผมเปนตระกลชาวนาแตกไมใชชาวนาทยากจนเสยทเดยวมททางท�ากนพอสมควร

ถอเปนชนชนกลางทพษณโลกพอแมท�าไรท�านาทอดแหปลกขาวเลยงววเลยงควายท�ามาหากน

แบบชาวบาน

ผมมพนองหลายคนแตวาตายตงแตเดกเสยแทบทงนนเหลอโตขนมาได๔คนผมนน

เปนคนท๒

ผมนบเปนคนทโชคด เพราะเมอพชายคนโตของผมเรยนจบ ม.๖ จากโรงเรยน

ประจ�าจงหวด พอกอยากใหออกจากโรงเรยนมาท�างานซงจะไดเงนเดอนประมาณ ๓๐ กวาบาท

ซงถอวาพอแลวส�าหรบสมยนน แตพชายเปนคนใฝหาความกาวหนาในชวต และมความใฝฝน

อยากมาเรยนตอกบเพอนทกรงเทพฯ พจงใหค�ามนสญญากบพอวา ถาเรยนจบเปนครไดเมอไหร

จะรบนองๆมาเลยงสมยนนจบครมนได๔5บาทซงถอวามากพอจะเลยงนองไดจรงๆ

สมผส พงประดษฐ

4. �������������������� - ���� 7.indd 163 21/2/2554 22:03:53

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.1๖๔

ตอนนนผมอายประมาณ ๘ ขวบ พอพชายเรยนจบไดบรรจเปนครกไปรบผมมาเรยน

ทกรงเทพฯ ตามทใหสญญากบพอไว ตอมาไอนองคนเลกรองตามมาอกคน พชายกรบมาดวย

มาเรยนจนจบ ๓ คนพนอง สวนนองผหญงคนเลกกไมไดมาเรยน ดวยสมยโบราณลกผหญงเขา

เชอวาตองใหอยกบบานเลยงพอเลยงแมไมตองเรยนมากกได

เมอแรกมาถงกรงเทพฯนน ผมไดเขาโรงเรยนชนอนบาลขาง ๆ บานซงตอนนจ�าได

แตวามครผหญงสอนตอมากเขาโรงเรยนวดอนงคจนป.๔แลวกไปเขาโรงเรยนมธยมวดบพตรพมข

จนกระทงถงม.๖ จากนนกมาสอบเขาเตรยมธรรมศาสตรนกระทงเรยนจบมงานมการท�าพชาย

จงเหมอนกบพอคนหนงของผม

ผมคดวาการไดเรยนหนงสอนบเปนโชคดอยางทสดของผม แมจะล�าบากอยบางแตมน

กท�าใหผมเขมแขงมากขน การตองหงขาวกนเอง ซกเสอซกผาเองยงท�าใหมความรบผดชอบ

ตงแตยงเดก

เวลาอาหารกลางวนทโรงเรยน ถาหวผมกเปดกอกกนน�าประปาดมประทงหว วนไหน

โชคดกจะมหอขาวไปกนโรงเรยนบาง ไขตมสกใบ ปลาทตวหนงกหรแลว เพอนฝงสวนใหญก

เปนเดกวดกนทงนน วนโกน วนพระ เรากพลอยไดกนอมหมพมนไปกบเขาดวย ผมเหนเดก

เดยวนแลวตองรอง โอโห เพราะรานขาวแกงมนยงไมเขาเลย อยาวาแตใหมนหอขาวไปกนเลย

แตเรากเขาใจวาสงคมมนเปลยนไปแลว

ตอนนนเวลาหยดเทอมกกลบบานดวยรถไฟรถออกจากกรงเทพฯ๖โมงเชาถงพษณโลก

๖โมงเยนใชเวลาวนหนงเพราะสมยกอนรถจกรไอน�าออกจากนไปถงอยธยาเตมน�าเตมฟนเสย

ทหนง พอออกจากอยธยาไปถงลพบร เตมน�า เตมฟนอกทหนง ออกจากอยธยาถงนครสวรรค

กยงตองเตมน�าเตมฟนอกแลวกเตมอยางนไปตลอดทางใชเวลาแตละครงประมาณสกครงชวโมง

เปนอยางนอยมนกท�าใหรถเสยเวลามาก

เวลาอยบานปดเทอมเรากยงตองไปชวยพอแมท�าไรท�านาปลกผกปลกหอมปลก

กระเทยมตกน�าตกทา เลยงวว เลยงควายพอถงเวลากลบมาเรยนทแมกตามมาดวย เราขนไข

ขาวสาร ปลาแหง ปลาเคมมา แมมาถงกมาปะเสอ เยบผา ซกเสอ ซกผา ซกมง กเรามนเดก

มนซกไมสะอาด แมมาอยทกอาทตยนงแลวกกลบพษณโลกไป เรากไปสงสถานน ยงจ�าไดวา

เวลาแมขนรถไฟไปแลวแกจะชะโงกหนาออกมามองจนกระทงลบตาไป

4. �������������������� - ���� 7.indd 164 21/2/2554 22:03:53

1๖5สมผสพงประดษฐ

ร.ร.เตรยมฯ

ตอนทผมเขามาเปนนกศกษา(สมยนนเขาไมไดเรยกนกเรยน) เตรยมปรญญาเมอป

๒๔๘๗จบเมอป๒๔๘๙นบเปนรนท๗ไดเขาเรยนหอง๘เลขประจ�าตว๔๐5๓ในสมยทอาจารย

อาบคอมนตรเปนผอ�านวยการโรงเรยน

สมยนนหลกสตรของกระทรวงศกษาธการก�าหนดวา ใครทจะเขาเรยนชนอดมศกษา

หรอชนมหาวทยาลยจะตองผานโรงเรยนเตรยมฯเสยกอนตอนนนกมเตรยมธรรมศาสตร เตรยม

จฬาฯเตรยมนายรอยและเตรยมนายเรอนกศกษาธรรมศาสตรสวนมากจะเปนพวกเดกบานนอก

สวนพวกผดมฐานะกจะไปเขาจฬาฯเปนสวนมาก

ชวงเวลาของชาวต.ม.ธ.ก.รน๗ เปนยคสงครามโลกครงท๒สมยของเราตองเรยน

ในอาคารเรยนทท�าเปนโรงจากแบงเปนหองๆกนดวยฝาขดแตะสวนพนนนเปนพนดนและใน

แตละหองจะมโตะเรยนและเกาอตามจ�านวนคนเรยน อาคารเรยนทวานอยบรเวณหอประชมใหญ

ในปจจบน

ไมมใครรหรอกวา “ท�าไมตองใหเรามาเรยนหลงคาจากดวยวะ”ตอนนนกอางวาตองมา

เรยนทนเพราะสถานทเรยนไมพอ เพอทใหรบนกศกษาใหมาก ๆ แตตอนหลงพอสงครามดเดอด

มากขน เครองบนกมาวนรอบสนาม และทงยทธปจจยลงมา ปรากฏวาใตถนหลงคาจากกลาย

เปนคลงเกบเวชภณฑแลวกไมรจะฝงเงนทนส�ารองอะไรตออะไรไวใตตกนนหรอเปลา

รนท ๗ ของเรามจ�านวนนกศกษา 1,๒๐๐ คน ซงเปนรนทมนกศกษาทมากทสด

ผลดกนเรยนในภาคเชาและภาคบายหมายความวานกเรยนทงหมด1,๒๐๐คนตองมาเรยนตอนเชา

๖๐๐คนและทเหลออก๖๐๐คนมาเรยนรอบบายเพราะสถานทจ�ากดสวนตกของโรงเรยนต.ม.ธ.ก.

ในสมยนนตงอยในต�าแหนงของคณะบญชในปจบนตอนนนต.ม.ธ.ก.รน๖เขาเรยนกนบนตก

วชาทเรยนในสมยนนกม วชาภาษาองกฤษ ภาษาฝรงเศส ภาษาบาล-สนสกฤต และ

วชาเทคโนโลย ซงเราไมรเลยวามนคออะไร เพราะแมแตค�าวาเทคโนโลยกเปนค�าใหมทพวกเรา

ไมเคยไดยนมากอน

ตอนทเรยนกยงไมเขาใจวาเขาใหเรยนวชาตาง ๆ ไปท�าไม ตอนหลงพวกคณทวป

วรดลก คณเปลอง วรรณศร คณอสน พลจนทร กลายเปนนกกวเอกไดเพราะอาศยรากฐาน

การเรยนวชาบาลสนสกฤตจากโรงเรยนเตรยมฯแตตอนนนเรากไมรหรอกวามนจะไดประโยชนอะไร

อกวชาหนงทแรกเรยนไมเขาใจประโยชนเลยคอวชาชวเลข แตเมอเรยนจบมาแลวจงไดรวามน

มประโยชนมหาศาลเพราะสมยกอนมนไมมเครองเทปอยางนกหมายความวาเวลาตองการบนทก

4. �������������������� - ���� 7.indd 165 21/2/2554 22:03:53

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.1๖๖

อะไรดวยความรวดเรวอยาง บนทกการประชม การพดคย การจดเลคเชอร ทกอยางตองใช

การจดชวเลขชวยไดหมด นกศกษาทเคยเรยนชวเลขจากโรงเรยนเตรยมฯมากอนจะไดเปรยบ

เพอนคนทไมรวชานเปนอยางมากในการจดเลคเชอรในระดบมหาวทยาลย สงนแสดงใหเหนวา

ทานอาจารยปรดมองการไกลขนาดไหน วชานเปนเครองมออยางวเศษสดทสงใหนกเรยนเตรยมฯ

ไดเขาไปท�างานระดบสงในกระทรวงตางๆทงส�านกนายกรฐมนตรกระทรวงมหาดไทยกระทรวง

ยตธรรมและกระทรวงการตางประเทศ

พวกอาจารยทมาสอนพวกเรากเปนชนยอดทงนน อยางครยนตร ซงสอนภาษาบาลก

จบเปรยญ๙ประโยควชาภาษาฝรงเศสกไดอาจารยนวลจนทรณปอมเพชรซงจบมาจากฝรงเศส

โดยตรง วชาดนตรกไดเรยนกบพระเจนดรยางคผแตงเพลงชาตไทย ครทมคณภาพเหลานท�าให

นกเรยนเตรยมฯมคณภาพตามไปดวยถงแมวาจะเรยนนอยแตวาพนฐานมนแนนและกวางขวาง

นาสงสารกแตพวกรน ๘ ทตองเรยนตามหลกสตรของกระทรวงศกษาธการ และไมไดเรยนหลาย

วชาทอาจารยปรดตงใจวางรากฐานให

นอกจากนนร นผมนนยงมสงทไมเหมอนรนอนอกกคอ ไมมการเลอนหองขนลง

ตามคะแนนสอบเพราะวายงตดสงคราม เราคดกนแตวา ไดเรยนกบญแลว แตเมอมสงคราม

พวกเราจงไมไดใชเวลารวมกนระหวางเรยนชนเตรยมเทาทควร แตเมอสงครามสงบลง พวกเรา

กคอยมาสนทสนมกนทหลงตอนมาเรยนมหาวทยาลยแลว

แผลสงคราม

สมยทผมเรยนเปนยคทปลายสงคราม มเครองบนสมพนธมตรมาโจมตทงระเบดโดยม

สถานรถไฟบางกอกนอยเปนเปาหมายหลก ตกโดมเองกเคยโดนสมพนธมตรทงระเบดพงไป

แถบหนงเหมอนกน

จ�าไดวาพอพวกเราเพงใสชดยวชนทหารไปโรงเรยนเตรยมฯได15วนโรงเรยนกถกสงปด

เพราะบรเวณแถวนมนมจดยทธศาสตรอยมากเชนพระรามหกโรงไฟฟามกกะสนสะพานพทธ

ไมรวาจะโดนทงระเบดเมอไหร และมนมาทเปนฝง เรามองเหนไดเลย บางทมากลางวนเลย

เหนเครองB๒๔ ทงระเบดลงมาเปนสายแบบนบลกได สดทายมหาวทยาลยกถกสงปด เพราะ

สมพนธมตรโจมตทงกลางวน ทงกลางคน คนในกรงเทพฯ อพยพออกจากกรงเทพฯ แทบหมด

ไปอยอยธยานครปฐมปทมธานบางกอกนอยบางขนเทยนตลงชนเปนตน

ตอนนนอาจารยปรดกใชพนทตรงหองอธการบด(ซงเคยใชเปนหองประชม)เปนทกกกน

เชลยศกซงเปนชาวตางประเทศสญชาตตางๆทเคยอาศยอยในประเทศไทยแลวประเทศตนสงกด

ของเขาประกาศสงครามกบญปน

4. �������������������� - ���� 7.indd 166 21/2/2554 22:03:53

1๖๗สมผสพงประดษฐ

วธนเปนกศโลบายอนแยบยลทจะท�าใหสมพนธมตรไมทงระเบดลงมาในมหาวทยาลย

ผมจ�าไดวามการกนรวลวดหนามเอาไวไมใหใครเขาออกและนอกจากเปนทกกกนชาวตางประเทศแลว

ตกโดมยงเปนเสมอนกองบญชาการเสรไทยซงมทานอาจารยปรดเปนหวหนา

การเรยนระหวางสงคราม

วธเรยนสมยนนกคอสง ชต ไปใหทบานคอเรามาลงทะเบยนวาจะใหสง ชต ไปทไหน

แลวเขากสงชตตามไปใหถงบานแลวกตองศกษากนเองอานกนเองใครมญาตพนองกชวยกนตว

และกท�าการบานมาสงทมหาวทยาลย แตการเรยนเองมนกไมเหมอนกบครอาจารยสอน

ท�าใหเราตองไปใฝหา ตองไปเสาะหาผร สอบถามบาง ฟงขาวบาง พอถงเวลากตองเดน

ทางมาสอบทธรรมศาสตร

บางคนเดนทางจากปกษใต จากสราษฎร จากไหนตอไหน กวาจะมาถงบางคนกตาย

ระหวางทางผมเองตอนสอบเสรจกตองกลบบานทพษณโลกขนรถจากกรงเทพฯไปถงนครสวรรค

ปรากฏวาสะพานรถไฟถกระเบดตอนนนกมผโดยสารหลายสบคนทจะไปตอกไมไดจะกลบกกลบ

ไมได ผมกอาย 1๗-1๘ ป ยงเดกอยยงมแรง เลยตดสนใจเดนกลบบานจากนครสวรรคถง

พษณโลกโดยมเพอนรวมทางทงหมดประมาณ1๒คน

วนแรกผมจ�าได ผมเดนจากปากน�าโพ ผานบงบอระเพด ไปตามสถานรถไฟ จนถง

บางบญนาคซงเปนระยะทาง๓๐กวากโลกพกนอนระหวางไปผานสถานไหนมรานขาวแกงหรออะไร

ทพอจะกนไดกซอกน พอวนทสอง กจากบางบญนาคไปตะพานหน แลวบนทางรถไฟมตนหมาก

รากไมหรอมรมเสยทไหน กตองเดนตากแดดไปอยางนน กวาจะถงบานกใชเวลาสวน ในชวต

ไมเคยเดนไกลขนาดนนอกเลยพอไปถงบานนถงขนาดแมจ�าไมไดเลยมนทงผอมทงด�าแบบโทรม

มาเลยแมกมองออลกเราแลวรองไหนคอสงทเกดขนในสมยนนนกศกษาเตรยมฯบางคนตาย

ในระหวางทางเปนไขตายเจบตายสวนผมนเทาพองหมดเลยรน๗เปนรนทตองสชวตอยางทสด

เรยนกไมเตมทแลวกทรกนดารล�าบากตายไปกม

อนนเปนการสอบของป1ทนพอสอบเสรจเขากสงชตป๒ไปใหพอไปสอบป๒รถไฟ

กยงมไมตลอด ท�าใหตองเดนเปนชวง ๆ บางทกนงรถถอเอา กขออาศยเขามา จนกระทงมาถง

ปากน�าโพกมรถไฟมากรงเทพฯ

4. �������������������� - ���� 7.indd 167 21/2/2554 22:03:53

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.1๖๘

กองพนสารวตร

พอพวกเราขนปสอง มหาวทยาลยเรมวชากองพนสารวตร โดยรบสมครนกเรยน

เตรยมฯ เพอมาเปนทหารภายนอกกเพอมาเปนทหารสารวตร สมยนนพวกนกศกษาทอยวาง ๆ

ไมไดท�าอะไร อายเขาเกณฑจะเขาทหารกองเกนแลวกพากนมาสมคร ในพวกเราทขนป ๒

กพากนไปทธรรมศาสตรเขาเรยกวาเขาหอสารวตรทหารพอเขามาแลวกไปฝกทหารซงโดยมาก

กฝกทมหาวทยาลยนแหละและบางสวนกไปฝกทชลบรพอฝกจบหลกสตรกบรรจเปนนายสบทหาร

สารวตรจนกระทงในตอนหลงกเปนทหารทอยขบวนการเสรไทยและทหารนายสบสห.พวกนกเปน

กองพนทหารทปกปองกองบญชาการเสรไทยอยทน

คนทมาเขารวมกมทงนกเรยนเตรยมฯ รน ๗ นกศกษาธรรมศาสตร แลวกมนกเรยน

เตรยมอดมของจฬาฯตอนนนนอกจากปกปองกองบญชาการแลวกยงตองเตรยมตวตอสกบญปน

ดวย บนแนวถนนจากทาพระจนทรไปบางล�าภ และจากทาพระจนทรไปสนามหลวง มปอมและ

สงตางๆเพอเตรยมตอสกบกองทหารญปนไวพรอมสรรพ

พวกเราตองฝกกนอยางลบ ๆ สถานการณมนตงเครยดขนทกท ๆ พวกญปนเขากร

แตมนท�าอะไรไมได กเปนดวงชะตาของบานเมองทบงเอญญปนมนแพสงคราม โดนระเบดท

ฮโรชมาสงครามกเลยยตพวกนกศกษากไดแตฝกแตยงไมไดรบแตถาเกดมการรบขนมาผมอาจ

จะไมไดมานงอยอยางนหรอก

แตตอนนนเราฝกแลวกอยากใชวชา จงไปสมครเปนทหารบาง แตเขาไมใหเปนทหาร

เพราะตวเลก เขากถามวาบานอยทไหน ตอนนนผมไปอาศยญาตพนองอยแถวดสต เขากมอบ

หนาทใหคนทเขามาสมภาษณคอครชตเวชประสทธซงเปนครสอนชวเลข(ตอนหลงสงครามทาน

กเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรพรรคสหชพของอาจารยปรด)ทานกถามวา“มาท�าไม”ผมบอกวา

“จะมาสมครเปนทหาร” ทานกวา “เขาปดแลว” แลวแกกถามวาบานชองอยไหน พอแมชออะไร

อาชพอะไรแถวทอยนนมทหารญปนบกมาบางหรอเปลามนท�าอะไรอยทไหนอะไรตออะไรเพราะ

แถวบานผมทดสตนนเปนคลงน�ามน และเวชภณฑของญปน ทานกใหด ๆ แลวกมาเลาใหครฟง

เหมอนกบใหเราท�าหนาทเปนสายลบใหเสรไทย เดกไมไดเปนทหารกใชไปเปนสายลบกนหลายคน

นอกจากผมเขตดสต กยงมคนอน ๆ ทอยแถวบางซอ บางรก กระจายกนไปทว รวบรวมขอมล

จากหลายแหงทวทงกรงเทพฯ

พอสงครามยตเสรจเรากสอบเรยนจบเตรยมธรรมศาสตรพอด เรยกวาปลดจากทหาร

มาเปนนกศกษาอกพวกหนงกไปท�างานศลกากรพวกหนงกไปเปนปลดอ�าเภอพวกหนงกไปเขา

รบราชการแลวแตทางเดนของใคร

4. �������������������� - ���� 7.indd 168 21/2/2554 22:03:54

1๖๙สมผสพงประดษฐ

นกศกษามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง

สมยนนธรรมศาสตรมการแบงออกเปน๒แผนกเรยกวาคณะธรรมศาสตรกบคณะบญช

คณะธรรมศาสตรยงไมมแยกนตศาสตร รฐศาสตร เพราะวาหลกสตรของมหาวทยาลยวชาธรรม

ศาสตรและการเมองเรยนทงกฎหมายการปกครองรฐศาสตรเศรษฐศาสตรจบมากไดปรญญา

ธรรมศาสตรบณฑตโดยใชเวลา๔ปผมยงจ�าเลขประจ�าตวนกศกษาได1๙๙๔๐

สมยนนมการแบงเวลาเรยนเปนภาคเชากบภาคเยนภาคเชากเรยน๘โมงถง1๐โมง

เหตทเรยนเชากเพราะวาตองการใหพวกนกศกษาทไปท�างานอยในกระทรวงตางๆไดเขาท�างาน

ในชวงกลางวน ตอนนนทงกระทรวงคลง กรมบญชกลาง กระทรวงการตางประเทศ เตมไปดวย

นกศกษาธรรมศาสตรสมยนนพวกเรามาจากตางจงหวดไมมเงนทองพอแมกยากจนกตองท�างาน

ไปดวย เรยนไปดวยเปนสวนใหญ นอกจากคนทเขามฐานะ อยางผมเองกท�างานเปนเสมยนอยท

กรมบญชกลาง ซงตงอยหนามหาวทยาลย เชาขนกมาเรยน แลวเรยนเสรจกไปท�างาน สวนมาก

ผบงคบบญชา หรอหวหนาแผนก หวหนากอง กเปนศษยเกาธรรมศาสตร จงเขาใจวาเราตองมา

ท�างานสายหนอยกอะลมอะลวยกนไปเพราะรวาเราตองมาเรยนไมไดไปเถลไถลทไหนเขาท�างาน

ชาหนอยกไมวากนแลวเยนกมาเรยนตอสวนภาคกลางวนกมคนมาเรยนภาคพเศษสมยนเรยกวา

tutorเขาจะเรยนภาษาองกฤษเรยนฝรงเศสหรอใครจะเรยนอะไรกวาไป

สมยนนเขาจะก�าหนดวาตองสอบผานกวชาขนไปถงจะผานป 1ได ถายงไมผานวชา

ไหนตองเรยนกบรนนองมนเลยสนทกนโดยปรยายทงรน๓รน๔รน5รน๖กไดรจกกนหมด

อาจารยปรด

ทานผประศาสนการทานใหความเมตตานกเรยนเตรยมธรรมศาสตรแจกสมดแจกดนสอ

สมยนนสงครามมนอตคต หนงสอหนงหา แลวบางททานกมาเดนด ทานมาเยยม มาเยยน

เอาใจใสเหมอนลกเหมอนหลานและกสรางโรงอาหาร(เดยวนมนถกรอไปแลว)ความสมพนธระหวาง

ครกบลกศษยโดยเฉพาะกบทานอาจารยมนเหมอนกบพอกบลกโดยเฉพาะพวกทมาจากบานนอก

กบพวกครกเหมอนกนสมยนนเราไมเรยกอาจารยหรอก เรยกกนแตวา “คร”มนไมเหมอนครบา

อาจารยสมยนหรอก สอนเสรจแลวกกลบบานไปแลว สมยนนถงเวลากลบบานไปแลว บางทยง

มานงเลนกนอยใตรมโพธบาง อะไรบาง คอมอะไรกเขาไปหาไดตลอดเวลาทกคน ทกทานเลย

ไมตองมานดลวงหนาแบบสมยน

4. �������������������� - ���� 7.indd 169 21/2/2554 22:03:54

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.1๗๐

อาจารยอน ๆ

ตอนผมอยป ๔ อยาง อาจารย ดร.เสรม ศรกสพนธ สอนวชาการคลง แกกใหผมจด

เลคเชอรวชาทานแลวเอามาใหทานอานทานท�างานกระทรวงการตางประเทศแตกบอกวาอยามา

ทกระทรวงเลยไปทโรงแรมดกวาจะไดไปกนขาวกนคอเอาชตไปใหทานตรวจตรวจเสรจแลวกน

ขาวกนปลาดวย

อยางอาจารยสญญา ดร.ขนศรยาภย สอนวชากฎหมายระหวางประเทศคดอาญา

เวลาสอบปากเปลาทานจะบอกวา “เยนนไปพบทสโมสรนะ”(สโมสรเนตบนฑต) คนทสอบผาน

ทานจะเลยงเบยรอาจารยทงหลายแมจะเปนใหญเปนโตกไมไดเจายศเจาอยางดร.หยดแสงอทย

ปรมาจารยสอนวชากฎหมายอาญาแกกหวกระเปาเสอจนทบรณเดนตอกแตกนงรถรางและกม

รมอนหนงมาสอนหนงสอ ครบาอาจารยสมยนนกไมไดวางมาด ไมไดมความพองในความเปน

อาจารยอยางอาจารยหลวงประดษฐฯบางทแกเขามาธรรมดาใสเสอใสกางเกงบางทใสรองเทา

แตะมาดวยซ�าเพราะฉะนนความสมพนธมนมากกวาในสมยน

ผมจบเตรยมฯเมอป ๒๔๙๐ สงครามมนยตแลว ประชาธปไตยกเรมเบงบาน เมอม

การยกเลกกฎอยการศก กเกดมการเลอกตง กลมเสรไทยกตงพรรคสหชพโดยมอาจารยปรดเปน

หวหนาพรรค คนอนกตงพรรคการเมองกน อยางพรรคแนวรฐธรรมนญ พรรคอสระ และพรรค

ประชาธปตย พอเลอกตงเสรจ ปรากฏวาพรรคสหชพของขบวนการเสรไทยไดรบเสยงขางมาก

อาจารยปรดกขนเปนนายกรฐมนตรสวนพรรคประชาธปตยกกลายเปนฝายคานไป

ตอนนนผมเพงอยป 1 เราตองมาไหวครกน พอเสรจพธแลวเรากยกเอาอาจารยปรด

ขนแบกบรรยากาศเปนกนเองมากไมตองมพธรตรองอะไรมากมาย

รบปรญญา

พธรบปรญญาในสมยนนกยงไมเรองมากอยางทกวนนคนรนผมเรยนจบตอนมหาวทยาลย

ถกยดไปแลวพวกทสอบขอเขยนและสอบปากเปลาเสรจแลวตองมาเขาอบรม๓วนเรองสภาพ

สงคมไทย และเรองอะไรตออะไร เขาพาไปดงาน ไปดคก ในระหวางทมาอยรวมกน พอวนรบ

ปรญญาบตรกมายนแถวถายรปตรงหนาตกโดมไมมพธเหมอนสมยเดยวนไมตองมดอกไมอะไร

อยางนหรอกพอถายรปรวมหมเสรจกตางคนกแยกกนแลวไปกนแถวทาพระจนทรไปเลยงฉลองกน

ตามอธยาศยตามกลมตามเพอนตามฝงผปกครองกไมตองล�าบากล�าบนเดนทางมาไมเหมอน

สมยนปยาตายายอามาอากงมากนทงตระกล

4. �������������������� - ���� 7.indd 170 21/2/2554 22:03:54

1๗1สมผสพงประดษฐ

ในสมยผมนกศกษาวาทบณฑตแตละคนจะไปเซนรบใบปรญาบตรเอาจากทเจาหนาท

ธรการเปนอนจบการศกษาถาใครอยากจะถายรปกโนนใสเสอครยแลวไปถายตามรานตามอธยาศย

อดเอาเองจะถายกบพอแมกไปถายเอาเองสมยนนมนเรยบๆงายๆไมมอะไร

กรรมการนกศกษา

รนผมเขาจะมคณะกรรมการนกศกษา ตามระเบยบการสโมสรนกศกษา ตองมประธาน

นกศกษารองประธานนกศกษาและผแทนนกศกษาป1ป๒ป๓ป๔(ซงผมอยในต�าแหนงน

มาตงแตป 1)กรรมการฝายรกบ ฟตบอล ฝายฟตบอล กฬาในรม กฬามวย บรหารกจกรรม

นกศกษาประธานนกศกษาตองมหนาทตดตอกบทางมหาวทยาลย ตดตอกบใครตอใคร ต�าแหนง

สดทายกอนเรยนจบผมเปนเลขาธการคณะกรรมการนกศกษา

ธรรมศาสตรถกแทรกแซง

สมยทคณมารตบนนาคเปนประธานคนท๓(ประธานคนแรกคอคณอรณแสงโกเศศ

คนทสองคอคณประจวบอมพะเศวต)พอรบต�าแหนงกเกดรฐประหารพอดในวนท๘พฤศจกายน

๒๔๙๐ผมเพงอยป1ทหารซงน�าโดยคณชาตชายชณหวณกเอารถถงเขามายดธรรมศาสตรอาจารย

ปรดกตองลภยจากทาชางไปตางประเทศ

ทางดานผบรหารมหาวทยาลยตอนนนอาจารยวจตรลลตานนทเปนเลขาธการอาจารย

เดอนบนนาคเปนรองผประศาสนการดร.เสรมวนจฉยกลและพวกคณะผบรหารทงหมดถกโละ

แตกยงไมถงกบโดนจบแตอาจารยบางทานอยางอาจารยทวตะเวทกลคณพรมะลทองถกยงทง

และกมพวกอดตเสรไทยทเปนตวตงตวตอยางคณจ�าลองคณถวลคณทองอนทรอาจารยดร.ทอง

เปลวถกจบขนรถไปยงทงทกม.1๓บางเขนจนทรรงขนหนงสอพมพกลงขาววาถกกองโจรมลาย

บกยงจนเสยชวตทงหมด

ขณะเดยวกนจอมพลป.พบลยสงครามกบพล.ต.อ.เผาศรยานนทกเขามายดธรรมศาสตร

และสงกองทหารรกษาดนแดนมาประจ�าทคณะรฐศาสตรในปจจบน เพอเขามาควบคม ตอนหลง

กมาเปลยนแปลงแกไขพระราชบญญตมหาวทยาลยธรรมศาสตร เปลยนชอจากมหาวทยาลย

วชาธรรมศาสตรและการเมอง มาเปนมหาวทยาลยธรรมศาสตร แลวกเปลยนผบรหารเปนทหาร

เขาด�ารงต�าแหนงตาง ๆ ในมหาวทยาลยธรรมศาสตรและการเมอง โดยมหลวงวจตรวาทการ

พลโทสวสดส.สวสดเกยรตและทหารอกมากมายเขามาบรหารมหาวทยาลย

4. �������������������� - ���� 7.indd 171 21/2/2554 22:03:54

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.1๗๒

ในดานความรสกของนกศกษาสมยนน มนเหมอนกบวา สถานทอนเปนสญลกษณ

ของอนาคตของประเทศถกยด ผบรหารอยางอาจารยปรด ซงเราเคารพเปนปชนยอยเหมอนกบ

เปนพอของเราคนหนง ถกขบไล ถกอะไรตออะไรไป พวกเราเกดความรสกทถกขมเหง รงแก

ไมไดรบเปนธรรม พดไปแลวมนน�าตาไหล ตอนนนพวกเรายงแตงละครใหพวกเรานกศกษา

เหมอนกบถกจบมด ลามโซ ถกกญแจมอ พอแมกถกขบไล แลวกเลนเพลงหวนอาลย ทขนวา

“หวนอาลย หวใจคร�าครวญ” พอเพลงขนตอนนนทกคนรองไหหมด น�าตาไหล “หวใจคร�าครวญ”

เหมอนในเพลง

กอนมหาวทยาลยถกยดนอกจากการเรยนตามหลกสตรแลว คณะกรรมการนกศกษา

มการจดกจกรรมพเศษทสอนใหนกศกษารถงจตวญญาณของธรรมศาสตร เปนการตอบโจทยทวา

ท�าไมมหาวทยาลยตงชอวามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมองคนสวนมากกไมรตอนแรก

ผมกไมร เปาหมาย กคอความเปนธรรม ความยตธรรม เปนศาสตรของความยตธรรมท หรอ

ธรรมตางๆตามค�าสอนของพระพทธเจามหาวทยาลยนปลกฝงจตใจใหเรามความรกรกความเปน

ธรรมตอสเพอความเปนธรรม

ประการตอมา ในชอของมหาวทยาลยธรรมศาสตร มค�าวาและการเมองรวมอยดวย

นนกหมายความวานกศกษาธรรมศาสตรตองรกประชาธปไตยตอสเพอประชาธปไตยทส�าคญทสด

คอนกศกษาธรรมศาสตรจะตองสนใจเรองบานเมองเพราะฉะนนหลกสตรปสดทายป๔ถงวา

สอนวชาลทธเศรษฐกจและการเมอง ปลกฝงความคดทางการเมอง สนใจความล�าบากยากจน

ของประชาชน รบใชประชาชน นคอรากฐานทางจตวญญาณของเรา สมยโนนเราไมใชเรยนตาม

หลกสตรเทานนแตตองมจตวญญาณเดยวนความรสกอยางนนกศกษารนหลงๆไมมแลวมแต

สายลมแสงแดด

บณฑตของเราทจบออกไปไปเปนขาหลวงเปนนายอ�าเภอเปนทหารเปนขาราชการ

กระทรวงการตางประเทศเปนอะไรใหญๆโตๆตางๆเปนการสรางคนเพอเขาหนวยงานราชการ

รบใชประชาชน ไมใชเรยนเพอไดปรญญาเพยงอยางเดยว แตมจดมงหมายเพอจะสรางคนทม

ความรกชาตรกความเปนธรรมรกประชาธปไตยออกไปปกครองบานเมอง

เมอเวลาผานไป

ทกวนน เวลาผมเดนในมหาวทยาลย ไดยนเดกสมยนมนซอมรองเพลงอะไรกนดก ๆ

ดนๆซอมเตนซอมร�าซอมรองโอโหมนไมไหวมนจะเอาดทางนกนหรอไงมนส�าคญนกหนา

หรอสมยกอนไมเหนมแบบนทงทงานบอลประเพณมตงแตสมยผมยงเรยนเตรยมอยเลยเมอกอนน

มนไมมสนามกฬาเปนของตวเองครงแรกดเหมอนจะทสนามของสวนกหลาบตอมากสนามโรงเรยน

4. �������������������� - ���� 7.indd 172 21/2/2554 22:03:54

1๗๓สมผสพงประดษฐ

หอวงตอมากเลนกนสนามหลวงสมยกอนนไมมกองเชยรอะไรมากมายกแตงใสหมวกเหลองแดง

ใสชดสขาวเสรจแลวกมากนเลยงกนระหวางสองมหาวทยาลยคอกแพชนะไมส�าคญถอหลกความ

สามคคกเชยรกนแลวกพากนไปกนเลยงไมมเชยรอะไรลดเดอรไมมขบวนอะไรไมมอะไรหมด

เปลองกนเยอะแยะอยางนแตนมนกคอยๆพฒนาไปเรอย

จดมงหมายของกจกรรมนกเพอสรางความสามคคระหวางนกศกษาสองมหาวทยาลย

ซงเคยถกรฐบาลขดขวางเพราะกลวพลงของความสามคคระหวางนกศกษากบนสต เขากจะ

ไมใหจด ตอนนนผมอยป 1 ป ๒ เปนคณะกรรมการนกศกษา ไปคยกบกบกรรมการนสตท

จฬาฯทางจฬาฯกเหนดวยวาเราจะไมยอมถาไมใหใชสนามหลวงเรากจะไปแขงกนทจฬาฯ

มหาวทยาลยถกยด

พอเขาท�ารฐประหารโคนลมรฐบาลเสรจแลวเขายดธรรมศาสตรเปลยนผบรหารขบไล

อาจารยปรดฆาบคคลส�าคญตายไปหลายสบคนทนตอมากหนมาเลนงานนกศกษา

เรมแรกกเปลยนชอมหาวทยาลย แยกเปนคณะนตศาสตร รฐศาสตร เศรษฐศาสตร

พาณชยศาสตรการบญชแทนทจะไดเรยนรวมกนเหมอนเดม เขากบอกวาตองกระจายเพอความร

ลกซงเฉพาะดาน แตความจรงแลวกเพอทแยกสลายไมใหรวมกลมกน แยกออกไปหมดเปน

เสยง ๆ แลวกสรางความขดแยงกน ใหนกศกษารฐศาสตรใหอยหอเพยงคณะเดยว กท�าใหกลาย

เปนเจาพอยดครองมหาวทยาลย และเสรจแลวกไปทะเลาะกบนตศาสตรบาง ไปทะเลาะกบ

เศรษฐศาสตรบาง

นอกจากแบงแยกแลว กยงจ�ากดสทธ ขอแรกกคอ เมอกอนน คนทจบธรรมศาสตร

บณฑตเขาจะเขาไปเปนขาราชการชนตรทไหนกไดเพราะวฒมนครอบคลม

พอแยกออกแลว เขากใหนกศกษาทจบคณะรฐศาสตรจฬาฯ ไดรบการบรรจเปนปลด

อ�าเภอ แตนกศกษาธรรมศาสตรคณจะตองไปเปนเสมยน อนดบ ๓ ซงเมอกอนนเราไดสทธ

เทาเทยมกนเขาเรยกวาแกไขกฎหมายก.พ.ฉบบ1๐๔

ขอตอมา กคอ จ�ากดสทธธรรมศาสตรบณฑตไมใหเขาเปนสมาชกเนตบณฑต คอ

เมอกอนถาไดธรรมศาสตรบณฑตแลวคณกเขาสมครสามญสมาชกได เมอคณเปนสามญสมาชก

คณกไปสอบอยการ สอบตลาการ สอบอะไรได แตพอออกกฎมาใหม คณตองไปเขาโรงเรยนเนฯ

อก๒ป

ขอท๓เกยวกบการเขารบราชการต�ารวจเมอสมยกอนเราจบธรรมศาสตรบณฑตเราก

สมครเขาเปนชนสญญาบตรไดเลยแตพอหลงรฐประหารแลวคณตองเขาไปเปนนายจากอนเปนการ

รดรอนสทธทเราเคยมเคยได เพราะฉะนน ขบวนการนกศกษามนกเรมกอหวอด เคลอนไหวตอส

4. �������������������� - ���� 7.indd 173 21/2/2554 22:03:54

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.1๗๔

มาตงแตนน อยางผมเนยตงแตป 1 ป ๒ ป ๓ ป ๔ กจกรรมสมยนนไมไดเปนกจกรรมสาย

ลมแสงแดดอะไรอยางเดยวน ถาจะรองเพลงกม “เพลงมอญดดาว” เนอหาในเพลงนบอกวา

“ไทยรกชาต ไทยรกธรรม...” ซงมนสะทอนถงจตวญญาณของเรา ทรกความเปนธรรม รกชาต

บานเมอง

พวกเราตอนนนเรยนไปดวยท�างานไปดวยและกตอสไปดวยคณะกรรมการนกศกษา

สมยนนเปน คลายๆ องคกรรวมศนยกลางตอสของนกศกษา กจกรรมสวนใหญกคอการตอส

เพอสทธของนกศกษาเพอมหาวทยาลยกจกรรมกมหลายรปแบบเชนสไตรคหยดเรยนประทวง

จดอภปรายเรอง กฎ ก.พ. เรองเนตบณฑต เรองสทธความไมชอบธรรม จดปาฐกถา โตวาท

ทวาการบานไมเกยวกบการเมอง เรากบอกวา เฮย นกศกษาบรรลนตภาวะแลว มนตองยง

มนตองสนใจเรองการเมอง แลวกเคลอนไหวเรยกรองสนตภาพ เรยกรองประชาธไตย คดคาน

เผดจการ เพราะฉะนน กจกรรมนกศกษาสมยนนคอการตอส ไมใชมาแหกปากรองเพลงเตนร�า

อยางทกวนน

ตอนนนนายทหารเขามาคมมหาวทยาลยแลว เอากองพนรกษาดนแดนมาอยน

กลางคนกมทหารมาเฝายามหนาประต เวลากรรมการนกศกษาประชมกนมนกมาเดนไป เดนมา

เพอกดดนพวกเราบางคนกถกตดตามแลวกมขาววานกศกษาโดยเฉพาะนกศกษาหญงถกลวนลาม

หรอบางทกสงไอพวกสายลบเขามาแทรกซม ใหพวกสนตบาลปลอมแปลงตวมาเปนนกศกษา

ซงเรากรแตเราจะไปไลเขาไดยงไงบางคนเปนนกศกษากมทถกจางมา

แมจะถกเฝาดตดตามตลอดเวลา แตเรากยงเดนขบวน ออกใบปลว ออกหนงสอพมพ

ตอตาน สมยนนกมหนงสอพมพทเรยกวาหนงสอพมพธรรมจกร ทนเหตการณมนกบม กจกรรม

นกศกษากลายเปนกจกรรมทตอสทางการเมอง ตอสเพอผลประโยชนของนกศกษา เรยกรอง

ประชาธปไตย เรยกรองสนตภาพ แลวตอนนนมนเลกสงครามใหม ๆ มนเปนยคทเราจะตอง

บรณะประเทศชาตคดคานการใชก�าลง

ทวงมหาวทยาลยคน

นกศกษามหาวทยาลยพวกนเปนขบวนการเคลอนไหวทส�าคญในสงคม จนกระทงวนท

วนท๒๙มถนายนพ.ศ.๒๔๙๔เกดกบฏแมนฮตตนทหารเรอจบจอมพลป.เปนตวประกนแต

จอมพลป.กรอดมาไดหลงจากเหตการณผานไปไดไมนานจอมพลป.กสงทหารยดธรรมศาสตร

อยางเดดขาดท�าใหพวกเราไมมทเรยนตอนหลงกมมตคณะรฐมนตรเพอเอามหาวทยาลยธรรมศาสตร

ไปใชประโยชนในทางทหารโดยใหงบประมาณถง 5 ลานบาท สวนนกศกษาจะไปเรยนทไหนก

ไมสน

4. �������������������� - ���� 7.indd 174 21/2/2554 22:03:54

1๗5สมผสพงประดษฐ

ตอนนนเรากคดวาขบวนการนกศกษาธรรมศาสตรคงถงกาลลมสลายแลว เพราะเราส

ลกปนไมได ตอนนนผมอยป ๔ เปนเลขานการ คณะกรรมการนกศกษาดวย แตเรากยงไมหมด

หวงเสยทเดยว การตอสของเราเรมตนดวยการวงเตนหาทเรยน คณะตาง ๆ ของธรรมศาสตร

ตอนนนยงพอมเรยวแรงเหลออยคณะนตศาสตรไปอาศยทเรยนทเนตบณฑตคณะบญชเศรษฐศาสตร

พาณชยศาสตรไปเรยนเตรยมอดมของจฬาฯเพราะของจฬาฯเขาไมไดโดนยดดวยคอขอใชพนท

ในโรงเรยนเตรยมฯแลวกเรยนกนเวลากลางคนกนอยางเปดเผย

ผลทสด นกศกษาธรรมศาสตรทกคนกไดคดวาเราตองรวมเปนน�าหนงใจเดยวกนแลว

ตอสเพอเรยกรองมหาวทยาลยคนคณะกรรมการนกศกษากเปนแกนน�าไอเรองรวมพลงนกศกษา

มนรวมอยแลว ไมมปญหา เพราะมนตอสกนมาตงแตป 1 ถง ป ๔ เราจงไดกระจายก�าลงกน

สวนหนงกไปหารนพทจบไปท�างานอยกระทรวง ทบวง กรมตาง ๆ อกสวนหนงกไปในหมนก

หนงสอพมพและการสอสารมวลชน ใหหนงสอพมพกชวยลงบทความ ตอนนนกมเดลนวส

สมยนนชอ เดลเมล ขาวภาพพมพไทยซงมศษยเกาอาจารยนกร สงหสมยท�างานอย และ

อกคนหนงกไปหานกการเมองหาพวกสมาชกสภาผแทนราษฎร ไปเรยกรองหาความเปนธรรมวา

พวกผมไมมทเรยนแลว ไมรจะเรยนทไหน อนาคตมดมนแลว แลวมหาวทยาลยทอาจารยหลวง

ประดษฐฯ กอสรางมาเพอเปนรากฐานประชาธปไตยถกท�าลายหมดแลว แลวอนาคตของประเทศ

จะใหเปนยงไงมนกกลายเปนพลง

จดเปลยน

และแลวในวนท11ตลาคม๒๔๙๔ศษยเกาธรรมศาสตรอยางส.ส.เพทายโชตนชต

ส.ส. ธนบรกไดยนกระทถามเรองการทคณะนายทหารเขายดธรรมศาสตรวา มวตถประสงคอะไร

และจะคนใหไหมเมอไรพวกเราไดขาวเรองนกรวมพลนกศกษาคอไมเชงเปนขบวนเพราะจดกระจาย

กนไปขนรถเมลไปบาง เดนไปบางอะไรไปบาง เพราะถาเปนขบวนเดยวถกปราบพอไปถงสภา

กเขาทางหนาบางหลงบางหลายๆประตแลวกรวมตวกนไดส�าเรจในสภาเตมไปหมดพอราวสก

11 โมง รฐบาลกใหพลโท สวสด ส. สวสดเกยรต ซงเปนอธการบดและเปนรฐมนตรศกษาฯ

สมยนนเปนผตอบกระทในสภาวาไมสามารถจะคนใหไดเพราะเปนมตคณะรฐมนตรแลว

ตอนนนมนใกลจะเทยงแลว พวกเราทยนกระจายกนฟงมาตงแตสบเอดโมงพอไดยน

รฐบาลตอบวาไมใหแลวกรวมกนมาชมนมทหนาสภาเลยพวกเราไปฟงกนเปนพนๆคนมนมการ

กระจายเสยงไปตามสโมสรสภาบางอยหนาประตบางอยใตตนไมบางพอตอบวาไมใหปบในกลม

นกศกษากมคนถามขนมาเสยงดงวา “รฐบาลไดตอบแลววาไมยอมคนมหาวทยาลยให พวกเราจะ

ท�ายงไง”พวกเราทงหมดกตอบพรอมกนวา“สส”

4. �������������������� - ���� 7.indd 175 21/2/2554 22:03:54

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.1๗๖

วาแลวกยกขบวนมารวมพลอยหนาทางลงสภาพอจอมพลป.ลงมาจากสภาก�าลงจะกลบ

พวกเรากกรเขาไปลอมเลยจอมพลป.อยในวงลอมของนกศกษาแลวทหารต�ารวจทคมกนเขา

กยนอยแตจะท�าอะไรละพวกเรามกนอยราว๓,๐๐๐คนเยอะแบบทไมเคยมมากอนทนจอมพล

กตกอยในวงลอม

พวกเราตางคนตางกพากนเรยกรองมหาวทยาลยคนบางกวา“ผมไมมทเรยน”“ผมตอง

ไปเรยนทเนฯ” “ผมตองไปเรยนทจฬาฯ” “กลางคนกฝนตก เปยก เรยนไมเตมเมด ไมเตมหนวย

ตองกลบบานค�ามด”ฯลฯเรากชวยกนโอดครวญคนโนนพดมงคนนพดมงทนจอมพลอยในฐานะ

ทอยในวงลอมนกศกษา และเมอฟงเหตผลทนกศกษาเสนอกนไปเขากเถยงไมออก ตอนนนแดด

จวนเทยงในความรสกของพวกเราตอนนนถาไมไดมหาวทยาลยคนเรากไมกลบตายเปนตาย

อารมณของเรามนบมเพาะมาจนกระทงสกงอมในใจของทกคนคดแตวาคณมารดรอนสทธ

ผมยงไมพอ ไลอาจารยปรดออกไป ฆาอาจารยธรรมศาสตร เสรจแลวคณยงมายดธรรมศาสตร

ไปเนย อนาคตของพวกผมมนไมเหลอแลวน ตายกตาย ไมวานกศกษาหญง นกศกษาชาย

ไปกนหมดเราขออยางเดยวขอใหคนมหาวทยาลยเทานนเพราะหมดหนทางแลวแลวเปนอ�านาจ

ของรฐบาลทจะท�าได ผลทสดทานจอมพลบอก “แลวจะสอบเมอไหร” เรากบอกวาจะสอบในราว

พฤศจกายนเขากบอกวา“อะถาอยางนนจะคนใหกอนสอบ”

ตอนนนมทงนกขาว นกหนงสอพมพ ต�ารวจ สายลบ ทหาร มารวมกนเปนพยาน

เตมหมด ยงมรปอย พอจอมพล ป. พดจบ คณเฉลยว พศลยบตร รองประธานนกศกษาจาก

คณะบญช กลกขนประกาศเลย “ทานนายกรฐมนตรจอมพล ป. พบลสงคราม ไดรบปากกบพวก

เราจะคนมหาวทยาลยใหภายในเดอนพฤศจกาไชโยไชโย”พวกเรากโหรองกนดงลนไปหมดหลง

จากนนเรากสลายตวกลบ เดนขบวนเลยคราวน ไมเปนดาวกระจายแลว เดนขบวนจากสภาถง

สนามหลวง แลวกรองเพลง “ธรรมศาสตรสบนาม” รองเพลงกนมาตลอด ตอนนนมนแหม

มนปลาบปลมใจจรงๆ

พอเหตการณสงบลงเรากมาคดกนวาทเขาพดมามนเชอไดแคไหนวะเพราะมนยงไมม

หลกประกนอ�านาจอยในก�ามอเขาเขาจะเอายงไงกบเรากไดถามนไมคนใหเราแลวจะท�ายงไงเพราะ

ไมไดก�าหนดวนทจะสงมอบคนมหาวทยาลย แลวกเปนแคลมปากพวกเรากวางแผนอก วางแผน

จะชมนมนกศกษาอยางไรเพอทจะยดมหาวทยาลยคนใหไดจรงๆ

เรากอาศยวา ตอนนนมนมนกศกษาทเคยไดรบแตงตงเปนคณะกรรมการสนตภาพ

ของนกศกษาธรรมศาสตรถกลบชอออกไป(มคณไพฑรย คณอาร หบสมบต คณทวป วรดลก)

อยางไมเปนธรรมเราจงเรยกรองใหมหาวทยาลยเพกถอนค�าสงดวยการจดชมนมในรปไปทศนศกษา

ทนครสวรรค เหมารถไฟทงขบวนเลย ตอนนนพอของนกศกษาทเปนกรรมการคนหนงเปน

4. �������������������� - ���� 7.indd 176 21/2/2554 22:03:54

1๗๗สมผสพงประดษฐ

นายทหารอยทนครสวรรค กท�าหนงสอตดตอผวาการรถไฟขอใหจดขบวนพเศษ 1๐ กวาโบก

มนกไมใชนอย

พอเราไปถงบงบอระเพดโนนปบกจดอภปรายกนเลยงสงสรรคเรยกรองใหมหาวทยาลย

เราไมบอกวาเราจะท�าอะไร ผมตอนนนเปนกรรมการนกศกษา ตองจดดแลนกศกษาเรองสถานท

เรองขาวปลาอาหารเรองรอยแปดคณะกรรมการนกศกษาสมยนนมนท�างานดวยจตใจกลบมาถง

หวล�าโพงในราว๖โมงเชาของวนท๔พฤศจกายน๒๔๙๔เรากจดเตรยมรถบส1๐กวาคนแลว

เคลอนขบวนจากหวล�าโพงบกเขาธรรมศาสตรเลยพวกทหารทเฝายามอยกตองหลกพนไปเพราะ

เรายาตราทพนกศกษาเอามหาวทยาลยคน พวกเรารองไชโย ๆ รองเพลงกนสนกสนาน แตกวา

จะไดเปดเรยนกตองเดอนนง เพราะตองมาจดท�าสถานททโดนท�าลาย พวกโตะเรยน ตท�างาน

ถกรอท�าลายหมด ตงแตนนพวกทหารเขากคมเชงอยทกรมการรกษาดนแดน ซงเปนคณะ

รฐศาสตรในทกวนน

เขาคก ๓ ป

จรง ๆ แลวหลงจากทวงมหาวทยาลยคนไดแลวเรองกยงไมยต ยงมการตดตาม

คกคามนกศกษาจนถงวนทเราจดงานครบรอบปในการทวงมหาวทยาลยคนไดวนท๔พฤศจกายน

๒๔๙5เฉลมฉลองการไดมาซงมหาวทยาลยมการท�าบญใสบาตรการจดอภปรายแลวกลางคน

กมการแสดงละคร ตรงขางหลงสนามบอล กแตงละครเรองพลกแผนดน แลวกปลอยนกพราบ

5-๖ ตวเปนสญลกษณของเสรภาพ เรมงานพธปบ กปลอยนกพราบ นกพราบมนกบน พวกเรา

รองไชโย วนนนมนไมใชเฉพาะนกศกษาธรรมศาสตร พวกจฬากมา เกษตรกมา สวนกหลาบ

กมามารวมฉลองยนดกบเราดวยเอาชอดอกไมมารวมงานมนกลายเปนไมใชขบวนการนกศกษา

ธรรมศาสตรแลวมนกลายเปนขบวนการนกเรยนนสตนกศกษาของประเทศไทยเปนพลงขนมา

เกดเปนขบวนการตอสเพอสนตภาพเพอประชาธปไตยทนคณะรฐบาลมนกตกใจสพอหลงจากนน

จากนนผมกกลบบานนอน๓วน๓คนเพราะเหนอยมากตอมาวนท5๖๗๘๙1๐พฤศจกา

เกดการกวาดลางใหญคณะกรรมการนกศกษาชดนนถกจบไปเกอบหมด

ผมนวนนนกแวะมาทสโมสรนตบณฑตเพราะปกตกจะมนกศกษาทอนมาพบมาปรกษา

มาเยยมมาเยอนตลอด เดกพนกงานสโมสรกขนมาตามบอกวา “พ ๆ มแขกเขามาขอพบ

ขางลาง” “เออ บอกใหเขามา” “เขาบอกวาเขาขอเวลาประเดยวเดยว” เรากลงไป เหนเปนคน

รปรางใหญ ใสเสอคอกลมใสสรอยเสนเบอเรมเลย เรากเหนทาไมด เขากวา “มทานผใหญรออย

4. �������������������� - ���� 7.indd 177 21/2/2554 22:03:54

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.1๗๘

หนามหาวทยาลย”ไอเรากใจดสเสอเดนตามมนไปไปถงปบมนกเอาขนรถเกงไปคนเดยวปรากฏ

วามาเอาผมไปขงไวทตกสนตบาลตงแตเชายนเยน เรากไมรมนเรองอะไร แตพอสก5 โมงเยน

เขากเอาบรรดาพวกทถกจบมา มทงมารต คณชาญ คณประเสรฐ หวหนารฐศาสตร คณเฉลยว

หนไปกเหนคณสมบตสวรรณชพหวหนานกศกษาหญงเหนเพอนหลายคนเราคอยใจชนหนอย

ตอนหลงกไดรวายงมคนถกจบอกหลายคนทงคณปาลและทานผหญง คณกหลาบ

สายประดษฐคณเจรญสบแสงคณสมครบราวาสเรยกวาโดนจบกนทงหมดเสรจแลวมนกแยก

พวกเราไปขงตามโรงพก ผมนมนสงไปขงทบางซอซงผมไปเจอคณกหลาบทนน แกถกเอาไปขง

กอนแลวผมกตามไปแกกถามวา“อาวคณมาจากทไหน”“ผมมาจากธรรมศาสตร”“อาวมาๆ

มาอยดวยกน” แลวพอขงได ๗ วน มนกฝากขงในขอหากบฏภายในภายนอกราชอาณาจกร

พอครบอ�านาจขงต�ารวจ ๗ วน มนกไปสรางเรอนจ�าชวคราวอยในกองสนตบาล เอาพวกเราไป

รวมกน1๐๐กวาคนดวยขอหากบฏทไปเจอกนในนนเทาทจ�าไดกยงมคณเปลองวรรณศรทเปด

ไฮดปารค คณอทธรณ พลกล กเปนท�างานหนงสอพมพไทยรฐ แลวกม ส.ส. เจรญ สบแสง

พวกตางจงหวดกมพวกศรสะเกษพวกชาวนาเราถกขงอยดวยกน๓เดอนแตทานผหญงแยกขง

สวนคณปาลถกขงอยดวยกนกบเรา

ตอนนนคณปาลเปนพลทหารขนาดเปนลกรฐบรษอาวโสนายกรฐมนตรผส�าเรจราชการ

มนยงเอาไปเปนทหารอยคอกมา พวกเรากยงหวงวาเราไมผดน อยการกคงปลอย แตแลวมนก

ปลอยเฉพาะบางคนอยางมารตกบบญชานเขาปลอย

แตคนทเปนแกนๆอยาง ผม อาร เอยมสมบต บก.ธรรมจกร คณปาล คณนเรศร

วโรปกรณซงตอนนนเปนคนทเอาบทความของคณอทธรณทเขยนเรองเกยวกบราชบงลงกกษตรย

รวมมคนถกฟองทงหมด5๘คนกถกเอาขนรถไปเขาเรอนจ�าลหโทษ

ตอนนนพวกรนใหญกมคณกหลาบคณสมครคณอทธรณคณเปลองและสวนพวกเรา

มผมมคณปาลมคณนเรศรไปอยในหองเดยวกน

นกศกษาหญงตอนขนไปฟงค�าสงวาจะฟอง หรอไมฟอง เขารองไห เรากบอกวา

“คณไมตองรองไหหรอกเราตอสเพอความเปนธรรม”แตพอเขาไปถงโอโหบรรยากาศในเรอนจ�า

มนกลบไปอยในโลกทเราไมเคยเจอมากอน เสยงโซ เสยงตรวน ของพวกนกโทษ กระทบกนดง

เกรงกรางๆเดนถอดเสอนงกางเกงชนในมนรสกวาออนรกมนมจรง

ขางนอกพวกกรรมการนกศกษาชดใหมเขากด�าเนนการตอไป แตวามนกถกจ�ากดสทธ

ไอความรสกลกๆมนกยงอยแตมนยงสไมไดกจกรรมนกศกษากยงมด�าเนนตอไปสวนพวกเรา

กถกสงตอไปอยบางขวางเปนเวลา ๓ ปกวา วนไหนพจารณาคดเขากเอารถไปรบจากบางขวาง

มาศาลกไดมาพบปะญาตพนองระหวางพจารณาคดต�ารวจลอมรอบ

4. �������������������� - ���� 7.indd 178 21/2/2554 22:03:54

1๗๙สมผสพงประดษฐ

ตอนนนคณปาลอายนอยกวาเพอนเปนทหารอายแค๒๒ปผมตอนนนราว๒๔,๒5

นเรศรกราว๒๓,๒๔อารปเดยวกบผมพวกนกศกษาทนระหวางอยในคกเรากมอาจารยกหลาบ

สายประดษฐ ซงเปนนกเขยน คณสมคร บราวาสเปนราชบณฑตและกคณสภทร มหาบณฑต

จงเปดการเรยนการสอนในคกคณกหลาบกสอนวชาการประพนธการเขยนคณสมครกสอนปรชญา

คณสภทรกสอนวชาเศรษฐศาสตร พวกศรสะเกษ เปนชาวนากมาเรยนหนงสอ อานออกเขยนได

กนในคก บางคนกไปเรยนภาษาจน ภาษาองกฤษกบคนทมความรในนน คอเปดโรงเรยนกน

ในคกเลยกกลายเปนมหาวทยาลยตดคก

ออกจากคก

อยได๓ปกออกมาปรกษากนกบเพอนทเปนนกเขยนวาเอเราจะท�าอะไรดละตอนนน

ผมออกมาผมกเปนทนายแลว ผมเรยนจบแลวน กไดขอตกลงกนวามนตองมหนงสอพมพเปน

ปากเปนเสยงใหกบประชาชน กตกลงออกหนงสอพมพชอปตภม กเรยไรพรรคพวก 5๗ คนท

อยในคกดวยกนและนกศกษาขางนอกดวยพวกเพอนๆหนงสอพมพพวกศษยเกาพวกอะไร

เรยรายเงนกนออกหนงสอพมพปตภมรายปกษมบทความวเคราะหการเมองวเคราะหเศรษฐกจ

วเคราะหสถานการณ ขายไปทวประเทศ มคณเปลองเปนบรรณาธการ ผมเปนผชวยบรรณาธการ

กไดวชาทไปเรยนมาจากคณกหลาบในคก ตอนทถกจบเขาคกนนเพงไดธรรมศาสตรบณฑต

พอดพอเขาคกกไดเรยนตอในนนเลย

พอออกหนงสอพมพไดสก๓ปพ.ศ.๒5๐1จอมพลสฤษดกยดอ�านาจโรงพมพถกปด

กรรมกร นกศกษา ชาวนาทวประเทศถกจบอกครง ตอนนไมใชขอหากบฎแลว แตเปนขอหา

คอมมวนสตแทน พวกผมกมาคยกนวา คราวนทาทางจะโดนอกแลว จะท�ายงไงด ไอเพอน ๆ

ของเรากบอกวา ผมอยในblacklist เพราะสมยนกศกษาเคยเปนหวโจก เปนหวหนาเคลอนไหว

ตอส ไอเรากไมรจะท�ายงไงกตองหลบไปกอน เพราะตอนนนมหลายคนถกประหารชวตไปแลว

ดวยขอหาคอมมวนสตนแหละผมกเลยตองหลบออกสชนบทไปอยประจวบฯบางไปอยโนนไปน

อาศยชาวบานเขาอย

แลวกไปชวยชาวบานท�ามาหากนท�าไรท�าอะไรไป

ใจเรากคดวา ท�าไมเราถงไมไดรบความเปนธรรมมาโดยตลอด เดกบานนอกอยางเรา

อตสาหร�าเรยนมาจนไดจบมหาวทยาลย และในระหวางทเรยนหนงสอกตองท�างานตอส เรยนไป

แลวเสรจแลวมาโดนอยางนอกแตตอนนนเราอายยงนอยไฟแรงกพอสไหวนกศกษารวมอดมการณ

สมยนนทไมถกจบกมแตกอยไมไดอยไปกไมรวาจะถกเกบเมอไหรท�าใหพากนออกชนบทแยกยาย

กนไปทงทางเหนอทางใตภาคอสานภาคกลางจนกระทงกอนถง1๔ตลาไมกวนเรากกลบมา

4. �������������������� - ���� 7.indd 179 21/2/2554 22:03:54

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.1๘๐

พอผมออกมาผมกเรมเปนทนายความใหมอกครง ท�าไปไดไมทนพนป ๒51๓ ผมก

ถกจบอกดวยขอหาคอมมวนสต เขาหาวา ผมไปปลกระดมนกศกษาใหไปเขารวมกบขบวนการ

คอมมวนสต พอโดนจบผมกไมใหการอะไร จะประหารชวตกแลวแตคณ ในทสดเขากขงอยปกวา

เพราะมนไมมการแกไขพ.ร.บ.วาถาไมมหลกฐานจะคมขงไดไมเกน1ปตองปลอยแลวเขาก

มาถามวาจะใหทางการชวยอะไรบางเดยวคณเขารวมขบวนการตอสเพราะความหลงผดผมกบอก

ผมจบธรรมศาสตรบณฑตนะผมจะมาหลงผดไดเหรอไมใชตาสตาสาคนโงถารฐบาลจะชวยกชวย

คนอนไมตองชวยผมหรอกผมความรมพรรคพวกเพอนฝงผมเลยงตวเองไดแลวผมกเปนทนาย

มส�านกงานเปนของตวเอง เขาถงไดเลกยงกบผม ตอนหลงผมกไดเปนกรรมการสภาทนายความ

เปนกรรมการเนตบณฑต แลวกมาเปนทปรกษาส�านกงานชวยเหลอประชาชนกฎหมายของศนย

นตศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตรจนกระทงทกวนนผมเคยสอนใหคณะนตศาสตรอยประมาณ

5ปแตเขาจะใหไปสอนทรงสตผมเลยขอเลก

ลกๆ กไมไดมาเรยนธรรมศาสตร ไปเรยนจฬาฯ เสยคนหนง ไปเรยนแพทยคนหนง

แลวลกสาวกไปเปนหวหนาพยาบาลเขากลวล�าบากอยางพอเรากไมวาอะไรเพราะสงทผมประสบ

มามนยากล�าบากจรงๆถาไมไดคนรนผมมหาวทยาลยปานนกไมรวาเปนอะไรไปแลวแตวาเราก

ไมไดถอวาเราเปนฮโรหรอเปนการสรางวรกรรมอะไร เรากถอเปนหนาทของเราในฐานะทเปน

นกศกษาเปนลกโดมคนหนงและไมใชมแตเราคนเดยวยงมนกศกษาอกเปนรอยเปนพน

ผมอยในยคทตองผจญความยากล�าบากทสด เปนรน๗ รนสงครามตองหนภยระเบด

เวลาเรยนกล�าบาก เสอผานงป หมปะ มาเรยนกนทงนน คนรนผมไดดบไดดเพราะความล�าบาก

มนไดสอนไดสรางคนใหเปนคนความสขสบายท�าลายคนผมเรยนจบแลวยงมาเจอรฐบาลเผดจการ

ถกจบเขาคกเขาตารางอก ผมคดวาไมมใครผานชวตอยางผมหรอก แลวผมกเปนคนเสมอตน

เสมอปลายจนกระทงถงเดยวนผมกยงไมลมตว

ผมไมไดหากนกบคนรวย หากนกบคนจน อยางผมวาความ หลกการของผมคอ

ชวยคนจนกอนมใหเทาไหรผมไมไดเรยกรองเขาเหนผลงานของผมควรจะใหเทาไหรกใหหรอม

เทาไหรเอามาแคนนกอนแลวพอมแลวคอยเอามาใหมอยรายหนงเราท�าคดใหเสรจแลวมนกหายหว

ไปเลยเรากไมวาวนดคนดผานไปสหาปมนเอาตงคมาใหเปนแสนแลวบอกผมวาลงจะคดดอก

ดวยหรอเปลาผมบอกไมคดคณเอามาใหแคนผมกบญแลว

ตอนนผมกยงเปนทปรกษาอยศนยนตศาสตร มาใหค�าปรกษา ค�าแนะน�ากบรนนอง ๆ

และกยงอยชวยงานสภาทนายความชวยเขาเขยนค�าตดสนคด ผมเขามามหาวทยาลยแทบ

ทกอาทตย เดกมนมปญหาอะไรตออะไร กมาหาไดทศนยนตศาสตร หลงหอพระ ตรงสมาคม

นตศาสตร

4. �������������������� - ���� 7.indd 180 21/2/2554 22:03:54

1๘1สมผสพงประดษฐ

จากวนนนถงวนน

เมอกอนนนะ ค�าขวญของธรรมศาสตร “รกความเปนธรรม ตอสเพอความเปนธรรม

รบใชประชาชน” แตเดยวนผมเหนแตวาเรามงเนนแตความเปนเลศทางวชาการ ไอจตวญญาณ

ทรกความเปนธรรมรบใชประชาชนรกประชาธปไตยเดยวนมนแทบไมมเหลอแลว

การมงเนนไปทคณภาพการศกษามนกดอยแตคณศกษาไปเพออะไรเพอเปนดอกเตอร

เพอเปนรฐมนตร เพอเปนใหญเปนโต หรอเพอไปแสวงหาต�าแหนงในอาชพ สมยกอนเราเรยน

ไปเพอใหรจกรกความยตธรรม รบใชประชาชน ชวยเหลอประชาชน ตอนนจตวญญาณมน

เปลยนจากหนามอเปนหลงมอแลว

บทบาทของนกศกษาของเราตอสงคมมนแทบไมเหลอแลว กจกรรมนกศกษาท�าอะไร

กนกไมรผมเหนตงแตวนเปดภาคการศกษาจนกระทงกเดอนมาแลวกยงหดรองเพลงกนซอมเตน

กนเหนแลวผมกนกในใจวาไอพวกนมนจะเอาดทางนกนหรอไงวะคอภาพตอนนมนสะทอนใหเหน

แลววาครบาอาจารยกไมสนใจแตละคนเอาแตสอนหนงสอสอนเสรจกกลบไปท�างานวจยไปสอน

พเศษไมวาเรองใหญเรองเลกไมใสใจดแลแคเรองการแตงตวของนกศกษาทนงกางกระโปรงขาสน

ใสรองเทาแตะเรยนหนงสอกมานงคยกนบางทไอคนนงขางหลงเปนผชายกบผหญงนงบบนงนวด

กนอยในหองเรยนผมเหนแลวโอนมนอะไรกนเนย

ผมสมยเรยนกบหลวงจ�ารญฯ อาจารยสญญา อาจารยหยด หรออาจารยทานใดใด

เราตองไปแตเชากอนทอาจารยจะเขาหองไปคอยอาจารยแตเดยวนผมมคาบสอน๙โมงตองรอให

๙โมงครงนกศกษาถงจะมากนครบพอถงเวลาเขาเรยนกยงคยกนอกบางทผมอดรนทนไมไดกตอง

บอกวานถาจะคยกนไปคยขางนอกคยกนเสรจแลวกคอยเขาแลวยงมานงนวดกนนแสดงใหเหนวา

นกศกษาไมเคารพทงอาจารยไมเคารพทงสถานทสมยผมกมคนเปนแฟนกนเหมอนกนเปนเรอง

ธรรมชาตแตเขากไมไดท�าอะไรประเจดประเจอกนขนาดนเมอกอนนหนามหาวทยาลยมนมตนจ�าป

เขากมานงคยกนอานต�ารากนบางคยกนบางซอขนมมากนกนบางกแคนน

สมยทผมเปนคณะกรรมการนกศกษา เรายงจดหลกสตรพเศษใหนกศกษาเรยน

เทาทใครอยากสมครเรยน วชาพเศษทสอนตอนนนคอวชาปรชญา ของอาจารยสมคร บราวาส

วชาCapitalism ของอาจารยสภา ศรมานนท แลวกวชาฐานะของสตร หรอสทธสตรของ

อาจารยกหลาบ สายประดษฐแลวกยงมวชาอาชญวทยา ของอาจารยยรรยง ทเปนผอ�านวยการ

กระทรวงมหาดไทยเรมเรยนตงแต5โมงเยนจนถง๖โมงกวาๆคนมาเรยนไดไมจ�ากดวาจะเปน

ชนปไหน คนกแนนขนดไปหมด นกเปนสวนหนงทท�าใหเดกแตละชนปกสนทสนมกน เพราะรจก

กนในวชาพวกน

4. �������������������� - ���� 7.indd 181 21/2/2554 22:03:54

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.1๘๒

ผมยงจ�าไดดถงสงทอาจารยตางๆ สอนอาจารยสมครมาสอนวชาพทธปรชญาพวกเรา

กไดเรองความซอตรง ความเมตตา ความไมเอารดเอาเปรยบ เปนตน นอกจากนนทานกสอนให

เราเหนถงความเชอทเชอตามๆกนมาอยางผดๆไมใหเราเขาใจไปวาจดธปสามดอกจดเทยน

หนงเลมหนงจะท�าใหรวยเงนลานขนมาไดทานบอกวา“โอยไอนมนเซงลกนนหวา”

สวนอาจารยกหลาบกสอนใหเขาใจใหถกเรอง ผชายเปนชางเทาหนา ผหญงเปนชาง

เทาหลงนไมจรง หรอผชายขาวเปลอก ผหญงขาวสาร(หมายถง ผชายไปทไหนกงอกงามได

แตผหญงไปไหนกไมเจรญตองอยกบเยาเฝากบเรอน)กไมใชคอสอนเรองสทธสตรสมยนน

พอเราเรยนกบครบาอาจารยเหลานซงปลกฝงใหเรารกความเปนธรรมรกประชาธปไตย

รกประชาชน คนรนนนจงไดรบอทธพลในการเลอกหนงสอด ๆ มาอาน นกเขยนสมยนนทเขยน

แนวนกมคณกหลาบเปนแกนน�าทงเรองสงครามชวตแลไปขางหนาจนกวาจะพบกนอกกเปน

หนงสอทคนนยมอานกนนอกจากนนกยงมงานของเสนยเสาวพงศเรองปศาจแลวกยงมหนงสอ

ของพวกป.อนทปาลต ไม เมองเดมยาขอบหนงสอพวกนสวนใหญกจะปลกฝงความคดใหเหน

ความเปนธรรมเหนกบคนยากคนจนกรรมกรชาวนา

เมอไดอานหนงสอแนวน มนกมอทธพลไปถงกจกรรมทเราท�ากนในสมยนน ผมจ�าได

วาเราจดทศนศกษาน�าเทยวไปในโรงงานถลงเหลก โรงงานทอผา ไปดทองไรทองนาแถวจงหวด

ราชบร สระบร คอเราจะพานกศกษาไปดชวตประชาชน ชาวไร ชาวนา กรรมกร สมยกอนน

ทางมหาวทยาลยเขาจะมงบใหแผนกกฬาฟตบอลรกบกจการในและนอกคาใชจายคาส�านกงาน

เลขา คาเครองพมพ คาอปกรณ ใหเงนมาแลวเรากดแลกนเอง ถาไมพอเรากไปขอรนพท

เปนทนายความบางเปนหวหนากองบางอยกระทรวงพาณชยบางอยมหาดไทยบางอยต�ารวจบาง

สวนมากพๆเขากชวยกนตามเทาทจะชวยได

เมอกอนเวลาผมไปตางจงหวด ถารวามคนธรรมศาสตรท�างานทนนกจะนดกนเลยงกน

เทยวกน ไมวาจะไปไหนกจะมคนธรรมศาสตรอยทนน อยางผมมนคนรจกมากหนอย เดยวกไป

ชวนอยการ ชวนศาล ชวนต�ารวจ มากนขาวกน แตความผกพนระหวางคนธรรมศาสตรใน

สมยโบราณมนกคอย ๆ ถกบนทอนไปดวยการแบงเปนคณะ เปนกก เปนเหลา ผมกยงมองวา

มนเปนแผนเปนวธการทแยกสลายพลงของพวกเราไป

4. �������������������� - ���� 7.indd 182 21/2/2554 22:03:54

1๘๓สมผสพงประดษฐ

ต.ม.ธ.ก. สมพนธ

คนรนผมยงรกสนทกนจนถงทกวนนมการตงชมรมต.ม.ธ.ก.สมพนธตงแตรน1ถง

รน๘และยงพบกนจนกระทงบดนมประชมกนกนขาวกนท�ากจกรรมรวมกนนอกจากนนเรา

ยงมทนชวยนกศกษาทเรยนดแตไมมทนทรพย เวลามหาวทยาลยมงานในโอกาสตาง ๆ เรากมา

ชวยงานสมมตจะมงานสรางอะไร เรากเรยรายกนจดงานวนปรดกไปสรางอนสาวรยใหอาจารย

ปรดทรงสต

ตอนนปญหามนอยทวา ทแลวมาการรวมกจกรรมตาง ๆ เหลานมนกเรยนเตรยมฯ

เปนหลก แตเมอโรงเรยนเตรยมฯ มนยบไปแลว ไอศษยเกาทจะมาเพมกไมมเหมอนคนอนเขา

ต.ม.ธ.ก. ของเรามนใกลจะหมดแลว ตอนนเราขนเลยเลข ๘ กนหมดเลย อยางผม ๘๔ แลว

ตอไปมนกคงจะสญพนธ คนทจะมาสบทอดกอดมการณเปลยนแลว จตใจมนเปลยน มนไมได

รวมสมยเดยวกนแลว อยางทอาจารยปรดเคยพดไวถงความเปนอนจจงของสงคม ขนาดพวกผม

จะสรางอนสาวรยใหทานขนมาไดเนย สกนนาด ตอนนนดวามอาจารยนงเยาว และนกการเมอง

ทเปนศษยเกาเขามาชวยเหลอธรรมศาสตร

อาจารยปรดทานมคณปการตอชาตบานเมองของเรามากคนทใสรายทานเขากพยายาม

ขดขวางทจะไมใหชอเสยงของทานเปนทปรากฏคนพวกนไดยนชอทานกกลวตอนทานมชวตอยก

กลว ทานตายไปแลวกกลว กลววาคนจะรวาใครท�าใหทานไมไดรบความเปนธรรม ใครกลนแกลง

ทานพอจะสรางอนสาวรยพวกนกการเมองบางคนแมจะเปนศษยเกาธรรมศาสตรกไมมาแตะตอง

หรอแมจะมาบรจาคใหแตกไมใหใสชอไปดวย เพราะไมอยากจะใหแสดงวาฉนเปนพวกอาจารย

ปรด

ผมคดวาอยางนอยเมอเราไดดบไดด กตองท�าเพอประโยชนสวนรวม เพอความเปน

ธรรมบาง เพราะเราเรยนกฎหมายเพอผดงไวเพอความยตธรรมตามชอมหาวทยาลย ไมใชไป

เปนบรกรรบใชนกการเมอง หรอนายทนทไหน หรอเรยนไปเพอประโยชนสวนตวโดยไมค�านงถง

ความเปนธรรม ธรรมศาสตรตองย�าตรงน ปลกฝงตรงน ธรรมศาสตรจะกาวตอไปอยางไรมนก

อยทผบรหาร ตอนนเราเปนหนงทางวชาการ แตกใหนกถงวาธรรมศาสตรนเปนสถาบนของชาต

ทอบรมบมสอนใหรกความเปนธรรมรบใชประชาชนไมใชเพอใหเหนประโยชนสวนตวหรอใชวชา

ความรไปทางทเอารดเอาเปรยบสงคม เราตองสอนใหคนของเราท�างานเพอประโยชนของสงคม

ใหสมกบชอของมหาวทยาลยใหเหมอนอยางจตวญญาณทผประศาสนการใหไว

4. �������������������� - ���� 7.indd 183 21/2/2554 22:03:54

เสอนอนกน

ผมชอสวรรณดาราวงษผมเปนลกตาแปะคนหนงชอนายกยดาราวงษ(แซออ)แมผม

ชอนางเฮยะ(ทองใบ)ดาราวงษเปนคนไมรหนงสอทสามารถผลกดนจนลกคนนไดร�าเรยนหนงสอ

ในธรรมศาสตรและมหนาทการงานอนมเกยรตไดในทกวนน

ผมเกดทอ�าเภอวดสงห จงหวดชยนาท ปหรอกงของผมซงเปนชาวจนโพนทะเลได

อพยพเขามาอยทอ�าเภอบอแรในสมยรชกาลท ๖ และไดเปนนายอากรหลอลกปนใหญแบบเดยว

กบทใชกบปนใหญหนากระทรวงกลาโหมหลงจากทผมเกดแลวไปประมาณ1๗ปมปชนยบคคล

ของธรรมศาสตรทานหนงคอศาสตราจารยดร.ปวยองภากรณเสรไทยสายองกฤษไดไปโดดรม

ทต�าบลบอแรอ�าเภอวดสงหจงหวดชยนาทถกจบคมขงแลวเอามาสอบสวนทอ�าเภอวดสงห

เรอนฝากระดานซงเปนททผมเกดมานนเปนสมบตทกงของผมยกใหกบเตยเมอผมอาย

ได ๖ เดอน แมกบเตย กไดรบการชกชวนจากลกเลยงซงเปนลกชายของพสาวคนโตของเตย

ใหไปท�ามาหากนดวยกนทอ�าเภอสามชก(สพรรณบร) ซงตอนนนเรยกวาตลาดส�าเพง(เพราะ

บรเวณนนเปนชมชนคนจนทอพยพมาจากตลาดส�าเพงเยาวราช) พชายบญธรรมของผมมชอ

เมอตอนนนวานายเชยงฮงแซออภายหลงเปลยนมาใชชอไทยเปนนายสมานดาราธร

สวรรณ ดาราวงษ

4. �������������������� - ���� 7.indd 184 21/2/2554 22:03:54

1๘5สวรรณดาราวงษ

ผมเกดปขาล แมของผมตองทนเจบทองอย ๓ วน ๓ คนกวาจะยอมออกมาดโลก

ตอนทนอนรองโอดโอยอยกถงกบเอยปากวา“ออกมาแมจะถบใหตกกระดานไฟเลย”แตพอผมออก

มาจรง ๆ เปนเดกผชายรองอแว ๆ กลมเลกสงทไดเอยปากไวเพราะความรกมนทวมเขามาในใจ

เหมอนน�าเดอน1๐ทก�าลงไหลหลากเขาทวมจงหวดชยนาทในปนน

แมเลาใหฟงวามเพอนบานชอยายแมนเขามาพดกบแมท�านองวา“พอลกมงเกดน�าก

ทวมใหญเลยเกดปขาลนคงจะอดตายเปนเสอตดเกาะ”แมบอกวาตอนนนโกรธมากแตกไมไดตอบโต

อะไรไปแมแตค�าเดยวเวลาผานไปหลายวนในทสดแมกนกค�าตอบโตไดวา“ถาน�าทวมลกกจะเปน

เสอนอนกนเพราะสงสาราสตวตางๆกตองหนน�าขนมาใหลกกกนถงบนเกาะนนแหละ”

ณ โรงยาฝน หนองผกนาก

เมอผมอายไมนาจะเกน 5 ขวบ ครอบครวของเรากยายไปอยหมท 5 ต�าบลหนอง

ผกนาก และไดรบความเออเฟอจากญาตหาง ๆ แซเจง ซงเปนเศรษฐทประกอบธรกจการคาฝน

เปนนายอากรยาฝนมโรงยาฝนอยทหนองผกนากขนาดใหญโตพนทไมนาจะนอยกวา๒๐๐ตารางเมตร

โรงยาฝนหลงนนในความทรงจ�าวยเดกของผมมนเหมอนคายรบเสาแตละตนสงไมนอย

กวา๔เมตรถากเปนไมแกนปกอยรายรอบโรงยาฝนเหลอชองเปดเปนประตอยชองเดยวเพงท

เขาปลกใหพอแมผมอยพรอมกบลกอก๓คนกอยกบรวของโรงยาฝนนนเองผมไดอยทนจนอาย

๙ขวบยาง1๐ขวบ

เมอเราอยตรงน สงทประทบอยในใจของผมกคอ ภาพของแมซงลกขนมานงท�าขนม

ตงแตต5ตดเตากอไฟตงกระทะใบบวแลวกนงขนมซงประกอบดวยขนมถวยขนมกลวยและ

ขนมใสไส เมอท�าเสรจตอนใกลรงกทงสวนหนงไวขายในโรงยาฝน และหาบขนมอกสวนหนงไป

ขายตามบานชาวบาน สวนใหญจะเปนขนมถวยซงสตรของแมมชอเสยงโดงดงทเดยว สวนหนง

อาจเปนเพราะการทแมซงเปนผหญงเทยวออกตะลอนไปขายของ เปนความแปลกใหมของสงคม

หนองผกนากกเปนไดอยาลมวาเมอ๘๐ปทแลวผหญงเขาไมคอยจะออกมาท�ามาหากนนอกบานกน

การออกไปขายขนม “ตามบาน” นบางทกเปนตามทองทงนาทชาวบานก�าลงท�านาอย

คนเหนอยๆยอมตองการน�าตาลขนมของแมผมจงขายดพอสมควรบางทเรากไมไดเงนแตแม

จะใชวธการ “ตกขาว”หรอการเอาขนมของแมไปแลกหรอเชอขาวของคนทไมมเงนจะกทะนาน

กสด กวาไป บางบานทยงไมมขาวจะมาตกขนมกใชวธเชอเอาไวกอน แลวพอถงฤดเกบเกยว

แมผมกจะออกไปตาม“เกบเกยว”ขาวของเราตามบานลกคาขนมถวยของทานแลวน�าขาวทงหมด

มาเกบในยงขาวเลก ๆ ขางบานของเราซงบรรจขาวไดราว 1๐๐ถงเทานน ตอนนนพวกผมและ

4. �������������������� - ���� 7.indd 185 21/2/2554 22:03:54

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.1๘๖

พนองยงเดก ๆ กนอย คนโตทสดกเพยง 5 ขวบเทานน ยงไมสามารถจะชวยท�างานอะไรได

มแตกนเลนแลวกนอนเทานนเตยเองกไมไดชวยงานในสวนนสกเทาไหร

สมยนนขาวราคาเกวยนละ1๖บาทเทานนเองเมอยงเลกๆของเราเตมกถงเวลา

ทเขาจะมาตวงขาวสวนใหญพวกพอคาจะเอาเกวยน หรอรถกระบะฟอรดรนโบราณกนขางดวย

ชะลอมมาบรรทกขาว ผมมกจะไดเหนแมยนมองอยางอาลยอาวรณอยเรอย ทง ๆ ทเวลาทเขา

มาตวงขาวเราจะไดเงน ในขณะทฝนฟางขาวมนฟงแลวโดนแสงแดดเปนประกายแมอาจจะคดถง

ชวงเวลาทก�าลงเดนหาบขนมไปขายเพอแลกกบขาวแตละถงอยกเปนได

แมผมทานถกมองวาเปนผน�าของครอบครว เปนคนท�างานหารายไดหลกเขามาเลยงด

ครอบครวของเราคนแถวนนจะเรยกคของพอแมผมวาอกยไอเฮยะเพราะพอจะเปนฝายท�างานบาน

อยางการซกผาและการท�ากบขาวเปนหลก ทานเคยเปนลกชายเศรษฐรปหลอ ชวตเลยตดจะเกก

มะเหรกเกเรอยสกนดอบายมขเหลายาการพนนนนมอยครบครน

วนหนงกถงจดเปลยน วนนนพอผมกไปเลนไพในโรงยาฝนตามปกต พอถงเวลากน

ขาวแมกเรยกผม“ไอหนไปตามเตยมาซ”ผมกวงไปหาเตยในหองทเตยไปขลกอยประจ�าขากลบ

ผมดนโดนหมากดแมผมโกรธมากดงพระเพลงเกดขนในใจหลงจากทปฐมพยาบาลผมดวยการเอา

กลวยปงมาตตรงนองผมดวยวธกนโรคหมาบาแบบคนโบราณ แมกถอไมออกวงไลจะฆาเตยผมใน

ความมดของทงหนองผกนาก เพราะโกรธทไมยอมดแลลกใหด เตยเองกคงรสกผดไมนอยเชนกน

เพราะผมเปนลกชายคนเดยวเปนเพชรยอดมงกฎของครอบครวจนอยางเรา

คนนนไมรวาแมไปท�าอะไรกบเตยบาง เพราะตงแตนนมาเตยกลด ละ เลกอบายมข

ทกอยางจนสะอาด และกลายเปนคนดแลงานบานอยางเตมตว วนไหนทแมกลบมาจากการ

นวดขาวฝนฟางตางๆจะตดผาถงผานงและโจงกระเบนทโชกเหงอพอกจะมหนาทซกผาใหแม

และท�ากบขาวเตรยมไวพรอมเมอทานแกตวลงกไดไชชวตบนปลายอยางสงบเพราะผมไดปลกบาน

ใหอยกบพสาวคนโต

โรงเรยนใหม

เมอผมอายได๔ขวบแมผมกใหพอพาผมไปเปนลกศษยวดหนองผกนากซงอยหาง

จากกระทอมทผมอยประมาณ๘๐๐- ๙๐๐ เมตร เวลาจะไปวดตองเดนผานทงนาซงเปนบรเวณ

ทเตยผมออกไปหาฟนชนดมาใชทบาน เดกทมาเรยนรน ๆ ผมบางคนกไมคอยจะมเสอผาใส

ไดนงกางเกงบางไมไดนงบางกตามวถของคนชนบทในสมยนน

4. �������������������� - ���� 7.indd 186 21/2/2554 22:03:54

1๘๗สวรรณดาราวงษ

โรงเรยนมครหนงคนซอครซนหยนแกเปนคนไทยเชอสายจนเหมอนกนกบเรา(ตอนหลง

พอป๒๔๘5จอมพลป.มรฐนยมใหเปลยนชอเปลยนนามสกลใหเปนคนไทยทานกเปลยนเปน

สยน วฒนะไกร) ครคนอนกจะเปนพระในวดหนองผกนากนนเอง กจกรรมการเรยนการสอนของ

เราจะด�าเนนอยในศาลาเกา ๆ ของวด โตะเรยนกเปนโตะไมสงประมาณ ๓๐-๔๐ เซนตเมตร

นงกนไดประมาณ๓-๔คนเวลาผมกลบมาจากการเรยนแมกจะใหทองก.ไกข.ไข ในเลา...

ใหทานฟงอยเสมอ

เวลากลางคนแมจะใหผมอานดวยตะเกยง “รตนมาลา” ซงเปนของราคาแพงทยงเหลอ

อยในบานเราเวลาจะอานหนงสอตองไขกนตะเกยงเพอจดไฟพออานหนงสอเสรจกเขามงผาดบ

ซงเรานอนรวมกน จ�าไดวามงเนอหนาแบบนนท�าใหอากาศทรอนอยแลว ยงรอนมากขนไปอก

นอนไมคอยสบายเทาไหร

เมอจะขนชนประถม ๔ บานเรากยายเขามาอยหองแถวในตลาดสามชกซงครหยน

มาสรางไวโดยทานท�าการคาและอาศยอยในหองแรก

แมบอกผมวา“ลกเอยเขามาสรางโรงเรยนใหมสวยนะแมเหนแลวอยรมแมน�าทาจน”

โรงใหมทวานคอ “โรงเรยนนกรฯ” ซงเปนอาคารทาสหลงทสองในสามชก(หลงแรกเปนอาคาร

รอยปของขนจ�านงฯทาสฟาตามอยางคนมฐานะในสมยนนปจจบนเปนอาคารทไดรบการอนรกษ

ในตลาด1๐๐ปสามชกสพรรณบร)

ผมเองกประทบใจโรงเรยนใหมไมนอยไปกวาแมทนท�าใหผมรสกถงความเปน“โรงเรยน”

เปนครงแรก เปนความประทบใจทแมแตธรรมศาสตรเองกไมไดท�าใหผมรสกจ�าทกรายละเอยดได

ถงขนาดน กระทงกลนสทลมพดมาเขาจมกครงแรกกยงจ�าไดจนถงวนน อาคารเรยนสเขยว

(ขางในเหลอง) ยกใตถนสงมองดสงาผาเผย ผมยงเอามอไปจม ๆ ทก�าแพงแลวสมนยงเหนยว

ตดมอจากอาคารสามารถมองเหนแมน�าทาจน

เมอมาเรยนทนผมกไดแตงเครองแบบครงแรกในชวตชดนกเรยนทวานเปนเครองแบบ

ลกเสอสมทรเสนา และตองใสหมวกสด�า ชดนกเรยนของผมขาดกแตรองเทาเทานน การเรยน

การสอนของโรงเรยนนกรฯนนตางจากโรงเรยนวดทผมไดเรยนผานมาตรงทมนมระบบมตารางสอน

มครประจ�าชนซงจบวชาครมาใหม ๆ ชอ ครราตร เปนสาวสวยลกผดในสามชก สวนครใหญชอ

ครสวสดจบประโยคประถมซงนาจะเปนครคนแรกของสามชกทมวฒครอยางเปนทางการ

งวราย

วนหนงขณะทแมก�าลงอาบน�าใหผมทานกพดใหฟงวา มพระรปหนงเปรยวา ผมหนวย

กานด นาจะสงเสยใหเรยนสง ๆ พระทานกเอยปากวา จะหาทหาทางไวใหในกรงเทพฯ ตอนนน

4. �������������������� - ���� 7.indd 187 21/2/2554 22:03:54

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.1๘๘

เปนชวงเดอนเมษายน โรงเรยนก�าลงจะปดพอด ผมฟงแลวกออกจะใจหายในขอทวา หากจะ

ไปเรยนกตองหางบานหางแมและหางเพอนฝงทเคยเลนกนมา

พระรปนนบอกเตยกบแมวาตองพาผมมาขนรถไฟทงวรายเพอจะมาขนทบางกอกนอย

ตอนนนผมอายประมาณ 1๐ ขวบเศษ ไดยนค�าวางวรายกเขาใจวาเปนสถานททมคณะงวอย

เตมไปหมด ปกตทสามชก ปหนงจะไดดงวหนเดยวเทานน เวลามงวไมวาผมจะอยทไหน แตทง

๗ วน ๗ คนทเขามาเฉลมฉลองบวงสรวงศาลเจา ผมจะตองรบกนขาวแตวนแลวมานอนจอง

เกาอมายาวตงแต ๔ โมง เพราะชอบดงวเหลอเกนพอไดยนค�าวางวรายกท�าใหตดสนใจเดนทาง

งายขน

เมอไปถงงวรายแลวไมเจอคณะงวอยางทจนตนาการไวใจผมกฝอไปเปนกองเดยพาผม

ขนรถไฟจนมาถงบางกอกนอย และไดพบกบพระอาจารยหลายทานซงจะมาคดเอาเดกไปอยดวย

บางสวนกตามไปเพราะมาจากบานเดยวกน มคนฝากมา หรอรจกกบพอแมเดก จนสดทายผมก

ไมไดไปอยกบพระรปทเคยไปคยกบแม แตไดไปอยในอปการะของพระอกรปหนงทวดใหม

พเรนทรฯ บนถนนอสรภาพ ซงเจรญรงเรองมากในสมยนน และเมอมาอยทนตองจายเงนใหวด

ปละ๘๐บาทเปนคาเลยงดผม

เมอผมมาอยวดเปนปท๒เพอนบานทสพรรณกฝากรนนองมาอยวดและใหผมคอยดแล

ผมกเลยกลายเปนผน�าของนองๆพวกนตงแตอาย11-1๒ปเทานนชวตในวดของผมนนกไม

คอยจะสขสบายนกเพราะผมคอนขางเปนเดกทรนอยพอสมควร หากโดนดแบบไมสมเหตสมผล

กอาจจะมเถยงอยในใจพระทานคงเหนจากสายตาและพาลไมคอยชอบหนาผมนกเพราะโดยมาก

ทานจะชอบเดกหวออนวานอนสอนงาย

วนหนงแมของเดกทมาอยกบผมกมาเยยมลกพอเจอผมกทกขนมากอนเลยวา“แมมง

นจองหอง”ผมเองกไมเขาใจทอยๆ แกมาพดอยางนนพอถามแกกเลาใหฟงวากอนจะมากรงเทพฯ

แวะเขาไปจะซอของจากในตลาดมาฝากลกเลยท�าขาวเหนยวถวด�าใสปนโต ๒ ชนไปฝากแมผม

พอซอของเสรจกลบมาเหนขาวเหนยวยงวางอยกเลยถามแมผมวาท�าไมไมกน แมกบอกวา

“กกนไมลง คดถงลก” เพราะผมชอบกนขาวเหนยวถวด�ามาก ตวผมนนพอไดยนค�าวาคดถงลก

เทานนแหละ น�าตาไหล วงปรดไปรองไหหลงโบสถ เพราะคดถงแมขนมาเหลอเกนเชนเดยวกน

และเพราะผมสามารถรบรถงความหวงใยจากแมอยางชดเจนแบบนจงท�าใหผมใจแขงตออบายมข

ตางๆผมจะชวไมไดเพราะความรกของแมค�าคออย

ในชน ม.1- ม.๓ ผมเรยนโรงเรยนวดชโนรส เปนโชคดอกทตอนเขา เขาสรางตก

ใหมเสรจพอด กระทรวงศกษาธการไดก�าหนดไว เปนสเขยวใบไมแลวกสเหลองขางในเหมอนกน

กบโรงเรยนนกรฯแตความประทบใจแรกของผมไปอยทโนนเสยแลว

4. �������������������� - ���� 7.indd 188 21/2/2554 22:03:55

1๘๙สวรรณดาราวงษ

พอขน ม.๔ ผมกตองยายไปเรยนทโรงเรยนวดอมรนทรโฆษตซงเปนโรงเรยนเกาแก

ทสรางบคลากรส�าคญ ๆ เยอะแยะ โรงเรยนนสรางขนคกบโรงเรยนสตรวดระฆง หนงชายลวน

อกหนงหญงลวนโดยใชโมเดลเดยวกน

และทาสเทาเขมเหมอนกนผมกไดเรยนอยทนตงแตม.๔-ม.๖

“ไอชบหาย ลกกไมตองเปนเสมยนหรอก”

เมอผมมาอยกรงเทพฯนนนานๆ ถงจะไดกลบบานสกทเพราะการเดนทางไมคอยสะดวก

เวลาจะกลบบานผมตองลงเรอจากทาเตยนเปนเวลา๒วน๒คนกวาจะถงสพรรณบางชวงเรอ

กตดผกตบตองเสยเวลาคอนขางนาน วนนนแมมารบอยททาเรอ เหนทานยนน�าตาไหลอย

แตไกล

ตอนนนผมเพงจบมธยม ๖ ซงนาจะนบเปนเดกคนแรก ๆ ของสามชกทไดเรยนถง

ระดบนกเรยกไดวาดงทงตลาดนายอ�าเภอจงมาเยยม“แสดงความยนด”ถงทบานยงจ�าไดวา

ตอนทเกดเหตการณน ตวผมนนนงอยบนเหลาเตง คณแมก�าลงต�าน�าพรกอยหลงหองแถว

สวนเตยนนอยชนลางพอด พอนายอ�าเภอมาถงกตะโกนเรยก “นายกย ลกจบมธยมปท ๖ หรอ

อา....ไปฝกงานกบฉนนะ”ผมนนไดยนไมชดเลยลงมานงฟงเขาคยกนตรงบนไดไปฝกงานกบฉนๆ

จะให๘บาทแลวพออายครบ1๘จะบรรจใหเปนเสมยนไดเงนเดอน1๖บาทเชยวนะ”

พอผมซงเปนคนจนทซอ ๆ ตรง ๆ กเกรงบารมทานนายอ�าเภอ และรบปากอยทกค�า

เสยงต�าน�าพรกหยดลงตอนไหนผมกไมไดชดเจนนก จ�าไดแตวาหลงจากประโยคทนายอ�าเภอ

เสนอใหเปนเสมยนและจะไดเงนเดอน1๖บาทนนแมผมกสวนออกมาจากในครววา “ไอชบหาย

ลกกไมตองท�าเปนเสมยนหรอกขายกวยเตยวกรวยกวานนแลว”ผมละสงสารนายอ�าเภอเปนบาเลย

ผมมแมทเปนก�าลงใจและแรงผลกดนอยางเอกแลวจะไมใหผมตงใจเรยนไดอยางไร

มนษยสน�าเงน

ระหวางทผมเรยนชน ม.๓- ม.๖ สงหนงทผมเหนตงแต พ.ศ. ๒๔๘๓ กคอรถไฟ

เพราะรวรถไฟกบรววดคอรวเดยวกน เลยรววดกเปนสถานรถไฟ เลยไปอกหนอยกเปนสถานทท

พระวดอมรนทรจะตองมาลงเรอบดแลวใหลกศษยพายไปบณฑบาตในคลองบางกอกนอย ผมจง

ตองเดนผานสถานรถไฟบางกอกนอยทกวน

เวลาเชาอยางนหวรถจกรทแลนมาจากไหน ๆ กจะเขามาตอนน ภาพทประทบใจ

ทสดตอนนนกคอภาพของพขร. แตงชดสน�าเงน ประดบเขมเครองแบบ และหวกระเปาเอกสาร

แหม มนโกจรง ๆ ยงตอนทเขาโหนราวทองเหลองตรงบนไดในขณะทรถก�าลงจะเทยบชานชาลา

4. �������������������� - ���� 7.indd 189 21/2/2554 22:03:55

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.1๙๐

เสยงหวดดงวดๆไดยนไปทวไอน�าทขบเคลอนรถไฟกฟงออกมาจากทอบนหวรถจกรทองเหลอง

สองประกายกระทบตา ตวรถสด�ามนแผลบตดดวยสฟาออนเกอบขาว พนหลงทงหมดด�ามด

อกดานหนงเปนกองฟนพนเตมกระบะบรรทกและทสดของทสดกคอมนษยสน�าเงนทก�าลงโหนราวอย

หลงจากทภาพและเสยงเหลานสงสมมาถงสามปมนเลยท�าใหผมฝนจะเปนพนกงานขบรถไฟ

เมอผมเรยนจบ ม.๖ สงครามกงวดเขามาทกท วดอมรนทรทผมอาศยอยกอยใกลกบ

สถานรถไฟบางกอกนอยชนดทเรยกกนไดยน ลกระเบดทเขาตงใจจะมาทงใสสถานรถไฟกเผอแผ

มาถงในวดจนทงพระเณรและเดกวดตางตองอพยพไปอยวดชปะขาวซงอยลกเขาไป

ในยคนน กระทรวงศกษาธการบงคบวาผทจะเขาศกษาตอในระดบอดมศกษา หรอ

ขนมหาวทยาลยนนจะตองผานการ“ปรบพนฐาน”ในโรงเรยนเตรยมเสยกอนดงนนโรงเรยนเตรยม

จงไมไดมเฉพาะโรงเรยนเตรยมอดมศกษาของจฬาฯ อยางทเขาใจกน แตจะมทงหลกสตรเตรยม

ปรญญามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง โรงเรยนเตรยมอดมศกษาของจฬาลงกรณ

มหาวทยาลยโรงเรยนเตรยมนายรอยและโรงเรยนเตรยมนายเรอโดยนกเรยนรนท๗-๘ของ

ทงสโรงเรยนนเขาและจบในปเดยวกน

นอกจากโรงเรยนเตรยมทงสแหงแลว กยงมตวเลอกทเปนโรงเรยนสายอาชพทเรยน

จบแลวท�างานไดเลยอยางโรงเรยนชางรถไฟ โรงเรยนชางกลปทมวน และโรงเรยนของไปรษณย

ผมเองตอนนนกคดวา จะเรยนชนดทพอสอบแลวกมงานท�าทนท จงตระเวนสอบในโรงเรยน

เหลานอยหลายท

สมยนนเวลาสอบเขาแตละทเขาไมไดสอบรวดเดยวจบ แตจะจดสอบวนละวชา ถาไม

ผานวชาทสอบในวนแรกกไมตองมาสอบอกซงสวนใหญทกทจะสอบวชาค�านวณเปนวชาแรกทงนน

ผมจงไดไปสอบแควนแรกอยหลายทเพราะไมถนดวชาค�านวณเลย เมอไปสอบเขาโรงเรยนชางกล

รถไฟความฝนทจะเปนพขร.กมอนตองสลายลงซงกอาจนบเปนโชคของผมกไดเพราะมนท�า

ใหผมไดพบกบธรรมศาสตร

หลงก�าแพงใหญ

ผมตองขอบอกไวตงแตตรงนวาชวตของผมทมานงอยตรงนไดกเพราะไดมโอกาสเรยน

ในแผนกเตรยมปรญญามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง รนท ๗ ในป พ.ศ. ๒๔๘๗

แตณเวลานนแมผมจะอยวดอมรนทรฯซงหางจากธรรมศาสตรแคขามฝงแตอยาวาแตโรงเรยน

เตรยมธรรมศาสตร แมแตมหาวทยาลยธรรมศาสตรหรอจฬาฯ ผมกเพยงแตเคยไดยนมาเทานน

ไมได“รจก”แตละทอยางเปนทางการมากอน

4. �������������������� - ���� 7.indd 190 21/2/2554 22:03:55

1๙1สวรรณดาราวงษ

ตอนนนลกเศรษฐของอ�าเภอสามชกทอยวดเดยวกบผมชอพสมาน ปนดอกไม แกจบ

ปรญญาของธรรมศาสตรกไดเอาใบปรญญามาใหพวกเราเดกวดไดดกนสมยนนปรญญายงแผนใหญ

(ประมาณกระดาษA3มชอมหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมองตวโคงๆ ขางบนสวนขางลาง

กมตราใหญเปนหนงสแดงเปนธรรมจกรสน�าเงน แลวกมหางโบวสเหลอง พหมานคนนเปน

นกเรยนเตรยมฯรนแรกๆ ตอนหลงทานไปเปนอยการพหมานยงมนองอกคนชอนายจตปนดอกไม

ทงสองคนกไดเตยผมเอามาฝากไวทวดเหมอนกนสองคนนเลยรกใครกบผมดโดยเฉพาะนายจตนน

อาทรกบผมมาตลอดชวตของเขา

คดวาผมอาจจะฟงมาจากพหมานนแหละวา ธรรมศาสตรเปนตลาดวชา เปนแหลงน�า

ทเปดโอกาสใหคนไทยทง 1๗ลานคนในตอนนนมสทธเขามาดมกนวชาความรเพอสรางปญญา

ไดเทาเทยมกนทานปรดสรางทนเพอใหเปนสารตถะในการปกครองประเทศในระบอบประชาธปไตย

โดยมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตอนนนผมซงผดหวงมาหลายทจงเรมมงเปามาทธรรมศาสตร

ตอนทเขามาสอบทธรรมศาสตรนนจ�าไดวา เขาใหเลอกหวขอเขยนเรยงความ ๓- ๔

หวขอผมเลอกหวขอ“สจจ�เวอมตวาจา”

นกเรยนเตรยมปรญญามหาวทยาลยธรรมศาสตรรน๗นนมการเปดสอบเพยงครงเดยว

แตมการประกาศรบเปนนกเรยนถง๓ชวงชวงแรกรบเขามาเพยง5๐๐คนพวกผมทมาดผล

สอบเขาเหนเขาตดกระดาษไว๓-๔ชดแลวไมเหนชอตวเองกใจเสยกนพอสมควรเพราะตอนน

ธรรมศาสตรคอความหวงสดทายแลว

ตอนนนเจาหนาททเปนคนมาตดประกาศชอครจ�าปนซงเปนรนพโรงเรยนเตรยมรน ๖

แกยงสาวพรงอยเลยแกบอกวา“ใครผดหวงวนนพรงนลองมาฟงอกเทยวหนงนะคอยมาฟงใหด”

รงขนกมรายชอผมสทธเขาเรยนเพมอก 5๐๐ คน และมการประกาศวา เปนรอบสดทายแลว

แตผมกยงไมตดในรายชอชดทสองนอก ตอนนนคดวาคงตองหาทางไปเรยนทอนแลว แตในทสด

กมการประกาศรายชอครงท๓และผมกไดเขาเปนนกเรยนเตรยมรนท๗กบเขาดวยมารทหลงวาท

เขารบเพมเปนเพราะทานผประศาสนการและศาสตราจารยวจตรลลตานนทเลขาธกามหาวทยาลย

ตองการจดตงเสรไทยขนโดยหมายจะคดเลอกเอาจากนกเรยนเตรยมรนน

ก�าแพงของธรรมศาสตรในสมยนนมนใหญมากเพราะเปนก�าแพงวงหนา ส�าหรบเดก

บานนอกอยางผมเวลาเดนผานกออกจะรสกกลวไอก�าแพงสงใหญนอยบางแตเมอผมเปนสวนหนง

ของสถาบนแหงนแลวก�าแพงทเคยนากลวกลบใหความรสกปลอดภยอยางบอกไมถก

4. �������������������� - ���� 7.indd 191 21/2/2554 22:03:55

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.1๙๒

นกเรยนเตรยม ๑๕ วน

นกเรยนเตรยมรนท ๗ ถอเปนรนทคอนขางจะโชครายกวารนอน ๆ เพราะเราเรยนไป

ไดแค 15 วนโรงเรยนกตองประกาศหยดการเรยนการสอนเพราะภยทางอากาศ เรยกวายงไมทน

ไดรจกเพอนหรออาจารยกตองจากกนแลว

ส�าหรบเพอนนนผมเพงไดมารจกจรงจงตอนเขามหาวทยาลยแลว แตส�าหรบอาจารย

ของโรงเรยนเตรยมนนผมจ�าไดอยไมกคน นอกจากดร.ถนด คอมนตรซงเปนผอ�านวยการแลว

กจ�าไดแคอาจารยสาวสวยสองทานคออาจารยนวลจนทรณปอมเพชรทสอนภาษาฝรงเศสและ

อาจารยนวลนาถอมาตยกลทสอนภาษาองกฤษ

วนสดทายทไปโรงเรยน มการประกาศวาใหนกเรยนมารบการบานและค�าสอนไปศกษา

ดวยตวเองทบาน โรงเรยนเตรยมฯกไปเปดสาขาทอบลราชธาน ราชบร เชยงใหม และอยธยา

ผมเองกยงอยวดแลวกท�าการบานจากทน

การเรยนดวยตวเองนนเปนเรองยากโดยเฉพาะวชาภาษาผมจงตองเทยวหาทเรยนพเศษ

และไดไปเจอกบอาจารยอองซานซงเปนคนญวนสอนวชาภาษาฝรงเศสวชาอนๆ กหาเรยนตาม

ทตาง ๆ จนแทบจะกลายสภาพเปนนกเรยนจรจด เพราะผมไปเรยนมนทกแหง ถารวามใครสอน

พเศษทไหนผมกเทยวดนดนไปตอนนนเขาจะเกบเงนเดอนละตงแต 5บาทถง 1๐บาทตอ

1วชา

การเรยนพเศษตามบานแบบนเขาจะสอนเปนกลมไมเกน 1๐ คน บางทกไดไปเจอ

กบพวกผดทประสบภยสงครามเหมอนเรา แมจะตองพยายามแคไหนแตผมกไมยอทอ เพราะผม

รวาการศกษานแหละทจะเปนแหลงเพาะชวตของผม

สงครามโลก เสรไทย - ธรรมศาสตรจฬา อาสาศก

ในขณะทผมก�าลงตระเวนเรยนพเศษอยตามทตางๆ นนอยๆ กมขาวมาจากไหนกไมร

บอกวาในธรรมศาสตรจะรบนกเรยนนายสบสารวตรทหาร และตองการนกเรยนเตรยมเปนพเศษ

ใครอยากไปฝกกใหไปตรวจรางกาย ตอนนนไมไดมใครชวนผม เพอนทใกลชดในเตรยมกไมม

เพราะเรยนกนแค15วนเทานนแตในทสดผมกมาสมครเปนเสรไทยดวยสมาชกสวนใหญกจะเปน

นกเรยนเตรยมธรรมศาสตรและเตรยมอดมฯรน๗

ตอนนนตองฝกทงการใชอาวธทหองลบบนตกโดม หอประชมชนสอง ทหองสมดกม

หองฝกเหมอนกน ถาเปนภาคสนามกฝกในสนามหลวง เราตองเรยนทงการใชปนยาว ปนคาบาย

ปนกล ปนยง ระเบด ปนมอลตา จนถงปนบาซกายงรถถง นอกจากนนกยงมฝรงมาสอน

4. �������������������� - ���� 7.indd 192 21/2/2554 22:03:55

1๙๓สวรรณดาราวงษ

ประสบการณการรบ เชน ถาคณยงพวกญปนไมตาย คณจะโดนดาบซามไร ๘ เลมของพวกท

เหลอฟนตวคณเปนตน

“ตอนนนรอบๆ ธรรมศาสตรเตมไปดวยญปน เราตองแอบฝกและผลดกนฝกในทลบ

โดยปดประตหนาตางทงหมดไมใหพวกญปนร ตอนนนเราแบงเปน ๓ กองรอย ขณะทกองรอย ๑

ฝกอย อกสองกองรอยทเหลอจะแกลงลงไปเดนตบเทาเพอกลบเสยงอาวธทกองรอย ๑ ฝกกนอย”

(พนโทส�ารวมเอกกะวพากษ)

ตอนนนมการตงบงเกอรของเราอยทวกรงเทพฯ พวกเราไดรบการฝกอยางเตมทเพอ

เตรยมตวสกบญปนเตมทเมอมการก�าหนดวนทจะตองไปออกรบกยงตนเตนแตกอนถงวนไมนาน

อเมรกากทงระเบดปรมาณทฮโรชมาและนางาซากท�าใหญปนประกาศยอมแพพวกเราทฝกมา

จงไมไดออกรบกบญปน

แมสงครามจะจบลงแลว แตบทบาทของเสรไทยของเตรยมธรรมศาสตร- จฬาไมได

หมดลงแคนน ผลของสงครามยงท�าใหบานเมองมนเกดกลยค เพราะมประเทศมหาอ�านาจอยาง

จนและองกฤษทเขาไมยอมรบวาเราไมไดเปนฝายแพสงครามรวมกบญปน“ตอนนนเขาไมยอมรบ

เราโดยอางวาบานเมองเราโจรผรายเยอะ ใหเราปราบปรามใหไดภายใน ๗ วน ถงจะยอมใหเราเปน

อสระ ทหารจงไดระดมเอานกเรยนสารวตรทหารอยางพวกเราไปชวยปราบโจรในเขตกรงเทพฯ และ

ชลบร

๗ วนนนเปนชวงทเราไมไดหยดพกเลย กลางคนกนอนไมได ตองคอยถางตาให

พรอมรอใหเขาเรยกเขารวมปฏบตการทกเมอ ปรากฏวาใน ๗ วนนนไมไดเกดเหตการณอะไรเลย

มแตพวกคนจนในเยาวราชและเจรญกรงทกอความไมสงบขน เพราะคนจนถอวาเราเปนพวก

เดยวกบญปนซงเปนฝายแพสงคราม จงไดเดนขบวนตอตาน จดปะทด ยงปน เอาเกยะมาตแทน

ฉาบท�าเสยงดงและกอความวนวายจน สห. ตองเขาไปปราบและรกษาความสงบไวไดจนทางอเมรกา

ยอมใหเราเปนอสระ” (พนโทส�ารวมเอกกะวพากษ)

สถานการณในตอนนนท�าใหเกดการกกตนสนคา เสรไทยทประกอบทงนกเรยนเตรยม

จฬาฯ และธรรมศาสตร จงตองออกตรวจตราเพอปองกนการกกตนสนคา พวกเราถกแบงใหไป

ดแลโกดงเกบเสบยงของทหารญปนทกระจายอยทวประเทศ ภารกจนยงท�าใหเกดสมาคมเตรยม

ธรรมศาสตร-จฬาอาสาศกและยงคงความเปนเพอนจนถงทกวนน

“รฐบาลไดตอบแทนเสรไทยทไดกอบกเอกราชของชาตไว จงใหเสรไทยรนเดกอยาง

พวกเราเลอกวาจะเรยนตอทไหน โดยมทางเลอกสทางคอ ๑ เขาโรงเรยนนายรอย (ตองตรวจ

คณสมบตกอน) ๒ ใหไปเปนปลดอ�าเภอ (แตภายหลงไมสามารถแตงตงได) ๓ ไปเปนจาศลกากร

4. �������������������� - ���� 7.indd 193 21/2/2554 22:03:55

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.1๙๔

หรอศลการกษ และ ๔ ไปเรยนตอมหาวทยาลย ผมจงไปสมครเขาเปนทหาร”(พนโทส�ารวม

เอกกะวพากษ)

ตอนนนเมอหนาทตอชาตบานเมองสนสดลง พวกเราเหลา สห.ทงหลายกยงแยกยาย

กนไปส�ารวมจงไดนดแนะกบเพอนทสนทกนจ�านวนประมาณ๔๐คนมาเจอกนทวงสราญรมณ

และจาก๔๐กขยายกลายเปน๔๐๐คนและในทสดกกลายเปนสมาคมธรรมศาสตร-จฬาอาสาศก

ซงจะครบรอบ๖5ปในวนท1๖สงหาคม๒55๓น

“ผมคดถงเพอนทกคนทรวมกอตงสมาคม ผมอยากใหสมาคมของเราอยไปนาน ๆ

เพอน ๆ สขภาพแขงแรงและเปนอนสรณประวตศาสตรใหคนรนหลง” (พนโทส�ารวมเอกกะวพากษ)

กรดเลอดประทวงของอนดบ รองเดช

เมอป ๒๔๙๐ ตอนนนสภาลงมตไมไววางใจจอมพล ป. พบลสงคราม จงลาออกจาก

ต�าแหนงนายกรฐมนตร จากนนกมการรฐประหารเกดขน โดยมจอมพลผน ชณหวณ(ซงตอนนน

มยศพลโท)เปนหวหนาคณะปฏวตโดยมจอมพลป.พบลสงครามเปนผสนบสนนอยเบองหลง

เมอกลบขนมามอ�านาจอกครง จอมพล ป. มความรสกไมไววางใจในการด�าเนนการ

เกยวกบการบรหารมหาวทยาลยธรรมศาสตรและการเมอง เพราะมความฝงใจวาทานผประศาสน

การมหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมองรฐบรษอาวโส ปรด พนมยงค จะกอการปฏวตอก

จอมพลป.จงไดดงเอาทหารทอยในแวดวงของทานเขามาเกยวของกบมหาวทยาลยถงขนเปลยน

ตวอธการบดหรอผประศาสนการพลโทส.สวสดเกยรตซงเปนทหารคนสนทของจอมพลป.

เมอทหารเขามาแทรกการบรหารมหาวทยาลย จงเกดการเปลยนแปลงอยางมากมาย

ในธรรมศาสตร เชนมทหารรกษาดนแดนเขามาวทยทหารอากาศเขามาความรสกเปนปฏปกษ

ของนกศกษาธรรมศาสตรกคอย ๆ คกรนขนเรอย ๆ ในใจนกศกษาทกคนลวนแตคดคานกบการ

ทธรรมศาสตรถกยดครอง

ตอนนนมการเลอกตงซงแสดงความไมโปรงใสของรฐบาลของจอมพล ป. คอมการ

ใสบตรเลอกตงลงไปในหบบตรกอนวนเลอกตง หรอทเรยกกนวาการเลอกตงของไพไฟ จดนเอง

ทเปนบอเกดของการรวมตวของนกศกษาธรรมศาสตร

ตอนนนคณอนดบ รองเดช ซงปกตกเปนคนทมการแสดงความคดเหนทางการเมอง

อยางเปดเผยอยแลวกเกดปฏกรยาอยางรนแรงแรกๆ กมชกชวนไมใหเขาหองเรยนฝกฝน(อยางท

ผมเรยนใหทราบวาธรรมศาสตรมการเรยนเปน๒รปแบบรปแบบหนงกคอการฟงเลกเชอรระหวาง

๘-1๐ โมง เมอจบ๒ชวโมงแลวพอ1๐ โมงครงถง11 โมงกจะมการเรยนของนกศกษา

อกชดทเรยกวาการเรยนฝกฝน) แตผมกบพรรคพวกอกหลายคนกเขาไปเรยนกน อาจารยกยง

4. �������������������� - ���� 7.indd 194 21/2/2554 22:03:55

1๙5สวรรณดาราวงษ

เขาสอนตามปกต คณอนดบกเลยแสดงฤทธดวยการเอามดโกนมากรดทขอมอตวเอง ในสนาม

ตรงขามตกเอนกประสงคตอนนนกมคนมาดมาฟงคนเยอะเพราะคณอนดบเขากพดเรองนมาหลาย

วนแลวพอกรดเสรจกมการน�าสงโรงพยาบาล

ความรสกของคนทไดเหนกคงแบงเปน ๒ พวก คอพวกทตงหนาตงตาจะเรยนกไมได

มความรสกตนเตนหรออะไรเทาไรสวนผทสนบสนนนนกมความเซอรไพรสกนพอสมควร

ธรรมจกรในหวมนเทศ

กลมของผมเองกใชวาจะไมรกมหาวทยาลย แตกยงรสกวาเราอยากจะเรยนหนงสอ

ใหไดดดวย เมอเกดเหตการณกรดเลอดนขน เราจงคดวาคงจะตองมการจดตงคณะกรรมการ

นกศกษาของมหาวทยาลยขนเพอเปนแกนหลกในการเรยกรองสทธตางๆของนกศกษาและในทสด

มนกน�าไปสการเลอกประธานนกศกษาครงแรกในประเทศไทย และกลายเปนตนแบบของสภานสต

นกศกษาแหงประเทศไทย

ตอนนนผมไดรบเลอกใหเปนประธานเลอกตง มหนาทควบคมบตรเลอกตงทงหมด

ถาจะเปรยบเทยบกเปนเสมอนเปนประธานกกต. ในสมยน สมยนนนกศกษาธรรมศาสตรยงไมได

มการจดตงหรอแบงเปนพรรค แตกมกลมตางๆ อยบางแลว เชน กลมของทานมารต บนนาค

และกลมคณสนอง ตจนดา ซงเขากเปนนกกจกรรม และภายหลงกไดเปนทนายความยงใหญ

ของประเทศ

ผมซงไดรบความไววางใจจากทกฝายใหเปนผรบผดชอบการเลอกตงจงตองมาหา

วธท�าบตรเลอกตงของธรรมศาสตรใหปลอมไมไดเพราะตอนนนเรายงฝงใจกบเรองไพไฟอยในทสด

กไดไอเดยจากหวมนเทศซงพอผาครงตามขวางแลวจะมลายเปนรปคลายธรรมจกรซงแตละหวกจะม

“ธรรมจกร” ทไมเหมอนกน ผมจงเอามนเทศมาจมหมกและปมบนกระดาษ มนกกลายเปนบตร

เลอกตงแบบแรกของธรรมศาสตรและเปนจดก�าเนดของประชาธปไตยในธรรมศาสตร

บตรเลอกตงเหลานคอเศษกระดาษปรฟของโรงพมพธรรมศาสตรซงอยแถวคณะรฐศาสตร

ตอนแรกทผมไปขอเขามา เขากงงกนใหญวาจะเอาไปท�าอะไร ชวงบงเอญทกระดาษเหลานเปน

สเหลองกบแดงพอด เมอไดอปกรณมาครบแลว พวกเรามานงสแตมปกบหมกกนจนสวางคาตา

ในหองสมดและกไดขาวผดของไอกดมาชวยประทงความหวในชวโมงพเศษของเรา

เนองจากบตรเลอกตงรนแรกนยงไมไดมการพมพอะไรทงสนนอกจากตราธรรมจกร

เวลาเลอกตงคนทมาลงคะแนนเสยงจงตองเขยนเบอรของผสมครทตวเองจะเลอกเอาเอง เชน

ถาจะเลอกทานมารตกเขยนเบอร1เปนตนเมอเขยนเลขแลวกหยอนลงในกลอง

4. �������������������� - ���� 7.indd 195 21/2/2554 22:03:55

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.1๙๖

ในการเลอกตงครงแรกน มนกศกษามหาวทยาลยธรรมศาสตรมาเลอกตงประมาณ

๔๐๐ คน เราเรมเปดหบตอนเชา พอใกลเทยงกปดหบเพราะเวลานนส�าหรบธรรมศาสตรมน

เปนเวลาเลกเรยนแลวยงไมทนเทยงกไดผลการเลอกตง

การเลอกตงของธรรมศาสตรถอเปนกจกรรมนกศกษาทกาวหนามาก ตอนนนมการพด

ปราศรยแสดงจดยน กลมของทานมารตกเตมทกบการเลอกตงครงน มการบอกขอเสนอตอ

ประชาคมธรรมศาสตรมการพดถงสทธและเสรภาพของนกศกษาและหนาทของการเปนพลเมอง

ของคนรนใหมซงเปนอะไรทเขาถงจตใจของนกศกษาทก�าลงอยในภาวะทสทธและเสรภาพก�าลง

ถกคกคาม ในทสดกลมของทานมารตกชนะการเลอกตงไป ซงความจรงผลการเลอกตงกเปนท

ชดเจนตงแตตอนทพดหาเสยงแลว เพราะนอกจากจะพดถกใจนกศกษาแลว ทานยงเปนดารา

นกกฬาทงรกบและฟตบอลทคนรจกทงมหาวทยาลย

คบบณฑต บณฑตพาไปหาผล

นอกจากธรรมศาสตรจะเปนททใหความรแกผมแลว สงส�าคญทสดกคอ ธรรมศาสตร

เปดโอกาสใหผมไดพบอาจารยซงเปนกลมผทรงภมทสดของประเทศและไดมเพอนทยงใหญหลาย

คนตองออกตวกอนวาล�าพงสตปญญาความสามารถของผมเองนนอาจจะท�าใหประสบความส�าเรจ

ในชวตไดระดบหนงแตหากปราศจากเพอนผมากความสามารถเหลานผมกอาจจะมาไดไมไกลเทา

ในปจจบน

ผมเปนคนทจดเลคเชอรไมคอยเกง บางวชากอาจจะตองอาศยสมดเลคเชอรจากเพอน

แตดวยความทผมเปนคนทคอนขางจะเทคแครเพอนดเพอนๆจงมใจอารกบผม

สมยกอนนอกจากการเรยนในชวงเชา ๘- 1๐ โมงตามปกตนน ธรรมศาสตรยงเปด

สอนคลาย ๆ กบการเรยนพเศษหรอระบบตวเตอรในปจจบน แตตอนนนเราเรยกกนวาการ

“เรยนฝกฝน”โดยนกศกษาทเรยนฝกฝนมกจะเปนคนทยงไมท�างานหรอถาท�ากตองมทท�างานใกลๆ

อยางกระทรวงคลงกระทรวงมหาดไทยกระทรวงยตธรรม

รอบ ๆ ทสามารถเดนมาถงเพราะมนไมมรถรา และเวลาทเรยนฝกฝน กมกจะตรงกบ

เวลาท�างานราชการคนทท�างานแลวถาจะมาเรยนกตองมเจานายทเขาใจกนมากหนอย

การเรยนฝกฝนไมมการลงทะเบยนไมมหนวยกตและไมมสอบนกศกษาทตองการเรยน

ฝกฝนจะตองไปแจงชอและจ�านวนกบฝายธรการของมหาวทยาลยเพอประสานกบอาจารยในแตละ

วชาวามเวลามาสอนไดวนไหน

4. �������������������� - ���� 7.indd 196 21/2/2554 22:03:55

1๙๗สวรรณดาราวงษ

เพราะอาจารยสวนใหญลวนแลวแตรบราชการทงสน เมอจดสรรเวลาไดแลวกจดเปน

ตารางเรยนฝกฝนออกมาใหนกศกษาไดเลอกเขาเรยนตามความสนใจ ทงนนกศกษาทเรยนฝกฝน

จะตองเสยคาธรรมเนยมในการเรยนเพมแบบเหมารวม๓๐บาท(อนนไมแนใจตวเลขเหมอนกน)

แลวแตวาใครอยากเรยนวชาอะไรซงทางมหาวทยาลยจดไวเกอบทกรายวชา

(เมอไดไปคนดเอกสารในหอจดหมายเหตมหาวทยาลยธรรมศาสตรแลว ผเรยบเรยง

ไดพบหลกฐานการ“เทคแคร”เพอนๆของคณสวรรณดาราวงษเปนจดหมายซงแสดงใหเหน

วาคณสวรรณเปนหวเรอในการท�าหนงสอถงมหาวทยาลยเพอใหเปดการศกษาแผนกฝกฝนในเดอน

กรกฎาคมพ.ศ.๒๔๙๓)

ปกตพอจบจากคาบเรยนปกตตอน1๐โมงพวกนกศกษาทจะเรยนฝกฝนตอกจะเขามา

นงรออาจารยหรอบางคนทเรยนตอนเชาแลวจะเรยนฝกฝนตอกนงรออยในหองนนเลยเพอรอเรยน

จนถงเทยง ดงนนพวกนจะไปรบงานเปนเสมยนตามกระทรวงไมได เพราะงานเสมยนไมอนญาต

ใหขาดงานไดครงวนแบบน

การเรยนฝกฝนนนจะเปนการทบทวนบทเรยนอยางจรงจง โดยเฉพาะวชาดานภาษา

องกฤษ ฝรงเศส เพราะฉะนนคนทไดเรยนฝกฝนจะไดเปรยบคนทไมไดเรยนอยพอสมควร

อยาง ดร.อดล วเชยรเจรญ กเปนอกคนหนงทเขาเรยนฝกฝนดวย ภาษาของทานถงไดปรอเลย

หรอทานวเชยรวฒนคณทานสธประศาสนวนจฉยเองกเขาเรยนฝกฝนเชนกน

นอกจากวชาภาษาแลว ทางฝายบญช หรอกฎหมายกมคาบเรยนฝกฝนของเขา

เชนเดยวกน ใครคดวาตวเองตองฝกฝนวชาไหนเพมกไปลงเรยนในวชานนแตละวชากจะมผเรยน

ประมาณ1๐-15คนซงนอยกวาคาบเรยนปกตทจะมตงแต๔๐-๖๐คนท�าใหเราไดโตตอบกบ

อาจารยไดซกถามตามแตจะสงสยและไดความรชนดเขมขนกวาในชนเรยนปกตและเมอโรงเรยน

เตรยมฯโดนยบไปแลว อาจารยจากเตรยมหลายทานกตามมาสอนในมหาวทยาลยธรรมศาสตรอก

อยางอาจารยนวลนาถและอาจารยนวลจนทรกไดตามมาสอนวชาภาษาองกฤษและฝรงเศสใหเรา

อกครง

อยากจะบอกวาคนทเราเรยนฝกฝนนนมกจะเปนพวกหวกะททงสน ยกเวนผม เวลาถง

คาบเรยนฝกฝนผมจะเขาไปกอนเพอเอาสมดของเพอนๆหวกะทเหลานไปวางจองทขางหนาไว

เวลาขอยมสมดเลคเชอร หวกะทเหลานจงยนดทจะใหผมไดแบงเอาปญญาของแตละทานมาโดย

เตมใจ

ผทจะเขารวมชนเรยนฝกฝนจะตองเสยเงนพเศษอกประมาณ1๖บาทจากคาเลาเรยน

ปกตของธรรมศาสตร๒๓บาทหรอ๒1บาทโดยการเรยนฝกฝนนจะไมไดคดรวมกบวชาทเปน

หนวยกตปกตทเราลงทะเบยนตามปกตการเรยนฝกฝนนนขนอยกบความพรอมและความสมครใจ

4. �������������������� - ���� 7.indd 197 21/2/2554 22:03:55

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.1๙๘

ของนกศกษา ค�าวาพรอมหมายความวา ตองมเงนจายคาเรยน ตองมเงนใชจายในชวตประจ�าวน

เพราะเวลาเรยนตรงกบเวลาท�างานจะไปท�ามาหากนไมไดและตองมเวลาใหการเรยน

นกศกษาในรนของผมนนไมคอยไดมปฏสมพนธกนในสมยเรยนเตรยมฯ เพราะเราม

เวลาอยดวยกนนอยมาก แตเมอมาพบกนในฐานะนกศกษาฝกฝน นเองทท�าใหเราเกาะกลมกนได

แมจะเปนกลมเลก ๆ แตกเหนยวแนน และคบหากนมาจนถงทกวนน ผมเองยงไดเรยนตอ

ปรญญาโทในธรรมศาสตรรวมกบเพอนนกเรยนฝกฝนบางสวน

แผนดนโดม

เมอพวกเรารน๗ไดเรยนจบกนไปแลวดร.วนจวนจนยภาค(ประสบอบตเหตเครองบน

ตกเสยชวต) ไดเปนผรเรมทจะรวมกลมศษยเกาโรงเรยนเตรยมปรญญารน ๗ ดวยการจดงาน

บอลขายตวเพอมานงพบปะสงสรรคกน จากการพบปะกนธรรมดาครงนนกท�าใหเกดชมรมขนมา

และในทสดกพฒนาจนเปนมลนธต.ม.ธ.ก.จนถงทกวนนมลนธของเรามเงนกวา1ลานซงไดใช

ดอกผลมอบทนใหนกศกษาธรรมศาสตรทกป

ในชวงเดยวกนนนเองปลดกระทรวงมหาดไทยในสมยนนไดออกกฎกระทรวงวา ผท

จะมาสมครเปนขาราชการฝายปกครองของกระทรวงมหาดไทยจะตองเปนผทเรยนจบวชารฐศาสตร

โดยตรงเทานน

ตอนนนธรรมศาสตรยงมเพยงธรรมศาสตรบณฑต และนตศาสตรบณฑต โดยยงไมได

เปดคณะรฐศาสตร การออกกฎกระทรวงแบบนกเทากบเปนการกดกนไมใหนกศกษาธรรมศาสตร

เขารบราชการฝายปกครองของกระทรวงมหาดไทยอกตอไป และเสมอนเปนการประกาศวา

ตอแตนขาราชการฝายปกครองของประเทศจะตองมาจากจฬาลงกรณมหาวทยาลยเทานน เพราะ

เปนสถาบนเดยวทมคณะรฐศาสตร

กฎกระทรวงขอนมความขดแยงกบหลกการการสรางคนของธรรมศาสตร เรามหลก

การในการสรางนกปกครองมความคดทกวางไกลมาตงแตขนพนฐาน ธรรมศาสตรมการเตรยม

พรอมนกศกษาใหมความรกวางไกลและพรอมจะท�างานไดในทกสาขามาตงแตหลกสตรเตรยม

ปรญญาแลวนกศกษาของธรรมศาสตรพรอมทจะท�างานไดในทกต�าแหนงทกสาขาจะเปนทนาย

เปนผพพากษาอยการปลดอ�าเภอหรอต�ารวจทหารกไดทงสนและบคลากรของเรากกระจายตว

รบใชประชาชนอยทวประเทศในขณะนน

รนผมนนสวนใหญกเรยนจบและท�างานกนแทบทกคนแลว ผมนนยงเรยนปรญญาโท

เปนปสดทายอยในธรรมศาสตร ผมไดเหนกระแสตอตานเกยวกบประเดนนและไดมสวนรวม

ในการตอตานความไมเปนธรรมครงนดวย

4. �������������������� - ���� 7.indd 198 21/2/2554 22:03:55

1๙๙สวรรณดาราวงษ

ดงทไดกลาวไวในตอนตนวานกเรยนเตรยมรน ๗ เพงจดงานบอลรวมพลงของรนเรา

ไดส�าเรจเราจงมความมนใจวาเราสามารถท�ากจกรรมเพอเรยกรองความเปนธรรมในประเดนนได

ตอนนนพนโทส�ารวม เอกะวพากษ ซงท�างานอยในกรมพระธรรมนญ ไดเขยนบทละครเรอง

“แผนดนโดม” เพอสะทอนปญหานใหเปนทประจกษแกสงคม และไดเลอกใหผมเปนผอ�านวยการ

แสดงซงอาจเปนเพราะผมรจกคนเยอะ และออกจะมบญคณกบพวกนอยพอสมควร สามารถดง

เอาความชวยเหลอจากฝายตางๆมาท�าใหการสรางละครนเปนไปอยางสะดวกราบรนเชนเวลาท

เขาตองซอมกนจนดกดนผมกสามารถหาขาวปลาอาหารมาเลยงพวกทมงานไดโดยทแมจะไมได

จายเงนเองกเปนคอนเนคชนของผม

คอนเนคชนทวากคอ คอนเนคชนกบเจกกตซงขายขาวรอบดกอยแถวรมก�าแพงท

เปนชวงตอจากดกอเนกประสงคกบตกบญช ซงเคยเปนตกโรงเรยนเตรยมฯ รานเจกกตเปนเพง

อยแถวนนเองปกตพอมดค�าลงแมคาพอคาตางๆ กเกบของกลบบานกนหมดแตพวกนกกฬาและ

คนทกลบบานดกกจะไดอาศยรานเจกกตเปนทฝากทองของทขายกเปนอาหารตามสงไมไดหรหรา

อะไรกจะมขาวผดกวยเตยวราดหนาขาวตมแลวกมน�าชากาแฟไวคอยบรการ

ละครเรองนมเนอเรองยอดงน“พระเอกของเรอง (แสดงโดยวนย) เปนบณฑตทจบจาก

มหาวทยาลยธรรมศาสตร แตจบมาแลวไมมงานท�าเพราะโดน สงหผงาด (ซงแทนปลดกระทรวง

มหาดไทยในขณะนนซงเปนผรบผดชอบการออกกฎกระทรวง) กดกนไมใหท�างานในสายปกครอง

พระเอกรสกนอยใจในโชคชะตาจนฆาตวตาย วญญาณของพระเอกไดขนไปรองเรยนกบพระ

สยามเทวาธราชบนสวรรค เพอขอความเปนธรรม จงเกดการไตสวนจนน�ามาสการตดสนลงโทษ

สงหผงาดโดยใหทาวจตโลกบาล (ซงส�ารวมเปนผแสดงบทนเอง) เฆยนดวยแส (เราใชแสแบบใน

หนงเรองโซโล)”

เราจดเวทและฉากกนในหองปกขวาของตกโดมโดยการเอาโตะเรยนมาตอกนแลวให

ภารโรงเอาเชอกผกขาโตะเขาดวยกนจากนนกเอาไมอดมาปเปนพน ดานหลงกเอาไมอดมาตด

เปนรปเมฆบนสวรรคเพอใชเปนฉากทจะตองเขาเฝาเหลาเทพเพอรองเรยน

เครองแตงตวของเทวดาสวนใหญกไปยมของกรมศลปเพราะรวเรามนตดกนสวนพระเอก

กแตงชดสากลตดหกระตายใสเสอเชตแขนยาวซงเปนชดทโกมากในสมยนน

เรามการเขยนบทและซอมจรงซอมจงวนหนงขณะทดการซอมผมในฐานะผอ�านวยการ

แสดงถงกบตองออกปากขอเปลยนนกแสดงทแสดงเปนพระสยามเทวาธราชออกเพราะเขาตวเลก

มองจากขางลางแลวโดนเมฆบงหมดคอพระสยามเทวาธราชนาจะตองตวใหญถงจะดนาเกรงขาม

เพราะในบทเขาตองเปนผตดสนวาใครผดใครถก จงตองหาคนใหมทตวใหญและดขงขงสกหนอย

4. �������������������� - ���� 7.indd 199 21/2/2554 22:03:55

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.๒๐๐

ผมเลยเปลยนตวแสดงจาก ดร.สยม รตนวจตร แลวแทนทดวยคณนสต เวชสรอนนต ซงสงถง

๖ฟตคอยดภมฐานขนมาหนอย

หลงจากทเราเฝาซอมกนมากกวา1๐ครงในระยะเวลาประมาณครงเดอนในชวงเลกงาน

ของทกวนละครเรองนกเปดการแสดง

เราเปดการแสดงเพยงรอบเดยวเรมจากเวลา1๘.๓๐-๒๐.๓๐น.วนนนมผชมแนนหอง

ไปหมดเพราะเราไดท�าโปสเตอรไปแปะตามตกตางๆและไดเชญชวนใหคนมาดลวงหนาหลายวน

ตอนนนบตรกไมตองซอเราแสดงใหดแบบฟรๆ

ในวนทแสดงผมตองไปยมเสอนอกชารคสกนของพหมานมาใสเปนครงแรกในฐานะ

ผอ�านวยการแสดงเราไดรบเสยงชนชมอยางมาก เพราะนนาจะเปนละครทางการเมองเรองแรก

ของธรรมศาสตร หรออาจจะเปนของประเทศไทยดวยซ�าไปตอนนนกระทงหนงสอพมพรายสปดาห

ชอ “ไทยใหม” กลงขาวเรองนและมทงรปบรรยากาศในวนเปดแสดง และยงมบทวจารณซงเปน

ทกลาวขานกนพอสมควร

ผมคดวา“แผนดนโดม”เปนจดก�าเนดใหการแสดงทแฝงแงคดทางการเมองของธรรมศาสตร

ในยคตอๆ มา ทงละครเวท งว และโขนธรรมศาสตร พวกเรามความภมใจเปนอยางยงทไดเปน

ผรเรมวธคดอนเปนเอกลกษณอยางหนงของนกศกษาธรรมศาสตร มนท�าใหคนธรรมศาสตร

ในรนตอๆ มาไมลงเลทสอความคดทางการเมองออกมากระตนสงคมใหเกดการคดและวจารณ

ความไมเปนธรรมและสถานการณตางๆในบานเมองของเรา

เหตแหงการงาน

ผมไมไดเกดมาในครอบครวทมสถานะทางสงคมสงนก ดงนนผมมความตองการ

อยในใจลกๆ ในการทจะพฒนาดวยตวเองใหดกวาสถานะทเปนอยยงไดเหนคนรอบขางทงเพอน

และรนพทเขาประสบความส�าเรจในขนตาง ๆ กยงท�าใหเรามความมงมนมากขน มนไมใชความ

ทะเยอะทะยานอะไรหนกหนาเพยงแตเรารลกๆวาชวตเรามนตองดกวาทเปนอยนไดไมทางใดก

ทางหนง ธรรมศาสตรเปดทางทวานกบผม ทนใหความร และใหเพอนฝงและแวดวงคนรจกท

เกอกลอาทรผมอยางมากผมเองรตวเองดวาผมไมไดเปนคนเรยนเกงอะไรมากมายแตผมกมกม

ปจจยทเกอหนนทงการเรยนและหนาทการงานอยเสมอ ซงกอาจจะเปนเพราะกรรมดทไดท�ามา

แตปางกอน

เมอจบปรญญาโทจากธรรมศาสตรในป ๒๔๙๓ ผมกไดใชความรจากปรญญาบตรทได

มาไปประกอบอาชพเปนทปรกษาดานกฎหมายใหองคการทหารผานศก เมอเขามาในหนวยงานน

สงทชวยการท�างานไดมากกคอ วชาระเบยบปฏบตราชการ ทไดเคยเรยนมาในปสดทายของ

4. �������������������� - ���� 7.indd 200 21/2/2554 22:03:55

๒๐1สวรรณดาราวงษ

ธรรมศาสตร ซงไดอาจารยบญช เจนพนส หวหนาแผนก ราชกจจานเบกษา ส�านกเลขาธการ

คณะรฐมนตรมาเปนผสอน ดงนนเรองวธการท�างาน และกระบวนการในการเขยนหนงสอราชการ

ตางๆเราไดเรยนรและฝกซอมมาครบถวนแลวเมอเขามากสามารถปฏบตหนาทไดอยางไมตดขด

เรยกวาไมตองมานงสอนงานกนใหเสยเวลา ยงเราสามารถพมพดดไดกยงท�างานไดเขาหเขาตา

ของเจานาย

ตอนนนเจานายของผมกคออาจารย ปน จาตกวณช ซงเปนหวหนาแผนกราชกจจา

นเบกษาฯ ทานผนเองทดงผมเขามาท�างานเปนทปรกษาดานกฎหมายของทน และใหผมรกษา

การแทนในต�าแหนงของทานในตอนแรกผมกออกจะเกรงอยมากทตองมารบหนาทส�าคญในขณะ

ทอายยงนอยแตอาจารยปนกพดปลอบชโลมใจวา“เฮอโงจรงสวรรณกฉนมาทกเยนน”คอแม

ทานจะโดนดงไปเปนทปรกษาอยทส�านกนายกรฐมนตร แตพอถงเวลา 1๗ นาฬกาตรงทานจะมา

“ดความเรยบรอย”ทนอยด

ผมเคยถามทานวาท�าไมทานถงเลอกผมทงทมนายทหารยศสงอกหลายทานทมคณวฒ

สงกวาผมทานตอบกลวหวเราะวา“ฉนกเลอกสวรรณเพราะวาเปนสวรรณนนแหละ”

การเปนทปรกษาดานกฎหมายนนมนเปนเรองยากเพราะมนเปนงานทละเอยดออนมาก

เราตองแมนทงกฎหมายและวธพจารณาความตาง ๆ อาจารยปนจงสงผมไปฝกวชากบปรมาจารย

ทางดานกฎหมายซงเปนอาจารยของอาจารยปนอกทหนง ทานผนนกคอ พระยาบรหารนตธรรม

ซงเปนทนายความทมชอเสยงมากและมลกศษยลกหามากชนดทเวลาเดนเขาไปเปนทนายในศาล

ผพพากษาสวนหนงจะตองลงมาสวสดทนายเพราะเปนอาจารย

ส�านกกฎหมายพระยาบรหารนตธรรมอยแถววดสามพระยาทานบอกวา“คณไปฝกงาน

ทนนจนกวาอาจารยเจาคณของชนจะบอกวา” สงคน “ผมใชเวลาครงปทานเจาคณกบอก “สงคน”

ผมใหอาจารยปนแตทานกยงใหผมฝกงานตอไปทนจนครบสองปโดยตลอดชวงทผมไป“ฝกงาน”

อยนผมกยงไดกนเงนเดอนของทางองคการทหารผานศกแบบเตมเมดเตมหนวยตามปกต แต ๒

ปนเปนการขดเกลาความรทางดานกฎหมายเปนอยางด ท�าใหผมสามารถเขาไปรกษาการแทน

อาจารยปนไดอยางทเรยกวาไมเสยททานเลอกผม

สวนงานในองคการทหารผานศกนนผมกตองแบงเวลามารบผดชอบตามต�าแหนง

งานแรกทไดรบนบเปนงานใหญ เพราะผมตองท�าหนาทในการจดสรรทดนตามค�าสงของบอรด

ใหกบคณะนายทหารผานศกทไปรวมรบเกาหล ตอนนนเดอนตลาคมเปนเดอนทน�าหลาก คนเขา

มาเสนอขายทงบางเขนและทงหลกสรมถนนรามอนทราตรงขามสนามกอลฟทหารบกทกวนน

ผมกไดรบแตงตงใหเปนผแทนองคการทหารผานศกทจะตองไปจดการเรองน ผมเองกอดสนไมได

4. �������������������� - ���� 7.indd 201 21/2/2554 22:03:55

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.๒๐๒

เพราะอยาวาแตเปนเจาของทดนเลย แคโฉนดกรสกวาจะไดเหนเปนครงแรกในชวตในตอนนนเอง

แตผมกจดการงานนแลวเสรจอยางด

องคการทหารผานศกเปนองคกรทใหเงนเดอนสงมากเมอเทยบกบหนวยงานราชการ

ทพวกเพอนผมเขาไปท�างานกน สมยนนเงนเดอนขาราชการชนเอกกเพยง ๒- ๓ พนเทานน

แตผมไดเงนเดอนถง5,๐๐๐บาทบวกกบเบยประชมและอนๆกไดราว๙,๐๐๐บาทเขาไปแลว

เมอมารกษาการแทนอาจารยปน ผมเลยมทงรถและบานในต�าแหนงพวงมาดวย เรยกวาตงแต

ชวงทเรมท�างานผมกมรถขบ มเงนซอกลองไลกา(ราคาประมาณ ๓,๐๐๐ บาท) และสามารถ

เลยงขาวบรรดาเพอน ๆ ทเคยมพระคณกบผมในการใหยมเลคเชอรในสมยเรยนไดอยาง

สม�าเสมอ

วนหนงผมนดกนขาวกบเพอนชอชลอธรรมศรเขาเปนขาราชการในหนวยพฒนาชนบท

ของกระทรวงมหาดไทย เรามากนโกยซหมขางศาลาเฉลมกรง สมยกอนเขามโตะหนสขาวใหเรา

นงกนขณะทนงกนกนอยกมคนๆหนงปรดมานงคกเขาเอามอมาแปะขาชลอเงยหนาขนแลว

พดวา“นายผมไปอยนครนายก๔ปแลวลกโตขนอยากจะใหเขาไปอยกรงเทพฯขอความกรณา

ดวย” ผมมองเหนนยตตาของเขาเหมอนตาหมาทมองนาย แมผมจะท�างานไดเงนเดอนสงกวา

เพอนไมรกเทา แตผมยงไมเคยไดเหนสายตาของคนทรกนบถอผมอยางนเลย ในตอนนนจงไดร

ตววาอยากเปนขาราชการทมคนนบหนาถอตาอยางเพอนบาง

วนหนงขณะทเดนไปสงอาจารยปนขนรถ ผมกบอกทานวาผมอยากเปนขาราชการ

วนนนทานไมไดพดอะไร แตแคสองวนกมโทรศพทมาจากท�าเนยบรฐบาลวา “นคณสวรรณ

ทานรองเลขาครม.และรองเลขาธการนายกฯทานบอกผมวาคณอยากเปนขาราชการใชไหมพรงน

มาคยกบผมทท�าเนยบ”วนรงขนผมเลยเขาไปคยกบทานผนทท�าเนยบตอนนนผมรอยวาต�าแหนง

ทผมจะเขาไปรบนนไดเงนเดอนแค๙๐๐บาทบวกคาวชาการอก๒๐๐บาทเปน1,1๐๐บาท

เมอเทยบกบงานเดมซงไดเงนเดอน ๙ พน มรถใหขบ มบานในต�าแหนงใหอยดวย ผมชกลงเล

แตในทสดผมกตดสนใจรบงานน

ตอนนนแมของผมทานปวยเปนวณโรคผมจงพาทานมารกษาตวในกรงเทพฯเมอผมมา

เปนขาราชการส�านกนายกรฐมนตรกท�าใหแมดใจมาก เพราะแมเขาใจวาการทผมมเงนใชมาก

ขนาดนเพราะผมเปนนกเลงการพนน

ผมท�างานในส�านกนายกรฐมนตรถง ๒๙ ป ผานมา 11 นายกรฐมนตร จนเกษยณ

อายราชการในต�าแหนงผตรวจราชการส�านกนายกรฐมนตร และไดเคยด�ารงต�าแหนงผอ�านวยการ

กองประกาศต ซงมหนาทพจารณาเรองการมอบเครองราชอสรยาภรณ ใหขาราชการทกคน

4. �������������������� - ���� 7.indd 202 21/2/2554 22:03:55

๒๐๓สวรรณดาราวงษ

ทงยงตองสนองพระบรมราชโองการจากพระบาทสมเตจพระเจาอยหวและออกประกาศราชกจจา-

นเบกษา เวลาเกดเหตการณส�าคญในบานเมอง ทางผมกจะรกอนเพราะเอกสารทกอยางมนตอง

ผานมาทางเราใครจะปฏวตรฐประหารใครจะประกาศกฎอยการศกหรอใครจะยบสภากตองผาน

มาทางนโดยตรงเรยกวาตกอยในคลงขอมลประวตศาสตรทส�าคญทสดแหงหนงของชาต

ผลงานหนงทผมไมเคยคดฝนวาลกตาแปะขายของโชวหวยในตลาดสามชกคนหนงจะ

ท�าไดกคอผมไดเปนเลขานการในการเรยบเรยงหนงสอเครองราชอสรยาภรณไทยฉบบส�านกเลขาธ

การรฐมนตรพ.ศ.๒5๒๓ซงเปนหนงสอทรวบรวมขอมลและรปเทาของจรงของเครองราชอสรยาภรณ

ไทยในทกชนอยางครบครน

ปจจบนผมท�างานเปนประธานคณะทปรกษาของบรษทในเครอเกษมกรป ซงเปนธรกจ

ของตระกลแซออของเรา

ถงธรรมศาสตร

ดงทผมไดกลาวย�าอยเสมอวา ผมมทกวนนไดกเพราะธรรมศาสตร ผมและคนรน

ผมตางหวงวาคนรนหลงจะยงคงจตวญญาณและปรชญาของธรรมศาสตรเอาไว ใหธรรมศาสตรเปน

ททเปลยนชวตคนไดแบบทเคยเปลยนชวตผมและคนรนผมมาแลว

(หมายเหต การเรยบเรยงเนอหาในสวนทเกยวของกบเสรไทยและละครแผนดนโดม

ผเรยบเรยงไดผนวกเอาบทสมภาษณพนโทส�ารวม เอกะวพากษมาใชในการเรยบเรยงดวย โดย

คณสวรรณ ดาราวงษ เปนผสมภาษณพนโทส�ารวม เอกะวพากษ ซงเปนเพอนรวมรนเสรไทย

และเปนผเขยนบทละครแผนดนโดมดวยตนเอง)

4. �������������������� - ���� 7.indd 203 21/2/2554 22:03:55

4. �������������������� - ���� 7.indd 204 21/2/2554 22:03:55

ประวตศาสตรบอกเลา ต.ม.ธ.ก. รน ๘

�����������.indd 203 21/2/2554 15:26:31

�����������.indd 204 21/2/2554 15:26:31

ชวตวยเดก

ผมเกดทอ�ำเภอน�ำพองจงหวดขอนแกนพอผมชอนำยกำยภวภตำนนทณมหำสำรคำม

แมชอวนด พอรบรำชกำรเปนนำยชำงกอสรำงทำงหลวง ตอนททำนยำยเขำกรงเทพเพอเขำมำ

ท�ำงำนปรบปรงสะพำนขำมคลองพระโขนง ทำนพำเรำตำมมำดวย เรำในทนคอพชำย ตวผมและ

นองชำยเปนสำมคนอยกรงเทพไดสกปหนงเรำกไดนองสำวคนสดทองเกดทกรงเทพอกคนตอมำพอ

ไดรบค�ำสงใหยำยไปท�ำงำนทอสำนจงหวดนครพนมแตตอนนนแมของผมทำนปวยอำกำรไมดนก

พอจงไปท�ำงำนทนครพนมคนเดยวกบนองชำยโดยใหผมกบพชำยอยกบแมทกรงเทพฯจะดกวำ

จำกนนแมกเอำผมไปฝำกไวกบลงผเปนญำตขำงแม เปนนำยต�ำรวจอยกองก�ำกบกำร

ต�ำรวจภธร สมทรปรำกำรโดยใหลงเลยงดแลผมคนเดยว พชำยไมไดมำดวย เมอตกลงกนไดแลว

ลงกใหปำมำรบผมไปอยดวยทบำนตลำดนอยอ�ำเภอสมพนธวงศกรงเทพฯ

ผมเรมไดรบกำรศกษำเบองตนทเปนเรองเปนรำวขนมำหนอยทโรงเรยนไตรมตรวทยำลย

ซงตอนนนยงใชชอเกำวำโรงเรยนวดสำมจน เมอผมสอบชนประถม๓ ผำน โรงเรยนกเลกสอน

ชนประถม ๓ พอสอบประถม ๔ ผำนกยบเลกชนประถม ๔ อก และแลวโรงเรยนวดสำมจนก

เปลยนชอเปนโรงเรยนมธยมวดไตรมตรวทยำลยไมมชนประถมอกตอไป

ตร ภวภตานนท ณ มหาสารคาม

5. �������������������� - ���� 8.indd 207 22/2/2554 0:19:12

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.208

ผมเรยนอยทนนจนกระทงปพ.ศ.อะไรจ�ำไมได จ�ำไดแตวำตอนเรำเรยนมธยมปท ๔

กรงเทพกโดนทงระเบด ผมตองขนไปเรยนชนมธยม ๔ เทอมปลำยทจงหวดนครรำชสมำกบลง

คนเดมทำนไดยำยไปเปนรองผก�ำกบกำรต�ำรวจทนนจบชนม.๔คณลงกเกษยณรำชกำรกลบมำ

อยกรงเทพขณะทผมกลบมำกรงเทพหวงวำจะเรยนตอมธยม๕ทโรงเรยนเดมกรงเทพฯกถกทง

ระเบดอก ตำงจำกครงทผำนมำตรงทครำวนกรงเทพถกทงระเบดทงกลำงคนกลำงวน ลงกเลยพำ

ครอบครวไปหลบภยอยทอำคำรโรงเรยนประชำบำล ต�ำบลบำงป โรงเรยนทพกอยเลยสถำนทตำก

อำกำศบำงปไปไมไกล

ผมอยบำงปไมนำนกตดตอคณพอวำโรงเรยนในกรงเทพปดหมดทกโรงแลวจะท�ำไงด

พอกบอกใหขนไปเรยน ม.๕-๖ ทขอนแกนนำจะดกวำ กเลยไดไปเขำโรงเรยนขอนแกนวทยำยน

ซงเปนโรงเรยนประจ�ำจงหวด จ�ำไดวำใกลจะสนเทอมตนชน ม.๖ เดอนสงหำคมสงครำมกสงบ

ทหำรสหประชำชำตเขำมำปลดอำวธทหำรญปนผแพสงครำมในกรงเทพเตมไปหมด พอผมสอบ

ชนมธยม๖ไดกเดนทำงเขำมำกรงเทพหำโรงเรยนเตรยมเรยนตอ

อยากเรยนวชานกสบ

สมยนนโรงเรยนเตรยมนำยรอย นำยเรอ จฬำฯ แลวกธรรมศำสตรเปดสอนหลงจำก

งดรบนกเรยนมำ 2 ป โรงเรยนหลวงโรงเรยนรำษฎรทเปดสอนชน ม.๗ ม.8 เปดใหมอกหลำย

โรงเรยน ใจผมนนรกธรรมศำสตรเพรำะเคยอำนหนงสอค�ำพพำกษำฎกำของพอ ผมอำนฎกำแลว

รสกเหมอนเรองนกสบ สนกสนำนกบเรองรำว กเลยคดวำถำเรำเรยนทำงนกนำจะไดอำนหนงสอ

สนกๆพวกนเยอะแยะผมกเลยตงใจมำสอบเขำศกษำตอทธรรมศำสตรเพยงทเดยว

ตอนจะจบม.๖พอผมทำนกท�ำหนำทคลำยๆครแนะแนวทำนเหนผมชอบอำนฎกำ

กบอกวำควรเขำเรยนกฎหมำยทธรรมศำสตรพอเรำตกลงใจทำนกสนบสนนทกทำงสงเงนสงทอง

มำใหเรยนทำนท�ำหนำทของทำนบรบรณ

เมอประกำศผลสอบแขงขนออกมำ ปรำกฏวำผมซงเปนท ๑ ของขอนแกนแตกลบ

สอบเอนทรำนซเขำไมได อำจจะเพรำะผมเปนนกเรยนตำงจงหวด พนฐำนควำมรของผมคงดอย

กวำนกเรยนผสอบไดกระมง ขณะทผมก�ำลงใจไมด วตกวำจะหำทเรยนไมได ไดทรำบภำยหลงวำ

อำจำรยปรดมบญชำใหจดหำหองเรยนเพมอกตกทมอยถงแมวำจะโดนระเบดไปบำงหรอพนทะล

บำงแตกพอจะจดหองเรยนไดอกสำมหองขอใหรบนกเรยนเขำมำอก รนของผมกเลยถกเรยกวำ

“รนสมทบเรยน”และมชอรนรวมกนวำรน๕00เพรำะมกนทงหมด๕00คนพอด

5. �������������������� - ���� 8.indd 208 22/2/2554 0:19:12

209ตรภวภตำนนทณมหำสำรคำม

เมอเขำมำในโรงเรยนเตรยมฯกรสกวำทนเปนศนยรวมของคนทงประเทศ มคนมำจำก

ทกภำค รสกวำอบอนด แตรนเรำกลำยเปนสองในแปดรนทไมมนกเรยนหญง(คอรนแรกกบ

รนสดทำย)พวกเรำตองไปจบพรน๖จนเรำลอกนเองวำเรำเปนรน8/๖

นกเรยนกบรถยนต

ตอนนนมบำงคนฐำนะดมรถมำสงผมจ�ำไดอยคนหนงเปนลกชำยพล.ต.อ.หลวงอดลเดชจรส

อธบดกรมต�ำรวจ ชอคณบณฑต อดลเดชจรส เขำมเพอนอยในตรอกวดรำชำ วนหนงเขำนง

รถผำนผมไป เหนเครองแบบของผมกทรำบวำเปนนกเรยนเตรยมเหมอนกน เขำกใหรถหยดรบ

ผมไปโรงเรยนดวยกนแตคนทขบรถมำโรงเรยนเองนนผมไมเคยเหน

ควำมจรงแลว ชวงแรกทเขำมำเรยน พวกนกเรยนสมทบจะรสกวำไมอบอนนก เพรำะ

รสกคลำยๆ กบวำเรำถกกดกนแบงแยกออกเปนนกเรยนสมทบเรำจงรสกไมชอบหนำกนเลกนอย

ระหวำงนกเรยนภำคปกตกบนกเรยนภำคสมทบทำงโรงเรยนมเงอนไขวำตอนสอบไลปลำยปท2

โรงเรยนจะไมสงพวกเรำในฐำนะเปนนกเรยนของธรรมศำสตรไปใหกระทรวงศกษำเรำตองไปสมคร

สอบกนเองเหมอนนกเรยนโรงเรยนกวดวชำ แตวำพอผลสอบประจ�ำเทอมแรกออกมำ ปรำกฏวำ

คนทสอบเอนทรำนซไมผำนหลำยคนมผลกำรเรยนด นกเรยนสมทบบำงคนจงไดยำยขนไปอย

หอง๑พอขนปท2มกำรจดหองเรยนใหมตำมคะแนนผมกไดขนไปอยหอง๖ถงตอนนกไมม

กำรแบงภำคปกตกบภำคสมทบอกแลวพอสอบอกครงผมกไดขนไปอยหอง๔ควำมรสกเขมนกนก

หมดไป

อสานมวนซน

ตอนผมเดนทำงมำจำกขอนแกนกไมไดล�ำบำกอะไรนกมรถไฟหวำนเยนซงจอดทกสถำน

ออกจำกตนทำงอดรธำนตอนเชำถงขอนแกนประมำณเทยงแตกวำจะมำถงโครำชกค�ำแลวพกแรม

หนงคนแลวเดนทำงตออกประมำณ200 กโลเมตรในเชำวนรงขน แตกวำจะถงกใชเวลำไปทงวน

เพรำะยงใกลกรงเทพสถำนกยงถและยงจอดนำน

เมอเขำมำอยกรงเทพฯอกครง ผมกไมไดรสกวำเปนเดกตำงจงหวดเลย เพรำะผม

อยกรงเทพมำกอนตงแตเรยนประถม สมยนนนกเรยนตำงจงหวดไกล ๆ ในภำคอสำนสวนใหญ

เดนทำงมำโดยรถไฟทงนน ผมมำเชำบำนอยรวมกนหลำยคนทตรอกวดรำชำ บำนเชำตอนนน

รำคำ ๑๕ บำทตอเดอน ทงบำนเปนชำวอสำนหมดทกคน อยดวยกนกเวำอสำนกนครนเครง

บำงคนเปนนกเรยนเตรยมรนเดยวกน บำงคนเปนรนพซงเขำศกษำชนมหำวทยำลยอยป 2 ป ๓

บำงคนกเปนนสตจฬำฯ

5. �������������������� - ���� 8.indd 209 22/2/2554 0:19:12

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.2๑0

เรำตองหงหำอำหำรกนเองตองออกมำซออำหำรสดทรำนช�ำปำกตรอกเวลำนนมกำร

ปนสวนขำวสำร ตอนไปซอขำวจะตองมบตรปนสวนยนแสดงสทธแลวบนทกกำรซอ ซงผจ�ำหนำย

กจะใหมำแคพอรบประทำนเทำนน บำงคนฐำนะดหนอยกผกขำวทรำนแถวเทเวศรโดยจำยกน

เปนเดอนๆไปบำงทพวกเรำทอยบำนไมมสตำงคกไดอำศยกนเซนเชอไวกอนแลวใชหนทหลง

กำรไดอยรวมกบคนภำคเดยวกนกมประโยชน ผมไดรบควำมชวยเหลอจำกเพอนทเปน

คนภำคเดยวกน ตอนนนคณพอสงสตำงคมำใหทำงธนำณตแตมคนแอบไปรบธนำณตเสยกอน

เพอนทอยหองเรยนเดยวกนกบอกวำ เฮยไปกนขำวบำนอวไปนอนบำนอวกอน ผมตองไปอำศย

เพอนอยหลำยวนกวำพอจะสบสวนเสรจแลวสงเงนมำใหใหม

บำนหลงนเปนบำนทพวกรนพเขำอยกนมำกอน พอผมเหนวำคนอยกนเยอะ กเลยให

ผมเขำไปลองใชชวตอยดวยพชำยผมกมำอยบำนนเหมอนกนเขำจบม.๖จำกโรงเรยนอสสมชญ

กอนผม 2 ป ยงไมไดเขำเรยนตอเพรำะเหตภยสงครำมนนเอง พผมเรยนม.๗-8 ทโรงเรยน

เซนตคำเบรยลใกลบำน เมอจบเตรยมแลวผมกบพไดรบกำรอปกำระใหอยบำนคณอำบญชนะ

อตถำกร(เปนญำตขำงพอ)แลวกตองเรมหำงำนท�ำในชวงทเปนนกศกษำ

อาจารยปรด

ผมไมไดเหนทำนอำจำรยปรดใหโอวำทนกเรยนในสมยทเรยนเตรยม แตไดเหนทำน

ตอนททำงมหำวทยำลยจดรถบสใหเรำไปรบทำนทสนำมบนน�ำคลองเตยในฐำนะททำนเปนทตพเศษ

ตดตอท�ำควำมเขำใจกบประเทศกลมสมพนธมตรเมองนอกกลบมำ ตอนนนผมรจำกกำรศกษำวำ

ทำนเปนเสรไทย แลวกร สกชนชมทำนและไดรบแรงบนดำลใจจำกทำน เพรำะตอนเลก ๆ

(อำย๑๔-๑๕) เรำกอยำกเปนเสรไทยตงแตตอนเปนนกเรยนอยขอนแกนโรงเรยนคดเลอกคนท

เคยเรยนยวชนทหำรไปเปนพลพรรคเสรไทย ผมกไปเขำแถวคดตวกบเขำดวย แตไมผำนเพรำะ

สำยตำสนคนอนทผำนกำรคดเลอกหำยไปฝกวชำเสรไทยสองอำทตยกกลบมำแตเรำจะถำมเทำไร

เขำกไมพดวำไปท�ำอะไรกนกำรด�ำเนนงำนของเสรไทยเปนควำมลบมำกๆเลย

พอผมเองกเปนเสรไทยอยทำงฟำกฝำยกำรสอสำรหรอวำขนสงท�ำนองนน ทำนเปน

นำยชำงใหญเขตกำรทำงจงมรถหลวงของกรมทำงทแขวงกำรทำงตำง ๆ สงมำใหศนยซอมทเขต

ทำนกใชขนอำวธสนบสนนเสรไทย ตอนนนผมก�ำลงปวยอยเพรำะวำตกมำกเลยตองนอนอยบำน

ในเวลำนนบำงวนกมสญญำณเตอนภยทำงอำกำศดงเตอนประชำชนทขอนแกนเขำใชเสยงกลอง

เปนสญญำณ พอผมจะลกออกมำพอกบอกวำไมตองลกหรอกลกเดยวกไปแลว เครองบนพวกน

บนผำนเทำนนไมมอะไรหรอกพดแคนนทำนกออกไป“ท�ำงำน”ตอนนนทำนกยงไมบอกวำทำน

ท�ำงำนลบอะไร

5. �������������������� - ���� 8.indd 210 22/2/2554 0:19:12

2๑๑ตรภวภตำนนทณมหำสำรคำม

เมอผมมำเขำโรงเรยนเตรยมฯนนสงครำมเลกไปแลว นกเรยนเตรยมรน 8 นนไมได

ฝกยวชนทหำร สวนวชำรกษำดนแดนกยงไมม รนอน ๆ เขำตองแตงยวชนทหำร แตของเรำก

กำงเกงขำสนสกำกเสอแขนสนขำว รองเทำผำใบหรอหนงสด�ำ ถงเทำขำว คำดเขมขดแบบยวชน

หวทองเหลองเหลยมๆ

คร

ครของโรงเรยนเตรยมลวนแตเกง ๆ กนทงนน โดยเฉพำะครคณตศำสตรทชอครบศรำ

เสโตบล เรำชอบทำนมำกเพรำะวำทำนอำยแกกวำเรำไมเทำไร ทำนเปนครทโรงเรยนเตรยมฯ

รบมำจำกเซนตคำเบรยลสอนวชำคณตศำสตรผมเองชอบครคณตศำสตรมำกครบแตผมไมชอบ

วชำคณตศำสตรเอำเสยเลย เรยกวำเรยนพอใหสอบผำนเทำนน วชำทชอบคอวชำภมศำสตร

ซงสอนโดยอำจำรยหมอมเจำลกษณะเลศชยำงกรทำนมมกข�ำขนสนกสนำนชอบเลำประสบกำรณ

ของทำนเมอครงเรยนอยตำงประเทศใหเรำฟง

โรงเรยนเตรยมฯมครผหญงดวย ซงสมยนนกเรยกวำมไมมำก ทำนหนงเปนนองสำว

ทำนผหญงพนศขภรรยำของทำนอำจำรยปรด ชออำจำรยนวลจนทรณปอมเพชรทำนสอนวชำ

ภำษำฝรงเศสนบเปนครทสวยทสดในบรรดำครทงหมดใจดและยมตลอดเวลำอกทำนคออำจำรย

นวลนำฏ อมำตยกลเปนคนรำงเลกซงสวยเหมอนกน สอนวชำภำษำองกฤษและวรรณคด ทงสอง

ทำนใหควำมปรำนสนทสนมกบพวกเรำมำก

สมยกอนเรำจะมคะแนนควำมประพฤต โดยมกรรมกำรพจำรณำทงคะแนนสอบและ

คะแนนควำมประพฤตคนทคะแนนดกยำยไปเรยนหองขำงบน

คณครของโรงเรยนเตรยมฯทกคนมควำมตงใจด คอพยำยำมชวยใหนกเรยนไดเรยนร

มำกทสด รนผมเรยนหลกสตรอกษรศำสตรของกระทรวงศกษำธกำร ไมเหมอนหลกสตรโรงเรยน

เตรยมธรรมศำสตรรนกอน ๆ เรำจงไมไดเรยนวชำชวเลข หรอเทคโนโลยเปนตน วชำทจ�ำไดกม

ภำษำองกฤษภำษำไทยภำษำบำล(ซงเรำมมหำเปรยญ9ประโยคเปนอำจำรยอยแลว)แลวกม

ภำษำฝรงเศสดวยและคงจะเปนรนเดยวทเรยนคณตศำสตรพชคณตเรขำคณตซงรนพไมไดเรยน

เพอน

โรงเรยนเตรยมฯใหเพอนรกผมมำคนหนงชอคณสวสด รอดเจรญ เรำเรยนโรงเรยน

มธยมวดไตรมตรฯมำดวยกนตงแตชนประถม แลวกมำเจอกนในโรงเรยนเตรยมฯกไดมำเรยน

หองเดยวกนในตอนแรกแมตอนหลงผมจะเลอนขนขำงบนแตเรำกยงสนทกนพอขนมหำวทยำลย

ผมเรยนจบปรญญำกอนเขำหนงปผมส�ำเรจปรญญำตรนตศำสตรบณฑตรนท2

5. �������������������� - ���� 8.indd 211 22/2/2554 0:19:12

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.2๑2

พอผมไปเรยนภำษำตอทองกฤษไดหนงป คณสวสดกเขยนจดหมำยสงมำวำ “เฮย อว

สอบไดเหมอนลอแลว” พรอมกบสงรปถำยสวมเสอครยไปใหดดวย ผมกไดแสดงควำมยนดกบ

เพอนจำกทอนหำงไกล จำกนนผมกภำษำเรยนตอจนจบหลกสตร สวนคณสวสดเรยนตอส�ำนก

เนตบณฑต แลวกสอบผชวยผพพำกษำและเจรญกำวหนำตำมระบบต�ำแหนงของเขำ ต�ำแหนง

สดทำยของคณสวสดคอผพพำกษำหวหนำคณะในศำลฎกำ เดยวนกยงคบกนอยมนคงเหมอนเดม

เรำมอะไรท“คลำยคลง”กนบำงเชนเขำมลก๔คนเปนลกสำว๓ลกชำย๑ผมกมลก๔คน

เหมอนกน แตเปนลกชำย ๓ ลกสำว ๑ เมอกอนตอนเรยนชนมธยมบำนชองเขำอยเจรญผล

ผมอยตลำดนอยและตรอกวดรำชำ ตอมำเปนนกศกษำเรำกยำยไปอยถนนสขมวทใกลกน วำง ๆ

กถบจกรยำนมำคยกนตวหนงสอไปดภำพยนตรกน

ไมมรนพรนนอง

นกเรยนเตรยมฯรน8นนคอนขำงเดยวดำยในหลำยเรอง เรำเรยนคนละหลกสตรกบ

รนกอน เรำเรยกตวเองวำนกเรยน(ไมเหมอนรนกอนทเขำเรยกวำนกศกษำ) เรำไมมรนพป 2

และไมมรนนองป๑เพรำะชองวำงจำกสงครำมท�ำใหเหลอเรำเรยนเปนรนโทนอยรนเดยวรนกอนเขำ

เขำมหำวทยำลยกนหมดแลว หมดรนเรำมหำวทยำลยยบเลกแผนกโรงเรยนเตรยมฯ กบพวก

นกศกษำธรรมศำสตรรนพเรำไมคอยสนทสนมกนเทำไร จ�ำไดวำมกำรจดตอยมวยอยครงหนง

พวกเรำกไปตอยกบรนพเขำเหมอนกนแตเขำโตกวำเรำเรำสพไมไดหรอกแตกไปตอยเอำสนกกน

เทำนนเอง

เมอไมมรนพรนนองพวกเรำจงคอนขำงสนทสนมกนเองมำกทเดยวเวลำสอบแตละครง

จะมกำรเปลยนหองตำมคะแนนสงนท�ำใหเรำมเพอนมำกขนแตกมหลำยคนทเคยอยหองเดยวกน

แตพอจบออกไปแลวจ�ำกนไมไดกมเพรำะตำงคนตำงมเสนทำงชวตตำงกนไป

ผมไดยำยหองสองครง ครงแรกจำกหอง ข. มำอยหอง ๖ แลวจำกหอง ๖ ขนไปอย

หอง ๔ จำกนนพวกเรำกตองสอบครงสดทำยดวยขอสอบของกระทรวงศกษำซงเรำสอบตกกน

มำกกวำครงเพรำะเขำออกขอสอบคนละอยำงกบทเรำเรยนมำ จนผอ�ำนวยกำรบอกวำไมไหวแลว

ถำนกเรยนสอบตกมำตรฐำนโรงเรยนเตรยมฯเรำจะเปนยงไง ทำนจงใหพวกเรำมำอบรมใหม

๑ เดอนคลำย ๆ กบเปนกำรตวเขมแลวกใหสอบวดดอกท กพบวำเรำไมไดดอยกวำใครเลย ท

จรงนกเรยนทเกงมำก ๆ กม ทสอบตกกมำก ขอสอบกระทรวงศกษำสอบออกมำท ๑-๕ ของ

ประเทศเปนเดกเตรยมธรรมศำสตรทงนน อำทเชน ดร.สมปอง สจรตกล ดร.ประชม โฉมฉำย

ดร.หรญ รดศร ดร.หรญเปนศษยเกำไตรมตรฯเชนเดยวกบคณสวสดและผม ดร.หรญตอมำได

5. �������������������� - ���� 8.indd 212 22/2/2554 0:19:12

2๑๓ตรภวภตำนนทณมหำสำรคำม

ศกษำในคณะพำณชยศำสตรและกำรบญชเปนกรรมกำรสภำมหำวทยำลยและยงสนทกบคณสวสด

มำกกวำผมเสยอก ส�ำหรบผมแลวเวลำสอบแตละครงผมคอนขำงจะซเรยส เพรำะผมกลววำจะ

ไมไดเรยนในระดบมหำวทยำลยยงตอนสอบขอสอบของกระทรวงศกษำครงแรกแลวถงจะสอบผำน

ดวยคะแนน๔๗%ไดคะแนนไมเทำกบทหวงกยงกงวล

ตอนเรยนอยป2จ�ำไดวำทำงโรงเรยนไดจดใหเรำไดไปดละครทโรงละครของกรมศลปำกร

เปนพเศษ ประกอบกำรเรยน วชำวรรณคดของเรำ ทำงกรมศลปำกรจดแสดงเรองมทนะพำธำ

ละครพระรำชนพนธของ ร.๖ ซงตรงกบทเรำก�ำลงเรยนอย ทำงโรงเรยนกเลยจดใหเรำไดไปด

ของจรง บทเจรจำเปนโคลง ฉนท กำพย กลอน ฟงดเขน ๆ แตกไพเรำะด ตอนนนไดไปกน

ทงหมดเลยเรำเดนเรยงแถวกนไปจำกโรงเรยนเตรยมฯ

กจกรรมงานบอลประเพณ

รน8ของผมไมไดเรยนยวชนทหำรแตกไดเรยนวชำพละศกษำบำงเวลำบำยๆ ครพละ

จะน�ำใหออกก�ำลงกำยบรหำรมอเปลำไมตองมอปกรณเมอเขำแถวเสรจกเปำนกหวดใหท�ำตำมจงหวะ

ผมทขเกยจหนอยบำงวนกหลบไปอยในหองส�ำหรบซอมมวยโดยอำงวำผมเปนนกกฬำ

พดถงกฬำกตองพดถงงำนบอลประเพณ วำกนตำมตรงแลว รนผมขณะทเปนนกเรยน

เตรยมฯนนไมเคยเขำไปรวมงำนนดวยเลยไมวำจะเปนผเลนหรอผเชยร ผมเองเพงไดไปรวมงำนน

ครงแรกเอำตอนเปนนกศกษำป๑ป2แลว

งำนบอลประเพณธรรมศำสตรจฬำมกจะจดกนวนเสำรซงผมและเพอนๆ กเหองำนบอล

เหมอนกน ใสเสอเชยรมำตงแตเชำใสเสอท�ำงำนทบไว พอไดเวลำออกจำกทท�ำงำนกถอดเสอ

ออกกำกนเตมถนนเลย(ตอนนนผมท�ำงำนอยในบรษทวสทธ ซงเปนบรษทน�ำเขำสนคำพวก

ปำกกำหมกซมไปจนถงจกรเยบผำ)

วนทมงำนบอลประเพณนเปนวนทสนกสนำนมำกทสดวนหนง รถนกศกษำทวงตำม

ถนนเตมไปดวยพวกเรำทใสเสอเหลองแดง ผมทนงอยทท�ำงำนพอเหนรถผำนไปแตละคนกยงมน

เขยวอยำกออกไปสนกกบเขำดวยเพรำะบรรยำกำศมนเหนแลวนำสนกจรงๆพอตกบำยออกจำก

ทท�ำงำนแทบจะรอถอดเสอท�ำงำนออกไมไหว

เมอเรำไปถงสนำมกฬำแหงชำตเรำกรองเพลงกนทำเดยว พวกทอยบนรถกรองเพลง

เชยรไปบบแตรไป มอยปหนงเพอนทอยบรษทเดยวกนเขำมรถเฟยตเปดประทนไดอยคนหนง

เรำกตกลงกนวำจะไปรวมขบวนแหพำเหรดโดยทเรำจะอยบนรถวนนนเปนวนทเรำรสกวำภำคภมใจ

ทไดเปนนกศกษำมหำวทยำลยเวลำถอหนงสอตองถอใหเหนตรำธรรมศำสตรพอจบงำนตอนนน

5. �������������������� - ���� 8.indd 213 22/2/2554 0:19:12

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.2๑๔

ไมมเลยงฉลองทไหน ตำงคนตำงกลบ กถอวำเปนกจกรรมทสนกมำก ท�ำใหคนธรรมศำสตรเรำม

ควำมรสกสำมคคกนด

กจกรรมอน ๆ

ผมไมคอยไดรวมกจกรรมอน ๆ เทำไรนก เพรำะตอนเปนนกศกษำกไดงำนท�ำแลว

ผมมหนำทตดตองำนทกระทรวงพำณชย วนไหนวำงกจะแวะเขำมหำวทยำลย อยมำวนหนง

มหำวทยำลยจดแขงกฬำ ผมไดแวะเขำมหำวทยำลยโดยไมทรำบวำมงำน เพอนกวำ “ไอตรมำ

แลวเวย”แลวกจบผมลงแขงวงวบำกอยๆกใหแขงเลยผมกคดในใจวำเอำวงกวงไมไดเตรยม

เนอเตรยมตวมำกไมเปนไร ตอนนนกเหนเปนกฬำตลกมำกกวำ เพรำะเมอวงไดท 2 รำงวลกแค

ผำเชดตวผนหนงเทำนน

ตอนนนงำนสนกรนเรงอนๆกไมคอยมงำนฉลองรฐธรรมนญกเลกไปแลวงำนทใหญ

ทสดเหนจะเปนงำนททำงสมำคมวชรำวธจดงำนวชรำวธำนสรณประกวดนำงสำวไทยเปนหลก

ในรำวๆปลำยเดอนพฤศจกำยน เดมกำรประกวดนำงงำมประจ�ำปจดในงำนฉลองรฐธรรมนญเดอน

ธนวำคม สมยแรก ๆ เขำเรยกนำงสำวสยำมพอเปลยนชอประเทศจำกสยำมมำเปนประเทศไทย

เขำกเรยกนำงสำวไทยตำมชอทเปลยนใหม

ผมไมใชพวกสนใจเกยวกบกำรตอสอะไรเทำไรนกสมยพๆ เขำเรยกรองเอำมหำวทยำลย

คนและมำชมนมกน ผมไมไดมำรวมกบเพอนเทำไร เหตกำรณนำประทบใจสมยเรยนทจ�ำไดกคอ

ตอนนนผมเปนนกเรยนประเภทอดอยำกยำกจน กลำงวนกมกไมมสตำงคกนขำว จงตองไปนงจก

อยทประตทำงเขำมหำวทยำลย คอยกระเซำเยำแหยคนทเดนมำโดยเฉพำะนกศกษำหญง เชน

“อำว มำคนเดยวเหรอครบ” อะไรอยำงน คอพวกทไมมเงนกนขำวกมำชมนมดวยกนสำมสคน

มคนหนงเปนมสลมหอขำวมำจำกบำนแตเขำกไมกนอำจจะอำยหรอเปลำผมกไมแนใจอกคนหนง

มฐำนะอยมสตำงคคำขนมกลำงวนแตวำจะเกบเงนไวซอกตำรกไมกนขำวสวนผมไมมเงนไมม

อะไรจงแกเกอดวยกำรนงเยำแหยคนผำนไปผำนมำเปนกจกรรมแกหวตอนเทยง

ตอนนนจ�ำไดวำมอกกลมหนงจะชอบมำนงสงเสยงโหวกเหวกแถวรมน�ำ พอเหนเรอ

โดยสำรผำนไปผำนมำกจะตะโกนทกทำยสงเสยงเจยวจำวตำมประสำเดก

สมยนนจะมบรเวณทเรำเขำไมไดเพรำะเปนพนทของทหำรซงจะมทหำรยำมเฝำอย

สวนในเขตนกศกษำแมจะไมไดหำมแตเรำกไมเขำไปเพรำะไมมอะไรทนำสนใจ

5. �������������������� - ���� 8.indd 214 22/2/2554 0:19:12

2๑๕ตรภวภตำนนทณมหำสำรคำม

ท�าชวโดนต ท�าดไดค�าชม

นกเรยนเตรยมในรนของผมสวนใหญเปนเดกเรยบรอย แตกมบำงคนทแอบไปสบบหร

ในหองสวมดำนหลงอำคำรเรยน พอโดนอำจำรยจบไดกถกเรยกไปเฆยนดวยไมเรยวตรงหนำ

หองสวมซงเปนทเกดเหตหรอบำงคนทมำสำยกอำจจะโดนยนตำกแดดบำงคนทท�ำโทษสวนใหญ

กจะเปนอำจำรยผปกครอง อำจำรยประชม กลำหำญ ซงดเหมอนจะมหนำทตรวจสอบควำม

ประพฤตกรรมนกเรยน เปนอำจำรยฝำยปกครองเพรำะทำนไมไดสอนวชำอะไรเลย นอกจำกเปน

ผชแจงทประชมนกเรยนหนำเสำธงและลงโทษนกเรยนท�ำผด

สวนคนทท�ำดเปนพเศษกไมไดมรำงวลอะไร แตอำจำรยผปกครองกจะน�ำมำยกยอง

ใหเรำทรำบทวกนวำคนนเรยนเกง คนนท�ำด เปนตน โดยเฉพำะอำจำรยวชำคณตศำสตรซง

อำจำรยจะเปนคนเดยวทคอยสงขำวครำวใหขอมลวำนกเรยนแตละหองเปนอยำงไร

แฟชน

พวกเรำอยในชวงทผำนสงครำมมำไมนำน ตอนนนวยรนอยำงพวกผมไมมสถำนทพก

ผอนหยอนใจมำกนกมแตโรงภำพยนตร โรงละครอยไมกโรง จะไปดมหรสพตำมโรงกแพงเกนไป

แตบำงพวกวำงไมวำงกเหนออกไปตบลเลยดกนแถวทำพระจนทร แตผมไมเคยไปดวยแคไดยน

ไดฟงเพอนกลบมำคยกน

สมยเรยนเตรยมพวกผมนงกำงเกงขำสน พอเปนนกศกษำกไดนงกำงเกงขำยำว

และปลำยขำบำนซงเปนแฟชนทฮตกนทวเมอง ประกวดประขนกนวำขำกำงเกงใครสวยปลำยบำน

กวำกน เสอเอวจมพแบบนำยทหำรอเมรกนกเปนทนยม กำงเกงนนตองตดปำยรำนไทยมตรไทย

ทรงทกระเปำหลงกำงเกง ฝำยผหญงเขำจะนงกระโปรงจบรอบเอวยำว ๆ ถำเปนผำลำยสกอต

กจะถอวำสวยมำก แลวกใสเสอขำวสะอำดหรอสสดทเขำกน ผำตำงประเทศเรมมวำงขำยเกลอน

กลำดในส�ำเพงเวลำผมกลบไปดรปเกำๆกยงรสกวำยงหลอยงสวยดดใชได

ดำนทรงผม ผชำยกตองท�ำทรงกอนขหมำ มเขำชะโงกเลยนแบบทรงผมของเอลวส

เพรสลยซงก�ำลงโดงดงเอำมำกๆตอนทผมขนป๓ป๔

เมอสงครำมสงบ โรงเรยนเตรยมฯเรมเปดสอบ ผมไดเงนเดอนเดอนละ ๑๕0 บำท

เสยคำเชำบำนไป๑0บำททเหลอ๑๔0บำทไวเปนคำอำหำรเชำและเยนสวนมอเทยงทโรงเรยน

ตองทนหวดมน�ำประปำกนไป แมอำจำรยปรดจะใหโรงเรยนจดรำนขำยขำวรำดแกงจำนละสลง

ผมกยงไมมสตำงคกนขำวกลำงวนอยดวนไหนหวจดๆ กแทบจะไมมกะจตกะใจจะเรยนเลยทเดยว

เรองกำรจะไปพกผอนหยอนใจหรอจะไปหำควำมบนเทงนอกบำนนไมมละครบถำจะไปดหนงกตอง

มคนออกคำผำนประตให

5. �������������������� - ���� 8.indd 215 22/2/2554 0:19:12

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.2๑๖

เคยมคนพำผมไปดหนงทโรงหนงบษยพนธ บำงล�ำพ ซงเปนโรงหนงทมงหลงคำ

ดวยสงกะสจ�ำไดวำไดดหนงเรองทำรซำนน�ำแสดงโดยจอหนนไวสมลเลอรเรองสำวนอยเลนน�ำ

ผแสดงเปนนำงเอกคอเอสเธอรวลเลยมชวงหลงสงครำมหนงฮอลลวดของอเมรกำเรองใหมๆ

เพงเขำมำในบำนเรำไมมำกนกละครโรงยงไดรบควำมนยมเหมอนเดมในตอนนนคณะละครตำงๆ

เชนศวำรมยนครเกษมและละครเวทของศลปำกรจะเลนยนพนอย

ตอมำอก 2-๓ ปหลงสงครำม ควำมนยมในละครกลดลง พระเอกละครปรบตวไปเปน

พระเอกหนงไทยตอไปเมอเขำศกษำมหำวทยำลยผมกมกจะคอยดหนงฝรงทฉำยในโรงภำพยนตร

ใหญๆเชนเฉลมกรง เฉลมบร โอเดยนแคปปตอลภำพยนตรไทยทโดงดงในยคนนนำจะเรอง

สภำพบรษเสอไทยและพนทำยนรสงหเปนตน

การงาน

ชวตมหำวทยำลยของผมไมคอยมสสนมำกนก เพรำะผมเรยนแบบซอต�ำรำมำอำน

เองทบำนแลวกมำสอบ ตอนนนผมอยบำนคณอำ หมดล�ำบำกเรองอำหำรกำรกนไมตองท�ำเอง

เลยมเวลำอำนหนงสอพอสมควร ทำนเอำผมไปฝกงำนอยส�ำนกงำนทนำยควำมดำนกำรท�ำธรกจ

อสงหำรมทรพยและไดรบมอบหมำยใหดแลผลประโยชนทดนของหลวงคหกรรมบด (นำยชม

จำรรตน)ซงเปนหนงในผกอกำร2๔มถนำเหมอนกน

จำกนนผมกไดไปท�ำงำนกบคณอำทบรษทเพอนของทำน ใหทำนใชสอยท�ำอะไรตำง ๆ

โดยทไมมเงนเดอนมแตเบยเลยงคำอำหำรคำใชจำยในแตละวนเลกนอยพอผมส�ำเรจกำรศกษำ

ทำนกเรยกเขำไปพบและแสดงควำมยนดดวย บอกวำทใชใหท�ำงำนแลวไมเคยใหอะไรตอบแทน

เลยนนกอยำไดนอยใจไป เพรำะทำนคดวำหำกใหเงนผมไป ผมกคงเอำไปกนไปใชจนหมด

ในฐำนะทมควำมมำนะพยำยำมเรยนจนจบแลวทำนจงยกทดนใหแปลงหนงซงเหลอจำกกำรจดสรร

ทแถวพระโขนงซงเปนทอยของคนมสตำงคในสมยนน ผมกปรกษำกบทำนวำผมอยำกไปเปดห

เปดตำตำงประเทศในลกษณะชบตวทำนบอกวำจะขำยทดนกไดตำมใจเพรำะยกใหแลว

ผมจงแบงขำยทดนแปลงนนและไดเงนประมำณ๔หมนกวำบำทเปนทนไปเรยนภำษำ

ตอทประเทศองกฤษ๑ปซงจะวำไปกเหมอนไปเทยวมำกกวำ เพรำะเงนเทำนนจะเรยนอยำงอน

คงไมพอจำยคำเลำเรยน

เมอกลบมำจำกองกฤษผมกกลบมำท�ำงำนบรษทอยำงเกำตตวทนำยท�ำงำนอยสกหนอย

กมเงนจ�ำนวนหนงพอจะปลกบำนไดหนงหลงในทดนทเหลอจำกกำรแบงขำยครงแรก ไดสมรสม

บตรชำยหญงอยำงละหนงหลงจำกแตงงำนได2ปเงนกหมดลงเมอเหลอเงนอยรอยบำทสดทำย

ผมจงตองดนรนไปสมครเปนลกจำงชวครำวในกรมวเทศสหกำรและเปนขำรำชกำรในเวลำตอมำ

5. �������������������� - ���� 8.indd 216 22/2/2554 0:19:12

2๑๗ตรภวภตำนนทณมหำสำรคำม

เมอเขำกรมวเทศสหกำร ผมกไดรบทนไปเรยนทอเมรกำ 2 ป (๑9๖2- ๑9๖๔)

เพอเรยนปรญญำโททำงMPA เมอกลบมำเมองไทยไดปหนงกมกำรเปดสอบขำรำชกำรชนเอก

ผมกสมครและสอบได ไดรบแตงตงเปนวทยำกรเอก จำกนนไดขอโอนมำท�ำงำนกรมกำรปกครอง

หนวยงำนใหไปรบกำรฝกอบรมเขำโรงเรยนนำยอ�ำเภออย8-9เดอนไดรบแตงตงเปนนำยอ�ำเภอ

เมองหนองคำยไดกลบไปท�ำงำนกบชำวภำคอสำนอกครง

ผมเปนนำยอ�ำเภออยทหนองคำยอย ๕ ป พออำยจะเขำ ๔0 กไดยำยมำเปนนำย

อ�ำเภอธนบรดวยควำมสนบสนนจำกคณชลอธรรมศรนกศกษำต.ม.ธ.ก.รน๗รองอธบดกรม

กำรปกครองในขณะนน จำกนนผมกไดยำยมำเปนหวหนำเขตพญำไท(ตอนนนมเขตใหญอย ๔

เขตคอพญำไทพระโขนงดสตและยำนนำวำผมไดเปนหวหนำเขตพญำไท)แลวกยำยมำเปน

รองผอ�ำนวยกำรส�ำนกนโยบำยและแผนของกรงเทพมหำนคร ทำนปลดกทม.บอกวำมต�ำแหนง

รองผอ�ำนวยกำรส�ำนกชนพเศษวำงอยเพรำะคนเกำเขำลำออกไปสมครผแทนรำษฎร ทำงโนนเขำ

อยำกใหหวหนำเขตใหญทง ๔ เขตไดเปนชนพเศษ ตอนนนคนทอำวโสกวำผมเขำปฏเสธหมด

เพรำะรอลนเลอนขนเปนผอ�ำนวยกำรส�ำนกตำงๆ ซ๑0ต�ำแหนงชนพเศษรองผอ�ำนวยกำรส�ำนกน

จงไดผมและสดทำยกเกษยณในต�ำแหนงปลดกรงเทพมหำนคร

ผมมลก๔คนลกชำยคนโตเขำศกษำทมหำวทยำลยเกษตรศำสตรแลวไปศกษำตอเปน

ดอกเตอรกลบมำลกสำวคนทสองส�ำเรจปรญญำตรอกษรศำสตรบณฑตจำกจฬำฯลกชำยคนทสำม

เรยนรฐศำสตรธรรมศำสตรส�ำเรจปรญญำโทแตวำไมไดท�ำงำนรบรำชกำรคนทสคนเลกเรยนจบ

รฐศำสตรมหำวทยำลยเชยงใหมกเลยท�ำงำนอยทำงโนนผมหมดหวงถอวำเรำประสบควำมส�ำเรจ

แลวในชวตเพรำะชวยใหลกเตำถงฝงมงำนมกำรท�ำแตวำอำภพหนอยมหลำนปอยสองคนเทำนน

หวงวำเขำจะมหลำนใหไดชนใจมำกกวำนหนอย

ถงธรรมศาสตร

ผมกบเพอน ๆ ต.ม.ธ.ก. ยงตดตอกนเสมอ เมอป 2๕๔๓ ผมไดรบเลอกตงใหเปน

ประธำนรนซงตองอยในต�ำแหนงครำวละสองปและเปนตอเนองกนมำหลำยสมยตอนนเพอนๆ เขำ

ไมยอมใหออกโดยต�ำแหนงประธำนรนนผมเลยไดรบโอกำสใหเปนกรรมกำรของชมรมต.ม.ธ.ก.

สมพนธซงประกอบดวย ต.ม.ธ.ก. รน ๑-8 และไดรบแตงตงใหเปนรองประธำนชมรม ต.ม.ธ.ก.

สมพนธตอเนองกนมำจนบดน

5. �������������������� - ���� 8.indd 217 22/2/2554 0:19:12

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.2๑8

ต.ม.ธ.ก.เรำกพยำยำมทกอยำงทจะสนบสนนกจกำรของมหำวทยำลยเทำทเรำจะท�ำได

แตวำฐำนะทำงกำรเงนเรำไมคอยด แตหำกมหำวทยำลยจะใชสอยกไมเคยปฏเสธ มงำนอะไรเรำ

กไปรวมเสมอ แตส�ำหรบบทบำทของเรำในอนำคต ผมรสกวำพวกเรำกออนแรงไปเยอะแลว

เหมอนกนตำมเวลำทผำนไปพวกเรำทอำยนอยทสดก80ขวบกนเขำไปแลวงำนทท�ำประจ�ำอย

กไมรจะมเรยวแรงท�ำไปถงเมอไร และชมรมจะอยยงยนยำวไปไดแคไหน ชมรมกคงจะสลำยไปใน

ทสดตำมกฏธรรมชำตเพรำะเรำไมมทำยำทรบชวงงำน

พวกเรำชำว ต.ม.ธ.ก. ทมชวตกำรงำนอยำงทกวนนลวนคดถงธรรมศำสตร เพรำะถำ

ไมไดโอกำสศกษำเลำเรยนทน พวกผมคงไมมวนน เวลำกลบเขำมำในธรรมศำสตร ผมเหนวำ

มหำวทยำลยกำวหนำไปเยอะ โดยเฉพำะดำนอำคำรสถำนทซงมกำรเปลยนแปลงทกป รสกวำ

สวยสงำขนตำงไปจำกสมยทผมเรยนมำกมำยสมยนนเรำไมมลำนโพธลำนปรดเปนพนทโลงๆ

เทำนนมองเหนตกโดมเดนเปนสงำจำกแมน�ำเจำพระยำ

ธรรมศำสตรเรำมคณคำตอสงคมอยำงยง เรำผลตบณฑตออกไปพฒนำประเทศได

มำกมำย ยงสมยทผมท�ำงำนอยนน ไมวำจะไปทไหนกมแตรนพรนนองธรรมศำสตร ทกคนกชวย

กลกจอกนอยำงเตมท เรำรสกภมใจตงแตไดเขำเรยนแลว ภมใจทไดศกษำอยในสถำนทน

ยงไดเจอคนของธรรมศำสตรระหวำงกำรท�ำงำนตำมหวเมองตำง ๆ กรสกเปนหนงในกลมผทเปน

ก�ำลงส�ำคญในกำรท�ำงำนของประเทศชำตอยผมกรสกภมใจในสวนนมำก

ส�ำหรบปจจบน ผมรสกพอใจมำกทเรำยำยcampus ไปอยรงสตซงมพนทกวำงขวำง

จะสรำงอำคำร ขยำยงำน หรอท�ำอะไรตออะไรกดมนจะสมหนำสมตำงำยขน ทำงทำพระจนทรก

เปนทรวมจตวญญำณของเรำ

ถำถอยค�ำเหลำนจะไดยนไปถงคนรนหลง คนรนผมกไมขออะไรมำก ขอใหพวกเรำรก

กนนนแหละธรรมศำสตรรกกนผกพนกนเอำไวคนรนผมกก�ำลงจะหมดแรงแลวเหลอแตคนใหม

ทจะมำเปนก�ำลงใหธรรมศำสตรตอไป ถำเรำรกสำมคค ธรรมศำสตรกจะแขงแรงและมนคงอย

ตลอดกำล

5. �������������������� - ���� 8.indd 218 22/2/2554 0:19:13

ศษยเกา ๗ โรงเรยน

ผมชอประจวบ เจรญลำภ เปนคนจงหวดตรำด พอรบรำชกำรสรรพำกรจงหวดตรำด

สวนแมเปนชำวนำ ทนำของแมอยหำงจำกตวอ�ำเภอเมองไปอกประมำณ ๑๕ กโลเมตร สวนพอ

มบำนอยหลงศำลจงหวดตรำดทำนถงแกกรรมตงแตผมอำยได๓ขวบ

เมออำยได๕ขวบผมกไดเขำเรยนชนอนบำลในศำลำวดจำกนนกยำยไปเขำโรงเรยน

ตรำดตระกำรชวตของลกก�ำพรำนล�ำบำกมำกแมตองท�ำขนมจกสำนพวกกระบงตะกรำและ

เยบถกเสอคอลกไมขำย ผมเองเวลำกลบจำกโรงเรยนกตองเอำขนมไปขำยตำมบำนขำรำชกำร

ซงอยในตวจงหวด แถว ๆ ศำลำกลำง และศำล ไมวำจะยำยไปอยทไหนแมกท�ำขนมขำย

ชวยครอบครวตลอด

พอผมเขำ ป.๓ แมกแตงงำนใหมกบพอเลยง ซงกเปนขำรำชกำรสรรพำกรเหมอนกน

พอคนนเปนศษยเกำธรรมศำสตรตอนนนเมอทำนผประศำสนกำรกอตงมหำวทยำลยวชำธรรมศำสตร

และกำรเมอง กไดเปดเปนตลำดวชำ เพรำะตองกำรทจะใหทงขำรำชกำรและประชำชนทวไปได

มำศกษำ ไดรวำระบบกำรเมองเปนอยำงไร ประชำธปไตยเปนอยำงไร พอกไดมำเรยนทนและ

ไดวฒธรรมศำสตรบณฑต

ประจวบ เจรญลาภ

5. �������������������� - ���� 8.indd 219 22/2/2554 0:19:13

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.220

พอใหมของผมคนนทำนไมมบตรเมอตำมคณแมไปอยดวยผมกไดเขำเรยนชนป.๓ท

โรงเรยนประจ�ำจงหวดนครรำชสมำชอรำชสมำวทยำลยสมยนนขนคงฤทธศกษำกรเปนอำจำรยใหญ

สมยนนถำขำรำชกำรทโดนยำยมผอำศยอยดวยและผตดตำมกจะตองเสยคำเดนทำงเองเบกไมได

ดงนนทำนจงจดทะเบยนรบผมเปนบตรบญธรรมรวมกบลกสำวของพชำยพอเลยงรวม 2 คน คอ

นอกจำกททำนจะไดดแลพวกเรำแลว กำรจดทะเบยนนกชวยใหทำนไดสทธตำง ๆ ตำมระเบยบ

รำชกำรซงจะลดภำระในกำรเลยงดพวกเรำ

ดวยเหตน พสำวจงไดเขำเรยนโรงเรยนสตรประจ�ำจงหวด สวนผมเรยนโรงเรยนชำย

ประจ�ำจงหวดตำมสทธของลกขำรำชกำร

พวกเรำอยทนนไดสกปกวำ พอกยำยมำเปนสรรพำกรจงหวดนครสวรรค สมยนน

หลวงชำตตระกำรโกศลเปนผวำรำชกำร ผมมำเรยน ป.๔ ทน พอสอบผำน ป.๔ กไดเขำ ม.๑

โดยไมตองไปสอบเพรำะวำเปนสทธลกขำรำชกำรและผมกไดเรยนอยทนนจนจบชนม.๓

ขณะทผมอยทนครสวรรคนน ไทยเรำก�ำลงประสบกบสงครำมอนโดจน จอมพล ป.

สงทหำรไปรบทวงดนแดนคนระหวำงนนครอบครวของผมตองยำยตำมพอไปทอยธยำอก

ฤดกำลโยกยำยของขำรำชกำรสมยนน โดยมำกจะตรงกบเทอมสดทำยของแตละป

กำรศกษำพอยำยไปแลวกำรเรยนผมจงคอนขำงจะปะตดปะตอกำรเรยนไดล�ำบำกมำกไหนจะตอง

ปรบตวเขำหำเพอนใหมครใหมโรงเรยนใหมทกครงอกแมจะเรยนในหลกสตรเดยวกนแตอำจำรย

สมยนนอยำงดกจบจำกโรงเรยนฝกหดครประโยคประถมหรอมธยม(ปป,ปม)ควำมรยงไมสงมำก

กำรถำยทอดกยงไมตอเนองสม�ำเสมอ

โรงเรยนทผมเขำคอโรงเรยนอยธยำวทยำลย ซงเปนโรงเรยนเกำของอำจำรยปรด

ตอนนนผมเองกยงไมรวำชวตจะตองผกพนกบโรงเรยนอกแหงหนงของทำน

พอป 2๔8๕ ปนนสงครำมมหำเอเชยบรพำกเกดขน วนท 8 ธนวำคม ญปนยกพล

ขนบก หลงจำกทเกดน�ำทวมใหญ ไมใชทวมเฉพำะกรงเทพฯ ทอยธยำกทวมมำก กลำยเปนวำ

นกเรยนชน ม.๓ ในปนนไดรบกำรผำนชนโดยไมตองสอบ แลวผมกไดเรยนชน ม.๔ ทนนและ

ไดเรยนยวชนทหำร

นกเรยนของอยธยำวทยำลยทเรยนเกง(คอสอบไดเกน 80%) จะไดทนกำรศกษำ

เรยกวำทนปรดธ�ำรงทใชชอนกเพรำะสองทำนคอหลวงธ�ำรงนำวำสวสดและทำนปรดพนมยงค

ซงเปนศษยเกำทเคยไดทนไปเรยนตอตำงประเทศและประสบควำมส�ำเรจในชวตอยำงสงทงค

ยงตอนนนอำจำรยปรดยงด�ำรงต�ำแหนงเปนผส�ำเรจรำชกำรยงท�ำใหทนนมควำมหมำยตอนกเรยน

อยธยำวทยำลยมำกเวลำอำจำรยปรดไปอยธยำทำนจะไปพกทคมขนแผนซงอยตดกบวดมงคลบพตร

คณปำลพนมยงคลกชำยของทำนกมกไดตำมมำดวยวนหนงคณปำลนงกำงเกงนกเรยนสน�ำเงน

5. �������������������� - ���� 8.indd 220 22/2/2554 0:19:13

22๑ประจวบเจรญลำภ

ของเซนตคำเบรยลมำเยยมอยธยำวทยำลยกบอำจำรยปรดอำจำรยใหญออกมำตอนรบและพำไป

หองรบรองพวกเรำไดเหนทงคณปำลและทำนปรดกนแทบทกคน

พอป8๖สงครำมมหำเอเชยบรพำก�ำลงดเดอดขำวททกคนรบรกนดคอขำวยวชนทหำร

ทชมพรเขำตอสกบทหำรญปนเกดกำรสญเสยไปมำกมำย ปนนพอของผมกโดนยำยไปอยสงขลำ

ผมกตองเดนทำงตำมไปอกระหวำงนนพสำวบญธรรมของผมคนหนงกไดเขำเรยนในโรงเรยนเตรยม

ปรญญำของธรรมศำสตรในรนท ๗ พอฝำกไวใหอยบำนของอดตผวำรำชกำรจงหวดทสนทสนม

กบทำนบำนนอยใกลแฟลตของทหำรทำชำงสวนเรำทเหลอยงอยกบพอทสงขลำ

ตอนทยำยกเปนชวงทเรำจะสอบเทอมสดทำยตำมเคย พอไปถงสงขลำกไดเขำเรยนท

โรงเรยนมหำวชรำวธและทนกเปนททผมไดเรมฝกวชำยวชนทหำรจำกเหตกำรณทรบรท�ำใหเรำ

ฝกวชำนกนอยำงขมกเขมนเกนกวำอำย

ตอนนนญปนเขำกยดครองโรงเรยนมหำวชรำวธไปซกหนงเรำนงในหองเรยนกมองเหน

ทหำรญปนยงเวลำเรำฝกยวชนทหำรทหำรญปนเขำจะระดมก�ำลงและอำวธออกมำประจญกนอยำง

คมเชง ผมคดวำเขำกกลว นกวำเรำจะเขำยดเอำบำง พอเครองบนมำเขำกจะหนขนเขำตงกวน

สวนเรำกอยกนเปนปกตเพรำะเขำจะทงระเบดเฉพำะทส�ำคญเรำกหลกเลยงสถำนทเหลำนน

ผมเรยนจนถงม.๕พอกตองยำยกลบกรงเทพฯตอนเดนทำงยำยมำคอนขำงสบำยไดรถไฟ

ตนอนอยำงดขำกลบตองนงตต.ญ.ทมทงคนทงของปนกนกนนบวมพองไปหมดพอมำถงรำชบร

สะพำนรถไฟเพงโดนทงระเบดรถไฟตองจอดอยทนนพวกเรำตองวำเรอยนตจำกด�ำเนนสะดวกแลว

มำขนททำพระจนทรมำถงตอนเทยงกมทงระเบดกนทสถำนรถไฟคลองบำงกอกนอยควนไฟยงขน

โขมงอยเลยเรยกวำเปนกำรตอนรบพวกเรำ

พอเชำบำนอยตรงหนำวดมหำธำตฯใกลๆธรรมศำสตรตรงนสมยกอนเขำเรยกตรอก

ศรจรงตอนหลงเปลยนเปนตรอกวดมหำธำต

ตอนนนไมไดเรยนหนงสอ เพรำะโรงเรยนเขำปดหมดจงไปสมครเรยนชนม.๖พเศษ

ทโรงเรยนอ�ำนวยศลป ทำงโรงเรยนเขำเชำวงกรมพระสมมตทตงอยตรงส�ำรำญรำษฎร(ตอนหลง

สงครำมเลกแลวถงไดยำยไปฝงธน)เปดสอนชนม.๖พเศษสอนครงวนเชำถงเทยง

วนหนงตอนเทยง บำยโมงกวำ ๆ จะมเครองบนฝำยสมพนธมตรมำทงระเบด หวอท

กรมอจะสงเสยงดงลนไปหมดใหประชำชนหลบภยผมกตองหลบเขำไปในวดมหำธำตฯมเครองรำง

ของขลงอะไรกใสเขำไป แลวกหมอบอยรวมกบคนแถวทำพระจนทรทงหมด ตอนนนรำนคำอะไร

ยงไมมหรอก มนเปนสวนกลวยตดกบรำงรถรำงสำยรอบเมองรตนโกสนทร ตำมแนวถนน

ทำพระจนทร

5. �������������������� - ���� 8.indd 221 22/2/2554 0:19:13

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.222

อยแถวนไปไดสกพกกตองอพยพไปอยจงหวดปทมธำนพอไปเชำบำนอยหนำศำลำกลำง

เพรำะอยไมไดแลว โอโห! ประสำทมนจะกน ทนแทบไมไหว เพรำะเขำมำทงระเบดทกวนเลย

ตอนทเขำทงพระรำม๖กยงมองเหนลกระเบดทงเปนพวงและภำพสะพำนทก�ำลงพงลงมำยงตดตำ

มำจนถงทกวนน

แตพอเรำยำยไปอยปทมไดสก2-๓เดอนสงครำมเลกพอดในเดอนตลำบรรดำโรงเรยน

ตำง ๆ กเรมเปดกำรเรยนกำรสอน พอกยำยมำเชำบำนอยทบำงล�ำพ ตรงซอยรำมบตร เยน ๆ

กมำอำบน�ำททำพระอำทตย เพรำะวำน�ำประปำนนเรำซอไวดมไวใชท�ำอำหำรเทำนน พวกทรวย

จรงๆถงจะไดอำบน�ำประปำเพรำะตอนนนบำนเมองยงขำดแคลนไปเสยทกอยำงมนล�ำบำกมำก

พอดบำนของญำตทนำงเลงวำง กเลยไปเชำ พอกไดเบกคำเชำบำนไดเดอนหนงรอยกวำบำท

ดวยสทธของขำรำชกำรทอยตำงจงหวดแลวโดนยำยเขำกรงเทพฯ สวนผมกไดเขำเรยนทโรงเรยน

วดบวรนเวศวหำรกไดเปนศษยเกำของโรงเรยนสก๗โรงไดกระมงรวมโรงเรยนเตรยมฯดวยเพรำะ

ยำยบอยเหลอเกน

ตอนนนกำรจะเขำเรยนโรงเรยนวดบวรฯได มนหมดสมยสอบไปแลว พอดพอรจกกบ

ทำนมหำกเลยเอำไปฝำกเปนเดกวดเพอใหมสทธในฐำนะเดกวดเขำเรยน ม.๖ ไดโดยไมตองสอบ

ตอนนนเจำอำวำสวดบวรฯทรงด�ำรงแหนงสมเดจพระสงฆรำช สวนสมเดจพระญำณสงวรณฯ

สงฆรำชองคปจจบนกเปนเจำคณะเหลองอยทน

โรงเรยนเตรยมปรญญามหาวทยาลยธรรมศาสตร และการเมอง

จำกวดบวรผมกเลยมำเขำเตรยมธรรมศำสตรเพรำะจำกทไดปรกษำกนกบเพอนๆ แลว

กตกลงกนวำจะมำทนตอนนนยงไมมครแนะแนวกไดแตแนะแนวกนเองผมเองนนสวนหนงเพรำะ

พสำวกเรยนทนอยแลว ตอนนนไดไปสมครทเพำะชำงดวย เพรำะพอจะมฝมอดำนกำรวำดเขยน

พอสมควรแตกปรกษำกบเพอนตกลงกนวำเรยนเพำะชำงไมโกธรรมศำสตรดกวำเพรำะตอนนน

ธรรมศำสตรดงพอสมควรใครๆกสมครสอบเขำธรรมศำสตร

รนผมมคนมำสมครทงหมดไมมำกมรำวๆ๕00กวำคนเทำนนเพรำะสงครำมเพงเลก

นกเรยนยงกระจดกระจำยกนอย พอสอบเสรจกมกำรประกำศรำยชอผสอบไดเพยง 200 กวำคน

ตอนนนทำนผประศำสนกำรกเรยกอำจำรยอำบ คอมนตร ซงเปนผอ�ำนวยกำรโรงเรยนเตรยมฯ

ในขณะนนแลวถำมวำท�ำไมรบนอยคนนกจงใหรบพวกทสอบไมไดเพมพวกทเหลอกเลยเขำมำเปน

รนสมทบซงม๓หองกขคอกประมำณ200กวำคนเรยนกนหองละประมำณ๗0คนรวม

เปนนกเรยนในรน๕00คน

5. �������������������� - ���� 8.indd 222 22/2/2554 0:19:13

22๓ประจวบเจรญลำภ

นอกจำกนนรนผมไมมนกเรยนหญงมแตนกเรยนชำยลวนไมรเปนเพรำะอะไรเหมอนกน

แตกนำจะเปนเพรำะเพงเลกสงครำมใหมๆ

ตอนนนเวลำมำโรงเรยนกขจกรยำนลำเลยทเอำมำจำกทำงใต คนละ 2,000 บำท

เรยกวำ โกเลยทเดยวเพรำะมไมกคน เวลำขจกรยำนมำโรงเรยนกจะฝำกไวกบลงโต ซงเปนยำม

ของมหำวทยำลยและโรงเรยนเตรยมฯทตดตำมอำจำรยปรดมำจำกอยธยำ(คดวำนำจะมำพรอมกบ

อำจำรยประเสรฐบญสมทยำยจำกอยธยำวทยำลยมำสอนพละศกษำอยน)คนอนๆกนงรถเมล

ขำวมำจำกประตน�ำมำลงปำกคลองตลำดบำงคนกนงรถเมลจำกทำเรอเขยวไขกำมำลงสนำมหลวง

ตอนนนอำจำรยปรดยงอยทท�ำเนยบทำชำงตอนเยนๆ บำงทเรำกลบเยนเรำกออกก�ำลงเลนฟตบอล

กเคยเหนทำนมำเดนออกก�ำลงกำยพรอมกบเดนตรวจดควำมเรยบรอยของธรรมศำสตรเสมอ

โรงเรยนเตรยมฯในเวลำนนมชอเสยงในกำรสอนดำนภำษำมำกทงภำษำไทยภำษำองกฤษ

ฝรงเศสภำษำองกฤษมอำจำรยดๆ อยำงมสเตอรอำรดเอดมนองของทำนผหญงพนศขชออำจำรย

นวลจนทรณปอมเพชรแลวกยงมอำจำรยนวลนำถอมำตยกลซงจบอกษรศำสตรจำกเคมบรดจ

ผมนนไมคอยถนดวชำภำษำองกฤษแตภำษำฝรงเศสรสกวำมนจะเขำหวไดดเคยไดเรยน

พเศษกบพลโทประสบสขพงบญณอยธยำทบำนทำนทำนยงบอกวำเรยนส�ำเรจไปแลวอยำทง

เพรำะวำทนสถำนทตฝรงเศสมนเยอะแตตอนหลงผมกไมไดใชควำมรดำนน

ตอนนนทำนอำจำรยปรดเปนหวงวำเตรยมธรรมศำสตรเรำนคอนขำงออนค�ำนวณจงไป

เชญอำจำรยทเปนทหำรเรอมำสอนค�ำนวณพวกเรำตอนขนป 2 เพรำะวำทำนมควำมสมพนธกบ

พลเรอโทหลวงสงวรณยทธกจ

การลงโทษ

สมยกอนกำรลงโทษของครกคอกำรตสวนมำกแลวอำจำรยประชมกลำหำญจะเปนคนต

ทำนเคยเปนเลขำของโรงเรยนเตรยมอดมฯ

ผมอยโรงเรยนเตรยมฯกไมเคยท�ำผดจนถงกบตองโดนลงโทษแตชวงกอนสอบจบเตรยม

มนกมเหตกำรณเกดขนจนได คออนนนเรำกเหนวำครกไมไดสอนอะไรแลว เลยพำกนกลบบำน

พอเชำมำครทำนมใบสงเหมอนกบใบสงต�ำรวจจรำจรมำวำงทโตะเลยเขยนแตเพยงวำใหไปพบท

ตกอ�ำนวยกำร เรำกนกวำตองโดนตแน ๆกเลยบอกเพอนใหเอำผำเชดหนำใสบนทำย ไปถงเรำก

ยนกอดอกไปถงครกไมพดพร�ำท�ำเพลงจดกำรตพวกเรำคนละ๖ครงดวยไมเรยวไมไผพวกเรำ

ทเตรยมตวมำเปนอยำงดกเอำผำเชดหนำรบครทำนกจบไมไดอำจเปนเพรำะตอนนนชดนกเรยน

มนมกระเปำหลงหรอจะเปนเพรำะทำนจบไดแตเมตตำเรำกสดร

5. �������������������� - ���� 8.indd 223 22/2/2554 0:19:13

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.22๔

ตอนนนนกศกษำเตรยมเรำใสกำงเกงสกำก รองเทำหนงสด�ำถงเทำสขำวและเสอเชต

สขำว ไมตองใสชดยวชนทหำรเหมอนรนอน ๆ เพรำะจบสงครำมแลวพวกเรำทส�ำเรจวชำยวชน

ทหำรชน๓มำตงแตมธยมกไดเรยนร.ด.แทน

ในรน8นมเหตกำรณทนกเรยนโดนลงโทษถงไลออกอยครงหนงเหตเพรำะไมเคำรพ

ครบำอำจำรยตอนนนเขำเตอนหลำยหนแลวกยงไมดขน เดกผชำยพวกนนบำงทชอบไปลำมปำม

อำจำรยผหญงคอไมถงกบแตะเนอตองตวแตเขำรองเพลงขนมำลออำจำรยวำครนวลจนทรและ

ครนวลนำถท�ำไมชอบดดำเขำสมยนนกำรไมเคำรพครนนถอเปนเรองทยอมกนไมได

ยบ ต.ม.ธ.ก.

กอนพวกเรำจะสอบกไดขำววำ กระทรวงศกษำธกำรออกประกำศวำจะตองยบโรงเรยน

เตรยมฯและนกศกษำเตรยมรนสดทำยตองไปสอบขอสอบของกระทรวงศกษำ

ตอนแรกเขำกประชมตกลงวำอำจำรยของธรรมศำสตรจะไดเปนกรรมกำรออกขอสอบดวย

แตพอเอำเขำจรงกระทรวงศกษำฯใหอำจำรยโรงเรยนเตรยมอดมรวมกบกระทรวงศกษำออกขอสอบ

ทงหมดและยงใหนกเรยนจำกทอนมำใชสถำนทของเรำในกำรสอบ

แลวในวนสอบกมเรอง ตอนนนผมยนอยตรงลำนโพธ นกเรยนโรงเรยนชำญวทยวทยำ

กขบรถออสตนเปดปะทนเขำมำนกศกษำเตรยมกยนกนเตมมนกขบเขำมำกเฉยวเพอนเรำลมลง

ไปแมจะไมถงกบเจบขนำดหนกแตเมอเกดอบตเหตขนแลวแทนทเขำจะลงมำดเขำกลบขบตอไป

โดยไมสนใจเพอนอกคนหนงทเปนรนเดยวกนกไปกระชำกคอเสอคนขบออกมำจำกรถแลวกตอย

กนจนตองงดสอบกนทงหมดเลย กระทรวงเขำกตงกรรมกำรสอบขนมำ แลวลงมตหำวำนกศกษำ

เตรยมธรรมศำสตรเกเร

วนรงขนพวกเรำกไดสอบและไดจบจำกโรงเรยนต.ม.ธ.ก.เปนรนสดทำย

ต�านานอแรง

วนหนงผมนงอยทระเบยงหองเลคเชอรของตกเตรยม อย ๆ กมนกแรงเกอบ ๑0 ตว

รอนลงมำไซขนตรงกลำงสนำมฟตบอล ผมพดกบเพอนวำ เหนทำมนจะเกดเรอง จำกนนไมกวน

กเกดรฐประหำร ท�ำใหอำจำรยปรดกตองลภยไปอยประเทศจนและฝรงเศส ตอนหลงมโหรมำด

เขำบอกวำธรรมศำสตรไมมศำลมนถงท�ำใหเดอดรอนแตกแยกอะไรกนวนวำยจงไดมกำรสรำง

ศำลประจ�ำคณะไวทกคณะแตตอนนเหลอหอพระหนำคณะนตฯอยำงเดยว

5. �������������������� - ���� 8.indd 224 22/2/2554 0:19:13

22๕ประจวบเจรญลำภ

นกศกษาธรรมศาสตรกบการเรยกรองมหาวทยาลยคน

ป 2๔9๑ ผมกไดเขำเรยนในมหำวทยำลยธรรมศำสตร โดยเลอกเรยนแผนกกฎหมำย

เพรำะค�ำนวณไมคอยเกง ตอนนนเขำก�ำลงปรบปรงหลกสตร โดยยบหลกสตรธรรมศำสตร

บณฑต แยกออกมำเปนคณะนตศำสตร รฐศำสตร และหลกสตรกำรบญช แยกออกมำเปนคณะ

พำณชยศำสตรและกำรบญช และคณะสงคมศำสตร สวนธรรมศำสตรบณฑตเขำจะยบในปตอไป

ตอนหลงเขำประกำศมำใหสอบควบไดคอจบธรรมศำสตรบณฑตดวยนตศำสตรบณฑตดวย

ตอนนนจอมพลป.ซงเปนนำยกสงใหทหำรกรมผสมท2๑ทกลบจำกกำรรวมรบท

เกำหลมำพกอยทธรรมศำสตรแลวกใหพวกนกศกษำออกไปขำงนอกคลำยกบเขำจะบบเรำเพรำะ

เรำไมเหนดวยกบกำรปกครองของเขำ พวกนกศกษำมควำมเดอดรอนมำก วชำกฎหมำยตองไป

เรยนทตกเนตบณฑต บญชตองไปเรยนทโรงอำหำรของโรงเรยนเตรยมอดม ตกอยในสภำพบำน

แตกสำแหรกขำดพวกเรำเหนวำถกย�ำยกนมำกจงรวบรวมก�ำลงตอสเรยกรองมหำลยคนวนกอน

ทเรำจะเรยกรองเดดขำดผมตองประชมถงเทยงคนเพรำะตอนนนผมเปนผแทนนกศกษำนตศำสตร

ป 2 มหนำทประสำนงำน พวกเรำสำมำรถนดแนะกนจนวำงแผนเรยกรองมหำวทยำลยคน

ไดส�ำเรจกรสกภมใจในกำรท�ำหนำทเปนคณะกรรมกำรนกศกษำมำก

ตอนนนในธรรมศำสตรมคณะกรรมกำรนกศกษำทเปนประชำธปไตยทสดผแทนแตละป

จะตองสมครและแถลงนโยบำยทสนำมฟตบอล มโทรโขงขนไปพด บอกวำเรำเปนผแทนแลว

เรำจะท�ำอะไร รบใชอะไรใหแกนกศกษำ เรำกประกำศนโยบำยของเรำไป เสรจแลวเรำกตดรป

ชอและหมำยเลขจำกนนกรอใหถงวนเลอกตง

นกศกษำทเขำมเงนหนอยเขำกจะหำเสยงมพรรคกำรเมองเรยกวำพรรคเงำซงไปตกลง

กบรำนเกลดแกวซงขำยกำแฟอยทำพระจนทรใหเปนสปอนเซอรเมอนกศกษำมำฟงเขำหำเสยงเขำ

จะจำยเปนคปอง ใหมำกนกำแฟรำนเกลดแกวซงถอเปนกำรซอเสยงกลำยๆแตสดทำยแลวเรำ

กไดรบเลอกเพรำะกำรกระท�ำของเขำไมเปนทยอมรบ

กำรเลอกตงของธรรมศำสตรเปนทสนใจของสงคมอยำงมำก หนงสอพมพพมพไทย

จะเขยนบทควำมชนชมควำมมประชำธปไตยของเรำ ท�ำนองวำเรำมกำรเลอกตงทสะอำด ผใหญ

ในประเทศควรจะเอำเปนแบบอยำง กำรเลอกตงของเรำมหำวทยำลยจะไมมำยง และจะใหอสระ

แกนกศกษำเตมทซงจฬำฯเขำไมไดมอสระอยำงนเพรำะมกรอบเขมงวดอำจำรยเขำจะดแลเหมอน

กบเดกยงอยโรงเรยน

หนงในหนำทของคณะกรรมกำรนกศกษำในสมยนนกคอกำรท�ำชต(เอกสำร) แจกให

นกศกษำเพรำะสมยนนไมมต�ำรำเหมอนตอนนโดยมำกเรำจะตองเฟนหำคนทจดเลคเชอรดๆ แลว

5. �������������������� - ���� 8.indd 225 22/2/2554 0:19:13

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.22๖

เรำกขอมำท�ำเปนชตโรเนยวออกมำแจกใหนกศกษำโดยอำศยโรงพมพธรรมศำสตรนอกจำกนน

หำกนกศกษำมเรองเดอดรอนเรำจะตองรบเรองแลวพยำยำมหำทำงแกไขใหเขำ

ตอนอยในต�ำแหนงกคอนขำงยงพอสมควรตอนหลงมำกเลยไมสมครเพรำะเรำรบรำชกำร

เปนเสมยนทกรมสรรพำกร ไมสำมำรถโดดรมมำท�ำงำนทำงนได สมยกอนถำไมท�ำงำนไปดวย

กล�ำบำก ยงถำพอแมไมมเงนจะสงเสย มนกตองพงตวเอง ตองหำงำนท�ำ ตอนแรกกคดวำอยำก

จะอยกระทรวงยตธรรม มนจะไดเดนลดสนำมหลวงมำฟงเลคเชอร แตตอนไปสอบผลสอบตก

พมพดดเพรำะเรำเพงไดเรยนแคไมกเดอนเครองพมพของตวเองกไมมเลยไมไดคอยฝกซอม

นกศกษำเตรยมรนท 8 ไมไดเรยนพมพดด เพรำะหลงสงครำมแลวเครองพมพดด

หำยไปหมดทเหลออยไมมพอเปดสอนพวกเรำตองไปเรยนขำงนอกกนเองวชำชวเลขกไมไดเรยน

ตองไปเรยนขำงนอกถงจะมำจดเลคเชอรได

ผมเขำท�ำงำนเปนเสมยนในกรมสรรพำกรท�ำหนำทบรกำรประชำชนในแผนกภำษเงนได

ตองรบภำษจำกประชำชนทเขำจะมำยนตงแตเดอนมกรำคมถงมนำคมผมเรยนนตศำสตรอยถงแคป2

แลวตองหยดเรยนเพรำะวำกบสขภำพไมคอยดดหนงสอแลวนอนไมหลบท�ำใหเปนโรคกระเพำะ

กเลยตองหยดพกเรยนพอออกจำกมหำวทยำลยกท�ำงำนทกรมสรรพำกรเตมตวแตวำเรำกไมไดทง

มหำวทยำลยเพอนๆยงเรยนกนอยเรำกมำท�ำกจกรรมกบเขำดวย

ฟตบอลประเพณ

ฟตบอลประเพณเปนงำนทผมประทบใจมำกตงแตสมยยงเรยนเตรยม จนทกวนนผม

กยงไปรวมดวยตลอด กอนนยงรองเพลงได ตอนหลงนไปรองเพลงเชยรเสยงมนแตกไปกเลย

รองไมได

กลบไปทอดต ตอนนนหลงจำกสงครำมเลกไปไดสองป งำนฟตบอลประเพณกเรม

กลบมำคกคกอกครง ตอนนนพวกเรำรวมเดนขบวน แตงเสอเชยรรวมงำน เรยกวำครกครนมำก

ทงธรรมศำสตรและจฬำฯ

ปนนมเพอนคนหนงซงเปนนกศกษำเตรยมรน ๖ เขำเอำควำยมำยอมสชมพ ลอจฬำ

แลวใสเสอเหลองแดงขนไปขเขำสนำม เรยกเสยงฮำจำกกองเชยรธรรมศำสตรเกรยวกรำว พอป

ถดมำกเลยนแบบขนศกเบนเฮอร ซงหนงเพงเขำฉำยทโรงหนงเฉลมเขต แลวกองเชยรเรำกไป

ยมรถของแขกตดหญำยมมำจรงๆ สขำวยอมสชมพมำเทยมรถแลวกเดนเขำไปในสนำมเพอจะแซว

จฬำฯเรองอะไรผมกจ�ำไมได แตเรำกเรมเหนวำกำรมำแซวกนเองนมนชกจะไรสำระเตมท ควรจะ

จบมอกนเพรำะเหนวำไมมประโยชนทจะมำดำกนเอง

5. �������������������� - ���� 8.indd 226 22/2/2554 0:19:13

22๗ประจวบเจรญลำภ

เสรจงำนปนนคณะกรรมกำรของธรรมศำสตรกไปรวมประชมกบทำงจฬำสดทำยกตกลง

กนวำในเมอกำรเมองเรมเขำมำบบนกศกษำเลนงำนสทธเสรภำพของนกศกษำอยเรอยๆเรำจะ

มำนงลอเลยนกนเองท�ำไม งำนบอลประเพณจงเปลยนระบบใหมมำเปนกำรลอกำรเมองมำตงแต

สมยนน

สมยนนถำเรำเปนเจำภำพเรำจะเดนจำกสนำมศภฯผำนถนนบ�ำรงเมองมำทำพระจนทร

แลวมำกนเลยงกนในสนำมฟตบอล เพอน ๆ จำกจฬำเขำกตำมเรำมำกนเลยงดวย ถำฝงเขำเปน

เจำภำพเรำกเดนใกลหนอยคอแคจำกสนำมศภฯเขำไปในจฬำ

ตอนนนงำนบอลประเพณถอเปนงำนใหญทสดของป กฬำทไดรบควำมนยมรองจำก

ฟตบอลกคอรกบเรำกไปแขงกบจฬำฯบำงกบจปร.บำงกบทหำรเรอบำงเวลำแขงกบทหำรเรอ

เรำจะไมคอยมเรองอะไรกนกบจปร.นตอนแรกกถกกนดแตมอยวนหนงทแขงแลวกนแลวเกมสแพ

แตคนไมแพกองเชยรของจปร.เขำมำตอยทำงนกศกษำธรรมศำสตรมเรองมรำวจนตองเดนขบวน

ไปฟองกองทพบกวนนนผมกไปดวยพอเดนไปถงหนำกระทรวงศกษำธกำรนกเรยนโรงเรยนจปร.

เขำกขวำงรองเทำออกมำปกตเรำกไมคอยชอบเขำอยแลวเพรำะทหำรเพงยดมหำวทยำลยของเรำ

แตเรองกจบไปเพรำะมนกเปนเพยงกำรววำทของเดกวยรนคกคะนองเทำนน

ไลฟสไตลนกศกษาธรรมศาสตร ๒๔๙๑

วยรนสมยนนถำเปนนกศกษำใหมๆจะนงกำงเกงสขำวเขำเรยกทรงซกกำขำกำงเกง

จะกวำงหนอยเสอกสขำวสวนผหญงกนงกระโปรงยำวมจบรอบ

กจกรรมยำมวำงมนกไมมสถำนทใหเลอกไปมำกมำยแบบสมยน ตอนนนกมแตสโมสร

นกศกษำรำนสหกรณ(ตงขนในสมยทผมเรยน)ถำเปนแถวทำพระจนทรจะเปนรำนกำแฟถำใน

มหำวทยำลยกมรำนไอกจอยศำลำ8เหลยมตรงนตศำสตรในทกวนน

สวนถำจะไปดหนงสมยนนกมโรงหนงคงสแกรนดควนทวงบรพำนนฮตทสดนอกนนกม

ศรเยำวรำชกบศรรำชวงศทเขำชอบไปกน แตกไมไดไปกนบอยเพรำะสวนใหญกตองท�ำงำนหำเงน

ตวเปนเกลยวกนอยแลว

เตรยมรนผมนคอนขำงจะขำดสสน เพรำะรนเรำไมมนกเรยนหญง กมคนทไปหลงรก

ขำมรนคอเขำไปเปนนกศกษำแลวเพอนเรำยงเรยนเตรยมอยมนกไปยนอยแถวตกเตรยมนแหละ

พอนกศกษำหญงเขำเดนผำนมำกแซว แซวไปแซวมำเลยพบรกขำมรนตงหลำยคน กนดไปเทยว

ไปดหนงกนคบกนปกตไมไดปดบงอะไรแตกไมท�ำอะไรประเจดประเจอกนอยำงทกวนน

5. �������������������� - ���� 8.indd 227 22/2/2554 0:19:13

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.228

รนท 8 นเปนรนพเศษเพรำะ รนพเขำขนไปเปนนกศกษำหมดแลว รนนองกไมม

รนเดยวกนกใชวำจะสนทกนหมดเพรำะขนำดหองเดยวกนเวลำสอบทกทกมเปลยนหองทกทพวกท

เขำเปอรเซนตดๆ เขำกไดอยหองคงกำรสอบเลอนหองท�ำใหเรำมควำมตงใจเพมขนเลกนอยเพรำะ

ตองแขงขนกนแตมนกท�ำใหเรำมเพอนมำกขนเพรำะวำเปลยนหองทกไดรจกคนใหมๆ

สวนใหญถำเรำมำจำกชน ม.๖ โรงเรยนไหนกไปเกำะกลมกบโรงเรยนนน เชน

เซนตคำเบรยล สวนกหลำบ หรอพวกทมำจำกตำงจงหวด กมกลมตำงจงหวด โดยเฉพำะทำงใต

นเยอะทสดผมพดใตไดเพรำะไปอยสงขลำนำนพอสมควรเวลำเจอเพอนแถวนนเรำกแหลงใตกน

สวนกบรนพเตรยม ตอนเปนนกศกษำเตรยมไมคอยไดสนทกบรนพทเปนนกศกษำ

เทำไหรแตเวลำรบรำชกำรอยในทท�ำงำนกสนทกน

ตอนนนสวนใหญเรำจะมสทธตดสนใจเลอกทำงเดนชวตไดเตมทผปกครองทำนกท�ำงำน

ของทำนไมเกยวกบเรำ เวลำมปญหำสวนใหญเรำกปรกษำเพอน เพรำะมกจะไปขลกอยกบเขำ

มำกกวำอยกบผปกครองเรยนเสรจกไปดหนงสอกบเพอนทอยวดมหำธำตฯวดรำชำฯซงสวนใหญ

เปนคนใต(วดบรมฯจะเปนอสำน สวนวดเบญจฯจะเปนเดกภำคเหนอ) เวลำอยกบเพอนกไมได

ชวนกนไปเหลวไหลทไหนไมไดไปเขำผบอยำงวยรนสวนใหญสมยนน เพรำะธรรมศำสตรตอนนน

เขำจะแอนตกำรเตนร�ำ

ชวตท�างาน

ผมเขำท�ำงำนสรรพำกรตงแตเปนนกศกษำโดยเรมทต�ำแหนงเสมยนจตวำในป2๔92

เพอนบำงคนเขำกไปอยบรษท ไปอยองคกำรอะไรตออะไร ไปเปนทหำรกม สมยนนบำงคนจบ

เตรยมกสมครสอบเขำเปนนกเรยนนำยรอยส�ำรอง เพรำะวำนำยทหำรเขำขำด เขำกเลยเปดรบ

แตพวกนไปไดอยำงมำกแคพนเอกพเศษไมไดเปนนำยพลเพรำะไมไดผำนเปนนกเรยนนำยรอยจปร.

ตงแตแรกเวนแตจะมวฒปรญญำในกรมกองทใชปรญญำ

ในระบบรำชกำรไทยคำของคนมนอยทคนของใครแตผมมนไมมเสนสำยตงแตไหนแตไร

มำแลวเพรำะพอเปนแบบอยำงมควำมซอสตยไมคอรปชนตดตอกบประชำชนกมกำรชวยเหลอ

มมตรสมพนธต�ำแหนงสดทำยทกอนจะเกษยณออกมำคอหวหนำงำนแคซ๖เพรำะเรำไมกมหว

ใหกบเขำควำมเจรญกำวหนำมนกนอยบำงทเรำสอบไดเขำกบอกวำไมเหมำะสมไมบรรจให

จตส�ำนกแบบนมนเกดขนจำกตวเรำเองและจำกธรรมศำสตรดวย บำงคนตอนเปน

นกศกษำกยงพอมอดมกำรณ แตพอจบไปแลว เจอสงเยำยวนกเปลยนนสย แตผมนยงยดมน

แลวกไมชอบจรง ๆ เรองทจรตคอรปชน เวลำเขำไปท�ำงำน แลวเหนคนทไมซอไดขนไปไกล

กวำเรำผมกไมรสกทอแตรสกวำไมอยำกสงคมดวยเวลำเขำชวนไปกนไปเทยวกจะไมไปดวยเลย

5. �������������������� - ���� 8.indd 228 22/2/2554 0:19:13

229ประจวบเจรญลำภ

สงทท�ำใหทออยบำงกคอในคนทเรำไมอยำกสงคมดวยนบำงทกเปนคนธรรมศำสตรบำงเหมอนกน

กำรไดเปนนกศกษำธรรมศำสตรของผมมนท�ำใหมจตส�ำนกในทำงทดทถกทควรไมไปสรำงควำม

เดอดรอนใหกบผอนแตธรรมศำสตรเองกไมไดหลอหลอมคนใหออกมำดไดทงหมดเรำควรจะตอง

ปลกฝงนกศกษำในเรองนดวย

ทายาท

ผมมลกสำว๓คนคนโตเรยนวทยำศำสตรทจฬำแลวตอเรยนตอปรญญำโทสงแวดลอม

ทมหดลตอนนท�ำงำนเปนผอ�ำนวยกำรส�ำนกกำรทองเทยวอยอยธยำ

คนท 2 นเขำเรยนธรรมศำสตร คณะศลปศำสตร ไปสอบเขำท�ำงำนธนำคำรไทยทน

พอฟองสบแตกเขำกเลยเรยนตอปรญญำโท คณะสงคมสงเครำะหศำสตร ของธรรมศำสตรส�ำเรจ

ปรญญำโทตอนนเขำไปท�ำงำนเปนบรรณำธกำรบรษทเอกชน

สวนคนท ๓ เรยนวำรสำรศำสตร ของธรรมศำสตร ตอนทเขำสอบเขำไดนนคณะน

ก�ำลงฮต เปนชวงท ดร.เสร วงศมณฑำ เปนคณบด เรยนส�ำเรจปรญญำตร ท�ำงำนหลำยแหง

เคยเปนผจดกำรบรษทแมคโดนลดสำขำศรนครนทรปจจบนลำออกท�ำธรกจสวนตว

ความเปลยนแปลงของธรรมศาสตร

ธรรมศำสตรเปลยนแปลงไปในทำงทเจรญขนเทำทเหนกคอดำนสถำนทผมตองชมเชย

เขำอยอยำงหนงทตดสนใจไปซอททรงสตถำเรำไมไดทนนกเสรจเลยจนตรอกอยแคนขยำยไป

ไหนไมได

เรองคณภำพกำรศกษำเรำกสทอน ๆ ไดแตพอมำระยะหลง ๆ นนะ รสกวำนกศกษำ

เรำจะมงแตกำรเรยนอยำงเดยวแตใสใจปญหำสงคมจะลดนอยลง

ดำนเครองแตงกำยนกรสกวำจะเปลยนไปตำมยคสมยแตเปนระเบยบเพรำะมเครองแบบ

สวนนกศกษำสมยนกจะแตงตำมสมยขน

รำกฐำนของเรำกคอ กำรใหกำรศกษำ ใหรวำกำรทเรำจะเปนระบอบประชำธปไตยเนย

ควรตองมกำรศกษำรจกกำรเสยสละซอสตยส�ำคญทสดเรำจะศกษำไปเพอประโยชนสขรบใชสงคม

อปสรรคทท�ำใหเรำเจรญไดชำ กคอก�ำลงของงบประมำณ ซงเมอไดมำแลวกไมใชเอำแตพฒนำ

ดำนวตถมนตองพฒนำทรพยำกรบคคลโดยเฉพำะอำจำรย

5. �������������������� - ���� 8.indd 229 22/2/2554 0:19:13

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.2๓0

บทบาทของศษยเกา ต.ม.ธ.ก.

ตอนนพวกเรำสวนใหญมนงอมไปเยอะ จะมำจดหำทนอะไรมนไมมเพำเวอรแลว

มนหมดแรงแลวกอำศยวำเวลำกนเลยงกนกเกบเงนบำงเพอมำชวยจดงำนวนปรดหรอวนอะไรพวกน

แตมนกไดแคน ตอนนกเลยมควำมคดอยำกจะใหมกำรตงมลนธของ ต.ม.ธ.ก. สมพนธ เพรำะ

เรมรสกวำเจอกนนอยลงเมอกอนเดอนละครงแลวเปลยนเปนสองเดอนครงจนตอนนเจอกน๔

เดอนครงตอไปเวลำทจะมำพบกนคงหำงออกไปเรอยๆตำมอำยของพวกเรำ

พวกเรำรน๕00เดยวนกเหลออยสก200-๓00เวลำนดเจอมำกนครงหนงอยำงมำก

กมำแค๕0-๖0คนเพรำะมำไมไหวบำงตดธระบำงแตเวลำธรรมศำสตรมงำนเรำกจะมตวแทน

สงมำรวมและสง เงนบ�ำรง ต.ม.ธ.ก. สมพนธทกป ๆ ละ ๑0,000 บำท เมอถงวนรฐธรรมนญ

กรวมซอโตะ ๓ พน ถงวนปรดกรวมมำทกปเพอวำงพำนพม งำนนในปจจบนแตละรนจะรวมกน

เปนต.ม.ธ.ก.สมพนธมำรวมงำนอยำงมำกกแค๑0กวำคนขนไป

พวกเรำรวมกลมกนเหนยวแนนตงแตสมยเปนนกเรยนจนกระทงวยกลำงคนหรอกระทง

เกษยณอำยแลวกยงพบปะในรปชมรมต.ม.ธ.ก.สมพนธไปมำหำสกนเสมอ

สงทท�ำใหเรำรกกนเหนยวแนนนกนำจะเปนเพรำะควำมเหนอกเหนใจยำมตกทกขไดยำก

และทส�ำคญกคอคณงำมควำมดขอทำนผประศำสนกำรทท�ำใหเรำเหนคณคำของกำรไดเปนนกเรยน

ในโรงเรยนเตรยมปรญญำ(ต.ม.ธ.ก.)ทำนเปนผกอตงขน

5. �������������������� - ���� 8.indd 230 22/2/2554 0:19:13

วยเดก

ผมชอหรญรดศรเปนคนกรงเทพฯเกดทอ�ำเภอปอมปรำบศตรพำยคณพอเปนคนเชอ

สำยจนแซลสวนคณแมเปนคนไทยมำจำกนครชยศรทงสองทำนประกอบอำชพคำขำย

ธรกจของทบำนผมไมไดใหญโตอะไร คณพอน�ำเขำสนคำจำกเมองจนมำขำย ท�ำรำน

ของตวเองไดไมนำนคณพอกเปลยนไปท�ำงำนบรษททท�ำธรกจเกยวกบกำรขนสงสนคำเขำออกจำก

ตำงประเทศ

ผมเปนลกคนสดทองของพนองทงหมด9คนผมจงมโอกำสไดเรยนมำกกวำพๆ เพรำะ

เกดมำในชวงทพอแมตงตวไดแลวสวนพวกพของผมบำงคนเขำกเรยนจบแคมธยมศกษำ

ผมเรมเรยนทโรงเรยนเสรมวทยศกษำ เพรำะอยใกลบำนมำก เชำขนกเดนไปโรงเรยน

ไดสบำย พอจบชนประถมปท ๔ กไปตอชนมธยม ๑ ทโรงเรยนไตรมตรวทยำลย รนเดยวกบ

คณตรภวภตำนนทและคณสวสดรอดเจรญอดตผพพำกษำหวหนำคณะศำลฏกำทงสองกมำเขำ

เตรยมดวยกน

ในชนมธยมผมกเรยนอยในเกณฑคอนขำงดถอวำเปนผเขำชงท๑ท2ตลอดไดทน

กำรศกษำไมตองเสยคำเลำเรยน

หรญ รดศร

5. �������������������� - ���� 8.indd 231 22/2/2554 0:19:13

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.2๓2

ระหวำงทผมเรยนอยชนมธยม๓กเกดมน�ำทวมกรงเทพฯครงใหญในป2๔8๕เรยกวำ

ไมมทไหนในกรงเทพฯทรอดพนจำกน�ำทวมครงนนไปได น�ำแหงไปไดไมนำน ประเทศไทยกเขำส

สงครำมโลกครงท2อยำงหลกเลยงไมไดมกำรทงระเบดมำกเสยจนทกโรงเรยนตองปดกำรเรยน

กำรสอนทงหมดพวกเรำกตองอพยพออกจำกกรงเทพฯหนระเบดไปตำงจงหวดผมยำยไปเรยนท

บำงพลจงหวดสมทรปรำกำรและผมกไดเรยนตอชนม.๔ทนน

พอผมขนม.๕ยงไมทนจะจบเทอมกตองกลบไปเรยนทโรงเรยนเดมผมเลยตองกลบ

มำเรยนตอในกรงเทพจนจบม.๖เพรำะสงครำมหยดไปแลวแตโรงเรยนวดไตรมตรฯไมพรอมทจะ

ใหใชสถำนท ทงครและนกเรยนตองพำกนยำยไปเรยนทโรงเรยนวดปทมคงคำ โดยผลดกนเรยน

กบนกเรยนปทมคงคำโดยใหเขำเรยนเชำเรำเรยนบำย

เขาเตรยม

เมอจบม.๖ผมกตองตดสนใจวำจะเรยนเตรยมทไหนตอดเพอเขำมหำวทยำลยทำงบำน

ผมอยำกใหเรยนแพทยจฬำฯซงตองไปเขำเรยนทเตรยมจฬำฯแตผมนนชอบทำงบญชเพรำะเหนวำ

เปนอำชพทมโอกำสดๆ มำก และเปนคนรกอสระเลยอยำกเรยนธรรมศำสตรมำกกวำจงตดสนใจ

มำสอบเขำโรงเรยนเตรยมธรรมศำสตร รนท 8 เปนรนสดทำย ทแรกทำงโรงเรยนจะรบแค

๓๕0คนแตเมอเหนเดกมำสมครกนมำก เลยตองขยำยเปนรบ๕00คนพวกเรำจงถกเรยกวำ

“รนหำรอย” อำคำรโรงเรยนเตรยมสมยนกคออำคำรทตงอยทคณะพำณชยปจจบน เปนอำคำร

2ชน

กำรสอบเขำของนกเรยนเตรยมรนสดทำยนนตำงจำกกำรสอบของรนกอน ๆ เพรำะ

ตำมหลกสตรบงคบใหตองสอบขอสอบของกระทรวงศกษำธกำร เมอประกำศผลสอบ ปรำกฏวำ

ผมไดอยหอง 2ในปแรก และเปลยนไปอยหอง ๑ ในปท 2 ผมมำโรงเรยนโดยอำศยรถรำง

นงจำกบำนประมำณ๑๕นำทกถงธรรมศำสตร

อกสงหนงทท�ำใหรนของผมตำงจำกรนอนกคอ รนเรำไมรบนกเรยนหญงผดกบรนกอน

แตพวกเรำกไมไดรสกแปลกอะไรเพรำะสวนใหญกมำจำกโรงเรยนชำยลวนกนแทบทงนนนกเรยน

เตรยมรน 8 นนคอนขำงสนทกน(เพรำะไมมรน ๗ เหลออยรวมเรยนดวย ส�ำเรจกนไปกอนท

รน8จะเขำมำเนองจำกสงครำมโลก)

5. �������������������� - ���� 8.indd 232 22/2/2554 0:19:13

2๓๓หรญรดศร

เพอน

เดกตำงจงหวดในสมยผมตำงจำกทกวนนในแงทอยอำศย เพรำะสมยนนวดคอหอพก

ของเดกตำงจงหวด ยงในโรงเรยนเตรยมแลวมเดกวดเตมไปหมด สวนใหญกจะอยวดมหำธำตฯ

เดนมำโรงเรยนสบำยมำกเวลำพกเทยงบำงคนกเดนกลบไปกนขำวทวดพวกเรำออกจะอจฉำนดๆ

ดวยซ�ำทเขำไดอยใกลโรงเรยนกวำเรำ

เดกกรงเทพฯอำจจะไดเปรยบเรองกำรเรยนในตอนแรกแตพอเรยนไปกมควำมสำมำรถ

ใกลเคยงกนแตเวลำเดกตำงจงหวดสอบไดทดๆ กลบจะไดรบค�ำชมมำกกวำพวกเรำเสยอกตอนนน

ทกคนตองชวยตวเอง สวนใหญคนขยนเรยนจะไปซอหนงสอมำอำนเสรม ธรรมศำสตรเรำนน

คอนขำงสะดวก เพรำะพอเรำเดนออกไปขำงหลง ขำมแพรงนรำฯไปกมรำนขำยหนงสอเกำเยอะ

แยะ คนรนผมสวนใหญมกจะอำนต�ำรำกนมำกกวำหนงสอประเภทอนอน สมยนนคนทอำนต�ำรำ

ภำษำองกฤษไดจะไดเปรยบมำก เพรำะต�ำรำวชำกำรตำง ๆ ทเขยนเปนภำษำไทยนนไมคอยมให

อำนสกเทำไหร

การเรยนการสอน

กอนเขำโรงเรยนเตรยมฯผมถนดวชำค�ำนวณ แตพอเขำเตรยมวชำทชอบและมควำม

ซำบซงกบมนทสดกคอวชำวรรณคดทไดเรยนพระเวสสนดรชำดกเพรำะอำจำรยมหำยนตคงสมจตร

สอนสนกไดดมำก วนทสอนตอนกณฑชชกนนทำนเลำจนเรำน�ำตำซมเพรำะสงสำรกณหำและ

ชำล สวนวชำทสนกนอยหนอยกคอภำษำไทย เพรำะตองเรยนหลกภำษำตรง ๆ ไมมเรองรำว

ใหตดตำมอยำงวชำวรรณกรรม

ในบรรดำคร นอกจำกมหำยนตแลว ผมชอบครบษรำทสอนคณตศำสตรทสดเพรำะ

ทำนใจดและสอนคณตศำสตรไดสนกอำรมณขนและเปนกนเองมำกทำนเปนคนรกกำรสอนถำม

เวลำวำงทำนจะตวนอกเวลำใหพวกเรำดวย

ครทดทสดมอยสองทำน คอครใหญประชม กลำหำญ และทำนผอ�ำนวยกำรนำรถ

นอกจำกนนกมครทจ�ำชอไดอกเชนครส�ำอำงและครมำนพซงเปนสำมภรรยำกน

ส�ำหรบทำนผประศำสนกำรนน พวกเรำไมมโอกำสไดพบทำน อำจจะไดรบขอมลวำ

ทำนท�ำอะไรจำกในขำวเหตกำรณบำนเมองตำงๆมำกกวำจะไดพบทำนในโรงเรยน

5. �������������������� - ���� 8.indd 233 22/2/2554 0:19:14

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.2๓๔

กจกรรมพเศษ

ท�าโทษ สมยนนเวลำมใครท�ำผดจะโดนเฆยนในทประชมโดยอำจำรยประชมกลำหำญหรอไม

กเปนทำนผอ�ำนวยกำร

บนเทง สมยนนกจกรรมบนเทงของพวกผมตองอำศยโรงภำพยนตรเปนหลกเพรำะมนไมมอะไร

อยำงอนสวนใหญกจะดกนทเฉลมกรงหรอวงบรพำรำนอำหำรทเรำชอบสมยเรยนเตรยมชอรำน

นำยกกซงอยหลงตกเตรยมยงจ�ำไดวำชอบกวยเตยวรำดหนำเนอสบของรำนนอรอยมำก

การเรยกรองดนแดน สมยนนนกเรยนชำยพอขนม.๑-ม.๓จะตองเรยนลกเสอและเมอขนม.๔-ม.๖กจะตอง

เรยนวชำยวชนทหำร เพอปลกฝงใหมควำมรกชำต ศำสนำและพระมหำกษตรย ตำมนโยบำยของ

จอมพลป.แตรนผมพอขนม.๕-ม.๖กตองหนระเบดจำกกรงเทพฯ ไปเรยนตำงจงหวดและไมได

ฝกยวชนทหำรกเลยท�ำใหขำดชวงไปบำงแตพอกลบมำเรยนทโรงเรยนเตรยมฯกไดเรยนยวชนทหำร

เหมอนเดม

ตอนนนมกำรชกชวนกนไปเดนขบวนเรยกรองดนแดน พอเหนเขำเดนผมกเลยม

อำรมณรวมและไดไปเดนกบเขำดวย

กรดเลอด ตอนอยเตรยมป2คณอนดบรองเดชซงตอนนนนำจะเปนนกศกษำแลวเรยกพวกเรำ

เขำหองประชมในอำคำรเตรยมชนลำงแลวกขนไปยนบนแทนทอำจำรยยนบรรยำยกลำวปลกระดม

และกรดเลอดทขอมอประทวงเรยกรองสทธตำงๆทคนไทยควรไดรบ

จดทนงตามคะแนน สมยนนเขำจดหองใหนกเรยนนงตำมคะแนนผลกำรสอบเขำและปรบทนงใหมหลงจำก

ทสอบประจ�ำปกำรศกษำปแรก

ในชวงแรกนกเรยนสมทบทงหมดตองอยหองทำย ๆ แตเมอผำนกำรสอบไลปแรกจด

ทนงใหมตำมผลกำรสอบมนกเรยนสมทบหลำยคนกขยบมำอยหองตนๆท�ำใหโรงเรยนจดจ�ำนวน

นกเรยนทจะสงเขำสอบของกระทรวง

5. �������������������� - ���� 8.indd 234 22/2/2554 0:19:14

2๓๕หรญรดศร

ส�ำหรบหอง๑ตอนนนมเพอนทนงหนำผมอยหกคนผมเปนคนทเจดคนทหนงคอสมปอง

สจรตกลคนทสองประชมโฉมฉำยสองคนนผลดกนเปนท๑ท2กนอยสองคนตลอดระยะเวลำ

ทเรยนท๓คอไสวเจรญยทธท๔วระภำนพงศแลวกผองธนศร

กำรจดทนงตำมคะแนนน อำจจะมสวนผลกดนใหพวกเรำขยนเรยนขนเพอจะไดขยบ

ทนงไปขำงหนำบำง แตเรำกไมไดสนใจเรองนเปนพเศษจนเกดกำรชงดชงเดนกน เพยงแตกำร

จดล�ำดบแบบนเปนประโยชนตออำจำรยผสอนซงจะวำงแผนกำรสอนไดวำหองใดจะตองใชวธสอน

อยำงไรทส�ำคญโรงเรยนใชคะแนนของพวกเรำเปนเกณฑในกำรคดเลอกตวแทนประมำณ๑๕0คน

ไปสอบขอสอบกลำงของกระทรวงเพอสอบแขงกบโรงเรยนอนทวประเทศ คนทรตววำมรำยชอ

ตองเปนตวแทนของโรงเรยนกจะยงขยนขนเพอรกษำชอเสยงของโรงเรยนสวนนกเรยนของโรงเรยน

เตรยมทคะแนนไมคอยดกไมตองวตกวำจะไมมทเรยนเพรำะโรงเรยนจะใหสอบขอสอบของหลกสตร

เตรยมปรญญำของธรรมศำสตรและรบเปนนกศกษำหมดทกคน

ปนนเปนปแรกทกระทรวงศกษำเขำมำควบคมและจดระบบกำรศกษำใหมทงหมดใหทก

โรงเรยนมมำตรฐำนเดยวกน เวลำสอบใชขอสอบกลำงเดยวกน นกเรยนทไดทหนงถงหำสบของ

ประเทศกระทรวงฯจะเปดเผยและลงเปนขำวในหนงสอพมพ

ในเวลำนนเมอถงเวลำสอบรวม ธรรมศำสตรและจฬำฯ กกลำยเปนสนำมสอบกลำง

ของโรงเรยนทวกรงเทพฯ มหลำยโรงเรยนหญงชำยมำสอบกนทธรรมศำสตร พวกวยรนกตองม

เขมนมทะเลำะเบำะแวงกนเปนธรรมดำ

พอขอสอบของกระทรวงประกำศผลคะแนนในหนงสอพมพหลำย ๆ ฉบบทงสยำมรฐ

พมพไทยและฉบบอนๆในป2๔9๑ปรำกฏวำล�ำดบท๑-๖เปนนกเรยนโรงเรยนเรำทงหมด

นอกจำกนน ใน๕0คนแรกนมนกเรยนโรงเรยนเรำรวม20-2๑คนเขำไปแลวผมเองคะแนน

ตกลงมำตดอนดบอยท20กวำๆตอนนนทำนผหญงพนศขภมใจในพวกเรำมำกทท�ำชอเสยงให

โรงเรยนเตรยมธรรมศำสตร เมอเรยนจบจำกโรงเรยนเตรยมพวกเรำหลำยคนกตดสนใจเรยนตอ

ธรรมศำสตรเลยผมเองเลอกเรยนคณะบญชตำมแผนพรอมกบเพอนรวมรนอกประมำณ๑0คน

นอกนนเขำกเรยนกฎหมำยกนหมดหลำยคนกไปเขำรฐศำสตรจฬำฯซงเปดเปนรนแรก

มหาวทยาลยถกยด

สมยผม คนทตดสนใจมำเรยนธรรมศำสตรในตอนนน สวนหนงเพรำะไมมกำรบงคบ

ตองเขำหองเรยนคำใชจำยกำรศกษำกถกและสำมำรถหำงำนท�ำไดในระหวำงเรยนโดยเฉพำะวชำ

กฎหมำยในสมยนนมสอนเฉพำะทธรรมศำสตรแหงเดยว บตรหลำนของผทมฐำนะดถำจะเรยน

5. �������������������� - ���� 8.indd 235 22/2/2554 0:19:14

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.2๓๖

กฎหมำยกตองมำเขำเรยนทธรรมศำสตรเมอเขำมำเรยนทนแลวเรำไมมกำรแบงชนชนวรรณะกน

ตำงคนตำงกตงใจเรยนถำจะวดกนกดทผลกำรเรยนหรอควำมดของคนนนๆ

ปทผมเขำมหำวทยำลยนนเปนปทธรรมศำสตรเรมรบนกศกษำมำกกวำทเคยเพรำะเปน

ชวงหลงสงครำม มพวกตกคำงจำกกำรหยดเรยนระหวำงสงครำมกลบมำเรยนกมำก นกเรยนรน

ผมกมำกเฉพำะคณะบญชกมเพอนรวมรนกวำ200คนเขำไปแลวรนเรำไมคอยมรนพใหพบปะ

มำกนกเพรำะมจ�ำนวนนอยและสวนใหญไปท�ำงำนกน

ผมเรยนบญชได ๓ ป จอมพล ป. กยดมหำวทยำลยและตดค�ำวำ “และกำรเมอง”

ออกจำกชอมหำวทยำลยพวกคณะบญชสวนหนงตองไปเรยนกนทจฬำฯเหลำนกศกษำกไมพอใจ

เพรำะเสยศกดศรท�ำใหเรำเดอดรอนกนมำก จงมกำรตอสเรยกรองเอำมหำวทยำลยคน ตอนนน

ผมออกไปท�ำงำนแลวในทสดเรำกสำมำรถกลบไปทธรรมศำสตรไดโดยใชเวลำไมนำนนกสวนใหญ

พวกรนพของเรำหลำยคนกเปนหวเรยวหวแรงส�ำคญในกำรตอสครงน

บงคบฝกงาน

ผมเรมฝกงำนตอนเปนนกศกษำปท2 เพรำะนกศกษำบญชในสมยนนจะถกบงคบ

ใหฝกงำนแลวแตวำเรยนหลกสตร๓หรอ๕ป หลกสตร๓ป กตองเรยนสองปพอขนป ๓

กตองเรยนดวยฝกงำนดวย เมอจบแลวกใหประกำศนยบตรเทยบเทำปรญญำตร ซงวฒกำร

ศกษำเทำนกสำมำรถไปรบรำชกำรไดแลว ถำเรยนตออกสองปพรอมกบฝกงำนดวยกจะไดรบ

ประกำศณยบตรชนสง ซงเทยบเทำปรญญำโท และจะไดเงนเดอนเทำกบคนทจบแพทยเลย คอ

๑๕0บำทสวนคนทจบปรญญำตรจะได90-๑20บำทเทำนน

ในสมยทผมเรยนบญช หลกสตรบญชของธรรมศำสตรออกแบบขนเพอสรำงคนไปเปน

เปนผตรวจสอบบญชสวนหลกสตรของจฬำฯมงจะผลตสมหบญชคอเขำเปนผท�ำเรำเปนผตรวจ

เรยกวำแบงหนำทกนชดเจน

ตอนทเลอกเรยนผมกคดถงเรองนและเหนวำเรำถนดเปนผตรวจสอบมำกกวำ ทส�ำคญ

ทสดคอนกศกษำของธรรมศำสตรถอวำมประสบกำรณท�ำงำนไดตงแตอยป๓แตของจฬำฯตอง

เรยนครบ ๔ ป จงจะไปท�ำงำน ผมมลกสำวคนเดยวเขำไปเลอกเรยนบญชทจฬำ ฯ เพรำะเขำ

ตำมเพอนโรงเรยนเตรยมอดม ในใจเรำมนกฝนนด ๆ เพรำะอยำกใหลกเรยนทเดยวกบเรำ แตก

ตองตำมใจเขำทอยำกเรยนกบเพอนๆของเขำ

ผมคดวำหลกสตรของทงสองแหงในตอนนทดเทยมกนเพยงแตนกศกษำธรรมศำสตร

เขำไปฝกใฝในกำรเมองมำกทกครงทมกำรรฐประหำรมหำวทยำลยธรรมศำสตรมกจะถกปดถกยด

ผปกครองเปนหวงไมนอยหำกลกตวเองจะตองมำเรยนธรรมศำสตรในชวงนน พอมำถงสมยน

5. �������������������� - ���� 8.indd 236 22/2/2554 0:19:14

2๓๗หรญรดศร

กหวงวำลกตองไปเรยนถงทรงสต เคำกเลยมกจะเลอกจฬำฯกน ดวำอกไมนำนรถไฟฟำสำยสแดง

ทเรำก�ำลงเจรจำกบญปนกจะขยำยไปถงธรรมศำสตรรงสตของเรำแลว ตองขอบคณศษยเกำของ

เรำทมสวนชวยในกำรผลกดนเรองนเพรำะโครงกำรเดมมนไปไมถง

กลบมำทสมยผมเรยนดกวำนกศกษำธรรมศำสตรในสมยนนสวนใหญลวนจ�ำเปนตอง

ท�ำงำนหำรำยไดพเศษ กำรจดตำรำงเรยนทธรรมศำสตรจงเออแกกำรท�ำงำนไปดวยเรยนไปดวย

มำกกวำทอน และแมแตอำจำรยผทรงคณวฒแทบทกทำนทมำสอนในธรรมศำสตรทำนกม

ภำระหนำทในตอนกลำงวนเหมอนกน อำจำรยประจ�ำมนอยกวำอำจำรยรบเชญ ดงนนจงมเพยง

ไมกวชำเทำนนทท�ำกำรเรยนกำรสอนตอนกลำงวน

กำรบงคบใหฝกงำนของคณะบญชของธรรมศำสตรนนท�ำใหเรำไดเปรยบกวำทอน

เพรำะเปนกำรสรำงประสบกำรณไดลองใชวชำทเรยนมำไปแกปญหำในกำรท�ำงำนจรง ๆ จงม

ควำมเขำใจลกซงกวำ

ตอนป ๓ ผมไปฝกงำนทส�ำนกตรวจสอบบญชของอำจำรยยกตณ ถลำงพอเรยนจบ

ผมกไปท�ำงำนธนำคำรอย ๖ เดอน จำกนนกไปเปนสมหบญชทหนงสอพมพบำงกอกโพสต

ตอนนนเขำมผจดกำรเปนคนไทยแตพดภำษำองกฤษคลองสวนตวบรรณำธกำรและผจดกำรใหญ

เปนฝรงมงำนทตองท�ำมทงเปนภำษำไทยบำงและภำษำองกฤษบำงพอมเวลำวำงกไปเปนตวเตอร

ใหรนนองทธรรมศำสตร

เรยนจบท�างาน

หลงจำกเรยนจบผมตดเกณฑทหำรอย๖เดอนเพรำะไมไดเรยนร.ด.ตอนนนตองไปอย

ทกองพนทหำรมำแถวบำงกระบอเมอออกมำแลวกไปท�ำงำนทกำรรถไฟจนเกษยณ

ในป2๔9๖ระหวำงทท�ำงำนกำรรถไฟไดปกวำๆ ผมสอบไดทนของประเทศสหรฐอเมรกำ

ไปเรยนMBA ทมหำวทยำลยเพนซลเวเนย อยรำวปกวำ กจบกลบมำเปนหวหนำแผนกบญช

ของกำรรถไฟ และไดเปนอำจำรยพเศษในคณะบญชธรรมศำสตร จะวำไปแลว ชวตผมตงแต

เขำโรงเรยนเตรยมฯมำ นอกจำกชวงทไปเรยนเมองนอกแลวกมควำมผกพนกบธรรมศำสตร

มำโดยตลอดจนกระทงป2๕29ทผมตองหยดสอนเพรำะเมอไดต�ำแหนงผวำกำรรถไฟมงำนเยอะ

จนปลกตวมำสอนล�ำบำก

ผมเปนผวำกำรรถไฟอยประมำณ 2 ป ผมกลำออก เพรำะเหนอยใจกบกำรรบมอ

กบนกกำรเมองทคอยสงใหหำผลประโยชนในโครงกำรตำง ๆ ของกำรรถไฟ พอดตอนนนทำง

คณะบญชกทำบทำมใหกลบไปเปนกรรมกำรผทรงคณวฒของคณะผมจงกลบเขำคณะพำณชยศำตร

และกำรบญชมหำวทยำลยธรรมศำสตร และท�ำหนำทตำง ๆ หนำทสดทำยกรรมกำรประจ�ำคณะ

5. �������������������� - ���� 8.indd 237 22/2/2554 0:19:14

ประวตศำสตรบอกเลำต.ม.ธ.ก.2๓8

มำจนกระทงผมไดเปนรบโปรดเกลำฯแตงตงเปนกรรมกำรผทรงคณวฒสภำมหำวทยำลยธรรมศำสตร

ผมจงขอลำออกจำกกรรมกำรประจ�ำคณะ หลกเลยงผลประโยชนทบซอนและไดรบโปรดเกลำฯ

แตงตงเปนกรรมกำรสภำมหำวทยำลยจนถงปจจบน

ในสวนของเพอนรวมรนเตรยมรน 8 พวกเรำกยงมกำรตดตอสมพนธกนด เมอกอน

พบปะสงสรรคกนทกสำมเดอนแตตอนนกำรพบปะกลดนอยลงเหลอทกหกเดอนเพรำะชกจะแยๆ

กนทกคน

การเปลยนแปลงทธรรมศาสตร

ผมเหนธรรมศำสตรมควำมเปลยนแปลงไปในทำงทดมำโดยตลอดผบรหำรมหำวทยำลย

กท�ำงำนกนเตมทจำกกำรจดล�ำดบของภำยนอกเรำกอยในต�ำแหนงทดขนเรอยๆบทบำทของเรำ

มควำมชดเจนมำนำนแลวคอเรำเนนผลตคนดเขำสสงคม

ถำจะพดถงเรองคณภำพกำรศกษำจรงๆแลวเรำตองใหคนอนเขำบอกเพรำะกำรทเรำพด

เองมนไมมน�ำหนก ตอนนเรำอำจจะเสยเปรยบทมคณะทเกดใหมมำกมำย มนกอำจจะยงไมเขำท

เขำทำงเทำกบของคนอนทเขำมมำนำนหลำยปแลว กำรทคณะเกดใหมของเรำพวกนจะสรำง

ควำมเปนเลศไดมนตองใชเวลำพอสมควรกตองใหเวลำเรำไดพฒนำไปเรอยๆกอน

ชาว ต.ม.ธ.ก. ถงธรรมศาสตร

พวกเรำชำวต.ม.ธ.ก.กยงรกและเปนหวงมหำวทยำลยตอนนพวกเรำบำงทำนกมบทบำท

อยำงมำกในมลนธปรดพนมยงคซงมงมนพยำยำมเผยแพรคณงำมควำมดของทำนผประศำสนกำร

และของมหำวทยำลยเรำพยำยำมสรำงธรรมศำสตรใหเปนสถำบนทอยในควำมนกคดของนกเรยน

มธยมใหเปนตวเลอกอนดบหนงของคนทคดจะเรยนตอมหำวทยำลยใหเปนควำมฝนของเขำทจะ

มำเรยนธรรมศำสตร

ตอนนเรองอนดบในประเทศของเรำกดอยแตในระดบนำนำชำตเรำยงตองพฒนำอกมำก

และยงมคณะเกดใหมมำกเรำกตองใหเวลำกบเขำในกำรพฒนำใหทนคณะทมมำนำนแลวดวยทส�ำคญ

เรำตองไมลมจตวญญำณของธรรมศำสตร ตองไมลมวำเรำรกธรรมศำสตรเพรำะธรรมศำสตรสอน

ใหเรำรกประชำชน

5. �������������������� - ���� 8.indd 238 22/2/2554 0:19:14

กวาจะเปน ประวตศาสตรบอกเลา ต.ม.ธ.ก.

หลงจากทประวตศาสตรบอกเลาทงหมดถกรอยเรยงเปนรปเลมสวยงามผมกเพงรตววา

งานชนนนบเปนงานเขยนทยาวทสดเทาทเคยเขยนมาในชวตเมอเปดดแตละหนาอานสงทรอยเรยง

ผานค�าบอกเลาของ“รนพธรรมศาสตร”ทงหลายผมนกถงบรรยากาศในการเกบรวบรวมขอมลเหลา

นนและอยากจะเลาถงเบองหลงและกระบวนการหาขอมลของทมงานหอจดหมายเหตธรรมศาสตร

ตงแตเรมแรกจนส�าเรจ

เมอแรกทไดรบการชกชวนจากคณวารณ (พพน) ผมรสกยนดและเปนเกยรตอยางมาก

แตกออกจะประหมาเลกนอยทไดรบความไววางใจจากหอจดหมายเหตพพนบอกวาสาเหตทเลอก

ผมมาท�างานนนอกจากเพราะผมเปน “รนนอง” ของผทเราจะสมภาษณแลว เหตผลอกอยางก

เพราะเคยไดอานหนงสอ “ไปตอเองนะ” ซงเปนงานทผมไดเรยบเรยงชวประวตของทนายสมชาย

นละไพจตร ซงถกลกพาตวไปโดยเจาหนาทต�ารวจ ในตอนนนผมตองใชเวลาประมาณ ๔ เดอน

ในการตะลยสมภาษณญาตพนองลกความของคณสมชายบางทานเพอนรวมงานในสภาทนายความ

เพอนสมยเรยนต�ารวจรวมไปถงลกๆของคณสมชายและคณองคณานละไพจตรภรรยาทตอส

เรยกรองความยตธรรมใหสามโดยผมไดตดตามคณองคณาลงไปสงเกตการณและพบเจอผคนทเคยได

รบความชวยเหลอจากคณสมชายซงมตงแต สว. ไปจนถงผตองหาในเรอนจ�าจงหวดนราธวาส

จากการไดพดคยกบคนทเคยสมผสคณสมชายอยางใกลชด ไดดและไดฟงคลปเสยงสดทายท

คณสมชายไปพดไมกวนกอนหายตวไป ท�าใหผมมองเหนตวตนของเขาผานค�าบอกเลาของคนอน

และรอยเรยงจนกลายเปนชวประวตของคณสมชายได จากประสบการณงานนท�าใหผมคดวา ถา

ผมเขยนประวตของคนทไมอยใหสมภาษณแลวได กควรจะเขยนประวตของคนทยงอยไดโดยไมม

ปญหาเชนกน

แตไมวาจะมขอไดเปรยบกวางานทแลวอยางไร ความกงวลในเรองชองวางระหวางวย

ระหวางผมและผใหสมภาษณกยงคงอยลกๆเพราะเมอดตวเลขแลวผมคงมอายพอๆกบหลาน

คนเลกทสดของ“รนพ”หลายทานนเทานนจะท�าอยางไรใหพวกทานเปดใจพดคยถงอดตอนมสสน

ของพวกเขา

เพอนของผมคนหนงบอกวา การสมภาษณทดนนเรมตนจากการท�าใหผถกสมภาษณ

ตกหลมรกเราในเวลาอนรวดเรว

6. ��������.indd 239 22/2/2554 0:20:56

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.2๔0

เตรยมการใหญ

ในขนเตรยมการนน สงทส�าคญทสดกคอ การเลอกหวเรอง และวางจดประสงคของ

การท�าประวตบอกเลาวา เราตองการใหเขาเลาอะไร ในกรณนคณวารณและคณดาวเรอง ไดรบ

นโยบายจากทานอธการบด ศ.ดร. สรพล นตไกรพจน มาอยางชดเจนวา ธรรมศาสตร ตองการ

เรองเลาเกยวกบแผนกเตรยมปรญญามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง จากบรรดาศษย

เกาทยงรกธรรมศาสตรอยางไมเสอมคลายและหลายทานยงคงมารวมงานในวาระส�าคญของมหาลย

อยางตอเนองแมจะมอายเลย๘0ปกนแลว

เมอโจทยชดการท�างานกงายขนเปนล�าดบ งานในขนตอไปนนกคอ การศกษาเอกสาร

เบองตนเกยวกบ ต.ม.ธ.ก. เทาทม ในกรณนนบวาโชคดเพราะขอมลแทบทงหมดมอยในหอ

จดหมายเหตธรรมศาสตรของเราอยแลว ขอมลทพบปรากฏอยในเอกสารซงเปนวารสารราย

สะดวกทบรรดาชาว ต.ม.ธ.ก. ไดเขยนและจดพมพขนเองในวาระการรวมตวประจ�าปครงใหญ ๆ

ของรนตาง ๆ เชน งานครบรอบ ๓0 ป หรอ ๕0 ป และปรากฏอยประปรายในหนงสอเกยว

กบประวตมหาวทยาลย ซงหอจดหมายเหตไดรวมรวมไว ขนตอนนจะชวยใหเราเหนทศทาง

ของงานทเราจะตองท�าตอเพราะท�าใหเราเหนภาพใหญของเรองราวทงหมดคราว ๆ และชวยแยก

ขอมลท“รแลว”และขอมลท“อยากรอก”ออกจากกนและเมอเราเหนแลววาขอมลทเราตองการ

เพมเตมคออะไรขนตอนตอไปกคอการวางโครงรางของชดค�าถามเพอดงขอมลเชงลกทจะตอบสนอง

วตถประสงคของโครงการ

การตงค�าถามทดสามารถชวยใหงานสมภาษณและการเรยบเรยงงายขนชดค�าถามทด

จะตองสามารถเปนโครงเรองในการเรยบเรยงไดแลวครงหนงการจดล�าดบเวลาและเหตการณตงแต

ขนตอนการตงค�าถามนจะยงชวยใหการท�างานขนตอไปสะดวกโยธนกวาเดมยงเปนการสมภาษณ

คนหลายคนดวยแลวการจดการกบค�าถามอยางเปนระบบจะท�าใหเราสามารถจดชดขอมลทเกยว

โยงกนจากคนหลายคนมาสงเคราะหรวมกนไดอยางไมเปลองแรงมากเกนไป และชวยลดอาการ

“เมาขอมล”ไดชะงดยงนก

คนหาเปาหมาย

เมอเราศกษาขอมลและเตรยมชดค�าถามเสรจแลวขนตอนตอไปกคอการเลอกคนทจะมา

ใหขอมลกบเราตอไปซงในแตละกรณกมวธการเลอกเปาหมายตางกนไปเชนถาเรารอยแลววาม

คนทรเรองนอยสามคนเรากอาจเลอกคนใดคนหนงหรอสมภาษณเสยทงสามคนเลยกไดแตในกรณ

ของต.ม.ธ.ก.มศษยเกาเหลออยหลายรอยคนจากราว๖000คนแตละทานลวนมอาย๘0ปขนไป

เราตองการความชวยเหลอจากคนวงใน ซงรวา ควรสมภาษณใครบาง ใครมขอมล ใครเคยผาน

6. ��������.indd 240 22/2/2554 0:20:56

2๔1กวาจะเปนประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.

เหตการณส�าคญ ใครยงจ�าได และทส�าคญทสดคอ ใครยงแขงแรงพอทจะเลาได โดยในขนตอนน

ทมงานหอจดหมายเหตไดรบความชวยเหลอจากคนวงในอยางประธานต.ม.ธ.ก.รนตางๆและ

ชมรมต.ม.ธ.ก.สมพนธซงไดแนะน�าบคคลทจะมาใหขอมลรวมถงชองทางตดตอแกหอจดหมาย

เหตฯ เปนอยางด และเมอไดรายชอมาแลวคณดาวเรอง เจาหนาทประสานงานโครงการฯ จงได

เรมสงจดหมายขออนญาตสมภาษณพรอมสงตวอยางค�าถามไปใหผเลาเรองของเราไดพจารณา

การสงตวอยางค�าถามไปใหเปาหมายกอนด�าเนนการสมภาษณเปนการชวยท�าใหผใหสมภาษณ

มเวลาตระเตรยมขอมลเทาทเขาจ�าไดและหลกฐานตางๆ ทเขามไดครบถวนรเขารเราสมภาษณ

รอยครงสนกรอยครา

ขนตอนตอมาผมซงเปนผสมภาษณกตองเตรยมตวเองดวยการศกษาประวตคราวๆ ของ

แหลงขอมลวาแตละทานมเพศอายอาชพใดกนบาง เคยมเกยรตประวตอยางไร เคยพด เขยน

หรอใหสมภาษณเกยวกบเรองนทไหนมากอนบาง ทงนเพราะ รเขารเรา สมภาษณรอยครง

สนกรอยครง

การศกษาขอมลเบองตนท�าใหผมไดตระหนกเปนครงแรกวา กลมคนทผมก�าลงจะได

สมภาษณในโครงการน นาจะเปนกลมท “ไฮโซ” ทสดเทาทเคยสมภาษณมาดวย เพราะแตละ

ทานทไดรบเลอกใหเปนตวแทนของรนลวนเปนคนทประสบความส�าเรจในอาชพการงานอยางสง

ทงสน มทงราชนกล ขาราชการชนผใหญระดบอดตรฐมนตรกหลายทาน ผพพากษาตงแตศาล

ชนตนไปจนถงศาลฎกาอดตส.ส.อดตส.ว.คณหญงนกธรกจอดตเอกอครราชทตอดตปลดกระทรวง

นายพลและอกมากมายนอกจากเรองทเราจบจากธรรมศาสตรเหมอนกนแลวค�าน�าหนานามของ

แตละทานกท�าใหผมอดเกรงไมได

ความเกรงของผมหมดไปเมอไดพบและสมผสตวตนของชาวต.ม.ธ.ก.ผมตองขอกราบ

ขอบพระคณทกทานมาณโอกาสนทใหความเมตตาและความเปนกนเองกบทมงานหอจดหมายเหต

ธรรมศาสตรเปนอยางมาก บางทานถงกบยนกรานใหผมเรยกหาวาพ ท�าใหความประหมาเกรง

ทงมวลของผมหายไปโดยสนเชง ยงเมอแตละทานไดเลาเรองในวยเยาว แวบหนง ทกคนเหมอน

กลบไปเปนวยรนอกครง ภาพเหตการณทถกเลาออกมาฉายชดอยตรงหนาเหมอนผฟงอยางเราได

รวมอยในเหตการณดวย

แตละเรองทแตละทานเลานนถาเปนภาพยนตรกตองบอกวาครบรสจรงๆมทงแอคชน

มทงดรามาโรแมนซสยองขวญและผจญภยยงไดฟงกท�าใหผมตดสนใจไดตงแตเรมแรกวาจะเรยบ

เรยงประวตศาสตรบอกเลาชดนใหใกลเคยงกบสงทผมฟงมาทสด ใหเหมอนกบแตละทานเลาเรอง

ราวเหลานนดวยตวเองโดยอาจจะมถอยค�าหรอส�านวนทตางยคกนปนเขาไปบาง เพราะผมหมายใจ

จะสงสารทยอยงายส�าหรบเดกธรรมศาสตรรนใหม ๆ เพอใหพวกเขาไดรบรประวตศาสตรหนาน

6. ��������.indd 241 22/2/2554 0:20:56

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.2๔2

ของธรรมศาสตรบาง การเรยบเรยงเรองสนกแบบนดวยภาษาวชาการอาจจะเปนเหมอนการเตมน�า

เปลาลงไปในน�าซปทเขมขนก�าลงด

กลบมาพดถงการศกษาแหลงขอมล โดยปกตเมอจะสมภาษณใครสกคน ผมจะตอง

“จบทาง”ใหไดวาคนทผมก�าลงจะตองสมภาษณนนเปนคนอยางไรชอบหรอไมชอบอะไรเขาเปน

พระเอก พระรองหรอผรายในเรองเลา มขอหามอะไรทควรรหรอไม บางกรณอาจจะตองศกษา

ทศนคตทางการเมองหรอทศนคตตอประเดนส�าคญตางๆในสงคมขณะนนเขาคนเคยกบเครอง

อดเสยงกลองถายรปหรออปกรณในการท�างานของเราหรอเปลาสงเหลานจ�าเปนตอการด�าเนน

การสมภาษณทราบรน สรางบรรยากาศการคยทถกคอและท�าใหขอมลเบองลกเบองหลงหลงไหล

ออกมาอยางทเราตองการ

ขอมลทเราตองรเปนพนฐานกเชนถาเขาเปนนกวชาการหรอเปนผมชอเสยง เขาอาจ

เคยใหสมภาษณดวยประเดนเดยวกนมาหลายครงหลายหนและบางทานกอาจจะเบอหนายกบค�าถาม

เดม ๆ ผมเคยมเพอนทตองไปสมภาษณบคคลส�าคญทานหนง แคถามไปไดสามค�าถามแรกทาน

กยนหนงสอใหสามเลม บอกวา “อานจบแลวคอยมาคยกนใหม” จากนนกเดนออกจากหองปลอย

ใหเพอนผมท�าหนาเหวอไปสองนาท และเหวอตอไปอกหลายวนเมอไดรวานอกจากค�าถามสามค�า

แรกจะมอยในหนงสอทใหมาแลว อกสบกวาค�าถามทคดวาจะถามตอ ทานกไดตอบไวในหนงสอท

ใหมาอยางครบถวนจรงๆ

ในกรณของ ต.ม.ธ.ก. หลายทานเปนผมชอเสยงในอาชพการงานของตน มลกศษย

ลกหามากมายซงอาจจะไดท�าหนงสอประวตของทานเหลานคราวๆ หรอเคยพดถงความประทบใจ

ทไดท�างานหรอเรยนรงานจากทานหากเราไดศกษาขอมลตรงนมากอนนอกจากจะสามารถประหยด

เวลาไมถามค�าถามซ�าซากแลว ยงสามารถสรางความรสกทดตอกนไดในเบองตน เพราะมนเปน

การแสดงใหเหนวาเราสนใจขอมลของทานจรงๆ

ขอมลเหลานมสองประเภทคอ ขอมลทจากเวบไซตของกเกลโดยเฉพาะบางทานท

คอนขางมชอเสยง และขอมลอกสวนหนงอาจตองถามเพอนฝงคนใกลชด ลก ลกศษย ลกนอง

และคนทแนะน�าใหเราไปสมภาษณทาน

ขอมลรวมสมย

การเตรยมตวทส�าคญทสดอยางหนงกคอ การศกษาเหตการณรวมสมยทเกยวของ

กบประเดนทเราจะสมภาษณ เชน น�าทวมใหญป 2๔๘๕ สงครามโลกครงทสอง วนทญปนยก

พลขนบกการเรยกรองดนแดนเหตการณทางการเมองตางๆเชนการเปลยนแปลงการปกครอง

การปฏวตการกอกบฎวกฤตเศรษฐกจกรณสวรรคตประวตการกอตงมหาวทยาลยหลกหกประการ

6. ��������.indd 242 22/2/2554 0:20:56

2๔๓กวาจะเปนประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.

รฐนยมหรอกระทงเพลงหนงแฟชนในสมยทเกยวของกบประวตศาสตรบอกเลาชวงทเราตองการ

นอกจากจะท�าใหเราสามารถถามตอยอดค�าถามไดอยางละเอยดและตรงประเดนแลว ยงสามารถ

ชวยสรางบรรยากาศของการคยทท�าใหเขารสกวา“ถกคอ”ยงเรารมากเขากยงเลาไดลกซงขนแต

ตองจ�าไววาอยาลมตวจนเรากลายเปนฝายพดใหเขาฟงเพราะบางทเราอาจเกบกดความรสกอยาก

โชวพาวโชวภมไมไดซงในบางกรณอาจท�าใหเขาเกดความรสกประมาณวา“ถารมากขนาดนฉนก

คงไมตองเลาแลวกระมง”

นอกจากนนการศกษาบคคลส�าคญรวมสมยกมประโยชนอยางมากเชนกน เชน ในกรณ

ของประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.กเรองราวเกยวกบทานอาจารยปรดและจอมพลป.พบลสงคราม

เปนสงทตองรไวกอนแลว การแสดงอาการวาไมรขอมลส�าคญขนาดนอาจท�าลายบรรยากาศ

การสนทนาทงหมดไปไดในพรบตา นอกจากนนบคคลรวมสมยอน ๆ อยางเชน ครเออ

แหงวงสนทราภรณ หรอคนดงในรนทอาจจะเสยชวตไปแลวอยางสองพนองตระกลวรดลก กเปน

สงทควรรเอาไว

จากประสบการณสวนตว การศกษาขอมลรวมสมยน จะชวยลดชองวางทมระหวางเรา

กบผทเราสมภาษณทงในแงวยวฒคณวฒและท�าใหเกดความรสกวาเปนพวกเดยวกนในกรณน

ผมเปนศษยเกาสถาบนเดยวกบพวกคณตาคณยายทงหลาย แคสถานะนกท�าใหเขาเปดใจในระดบ

หนงแลวยงคยเหตการณในอดตไดดวยกยงท�าใหการสนทนามรสชาตมากขน

ถาเปนกรณอนกควรพยายามหาจดเชอมโยงระหวางเรากบผถกสมภาษณนใหพบ เชน

เขาอาจจะเปนคนบานเดยวกบเรา ชอบอานนยายก�าลงภายในเหมอนเรา หรอกนมงสวรตเหมอน

เราหรอชอบแมวเบอหมาบาปลาคารฟเกลยดอะคาเดมแฟนตาเซยชอบเดอะสตารเบอดารา

เกาหลหรอกระทงตดชองแพนดาแชนนอลเหมอนกบปาของเราผมกเคยใชเปนจดเชอมโยงมาแลว

อนนตองใชไหวพรบและการสงเกตการณสภาพแวดลอมหรอการแตงตวของเขาเชนเขาไปในบาน

แลวเหนรปหมาแขวนเตมผนงไปหมด การเรมบทสนทนาหลงจากการสวสดดวยเรองหมากเปน

การเรมตนทดขอแตวาใหมสตดงเขาและเราเขาเรองไดในเวลาอนรวดเรวกพอ

นดหมาย

ขนตอนตอมาหลงจากทเราไดเตรยมตวเปนอยางดแลวกคอการนดหมายวนเวลาและ

สถานททจะสมภาษณซงจะตองเนนไปทความสะดวกของเขา แตกตองไมล�าบากเราจนเกนไป

ผมแนะน�าใหเลอกทเงยบ ๆ คอนขางมความเปนสวนตว อากาศไมรอนไมหนาวจนเกนไปมแสง

มากพอ(หากตองการถายรป) เวลาทเรานดจะตองเผอเวลาเดนทางของเราดวยหากบานของ

ผใหสมภาษณอยไกลจากเรา ทส�าคญคอตองมการคอนเฟรมการนดหมายกอนวนสมภาษณหนง

6. ��������.indd 243 22/2/2554 0:20:56

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.2๔๔

วนทกครงเปนการกนทงเขาและเราลมในกรณของต.ม.ธ.ก.นนเคยมอยครงหนงวนทเราโทรไป

ยนยนการสมภาษณกไดรบขาววาผใหสมภาษณของเราตนเตนจนความดนขนตองเขาโรงพยาบาล

และตองเลอนนดในทสด หรอในบางกรณกอาจตองค�านงเผอไปถงเหตการณในครอบครวของ

เขาเชนคสมรสไมสบายลกกลบมาจากเมองนอกหรอหลานรบปรญญาเปนตน

เนองจากผใหสมภาษณแตละทานเปนผสงอายจงอาจมปญหาสขภาพตาง ๆ กนไป

บางทานใหเราสมภาษณเสรจไดไมเทาไหรกลมปวย และมอยครงหนง ขณะทผมและคณดาวเรอง

ก�าลงสมภาษณอยนนมโทรศพทเขามาหาบคคลทเราก�าลงสมภาษณเราไดยนแตวา“คณ...(ซงเรา

เพงสมภาษณไปไดไมกวน)...เสยแลว” พวกเราเกอบสงหรดไปให แตดวาพวกเราฉกใจโทรศพท

ไปถามลกสาวทานวา “คณ...สบายดไหมคะ” พอลกสาวตอบวาสบายดเราถงไดรวา เปนคน

ละคนกน

ในเรองการจากไปของเพอนรวมรนของชาวต.ม.ธ.ก.นนสงทสะเทอนใจผมทสดกคอ

เวลาททมหอจดหมายเหตฯ ไปสงเกตการณในงานเลยงรน(โดยเฉพาะรน ๓) เราไดเหนการยน

ไวอาลยใหเพอนทเสยชวตไปในแตละชวงป ท�าใหสะทอนใจเปนอยางมากและยงเหนความจ�าเปน

และความเรงดวนของการท�าโครงการน หลงจากทเราสมภาษณบคคลทไดเลอกสรรครบตาม

จ�านวนทไดตงไว เหตการณทกลววาจะเกด ในทสดกเกดขน คณตาสวรรณ ดาราวงษ รน ๗

ทเราไดสมภาษณไวเปนคนสดทายกไดจากพวกเราไปในวนทผมเรยบเรยงประวตของทานเสรจพอด

เราไดตดตอภรรยาทานเพอน�าประวตไปพมพแจกในงานพระราชทานเพลงศพดวย

เขาหาเปาหมาย

กลบมาเลาถงการท�างานตอดกวา เมอถงวนสมภาษณ ผมแนะน�าวาควรรบประทาน

อาหารเชาใหเรยบรอย ท�าธระสวนตวใหเสรจกอนเขาหองสมภาษณ กรณทสมภาษณผสงอาย

แบบน พยายามหาโอกาสใหทานไดเบรกเขาหองน�า ดมน�าพกหลงแลวแตวาทานไหนจะแสดง

ปฏกรยาวามความตองการอยางไร ซงในขอนตองอาศยการสงเกตเอาเอง เพราะบางทในขณะ

ทเราเกรงใจทาน ทานกเกรงใจเราจนไมกลาเปลยนอรยาบทเชนกน ทงนตองดจงหวะของการพด

คยดวยวาก�าลงลนไหล หรอวาก�าลงตดขด ถาเราออกปากใหทานไปเขาหองน�าขณะทเรองราว

ก�าลงพรงพรออกมาขากลบมาจากหองน�าเรองอาจหายไปเจดสบเปอรเซนตแลวในทางกลบกนถา

บทสนทนาก�าลงตดขดการเปลยนอรยาบทอาจไปกระตนตอมความจ�าและชวยใหเกดความลนไหล

มากขน

สงทส�าคญทสดของทสดกคอ เขาสายไดแตเราหามสายโดยเดดขาด หากมอบตเหต

จรงๆกตองโทรศพทไปแจงเปนระยะวาเกดอะไรขนมาถงไหนแลวหามปดโทรศพทหน(แตระหวาง

6. ��������.indd 244 22/2/2554 0:20:56

2๔๕กวาจะเปนประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.

การสมภาษณอยาลมปดเสยงโทรศพทเปนอนขาด) ทงนกอนออกจากบานควรตรวจสอบอปกรณ

การท�างานท�ามาหากนทงมวลของเราเชนเครองบนทกเสยงกลองถายรปแบตเตอรหรออปกรณ

ส�ารองทงหลายนอกจากนยงตองส�ารวจบคลคภาพตวเองใหดดแปนทประทบใจ

จากประสบการณสวนตวท�าใหไดขอสรปวาในการสมภาษณทกครงควรมอปกรณบนทก

เสยงสองเครองขนไป เพราะขนาดในทมของเรามเครองอดถงสามเครองกยงเคยพลาดพรอมกน

ทงสามเครองมาแลว ดวามขอมลส�ารองชวยไวได นอกจากนนกยงตองศกษาวาผใหสมภาษณ

ของเรามปฏกรยากบเครองมอของเราอยางไร บางคนอาจไมคนเคยกบเครองมอเหลานและ

อาจรสกเกรงจนพลอยนกเรองราวตางๆไมออกทขาดไมไดกคอโพยค�าถามใบเลกๆสมดบนทก

และปากกาไวจดหวขอตางๆ

ส�าหรบคนทถนดจะจดกจด สวนผมนนชอบมองตาผใหสมภาษณ และไมคอยถนดจด

อยางรนแรงสงทผมจะจดสวนใหญจะเปนค�าถามทตองรอถามตอนทายหรอค�าส�าคญทปรากฏใน

บทสนทนา เชน หวเรองหรอชอเหตการณ สถานท ทอยนอกค�าถามทเราเตรยมมา วนททเกด

เหตการณทเขาก�าลงเลา หรอถาเขาจ�าวนทไมไดอยางนอยกตองใหเขาประมาณชวงเวลาทเกด

เหตการณทก�าลงเลานน และบางครงสงทเขาเลาอาจไมตรงกบสงทเราอานมา กอาจจะตองลอง

ตองซกเพมเพอตรวจสอบความนาเชอถอ โดยพจารณาจากต�าแหนงของเขาในเรอง เชน เขาเปน

คนประสบเหตโดยตรง หรอไดยนคนอนเลามาอกท แลวเทยบกบขอมลทเรามวาสวนไหนม

ความนาเชอถอมากกวากน

อกสวนทส�าคญทสดกคอ ชอบคคลทเขากลาวถง เพราะเวลาถอดเทปสวนนมกจะ

เปนสวนทฟงไมออกมากทสด ตองถามกระทงตวสะกด หรอถาบคคลทถกพาดพงเปนผหญงอาจ

ตองถามนามสกลกอนและหลงแตงงานดวยทงนตองระมดระวงเรองการกลาวพาดพงอยสกหนอย

เพราะบางทกอาจกลายเปนการหมนประมาทหรอหมนเบองสง ยงคนทเราสมภาษณมสถานะ

ไฮโซเทาไหร บคคลและเรองราวทเขากลาวพาดพงกจะยง “ไฮโซ” และ “เอกซคลซฟ” เทานน

ยงเปนเรองทเขา“เคลม”วามเขารอยคนเดยวหรอไดยนมากบหหรอฯลฯยงตรวจสอบยาก

และมความสมเสยงตอการหมนฯลฯเปนอยางมาก

เผดจศก

กอนอนเราตองแนะน�าตวเองอกครง รวมถงวตถประสงคของโครงการ และขนตอน

ตางๆในการเกบและเผยแพรขอมลใหชดเจนจากนนขออนญาตบนทกเสยงท�าความเขาใจในเบอง

ตนและเมอจะเรมตนค�าถามแรกใหบอกกบตวเองใหเขาใจเสยกอนวาวนนเรามาฟงไมใชมาพด

การสมภาษณทดคอผฟงทด โดยสวนตวผมคดวาเราควรมสมาธกบเรองทก�าลงคยกนอยและ

6. ��������.indd 245 22/2/2554 0:20:56

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.2๔๖

ควรสบตาผพดเปนระยะๆสงทแสดงวาเราฟงอยางสนใจทผใหสมภาษณจะรบรไดกคอเสยงแสดง

ปฏกรยาโตตอบเชนโอโหออเอออมโอวออฯอฯของเราทคอยเสรมสงทเขาพดการหวเราะ

และรองไหไปกบคนทเราสมภาษณ คอสงทอาจจะท�าใหเราไดขอมลลกกวาคนทเคยสมภาษณ

เขามากอนเรายงเราฟงมากกเหมอนเปนแมเหลกดดขอมลออกมา

การหาว สปหงก ดนาฬกา เปนสงทไมพงกระท�า เพราะถาเราแสดงพฤตกรรมทสอวา

ไมสนใจหรอ“สนใจนอย”เมอไหรเขาเองกหมดอารมณเลาเหมอนกนในกรณของต.ม.ธ.ก.น

การตงใจฟงเปนสงทท�าไดงายมาก เนองจากเรองราวสวนใหญนนสนกสนานนาสนใจเปนอยาง

มากผสงอายในโครงการนทกทานลวนเปนผทประสบความส�าเรจในชวตการงานอยางสงในสายงาน

ของตวเอง ทกทานลวนเตมใจในการเลาใหฟงอยแลว เพราะมนเปนความภมใจในชวตของเขา

เรองเลาวรกรรมต�านานยงแจมชดอยในความทรงจ�า แตปญหาของคนวยนคอหาคนนงฟงไดยาก

ลกหลานบางคนกอาจฟงเรองเหลานมาเปนรอยครงแลวเมอไดผฟงสดใหมอยางเราพวกทานกม

พลงอยากเลาไมแพเราทอยากฟง

ในการสมภาษณ “ผใหญ” สวนใหญ สงทท�าไดยากทสดกคอการคมประเดนอยาให

“นอกเรอง” เพราะเราจะเกรงใจจนไมกลาตดบทเปลยนเรอง ในสวนนตองอาศยประสบการณใน

การหาจงหวะวกกลบเขาเรอง ซงกลเมดทเคยใชไดผลอาจไมไดผลเสมอไปเมอเจอกบผให

สมภาษณบางทานทคนเคยกบการเปนผพดมากกวาการเปนผฟง และในทายทสดขอมลทเกนมา

นจะท�าใหผเรยบเรยงตองเหนอยเองเวลาถอดเทปหรอเรยบเรยงขอมล จนเกดอาการ “เมาขอมล”

ดงทกลาวไวขางตน

ในบางครงกมความจ�าเปนทจะตองปลอยใหเขาพดในสงทเขาอยากพดเพราะการตดบท

แบบผดจงหวะนนเปนการ“ขดคอ”“ขดใจ”และเราจะกลายเปนอะไรท“ขดหขดตา”เขาไปเสยหมด

จะท�าใหอารมณทอตสาหปมาตลอดนนเสยไปพยายามหาจงหวะทเขาหยดพดเพอนกอะไร(ทนอก

เรองนน) แลวขมวดประเดนใหเขาเรองของเรา หรอในกรณทเขาพดเขาเรองอยแตเรามค�าถาม

ในประเดนทเขาพดอยกควรถามเสยเลยทเดยวใหจบเปนเรอง ๆ ไป ถาแทรกไมไดหรอเรองเลา

ก�าลงเลอนไหลไมควรแกการขดกจดค�าถามไวถามตอนทาย แตแนะน�าใหถามใหเสรจจะดกวา

กนมาก เพราะนอกจากจะงายตอการเรยบเรยงแลว การถามเพมเตมยงเปนหลกฐานชนเอกท

แสดงใหเขาเหนวาเราตงใจฟงเรองทเขาเลาจรงๆ

เราตองมสตทบทวนประเดนเสมอวา สงทเราถามไปเขาไดตอบครบถวนและชดเจน

หรอยง ถายงไมเคลยรกตองจบความใหดวาเขาตอบอะไรมาบางแลว ยงขาดอะไรอย ทส�าคญ

คอตองทวนสงทเขาพดอยางสน ๆ เปนระยะ ๆ เพอใหแนใจวาเขาใจตรงกน ตองท�าใจไวกอนวา

แมเราจะไดศกษาขอมลตาง ๆ ของเขามาพอสมควรแลวแตกตองสงเกตน�าเสยง สายตา ภาษา

6. ��������.indd 246 22/2/2554 0:20:56

2๔๗กวาจะเปนประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.

กายตางๆตลอดเวลาเพอหาวาเราไปละเมดขอหามอะไรของเขาหรอเปลา ถามไปแลวเขาอกอก

หรอเงยบไปกเปนไปไดวา ประเดนนนอาจจะเปนเรองเปราะบางของเขาหรอเขาไมอยากพดถง

เชนพอเรยนเกงลกเรยนไมเกงหรอปญหาสวนตวอนๆเกยวกบครอบครวเปนตน

และสดทายเมอเราแนใจวาไดถามค�าถามครบถวนดแลวกตองขอเกบหลกฐานรปถาย

เอกสาร ลายมอ บนทก หนงสองานศพ หรอขอมลอน ๆ ทเขามเพอชวยในการท�างานสมบรณ

มากยงขนทางทดคอควรส�าเนาแลวสงตนฉบบคนใหเจาของดวย

เรยบเรยง

เมอสมภาษณเสรจแลว ภาระส�าคญททมงานประวตศาสตรบอกเลาตองด�าเนนการ

คอการถอดเทปซงนบเปนวบากอนใหญหลวงของงานนนบวาผมโชคดเปนอยางมากทผประสาน

งานหอจดหมายเหตฯ ไดหาผชวยอนทรงประสทธภาพหลายคนเขามาชวยงานในสวนน ท�าให

การเรยบเรยงมหากาพยต.ม.ธ.ก.ของผมส�าเรจลลวงไปไดอยางไมหนกแรงนก

งานทเปนสวนส�าคญของการเรยบเรยงขอมลกคอตรวจสอบความถกตองของขอมล

ทางประวตศาสตรตาง ๆ ทงดวยการคนจากเอกสาร จากสงทเราสมภาษณมา บางทสงทเขา

เคยเขยนไวกบสงทเขาบอกเราตอนนกอาจไมตรงกน เชน ผใหขอมลของเราคนหนงบอกกบเรา

วาทานเองกชกจะไมแนใจวาสงทเลาไปแลวหลงๆมานใชเหตการณทเกดขนอยางนนจรงๆหรอ

เปนเรองทเพอนผชนชมทานพดตอๆกนจนกลายเปน“เรองจรง”ในอกเวอรชนหนงและเมอผม

เรยบเรยงค�าบอกเลาของทกทานเสรจผประสานงานไดด�าเนนการสงคนใหผใหสมภาษณตรวจทานด

ดงไดกลาวแลววา ผมตงใจจะเรยบเรยงบทสมภาษณเหลานใหเหมอนค�าบอกเลามากทสด และ

พยายามใชส�านวนภาษาของผใหสมภาษณใหมากทสดเพมขอมลของยคสมยเทาทจ�าเปนปญหา

เลกๆ กคอส�านวนภาษาของคนทอายตางกนประมาณ๖0ปนนคอนขางจะหางไกลกนพอสมควร

สงทท�าใหการเรยบเรยงขอมลเหลานเบาแรงขนกคอเรองราวอนมสสนเหลานนเปนเรองทเกดขน

ในชวงวยหนมสาวของคณตาคณยายแตละทาน ถอยค�าทพรงพรออกมาจากทกคนจงแฝงไวดวย

ความเปนสดใสของวยหนมสาวอยมาก ทกเรองลวนแตมเสนหของตวเอง ไมนาเชอวาชวตคน ๆ

หนงจะไดเจอกบเรองราวนาตนเตนไดขนาดน

ผมไดเขยนบทเกรนน�าในหนงสอประวตศาสตรบอกเลาไวแลวส�าหรบทานทสนใจขอมล

ประวตศาสตรหนาส�าคญของธรรมศาสตรผมจงไดยกเอาความสวนนนมาเรยกน�ายอยไวดงน

“ในปทเราจดท�าประวตศาสตรบอกเลา ต.ม.ธ.ก. ฉบบน เปนปทมหาวทยาลยธรรมศาสตร

มอายครบ ๗๖ ป (และ ต.ม.ธ.ก. ครบ ๗๒ หากไมโดนยบไปเสยกอน) แตเมอเราศกษาขอมลก

ยงท�าใหตองทงกบความจรงทวา เหตการณตาง ๆ ทเกดขนกบ ต.ม.ธ.ก. และธรรมศาสตรในชวงเวลา

6. ��������.indd 247 22/2/2554 0:20:56

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.2๔๘

๑๖ ปแรกนน แทบจะพดไดวาชางเปนชวงเวลาทมสสนมากกวาเหตการณของอก ๖๐ ปหลงรวมกน

เสยอก ยงเมอเราตดสนใจแสดงล�าดบเหตการณตาง ๆ ทเชอมโยงเหตการณในธรรมศาสตรกบเหตการณ

ภายนอกกยงท�าใหเหนวา ไมเพยงแตธรรมศาสตรเทานนทตองฝาฟนมรสมทรนแรงทสดในชวง

๑๖ ปนน เรยกไดวาทง ต.ม.ธ.ก. ธรรมศาสตร ประเทศไทย และโลกใบนตองเผชญกบทงเหตการณ

ทหนกหนาสาหสทสดในประวตศาสตรของตวเอง

ส�าหรบ ต.ม.ธ.ก. และมหาวทยาลยธรรมศาสตร เราเรมกอรางอยางงดงาม ผจญมรสม

การเมอง ผจญสงครามโลก จนกระทงถกยบ ธรรมศาสตรถกยด ถกระเบด ถกบงคบใหเปลยนชอ

ถกลดรอนสทธ และผประศาสนการของเราถกใสรายจนตองออกนอกประเทศไปตลอดชวตประเทศไทย

หลงจากมการเปลยนแปลงการปกครองมาได ๒ ป เฉพาะชวง ๑๖ ปนน ตองผานสงครามโลก

การกบฏ ๓ ครง (กบฏบวรเดช กบฏวงหลวงและกบฏแมนฮตตน )

สวนโลกใบนกผานสงครามทรนแรงและมผคนลมตายมากทสดเทาทเคยมการบนทกเอาไว

๑๖ ปนนจงเปนจดเปลยน และเปนจดทหลอหลอมใหธรรมศาสตรเปนธรรมศาสตร ประเทศ (สยาม)

เปนประเทศ (ไทย) และโลกเปนโลกอยางทเรารจกในวนน

ประวตศาสตรบอกเลาชองชาว ต.ม.ธ.ก. จงไมไดเปนแคบนทกทางประวตศาสตรของ

ธรรมศาสตรเทานน แตเปนบนทกหนาหนงของประวตศาสตรประเทศไทย และประวตศาสตร

(สงคราม)โลกดวย...รนพ (ซงอายพอ ๆ กบปยาตายายของผม) ทผมไดมโอกาสไดสมภาษณ

ถงเรองราวในสมยทพวกเขาและเธอยงอยในวยหนมสาว ชางเปนบคคลทคควรแกการใชค�าวา

“อาบน�ารอนมากอน” อยางแทจรง และจากเหตการณทจะไลเรยงใหไดเหนตอไปนคงจะแสดงให

เหนวา คงจะไมมคนรนอนใดทจะไดอาบ “น�ารอน” ทรอนกวานอกแลว”

การท�างานโครงการน นอกจากจะเปนซรสการสมภาษณทสนกทสดของผมแลว มนยง

สรางแรงบนดาลใจใหผมกลบไปสมภาษณญาต ๆ ของตวเองเพอท�าประวตครอบครว จนตอนน

ผมมไฟลเสยงสมภาษณของพอแมลงปานาอาใกลๆเกอบจะรอยไฟลเขาไปแลวเหลอแตหา

เวลาวางและเงนทจะจางคนทฟงภาษาใตขนแอดวานซไดมาถอดเทปเทานน

ส�าหรบผทสนใจจะท�าประวตศาสตรบอกเลาไมวาจะเรองใดใดกตาม หอจดหมายเหต

ธรรมศาสตรมความเตมใจเปนอยางยงในการแบงปนประสบการณการท�างานและยนดใหค�าปรกษา

ส�าหรบผเรมตนถาหากสนใจจะท�าจรงกลองแวะเขามาหาเราไดทหอจดหมายเหตทาพระจนทร

6. ��������.indd 248 22/2/2554 0:20:56

สรปเหตการณส�าคญทางการเมอง

•ก�าเนดเสรไทย๘ธนวาคม2๔๘๘ •การเดนขบวนเรยกรองดนแดน๘ตลาคม2๔๘๓ในกรณพพาทอนโดจน •กบฏวงหลวง2๖กมภาพนธ2๔๙2 •คดสงหาร๔รฐมนตร๔มนาคม2๔๙2 •กบฏแมนฮตตน2๙มถนายน2๔๙๔ •กบฏสนตภาพ10พฤศจกายน2๔๙๕

11111111111111111111111111111

ก�าเนดเสรไทย ๘ ธนวาคม ๒๔๘๘

ขบวนการเสรไทย (องกฤษ: Free Thai Movement) เปนขบวนการใตดนทด�าเนนการ

ระหวางสงครามมหาเอเชยบรพาซงเปนสวนหนงของสงครามโลกครงทสอง ในชวง พ.ศ. 2๔๘๔

-2๔๘๘มวตถประสงคเพอตอตานการรกรานของกองทพจกรวรรดญปนรกษาเอกราชและอธปไตย

ของชาตไทยขบวนการเสรไทยก�าเนดขนในวนท๘ธนวาคมพ.ศ.2๔๘๔เมอกองทพญปนยกทพ

เขามาทางดานทศตะวนออกและยกพลขนบกจากอาวไทยเดมเรยกขบวนการนวา“องคการตอตาน

ญปน”ภายหลงจงเปลยนไป“เสรไทย”มบทบาทเปนแหลงขาวส�าคญของฝายสมพนธมตร

การทรฐบาลไทยน�าโดยนายกรฐมนตรจอมพลป.พบลสงครามยนยอมตกลงเขารวมกบ

ญปนและประกาศสงครามตอสหรฐอเมรกาและองกฤษท�าใหบคคลส�าคญทางการเมองการปกครอง

ขาราชการและชาวไทยทงในและนอกประเทศไมเหนดวยกบนโยบายประกาศสงครามมการรวมตว

กนเคลอนไหวตอตานญปนแบงเปน๓กลมกลมในประเทศน�าโดยนายปรดพนมยงคขณะนน

ด�ารงต�าแหนงรฐมนตรคลงกลมทสองเปนกลมคนไทยในสหรฐอเมรกาน�าโดยหมอมราชวงศเสนย

ปราโมชอครราชทตไทยประจ�ากรงวอชงตนด.ซ.ซงมบทบาทส�าคญในการไมยอมสงค�าประกาศ

สงครามตอสหรฐอเมรกาและถอวาการประกาศสงครามนนมใชเจตนาของคนไทยกลมทสามเปน

กลมคนไทยในองกฤษน�าโดยนกเรยนไทยณมหาวทยาลยเคมบรดจ

6. ��������.indd 249 22/2/2554 0:20:56

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.2๕0

ชวงทจอมพล ป. พบลสงครามเปนนายกรฐมนตร การด�าเนนงานของกลมทงสาม

ไมคอยประสบผลส�าเรจมากนกเพราะขาดการประสานงานรวมกน แตเมอเปลยนรฐบาล โดยม

นายควงอภยวงศเปนนายกรฐมนตรความรวมมอระหวางกนกมประสทธภาพมากขนแมวานายควง

อภยวงศจะแถลงนโยบายรวมมอกบญปนโดยใกลชด ตามสญญาพนธกรณทไดมตอกนไวดวยด

และใหความรวมมอกบญปนตามขอเรยกรองของญปนทกประการ แตขณะเดยวกนคณะรฐบาลกม

รฐมนตรหลายคนทเปนบคคลระดบหวหนาในองคการตอตานญปนและคอยใหความชวยเหลอองคการ

อยางลบๆ

เสรไทยมเครอขายความรวมมอในจงหวดตาง ๆ ทวประเทศ โดยไดรบความชวย

เหลอจากฝายสมพนธมตร สหรฐอเมรกาและองกฤษไดสงหนวยปฏบตการมาประจ�าในกรงเทพฯ

ดานฝายไทย นายปรด พนมยงค ไดสงทหารไปประจ�าทกองบญชาการของฝายสมพนธมตร

ณเมองแคนดลงกาพรอมกบสงทหารต�ารวจและพลเรอนไปรบการฝกกบหนวยโอ.เอส.เอส.

(O.S.S.:OfficeofStrategicServices) ของสหรฐอเมรกา และกองก�าลง 1๓๖ ขององกฤษ

ในอนเดยและลงกา

นอกจากนยงมการจดตงโรงเรยนนายทหารสารวตร และโรงเรยนนายสบสารวตรทหาร โดย

รบสมครนสตจากจฬาลงกรณมหาวทยาลย นกเรยนเตรยมปรญญาจากมหาวทยาลยวชาธรรมศาสตร

และการเมอง นกเรยนโรงเรยนเตรยมอดมศกษา และนกเรยนโรงเรยนเตรยมนายเรอ มาฝกใหเปน

ผบงคบบญชาของกองก�าลงใตดนเพอเตรยมสรบกบกองทพญปนในวนทฝายสมพนธมตรก�าหนดให

มการประชาสมพนธใหคนไทยในประเทศรวมกนตอตานญปน สงขาวดานยทธศาสตรทางทหารตลอด

จนรายงานสภาพดนฟาอากาศใหฝายสมพนธมตรทราบ ซงท�าใหฝายสมพนธมตรสามารถปฏบตการ

ทางทหารไดอยางมประสทธภาพ

อยางไรกด การปะทะกนระหวางขบวนการเสรไทยกบกองทพญปนไมมโอกาสเกดขน

เพราะญปนประกาศยอมจ�านนอยางไมมเงอนไข เมอวนท 1๔ สงหาคม พ.ศ. 2๔๘๘ หลงจาก

สหรฐอเมรกาทงระเบดปรมาณถลมเมองฮโรชมาและนางาซากเมอวนท ๖ และ ๙ สงหาคม

พ.ศ. 2๔๘๘ แมวาไทยจะรวมกบญปนในการประกาศสงคราม แตความรวมมออยางลบ ๆ ของ

ไทยกบฝายสมพนธมตรท�าใหไทยมอ�านาจตอรองในการเจรจากบฝายสมพนธมตรหลงสงครามยต

โดยสหรฐอเมรกาถอวาไทยไมเคยประกาศสงครามตอประเทศของตนขณะทองกฤษด�าเนนนโยบาย

ตอไทยแตกตางไปจากสหรฐอเมรกา

11111111111111111111111111111

6. ��������.indd 250 22/2/2554 0:20:56

2๕1ล�าดบเหตการณส�าคญทางการเมอง

การเดนขบวนเรยกรองดนแดน ๘ ตลาคม ๒๔๘๓ ในกรณพพาทอนโดจน

วนท ๘ ตลาคม ค.ศ. ๑๙๔๐ (พ.ศ. ๒๔๘๓) คณะนสตและนกศกษาไดเดนขบวนและ

เรยกรองใหรฐบาลเรยกรองดนแดนฝงขวาของแมน�าโขงคนจากฝรงเศส ซงเสยไปหลงวกฤตการณ

ร.ศ. 112 “จากการสนบสนนอยางทวมทนของประชาชนไทย” รฐบาลจงไดสงกองทพขามแมน�า

โขงไปโจมตประเทศลาวและกมพชาซงขณะนนยงเปนสวนหนงของอนโดจนฝรงเศสการรบทเปน

ทกลาวขานมากคอยทธนาวเกาะชางซงกท�าใหเรอรบฝรงเศสไมกลาเขามาในอาวไทยอกการส

รบยงคงด�าเนนตอไปจนกระทงญปนเปนผเขามาเปนผไกลเกลยในการเจรจาสงบศกและภายหลง

สงครามไทย-ฝรงเศสสนสดเมอพ.ศ.2๔๘๔มการลงนามกนในอนสญญาสนตภาพโตเกยว(Tokyo

Convention)ไทยจงไดดนแดนเพมเขามาอก๔จงหวดคอจงหวดนครจ�าปาศกดจงหวดลานชาง

จงหวดพบลสงครามและจงหวดพระตะบองเหตการณครงนภายหลงไดชอวา“กรณพพาทอนโดจน”

หลงสงครามไดเปนทคาดหมายวาญปนจะยาตราทพเขาสไทยในอนาคตรฐบาลของจอมพลป.

พบลสงครามจงมการรณรงคใหประชาชนท�างานปลกพชเลยงสตวและเสรมสรางเศรษฐกจโดยม

ค�าขวญวา“งานคอเงนเงนคองานบนดาลสข”และรฐบาลยงไดเปดเพลงปลกใจซงถกกระจายเสยง

โดยสถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย

วนท ๘ ธนวาคม ค.ศ. 1๙๔1(พ.ศ. 2๔๘๔) กองทพจกรวรรดญปนไดยกพลขนบก

ในหลายจงหวดของภาคกลางและภาคใตแตกไดรบการตานทานอยางหนกจากทหารไทยและยวชน

ทหาร ทางดานรฐบาลไดรบค�าขจากเอกอครราชทตญปนใหเปดดนแดน เนองจากมองเหนวา

กองทพไทยไมอาจตานกองทพญปนไวไดนานจงยอมยตการตอสเมอวนท11ธนวาคมและไดตกลง

ลงนามรวมเปนพนธมตรของญปนเมอวนท21ธนวาคมณอโบสถวดพระศรรตนศาสดาราม

ขณะเดยวกนในตางประเทศมผทไมอาจยอมรบตอการตดสนใจของรฐบาลหนงในนน

คอ ม.ร.ว.เสนย ปราโมช ไดประกาศขบวนการเสรไทยขนเมอวนท 12 ธนวาคม เนองจากทาน

มความเหนวาสหรฐอเมรกามขดความสามารถทางอตสาหกรรมและเทคโนโลยสงกวา ทางดานใน

ประเทศเองกมบคคลจากคณะราษฎรภายในประเทศไทยทด�าเนนการตอตานญปนในทางลบ อยาง

ปรดพนมยงคซงตอมาไดเกดเปนขบวนการเสรไทยทงในประเทศและตางประเทศ

ทางดานฝายสมพนธมตรกเรมเขามาทงระเบดภายในพระนครเมอยางเขาค.ศ.1๙๔2

(พ.ศ.2๔๘๕)หลงจากนนรฐบาลไทยกประกาศสงครามกบฝายสมพนธมตรเมอวนท2๕มกราคม

ค.ศ.1๙๔2(พ.ศ.2๔๘๕)

หลงจากญปนไดยอมจ�านนเมอ1๕สงหาคมค.ศ.1๙๔๕(พ.ศ.2๔๘๘)นายควงอภยวงศ

ซงไดขนมาเปนนายกรฐมนตรแทนจอมพลป.พบลสงครามไดออก“ประกาศสนตภาพ”มผลใหการ

ประกาศสงครามของไทยตอฝายสมพนธมตรเปนโมฆะ ท�าใหประเทศไทยไมตกอยในฐานะผแพ

6. ��������.indd 251 22/2/2554 0:20:56

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.2๕2

สงคราม แตทางฝายองกฤษไมยอมรบ และเรยกรองสทธจากไทยในฐานะของผแพสงคราม นาย

ควงอภยวงศไดลาออกจากเกาอนายกรฐมนตรและรองขอใหม.ร.ว.เสนยปราโมชขนเปนนายก

รฐมนตรแทนดานม.ร.ว.เสนยกสามารถเจรจากบองกฤษและสามารถตกลงกนไดในทสดแตดน

แดนทรฐบาลจอมพลป.พบลสงครามไดคนมาใน“กรณพพาทอนโดจน”ตามสนธสญญาโตเกยวนน

ตองมอบคนใหฝรงเศสทงหมด

11111111111111111111111111111

กบฏวงหลวง ๒๖ กมภาพนธ ๒๔๙๒

กบฏวงหลวง เปนชอเรยกการกบฏทเกดขนในวนท2๖กมภาพนธพ.ศ.2๔๙2เกด

ขนโดยนายปรด พนมยงคน�ากองก�าลงสวนหนงจากประเทศจนรวมกบคณะนายทหารเรอ และ

อดตเสรไทยกลมหนง เรยกตวเองวา “ขบวนการประชาธปไตย 2๖ กมภาพนธ” เขายดพระบรม

มหาราชวงและมหาวทยาลยธรรมศาสตรเปนกองบญชาการ(จงเปนทมาของชอกบฏในครงน)

ในเวลาประมาณ1๖.00น.โดยเรยกปฏบตการครงนวา“แผนชางน�า”จากนนในเวลา21.00น.

ประกาศถอดถอน รฐบาลจอมพล ป. พบลสงคราม และนายทหารชนผใหญหลายนาย และได

ประกาศแตงตงนายดเรกชยนามขนเปนนายกรฐมนตรแทน โดยทนายดเรกมไดมสวนรเหนอน

ใดกบการกบฏครงน ในสวนของนายปรดทหลบหนออกจากประเทศไปตงแตการรฐประหารในวนท

๘พฤศจกายนพ.ศ.2๔๙0ไดแอบเดนทางกลบมาโดยปลอมตวเปนทหารเรอและตดหนวดปลอม

ปะปนเขามาพรอมกบกลมกบฏแตมผพบเหนและจ�าได

ความจรงแลวทางฝายรฐบาลกรตวกอนแลวเพราะจอมพลป.กอนหนานนไดพดทงทาย

ไวเปนนยทางวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทยวา“เลอดไทยเทานนทจะลางเมองไทยใหสะอาดได”

และไดออกประกาศสถานการณฉกเฉนไวลวงกอนถง๓วนเกดเหต

ในระยะแรกฝายกบฏดเหมอนจะเปนฝายไดชยชนะเพราะสามารถยดสถานทส�าคญและ

จดยทธศาสตรไวไดหลายจดแตทวาตกค�าของคนวนนนเองทหารฝายรฐบาลกตงตวตดและสามารถ

ยดจดยทธศาสตรกลบคนมาได อกทงกองก�าลงทหารเรอฝายสนบสนนกบฏจากฐานทพเรอสตหบ

กตดอยททาน�าบางปะกงเพราะน�าลดขอดเกนกวาปกตแพขนานยนตไมสามารถทจะล�าเลยงอาวธ

และก�าลงคนขามฟากไปได เมอน�าขนกเปนเวลาลวงเขากลางคนกองก�าลงทงหมดมาถงพระนคร

ในเวลา2ยามถงตอนนนฝายกบฏกเพลยงพล�าตอรฐบาลแลว

จดทมการปะทะกนระหวางทหารบกฝายรฐบาลและทหารเรอฝายกบฏเชนถนนวทย,

ถนนพระราม ๔, ถนนสาทร เปนตน มการยงกระสนขามหลงคาบานผคนในละแวกนนไปมาเปน

ตบๆ

6. ��������.indd 252 22/2/2554 0:20:56

2๕๓ล�าดบเหตการณส�าคญทางการเมอง

พล.ต.สฤษดธนะรชต(จอมพลสฤษดธนะรชต)ไดรบแตงตงเปนผอ�านวยการปราบปราม

มการสรบกนในเขตพระนครอยางหนกหนวง โดย พล.ต.สฤษดเปนผยงปนจากรถถงท�าลาย

ประตวเศษไชยศรของพระบรมมหาราชวงพงทลายลงจนในทสดเวลาเยนของวนท2๗กมภาพนธ

ทง2ฝายกหยดยงเมอรฐบาลสามารถควบคมสถานการณไวไดและปราบปรามฝายกบฏไดส�าเรจ

นายปรด พนมยงค ตองหลบหนออกนอกประเทศอกครง และหลงจากนนอกไมกวน ไดมการ

สงหารบคคลส�าคญทางการเมองลงหลายคน เชน พล.ต.ต. บรรจงศกด ชพเปนสข ผบญชาการ

ต�ารวจนครบาลและพ.ต.โผนอนทรทตผอ�านวยการโรงงานยาสบและอดตเสรไทยรวมทงการ

สงหาร ๔ อดตรฐมนตรทถนนพหลโยธน กโลเมตรท 1๓ คอนายทองอนทร ภรพฒน นายถวล

อดล นายจ�าลอง ดาวเรอง และนายทองเปลว ชลภม ซงเปนนกการเมองในสายของนายปรด

พนมยงคเปนตน

11111111111111111111111111111

คดสงหาร ๔ รฐมนตร ๔ มนาคม ๒๔๙๒

คดสงหาร ๔ อดตรฐมนตร พ.ศ. ๒๔๙๒คอการสงหารอดตรฐมนตร๔คนในสายของ

นายปรด พนมยงค ในเวลาดกสงดบนถนนสายเปลยวอยางมเงอนง�า เหตการณนเกดขนหลงจาก

เหตการณกบฏวงหลวงยตลงในเวลา1๘.00น.ของวนท2๗กมภาพนธพ.ศ.2๔๙2ฝายกบฏ

ไดยอมแพและแยกยายกนหลบหนทางรฐบาลกยงไดสงต�ารวจตดตามและสงหารอยอยางตอเนอง

เชนพนตรโผนอนทรทตถกกระสนปนยงเสยชวตบรเวณหนาผากศพอยทพบทอ�าเภอดสตในวนท

2๗กมภาพนธ,พนต�ารวจเอกบรรจงศกดชพเปนสขผบงคบการต�ารวจสนตบาลกถกยงเสยชวต

หลงจากถกจบกมในวนท2๙กมภาพนธเปนตน

1มนาคมหนงสอพมพทกฉบบไดลงพาดหวแถลงการณของจอมพลป.พบลสงคราม

นายกรฐมนตรถงเหตการณทเกดขนวาไดมกลมบคคลกอการหวงจะยดอ�านาจการปกครองกลบคน

หลงจากการรฐประหารเมอปพ.ศ.2๔๙0โดยกลมบคคลดงกลาวไดท�าการยดพระบรมมหาราช

วงซงเปนทประดษฐานของพระแกวมรกตอนเปนพระพทธรปศกดสทธคบานคเมองเปนการกระท�า

ทไมสมควรอยางยงโดยเปดเผยชอหวหนาขบวนการคอนายปรดพนมยงคอดตนายกรฐมนตร

ทางการไดออกประกาศตามจบและใหสนบนน�าจบ โดยลดหลนกนลงไป เชน นายปรด หวหนา

ขบวนการมรางวลน�าจบ๕0,000บาท,พลเรอตรสงวรณ สวรรณชพ รองหวหนา รางวลน�าจบ

๓0,000บาทเปนตน

6. ��������.indd 253 22/2/2554 0:20:56

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.2๕๔

ส�าหรบบคคลทง๔ทเสยชวตประกอบไปดวยนายทองอนทรภรพฒนอดตส.ส.จงหวด

อบลราชธาน พรรคสหชพ และเปนอดตรฐมนตรถง ๖ สมย, นายถวล อดล อดต ส.ส.จงหวด

รอยเอด พรรคเดยวกน เปนอดตรฐมนตรในสมยรฐบาลนายทว บณยเกต, นายจ�าลอง ดาวเรอง

อดตส.ส.จงหวดมหาสารคามพรรคเดยวกนถกจบกมตวพรอมกนในวนท2๘กมภาพนธในสถาน

ททตางกนออกไปเชนนายถวลถกจบทสโมสรราชนาวเปนตนและดร.ทองเปลวชลภมอดตส.ส.

จงหวดนครนายกและเลขาธการพรรคแนวรฐธรรมนญถกจบในวนท1มนาคมทสนามบนดอนเมอง

โดยต�ารวจสงโทรเลขเปนรหสไปลวงวาการปฏวตส�าเรจแลวใหรบกลบมา เพราะ ดร.ทองเปลวได

หลบหนไปอยทประเทศสงคโปรซงบคคลทง๔นลวนแตเปนนกการเมองสายของนายปรดและ

พล.ร.ต.ถวลยธ�ารงนาวาสวสดทงสนและไมมชอในประกาศจบของทางการทงนไดมการเปดเผย

ภายหลงวาบคคลเหลานไมไดเปนฝายรเรมกอการหรอเปนแกนน�าแตถกวางตวใหเปนผรางกฎหมาย

และประกาศฉบบตางๆหากการปฏวตส�าเรจ

ระหวางทถกควบคมตวอยนน บรรดาญาตของผตองหาไมไดมความระแวงวาจะเกด

เหตรายขน เนองจากกอนหนานนบคคลทง ๔ กไดเขา ๆ ออก ๆ เรอนจ�าเปนประจ�าอยแลวใน

ขอหาทางการเมองตางๆโดยตดอยหนงเดอนบาง2เดอนบางกถกปลอยตวออกมาพบครอบครว

ซงการถกจบกมในครงนผตองหาไมไดรบการใหประกนตว

ค�าวนท ๓ มนาคม ต�ารวจไดเคลอนยายผตองหาทงหมดไปไวทสถานต�ารวจนครบาล

บางเขน โดยอางเหตความปลอดภย ดวยรถของต�ารวจหลายเลขทะเบยน กท. 10๓๗1 โดยม

พ.ต.อ.หลวงพชตธรการ เปนผควบคม โดยรบ ดร.ทองเปลว ทสถานต�ารวจนครบาลปทมวน

นายจ�าลองทสถานต�ารวจนครบาลยานนาวานายถวลทสถานต�ารวจนครบาลนางเลงและนายทอง

อนทรทสถานต�ารวจนครบาลสามเสนเมอวงมาถงหลกกโลเมตรท12ถนนพหลโยธนเวลาประมาณ

๓.00น.ของวนท๔มนาคมใกลกบมหาวทยาลยเกษตรศาสตรบางเขนผตองหาทงหมดถกยง

เสยชวตดวยกระสนแตละรางไมต�ากวา10นดในสภาพททกคนยงสวมกญแจมออยโดยไดสงศพ

ไปชนสตรทโรงพยาบาลกลางตอมาต�ารวจแถลงวาในทเกดเหตกลมโจรมลายพรอมอาวธครบมอ

ไดดกซมยงเพอชงตวผตองหา และไดมการปะทะกบต�ารวจ แตเปนทนาสงเกตวา ต�ารวจทงหมด

ราว20นายไมมใครไดรบบาดเจบหรอเสยชวตเลย

ญาตของผตองหากวาจะทราบเรองการเสยชวตกเมอไดไปเยยมทสถานต�ารวจเดมทคม

ขงแลวไมพบตว ตองไปตามหาตามทตาง ๆ เชน วงปารสกวน ซงในขณะนนเปนกองบญชาการ

ต�ารวจนครบาลและไดรบค�าบอกตอใหไปดทโรงพยาบาลกลางจงไดทราบเรอง

ศพของทงหมดอยตงบ�าเพญกศลทวดมกฏกษตรยาราม กระนนในงานศพกยงมต�ารวจ

สายสบและสนตบาลมาตดตามเฝาดความเคลอนไหวของผทเขารวมงานศพอยเสมอ

6. ��������.indd 254 22/2/2554 0:20:56

2๕๕ล�าดบเหตการณส�าคญทางการเมอง

จากความผดปกตในครงนท�าใหสงคมโดยทวไปไมเชอวาทงหมดเสยชวตเพราะถกกระสน

ของโจรมลายจรงแตเชอวาเปนการกระท�าของต�ารวจเองภายใตการบญชาการของพลต�ารวจเอก

เผาศรยานนทซงเปนผมบทบาทอยางมากในการปราบกบฏและมต�าแหนงเปนรองอธบดกรมต�ารวจ

ในเวลานน

หลงจากนนไมนาน กไดมการฆาตกรรมนกการเมองและบคคลฝายทรฐบาลเหนวาเปน

ผทอยตรงขามอยางตอเนองเปนเวลาหลายปเชนนายเตยงศรขนธ,นายหะยสหรงอบดลกาเดร,

นายอารยลวระเปนตน

คดนไดถกรอฟนและตดสนอยางจรงจงหลงการรฐประหารในป พ.ศ. 2๕00 โดยจอม

พลสฤษดธนะรชตศาลด�าเนนคดในปพ.ศ.2๕02พบผตองหา๕รายไดแกพลต�ารวจจตวา

ผาดตงคะสมท,พล.ต.จ.ทมจตรวมล,รอยต�ารวจโทจ�ารสยมละมย,ร.ต.ท.ธนพกใจดและสบ

ต�ารวจเอกแนบ นมรตน โดยศาลพพากษาในป พ.ศ. 2๕0๔ จ�าคกตลอดชวตผตองหา ๓ ราย

คอ พล.ต.จ.ผาด, พล.ต.จ.ทม และส.ต.อ.แนบ สวน ร.ต.ท.จ�ารส และร.ต.ท.ธน ศาลไดยกฟอง

แตกระนนกยงมความเชอวา ผตองหาเหลานไมไดเปนผตองหาตวจรง อกทงยงมการชวยเหลอ

และไมจรงใจในการด�าเนนคดอกดวย ทงน เพราะมผตองหาหลายคนทเคยเปนทหารและต�ารวจ

ในสงกดของจอมพล ป. มากอน ซงจอมพลสฤษดกตองการใหทหารและต�ารวจเหลานค�าจน

อ�านาจไว

ในหนงสอ 1๓ป กบบรษเหลกแหงเอเซย ของพนต�ารวจเอกพฒบรณสมภพนาย

ต�ารวจคนสนทของ พล.ต.อ.เผา ตอนหนงไดบนทกถงคดนวา ผตองหาทงหมดไมไดเปนผกระท�า

ผดยงโดยเฉพาะส.ต.อ.แนบเปนเพยงนายต�ารวจชนผนอยทไมไดอยในทเกดเหตและไมรจกกบผ

ตองหาคนอนๆดวยซ�าซงตน(พ.ต.อ.พฒ)ทราบวาผลงมอสงหารจรงๆคอใครแตไมขอเปด

เผยแตการกระท�าแบบนตองใชการประชมในขนสงและทประชมตองตดสนรวมกนวาตองใชวธเดด

ขาดนนคอใชวธการทเรยกวาEliminateคอการลบใหหายจากบญชพลเมองของโลกไปเลย

11111111111111111111111111111

กบฏแมนฮตตน ๒๙ มถนายน ๒๔๙๔

กบฏแมนฮตตนชอเรยกเหตการณการกบฏในวนท2๙มถนายนพ.ศ.2๔๙๔เมอทหาร

เรอกลมหนงน�าโดยน.ต.มนสจารภารน.ท�าการกบฏจตวจอมพลป.พบลสงครามระหวางเปน

ประธานในพธรบมอบเรอขดสนดอนสญชาตอเมรกนชอแมนฮตตนทกองบญชาการกองทพเรอ

เขตบางกอกใหญกรงเทพมหานครโดยน�าไปกกขงไวในเรอหลวงชอ“ศรอยธยา”ทจอดรออยกลาง

แมน�าเจาพระยา

6. ��������.indd 255 22/2/2554 0:20:56

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.2๕๖

หวหนาคณะกอการ คอ น.อ. อานนท บญฑรกธาดา รน. สงการใหทหารเรอกลมท

สนบสนนการกอการมงหนาและตรงก�าลงไวทพระนคร และประกาศตง พระยาสารสาสนประพนธ

ขนเปนนายกรฐมนตร โดย จอมพลป.พบลสงคราม กระจายเสยงในฐานะนายกรฐมนตรจากใน

เรอแตทางฝายรฐบาลไมยอมไดกระจายเสยงตอบโตไปโดยใชวทยของกรมการรกษาดนแดน(ร.ด.)

โดยไดใหนายวรการบญชา ประธานสภาผแทนราษฎรรกษาการณนายกรฐมนตรแทน และตงกอง

บญชาการขนทท�าเนยบรฐบาล(ในขณะนนคอพระทนงอนนตสมาคม)จงเกดการตอสยงกนอยาง

หนกระหวางทหารฝายรฐบาลและทหารฝายกอการมการทงระเบดจากเครองบนแบบSpirtfireและ

T๖ใสเรอหลวงศรอยธยาทอยกลางแมน�าเจาพระยาจนกระทงเวลาประมาณ1๕.00น.ของวนท

๓0มถนายนพ.ศ.2๔๙๔เรอกจมจอมพลป.พบลสงครามถกทหารเรอทอยบนเรอน�าวายน�า

หลบหนออกมาไดการกบฏครงนนบวาเสยหายมากทสดในประวตศาสตรไทยเพราะสถานทตางๆ

เสยหาย และมผบาดเจบลมตายนบรอยทงทหารของทง 2 ฝายและประชาชนทไมเกยวของกบ

เหตการณภายหลงเหตการณผกอการไดแยกยายกนหลบหนไปพมาและสงคโปร

น.ต.มนสจารภารน.ผท�าการจจอมพลป.ไดหลบหนไปพมาไดส�าเรจแตถกจบกมได

หลงจากลกลอบกลบเขาประเทศเมอปพ.ศ.2๔๙๕

เหตการณสนสดลงดวยการจบกมผตองหารวม1,000คนปลอยตวเพราะหาหลกฐาน

ไมเพยงพอจนเหลอฟองศาลประมาณ100คนภายหลงนกโทษคดนสวนใหญไดรบการนรโทษกรรม

เมอป พ.ศ. 2๕00 เนองในโอกาสครบ 2๕ พทธศตวรรษ ในสวนของกองทพเรอแมทหารท

กอการจะไมใชทหารระดบสงและทหารเรอสวนใหญกไมเกยวของดวยกระนนตอมาพล.ร.อ.สนธ

กมลนาวน ผบญชาการทหารเรอกยงตองโทษตดสนจ�าคกนานถง ๓ ป โดยทไมมความผด และ

ไดมการปรบลดอตราก�าลงพลของกองทพเรอลงไปมาก โดยเฉพาะในพนทกรงเทพมหานคร เชน

ยบกรมนาวกโยธนกรงเทพ ยบกองการบนกองทพเรอไปรวมกบกองทพอากาศ ยายกองสญญาณ

ทหารเรอทถนนวทย ทตอมากลายเปนทตงของโรงเรยนเตรยมทหาร ซงในปจจบนคอทตงของ

สวนลมไนทบาซารนนเอง

11111111111111111111111111111

กบฏสนตภาพ ๑๐ พฤศจกายน ๒๔๙๕

กบฏสนตภาพเปนชอเรยกเหตการณทเกดขนเมอวนท10พฤศจกายนพ.ศ.2๔๙๕

เมอรฐบาลจอมพล ป. พบลสงคราม ไดจบกมประชาชนจ�านวนมาก โดยอาศยอ�านาจตามความ

ในกฎหมายลกษณะอาญาร.ศ.12๗มาตรา102,10๔,1๗๗,1๘1และพ.ร.บ.แกไขเพมเตม

กฎหมายลกษณะอาญา(ฉบบท๗)พ.ศ.2๔๗๘มาตรา๔

6. ��������.indd 256 22/2/2554 0:20:56

2๕๗ล�าดบเหตการณส�าคญทางการเมอง

ในการจบกมครงนกรมต�ารวจไดออกแถลงการณในวนท10พฤศจกายนพ.ศ.2๔๙๕

ไดจบกมบคคลตาง ๆ เปนจ�านวนถง 10๔ คน “ดวยปรากฏจากการสอบสวนของกรมต�ารวจวา

มบคคลคณะหนงไดสมคบกนกระท�าผดกฎหมายดวยการยยงใหมการเกลยดชงกนในระหวางคนไทย

เพอกอใหเกดการแตกแยก เกดการท�าลายกนเอง โดยใชอบายตาง ๆ เชนปลกปนแบงชน เปน

ชนชนนายทนบางชนชนกรรมกรบางชกชวนใหเกลยดชงชาวตางประเทศทเปนมตรของประเทศบาง

อนเปนการทอาจจะท�าใหเสอมสมพนธไมตรกบตางประเทศ ยยงใหทหารทรฐบาลสงออกไปรบ

ในเกาหลตามพนธะทรฐบาลมอยตอองคการสหประชาชาตใหเสอมเสยวนย เมอเกดการปนปวน

ในบานเมองไดระยะเวลาเหมาะสมแลวกจะใชก�าลงเขาท�าการเปลยนแปลงการปกครองเปนระบอบ

อนซงมใชระบอบประชาธปไตยดวยการชกจงชาวตางประเทศเขารวมท�าการยดครองประเทศไทย...”

จากนนยงไดทะยอยจบกมประชาชนเพมเปนระยะๆ จนกระทงถงกลางปพ.ศ.2๔๙๖กยงมขาววา

ไดจบกมและสกพระภกษทเคยสนบสนนและเผยแพรสนตภาพอก

ทมาของค�าวา “สนตภาพ” เนองเพราะผทถกจบกมคมขงจ�านวนหนงเปนสมาชก

คณะกรรมการสนตภาพแหงประเทศไทย ซงกอตงเมอวนท 22 เมษายน พ.ศ. 2๔๙๔ โดยม

นายแพทยเจรญสบแสงเปนประธานคณะกรรมการนายกหลาบสายประดษฐและพระมหาดลก

สวรรณรตน เปนรองประธานนายส. โชตพนธ(สบโทเรง เมฆประเสรฐ) เปนเลขาธการตงขน

เพอตอตานสงครามในคาบสมทรเกาหล ตอตานรฐบาลสหรฐอเมรกาซงสนบสนนสงครามเกาหล

และเรยกรองใหรฐบาลไทยถอนตวจากสงครามเกาหลและก�าลงเตรยมตวเขารวมประชมกบนานาชาต

ในประเทศจนเพอตอตานสงครามเกาหล

บรรดาบคคลทเขารวมสนบสนนการเคลอนไหวเพอเรยกรองสนตภาพฯ และถกจบกม

ในครงน มหลากหลายกลม ประกอบไปดวยนกเขยนหนงสอพมพทมชอเสยง อาท นายกหลาบ

สายประดษฐนายอารยลวระ เจาของหนงสอพมพสยามนกร,นายสภาศรมานนท เจาของและ

บรรณาธการนตยสารอกษรสาสนนายอทธรณพลกลบรรณาธการหนงสอพมพขาวภาพ,นายแสวง

ตงคะบรหารบรรณาธการหนงสอพมพสยามนกร,นายบศยสมะเสถยรบรรณาธการหนงสอพมพ

ไทย,นายฉตรบณยศรชยบรรณาธการหนงสอพมพขาวภาพ,นายสมทรสรกขกะบรรณาธการ

หนงสอพมพเกยรตศกด, นายสมคร บราวาศ, นายเปลอง วรรณศร, ฯลฯ และนกเคลอนไหว

ทางการเมองตอตานรฐบาลอาทนายมารตบนนาคประธานกรรมการสโมสรนกศกษามหาวทยาลย

ธรรมศาสตร,นายลวละลองบนนาค(ผน�านกศกษา),นายสวฒนวรดลก(นกประพนธ),นายฟก

ณ สงขลา(ทนายความ), นายสน กจจ�านงค เลขาธการสมาคมสหอาชวกรรมกร, นายสพจน

ดานตระกล ฯลฯ ตอมาไดมการจบกมเพมเตม อาท ทานผหญงพนศข พนมยงค(ภรยารฐบรษ

6. ��������.indd 257 22/2/2554 0:20:56

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.2๕๘

อาวโส-นายปรดพนมยงค),นายปาลพนมยงค,นายสภทรสคนธาภรมย,พลตรเนตรเขมะโยธน

เปนตนบรรดาผทถกจบกมนน เปนททราบกนวาเปนผทมความคดเหนไมตรงกบรฐบาลบางราย

ก�าลงเคลอนไหวตอตานรฐบาลอยางลบๆรวมถงไดรวมมอกบพรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทยดวย

คดนอยการสงฟองผตองหารวมทงสน๕๔รายศาลไดพพากษาจ�าคกบางราย1๓ปบางราย

20ปและไดรบการประกนตวและพนโทษตามพ.ร.บ.นรโทษกรรมเนองในโอกาสพทธศตวรรษท

2๕ในพ.ศ.2๕00

6. ��������.indd 258 22/2/2554 0:20:56

หนงสอประกอบการคนควา

(2๕2๖). ขาวสาร ต.ม.ธ.ก. รน ๗.[กรงเทพฯ],ศรมตร.

(2๕12). ขวญโดม.[กรงเทพฯ],กรงไทยการพมพ.

(2๕0๘). ครบรอบ ๒๐ ป ต.ม.ธ.ก. รน ๗.[กรงเทพฯ],รชดารมภการพมพ.

(2๔๙๙). งานชมนมเตรยมปรญญา ม.ธ.ก. รน ๓.[กรงเทพฯ],ไทยหตถการพมพ.

(2๕2๗). ฉบบร�าลกพระคณทานผประศาสนการ ปรด พนมยงคของ ต.ม.ธ.ก. รน ๒ พ.ศ. ๒๕๒๗.

[กรงเทพฯ],อกษรไทย.

ชอยงทอง.[กรงเทพฯ],บพธ.

(2๕0๖). ต.ม.ธ.ก. รน ๑. [กรงเทพฯ].

(2๕0๙). ต.ม.ธ.ก. รน ๒.[กรงเทพฯ],บ�ารงนกลกจ.

(2๕1๗). ต.ม.ธ.ก. รน ๒ ปท ๓๖.[กรงเทพฯ],บ�ารงนกลกจ.

(2๕2๖). ต.ม.ธ.ก. รน ๔.

(2๕1๖). ต.ม.ธ.ก. รน ๖.[กรงเทพฯ],การศาสนา.

(2๕10). ต.ม.ธ.ก. รน ๗ เหลอง-แดงบอลล.[กรงเทพฯ],รชดารมภการพมพ.

(2๕1๗). ต.ม.ธ.ก. รน ๗ เหลองแดงบอลล.

(2๕1๖). ต.ม.ธ.ก. รน ๗ เหลอง-แดงบอลล ครงท ๕.[กรงเทพฯ],กราฟคอารต.

(2๕21). ต.ม.ธ.ก. รน ๗ เหลอง-แดงบอลล ครงท ๖.[กรงเทพฯ],ศรกล.

(2๕21). ต.ม.ธ.ก. เตรยมปรญญารนท ๕.[กรงเทพฯ],วรวฒการพมพ.

(2๕0๗). เตรยมธรรมศาสตรบอลล.[กรงเทพฯ],อกษรสาสน.

(2๕10). เตรยมปรญญาร�าลก.[กรงเทพฯ].

(2๕0๕). โดมร�าลก.[กรงเทพฯ],สรสนการพมพ.

(2๕12). ใตฟาโดม.[กรงเทพฯ],บพธ.

(2๕0๙). ทระลก จากวนเกาๆของพวกเรา ต.ม.ธ.ก. รน ๑ ๒๔๘๑-๒๕๐๙. [กรงเทพฯ],ชวนพมพ.

(2๕1๖). ทระลก ต.ม.ธ.ก. รน ๑.[กรงเทพฯ],ชวนพมพ.

(2๕1๗). ทระลก ต.ม.ธ.ก. รน ๑.[กรงเทพฯ],ชวนพมพ.

6. ��������.indd 259 22/2/2554 0:20:56

ประวตศาสตรบอกเลาต.ม.ธ.ก.2๖0

(2๕๓2).ทระลกงานสงสรรค ศษยเกา ต.ม.ธ.ก. รน ๓.[กรงเทพฯ],สรวฒน

(2๕๓๔).ทระลกงานสงสรรคศษยเกา ต.ม.ธ.ก. รน ๓. [กรงเทพฯ],สรวฒน.

(2๕๓๕).ทระลกงานสงสรรค ศษยเกา ต.ม.ธ.ก. รน ๓. [กรงเทพฯ],พมพพรรณ.

(2๕๓๓).ทระลกงานสงสรรค ๕๐ ป ต.ม.ธ.ก. รน ๓.[กรงเทพฯ],อกษรสมย.

(2๔๘๓). ทระลกแผนกเตรยมปรญญา พ.ศ. ๒๔๘๓.[กรงเทพฯ],โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร

และการเมอง.

(2๕2๖). ท�าเนยบ ต.ม.ธ.ก. รน ๑.[กรงเทพฯ],ประชาชน.

(2๕1๘). ท�าเนยบ ต.ม.ธ.ก. รน ๑ ประจ�าป ๒๕๑๘.[กรงเทพฯ],ชวนพมพ.

(2๕1๖). ท�าเนยบ ต.ม.ธ.ก. รน ๑.[กรงเทพฯ],ชวนพมพ.

(2๕1๘). ทระลก ต.ม.ธ.ก. รน ๑.[กรงเทพฯ],ชวนพมพ.

(2๕22).ทระลก ต.ม.ธ.ก. รน ๑. [กรงเทพฯ],ชวนพมพ.

(2๕0๓). ทระลก ๒๕๐๓.[กรงเทพฯ],ครสภา.

(2๕11). ท�าเนยบ ต.ม.ธ.ก. รน ๑-๘.[กรงเทพฯ],สรสนการพมพ.

(2๕๕2).ประวตศาสตรบอกเลา ต.ม.ธ.ก. รน ๓.(พ.ศ.2๔๘๓-2๔๘๔).

(2๕0๗). มตรภาพ ต.ม.ธ.ก. รน ๖. [กรงเทพฯ],๙๙เอเยนซ.

(2๕๓๔). วารสาร ต.ม.ธ.ก. รน ๖ พบปะสงสรรค ครงท ๒๙.[กรงเทพฯ],ประยรวงศ.

สพงศเพญจนทร(2๕๕1).ต.ม.ธ.ก. รน ๑ พ.ศ. ๒๔๘๑ ถง พ.ศ. ๒๔๘๒.

สพงศเพญจนทร(2๕๕0).ธนาคารแหงประเทศไทยยคแรก พ.ศ. ๒๔๘๕ ถง พ.ศ. ๒๔๙๐.

สพงศ เพญจนทร(2๔๘๓).มหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมองสมดประจ�าตวนกศกษา.

[กรงเทพฯ].

สพงศเพญจนทร(2๔๗๕).รายงานประจ�าตวนกเรยนพ.ศ.2๔๗๕.[กรงเทพฯ].

สพงศเพญจนทร(2๔๗๖).รายงานประจ�าตวนกเรยนพ.ศ.2๔๗๖.[กรงเทพฯ].

(2๕2๘). ๔๕ ป ศษยเกา ต.ม.ธ.ก. รน ๓. [กรงเทพฯ],อกษรสมย.

(2๕12). เหลองแดงบอลล ครงท ๓ ตมธก รน ๗. [กรงเทพฯ],วบลยกจ.

(2๕๔1). ๖๐ ป ต.ม.ธ.ก.(พ.ศ.2๔๘1-2๕๔1).[กรงเทพฯ],ประกายพรก.

(2๕1๔). อนสรณ ต.ม.ธ.ก. รน ๔ พ.ศ. ๒๕๑๔.[กรงเทพฯ],สนทพนธการพมพ

(2๕10). อนสรณนคม ม.ธ.ก. ๒๕๑๐.[กรงเทพฯ],สวนทองถน.

6. ��������.indd 260 22/2/2554 0:20:57

รายชอกรรมการบรหารและด�าเนนงานหอจดหมายเหตและหอประวตศาสตรเกยรตยศแหง

มหาวทยาลยธรรมศาสตร

1.อาจารยดร.ชาญวทยเกษตรศร ทปรกษา

2.รองศาสตราจารยดร.อดมรฐอมฤต ประธานกรรมการ

๓.ผชวยศาสตราจารยวรรณส�าราญเวทย รองประธาน

๔.นางสาววารณโอสถารมย กรรมการ

๕.นางสาวอจฉราจนดารตน กรรมการ

๖.ผชวยศาสตราจารยดร.สมเกยรตวรปญญาอนนต กรรมการ

๗.นางวนดาจนทนทศน กรรมการ

๘.อาจารยสดแดนวสทธลกษณ กรรมการ

๙.อาจารยดร.ฐาปนนทนพฏฐกล กรรมการ

10.อาจารยชาตรประกตนนทการ กรรมการ

11.อาจารยอครพงษค�าคณ กรรมการ

12.ผอ�านวยการกองกลางหรอผแทน กรรมการ

1๓.หวหนางานบรหารส�านกงานทาพระจนทรหรอผแทน กรรมการ

1๔.นางสาวดาวเรองแนวทอง กรรมการและเลขานการ

1๕.นางสาวอรอนงคบญน�า กรรมการและผชวยเลขานการ

6. ��������.indd 261 22/2/2554 0:20:57

ค�าสงสถาบนไทยคดศกษา

ท ๕ /๒๕๕๔

เรอง แตงตงคณะกรรมการจดงานวนสถาปนาสถาบนไทยคดศกษา ครบรอบปท ๔๐

ดวยสถาบนไทยคดศกษาก�าหนดจดงานวนสถาปนาสถาบนฯครบรอบปท๔0ในวนพฤหสบดท๓มนาคม2๕๕๔ เพอใหการด�าเนนการจดงานดงกลาวเปนไปโดยเรยบรอยและมประสทธภาพสถาบนฯจงแตงตงคณะกรรมการจดงานวนสถาปนาสถาบนฯดงตอไปน

คณะกรรมการทปรกษา 1. รองศาสตราจารยดร.อดมรฐอมฤต 2. ผชวยศาสตราจารยวรรณส�าราญเวทย

คณะกรรมการฝายวชาการ 1. ผอ�านวยการสถาบนไทยคดศกษา ประธานคณะกรรมการ 2. รองผอ�านวยการสถาบนไทยคดศกษา รองประธานคณะกรรมการ ๓. ม.ล.วลยวภาบรษรตนพนธ กรรมการ ๔. นางสาววารณโอสถารมย กรรมการ ๕. นางกษภรณตราโมท กรรมการ ๖. นางสาวเทยมจตรพวงสมจตร กรรมการ ๗. นางสาวนารสาเดชสภา กรรมการ ๘. นายอาสาค�าภา กรรมการ ๙. นายสโรตมภนนทรชตธร กรรมการ 10. นายอสราอปถมภ กรรมการ 11. นางสาวกาญจนาเหลาโชคชยกล กรรมการ 12. นางจารชาเอองไมตรภรมย กรรมการ 1๓. นางสาวศรพรฟตระกล กรรมการ 1๔. นายประสานเผอกหอม กรรมการ 1๕. นางสจตราไชยจนทร กรรมการ 1๖. นางสาวโศรยาสรญญาพฤต กรรมการ 1๗. นางสาวพชามญชดทน กรรมการ 1๘. นางณฐธยานทรงฉลาด กรรมการและเลขานการ 1๙. นางจนทนพงเถอน กรรมการและผชวยเลขานการ

ใหคณะกรรมการชดนมหนาทดงตอไปน 1. ก�าหนดนโยบายและแผนในการด�าเนนงาน 2. เตรยมขอมลตนฉบบและด�าเนนจดพมพเอกสารวชาการ ๓. ด�าเนนการในเรองการจดสมมนาวชาการ ๔.ปฏบตงานอนตามทประธานกรรมการมอบหมาย ทงนตงแตบดนเปนตนไป

สงณวนท2๕มกราคมพ.ศ.2๕๕๔

(อาจารย ดร.อนชา ทรคานนท) ผอ�านวยการสถาบนไทยคดศกษา

6. ��������.indd 262 22/2/2554 0:20:58

�����������.indd 44 18/2/2554 13:22:49

ประวตศาสตรบอกเลาแผนกเตรยมปรญญามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง (ต.ม.ธ.ก.)พ.ศ. ๒๔๘๑ – ๒๔๙๐

เลมสอง (พ.ศ. ๒๔๘๖ – ๒๔๙๐)

หอจดหมายเหตธรรมศาสตร และสถาบนไทยคดศกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตร จดพมพเนองในวาระครบรอบ ๔๐ ป สถาบนไทยคดศกษา พ.ศ. ๒๕๕๔

เลมสอง (พ.ศ. ๒๔๘๖ – ๒๔๙๐)ประวตศาสตรบอกเลาแผนกเตรยมปรญญามหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง (ต.ม.ธ.ก.) พ.ศ. ๒๔๘๑ – ๒๔๙๐

ISBN 978-974-466-533-1