Б.Бурмаажав, ЭМЯ/МАУА, АШУД, проф.
А.Энхжаргал, АШУҮИС, докторант
АГААРЫН БОХИРДОЛ-НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНД
Агуулга
Агаарын бохирдол-эрүүл мэнд
Судалгаа
Эрүүл мэндийн үзүүлэлт
Агаарын бохирдол-эрүүл мэндийн дарамт
Зөвлөмж, Хэрэгжилт
Агаарын бохирдол-эрүүл мэнд Агаарын бохирдлыг маш олон янзаар
тодорхойлсон байдаг.
Байгалийн болон хүний үйл ажиллагааны нөлөөгөөр ан амьтан, хүний эрүүл мэнд, эдийн засагт хохирол үзүүлдэг атмосферийн агаар мандалд ялгарч буй хатуу, шингэн хийн хольц, биологийн биетийг агаарын бохирдол гэдэг (Wikipedia, 2014).
Эдгээр хийн хольц хүний эрүүл мэнд төдийгүй экосистемд сөргөөр нөлөөлдөг.
Агаарын бохирдол-эрүүл мэндo Орчин үед техник, технологийн дэвшил, нөөц
баялгийн ашиглалт, хүн амын өсөлт зэрэг олон шалтгааны улмаас агаар мандалд үзүүлж буй хүний үйл ажиллагаатай холбоотой сөрөг хүчин зүйлс ихээхэн хэмжээгээр нэмэгдэж байна.
o Үүнтэй холбоотой олон нийгмийн эрүүл мэндэд агаарын бохирдлын сөрөг нөлөө улам бүр нэмэгдсээр байна
Агаарын бохирдол-эрүүл мэнд
Уушгины үйл ажиллагаа буурахОюуны ажиллах чадамж буурахМэдрэхүй-хөдөлгөөний хурд удаашрахЦусны даралт, судасны цохилтын тоо өөрчлөгдөх Хүүхдийн бие махбодын өсөлт, хөгжилтөд сөрөг нөлөөлөх
Хэсэг газрын дархлаа сулрах
Биеийн ерөнхий эсэргүүцэл сулрах
Амьсгалын тогтолцооХаршилЗүрх судасНүд, чих хамар хоолойТөрөлхийн гаж хөгжилНөхөн үржихүйнХавдар (уушгины)
Бусад
Физиологийн Дархлалын Өвчлөл, нас баралт
Судалгаа
Агаар бохирдуулагч Эрүүл мэндийн үзүүлэлт Судлаач
УБ хотын агаарын бохирдол (SO2, NO2,
CO)
Хүүхдийн амьсгалынтогтолцооны өвчлөлГуурсан хоолойн цочмог, архаг үрэвсэлУушгины үрэвсэл
Н. Сайжаа (1992, 2004)
Б.Бурмаа (1998, 2001)
НЭМХ (2003)
НЭМХ (2007-2011)
ЭМЯ, НЭМҮТ, УЦУОХ бусад (2009)
•Цочмог ларингит•Тонзиллит•Багтраа
Б.Бурмаа (2001)
Уушги,Уушги -зүрхний хавсарсан эмгэгээс шалтгаалсан нас баралт, Уушгины хавдарНийт нас баралт
Г.Энхжаргал (2010)
Л.Дэлгэрзул (2012)
0
0.5
1
1.5
УБ МГ АХ
0.71
0.13 0.09
Зураг 2. Багтраагийн өвчлөл, 1000 хүхдэд
Нийт
0-1 нас
1-4 нас
5-15 нас
0
50
100
150
УБ МГ АХ
Зураг 1. Бронхитын өвчлөл, 1000 хүн амд
Нийт
0-1 нас
1-4 нас
5-15 нас
Судалгаа
Агаар ын бохирдол
Физиологийн үзүүлэлт Судалгаа
УБ хотын агаарын бохирдол (SO2,
NO2, CO)
Тоос
уушгины амьдралын багтаамж багасах, артерийн бага даралт хэвийн бус хариу урвал үзүүлэх, судасны цохилтын тоо өөрчлөгдөхзүрхний булчингийн агшилт, цахилгаан дамжуулах чанар өөрчлөгдөх
Б.Бурмаа (2001)
Д.Зулгэрэл (2003)
Хар тугалга Цусан дахь хар тугалгаМэдрэлийн зарим эмгэгОй тогтоолтУурлах
Б.Бурмаа (2001)
О.Байгаль нар, (2005, 2007)
Хүнд металл (Cu,
Pb, Cr, V, As)
Шээсэн дэх агууламж О.Чимэдсүрэн (2013)
Судалгаа
Агаар ын бохирдол
Өвчлөл Судалгаа
ТоосPM2.5
PM 10
Амьсгалын тогтолцооны өвчлөлЗүрх судасны өвчнөөс шалтгаалсан эмнэлэгт хэвтэлт шууд хамааралтай
А.Энхжаргал, Б.Сувд (2008)
Дэлхийн банк, 2009
Зүрх судасны өвчин
Б.Бурмаажав нар (2009) Зүрх судасны өвчин
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
0
1
2
3
4
5
6
7
8
I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI
2003 year 2004 year 2005 year 2006 year 2007 year 2008 year
Angina pectoris Sulfur dioxide
Зураг 3. Амьсгалын тогтоцооны цочмог өвчин хүхрийн давхар ислийн хамаарал
Зураг 4. Цээжний бах, хүхрийн давхар ислийн хамаарал
СудалгааАгаарын бохирдол Дархлалын үзүүлэлт Судалгаа
УБ хотын агаарын бохирдол (SO2, NO2,
CO)
Арьс салстын нянгийн тоо, төрөл, эмгэг төрүүлэгч чанар
Ш.Энхцэцэг (2000)
Б.Бурмаа (2001)
Обьект Бохирдуулагч Ургалтын зэрэг Нянгийн бүрэлдэхүүн
I II III 1 2 3
Арьс
SO2 0.1 0.6* 0.97* -0.2 0.85* 0.8*
NO2 0.5 0.8* 0.75* 0.2 0.96* 0.9
Хамрын салст
SO2 0.4 0.7* 0.64* 0.6 0.7* 0.7*
NO2 0.7* 0.6 0.6* 0.9* 0.3 0.3
H2S 0.04 0.6 0.4 0.1 0.8* 0.8*
Хүснэгт 1. Бохирдуулагч хүчин зүйлс, микрофлорын хамаарал (Rxy)
СудалгааҮзүүлэлтүүд Зун Өвөл Хавар/Намар
Артерийн даралт ихдэх
өвчин
15.99 (2.06) 17.1 (2.07) 16.29 (2.28)
Тархины шигдээс 1.84 (0.41) 2.18 (0.58) 1.97 (0.46)
Тархинд цус харвах 0.35 (0.14) 0.42 (0.24) 0.39 (0.17)
Цээжний бах 5.65 (0.59) 6.52 (0.83) 6.00 (0.69)
Амьсгалын цочмог
халдвар
0.76 (0.27) 3.56 (2.11) 1.52 (1.16)
Уушгины цочмог үрэвсэл 0.76 (0.27) 3.56 (2.11) 1.52 (1.16)
Багтраа 1.28 (0.31) 1.88 (0.42) 1.46 (0.27)
Хүхэрлэг хий 3.18 (1.20) 27.99 (6.68) 10.01 (6.50)
Азотын давхар исэл 28.59 (5.10) 37.62 (4.91) 30.03 (6.45)
Өвлийн улиралд агаар бохирпуулагч, амьсгал, зүрх судасны өвчлөл өндөр байна. Б.Бурмаажав нар, 2009
СудалгааАгааарын бохирдол Нөхөн үржихүйн
эрүүл мэндСудалгаа
УБ хотын агаарын бохирдол (SO2, NO2,
CO)
Төрөлхийн гаж хөгжил Ө.Оюунчимэг (2007)
Ургийн хөгжилдүзүүлэх нөлөө
ЭМШУИС, Канад,Саймон Фрейзерийн их сургууль, 2014-2015
Ураг аяндаа зулбах Д.Энхмаа (2014)
34500 34900 36294
41800
48120
53000
58000
74000
12
6
10
27
3735
3331
31 32 33
41
5558
60
0
10000
20000
30000
40000
50000
60000
70000
80000
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
NO2,ì êã/ì 3
0
10
20
30
40
50
60
Àâòî ì àø è í û
òî î
NO2 Í ÿëõàñû í ýí äýãäýëä ÒÃ-û íòî õè î ëäî ë
Зураг 6. Óëààíáààòàð õîòûí агаарын SO2, ÒÃÕ-í
òîõèîëäëын хамаарал (r=0.74)
Зураг 5.Óëààíáààòàð õîòûí àãààð äàõü àçîòûí äàâõàð èñëèéí
àãóóëàìæ, òºðºëõèéí ãàæ õºãæëèéí хамаарал (r=0.92**)
СудалгааАБ-той холбоотой өвчлөл
Бөөрний өвчлөл Судалгаа
амьсгалын дээд замын халдвар (50,0%)
гүйлсэн булчирхайн үрэвсэл (42,0%)
Цочмог гломерулонефритшалтгаанархаг гломерулонефритийн сэдрэлийн шалтгаан
Р.Оюунгэрэл нар (2013)
Агаарын бохирдолтой холбоотой зарим өвчлөл бөөрний өвчний шалтгаан болж, давхар дарамт үзүүлдэг байна
Судалгаа
АБ-Нийгмийн эрүүл мэндийн асуудал
Нийгмийн бүх давхаргын, бүх нас, хүйсийн хүн өртөнө
Хүүхэд
Жирэмсэн эмэгтэй
Өндөр настан илүү өртөнө
Агаарын бохирдол-эрүүл мэнд ДЭМБ-ын мэдээлж буйгаар 2008 онд 1.34 сая
хүн гадаад орчны агаарын бохирдлын улмаас нас барсан бөгөөд хэрэв агаар дахь нарийн болон том ширхэглэгт тоосонцрын агууламж ДЭМБ-ын агаарын чанарын зөвлөмж болгож буй түвшинд байсан бол 1.09 сая хүний амь насыг аврах боломжтой байсан гэсэн тооцоолол ч байна (WHO, 2013).
Агаарын бохирдол-эрүүл мэнд Манай улсын хотын хүн ам нийт хүн амын 68,1
хувийг хотын хүн ам эзлэж,
хүн амын 53,1 хувь нь эмэгтэйчүүд,
27,4 хувийг 0-15 насны хүүхэд,
3,8 хувийг 65-аас дээш насны хүн ам эзлэж байгаа нь агаарын бохирдлын улмаас өвчлөх эрсдэл ихтэйг харуулж байна.
(Эрүүл мэндийн үзүүлэлт, 2013, х.14)
Эрүүл мэндийн үзүүлэлт
500
700
900
1100
1300
1500
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Зураг 8. Амьсгалын тогтолцооны амбулаторт бүртгэгдсэн өвчлөл
Аймаг Улаанбаатар Улс Linear (Аймаг) Linear (Улаанбаатар)
Эрүүл мэндийн үзүүлэлт
250
300
350
400
450
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Зураг 9. Амьсгалын замын өвчин, эмнэлэгт хэвтэлт, 10000 хүн амд
Аймаг Улаанбаатар Улс Linear (Улс)
Эрүүл мэндийн үзүүлэлтээс
0
1
2
3
4
5
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Зураг 10. Амьсгалын тогтолцооны өвчин, нас баралт
Аймаг Улаанбаатар Улс
Эрүүл мэндийн үзүүлэлтээс
10
20
30
40
50
2010 2011 2012 2013
Зураг 11. Уушгины архаг бөглөрөлтөт өвчин
Аймаг Улаанбаатар Улс Linear (Аймаг ) Linear (Улаанбаатар)
Эрүүл мэндийн үзүүлэлтээс Шинжлэх ухааны сүүлийн үеийн судалгаануудыг
нарийвчлан үнэлж судалсны эцэст дэлхийн шилдэг шинжээч судлаачид гадаад орчны агаарын бохирдол: уушигны хавдар үүсэхэд хүргэдгийг нотолгоонд
тулгуурлан баталж,
агаарын бохирдол, давсагны хавдрын хооронд эерэг хамаарал байгааг тогтоосон байна.
Хамгийн сүүлийн үеийн судалгааны дүнгээр 2010 оны байдлаар дэлхий дахинд 223,000 хүн агаарын бохирдлын улмаас үүссэн уушигны хавдраар нас барсан байна.
Эрүүл мэндийн үзүүлэлтээс Хавдар судлалын Олон улсын агентлагийн 109-р
ботийг гаргахад дэлхийн таван тивийн 1000 гаруй хараат бус судалгаанд үндэслэсэн байна.
Дээрх судалгаа шинжилгээний ажлууд нь агаар бохирдуулагч төрөл бүрийн бодисууд, түүн дотроо тоосонцор, тээврийн хэрэгсэлтэй холбоотой бохирдуулагч бодисуудын хавдар үүсгэх чанарыг Европ, Америк, Азийн сая сая хүн амьдардаг орнуудад хийгдсэн эпидемиологийн судалгааны үр дүнд үндэслэжээ.
Эрүүл мэндийн үзүүлэлтээс “Агаарын бохирдлыг хүнд хавдар үүсгэдэг
бодисын ангилалд оруулсан явдал” нь агаарын бохирдлын асуудлыг хойшлуулалтгүй нэн тэргүүний ээлжинд шийдвэрлэх асуудал гэдгийг олон улсад харуулах маш чухал алхам болсон юм.
• ДЭМБ, 2013
Эрүүл мэндийн үзүүлэлтээс
1.3 1.2 1.3 1.4
9.5
11.4
10.1
13.5
4.7
5.85.3
7
2010 2011 2012 2013
Зураг 12 Амбулаторт бүртгэгдсэн уушгины хорт хавдрын тохиолдлын түвшин
Аймаг Улаанбаатар Улс Linear (Улаанбаатар)
Эрүүл мэндийн үзүүлэлтээс
0
20
40
60
80
100
120
140
160
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Зураг 13. Бронхит, уушги тэлэгдэх, УАБӨ, бусад
Аймаг Улаанбаатар
Улс Linear (Аймаг)
Linear (Улаанбаатар)
Эрүүл мэндийн үзүүлэлтээс
0
5
10
15
20
25
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Өвч
лө
л, 1
00
00
хүн
д
Зураг 14. Багтраагийн өвчлөл
Аймаг Улаанбаатар Улс Linear (Улаанбаатар)
Эрүүл мэндийн үзүүлэлтээс
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Зураг 15. Хамрын ба хамрын ангалын бусад эмгэг (J30-J31, J33-J34)
Нийт Linear (Нийт)
Эрүүл мэндийн дарамт Д.Жавхланбаяр, 2008 он
“УБ хотын агаарын бохирдолттой холбоотой өвчлөлийн өртгийн тооцоо” судалгаа:
2007-2008 оны байдлаар Улаанбаатар хотын 2, 3 дахь шатлалын эмнэлэгт хэвтэж эмчлүүлсэн үйлчлүүлэгчдийг дээрээс доош хуваарилах зарчмаар тэдэнд зарцуулсан зардлыг тооцож амьсгалын замын болон зүрх судасны өвчний эмчилгээ, үйлчилгээний зардал 1,501,802,056 төгрөг, нийт зардлын 21.6%-ийг эзлэж байна.
АБ-Эрүүл мэндийн дарамт
80.5
72.662.1
41.1
14.112.8
15.9 17.1
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
2012 он 2013 он
УБ хотод амьсгалын замын өвчнүүдээр хэвтэн эмчлүүлсэн хүний тоо/мян.хүн/
Аймагт амьсгалын замын өвчнүүдээр хэвтэн эмчлүүлсэн хүний тоо /мян.хүн/
УБ хотын ЭМД-ын сангаас санхүүжсэн нийт хэвтүүлэн эмчлүүлсэн тохиолдлын тоонд амьсгалын замын өвчний эзлэх хувьАймгийн ЭМД-ын сангаас санхүүжсэн нийт хэвтэн эмчлүүлсэн тохиолдлын тоонд амьсгалын замын өвчний эзлэх хувь
Зураг 16. Амьсгалын замын өвчнүүдээр хэвтэн эмчлүүлсэн хүний тоо, нийт даатгалын хэвтүүлэн эмчлэх тусламж,
үйлчилгээнд эзлэх хувь
АБ-Эрүүл мэндийн дарамт
13.7 13.3
10.6
7.7
13.1 12.1
15.9 18.5
0
5
10
15
20
25
30
35
0
2
4
6
8
10
12
14
16
2012 он 2013 он
ЭМД-ын сангаас амьсгалын замын өвчний эмчилгээнд олгосон зардлын хэмжээ, тэрбум.төг /УБ хот/
ЭМД-ын сангаас амьсгалын замын өвчний эмчилгээнд олгосон зардлын хэмжээ, тэрбум.төг /Аймагт/
ЭМД-ын сангаас хэвтүүлэн эмчлэх тусламж, үйлчилгээнд олгосон нийт зардалд эзлэх хувь /Аймагт/
ЭМД-ын сангаас хэвтүүлэн эмчлэх тусламж, үйлчилгээнд олгосон нийт зардалд эзлэх хувь /УБ хотод/
Зураг 17. ЭМД-ын сангаас амьсгалын замын өвчний хэвтүүлэн эмчлэх тусламж, үйлчилгээнд олгосон нийт зардлын хэмжээ,
нийт хэвтүүлэн эмчлэх тусламж, үйлчилгээнд олгосон зардлын дүнд эзлэх хувь
АБ-Эрүүл мэндийн дарамт
80.5
72.6
62.1
41.1
48.1 45.8
37.6
24.1
43.8 42.4
27.7
17.4
25.4 26.1
13.0
5.9
-
10.0
20.0
30.0
40.0
50.0
60.0
70.0
80.0
90.0
УБ хот, 2012 он УБ хот, 2013 он Аймаг, 2012 он Аймаг, 2013 он
Амьсгалын замын өвчнүүд Бөөр шээсний замын үрэвсэл, нефрит
Даралт ихсэх өвчнүүд Зүрхний шигдээс, ишеми, эмболизм, перикардит
Зураг 18. Эрүүл мэндийн даатгалын сангаас санхүүжсэн хэвтүүлэн эмчлэх тусламж, үйлчилгээнд тэргүүлэх өвчлөлүүд, мян.хүн
Зөвлөмж, хэрэгжилт Хууль Тогтоол Захирамж Стратеги Эрүүл мэндийн сайдын тушаал:
Төрөлхийн гаж хөгжлийн тохиолдлыг бүртгэх, хянах журам. Эрүүл мэндийн сайдын 2005 оны 77 дугаар тушаал,
Хүүхдийн өвөрмөц бус дархлалын байдлыг агаарын бохирдолттой холбон судлах аргууд, Эрүүл мэндийн сайдын 2001 оны 162 дугаар тушаал,
Эрүүл ногоон эмнэлэг-аян өрнүүлэх тухай, Эрүүл мэндийн сайдын 2011 оны 160 дугаар тушаал
Зөвлөмж, хэрэгжилт (Төр, засгийн түвшинд)
Хот чиглэсэн шилжилт, хотжилт, төвлөрөл
Хотын агаарын бохирдлыг бууруулахын тулд зөвхөн утааны эх үүсвэртэй биш, нийт улсын хэмжээнд хөдөөгийн хөгжлийн асуудлыг шийдвэрлэх шаардлагатай. Удаан хугацаанд төлөвлөгөөтэйгээр хэрэгжүүлэх цогц арга хэмжээ байх
Хөдөөд иргэд амьдрах нөхцлийг сайжруулах, хөдөөгийн иргэдэд олгох цалингийн сүлжээ, түвшин өндөр байх бодлого хэрэгжүүлэх,
Нийслэл хотын сууршлын орчны даацыг зөв тодорхойлох, хот төлөвлөлтийн шинжлэх ухааны үндэслэлийг сайжруулах арга хэмжээг даруй төлөвлөн хэрэгжүүлэх,
Улаанбаатар хотын агаарын бохирдлыг бууруулах, утаа багасгах талаарх дэвшүүлсэн санал (ЭМЯ, 2009 оны 1а/434 тоотоор ЗГХЭГ-т хүргүүлсэн),
хэрэгжилт:
Зөвлөмж, хэрэгжилт (Төр, засгийн түвшинд)
Хотын оршин суугчдын байршил, ялангуяа шинээр шилжин ирэгсдийн байршлыг хот төлөвлөлтийн дагуу оновчтой болгох, нэгэнт ирж буусан айлуудыг цахилгаан, усан хангамж зэрэг дэд бүтцээр нь хангах гэж зүтгэх биш хотын агаарын бохирдлыг нэмэгдүүлэхгүй, өөрөөр хэлбэл салхины чиглэлийн дагуу, урьдчилан төлөвлөсөн газар байршуулахарга хэмжээг нэн даруй эхлэн хэрэгжүүлэх, ийм газрыг бий болгож, нүүлгэн шилжүүлэх арга хэмжээ авах,
Улаанбаатар хотод 100000 айл өрх гэр, галладаг орон сууцанд амьдарч байгаа бол 30-40 сая төгрөгөөр нэг айлыг орон сууцаар хангана гэж үзвэл 4 триллион буюу 4 их наят орчим төгрөгийн төсөв шаардлагатай байна. Ийм хэмжээний хөрөнгийн эх үүсвэрийг хэдий хугацаанд төвлөрүүлж чадах талаар тооцоо, судалгаа шаардлагатай. Үүний тул юуны өмнө иргэдийн ажил эрхлэлтийг нэмэгдүүлж, цалингийн түвшинг өсгөх бодлого чухал байна.
Зөвлөмж, хэрэгжилт (Төр, засгийн түвшинд)
Нэгэнт агаарын бохирдлыг бууруулах нь цаг хугацаа шаардсан тул хүн амын эрүүл мэнд, ахуй нөхцлийг сайжруулах шууд бус хариу арга хэмжээг төлөвлөн хэрэгжүүлэх шаардлагатай. Үүнд: Хотын ногоон байгууламжийг төлөвлөгөөтэйгээр нэмэгдүүлэх, агаар бохирдуулах бусад эх үүсвэрийг багасгах: хөрсний эвдрэл, зам, талбайг сайжруулах, автохөсгийн техникийн үзүүлэлтийг сайжруулах, утаа багатай зуух хэрэглэх зэрэг
Зөвлөмж, хэрэгжилт (Эрүүл мэндийн салбарт)
Улаанбаатар хотын агаарын бохирдлыг
бууруулах, утаа багасгах талаарх
дэвшүүлсэн санал (ЭМЯ, 2009 оны 1а/434 тоотоор
ЗГХЭГ-т хүргүүлсэн), хэрэгжилт:
Агаарын бохирдлын хүн амын эрүүл мэндэд үзүүлэх нөлөөллийн
судалгааг өргөжүүлэх
Агаарын бохирдлоос үүдсэн
өвчин, эмгэгээс сэргийлэх, хүн амыг
хамаалах арга замын талаар
холбогдох зөвлөмж, стандарт,
удирдамж, шийдвэр гаргах,
хэрэгжилтийг зохион байгуулах
Судалгааны багийн чадавхийг сайжруулах, өндөр хөгжилтэй оронд судлаач, мэргэжилтэн
сургаж, бэлтгэх, тогтвор сууршил сайжруулах
Нийгмийн
эрүүл мэндийн лавлагаа
лаборатори бэхжүүлэх, тоос,
хүнд металл, бусад хорт бодисын агууламжийг тодорхойлох,
биологийн эд материалд
(хүний цус, шээс, үс гм)
Зөвлөмж, хэрэгжилт (Эрүүл мэндийн салбарт)
Өвчний нэр Стандартын дугаар
Багтраа өвчний оношлогоо, эмчилгээ MNS6215:2010
Гуурсан хоолой тэлэгдэх өвчний оношлогоо, эмчилгээ MNS6134:2010
Уушгины архаг бөглөрөлтөт өвчний оношлогоо, эмчилгээ MNS6135:2010
Уушгины буглаа өвчний оношлогоо, эмчилгээ MNS6214:2010
Гялтангийн хөндийд шингэн хурах эмгэг: оношлогоо, эмчилгээ
MNS6213:2010
Уушгины үрэвслийн оношлогоо, эмчилгээ MNS6136:2010
Уушгины артерийн бүлэнт бөглөрлийн оношлогоо, эмчилгээ/D&T of Pulmonary Embolism
MNS6212:2010
Архаг фарингитын оношлогоо, эмчилгээ MNS 6093:2010
Агаарын чанар. MNS: 4585-2007
Ажлын байрны хар тугалгын агууламж, MNS:58-03-2007
Зөвлөмж, хэрэгжилт (Эрүүл мэндийн салбарт)
Өвчний нэр Стандартын дугаар
Менингококкт халдварт өвчний тархвар судлалын тандалт MNS 5348-14 : 2003 6х.
Амьсгалын цочмог халтай хамшинж өвчний тархварсудлалын тандалт
MNS 5348-59 : 2003 9х.
. Уушгины сүрьеэ өвчний оношлогоо, эмчилгээ MNS 5349-12 : 2003 9х
Томуу, томуутөст халдвар төвчний оношлогоо, эмчилгээ MNS 5349-16 : 2003 2 х.
Амьсгалын цочмог халтай хамшинж өвчний оношлогоо, эмчилгээ
MNS 5349-20 : 2003 3 х.
Төвөнхийн эмгэгийн дурангийн оношлогоо, эмчилгээ MNS 5356 : 2004 4 х.
Хамрын хөндийн хорт хавдрын оношлогоо, эмчилгээ MNS 5853-2 : 2008 6 х.
Спирограммын шинжилгээ MNS 6101:2010 3 x.
Төвөнхийн хорт хавдрын оношлогоо, эмчилгээ MNS 6133 :2010 7 x.
Менингококкт халдварт өвчний тархвар судлалын тандалт MNS 5348-14 : 2003 6х.
Зөвлөмж, хэрэгжилт (Эрүүл мэндийн салбарт )
Уушгины мэс заслын үеийн мэдээгүйжүүлэг MNS 6203 : 2010 5 x.
Хүүхдийн гуурсан хоолойн бөглөршилт цочмог
үрэвслийн оношилгоо, эмчилгээ
MNS 6323:2012 4 x.
Зүрхний төрөлхийн гажиг. Ховдол хоорондын
таславчийн цоорхой. Оношилгоо, мэс заслын
эмчилгээ
MNS 6384-3 :2013 6х
Зүрхний төрөлхийн гажиг. Уушгины артерийн
хавхлагын нарийсал. Оношилгоо, мэс заслын
эмчилгээ
MNS 6384-4 :2013 4х
Зүрхний төрөлхийн гажиг. Уушгины артерийн
хавхлагын нарийсал, тосгуур хоорондын
таславчийн цоорхой хавсарсан гажиг. Оношилгоо,
мэс заслын эмчилгээ
MNS 6384-5 :2013 4х
Зүрхний төрөлхийн гажиг. Фаллогийн дөрвөлсөн
гажиг (ФДГ). Оношилгоо, мэс заслын эмчилгээ
MNS 6384-6 :2013 5х
Уушгины артерийг бөгжлөх мэс засал эмчилгээ MNS 6384-7 :2013 3х
Зүрхний олдмол гажиг. Хоёр хавтаст хавхлагын
нарийсал. Оношилгоо, мэс заслын эмчилгээ
MNS 6384-8 :2013 5х
Хоёр хавтаст хавхлагын дутагдлын оношилгоо,
мэс заслын эмчилгээ
MNS 6384-9 :2013 5х
Эмчлүүлэгчийн цагаан мөгөөрсөн хоолойд
тавьсан гуурсыг цэвэрлэх арга
MNS 6385 :2013 4х
Өвчний нэр Стандартын дугаар
Уушгины мэс заслын үеийн мэдээгүйжүүлэг MNS 6203 : 2010 5 x.
Хүүхдийн гуурсан хоолойн бөглөршилт цочмог үрэвслийн
оношилгоо, эмчилгээ
MNS 6323:2012 4 x.
Зүрхний төрөлхийн гажиг. Ховдол хоорондын таславчийн
цоорхой. Оношилгоо, мэс заслын эмчилгээ
MNS 6384-3 :2013 6х
Зүрхний төрөлхийн гажиг. Уушгины артерийн хавхлагын
нарийсал. Оношилгоо, мэс заслын эмчилгээ
MNS 6384-4 :2013 4х
Зүрхний төрөлхийн гажиг. Уушгины артерийн хавхлагын
нарийсал, тосгуур хоорондын таславчийн цоорхой хавсарсан
гажиг. Оношилгоо, мэс заслын эмчилгээ
MNS 6384-5 :2013 4х
Зүрхний төрөлхийн гажиг. Фаллогийн дөрвөлсөн гажиг (ФДГ).
Оношилгоо, мэс заслын эмчилгээ
MNS 6384-6 :2013 5х
Уушгины артерийг бөгжлөх мэс засал эмчилгээ MNS 6384-7 :2013 3х
Зүрхний олдмол гажиг. Хоёр хавтаст хавхлагын нарийсал.
Оношилгоо, мэс заслын эмчилгээ
MNS 6384-8 :2013 5х
Хоёр хавтаст хавхлагын дутагдлын оношилгоо, мэс заслын
эмчилгээ
MNS 6384-9 :2013 5х
Эмчлүүлэгчийн цагаан мөгөөрсөн хоолойд тавьсан гуурсыг
цэвэрлэх арга
MNS 6385 :2013 4х
Зөвлөмж, хэрэгжилт (Эрүүл мэндийн салбарт)
10-т: Улирлын чанартай томуугийн дэгдэлтийн үед
хүүхдийн дархлааг сайжруулах, амин дэмээр
хангах, тоомуугаас сэргийлэх
13-т: Цусны даралтаа хянах
18-д: Дархлаа сайжруулах улмаар аливаа халдварт
өвчнөөс сэргийлэх
20-д: Агаарын бохирдол ихтэй өвлийн улиралд шүүлтүүртэй
маск зүүх
Заавал хэвшүүлэх 21 дадал, ЭМЯ, 2014
Зөвлөмж, хэрэгжилт (Эрүүл мэндийн салбарт)
Эмнэлэг барих,төсөв нэмэх....шаардлага өндөр байгаа ч...
Агаарын бохирдол бууруулах, өвчлөлөөс сэргийлэх арга хэмжээг түлхүү авах шаардлагатай
Зөвлөмж, хэрэгжилт (хүүхэд хамгаалах)
Өвчлөхөөс сэргийлэх
Дархлаа сайжруулах
Хамар залгиурын үрэвслээс
сэргийлэх, төгс эмчлэх
Цэвэр агаарт байлгах
Айл өрх, хүүхдийн байгууллагын
орчин эрүүлжүүлэх
Гэр, сууц, байгууллагад ногоон орчин
бзрдүүлэх
Сургалт, сурталчилгаа
Хүүхэд хамгаалах сан байгуулах
Хар тугалга тодорхойлох,
орчинд хянах зэрэг
Зөвлөмж, хэрэгжилт (хүүхэд хамгаалах)
Эрүүл орчин- аян өрнүүлэх
хүүхдийн эрүүл мэндэд гарч болох эмгэг өөрчлөлтийг нарийвчлан
судлах, эрт оношлох, үнэлгээ өгөх, анагаах ухааны их, дээд
сургуулийн төгсөлтийн өмнөх болон дараах сургалтын
хөтөлбөрийг боловсронгуй болгох
хүрээлэн буй орчны бохирдолд тавих эрүүл ахуй, ариун цэврийн
хяналтыг тогтмолжуулах, боловсронгуй болгох
Орон сууц, хүүхдийн байгууллагын орчныг ханглаттай зай талбайтай байлгах, чөлөөлөх
Эрүүл ахуйн хяналт
дүгнэлт 1. Хүн амын агаарын бохирдолттой холбоотой
зарим өвчлөл 2013 оны байдлаар буурах хандлагатай байгаа боловч уушгины хавдрын тохиолдол УБ-т өндөр байна.
2. Агаарын бохирдлыг бууруулах арга хэмжээг эрчимтэй үргэлжлүүлэх хэрэгтэй байна.
Recommended
