Πώς διαμορφώθηκε το Μεσαιωνικό Ελληνικό Βυζαντινό Κράτος? (ΣΕΛΙΔΑ 32-33)

Τον 7ο αιώνα έγιναν αλλαγές που απομάκρυναν το Βυζάντιο από τις ρωμαϊκές του ρίζες, κυρίως στα χρόνια της Ισαυρικής δυναστείας και της δυναστείας του Αμορίου.

ΘΕΜΑΤΑ

Τι γνωρίζετε για τα θέματα?

Τα θέματα απλώθηκαν στη Μικρά Ασία και στα Βαλκάνια. Ο στρατηγός-διοικητής κάθε θέματος είχε μεγάλη δύναμη και πολλές φορές γινόταν επικίνδυνος για την κεντρική εξουσία. Πολλοί στρατηγοί-διοικητές οργάνωσαν πολλές εξεγέρσεις.

Από τι αποτελείτο ο στρατός του θέματος?

Ο στρατός του θέματος αποτελούνταν από στρατιώτες-αγρότες που είχαν τα δικά τους κτήματα και σε περίπτωση επίθεσης του εχθρού ήταν υποχρεωμένοι να παρουσιαστούν για υπηρεσία.

Τι συνέπειες είχε η ανάπτυξη των θεματικών στρατών?

Είχε σημαντικές συνέπειες. Οι μισθοφόροι περιορίστηκαν δραστικά και στην ύπαιθρο κυριάρχησε η μικρή και μεσαία αγροτική ιδιοκτησία.

ΚΑΚΩΣΕΙΣ Τι ήταν οι κακώσεις, ποιος τις εισήγαγε, και ποια ήταν η πρώτη κάκωση?

«Κακώσεις» ονομάστηκαν τα «τολμηρά» οικονομικά μέτρα που πήρε ο Νικηφόρος ο Α’ και σκοπό είχαν την αύξηση των κερδών του κράτους και την ανάκαμψη του εμπορίου. Ονομάστηκαν έτσι από τους αντιπάλους του και το χρονογράφο Θεοφάνη. Η πρώτη κάκωση ήταν <η μεταφορά χριστιανών από όλα τα θέματα και η εγκατάστασή τους στις σκλαβηνίες>.

Τι έλεγε η Τρίτη κάκωση?

Ήταν η διαταγή να αναθεωρηθούν οι φορολογικοί κατάλογοι και να αυξηθούν τα τέλη.

Τι ήταν ο καπνικός φόρος?

Ήταν φόρος για κάθε σπίτι που καπνίζει (δηλαδή έχει τζάκι).

Πότε εμφανίστηκε η οικονομική ανάκαμψη?

Η οικονομική ανάκαμψη εμφανίστηκε στα χρόνια του Κωνσταντίνου Ε’. ο πληθυσμός του Βυζαντίου είχε αυξηθεί και η οικονομική κρίση είχε ξεπεραστεί.

Ερώτηση 1 : αφού μελετήσεις το απόσπασμα από το <Χρονικό της Μονεμβασίας> και την πρώτη κάκωση, να αναφέρεις τα μέτρα που έλαβε ο Νικηφόρος Α’ για να αποκαταστήσει τη Βυζαντινή κυριαρχία στην Πελοπόννησο .

Τα μέτρα που έλαβε ο αυτοκράτορας Νικηφόρος Α’ ήταν με τη σειρά => η στρατιωτική ανάκτηση των Πατρών και η καθυπόταξη των Σλάβων της περιοχής, => η ανοικοδόμηση της Πάτρας και της Σπάρτης και των εκκλησιών=> η επιστροφή πληθυσμών που είχαν πάει στην Κάτω Ιταλία=> ο εκχριστιανισμός των Σλάβων

ΟΙ ΕΡΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ (ΣΕΛΙΔΑ 34-35)

Τι είναι Εικονομαχία, ποιοι ήταν οι πρωτεργάτες και από τι επηρεάστηκαν?

Εικονομαχία ονομάζεται η διαμάχη για τη λατρεία των εικόνων. Πρωτεργάτες ήταν οι αυτοκράτορες Λέων Γ’ (717-741) και Κωνσταντίνος Ε’ (741-775). Επηρεάστηκαν από τις ανεικονικές αντιλήψεις (=αντίθετες στη λατρεία των εικόνων) , της ιουδαϊκής και ισλαμικής θρησκείας. Οι ανεικονικές αυτές αντιλήψεις απέρριπταν τη λατρεία των εικόνων επειδή τη θεωρούσαν ειδωλολατρική πράξη.

Ποια ήταν τα επιχειρήματα των εικονομάχων?

Στην επιστολή του Λέοντος Γ’ Ίσαυρου προς τον πάπα της Ρώμης αναφέρεται ότι οι εικόνες – οι οποίες είναι ομοιώματα φτιαγμένα από ανθρώπους - αναπληρώνουν τα είδωλα και άρα αυτοί που τις προσκυνούν είναι ειδωλολάτρες, και ο Θεός απαγορεύει την προσκύνηση των ειδώλων.

Ποιοι παράγοντες οδήγησαν στην απαγόρευση των εικόνων?

Πιθανόν οι δεισιδαιμονίες και οι υπερβολές γύρω από τη λατρεία των εικόνων, ο περιορισμός της επιρροής των μοναχών και η άποψη ότι οι επιτυχίες των εχθρών του Βυζαντίου προέρχονταν από το γεγονός ότι ο Θεός ήταν δίκαια οργισμένος με αυτά που συνέβαιναν στο χώρο της λατρείας Του.

*Πότε ξεκίνησε η πρώτη φάση της Εικονομαχίας?

Το 726-787 με την απομάκρυνση της εικόνας του Χριστού από τη Χαλκή Πύλη της Πόλης.

Ποια είναι τα επιχειρήματα των εικονολατρών?

Ο εικονόφιλος Ιωάννης Δαμασκηνός αναφέρει ότι, εφόσον προσκυνούμε και σεβόμαστε τον αυθεντικό σταυρό πάνω στον οποίο μαρτύρησε ο Κύριος και το σπόγγο και τον κάλαμο και τη λόγχη, έτσι δικαιούμαστε να προσκυνούμε και τις εικόνες του Χριστού και τα ομοιώματα του σταυρού από ξύλο που κατασκευάζονται για τη δοξολογία και την ανάμνηση των παθημάτων του Χριστού που έγιναν όργανο της σωτηρίας των ανθρώπων.

Ποιοι ονομάστηκαν Εικονόφιλοι?

Οι οπαδοί των εικόνων.

*Πώς τελείωσε η πρώτη φάση?

Με την Ζ’ Οικουμενική Σύνοδο (787) η οποία έγινε από την αυτοκράτειρα Ειρήνη την Αθηναία. Η πρώτη φάση τελείωσε διευκρινίζοντας ότι στις εικόνες προσφέρουμε τιμητική προσκύνηση.

**Πότε ξεκίνησε η δεύτερη φάση και από ποιόν?

Η δεύτερη φάση (815-843) άρχισε με τον Λέοντα Ε’ τον Αρμένιο.

**Πώς τελείωσε η δεύτερη φάση?

Με τη Σύνοδο του 843, από την αυτοκράτειρα Θεοδώρα, όπου έγινε η αποκατάσταση και αναστήλωση των εικόνων.

Ποια η σημασία της ήττας των εικονοκλαστών?

>Η αποκατάσταση των εικόνων σαν νίκη της ελληνικής πνευματικής παράδοσης

>Η αναστήλωση των εικόνων τερμάτισε τις θρησκευτικές διαμάχες και έφερε μια περίοδο γόνιμης / καλής συνεργασίας κράτους και εκκλησίας

>Τα μοναστήρια πολλαπλασιάζονταν και πλούτιζαν

>Περιορίστηκαν οι υπερβολές στη λατρεία των εικόνων και των λειψάνων

Ποιες είναι οι συνέπειες της εικονομαχίας?

1. Δίχασε τον βυζαντινό λαό με ολέθριες συνέπειες στην εξωτερική πολιτική και τον πολιτισμό.

2. Η Εκκλησία της Ρώμης απομακρύνθηκε από το Βυζάντιο και πλησίασε τους Φράγκους

3. Απαγορεύτηκε η παράσταση θείων προσώπων στους τοίχους των εκκλησιών με αποτέλεσμα να καταστραφούν όσες υπήρχαν.

4. Οι εκκλησίες διακοσμήθηκαν με ζώα, φυτά και άλλα μοτίβα (διακοσμητικά σχέδια)

5. Δεν ασχολούντο με τα γράμματα και 6. Μετά την νίκη των εικόνων, καταστράφηκαν σημαντικά κείμενα των

εικονομάχων.