Ο∆ΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΟ ∆ΗΜΟ ΝΟΤΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ

Γένεσης της Περιοχής – Φύση

Ο ∆ήµος Νότιας Κυνουρίας είναι ένας Καλλικρατικός ∆ήµος, που δηµιουργήθηκε από την συνένωση των ∆ήµων Λεωνιδίου, Τυρού και της Κοινότητας Κοσµά.

Έχει έκταση 583,16 τετραγωνικά χιλιόµετρα και πληθυσµό κατά την απογραφή του

2001, 9001 κατοίκους. Η έδρα του είναι το Λεωνίδιο και περιλαµβάνει άλλες 14 Τοπικές Κοινότητες. Βρίσκεται στο ΝΑ τµήµα της Περιφερειακής Ενότητας Αρκαδίας, απλωµένος στις ανατολικές και νότιες πλαγιές του όρους Πάρνωνα.

Η Γεωλογική ιστορία αυτής της γης, µοιάζει σαν παραµύθι που όµως είναι αληθινό

και γεννήθηκε τότε που γεννήθηκε και το βουνό της, ο Πάρνωνας, πριν από 25.000.000

χρόνια.

Βυθίστηκε και αναδύθηκε πολλές φορές, γιατί συνέβαιναν τότε πολλές γεωλογικές µεταµορφώσεις και ανακατατάξεις. Όµως πριν από 12.000 χρόνια αναδύθηκε πάλι, έτοιµη να κατοικηθεί.

Τότε λοιπόν, δηµιουργήθηκαν βουνοκορφές, σπήλαια, φαράγγια, φιδίσιες χαράδρες, ρέµατα και κοιλάδες εύφορες, µα και κατακόρυφοι κατακόκκινοι βράχοι να φυλάγουν

ακοίµητοι φρουροί, τις πόλεις που κτίστηκαν στα πόδια τους. ∆ηµιουργήθηκαν δάση µε φυλλοβόλα, αλλά και δάση κωνοφόρων, περίπου σαν τα

σηµερινά, εκτάσεις θαµνώδεις, φρυγανικές και λειµώνιες. ∆ηµιουργήθηκαν σπήλαια µοναδικά, δύο από τα οποία είναι από τα σπουδαιότερα και σηµαντικότερα σε παγκόσµιο επίπεδο αξιολογούµενα, που προσελκύουν µελετητές σπηλαιολόγους από όλο τον κόσµο και αυτά είναι: Η κλιµακωτή σπηλαιοκαταβόθρα

Πελετών, µε σταλακτίτες και µικρές λιµνούλες και το σπηλαιοβάραθρο Πρόπαντες Παλαιοχωρίου, κατακόρυφου βάθους 315 µέτρων, το δεύτερο πιο βαθύ βάραθρο στην

Ελλάδα.

Μα και ιστορικά σπήλαια, όπως το Σπήλαιο του θεού ∆ιονύσου, εκεί που η µυθολογία

θέλει και ο Παυσανίας αναφέρει στην Περιήγησή του, ότι µεγάλωσε ο θεός ∆ιόνυσος, ο

γιος του ∆ία και της Σεµέλης. ∆εν υπάρχουν ποτάµια, µα υπάρχουν χείµαρροι µε χαράδρες, µε σπουδαιότερη τη

χαράδρα του ∆αφνώνα, µε τον οµώνυµο χείµαρρο που την διατρέχει και διασχίζει την

πόλη του Λεωνιδίου και τον κάµπο του, φθάνοντας στη θάλασσα..

Είναι η πιο γνωστή για την οµορφιά της, µε τις απότοµες πλαγιές της, το µαιανδρισµό

του χειµάρρου της, τα δένδρα της φυτρωµένα να ζουν επάνω στην πέτρα, χωρίς καθόλου

χώµα στις ρίζες τους, µε τα ενδηµικά φυτά της.

Αυτή η σπανιότητά της, ήταν και ο λόγος που εντάχθηκε στη NATURA 2000, µε τον

Κωδικό GR 2520005.

Όλος ο Πάρνωνας για την πλούσια βιοποικιλότητά του και τα δεκαέξι ενδηµικά φυτά

του,έχει χαρακτηριστεί σαν “Βοτανικός Παράδεισος της Μεσογείου” και ο ∆ήµος Νότιας Κυνουρίας, είναι ένα πολύ σηµαντικό κοµµάτι από αυτόν. Ένα µεγάλο µέρος του ∆ήµου επίσης, ανήκει σε Οικολογικό Πάρκο και άλλο µικρότερο

στη Ζώνη περάσµατος Μεταναστευτικών πουλιών.

Εδώ θα βρεις δάση από δενδρόκεδρο, µοναδικού στην Ευρώπη µε µεγάλη οικολογική

αξία, αλλά και τα τελευταία νοτιότερα δάση Κεφαλληνιακής Ελάτης στην Ευρώπη, πιο

κάτω από εδώ δεν υπάρχουν έλατα.

Εδώ θα βρεις φυτά µοναδικά και ζώα, πολλά από αυτά είναι στο Κόκκινο Βιβλίο των

Φυτών και των Ζώων, που απειλούνται µε αφανισµό.

Εδώ στις βουνοπλαγιές και τις κορυφές του Πάρνωνα θα βρεις, τη Χρυσή τουλίπα ή

τουλίπα του Ορφανίδη, την κόκκινη τουλίπα του, τον αγριοπανσέ του, την ασπερούλα

του, τις κενταύριές του, το κυκλάµινό του, τις µινουάρτες του, την πετροράγια του, τις ορχιδέες του, το τσάι του, µα και άλλα σπάνια βότανα πολύτιµα.

Αυτά τα βότανα µελέτησαν ο Θεόφραστος ο Ερέσιος και ο Πεδάνιος ∆ιοσκουρίδης. Αυτά τα βότανα χρησιµοποίησε ο Χείρωνας, µα και ο Ασκληπιός, για να θεραπεύσουν

τις ασθένειες του σώµατος και της ψυχής των ανθρώπων. Εδώ θα βρεις πουλιά ενδηµικά και µεταναστευτικά, που το πλήθος των ειδών τους

αποτελεί δείκτη της πλούσιας χλωρίδας του Τόπου, αλλά και πόσο µεγάλος είναι ο

φυσικός πλούτος του.

Άγρια ζώα, ερπετά, έντοµα διάφορα και πεταλούδες µοναδικές, περίεργες και προστατευόµενες.

Οι ανατολικές πλαγιές του ∆ήµου καταλήγουν, σε όµορφους όρµους και παραλίες, που οι περισσότερες βουτούν απότοµα στα νερά του Μυρτώου Πελάγους και του

Αργολικού Κόλπου. Αµόλυντοι τόποι, διάφανοι. Εικοσιέξι παραλίες στη δικαιοδοσία του, µικρές και µεγάλες, αµµουδερές, βοτσαλωτές, όλες χαρακτηρισµένες µε τρία αστέρια, στην κορυφή του καταλόγου για την

καθαρότητά τους. Αυτά λοιπόν τα πεντακάθαρα και διάφανα γαλαζοπράσινα νερά, που

σου έρχεται να τα πιεις στο ποτήρι εάν µπορούσες, σε προσκαλούν και σε προκαλούν, να

βουτήξεις και να δροσιστείς κολυµπώντας, παρέα µε τα δελφίνια που ξεπηδούν απότοµα

µπροστά σου, να εξερευνήσεις υποθαλάσσια σπήλαια και να απολαύσεις το βυθό µε τις Τραγάνες και τα µοναδικά λιβάδια Ποσειδωνίας. Αν είσαι τυχερός, θα συναντήσεις φώκιες Monachus monachus και χελώνες Caretta

caretta.

Εδώ ο ήλιος δεν βασιλεύει ποτέ, µόνο λικνίζεται στα καταγάλανα

νερά του πελάγους, που χρωµατίζει η Ηώ κάθε αυγή µε χρυσοπόρφυρο χρώµα και η

Εσπέρα µε τα χρώµατα της φωτιάς στο λυκόφως, τις κορυφές του Πάρνωνα.

Άλλωστε η λέξη Πάρνων, σηµαίνει “κορυφή που λάµπει”, από το φως του ήλιου και της σελήνης. Σ' αυτόν τον τόπο η Φύση, χάρισε απλόχερα, τοποθεσίες ανείπωτης οµορφιάς, ανατολές χρυσές και θάλασσες µε βαθύ γαλάζιο χρώµα, να χάνεται το βλέµµα σου όταν

κοιτάς πρωί και σούρουπο και να αναγαλλιάζει η ψυχή, να πετά το πνεύµα και να

ελευθερώνονται στο άπειρο.

Βουνά καταπράσινα, περήφανα, άγρια, δασοσκέπαστα και πλαγιές ολάνθιστες, µόλις µια

ανάσα µακρυά ( 31 χιλιόµετρα) από τη θάλασσα.

Όλα τα χωριουδάκια (τοπικές κοινότητες ) του ∆ήµου, κτισµένα άλλοτε πανοραµικά,

άλλοτε σε µια πλαγιά, άλλοτε σε ένα οροπέδιο και άλλοτε να τα γλύφει το κύµα,

µοιάζουν σαν ένα ακριβό κολιέ από µαργαριτάρια περασµένα στο λαιµό µιας γόησσας. Τα σπίτια τους, πόρτες ορθάνοιχτες µε το γεράνι, το βασιλικό και το δυόσµο στις αυλές, ζεστό καρβέλι το ψωµί και η στάµνα για νερό, όλα λιτά και δωρικά, όπως ακριβώς και οι άνθρωποί τους.

Ο ίδιος αυτός τόπος, είναι γεµάτος από µύθους και πραγµατικότητες, που δένουν

µεταξύ τους και µπλέκονται τόσο, που δεν µπορείς να τα ξεχωρίσεις, αλλά τα αφήνεις να σε ταξιδέψουν στο χρόνο που πέρασε και σ ' αυτόν που θα ρθει. Ο Πάρνωνας ήταν το “Ιερό Όρος” ή “Κρόνιον Όρος”, αφιερωµένο στο θεό Κρόνο που

λατρευόταν σ' αυτόν, αλλά και το καταφύγιο των Θεών.

Εδώ σ' αυτή τη γη, είναι ο τόπος που έκρυβε καλά το ερωτικό µυστικό του θεού

Κρόνου, που έκρυβε τη Φιλύρα, που γεννήθηκε και πέθανε ο Κένταυρος Χείρωνας, ο

πρώτος ιατροφαρµακοποιός και βοτανολόγος. Εδώ είναι ο τόπος που πολέµησε ο Ηρακλής τους Κενταύρους, που νίκησε τον Ορείο,

που έστησε το τρόπαιό του, που τραυµάτισε τον Χείρωνα.

Αυτόν τον τόπο κληρονόµησε ο Έλατος, εδώ κυνηγούσε στα δάση του η Αταλάντη.

Εδώ έζησε ο Κύνουρος, ο γιος του Περσέα, ο γενάρχης των Κυνούριων, που σκότωσε τη Mέδουσα.

Σ' αυτόν τον τόπο µεγάλωσε ο ∆ιόνυσος από την νύµφη Ινώ, ο γιος της Σεµέλης και του ∆ία.

Εδώ και ο τάφος που φιλοξενεί το νεκρό σώµα της Σεµέλης. Εδώ λατρεύτηκε ο Απόλλωνας, η Εθάνα, η Άρτεµη, η Αφροδίτη, ο Αχιλλέας, οι

∆ιόσκουροι, οι µικροί Κορύβαντες. Εδώ, εδώ, εδώ.......

Είναι αλήθεια αβάσταχτη η οµορφιά και η κληρονοµιά αυτού του τόπου, όσο τον

γνωρίζεις, τόσο τον ερωτεύεσαι. Το κλίµα στην περιοχή είναι Μεσογειακό, ο χειµώνας ήπιος µε λίγες βροχές, τα

καλοκαίρια µε µεγάλες θερµοκρασίες και παρατεταµένη ξηρασία.

Η ιδιαιτερότητα του κλίµατος, είναι εκείνη που δίνει ξεχωριστά χαρακτηριστικά στα

φυτά που φυτρώνουν, αλλά και στα προϊόντα που παράγονται στην περιοχή.

Μα και η ανθρώπινη παρουσία είναι τέλεια εναρµονισµένη, µε ελάχιστες επεµβάσεις στη Φύση, κτίσµατα ταιριασµένα µε το περιβάλλον και µε πλούσια ιστορία, τόσο

αρχαία, όσο και νεότερη.

∆ιεθνή µονοπάτια αλλά και Εθνικά και τοπικά σε προσκαλούν να τα περπατήσεις, για να γνωρίσεις και να απολαύσεις τον Τόπο και τη Φύση του, να ζήσεις µέσα στους µύθους του, ταξιδεύοντας µέσα στην αχλή των αιώνων που πέρασαν και τον άγγιξαν.

Έλα να µάθεις ν'αγαπάς και να δίνεσαι χωρίς όρους, χωρίς παζάρια για τον τόπο που

λατρεύεις. Έλα να προλάβεις ακόµα και να µάθεις τι θα πει σεβασµός του ανθρώπου για το

περιβάλλον που σµίλεψε και χάρισε ο Θεός, γιατί πολλοί φθονούν τον τόπο αυτό και τη

δόξα της αγνότητάς του.

Ιστορία και Τόπος

Ευρήµατα στη γύρω περιοχή, δείχνουν ότι το ανθρώπινο στοιχείο υπήρχε από τη

Νεολιθική Εποχή, κυρίως όµως από την Πρωτοελλαδική περίοδο (2800-2000 π.Χ.), όπου

φαίνεται η εγκατάσταση στην Κυνουρία προελληνικών φύλλων.

Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι ο ∆αναός, αφού πέρασε το Αιγαίο, πριν φτάσει στην

Αργολίδα εγκαταστάθηκε σε παραλιακό µέρος της Θυρέας, τα Πυράµια.

Και ο Παυσανίας αναφέρει το ίδιο για τον ∆αναό, ο οποίος πριν πάει στην Αργολίδα

αποβιβάστηκε στους Απόβαθµους, παραλιακό µέρος της Κυνουριακής γης. Τη Μεσοελλαδική περίοδο και από το 1900 π.Χ. και µετά, ήρθαν στην Ελλάδα οι

Ίωνες. Παρακλάδι τους οι Κυνούριοι, εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, όπου της έδωσαν

και το όνοµά τους. Η λέξη Κυνουρία σύµφωνα µε την άποψη του Κώστα Ρωµαίου, προέρχεται από τη

λέξη κυνόσουρα (κυνός ουρά), που σηµαίνει ακρώρεια, παραλία, τόπος χέρσος, σκόπελος. Όµως η παράδοση θέλει, ότι το όνοµα προήλθε από τον Κύνουρο το γιο του Περσέα, ο

οποίος ήταν ο πρώτος οικιστής της περιοχής, αλλά και ο γενάρχης των Κυνούριων. Η Κυνουρία, λόγω της σπουδαίας στρατηγικής της θέσης ανάµεσα Άργους και

Σπάρτης, έγινε πολλές φορές το θέατρο συγκρούσεων µεταξύ των δύο αυτών Πόλεων-

Κρατών, και η περίοδος αυτή, διήρκεσε περίπου χίλια χρόνια.

Κάθε Πόλη-Κράτος τη θεωρούσε δική της γη, έτσι οι κάτοικοί της, ζούσαν µόνιµα κάτω

από την απειλή µιας νέας σύγκρουσης. Οι Πρασιές ή Βρασιές, ήταν το σηµαντικότερο κέντρο της Νότιας Κυνουρίας κατά

την αρχαιότητα και αυτό γιατί είχε σπουδαία γεωγραφική θέση.

Καταστράφηκε και λεηλατήθηκε δύο φορές, όπως αναφέρει ο Θουκιδίδης στα γραπτά

του, κατά τον Πελοποννησιακό πόλεµο από τους Αθηναίους, την πρώτη µε τον Περικλή

αρχηγό το 430 π.Χ.. και τη δεύτερη το 414 π.Χ..

Όπως λέγεται, κτισµένες πάνω από το λιµάνι της σηµερινής Πλάκας, που είναι το

επίνειο της πόλης του Λεωνιδίου, δέσποζαν από ψηλά και έλεγχαν, όποιο καράβι έµπαινε στον Αργολικό κόλπο, αλλά παρείχαν και τη δυνατότητα της θαλάσσιας επικοινωνίας της Σπάρτης µε τον Αργοσαρωνικό και µε άλλες πιο µακρινές πόλεις και περιοχές. Παράλληλα δε η εύφορη κοιλάδα που υπήρχε κοντά, τροφοδοτούσε τις γύρω περιοχές, που ήταν ορεινοί οικισµοί.

Οι Βρασιές συµµετείχαν επίσης στην “Αµφικτιονία του Ιερού του Ποσειδώνα”, ή

“Αµφικτιονία της Καλαβρίας” ένα ισχυρό και µεγάλο θεσµό, που ένωνε και άλλες ναυτικές πολιτείες.

Ο στόλος των Κυνουριατών, πλέοντας τη Μεσόγειο έφτασε στην Ιταλία,

δηµιούργησε αποικίες στη νότια Ιταλία, κυρίως στην περιοχή της Καλαβρίας, δηµιουργώντας σιγά σιγά την Μεγάλη Ελλάδα. Επίσης κατά την αρχαιότητα εποίκησαν

και σε περιοχές στη θάλασσα του Μαρµαρά.

Για την Βυζαντινή περίοδο δεν έχουµε πολλά στοιχεία, παρά µόνον ότι ο

Κωνσταντίνος ο Πορφυρογέννητος στο βιβλίο του “περί βασιλείου τάξεως”, αναφέρει, ότι οι Τσάκωνες στρατολογούνταν ως φύλακες φρουρίων (912–959 µ.Χ.), αποτελούσαν

δε ειδικό ξεχωριστό, τιµητικό, στρατιωτικό σώµα, το “Σώµα των Καστροφυλάκων”

Κατά την Φραγκοκρατία, όταν η Κωνσταντινούπολη έπεσε στα χέρια των Φράγκων,

η περιοχή κυριαρχήθηκε από τους Ενετούς. Οι “δυσήνιοι” Τσάκωνες όµως,

αντιστάθηκαν και πολέµησαν τους Φράγκους. Ο δε Γουλιέλµος Βιλεαρδουίνος για να

τους υποτάξει και να βρίσκεται πάντα κοντά στους ατίθασους, έκτισε το κάστρο της Ωριάς.

Σπουδαίος ο ρόλος τους και στην Ελληνική επανάσταση, την οποίαν ξεκίνησαν στις 16 Μαρτίου του 1821, µε λάβαρό τους, σηµαία µε σταυρό και ένα φίδι, που το κεφάλι του κρατά µε τα γαµψά της νύχια και το ραµφίζει µια κουκουβάγια.

Το καλοκαίρι του 1821 βοήθησαν στην άλωση της Μονεµβασιάς, κατόπιν

πρωτοστάτησαν στην εκπόρθηση της Τριπολιτσάς, διαβρώνοντας και αποκοιµίζοντας τους Τούρκους, έλαβαν µέρος στην εκστρατεία της Ρούµελης, στα ∆ραµαλικά, στην

πολιορκία του Ναυπλίου, κατά του Ιµπραήµ, µα και άλλα πολλά έπραξαν και όλα

αναφέρονται σε διάφορα ιστορικά ντοκουµέντα που βρίσκονται στο ιστορικό αρχείο

της περιοχής. Η κατάκτησή τους περιοριζόταν στην καταβολή µόνον, των φόρων και τίποτα πιο

πέρα.

Ανάλογος και ο ρόλος κατά την νεότερη ιστορία, πάντα προβάλλοντας αντίσταση

στον εκάστοτε κατακτητή. Απόδειξη αποτελεί το κάψιµο εξ' ολοκλήρου του οικισµού

Κοσµά, όταν οι κάτοικοί του αντιστάθηκαν.

Η διατήρηση της αυτονοµίας της περιοχής σε όλη την ιστορία της, οφείλεται στο

βουνό της τον Πάρνωνα, που την έκανε απόρθητη και απαραβίαστη από τους εκάστοτε επίδοξους κατακτητές, µα και στο ελεύθερο φρόνηµα των ανθρώπων που κατοικούν σ'

αυτόν, αφού είναι στην ιδιοσυστασία τους. Το Αρχείο της Τσακωνιάς και το Τοπικό Ιστορικό Αρχείο που αποτελούν τµήµα του

Αρχείου του Κράτους, µε τον πλούτο τους, σου δίνουν τη δυνατότητα αν θέλεις να τα

µελετήσεις.

Γλώσσα

Στο ∆. Νότιας Κυνουρίας κατοικούν κυρίως οι Τσάκωνες ή Τσακώνοι Οι Τσάκωνες κατά µία επιστηµονική άποψη, είναι απ' ευθείας απόγονοι των

Ελευθερολακώνων. Κατ' άλλους, είναι απόγονοι πανάρχαιων θρακικών φύλων και το

στηρίζουν αυτό, τόσο στο ιδίωµα της γλώσσας, όσο και στην λατρεία στο θεό ∆ιόνυσο.

Κατ' άλλους η λέξη Τσάκωνες, είναι παραφθορά της λέξης Λάκωνες, που όµως οι µελετητές δεν το θεωρούν πιθανό.

Οι Τσάκωνες λοιπόν, οµιλούν µια ξεχωριστή γλώσσα, την Τσακώνικη, η οποία είναι παρεφθαρµένη δωρική και έχει δύο ιδιώµατα.

Πολλοί µελετητές ασχολήθηκαν µέχρι σήµερα και ασχολούνται, έφθασε δε ζωντανή

µέχρι τις µέρες µας και οµιλείται ακόµη, κυρίως από τους γεροντότερους και λιγότερο

από τους νεότερους. Γίνονται προσπάθειες για τη διατήρησή της .

Είναι ευπρόσδεκτοι όσοι επιθυµούν να την µελετήσουν στον τόπο της.

Χορός

Εκτός από την γλώσσα, οι Τσάκωνες διατηρούν και τον Τσακώνικο χορό ή

“κλειστέ”, όπως λέγεται στα τσακώνικα, που θα πει “κλειστός”. Ένα χορό πραγµατικά

αρχαίο, λιτό, αυστηρό και ιεροπρεπή, που τα βήµατά του µετρούν το χρόνο µε ακρίβεια.

Είναι πεντάσηµος, πότε 5/4, πότε 5/8, µε κινήσεις των χορευτών αυστηρές, στο

αυλάκι του χρόνου. Είναι ένας χορός κυκλικός µε τα κορµιά των χορευτών (κυρίως χορευτριών), να κρατιούνται σφικτά, έτσι ώστε να δηµιουργούν άρρηκτη αλυσίδα,

φτιάχνοντας περίτεχνες σπείρες. Κάποιοι τον θεωρούν ότι είναι ο αρχαίος Γέρανος, ο χορός του Θησέα και συµβολίζει

τα βήµατα του καθώς έβγαινε από το Λαβύρινθο. Καθώς ξέρουµε δε ότι ο Μινωϊκός πολιτισµός έχει καταγωγή από την Πελοπόννησο, ίσως ο Τσακώνικος χορός να είναι αρχαιότερος και από τον Γέρανο.

Κάποιοι άλλοι, θεωρούν ότι αναπαριστά την πάλη του θεού Απόλλωνα µε τον

Πύθωνα, το ιερό χθόνιο φίδι. Ο Σίµωνας Καρράς, υποστήριζε την άποψη αυτή,

θεωρώντας ότι η αντικριστή µετωπιαία σχέση των δύο πρώτων χορευτών, ερµηνεύει την

υπνωτική πάλη των θελήσεων του θεού µε το φίδι. Κάποιοι άλλοι, ότι είναι ένα άλλο είδος πυρρίχιου.

Όποια ερµηνεία και να πάρει κανείς, δεν µπορεί παρά να παραδεχθεί την ιερότητα του

χορού αυτού, την λιτότητα που τον χαρακτηρίζει, την καθαρότητά του, την αυστηρότητά

του και την ιδιοτυπία του, ιδιότητες που κατόρθωσαν να τον διατηρήσουν µέχρι σήµερα

ανά τους αιώνες, αναλλοίωτο, ανέγγιχτο.

Αξίζει να τον ερευνήσεις, να τον µάθεις, να τον χορέψεις, για να νοιώσεις την

ανατριχίλα να περνά το κορµί σου, όταν σκέφτεσαι πόσο αρχαίος χορός είναι, καθώς έρχεται µέσα από τα βάθη των αιώνων και αφού τον χόρευαν σπουδαίοι στο σώµα και στο πνεύµα άνθρωποι, κραταιοί.

Ενδυµασία

Φηµισµένη είναι και η φορεσιά των γυναικών, η Τσακώνικη φορεσιά, που ήταν

φτιαγµένη από ατλάζια, µετάξια, ασήµια, βελούδα και µαλάµατα.

Αυτά ήταν τα υλικά τα οποία έφερναν οι έµποροι και οι καραβοκύρηδες Τσάκωνες, από

την Πόλη, τη Βηρυτό, την Αφρική, την Προύσα και οι “αρχόγκισε”, οι “καθούµενε”,

δηλαδή οι αρχόντισσες και οι αρχοντοπούλες, έφτιαχναν τις φορεσιές τους. ∆αντελένια πουκάµισα λευκά, ατλαζένια φορέµατα στο βαθύ πράσινο ή στο χρυσό

κίτρινο του ήλιου πάνω από αυτά, σχιστά µανίκια, φούστες κυκλικές µε κόκκινο χρώµα

στο τελείωµα σαν γλώσσες φωτιάς. Μέση αγκαλιασµένη µε “ασηµοζούναρο” και τελείωµα σε δύο δίδυµες περίτεχνες πόρπες. Επενδύτης κατακόκκινος, ριχτός, βαρύς, ο

“τζουµπές”, κεφαλόδεσµος ή φεσάκι, κορώνα στο µέτωπο, φλουριά και χάντρες στο

τελείωµα. Κάλτσες λευκές χειροποίητες και χρυσοκέντητα παντοφλάκια, συµπλήρωναν

το σύνολο της φορεσιάς Ανάλογα µε τον πλούτο και η ενδυµασία. Βαριά βυσσινιά µεταξωτά για τα αρχοντικά

νυφικά, µε βαρύτιµα βελούδα και συρµατερά κεντίδια. Ριγωτά µικρασιάτικα υφαντά για

τα καθηµερινά.

Επειδή ο “τζουµπές”, γλύφει το σώµα των γυναικών και αναδεικνύει την οµορφιά του

και την καλλιγραµµία του, οι χορεύτριες πήραν το όνοµα “Τζουµπελούδες”.

Κτίσµατα και αρχιτεκτονική

Χαρακτηριστικά τα κτίσµατα τόσο στην πρωτεύουσα του ∆ήµου, το Λεωνίδιο, όσο

και σε όλες τις γύρω Τοπικές Κοινότητες.

Είναι τέλεια εναρµονισµένα µε το περιβάλλον, αφού σαν κύριο υλικό για το κτίσιµο

των παραδοσιακών αυτών σπιτιών, είναι η πέτρα.

Πρόδροµος της αρχιτεκτονικής, τα καλύβια των κτηνοτρόφων, τα

οποία εξελίχθηκαν σε σπίτια διώροφα ή τριώροφα, ορθογώνια, µακρόστενα, µε ξύλινο

πάτωµα και τζάκι στο κέντρο της στενότερης πλευράς. Χαρακτηριστικό τους η “καµάρα”, που έβαζαν τα ζώα, φύλαγαν τις ζωοτροφές, η

οποία τελικά εξελίχθηκε σε αποθηκευτικό χώρο του σπιτιού και ισχύει αυτό µέχρι σήµερα.

Εξωτερική σκάλα, πέτρινη κυρίως, οδηγεί στους επάνω ορόφους. Η αυλή

περιβάλλεται µε µαντρότοιχο ψηλό και η αυλόπορτα έχει ψηφιδωτό άνοιγµα.

Απαραίτητα βοηθητικά κτίσµατα στην αυλή είναι, ο φούρνος, η στέρνα και το πατητήρι. Η στέγη είναι συνήθως τετράρριχτη µε κεραµίδι και στους ορεινούς οικισµούς χρησιµοποιούν αντί για το κεραµίδι, πλάκες από σχιστόλιθο, που αντέχουν στο χιόνι.

Τα αρχοντικά είναι περίτεχνα, επηρεασµένα από την αρχιτεκτονική των Σπετσών και της Κωνσταντινούπολης. Είναι τριώροφα ή τετραώροφα, ορθογώνια ή σε σχήµα

κεφαλαίου γάµα, µε πολεµίστρες και πύργους, για αµυντικό σκοπό.

Στην πόλη του Λεωνιδίου, υπάρχουν πολλά αρχοντικά πυργόσπιτα, αφού οι έµποροι Λεωνιδείς, ταξίδευαν παντού και έφερναν Ιταλούς αρχιτέκτονες και τεχνίτες για το

κτίσιµο των σπιτιών τους. Έτσι βλέπουµε αρχιτεκτονική χαρακτηριστική, µε σαφείς δυτικές επιρροές, κυρίως

όσον αφορά τη διακόσµηση. Βλέπουµε οικοδοµήµατα από πέτρα, βοτσαλωτές αυλές, βιτρό στα παράθυρα, τοίχους και ταβάνια ζωγραφιστά µε ηλιακά µοτίβα και περίτεχνες διακοσµήσεις και κεραµοσκέπαστα χαγιάτια, ελικοειδείς σκάλες να οδηγούν εξωτερικά

στους επάνω ορόφους, µα και τζάκια και κρύπτες, επηρεασµένα από την ανατολίτικη

αρχιτεκτονική.

Χαρακτηριστικό δείγµα, ο Πύργος του Τσικαλιώτη, που κτίστηκε το 1808 και έχει βραβευτεί από την ∆ιεύθυνση Πολιτιστικών ∆ραστηριοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο πρόγραµµα διατήρησης της Αρχιτεκτονικής Ευρωπαϊκής κληρονοµιάς. Επίσης στο Λεωνίδιο, υπάρχουν 120 κλασικίζοντα αρχοντικά, κτισµένα από

Λαγκαδινούς και Ιταλούς πετροτεχνίτες, από το 1840 έως το 1910, µε φανερή την δυτική

επιρροή αλλά και τα καθαρά λαϊκά στοιχεία που χαρακτηρίζουν την περιοχή.

Αυτή η αρχιτεκτονική είναι λαµπρή και πλούσια, που δείχνει την ευηµερία των

κατοίκων πριν την επανάσταση, αλλά και µετά από αυτήν.

Σε κάποιους οικισµούς, υπάρχουν αρχοντικά µε νεοκλασική αρχιτεκτονική.

Πολύ ενδιαφέροντα επίσης, είναι τα µαρµάρινα έργα τέχνης, του Νεοκλασικού

Κοιµητηρίου των Αγ. Πάντων στο Λεωνίδιο, που φαίνεται κι εδώ, ο πλούτος που έρεε στην Περιοχή και η καλαισθησία των ανθρώπων.

Αριστουργήµατα του 19ου αιώνα, όπως αγάλµατα, στήλες, σαρκοφάγοι, ταφικά

µνηµεία, φιλοτεχνηµένα από ξακουστούς γλύπτες όπως, ο Γιαννούλης Χαλεπάς, ο

Ιωάννης Χαλεπάς, ο Αλεξ. Λάβδας, ο Α. Πίτικας, ο Εµ. Βούλγαρης, ο Νικόλαος Σπανός, ο Ιάκωβος Μαλακατέ, ο Ιωάννης Θεοτοκάς, κοσµούν την τελευταία κατοικία

σπουδαίων ανθρώπων, που έζησαν στην πόλη αυτή.

Γενικά τα κτίρια και τα κτίσµατα της περιοχής, είναι άξια προσοχής και µελέτης για

την αρχιτεκτονική τους. Μπορείς να επισκεφτείς τον Τόπο και να τα µελετήσεις.

Οικονοµική ιστορία - Εµπόριο και Εφοπλισµός.

Το ορεινό και δυσπρόσιτο του εδάφους του ∆. Νότιας Κυνουρίας ήταν η αιτία, που

κατά κύριο λόγο δεν υπήρχε η επικοινωνία µε το εσωτερικό της Πελοποννήσου.

Έτσι η ανάπτυξη της θαλάσσιας επικοινωνίας ήταν καθοριστική, αφού οι µικροί εύφοροι κάµποι και τα οροπέδια, δεν επαρκούσαν για να θρέψουν τους ανθρώπους που

κατοικούσαν γύρω.

Η γεωγραφική θέση δε, ήταν επίσης ένα θετικό στοιχείο για την ανάπτυξη αυτή, αφού η

περιοχή συχνά γινόταν στόχος επιθέσεων από βαρβαρικά φύλα για την κατάκτησή της. ∆ιέπρεψαν σαν ναυτικοί µα και σαν έµποροι. Ξενιτεύτηκαν και δηµιούργησαν

παροικίες στα νησιά του Αιγαίου, στην Μ. Ασία, στον Πόντο, στην Κωνσταντινούπολη,

στη Μαύρη θάλασσα, στη Ρωσία, στην Ιταλία, στη Βλαχία, στη Μολδαβία στο

Βουκουρέστι, παντού και αργότερα µέχρι και σήµερα στην Αµερική, στη µακρινή

Αυστραλία.

Εργατικοί και έξυπνοι όπως ήταν και είναι, πρόκοψαν όπου και εάν πήγαν, ρίζωσαν και πάντα έστελναν στην Πατρίδα πίσω ότι µπορούσαν, ευεργετώντας τον τόπο τους.

Ο πλούτος που εισέρρευσε στην περιοχή, ήταν πολύ µεγάλος, κτίστηκαν πυργόσπιτα και αρχοντόσπιτα, µε ιδιαίτερη αρχιτεκτονική επηρεασµένη

κυρίως από την Ευρώπη, επιπλώθηκαν σύµφωνα µε τα δυτικά πρότυπα, είναι δε τόσο

χαρακτηριστικά, που η Μαριάννα Κοροµηλά στο βιβλίο της λέει για τα αρχοντικά του

Λεωνιδίου και όχι µόνον, τα εξής: “Γέµισαν λοιπόν τα παραδοσιακά αρχοντόσπιτα του

Λεωνιδίου µε πιάνα και τσέµπαλα, ένα στη σάλα και ένα στην τραπεζαρία ή στο

χειµωνιάτικο καθιστικό, δώρο του θείου Πάτροκλου του µεγαλοκτηµατία της Βλαχίας, δώρο του πλούσιου ξαδέλφου Κόλια από το Βουκουρέστι. Και το Λεωνίδιο πρωτεύουσα

µιας αποµονωµένης παραθαλάσσιας περιοχής, ανάµεσα από τα πανύψηλα βουνά της ανατολικής Πελοποννήσου, το Λεωνίδιο που δεν είχε γη να θρέψει τόσα στόµατα, έγινε επαρχιακό παράρτηµα του βαλκανικού κοσµοπολιτισµού.”

Από τη µια τα Τσακώνικα προϊόντα ταξιδεύουν σε όλο τον κόσµο και από την άλλη,

σπάνια και εξωτικά προϊόντα, όπως ο καφές και τα µπαχαρικά, φθάνουν στην Τσακωνιά

για να πλουτίσουν τον καθηµερινό της βίο.

Το εκλεκτό κρασί της ταξιδεύει σε όλη την Οθωµανική Αυτοκρατορία και τα

περίτεχνα χειροποίητα Τσακώνικα χαλιά της, στολίζουν τα αρχοντικά της Ευρώπης και της Ανατολής. Η ευηµερία ήρθε παντού.

Τα καράβια τους ταξιδεύουν παντού και µαζί µε τα Υδραίικα και τα Σπετσιώτικα

πρωταγωνίστησαν κατά την Επανάσταση και καθ' όλη τη διάρκειά της, µπαίνοντας στην

υπηρεσία του Έθνους πολεµώντας για την απελευθέρωσή του.

Ιερά Μοναστήρια και Θρησκευτικές Εορτές – Θρησκευτικός προορισµός

Πότε ακριβώς σε αυτό τον Τόπο ήρθε ο Χριστιανισµός δεν γνωρίζουµε, όµως ήρθε αργά, λένε το 900 - 1000 µετά Χριστόν και ρίζωσε στις καρδιές των ανθρώπων αυτών.

Το θρησκευτικό συναίσθηµα υπήρχε έντονο από παλιά και τότε που λάτρευαν τον

Απόλλωνα, το ∆ιόνυσο και τους άλλους θεούς. Πολλά χρόνια ζούσαν στις συνειδήσεις τους και στο µυαλό τους, τα αερικά, τα

στοιχειά, οι νύµφες, οι νεράιδες, οι Λάµιες, τα φαντάσµατα, οι χαµένοι θησαυροί κ.α..

Απλώς τώρα ο Χριστός αντικατέστησε τους παλιούς θεούς στη ψυχή και τη συνείδησή

τους. Όµως η πίστη τους στο Χριστό έγινε πολύ βαθιά, µεγάλη και δυνατή. Έκτισαν

πολλές εκκλησίες και µοναστήρια, τόσα που ο Πάρνωνας από “Ιερό Κρόνιο Όρος”

µετατράπηκε σε ένα µικρό “Άγιο Όρος”. Και προσκαλεί και προκαλεί τους επισκέπτες να τα επισκεφθούν, γιατί είναι ονοµαστοί και σπουδαίοι θρησκευτικοί προορισµοί.

Οι σπουδαιότεροι και πιο ονοµαστοί θρησκευτικοί χώροι στο ∆ήµο είναι:

Ιερά Μονή Ελώνης.

Ένα µοναστήρι πολύ σπουδαίο και ξακουστό, αφιερωµένο

στην Παναγία, κτισµένο το 15ο έως 16ο αιώνα, σε µια εσοχή ενός κατακόρυφου

βράχου, πάνω από το φαράγγι του ∆αφνώνα, κρεµασµένο λες στο χάος, απέχοντας µόλις 17 χιλιόµετρα από το Λεωνίδιο, την πρωτεύουσα του ∆ήµου. Σε πιάνει δέος καθώς το

αντικρίζεις από χαµηλά στη στροφή του δρόµου, µέσα στη χαράδρα.

Η εικόνα της Θεοτόκου είναι θαυµατουργή. Είναι δηµιούργηµα του Ευαγγελιστή

Λουκά, µία από τις 70 εικόνες που Της έχει αφιερώσει και φτιαγµένη από κερί µελισσών

και µαστίχα.

Η Μονή είναι σταυροπηγιακή, φιλοξενεί και άλλα πολλά λείψανα Αγίων, αλλά και Ευαγγέλια, Ιερά Κειµήλια, και αφιερώµατα προς τιµή της για τα πολλά θαύµατα που έχει κάνει.

Το τέµπλο της είναι θαυµάσιο, ξυλόγλυπτο και το καθολικό έχει κτισθεί το 1812,

όταν ο Βελή Πασάς διοικούσε. Η ιστορία της Μονής πολύ µεγάλη και η κτίση της το ίδιο. Οι µοναχοί που την

ίδρυσαν σκοτώθηκαν από τους Τούρκους και η ίδια, λεηλατήθηκε και πυρπολήθηκε πολλές φορές κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας, έπαιξε δε σπουδαίο ρόλο στην

Επανάσταση του 1821 και προσέφερε σ' αυτήν.

Σήµερα είναι γυναικεία Μονή, εορτάζει πανηγυρικά στις 15 Αυγούστου και στις 21

Νοεµβρίου.

Ιερά Μονή Αγ. Νικολάου Σύντζας.

Σταυροπηγιακή Μονή και αυτή, ιδρύθηκε το 13ο αιώνα. Μικρό

εκκλησάκι στην αρχή, αργότερα έγινε µεγαλύτερη εκκλησία και το 1783 ολοκληρώθηκε η ανακαίνισή της.

Η εικόνα του Αγίου Νικολάου αναπαριστά την Κοίµησή του και γι' αυτό σπάνια όσον

αφορά την αγιογραφία, κάνοντάς την ξεχωριστή.

Σπάνια χειρόγραφα Ευαγγέλια που κοσµούνται µε λεπτές διακοσµήσεις, µα και άλλα

κειµήλια βρίσκονται ανάµεσα στους θησαυρούς της που φυλάσσονται. Άξιο να αναφερθεί είναι, ότι ανάµεσα στους θησαυρούς αυτούς, υπάρχει ένα κοµµάτι

σπονδυλικής στήλης που κατά την Παράδοση, ανήκει σε ένα πολύ µεγάλο φίδι “∆ράκο”

που ζούσε στην περιοχή, αλλά επιστηµονική έρευνα έδειξε ότι πρόκειται για ανθρώπινο

εύρηµα.

Η Μονή εορτάζει στις 6 ∆εκεµβρίου και 8 Μαϊου, αλλά στις 8 Σεπτεµβρίου και 3

Οκτωβρίου τιµά και τον Άγιο ∆ιονύσιο.

Κοντά στο µοναστήρι υπάρχουν πολλά σπήλαια, ένα δε από αυτά, θεωρείται ότι είναι το “ Άντρο της Ινώς” ή άλλως το “Σπήλαιο του ∆ιονύσου”.

Αρχαιολογικές έρευνες έδειξαν ότι τα σπήλαια αυτά έχουν κατοικηθεί από

ανθρώπους, κατά την νεολιθική εποχή. Αυτό αποδεικνύεται από ευρήµατα µέσα σ' αυτά,

όπως, εργαλεία, ανθρώπινα οστά, σκεύη, αµφορείς κ.α.. Όµως αποτέλεσαν και σκήτες σπουδαίων ερηµιτών, µα και καταφύγια κατά την περίοδο των πολέµων.

Ιερά Μονή Καρυάς

Μια µονή επίσης σταυροπηγιακή, που κτίσθηκε από µοναχούς της Ιεράς Μονής Καρυών του Αγίου Όρους και σε υψόµετρο 600 µέτρων, µιας ώρας δρόµο από το

κάστρο του Οριόντα.

Αναφέρεται η ύπαρξή της το 1621 σε Οθωµανικό έγγραφο. Είναι σταυροειδής µετά

τρούλου και ο τρούλος της είναι δωδεκάγωνος. Η αγιογράφησή της έγινε από τους ∆ηµήτριο και Γεώργιο Μόσχο το 1638. Το τέµπλο

της είναι αριστουργηµατικό και από καρυδιά.

Είναι αφιερωµένη στον Άγιο Νικόλαο, και η εικόνα του Αγίου είναι έργο του 1600

και έχει φθορά που οφείλεται στην λατρεία των προσκυνητών.

Άξιο προσοχής το δάπεδο του ναού, που έχουν φιλοτεχνηθεί µε λαϊκό τρόπο µορφές, του λιονταριού, του ταύρου, του δικέφαλου αετού και ενός φτερωτού δαίµονα.

Αγιογραφία µε πολλούς έφιππους αγίους στολίζει το Ναό. Σύµφωνα δε µε την

παράδοση, κατά την Τουρκοκρατία που κάηκε η Μονή, τα πρόσωπα των Αγίων έµειναν

άθικτα, επειδή φυλάσσονταν από τις µορφές του δαπέδου, που δρούσαν σαν φύλακες. Εορτάζει στις 6 ∆εκεµβρίου και 8 Μαϊου.

Ιερά Μονή Ταξιάρχη Μιχαήλ Μουράς

Μονή σταυροπηγιακή, ερειπωµένη µερικώς, που κάηκε σαν ολοκαύτωµα από τον

Ιµπραήµ, όµως η εξαιρετικής τεχνοτροπίας αγιογράφηση του ναού ευτυχώς έχει σωθεί.

Εδώ µόναζαν σπουδαίοι µοναχοί και η µνήµη του Αγίου ετιµάτο µέχρι το 1950 µε λαµπρή πανήγυρη.

Υπήρχαν στενοί δεσµοί µε το Βυζάντιο και αυτό αποδεικνύεται από την ύπαρξη

ανάγλυφης αναπαράστασης λιονταριού στο δάπεδο.

Λέγεται ότι υπήρχαν στην Μονή δύο φίδια αληθινά, τα οποία µε τη βοήθεια της Θείας Βούλησης, φύλαγαν τα Ιερά Κειµήλια και το γεγονός αυτό ιστορείται στην Ωραία

Πύλη του Ναού.

Ο τρόπος που είναι κτισµένη η Μονή δείχνει ότι ήταν Καστροµονή.

Ιερά Μονή της Παναγίας Κουνουπιάς

Ο Ναός είναι κτισµένος επάνω στα θεµέλια αρχαίου ναού, ο δε θρύλος θέλει την

εικόνα της Παναγίας, στην οποία είναι αφιερωµένος, επάνω σε ένα δένδρο, που

ονοµάστηκε “αγιοδένδρι”.

Η Μονή κτίσθηκε γύρο από το δένδρο αυτό τον 10ο αιώνα. Στην αριστερή πλευρά

του Ναού, υπάρχει πηγή µε αγίασµα σκεπαστό, λέγεται δε ότι αυτό το νερό έσωσε τη

Μονή από τη φωτιά και τρόµαξε τον Ιµπραήµ.

Στην Ωραία Πύλη υπάρχουν δύο υπέροχες αγιογραφίες, ρωσικής τεχνοτροπίας του

Ρώσου αγιογράφου Βλαδίµηρου, ο οποίος είχε φιλοτεχνήσει εκτός των άλλων και το

µητροπολιτικό Ναό του Κιέβου. Τα κειµήλια, προσφορές της Μεγάλης Αικατερίνης. Αυτό αποδεικνύει τους στενούς δεσµούς που υπήρχαν εκείνη την εποχή µε τους

Ρώσους. Η εικόνα είναι αφιερωµένη στην Παναγία την Πορταϊτισσα και είναι δώρο της

Μονής Ιβήρων του Αγίου Όρους. Πολλές εικόνες είναι επίσης φιλοτεχνηµένες από το χέρι του Φώτη Κόντογλου.

Ιερά Μονή της Παναγίας Μαρίου

Ανδρικό µοναστήρι που ιδρύθηκε το 15ο αιώνα, κάηκε από τον Ιµπραήµ και εγκαταλείφθηκε το 1842 από τους τρεις µοναχούς της.

Η εικόνα, είναι αφιερωµένη στην Παναγία την Οδηγήτρια, ξεχωρίζει για την οµορφιά

της και είναι φιλοτεχνηµένη από το Φώτη Κόντογλου.

Σπουδαίες Θρησκευτικές Εορτές

Η εορτή της Παναγίας της Έλωνας στις 15 Αυγούστου, ξεχωρίζει από

όλες, µε πανήγυρη και πλήθος κόσµου να καταφθάνει για να την προσκυνήσει. Επίσης πολύ σπουδαίος είναι και ο εορτασµός της, στις 21 Νοέµβρη, που γίνεται πάλι πανηγυρισµός, προσκύνηµα και περιφορά της εικόνας στην πόλη του Λεωνιδίου.

Ονοµαστό το Πάσχα στο Λεωνίδιο.

Την Άνοιξη, που η φύση βρίσκεται σε όλο το µεγαλείο της, µε τα ζεστά αρώµατα

από τις πορτοκαλιές και τα λουλούδια στις αυλές των σπιτιών και τον κάµπο, και µε τα

γλυκά κελαδήµατα των αηδονιών και των άλλων πουλιών, η γιορτή του Πάσχα στην

περιοχή, είναι το αποκορύφωµα.

Όλες οι ηµέρες της Μεγάλης Εβδοµάδος κυλούν κατανυκτικά. Πολλές οι εορταστικές εκδηλώσεις που γίνονται στην περιοχή. Αρχίζουν το βράδυ της Μεγάλης Πέµπτης και τελειώνουν το βράδυ της Κυριακής του Πάσχα.

Παλιά έθιµα και παραδόσεις αναβιώνουν, γεµίζουν τις ψυχές των ανθρώπων µε αβάσταχτη γλύκα και τελειώνουν µε την γιορτή της αγάπης, όταν διαβάζει ο ιερέας το

Ευαγγέλιο στην Τσακώνικη γλώσσα.

Το έθιµο των αερόστατων, που είχαν φέρει στις αρχές του 20ου αιώνα οι ναυτικοί, από χώρες της Ανατολής, έχει κυρίαρχη θέση στην γιορτή.

Ο ∆ηµήτρης Ψαθάς, που επισκεπτόταν το Λεωνίδιο τακτικά και θέλοντας να δώσει την δική του άποψη για την έντονη θρησκευτικότητα των κατοίκων και την οµορφιά των

εθίµων, κατά τις ηµέρες του Πάσχα, έγραψε: “Καρναβάλι στην Πάτρα και Πάσχα µόνον

στο Λεωνίδιο”.

Το βράδυ του Μ. Σαββάτου, οι δρόµοι της πόλης του Λεωνιδίου,

φωταγωγούνται από χιλιάδες πορτοκάλια - κεριά και φωτισµένες µικρογραφίες αερόστατων, δίδοντας έτσι µια µυσταγωγική εικόνα. Αλλά και έντονη ιερότητα και προσµονή στην ψυχή σου, γι' αυτό το γεγονός, που σε λίγο θα ρθει και θα πανηγυρίσουν

τα πάντα. Οι εκδηλώσεις κορυφώνονται τα µεσάνυχτα, όταν παίρνουν οι πιστοί το Άγιο

Φως και ψέλνουν όλοι µαζί µε τους ιερείς το Χριστός Ανέστη, µε το φαντασµαγορικό

πέταγµα των πολύχρωµων αερόστατων, που ανεβαίνουν ψηλά, µικρές φλογίτσες σαν

τις ψυχές µας, δοξάζοντας και υµνώντας το γεγονός της θείας Ανάστασης. Μετά τα

αερόστατα, πλήθος βεγγαλικών γεµίζουν τον ουρανό, κροτίδες και δυναµίτες, όλη τη

νύχτα σείοντας την πόλη, το φαράγγι και τα γύρω βουνά.

Εξίσου ωραίο είναι το Πάσχα και στην πόλη του Τυρού, που πρωτοτυπώντας το Μ.

Σάββατο το απόγευµα, οι πιστοί ανάβουν κεράκια και τα ρίχνουν στη θάλασσα να

αρµενίζουν, για τις ψυχές των χαµένων τους ναυτικών και το βράδυ στην Ανάσταση

εκτός των άλλων, µε το φαντασµαγορικό κάψιµο του Ιούδα σε σχεδία µέσα στη

θάλασσα.

Οβελίες στις πλατείες και τα σπίτια, που ψήνονται, τραγούδια και χοροί, κρασί άφθονο να ρέει, ευχές, συνεχίζονται όλη την ηµέρα της Κυριακής του Πάσχα, παντού

στην πρωτεύουσα και τα χωριά του ∆ήµου. Τελειώνουν όµως, το απόγευµα και το βράδυ

µε τη γιορτή της Αγάπης, όταν διαβάζεται το Ευαγγέλιο στην Τσακώνικη γλώσσα και πετούν τα τελευταία αερόστατα και βεγγαλικά, στην πρωτεύουσα του ∆ήµου, το

Λεωνίδιο.

Αξίζει να επισκεφθεί κανείς την περιοχή και να το ζήσει.

Άλλες εκδηλώσεις και Φεστιβάλ

Πολλά πανηγύρια γίνονται κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, καθώς και πολιτιστικές γιορτές.

Σπουδαιότερη είναι η Γιορτή της Τσακώνικης µελιτζάνας, µια γιορτή για τους αγρότες και το µόχθο τους, που γίνεται στην Πλάκα, το επίνειο της πόλης του Λεωνιδίου.

Μια γιορτή προς τιµή του εκλεκτότερου προϊόντος που παράγεται στην περιοχή του

∆ήµου και µάλιστα στον κάµπο του Λεωνιδίου, που έχει χαρακτηρισθεί Π.Ο.Π.

Γευσιγνωσία εδεσµάτων, µε βασική ύλη την Τσακώνικη µελιτζάνα, βράβευση των

καλύτερων από αυτά, από Σεφ Έλληνες, Γάλλους, Ιταλούς, Τούρκους και άλλους από τις παραµεσόγειες χώρες. Παραδοσιακοί χοροί, αλλά και άλλοι χοροί και τραγούδια

πλαισιώνουν την γιορτή.

Γίνεται κάθε χρόνο το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Αυγούστου.

Φεστιβάλ πάλι µε θέµα τη µελιτζάνα από µουσική άποψη, που λέγεται “µελιτζάζ”

µε πολλά δρώµενα και µουσικές του κόσµου, ένα αλλιώτικο πανηγύρι που σε ταξιδεύει σε άλλους κόσµους, που σε κάνει να ονειρεύεσαι και να νιώθεις ότι είσαι κάπου αλλού.

Μουσικές και χοροί, δρώµενα, της κάτω Ιταλίας, της Ισπανίας, της Ανατολής, της Αφρικής, αναπτύσσονται µέσα στις µικρές πλατείες και τους δρόµους της πόλης του

Λεωνιδίου, σε ταξιδεύουν στους τόπους από όπου προέρχονται. Γίνεται κάθε χρόνο από Μάιο έως αρχές Ιουλίου.

Ελάτε λοιπόν, σας προσκαλούµε σαν µικρές σειρήνες, για να ζήσετε µαζί µας τη

διαφορετικότητα και το όνειρο.

Η Γιορτή του µελιού, µια γιορτή προς τιµήν των µελισσοκόµων, της µέλισσας και των προϊόντων της, αφού η περιοχή έχει πάνω από 15.000 κυψέλες και το µέλι που

παράγεται είναι αρίστης ποιότητος, λόγω του ξηροθερµικού κλίµατός της. Γλυκά εδέσµατα µε βάση το µέλι, προσφέρονται σε όλους που παρευρίσκονται στην

γιορτή,

Γίνεται στην Τοπική κοινότητα των Πέρα Μελάνων, κάθε χρόνο τον Ιούλιο.

Η Γιορτή του ψαρά προς τιµήν των ψαράδων της περιοχής. Κρασί, µαρίδα και ψαροµεζέδες τα εδέσµατα στην γιορτή αυτή, τραγούδια και χορός για ξεφάντωµα.

Γίνεται κάθε χρόνο προς το τέλος του Σεπτέµβρη, στην τοπική κοινότητα Τυρού.

∆ιάλεξε το χρόνο που εσύ θέλεις να ρθεις, τη γιορτή που θέλεις να δεις και έλα να

τα ζήσεις, να τα γευθείς, να τα απολαύσεις.

Όµως. Ο ∆ήµος Νότιας Κυνουρίας έχει τις πιο κάτω δηµοτικές και τοπικές Κοινότητες, ξεχωριστές και µοναδικές, µε το δικό τους χρώµα, τη δική τους ταυτότητα η

κάθε µια. ∆εν κατοικούνται όλες από Τσάκωνες, όµως όλες, άλλες περισσότερο, άλλες λιγότερο, έχουν ίδια τα πιο πάνω αναγραφόµενα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα. Αξίζουν

όλες, λίγα λόγια για την οµορφιά τους, για να τις γνωρίσετε, αν θελήσετε να τις επισκεφθείτε.

∆ηµοτική Κοινότητα Λεωνιδίου

Λεωνίδιο, µια περιοχή και µια πόλη, που έρχεται µέσα από τα βάθη

του χρόνου µε άλλο όνοµα, σαν συνέχεια µιας άλλης, της πόλεως των Πρασιών ή

Βρασιών. Μια γόησσα ξαπλωµένη νωχελικά, στην αρχή της κοιλάδας του ∆αφνώνα, στις παρυφές των ακοίµητων κατακόκκινων φυλάκων της, τους περίφηµους Κοκκινόβραχούς της.

Μια πόλη καλυµµένη από το µύθο του ∆ιονύσου, γεµάτη από ιστορία, χρώµατα και αρώµατα. Φερµένη από τη ∆ύση και την Ανατολή. Με αρχοντικά που θυµίζουν παλιές εποχές, γεµάτες πλούτη, που καθένα έχει τη δική του ιστορία να σου διηγηθεί. Πύργοι και πυργόσπιτα µιλούν για τους ανθρώπους και τις εποχές που πέρασαν.

Μα και µια περιοχή, που την ονόµασαν τα αρχαία χρόνια “ Κήπο του ∆ιονύσου ”,

αφού ήταν καταπράσινη από τα αµπέλια που χάρισε ο θεός ∆ιόνυσος σ' αυτήν και στα

νεότερα, ο Γέρος του Μοριά την είπε και την θέλει “Σίγουρο Τόπο”, αφού πόδι κατακτητή δεν κράτησε, απλώς µόνο πέρασε.

Μια πόλη που είναι πρωτεύουσα του σηµερινού ∆ήµου Νότιας Κυνουρίας, µε 3.500

µόνιµους κατοίκους και απέχει µόλις 210 χιλιόµετρα από την Αθήνα και 90 χιλιόµετρα

από την Τρίπολη.

Κατοικήθηκε µόνιµα και έγινε πρωτεύουσα της Επαρχίας Κυνουρίας από το 1845,

µετά την καταστροφή του Πραστού, της πάλαι ποτέ πρωτεύουσας των Τσακώνων. Μέχρι τότε οι κάτοικοι ξεχειµώνιαζαν εδώ, κατεβαίνοντας από τα ορεινά, λόγω του ήπιου

χειµώνα του.

Για το όνοµα της πόλης που στα τσακώνικα λέγεται “Άγιε Λίδη”, πολλές απόψεις υπάρχουν.

Η επικρατέστερη είναι, ότι προήλθε από τον Άγιο Λεωνίδα, του οποίου το σώµα, είχε εκβρασθεί στην περιοχή της Πλάκας, εκεί που βρίσκεται ο οµώνυµος Ναός, όταν

µαρτύρησε φρικτά µαζί µε άλλες επτά γυναίκες µάρτυρες, για την πίστη τους, τον τρίτο

αιώνα µ. Χ..

Οι αρχαίες Βρασιές είναι ο ίδιος τόπος και το όνοµα προήλθε πάλι, από ένα δώρο της θάλασσας, που συνδέει τον τόπο αυτό µε τον αλλόκοσµο. Το δώρο ήταν, η λάρνακα µε την νεκρή Σεµέλη και τον γιο της ∆ιόνυσο, που ξεβράστηκε στην ίδια ακτή.

Έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισµός και έτσι διατηρεί το χρώµα

της αναλλοίωτο, χωρίς να την αγγίξει η σηµερινή αρχιτεκτονική καταστροφή, µε κτήρια

διατηρητέα, όπως ο Πύργος του Τσικαλιώτη, σήµα κατατεθέν της πόλης,το αρχοντικό

Πολυτίµου, ο Πύργος Χατζηρούδη και πολλά άλλα.

Πατρίδα πολλών και σηµαντικών πνευµατικών ανθρώπων, όπως ο ποιητής Κώστας Ουράνης, ο ποιητής, και φιλόσοφος Γιώργος Σαραντάρης, η ποιήτρια, ζωγράφος Ελισάβετ Ψαρά, ο εξέχων ζωγράφος Νέστορας Βαρβέρης, έργα του οποίου υπάρχουν

στο Λούβρο, ο ζωγράφος Βρασίδας Τσούχλος και πολλοί άλλοι.

Μα και Καπεταναίων σαν τον Γεωργάκη Μανωλάκη, τον Γεώργιο Γούλενο, τον

Μανώλη ∆ούνια και τόσους άλλους. Μια πόλη που τον καιρό της εµπορικής της παντοδυναµίας, έµοιαζε µε µικρογραφία

της Κωνσταντινούπολης, αφού πολλοί Τσάκωνες ζούσαν εκεί και διέπρεψαν σαν

έµποροι και όχι µόνο, έφεραν στην πατρίδα τους τον κοσµοπολίτικο αέρα της, και πολλές από τις συνήθειές της. Άρρηκτοι δεσµοί ένωναν τις δύο πόλεις, Φαναριώτες λόγιοι και µοναχοί επισκέπτονταν

το Λεωνίδιο, οι οποίοι και συνετέλεσαν στην πνευµατική ζωή του.

Ένας εύφορος κάµπος 4.500 στρεµµάτων εκτείνεται στα πόδια της και διαρρέεται από το χείµαρρο ∆αφνώνα, ο οποίος µε µαιανδρισµούς καταλήγει στη θάλασσα.

Ένας κάµπος δυναµικός, που παράγει κηπευτικά εξαιρετικά και πολύ γευστικά, λόγω του

µικροκλίµατος της περιοχής, αλλά και του εδάφους. Ο θεός της γης αυτής ο ∆ιόνυσος, ευεργέτησε τους κατοίκους της, για την καλοσύνη

τους προς αυτόν και την νεκρή µητέρα του, χαρίζοντάς τους, ευφορία, εκλεκτούς αµπελώνες τότε, την αχλαδιά, τη συκιά, την ελιά αργότερα, τη µελιτζάνα σήµερα.

Έτσι λοιπόν εδώ είναι η πατρίδα της “Τσακώνικης µελιτζάνας”, ενός ΠΟΠ προϊόντος, ξεχωριστή από τα άλλα είδη για την ποιότητά της και τη γλυκιά της γεύση.

Μαρούλια, τοµάτα, λαχανικά διάφορα, πορτοκάλια, ελιές και λάδι, είναι τα κυριότερα

προϊόντα που παράγονται σήµερα επίσης. Στο έµπα του δρόµου για την πόλη, τρεις παλιοί ανεµόµυλοι στο βράχο, ατενίζουν το

πέλαγος µε σπασµένες τις φτερωτές τους, περιµένουν τον ∆ον Κιχώτη τους. Μια τεράστια άσπρη, βοτσαλωτή παραλία, από τη µια άκρη στην άλλη του κάµπου

της, σε περιµένει να λουστείς στα κατακάθαρα κρυστάλλινα νερά της. Οι κατακόκκινοι φύλακές της πόλης, σε προκαλούν για µια δύσκολη περιπετειώδη

αναρρίχηση εάν το επιθυµείς και οι κορυφές τους για το ανεµόπτερό σου.

Στην άκρη της, βαθιά στο φαράγγι του ∆αφνώνα, κρεµασµένο µέσα στα κατακόρυφα

βράχια, δεσπόζει το µοναστήρι του Αγίου Νικολάου της Σύντζας, ακοίµητος φύλακας και δίπλα του το “Άντρο της Ινούς” ή “Σπήλαιο του ∆ιονύσου”, που µεγάλωσε ένας αρχαίος Θεός, ο ∆ιόνυσος. ∆ύο τόποι λατρείας ξεχωριστοί, το νέο και το παλιό, στενά δεµένα και συνταιριασµένα

µεταξύ τους, να δείχνουν την διαδοχή του ενός από το άλλο, µέσα στο χρόνο και στις ψυχές των ανθρώπων που κατοικούν εδώ.

Στα δεξιά του κάµπου της προς τη θάλασσα, η “Κοιµωµένη” της, ένα βουνό µε την

αρχαία καστροπολιτεία των Βρασιών και το γραφικό ξωκκλήσι του Αη-Θανάση στην

κορφή του, µαγευτικό, να ατενίζει το Μυρτώο, µέχρι εκεί που το ανθρώπινο µάτι µπορεί να φτάσει.

Στα ριζά του βουνού της “Κοιµωµένης”, βρίσκεται το επίνειο

του Λεωνιδίου, το όµορφο και γραφικό λιµάνι της Πλάκας. Ένας µικρός οικισµός, κτισµένος εκεί που ξεβράστηκε το άψυχο σώµα της Σεµέλης και ο ∆ιόνυσος, εκεί που

απόθεσε µε ευλάβεια το κύµα το άγιο λείψανο του Λεωνίδα, στην απόληξη της Καστροπολιτείας, µε γραφικές ψαροταβέρνες, όµορφος, απλός.

Ένα λιµάνι, µε τα ψαροκάικά του αραδιασµένα στην προβλήτα του, για να

αγκυροβολήσεις το πλεούµενό σου σαν έρθεις απ' το πέλαγος και να ξεκουραστείς. Η

ατελείωτη παραλία αριστερά του, από τη µια µεριά του κάµπου έως την άλλη, µε τα

πεντακάθαρα νερά, δική σου επιλογή για να πάρεις το µπάνιο σου να απολαύσεις τον

ήλιο στο κορµί σου και να γευθείς το φρέσκο ψάρι σου, στις ταβέρνες του δίπλα στο

κύµα.

Το φηµισµένο Πάσχα του Λεωνιδίου, τα αερόστατά του, η ιδιαίτερη αρχαία

ντοπολαλιά των γεροντότερων κατοίκων του και το ρίγος που σου προκαλεί ο φιδίσιος Τσακώνικος χορός των Τζουµπελούδων του, όταν τον βλέπεις και τον χορεύεις, θα σου

αφήσουν µια γλυκιά µέθη και νοσταλγία για τον τόπο. Οι ντόπιες γεύσεις, και το

επιδόρπιο από παραδοσιακό γλυκό µελιτζανάκι θα γλυκάνει περισσότερο τις αναµνήσεις που θα πάρεις µε το φευγιό µαζί σου.

Έλα λοιπόν να τα γνωρίσεις όλα και να τα γευθείς. ΜΕ ΤΟ ΚΑΛΕ ΝΑ ΜΟΛΕΤΕ ΤΑ ΧΩΡΑ ΝΑΜΟΥ. (Με το καλό να έρθετε στον

τόπο µου).

Τοπική Κοινότητα Τυρού

Τυρός, µια πόλη που έρχεται κατ' ευθείαν από την αρχαιότητα,

µε το ίδιο όνοµα, το ίδιο ανθρώπινο υλικό, την ίδια γλώσσα, τα ίδια ήθη και έθιµα.

Σήµερα, ο δεύτερος µεγάλος οικισµός στο ∆ήµο µε 1779 µόνιµους κατοίκους. Απλώνεται αµφιθεατρικά στις λιοφύτευτες πλαγιές του Πάρνωνα καταλήγοντας στη

θάλασσα απέχοντας 190 χιλιόµετρα από την Αθήνα και 75 χιλιόµετρα από την Τρίπολη.

Μια πολιτεία κι ένα λιµάνι φιλόξενο για τα πλεούµενα, µε ακοίµητους φρουρούς, τους τρεις παλιούς του ανεµόµυλους, να ατενίζουν το πέλαγος, να ψιθυρίζουν λόγια

γλυκά και όµορφους µύθους, ιστορίες ανείπωτες των ανθρώπων και των χρόνων που

πέρασαν.

Στην κορυφή του λόφου, τα αποµεινάρια κυκλώπειων τειχών, σε κάθε φύσηµα του

αέρα µέσα τους, ακούς να ιστορούν, ότι πέρασε, ότι είδαν και ότι έζησαν τόσους αιώνες πριν και µέχρι σήµερα.

Μια αρχαία καστροπολιτεία, που δέσποζε στο λόφο πάνω από το

λιµάνι της, ελέγχοντας κάθε πλεούµενο που ήθελε να µπει στον αργολικό κόλπο, µε προστάτη της το Θεό Απόλλωνα, που της χάρισε απλόχερα το πράσινο, το γαλάζιο και τις χρυσοκόκκινες ανατολές, αφού ο ίδιος είναι ο Θεός του Ήλιου, δίνοντας έτσι ζωή και φως στα πλάσµατα που την κατοικούσαν. Ένας Θεός που προστάτευε και τα κοπάδια

των ζώων της περιοχής, αλλά και τα προϊόντα τους, το γάλα, το τυρί τους, γι' αυτό και

ονοµάσθηκε “ Απόλλων Τυρίτας”. Έτσι, της έδωσε και το όνοµά του “Τύρος”. Μα η

ιστορία θέλει και να έχει τα χρόνια εκείνα τα παλιά, σχέσεις µε την Τύρο της Φοινίκης. Ένα χωριό σήµερα, µε παλιά πετρόχτιστα σπίτια, παραδοσιακής τσακώνικης

αρχιτεκτονικής, που κατάφεραν να σωθούν από τα “πολιτισµένα” υλικά, στα ψηλότερα

µέρη του, αλλά και νέα, που φτάνουν στο κύµα, προσπαθούν να συνταιριάξουν και να

συνυπάρξουν σε ένα αρµονικό σύνολο. Μια παραλία απ' άκρη σ' άκρη του, δύο

χιλιόµετρα περίπου, σε προσκαλεί για έναν περίπατο αυγή και σούρουπο, για να

ρουφήξεις βαθιά µέσα σου και να κλείσεις τη θαλασσινή αύρα, να ξαποστάσεις το

βλέµµα σου και να ηρεµήσεις το νου σου.

Οι κάτοικοί του Τσάκωνες, λιτοί, δωρικοί, προσπαθούν να διαφυλάξουν ότι κληρονόµησαν µέχρι σήµερα απ' τους προγόνους τους, φιλόξενοι, µε την περίφηµη

τσακώνικη γλώσσα τους και τον πανάρχαιο “κλειστέ” τους, το χορό τους, τα τραγούδια

τους. ∆εν υποτάχτηκαν σε κανέναν επίδοξο κατακτητή που πέρασε από τον τόπο τους,

γιατί είναι γενιά αδούλωτη και από τόπους σκληροτράχηλους και µοναχικούς.

Πολλές παραλίες γαλαζοπράσινες, κρουσταλλένιες, υποθαλάσσια

σπήλαια,σπηλαιοκαταβόθρες, φαράγγια , είναι µια σκέτη πρόκληση για να γνωρίσεις. Αρχαίες πέτρες, τάφοι και ερείπια της καστροπολιτείας, για να µπεις στο µύθο, να

µυηθείς, ν' ακούσεις τους πανάρχαιους ψιθυρισµούς του Απόλλωνα Τυρίτη και να

λουστείς από το λαµπρό Φως του, όταν ανατέλλει την αυγή, µέσ'τη σιωπή.

Γιορτές και πανηγύρια θα σε διασκεδάσουν και ένα ξεχωριστό Πάσχα κατανυκτικό,

θα σου µείνει αξέχαστο.

Έλα και µην το χάσεις, µην το προσπεράσεις, εσύ θα βγεις χαµένος και φτωχός.

Τοπική Κοινότητα Κοσµά

Κοσµάς, “Το Μπαλκόνι της Κυνουρίας”. Ένα

χωριό χτισµένο µέσα στις καστανιές, τους κέδρους και τα έλατα, µε κρυστάλλινα

τρεχούµενα νερά και αιωνόβια πλατάνια, περίτεχνες µαρµάρινες λιονταροκεφαλές για

µουρµουριστές βρύσες, σπίτια µε πλακοσκεπές πέτρινα φρούρια, άριστα δεµένα µε το

περιβάλλον.

Κοσµάς, µια “Σειρήνα του Πάρνωνα”, από τους τελευταίους επίγειους παραδείσους, σε υψόµετρο 1150 µέτρα και 31 χιλιόµετρα µακρυά από το Λεωνίδιο και τη θάλασσα.

Παρθένα φύση, ίδια µ' αυτήν που πρωτογεννήθηκε, µε ελατοσκεπείς βουνοκορφές και νεραϊδοκρατούσες ρεµατιές, µε ενδηµικά µοναδικά φυτά, σπάνια και ακριβά βότανα,

όλα χρυσές κορδέλες περασµένες στα µαλλιά της. Εδώ τα ερείπια της αρχαίας Σελινούς, εδώ και ο λατρεµένος θεός, ο Μαλεάτης

Απόλλωνας, εδώ ο βωµός του, εδώ και οι ∆ιόσκουροι, εδώ και τόποι αρχαίοι που δεν

έχουν ανακαλυφθεί ακόµη.

Με µονοπάτια ακριβά, χωµένα κάτω από τις φυλλωσιές και κρυστάλλινες πηγές για να σε ξεδιψάσουν, καθώς θα πορεύεσαι µέσα τους, βραχάκια για

να ξαποστάσεις την κούρασή σου και να φας το βρεγµένο ντόπιο παξιµάδι σου, την ελιά

και το τυρί σου, κι ένα κύπελλο κρασί από το δισάκι σου.

Για να έρθεις, θ' ακολουθήσεις το φιδίσιο δρόµο µέσα από το φαράγγι του ∆αφνώνα,

θ' απολαύσεις µια φύση ανέγγιχτη και άγρια, καταπράσινη, θα ατενίσεις µε δέος το

µοναστήρι της Παναγιάς της Έλωνας, πάνω από το κεφάλι σου κρεµασµένο θαρρείς στο

χάος, θα µυρίσεις αρώµατα µοναδικά, θα απλώσεις το βλέµµα σου, πέρα στη θάλασσα

του Μυρτώου που θα χαθεί στον ορίζοντα, πάνω από τα νησάκια του Σαρωνικού.

∆εν είναι τυχαίος ο χαρακτηρισµός, είναι πραγµατικότης, είναι το “Μπαλκόνι της Κυνουρίας”.

Ο Κοσµάς παλαιά ανήκε στη Λακωνία, ενώ από το 1836 εντάχθηκε στην Αρκαδία

στο ∆ήµο Σελινούντος, µαζί µε τα Πούλιθρα και αργότερα το 1840, εντάχθηκαν στο

∆ήµο, το Μαρί, η Κουνουπιά και η Βλησιδιά. Το 1890 έγινε έδρα του ∆ήµου

Σελινούντος και το 1915 έγινε Κοινότητα.

Οι 591 κάτοικοί του που το χειµώνα κατεβαίνουν οι περισσότεροι στα χαµηλά για να

ξεχειµωνιάσουν, είναι Ελευθερολάκωνες και το ίδιο αδούλωτοι, αγωνιστές, άλλωστε το

έχουν αποδείξει πολλές φορές. Υπάρχουν ιστορικές αναφορές για τη συµβολή τους στην

Επανάσταση του 1821. Στον Ελληνοϊταλικό πόλεµο νίκησαν τους Ιταλούς το 1943 και το

1944 οι Γερµανοί έκαψαν το χωριό γιατί αντιστάθηκε σθεναρά.

Είναι φιλόξενοι, πραγµατικοί απόγονοι αυτών που πίστευαν τον Ξένιο ∆ία, εργατικοί και φιλήσυχοι. Προσπαθούν να κρατήσουν αναλλοίωτα τα ήθη και έθιµά τους, µέσα στο

χρόνο.

Ασχολούνται κυρίως µε την κτηνοτροφία, όµως σε παλαιότερα χρόνια, έκαναν κατ' αποκλειστικότητα στην Ελλάδα, το επάγγελµα του χτενοποιού ή γεωργαντζά, όπως λεγόντουσαν. Ονοµαστή η συντεχνία των “Γεωργαντζάδων” την εποχή εκείνη.

Έφτιαχναν χτένια για τους αργαλειούς και τα πουλούσαν σε όλα τα Βαλκάνια,

παράλληλα δε, είχαν ιδιαίτερη συνθηµατική διάλεκτο, τα “Γιωργατζαίϊκα”. Ήταν επίσης και πολύ καλοί “λιθοτόµοι” και “λαγουµιτζήδες”, κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας, επαγγέλµατα που έχουν εκλείψει και αποτελούν ανάµνηση σήµερα.

Μια βιβλιοθήκη, µια πινακοθήκη και ένα λαογραφικό µουσείο, θα σας ανταµείψουν

όταν τα επισκεφθείτε. Παράλληλα στον Κοσµά λειτουργούν εργαστήρια

αγγειοπλαστικής και ξυλοτεχνικής. Εκθέσεις φωτογραφίας φιλοξενούνται κάθε χρόνο,

τελευταία.

Είναι πατρίδα του ∆ηµογέροντα Γιαννάκη Ασηµάκη, του Γ. Κοντογιάννη, πολλών

Επισκόπων, του σπουδαίου ζωγράφου Γιώργου Ρόρη και άλλων.

Πολλοί οι ευεργέτες Κοσµίτες από Αµερική, παλιά και σήµερα.

Ένα από τα σπουδαιότερα µοναστήρια στην Ελλάδα, ανήκει στην τοπική κοινότητα

του Κοσµά και είναι, το µοναστήρι της θαυµατουργής Παναγιάς της Έλωνας του 15ου µε 16ου αιώνα, για το οποίο έχουµε αναφέρει πιο πάνω.

Το χωριό είναι κτισµένο αµφιθεατρικά, µε σπίτια πέτρινα, µε τοπική παραδοσιακή

αρχιτεκτονική, που οι κάτοικοί του και σήµερα εξακολουθούν να κτίζουν µε τα ίδια

υλικά και τον ίδιο τρόπο. Υπάρχουν διώροφα αρχοντικά, κτισµένα κυρίως γύρο από την

κεντρική πλατεία, η οποία είναι ιδιαίτερα όµορφη, στολισµένη µε αιωνόβια πλατάνια,

φυτεµένα το 1881. Παραδοσιακά καφενεία και γραφικές ταβέρνες, συµπληρώνουν την

εικόνα του χωριού.

Μια βόλτα στον προφήτη Ηλία µε τα αποµεινάρια αρχαίου βωµού, θα σε ταξιδέψει στο χρόνο που πέρασε, να συναντήσεις τον Μαλεάτη Απόλλωνα και τους ∆ιόσκουρους.

Αν πας στη “Μαδαρή”, την κορυφή του βουνού και στις πλαγιές της, ή στο δάσος των καστανιών, ή στη ρεµατιά µε τα αηδόνια στον Άϊ-Γιάννη, ή στο

φαράγγι του Άϊ-Γιώργη του ∆ροµέα, που είναι το γκρεµισµένο µοναστήρι, ή στο

οροπέδιο “Μαζαράκι”, ή στα µονοπάτια ανάµεσα στα κέδρα και στα έλατα και γυρίσεις να πιεις από το κρύο και γάργαρο νερό, που βγαίνει από το στόµα των λιονταριών στην

πλατεία, αν κάτσεις κάτω από το βαθύ ίσκιο των πλατανιών και φας την ντόπια

καρυδόπιτα και το µελοµακάρονο, τότε θα νιώσεις ότι απόλαυσες όσα απλόχερα χάρισε η φύση στον Τόπο αυτό, θα τον ερωτευθείς βαθιά και πάλι θα θες να ξαναρθείς.

Τοπική Κοινότητα Πουλίθρων

Πούλιθρα, ένας ξεχωριστός οικισµός, που λούζεται από το κύµα του Μυρτώου

πελάγους, κτισµένος ανηφορικά και παράλληλα προς το δρόµο που οδηγεί στα ορεινά

χωριά, µόλις 9 χιλ. από το Λεωνίδιο.

Στα νότια του, τα ερείπια της αρχαίας ακρόπολης Πολίχνης πάνω στο λόφο, το λιµάνι της και αρχαία ευρήµατα στην περιοχή, µαρτυρούν για τη σπουδαιότητα της ύπαρξής της, τα χρόνια εκείνα τα παλιά. Άλλωστε και το όνοµά του “ Πούλιθρα” είναι παραφθορά της λέξης Πολίχνη.

Ένας οικισµός φιλόξενος, µε πετρόχτιστα παραδοσιακά σπίτια αλλά και αρχοντικά

διώροφα, νεοκλασικά, µε περίτεχνα ζωγραφισµένα ταβάνια και τοίχους, δείγµατα του

πλούτου που έρεε παλαιότερα στην περιοχή, αφού πλούσιοι έµποροι και ναυτικοί, ήταν

οι κάτοικοί του.

Ένας οικισµός ξακουστός για την οµορφιά του, κοσµοπολίτικος, µε µια τεράστια

βοτσαλωτή παραλία στα πόδια του και άλλη µια επίσης τεράστια παραλία, του ΆΪ- Γιώργη, (ένα ξωκλήσι πάνω στα βράχια της θάλασσας), δίπλα στο γύρισµα του λόφου

της Πολίχνης, και οι δύο µε πεντακάθαρα γαλαζοπράσινα νερά, να κολυµπήσεις, ίδιες σειρήνες για το ξελόγιασµά σου.

Εδώ το πράσινο και το γαλάζιο, δεµένα και ειρηνικά ταιριασµένα, είναι ο

ιδανικότερος συνδυασµός για να ξεκουραστείς, µακρυά από της πόλης την οχλαγωγή και την πίεση.

Όµορφα πετρόκτιστα ξενοδοχεία για έναν απολαυστικό και ξεκούραστο ύπνο,

παραλιακά ταβερνάκια για να σου χορτάσουν την πείνα και καφενέδες, κυριολεκτικά

πάνω στο κύµα, για ένα απολαυστικό καφέ ή παγωτό και γλυκό να σε γλυκάνουν.

Απολαυστικές χρυσοκόκκινες ανατολές, βουτηγµένες στη θάλασσα, µα και φεγγαρόλουστες νύκτες, µε φεγγάρια, ολοστρόγγυλα πρόσωπα ασηµένια, να σκορπίζουν

το φως τους, να λικνίζονται και να καθρεφτίζονται, πάνω στο υγρό στοιχείο, να σου

θυµίζουν και να σε προκαλούν και να σε προσκαλούν, για µια ροµαντική βαρκάδα στο

πέλαγος. Πρωί και σούρουπο, ένας περίπατος δίπλα στη θάλασσα, µέχρι την Πλάκα, το επίνειο

του Λεωνιδίου, σε γεµίζει ενέργεια και δύναµη.

Απότοµες ακτές και ψαρότοποι, για να απολαύσεις τα χόµπι σου.

Ένας τόπος, που θα θέλεις πάντα να τον ξαναεπισκεφθείς, γιατί δεν µπορείς να τον ξεχάσεις.

Έλα θα δεις.

Τοπική Κοινότητα Πηγαδίου – όρµος Φωκιανού

Πηγάδι, ένα γραφικό χωριουδάκι στο δρόµο σου, κτισµένο σε ένα άλλο οροπέδιο του

Πάρνωνα, σαν µια φωλίτσα τα σπιτάκια του όλα µαζί, πέρασµα στο δρόµο σου, καθώς θέλεις να φτάσεις σε ένα ξεχωριστό τόπο δικό του, το γραφικό Φωκιανό.

Φωκιανό, ένας κόλπος κρυφός, µε τεράστια παραλία, πεντακάθαρα γαλάζια και πράσινα νερά. Εδώ λούζεται ο Ποσειδώνας µε τις Γοργόνες του, εδώ ξεδιψούν και ξεκουράζονται τα άλογα του Φαέθοντα, εδώ και ο Φοίβος και ο Αίολος παίζουν µε τα

νερά του, γι' αυτούς είναι φτιαγµένο.

Από τη θάλασσα, µε πλεούµενο µπορείς να φτάσεις, µισή ώρα ταξείδι από την

Πλάκα, αλλιώς, ένας καλοφτιαγµένος δρόµος θα σε οδηγήσει, αφού ανέβεις στο Πηγάδι και κατηφορίσεις, ακολουθώντας τον φιδίσιο σχηµατισµό του, µόλις 34 χιλιόµετρα

απόσταση από το Λεωνίδιο.

Κάθε στροφή του στο κατέβασµα κι ένα πανόραµα, πραγµατικό χάρµα οφθαλµών,

οµορφιά που δεν έχεις λόγια να την περιγράψεις. Στέκει εκεί ακόµα παρθένο και ανέγγιχτο, από την καταστροφική µανία και

εκµετάλλευση του ανθρώπου, γραφικό, αγνό, παραµυθένιο, ένας από τους λίγους παραδείσους που έχουµε.

Το όνοµά του παρµένο από τις φώκιες που φιλοξενούσε κάποτε, αν είσαι τυχερός µπορεί και τώρα να τις δεις.

Στην άκρη του προς το βορά, απότοµος βράχος, ψηλός, φυλάει το έµπα του, βίγλα και παρατηρητήριο για Τούρκους και Κουρσάρους την εποχή εκείνη την παλιά.

Μια ταβερνούλα και µια χούφτα σπιτάκια, τρία, τέσσερα, όλα κι όλα, στη µέση της παραλίας του, ένα µικρό λιµανάκι για τις ψαρόβαρκες στη άκρη του και ένας µικρός υγροβιότοπος , αυτά όλα κι όλα να ταράζουν τη γαλήνη του.

Εστεµµένοι και βιπς οι επισκέπτες του, µε θαλαµηγούς και κότερα, αγκυροβοληµένα

στα βαθιά, απολαµβάνουν την οµορφιά, τη γαλήνη και την ηρεµία που προσφέρει. Αν το επισκεφτείς, θα νοιώσεις στο πλάι σου, όταν θα βουτήξεις στα νερά του να

δροσιστείς, τις Γοργόνες του, να σε συντροφεύουν. Αξίζει να το δεις και να το

απολαύσεις.

Τοπικές Κοινότητες Πελετών -Κουνουπιάς – Βλησιδιάς (Κουνουποχώρια)

Πελετά, ένας ωραίος οικισµός στα ορεινά, µε παλιά πετρόχτιστα αρχοντικά, εδώ

έµεναν οι κάτοικοι των Πουλίθρων τα καλοκαίρια, αλλά και τον άλλο καιρό, για να

αποφύγουν τους Κουρσάρους όταν ερχόντουσαν για να κουρσέψουν,

Είναι ένας αµπελότοπος, µε εκλεκτής ποιότητας ντόπιο κρασί και αρκετή

κτηνοτροφία.

Εδώ και η κλιµακωτή σπηλαιοκαταβόθρα, µεγάλης σπουδαιότητος, όπως αυτή έχει παγκοσµίως αξιολογηθεί .

Έλληνες και ξένοι σπηλαιολόγοι έρχονται κάθε χρόνο για να την µελετήσουν και να

την εξερευνήσουν.

Τα σπίτια του κυρίως αρχοντικά, πετρόχτιστα, αντέχουν στο χρόνο και οι άνθρωποί του, ίδιοι, φιλόξενοι, ξεχωριστοί. Κουνουπιά, ένα µικρό χωριό σήµερα, µέσα στα έλατα, αµφιθεατρικά κτισµένο. Κατά

το 1835, έγινε ∆ήµος Κουνουπιάς, µε 2000 περίπου κατοίκους. Το εµπόριο την εποχή

αυτή άνθησε και πολλοί ήταν έµποροι που διακινούσαν τα προϊόντα της περιοχής στην

Πόλη, αλλά και αρκετοί που διέµεναν εκεί. Η Κουνουπιά τότε, λόγω του εµπορίου, είχε καλές σχέσεις µε τη Ρωσία, µε τις παραδουνάβιες περιοχές, γενικώς µε ανατολή και δύση.

Οι καλές αυτές σχέσεις µαρτυρούνται και από την εικόνα της Παναγίας της Πορταϊτισσας, έργο του µεγάλου Ρώσου ζωγράφου Βλαδίµηρου, αλλά και από τις δωρεές στο Μοναστήρι της Αικατερίνης της Μεγάλης. Ένα µοναστήρι µε εικόνες του

Κόντογλου και µε µεγάλη σπουδαιότητα τα χρόνια εκείνα.

Βλησιδιά, µια άλλη περιοχή, ένα άλλο χωριό, φυτρωµένο λες µέσα στη ρεµατιά, µε τρεχούµενα νερά, που αναβλύζουν από τα σπλάχνα του, εξ' ου και τ όνοµά του. Ένα

χωριουδάκι 800 χρόνων περίπου, που µέχρι σήµερα κατοικείται συνεχώς, γεµάτο

καρυδιές και άλλα οπωροφόρα, καταπράσινο. Μπορείς να ρθεις για να αναζωογονηθείς, µακρυά από το θόρυβο και την ένταση της πόλης, ν' άφουγκραστείς την ιστορία του και ν' ακούσεις τα ψιθυρίσµατά του.

Χαρούµενοι και φιλόξενοι οι άνθρωποί του, σµιλεµένοι από τη σµίλη του µόχθου

τους και της γης τους, οι περισσότεροι κτηνοτρόφοι. Εδώ µπορείς να περπατήσεις τα µονοπάτια του δάσους του, και να γευθείς την

οµορφιά, το απόλυτο, να επισκεφτείς τον οικισµό του τα Φυλλάτικα, εκεί που

φυλαγόντουσαν οι κάτοικοί του από τους κατακτητές ή να περπατήσεις µέχρι το χωριό

την Κουνουπιά.

Τοπική Κοινότητα Μαρίου

Μαρί, Βγαίνοντας από την Κουνουπιά, ανηφορίζεις στο δρόµο µέσα από τα έλατα,

δροσίζεσαι από το τρεχούµενο νερό της πηγής του δάσους και στη στροφή του δρόµου,

αγναντεύεις από ψηλά τον κάµπο που ανοίγεται µπροστά σου.

Από εκεί για πρώτη φορά θα δουν τα µάτια σου το χωριό του Μαρίου. Ένα χωριό

κτισµένο ψηλά κάτω από τη ζώνη µε τα έλατα, στη µέση της πλαγιάς του βουνού, να

φθάνει έως κάτω στο ρέµα, το Μαριόρεµα, βουτηγµένο στο πράσινο και µε άφθονα,

γάργαρα νερά να τρέχουν από τις πηγές του.

Χάρµα οφθαλµών, όργιο η βλάστησή του, φύση γεµάτη αρώµατα από τα αρωµατικά

φυτά και τα βότανα της περιοχής, απόλαυση ο ήχος από τα κουδούνια των γιδοπροβάτων

του, που βόσκουν µέσα στα έλατα του δάσους και στους γύρο λόφους . Εντυπωσιακή η εικόνα που αντικρίζεις στη µικρή πλατεία του, όταν βλέπεις, νερά να

τρέχουν µέσα από τις ρίζες αιωνόβιων πλατάνων, σχηµατίζοντας σε µικρογραφία,

πολλούς µικρούς – µικρούς καταρράκτες, να κυλούν αφρίζοντας, σε διάφορα επίπεδα,

ερχόµενοι από το πουθενά και να χάνονται στα τσιµεντένια αυλάκια που περνούν, από

τις αυλές των σπιτιών ή ένα µέρος τους, να καταλήγει σε βρύσες εκεί, για να ξεδιψάσουν

όποιους περνούν.

Ένα χωριό που είναι η συνέχεια από την αρχαιότητα, ο “αρχαίος Μαριός “ του

Παυσανία.

Εδώ στη Βίγλα του, τα χρόνια εκείνα ήταν σπουδαίος τόπος λατρείας. Λατρευόταν η

θεά Άρτεµης, που έτρεχε στα δάση του µε το ελάφι της και κυνηγούσε και υπήρχε σπουδαίο Ιερό της. Υπήρχε και Ιερό για τους άλλους µεγάλους Θεούς επίσης. Ίσως και να υπήρχε και Ασκληπιείο, αφού κοντά υπήρχαν τρεχούµενα νερά. Στα νότια του

χωριού, υπάρχουν ερείπια αρχαίας Ακρόπολης. Τότε ο “Μαριός” ανήκε στο Κοινό των Ελευθερολακώνων, απόγονοί τους οι

σηµερινοί κάτοικοι. Σπουδαία η θέση του τότε, γιατί ήταν το πέρασµα από τη Λακωνία στην Αρκαδία και

την Αργολίδα, αλλά και σήµερα, αφού, ένας πολύ καλός δρόµος τις ενώνει. Η απόσταση

που το ενώνει µε το Λεωνίδιο είναι 35 χιλιόµετρα.

Οι κάτοικοι του ασχολούνται κυρίως µε την κτηνοτροφία, οι περισσότεροι µετακινούνται στη διπλανή Λακωνία, κατά τη διάρκεια του χειµώνα. Εδώ θα δεις και το

Μοναστήρι της Παναγίας, που µε το πέρασµά του έκαψε ο Ιµπραήµ. Μπορείς να το

επισκεφτείς είτε ερχόµενος από το Λεωνίδιο, είτε από τη Σπάρτη, διαδροµές ειδυλλιακές και οι δύο.

Τοπικές Κοινότητες Παλαιοχώρι – Αγ. Βασίλειος - Πλατανάκι

Παλαιοχώρι,Ένα χωριό απλωµένο σε όλη την πλαγιά ενός λόφου και σε υψόµετρο 750 µέτρα, κυριολεκτικά µέσα στα έλατα, µε νερά γάργαρα και δροσερά,

που µπορείς να πιεις από τις γούρνες στην πλατεία του.

Ένα χωριό µε όµορφα πέτρινα αρχοντικά και ανηφορικά γραφικά καλντερίµια.

Έρχεται και αυτό µέσα από τα αρχαία χρόνια, να ζητά τη δική του αναγνώριση, το

µαρτυρούν τα υπολείµµατα µυκηναϊκών τάφων στη θέση Μικρή Τούρλα.

Έπαιξε κι αυτό το ρόλο του σε όλες τις εποχές της ιστορίας του Τόπου µας, από την

προ Μυκηναϊκή Περίοδο µέχρι σήµερα. Ευρήµατα της τότε περιόδου, δείχνουν την

ύπαρξη του οικισµού και ότι κατοικήθηκε από το τέλος της δεύτερης χιλιετίας προ

Χριστού και παλαιότερα, διατηρήθηκε δε και πέρα από τον 6ο αιώνα π.Χ..

Πολλοί οι επίδοξοι κατακτητές που πέρασαν, αλλά ο Ιµπραήµ έκαψε και κατέστρεψε ότι µπόρεσε πριν φύγει. Εδώ βρίσκεται και το Μοναστήρι της Μουράς, που κάηκε κατά

το διάβα του. Παντού ερείπια που θυµίζουν την κατακτητική µανία, όλων όσων πέρασαν

από αυτό τον τόπο.

Το Παλαιοχώρι ήταν πρωτεύουσα του ∆ήµου της αρχαίας Γλυµπίας ή Γλυππίας και σ΄αυτόν συµµετείχαν επίσης ο Άγιος Βασίλειος και το Πλατανάκι.

Ένα χωριό µε πολλούς ευεργέτες που είχαν µεταναστεύσει κυρίως στην Αµερική. Οι κάτοικοι κτηνοτρόφοι ως επί το πλείστον σήµερα, φιλήσυχοι και φιλόξενοι.

Εδώ θα βρεις σπήλαια που είναι επισκέψιµα και συνδέονται µεταξύ τους µυστικά. Το

Τρίστοµο, η Αλικούση, οι Πρόπαντες, γνωστά και από την αρχαιότητα. Σταλακτίτες και σταλαγµίτες οι στολισµοί τους. Οι Πρόπαντες δε, είναι το δεύτερο βαθύτερο σπήλαιο

στην Ελλάδα, µε βάθος 315 µέτρα, κατακόρυφο και διεθνώς αξιολογούµενο από τα

καλύτερα παγκοσµίως. Ντόπιοι και ξένοι σπηλαιολόγοι και σπηλαιοδύτες, τα µελετούν, τα εξερευνούν και

προσπαθούν για τη δηµιουργία ασφαλέστερων περασµάτων µέσα σ' αυτά.

Φαίνεται δε ότι πάντα έπαιξαν σπουδαίο ρόλο στην θρησκευτική ζωή των κατοίκων

από την αρχαιότητα και όχι µόνον.

Όµορφα µονοπάτια αλλά και ο δρόµος που οδηγεί προς τον Κοσµά, σε προσκαλούν

να τα περπατήσεις µέσα από καστανοδάση και ελατοδάση, µε απίστευτης οµορφιάς διαδροµές, πηγές µε πεντακάθαρα νερά να ξεδιψάσεις και να καθίσεις να ξεκουραστείς, αφουγκραζόµενος, µέσα στην ησυχία και τη γαλήνη του δάσους, τους ήχους της φύσης. Παλιοί χορταριασµένοι, γκρεµισµένοι, νεραϊδοκρατούντες νερόµυλοι, σου διηγούνται ψιθυριστά ιστορίες από όταν δούλευαν, για τη ζωή και το µόχθο των ανθρώπων εκείνης της εποχής. Ο δρόµος που σε φέρνει στο Παλαιοχώρι από το Λεωνίδιο, µια απόσταση

µόλις 24 χιλιοµέτρων, περνά φιδίσια µέσα από τα έλατα, ακολουθώντας το φαράγγι της Έλωνας.

Μην ξεχάσεις να έρθεις για µια εξερεύνηση στα σπήλαια και τα δάση του. Είναι µοναδικές εµπειρίες.

Τοπική Κοινότητα Αγίου Βασιλείου

Άγιος Βασίλειος, χτισµένος ψιλά στις καταπράσινες πλαγιές του Πάρνωνα, µέσα

στους δενδρόκεδρους, τις καρυδιές και τα πλατάνια. Νερά κρουσταλλένια αναβλύζουν

από τις πηγές του και χύνονται µέσα από τα στόµατα των µαρµάρινων λιονταροκεφαλών,

στην πλατεία του, για να ξεδιψάσουν κάθε κουρασµένο οδοιπόρο, ταξιδιώτη ή

επισκέπτη.

Ανήκε και αυτός στο ∆ήµο της αρχαίας Γλυµπίας. Χαρακτηριστικά τα διώροφα και τριώροφα πυργόσπιτά του, µε πολεµίστρες και

ζεµατίστρες, φρούρια ετοιµοπόλεµα για κάθε κατακτητή που θα προσπαθούσε να το

κατακτήσει. Οι κάτοικοι φιλόξενοι, φιλήσυχοι, αγωνιστές, ηρωικοί µαχητές, αντιστέκονταν

πάντοτε σε κάθε κατακτητή. Πρόσφατο δείγµα του ηρωισµού τους τα πολλά θύµατα

κατά την Ιταλογερµανική κατοχή. Λέγεται και µικρή Μόσχα, για το ρόλο που έπαιξε στα

τελευταία δρώµενα στην Ελλάδα στον Εµφύλιο.

Πιο πέρα από το χωριό, παλιό ερειπωµένο µεσαιωνικό κάστρο, στέκει ολόρθο,

υπολείµµατα µιας άλλης εποχής , να θυµίζει πως όσοι πέρασαν από τον τόπο ήθελαν να

τον κατακτήσουν, καθώς και όλο τον Πάρνωνα γενικώς, για τη µεγάλη στρατιωτική

σηµασία του.

Παραδοσιακές γραφικές ταβερνούλες στην πλατεία του, κάτω από τα πλατάνια και µε τον ήχο των νερών που τρέχουν, σου σερβίρουν φαγητό φτιαγµένο από τα καλλίτερα, τα

πιο αγνά ντόπια υλικά, για να γευθείς. Παραδοσιακά καφενεδάκια, σου σερβίρουν το καφεδάκι σου συνοδευόµενο από το

δροσερό νερό των πηγών του, ή το ρακί ή το ούζο σου µε τον παραδοσιακό µεζέ του,

σκέτη απόλαυση, κάτω από τον παχύ ίσκιο της µουριάς ή της κληµαταριάς τους. ∆ίπλα τα αποµεινάρια νερόµυλου και νεροτριβής, αποµεινάρια παλιά, που σου

διηγούνται ένα σωρό ιστορίες, ακούγοντάς τες µε το σιγανό µουρµούρισµά του νερού

τους καθώς κυλά, για τα περασµένα, για όσα έγιναν εδώ από όταν γεννήθηκαν, για όσους πέρασαν και χάθηκαν στο διάβα του χρόνου. Στη σιγαλιά της Φύσης, σίγουρα

θ΄ακούσεις τα γέλια και τα χωρατά των κοριτσιών που έπλεναν τα ρούχα τους εκεί στη

νεροτριβή, τα χρόνια τα παλιά.

Σήµερα οι περισσότεροι κάτοικοί του, µετακινούνται στη διπλανή Λακωνία το

χειµώνα, στα χειµαδιά, πολλοί από αυτούς είναι κτηνοτρόφοι, άλλοι γεωργοί και άλλοι επιστήµονες.

Έχοντας το χωριό σαν ορµητήριο, µπορείς να περπατήσεις στις όµορφες διαδροµές µέσα στον καστανεώνα του, τα δάση µε τους κέδρους και τα έλατα, σκέτη µαγεία.

Κάποιες από αυτές συνδέουν το χωριό και µε τις άλλες γύρο περιοχές, όπως τον Κοσµά,

την Καστάνιτσα, την Παλιόχωρα, τα Τζίτζινα.

Μπορείς να΄ρθεις από το Λεωνίδιο που απέχει 30 χιλιόµετρα, περνώντας από το

Παλαιοχώρι, ή από τη Σπάρτη διαβαίνοντας τον Κοσµά ή από την Τρίπολη από το

δρόµο της Καστάνιτσας. Όλες µαγευτικές διαδροµές µέσα στη Φύση. Έλα κι απόλαυσέ τες.

Τοπική Κοινότητα Πλατανακίου

Πλατανάκι, Το τρίτο χωριό που ανήκε στο ∆ήµο της αρχαίας Γλυµπίας. Μαγευτικό,

κρυµµένο από το µάτι σου στο πηγαιµό σου, σε ξαφνιάζει ευχάριστα όταν το δεις στο

γύρισµα του δρόµου. Χωµένο στα έλατα στα 980 µέτρα υψόµετρο, 4 χιλιόµετρα από τον

Άγ. Βασίλειο.

Χαµένο µέσα στη φύση, µε τρεχούµενα νερά, µαγευτικό και ήσυχο, ένα µικρό

πετράδι ακριβό για το ∆ήµο της Νότιας Κυνουρίας. Οι κάτοικοι µετακινούνται στη διπλανή Λακωνία και µόνο το καλοκαίρι

ζωντανεύουν το χωριό τους. Κτηνοτρόφοι οι περισσότεροι και αγρότες. Φιλόξενοι αλλά

και αγωνιστές, όπως όλοι όσοι κατοικούν στον Πάρνωνα, πάντα µπροστά στις µάχες και όχι µόνο στην περιοχή τους, αλλά όπου τους ζητήθηκε, απόδειξη ο Μακεδονοµάχος Καπετάν Φούφας.

Όλα τα χωριά άλλο περισσότερο, άλλο λιγότερο, είχαν το µερτικό τους στους αγώνες εναντίον των κατακτητών που πέρασαν στο διάβα των αιώνων, πως θα µπορούσε αλήθεια να εξαιρεθεί και το Πλατανάκι;

Η καταπράσινη φύση, τα πεντακάθαρα νερά, η γνήσια ελληνική φιλοξενία, είναι αρκετά για να σε αποζηµιώσουν σαν θελήσεις να φθάσεις ως εδώ. Αξίζει τον κόπο, θα

κερδίσεις.

Τοπικές Κοινότητες Πραγµατευτής - Πέρα Μελάνων

Πραγµατευτή, Πέτρινα δίπατα παραδοσιακά τσακώνικα σπίτια, ανηφορικά

δροµάκια πεντακάθαρα που διακλαδίζονται ανάµεσά τους, νοµίζεις ότι βρίσκεσαι σε κάποιο νησί.

Ψηλά στην κορυφή του λόφου κτισµένο και από τις δυο πλευρές του, ατενίζει το

Μυρτώο και τον Αργολικό, µέχρι εκεί που χάνεται η µατιά σου. Μια µοναδική θέση, µε µοναδική θέα και µαγεµένες ανατολές. Εδώ στέκει ο κύριος οικισµός του χωριού

ν'άγναντεύει τα πέρατα και χαµηλότερα οι άλλοι δύο, δίπλα στο κύµα να γλύφει τα πόδια

τους. Η Σαµπατική του µε τα γαλαζοπράσινα νερά της ,τα ψαροκάικά της δεµένα στην

προβλήτα του λιµανιού της, τις ψαροταβέρνες της µε το φρέσκο ψάρι, τα σπίτια της µέσα στο κύµα, µια σκέτη µαγεία. ∆ίπλα της , η µικρή παραλία µε το µαυριδερό ψιλό

χαλικάκι και τις κατά καιρούς χελώνες της Caretta-caretta, που την διαλέγουν για να

γεννήσουν, δείχνουν την αγνότητα και την καθαρότητα του τόπου και σε προσκαλούν

για βόλτα έως εδώ για να δεις και να λουστείς στα νερά τους. Από την άλλη, το Λειβάδι, χωµένο στις πορτοκαλιές και τα αρώµατα, µέσα στη

θάλασσα, µε τις ψαροταβέρνες του, την παστή σαρδέλα του , το φρέσκο ψάρι του, αλλά

και τα πεντακάθαρα νερά της µεγάλης παραλίας του, σε ξελογιάζει και σε προκαλεί να το

επισκεφτείς. Οι κάτοικοί του κυρίως ναυτικοί, αρκετοί κτηνοτρόφοι, και σπουδαίοι µελισσοκόµοι

και πολλοί µετανάστες στην Αµερική, τσάκωνες µε όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που

τους χαρακτηρίζει. Σκληροτράχηλοι ναυτικοί, προσέφεραν πάντοτε στους αγώνες, όπου

και αν τους ζητήθηκε. Ένα χωριό που στολίζει την περιοχή µε τη µοναδικότητά του, να απέχει µόλις 9

χιλιόµετρα από το Λεωνίδιο.

Όµορφο µονοπάτι που ξεκινά από την κορυφή του χωριού και µέσα από ελιές και αµπέλια, σε οδηγεί στην πόλη του Λεωνιδίου. Μια εξαιρετική διαδροµή. Το µάτι σου

χορταίνει από την οµορφιά που αντικρίζει, τόσο από τη µεριά της θάλασσας, όσο και όταν βλέπεις από ψιλά τον κάµπο και την πόλη του Λεωνιδίου να απλώνονται στα πόδια

σου. Μοναδική εµπειρία, σπάνια.

Αξίζει να το απολαύσεις.

Τοπική Κοινότητα Πέρα Μελάνων

Πέρα Μέλανα, Ένα τσακωνοχώρι κτισµένο µέσα στις ελιές, µε δυο όµορφες γειτονιές να απέχουν µεταξύ τους. Σπίτια παραδοσιακής τσακώνικης αρχιτεκτονικής, δίπατα, µε όµορφα ανηφορικά στενά δροµάκια, κτισµένα σε δυο λόφους να αγναντεύουν

τον Αργολικό. Οι κάτοικοι του , γνήσιοι τσάκωνες, φιλόξενοι, προσπαθούν να

κρατήσουν όσο µπορούν µακρυά από τη φθορά, τη γλώσσα και τα ήθη και έθιµά τους, µέσα στο χρόνο.

Η τσακώνικη γλώσσα εδώ οµιλείται πιο πολύ από τις άλλες περιοχές. Ο τσακώνικος χορός και τα τσακώνικα τραγούδια έχουν τον πρώτο λόγο, αλλά και η τσακώνικη

υφαντική έχει τον τόπο της αφού οι τσακώνισες κυράδες, φτιάχνουν περίτεχνα χαλιά,

διατηρώντας την τέχνη και τη γνώση.

Οι κάτοικοι είναι ναυτικοί, µελισσοκόµοι, κτηνοτρόφοι και γεωργοί. Είναι το χωριό

µε τις περισσότερες µελισσοκυψέλες από όλα τα άλλα χωριά. Το µέλι είναι αρίστης ποιότητος και λόγω πολλών ειδών ανθοφόρων φυτών στην περιοχή, αλλά και λόγω του

ξηροθερµικού κλίµατός της. Κάθε χρόνο γίνεται η γιορτή του µελιού, αξίζει να την

επισκεφτείς. Ο επισκέπτης αξίζει να δοκιµάσει τις µελωµένες δίπλες και το µέλι της περιοχής, να

κολυµπήσει στα πεντακάθαρα νερά του Κίσσακα, της παραλίας των Μελάνων και φεύγοντας να µην ξεχάσει να πάρει ένα µικρό υφαντό µε την τσακώνικη τεχνική, αφού

θα είναι τα καλλίτερα αναµνηστικά της επίσκεψής τους στο τόπο.

Τοπική Κοινότητα Τσιταλίων

Τσιτάλια, ένα γραφικό χωριουδάκι, όµορφο σαν ένα πολύτιµο πετράδι, κτισµένο σε ένα οροπέδιο του Πάρνωνα, µόλις 10 χιλιόµετρα απόσταση από το Λεωνίδιο. Σπίτια

πετρόκτιστα και αυλές µε βασιλικό και δυόσµο, που κατοικούνται από φιλόξενους ανθρώπους. Γραφικά καφενεδάκια και ταβερνάκια συµπληρώνουν την εικόνα του.

Οι περισσότεροι κάτοικοί του δεν είναι τσάκωνες, λέγεται δε ότι κατάγονται από την

Κρήτη και είναι κυρίως κτηνοτρόφοι.

Τέλος, για να µπορέσει κάποιος αν το επιθυµεί να επισκεφθεί τον τόπο τούτο του

∆ήµου της Νότιας Κυνουρίας, θα έρθει οδικώς. Το Λεωνίδιο απέχει 210 χιλιόµετρα από

την Αθήνα και φθάνοντας στο Άργος, θα συνεχίσεις πιο κάτω, σε ένα δρόµο φιδίσιο,

που ο ίδιος ο δρόµος είναι ένα αξιοθέατο από µόνος του, µε τις εναλλαγές του τοπίου που

παρουσιάζει, άλλοτε άγριο και απότοµο να καταλήγει στη θάλασσα και άλλοτε ήρεµο,

µαλακό και γαλήνιο µε απίστευτα όµορφες παραλίες, µοναχικές και πολυσύχναστες, ανάλογα µε το γούστο σου.

Μπορείς να ρθεις και από την Τρίπολη που απέχει 95 χιλιόµετρα, από την

πρωτεύουσά του, µα πάντα θα περνάς από ένα κοµµάτι του δρόµου αυτού.

Αν πάλι θέλεις, µπορείς να ρθεις, από τη Σπάρτη, µέσα από τον Κοσµά ή το Μαρί, άλλες εξαιρετικές διαδροµές.

Αν πάλι διαθέτεις δικό σου πλεούµενο, περνάς τις Σπέτσες µε προορισµό την Πλάκα

του Λεωνιδίου, ή τον Τυρό ή το ονειρεµένο Φωκιανό.

Με όποιο τρόπο κι αν διαλέξεις να ρθεις, να ξέρεις ότι η εµπειρία θα είναι µοναδική.

ΚΑΟΥΡ ΕΚΟΚΙΑΤΕ ΤΑ ΧΩΡΑ ΝΑΜΟΥ. ( Καλώς να κοπιάσετε στο Τόπο µου).

Παρθενία Καζαντζόγλου - Αθανασοπούλου