-
. .
-
2004
2
-
54.654. 197. 07
.. : . .: , 2004. - 150 .
1 , - , , - - .
, . . , . - . , , . - - .
: - -
(. . . , -. .-. , .);
. . , - . , . ; . . , . .
, .
- , 2004
.., 2004
3
1 , -
.
, . -
, -
, , -
, .
-
, -
, . -
, . 134
,
. . , , .135 138 -
, -
. -
, , -
,
.
4
,
" ",
.
-
, ,
,
.
-
, -
.
, -
, , .
5
1.
1.1.
"" -
. ,
"", "".
,
.
.
( "" ) -
, -
, . -
, -
"".
. , -
,
.
.
-
. , -
-
. , , -
"" -
. , -
. ,
,
.
6
1.2.
2300 ,
. -
IV .., (460
370 . ..) , XIX , -
.
-
?
XIX , -
, -
. ,
, -
. -
70- XIX . -
,
. -
.
1895 . X-, -
(, ,
, "X-Rays" X-).
, 8 1895 -
, ,
.
, . X- -
, -
. X-, -
, . -
7
( -
) .
, -
,
.
. :
.
" " -
. - -
.
- , -
. ,
, ,
, -
. , . -
: . -
, -
.
1899 . , ,
.
. - , -
. ,
()- ()-. 1900 .
, ()-.
-
, -,
.
, , -
.
.
8
1.3.
. -
"-
" XVIII . -
, "
". . .
, .
"" 1891 -
.
, -
. , -
, .
-
. 1909 , -
, . -
/m m -
. :
= 1.602210-19 ,
m = 9.1096010-28
.
1886 ,
. . 1914 ,
,
, ,
9
1800 . -
-
, 1920
:
p = 1.60210-19 ,
mp = 1.67310-24
.
( 1932 .)
-. 1.67510-24 .
" " -
.
,
, . , -
, -
. ,
1935 . -
.
( -
, .. )
. -
1964 . ""
" ", -
: " !", ,
.
, -
, -
. ,
. , +, + (-
10
+1), , + (
0).
-
.
-
: , .
1.4.
"".
,
. , -
.
, , -
, , -
. , "" ,
, -
. , .
, , -
.
1902 . , -
, . -
.
. -
(1903 .), -
, -
11
, " ,
". , -
, "" -
.
, (,
, -
). : -
.
, -
, -
. ,
, "" ,
, -
. "" -
.
, . . 1904
: -
, . -
, , -
. ,
.
-
.
( ) -
-, ,
, - -
.
-,
( -
12
) ,
, , -
.
(. 1.1), -
,
. 1.1.
, .
, ,
,
.
, . -
- (-
),
-.
. ,
- , 8000
90 180 .
: .
, 15-
, .
13
. . ,
, :
,
. -
.
, .
, -
, .
- , -
. , -
, , -
.
: "
".
, 1 1 .
, . :
, -
.
( -
), .
! -
( 99.9 %) . -
, .
1014 /3, 10-
12 10-13 10-8 .
, -
.
-
,
. -
14
10-6 . , -
. , -
: ,
, -
.
-
.
1900 ,
, .
,
, h, -
:
= h
, , .
6.625610-34 . - , "-
" . -
,
.
, ,
!
. , -
,
, " " -
. -
-
. 1905
, ( ) -
15
, . -
, .
, , -
, ,
( -
).
,
, .
, :
-
,
-
, .
.
,
. . -
. ()
. -
, () -
. , ,
. -
.
, ,
. -
.
, . -
,
, .
16
-
. -
.
-
.
,
,
, - .
-
:
. .
,
: ,
..
-
. .
,
. (
) .
. -, -
, ,
. -, ,
. , -
-
: ,
.
17
1.5.
19251926 . ,
.
, -
.
1925 ,
--- ,
, ,
- -
, .
, ,
. -
.
, -
, -
.
- .
.
1927
( . -
), . , -
, , ,
. -
, -
( 1.1.).
, (, )
: ,
, . , -
18
,
, .
1.1
.
, -
:
mvh
= ,
: h , mv (
m v),
.
, 25.0 , -
9.00104 /c, :
1094.21000.90.25
1062.6 334
27
=
= .
19
. -
.
,
:
104.21000.3101.9
1062.6 8828
27
=
= .
, -
10-8 . ,
.
- -
.
. -
,
. -
, -
(
) -
.
1927 . ,
, -
.
, -
.
, ,
-
. , ,
20
().
,
.
. ,
.
,
.
.
,
. -
- . -
, -
, .
, - -
:
- (
, - , );
- - (
);
- .
,
, .
""
(
). "-
" ,
,
"" . -
21
, " " ,
.
-
. , -
, ,
95%.
, -
,
.
.
-
,
(x, y, z, t). -
-
x, y, z t. ,
, .
: (x,y,z).
||2, -
.
. 1926
.
, :
- ( -
),
22
- ( -
),
- (
),
- , .. -
: - -
, , !
, -
,
1926 ,
.
, -
, , -
. ,
- .
*) , -
, :
( ) ,0EEh
m8n2
22 =
+
E, En , ;
m ; (.. ,
,
).
:
, -
, , -
, .
*) .
23
:
!
-
, -
.
-
, .
,
,
. ,
,
.
, ,
n, , m. -
( ) -
- , -
.
1925 .
-
,
.
( "spin" , ).
-
,
,
, , .
( -
,
24
), -
. -
.
. , . -
,
- , -
.
-
.
. .
.
-
, ,
, -
. . ( ). -
2, 10, 18, 36,
54 86, .
1925 .
, ,
,
.
-
.
(. " ", . 32).
-
, -
. .
25
. ,
10-6.
1.6.
,
,
, .
- -
,
(n), (),
(m) (ms).
, -
, -
.
(n)
1 : 1, 2, 3, 4, 5,...
.
n = 1
. n .
(. 1.2.).
n -
: n = 1 K-, n =
2 L-, n = 3 M- : N, O, P, Q. -
.
: n, .
26
______________ n = 4 ( )
_________ n = 3 ( )
__________ n = 2 ( )
__________ n = 1 ( )
. 1.2.
() -
: 0, 1, 2, 3, ..., n-1
( n ).
(. 1.3.) -
s (=0), p (=1), d (=2), f (=3)...(
: sharp, principal, diffuse,
fundamental).
-
, -
.
-
-
. : s, p, d f.
, (n = 1) -
s ( = 0), (n = 2) : s ( = 0) p ( = 1) ..
(. 1.4).
-
27
. 1.3.
. 1.4.
(m)
- + : -
, ...-1, 0, +1, ... + .
28
, , -
. -
, , . ,
,
.
m -
, -
, ().
. -
.
, s- (=0) (. 1.3.), -
: m = 0.
p- (=1) ( =1 m
-1, 0 +1), : ( px),
( py) z ( pz) (. 1.3.).
900 .
=2 (d-) m : -2, -
1, 0, +1, +2 (. 1.3.). d- -
, x, y, z: dxy, dxz, dyz, dz2 dx2-y2.
f = 3 (f-),
: -3, -2, -1, 0, +1, +2, +3.
.
(ms) , -
.
m : + -.
s
. -
.
29
, ""
.
- .
1.7.
,
(
) (. 1.5.), -
: (ms = + ), (ms = - ).
( )
.
s-
p-
d-
f-
. 1.5.
, ( -
)
, -
( -
30
), ,
, .
, -
d- :
d-
..
: ++++ = +4/2.
ms (.. -
) . -
, .
, -
, -
( -
). , d- -
:
d-
-
. -
-
. ,
.
,
( n, , m ) -
31
ms.
(. 1.6.).
s- 2
p- 6
d- 10
f- 14
. 1.6.
, -
, .
1.8.
-
, .. -
. ,
.
:
nx,
: n ( ,
1,2,3, 4,5,...),
( s, p, d, f),
x , .
32
, 4d7 ,
, d-, .. n=4 =2.
,
.. , .
-
, -
( ).
n + ,
n.
,
. 1.7.
1s
2s 2p
3s 3p 3d
4s 4p 4d 4f
5s 5p 5d 5f
6s 6p 6d 6f
7s 7p 7d 7f
1s, 2s, 2p, 3s, 3p, 4s, 3d, 4p, 5s, 4d, 5p, 6s, 4f, 5d, 6p, 7s, 5f,...
. 1.7.
33
-
. -
,
.
,
( 13, 13 -
) ( 21, 21 )
:
13Al 1s2 2s2 2p6 3s2 3p1
21Sc 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d1 21Sc 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d1 4s2,
.
, , -
,
. . :
He (1s2),
Ne (1s22s22p6),
Ar (1s22s22p63s23p6),
Kr (1s22s22p63s23p63d104s24p6),
Xe (1s22s22p63s23p63d104s24p64d105s25p6),
Rn (1s22s22p63s23p63d104s24p64d104f145s25p65d106s26p6).
-
, -
34
,
. -
-
:
13Al [Ne] 3s2 3p1
21Sc [Ar] 3d1 4s2
() , -
, () d-, -
, .
, Al 3s2 3p1, Sc - 3d14s2.
- , -
. -
,
-
.
, - -
:
13Al
1s2 2s2 2p 6 3s2 3p1
21Sc
1s2 2s2 2p6 3s2 3p6
3d1 4s2
35
-
. , , -
-
:
24Cr 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d4 4s2 [Ar] 3d4 4s2
29Cu 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d9 4s2 [Ar] 3d9 4s2
d5 d10, (
d-, ); ,
: 4s- 3d-:
24Cr 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d5 4s1 [Ar] 3d5 4s1
29Cu 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d10 4s1 [Ar] 3d10 4s1
1.9.
1.9.1.
-
: . -
30- XX . -
-
,
.
, ,
. ,
,
, .
36
. -
("-
") -
. , -
. -
.
, -
.
. -
, ( -
).
1.9.2.
() -
. - (1932 .) -
. . . .
(Z)
().
1913 . . -
-
-
. . . , -
. -- -
.
(Z) , ..
, , ,
37
. ,
. . . Z
. -
, -
, , .
() (Z) (N).
(N)
() (Z):
N = A Z.
,
. , ( 29)
63 :
63
29Cu.
65 -
:
65
29Cu.
,
.
:
63Cu 65Cu.
38
1.9.3.
(,
), ,
. , ,
. , :
12
6C (6 , 6 )
13
6C (6 , 7 )
14
6C (6 , 8 )
. . 1912 . -
.
, "", -
. ,
, , ,
. , -
"" ("" ,
"" ), .. -
. . . . -
. . , -
, , .
. -
280 46 , .
1500 . 150
.
. . -
39
, , 100%. ,
: 92.28% 28Si, 4.67% 29Si, 3.05% 30Si.
r (
. . )
. -
, -
, 1/12 .
, Ar .
( ...)
1/12 12C. -
12.0000 ... -
1.66110-27 . , ..., -
:
1.007277 ...,
1.008665 ...,
0.000548 ...
,
.
...
1.9.4.
- ( ), -
, , -
. -
40
.
, , 35Cl, -
, -
:
171.007277 + 181.008665 + 170.000548 = 35.289005 ...
-
34.96885 ... 0.32016 ...
-
, -
. ,
.
, .
, -
. -
,
.. ,
.
. :
E = mc2,
: m , 2.9979108 /, E .
, (4 ) 4He (
3.037810-5 ) :
= (3.037810-5 /)(2.9979108 /)2 = 2.7301012 /
,
10 . -
.
41
, -
(1 = 9.61010 /) . ,
4He 7 , 35Cl 8.5 .
1.9.5.
.
. ,
?
, -
6000 , -
, 40 . -
,
, , ..
.
,
, . , -
, , -
.
-
.
, -
?
. ,
, 10-8 ,
10-12 .
. , -
-
42
, , -
, .
. ,
:
21017 1013 - 1014 /3.
: -
( 5 3)
, 1 .
, -
.
1.9.6.
, -
, .
-
.
-
+2 4 (4He).
- -
, -
.
,
. ,
, -
.
43
, -226 -
-222,
:
226 222 4
88Ra 86Rn + 2He.
(
).
: , ,
, -
, .
: (-), p (), n (),
d ( ) .. , -
:
226 222
Ra (-, ) Rn.
"-" (
).
- -( -
-) +-. --
, , .
:
1 1 0
0n 1p + -1e.
,
, -
, :
44
234 234 0
90Th 91Pa + -1e.
-234 -234 -
. .
+- -
, , -
, :
1 1 0
1p 0n + +1e.
, :
.
:
38 38 0
19K 18Ar + +1e.
-
, . -
.
- - -, -
. -
(K- L-), -
:
1 0 1
1p + -1e 0n.
,
, :
45
49 0 49
23V + -1e 22Ti.
, -
.
, .
, .
16O 12C.
, -
-
.
(. 1.2).
1.2
212Po 310
-7 c
214Bi 19.7
224Ra 3.64
210Pb 19.7
14C 5.7103
238U 4.5109
232Th 1.391010
46
.
-
, . -
, -
. -
, ..
,
.
, 238U
206Pb. 32
.
, -
, . -
. : 1915 -
, - , 17O. 1935 - ,
-
, . -
.
-
, , ,
. -
-
. -
, (
: ).
47
1.3
1 (,p) 14 4 17 1
7N + 2He 8O + 1H 14N (,p)17O
2 (,n) 27 4 30 1
13Al + 2He 15P + 0n 27Al (,n)30P
3 (p,n) 23 1 23 1
11Na + 1H 12Mg + 0n23Na (p,n)23Mg
4 (p, ) 9 1 6 4
4Be + 1H 3Li + 2He 9Be (p, )6Li
5 (p,) 14 1 15
7N + 1H 8O + 14N (p,)15O
6 (d,p) 31 2 32 1
15P + 1H 15P + 1H
31P (d,p)32P
7 (d,n) 27 2 28 1
13Al + 1H 14Si + 0n 27Al (d,n)28Si
8 (n,p) 14 1 14 1
7N + 0n 6C + 1H
14N (n,p)14C
9 (n,) 59 1 60
27Co + 0n 27Co +
59Co (n,) 60Co
10 (n, ) 27 1 24 4
13Al + 0n 11Na + 2He
27Al (n,)24Na
(. 1.3.).
48
99 .
, , 7N 12C. , -
-238 -14:
238 14 248 1
92U + 7N 99Es + 4 0n,
102 () -
246 -12:
246 12 254 1
96Cm + 6C 102No + 4 0n.
: 10-8
: 10-12 10-13
: 1014 /3
...
,
.
.
()
9.110 10-28
1.673 10-24
1.675 10-24
0
1
1
-1
+1
0
(1897)
(1914)
(1932)
49
1 n 1, 2, 3, ...
2 0, 1, 2, ...n1 ,
3 m ,..,1,0,+1,..,+
4 ms +, -
, -
:
1. : n (n :
1,2,3,..., : s, p, d, f; x ).
: 5s2 s (n
= 5, = 0), 4d8 - d-
(n = 4, = 2).
2. :
1s < 2s < 2p < 3s < 3p < 4s < 3d < 4p < 5s < 4d < 5p < 6s < 4f < 5d < 6p < 7s < 5f...
50
( ,
).
3. :
S 2 d 10
6 f 14
: -
:
17 Cl 1s2 2s2 2p6 3s2 3p5
: , -
, -
, -
.
: :
17 Cl [Ne] 3s2 3p5
s-
p-
d-
f-
51
:
( -
), ,
ms ).
: ms = + , ms = -
: 6 f-:
f-
:
f-
-
17Cl
1s2 2s2 2p 6 3s2 3p5
- ,
d-, .
:
- ,
- .
: :
52
36
17Cl
: 36Cl
, -
. . ;
-
.
:
36
17Cl : = 17, = 36-17= 19.
, (
, )
:
( ),
( ).
:
239 1 98 139 1
94Pu + 0n 40Zr + 54Xe + 3 0n
: 239 + 1 = 98 + 139 + 31
240 = 240
: 94 + 0 = 40 + 54 + 30
94 = 94
C :
- ,
,
53
: , ,
, .
: (-), p (), n (), d
( ) ..
: 23Na (p,n)23Mg
23 1 23 1
11Na + 1H 12Mg + 0n
54
2. . .
2.1.
,
60- XIX , -
, -
, -
, . -
-
, , , ,
.
2.2.
XVIII XIX
.
, -
. -
.
,
, - . XVII -
. . . -
: "" () "" ().
-
, -
.
55
:
( , 1748 . -
, 1798 .), ( , 1799
.), ( , 1803 .), -
( -, 1808 .), ( ,
1811 .).
. -
,
-
.
( ) ,
( , ) . 1803 .
" "*.
"-
" "" - .
, :
, .
, -
1860 ().
-
, -
, "" "",
:
-
;
, -
-
.
*) " "
56
-
, .
2.3. . .
1869 . . ,
. -
, " ,
", 63 -
, 1 1869 .
13 1869 .
. 19 -
, . .
( -
). 1871 . ( . . -
)
:
" ,
, (..
) ".
. .
, .
,
, .. -
. -
, , -
.
.
, .
, -
57
, , . .
.
-
.
, -
(.. - ). -
, , , -
, , ,
. ,
. -
. , -
, . . I ,
R2O*), II RO, III R2O3, IV RO2 ..
. . -
. , (-
126.9) ( 127.6). -
, . . . -
, , . ,
, -
.
: 1893 . -
, , ,
. . .
"" .
. -
, . " -
, ,
", . . . *) , .. .
58
, ,
,
. . ,
,
, -
.
, , ,
" " " ", , -
, .
, . . , "-
", "-", "-" ("" -
" ").
: 1875 . - ("-
"), 1879 . ("-"),
1886 . ("-"). -
-
. . .
1875 . . .
.
. . .
.
,
: , . -
. . 1906 . 71 .
() .
1869 . 130 . . -
( , -
59
, , , , .
), -
. -
(. 1 2).
. . , -
, .
, -
. -
,
.
. -
. (
A) ( B). , IU-
PAC (The International Union of Pure and Applied Chemistry)
,
1 18 (
2).
. ,
I (Li Fr) ,
VII (F - At) ,
VI (O Po) .
V (N Bi) ,
IUPAC. IVIII , -
(
,
- ).
.
( - , -
60
). ,
,
2.4.
,
.
--
.
-
( !) XIX -
. , -
-
( ),
.
. , -
. , , -
-
, .
, , -
, . .
, . . .
, -
.
61
. . ( , 1913 .)
, -
.
,
, -
,
( -
). , ,
,
. , -
, . . . -
, ,
, . ,
.
-
. . , -
. -
:
,
.
, , , , ,
. -
. -
( , ).
1
:
62
H 1s1 He 1s2.
, .. -
"" .
2 .
, -
: s p. -
8 s2p6.
s- 2s-:
Li [He]2s1 Be [He]2s2.
p-, 2p-
:
B [He]2s22p1
C [He]2s22p2
N [He]2s22p3
O [He] 2s22p4
F [He]2s22p5
Ne [He]2s22p6.
3 -
. 3s23p6
. s-:
Na [Ne]3s1
Mg [Ne]3s2.
p-:
Al [Ne]3s23p1
Si [Ne]3s23p2
P [Ne]3s23p3
63
S [Ne]3s23p4
Cl [Ne]3s23p5
Ar [Ne]3s23p6.
, d-
, d- 3 . ,
3d 4s (. .32). , d-
4 . 18, -
4s23d104p6. 4 ( ) -
s- (K Ca) p- (
Ga Kr). , -
3d- ( d-):
Sc [Ar]4s23d1
Ti [Ar]4s23d2
V [Ar]4s23d3
Cr [Ar]4s13d5
Mn [Ar]4s23d5
Fe [Ar]4s23d6
Co [Ar]4s23d7
Ni [Ar]4s23d8
Cu [Ar]4s13d10
Zn Ar]4s23d10.
Cr
Cu: , " " (. . 35).
5 18 -
: s- (Rb Sr), d- ( Y Cd)
p- ( In Xe).
32 6 f-
, 14 . 14 ,
f-, f-. f-
64
6 ( "" -
).
. , -
-
(
d-). -
, . ,
, .
7 . -
s- (Cs Ba), -
f- ( Th Lr) d-
( Ac Mt). -
. ,
1994 . 110 111 -
. 111 -
0.0015 . 28 2000 . -
116, ""
50 , 2004 113
115. , , -
. , .
-
, . ,
122124
, 100112.
, , :
..
.
, -
. 33 :
65
-
: -
. -
.
-
, -
. . .
. , -
43 () 83 ()
, .
5 , VIIB (
VII ). , -
, ,
. ,
,
. s-
( ) d-. ,
: 4d55s2. -
, , . -
.
: [Kr]4d55s2 -
: 1s22s22p63s23p63d104s24p64d55s2.
6 , VA (
V). , ( ) ,
,
( ) . s-
66
( ), 6s2.
d-, 5d10. d-
4f14 -
. , p-,
( ). , -
: 6s26p3. -
.
[Xe]4f14 5d10 6s2 6p3
1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d10 4s2 4p6 4d10 4f14 5s2 5p6 5d10 6s2 6p3
.
-
. -
.
, ,
-
, . -
, , , -
. -
( s- p-,
d- f-) -
, .. .
, I (-
IA) s1,
VII ( VIIA) s2p5.
,
.
67
2.5.
, . -
:
1 3 ( IA, IIA, IIIA, ), ,
, , , ;
4 7 ( IVA, VA, VIA, VIIA) , ,
, , ;
(IBVIIB);
;
VIIIA, -
( -
s2p6, s2) , , -
.
, ,
. , s-
. -
:
, . ,
. p- -
,
(. 2.1).
.
.
.
68
B C N O F Ne
Al Si P S Cl Ar
Ga Ge As Se Br Kr
In Sn Sb Te I Xe
Tl Pb Bi Po At Rn
. 2.1. p-
, -
( -
) . -
d-.
("" ).
f-.
, ..
d-
f-, . -
: Fe-Co-Ni, Ru-Rh-Pd, Os-Ir-Pt VIII
( VIIIB).
-
? :
- ( ),
- ( ),
- ,
- .
, , Mg, Fe, Ag
: , , . -
, -
, .. -
69
, -
.
-
.
2.5.1.
( ) -
.
, -
.
, -
.
-
.
-
.
( I "ionization") -
, .
-
.
. , -
, (I1), (I2),
(I3) .. I /. -
,
( ).
. -
, -
70
. ,
, -
, .
(): 1 = 96 .
s- p- -
.
,
, ,
. -
( IA), ( VIIIA). -
, 520
/,
2080 /.
s-
p- , .. -
,
.
, ,
s1, , -
:
Li - 2s1 ( 2 ),
Na - 3s1 ( 3 ),
K - 4s1 ( 4 ),
Rb - 5s1 ( 5 ),
Cs - 6s1 ( 6 ),
Fr - 7s1 ( 7 ).
-
, .
71
,
,
, , , -
-
"".
-
. -
. ,
: -
22 . -
-
: I = 376 /.
( )
-
. ( -
), s- p-,
: - ,
. d-
s-.
72
2.5.2.
() -
-
.
-
.
, -
.
( A "affinity"
"") , -
. -
. / ( -
, )
.
. . -
, -
, -
, .
VIIA.
-
. ,
.
, -
. ,
,
. -
, -
, ,
, .
73
, , -
s2p5. . -
:
F - 2s2p5 ( 2 ),
Cl - 3s2p5 ( 3 ),
Br - 4s2p5 ( 4 ),
I - 5s2p5 ( 5 ),
At - 6s2p5 ( 6 ).
,
, -
, . -
(
-
) , .
. .
. -
.
, -
: AF = 328 /, ACl = 349 /,
ABr = 325 /.
, .
2.5.3.
,
-
, , -
74
, -
.
EN ( electronegativity)
( ) , -
, /.
, , -
, ,
.
,
,
.
-
. , -
. ,
-
:
2I += .
3
. .
. . -
, , s- p-
.
() (0.9), (4.1).
-
, -
.
75
2.5.4.
,
, .
.
, ..
. ,
.
. -
, 9099% -
.
. -
(, )
.
. -
.
-
.
, ,
( !), , , .
. -
-
. 4f- (-
) 5f- () -
, , .
76
:
, .
"", :
-
,
( ,
). , ,
. . (, Li-Mg, Be-Al)
. -
. -
.
2.6.
()
:
- ,
- ,
- ,
- .
(-
).
( 2),
mOn ( m n -
"" ,
).
77
, -
*
, ()
, . -
. . -
, : +1,
+2, +3, +4, +5, +6,
+7, +8. ,
, Co, Ni, Rh, Pd, Ir, Pt. IB -
+2 +3, .
, .
. :
2O (I ), O (II ), 2O3 (III ), O2 (IV ), 2O5 (V
), O3 (VI ), 2O7 (VII ), O4 (VIII ).
, , , , ,
, , : Rb2O, RaO, In2O3, TiO2,
Sb2O5, MoO3, Re2O7, XeO4, .
(OH)m, "m"
, .. OH 1.
, -
: OH, (OH)2, (OH)3. -
, , : LiOH, Cd(OH)2,
Sc(OH)3.
. .
Hm -
HmOn. VIA VIIA.
,
.
78
()
.
8,
( ).
: N 8. ,
4, 3, 2, 1. -
(
)!
-
: H (VIIA ) H2 (VI ).
: HBr , H2Te -
. , :
"",
.
HmOn. (
, n=4),
IV, V, VI VII :
H4O4, H3O4, H2O4, HO4, .
, , -
- (
-):
H4O4 - H2O3, H3O4 HO3
IV V , :
H4SiO4 - - , H2SiO3 - - , H3AsO4 -
- , HAsO3 - - .
-
(-
79
), : H2SeO4
, HReO4 .
-
,
( ),
.
- -
.
"": , , , .. -
"", -
, :
, , , , ..
, .
, : Al2(SO4)3 .
, -
.
- -, -
- -. , Al(HSO4)3
, AlOHSO4 .
, -
(
),
.
- -.
, -
" ". -
, -
- , " ".
80
- .
- .
A - (s- p-) B - (d- f-
).
-
.
( ) -
( , -
d-, ).
-
:
1 2 (1s2)
2 8 (2s22p6)
3 8 (3s23p6)
4 18 (4s23d104p6)
5 18 (5s24d105p6)
6 32 (6s24f145d106p6)
7
: s-, : p-
. d-
, f-.
- , .. -
.
- , ..
.
-
.
81
-
( ):
s-
ns1 2 (n) s-
p-
ns2 np1 6 (n) p-
d-
(n1)d110ns12
(n1)d-
f-
(n2)f114(n1)d110ns2 (n2)
f-
( )
.
82
, .
( )
.
83
- , -
).
.
84
:
1 3 ( IA, IIA, IIIA, ), ,
, , , ;
4 7 ( IVA, VA, VIA, VIIA) , ,
, , ;
(IBVIIB);
;
VIIIA, -
s2p6, s2
-
.
,
( ) ( -
85
) -
.
() -
( ).
() - N 8
( ), ( ).
:
mn, , Sb2O5:
(OH)m, , Ra(OH)2 :
Hm, , HBr
HmOn, , H2WO4:
Memn, , SrCl2 Mex(On)y,
, Al2(SO4)3.
- -
, ,
).
- - -
.
- (IVA-VIIA -
) ( d-), -
.
, -
:
1. , :
SO3 + H2O = H2SO4
86
Mn2O7 + H2O = 2 HMnO4
2. -
, :
SO3 + 2 NaOH = Na2SO4 + H2O
Mn2O7 + 2 KOH = 2 KMnO4 + H2O
- (IA-IIIA -
) ( d-),
87
- -
( d-):
MnO, CrO MnO2, Cr2O3 Mn2O7, CrO3
- ,
.
- -
.
- - -
,
( ).
-
Mn, Cr MnO2, Cr2O3 Mn2O7, CrO3H2S, NH3 SO2, NO SO3, N2O5
88
3.
3.1.
-
, .
.
,
( ) - , , -
. ,
HCl -
(NaCl) ,
.
-
,
:
- ( ),
- ,
- -,
- .
-
. , -
.
-
: ? ?
? ?
?
89
3.2.
,
: , -
.
,
(. 3.1.).
. " " ,
:
. 3.1. ( )
( ,
) ( -
,
). -
: ,
-
r,
90
-
. r
, .
-
:
, -
(). ()
,
,
,
, :
. , -
, .
/. -
,
6.0231023 -1.
,
(
,
). .
3.3.
-
, -
.
-
. , -
91
-
.
. -
valentia . 1852 .
, .
. ,
. ,
, ,
. ,
, .
,
1916. -
.
.
3.4.
, ,
, (1916 .).
:
- -
-
-
( , -
"" );
-
( "") -
92
(.. ) -
;
- , ,
(
, "", ,
).
, -
, .
,
.
-
.
: Br2.
VII . . , ,
.
,
( -
), , , :
.. ..
:Br : Br: Br Br
.. ..
, , : N2.
. V
. . ,
.
,
:
: N ::: N : N N
93
,
CO2. -
. .
. : IV , VI . -
-
. :
.. ..
: O :: C :: O : O = C = O
, .
.
. ,
(), -
,
.
-
.
( -
). -
(< 1) -, ..
, ( -
-1) . -
, , +. -
: -
-
,
.
94
, HBr -
. H Br -
, , .
, -
,
( ).
, . :
.
( -
,
), -
. -
: H2, Cl2, Br2, O2, N2 ..
, (-
, -
), -
: , ,
, ,
, . -
.
, ,
, : KI, NaCl, BaS, CaBr2 ..
"" -
,
-
. ,
, . -
-
95
-
.
,
,
.
NaCl, -
.
, ..
, , ..
.
-
().
- , -
, -
.
( *).
, . ,
.
-
. -
. -
.
,
, C = O.
:
O = C = O
| | CO2 = 1 + 2 = 0.
1 2
96
.
,
, , -
.
( )
( ) -
. -
, , -
. -
-
.
(, +0.83 -0.83
).
, -
. . , -
. ( ) -
, .
.
, , -
. -
: -
,
.
97
3.5. -
-
.
-
: (, ) -
(, ), -
.
, .
, -,
, "-
- ", " , -
".
:
: A . + . B A : B
-
: A: + B A : B
-
.
(F-, Cl-, Br-, I-, At-), -
, - N-, - OH-,
. -
. H2O
, -
. . -
, -
O-H. NH3
98
: N-H
.
- -
,
( ) .
-
.
H+ -
, . -
H3O+
NH4+, . -
,
- .
, : Cu2+,
Fe3+, Co2+, Cr3+, Ni2+, Ag+ .. -
d-. -
, , Al3+,
Be2+. ( , -
)
, -
.
.
-
, > 1.
( -
) -
, . -
-
. (-
99
+ ) . -
(
) -
- , . -
-
. : K3[Fe(CN)6], [Cu(NH3)4]SO4, Na[Al(OH)4].
-
. -
. : [Cr(H2O)3Cl3], [Co(NH3)3(NO2)3].
,
. , -
.
, .
( ), (-
). ,
( , , ).
-
. : -
-
. , -
( II), -
, . -
, ,
(, ).
,
, .
100
3.6.
-
. -
, ,
,
,
, -
.
-
, .. ,
. , -
(, -
-
),
.
-
:
- -
(.. -
);
-
.
-
.
, , ,
. -
. , -
, , ,
101
,
.
-
, -
.
:
.
, -
.
. -
:
-
.
O O
H H H H
O
H H H H
O O
H H H H
. 3.2.
, ,
. -
102
,
.
-
,
.
(. 3.2.). -
, .
,
. ( 00C) -
, -
.
.
.
-
, ,
.
.
,
70o, 90o. , -
100o ( 170o )
0 o ( 90oC ).
, .
,
.
, ,
103
, ,
, -
, . -
-
.
, -
-
, .
, -
!
,
, ,
.
, -,
,
.
-
, , .
-
, -
HF -
(HF)n. "n" ,
"n" 100,
"n" 2 9.
(-
) .
. . -
, , -
( -
104
).
. -
, -
.
-
:
,
, , .
.
,
.
3.7.
. ,
, . -
,
-
.
( -
) .
-
() "-
" . - -
, .
.
. , - -
(-
, ),
105
,
.
-
( ) ( -
) ,
. - -
(. 3.8.3. " ").
3.8.
- -
:
- ( ),
- ( ).
( ) -
. (-
) -
.
- -
. .
, . "-
",
. , -
. -
, -
, .
106
3.8.1. ( )
-
. -
, : -
,
, -
. , ,
.
"-
" ,
.
, -
.
-
. , -
(, -
-
).
, --
-
.
,
.
,
, -
, .
( -
).
107
, ,
, -
().
()
(-).
, -
( ). -
.
, (..
, )
1:
Al
3s2 3p1
Sc
3d1 4s2
, -
-
, -
. .
, -
, -
.
:
108
Al*
3s1 3p2
Sc*
3d2 4s1
, ,
1, -
, 3, 5 7, -
:
Cl B=1
3s2 3p5
Cl* B=3
3s2 3p4 3d1
Cl** B=5
3s2 3p3 3d2
Cl*** B=7
3s1 3p3 3d3
3d, -
.
"" ,
109
.. s- p- -
, d- : F 2s2 2p5
F
2s2 2p5
1.
, , -
, , -
.
.
. -
. .
)
)
. 3.3. :) - , b). -
110
-. -
. , ,
(. 3.3.).
-.
s-, s- p-, , -
.
p- - ,
. - s-
p-, , ,
(. ).
p-, , -
-, -
: , -
(. 3.3.). - ,
-.
, p-
, ,
, .. -
, -
, . -
, p-
.
.
1. Cl2
.
:
111
Cl
3s2 3p5
Cl
3p5 3s2
p- (
), .
(.
3.4.):
. 3.4. Cl2
: Cl - Cl.
2. : N2. -
: 2s22p3.
p- :
2s2 2p3
N
N
2p3 2s2
112
p- -
-
. , -
, -, , -
-
(. 3.5.).
: - + -, -
: N N.
. 3.5. N2
: Cl2 N2 . -
.
3. NH3
.
p- -
1s- (. 3.6.).
113
. 3.6. NH3
.
4. .
(IIA), -
.
2s-, -
2s2.
:
Be
2s2
, , -
, .
s- p,
:
B*
2s1 21
114
, -
-
: s ( ) p ( ). -
, . -
: BeCl2 Be Cl -
1800 ( ).
,
, -
s p.
.
-
,
(.3.7.).
-
. -
. : sp,
sp2, sp3, d2sp3 .., .
sp- ( )
( 1800 ), -
.
sp2-
1200), sp3- -
( 109028/).
, sp ,
: ,
Be Cl (. 3.8.).
115
s + p + p sp2 -
s + p + p + p sp3-
.3.7. s- p-
. 3.8. BeCl2
(sp2-
) (sp3-).
116
2s22p1:
B
2s2 21
. -
2s12p2:
B*
2s1 22
sp2- , -
, , , BH3 (. 3.9.).
, -
.
,
(sp, sp2, sp3).
C
2s2 22
C*
2s1 23
sp3- , p-
, ,
117
. 3.9. BH3
. , , -
() (. 3.10.).
. 3.10. CH4
sp2- p-,
. =
, , . , () H2C = CH2 -
, s-
, , -
( ) p-, -
, -.
(+ ). . 3.11.
118
. 3.11. H2C = CH2
- .
. 3.12. HC CH
, , -
sp- . , , ()
HC CH . sp-
p-, .
-, p-
, ,
119
-.
( + 2 ) (. 3.12.).
3.8.2. ( )
, , -
, , -
,
,
, , , -
.
,
, ,
.
, ,
, -
. , , -
. . -
, s, p, d, f -
, , .
(
) (
). -
, :
, , .
-
, ().
-
120
(s, p, d, f).
:
. s- (,
1s-),
. 3.13. s-
(. 3.13).
() -
, -
. -
. -
, () -
.
-
, -
-
. *. -
, . -
.
121
p- . 3.14.
p- (px , py, pz)
- ( ) - (
. 3.14. p-
). -
p-, , - -
, .
, - ,
, -
.
:
(1s), * (1s), (2s), *(2s), (2p), (2p), *(2p), * (2p), (3s),.
122
-
, .
, -
, 2, -
.
, ( ) -
( ) , -
.
, -
, . 3.15.
. 3.14.
1s1 -
: (1s)2. -
(), , (1s)
, (2
).
, , -
H2 : (20)/2 = 1.
,
( . ).
123
, -
. , .
.
,
. 3.16. (1s ; z)
: *-
(. 3.16).
O2 :
( 1s)2(*1s)2(2s)2(*2s)2 (2p)2(2p)4(*2p)2 ,
(6 2)/2 = 2.
(F2) - . -
(. 3.17).
, -
. 18 -
:
124
(1s)2(*1s)2(2s)2(*2s)2 (2p)2(2p)4 (*2p)4
: (8 6)/2 = 1.
. 3.17. (1s ; - z)
3.8.3.
, -
( , )
. ,
, -
. ,
-
, .
-
, , -
,
,
125
,
.
-
.
, , -
.
. -
, .
,
, . , , ,
.
.
, -
.
, ,
.
, .
.
, , -
(, !).
(. 3.18.) ,
. -
, .
,
- ( -
-
).
126
.
. 3.18.
-
. ,
-
, , "-
" .
, , ,
.
(. 3.19.) , -
, .
. 3.19.
, ,
, -
127
( ),
( ). -
(), () -
().
() (. 3.20.) ,
, , .
,
.
-
. , -
, - -
. -
( " ").
. 3.20.
,
( ).
:
,
128
,
-,
.
( ).
-
. -
:
: A . + . B A : B
-
( ).
.
- , -
(-) : - -
- .-
: A: + B A : B
, -
, -
, .
, ,
-
.
:
- ,
- ,
- ,
- ,
- ,
129
- .
,
, (-
,
).
.
,
( ).
- -
: , ,
.
:
. . ;
, -
();
,
-
.
-
.
.
130
-
A B
A B
,
-
O2,Br2,N2
EN < 1.8
,
A -
,
B -
,
A -
,
B -
HBr,
NH3,HI,
H2S
ENB >> ENA
EN >1.8
A -
,
B -
,
A A+,
B B-
KCl,
BaBr2,
LiF,
CsI
- -
(
) .
-
:
,
131
,
,
,
,
,
.
sp
sp2
sp3
-
, -
;
:. , -
, 2.
: - -
, - ,
.
: , () *, *
().
132
: ,
.
, : (1s)2. : , 1s
, , (2)
, .
133
:
1. . ., .. . : , 1994 2001.
2. . . . .: , 19831988
3. . ., .. . .: ,
1994.
4. . . . .: , 2003.
:
5. .., .. . .: , 2003.
6. .. . . .: , 2001
7. . . .: , 1991-1998.
8. ., . . .: , 2002.
134
:1. 1. ( -
) ,2. ,3. ,4. ,5.
,6.
2.
. .
1. (, ) ( , , ),
2. ( ) , , , , ,
3. ,
4. ,
5. - - .
3.
1. (, , ) ,
2. ( ) ,
3. ( ) .
4. ( ).
135
1. ?
2. , .
3. ""?
4.
.
5. , --
?
6. " "?
7. "- "?
8. . .
?
9. ? ?
10. . .
?
11. " "?
12. .
.
13. ? .
14. ? .
15. " "?
16. .
17. - ? .
18. ?
19. "", ""?
20. "", ""?
21. , -
?
136
22. ?
23. ?
24. ?
25. -
?
26. . . ?
? ? ?
27.
. . ?
28. , , -
.
29. -
?
30. ? -
? ?
31. ? -
? ?
32. ? -
? ?
33. , -
, , .
34. ?
?
35. ? .
36. ? ?
37. ?
38. . ?
39. , , ,
.
40. - ? .
137
41. . -
.
42. .
43. ?
44. ? s-
p- ?
45. .
46. ? ?
47. ?
138
1 )
1. 46Sc?
1. 21 21 2. 46 21 3. 21 46 4. 21 25 5. 25 21.
2. - 14N, 17O?
1. 2. 3. 4. 5. .
3. 238
92U 42He + 23290Th?
1. - 2. -- 3. +- 4.
5. .
4. () () -
?
1. n, 2. n,m 3. m,ms 4. n 5. .
5. n, , m, ms ,
5s-?
1. 5,1,0,+,+ 2. 5,1,0,+,- 3. 5,0,0,+,- 4. 5,0,0,+,+
5. 5,0,1,+,+.
6. ?
1. 3s,3p,3d,4s,4p 2. 3s,4s,3p,4p,3d 3. 3s,3p,4s,3d,4p
4. 3s,3p,4s,4p,3d 5. 3s,3p,4p,4s,3d .
7. -
ns2np3?
1. Li,Na,K 2. C,Ge,Si 3. N,P,As 4. F,Cl,Br 5. Be,Mg,Ca.
8. d-?
1. 2 2. 4 3. 6 4. 8 5. 10.
9. d- ? 1
139
1. 0 2. 1 3. 3 4. 5 5. 7.
10. n
?
1. 2 7 2. 7,2 3. 0,7 4. 7,0 5. 7,1.
11. ,
[Ne]3s23p63d34s2?
1. 2 2. 5 3. 6 4. 3 5. 9.
12. Bi?
1. ...4f105s25p55d56s26p1 2. ...4f145s25p65d16s26p2 3. ...4f145s25p65d106s26p3
4. ...4f145s15p15d16s16p1 5. ...4f145s25p65d56s26p5.
13. p-p -
, ?
1.
2.
3.
4.
5.
14. p p , p p
p [Kr]5s2?
1. p V 2. p V 3. p II
p IIA p IIB p VA
4. p II 5. p IV
p VB p IIA.
15. 6 p-p
p?
1. Cs 2. Hf 3. W 4. Pb 5. Po.
16. f-?
1. Mo 2. Md 3. Ru 4. Pt 5. Os.
140
17. p pp p -
:
1. p p ; 2. ;
3. p p; 4. p;
5.
18. p p H?
1. Cs 2. Ra 3. Zn 4. Zr 5. Ti.
19. p 25?
1. Cs 2. Sr 3. Y 4. Zr 5. Sb.
20. p ?
1. Be 2. B 3. C 4. N 5. Li.
21. ?
1. H 2. (H)2 3. Ga(OH)3 4. Sc(OH)3 5. Ge(OH)4.22. p p?
1. Br 2. Ga 3. Ge 4. As 5. Se.
23. pp?
1. Be 2. B 3. C 4. N 5. F.
24. SiH4?
1. 2. p 3. p
4. p 5.
25. p ?
1. 2. p 3. p
4. p 5.
26. p ?
1. Hl 2. NH3 3. Cl2 4. N2 5. H227. ?
1. H2 2. Cl2 3. CH4 4. CO2 5. CCl428. p
?
1. HF 2. HCl 3. HBr 4. HI 5. HAt
141
29. p?
1. Cl2O 2. H2O 3. SO2 4. CO2 5. NO
30. p?
1. N2O 2. NH3 3. N2 4. HN3 5. NO231. p p?
1. H2O 2. O2 3. SO3 4. BH3 5. BeCl232. p pp p?
1. BH3 2. NH3 3. PH3 4. CH4 5. SiH4
1 4 9 1 17 4 25 3
2 2 10 4 18 1 26 4
3 1 11 2 19 5 27 4
4 1 12 3 20 5 28 5
5 3 13 4 21 1 29 2
6 3 14 1 22 1 30 3
7 3 15 5 23 1 31 1
8 5 16 2 24 2 32 1
143
144
3
Fr0.9
Cs
0.9
Rb
0.9 K0.9
Na
1.0 Li1.0 H2.1
Ra
0.9
Ba
0.9 Sr1.0
Ca
1.1
Mg
1.3
Be
1.5
Ac
1.0
La
1.1 Y1.1 Sc1.2
Hf
1.2
Zr
1.2 Ti1.3
- (
-)
: 1.0-
1.2
Ta
1.4
Nb
1.3 V1.5
W1.4
Mo
1.3
Cr
1.6
Re
1.5
Tc
1.4
Mn
1.6
Os
1.5
Ru
1.4 Fe1.7
Ir1.6
Rh
1.5
Co
1.7
Pt1.5
Pd1.4 Ni1.8
Au
1.4
Ag
1.4
Cu
1.8
Hg
2.00
Cd
1.5
Zn
1.7
Tl
1.5 In1.5
Ga
1.8 Al1.5 B2.0
Pb1.6
Sn1.7
Ge
2.0 Si1.8 C2.5
Bi
1.7
Sb1.8
As
2.2 P2.1 N3.1
Po1.8
Te
2.0 Se2.5 S2.4 O3.5
At
2.0 I2.2
Br
2.8 Cl2.9 F4.1
145
59, 64 97- 42
86 55 39 20- 54 37 75
- 43 67
34
16, 30, 107 21 17 77
- 44
114sp2- 114sp3- 116sp- 114
25
66 58
40 76 127 90 97
42
36 125 124
44 39 38 94 75
46 46
14 14
146
15- 17 23, 25 9
85 77 77 78- 78- 78
88
92 106 94 94
93, 107 75 98 99 98 98 94, 98 17
92 89
75
59, 64 9 98 ( 119
27 37 100
69
75 67, 104, 125 106 119 16 10 55 120 120
119
93
9 72
67
97 30 78 36 36
76 26 77 16, 29,
107 86 20
39
106, 109
147
- 110
- 110
67 45 58 16 66 59 126 93 32
122 121
70 91 29, 51 19
24 66
8
46 45
d- 63 f- 63 p- 62 s- 62 61
79 30 23 107 91
28 96 96
91
22 43
. 40 15
55
95. 8 92
91 31-
34 21 81 35 73, 94 122
125 125 125
26
148
25
69 72 90
11
42
149
............................................................................................................................................................. 3
...................................................................................................................................................................... 4
1. .................................................................................................................................. 5
1.1. .......................................................................................................................................... 5
1.2. ..................... 6
1.3. ........................................................................................................................... 8
1.4. ............................................................................................................................................ 10
1.5. .......................................................................................................... 17
1.6. .................................................................................................................................... 25
1.7. ................................................................................................................................. 29
1.8. .................................................................................................... 31
1.9. ................................................................................................................................................... 35
1.9.1. ....................................................................................................................................................... 35
1.9.2. ................................................................................................. 36
1.9.3. ........................................................................................................................................................ 38
1.9.4. ........................................................................................................................................... 39
1.9.5. ........................................................................................................................................... 41
1.9.6. ........................................................................................................................ 42
................................................................................................... 48
2. . . ..................................................................... 54
2.1. ........................................................................................................................................................ 54
2.2. ........................................................ 54
2.3. . . .................. 56
2.4. ........................... 60
2.5. ............................................................................................................................. 67
2.5.1. ................................................................................................................ 69
2.5.2. ........................................................................................................... 72
2.5.3. ................................................................................................................ 73
150
2.5.4. .................................................................................................................................. 75
2.6. ......................................................................... 76
................................................................................................... 80
3. ........................................................................................................................... 88
3.1 ......................................................................................................................................................... 88
3.2. ............................................................................ 89
3.3. ......................................................................... 90
3.4. ................................................................................................................................. 91
3.5. - ............................................................................................................ 97
3.6. .................................................................................................................................. 100
3.7. ......................................................................................................................... 104
3.8. ......................................................................... 105
3.8.1. ( ) ....................................................................................... 106
3.8.2. ( ) ................................................................... 119
3.8.3. ......................................................................................................................................... 124
................................................................................................. 127
.................................................................................................................... 133
................................................................................................................................. 134
................................................................................................. 135
.............................................................................................................................. 138
................................................................................................................ 141
...........................................................................! .
151
..
2004 . 020308 14.02.97
- 78.01.07.953..005641.11.03 21.11.2003.
. .2004. 6084 1/16. .-. .. .. .
300. -
- 191186, -, . , 5
1. 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. 1.6. 1.7. 1.8. 1.9. 1.9.1. 1.9.2. 1.9.3. 1.9.4. 1.9.5. 1.9.6.
2. . . 2.1. 2.2. 2.3. . . 2.4. 2.5. 2.5.1. 2.5.2. 2.5.3. 2.5.4.
2.6.
3. 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. - 3.6. 3.7. 3.8. 3.8.1. ( )3.8.2. ( )3.8.3.
1 )