Transcript
Page 1: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал:Эрүүл мэндийн нийгмийн даатгалын тогтолцоонд үзүүлсэн Германы дэмжлэг

Германы эрүүл мэндийн туршлагын эмхэтгэл

Page 2: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

health.bmz.de/good-practices

fb.com/HealthyDEvs

www

@HealthyDEvs

Товчилсон үгсийн жагсаалт

АХБ АзийнХөгжлийнБанкДЭМБ ДэлхийнЭрүүлМэндийнБайгууллагаМАОЭНХ МонголынАжилОлгогчЭздийнНэгдсэн

ХолбооМҮЭХ МонголынҮйлдвэрчнийЭвлэлийнХолбооНДЕГ НийгмийнДаатгалынЕрөнхийГазарНДҮЗ НийгмийнДаатгалынҮндэснийЗөвлөлСЯ СангийнЯамЭМДБ ЭрүүлМэндийнДаатгалынБайгууллагаЭМДГ ЭрүүлМэндийнДаатгалынГазар(2012онд

үүссэн;өмнөньЭрүүлМэндийнДаатгалынХяналт,СанхүүжилтийнГазар–ЭМДХСГ)

ЭМДСЗ ЭрүүлМэндийнДаатгалынСалбарЗөвлөлЭМДХСГ ЭрүүлМэндийнДаатгалынХяналт,

СанхүүжилтийнГазар(2012ондЭрүүлМэндийнДаатгалынГазраарсолигдсон–ЭМДГ)

ЭМТҮБНХ ЭрүүлМэндийнТусламжҮйлчилгээнийБүхНийтийнХамралт

ЭМЯ ЭрүүлМэндийнЯам

Хавтасны зургийн тайлбар: >>2013 онд эрүүл мэндийн нийгмийн даатгалаас эрүүл мэндийн байгууллагуудтай туршилтын гэрээг шинэчлэн байгуулсан. Зураг дээр Хан-Уул дүүргийн Нэгдсэн эмнэлгийн дарга Б.Бааст Нийгмийн Даатгалын Ерөнхий Газрын дарга Ц.Уртнасантай гар барьж байна.

Монгол хүний нэрний тайлбар

Монголчуудовгийнорондэцгийннэрийгөөрийннэрнийөмнөхэрэглэдэг.Бичгийнхэлэндихэвчлэнэцгийннэрийгнэгюмуухоёрүсгээртовчилонбичдэг.Жишээлбэл,МонголУлсынодоогийнерөнхийлөгчЦахиагийнЭлбэгдоржийгнэгэнсонингийнөгүүлэлдэхлээдЦ.ЭлбэгдоржгээдцаашиддурдахдааөөрийннэрээрЭлбэгдоржгэжээ.

Page 3: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал:Эрүүл мэндийн нийгмийн даатгалын тогтолцоонд үзүүлсэн Германы дэмжлэг

Талархал 4

Германыэрүүлмэндийнтуршлагынэмхэтгэл 5

Хураангуй 6

МонголУлсбаэрүүлмэндийнтусламжүйлчилгээгсанхүүжүүлэхсорилт 8

Шахалтадорсонтогтолцоо:Шинжээчдийнбагийгбүрдүүлсэннь 14

Үнэлгээнээсүйлхэрэгхүртэл:Шинэчлэлийнтөсөл 17

Үрдүн 30

Хөндлөнгийнмэргэжилтнийүнэлгээ 34

Номзүй 35

Page 4: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

4 5

Германы Эрүүл Мэндийн Туршлагын Эмхэтгэл

Талархал

МонголУлсынэрүүлмэндийннийгмийндаатгалыгшинэчлэхтөслийгамжилттайхэрэгжүүлэхэдхувьнэмэроруулсанолонбайгууллага,хувьхүмүүстХБНГУ-ынЭдийнЗасгийнХамтынАжиллагаа,ХөгжлийнЯамнаасталархалилэрхийлжбайна.

Энэхүүэмхэтгэлдөөрийнцагхугацаа,эрдэммэдлэгээзориулсанМонголУлсадүйлажиллагааявуулжбуйбайгууллагуудындараахажилтнуудыгнэрцохонталархажбайна.Үүнд:

МонголынҮйлдвэрчнийЭвлэлийнХолбоо:ЕрөнхийлөгчХ.Амгаланбаатар

УлсынНэгдүгээрТөвЭмнэлэг:Л.Ундармаа,М.Уранчимэг

ХүнАмынХөгжил,НийгмийнХамгааллынЯам:НийгмийнхамгааллынбодлогынхэрэгжилтийгзохицуулахгазрындаргаЛ.Мөнхзул

ЭрүүлМэндийнЯам:БодлоготөлөвлөлтийнгазрындаргаЦ.Цолмонгэрэл

МонголынАжилОлгогчЭздийнНэгдсэнХолбоо:ҮйлдвэрийнхарилцааныгазрындаргаД.Нармандах

ТөваймгийнНэгдсэнЭмнэлэг:ЭмнэлгийндаргаA.Чулуунцэцэг,ЭрүүлмэндийндаатгалынэмчБ.Мөнхтуяа,ЧанарыналбаныдаргаН.Ганцэцэг

НийгмийнДаатгалынЕрөнхийГазар:ДаргаЦ.Уртнасан,ЭрүүлмэндийндаатгалынгазрындаргаР.Наранчимэг,БодлогынхэрэгжилтийнхэлтсийндаргаЦ.Ганцэцэг,ТусламжүйлчилгээнийчанарынхэлтсийндаргаБ.Баярболд,СанхүүбүртгэлийнхэлтсийндаргаМ.Энхтуяа,ЭрүүлмэндийндаатгалынгазрынахлахмэргэжилтэнA.Хишигбаяр

ТөваймгийнНийгмийндаатгалынхэлтэс:БайцаагчэмчГ.Баярсүрэн,НийгмийндаатгалынхэлтсийндаргаЧ.Болормаа

ДэлхийнЭрүүлМэндийнБайгууллага:ЭрүүлмэндийнтогтолцоонысанхүүжилтийнмэргэжилтэнЭ.Эрдэнэчимэг

Нэмжталархаххүмүүс:

ГерманыОлонУлсынХамтынАжиллагааныНийгэмлэгийнТөслийнбаг:Д.Төмөртогоо,Б.Пүрэвсүрэн,Б.Ганбат,Б.Мөнхбаяр,Э.Эрдэнэхишиг,СабинеРенггли

ГерманыОлонУлсынХамтынАжиллагааныНийгэмлэгийнТөвофис:ХолгерТийз,ВикториаРабовская

ГерманыОлонУлсынХамтынАжиллагааныНийгэмлэгийнМонголдахьСууринтөлөөлөгчийнгазар:СабинеМюллер,ВернерКосемунд

ЭмхэтгэлдхөндлөнгийнүнэлгээхийсэнД.Баярсайхан,АкселВебернарттусгайланталархажбайна.

ЭнэхүүэмхэтгэлийгАндрюВилсонсурвалжланбичлээ.ЭмхэтгэлдбуйгэрэлзургуудньхэрэвөөрөөрдурдаагүйболАндрюВилсоныавсанзургууд.

Page 5: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

4 5

Эрүүл мэнд ба нийгмийн хамгааллын хөгжлийн жишээ

Германы эрүүл мэндийн туршлагын эмхэтгэл

Зорилт

ГерманыЭрүүлМэндийнТуршлагынЭмхэтгэл(ГЭМТЭ)ньдэлхийдаяарэрүүлмэнд,нийгмийнхамгааллынсалбартхэрэгжүүлсэншилдэгтуршлага,сургамжуудыгхуваалцахзорилготой.2004оноосхойшЭмхэтгэлньэрүүлмэндийнмэргэжилтнүүдийнхүчирхэгхамтолныгбүрдүүлжчадсан.Тэднийхувьдтуршлагыгхэвлэннийтлэхсэтгүүлийндугаарбүрийгхэвлэннийтлэхүйлявцньхэвлэлтэйэндүйцэхүйцчухалсуралцахүйлявцюм.Үйлявцньөөрөөмэргэжилтнүүдэдсуралцахболомжийголгодогбөгөөдмэргэжилтнүүдхамтдаашилдэгтуршлагыгтодорхойлохооражилладаг.Сонгосонтуршлагыгхамтолноороогүнзгийрүүлэнхэлэлцэж,хөндлөнгийншинжээчдээрүнэлүүлдэг(Доор“Үйлявц”гэсэнхэсгийгүзнэүү)билээ.

Цар хүрээ

ЭнэхүүэмхэтгэлдГерманыХөгжлийнХамтынАжиллагаа(ГХХА)бадэлхийдаяарүйлажиллагааявуулжбайгаатүүнийолонулсынболонулсорнытүвшиндэхтүншүүдийндэмжсэнтөсөл,хөтөлбөр,санаачилгаасоруулдаг.ГХХА-ндХБНГУ-ынЭдийнЗасгийнХамтынАжиллагаа,ХөгжлийнЯам(ЭЗХАХЯ),түүнийхэрэгжүүлэгчбайгууллагуудболох:ГерманыОлонУлсынХамтынАжиллагааныНийгэмлэг(ГОУХАН)баГерманыХөгжлийнБанк(KfW)ордог.Мэргэжлийнянзбүрийнсалбар,газарзүйнбайршилдороннутгаасэхлүүлээддэлхийнхэмжээндхүртэлянзбүрийнтүвшиндхэрэгжижбайгаатөслүүдийгсонгоншалгаруулдаг.Тэдгээрийннийтлэгшинжньхөгжлийннөхцөлдэрүүлмэнд,нийгмийнхамгааллынсалбартодообайгаамэдлэгийгтэлэхэдхэрэгтэйхувьнэмэроруулсанбайхшаардлагатай.

Үйл явц

ЖилбүрсаналавахзаргарсныдагууГХХА-ныдэмжлэгтсанаачилгуудадажиллажбайгаамэргэжилтнүүдсайн,үрдүнтэйгэжүзэжбайгаатөслүүдээГЭМТЭ-ийнерөнхийредакторруу[email protected]хаягаарилгээдэг.Бүхсаналуудыгэмхэтгэлийнцахимхуудсандээрбайрлуулж,ГХХА-нымэргэжилтнүүдболонсонирхсонолоннийтэдтэдгээртуршлагыгхарьцуулж,үнэлгээөгч,түвшинтогтоохболомжолгоно.Түүнчлэнсаналуудыггерманымэргэжилтнүүдийнажилладагмэргэжлийнхурал,чуулгандээрхэлэлцүүлдэг.

МэргэжилтнүүдийнанханшатныхөндлөнгийнүнэлгээгээрорсныдарааГХХА-нызөвлөхүүд,ЭЗХАХЯ-

ныажилтнуудаасбүрдсэнзөвлөлхэвлэхэдхамгийнтохиромжтойгэжүзсэнтөслийгсонгодог.Мэргэжлийнзохиолчидгазардээрньочиж,шалгарсантөслийгхамтранхэрэгжүүлжбайгааороннутгийнтүншүүдбаГХХА-ныажилтнуудтайтулжажиллан,мэдээлэлцуглуулдаг.Тайланилтгэлбүрийгтөсөлхэлбэрээролонулсынхэмжээндхүлээнзөвшөөрөгдсөнхөндлөнгийнсудлаач,мэргэжилтнүүдэдтанилцуулдаг.Хөндлөнгийншинжээчидбаримтжуулсантөсөлнь“сайнбуюуүрдүнтэйтуршлага”мөнэсэхэддараахнайманшалгуураарүнэлгээөгдөг: Үрдүнтэйбайдал Шилжүүлэнхэрэглэхболомж Оролцооныбахүчирхэгжүүлсэнаргабарил Жендэрийнмэдрэмж Хяналт,шинжилгээ,үнэлгээнийчанар Шинэчлэл Харьцуулсанөртгийнүрдүн Тогтвортойбайдал.

Хэвлэлүүд

ГЭМТЭ-дорсондугаарбүрдээртухайнтөслийгөөрнөхцөлбайдалддавтанэсвэлтохирууланхэрэглэхболомжийголгохынтулдхангалттайхэмжээнийнарийвчлалтайбичдэг.Зөвхөнмэргэжилтнүүдтөдийгүйөргөнхүрээнийуншигчдадхэрэглүүлэхүүднээсэнгийнүгхэлээрбичдэг.Уншигчдадзориуланилүүмэргэжлийнэхсурвалжууд,хэрэгжүүлэгчдэдзориулсангарынавлагазэргийгзаажөгдөг.Бүтэнтайлангаасгаднахураангуйхэлбэрээргардагэмхэтгэлийндугааруудыгонлайнунших,хуулжавахэсвэлномхэлбэрээрзахиалахболомжтой.Төсөлхэрэгжижбуйулсоронанглиасөөртүгээмэлхэрэглэгддэгхэлтэйболтухайнхэлрүүхөрвүүлнэ.

Бидэнтэй нэгдээрэй

Германыдэмжлэгтэйэрүүлмэнд,нийгмийнхамгааллынүрдүнтэйтөслийгТамэдэхүү?Тиймболhealth.bmz.de/good-practices/submit-proposalsгэсэнхаягаароржсаналааөгчболно.Түүнчлэнөнөөгийнсонгоншалгаруулахүйлявцадоролцожбуйбүхоролцогчдодүнэлгээөгөх,саналсэтгэгдлээбичихболомжтой.2004оноосхойшхэвлэгдсэнэмхэтгэлийнбүхдугаарыгhealth.bmz.de/good-practices/publicationsгэсэнхаягаароржтанилцанауу.Нэмэлтмэдээлэлавахыгхүсвэлерөнхийредактортай[email protected]гэсэнхаягаархолбогдоорой.

Page 6: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

6 7

Германы Эрүүл Мэндийн Туршлагын Эмхэтгэл

ЭнэхүүхэвлэлдГерманытехникийнтусламжтайгаарэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынтогтолцоогооөргөжүүлэх,бэхжүүлэхгэсэнМонголУлсынхүчинчармайлтынталаарөгүүлнэ.

Нөхцөл байдал

2000-аадоныдундууролоннийт,улстөрчидМонголУлсынэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынталаарихээхэншүүмжлэлтэйхандахболжээ.Энэньялангуяаэрүүлмэндийнтусламжүйлчилгээнийчанартааруухан,иргэдийнхувиасаагаргажбайгаазардалөндөрбайсантайхолбоотойбайв.

Эрүүлмэндийннийгмийндаатгалынүйлажиллагаанычигүүрэг,хариуцлаганьНийгмийнДаатгалынЕрөнхийГазар(НДЕГ),ЭрүүлМэндийнЯам(ЭМЯ),НийгмийнХамгаалал,ХөдөлмөрийнЯам,СангийнЯам(СЯ),НийгмийнДаатгалынҮндэснийЗөвлөл(НДҮЗ)зэрэголонталуудадхуваагдсанньтулгамдсанасуудлынголзангилааньбайлаа.Ажилолгогчидболонүйлдвэрчнийэвлэлийнхэнэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынсангийнихэнххувийгшимтгэлтөлжбүрдүүлжбайгаахэдийчтэдбодлогоднөлөөлөхболомжбагатайбайнагэсэншүүмжлэлгаргажээ.

Хураангуй

Хайрцаг 1. Үндсэн санаа

Нөхцөл байдал.2000-аадоныдундуураасэхлэнтусламжүйлчилгээнийчанармуу,хувиасаатөлжбайгаатөлбөрийнхэмжээнэмэгдэжбайнагэсэншүүмжлэлийгулстөрчид,олоннийтгаргасаарирсэнболовчМонголУлсынэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынтогтолцооныталаарЗасгийнгазрынголяамд,нийгмийнтүншүүд(үйлдвэрчнийэвлэлүүд,ажилолгогчид)саналнэгдэхгүйбайснаас,нөгөөталаасНДЕГ-ынажиллаххүчнийтоо,чадавхаасшалтгааланяаралтайхэрэгжүүлэхшаардлагатайшинэчлэлхойшлогдсоорбайв.

Арга барил. Германыдэмжлэгтэй“Эрүүлмэндийннийгмийндаатгалыншинэчлэл”төсөлталуудынхоорондохяриахэлэлцээгбэхжүүлж,тогтолцооныүйлажиллагаа,засаглалыгсайжруулжээ.ЭМНД-ынхарилцаандоролцогчталуудындундбугшсанэрхмэдлийнтэнцвэргүйбайдал,үлойлголцлыгшийдвэрлэхэдоролцохоосгаднагэрээлэлт,нэхэмжлэлшалгахүйлажиллагаа,чанарынхяналтзэрэгчиглэлээртехникийнчадавхыгхөгжүүлсэнбайна.

Үр дүн.ТөсөлнийгмийнзөвшилцөлдзуучлалынүүрэггүйцэтгэснээрМонголУлсанхудааэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынчиглэлээруртхугацааныстратегийнтөлөвлөгөөбаталжээ.НДЕГ,голяамд,нийгмийнтүншүүдийнхоорондоххарилцааэрссайжирлаа.Үйлажиллагааныхувьдажилтнуудынтоохоёрдахиннэмэгдэннэгжилийнхугацаандтуршсанхөтөлбөрийгүндэснийхэмжээнднэвтрүүлэхдүрэмжурамгарчээ.

Сургамж. Нарийнтөлөвлөсөн,нотолгоондтулгуурласанүйлявцыгтехникийнбаменежментийнчадавхыгхөгжүүлэхүйлажиллагаатайхамтрууланхэрэгжүүлснээршинэчлэлийгурагшлуулахчухалөөрчлөлтийгбийболгохболомжтой.

Арга барил

2008ондГерманУлсаасшинэчлэлдтуслалцааүзүүлэхзорилгооргурвангишүүнтэйбиедаасаншинжээчдийнбагийгсанхүүжүүлэхээрзөвшөөрчээ.Шинжээчдийнбагэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынасуудлыгамжилттайурагшлуулж,2010оныэцсээрУИХ-дИргэнийэрүүлмэндийндаатгалынтухайхуулинднэмэлтөөрчлөлторуулахтухайхуулийнтөсөлөргөнбаригджээ.ХэдхэдэншалтгааныулмаасэнэхүүнэмэлтөөрчлөлтийгЗасгийнгазраасдэмжээгүйтулэрхзүйнөөрчлөлтийнхувьдзогсонгибайдалүүсжээ.Нөгөөталаастулгамдсанасуудлуудшийдвэрлэгдээгүйхэвээрбайв.

ЭнэчиглэлээрахицдэвшилгаргахынтулдМонголУлсынЗасгийнГазархүсэлттавьсныхариудГерманУлс2011оныэхээс“Эрүүлмэндийннийгмийндаатгалыншинэчлэл”төслийгсанхүүжүүлэхээрболсонбайна.Төсөлдөрвөнтэргүүлэхзорилтдэвшүүлсэнбайна: Эрхзүйнбаинституцийнхүрээгшинэчлэх Холбогдохинституцүүдийнменежмент,байгууллагын

чадавхыгбэхжүүлэх Даатгуулагчдадүзүүлжбуйэрүүлмэндийнтусламж

үйлчилгээнийхүртээмж,чанарыгсайжруулах Холбогдохталуудынхооронднийгмийняриахэлэлцээ,

зөвшилцлийгбэхжүүлэх

Page 7: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

6 7

Эрүүл мэнд ба нийгмийн хамгааллын хөгжлийн жишээ

ЮуныөмнөГОУХАН-ийнболовсруулсан(CapacityWORKS)байгууллагыноношлогооныаргачлалындагуутогтолцооноосулбааланбайгууллагадтулгарчбуйсаадбэрхшээлдүнэлгээхийхээражиллажээ.ДүншинжилгээнээсНДЕГ-ынЭрүүлМэндийнДаатгалынГазарньтусламжүйлчилгээгхудалданавахидэвхтэйүйлажиллагааявуулжчадахгүйбайгаа,даатгуулагчдынөмнөөстусламжүйлчилгээнийчанарыгхянахчадавхдутагдалтайгэсэндүнгарчээ.Үйлажиллагааньдөрөвдахиннэмэгдсэнболовч2000оноосхойшажиллаххүчнийтоондөөрчлөлтгараагүйбайсанньбүтээмж,ажлынчанар,байгууллагыннэрхүндэднөлөөлжбайв.

Үр дүн

Байгууллагын чадавх нэмэгдсэн.ТөслөөсгаргасанзөвлөмжийндагууЭрүүлМэндийнДаатгалынГазар(ЭМДГ)-ынажилтнуудынтоо2013оныэхээрбарагхоёрдахиннэмэгджээ.Шинээражилтанавчбайгааболонтөслөөссанаачилсанаргачлалуудыгхэрэгжүүлэхшинэдүрэмжурамбатлагдсантайхолбогдуулан2012оныэхээссургалтынбагцболовсруулахүйлажиллагааэхэлсэнбайна.ИрэхдөрвөнжилийнтуршбайгууллагыгчиглүүлэхбизнесийнтөлөвлөгөөбуюуДундхугацааныстратегийгбасболовсруулжээ.

Тусламж үйлчилгээний чанар сайжруулах чиглэл тавигдсан.Төслөөстусламжүйлчилгээнийчанарыгтасралтгүйсайжруулаххөтөлбөрийголонулсынзөвлөхүүд,тэдгээрийндоторГерманыэрүүлмэндийндаатгалынхамгийнтомоохонсангуудыннэгээсзөвлөхурин,тэднийтусламжтайгаарболовсруулахадньдэмжлэгүзүүлжээ.ЭнэхүрээндНДЕГ,эрүүлмэндийнтусламжүйлчилгээүзүүлэгчидтэйхэрхэнгэрээбайгуулах,нэхэмжлэлшалгахшинэаргачлал,өвчтөнийсэтгэлханамжийнсудалгаа,маргаангарсантохиолдолдхөндлөнгийншинжээчдийгажиллуулахзэрэгасуудлуудыгхөндөнтавьжээ.Улаанбаатархотындөрвөнэмнэлэгтэйнэгжилийнхугацаандтуршилтынгэрээбайгуулжажилласнаарнэхэмжлэлшалгахүйлявцыгүрашигтайболгож,алдааилрүүлэлтийгсайжруулж,эрүүлмэндийндаатгалынбайцаагчидболонэмнэлгүүдийнхоорондгарчбайсанүлойлголцол,зөрөлдөөнийгарилгаж,харилцаагньсайжруулахадтусалсанбайна.2013ондтуршилтынэмнэлгүүдтэйбайгуулсангэрээнүүдийгшинэчилж,шинэгэрээг2014оноосэхлэнүндэснийхэмжээнднэвтрүүлэхээрболжээ.

Нийгмийн яриа хэлэлцээг өрнүүлэх замаар зөвшилцлийн гацааг арилгасан.НийгмийнзөвшилцлийгамжилттайзуучилсныхамгийнтодтусгалньМонголУлсынэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынуртхугацааныстратеги,бодлогынбаримтбичгийгболовсруулсанажилбайв.ГОУХАН-ийнмэргэжилтнүүдP4H(Германулсгишүүнээражилладагдэлхийнсүлжээ)олонулсынсүлжээнийхүрээндхэрэгжүүлсэнэнэхүүүйлявц2012/2013ондбүххолбогдохбайгууллагуудынтөлөөлөгчдийгхамтадньцуглуулжээ.ЭнэүйлявцынүрдүндболовсрогдсонСтратегиньМонголУлсынэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынтогтолцоогДЭМБ-ынЭрүүлмэндийнтусламжүйлчилгээнийбүхнийтийнхамралтгэсэнойлголттойшуудуяжчадсанюм.УртхугацааныстратегийгМонголУлсынЗасгийнгазар2013оны4дүгээрсарын13-ндбаталжээ.

Эрх зүйн шинэчлэл.ИргэнийэрүүлмэндийндаатгалынтухайнхуулинднэмэлтөөрчлөлторуулахтухайшинэхуулийнтөсөлэдүгээУИХ-дхэлэлцэгдэжбайгаа.Нэмэлтөөрчлөлтөөрнэвтрүүлэхээрбэлдэжбайгааолоншинэчлэлийндундаасонцлондурдахадугхуульдаатгуулагчдынхэрэгцээгхангахасуудлыгнэнтүрүүндтавьсанбөгөөдэрүүлмэндийндаатгалынбайгууллагыгэрүүлмэндийнтусламжүйлчилгээгхудалданавахүйлажиллагааныбиедаасанбайдлыгхангахадчиглэсэн.

Сургамж

“Хатгах цэг”-ийг зөв сонгох. 2008-2010ондбиедаасаншинжээчдийнбагийгбийболгосонньбүхоролцогчталуудадмэдээлэлхүргэх,зөвшилцөлбийболгоходтусалсан.2011-2013ондЭрүүлмэндийндаатгалынгазрынгүйцэтгэлийгсайжруулснаартөрзасагболонэрүүлмэндийнбайгууллагууд,нийгмийнтүншүүдээсдэмжлэгавахадихээхэннэмэрөгчээ.

Хийх явцдаа суралцах.Оролцооныаргаарчадавхыгхөгжүүлснээртуршилтынтөслөөрдамжуулансуралцсанзүйлсийгэхэнүедхүлээнзөвшөөрөх,улмаарүндэснийхэмжээндхэрэгжихшинэчлэлийгхүсэмжлэнхүлээхбайдлыгүүсгэжээ.

Эрх мэдлийн асуудлыг шийдвэрлэх.Эрүүлмэндийняам,Хүнамынхөгжил,нийгмийнхамгааллыняамныхоорондолонжилүргэлжилсэнзөрөлдөөнийгшийдвэрлэж,нийгмийнтүншүүдийнбодлогоднөлөөлөхчадварыгнэмэгдүүлснээртомоохонсаадбэрхшээлүүдарилсан.

Page 8: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

8 9

Германы Эрүүл Мэндийн Туршлагын Эмхэтгэл

Дэлхийдаяарулсорнуудөндөрчанартай,боломжийнүнэтэйэрүүлмэндийнтусламжүйлчилгээгиргэддээхүргэхээртэмцдэг.Эрүүлмэндийнтусламжүйлчилгээнийбүхнийтийнхамралтынзорилтоорилэрхийлэгддэгэнэхүүсорилтыг“бүххүндэрүүлмэндийнтусламжүйлчилгээгсанхүүгийнхүндрэлбэрхшээлдоролгүйгээрхүртэхболомжийголгох”(ДЭМБ2013а)гэжтодорхойлжээ.Бүхнийтийнхамралтадхүрэхийнтулддөрвөнбүрэлдэхүүнхэсэгшаардагдана:

Хүчирхэг,үрашигтай,сайнменежменттэйэрүүлмэндийнтогтолцоо

Тусламжүйлчилгээгсанхүүжүүлэхтогтолцоо Нэншаардлагатайэм,технологийнхүртээмж Хангалттайтоонысайнсургагдсан,өндөрэрмэлзэлтэй

эрүүлмэндийнажилтнууд.

Германаасдөрөвдахинтомхэмжээтэйгазарнутагтгурвансаяхүноршинсуудаг,дэлхийнхамгийнсийрэгхүнамыннягтаршилтайулсорнуудыннэгболохМонголУлсиргэдийнхэээрүүлмэндийнтусламж,үйлчилгээнийхамралтынтүвшингнэмэгдүүлэхээрихээхэнзүтгэлгаргажбайна.Энэхүүхэвлэлддээрдурдсандөрвөнбүрэлдэхүүнхэсгийнхоёрдахьньбуюуэрүүлмэндийнтусламжүйлчилгээгэрүүлмэндийннийгмийндаатгалаардамжуулансанхүүжүүлэхүйлажиллагаагхэрхэнөргөжүүлж,бэхжүүлэхээражилласантухайөгүүлнэ.

Эрүүл мэндийн нийгмийн даатгал гэж юу вэ, юунд хэрэгтэй вэ?

Эрүүлмэндийннийгмийндаатгалньэрүүлмэндийнтусламж,үйлчилгээгсанхүүжүүлэхүндсэнаргазамуудыннэг.1883ондГерманУлсаданхүүссэнээсхойшэрүүлмэндийннийгмийндаатгалыгтогтолцоогдэлхийн60гаруйулсороннэвтрүүлжээ.

Төсвөөсбүрэнсанхүүжүүлдэгтогтолцооноосялгаатайньэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынтогтолцоонь“бүрэнэсвэлхагас-биедаасандаатгалынсантайбайдагбөгөөдэрүүлмэндийнзорилгоорхураасаншимтгэлньдаатгуулагчдынэдлэхбагцэрхтэйшуудхолбоотойбайдгаарааонцлог”(ГоттретбаШийбер,2006он).Санхүүжилтийнэнэхүүтогтолцооньхэдхэдэндавууталтай.Иргэдтөсөвттатвартөлөхөөсилүүтэйгээрчухалхэрэгцээндээзориулжтодорхойсандшимтгэлтөлөхсонирхолтойбайдаг.Эрүүлмэндийннийгмийндаатгалньтатвараасбүрдсэнтөсвөөсулстөрийннөлөөбагатайбайдагбаядуу,баяниргэдболонөндөрбабагаэрсдэлтэйхүнамынбүлгүүдийндундбиебиенээнөхөнтатаасөгөхболомжийгбийболгосноорнийгэмдхүлээнзөвшөөрөгддөг.

Үүнийзэрэгцэээрүүлмэндийннийгмийндаатгалыгамжилттайхэрэгжүүлэхийнтулдихээхэнхүчинчармайлтшаардагдана.Үүндолонхүчинзүйлнөлөөлдөг:тухайлбал,өндөрэсвэлөсөннэмэгдэжбайгааүндэснийорлого,захиргааменежментийнөндөрчадавх,эрүүлмэндийнсайндэдбүтэц,эвсанаанынэгдэл(ө.х.эрүүлмэндийннийгмийндаатгалньшударгабазөвүндэслэлтэйгэжнийтээрзөвшөөрсөнбайх),басулстөрийнтогтвортойбайдал,улстөрийнэрхальальньхэрэгтэй(КарринбаЖеймс,2004он;Сейвдофф,2004он).Амжилттайтогтолцоонуудилтод,оролцоондүндэслэсэн,албанбуссалбарынажиллагсдыноролцоогдэмждэг,ядууиргэдийноролцоогсанхүүжүүлэххангалттайэхүүсвэртэй,зардлыгхянаххүчирхэгаргабарилтайбайдаг(ГоттретбаШийбер,2006он).

Тогтвортой ардчилал ба хурдан өсч буй эдийн засаг

Коммунизм1991ондэцэсболсноосхойшМонголУлстогтмолсонгуульбүхийУИХ,үндэснийЕрөнхийлөгчбүхий

Монгол Улс ба эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг санхүүжүүлэх сорилт

>> 2012 оны 10-р сард болсон Нийгмийн даатгалын үндэсний чуулганд оролцохоор хурсан НДЕГ-ын ажилтнууд, хамтрагч талууд, зөвлөхүүд УИХ-ын ордоны өмнө.

Page 9: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

8 9

Эрүүл мэнд ба нийгмийн хамгааллын хөгжлийн жишээ

тогтолцообайгуулж,тогтвортойардчиллыгбийболгохсорилтыгамжилттайдавантуулжчадахаахаруулсан.МонголУлсзасагзахиргааныхувьд21аймагтай,тэдгээрньсум,багаархуваагддаг.ОдоогийнбайдлаархамгийнтомхотболохУлаанбаатараймгийнстатустайбөгөөд1990оноосхойшдөрөвдахинөссөнхүнамдааүйлчилгээхүргэхтомоохонсорилттойтулгараадбайгаа.

Тусулснүүрс,зэс,алтныордбаялагтайтулөнгөрсөнарванжилийнхугацаандэдийнзасагөндөрэрчтэйөсчээ.Эрдэсбаялгийнолонулсынүнэтогтвортойбиш

боловчөрхийнорлогонэмэгдэж,төрзасагэрүүлмэнд,боловсролынсалбартзарцуулалтаанэмэгдүүлжбайгаабөгөөдМонголУлсындотоодыннийтбүтээгдэхүүнцаашидчхурдтайөсөхмагадлалихтэй.

ГерманУлс1991оноосхойшМонголУлсынхөгжлийнтүншбайсаарирсэн.Хамтынажиллагаанытэргүүлэхчиглэлньэрдэсбаялгийнменежмент,биологийнтөрөлзүйл,эрчимхүчнийүрашигболовчМонголУлсынэрхзүйнтогтолцооболонбүсийннутгийнэдийнзасгийнхөгжилзэрэгчухаласуудлаарчтуслалцааүзүүлжиржээ.

Хайрцаг 2. Монгол Улсад хийсэн онцгой хөрөнгө оруулалт

ХувийнхэвшилболонтөрийнсалбартолонжилажилласанНДЕГ-ындаргаЦ.Уртнасантөрдөрнөжбайгаауртхугацааныөөрчлөлтийнталаарярилаа.

“СүүлийнжилүүдэдолонамжилтадхүрсэнчМонголУлсхаалттайнийгмээснээлттэйнийгэмрүүшилжихшилжилтийнүедээявжбайгаагэдгийгсанаххэрэгтэй.Дэлхийнчигхандлага,стандартаднийцэххэрэгтэйбайна.Үүнийнэгхэсэгньилтод,үрашигтай,биедаасанэрүүлмэндийннийгмийндаатгалын(ЭМНД)тогтолцооюм”гэжтэрхэллээ.

2000-аадоныдундуурЭМНД-дмашолонасуудалтулгарчбайсан.Ялангуяабүхоролцогчталуудсаналнэгдсэналсынхараабайхгүйбайсан.“Бидэндмухардмалбайдлаасгарахынтулдшаардлагатаймэргэжлийнмэдлэг,урчадвартай,басбүхталуудадхүлээнзөвшөөрөгдсөнхөндлөнгийнтүншийнтуслалцаааваххэрэгцээбайсан.БусадсалбартхамтынажиллагаагааөрнүүлэнаравгаруйжилболжбайсанГерманУлсМонголчуудындунднэрхүндсайтайбайсантулталуудындундшударгаброкерынүүргийггүйцэтгэжчадахбайлаа.”

МонголболонГерманызөвлөхүүдЭМНД-ынөмнөтулгарчбайсанасуудлуудыгхэрхэнхамтраноношилсонболонталуудындундбодитойлголцолбийболгосонталаартэрээрсэтгэлханамжтайхүүрнэлээ.“Байгууллагадоторгарсантодорхойүрдүнолонбайна.Үүндзахиргааныүйлявцсайжирснаасэхлээдажилтнуудынажиллахэрмэлзэлэрсдээшилсэнгэхмэтчилэндурдажболжбайна”гэлээ.Бодлогынтүвшиндгарсанамжилт,тухайлбалЭМД-ыгхөгжүүлэхуртхугацааныстратегийг2013оны4дүгээрсардЗасгийнгазраассайшаанбаталсныгтэронцлонхэлэв.

Ц.Уртнасанхувийнхэвшилдажиллажбайсантуршлага,үгхэллэгашигланхэлэхдээ“Хөрөнгөоруулалтынашгийгнарийнтооцоходхэцүү.Гэхдээбүдүүвчлэнтооцволардчиллыгбэхжүүлэх,хүнамынэрүүлмэндийгсайжруулахадтөслийнзүгээсчухалхувьнэмэроруулсан.Үүнээсилүүсайнхөрөнгөоруулалтыгоноожхэлжчадахгүйлбайна”гэв.

>>НДЕГ-ын дарга Ц.Уртнасан 2013 оны 2 сард Улаанбаатарын дөрвөн эмнэлэгтэй байгуулсан эрүүл мэндийн нийгмийн даатгалын гэрээг шинэчилж байгаа нь.

Page 10: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

10 11

Германы Эрүүл Мэндийн Туршлагын Эмхэтгэл

Хүн ам зүйн үзүүлэлтүүд ба эрүүл мэнд

Монголчуудынбараггуравныхоёрньхотсуурингазарамьдардгаас1.8саяньнийслэлУлаанбаатархотодамьдарчбайна.Нөгөөтээгүүр,хүнамындөрөвнийнэгээсдээшхэсэгньмалчид.Тэдговьцөлөөсөгсүүлээдуулхад,өргөнталзэрэггазарзүйнянзбүрийннөхцөлбайдалдамьдардаг.

Хүнамньхарьцангуйзалуу:68хувьньхөдөлмөрийннасных(15-64),4хувьнь65буюутүүнээсдээшнасны,28хувь14хүртэлхнасныхүүхдүүдбайна.Дундажнаслалтэмэгтэйчүүдэдодоогоор72,эрэгтэйчүүдэд64байна.1990-ээдоныэхээсхүнамынөсөлтэрсбуурсанбөгөөддөнгөж2хувьгаруйбайна.

Эрүүл мэндийн тогтолцоо

Газарнутагуудам,хүнамзүйнэрсөөрчлөлтөдөртөжбайгааньэрүүлмэндийнтусламжүйлчилгээгхүргэхэдболонхүртэхэдтомоохонбэрхшээлучруулдагчМонголУлсынэрүүлмэндийндэдбүтэцхарьцангуйсайн.Нийслэлээсбусадгазарэрүүлмэндийнтогтолцооныанханшатнынэгжньбагийнбагаэмчээсэхэлдэг.Хөдөөгийнсумд4-15ортой,анханшатнытусламжхүргэдэгжижигэмнэлгүүдтэй,харинаймгийнтөвүүдэд150-200ортойхоёрдогчшатлалынтусламжхүргэдэгэмнэлгүүдтэй.Эдгээрийгаймгийнэрүүлмэндийнгазруудудирддаг.

Нийслэлдчгэсэннийслэлийнэрүүлмэндийнгазарттайлагнадаганханбахоёрдогчшатлалынинституцүүдбий.Гуравдагчшатлалынтусламж,үйлчилгээгЭМЯудирданзохицуулдагбаүүндбүсийноношлогоо,эмчилгээнийтөвүүд,клиникийнтомоохонэмнэлгүүд,Улаанбаатартбайрладагхэдхэдэнтөрөлжсөнүндэснийтөвүүдтэй.Үүнийдээрхувийнсалбарөсөннэмэгдэжбайна.

Өрхийнэрүүлмэндийнтөвүүд(ӨЭМТ)аймагболоннийслэлданханшатнытусламжүйлчилгээүзүүлдэг.Эдгээрхувийнүйлажиллагаагтөрийнсанхүүжилтээрдэмждэг.

Эрүүлмэндийнсанхүүжилтийнтогтолцооньхолимог.ЭМЯ-нызахиранзарцуулдагтатвартсуурилсантөсөвболонэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынтогтолцооноосбүрддэг.Ерөнхийдөөэрүүлмэндийнанханшатнытусламжүйлчилгээулсынтөсвөөссанхүүждэгбөгөөдүнэгүйхүргэгддэг.Эрүүлмэндийннийгмийндаатгалхэвтүүлэн

эмчлэхтусламжүйлчилгээ,заримамбулаторийнүйлчилгээ,нэншаардлагатайэмийнжагсаалтадорсонжорооролгохэмийнүйлчилгээгсанхүүжүүлдэг.Харамсалтайньэрүүлмэндийнтогтолцоондхувиасаагаргажбайгаатөлбөрийнхэмжээсүүлийнарванжиласарихөссөнбөгөөдтогтолцоонытухаймаргаанытомоохонасуудалдболсон.

1990-ээд оноос хойших эрүүл мэндийн нийгмийн даатгал

КоммунистдэглэмийндорэрүүлмэндийнтогтолцообүхэлдээЭМЯ-аардамжинхүргэгддэгбайсан.Захзээлийнэдийнзасагтшилжиж,Зөвлөлтийнтатаасүгүйболоходэрүүлмэндбабусаднийгмийнхамгааллынүйлчилгээгсанхүүжүүлэх,хүргэхчадварэрсбагассан.Эрүүлмэндийнтогтолцоогирээдүйнтөлөөтогтвортойхөгжүүлэхийнтулдзардлыгньсанхүүжүүлэхшинэаргазамяаралтайхэрэгтэйболжээ.

Иргэнийэрүүлмэндийндаатгалынтухайхуульбатлагдсанаар1993оны7сардэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынэрхзүйнүндэставигдсан.ТүүнчлэнЭрүүлмэндийнтухайхууль,Төсвийнтухайхууль,Төрийнбайгууллагуудынудирдлага,санхүүжилтийнтухайхуульүүнднөлөөлдөг.

Эрүүлмэндийннийгмийндаатгалыншимтгэлцуглуулж,захиранзарцуулжбайсананхнытогтолцооЭМЯ-ндтайлагнажбайсан.Харин1996ондэнэхүүчигүүргийгтусулсыннийгмийнхаламж,ажилгүйдлийндаатгал,хөдөлмөрийнчадамжалдсаныдаатгал,тэтгэвэрзэргийгхариуцажбайсанНДЕГ-тшилжүүлсэн.

Эрүүл мэндийн нийгмийн даатгалын бүтэц НДЕГ-ындоторэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынүйлажиллагаагЭМДГхариуцдаг.Тусгазараймагтсалбаруудтайбөгөөднийслэлийндүүргүүдийнсангнийслэлээсудирданхариуцдаг.

НДЕГХүнАмынХөгжил,НийгмийнХамгааллынЯам(ХАХНХЯ)-нынэгхэсэгболовчүйлажиллагааньЭМЯ,СЯ,НДҮЗ,түүнийхарьяаЭрүүлМэндийнДаатгалынСалбарЗөвлөл(ЭМДСЗ)зэрэгбайгууллагуудынчигүүрэгтхарьяалагддаг.УИХ-дшуудтайлагнадагНДҮЗгурваняамнытөлөөлөл,МонголынҮйлдвэрчнийЭвлэлийнХолбоо(МҮЭХ)-ныгурвангишүүн,МонголынАжилОлгогчЭздийнНэгдсэнХолбоо(МАОЭНХ)-ныгурвангишүүнээсбүрддэгесөнгишүүнтэйбайгууллагаюм.

Page 11: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

10 11

Эрүүл мэнд ба нийгмийн хамгааллын хөгжлийн жишээ

Зураг 1. Үндэсний эрүүл мэндийн даатгалын тогтолцооны бүтэц

НДҮЗ

ЭМДСЗ НДЕГ

ЭМДГ

Аймгийн нийгмийн

даатгалын хэлтэс

ЭМД-ын байцаагч

Сумын нийгмийн

даатгалын тасаг,

байцаагч

Дүүргийн нийгмийн

даатгалын хэлтэс

Нийслэлийн нийгмийн

даатгалын газар

Бусад газар

хэлтсүүд

ЭМЯ ХАХНХЯ СЯ

Шууд удирдлага Шууд бус удирдлага

Page 12: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

12 13

Германы Эрүүл Мэндийн Туршлагын Эмхэтгэл

Хэн төлдөг, хэнийг хамардаг тухай Эрүүлмэндийннийгмийндаатгалыншимтгэлийгхэдхэдэнбайдлаарцуглуулдаг:

Ажилтнуудаасцалингийн4хувьтайтэнцүүшимтгэлцуглуулдагбаүүнийхагасыгажилолгогчтөлдөг

Хувиараахөдөлмөрэрхлэгчидорлогынхоо(татварыналбандмэдүүлсэнорлогынхэмжээ)нэгхувьтайтэнцүүшимтгэлшуудтөлдөг

Малчидтогтсонхэмжээнийшимтгэлийгшуудтөлдөг.Жилийнтогтсонхэмжээөнөөгийнбайдлаар8,040төгрөг(одоогийнвалютынханшаар4ам.доллараасхэтрэхгүй)

Оюутан,тэтгэврээсөөрмөнгөнорлогогүйхүмүүс,цэргийнажилтнууд,нийгмийнхаламжболонбусаддэмжлэгхүлээнавчбайгаахүмүүсийншимтгэлийгЗасгийнгазаршуудтөлдөг

2010ондэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынорлогынойролцоогоор84хувьньалбанёсныажилэрхэлжбайгааиргэдийншимтгэлээсбүрдэжбайсанбөгөөд13хувьтөрийнтатаас,бусадньмалчин,оюутан,ажилгүйиргэдийншимтгэлбайна(Ц.Ганцэцэг,2012он).Төлбөрийгшимтгэлтөлөгчхүнбүрдбайдаг“цэнхэрдэвтэр”-ттэмдэглэдэг.

ХАХНХЯ-нынэгэдийнзасагчийнхэлснээр“сүүлддурдагдсанхүмүүс,ялангуяамалчидболоналбанбуссалбартажиллажбайгаахүмүүсхамгийнихосол,өвчинднэрвэгдэж,эмнэлэгтхэвтдэг.Гэтэлэнэхүмүүсэрүүлмэндийндаатгалдхамрагдаж,төлбөртөлөхдөөхамгийнмарууханнь.”Төрзасагэнэбүлэгхүмүүсээсцуглуулжбайгаашимтгэлийнорлогоонэмэгдүүлэххүсэлтэй,нөгөөталаасхамралтынхувийгөндөрбайлгахсонирхолтой.“Бодлогынтүвшиндтулгардагзовлонгэвэлшимтгэлийнтогтсонхэмжээмашбага,өсгөегэхээртөлбөрөөхийх,хамрагдаххүнцөөрөхгээдбайдаг”гэжтэрүргэлжлүүлэнтайлбарлалаа.

Эрүүлмэндийннийгмийндаатгалынхамралтынтүвшиндунджаар80хувьтайбайдаг.Энэнь2006онд73хувьхүртэлбуурч,2011онд98.6хувьхүртэлөсөжбайжээ.ИймөндөрбайсаншалтгаанньтухайнүедХүнийхөгжлийнсангаасмалчид,оюутан,ажилгүйиргэдийгнэгудаадааснаасболжээ.2012ондхамралтэргээд92.2хувьхүртэлбуурсан.

Орлого, зарлага Орлого,зарлагаэхнийжилүүдээстогтвортойөссөөрирснийгЗураг2-оосхаржболно.Орлого1995онд16.7саяам.долларбайснаас2012онд122.6саяам.долларболжээ.Зарлагачэрснэмэгджээ.Бүхжилүүдэдорлогозарлагаасбайнгадавж,үлдэгдэлхуримтлагдсанньэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынтогтолцоотойбусадулсорнуудтайхарьцуулбалхарьцангуйөндөрбайна(Д.Төмөртогоо,бусад,2011он).

Эрүүлмэндийндаатгалаассанхүүжүүлжбайгаатусламж,үйлчилгээөнгөрсөнжилүүдэдэрснэмэгдсэнбагэрээтбайгууллагынтоочнэмэгджээ.Үүндулсынэмнэлэг,амбулатори,сувиллаасгаднахувийнэмнэлэг,эмийнсангуудордог.Үүнийзэрэгцээөнгөрсөнарванжилдиргэдийнхувиасаатөлжбайгаатөлбөрийнхэмжэээрсөсөж,2005ондэрүүлмэндийннийтзардлын15.8%-ийгэзэлжбайснаа2010онд41.4%-дхүрчээ.

Эрүүлмэндийндаатгалынүндсэнүйлчилгээгэрүүлмэндийндаатгалын“байцаагч-эмч”нархүргэдэг.Тэднийажилүүрэгт“эрүүлмэндийнтусламж,үйлчилгээнийчанарыгхянах,даатгуулагчдынгомдлыгбарагдуулах,ЭМНД-ынсангааснэхэмжилжбайгаатөлбөрийгшалгах,хүргэсэнтусламж,үйлчилгээгонош,стандарт,удирдамжуудтайтаарчбайгааэсэхийгнягтланүзэх”зэрэгажилорно(ГОУХАН/НДЕГ2011он,16-ртал).Эмнэлэг,эрүүлмэндийнбайгууллагуудыннэхэмжлэлийнмэдээг“эрүүлмэндийндаатгалынэмч”нарцуглуулж,баримтбичгүүдийгшалганНДЕГ-төгдөг.

>>Эрүүл мэндийн даатгалд хамрагдсан бүх хүнд өгдөг “цэнхэр дэвтэр”.

Page 13: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

12 13

Эрүүл мэнд ба нийгмийн хамгааллын хөгжлийн жишээ

Эх сурвалж: Монгол Улсын Эрүүл мэндийн даатгалын сан. Тайлбар: ам.долларыг тухайн үеийн (жилийн дундаж) долларын ханшаар бодсон.

Зураг 2. Эрүүл мэндийн даатгалын сангийн орлого, зарлага, 1995-2012

Саяам.доллар(тохируулсан)

Орлого Зарлага

0

30

60

90

120

150

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 20122011201020092008

Page 14: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

14 15

Германы Эрүүл Мэндийн Туршлагын Эмхэтгэл

Монголынэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынтогтолцоосанхүүжүүлжбайгааүйлчилгээнийхээтөрөл,хэмжээгөргөжүүлж,байнгаэерэгбаланстайбайжчадсанзэрэгамжилтгаргажбайгааньмаргаангүйболовч2000-аадоныдундуураасихээхэншүүмжлэлдөртөхболжээ.Иргэдийнугтогтолцоондитгэхитгэлалдарч,хувиасаатөлжбайгаатөлбөрийнхэмжээнэмэгдэж,ажилолгогчболонүйлдвэрчнийэвлэлээсхэвлэлмэдээллээршүүмжилжбайв.

Шинэчлэл хэрэгтэй байв

Иргэдийнхувиастөлжбайгаатөлбөрийнхэмжээнэмэгдсэнээрэрүүлмэндийнүйлчилгээавах,авсанэрүүлмэндийнзөвлөгөөнийдагууэмчилгээхийлгэхэдноцтойсаадбэрхшээлучруулжэхэлсэнюм(ОУХБ,бусад,2008он).Чинээлэгиргэдгадаададилүүчанартайтусламж,үйлчилгэээржхайхболов.Захиргаанытүвшиндуламжлалтзардлынзүйлангиартооцдогтөсөвлөлтийнтогтолцоочанарэсвэлүрашгийгсайжруулахурам,сэдлийгтөдийлөнтөрүүлэхгүйбайв.

Энэхугацаандхэдхэдэнүнэлгээ,шинжилгээхийгдэж,нөхцөлбайдлыгтодорхойлонзөвлөмжгаргасан.ЭдгээрээснэлээдхэдньОУХБ,ДЭМБ,АзийнХөгжлийнБанк(АХБ)зэрэголонулсынбайгууллагаастуслалцааавчявуулжээ.Гэвчэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынтогтолцоонышинэчлэлдахицгарсанньбага.

1993оноосИргэнийэрүүлмэндийндаатгалынтухайхуульдесөнудаанэмэлтөөрчлөлторуулснаасхарахад

эрүүлмэндийннийгмийндаатгалынталаарулстөрийнтүвшиндсанаазоволтихтэйбайгааг,түүнчлэнэрхзүйнгарцшийдлийголжчадахгүйбайгаагилтгэжбайна.ДЭМБ-ыннэгэнсудалгаанд“хийгдсэнэрхзүйнөөрчлөлтүүдтодорхойзорилтэсвэлүндэслэлмуутай,мэдээлэл,нотолгоо,техникийнүндэслэлдутуудулимагбайхньцөөнгүй.Оруулахөөрчлөлтийнталаархэлэлцэх,батлахүйлявцтухайнөөрчлөлтийнавчрахүрнөлөөнийүнэлгээхийлгүйгээрявагдажирсэн”гэжээ.Энэсудалгаанд2006оныэрүүлмэндийндаатгалынхуулиндоруулсаннэмэлтөөрчлөлтийгдурдаадхэдийгээранханшатнытусламжүйлчилгээнийбүхнийтийнхамралтыгнэмэгдүүлэхзорилготойбайсанболовчмалчдаастөлөхшимтгэлийгбууруулж,хоёрдогчбагуравдагчшатлалынэмнэлэгтшилжүүлэхэдтөвөгтэйболгосонгэжээ(ДЭМБ,2011он,26-ртал).

Зарцуулагчид, хуримтлуулагчид, шимтгэл төлөгчид

НДЕГ,ЭМДГ-тнэлээдасуудалбайгаагдурдсанбайна:тухайлбал,ажиллаххүчнийтоодутагдалтай,мэргэжлийнчадавхсул,чигүүрэгхуваагдмал(АХБ,2008он).Ерөнхийдөөбайгууллагаөвчтөнийсэтгэлханамжийганхаарчтэдэндчанартайтусламжүйлчилгээхүргэхийгзорихоосилүүтэйгээрсангийнменежментэданхаарчиржээ(Вебер,2008).ЭрүүлмэндийннийгмийндаатгалынчигүүрэгхариуцлагаНДЕГ,ЭМЯ,НХХЯ,СЯ,НДҮЗ,ЭМДСЗ-ийндундхуваагдмалбайсанньголасуудалболжбайв.

Тодорхойхэмжээнд“зарцуулагчид”(тусламж,үйлчилгээ,эмчилгээүзүүлэхзорилготойЭМЯ,эрүүлмэндийн

Шахалтад орсон тогтолцоо: Шинжээчдийн багийг бүрдүүлсэн нь

Хайрцаг 3. “Бид нөхөн төлбөрөө авч чаддаггүй”

Дүүргийнэмнэлгийндаргаэрүүлмэндийннийгмийндаатгалындүрэмжурамхэрэгжихдээдоголдолгардаг.Энэньиргэд,эрүүлмэндийнбайгууллагаднөлөөлдөггэжхэлжбайв(Мисра,2012он,12-ртал):

“Жишээлбэл, уушгины хатгалгааг авъя л даа. Эмчлэхэд 200,000 төгрөг төлнө. Жирэмсэн эмэгтэй уушгины хатгалгаа тусвал бид амаржих газар луу явуулж чадахгүй, “төрөх болоогүй” гээд буцаана. Гэтэл жирэмсэнийг төрөөс санхүүжүүлэх тул бид [эрүүл мэндийн нийгмийн даатгалаас] нөхөн төлбөр авч чадахгүй. Амаржих газруудыг төсвөөс бүрэн даадаг [ЭМЯ-ны төсвөөс]. Харин тэд ямар нэгэн хавсарсан оношийг эмчилдэггүй. Тэгэхээр цаасан дээр бүх юм тодорхой юм шиг боловч эрүүл мэндийн нийгмийн даатгалын хүмүүсээс нөхөн төлбөр авах нь тийм ч амар биш ээ.”

Page 15: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

14 15

Эрүүл мэнд ба нийгмийн хамгааллын хөгжлийн жишээ

байгууллагууд)болонэрүүлмэндийндаатгалынсангийнэерэгбалансыгхадгалахзорилготой“хуримтлуулагчид”(НДЕГ,ХАХНХЯ,СЯ)-ындундзөрчилүүсэхньгарцаагүй.Эрүүлмэндийнсанхүүжилтийншинэчлэлийг“мэдэж”авчявааЭМЯ-дугшинэчлэлийннийгмийнталуудыгхариуцажбайгаагэжөөрийгөөүзэжбайсанНХХЯдургүйцэхньаргагүй.

ЗасгийнгазраасгаднаЭМД-ынсангийнихэнххувийггишүүдньбүрдүүлжбайсанболовчажилолгогчид,үйлдвэрчнийэвлэлийнхэнальчяаманднөлөөбагатай,тиймээсбодлогоднөлөөлөхболомжгүйбайнагэжүзэжбайв.ЭМЯбодлогынхэлэлцүүлгийгдавамгайлжирсэнболовч“олонталуудындундманлайлахчигүүргийггүйцэтгэжчадахгүйбайв”(ДЭМБ,2011он,33-ртал).Ингээдзогсонгибайдалүүсчээ.АймгуудынтүвшиндхуримтлуулагчидболонзарцуулагчдынзөрчилНДЕГ-ынсалбаруудболонэрүүлмэндийнбайгууллагууд,оролцогчталуудындундбайлаа.ЭМДСЗ-дгишүүнээражилладагажилолгогчийннэгэнтөлөөлөгч“ЭМЯ‘танарюучмэдэхгүй,биднийөгчбайгаазүйлийглбатал’гэсэнхандлагатайбайдаг.Салбарзөвлөлмөнгөшийдээдбайгааюмшигхарагддагчүнэндээутсанхүүхэлдэйюм”гэжээ.

Бүгдийг нэг дор авчрах

2004оноосГерманУлсОУХБ,ДЭМБ-тайХөгжижбуйорнуудынэрүүлмэндийннийгмийнхамгааллынконсорциумднэгдэнажиллажиржээ.2007ондтусКонсорциумАХБ-тайхамтранМонголынэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынтогтолцоогшинэчлэхзөвшилцлийгбийболгохзорилготойзөвшилцөөнийүйлявцыгдэмжижэхлэв(ГТХАН,бусад,2007он).

2008оны4сардЗасгийнгазраасКонсорциум,АХБ-ныдэмжлэгтэйбагахуралзохионбайгуулжбүхталуудыгхамрууланцаашидхэрхэнталаарөргөнхүрээнийхэлэлцүүлэгявуулжээ.ҮүнийдүндГерманУлсирэхгурванжилийнхугацаандшинэчлэлдтусалж,зөвлөхгурвангишүүнтэйбиедаасаншинжээчдийнбагийгсанхүүжүүлэхийгзөвшөөрөв.

Гурваншинжээчдийгажилдавч,Улаанбаатарынтөвдофиснээв(доорххайрцгийгүзнэүү).Хэдийгээргурвуулааэрүүлмэндийнтогтолцоондмэргэжлийнхувьдэмч,мэргэжилтэнзэрэггүнзгийуялдаахолбоотойбайсанболовчцалингГОУХАН-ээстөлжбайсантулихээхэн

Хайрцаг 4. Зөв шинжээчдийг сонгох

Ц.ЦолмонгэрэлгурваншинжээчээсГОУХАН-ийнхамгийнэхэндтомилсоншинжээчбайв.Тэрээрнөгөөхоёршинжээчийгажилдавахүүрэггүйцэтгэжээ.Боловсрол,эрүүлмэндийнсалбарттомоохоншинэчлэлийнтөсөлхэрэгжүүлсэнтуршлагатайэрүүлмэндийнэдийнзасагчийнхувьдэнэхүүажилтусгайурчадваршаарданагэдгийгмэдэжбайв.“Эрүүлмэндийннийгмийндаатгалынталаархойлголтшийдвэргаргагчнар,оролцогчталуудындундялгаатай.Заримынхньойлголтнэлээддоогуурбайсан.Тиймээсбидгуравзөвхөнмэргэжлийнмэдлэгчадвараасгаднаолонянзынхүнийгятгахчадвартайбайхёстойбайлаа.”

Тэдэхлээдянзбүрийноролцогчталуудынхэрэгцээгсудалж,тэдгээрхэрэгцээндтулгуурлантөлөвлөгөөгаргажээ.“Эрхзүйнмэргэжилтэндхэрэгтэймэдээлэлажилолгогчдынхолбоонытөлөөлөгчийнхөөстэсөөрбайхжишээтэй”гэжтэрээрхуучиллаа.

Цолмонсонголтоохийхдээхэтийнзүйлсийгбодожбайжээ:тэрээрмэргэжлийнямарчзамаарявсан“бизнес”-тээүлдэхбуюуэрүүлмэндийннийгмийндаатгалднөлөөгөөүзүүлсээрбайххүмүүсийгхүсчбайв.

“ГОУХАН-ийншинжээчдийнбагтхийсэнхөрөнгөоруулалтынүрдүншинэчлэлийнтөслийнүеэргарчирсэн.БидгурвааснэгньМонголдахьДЭМБ-ынтөлөөлөгчийнгазарЭрүүлмэндийнсанхүүжилтээражиллахболсон,нөгөөньАХБ-нытөслийнменежерхийжбайна.Би2012оны9сархүртэлшинэчлэлийнбагийгахалжбайгаадЭМЯ-ныбодлого,төлөвлөлтийгхариуцахболсон.Бидгурвуулаатөсөлтэйхолбоотойбайсанбөгөөдянзбүрийнзамаартусалжирсэн.”

>> ЭМЯ-ны Бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга Ц.Цолмонгэрэл.

Page 16: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

16 17

Германы Эрүүл Мэндийн Туршлагын Эмхэтгэл

эрхчөлөөтэйажиллаж,хөндлөнгийнзөвлөгөөөгөхчигүүргээгүйцэтгэнявуулжээ.Шинжээчдийнбагийнгол“үйлчлүүлэгч”ньУИХ-ынНийгмийнбодлогынбайнгынхорооныдоорхэрүүлмэндийншинэчлэлийнүндэснийажлынхэсэгбайв.

Мэдээллийн цоорхойг нөхсөн нь Шинжээчдийнбагийнөмнөтулгарсаннэгбэрхшээлньшийдвэргаргагчид,үүнийдоторУИХ-ынгишүүд,өндөралбантушаалтнуудэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынталаарнэгдмэлойлголцолдхүрээгүйявдалбайв(GVG,2009он,6-ртал).ҮүнийзэрэгцэээрүүлмэндийнхувийндаатгалынталаарххэлэлцүүлэгУИХ-дч,Монголынхэвлэлмэдээллээрчөрнөжбайлаа.Ингэснээролоннийтийнхэлэлцүүлэгтэнцвэртэй,мэдээлэлдээрүндэслэсэнбайдлаархийгдэжчадахгүйбайлаа.

Шинжээчдийнбагоролцогчталуудындунднэгдмэлойлголтбийболгосноорзөвшилцөлдхүргэхстратегиболовсруулжээ.Тэдэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынталаарбаримт,мэдээллийнхуудсуудыгболовсруулж,УИХ-ынгишүүдтэйбизнесзоогбарьж,яам,НДЕГ-ынажилтнуудадуулзалтсеминарзохионбайгууллаа.Таванорны(Эстони,Солонгос,Киргиз,Филиппин,Тайланд)эрүүлмэндийндаатгалынтухайхуулийгмонголхэлнээорчуулав.Шинжээчдийнбагэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынталаарөгүүлэлбичиж,томоохонсонинхэвлэлээргаргажбайв.

Тэдмөнбусадорныэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынтогтолцоогсудлуулахааршийдвэргаргагчид,албантушаалтнуудадзориулжтанилцахаялалзохионбайгуулжээ.ЭхнийтанилцахаяллаарУИХ-ынгишүүд,нийгмийнтүншүүд,өндөралбантушаалынтөрийналбанхаагчдыг2010оны2сардФилиппиндайлчлуулав.Үүнийдараа5сардэрүүлмэндийннийгмийндаатгалын“гэр”болсонГерманУлсад,УИХ-ынБайнгынхороонызаримгишүүнийгФранцадтанилцахаяллааравчявжээ.

Асуудлыг урагшлуулах нь Харьцангуйбагазардлаар(ихэнхньцалин)шинжээчдийнбагэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынасуудлыг2010оныэцэсгэхэднэлээдурагшлуулжчадлаа.ГурванжилийнөмнөхтэйхарьцуулбалМонголУлсыншийдвэргаргагчидхавьгүйдээрмэдээлэлтэйболж,зөвшилцөлбийболжэхэллээ.ДЭМБ-ынбаримтбичигт“Өнөөдөрихэнхоролцогчталзарчмынхувьдэрүүлмэндийндаатгалыг

биедаасанбайгууллагаболгохталаарсаналнэгдэжбайгааболовчбиедаасангэдгийгюугэжойлгожбайгааньялгаатайбайна”(ДЭМБ,2011он,10-ртал).

Шинжээчдийнбагийнбийболгосонхамгийндорвитойбүтээгдэхүүннь2010оныэцсээрУИХ-ынНийгмийнбодлогынбайнгынхороондөргөнбарьсанИргэнийэрүүлмэндийндаатгалынтухайхуулинднэмэлтөөрчлөлторуулахтухайхуулийнтөсөлбайлаа.Үүндилүүбиедаасан,үрашигтай,хариуцлагатайэрүүлмэндийндаатгалынбайгууллагыгхудалданавахчигүүргийгньбэхжүүлэнбайгуулахтухайаргахэмжээтусгагдсанбайв.ХарамсалтайньЭрүүлмэндийняамшинжээчдийнбагийнзөвлөгөөгтусгаагүйөөрийнхуулийнтөслийгУИХ-дөргөнбарьсанбөгөөдүүндэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынбайгууллагыгбиедаалгахбишЭМЯ-ныхарьяаагентлагболгохоорзаажээ.

Дахиад үзэх үү?

Шинжээчдийнбагийнүйлажиллагааэрхэлжбайсанхугацаандахицдэвшилгарсанболовчэрүүлмэндийннийгмийндаатгалыгижбүрэншинэчлэххүсэлбиелээгүйлбайв.ТогтолцооцаашидямарчиглэлээрявахтухайзөвшилцөлбэхжижбайсанболовчЭМЯ-ныбодлогындавамгайлсанбайрсуурьөөрчлөгдөөгүй,бусадталуудынхоорондчүлойлголцолүргэлжилсээрбайлаа.ҮүнийилрэлгэвэлэвслийнЗасгийнгазарИргэнийэрүүлмэндийндаатгалынтухайхуулийнальчтөслийгдэмжээгүйбөгөөдшинэчилсэннайруулгаУИХ-аарамархангарахгүйболохньхарагдсан.

Олоннийтийнхувьдюучдээрдсэнгүй.Байнгынхороо,шинжээчдийнбагийнажилэрүүлмэндийндаатгалынзасаглалынорчныганхаарчбайсанболохоосбишхүргэжбайгааүйлчилгээгтөдийлөнанхаараагүй.Бусадасуудалгэвэлхувиасаатөлжбайгаатөлбөрийнхэмжэээрсөссөөрбайсан,эрүүлмэндийннийгмийндаатгалынтусламжүйлчилгээнийчанартааруу,НДЕГ-ынчадавх,үйлажиллагааболонтехникийнбазахиргааныолонасуудлыгшийдвэрлэхшаардлагатайбайв.

Оролцогчталуудынөргөндэмжлэгтэйгээршинжээчдийнбагнэлээдтомзорилтдэвшүүлсэнтөслийнсаналыгболовсрууллаа.

Page 17: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

16 17

Эрүүл мэнд ба нийгмийн хамгааллын хөгжлийн жишээ

МонголУлсынЗасгийнГазрааставьсаналбанёсныхүсэлтийгГерманытал2011оныэхээрзөвшөөрч“Эрүүлмэндийннийгмийндаатгалыншинэчлэл”төслийгсанхүүжүүлэхболов.Гурванжилийнтөсөлд1.35саяеврогаргахаарболлоо.Шинжээчдийнбагийнзөвлөхчигүүрэг,эрхзүйнасуудлыгонцлохынорондтөсөлэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынтогтолцооныүйлажиллагаанычадавхыгтогтвортойсайжруулахадчиглэжээ.ТиймээстөслийгхэрэгжүүлэгчтүншбайгууллаганьНДЕГбайсанбөгөөдудирданзохицуулагчбайгууллаганьНийгмийнХамгаалал,ХөдөлмөрийнЯамбайв.

Төслийнажлынудирдамжиддөрвөнтэргүүлэхзорилтыгтусгажээ:

Эрхзүйнбаинституцийнхүрээгшинэчлэх Холбогдохинституцүүдийнменежмент,байгууллагын

чадавхыгбэхжүүлэх Даатгуулагчдадхүргэжбайгааэрүүлмэндийнтусламж

үйлчилгээнийхүртээмж,чанарыгсайжруулах Холбогдохталуудынхооронднийгмийняриахэлэлцээ,

зөвшилцлийгбэхжүүлэх.

Зорилтыгхэрэгжүүлэхдээтөсөлбагийнаргабарилыгашиглаж,эрүүлмэнд,төрзахиргааныудирдлагынөөрөөртуршлагабүхийажилтнуудыгбүрдүүлжээ.Багийнхоёргишүүн,үүнийдоторбагийнудирдагчөмнөхшинжээчдийнбагийнгишүүнбайсантулявагдажирсэнажлынзалгамжхолбооалдагдаагүйбайна.

БагНДЕГ-ынбайрандэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынүйлажиллагааявагдажбайдагголталбардээрофистойболжээ.ЭнэхүүхэвлэлдоруулахаарярилцлагаөгсөнНДЕГ-ыннэгэнудирдахалбантушаалтныхэлснээр“Төслийнбагманайбайрандбайрласанньзүгээрсанагдсан.Анхнаасаахамтынажиллагаа,нэгдмэлбайдлынуурамьсгалбүрдсэн.”

Capacity WORKS аргачлалаар хийсэн иж бүрэн дүн шинжилгээ

Хамгийнтүрүүндхийхажилболэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынтогтолцоо,байгууллагадтулгарчбайгаасаадбэрхшээлийнүнэлгээбайв.ТөслийнбагГОУХАН-ийнболовсруулсаноролцогчталуудболонбайгууллагынажилтнуудыгөргөноролцуулахаданхаардаг“CapacityWORKS”(ГОУХАН,2012он)аргачлалыгашиглажээ(доорххайрцгийгүзнэүү).2011оныэхнийхагастхийгдсэнүнэлгээамжилтындолоонхүчинзүйлболохчигүүрэг,орчин,бүтэц,нөөц,менежмент,соёл,үрдүнзэргийгонцлонанхаарав.

Олонулсынзөвлөхийнхамтаарянзбүрийнаргачлалашигланмэдээлэлцуглуулжээ.Үйлдвэрчнийэвлэл,ажилолгогчдынхолбоо,үйлчилгээүзүүлэгчид,НДЕГ,ЭМДГ-ынтөвийнбаороннутгийнажилтнуудгээддөрвөнзорилтотбүлгийнярилцлагахийсэнбайна.Үрдүнг2011оны4сардбүхоролцогчдыгхамрууланнээлттэйтанилцууланхэлэлцүүлжээ.Бүхоролцогчталынбайгууллагынтөлөөлөлтэйхувьчилсанярилцлагахийж,үүнээсгаднанайманаймаг,нийслэлийнзургаанэмнэлгийнажилтнуудыгхамарчээ.Эцэстньзорилтотбүлгийнярилцлагынүеэргарсандүгнэлтийгшалганбаталгаажуулахынтулдэрүүлмэндийндаатгалхариуцсанбүхшатныажилтнуудын40гаруйхувийгхамарсанасуумжсудалгааавчээ(Д.Төмөртогоо,бусад,2011он).

Үүнийдүндярилцлагаөгсөнхүмүүсийништатсанүгсээрамилуулсангайхалтайөргөнхүрээгхамарсанбаримтбичиггарчээ.Угбаримтбичигтанхудаазаримчухаласуудлыголоннийтэдзориуланбаримтжуулахаасгаднаөмнөхсудалгаа,илтгэлдшүүмжилсэнболовчзасагдаагүйасуудлуудыггаргандэвшүүлэв.Ерөнхийдөөэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынтогтолцоосанхүүгийнхувьдсайнбайгааболовчөөрчлөгдөхяаралтайхэрэгцээбайгаагхарууллаа.Дараахишлэлүнэлгээнийүрдүнямартодорхойбөгөөдөргөнхүрээгхамарсныгилтгэнэ:

Чиг үүрэг (16-ртал):“Эрүүлмэндийнтусламжүйлчилгээүзүүлэхболонхудалданавахүйлажиллагаасалаагүйгээсшалтгаалсанхүндрэлүүдихгарчбайгаабаүүнийшуудтусгалньдаатгалынбайгууллагынхөгжил,чадамжидсөргөөрнөлөөлжбайна.ТухайлбалхүнамдэрүүлмэндийнтусламжүйлчилгээүзүүлэхүүрэгүүрэгбүхийЭМЯэрүүлмэндийндаатгалынбайгууллагынгүйцэтгэхёстойолонүйлажиллагаагхийдгээс(ЭМД-аарсанхүүжихтусламжүйлчилгээнийбагцыгтодорхойлох,багцын

Үнэлгээнээс үйл хэрэг хүртэл: Шинэчлэлийн төсөл

Page 18: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

18 19

Германы Эрүүл Мэндийн Туршлагын Эмхэтгэл

тарифыгтогтоох,эрүүлмэндийнбайгууллагуудыгсонгох)даатгалынбайгууллагатухайнчиглэлээрхөгжихбололцоогхязгаарлажбайна.”

Бүтэц(29-ртал):“Тогтолцоондажиллажбайгаахяналтынбайцаагчэмчийнтоохэтцөөн,хяналтадашиглажбайгааэрүүлмэндийнтусламжүйлчилгээнийстандартхуучирсан,хэрэгцээнднийцүүлэнтогтмолшинэчлэгддэггүй,тусламжүйлчилгээнийчанарыгхянахталаарнотолгоондсуурилсаннарийвчилсанудирдамжбайхгүйбайна.”

Нөөц (53-ртал):“…төсөвзохиохүйлявцнь…үрдүнрүүчиглэсэнтөсөвлөлтийнаргабишбайна.ТүүнчлэнүйлажиллагаанытөсөвзохиохүйлажиллагаандЭМДХСГ-ынсаналавдаг,гэхдээүүрэгрольхангалттайбайжчадахгүйбайна.Тухайлбал,2010ондЭМД-ынчиглэлээрзайлшгүйшаардлагатай49оронтоогнэмэхээрсаналөгсөнхэдийчСЯ-нытүвшиндхасагдсанбайна.”

Соёл (55-ртал):“ЗорилтотбүлгийнярилцлагаболонсудалгаандхамрагдагсадтайхийсэнганцаарчилсануулзалтуудынүеэрЭМД-ынбайгууллагынмэргэжилтэн,байцаагчдынхувьдхамгийнчухаламжилт,хүрэхёстойзорилтньЭМДС-гхамгаалахгэжүзэж...байсанбөгөөддаатгуулагчидчанартайтусламжүйлчилгээүзүүлэх,тэднийсэтгэлханамжийгдээшлүүлэх,улмаархүнамыгЭМНД-дхамруулахтухайасуудлуудачхолбогдлынзэрэглэлээрнэлээдхойгууржагсажбайв.”

Үр дүн(49-ртал):“Даатгуулагчдынтөлөөлөлболохажилолгогчид,үйлдвэрчнийэвлэлийнтөлөөлөлЭМД-ынтогтолцоондахьбайгууллагынүйлажиллагаандсэтгэлханамжгүйбайгаагааилэрхийлсэнбөгөөдэнэнь

тэднийсанхүүгийнилтодбайдал,хамтрагчталуудтайхамтранажиллахаргазүй,механизм,хандлагадсэтгэлдхүрдэггүйгээсболжээ.Эмнэлгийнбайгууллагуудынхувьддаатгалынбайгууллагаасхийжбайгаасанхүүжилтцагхугацаандаахийгддэггэснийгэстооцволэмнэлэг,даатгалынбайгууллагынхамтынажиллагаа,даатгалынбайгууллагаасэмнэлгүүдэдүзүүлжбуйүйлчилгээндэмнэлгүүдтөдийлөнсэтгэлханамжтайбишгэжүзэжбуйгааилэрхийлжбайсан.”

Үнэлгээгээргарсанголдүгнэлтгэвэл“ЭМДБ-ынхамгийнтулгамдсанасуудалболбагазардлаархарьцангуйүрдүнтэйхийгдэжбайгаашимтгэлхураалтбишхаринхэрхэнэрүүлмэндийнтусламжүйлчилгээнийидэвхтэйхудалданавагчболж,даатгуулагчдынөмнөөсчанартхяналттавихвэгэдэгторшижбайна”.Түүнээсгадна“2009онд4-5дахиннэмэгдсэндаатгалынсангийнүйлажиллагааг2000ондажиллажбайсанажиллаххүчнийтоогооргүйцэтгэжбайна”гэсэнньбайгууллагынбүтээмж,ажлынчанар,даатгуулагч,олоннийтийнөмнөхбайгууллагыннэрхүндэднөлөөлжбайгаабайдлыгтодорхойлжээ.

Үнэлгээгээрэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынүйлажиллагааныбүхталбараарзөвлөмжгаргаж,гадныулсорнытуршлага,жишээтэйхарьцуулсанбайна.Улстөрийнхувьдилүүэмзэгасуудал(тухайлбалзасаглалынбүтэц)дээрзөвлөмжхэдхэдэнхувилбардэвшүүлжээ.Эцэстньүнэлгээгээрэрүүлмэндийндаатгалынбайгууллагыгхөгжүүлэхдундхугацааныстратегиболовсруулахтодорхойзорилгобүхийөөрчлөлтийнудирдлагынүйлявцыг(Коттер,1996он)саналболгосонбайна.

Хайрцаг 5. Capacity WORKS: хамтын ажиллагаа, зөвшилцлийг бэхжүүлэх нь

CapacityWORKSаргачлалаарсаналболгосонаргабарилньнийгмийняриахэлэлцээгээрзөвшилцлийгбэхжүүлэхажиллагаатайявцавнийжбайлаа.CapacityWORKSаргачлалынгарынавлагад(ГОУХАН,2011он)ийнхүүдурджээ:

“Хөгжлийн хамтын ажиллагааны үндсэн зорилт бол түнш орнуудад тулгарч байгаа тодорхой асуудлыг шийдвэрлэх хэлэлцэж тохирсон, хэмжих боломжтой үр дүнд хүрэхэд оршино. Төслүүд ганцхан түншийг хамардаг байхаа больж, олон янзын байгууллага, институцийн нарийн ээдрээтэй сүлжээг агуулах болсон нь дүрэм шиг тогтжээ. Тэгэхээр төслүүд тус бүр өөрийн гэсэн ашиг сонирхол, эрх мэдэл, байр суурьтай тэдгээр байгууллага, институцийн төлөөлөгчид, сүлжээний дунд үр дүнд чиглэсэн хамтын ажиллагаан дээр тулгуурлах болов... Түншлэл нэгэнтээ ижил тэгш болсон тул ямар нэгэн удирдах, захирагдах бүтэцгүй хамтын ажиллагааг хэлэх бөгөөд харилцан бие биенээс хамаарах үндэслэлээр шийдвэр гардаг болжээ.”

Page 19: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

18 19

Эрүүл мэнд ба нийгмийн хамгааллын хөгжлийн жишээ

Шимтгэл төлөгчид юу гэж боддог вэ?Үнэлгээхийхийнзэрэгцээолоннийтийнмэдлэг,хандлагыгсудлахоролдлогоявуулжээ.“Иргэдийнэрүүлмэндийндаатгалынталаархмэдлэг,хандлага,хүлээлт”гэсэннэрээрхэвлэгдсэнэнэхүүсудалгааг2011оны2-6сардхийв.Үүндүйлчилгээнийхүртээмж,хэрэглэгчдийнсэтгэлханамжийнтүвшин,олоннийтүйлчилгээгхэрхэнсайжрахыгхүсэжбайгааталаарсудлантусгажээ.Судалгаанытүүврийнхэмжээгурванаймаг,Улаанбаатархотынхоёрдүүргийн2,900хүнамбайв(Мониторингтөв,2011он).Эдгээрээс40орчимхувьньхувийнкомпаниудадажилладаг,15хувьньмалчин,12.5хувьньхувиараахөдөлмөрэрхэлдэг,үлдсэнньтэтгэвэртгарсанахмаднастнууд,оюутнууд,баганасныхүүхдээасарчбайгааэцэгэхчүүд,эмзэгбүлгийниргэд(хөгжлийнбэрхшээлтэй,ядуу,ажилгүй)байлаа.Чанарынмэдээгзорилтотбүлгийнярилцлагаарцуглуулжээ.

Судалгааныдүнгээсхарахадхүнамындундойлголтынзөрүүихтэй,ихэнхиргэдтогтолцоогсайнойлгодоггүйбайна.ТүүнчлэнулсынтөсвөөсболонЭМД-ынальалинаасньсанхүүжүүлжбуйтусламжүйлчилгээнийчанар,хүртээмжийнталаархиргэдийнсэтгэлханамжгүйбайдалөндөрбайв.Судалгаандоролцогчдын60хувьньтогтолцооголигтойажиллахгүйбайнагэжээ.15орчимхувьньдаатгалгүйЭМД-ынбайдлаамэдэхгүй,арванхүнийнэгнь(малчдындундгурванхүнийнэг)эрүүлмэндийндаатгалыгхэрэггүйгэжүзэв.ЭМДГ-ынүзүүлдэгүйлчилгээнийталаархсэтгэгдлийгүзвэлолонхүндаатгалынажилтнуудынхандлагамуу,тэднээсмэдээлэлаваххэцүү,олонгарынүсэгцуглуулдагшатдамжлагатай,зөвхөнбүртгүүлэхийнтулддахиндахиночихшаардлагатулгардаггэсэнасуудлуудыгдурджээ(Мониторингтөв,2011он).

Байгууллагыг бэхжүүлэх нь

ЭМДГ-тдотоодынолонөөрчлөлтхийхшаардлагатайгэсэнямарчэргэлзээгүйдүгнэлтүнэлгээгээргарчээ.Хамгийняаралтайөөрчлөгдөххэрэгтэйбөгөөдхарьцангуйхурданүрдүнгаргахболомжтойталбарньхүнийнөөцбөгөөдтэдгээрийгудирдахменежментийнурчадварбайв.Эдгээрталбартхурданамжилтгаргаснаарбайгууллагынсоёл,бодлогынорчинднөлөөлнөгэжнайдажбайлаа.Эцэстнь,байгууллагадтэдгээрөөрчлөлтийгхэрэгжүүлэхажлыгудирдахстратегийнтөлөвлөгөөхэрэгтэйбайв.

Бидэнд хэдэн хүн хэрэгтэй вэ? Үндэснийхэмжээнд59ажилтанажлыгамжилттайявуулахадхангалтгүйгэдэгньтодорхойбайв.НДЕГ-тэрүүлмэндийндаатгалхариуцсантаванажилтантайнэгжажиллажбайлаа.Нийслэлийннийгмийндаатгалынгазрынхарьяа20ажилтантусдааөөргазаражиллажбайв.ИхэнхаймгуудадЭМД-ыгнэгбайцаагчэмчмагадлагчэмчийнүүргийгхавсрангүйцэтгэнявуулжбайлаа.ЭМД-ынсанхүүжүүлдэгүйлчилгээ,шимтгэлтөлөгчдийнтоо,үүнээсүүдсэнбичигцаасныажилихээхэннэмэгдсэнболовчхүнийнөөцийнхэмжээ2000оноосхойшөөрчлөгдөөгүйбайна.Илүүцагааражиллахньхэвийнүзэгдэлболж,ихэнхажилтнуудажлааамжуулахаархагас,бүтэнсайнгүйсуужажиллана.

Энэбүхэн2013оныэхээрөөрчлөгджээ.Ажилтнытооүнэлгээнийзөвлөмжийндагуубарагхоёрдахиннэмэгдэж122гарчээ.Ерөнхийгазаражилладагнэгажилтан“өөрчлөлтболохоосөмнөбидтавуулаанэгжижигхэнөрөөнд,муухантоногтөхөөрөмжтэйшахцалдансуудагбайлаа.Өнөөдөрнийслэлдажиллажбайсанхэдийгээнэгтгээдбид34-үүлээболж,НДЕГ-ынбайрныхоёрдавхрыгэзлэххэмжээндхүрчээ.”АймагбүргурванхүнээсбүрдсэнЭМД-ынтасагтайболсонбайна.Төрийналбыгцомхотгохчиглэлбаримталжбайхүедоронтоогийнхүүнэмэгдүүлсэнньгайхалтайамжилтбайлаа.

ХүнийнөөцийнчиглэлээртөслийнхүрээндгаргасансанаачилгааролонулсынбадотоодынзөвлөхүүдЭМД-ынхүнийнөөцийгхөгжүүлэххөтөлбөрболовсруулахадтусаллаа(Цандер,бусад,2012а).Хүнийнөөцийгхэрхэнхөгжүүлэхнарийвчилсантөлөвлөгөө,оронтоогтөлөвлөх,сургалтынхэрэгцээгтодорхойлохаргачлал,мэргэжлийнөсөлт,хөгжлийнзураглалгэхзэрэгзүйлийгбагтаасангарынавлагабийболжээ(Цандер,бусад,2012б).Менежментийнсургалт(дорүзнэүү)зэрэгтөслийнбусадбүтээгдэхүүнийадилтөлөвлөлтийнаргачлалыгзөвхөнЭМД-дхэрэглээдзогсохгүйнийтНДЕГ-тхэрэглэхболомжтой.

Page 20: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

20 21

Германы Эрүүл Мэндийн Туршлагын Эмхэтгэл

Хайрцаг 6. “Хүмүүс бүгд л эргэлзэж байлаа”

ГОУХАН-ийнМонголдахьсууринтөлөөлөгчийнгазрынтөсөл,хөтөлбөрүүдийнерөнхийменежербөгөөдтөслийнудирдагчВернерКосемунд2011ондэхнийсаналыгдурамжханхүлээнавчээ.“Олонулсынбайгууллагуудаассанхүүжүүлэхталолдохгүйбайлаа”гэжтэрхуучлав.“БүгдээрээлЭМЯ,НХХЯ-ныхоорондынасуудалхэзээнэгэнцагтшийдвэрлэгдэнэгэдэгтэргэлзэжбайсан.”

НөгөөталаасГОУХАНугаргабарилыг,өмнөньгаргасаноролдлогосанаачилгыгүргэлжлүүлэхньзөвгэжүзэжбайлаа:

“Бидний стратеги зөвхөн дээрээс нь эсвэл доороос нь биш харин бүх түвшинд нэвтрэх, хатгах цэгийг хайхад оршиж байлаа. Монгол Улсын төр засгийн дунд түвшинд өсөн хуримтлагдаж байгаа авьяаслаг “кадрууд” буюу өндөр боловсролтой, олон туршлагыг сайн мэддэг хүмүүст найдаж байв. Дээр нь шийдвэр гаргах түвшин, доор нь хэрэгжүүлэх түвшин байдаг, харин эдгээр хүмүүс бодлогод нөлөөлж чаддаг. Тэд хүн бүрийг мэддэг, нөлөөгөө ирээдүйд ч хадгалах жинхэнэ өөрчлөлтийн сувгууд юм.”

Шинэчлэлийнтөсөлхэдхэдэнцэгдээражилласанбөгөөдүүнээсонцлонанхаарсанньхэрэгжүүлэгчбайгууллагабайлаа.“БиднийаргабарилболНДЕГ-ынажилтнуудтайзэрэгцэнажиллахМонголчуудынбяцханбагаардамжууланчадавхбэхжүүлэх,үйлажиллагаагсайжруулахадоршижбайв”гэжтэрхэллээ.Мэдээжгадаадынзөвлөхүүдажиллуулах,шаардлагатайтохиолдолдГОУХАН-ийнажилтнуудшийдвэргаргагчалбантушаалтнуудтайуулзаж,нөлөөллийнүйлажиллагааявуулахцагбайлгүйляахав.Гэхдээерөнхийдөөживэхүү,сэлэхүүгэдэгдээрээтулжбайсан:ЭМДГхурданамжилтгаргаснааршийдвэргаргагчнарынулстөрийнбогинохугацааныашигсонирхолюундчоршсонбайхамаагүйшинэчлэлхийхньхүнбүрдашигтайгэдгийгбатланхаруулахньямарчухалгэдгийгбидмэдэжбайсан.”Амжилтадхурданхүрэхийнтулдажилтнуудынөөртөөитгэх,ажиллахэрмэлзлийгсайжруулж,тэднийажлыначхолбогдлыголоннийтэдтаниулахньзайлшгүйхэрэгтэйбайв.

Төслийнажилласанцэгзөвхөнэнэбишгээдтэрээражлынцаанабайгаабүтэц,тэндажиллажбайгаахүмүүсчухалгэдгийгонцлондурдлаа.Тэгэхээрнийгмийнтүншүүд,заримүйлчилгээүзүүлэгчдийнтехникийнчадамжийгнэмэгдүүлэхньбасчухалбайлаа:“Ингэснээрхэлэлцүүлгийгилүүтөвийгсахисанбайдлаарявуулж,бодлогынасуудлуудаасбаримтадтулгуурласанүйлажиллагааруучиглүүлэхболомжбүрдэнэгэдгийгбидмэдэжбайлаа.Тэндлбүххүнийхаржчадахжинхэнэахицдэвшилгарахболомжтойюм.”

ГОУХАН-ийнзөвлөмжөөрХБНГУ-ынЭдийнЗасгийнХамтынАжиллагаа,ХөгжлийнЯамтөслийгбаталлаа.“Бидазтайбайсангэжхэлжболно.Эдийнзасгийнорчинсайн,2012онысонгуулийнүрдүн,үйлдвэрчнийэвлэл,ажилолгогчдынхолбооноосүүсгэсэнхэвлэлмэдээллийнсонирхолгээдлбүхюмбиднийамжилтаднөлөөлсөн.Гэхдээтухайнүедээбидзоригтойалхамхийсэн.”

>> Вернер Косемунд төслийн Удирдах хорооны дарга Хүн амын хөгжил, нийгмийн хамгааллын яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга Б.Отгонжаргалын хамт.

Page 21: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

20 21

Эрүүл мэнд ба нийгмийн хамгааллын хөгжлийн жишээ

Менежментийн ур чадварыг нэмэгдүүлсэн ньОлоншинэажилтанавсан,шинэаргабарилсураххэрэгцээгүзвэлсургалтынөргөнхүрээнийажилшаардлагатайбайлаа.Тиймээстөслийнзүгээсхоёрбагцижбүрэнсургалтынхөтөлбөрболовсруулсанбөгөөднэгньменежмент-байгууллагынхөгжилнөгөөньтусламжүйлчилгээнийчанарынменежмент(дараагийнбүлгийгүзнэүү)чиглэлээрбайлаа.

“Хийхявцдаасуралцах”аргабарилыгонцолсондөрвөнөдрийнхөтөлбөрбүхийменежментийнсургалтынбагцыг2012оныэцсээс2013ондуусталявуулжээ.Багцньгурванмодулиасбүрдэнэ:(1)ЭМНД-ынконцепц,зарчим;(2)төлөвлөлт,хяналт-шинжилгээ,харилцааныурчадвар;ба(3)ажлынхандлага,үүндёсзүй,манлайлал,харилцааорно.Сургалтаджилийнүйлажиллагаанытөлөвлөгөөгстандартчилсанхүснэгтийндагууболовсруулахзэрэгпрактикаргахэрэгслийгонцолжээ.

СургалтэхэлснээсхойшНДЕГ-ынгазар,хэлтсүүдтөстэйсургалтыгзахиалж,багийнтусламжтайгаарявуулжээ.

Байгууллагын соёлыг өөрчлөх нь Үнэлгээгээр(баөмнөхсудалгаагаар)гарсанголасуудалконцепцтойхолбоотойбайв.ЭМДГ-ынажилтнууд“хураах,хуримтлуулах”сэтгэлгээтэйбайсанбөгөөдЭМДС-гийнсанхүүгийнбаланссайнбайгааболамжилттайбайнагэжүзэжбайжээ.Нэгажилтныхэлснээр“Эрүүлмэндийннийгмийндаатгалынтогтолцоо“санг”хамгаалахнягтланшигбайж.”Гэтэлнийгмийнхамгаалалгэдэгболүүгээрдуусахгүй:зөвхөнхуримтлуулаадзогсохгүйзөвзохистойхэрэгцээндзарцуулахёстой.Ялангуяаолоннийт‘бидмөнгөөрөөюуавчбайгаавэ?’гэжасуужбайхүедэнэньчухал.

Байгууллагаүйлчилгээүзүүлэгчидтэйажлыншинэаргабарил,харилцаатогтоосноор(дараагийнбүлгийгүзнэүү)ажилтнуудынажиллахэрмэлзэлөсчээ.Ярилцлагаөгсөнхэдхэдэнажилтанцаасандээрхалдаахайдаг“цагдаа”бишхаринэрүүлмэндийнтусламжүйлчилгээнийчанарыгсайжруулахааридэвхтэйүүрэггүйцэтгэдэгболсондообаяртайбайнагэжбайв.Тэдтөслийнбагийноролцооныаргабарилыгүнэлжбайлаа.Энэньтэдэндхэрэгцээ,санаагааилэрхийлэхурамзоригийгөгсөнюм.

ТөсөлдөрвөнэмнэлгийгсонгонзаримүйлажиллагаагтуршихүеэрЭМДГ-ынажилтнуудболондөрвөнтуршилтынэмнэлэгтшинэкомпьютер,принтер,ширээавчөгөхөдажиллахэрмэлзэлуламнэмэгджээ.Багийнгишүүнчанарынменежментийнсургалт,шинээравчөгсөнтоногтөхөөрөмжЭМДГ-ынажилтнуудадэмнэлгийнхэнтэйхарилцахгүүртогтооходашигтусааөгсөнгэжхэлжбайлаа.“Ажлааөөрөөрхийгэжхэлчихээдажлаахийхшинэ,хурдтайтоногтөхөөрөмжөөрдэмжихэдзүгээр.Бидүүнийгхийхдээдотроободолагуулжбайсан:хэрэвбидбайцаагчэмчнарынажлыначааллыгбууруулахынтулдугачааллыгүүсгээдбайгааэмнэлгийндаатгалынэмчнартчнөлөөлөхёстойбайлаа.”

Бодит амьдралд нийцсэн бизнес төлөвлөгөө Оролцооныаргаарболовсруулж,НДҮЗ-өөрбатлуулсандундхугацааныстратегийнтөлөвлөгөөтусорныэрүүлмэндийндаатгалынтүүхэнданхныижбүрэнстратегийнбаримтбичигбайлаа.Үүндолонжилдутагдажирсэнзүйлийгтусгасанюм.Тэрньэрүүлмэндийндаатгалынбайгууллагынбизнестөлөвлөгөөбайлаа.

Дундхугацааныстратегидүнэлгээгээртогтоосонсулталуудыгсистемтэйгээршийдвэрлэхаргазамыгтавьсанбөгөөдөмнөньбайгаагүйзүйлсийг,тухайлбалүнэтзүйлс,ажиллахзарчмыгтодорхойзаажөгчээ(НДЕГ,2012он).ҮүндНДЕГ,нийслэл,аймгийнтүвшиндямарбүтэц,оронтоотойбайх,ямархүнийнөөцшаардлагатайгчнарийнтусгасан.Үйлажиллагааныдэлгэрэнгүйхүснэгтээрхаруулж,зорилтуудыгхүрэхүрдүнтэйньхолбож,хариуцахталыгтогтоож,зорилтуудыгхэрэгжүүлэхжилжилийнхүрээгтатжээ.Өмнөхгүйцэтгэлболоншимтгэлийнбодлого,үйлажиллагаанызардалзэрэгхувьсагчидөөрчлөлтгарахадорлого,зарлагадхэрхэннөлөөлөххувилбаруудыгмөнтолилуулсанбайна.ЭцэстньНДҮЗ-өөсхэрэгжилтийгхянахүүргээхэрэгжүүлэхэдньтуслахзорилгоорстратегийнхэрэгжилтийндундхугацааныүнэлгээг2014онд,эцсийнүнэлгээг2016ондявуулахшалгуурүзүүлэлтийнбагцыггаргажээ.

Page 22: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

22 23

Германы Эрүүл Мэндийн Туршлагын Эмхэтгэл

Хайрцаг 7.“Шинэ чиглэлийг ойлгох нь сорилт байсан.”

“Өөрчлөгдөхёстойюмсыннэгжишээньбиөөрөөбайсан”гэжР.Наранчимэгинээмсэглэнхэллээ.“Төслийгэхлэхээсөмнөбиэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынтогтолцооболомжийнбайгаа,бидингэжилүүцагааражиллахньажлыннэгсалшгүйхэсэггэжбоддогбайсан.Шинэчиглэлийгойлгохньнададсорилтбайлаа.”

ЭмэгтэйчүүдийнэмчмэргэжилтэйР.НаранчимэгАрхангайаймгийнэрүүлмэндийнгазартаравгаруйжилажиллажээ.Тэрээр2004оноосНийслэлийннийгмийндаатгалынгазрынЭМД-ынхэлтсийндаргаарэрүүлмэндийндаатгалынажлынгараагааэхэлсэнбөгөөд2012ондөнөөгийналбантушаалдтомилогджээ.

Өмнөньхэрэгжүүлжбайсаншинэчлэлийнтөслүүдийгхараадтөслийнталаарерөнхийдөөсөрөгхандлагатайболсонбайжээ.“Зөвлөхүүдирээдл,судалгаахийгээдл,ажлынхажуугааражлаардаржбайснаахэдэнсарындараабааханшүүмжилсэнтомтайланлирүүлдэгбайлаа.Ямарчөөрчлөлтгүй.”

“Энэтөсөлөөрбайсан.Яагаадгэвэлоролцооныаргаашигласан”гэжтэрхэллээ.Тэрээртанилцахаяллаарявсныгсуралцахчухалтуршлагаболсонгэлээ.“БиТайвандочоодөвчтөнэмнэлэгторохмөчөөсэхлэнэрүүлмэндийнмэдээллийгямаршатдамжлагаарболовсруулдгийгхарсан.Үүнийгхараадманайпрограмхэрхэнсайжрахёстойгбидмэдэрсэн”.

Төслийнөөрнэгялгааньтодорхойүрдүндоршино.Үүнийжишээболгондөрвөнтомоохонэмнэлэгтхэрэгжүүлжбайгаатуршилтынтөсөл,шинэгэрээ,шинээрболовсруулсандундхугацааныстратегийгиштатлаа.Ялангуяадундхугацааныстратегинэнчухал,яглзүгчигзаагчалтангадасодгэлтэй.Бүхзүйлийгойлгомжтойболгосонгэжтэрхэллээ.

Ялангуяаажилтнуудынидэвхнэмэгдсэндтэрихбаяртайбайгаагааилэрхийллээ.Одооажилтнуудүйлчилгээ,ажлынүйлявцаахэрхэнсайжруулахвэхэмээнөөрсдөөсанаасанаачилгагаргадагболсон.Төсөлбайгууллагыгбүхтүвшиндидэвхтэй,холыгхаржурьдчилансэтгэдэгболгосонгэжбоддогтухайгаабидэндхуваалцлаа.“Жишээлбэл,бидолоннийттэйилүүсайнхарилцдагболсон.Үүнийгхөнгөлттэйэмийнхэрэглээөссөнөөсхаржболно.”

Мөнбодлогынтүвшиндэххарилцаа,нийгмийнтүншүүдтэйявуулжбайгаахарилцаабасөөрчлөгдсөнбайна.“ТөрийналбанхаагчидИхХуралдээрюуболжбайгаагсайнмэдэхгүй,гэнэтхуульгардагбайлаа.Харинодоошинэхуулийнболовсруулалтадбидөөрсдөөидэвхтэйоролцожбайгаабөгөөдингэснээрхуульгарахадбидбүхзүйлийгурьдчиланбэлдэнөөрсдөөбүрэнойлголттойболсонбайна.Цаашидхуулийгиргэддаатгуулагчдадсурталчлахажлыгөөрсдийнхүчээрцагалдахгүйгээрхүргэхболомжбүрдэжбайна.Учирньюухийхёстойгоохүнбүрбүрэнойлгосонбайгааявдалгэжүзэжбайгаа.

Өөрчлөлтгаргахынтулдбидбүххүрээнийалбантушаалдөөрсдийхөөхийжбүтээжбуйзүйлийнталаартодорхоймэдээлэлөгчнэгдсэнойлголттойболоххэрэгтэйюмбайна”гэжойлгожбайгаа.

>> НДЕГ-ын ЭМДГ-ын дарга Р.Наранчимэг.

Page 23: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

22 23

Эрүүл мэнд ба нийгмийн хамгааллын хөгжлийн жишээ

Үйлчилгээний чанарыг сайжруулах нь

Ярилцлагаөгсөннийгмийнтүншийннэгтөлөөлөгч“Хүмүүсхэдтөлжбайгааньчухалбишхаринхүлээнавчбайгааүйлчилгээнийчанарямарбайгааньголасуудалгэжбибоддог.Хүмүүсчанартайүйлчилгээнийтөлөөилүүгчбаяртайгаартөлжболохюм.”ЭнэньМонголУлсынЭМНД-ынтогтолцоонытулгамдсанасуудалболохдаатгуулагчдадүзүүлжбайгаатусламжүйлчилгээнийчанарыгасуудлыгхөндөжбайна.Түүнчлэнүүндзаримшийдэлхарагдажбайна:ЭМНД-ынбайгууллагаүйлчилгээгхүргэдэггүйчхудалданавахүйлажиллагааэрхэлснээрчанарыгсайжруулаххүчирхэгэхүүсвэрболжчадна.

ЭМДГ-ынчанарынасуудлуудад2011ондДЭМБболонЭрүүлмэндийнтусламжүйлчилгээнийчанарынолонулсыннийгэмлэгийн(ЧОУН)дэмждэгаргачлалыг(ДЭМБбаЧОУН,2003)ашигланүнэлгээхийжээ.ЭнэүйлявцынхүрээндүндэснийбаолонулсынзөвлөхүүдийнтусламжтайгаарНДЕГ-ынажилтнуудтайуулзалтхэлэлцүүлэгзохионбайгуулжээ.Үнэлгээжилийндундуургарахад(ГОУХАН/НДЕГ,2011он)түүндээрүндэслэнчанарыгтасралтгүйсайжруулаххөтөлбөрболовсруулахажилэхэлсэн.2012оны3сар,2013оны4-5сардявуулсансургалтэнэхүүажилддөхөмүзүүлсэнюм.ҮүнийдээрЭМД-ын12байцаагчэмчийгТайванрууилгээж,чанарынбаталгаажуулалтыгхэрхэнхийжбайгаатайтанилцахаялалзохионбайгуулжээ.

Шинэ арга хэрэгсэл, ажлын дадал Чанарынүнэлгээндзөвлөмжболгосныдагуучанарыгсайжруулахүйлажиллагаагдэмжихзорилгоорхэдхэдэншинэаргахэрэгсэл,дадалнэвтрүүлжээ.Бусадорондамжилттайашиглажбайгаааргахэрэгслийголонулсынзөвлөхүүдтэйхамтранболовсруулав.ҮүнийдоторГерманытомоохонЭМД-ынсангаасзөвлөхурьжажиллуулжээ(ШмидтбаAOK-Консалт,2011он).Тэдгээраргахэрэгслийгдурдвал:

НДЕГ ба үйлчилгээ үзүүлэгчдийн хооронд байгуулах дэлгэрэнгүй гэрээ.Гэрээгээролонзүйлзохицуулсныдоторэмнэлгүүдэдэмнэлзүйнудирдамж,стандартынхэрэглээгнэмэгдүүлэх,чанарыгтасралтгүйсайжруулахажлынтөлөвлөгөөболовсруулахзааврыгхарилцантохирчоруулжээ.

Нэхэмжлэл өгөх, хянах үйл явцыг шинэ зохион байгуулалтад оруулж,алдаа,зөрүүгилрүүлэхалгоритмбүхийшинэпрограмхангамжнэвтрүүллээ.

Эмнэлэг дээр хийх чанарын хяналт шалгалт, үзлэгийг өөрчлөн шинэчилж, ямарчүедажлыншаардлагатайталбаруудаданхааралтавих,цагхугацааныхувьдтогтвортойжигдажиллагаагхангасанпротокол,шалгаххуудсыгболовсруулав.

Өвчтөний сэтгэл ханамжийн судалгаа.Эдгээрньчанарынхяналтынаргабайгаадзогсохгүй,гэрээнийхэрэгжилтэдхяналттавихадтусалдагюм.Жишээлбэл,ЭМД-аассанхүүжихёстойүйлчилгээнийтөлөөиргэдхувиасаатөлбөрхийсэнтохиолдлыгилрүүлдэг.

Хөндлөнгийн мэргэжилтний үнэлгээг нэвтрүүлж,төлбөрийнхувьдмаргаантайасуудлуудыгшийдвэрлэхболсон.ЭМДГбаүйлчилгээүзүүлэгчдийнхоорондынзөрчлийгшийдвэрлэх,харилцанхүлээнзөвшөөрсөнхөндлөнгийнаргахэрэгсэлньбасдадлыгсайжруулах,ирээдүйдалдаагаргахгүйбайхаданхаарсансуралцахмеханизмболдогбайна.

Төслийнбагшинээрболовсруулсанаргахэрэгсэл,ажлындадлыгтуршихынтулдНДЕГболонЭМЯ-тайхамтран2012оныэхээрУлаанбаатарындөрвөнэмнэлэгдээр(гуравньулсын,нэгньхувийн)эхэлсэннэгжилийнтуршилтынхөтөлбөрийгболовсруулжээ.Туршилтынүеэршинэчлэлийнтөслийн“хийхявцдаасуралцах”аргабарилыгжишээболгонашиглаж,НДЕГболонэмнэлгүүдийнажилтнууднягтхамтранажиллажээ.

Туршилтынхөтөлбөрийгхариуцанажиллажбайсантөслийнбагийнгишүүн“НДЕГ,эмнэлгүүдийнхоорондбайгуулжбайсанхуучингэрээцөөхөнхуудастай,төлбөршилжүүлэххуваарийглзаасанбэлэгтэмдгийнбаримтбичигбайсан”гэжхэлжбайв.Үүнтэйхарьцуулахадшинэгэрээхоёрталынүүрэгхариуцлагыгнарийвчланзаасан,үйлажиллагаагхянах40шалгуурүзүүлэлтийнбагцбүхийдэлгэрэнгүйбаримтбичигболжээ.“БидАвстрали,Герман,Солонгос,ШинэЗеландынгэрээгзагварболгонашигласан.Ингэснээрбидбодитхэрэгцээндч,олонулсынстандартадчнийцсэн‘амьд’баримтбичигтэйболжбайгааюм.”

Туршилтэхэлснээсхойшудалгүйнэхэмжлэлхянахажлыначаалалэрсөөрчлөгджээ.Нэхэмжлэлшалгахшинэпрограмцэвэрзахиргаанышинжтэйажлын40-50хувийгбууруулсанбайна.Ингэснээрхяналтынбайцаагчидилүүчанарыншинжтэйасуудалданхаарахболомжтойболжээ.Жишээлбэл,дахиндавтагдангарчбайгааалдаагүүсгэжбайгаацаадшалтгаан,асуудлыгшийдвэрлэхийнтулдшалгадагболов.

Туршилтынхөтөлбөрбайцаагч,эмнэлгийнажилтнуудадшинэаргахэрэгслийгашиглах,хамтдаатэдгээрийгсайжруулахааражиллахболомжийголгожээ.Сайжруулахааргаргажбайгааөөрчлөлтийг2012оныэхээрболон2013онынэгдүгээрхагастявагдсанчанарынменежментийнсургалтадтусгасанбайна.Шинэгэрээгтуршилтынэмнэлгүүдтэйшинэчлэнбайгуулаад2014оноосүндэснийхэмжээнднэвтрүүлэхээрбэлтгэжбайна.

Page 24: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

24 25

Германы Эрүүл Мэндийн Туршлагын Эмхэтгэл

Хайрцаг 8. Эмнэлгүүд болон эрүүл мэндийн нийгмийн даатгалын шинэ харилцаа

Эрүүлмэндийндаатгалынолонбайцаагчэмчболонэмнэлэгтажилладагдаатгалынэмчнарынхувьднэхэмжлэлшалгахажлыгшинэзохионбайгуулалтадоруулсанньажилдньхийсэнхамгийнтомхувьнэмэражээ.ӨнгөрсөнхугацаандэмчилгээүзүүлснийхээтөлөөнөхөнолговоравахынтулдэмнэлэгбүрөвчнийтүүхийгНДЕГ-ынбайрлуузөөж,байцаагчэмчнартшалгуулдагбайв.Бодитамьдралдээрихээхэнхэмжээнийцаасбичгийгтомцүнхэсвэлхайрцгаартээвэрлэхшаардлагатайбайж.Тэрбаримтбичгүүдбүгдэххувиараабөгөөдхуулбархийхболомжгүй,өвчтөнийнууцлалыгхадгалахадхүндрэлтэйнөхцөлдажиллажбайв.

Л.УндармаатуршилтынэмнэлгүүдийннэгболохУлаанбаатарынНэгдсэннэгдүгээртөвэмнэлгийндаатгалынэмч.Тэрээр“сарболгонбид1,600өвчтөнийтүүхийгнийслэлийнэрүүлмэндийндаатгалынхэлтэсрүүзөөдөгбайсан.Тэндмэдээллийгхүснэгтэдшивжорууланалдаашалгадагбайсан.Ихэвчлэнтөлбөрийналдаагилрүүлэхэдланхаардагбайв.Бичигцаасныажилмашихбайсанучраасхагас,бүтэнсайнгүйсууна.‘Эрүүлмэндийндаатгалынбайцаагчааражиллажшийтгүүлнэдээ!’гэжтоглодогбайсангээдбоддоо”гэжтэрдурсанярилаа.

Өнөөдөрнэхэмжлэлшалгахүйлажиллагаабүрэнөөрчлөгдсөн.“БидмэдээллээНДЕГрууинтернетээрилгээж,тооналдаагзасахпрограмааршалгуулдаг.Байцаагчэмчнарэмчилгээнийчанарынасуудалданхаарлаахандуулахцагтайболсон.Ямарнэгэнзөрчилүүсэхюмбол,эсвэлнэхэмжлэлүндэслэлгүйгэжүзвэлтэднэхэмжлэлийгбариадэмнэлэгдээрирдэг.Одоотэдэмнэлэгтсарднэгудааирэхцагтайболсон.Харилцаамааньчөөрчлөгдсөн:үнэндээодообидтөлбөрийнталаармаргахаасгаднабодитхарилцаатайболсоншүү.”

>> Л.Ундармаа (зүүнээс хоёр дахь), хамтран ажилладаг М.Уранчимэг, Г.Энхээ, Ж.Баттуул нартай Нэгдүгээр төв эмнэлгийн даатгалын өрөөнд.

Page 25: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

24 25

Эрүүл мэнд ба нийгмийн хамгааллын хөгжлийн жишээ

Нийгмийн яриа хэлэлцээ: зогсонги байдлаас гарсан нь

СүүлийнаравгаруйжилурагшааахихадсаадболжбайсанзүйлболоролцогчталуудЭМНД-ынтогтолцоогцаашидхаашааавчявах,тийшээхэрхэнхүрэх,ямарнөхцөлөөрявахгэхасуудлууддээрсаналнийлжчадахгүйбайсанявдалюм.Шинжээчдийнбагэхнийхоёрасуудлыгшийдвэрлэхээражиллаж,эрхзүйншинэчлэлийгдэмжихтөвийгсахисанмэдээллийгбүхоролцогчталдхүргэжбайв.2010онгэхэдоролцогчталуудадмэдээлэлхүргэхталаарнэлээдахицгарсанболовчнийгмийнжинхэнэзөвшилцөлдхүрччадаагүйтулэргээдзогсонгибайдалдоржээ.Мэдээлэлдангаараахангалтгүйбайв.Хэлэлцүүлэгхийжбайгаанөхцөл,оролцогчталуудынэрхмэдлийнтогтсонтэнцвэрөөрчлөгдөхёстойбайлаа.

Тэнцвэрийг шинэчлэн тогтоосон нь Бодитнотолгоондээртулгуурлахыгонцолдогаргабарилынхаадагуутөсөлхоёрудааүнэлгээхийжээ.Нэгньерөнхийнөхцөлбайдлынүнэлгээ,нөгөөньоролцогчталуудынбүтэц,ажилтнуудыггаргасаннарийвчилсандүншинжилгээбайв.Үүгээрнийгмийняриахэлэлцээхийхчадавхыгньхэрхэнсайжруулахболомжтойгэдгийггаргахаархичээсэнбайна.ЭМДСЗ-ийгнарийвчлансудалсанбөгөөдүйлажиллагааньидэвхгүй,үндэснийбаороннутгийнтүвшиндяриахэлэлцээявуулахчадваргүйбайгаагонцлонтэмдэглэжээ.Дүншинжилгээгээрнийгмийнтүншүүдэдажиллаххүчин,мэргэжлийнмэдлэгдутагдалтай,ЭМДСЗ-ийнуулзалт,хуралдялангуяаороннутгийнтүвшиндоролцохзорилго,чигүүрэгньтодорхойзаагдаагүй.Үүнээсболжтусламжүйлчилгээнийтарифтогтоох,багцтодорхойлох,үйлчилгээүзүүлэгчдийгсонгохзэрэгихэнхшийдвэрийгЭМЯбуюуүйлчилгээүзүүлэгчталгүйцэтгэжиржээ.

Үнэлгээниймөрөөртөслийнбагийнтусламжтайгаарзөвшилцлийгбэхжүүлэххөтөлбөрболовсруулж,нийгмийнголтүншүүдболохМҮЭХболонМАОЭНХ-нооссанаачландэвшүүлжээ.Хөтөлбөрийнзорилгоньоролцогчталуудадтөрзасгийндавамгайлжирсэняриахэлэлцээндижилтэгшоролцохболомжийгөргөжүүлэхэдоршижбайв.ХөтөлбөрМҮЭХбаМАОЭНХ-дЭМНД-ынталаархойлголтоогүнзгийрүүлэх,байрсууриаүзэлбаримтлалынбаримтбичигболгонтодорхойлох,нийгмийняриахэлэлцээнийбүтэц,менежментийгбэхжүүлэхэдтуслахзорилготойбайлаа.ҮүнийдээрМҮЭХ,МАОЭНХхоёулааалбанёсоорЭМНД-ынасуудлуудыгүйлажиллагаанытөлөвлөлтдөө

тусгаж,үзэлбаримтлалынбаримтбичигболовсруулах,гишүүдийнхээдундЭМНД-ынтухайсургалтявуулахгэхзэрэгбиедаасанболонхамтарсанүйлажиллагаануудхэрэгжүүлжэхэлжээ.

Бүгд нэг дор: стратегийн төлөвлөлт хийх үйл явц

ШинэчлэлийнтөслийнхамгийнтомоохонөвболМонголУлсынэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынтогтолцоогирээдүйдзаланчиглүүлэхсалбардундынуртхугацааныстратегийнтөлөвлөгөөгболовсруулахүйлявцбайлаа.ЭнэхүүүйлявцыгудирданчиглүүлсэнталньP4Hолонулсынсүлжээбайв.ГОУХАНугсүлжээндхамтрагчтүншээражилладаг(ДЭМБ,2013a).P4H-ийншугамаарихэвчлэнажилладагГОУХАН-ийнажилтанХолгерТийс2012онытуршМонголУлсадхэдхэдэнудааирж,дарааньтүүнийхамтранажилладагВикториаРабовскаяхамтирдэгболжээ.

Энэхүүүйлявцбүхоролцогчбайгууллагууд,томоохонэмнэлгүүд,Монголыннэртэйсудлаачид,АХБ,ДЭМБ,ДБзэрэголонулсынбайгууллагуудыгнэгдоравчрав.Гурваннарийнтөлөвлөсөнуулзалтзөвлөлгөөнийг2012оны5,7,10сардзохионбайгуулж,ажлынхэсгийндэдбүлгүүдЭМНД-ынголголасуудлуудаарстратегийнтөслийгбичижэхлэв.Стратегидтусгахголасуудлуудыгоролцогчидөөрсдөөжагсаангаргаж,яваандаастратегидолоонбүлэгтэйболжээ.Оролцсонбүхбайгууллагуудадажлындэдхэсэгтээоржажиллахыгурьсанбөгөөддэдбүлгүүдийндарганарыгөөрсдийнхньсонирхол,мэргэжил,туршлагадээрүндэслэноролцогчнардундаассонгожээ(доорххайрцгийгүзнэүү).

Энэхүүүйлявцыноролцоогбүрэнхангахаргабарилыгтухайноны10сарынсүүлээрУлаанбаатархотноозохионбайгуулсанНийгмийнДаатгалынҮндэснийЧуулгауулзалтаасхаржболно.ЧуулгауулзалтынхоёрдахьөдөрбүхэлдээЭМНД-ынтухайбайсанбөгөөдНДЕГ-ынаймаг,сумынтүвшнийажилтнуудаасөгсүүлээд250хүноролцжээ.

Page 26: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

26 27

Германы Эрүүл Мэндийн Туршлагын Эмхэтгэл

Хайрцаг 9. Нийгмийн зөвшилцөл дандаа шулуун дардан, амар хялбар явагддаггүй

“Нийгмийнзөвшилцөлдбибатитгэдэг”гэжД.Нармандах(МАОЭНХ)яриагааэхэллээ.“Дандаадарданэсвэламарбишлдээ.Манайулсадиймтуршлагасаяхнааслэхтэй.Коммунистдэглэмийнүедиргэнийнийгмийгбиедаасанэтгээдгэжүздэггүйбайлаа.ГэхдээМонголУлсадсонсохгэсэнчинэрмэлзэлбайна.Хөдөлмөрийнхарилцаандгурванталынаргабарилашиглахадэнэньхарагдсан.ЭМД-ыгхөгжүүлэхуртхугацааныстратегиболүүнийбаснэгжишээ.”

Инженер,эдийнзасагчмэргэжилтэйНармандаххэлэлцээнийширээнийальальталдсуужүзсэн.АжлынарвинтуршлагынхаахүрээндөмнөньХөдөлмөрийняамандч,үйлдвэрчнийэвлэлдчажиллажбайсанбайна.Эрүүлмэндийннийгмийндаатгаланх1994ондүүсэхээсэхлүүлээдоролцожиржээ.ЭдүгээЭМДСЗ-ийнгишүүнээражилладаг.МҮЭХ-ныЕрөнхийлөгчмөнэнэсалбарзөвлөлийнгишүүн.

“МАОЭНХ8,000гаруйгишүүнбайгууллагатай,ихэнхньжижигдундүйлдвэрүүд”гэжтэртайлбарлалаа.Үүндэмнэлэг,эмийнсангээдхувийнхэвшлийнэрүүлмэндийнбайгууллагуудчорно.

УртхугацааныстратегийгболовсруулахүедНармандахэрүүлмэндийнхувийндаатгалынтухайбүлгийгболовсруулахдэдбүлгийндаргыгхамтранхийсэн.“ТэрбүлэгтбайгааихэнхюмсМАОЭНХ-ноосөгсөнсанал,засаглалынтухайбүлэгтчгэсэнбидихээхэнзүйлийгоруулсан.Бидхувийнхэвшлийнэрүүлмэндийнбайгууллагуудыгижилтэгштоглогчболоосой,ГерманболонбусадөндөрхөгжилтэйорнуудадбайдагшигэрүүлмэндийнхувийндаатгалыгМонголчуудадхүргэхюмсангэжхүссэн.”

Төр,хувийнхэвшлийнхоорондшийдэгдээгүйолонасуудалбайдагболовчуртхугацааныстратегидтусгагдсанихэнхтомоохонасуудлаарМАОЭНХ,МҮЭХбүрэнсаналнэгдэжбайгаа,ялангуяазасаглал,тусламжүйлчилгээнийчанар,шимтгэлтөлөгчдөөсгарчбайгаатөлбөрийгхянаххэрэгцээнийталааргэжтэронцлонтэмдэглэлээ.Ерньнийгмийнхоёртүншхамтраншахалтүзүүлсэнучраасстратегийнтөлөвлөлтийнүйлявцыгэхлүүлжчадсанбөгөөдулстөрийнтэргүүлэхасуудалхэвээрээүлдсэнгэлээ.“Яажхүргэхвэгэдэгдээрбидялгаатайбайрсуурьтайчхоёулааижилзорилготой:эрүүлмэндийннийгмийндаатгалхүмүүсийнхүсэжбайгаатусламжүйлчилгээголонулсынстандартынхэмжээндсанхүүжүүлэхёстой.”

>> МАОЭНХ-ны Хөдөлмөрийн харилцааны албаны дарга Д.Нармандах.

Page 27: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

26 27

Эрүүл мэнд ба нийгмийн хамгааллын хөгжлийн жишээ

Үйл явцыг зөв замд нь хадгалахСтратегийнтөлөвлөлтийнүйлявцөөрийнгэсэндрамгүйгээрөрнөсөнгүй.ЭхэнүедЭМЯ,НХХЯ-ныальньэнэүйлявцыгудирдажбайгааталаарсаналзөрөлдөж,сөргөөрнөлөөлөхмагадлалтайболжбайв.Зөрчлийголонулсынзөвлөхүүдийнзуучлалаарамжилттайшийдвэрлэж,хоёряамныхамтарсантушаалгаргануртхугацааныстратегийнтөлөвлөгөөгболовсруулахажлынхэсгийгбайгуулжээ.

Сонгуулийнулстөрүйлявцыгуламярвигтайболгосонбайна.2012оны6сардболсонУИХ-ынсонгуулийндарааНДЕГ-ыгхарьяалжбайдагНХХЯхоёрхуваагдаж,нийгмийнхамгааллынасуудлыгшинээрбайгуулагдсанХАХНХЯхариуцахболов.Хэсэгхугацаандтөрзасгийнтэргүүлэхчиглэл,төрийналбанхаагчдыншилжилт,өөрчлөлтөөсболжугажилгацахньуудаагэмээрболжиржээ.ГэхдэээцэстээжааханцагалдсанчЗасгийнгазар,хоёряамдынудирдлагаэнэхүүүйлявцыгүргэлжлүүлэндэмжсэнбайна.

АжлындэдбүлгүүдийнболовсруулсанэхийгнэгтгэнажлынхэсэгболонтөслийнбагуртхугацааныстратегийнтөслийггаргажЗасгийнгазартөргөнбарив.2012оны4сарын13-ндэнэхүүстратегийгсайшаанбаталлаа.

ЭМДБ-ынбизнестөлөвлөгөөгэжхэлжболохдундхугацааныстратегитайхарьцуулахюмболуртхугацааныстратегиньхэтийнзорилгыгтодорхойлсон,гурвансонгуулийнцаадахирээдүйрүүчиглэсэнбаримтбичигболжээ.ӨмнөхүгэндХүнАмынХөгжил,НийгмийнХамгааллынсайдынхэлснээрУртхугацааныстратегиньМонголУлсынэрүүлмэндийннийгмийндаатгалыг“эвсанаанынэгдлийнзарчим,засаглалынилтодбайдал,даатгуулагчтөвтэйүйлчилгээ,тусламж,үйлчилгээнийаюулгүй,найдвартайбайдалдтулгуурлан...шинэтүвшиндгаргажхөгжүүлэхзорилготой”(НДЕГ,2013он,7-ртал)гэжээ.ЭнэхүүстратегиМонголУлсынэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынтогтолцоогДЭМБ-ынэрүүлмэндийнтусламж,үйлчилгээнийбүхнийтийнхамралт(ЭМТҮБНХ)гэсэнойлголттойшуудхолбожөгсөн.Стратегийнэхнийбүлэгтнийгмийняриахэлэлцээзөвшилцлийнүүргийгөндрөөрүнэлэнийнхүүдүгнэжээ:

“Үүний үр дүнд талууд бүх нийтийн ашиг сонирхлын төлөө байр сууриа нэгтгэн эрүүл мэндийн нийгмийн даатгалын тогтолцоог хөгжүүлэхэд ирэх арван жилд Монгол Улсын Засгийн газраас баримтлах үндсэн зарчим, эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний бүх нийтийн хамралтад хүрэхэд болон эрүүл мэндийн даатгалын тогтолцооны тогтвортой хөгжлийг хангахад чиглэсэн бодлогын зорилт, стратегийг тодорхойлсон болно.”

Page 28: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

28 29

Германы Эрүүл Мэндийн Туршлагын Эмхэтгэл

Хайрцаг 10. “Хэн нэгэн өмнөөс чинь бичээд өгчихвөл хэрэгжихгүй л дээ.”

АнхгадаадынзөвлөхажиллуулаягэсэнсанаагсонсоодЛ.Мөнхзулуртхугацааныстратегийгболовсруулахажлынхэсгийннарийнбичгийндаргынхувьдажилньхөнгөрөхюмбайнагэжбоджээ.“Машөндөрурчадвартайхүнхаанэгтээгээсирээдтуршлагаасаабэлэнсанаагаргаадлбидэндтөсөлбичижөгөхөөрньдээрньажиллаядаагэжбодожбайлаа.”

ГэтэлP4H-ийнХолгерТийсүйлявцыгхэрхэнявуулахталаартэсөөрбодолтойбайсангэжтэрхэллээ.Тэрээрхүмүүсийндундмэдээлэлжсэнмэтгэлцээнийглявуулна,харинМонголчуудөөрсдөөтөслийгболовсруулахёстойгэжүзсэнбөгөөдэнэньМөнхзулболонтөслийнбагийнхныхувьдмашиххэмжээнийхянанзасварлахажилболжээ.“Эцэстньстратегийг50орчимхүнбичсэндээ.Тэрхүмүүсийнсанаагнэгтгэнболовсруулж,энэтэндоруулжбайталхэнягюубичсэнньтодорхойгүйболовчбүгдбичсэнбаримтбичиггарчирсэн”гэжМөнхзулхэллээ.

ХөдөлмөрийнэдийнзасагчмэргэжилтэйМөнхзулАвстралийнСиднейнИхСургуулийнэдийнзасгийнмагистрбаолонжилнийгмийнхамгааллынбодлогодээражилласантуршлагатай.Амжилттайүрдүндхүргэсэнтүлхүүрболбүххолбогдохталыгидэвхтэйоролцуулахгэсэнтөслийнаргабарилбайсангэжтэрхэлэв.“Иймтомзүйлдээриймолонянзынашигсонирхол,оролцогчталуудтайажиллахүедхүмүүсээрхийжчадахюмыгньхийлгэххэрэгтэй.”Гэхдээюунаасчилүүюмюугэвэлэнэхүүаргабарилыгашигласнаархүмүүсттогтолцоондбүхэлдньашигтай“томдүрзураг”-ийгхарахболомжолгодог.“Иймолонбайгууллага,хүнУртхугацааныстратегийгболовсруулахадоролцож,ажилласанбөгөөдбидэндитгэлүзүүлжнэгтгүүлсэнбаэцсийнбүтээлийгбүгдсайшаандэмжсэн.”Түүнийсурсантомзүйлбол:“Хэннэгэнөмнөөсчиньбичихюмболхэрэгжихгүй.”

>> ХАХНХЯ-ны Нийгмийн хамгааллын бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газрын дарга Л.Мөнхзул.

Page 29: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

28 29

Эрүүл мэнд ба нийгмийн хамгааллын хөгжлийн жишээ

Одоо л нэг эрх зүйн шинэчлэл гарах нь уу1993ондбатлагдсанаасаахойшИЭМДТХ-ндолонудаанэмэлтөөрчлөлторсон.ГэхдэээдгээрнэмэлтөөрчлөлтньтухайнүеийнтулгамдсанасуудлыгшийдэхэдчиглэсэнбөгөөдэрчимтэйөөрчлөгдөжбайгааМонголУлсадорчинүеийнэрүүлмэндийндаатгалынтогтолцоогхөгжүүлэххэтийнхараандүндэслээгүйбайв.Өмнөньдурдсанчлан2010ондсаналболгосоннэмэлтөөрчлөлтбүхоролцогчталуудынзөвшилцлийгч,шинжээчдийнбагийнзөвлөгөөгчтусгажчадаагүй.

Гэхдээшинэчлэлийнтөслийнүйлажиллагааэрхзүйнүйлявцыгидэвхжүүлж,ИЭМДТХ-ийнхоёртөсөлөргөнбаригдаж,УИХ-аархэлэлцэгдэжбайна.НэгхувилбарыгХүнамынхөгжил,нийгмийнхамгааллынсайдС.ЭрдэнэсанаачилсанбанөгөөтөслийгМҮЭХ-ныЕрөнхийлөгчасан2012ондУИХ-дбиедааннэрдэвшижсонгогдсонгишүүнС.Ганбаатарсанаачилжээ.

Хоёрхувилбархоёулаазөвшилцлийнхувьдгаргасанахицдэвшлийгтусгажээ.Хоёулаадаатгуулагчдынэрхашиг,үүрэг,хариуцлагыгэхнийбүлэгторуулсанбайна.Гэтэлодоогийнхуульньбайгууллагынзохионбайгуулалтаасэхэлдэг.АльальтөсөлУИХ-аасЭрүүлмэндийндаатгалынүндэснийзөвлөлийг(ЭМДҮЗ)байгуулж,чигүүргийгтодорхойболгосноорөнөөгийнтодорхойгүйбайгааасуудлууд,үйлажиллагааныдавхардлыгшийдвэрлэхэдчиглэсэнбайна.Хоёрхувилбарынялгааньэрүүлмэндийндаатгалынбайгууллагынбиедаасанбайдлынтухайажээ:

ЭхнийтөслөөрЭМДБ-ыгНДЕГдоторхагасбиедаасанбайдалтайхадгалахаарзаасан.ХАХНХЯэрүүлмэндийндаатгалынбодлого,стратегийгхариуцдагбайх,яамнаасбайгууллагындаргыгтомилохоорзаажээ

ХоёрдахьхувилбараарЭМДБ-ыгЭМДҮЗ-ийндорбүрэнбиедаалгаж,Үндэснийзөвлөлөөсбайгууллагындаргыгтомилж,бодлого,стратегийгхариуцахаарзаажээ.

ЭнэхүүүйлявцаднэлээдоролцонажиллажбайгаанэгэнхүнийхэлснээрУИХ-аархэлэлцэхүедэнэхоёртөслийгнэгтгэж,альальталынсаналыгтусгасанхувилбаргаргахболовуугэжхэлсэнюм.“Хуулийнальчтөсөлбатлагдсанбайбайгууллагаодоогийнхоосилүүбиедааж,уртхугацааныстратегидтусгасантомоохоншинэчлэлийгхэрэгжүүлэхболомжтойболно.МонголмэргэжилтнүүдболоннийгмийнтүншүүдийндундбиедаасанЭМДБ-ынүнэцэнийнталаарсаналнэгдээдбайна.Энэудаадаабүрэнбиедаасанбайгууллагаүүсэхгүйбайжболно.Гэхдээтэрцагирнэ.”

Page 30: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

30 31

Германы Эрүүл Мэндийн Туршлагын Эмхэтгэл

Шинэчлэлийг хэрэгжүүлэх нь: Төв аймаг дахь томилолт

НийтлэлийнсудалгааныявцдаазохиолчУлаанбаатархотоосгаднашинэчлэлийнтөслийнүрнөлөөямарбайгаагхарахаарТөваймгийнтөвЗуунмодхот(17,600хүнамтай)-дажиллаа.

БайцаагчэмчГ.Баярсүрэнбиднийараасхүндагажбайгааггэнэтмэдэрлээ.ТэрээраймгийнэмнэлэгорохоорцэцэрлэгдундуурявжбайгаадэргэнхараадЭМД-ынцэнхэрдэвтрээбаринзогсохзалуубүсгүйголжхарлаа.Даатгалынбайрныгадаазогсожбайсанхүнбайнахэмээнтаниад“ямархэргээрявнавэ?”хэмээнасуулаа.

Зөөврийнкомпьютербарьчихсангадаадхүнийхажуудбиеэжааханбарьсанбололтойзалуубүсгүйучирявдлаатайлбарлалаа:тэрээрмэргэжлийнболовсрол,сургалтынтөвдсаяханэлсэнорсонбайна.ЭМД-ыншимтгэлээтогтмолтөлөөгүйбайна.Гэтэлодоошүдэээмчлүүлэххэрэггараадтөлбөрөөтөлжээ.Баярсүрэнтэвчээртэйсонсожбайгаадтэрбүсгүйдхэнтэйуулзаххэрэгтэйгтайлбарланявууллаа.

“Иймэрхүүзүйлбайнгатохиолддог.ОлонхүнЭМД-ыншимтгэлээцагтаатөлөхгүйявжбайгаадхэрэгболохоорл,тамгадаруулахаарирдэгюм.(Тогтмолажилтайхүмүүсарайөөр,ажилолгогчшимтгэлийгньтөлбөрийгшилжүүлдэг).“Шуудханхэлбэл,бүхюмнарийнярвигтай.Багцынталаарчбурууойлгохзүйлзөндөөгардаг.Альтусламж,үйлчилгээдаатгалдхамрагдах,алийгньулсынтөсвөөсдаадаг,альньхалааснаасгараххэрэгтэйгэдэгталаар.”

УлаанбаатарттуршижбайгаатөсөлүндэснийхэмжээндхэрэгжихарайболоогүйбайгаачшинэчлэлийнтөсөлаймагтажиллажбайгааБаярсүрэнзэрэгбайцаагчэмчнарт

томоохонөөрчлөлтавчирчээ.ДотрынэмчмэргэжилтэйБаярсүрэнЭМД-ынтогтолцоонддолоонжилийнөмнөоржээ.Тэрээражлааганцаараахийж,ЭМДболонхөдөлмөрийнмагадлангдавхархариуцажбайжээ.ХаринодоогурванхүнтэйЭМД-ыннэгжидажиллахболсонбацагаатусламжүйлчилгээнийчанарынхяналтадзарцуулахболжээ.

БаярсүрэнДарханд2012онысүүлээрболсондөрвөнхоногийнменежментийнсургалтынүеэрсурсантөлөвлөгөөнийзагварынталаарихбаяртайбайгаагааилэрхийлсэн.“Тэрдаруйдаанададхэрэгболсон.Бижилийнүйлажиллагаагаатөлөвлөх,үрдүн,төсвөөбичихболомжтойболсон.Сургалтзөвхөнагуулгынхувьдачхолбогдолтойбайгаадзогсохгүймөнхамтсурсанбайцаагчэмчнартайгаатанилцах,харилцах,асуудлаа,санаагаахэлэлцэхболомжолгосноороочухалбайлаа.”Тэрээрчанарынсургалтынүеэрсурсаннэхэмжлэлшалгах,эмнэлэг,эмийнсанбабусадэрүүлмэндийнбайгууллагаасонлайннэхэмжлэлавахшинэпрограмыгтэсэняданхүлээжбайгаагаахэллээ.Мөнэмнэлгүүдтэйүүсдэгмаргааныгшийдвэрлэхэдтусболохижилмэргэжилтнийүзлэгийгчхурданхэрэгжүүлэххүсэлтэйбайгаагаахэлсэнбилээ.

Эмнэлэгньаймагтаахоёрдогчшатлалынтусламж,үйлчилгээхүргэдэгсаруул,уужимханбайшиндбайлаа.БидсаяхантомилогдоодбайгааА.Чулуунцэцэгдарга,түүнийхоёражилтантайуулзсанюм.ДаргаүйлчилгээүзүүлэгчболонЭМД-ынхоорондбайсанзайтай,заримдаазөрчилтэйхарилцааөөрчлөгдөжбайна:шинэалбандтомилогдооданхныалбанёсныуулзалтньдаатгалынбайгууллагаасбайсангэжтэрхэллээ.“Нэхэмжлэлийнталаармаргахгэжирээгүйюмшүү”гэжтэрээрхошигнолоо.“Манайтөсвийнбараг40хувьньЭМД-аасирдэг.Бидхариуцлагахүлээхёстой.Үйлчилгээсайн,муугаасүлхамааранмөнгөирдэгбайсан.Мэдээжодообайдалөөрчлөгдөхньзүйнхэрэг.”

Үр дүн

>> Байцаагч эмч Г.Баярсүрэн, даатгуулагч Б.Баярцэцэгийн хамт.

Page 31: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

30 31

Эрүүл мэнд ба нийгмийн хамгааллын хөгжлийн жишээ

ЧанарыналбаныдаргаН.Ганцэцэгшинэчлэлийнтөслийнүйлажиллагааныталаар2011онысүүлээрмэдэрсэнбайна.“Байцаагчэмчмааньчанарынсургалтадхамрагдсаныдараабидэнтэйойрдотнохамтранажиллахталааролоншинэлэгсанааөвөрлөнирсэн”гэжтэрхэллээ.Тэрцагүеэстогтвортойөөрчлөгдөжбайгааганзаарчээ.“Жишээлбэл,шалгуурүзүүлэлтийнбагцтайболсноорчанарыналбаүйлчилгээгсайжруулахчиглэлээражиллахилүүбололцоонээгдсэн”гэв.Тэрээршинэгэрээнийталаарчамсайтайбайв:“Өмнөньгарынүсэгавтоматаарзурагддагбайсанбогинохонбаримтбичигтиймчнөлөөүзүүлжчаддаггүйбайсан.Шинэгэрээгэмнэлгийнталаасхоёр,даатгалынталаасхоёрхүноролцондөрвүүлээхэлэлцэхболсон.Иймтохиолдолднарийнширийнзүйлээярилцахболомжгардагюмбилээ.”

ТэдгурвуулааБаярсүрэнгийннэгэнадилхөндлөнгийнижилмэргэжилтнийүзлэгэхлээсэйхэмээнхүлээжбайгааажээ.Энэньэмнэлэг,даатгалынбайгууллагындундгардагаливаазөрчилмаргааныгшийдвэрлэжөгнөгэжүзэжбайна.

Эмнэлгээсгарахаасааөмнөбидөвчтөнүүдтэйуулзахаардотрынтасгаароров.ЕрөнхийдөөЭМД-ынталаартөдийлөнсэтгэлханамжтайбишажээ.Төлбөртөллөөгээдямарашигбайнагэхаясцухалзана.Баярсүрэн80хувьхүртэлхөнгөлөгддөгзайлшгүйшаардлагатайэмийнжагсаалтынталаардурдлаа.Нэгньтиймээ,бидмэднэ,өөрюубайдагюм?гэжасуув.ТэдэмнэлэгтхэвтүүлэнэмчлүүлснийтөлөөЭМД-аасмөнгөтөлдөггэдгийгсонсоодгайхажбайгаабололтой.“Улсааслбүхзүйлийгтөлдөггэжбибоддогбайлаа”хэмээннөгөөньхэлэв.

БиднийгарчявахадБаярсүрэнэдгээрөвчтөн,гадаацэцэрлэгттаарсанбүсгүйбүгдлЭМД-дхийжамжаагүйбайгааажлуудыгилтгэжбайгаагхэллээ.Зөвхөнтусламж,үйлчилгээгсайжруулаадзогсохгүй,олоннийтэдмэдээлэлхүргэхньчухал.“Биднийгмийнмаркетингявуулж,хүмүүстЭМД-ынталаарэдлэхэрх,биелүүлэхүүргийгмэдээлжбайгаа.Ороннутгийнтелевизээрсурталчилгаахийжбайна.Бидхүмүүстмэдээлэлхүргэхээрилүүихажиллахёстой.Одооүйлажиллагаанытөлөвлөгөөндсуусанучирзайлшгүйажилхэрэгболно”гэжтэрхэллээ.

Сургамж

ГерманУлсындэмжсэнМонголынэрүүлмэндийннийгмийндаатгалыншинэчлэлийнүйлажиллагаабусадорнуудадхэрэгжүүлэхболомжтойолонянзынсургамжийгбийболгожээ.

Хатгах/эхлэх цэгээ зөв сонгох. ТөслийнүйлажиллагаандолонжилоролцожирсэнГОУХАН-ийнмэргэжилтнүүддэмжлэгөгөхөөрсонгожбайгаахүмүүс,байгууллагыгбуюу“хатгах/эхлэхцэг”-ээзөвсонгохньамжилтынүндэсгэжонцлонхэлжбайв.Шинжээчдийнбагийнгишүүдэрүүлмэндийндаатгалынсалбартүргэлжлүүлэнажиллаадзогсохгүйөөрсдийнхолбогдохбайгууллагуудадэрхмэдлийнхувьдөсөхөөрөндөрболовсролтой,хүсэлэрмэлзэлтэй,харилцаахолбоосайтайхүмүүсбайлаа.ТэдолоноролцогчталынхувьдтөвийгсахисанитгэлхүлээсэнмэдээллийнэхүүсвэрболжчадсанбаМонголУлсадЭМД-ынталаархмэдээлэл,

>> Зуунмод хотод байрлах Төв аймгийн Нэгдсэн эмнэлэг >> Төв аймгийн Нэгдсэн эмнэлэгт: Эрүүл мэндийн даатгалын эмч Б.Мөнхтуяа, Эмнэлгийн дарга A.Чулуунцэцэг, Чанарын албаны дарга Н.Ганцэцэг.

>> НДЕГ-ын ажилтнууд нийгмийн маркетингийн үйл ажиллагааны үеэр даатгуулагчдад ЭМД-ын тухай мэдээлэл өгч байгаа нь. 2012 оны 4 сар.

Page 32: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

32 33

Германы Эрүүл Мэндийн Туршлагын Эмхэтгэл

зөвшилцлийгшинэтүвшиндгаргажчадсан.Шинэчлэлийнтөслийнхувьд(байршлынхувьдчтэр)хатгахцэгньэрүүлмэндийндаатгалынүйлажиллагааэрхэлжбайгаабайгууллагабайв.ЭМДГ-ынгүйцэтгэл,ажилтнуудынидэвх,эрүүлмэндийнсалбартайявуулжбайгааажлынхарилцаагсайжруулахадхурдтай,нүдэндхарагдсанамжилтгаргаснаароролцогчталуудзөвшилцлийгүйлявцыгбэхжүүлж,эцэстээЭМД-ынуртхугацааныбодлогынбаримтбичигбатлагджээ.

Хийх явцдаа суралцах.Шинэчлэлийнтөсөлчадавхбэхжүүлэхэданхаарчбайсантулүйлажиллагааньбүхэлдээоролцооныаргаарсуралцах,ажиллахадчиглэсэн.ТөслийнавчирсанолонулсынзөвлөхүүдбусадорнытуршлагадээрүндэслэсэнпрактикаргахэрэгсэлболовсруулахадтусалсанхэдийчтэдгээрийгМонголмэргэжилтнүүд,байгууллагуудынидэвхтэйоролцоогоорөөрийнулсорныонцлогтнийцүүлэннэвтрүүлсэн.Туршилтынүеэрболонхөгжлийнэхэнүедсурсанзүйлийгдараагийналхмуудаднэгтгэж,нэгдсэнсургалтынбагцболгожээ.ЭнэньэргээдЭМДГ,нийслэл,аймгийнсалбаруудадажлыначаалал,ажиллахидэвх,ажлынүрдүнгийнхувьддаруйтуссанашигтусыггаргасан.

Гадны нөлөөг хямгатай үр дүнтэй ашиглах.Шинжээчдийнбагч,төслийнбагчөөрсдийнажлынудирдамжийнхүрээнднэлээдбиедаасаншинжтэйажилласан.ЕрньМонголчуудөөрсдөө“мэдэж”ажилласангэсэнүг.Гэхдээзаримтохиолдолдолонулсынзөвлөх,ГОУХАН-ийнажилтнуудболонДЭМБзэрэголонулсынтүншүүдийн“сайнтусламж”зөрчлийгшийдвэрлэхэдболоншинжээчдийнбагболонтөслийнбагтшийдвэргаргагчнартайажиллахаддэмжлэгүзүүлсэнбайна.Энэньстратегийнтөлөвлөлтийнүйлявцынэхэнүедгарчбайсанхоёряамнызөрчлийгшийдвэрлэсэнзэргээсхарагдажбайна.

Эрх мэдлийн асуудлыг шийдвэрлэх.Өмнөньшинжээчдийнбагийнгишүүнээражиллажбайсанэдүгээ

төслийнбагийнахлагчД.Төмөртогоошинэчлэлийнтөсөл1990-ээдоноосхойшЭМД-ынсалбартзонхилжирсэнхүчнийхарилцаагөөрчилсөнгэжбайв.“Ямагтзөрчилдөжбайсанхоёряамодооажилүүргийнхуваариаилүүтодорхойболгосон.ЭМЯэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынбодлогынасуудлаардангаараазонхилохбайрсууринаастатгалзаж,ХАХНХЯилүүидэвхтэйболж,ЭМДГ-ыгидэвхтэйхудалданавагчболгохооражиллажбайна”гэжтэрхэллээ.“Нийгмийнтүншүүдийнбайрсуурийгбасхараххэрэгтэй.ХэдийгээрМАОЭНХ,МҮЭХ-ныгишүүдсангийн80хувийгбүрдүүлжбайгаачгэсэняамднийгмийнтүншүүдийнидэвхгүйбайдалддассанбайсан.Өнөөдөртэдилүүнөлөөбүхийүүрэггүйцэтгэжбайна.Яамдчгэсэнтэдгээрийнбайрсуурийгхүлээнзөвшөөрчбайна.”

Ирээдүйн бат бэх суурь тавигдсан нь

Хэдийгээршинэчлэлийнтөсөл2013оныэцсээрдуусахболовч2008ондшинжээчдийнбагийгтомилсноорэхэлсэнүйлявцүүгээрөндөрлөхгүй.Ярилцлагаөгсөнбүххүнирээдүйдхийхшаардлагатайолонажилбайгаагдурдаж,зариммаргаантайасуудалбүрэншийдвэрлэгдээгүйгсануулжбайв.Тухайлбал,нийгмийнбүлгүүдийнтөлжбайгаашимтгэлийнхэмжээгоновчтойтогтоох,эрүүлмэндийнсалбарттөр,хувийнхэвшлийнтэнцвэрийгзөволох,ЭМДБ-ынбиедаасанбайдалямарбайхзэргийгдурдажбайв.

Уртхугацааныстратегинийгмийнбүхбүлгүүдийгхамарсан,иргэдийнхувьдойлгомжтой,өндрөөрүнэлэхтогтвортойбөгөөднэлээдөргөжсөнтогтолцообийболгоххэтийнхараагтодорхойлсон.ҮүнийцаанаМонголУлсынөнөөгийнөсөлтхэвээрээүргэлжилж,эрүүлмэндийнтогтолцооөсөннэмэгдэжбайгааэрэлтхэрэгцээгхангажчаднагэсэнүнэмшиляваа.ГэхдэээдийнзасагтюучтохиолдсонбайшинэчлэлийнтөслийнхэрэгжүүлсэнөөрчлөлтүүдМонголУлсынэрүүлмэндийннийгмийндаатгалынтогтолцоогдэлхийнсайнжишгийнхэмжээнд

>> Багийн ахлагч Д.Төмөртогоо (баруун захад) багийн гишүүд Б.Ганбат, Б.Мөнхбаяр, Э.Эрдэнэхишиг, Сабине Ренггли, Б.Пүрэвсүрэнгийн хамт.

Page 33: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

32 33

Эрүүл мэнд ба нийгмийн хамгааллын хөгжлийн жишээ

хүргэхбатбэхсуурийгтавьжчаджээ.Ингэснээрэрүүлмэндийнтогтолцоочбүхэлдээсайжрахюм.

Ялангуяашинэчлэлийнтөсөлирээдүйдтогтвортойүргэлжлүүлэхболомжтойхэдхэдэнөөрчлөлтийгэхлүүлсэн.Нэгдүгээрт,ЭМДГбайгууллагынхувьдгарсанөөрчлөлт,шинэурчадвар,нэмэгдсэннөөцхэрэгслийгашигланзүгчигзаагчалтангадасболохдундхугацааныстратегиабаримтланажиллахюмболзорилтодчиглэсэнихээхэнүрашигтайбөгөөдүрдүнтэйбайгууллагаболжтөлөвшихирээдүйтэй.Хоёрдугаарт,шинэгэрээ,нэхэмжлэлшалгахтогтолцоозэрэгаргахэрэгслүүдэмнэлэг,эрүүлмэндийнбайгууллагуудтайявуулжбайгаа

ажлынхарилцаагцагдаж,нягтлахаасилүүтэйгээрМонголчуудыншимтгэлээрээтөлжбайгааэрүүлмэндийнтусламж,үйлчилгээнийчанарыгсайжруулахадчиглүүлэнөөрчилжбайна.Эцэстнь,уртхугацааныстратегиболонсаналболгожбайгааэрхзүйннэмэлтөөрчлөлтүүднэгудаагийнсонгуулийнхугацааныулстөрийнүзэлбодлоосцаадахэрүүлмэндийндаатгалынхэтийнчигийгтодорхойлсон.

Энэбүхнийгхийхдээнийгмийнзөвшилцөляриахэлэлцээгхамгийнөндөрзэргээрашигласантулирээдүйнамжилтынбаталгааболжчадсанболовуу.

Хайрцаг 11. Монголын нийгмийн бусад салбарт сайн жишээ үзүүлсэн

“Шинэчлэлийнтөсөлэрүүлмэндийннийгмийндаатгалдханддагбиднийхандлагыгөөрчилсөн”гэжХ.Амгаланбаатархэллээ.МҮЭХ-ныЕрөнхийлөгчөөртомилогдоодудаагүйбайгааХ.АмгаланбаатарЭМД-ынхарилцаандолонжилийнтуршоролцожирсэнбөгөөдЭрүүлмэндийндаатгалынсалбарзөвлөлийнгишүүнээр2007оноосхойшажиллажээ.“Энэхүүтөсөлбиднийголонулсынтуршлагасудлахадбодиттойгоортусалсан.Манайсалбарзөвлөлийнхэдэнгишүүн2012ондГерманУлсынЭМД-ынтогтолцоотойтанилцахаялалдоролцсонньмашчухалачхолбогдолтойаргахэмжээболсон.Газардээрньочижбодитбайдалтайтанилцаж,өөрийнорныЭМД-ынтогтолцоотойхарьцуулах,цаашидтогтолцоогоосайжруулахаргазамыгхамтдаатодорхойлох,асуудлыголонталаасхарахболомжийголгосон”гэжярианыхааэхэндхэллээ.

МҮЭХньтусулсын450,000үйлдвэрчнийэвлэлийнгишүүдийнэрхашгийгхамгаалдагтомоохондтооцогддог“шүхэрбайгууллага”бөгөөднийтажиллагсдын40орчимхувийгэгнээндээнэгтгэжбайна.“БидолонжилийнөмнөөсЭМД-ыншинэчлэлийгшаргуушаардажүрдүнтэйалхмуудыгхийжирсэн.Гэхдээюухийхёстойталаархойлголтмааньэрхзүйншинэчлэл,тусламж,үйлчилгээнийбагцаархязгаарлагдажбайсанбилээ.Нийгмийнзөвшилцлийнүйлявцбидэндхэлэлцэхболомжийголгосонбазасгийнгазар,ажилолгогчнартайхамтранбодитмэдлэгтэйгээртомдүрзургаарасуудлыгхэлэлцэхболсон.ЭМД-ынтогтолцоонышинэчлэлднийгмийнтүншлэл,зөвшилцөлмашчухалюм.

Үүнийзэрэгцэээрүүлмэндийндаатгалынталаархолоннийтийнанхаарал,тусламжүйлчилгээнийэрэлтхэрэгцээөмнөхөөсилүүболсныгдурдаххэрэгтэй.ЭМД-ыншинэчлэлийнтөслийндэмжлэгтэйгээрявуулсаннийгмийнсурталчилгаа,олоннийтийнхарилцаагнэмэгдүүлэхэдүрдүнгээөгсөн”-ийгонцлонхэлэв.ТүүнийөмнөхЕрөнхийлөгчС.ГанбаатарэдүгээУлсынИхХурлынгишүүнболсонбөгөөдЭМД-ыншинэчлэлийнтөлөөидэвхтэйажиллажбайгаааж.

“Хэдхэнжилийнөмнөбидэндэрүүлмэндийндаатгалынтухаймэдээлэлчолоходхэцүүбайлаа.МинийхувьдЭрүүлмэндийндаатгалынсалбарзөвлөлийнгишүүнхэдийчмэдээлэлолжавахадбагагүйбэрхшээлтэйучирдагбайлаа.Өнөөдөрэнэхүүтогтолцоохавьгүйилүүилтод,даатгуулагчидмэдээлэлавахадөмнөхөөсхарьцангуйхялбарболсонсайнталтай.ЭнэхүүдэвшилөөрчлөлтньМонголУлсдахьбүхийлсалбарынзасаглалдчухалачхолбогдолтой”гэжтэрхэллээ.“Мэдээжтөрзасагзаримнэгнууцтайбайххэрэгтэйбайх,гэхдээнийтийнүйлчилгээболмэдээллээнийтийнболгохёстой.Тэгэхгүйболүндэснийхөгжилдсаадболжэхэлдэг.ЭрүүлмэндийннийгмийндаатгалыншинэчлэлийнэхлэлньМонголынбусадсалбартсайнүлгэржишээболсон,уламгүнзгийрүүлэхшаардлагатай.Бусадсалбаруудчиймнээлттэйболболсайнсан”гэжяриандаадурдлаа.

>> МҮЭХ-ны Ерөнхийлөгч Х.Амгаланбаатар.

Page 34: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

34 35

Германы Эрүүл Мэндийн Туршлагын Эмхэтгэл

Германыэрүүлмэндийнтуршлагынэмхэтгэлдорохынтулдхөтөлбөр,төслүүдэдтодорхойшалгуурүзүүлэлтэдтэнцсэнбайхшаардлагыгтавьдаг.Энэхүүилтгэлдхөндлөнгийнхяналтхийлгэхээрурьсанхоёрзөвлөхмэргэжилтэндордурдсаншалгуурүзүүлэлтүүдийн(хайрцаг12-ыгүзнэүү)долоодньэерэгүнэлгээөгсөнбатөслийнжендэрийнмэдрэмжийнталаарүнэлгээөгөхболомжгүйгэжүзсэнюм.

Хөндлөнгийн мэргэжилтний үнэлгээ

Хайрцаг 12. Германы эрүүл мэндийн туршлагын эмхэтгэл

Үрдүнтэйбайдал Шилжүүлэнхэрэглэхболомж Оролцооныбахүчирхэгжүүлсэнаргабарил Жендэрийнмэдрэмж Хяналт,шинжилгээ,үнэлгээнийчанар Шинэчлэл Харьцуулсанөртгийнүрдүн Тогтвортойбайдал

Хөндлөнгийнзөвлөхүүдийнүзэжбайгаагаарэнэхүүтөсөл,ялангуяа“ажиллахявцдаасуралцах”,мэдлэгдамжуулахадчиглэсэнүйлажиллагаагаарааоролцооныбахүчирхэгжүүлсэнаргабарилыгонцгойтодүлгэрлэнгаргажээ.Түншталуудаахүчирхэгжүүлсэнньтөслийнгурванжилийнхугацаандэхлүүлсэншинэчлэлүүдийгтогтвортойүргэлжлүүлэхсуурьболсонбайна.“Үндэснийзөвлөхүүдшуудоролцож,тэргүүлэхүүрэггүйцэтгэсэнтул”тогтвортойбайдлыгчсайндэмжсэнбайна,“тусулсхийсэнажилдэзний,өөриймсөгсэтгэлээрхандсанньтогтвортойбайдалдаминчухалюм”гэждүгнэжээ.

Үнэлгээөгсөнхөндлөнгийнмэргэжилтнүүдхоёулаатөслийгөртгийнүрдүнгийншалгуурыгдавууланбиелүүлсэнгэжүзсэн.Нэгзөвлөхийнхэлснээр“ГерманыдаруухансанхүүгийндэмжлэгМонголыннэлээдиххэмжээнийнөөцийгхөдөлгөсөнбололтой,үүнээсөргөнхүрээнийүрдүнгарчээ”.

Хоёрзөвлөххоёулаабүхталуудындунднийгмийняриахэлэлцээгдэмжихерөнхийстратегийгбусадгазарашиглахболомжтой,өөрорныбодлоготөлөвлөгч,мэргэжилтнүүдэдачтустайгэсэндүгнэлтөгсөнбайна.“Олонорондэрүүлмэндийнтогтолцоогшинэчилжбайгаа”энэүедчухалтуршлагабайнагэжнэгзөвлөххэлжээ.

Page 35: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

34 35

Эрүүл мэнд ба нийгмийн хамгааллын хөгжлийн жишээ

Ном зүй

АХБ,2008.Монгол Улс: Эрүүл мэнд ба нийгмийн хамгаалал, АзийнХөгжлийнБанк.Хаяг:http://www.oecd.org/countries/mongolia/42227662.pdf.

Вебер,A.,2008он.МонголынЭМД-ынтухайнээлтийнүг:Монгол Улсын ЭМД-ын чадавх, салбар дундын хамтын ажиллагааг бэхжүүлэх нь. Хаяг:http://www.socialhealthprotection.org.

Г.КарринбаС.Жеймс,2004он. ЭМД-аар дамжуулан бүх нийтийн хамралтад хүрэх нь: шилжилтийн үед анхаарах гол асуудлууд.Женев:ДЭМБ.Хаяг:http://apps.who.int/iris/handle/10665/69018.

ГОУХАН,2012он.Capacity WORKS.Хаяг:http://www.giz.de/en/ourservices/1544.html.

ГОУХАН/НДЕГ,2011он.Даатгуулагчид үзүүлж байгаа ЭМД-ын тусламж үйлчилгээний чанарын үнэлгээ. Улаанбаатар:ГОУХАН.

Готтрет,П.E.баШийбер,Г.Ж.,2006он.Эрүүл мэндийн санхүүжилтийг эргэн харахуй.Вашингтон:Дэлхийнбанк.

ГОУХАН,2011он.Capacity WORKS: Тогтвортой хөгжлийн төлөөх менежментийн загвар.Хаяг:http://www.giz.de/en/downloads/gtz2009-en-capacity-works-manual.pdf

ГТХАН,ОУХБбаДЭМБ,2007он.ГТХАН/ОУХБ/ДЭМБ-ын Эрүүл мэндийн нийгмийн хамгааллын консорциум – Бидний ажил. Хаяг:http://www.socialhealthprotection.org/our_work.php.

GVG,2009он.ЭМСХХ-3:Эхлэлийн тайлан,АХБ/ЭМЯ.Хаяг:http://www.forum.mn/res_mat/res_mat-120.pdf.

Д.Төмөртогоо,Б.ПүрэвсүрэнбаС.Шмидт,2011он.Монгол Улсын эрүүл мэндийн даатгалын тогтолцооны байгууллагын үнэлгээ. Улаанбаатар:НДЕГ/ГОУХАН.

ДЭМБ,2011он.ЭМД-д чиглэсэн Монгол Улсын эрүүл мэндийн санхүүжилтийн тойм.Женев:ДэлхийнЭрүүлМэндийнБайгууллага.

ДЭМБ,2013a.P4H –Нийгмийн эрүүл мэндийн хамгааллын сүлжээ. ДЭМБ.Хаяг:http://www.who.int/providingforhealth/en/.

ДЭМБ,2013б.Бүх нийтийн хамралт гэж юу вэ? ДЭМБ.Хаяг:http://www.who.int/features/qa/universal_health_coverage/en/index.html.

ДЭМБбаОУЧН,2003он.Эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээний чанар ба магадлан итгэмжлэл: дэлхийн тойм, Женев:ДэлхийнЭрүүлМэндийнБайгууллага.

Коттер,Ж.П.,1996он.Өөрчлөлтийг удирдахуй,Бостон,Масс.:ХарвардынБизнесийнСургуулийнхэвлэхгазар.

Мисра,С.,2012он.ЭМД-ын салбарын жендэр, эрүүл мэндийн судалгааны тайлан. Улаанбаатар:ГОУХАН.

Мониторингтөв,2011он.Иргэдийн ЭМД-ын талаарх мэдлэг, хандлага, хүлээлт,Улаанбаатар:ГОУХАН.

НДЕГ,2013он.Монгол Улсын Эрүүл мэндийн даатгалын хөгжлийн урт хугацааны стратеги, 2013-2022. Улаанбаатар:НДЕГ.

НДЕГ,2012он.Нийгмийн даатгалын байгууллагын эрүүл мэндийн даатгалын үйл ажиллагааны дунд хугацааны стратегийн төлөвлөгөө, 2012-2016 он. Улаанбаатар:НДЕГ.

ОУХБбабусад,2008он.Монгол Улсад ЭМД-ын чадавх, салбар дундын хамтын ажиллагаа сайжруулах нь (эцсийн тайлан). Хаяг:http://www.socialhealthprotection.org.

Сейвдофф,В.Д.,2004он.Нийгмийн даатгал хэрэгтэй юу? Эрүүл мэндийн бодлого, төлөвлөлт,19(3),183–184-ртал.

Ц.Ганцэцэг,2012он.Монгол Улсын туршлага: ЭМД-ын сангийн орлого бүрдүүлэлт (хурлын илтгэл, 2012 оны 9 сарын 12). Улаанбаатар:НДЕГ.

Цандер,Х.,Б.ПүрэвсүрэнбаД.Төмөртогоо,2012a.Монгол Улсын ЭМД-ын хүний нөөцийг хөгжүүлэх гарын авлага,Улаанбаатар:ГОУХАН/НДЕГ.

Цандер,Х.,Б.ПүрэвсүрэнбаД.Төмөртогоо,2012б.Монгол Улсын ЭМД-ын хүний нөөцийн байдалд хийсэн түргэвчилсэн үнэлгээ,Улаанбаатар:ГОУХАН/НДЕГ.

Шмидт,Х.баAOK-Консалт,2011он.НДЕГ-т техникийн удирдамж, дэмжлэг үзүүлэх нь.Улаанбаатар:ГОУХАН.

Page 36: Нийгмийн зөвшилцлийн зуучлал - BMZhealth.bmz.de/ghpc/case-studies/Brokering_social_consensus/... · Монгол Улс ба эрүүл мэндийн

Хэвлэлтийг:ГерманыОлонУлсынХамтынАжиллагааныНийгэмлэг(GIZ)

ГерманыЭрүүлМэндийнТуршлагынЭмхэтгэл

Гаргахзөвшөөрлийг:БоннбаЭшборнхот,ГерманУлс

ГерманыХөгжлийнХамтынАжиллагааныХДХВболонЭрүүлМэндийнХөтөлбөрүүдийнШинэчлэх,Суралцах,НотолгоогДэмжихХөтөлбөр(PROFILE)

Friedrich-Ebert-Allee40 Dag-Hammarskjöld-Weg1–553113Bonn,Germany 65726Eschborn,GermanyУтас:+492284460-0 Утас:+49619679-0Факс:+492284460-1766 Факс:+49619679-1115

[email protected]/good-practices

Нийтлэлийгбичсэн:АндрюВилсон

Хэвлэлийнэхийг:www.golzundfritz.com

Хэвлэсэн:TopKopieболонСодпресс

Гэрэлзургийг:Хавтас,х.8,9,22;©НДЕГх.20,31(доод);©ГОУХАНх.12,15,24,26,28,30,31(дээд),32,33;©ГОУХАН/АндрюВилсон

2013оны12дугаарсар

Хэвлэлийнагуулгыг:ДоорхбайгууллагуудыгтөлөөлжГОУХАНхариуцна.

ХБНГУ-ынЭдийнЗасгийнХамтынАжиллагаа,ХөгжлийнЯам(BMZ);Эрүүлмэнд;хүнамынбодлого

ЭЗХАХЯ-ныхаяг:BMZБонн BMZБерлинDahlmannstraße4 Stresemannstraße9453113Bonn,Germany 10963Berlin,GermanyУтас:+4922899535-0 Утас:+493018535-0Факс:+4922899535-3500 Факс:+493018535-2501

[email protected]


Recommended