Ν Ε Μ Ε Α
Σχολ έτος 2011-12
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Θέμα Η οικογένεια στον κόσμο
Αrsquo Λυκείου- 2η ομάδα εργασίας υπεύθυνη καθηγήτρια Γεωργούση Μαρία
ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΝΕΜΕΑΣ
1
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip1
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip2
ΣΚΟΠΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip4
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΘΕΜΑΤΟΣ-ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΣ
ΜΕ ΑΛΛΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ-ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΑ ΜΑΘΗ-
ΣΙΑΚΑ ΟΦΕΛΗhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip5
ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ -ΠΟΡΟΙ-ΥΛΙΚΑ
ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip6
1ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
1Κοινωνικοποίησηhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip7
11Τι είναι η οικογένειαhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip8
12Ποια είναι τα μέλη τηςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip10
13Μορφές της οικογένειαςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip12
14Kοινωνικοί ρόλοι μέσα στην οικογένειαhelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip14
15Το έργο της οικογένειαςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip15
16Η πορεία της οικογένειαςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip20
17Προστασία της οικογένειαςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip21
18 Χριστιανισμός και οικογένειαhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip22
19Τ0 μυστήριο του γάμουhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip23
110Είδη γάμουhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip23
111 Ο γάμος σε άλλες θρησκείες helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip25
112 Οι οικογένειες στον κόσμοhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 26
2ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
21Παραδοσιακά σύμβολα οικογένειαςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip30
22Έργα τέχνης με θέμα την οικογένειαhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip35
23Το Δημογραφικό πρόβλημα στην Ελλάδαhelliphelliphelliphelliphelliphellip42
24Ενέργεια(ενεργειακήεπάρκεια)helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip42
25 Προστασία του χώρουhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip44
26 Υγεία Διατροφήhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip hellip45
27Τα καλύτερα σνακ στο σπίτιhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip45
3ο ΚΕΦΑΛΑΙO
31Προβιομηχανικήεποχήhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip47
32Βιομηχανικήκοινωνίαhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip49
33Ανεπτυγμένεςκοινωνίεςσήμεραhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip50
34Μορφή της οικογένειας σήμερα
2
οικογένειαςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip51
35Κρίση του θεσμού της οικογένειαςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip53
36Έφηβοι και οικογένειαhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip56
37Τρόποιαντιμετώπισηςhelliphelliphelliphellip 61
Έκθεση αξιολόγησηςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip62
Βιβλιογραφίαhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip63
Παράρτημαhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip64
ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Αrsquo ΟΜΑΔΑΠίκουλας Χρήστος Λιάκος Δημήτρης-
Αλέξανδρος Παλυβός Κωνσταντίνος-Σώζων Ταρνάρα
ΑγγελικήΚυριάκοςΓεώργιος
3
ΒrsquoΟΜΑΔΑ Παπαμιχαήλ Μιχάλης Σπηλιοπούλου
ΗλιάναΛεκουσιώτης ΗλίαςΚώστα Χριστίνα
Γ΄ΟΜΑΔΑ Μαργιάννη ΑικατερίνηΠάνα ΥγκέρταΚότσανη
ΑγγελικήΜέτσι Άννα
4
ΣΚΟΠΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να διερευνηθεί ο
θεσμός της οικογένειας η ανάπτυξη και η προσαρμογή του
σε ποικίλα γεωφυσικά κοινωνικοοικονομικά και ιστορικο-
θρησκευτικά πλαίσια
Τα ερευνητικά πεδία τα οποία επεξεργάστηκαν οι
μαθητές ήταν
Για την Α΄ ομάδα α) ο ορισμός της έννοιας της
οικογένειας ποια είναι τα μέλη της β) ποιες είναι οι μορφές
της γ) πώς γεννήθηκε ο θεσμός της οικογένειας δ) η πορεία
της οικογένειας μέσα στους αιώνες ε) οι λόγοι
νομιμοποίησης της οικογένειας στ) πώς δημιουργήθηκε ο
θεσμός της οικογένεια και από πού προστατεύεται ζ) το
μυστήριο του γάμου στον Χριστιανισμό η) ο γάμος σε άλλες
θρησκείες και θ) τα είδη γάμων και ι)τις οικογένειες σε
διάφορες ιστορικές περιόδους στον κόσμοη οικογένεια στην
Προϊστορίαστην Ρωμαϊκή εποχήστην Αρχαία Ελλάδα στο
Μεσαίωναστην Αναγέννησηστο Βυζάντιοστα χρόνια της
Τουρκοκρατίας
Για την Β΄ομάδαΑΗ οικογένεια στην τέχνη
α)Παραδοσιακά σύμβολα της οικογένειας Β Έργα τέχνης με
θέμα την οικογένεια και Γ Οικογενειακός προϋπολογισμός
α) Δείκτες γεννητικότητας-διαγράμματα β) Το δημογραφικό
πρόβλημα στην Ελλάδα γ)ενέργεια και πηγές της στο σπίτι δ)
κανόνες ασφάλειας και οικογενειακή ζωή ε)υγεία και
διατροφή
Για την Γ΄ομάδα Α Η κρίση της οικογένειας σήμερα α) Η
Βιομηχανική Επανάσταση και οικογένεια β) Οι ανεπτυγμένες
κοινωνίες σήμερα γ) Ποια είναι η μορφή της οικογένειας
σήμερα δ) Κρίση του θεσμού της οικογένειας ε) Αιτίες κρίσης
Β α) Γονείς και έφηβοιΤι συμβαίνει μεταξύ τουςΠροτάσεις
για την αντιμετώπιση και επίλυση των προβλημάτων
5
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ
Το κριτήριο επιλογής του θέματος είναι η άποψη ότι ltltγια
τους περισσότερους ανθρώπους το σπουδαιότερο πράγμα
που γνωρίζουν γενικά σrsquoόλη τους τη ζωήμε την καλή ή με την
κακή ένοιαπαραμένει στενά συνδεδεμένο με τη ζωή στην
οικογένειαgtgtΘα ωφελήσει λοιπόν τους μαθητές να
γνωρίσουν και να εκτιμήσουν την προσφορά της
σrsquoαυτούςΕπίσηςοι δεσμοί των συγκεκριμένων μαθητών με
την οικογένειά τους είναι στενοί λόγω της φυσικής θέσης του
τόπου τους και της κλειστής δομής της κοινωνίας στην οποία
ζουν
ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΣ ΜΕ ΑΛΛΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ
Η ερευνητική εργασία είναι διαθεματική και συσχετίζεται με τα
μαθήματα της ΓλώσσαςτωνΘρησκευτικώντης Κοινωνικής και
Πολιτικής Αγωγήςτης Γεωγραφίαςτης Ιστορίαςτων
Μαθηματικώντων Φυσικών Επιστημώντης Μουσικήςτων
Εικαστικών
ANAMENOMENA MAΘΗΣΙΑΚΑ ΟΦΕΛΗ
Οι μαθητές εργάζονται ομαδικάσυνεισφέρουν στην έρευνα με
πολλλούς εναλλακτικούς τρόπουςπροσεγγίζουν εναργητικά τη
γνώσηΟ κάθε μαθητής έχει την ευχέρεια να είναι χρήσιμος και
πολύτιμοςαξιοποιώντας το δικό του μορφωτικό κεφάλαιοΟ κάθε
μαθητής έχει την ευχέρεια να είναι χρήσιμος και
πολ΄΄υτιμοςαξιοποιώντας το δικό του μορφωτικό καφάλαιοΟι
μαθητές έχουν τη δυνατότητα να συνδέσουν το σχολείο με το
εξωτερικό περιβάλλον(οικογένεια) και να συσχετίσουν τις
δραστηριότητrsquoες τους με τη ζωή έξω από το σχολικό
χώροΠραγματοποιούν χειροπιαστή επιστημονική και κοινωνική
lsquoέρευνα και αναπαριστούν τις βασικές τους γνώσεις και δεξιότητες
με ποικίλους τρόπουςΜπορούν να αξιοποιήσουν και να
εφαρμόσουν βασικές γνώσεις και δεξιότητεςπου ήδη έχουν
κατακτήσει στο σχολείοστη ζωή τους
6
ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Κατάθεση θέματος-ενημέρωση μαθητών
Ανάλυση θέματος σε υποθέματα
Χωρισμός μαθητών σε ομάδες
Καταμερισμός εργασιών σε ομάδες
Παρατήρησηκαταγραφή δεδομένωνσυγκέντρωση υλικού
και πληροφοριών από κάθε ομάδα
Ταξινόμηση και ανάλυση δεδομένων
Εφαρμογές
Παρουσίαση εργασιών κάθε ομάδαςερωτήσεις συ-
ζητήσειςσχόλιακριτική
Συνολική αξιολόγηση θέματοςσυμπεράσματα
Τελικήπαρουσίαση
ΠΟΡΟΙ-ΥΛΙΚΑ-ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ
Χρήση διαδικτύου μέσω φορητού ηλεκτρονικού υπολογιστή-
εκτυπωτή-προτζέκτορα-USB STICK-μελάνια εκτυπωτή-
έντυπο υλικό (εφημερίδες-περιοδικά-βιβλία)φωτοτυπικό
χαρτί-έγχρωμες κόλλεςαυτοκόλλητα
7
1Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
1ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ
Η κοινωνικοποίηση είναι ένας κοινωνιολογικός όρος που
εμφανίζεται στις αρχές του 20ου αιώνα τον Emile Durkeim ο
οποίος σχετίζεται με την διαδικασία μετάδοσης εθίμων κανόνων
και ιδεολογιών Μέσω της κοινωνικοποίησης μεταδίδονται στο
άτομο οι δεξιότητες και οι συνήθειες οι οποίες είναι απαραίτητες
για την συμμετοχή του στην κοινωνία στην οποία ανήκει Η
κοινωνία σχετίζεται από ποικιλία κοινών κανόνων συμπεριφορών
αξιών κινήτρων κοινωνικών ρόλων συμβόλων και γλωσσών Κατrsquo
αυτόν τον τρόπο η κοινωνικοποίηση μπορεί να οριστεί ως laquoτο
μέσο με το οποίο επιταχύνεται η ομαλή ένταξη του ανθρώπου στην
κοινωνίαraquo
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίησηΨυχολογίαΑrsquoτάξης
ΓενΛυκείουσελ155)
8
11 Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η οικογένεια είναι ένας πανάρχαιος βιο-κοινωνικός
δεσμός της ανθρώπινης ιστορίας Εμφανίστηκε αμέσως με
την δημιουργία του πρώτου ανθρώπου κι από τότε μας
ακολουθεί χωρίς ουσιώδεις μεταβολές σrsquo όλα τα στάδια
των πολιτιστικών μας εξελίξεων
Η οικογένεια είναι η φυσική και θεμελιώδης μονάδα της
κοινωνίας και χρειάζεται να προστατεύεται από την κοινωνία και
το κράτος Μπορούμε να χαρακτηρίσουμε την οικογένεια ως τη
βασικότερη και αρχαιότερη κοινωνική ομάδα γιατί απrsquo αυτή
ξεκίνησαν και κατά τον τύπο της δομής της διαμορφώθηκαν όλες
σχεδόν οι σύγχρονες διαρθρωμένες κοινωνικές συνδέσεις Παρά
τη φαινομενική της συλλογικότητα η οικογένεια δεν αποτελεί μια
απρόσωπη ομάδα αλλά κυρίως μια ετερόφυλη ενότητα
προσώπων που με τη τεκνογονία προδίδει στα μέλη της την
ουσιαστική τους συγγένεια Το ζεύγος έχει δυνατότητα να
εξελιχθεί σε αμοιβαία υπέρβαση της ατομικότητας και στην
αμοιβαία εκδήλωση της αγάπης που έχει ως καρπό της τη γέννηση
του παιδιού Με τις προϋποθέσεις αυτές η οικογένεια κατά βάθος
είναι κάτι περισσότερο από κοινωνικό συμβόλαιο ή βιολογική
συνέπεια
9
10
12ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Την οικογένεια αποτελεί ομάδα ανθρώπων που
συνδέονται μεταξύ τους με δεσμά φυσικά (συγγένεια) ή
νομικά (γάμος ή υιοθεσία) και αποτελούν στοιχειώδη
πυρήνα κοινωνικής οργάνωσης Αποτελείται από τους
ανιόντες (συζύγους) και τους κατιόντες πρώτου βαθμού
(τα φυσικά ή θετά παιδιά τους) Τα μέλη της οικογένειας
λειτουργούν με βάση ορισμένους κανόνες συμπεριφοράς και
σχέσεων (ηθικούς οικονομικούς κά) που ανάλογα με την
εποχή και τις νοοτροπίες της θεωρούνται σωστοί θεμιτοί ή
απλώς ανεκτοί Οι κανόνες αυτοί αντικαθρεφτίζουν συνήθως
τη διάταξη τη δομή και τον πολιτισμό του κοινωνικού
συνόλου και θεμελιώνουν τις λεγόμενες γενικές αρχές της
οικογενειακής συμβίωσης (σεβασμός των παιδιών στους
γονείς υποχρέωση των γονιών για διατροφή ανατροφή και
κοινωνικοποίηση των παιδιών αλληλοϋποστήριξη των μελών
της οικογένειας σε περίπτωση ανάγκηςκά)
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
Δημακάκου Κ Ηλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάση Συμβολή
στη διδασκαλία των εκθέσεων σελ92)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και
οικογένεια)
11
12
13 ΜΟΡΦΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Οι απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνικής ζωής καθώς
και ο ρυθμός της συνέβαλε στην δημιουργία διαφόρων
τύπων και μορφών της οικογένειας Η βασικότερη μορφη
οικογένειας είναι η πυρηνική η οποία είναι η πιο
διαδεδομένη και απαρτίζεται από τους γονείς και τα παιδιά
τα κύρια δηλαδή μέλη μιας οικογένειας
Έπειτα ακολουθεί η μονογονεϊκή οικογένεια που
αποτελείται από έναν από τους δύο γονείς και παιδιά
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της κατηγορίας είναι οι
ανύπαντρες γυναίκες με παιδιά
13
Πολυμελής τύπος της οικογένειας
είναι η λεγόμενη πολύτεκνη οικογένεια με παιδιά που
ξεπερνούν τον αριθμό των τριών παιδιών Οι πολύτεκνες
οικογένειες συνηθίζουν να επιδοτούνται από το κράτος
Η επανασυγκροτημένη συνδέεται άμεσα με την
επανασύνδεση των γονέων και την οργάνωση της ίδιας
οικογένειας για δεύτερη φορά
Όταν το πλήρωμα της οικογένειας δεν οριοθετείται
από το πλήθος των παιδιών και το ζευγάριαλλά διερύνεται
με την φιλοξενία ή με την συμβίωση άλλων συγγενικών
μελών ο τύπος αυτής της μορφής οικογένειας ονομάζεται
διευρυμένος ή εκτεταμένος
Τέλοςη πολυπολυτισμική οικογένεια συντίθεται από
14
γονείς με διαφορετική εθνική καταγωγή με παιδιά(Στην
Αμερική ο ένας στους εφτά γάμους είναι πλέον μεταξύ
ατόμων από διαφορετικές φυλές ή εθνικότητα)
14ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΡΟΛΟΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Σε κάθε ομάδα δημιουργείται σταδιακά ένα σύστημα ρόλων το
οποίο ιεραρχεί τα καθήκοντα και τις δραστηριότητες των μελών
Ως παράδειγμα μπορούν να αναφερθούν οι ιεραρχημένοι ρόλοι
των μελών μιας οικογένειας Ο πατέρας η μητέρα και τα παιδιά
ανάλογα με το φύλο τους έχουν καθορισμένους ρόλους που
πολλές φορές είναι διαφορετικοί ανάλογα με τις κοινωνίες και
τους πολιτισμούς Η σύμπνοια και η συνοχή είναι στοιχεία
απαραίτητα στα μέλη μιας ομάδας για την επίτευξη των σκοπών
και των στόχων της Ο ρόλος που χαρακτηρίζει τη δυναμική κάθε
ομάδας είναι ο ρόλος του ηγέτη ή του αρχηγού Όταν λέμε ηγέτης
εννοούμε κάθε άτομο που καθοδηγεί διευθύνει τις
δραστηριότητες των μελών μιας ομάδας Ο ηγέτης στον
οικογενειακό κύκλο ταυτίζεται με τον πατέρα κατά βάση όμως
υπάρχουν και παραδείγματα μητριαρχικής ηγεσίας στο παρελθόν
Πηγές(Ψυχολογία ΑrsquoΛυκείουσελ158
Δημακάκου Ηλία-Κυριαζόπουλου Θανάση
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεωνσελ92)
15
15ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Η οικογένεια είναι αναμφίβολα το πιο ζωντανό κοινωνικό
κύτταρο Είναι ο καθρέφτης ολόκληρος της κοινωνίας είναι η
κοινωνία η ίδια σε μικρογραφία Ο θεσμός της οικογένειας είναι
κατεξοχήν ιερός και χρήσιμος αφού η οικογένεια και η ζωή μέσα
σrsquo αυτήν όταν βέβαια είναι αρμονική προσφέρει αμέτρητα αγαθά
και ωφέλειες στον άνθρωπο Αυτή ευθύνεται για την διαμόρφωση
του ανθρώπινου χαρακτήρα καθώς και για την προσωπική και
κοινωνική προκοπή του κάθε ατόμου ξεχωριστά Μεγάλης
σημασίας είναι σίγουρα η συμβολή της οικογένειας και στην ηθική
διαπαιδαγώγηση του ατόμου Από την οικογένειά τους τα μικρά
παιδιά παίρνουν τις ηθικές αρχές και αξίες τους καλούς τρόπους
συμπεριφοράς την ευγένεια την εντιμότητα και όλα τα
απαραίτητα εφόδια που θα τους συνοδεύουν σrsquo ολόκληρή τους τη
ζωή Με τη μητρική αγάπη και την πατρική συμβουλή το άτομο
μαθαίνει να σέβεται τον συνάνθρωπό του μαθαίνει τι πάει να πει
αγάπη ειλικρίνεια υπακοή ευσέβεια αξιοπρέπεια και πειθαρχία
Συγκεκριμένα κάποιες διαδοχικές αξίες της οικογένειας είναι τα
εξής
α) Κοινωνικοποίηση των παιδιών και ομαλή τοποθέτησή τους στην
κοινωνία κάτι που ισχύει εξ αρχαιοτάτων χρόνων
β) Ύπαρξη στήριξης μεταξύ των μελών της οικογένειας σε
οποιοδήποτε πρόβλημα υπάρξει και σε οποιαδήποτε ανάγκη
βρεθεί κάποιο μέλος
γ) Γίνεται εμπολιτισμοποίηση των νέων μελών με την εκμάθηση
των ηθών και των εθίμων της κοινωνίας που ζουν ώστε να
προσαρμόζονται πιο εύκολα σrsquo αυτή
δ) Κάθε φορά που η κοινωνία αλλάζει πολιτικά πολιτισμικά
οικονομικά αλλάζει και η ταυτότητα της οικογένειας αλλάζουν τα
ιδανικά της αγωγής και ο τρόπος άσκησής της
16
Οι γονείς αποτελούν το κατεξοχήν πρότυπο για τα παιδιά τους γιrsquo
αυτό και πρέπει πάντα να τους δίνουν το καλό παράδειγμα Με την
αρμονική οικογενειακή ζωή οι καλές συνθήκες τα ήθη τα έθιμα
και οι αρετές των γονέων μεταδίδονται στα παιδιά τους Η
οικογένεια είναι αναμφίβολα αυτή που βοηθά στη διαμόρφωση
του χαρακτήρα του ατόμου Δίκαια λοιπόν πολλοί την θεωρούν ως
το πρώτο και καλύτερο σχολείο Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για
την ανάπτυξη των παιδιών το οποίο οφείλει να διεκπεραιώνει η
οικογένεια είναι η κοινωνικοποίηση του παιδιού η ομαλή δηλαδή
ένταξη στην κοινωνία και στους κανόνες της Αυτή την τόσο
σημαντική λειτουργία της οικογένειας δεν την αναλαμβάνει ο ένας
απrsquo τους δύο γονείς αλλά και οι δύο πρέπει να βοηθούν στην
κοινωνική τοποθέτηση του παιδιού τους μιας και οι δύο είναι
συνυπεύθυνοι για ένα τόσο μεγάλο έργο
Τέλος δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε και τα υλικά αγαθά
που προσφέρει τόσο απλόχερα η οικογένεια σε όλα τα μέλη της
Κάτω απrsquo τη στέγη της μπορείς να βρεις τροφή ένδυση ένα χώρο
για να μείνεις καθώς και μια συνεχή οικονομική υποστήριξη Είναι
ολοφάνερο ότι τα αγαθά και οι ωφέλειες που προσφέρει η
οικογενειακή ζωή στο άτομο είναι πολλές και σημαντικές διότι
είναι αποδεδειγμένο ότι μόνο μέσα στη οικογένεια το άτομo
μπορεί να βρει την πραγματική χαρά και ευτυχία
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
Δραστηριότητα
Οι μαθητές συμπλήρωσαν ερωτηματολόγιο με τις εξής
ερωτήσεις
1Κάτι καλό που έκανε η οικογένειά μου για μένα
2Κάτι καλό που έκανα εγώ για την οικογένειά μου
3Αυτά που μας συνδέουν στην οικογένειά μου είναι
4Μια οικογενειακή μας συνήθεια
Τα συμπεράσματα από τις απαντήσεις ήταν ότι υπάρχει
αλληλοϋποστήριξη και βοήθεια ανάμεσα στα μέλη της
οικογένειαςδιάλογοςαγάπη που εκφράζεται με καθημερινές
απλές συνευρέσεις τους
17
18
19
20
16Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας στο χθες και στο σήμερα καθώς και ο
ρόλος της διαφέρει αρκετά Στις πρωτόγονες κοινωνίες οι
λειτουργίες της οικογένειας ήταν η οικονομική και κοινωνική
οργάνωση καθώς και η ρύθμιση της σεξουαλικής ζωής της τότε
εποχής και η ανάγκη για εκπαίδευση των παιδιών(ομόαιμη
οικογένεια)Οι γαμήλιες ομάδες κατατάσσονται ανάλογα με τις
γενιές και όλοι μεταξύ τους είναι σύζυγοι εκτός από τους γονείς και
τα παιδιά
Το δεύτερο προοδευτικό βήμα στην εξέλιξη της μορφής της
οικογένειας είναι ο αποκλεισμός των σχέσεων μεταξύ των φυσικών
αδελφών και η απαγόρευση του γάμου ανάμεσα σε πρώτα
δεύτερα και τρίτα ξαδέλφια
Η εξέλιξη του θεσμού συνεχίζεται με τον ομαδικό γάμο σε
ορισμένα μέρη του κόσμουόπου ο άντρας είχε μια κύρια συζύγο
ανάμεσα στις πολυάριθμες γυναίκες τουκαι αυτός ήταν ο κύριος
άνδρας της ανάμεσα στους άλλουςΑυτό αντικαθίσταται από τη
ζευγαρωτή οικογένεια όπου ένας άνδρας έχει ελευθερία στην
πολυγαμίαενώ η γυναίκα του πιέζεται αυστηρά στο θέμα της
ηθικήςόσο διάστημα συζούν
Τέλοςη μονογαμική οικογένεια είναι ένα από τα σημάδια
αρχής του πολιτισμού και σκοπό έχει τη γέννηση παιδιών με
21
αναμφισβήτητη πατρότητα που είναι απαραίτητη για να
κληρονομήσουν τα αγαθά του πατέρα
Η οικογένεια πλέον έχει αναπτυχθεί και υπάρχουν αρκετά
είδη οικογένειας που βασίζονται στην ισότητα των δύο φύλων Η
στάση των ανθρώπων όμως απέναντι στην οικογένεια έχει αλλάξει
η οικογένεια συστέλλεται όσο ο περίγυρος διευρύνεται
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεων(Friedrich Engels13854-
89)σελ96
17ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας προστατεύεται από παγκόσμιους
γραπτούς νόμους όπως
1Στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα
Στο άρθρο 16 αναφέρονται τα δικαιώματα ενός ζευγαριού
ως προς την ίδρυση της οικογένειας ltltΑπό τη στιγμή που θα
φτάσουν σε ηλικία γάμου ο άντρας και η γυναίκα χωρίς κανένα
περιορισμό εξrsquoαιτίας της φυλής της εθνικότητας ή της θρησκείας
έχουν το δικαίωμα να παντρευτούν και να ιδρύσουν οικογένεια
Και οι δύο έχουν ίσα δικαιώματα ως προς τον γάμο κατά την
διάρκεια του γάμου και κατά την διάλυσή του gtgt
Στο άρθρο 12 αναφέρονται τα δικαιώματα και οι
περιορισμοί που έχουν τα μέλη της οικογένειας
ltltΚανείς δεν επιτρέπεται να υποστεί αυθαίρετες επεμβάσεις
στην ιδιωτική του ζωή την οικογένεια την κατοικία ή την
αλληλογραφία του ούτε προσβολές της τιμής και της υπόληψής
του Καθένας έχει το δικαίωμα να τον προστατεύουν οι νόμοι από
επεμβάσεις και προσβολές αυτού του είδους
22
Στο Σύνταγμα της Ευρώπης στα άρθρα 67 και 69
αναφέρονται τα δικαιώματα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής της
οικογένειας και τα δικαιώματα στο γάμο αντίστοιχα
Στο Σύνταγμα της Ελλάδας αναφέρονται στα κοινωνικά
δικαιώματα το δικαίωμα προστασίας της οικογένειαςτου
γάμουτης μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα
ανθρώπινα δικαιώματα)
Σύνταγμα της Ευρώπης
Σύνταγμα της Ελλάδας
18 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ
Στον χριστιανισμόο γάμος θεωρείται ένα μυστήριο όπου
αγιάζεται με τη χάρη του Αγίου πνεύματος στο όνομα του
Χριστού και τη δόξα της εκκλησίαςΑπο τους πρώτους
χριστιανικούς αιώνες οι Πατέρες της εκκλησίας μας τόνισαν
την σπουδαιότητα του οικογενειακού περιβάλλοντος και
προέβαλαν τη σημασία του για την διαμόρφωση ισχυρών
προσωπικοτήτων έτσι η οικογένεια θεωρείται ως χώρος
πνευματικής συνάντησης των συζύγωνόπου είναι η δυνατή
ενότητα και ο δημιουργικός διάλογοςγια να συμβεί αυτό θα
πρέπει να υπάρχει κατανόηση αγάπη υπομονή και
υποχωρητικότηταΟι δύο διαφορετικές προσωπικότητες
συνδέονται στα πλαίσια της συζυγίας σε μια εκπληκτική
ψυχική ενότητα Αυτό είναι και το θαύμα που συνδέεται με
το μυστήριο του γάμου Το δεύτερο θαύμα συνδέεται με την
τεκνογονία και αποτελεί απαρχή και αφετηρία της
πραγματικής οικογένειας που θα έρθει το γλυκό εκείνο
αγγελούδι για να θρονιαστεί ανάμεσα τους Έτσι η
οικογένεια είναι ο πνευματικός χώρος όπου η χάρη του Θεού
επιτελεί το θαύμα της ενότητας δύο ξένων πριν από λίγο
23
ανθρώπων και το θαύμα της δημιουργίας
19 ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
Είναι το μυστήριο της εκκλησίας στο οποίομέσα από την
ιερολογία ο φυσικός δεσμός που συνδέει τον άνδρα με την
γυναίκα ευλογείται από τον Δημιουργό του ανθρώπου και
υψώνεται στο χώρο της χάριτος και της αληθινής ζωήςΟ
άνδρας και η γυναίκα παντρεύονται ελεύθερα και
ονειρεύονται να συμβιώσουν για ολη τους τη ζωή
ευλογούνται από το Θεό ώστε ο αγώνας της σχέσης τους να
καρποφορίσειΟ Χριστός στο γάμο της Κανά στην Γαλιλαία
πραγματοποίησε το πρώτο θαύμα της δημόσιας παρουσίας
του Έκανε κατά κάποιο τρόπο ένα δώρο στο ζευγάρι αυτό
httpantixiliastikosblogspotcom201007blog-post-
18html
110 ΕΙΔΗ ΓΑΜΟΥ
Υπάρχουν δύο μορφές γάμων Ο θρησκευτικός και ο
πολιτικός Ο πολιτικός από το 1982 που ψηφίστηκε έχει
κερδίσει αρκετό έδαφος έναντι του θρησκευτικού Ωστόσο το
2004 έγιναν 14000 πολιτικοί γάμοι ενώ 27000
θρησκευτικοί γάμοι Οι λόγοι που οδηγούν τα ζευγάρια σε
πολιτικούς γάμους είναι κυρίως οικονομικοί Είναι χαμηλού
κόστους και ο καθένας μπορεί να πάει στο δημαρχείο και
έχει λίγα έξοδα για τον γάμο του Αν το ζευγάρι επιλέξει τον
πολιτικό δεν σημαίνει ότι είναι άθεο
http wwwgamosgamosgrcsblogsgamosarchive2011
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Οι μαθητές πήραν συνέντευξη από τους παππούδες και τις
γιαγιάδες τους σχετικά με την υποδομή της δικής τους
οικογένειαςΤα συμπεράσματα που προέκυψαν ήταν τα εξής
24
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες στην σημερινή εποχή έχουν
τις ηλικίες των 60-65 χρόνων Έχουν παντρευτεί όμως από
την ηλικία των 18-20 και παραμένουν για περίπου 40-45
χρόνια μαζί (πιθανότητες χωρισμού δεν υπήρχαν στα πιο
παλιά χρόνια) Παραμένουν τόσα χρόνια μαζί αποκτούν 4-5
παιδιά ενώ στην σημερινή εποχή οι οικογένειες αποκτούν 1-
2 παιδιά το πολύ Οι παππούδες και οι γιαγιάδες έμεναν
συνήθως στα πατρικά σπίτια των οικογενειών τους από το
γάμο μέχρι το τέλος της ζωής Τα παιδιά τους που ωστόσο
έμεναν μαζί τους φεύγουν από το πατρικό σπίτι όταν
παντρεύονται
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ
1Πόσων χρονών είστεΠόσα παιδιά είχε ως μέλη η
οικογένειά σας
2Πόσων χρόνων ήσαστε όταν παντρευτήκατε
3Πόσα μέλη είχε η οικογένειά σας μετά τη γέννηση των
παιδιών
4Πού μένατε όταν παντρευτήκατε
5Για πόσο χρονικό διάστημα
6Πού μένατε όταν παντρεύτηκε το πρώτο παιδί σας
7Πού έμεινε το πρώτο παιδί μετά τον γάμο του
8Πόσα παιδιά απέκτησε το πρώτο παιδί σας
9Πόσα παιδιά απέκτησε το δεύτερο παιδί σας
10Πού μένουν σήμερα τα παιδιά σας
111Ο ΓΑΜΟΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
Σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίεςαπό τις πιο
πρωτόγονες μέχρι τις πιο εξελιγμένεςο γάμος αποτελεί
πάντα ένα γεγονός σταθμόΗ τελετή του γάμου στη
συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων να περιορίζεται
στο αυστηρό πρωτόκολλο της θρησκείας
25
Στο Ισλάμ ο άνδρας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος της
γυναίκας και επιλέγεται από τους γονείς τηςΤο τελετουργικό
του γάμου είναι πολύ απλόΣτην ουσία δε γίνεται
τελετήαπλά ο ιμάμης διαβάζει μερικές ευχές και οι
μελλόνυμφοιαλλά και οι γονείς τους υπογράφουν τα
επίσημα έγγραφα που τους καθιστούν ζευγάρι στα μάτια του
κράτουςΕrsquoιθισται να υπογράφουν και κάποιοι που δεν έχουν
σχέση με την οικογένειαως μάρτυρες του μυστηρίουκι αυτοί
αποκαλούνται κουμπάροιαν και δεν παίζουν κάποιο ρόλο
στην τελετή
Ο εβραϊκός γάμος έχει κάποια χαρακτηριστικά
που μοιάζουν με τα χριστιανικάΗ τελετή γίνεται στη
συναγωγήΟ ραβίνοςμε τη συνοδεία χορωδίαςόταν υπάρχει
η δυνατότηταυποδέχεται με ύμνους και προσευχές το
ζευγάριτο οποίο οδηγείται κάτω από το σάλι της
προσευχήςΑυτό το κρατούν τέσσερις άνδρες από τις
ισάριθμες γωνίες του ετσι ώστε να σχηματίζει ένα
σκέπαστροτο οποίο συμβολίζει τη μελλοντική του εστία και
την προστασία του ΘεούΟ ραβίνος ευλογεί το κρασίπίνει
πρώτα ο ίδιος και μετά το ζευγάρι με την παρουσία δύο
μαρτύρωνΟ γαμπρός φορά στη νύφη το δαχτυλίδι τιυ
γάμουαπαγγέλοντας μια προσευχή ndashυπόσχεσηΟ ραβίνος
διαβάζει το γαμήλιο συμβόλαιοπου περιάχει όρους και
δεσμεύσεις για την έγγαμη ζωή και η τελετή ολοκληρώνεται
μα μια συμβολική κίνηση του γαμπούπου σπάζει με το πόδι
του ένα ποτήρισε ανάμνηση της καταστροφής του Ναού του
Σολομώντα και της Ιερουσαλήμ
112ΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Υπήρχαν ποικίλες μορφές οικογένειας σε όλο τον κόσμο οι
οποίες διάφεραν ανάλογα με τον τόπο την εποχή κτλΟ
26
θεσμός της οικογένειας εμφανίστηκε από την προϊστορική
εποχή
Στις πρωτόγονες κοινωνίες διατυπώθηκε η μητριαρχική
οικογένεια δηλαδή η ιδιότητα μέλους ενός κοινωνικού
συνόλου ορίζεται με βάση την καταγωγή από την μητέρα ή
όχι τον πατέρα Τα οικονομικά θέματα καθορίζονται από την
μητέρα Τέλος στον αδελφικό τύπο οικογένειας
διατυπώθηκε στις κοινωνίες των Χετταίων και Χουρριτών
την κυρίαρχη θέση την είχε ο μεγαλύτερος αδερφός Ο
αδελφός αντικαθιστούσε το πατρικό και μητρικό πρότυπο
Στην ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗόπου επικρατούσε ο θεσμός
της μητριαρχικής οικογένειας η γυναίκα είχε τον κυρίαρχο
ρόλο στην οικογένεια όλοι όφειλαν σεβασμόΣημαντικό
είναι επίσης ότι την λάτρευαν ως θεά-μητέρα και την
θεωρούσαν θεά της γονιμότητας μιας και αυτή έφερνε τα
παιδιά στον κόσμο αυτή αναλάμβανε την αγωγή και την
ανατροφή τους και είχε την αποκλειστική μέριμναΗ
περιουσία περνούσε στα χέρια των κοριτσιών καθώς και το
όνομα της μητέρας ήταν αυτό που έπαιρναν τα παιδιά για το
οτιδήποτε θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο για την επιβίωση
τουςΗ εμφάνιση του αρότρου όμως ανέτρεψε τα πάνταEτσι
η εξουσία περνά στα χέρια των ανδρωνΚαταρρίπτεται ο
θεσμός τις μητέρας -θεάς
ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗΗ οικογένεια έχει σπουδαία θέση στη
ζωή των ανθρώπων Ο άντρας ήταν η κεφαλή της
οικογένειας όπως και η γυναίκα κατείχε σημαντική θέση και
εμφανίζονταν στο πλευρό του άντρα με σημαντικά
καθήκοντα
ΠΗΝΕΛΟΠΗ-ΟΔΥΣΣΕΑΣ
27
Στην ισραηλιτική κοινωνία υπήρχαν τρία διαφορετικά είδη
οικογένειας Αρχικά είναι η πατριαρχική(τις αποφάσεις τις
έπαιρνε αποκλειστικά και μόνο ο πατέρας)η μητριαρχική(οι
αποφάσεις λαμβάνονταν από την σύζυγο και μητέρα)και
τέλος η αδερφαίκη εξουσία (εξουσιάζεται η οικογένεια μόνο
από τον μεγαλύτερο αδελφό)Στην αρχαιότερη εποχή το
είδος της οικογένειας στην Παλαιστίνη είναι το πατριαρχικό
έννοια της οικογένειας εκφραζόταν με τον όρο ltltοίκος του
πατρός gtgtο άνδρας ονομαζόταν ltltκύρος της γυναίκας
gtgtκαι είχε απόλυτη εξουσία στα παιδιά του και στις γυναίκες
του
Στην αρχαία Ρώμη τα παιδιά είχαν πολύ μειονεκτική θέση
θεωρούνταν δούλοι και ήταν κτήση του πατέρα ο οποίος
μπορούσε μέχρι και να τα σκοτώσειΟ ίδιος δεν είχε καμία
σχέση με την ανατροφή των παιδιώνΗ μητέρα είχε αναλάβει
πλήρως την ανατροφή τους
Στον Μεσαίωνα η αγωγή των παιδιών ήταν κυρίως έργο των
δασκάλων καθώς και της μητέραςΟ πατέρας δεν είχε καμιά
ανάμειξηΑντιθέτως προσπαθούσε να βρει δουλειά
Στην αναγεννησιακή εποχή επειδή οι συνθήκες ήταν πολύ
ευνοϊκές τα παιδιά είχαν πολύ καλύτερη διαπαιδαγώγηση
από παιδαγωγούς Οι ευκατάστατες οικογένειες γονείς δεν
28
είχαν καμία σχέση με την ανατροφήΟ ρόλος του πατέρα
ήταν η προσπάθεια για εύρεση δουλειάςενώ η μητέρα ήταν
αναγκασμένη να είναι στο σπίτι
Στην Τουρκοκρατία επειδή οι συνθήκες ήταν άθλιεςτα
παιδιά στις οικογένειες δεν είχαν την ανάλογη ανατροφήΟ
πατέρας ήταν μακριά από το σπίτι και η μητέρα δεν ήταν σε
θέση να διαπαιδαγώγησει τα παιδιά Την ευθύνη την είχαν
αναλάβει ενίοτε τα κρυφά σχολειά
29
2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
21Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
Η εστία Μέσα σε κάθε παραδοσιακό σπίτι υπάρχει η εστία Η
εστία δεν αποτελεί απλώς ένα χώρο όπου μαγειρεύουν οι
άνθρωποι και ζεσταίνονται αλλά είναι το σύμβολο της
ενότητας της οικογένειας Δεν είναι άσχετο το έθιμο που
συναντάμε σε περιοχές του βορειοελλαδικού χώρου κατά την
διαίρεση της μεγάλης πολυπυρινικής οικογένειας μεταφέρεται
φωτιά από την εστία του πατρικού σπιτιού στα σπίτια των γιων
Με τον τρόπο αυτό προβάλλεται η συνέχεια της οικογένειας Σε
ορισμένες περιοχές της Ηπείρου όταν η νύφη εισέρχεται στο
σπίτι του πεθερού μια από τις πρώτες ενέργειες της είναι να
προσκυνήσει την εστία
30
Το εικονοστάσι Πιθανή επιβίωση της αρχαίας εστίας
όπου τοποθετούνται οι εικόνες των αγίων της
οικογένειας η των αγίων των οποίων τα ονόματα έχουν
ο αρχηγός και τα μέλη της οικογένειας
31
Τα στέφανα Ισχυρό σύμβολο του γάμου
αρκετές φορές τοποθετούνται σε στεφανοθήκες δίπλα
στο εικονοστάσι για να δείξουν ότι ο γάμος είναι τόσο
ιερός δεσμός όσο και η εκκλησία που τον ευλόγησε ή
όσο οι εικόνες των αγίων που φυλάσσονται στο
εικονοστάσι
o Το φίδι και η νεράιδα του σπιτιού Εκτός από τα σύμβολα που
συνδέονται με τη φωτιά (εστία καντήλι) σε όλη την Ελλάδα υπήρχε
παλιότερα η πίστη σε εν laquoφίδι του σπιτιούraquo το οποίο προστατεύει
την οικογένεια και δεν πρέπει να το πειράξει Πιστεύεται ότι αν
κάποιος πειράξει ή σκοτώσει το φίδι τότε θα πεθάνει ένα μέλος της
οικογένειας Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος το φίδι αυτό είναι
θηλυκό και συνδέεται με μια φανταστική γυναικεία μορφή
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
1
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip1
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip2
ΣΚΟΠΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip4
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΘΕΜΑΤΟΣ-ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΣ
ΜΕ ΑΛΛΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ-ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΑ ΜΑΘΗ-
ΣΙΑΚΑ ΟΦΕΛΗhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip5
ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ -ΠΟΡΟΙ-ΥΛΙΚΑ
ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip6
1ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
1Κοινωνικοποίησηhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip7
11Τι είναι η οικογένειαhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip8
12Ποια είναι τα μέλη τηςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip10
13Μορφές της οικογένειαςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip12
14Kοινωνικοί ρόλοι μέσα στην οικογένειαhelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip14
15Το έργο της οικογένειαςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip15
16Η πορεία της οικογένειαςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip20
17Προστασία της οικογένειαςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip21
18 Χριστιανισμός και οικογένειαhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip22
19Τ0 μυστήριο του γάμουhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip23
110Είδη γάμουhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip23
111 Ο γάμος σε άλλες θρησκείες helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip25
112 Οι οικογένειες στον κόσμοhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 26
2ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
21Παραδοσιακά σύμβολα οικογένειαςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip30
22Έργα τέχνης με θέμα την οικογένειαhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip35
23Το Δημογραφικό πρόβλημα στην Ελλάδαhelliphelliphelliphelliphelliphellip42
24Ενέργεια(ενεργειακήεπάρκεια)helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip42
25 Προστασία του χώρουhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip44
26 Υγεία Διατροφήhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip hellip45
27Τα καλύτερα σνακ στο σπίτιhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip45
3ο ΚΕΦΑΛΑΙO
31Προβιομηχανικήεποχήhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip47
32Βιομηχανικήκοινωνίαhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip49
33Ανεπτυγμένεςκοινωνίεςσήμεραhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip50
34Μορφή της οικογένειας σήμερα
2
οικογένειαςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip51
35Κρίση του θεσμού της οικογένειαςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip53
36Έφηβοι και οικογένειαhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip56
37Τρόποιαντιμετώπισηςhelliphelliphelliphellip 61
Έκθεση αξιολόγησηςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip62
Βιβλιογραφίαhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip63
Παράρτημαhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip64
ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Αrsquo ΟΜΑΔΑΠίκουλας Χρήστος Λιάκος Δημήτρης-
Αλέξανδρος Παλυβός Κωνσταντίνος-Σώζων Ταρνάρα
ΑγγελικήΚυριάκοςΓεώργιος
3
ΒrsquoΟΜΑΔΑ Παπαμιχαήλ Μιχάλης Σπηλιοπούλου
ΗλιάναΛεκουσιώτης ΗλίαςΚώστα Χριστίνα
Γ΄ΟΜΑΔΑ Μαργιάννη ΑικατερίνηΠάνα ΥγκέρταΚότσανη
ΑγγελικήΜέτσι Άννα
4
ΣΚΟΠΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να διερευνηθεί ο
θεσμός της οικογένειας η ανάπτυξη και η προσαρμογή του
σε ποικίλα γεωφυσικά κοινωνικοοικονομικά και ιστορικο-
θρησκευτικά πλαίσια
Τα ερευνητικά πεδία τα οποία επεξεργάστηκαν οι
μαθητές ήταν
Για την Α΄ ομάδα α) ο ορισμός της έννοιας της
οικογένειας ποια είναι τα μέλη της β) ποιες είναι οι μορφές
της γ) πώς γεννήθηκε ο θεσμός της οικογένειας δ) η πορεία
της οικογένειας μέσα στους αιώνες ε) οι λόγοι
νομιμοποίησης της οικογένειας στ) πώς δημιουργήθηκε ο
θεσμός της οικογένεια και από πού προστατεύεται ζ) το
μυστήριο του γάμου στον Χριστιανισμό η) ο γάμος σε άλλες
θρησκείες και θ) τα είδη γάμων και ι)τις οικογένειες σε
διάφορες ιστορικές περιόδους στον κόσμοη οικογένεια στην
Προϊστορίαστην Ρωμαϊκή εποχήστην Αρχαία Ελλάδα στο
Μεσαίωναστην Αναγέννησηστο Βυζάντιοστα χρόνια της
Τουρκοκρατίας
Για την Β΄ομάδαΑΗ οικογένεια στην τέχνη
α)Παραδοσιακά σύμβολα της οικογένειας Β Έργα τέχνης με
θέμα την οικογένεια και Γ Οικογενειακός προϋπολογισμός
α) Δείκτες γεννητικότητας-διαγράμματα β) Το δημογραφικό
πρόβλημα στην Ελλάδα γ)ενέργεια και πηγές της στο σπίτι δ)
κανόνες ασφάλειας και οικογενειακή ζωή ε)υγεία και
διατροφή
Για την Γ΄ομάδα Α Η κρίση της οικογένειας σήμερα α) Η
Βιομηχανική Επανάσταση και οικογένεια β) Οι ανεπτυγμένες
κοινωνίες σήμερα γ) Ποια είναι η μορφή της οικογένειας
σήμερα δ) Κρίση του θεσμού της οικογένειας ε) Αιτίες κρίσης
Β α) Γονείς και έφηβοιΤι συμβαίνει μεταξύ τουςΠροτάσεις
για την αντιμετώπιση και επίλυση των προβλημάτων
5
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ
Το κριτήριο επιλογής του θέματος είναι η άποψη ότι ltltγια
τους περισσότερους ανθρώπους το σπουδαιότερο πράγμα
που γνωρίζουν γενικά σrsquoόλη τους τη ζωήμε την καλή ή με την
κακή ένοιαπαραμένει στενά συνδεδεμένο με τη ζωή στην
οικογένειαgtgtΘα ωφελήσει λοιπόν τους μαθητές να
γνωρίσουν και να εκτιμήσουν την προσφορά της
σrsquoαυτούςΕπίσηςοι δεσμοί των συγκεκριμένων μαθητών με
την οικογένειά τους είναι στενοί λόγω της φυσικής θέσης του
τόπου τους και της κλειστής δομής της κοινωνίας στην οποία
ζουν
ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΣ ΜΕ ΑΛΛΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ
Η ερευνητική εργασία είναι διαθεματική και συσχετίζεται με τα
μαθήματα της ΓλώσσαςτωνΘρησκευτικώντης Κοινωνικής και
Πολιτικής Αγωγήςτης Γεωγραφίαςτης Ιστορίαςτων
Μαθηματικώντων Φυσικών Επιστημώντης Μουσικήςτων
Εικαστικών
ANAMENOMENA MAΘΗΣΙΑΚΑ ΟΦΕΛΗ
Οι μαθητές εργάζονται ομαδικάσυνεισφέρουν στην έρευνα με
πολλλούς εναλλακτικούς τρόπουςπροσεγγίζουν εναργητικά τη
γνώσηΟ κάθε μαθητής έχει την ευχέρεια να είναι χρήσιμος και
πολύτιμοςαξιοποιώντας το δικό του μορφωτικό κεφάλαιοΟ κάθε
μαθητής έχει την ευχέρεια να είναι χρήσιμος και
πολ΄΄υτιμοςαξιοποιώντας το δικό του μορφωτικό καφάλαιοΟι
μαθητές έχουν τη δυνατότητα να συνδέσουν το σχολείο με το
εξωτερικό περιβάλλον(οικογένεια) και να συσχετίσουν τις
δραστηριότητrsquoες τους με τη ζωή έξω από το σχολικό
χώροΠραγματοποιούν χειροπιαστή επιστημονική και κοινωνική
lsquoέρευνα και αναπαριστούν τις βασικές τους γνώσεις και δεξιότητες
με ποικίλους τρόπουςΜπορούν να αξιοποιήσουν και να
εφαρμόσουν βασικές γνώσεις και δεξιότητεςπου ήδη έχουν
κατακτήσει στο σχολείοστη ζωή τους
6
ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Κατάθεση θέματος-ενημέρωση μαθητών
Ανάλυση θέματος σε υποθέματα
Χωρισμός μαθητών σε ομάδες
Καταμερισμός εργασιών σε ομάδες
Παρατήρησηκαταγραφή δεδομένωνσυγκέντρωση υλικού
και πληροφοριών από κάθε ομάδα
Ταξινόμηση και ανάλυση δεδομένων
Εφαρμογές
Παρουσίαση εργασιών κάθε ομάδαςερωτήσεις συ-
ζητήσειςσχόλιακριτική
Συνολική αξιολόγηση θέματοςσυμπεράσματα
Τελικήπαρουσίαση
ΠΟΡΟΙ-ΥΛΙΚΑ-ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ
Χρήση διαδικτύου μέσω φορητού ηλεκτρονικού υπολογιστή-
εκτυπωτή-προτζέκτορα-USB STICK-μελάνια εκτυπωτή-
έντυπο υλικό (εφημερίδες-περιοδικά-βιβλία)φωτοτυπικό
χαρτί-έγχρωμες κόλλεςαυτοκόλλητα
7
1Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
1ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ
Η κοινωνικοποίηση είναι ένας κοινωνιολογικός όρος που
εμφανίζεται στις αρχές του 20ου αιώνα τον Emile Durkeim ο
οποίος σχετίζεται με την διαδικασία μετάδοσης εθίμων κανόνων
και ιδεολογιών Μέσω της κοινωνικοποίησης μεταδίδονται στο
άτομο οι δεξιότητες και οι συνήθειες οι οποίες είναι απαραίτητες
για την συμμετοχή του στην κοινωνία στην οποία ανήκει Η
κοινωνία σχετίζεται από ποικιλία κοινών κανόνων συμπεριφορών
αξιών κινήτρων κοινωνικών ρόλων συμβόλων και γλωσσών Κατrsquo
αυτόν τον τρόπο η κοινωνικοποίηση μπορεί να οριστεί ως laquoτο
μέσο με το οποίο επιταχύνεται η ομαλή ένταξη του ανθρώπου στην
κοινωνίαraquo
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίησηΨυχολογίαΑrsquoτάξης
ΓενΛυκείουσελ155)
8
11 Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η οικογένεια είναι ένας πανάρχαιος βιο-κοινωνικός
δεσμός της ανθρώπινης ιστορίας Εμφανίστηκε αμέσως με
την δημιουργία του πρώτου ανθρώπου κι από τότε μας
ακολουθεί χωρίς ουσιώδεις μεταβολές σrsquo όλα τα στάδια
των πολιτιστικών μας εξελίξεων
Η οικογένεια είναι η φυσική και θεμελιώδης μονάδα της
κοινωνίας και χρειάζεται να προστατεύεται από την κοινωνία και
το κράτος Μπορούμε να χαρακτηρίσουμε την οικογένεια ως τη
βασικότερη και αρχαιότερη κοινωνική ομάδα γιατί απrsquo αυτή
ξεκίνησαν και κατά τον τύπο της δομής της διαμορφώθηκαν όλες
σχεδόν οι σύγχρονες διαρθρωμένες κοινωνικές συνδέσεις Παρά
τη φαινομενική της συλλογικότητα η οικογένεια δεν αποτελεί μια
απρόσωπη ομάδα αλλά κυρίως μια ετερόφυλη ενότητα
προσώπων που με τη τεκνογονία προδίδει στα μέλη της την
ουσιαστική τους συγγένεια Το ζεύγος έχει δυνατότητα να
εξελιχθεί σε αμοιβαία υπέρβαση της ατομικότητας και στην
αμοιβαία εκδήλωση της αγάπης που έχει ως καρπό της τη γέννηση
του παιδιού Με τις προϋποθέσεις αυτές η οικογένεια κατά βάθος
είναι κάτι περισσότερο από κοινωνικό συμβόλαιο ή βιολογική
συνέπεια
9
10
12ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Την οικογένεια αποτελεί ομάδα ανθρώπων που
συνδέονται μεταξύ τους με δεσμά φυσικά (συγγένεια) ή
νομικά (γάμος ή υιοθεσία) και αποτελούν στοιχειώδη
πυρήνα κοινωνικής οργάνωσης Αποτελείται από τους
ανιόντες (συζύγους) και τους κατιόντες πρώτου βαθμού
(τα φυσικά ή θετά παιδιά τους) Τα μέλη της οικογένειας
λειτουργούν με βάση ορισμένους κανόνες συμπεριφοράς και
σχέσεων (ηθικούς οικονομικούς κά) που ανάλογα με την
εποχή και τις νοοτροπίες της θεωρούνται σωστοί θεμιτοί ή
απλώς ανεκτοί Οι κανόνες αυτοί αντικαθρεφτίζουν συνήθως
τη διάταξη τη δομή και τον πολιτισμό του κοινωνικού
συνόλου και θεμελιώνουν τις λεγόμενες γενικές αρχές της
οικογενειακής συμβίωσης (σεβασμός των παιδιών στους
γονείς υποχρέωση των γονιών για διατροφή ανατροφή και
κοινωνικοποίηση των παιδιών αλληλοϋποστήριξη των μελών
της οικογένειας σε περίπτωση ανάγκηςκά)
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
Δημακάκου Κ Ηλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάση Συμβολή
στη διδασκαλία των εκθέσεων σελ92)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και
οικογένεια)
11
12
13 ΜΟΡΦΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Οι απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνικής ζωής καθώς
και ο ρυθμός της συνέβαλε στην δημιουργία διαφόρων
τύπων και μορφών της οικογένειας Η βασικότερη μορφη
οικογένειας είναι η πυρηνική η οποία είναι η πιο
διαδεδομένη και απαρτίζεται από τους γονείς και τα παιδιά
τα κύρια δηλαδή μέλη μιας οικογένειας
Έπειτα ακολουθεί η μονογονεϊκή οικογένεια που
αποτελείται από έναν από τους δύο γονείς και παιδιά
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της κατηγορίας είναι οι
ανύπαντρες γυναίκες με παιδιά
13
Πολυμελής τύπος της οικογένειας
είναι η λεγόμενη πολύτεκνη οικογένεια με παιδιά που
ξεπερνούν τον αριθμό των τριών παιδιών Οι πολύτεκνες
οικογένειες συνηθίζουν να επιδοτούνται από το κράτος
Η επανασυγκροτημένη συνδέεται άμεσα με την
επανασύνδεση των γονέων και την οργάνωση της ίδιας
οικογένειας για δεύτερη φορά
Όταν το πλήρωμα της οικογένειας δεν οριοθετείται
από το πλήθος των παιδιών και το ζευγάριαλλά διερύνεται
με την φιλοξενία ή με την συμβίωση άλλων συγγενικών
μελών ο τύπος αυτής της μορφής οικογένειας ονομάζεται
διευρυμένος ή εκτεταμένος
Τέλοςη πολυπολυτισμική οικογένεια συντίθεται από
14
γονείς με διαφορετική εθνική καταγωγή με παιδιά(Στην
Αμερική ο ένας στους εφτά γάμους είναι πλέον μεταξύ
ατόμων από διαφορετικές φυλές ή εθνικότητα)
14ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΡΟΛΟΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Σε κάθε ομάδα δημιουργείται σταδιακά ένα σύστημα ρόλων το
οποίο ιεραρχεί τα καθήκοντα και τις δραστηριότητες των μελών
Ως παράδειγμα μπορούν να αναφερθούν οι ιεραρχημένοι ρόλοι
των μελών μιας οικογένειας Ο πατέρας η μητέρα και τα παιδιά
ανάλογα με το φύλο τους έχουν καθορισμένους ρόλους που
πολλές φορές είναι διαφορετικοί ανάλογα με τις κοινωνίες και
τους πολιτισμούς Η σύμπνοια και η συνοχή είναι στοιχεία
απαραίτητα στα μέλη μιας ομάδας για την επίτευξη των σκοπών
και των στόχων της Ο ρόλος που χαρακτηρίζει τη δυναμική κάθε
ομάδας είναι ο ρόλος του ηγέτη ή του αρχηγού Όταν λέμε ηγέτης
εννοούμε κάθε άτομο που καθοδηγεί διευθύνει τις
δραστηριότητες των μελών μιας ομάδας Ο ηγέτης στον
οικογενειακό κύκλο ταυτίζεται με τον πατέρα κατά βάση όμως
υπάρχουν και παραδείγματα μητριαρχικής ηγεσίας στο παρελθόν
Πηγές(Ψυχολογία ΑrsquoΛυκείουσελ158
Δημακάκου Ηλία-Κυριαζόπουλου Θανάση
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεωνσελ92)
15
15ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Η οικογένεια είναι αναμφίβολα το πιο ζωντανό κοινωνικό
κύτταρο Είναι ο καθρέφτης ολόκληρος της κοινωνίας είναι η
κοινωνία η ίδια σε μικρογραφία Ο θεσμός της οικογένειας είναι
κατεξοχήν ιερός και χρήσιμος αφού η οικογένεια και η ζωή μέσα
σrsquo αυτήν όταν βέβαια είναι αρμονική προσφέρει αμέτρητα αγαθά
και ωφέλειες στον άνθρωπο Αυτή ευθύνεται για την διαμόρφωση
του ανθρώπινου χαρακτήρα καθώς και για την προσωπική και
κοινωνική προκοπή του κάθε ατόμου ξεχωριστά Μεγάλης
σημασίας είναι σίγουρα η συμβολή της οικογένειας και στην ηθική
διαπαιδαγώγηση του ατόμου Από την οικογένειά τους τα μικρά
παιδιά παίρνουν τις ηθικές αρχές και αξίες τους καλούς τρόπους
συμπεριφοράς την ευγένεια την εντιμότητα και όλα τα
απαραίτητα εφόδια που θα τους συνοδεύουν σrsquo ολόκληρή τους τη
ζωή Με τη μητρική αγάπη και την πατρική συμβουλή το άτομο
μαθαίνει να σέβεται τον συνάνθρωπό του μαθαίνει τι πάει να πει
αγάπη ειλικρίνεια υπακοή ευσέβεια αξιοπρέπεια και πειθαρχία
Συγκεκριμένα κάποιες διαδοχικές αξίες της οικογένειας είναι τα
εξής
α) Κοινωνικοποίηση των παιδιών και ομαλή τοποθέτησή τους στην
κοινωνία κάτι που ισχύει εξ αρχαιοτάτων χρόνων
β) Ύπαρξη στήριξης μεταξύ των μελών της οικογένειας σε
οποιοδήποτε πρόβλημα υπάρξει και σε οποιαδήποτε ανάγκη
βρεθεί κάποιο μέλος
γ) Γίνεται εμπολιτισμοποίηση των νέων μελών με την εκμάθηση
των ηθών και των εθίμων της κοινωνίας που ζουν ώστε να
προσαρμόζονται πιο εύκολα σrsquo αυτή
δ) Κάθε φορά που η κοινωνία αλλάζει πολιτικά πολιτισμικά
οικονομικά αλλάζει και η ταυτότητα της οικογένειας αλλάζουν τα
ιδανικά της αγωγής και ο τρόπος άσκησής της
16
Οι γονείς αποτελούν το κατεξοχήν πρότυπο για τα παιδιά τους γιrsquo
αυτό και πρέπει πάντα να τους δίνουν το καλό παράδειγμα Με την
αρμονική οικογενειακή ζωή οι καλές συνθήκες τα ήθη τα έθιμα
και οι αρετές των γονέων μεταδίδονται στα παιδιά τους Η
οικογένεια είναι αναμφίβολα αυτή που βοηθά στη διαμόρφωση
του χαρακτήρα του ατόμου Δίκαια λοιπόν πολλοί την θεωρούν ως
το πρώτο και καλύτερο σχολείο Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για
την ανάπτυξη των παιδιών το οποίο οφείλει να διεκπεραιώνει η
οικογένεια είναι η κοινωνικοποίηση του παιδιού η ομαλή δηλαδή
ένταξη στην κοινωνία και στους κανόνες της Αυτή την τόσο
σημαντική λειτουργία της οικογένειας δεν την αναλαμβάνει ο ένας
απrsquo τους δύο γονείς αλλά και οι δύο πρέπει να βοηθούν στην
κοινωνική τοποθέτηση του παιδιού τους μιας και οι δύο είναι
συνυπεύθυνοι για ένα τόσο μεγάλο έργο
Τέλος δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε και τα υλικά αγαθά
που προσφέρει τόσο απλόχερα η οικογένεια σε όλα τα μέλη της
Κάτω απrsquo τη στέγη της μπορείς να βρεις τροφή ένδυση ένα χώρο
για να μείνεις καθώς και μια συνεχή οικονομική υποστήριξη Είναι
ολοφάνερο ότι τα αγαθά και οι ωφέλειες που προσφέρει η
οικογενειακή ζωή στο άτομο είναι πολλές και σημαντικές διότι
είναι αποδεδειγμένο ότι μόνο μέσα στη οικογένεια το άτομo
μπορεί να βρει την πραγματική χαρά και ευτυχία
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
Δραστηριότητα
Οι μαθητές συμπλήρωσαν ερωτηματολόγιο με τις εξής
ερωτήσεις
1Κάτι καλό που έκανε η οικογένειά μου για μένα
2Κάτι καλό που έκανα εγώ για την οικογένειά μου
3Αυτά που μας συνδέουν στην οικογένειά μου είναι
4Μια οικογενειακή μας συνήθεια
Τα συμπεράσματα από τις απαντήσεις ήταν ότι υπάρχει
αλληλοϋποστήριξη και βοήθεια ανάμεσα στα μέλη της
οικογένειαςδιάλογοςαγάπη που εκφράζεται με καθημερινές
απλές συνευρέσεις τους
17
18
19
20
16Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας στο χθες και στο σήμερα καθώς και ο
ρόλος της διαφέρει αρκετά Στις πρωτόγονες κοινωνίες οι
λειτουργίες της οικογένειας ήταν η οικονομική και κοινωνική
οργάνωση καθώς και η ρύθμιση της σεξουαλικής ζωής της τότε
εποχής και η ανάγκη για εκπαίδευση των παιδιών(ομόαιμη
οικογένεια)Οι γαμήλιες ομάδες κατατάσσονται ανάλογα με τις
γενιές και όλοι μεταξύ τους είναι σύζυγοι εκτός από τους γονείς και
τα παιδιά
Το δεύτερο προοδευτικό βήμα στην εξέλιξη της μορφής της
οικογένειας είναι ο αποκλεισμός των σχέσεων μεταξύ των φυσικών
αδελφών και η απαγόρευση του γάμου ανάμεσα σε πρώτα
δεύτερα και τρίτα ξαδέλφια
Η εξέλιξη του θεσμού συνεχίζεται με τον ομαδικό γάμο σε
ορισμένα μέρη του κόσμουόπου ο άντρας είχε μια κύρια συζύγο
ανάμεσα στις πολυάριθμες γυναίκες τουκαι αυτός ήταν ο κύριος
άνδρας της ανάμεσα στους άλλουςΑυτό αντικαθίσταται από τη
ζευγαρωτή οικογένεια όπου ένας άνδρας έχει ελευθερία στην
πολυγαμίαενώ η γυναίκα του πιέζεται αυστηρά στο θέμα της
ηθικήςόσο διάστημα συζούν
Τέλοςη μονογαμική οικογένεια είναι ένα από τα σημάδια
αρχής του πολιτισμού και σκοπό έχει τη γέννηση παιδιών με
21
αναμφισβήτητη πατρότητα που είναι απαραίτητη για να
κληρονομήσουν τα αγαθά του πατέρα
Η οικογένεια πλέον έχει αναπτυχθεί και υπάρχουν αρκετά
είδη οικογένειας που βασίζονται στην ισότητα των δύο φύλων Η
στάση των ανθρώπων όμως απέναντι στην οικογένεια έχει αλλάξει
η οικογένεια συστέλλεται όσο ο περίγυρος διευρύνεται
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεων(Friedrich Engels13854-
89)σελ96
17ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας προστατεύεται από παγκόσμιους
γραπτούς νόμους όπως
1Στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα
Στο άρθρο 16 αναφέρονται τα δικαιώματα ενός ζευγαριού
ως προς την ίδρυση της οικογένειας ltltΑπό τη στιγμή που θα
φτάσουν σε ηλικία γάμου ο άντρας και η γυναίκα χωρίς κανένα
περιορισμό εξrsquoαιτίας της φυλής της εθνικότητας ή της θρησκείας
έχουν το δικαίωμα να παντρευτούν και να ιδρύσουν οικογένεια
Και οι δύο έχουν ίσα δικαιώματα ως προς τον γάμο κατά την
διάρκεια του γάμου και κατά την διάλυσή του gtgt
Στο άρθρο 12 αναφέρονται τα δικαιώματα και οι
περιορισμοί που έχουν τα μέλη της οικογένειας
ltltΚανείς δεν επιτρέπεται να υποστεί αυθαίρετες επεμβάσεις
στην ιδιωτική του ζωή την οικογένεια την κατοικία ή την
αλληλογραφία του ούτε προσβολές της τιμής και της υπόληψής
του Καθένας έχει το δικαίωμα να τον προστατεύουν οι νόμοι από
επεμβάσεις και προσβολές αυτού του είδους
22
Στο Σύνταγμα της Ευρώπης στα άρθρα 67 και 69
αναφέρονται τα δικαιώματα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής της
οικογένειας και τα δικαιώματα στο γάμο αντίστοιχα
Στο Σύνταγμα της Ελλάδας αναφέρονται στα κοινωνικά
δικαιώματα το δικαίωμα προστασίας της οικογένειαςτου
γάμουτης μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα
ανθρώπινα δικαιώματα)
Σύνταγμα της Ευρώπης
Σύνταγμα της Ελλάδας
18 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ
Στον χριστιανισμόο γάμος θεωρείται ένα μυστήριο όπου
αγιάζεται με τη χάρη του Αγίου πνεύματος στο όνομα του
Χριστού και τη δόξα της εκκλησίαςΑπο τους πρώτους
χριστιανικούς αιώνες οι Πατέρες της εκκλησίας μας τόνισαν
την σπουδαιότητα του οικογενειακού περιβάλλοντος και
προέβαλαν τη σημασία του για την διαμόρφωση ισχυρών
προσωπικοτήτων έτσι η οικογένεια θεωρείται ως χώρος
πνευματικής συνάντησης των συζύγωνόπου είναι η δυνατή
ενότητα και ο δημιουργικός διάλογοςγια να συμβεί αυτό θα
πρέπει να υπάρχει κατανόηση αγάπη υπομονή και
υποχωρητικότηταΟι δύο διαφορετικές προσωπικότητες
συνδέονται στα πλαίσια της συζυγίας σε μια εκπληκτική
ψυχική ενότητα Αυτό είναι και το θαύμα που συνδέεται με
το μυστήριο του γάμου Το δεύτερο θαύμα συνδέεται με την
τεκνογονία και αποτελεί απαρχή και αφετηρία της
πραγματικής οικογένειας που θα έρθει το γλυκό εκείνο
αγγελούδι για να θρονιαστεί ανάμεσα τους Έτσι η
οικογένεια είναι ο πνευματικός χώρος όπου η χάρη του Θεού
επιτελεί το θαύμα της ενότητας δύο ξένων πριν από λίγο
23
ανθρώπων και το θαύμα της δημιουργίας
19 ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
Είναι το μυστήριο της εκκλησίας στο οποίομέσα από την
ιερολογία ο φυσικός δεσμός που συνδέει τον άνδρα με την
γυναίκα ευλογείται από τον Δημιουργό του ανθρώπου και
υψώνεται στο χώρο της χάριτος και της αληθινής ζωήςΟ
άνδρας και η γυναίκα παντρεύονται ελεύθερα και
ονειρεύονται να συμβιώσουν για ολη τους τη ζωή
ευλογούνται από το Θεό ώστε ο αγώνας της σχέσης τους να
καρποφορίσειΟ Χριστός στο γάμο της Κανά στην Γαλιλαία
πραγματοποίησε το πρώτο θαύμα της δημόσιας παρουσίας
του Έκανε κατά κάποιο τρόπο ένα δώρο στο ζευγάρι αυτό
httpantixiliastikosblogspotcom201007blog-post-
18html
110 ΕΙΔΗ ΓΑΜΟΥ
Υπάρχουν δύο μορφές γάμων Ο θρησκευτικός και ο
πολιτικός Ο πολιτικός από το 1982 που ψηφίστηκε έχει
κερδίσει αρκετό έδαφος έναντι του θρησκευτικού Ωστόσο το
2004 έγιναν 14000 πολιτικοί γάμοι ενώ 27000
θρησκευτικοί γάμοι Οι λόγοι που οδηγούν τα ζευγάρια σε
πολιτικούς γάμους είναι κυρίως οικονομικοί Είναι χαμηλού
κόστους και ο καθένας μπορεί να πάει στο δημαρχείο και
έχει λίγα έξοδα για τον γάμο του Αν το ζευγάρι επιλέξει τον
πολιτικό δεν σημαίνει ότι είναι άθεο
http wwwgamosgamosgrcsblogsgamosarchive2011
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Οι μαθητές πήραν συνέντευξη από τους παππούδες και τις
γιαγιάδες τους σχετικά με την υποδομή της δικής τους
οικογένειαςΤα συμπεράσματα που προέκυψαν ήταν τα εξής
24
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες στην σημερινή εποχή έχουν
τις ηλικίες των 60-65 χρόνων Έχουν παντρευτεί όμως από
την ηλικία των 18-20 και παραμένουν για περίπου 40-45
χρόνια μαζί (πιθανότητες χωρισμού δεν υπήρχαν στα πιο
παλιά χρόνια) Παραμένουν τόσα χρόνια μαζί αποκτούν 4-5
παιδιά ενώ στην σημερινή εποχή οι οικογένειες αποκτούν 1-
2 παιδιά το πολύ Οι παππούδες και οι γιαγιάδες έμεναν
συνήθως στα πατρικά σπίτια των οικογενειών τους από το
γάμο μέχρι το τέλος της ζωής Τα παιδιά τους που ωστόσο
έμεναν μαζί τους φεύγουν από το πατρικό σπίτι όταν
παντρεύονται
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ
1Πόσων χρονών είστεΠόσα παιδιά είχε ως μέλη η
οικογένειά σας
2Πόσων χρόνων ήσαστε όταν παντρευτήκατε
3Πόσα μέλη είχε η οικογένειά σας μετά τη γέννηση των
παιδιών
4Πού μένατε όταν παντρευτήκατε
5Για πόσο χρονικό διάστημα
6Πού μένατε όταν παντρεύτηκε το πρώτο παιδί σας
7Πού έμεινε το πρώτο παιδί μετά τον γάμο του
8Πόσα παιδιά απέκτησε το πρώτο παιδί σας
9Πόσα παιδιά απέκτησε το δεύτερο παιδί σας
10Πού μένουν σήμερα τα παιδιά σας
111Ο ΓΑΜΟΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
Σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίεςαπό τις πιο
πρωτόγονες μέχρι τις πιο εξελιγμένεςο γάμος αποτελεί
πάντα ένα γεγονός σταθμόΗ τελετή του γάμου στη
συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων να περιορίζεται
στο αυστηρό πρωτόκολλο της θρησκείας
25
Στο Ισλάμ ο άνδρας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος της
γυναίκας και επιλέγεται από τους γονείς τηςΤο τελετουργικό
του γάμου είναι πολύ απλόΣτην ουσία δε γίνεται
τελετήαπλά ο ιμάμης διαβάζει μερικές ευχές και οι
μελλόνυμφοιαλλά και οι γονείς τους υπογράφουν τα
επίσημα έγγραφα που τους καθιστούν ζευγάρι στα μάτια του
κράτουςΕrsquoιθισται να υπογράφουν και κάποιοι που δεν έχουν
σχέση με την οικογένειαως μάρτυρες του μυστηρίουκι αυτοί
αποκαλούνται κουμπάροιαν και δεν παίζουν κάποιο ρόλο
στην τελετή
Ο εβραϊκός γάμος έχει κάποια χαρακτηριστικά
που μοιάζουν με τα χριστιανικάΗ τελετή γίνεται στη
συναγωγήΟ ραβίνοςμε τη συνοδεία χορωδίαςόταν υπάρχει
η δυνατότηταυποδέχεται με ύμνους και προσευχές το
ζευγάριτο οποίο οδηγείται κάτω από το σάλι της
προσευχήςΑυτό το κρατούν τέσσερις άνδρες από τις
ισάριθμες γωνίες του ετσι ώστε να σχηματίζει ένα
σκέπαστροτο οποίο συμβολίζει τη μελλοντική του εστία και
την προστασία του ΘεούΟ ραβίνος ευλογεί το κρασίπίνει
πρώτα ο ίδιος και μετά το ζευγάρι με την παρουσία δύο
μαρτύρωνΟ γαμπρός φορά στη νύφη το δαχτυλίδι τιυ
γάμουαπαγγέλοντας μια προσευχή ndashυπόσχεσηΟ ραβίνος
διαβάζει το γαμήλιο συμβόλαιοπου περιάχει όρους και
δεσμεύσεις για την έγγαμη ζωή και η τελετή ολοκληρώνεται
μα μια συμβολική κίνηση του γαμπούπου σπάζει με το πόδι
του ένα ποτήρισε ανάμνηση της καταστροφής του Ναού του
Σολομώντα και της Ιερουσαλήμ
112ΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Υπήρχαν ποικίλες μορφές οικογένειας σε όλο τον κόσμο οι
οποίες διάφεραν ανάλογα με τον τόπο την εποχή κτλΟ
26
θεσμός της οικογένειας εμφανίστηκε από την προϊστορική
εποχή
Στις πρωτόγονες κοινωνίες διατυπώθηκε η μητριαρχική
οικογένεια δηλαδή η ιδιότητα μέλους ενός κοινωνικού
συνόλου ορίζεται με βάση την καταγωγή από την μητέρα ή
όχι τον πατέρα Τα οικονομικά θέματα καθορίζονται από την
μητέρα Τέλος στον αδελφικό τύπο οικογένειας
διατυπώθηκε στις κοινωνίες των Χετταίων και Χουρριτών
την κυρίαρχη θέση την είχε ο μεγαλύτερος αδερφός Ο
αδελφός αντικαθιστούσε το πατρικό και μητρικό πρότυπο
Στην ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗόπου επικρατούσε ο θεσμός
της μητριαρχικής οικογένειας η γυναίκα είχε τον κυρίαρχο
ρόλο στην οικογένεια όλοι όφειλαν σεβασμόΣημαντικό
είναι επίσης ότι την λάτρευαν ως θεά-μητέρα και την
θεωρούσαν θεά της γονιμότητας μιας και αυτή έφερνε τα
παιδιά στον κόσμο αυτή αναλάμβανε την αγωγή και την
ανατροφή τους και είχε την αποκλειστική μέριμναΗ
περιουσία περνούσε στα χέρια των κοριτσιών καθώς και το
όνομα της μητέρας ήταν αυτό που έπαιρναν τα παιδιά για το
οτιδήποτε θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο για την επιβίωση
τουςΗ εμφάνιση του αρότρου όμως ανέτρεψε τα πάνταEτσι
η εξουσία περνά στα χέρια των ανδρωνΚαταρρίπτεται ο
θεσμός τις μητέρας -θεάς
ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗΗ οικογένεια έχει σπουδαία θέση στη
ζωή των ανθρώπων Ο άντρας ήταν η κεφαλή της
οικογένειας όπως και η γυναίκα κατείχε σημαντική θέση και
εμφανίζονταν στο πλευρό του άντρα με σημαντικά
καθήκοντα
ΠΗΝΕΛΟΠΗ-ΟΔΥΣΣΕΑΣ
27
Στην ισραηλιτική κοινωνία υπήρχαν τρία διαφορετικά είδη
οικογένειας Αρχικά είναι η πατριαρχική(τις αποφάσεις τις
έπαιρνε αποκλειστικά και μόνο ο πατέρας)η μητριαρχική(οι
αποφάσεις λαμβάνονταν από την σύζυγο και μητέρα)και
τέλος η αδερφαίκη εξουσία (εξουσιάζεται η οικογένεια μόνο
από τον μεγαλύτερο αδελφό)Στην αρχαιότερη εποχή το
είδος της οικογένειας στην Παλαιστίνη είναι το πατριαρχικό
έννοια της οικογένειας εκφραζόταν με τον όρο ltltοίκος του
πατρός gtgtο άνδρας ονομαζόταν ltltκύρος της γυναίκας
gtgtκαι είχε απόλυτη εξουσία στα παιδιά του και στις γυναίκες
του
Στην αρχαία Ρώμη τα παιδιά είχαν πολύ μειονεκτική θέση
θεωρούνταν δούλοι και ήταν κτήση του πατέρα ο οποίος
μπορούσε μέχρι και να τα σκοτώσειΟ ίδιος δεν είχε καμία
σχέση με την ανατροφή των παιδιώνΗ μητέρα είχε αναλάβει
πλήρως την ανατροφή τους
Στον Μεσαίωνα η αγωγή των παιδιών ήταν κυρίως έργο των
δασκάλων καθώς και της μητέραςΟ πατέρας δεν είχε καμιά
ανάμειξηΑντιθέτως προσπαθούσε να βρει δουλειά
Στην αναγεννησιακή εποχή επειδή οι συνθήκες ήταν πολύ
ευνοϊκές τα παιδιά είχαν πολύ καλύτερη διαπαιδαγώγηση
από παιδαγωγούς Οι ευκατάστατες οικογένειες γονείς δεν
28
είχαν καμία σχέση με την ανατροφήΟ ρόλος του πατέρα
ήταν η προσπάθεια για εύρεση δουλειάςενώ η μητέρα ήταν
αναγκασμένη να είναι στο σπίτι
Στην Τουρκοκρατία επειδή οι συνθήκες ήταν άθλιεςτα
παιδιά στις οικογένειες δεν είχαν την ανάλογη ανατροφήΟ
πατέρας ήταν μακριά από το σπίτι και η μητέρα δεν ήταν σε
θέση να διαπαιδαγώγησει τα παιδιά Την ευθύνη την είχαν
αναλάβει ενίοτε τα κρυφά σχολειά
29
2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
21Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
Η εστία Μέσα σε κάθε παραδοσιακό σπίτι υπάρχει η εστία Η
εστία δεν αποτελεί απλώς ένα χώρο όπου μαγειρεύουν οι
άνθρωποι και ζεσταίνονται αλλά είναι το σύμβολο της
ενότητας της οικογένειας Δεν είναι άσχετο το έθιμο που
συναντάμε σε περιοχές του βορειοελλαδικού χώρου κατά την
διαίρεση της μεγάλης πολυπυρινικής οικογένειας μεταφέρεται
φωτιά από την εστία του πατρικού σπιτιού στα σπίτια των γιων
Με τον τρόπο αυτό προβάλλεται η συνέχεια της οικογένειας Σε
ορισμένες περιοχές της Ηπείρου όταν η νύφη εισέρχεται στο
σπίτι του πεθερού μια από τις πρώτες ενέργειες της είναι να
προσκυνήσει την εστία
30
Το εικονοστάσι Πιθανή επιβίωση της αρχαίας εστίας
όπου τοποθετούνται οι εικόνες των αγίων της
οικογένειας η των αγίων των οποίων τα ονόματα έχουν
ο αρχηγός και τα μέλη της οικογένειας
31
Τα στέφανα Ισχυρό σύμβολο του γάμου
αρκετές φορές τοποθετούνται σε στεφανοθήκες δίπλα
στο εικονοστάσι για να δείξουν ότι ο γάμος είναι τόσο
ιερός δεσμός όσο και η εκκλησία που τον ευλόγησε ή
όσο οι εικόνες των αγίων που φυλάσσονται στο
εικονοστάσι
o Το φίδι και η νεράιδα του σπιτιού Εκτός από τα σύμβολα που
συνδέονται με τη φωτιά (εστία καντήλι) σε όλη την Ελλάδα υπήρχε
παλιότερα η πίστη σε εν laquoφίδι του σπιτιούraquo το οποίο προστατεύει
την οικογένεια και δεν πρέπει να το πειράξει Πιστεύεται ότι αν
κάποιος πειράξει ή σκοτώσει το φίδι τότε θα πεθάνει ένα μέλος της
οικογένειας Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος το φίδι αυτό είναι
θηλυκό και συνδέεται με μια φανταστική γυναικεία μορφή
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
2
οικογένειαςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip51
35Κρίση του θεσμού της οικογένειαςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip53
36Έφηβοι και οικογένειαhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip56
37Τρόποιαντιμετώπισηςhelliphelliphelliphellip 61
Έκθεση αξιολόγησηςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip62
Βιβλιογραφίαhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip63
Παράρτημαhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip64
ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Αrsquo ΟΜΑΔΑΠίκουλας Χρήστος Λιάκος Δημήτρης-
Αλέξανδρος Παλυβός Κωνσταντίνος-Σώζων Ταρνάρα
ΑγγελικήΚυριάκοςΓεώργιος
3
ΒrsquoΟΜΑΔΑ Παπαμιχαήλ Μιχάλης Σπηλιοπούλου
ΗλιάναΛεκουσιώτης ΗλίαςΚώστα Χριστίνα
Γ΄ΟΜΑΔΑ Μαργιάννη ΑικατερίνηΠάνα ΥγκέρταΚότσανη
ΑγγελικήΜέτσι Άννα
4
ΣΚΟΠΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να διερευνηθεί ο
θεσμός της οικογένειας η ανάπτυξη και η προσαρμογή του
σε ποικίλα γεωφυσικά κοινωνικοοικονομικά και ιστορικο-
θρησκευτικά πλαίσια
Τα ερευνητικά πεδία τα οποία επεξεργάστηκαν οι
μαθητές ήταν
Για την Α΄ ομάδα α) ο ορισμός της έννοιας της
οικογένειας ποια είναι τα μέλη της β) ποιες είναι οι μορφές
της γ) πώς γεννήθηκε ο θεσμός της οικογένειας δ) η πορεία
της οικογένειας μέσα στους αιώνες ε) οι λόγοι
νομιμοποίησης της οικογένειας στ) πώς δημιουργήθηκε ο
θεσμός της οικογένεια και από πού προστατεύεται ζ) το
μυστήριο του γάμου στον Χριστιανισμό η) ο γάμος σε άλλες
θρησκείες και θ) τα είδη γάμων και ι)τις οικογένειες σε
διάφορες ιστορικές περιόδους στον κόσμοη οικογένεια στην
Προϊστορίαστην Ρωμαϊκή εποχήστην Αρχαία Ελλάδα στο
Μεσαίωναστην Αναγέννησηστο Βυζάντιοστα χρόνια της
Τουρκοκρατίας
Για την Β΄ομάδαΑΗ οικογένεια στην τέχνη
α)Παραδοσιακά σύμβολα της οικογένειας Β Έργα τέχνης με
θέμα την οικογένεια και Γ Οικογενειακός προϋπολογισμός
α) Δείκτες γεννητικότητας-διαγράμματα β) Το δημογραφικό
πρόβλημα στην Ελλάδα γ)ενέργεια και πηγές της στο σπίτι δ)
κανόνες ασφάλειας και οικογενειακή ζωή ε)υγεία και
διατροφή
Για την Γ΄ομάδα Α Η κρίση της οικογένειας σήμερα α) Η
Βιομηχανική Επανάσταση και οικογένεια β) Οι ανεπτυγμένες
κοινωνίες σήμερα γ) Ποια είναι η μορφή της οικογένειας
σήμερα δ) Κρίση του θεσμού της οικογένειας ε) Αιτίες κρίσης
Β α) Γονείς και έφηβοιΤι συμβαίνει μεταξύ τουςΠροτάσεις
για την αντιμετώπιση και επίλυση των προβλημάτων
5
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ
Το κριτήριο επιλογής του θέματος είναι η άποψη ότι ltltγια
τους περισσότερους ανθρώπους το σπουδαιότερο πράγμα
που γνωρίζουν γενικά σrsquoόλη τους τη ζωήμε την καλή ή με την
κακή ένοιαπαραμένει στενά συνδεδεμένο με τη ζωή στην
οικογένειαgtgtΘα ωφελήσει λοιπόν τους μαθητές να
γνωρίσουν και να εκτιμήσουν την προσφορά της
σrsquoαυτούςΕπίσηςοι δεσμοί των συγκεκριμένων μαθητών με
την οικογένειά τους είναι στενοί λόγω της φυσικής θέσης του
τόπου τους και της κλειστής δομής της κοινωνίας στην οποία
ζουν
ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΣ ΜΕ ΑΛΛΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ
Η ερευνητική εργασία είναι διαθεματική και συσχετίζεται με τα
μαθήματα της ΓλώσσαςτωνΘρησκευτικώντης Κοινωνικής και
Πολιτικής Αγωγήςτης Γεωγραφίαςτης Ιστορίαςτων
Μαθηματικώντων Φυσικών Επιστημώντης Μουσικήςτων
Εικαστικών
ANAMENOMENA MAΘΗΣΙΑΚΑ ΟΦΕΛΗ
Οι μαθητές εργάζονται ομαδικάσυνεισφέρουν στην έρευνα με
πολλλούς εναλλακτικούς τρόπουςπροσεγγίζουν εναργητικά τη
γνώσηΟ κάθε μαθητής έχει την ευχέρεια να είναι χρήσιμος και
πολύτιμοςαξιοποιώντας το δικό του μορφωτικό κεφάλαιοΟ κάθε
μαθητής έχει την ευχέρεια να είναι χρήσιμος και
πολ΄΄υτιμοςαξιοποιώντας το δικό του μορφωτικό καφάλαιοΟι
μαθητές έχουν τη δυνατότητα να συνδέσουν το σχολείο με το
εξωτερικό περιβάλλον(οικογένεια) και να συσχετίσουν τις
δραστηριότητrsquoες τους με τη ζωή έξω από το σχολικό
χώροΠραγματοποιούν χειροπιαστή επιστημονική και κοινωνική
lsquoέρευνα και αναπαριστούν τις βασικές τους γνώσεις και δεξιότητες
με ποικίλους τρόπουςΜπορούν να αξιοποιήσουν και να
εφαρμόσουν βασικές γνώσεις και δεξιότητεςπου ήδη έχουν
κατακτήσει στο σχολείοστη ζωή τους
6
ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Κατάθεση θέματος-ενημέρωση μαθητών
Ανάλυση θέματος σε υποθέματα
Χωρισμός μαθητών σε ομάδες
Καταμερισμός εργασιών σε ομάδες
Παρατήρησηκαταγραφή δεδομένωνσυγκέντρωση υλικού
και πληροφοριών από κάθε ομάδα
Ταξινόμηση και ανάλυση δεδομένων
Εφαρμογές
Παρουσίαση εργασιών κάθε ομάδαςερωτήσεις συ-
ζητήσειςσχόλιακριτική
Συνολική αξιολόγηση θέματοςσυμπεράσματα
Τελικήπαρουσίαση
ΠΟΡΟΙ-ΥΛΙΚΑ-ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ
Χρήση διαδικτύου μέσω φορητού ηλεκτρονικού υπολογιστή-
εκτυπωτή-προτζέκτορα-USB STICK-μελάνια εκτυπωτή-
έντυπο υλικό (εφημερίδες-περιοδικά-βιβλία)φωτοτυπικό
χαρτί-έγχρωμες κόλλεςαυτοκόλλητα
7
1Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
1ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ
Η κοινωνικοποίηση είναι ένας κοινωνιολογικός όρος που
εμφανίζεται στις αρχές του 20ου αιώνα τον Emile Durkeim ο
οποίος σχετίζεται με την διαδικασία μετάδοσης εθίμων κανόνων
και ιδεολογιών Μέσω της κοινωνικοποίησης μεταδίδονται στο
άτομο οι δεξιότητες και οι συνήθειες οι οποίες είναι απαραίτητες
για την συμμετοχή του στην κοινωνία στην οποία ανήκει Η
κοινωνία σχετίζεται από ποικιλία κοινών κανόνων συμπεριφορών
αξιών κινήτρων κοινωνικών ρόλων συμβόλων και γλωσσών Κατrsquo
αυτόν τον τρόπο η κοινωνικοποίηση μπορεί να οριστεί ως laquoτο
μέσο με το οποίο επιταχύνεται η ομαλή ένταξη του ανθρώπου στην
κοινωνίαraquo
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίησηΨυχολογίαΑrsquoτάξης
ΓενΛυκείουσελ155)
8
11 Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η οικογένεια είναι ένας πανάρχαιος βιο-κοινωνικός
δεσμός της ανθρώπινης ιστορίας Εμφανίστηκε αμέσως με
την δημιουργία του πρώτου ανθρώπου κι από τότε μας
ακολουθεί χωρίς ουσιώδεις μεταβολές σrsquo όλα τα στάδια
των πολιτιστικών μας εξελίξεων
Η οικογένεια είναι η φυσική και θεμελιώδης μονάδα της
κοινωνίας και χρειάζεται να προστατεύεται από την κοινωνία και
το κράτος Μπορούμε να χαρακτηρίσουμε την οικογένεια ως τη
βασικότερη και αρχαιότερη κοινωνική ομάδα γιατί απrsquo αυτή
ξεκίνησαν και κατά τον τύπο της δομής της διαμορφώθηκαν όλες
σχεδόν οι σύγχρονες διαρθρωμένες κοινωνικές συνδέσεις Παρά
τη φαινομενική της συλλογικότητα η οικογένεια δεν αποτελεί μια
απρόσωπη ομάδα αλλά κυρίως μια ετερόφυλη ενότητα
προσώπων που με τη τεκνογονία προδίδει στα μέλη της την
ουσιαστική τους συγγένεια Το ζεύγος έχει δυνατότητα να
εξελιχθεί σε αμοιβαία υπέρβαση της ατομικότητας και στην
αμοιβαία εκδήλωση της αγάπης που έχει ως καρπό της τη γέννηση
του παιδιού Με τις προϋποθέσεις αυτές η οικογένεια κατά βάθος
είναι κάτι περισσότερο από κοινωνικό συμβόλαιο ή βιολογική
συνέπεια
9
10
12ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Την οικογένεια αποτελεί ομάδα ανθρώπων που
συνδέονται μεταξύ τους με δεσμά φυσικά (συγγένεια) ή
νομικά (γάμος ή υιοθεσία) και αποτελούν στοιχειώδη
πυρήνα κοινωνικής οργάνωσης Αποτελείται από τους
ανιόντες (συζύγους) και τους κατιόντες πρώτου βαθμού
(τα φυσικά ή θετά παιδιά τους) Τα μέλη της οικογένειας
λειτουργούν με βάση ορισμένους κανόνες συμπεριφοράς και
σχέσεων (ηθικούς οικονομικούς κά) που ανάλογα με την
εποχή και τις νοοτροπίες της θεωρούνται σωστοί θεμιτοί ή
απλώς ανεκτοί Οι κανόνες αυτοί αντικαθρεφτίζουν συνήθως
τη διάταξη τη δομή και τον πολιτισμό του κοινωνικού
συνόλου και θεμελιώνουν τις λεγόμενες γενικές αρχές της
οικογενειακής συμβίωσης (σεβασμός των παιδιών στους
γονείς υποχρέωση των γονιών για διατροφή ανατροφή και
κοινωνικοποίηση των παιδιών αλληλοϋποστήριξη των μελών
της οικογένειας σε περίπτωση ανάγκηςκά)
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
Δημακάκου Κ Ηλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάση Συμβολή
στη διδασκαλία των εκθέσεων σελ92)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και
οικογένεια)
11
12
13 ΜΟΡΦΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Οι απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνικής ζωής καθώς
και ο ρυθμός της συνέβαλε στην δημιουργία διαφόρων
τύπων και μορφών της οικογένειας Η βασικότερη μορφη
οικογένειας είναι η πυρηνική η οποία είναι η πιο
διαδεδομένη και απαρτίζεται από τους γονείς και τα παιδιά
τα κύρια δηλαδή μέλη μιας οικογένειας
Έπειτα ακολουθεί η μονογονεϊκή οικογένεια που
αποτελείται από έναν από τους δύο γονείς και παιδιά
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της κατηγορίας είναι οι
ανύπαντρες γυναίκες με παιδιά
13
Πολυμελής τύπος της οικογένειας
είναι η λεγόμενη πολύτεκνη οικογένεια με παιδιά που
ξεπερνούν τον αριθμό των τριών παιδιών Οι πολύτεκνες
οικογένειες συνηθίζουν να επιδοτούνται από το κράτος
Η επανασυγκροτημένη συνδέεται άμεσα με την
επανασύνδεση των γονέων και την οργάνωση της ίδιας
οικογένειας για δεύτερη φορά
Όταν το πλήρωμα της οικογένειας δεν οριοθετείται
από το πλήθος των παιδιών και το ζευγάριαλλά διερύνεται
με την φιλοξενία ή με την συμβίωση άλλων συγγενικών
μελών ο τύπος αυτής της μορφής οικογένειας ονομάζεται
διευρυμένος ή εκτεταμένος
Τέλοςη πολυπολυτισμική οικογένεια συντίθεται από
14
γονείς με διαφορετική εθνική καταγωγή με παιδιά(Στην
Αμερική ο ένας στους εφτά γάμους είναι πλέον μεταξύ
ατόμων από διαφορετικές φυλές ή εθνικότητα)
14ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΡΟΛΟΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Σε κάθε ομάδα δημιουργείται σταδιακά ένα σύστημα ρόλων το
οποίο ιεραρχεί τα καθήκοντα και τις δραστηριότητες των μελών
Ως παράδειγμα μπορούν να αναφερθούν οι ιεραρχημένοι ρόλοι
των μελών μιας οικογένειας Ο πατέρας η μητέρα και τα παιδιά
ανάλογα με το φύλο τους έχουν καθορισμένους ρόλους που
πολλές φορές είναι διαφορετικοί ανάλογα με τις κοινωνίες και
τους πολιτισμούς Η σύμπνοια και η συνοχή είναι στοιχεία
απαραίτητα στα μέλη μιας ομάδας για την επίτευξη των σκοπών
και των στόχων της Ο ρόλος που χαρακτηρίζει τη δυναμική κάθε
ομάδας είναι ο ρόλος του ηγέτη ή του αρχηγού Όταν λέμε ηγέτης
εννοούμε κάθε άτομο που καθοδηγεί διευθύνει τις
δραστηριότητες των μελών μιας ομάδας Ο ηγέτης στον
οικογενειακό κύκλο ταυτίζεται με τον πατέρα κατά βάση όμως
υπάρχουν και παραδείγματα μητριαρχικής ηγεσίας στο παρελθόν
Πηγές(Ψυχολογία ΑrsquoΛυκείουσελ158
Δημακάκου Ηλία-Κυριαζόπουλου Θανάση
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεωνσελ92)
15
15ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Η οικογένεια είναι αναμφίβολα το πιο ζωντανό κοινωνικό
κύτταρο Είναι ο καθρέφτης ολόκληρος της κοινωνίας είναι η
κοινωνία η ίδια σε μικρογραφία Ο θεσμός της οικογένειας είναι
κατεξοχήν ιερός και χρήσιμος αφού η οικογένεια και η ζωή μέσα
σrsquo αυτήν όταν βέβαια είναι αρμονική προσφέρει αμέτρητα αγαθά
και ωφέλειες στον άνθρωπο Αυτή ευθύνεται για την διαμόρφωση
του ανθρώπινου χαρακτήρα καθώς και για την προσωπική και
κοινωνική προκοπή του κάθε ατόμου ξεχωριστά Μεγάλης
σημασίας είναι σίγουρα η συμβολή της οικογένειας και στην ηθική
διαπαιδαγώγηση του ατόμου Από την οικογένειά τους τα μικρά
παιδιά παίρνουν τις ηθικές αρχές και αξίες τους καλούς τρόπους
συμπεριφοράς την ευγένεια την εντιμότητα και όλα τα
απαραίτητα εφόδια που θα τους συνοδεύουν σrsquo ολόκληρή τους τη
ζωή Με τη μητρική αγάπη και την πατρική συμβουλή το άτομο
μαθαίνει να σέβεται τον συνάνθρωπό του μαθαίνει τι πάει να πει
αγάπη ειλικρίνεια υπακοή ευσέβεια αξιοπρέπεια και πειθαρχία
Συγκεκριμένα κάποιες διαδοχικές αξίες της οικογένειας είναι τα
εξής
α) Κοινωνικοποίηση των παιδιών και ομαλή τοποθέτησή τους στην
κοινωνία κάτι που ισχύει εξ αρχαιοτάτων χρόνων
β) Ύπαρξη στήριξης μεταξύ των μελών της οικογένειας σε
οποιοδήποτε πρόβλημα υπάρξει και σε οποιαδήποτε ανάγκη
βρεθεί κάποιο μέλος
γ) Γίνεται εμπολιτισμοποίηση των νέων μελών με την εκμάθηση
των ηθών και των εθίμων της κοινωνίας που ζουν ώστε να
προσαρμόζονται πιο εύκολα σrsquo αυτή
δ) Κάθε φορά που η κοινωνία αλλάζει πολιτικά πολιτισμικά
οικονομικά αλλάζει και η ταυτότητα της οικογένειας αλλάζουν τα
ιδανικά της αγωγής και ο τρόπος άσκησής της
16
Οι γονείς αποτελούν το κατεξοχήν πρότυπο για τα παιδιά τους γιrsquo
αυτό και πρέπει πάντα να τους δίνουν το καλό παράδειγμα Με την
αρμονική οικογενειακή ζωή οι καλές συνθήκες τα ήθη τα έθιμα
και οι αρετές των γονέων μεταδίδονται στα παιδιά τους Η
οικογένεια είναι αναμφίβολα αυτή που βοηθά στη διαμόρφωση
του χαρακτήρα του ατόμου Δίκαια λοιπόν πολλοί την θεωρούν ως
το πρώτο και καλύτερο σχολείο Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για
την ανάπτυξη των παιδιών το οποίο οφείλει να διεκπεραιώνει η
οικογένεια είναι η κοινωνικοποίηση του παιδιού η ομαλή δηλαδή
ένταξη στην κοινωνία και στους κανόνες της Αυτή την τόσο
σημαντική λειτουργία της οικογένειας δεν την αναλαμβάνει ο ένας
απrsquo τους δύο γονείς αλλά και οι δύο πρέπει να βοηθούν στην
κοινωνική τοποθέτηση του παιδιού τους μιας και οι δύο είναι
συνυπεύθυνοι για ένα τόσο μεγάλο έργο
Τέλος δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε και τα υλικά αγαθά
που προσφέρει τόσο απλόχερα η οικογένεια σε όλα τα μέλη της
Κάτω απrsquo τη στέγη της μπορείς να βρεις τροφή ένδυση ένα χώρο
για να μείνεις καθώς και μια συνεχή οικονομική υποστήριξη Είναι
ολοφάνερο ότι τα αγαθά και οι ωφέλειες που προσφέρει η
οικογενειακή ζωή στο άτομο είναι πολλές και σημαντικές διότι
είναι αποδεδειγμένο ότι μόνο μέσα στη οικογένεια το άτομo
μπορεί να βρει την πραγματική χαρά και ευτυχία
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
Δραστηριότητα
Οι μαθητές συμπλήρωσαν ερωτηματολόγιο με τις εξής
ερωτήσεις
1Κάτι καλό που έκανε η οικογένειά μου για μένα
2Κάτι καλό που έκανα εγώ για την οικογένειά μου
3Αυτά που μας συνδέουν στην οικογένειά μου είναι
4Μια οικογενειακή μας συνήθεια
Τα συμπεράσματα από τις απαντήσεις ήταν ότι υπάρχει
αλληλοϋποστήριξη και βοήθεια ανάμεσα στα μέλη της
οικογένειαςδιάλογοςαγάπη που εκφράζεται με καθημερινές
απλές συνευρέσεις τους
17
18
19
20
16Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας στο χθες και στο σήμερα καθώς και ο
ρόλος της διαφέρει αρκετά Στις πρωτόγονες κοινωνίες οι
λειτουργίες της οικογένειας ήταν η οικονομική και κοινωνική
οργάνωση καθώς και η ρύθμιση της σεξουαλικής ζωής της τότε
εποχής και η ανάγκη για εκπαίδευση των παιδιών(ομόαιμη
οικογένεια)Οι γαμήλιες ομάδες κατατάσσονται ανάλογα με τις
γενιές και όλοι μεταξύ τους είναι σύζυγοι εκτός από τους γονείς και
τα παιδιά
Το δεύτερο προοδευτικό βήμα στην εξέλιξη της μορφής της
οικογένειας είναι ο αποκλεισμός των σχέσεων μεταξύ των φυσικών
αδελφών και η απαγόρευση του γάμου ανάμεσα σε πρώτα
δεύτερα και τρίτα ξαδέλφια
Η εξέλιξη του θεσμού συνεχίζεται με τον ομαδικό γάμο σε
ορισμένα μέρη του κόσμουόπου ο άντρας είχε μια κύρια συζύγο
ανάμεσα στις πολυάριθμες γυναίκες τουκαι αυτός ήταν ο κύριος
άνδρας της ανάμεσα στους άλλουςΑυτό αντικαθίσταται από τη
ζευγαρωτή οικογένεια όπου ένας άνδρας έχει ελευθερία στην
πολυγαμίαενώ η γυναίκα του πιέζεται αυστηρά στο θέμα της
ηθικήςόσο διάστημα συζούν
Τέλοςη μονογαμική οικογένεια είναι ένα από τα σημάδια
αρχής του πολιτισμού και σκοπό έχει τη γέννηση παιδιών με
21
αναμφισβήτητη πατρότητα που είναι απαραίτητη για να
κληρονομήσουν τα αγαθά του πατέρα
Η οικογένεια πλέον έχει αναπτυχθεί και υπάρχουν αρκετά
είδη οικογένειας που βασίζονται στην ισότητα των δύο φύλων Η
στάση των ανθρώπων όμως απέναντι στην οικογένεια έχει αλλάξει
η οικογένεια συστέλλεται όσο ο περίγυρος διευρύνεται
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεων(Friedrich Engels13854-
89)σελ96
17ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας προστατεύεται από παγκόσμιους
γραπτούς νόμους όπως
1Στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα
Στο άρθρο 16 αναφέρονται τα δικαιώματα ενός ζευγαριού
ως προς την ίδρυση της οικογένειας ltltΑπό τη στιγμή που θα
φτάσουν σε ηλικία γάμου ο άντρας και η γυναίκα χωρίς κανένα
περιορισμό εξrsquoαιτίας της φυλής της εθνικότητας ή της θρησκείας
έχουν το δικαίωμα να παντρευτούν και να ιδρύσουν οικογένεια
Και οι δύο έχουν ίσα δικαιώματα ως προς τον γάμο κατά την
διάρκεια του γάμου και κατά την διάλυσή του gtgt
Στο άρθρο 12 αναφέρονται τα δικαιώματα και οι
περιορισμοί που έχουν τα μέλη της οικογένειας
ltltΚανείς δεν επιτρέπεται να υποστεί αυθαίρετες επεμβάσεις
στην ιδιωτική του ζωή την οικογένεια την κατοικία ή την
αλληλογραφία του ούτε προσβολές της τιμής και της υπόληψής
του Καθένας έχει το δικαίωμα να τον προστατεύουν οι νόμοι από
επεμβάσεις και προσβολές αυτού του είδους
22
Στο Σύνταγμα της Ευρώπης στα άρθρα 67 και 69
αναφέρονται τα δικαιώματα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής της
οικογένειας και τα δικαιώματα στο γάμο αντίστοιχα
Στο Σύνταγμα της Ελλάδας αναφέρονται στα κοινωνικά
δικαιώματα το δικαίωμα προστασίας της οικογένειαςτου
γάμουτης μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα
ανθρώπινα δικαιώματα)
Σύνταγμα της Ευρώπης
Σύνταγμα της Ελλάδας
18 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ
Στον χριστιανισμόο γάμος θεωρείται ένα μυστήριο όπου
αγιάζεται με τη χάρη του Αγίου πνεύματος στο όνομα του
Χριστού και τη δόξα της εκκλησίαςΑπο τους πρώτους
χριστιανικούς αιώνες οι Πατέρες της εκκλησίας μας τόνισαν
την σπουδαιότητα του οικογενειακού περιβάλλοντος και
προέβαλαν τη σημασία του για την διαμόρφωση ισχυρών
προσωπικοτήτων έτσι η οικογένεια θεωρείται ως χώρος
πνευματικής συνάντησης των συζύγωνόπου είναι η δυνατή
ενότητα και ο δημιουργικός διάλογοςγια να συμβεί αυτό θα
πρέπει να υπάρχει κατανόηση αγάπη υπομονή και
υποχωρητικότηταΟι δύο διαφορετικές προσωπικότητες
συνδέονται στα πλαίσια της συζυγίας σε μια εκπληκτική
ψυχική ενότητα Αυτό είναι και το θαύμα που συνδέεται με
το μυστήριο του γάμου Το δεύτερο θαύμα συνδέεται με την
τεκνογονία και αποτελεί απαρχή και αφετηρία της
πραγματικής οικογένειας που θα έρθει το γλυκό εκείνο
αγγελούδι για να θρονιαστεί ανάμεσα τους Έτσι η
οικογένεια είναι ο πνευματικός χώρος όπου η χάρη του Θεού
επιτελεί το θαύμα της ενότητας δύο ξένων πριν από λίγο
23
ανθρώπων και το θαύμα της δημιουργίας
19 ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
Είναι το μυστήριο της εκκλησίας στο οποίομέσα από την
ιερολογία ο φυσικός δεσμός που συνδέει τον άνδρα με την
γυναίκα ευλογείται από τον Δημιουργό του ανθρώπου και
υψώνεται στο χώρο της χάριτος και της αληθινής ζωήςΟ
άνδρας και η γυναίκα παντρεύονται ελεύθερα και
ονειρεύονται να συμβιώσουν για ολη τους τη ζωή
ευλογούνται από το Θεό ώστε ο αγώνας της σχέσης τους να
καρποφορίσειΟ Χριστός στο γάμο της Κανά στην Γαλιλαία
πραγματοποίησε το πρώτο θαύμα της δημόσιας παρουσίας
του Έκανε κατά κάποιο τρόπο ένα δώρο στο ζευγάρι αυτό
httpantixiliastikosblogspotcom201007blog-post-
18html
110 ΕΙΔΗ ΓΑΜΟΥ
Υπάρχουν δύο μορφές γάμων Ο θρησκευτικός και ο
πολιτικός Ο πολιτικός από το 1982 που ψηφίστηκε έχει
κερδίσει αρκετό έδαφος έναντι του θρησκευτικού Ωστόσο το
2004 έγιναν 14000 πολιτικοί γάμοι ενώ 27000
θρησκευτικοί γάμοι Οι λόγοι που οδηγούν τα ζευγάρια σε
πολιτικούς γάμους είναι κυρίως οικονομικοί Είναι χαμηλού
κόστους και ο καθένας μπορεί να πάει στο δημαρχείο και
έχει λίγα έξοδα για τον γάμο του Αν το ζευγάρι επιλέξει τον
πολιτικό δεν σημαίνει ότι είναι άθεο
http wwwgamosgamosgrcsblogsgamosarchive2011
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Οι μαθητές πήραν συνέντευξη από τους παππούδες και τις
γιαγιάδες τους σχετικά με την υποδομή της δικής τους
οικογένειαςΤα συμπεράσματα που προέκυψαν ήταν τα εξής
24
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες στην σημερινή εποχή έχουν
τις ηλικίες των 60-65 χρόνων Έχουν παντρευτεί όμως από
την ηλικία των 18-20 και παραμένουν για περίπου 40-45
χρόνια μαζί (πιθανότητες χωρισμού δεν υπήρχαν στα πιο
παλιά χρόνια) Παραμένουν τόσα χρόνια μαζί αποκτούν 4-5
παιδιά ενώ στην σημερινή εποχή οι οικογένειες αποκτούν 1-
2 παιδιά το πολύ Οι παππούδες και οι γιαγιάδες έμεναν
συνήθως στα πατρικά σπίτια των οικογενειών τους από το
γάμο μέχρι το τέλος της ζωής Τα παιδιά τους που ωστόσο
έμεναν μαζί τους φεύγουν από το πατρικό σπίτι όταν
παντρεύονται
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ
1Πόσων χρονών είστεΠόσα παιδιά είχε ως μέλη η
οικογένειά σας
2Πόσων χρόνων ήσαστε όταν παντρευτήκατε
3Πόσα μέλη είχε η οικογένειά σας μετά τη γέννηση των
παιδιών
4Πού μένατε όταν παντρευτήκατε
5Για πόσο χρονικό διάστημα
6Πού μένατε όταν παντρεύτηκε το πρώτο παιδί σας
7Πού έμεινε το πρώτο παιδί μετά τον γάμο του
8Πόσα παιδιά απέκτησε το πρώτο παιδί σας
9Πόσα παιδιά απέκτησε το δεύτερο παιδί σας
10Πού μένουν σήμερα τα παιδιά σας
111Ο ΓΑΜΟΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
Σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίεςαπό τις πιο
πρωτόγονες μέχρι τις πιο εξελιγμένεςο γάμος αποτελεί
πάντα ένα γεγονός σταθμόΗ τελετή του γάμου στη
συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων να περιορίζεται
στο αυστηρό πρωτόκολλο της θρησκείας
25
Στο Ισλάμ ο άνδρας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος της
γυναίκας και επιλέγεται από τους γονείς τηςΤο τελετουργικό
του γάμου είναι πολύ απλόΣτην ουσία δε γίνεται
τελετήαπλά ο ιμάμης διαβάζει μερικές ευχές και οι
μελλόνυμφοιαλλά και οι γονείς τους υπογράφουν τα
επίσημα έγγραφα που τους καθιστούν ζευγάρι στα μάτια του
κράτουςΕrsquoιθισται να υπογράφουν και κάποιοι που δεν έχουν
σχέση με την οικογένειαως μάρτυρες του μυστηρίουκι αυτοί
αποκαλούνται κουμπάροιαν και δεν παίζουν κάποιο ρόλο
στην τελετή
Ο εβραϊκός γάμος έχει κάποια χαρακτηριστικά
που μοιάζουν με τα χριστιανικάΗ τελετή γίνεται στη
συναγωγήΟ ραβίνοςμε τη συνοδεία χορωδίαςόταν υπάρχει
η δυνατότηταυποδέχεται με ύμνους και προσευχές το
ζευγάριτο οποίο οδηγείται κάτω από το σάλι της
προσευχήςΑυτό το κρατούν τέσσερις άνδρες από τις
ισάριθμες γωνίες του ετσι ώστε να σχηματίζει ένα
σκέπαστροτο οποίο συμβολίζει τη μελλοντική του εστία και
την προστασία του ΘεούΟ ραβίνος ευλογεί το κρασίπίνει
πρώτα ο ίδιος και μετά το ζευγάρι με την παρουσία δύο
μαρτύρωνΟ γαμπρός φορά στη νύφη το δαχτυλίδι τιυ
γάμουαπαγγέλοντας μια προσευχή ndashυπόσχεσηΟ ραβίνος
διαβάζει το γαμήλιο συμβόλαιοπου περιάχει όρους και
δεσμεύσεις για την έγγαμη ζωή και η τελετή ολοκληρώνεται
μα μια συμβολική κίνηση του γαμπούπου σπάζει με το πόδι
του ένα ποτήρισε ανάμνηση της καταστροφής του Ναού του
Σολομώντα και της Ιερουσαλήμ
112ΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Υπήρχαν ποικίλες μορφές οικογένειας σε όλο τον κόσμο οι
οποίες διάφεραν ανάλογα με τον τόπο την εποχή κτλΟ
26
θεσμός της οικογένειας εμφανίστηκε από την προϊστορική
εποχή
Στις πρωτόγονες κοινωνίες διατυπώθηκε η μητριαρχική
οικογένεια δηλαδή η ιδιότητα μέλους ενός κοινωνικού
συνόλου ορίζεται με βάση την καταγωγή από την μητέρα ή
όχι τον πατέρα Τα οικονομικά θέματα καθορίζονται από την
μητέρα Τέλος στον αδελφικό τύπο οικογένειας
διατυπώθηκε στις κοινωνίες των Χετταίων και Χουρριτών
την κυρίαρχη θέση την είχε ο μεγαλύτερος αδερφός Ο
αδελφός αντικαθιστούσε το πατρικό και μητρικό πρότυπο
Στην ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗόπου επικρατούσε ο θεσμός
της μητριαρχικής οικογένειας η γυναίκα είχε τον κυρίαρχο
ρόλο στην οικογένεια όλοι όφειλαν σεβασμόΣημαντικό
είναι επίσης ότι την λάτρευαν ως θεά-μητέρα και την
θεωρούσαν θεά της γονιμότητας μιας και αυτή έφερνε τα
παιδιά στον κόσμο αυτή αναλάμβανε την αγωγή και την
ανατροφή τους και είχε την αποκλειστική μέριμναΗ
περιουσία περνούσε στα χέρια των κοριτσιών καθώς και το
όνομα της μητέρας ήταν αυτό που έπαιρναν τα παιδιά για το
οτιδήποτε θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο για την επιβίωση
τουςΗ εμφάνιση του αρότρου όμως ανέτρεψε τα πάνταEτσι
η εξουσία περνά στα χέρια των ανδρωνΚαταρρίπτεται ο
θεσμός τις μητέρας -θεάς
ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗΗ οικογένεια έχει σπουδαία θέση στη
ζωή των ανθρώπων Ο άντρας ήταν η κεφαλή της
οικογένειας όπως και η γυναίκα κατείχε σημαντική θέση και
εμφανίζονταν στο πλευρό του άντρα με σημαντικά
καθήκοντα
ΠΗΝΕΛΟΠΗ-ΟΔΥΣΣΕΑΣ
27
Στην ισραηλιτική κοινωνία υπήρχαν τρία διαφορετικά είδη
οικογένειας Αρχικά είναι η πατριαρχική(τις αποφάσεις τις
έπαιρνε αποκλειστικά και μόνο ο πατέρας)η μητριαρχική(οι
αποφάσεις λαμβάνονταν από την σύζυγο και μητέρα)και
τέλος η αδερφαίκη εξουσία (εξουσιάζεται η οικογένεια μόνο
από τον μεγαλύτερο αδελφό)Στην αρχαιότερη εποχή το
είδος της οικογένειας στην Παλαιστίνη είναι το πατριαρχικό
έννοια της οικογένειας εκφραζόταν με τον όρο ltltοίκος του
πατρός gtgtο άνδρας ονομαζόταν ltltκύρος της γυναίκας
gtgtκαι είχε απόλυτη εξουσία στα παιδιά του και στις γυναίκες
του
Στην αρχαία Ρώμη τα παιδιά είχαν πολύ μειονεκτική θέση
θεωρούνταν δούλοι και ήταν κτήση του πατέρα ο οποίος
μπορούσε μέχρι και να τα σκοτώσειΟ ίδιος δεν είχε καμία
σχέση με την ανατροφή των παιδιώνΗ μητέρα είχε αναλάβει
πλήρως την ανατροφή τους
Στον Μεσαίωνα η αγωγή των παιδιών ήταν κυρίως έργο των
δασκάλων καθώς και της μητέραςΟ πατέρας δεν είχε καμιά
ανάμειξηΑντιθέτως προσπαθούσε να βρει δουλειά
Στην αναγεννησιακή εποχή επειδή οι συνθήκες ήταν πολύ
ευνοϊκές τα παιδιά είχαν πολύ καλύτερη διαπαιδαγώγηση
από παιδαγωγούς Οι ευκατάστατες οικογένειες γονείς δεν
28
είχαν καμία σχέση με την ανατροφήΟ ρόλος του πατέρα
ήταν η προσπάθεια για εύρεση δουλειάςενώ η μητέρα ήταν
αναγκασμένη να είναι στο σπίτι
Στην Τουρκοκρατία επειδή οι συνθήκες ήταν άθλιεςτα
παιδιά στις οικογένειες δεν είχαν την ανάλογη ανατροφήΟ
πατέρας ήταν μακριά από το σπίτι και η μητέρα δεν ήταν σε
θέση να διαπαιδαγώγησει τα παιδιά Την ευθύνη την είχαν
αναλάβει ενίοτε τα κρυφά σχολειά
29
2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
21Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
Η εστία Μέσα σε κάθε παραδοσιακό σπίτι υπάρχει η εστία Η
εστία δεν αποτελεί απλώς ένα χώρο όπου μαγειρεύουν οι
άνθρωποι και ζεσταίνονται αλλά είναι το σύμβολο της
ενότητας της οικογένειας Δεν είναι άσχετο το έθιμο που
συναντάμε σε περιοχές του βορειοελλαδικού χώρου κατά την
διαίρεση της μεγάλης πολυπυρινικής οικογένειας μεταφέρεται
φωτιά από την εστία του πατρικού σπιτιού στα σπίτια των γιων
Με τον τρόπο αυτό προβάλλεται η συνέχεια της οικογένειας Σε
ορισμένες περιοχές της Ηπείρου όταν η νύφη εισέρχεται στο
σπίτι του πεθερού μια από τις πρώτες ενέργειες της είναι να
προσκυνήσει την εστία
30
Το εικονοστάσι Πιθανή επιβίωση της αρχαίας εστίας
όπου τοποθετούνται οι εικόνες των αγίων της
οικογένειας η των αγίων των οποίων τα ονόματα έχουν
ο αρχηγός και τα μέλη της οικογένειας
31
Τα στέφανα Ισχυρό σύμβολο του γάμου
αρκετές φορές τοποθετούνται σε στεφανοθήκες δίπλα
στο εικονοστάσι για να δείξουν ότι ο γάμος είναι τόσο
ιερός δεσμός όσο και η εκκλησία που τον ευλόγησε ή
όσο οι εικόνες των αγίων που φυλάσσονται στο
εικονοστάσι
o Το φίδι και η νεράιδα του σπιτιού Εκτός από τα σύμβολα που
συνδέονται με τη φωτιά (εστία καντήλι) σε όλη την Ελλάδα υπήρχε
παλιότερα η πίστη σε εν laquoφίδι του σπιτιούraquo το οποίο προστατεύει
την οικογένεια και δεν πρέπει να το πειράξει Πιστεύεται ότι αν
κάποιος πειράξει ή σκοτώσει το φίδι τότε θα πεθάνει ένα μέλος της
οικογένειας Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος το φίδι αυτό είναι
θηλυκό και συνδέεται με μια φανταστική γυναικεία μορφή
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
3
ΒrsquoΟΜΑΔΑ Παπαμιχαήλ Μιχάλης Σπηλιοπούλου
ΗλιάναΛεκουσιώτης ΗλίαςΚώστα Χριστίνα
Γ΄ΟΜΑΔΑ Μαργιάννη ΑικατερίνηΠάνα ΥγκέρταΚότσανη
ΑγγελικήΜέτσι Άννα
4
ΣΚΟΠΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να διερευνηθεί ο
θεσμός της οικογένειας η ανάπτυξη και η προσαρμογή του
σε ποικίλα γεωφυσικά κοινωνικοοικονομικά και ιστορικο-
θρησκευτικά πλαίσια
Τα ερευνητικά πεδία τα οποία επεξεργάστηκαν οι
μαθητές ήταν
Για την Α΄ ομάδα α) ο ορισμός της έννοιας της
οικογένειας ποια είναι τα μέλη της β) ποιες είναι οι μορφές
της γ) πώς γεννήθηκε ο θεσμός της οικογένειας δ) η πορεία
της οικογένειας μέσα στους αιώνες ε) οι λόγοι
νομιμοποίησης της οικογένειας στ) πώς δημιουργήθηκε ο
θεσμός της οικογένεια και από πού προστατεύεται ζ) το
μυστήριο του γάμου στον Χριστιανισμό η) ο γάμος σε άλλες
θρησκείες και θ) τα είδη γάμων και ι)τις οικογένειες σε
διάφορες ιστορικές περιόδους στον κόσμοη οικογένεια στην
Προϊστορίαστην Ρωμαϊκή εποχήστην Αρχαία Ελλάδα στο
Μεσαίωναστην Αναγέννησηστο Βυζάντιοστα χρόνια της
Τουρκοκρατίας
Για την Β΄ομάδαΑΗ οικογένεια στην τέχνη
α)Παραδοσιακά σύμβολα της οικογένειας Β Έργα τέχνης με
θέμα την οικογένεια και Γ Οικογενειακός προϋπολογισμός
α) Δείκτες γεννητικότητας-διαγράμματα β) Το δημογραφικό
πρόβλημα στην Ελλάδα γ)ενέργεια και πηγές της στο σπίτι δ)
κανόνες ασφάλειας και οικογενειακή ζωή ε)υγεία και
διατροφή
Για την Γ΄ομάδα Α Η κρίση της οικογένειας σήμερα α) Η
Βιομηχανική Επανάσταση και οικογένεια β) Οι ανεπτυγμένες
κοινωνίες σήμερα γ) Ποια είναι η μορφή της οικογένειας
σήμερα δ) Κρίση του θεσμού της οικογένειας ε) Αιτίες κρίσης
Β α) Γονείς και έφηβοιΤι συμβαίνει μεταξύ τουςΠροτάσεις
για την αντιμετώπιση και επίλυση των προβλημάτων
5
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ
Το κριτήριο επιλογής του θέματος είναι η άποψη ότι ltltγια
τους περισσότερους ανθρώπους το σπουδαιότερο πράγμα
που γνωρίζουν γενικά σrsquoόλη τους τη ζωήμε την καλή ή με την
κακή ένοιαπαραμένει στενά συνδεδεμένο με τη ζωή στην
οικογένειαgtgtΘα ωφελήσει λοιπόν τους μαθητές να
γνωρίσουν και να εκτιμήσουν την προσφορά της
σrsquoαυτούςΕπίσηςοι δεσμοί των συγκεκριμένων μαθητών με
την οικογένειά τους είναι στενοί λόγω της φυσικής θέσης του
τόπου τους και της κλειστής δομής της κοινωνίας στην οποία
ζουν
ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΣ ΜΕ ΑΛΛΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ
Η ερευνητική εργασία είναι διαθεματική και συσχετίζεται με τα
μαθήματα της ΓλώσσαςτωνΘρησκευτικώντης Κοινωνικής και
Πολιτικής Αγωγήςτης Γεωγραφίαςτης Ιστορίαςτων
Μαθηματικώντων Φυσικών Επιστημώντης Μουσικήςτων
Εικαστικών
ANAMENOMENA MAΘΗΣΙΑΚΑ ΟΦΕΛΗ
Οι μαθητές εργάζονται ομαδικάσυνεισφέρουν στην έρευνα με
πολλλούς εναλλακτικούς τρόπουςπροσεγγίζουν εναργητικά τη
γνώσηΟ κάθε μαθητής έχει την ευχέρεια να είναι χρήσιμος και
πολύτιμοςαξιοποιώντας το δικό του μορφωτικό κεφάλαιοΟ κάθε
μαθητής έχει την ευχέρεια να είναι χρήσιμος και
πολ΄΄υτιμοςαξιοποιώντας το δικό του μορφωτικό καφάλαιοΟι
μαθητές έχουν τη δυνατότητα να συνδέσουν το σχολείο με το
εξωτερικό περιβάλλον(οικογένεια) και να συσχετίσουν τις
δραστηριότητrsquoες τους με τη ζωή έξω από το σχολικό
χώροΠραγματοποιούν χειροπιαστή επιστημονική και κοινωνική
lsquoέρευνα και αναπαριστούν τις βασικές τους γνώσεις και δεξιότητες
με ποικίλους τρόπουςΜπορούν να αξιοποιήσουν και να
εφαρμόσουν βασικές γνώσεις και δεξιότητεςπου ήδη έχουν
κατακτήσει στο σχολείοστη ζωή τους
6
ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Κατάθεση θέματος-ενημέρωση μαθητών
Ανάλυση θέματος σε υποθέματα
Χωρισμός μαθητών σε ομάδες
Καταμερισμός εργασιών σε ομάδες
Παρατήρησηκαταγραφή δεδομένωνσυγκέντρωση υλικού
και πληροφοριών από κάθε ομάδα
Ταξινόμηση και ανάλυση δεδομένων
Εφαρμογές
Παρουσίαση εργασιών κάθε ομάδαςερωτήσεις συ-
ζητήσειςσχόλιακριτική
Συνολική αξιολόγηση θέματοςσυμπεράσματα
Τελικήπαρουσίαση
ΠΟΡΟΙ-ΥΛΙΚΑ-ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ
Χρήση διαδικτύου μέσω φορητού ηλεκτρονικού υπολογιστή-
εκτυπωτή-προτζέκτορα-USB STICK-μελάνια εκτυπωτή-
έντυπο υλικό (εφημερίδες-περιοδικά-βιβλία)φωτοτυπικό
χαρτί-έγχρωμες κόλλεςαυτοκόλλητα
7
1Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
1ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ
Η κοινωνικοποίηση είναι ένας κοινωνιολογικός όρος που
εμφανίζεται στις αρχές του 20ου αιώνα τον Emile Durkeim ο
οποίος σχετίζεται με την διαδικασία μετάδοσης εθίμων κανόνων
και ιδεολογιών Μέσω της κοινωνικοποίησης μεταδίδονται στο
άτομο οι δεξιότητες και οι συνήθειες οι οποίες είναι απαραίτητες
για την συμμετοχή του στην κοινωνία στην οποία ανήκει Η
κοινωνία σχετίζεται από ποικιλία κοινών κανόνων συμπεριφορών
αξιών κινήτρων κοινωνικών ρόλων συμβόλων και γλωσσών Κατrsquo
αυτόν τον τρόπο η κοινωνικοποίηση μπορεί να οριστεί ως laquoτο
μέσο με το οποίο επιταχύνεται η ομαλή ένταξη του ανθρώπου στην
κοινωνίαraquo
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίησηΨυχολογίαΑrsquoτάξης
ΓενΛυκείουσελ155)
8
11 Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η οικογένεια είναι ένας πανάρχαιος βιο-κοινωνικός
δεσμός της ανθρώπινης ιστορίας Εμφανίστηκε αμέσως με
την δημιουργία του πρώτου ανθρώπου κι από τότε μας
ακολουθεί χωρίς ουσιώδεις μεταβολές σrsquo όλα τα στάδια
των πολιτιστικών μας εξελίξεων
Η οικογένεια είναι η φυσική και θεμελιώδης μονάδα της
κοινωνίας και χρειάζεται να προστατεύεται από την κοινωνία και
το κράτος Μπορούμε να χαρακτηρίσουμε την οικογένεια ως τη
βασικότερη και αρχαιότερη κοινωνική ομάδα γιατί απrsquo αυτή
ξεκίνησαν και κατά τον τύπο της δομής της διαμορφώθηκαν όλες
σχεδόν οι σύγχρονες διαρθρωμένες κοινωνικές συνδέσεις Παρά
τη φαινομενική της συλλογικότητα η οικογένεια δεν αποτελεί μια
απρόσωπη ομάδα αλλά κυρίως μια ετερόφυλη ενότητα
προσώπων που με τη τεκνογονία προδίδει στα μέλη της την
ουσιαστική τους συγγένεια Το ζεύγος έχει δυνατότητα να
εξελιχθεί σε αμοιβαία υπέρβαση της ατομικότητας και στην
αμοιβαία εκδήλωση της αγάπης που έχει ως καρπό της τη γέννηση
του παιδιού Με τις προϋποθέσεις αυτές η οικογένεια κατά βάθος
είναι κάτι περισσότερο από κοινωνικό συμβόλαιο ή βιολογική
συνέπεια
9
10
12ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Την οικογένεια αποτελεί ομάδα ανθρώπων που
συνδέονται μεταξύ τους με δεσμά φυσικά (συγγένεια) ή
νομικά (γάμος ή υιοθεσία) και αποτελούν στοιχειώδη
πυρήνα κοινωνικής οργάνωσης Αποτελείται από τους
ανιόντες (συζύγους) και τους κατιόντες πρώτου βαθμού
(τα φυσικά ή θετά παιδιά τους) Τα μέλη της οικογένειας
λειτουργούν με βάση ορισμένους κανόνες συμπεριφοράς και
σχέσεων (ηθικούς οικονομικούς κά) που ανάλογα με την
εποχή και τις νοοτροπίες της θεωρούνται σωστοί θεμιτοί ή
απλώς ανεκτοί Οι κανόνες αυτοί αντικαθρεφτίζουν συνήθως
τη διάταξη τη δομή και τον πολιτισμό του κοινωνικού
συνόλου και θεμελιώνουν τις λεγόμενες γενικές αρχές της
οικογενειακής συμβίωσης (σεβασμός των παιδιών στους
γονείς υποχρέωση των γονιών για διατροφή ανατροφή και
κοινωνικοποίηση των παιδιών αλληλοϋποστήριξη των μελών
της οικογένειας σε περίπτωση ανάγκηςκά)
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
Δημακάκου Κ Ηλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάση Συμβολή
στη διδασκαλία των εκθέσεων σελ92)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και
οικογένεια)
11
12
13 ΜΟΡΦΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Οι απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνικής ζωής καθώς
και ο ρυθμός της συνέβαλε στην δημιουργία διαφόρων
τύπων και μορφών της οικογένειας Η βασικότερη μορφη
οικογένειας είναι η πυρηνική η οποία είναι η πιο
διαδεδομένη και απαρτίζεται από τους γονείς και τα παιδιά
τα κύρια δηλαδή μέλη μιας οικογένειας
Έπειτα ακολουθεί η μονογονεϊκή οικογένεια που
αποτελείται από έναν από τους δύο γονείς και παιδιά
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της κατηγορίας είναι οι
ανύπαντρες γυναίκες με παιδιά
13
Πολυμελής τύπος της οικογένειας
είναι η λεγόμενη πολύτεκνη οικογένεια με παιδιά που
ξεπερνούν τον αριθμό των τριών παιδιών Οι πολύτεκνες
οικογένειες συνηθίζουν να επιδοτούνται από το κράτος
Η επανασυγκροτημένη συνδέεται άμεσα με την
επανασύνδεση των γονέων και την οργάνωση της ίδιας
οικογένειας για δεύτερη φορά
Όταν το πλήρωμα της οικογένειας δεν οριοθετείται
από το πλήθος των παιδιών και το ζευγάριαλλά διερύνεται
με την φιλοξενία ή με την συμβίωση άλλων συγγενικών
μελών ο τύπος αυτής της μορφής οικογένειας ονομάζεται
διευρυμένος ή εκτεταμένος
Τέλοςη πολυπολυτισμική οικογένεια συντίθεται από
14
γονείς με διαφορετική εθνική καταγωγή με παιδιά(Στην
Αμερική ο ένας στους εφτά γάμους είναι πλέον μεταξύ
ατόμων από διαφορετικές φυλές ή εθνικότητα)
14ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΡΟΛΟΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Σε κάθε ομάδα δημιουργείται σταδιακά ένα σύστημα ρόλων το
οποίο ιεραρχεί τα καθήκοντα και τις δραστηριότητες των μελών
Ως παράδειγμα μπορούν να αναφερθούν οι ιεραρχημένοι ρόλοι
των μελών μιας οικογένειας Ο πατέρας η μητέρα και τα παιδιά
ανάλογα με το φύλο τους έχουν καθορισμένους ρόλους που
πολλές φορές είναι διαφορετικοί ανάλογα με τις κοινωνίες και
τους πολιτισμούς Η σύμπνοια και η συνοχή είναι στοιχεία
απαραίτητα στα μέλη μιας ομάδας για την επίτευξη των σκοπών
και των στόχων της Ο ρόλος που χαρακτηρίζει τη δυναμική κάθε
ομάδας είναι ο ρόλος του ηγέτη ή του αρχηγού Όταν λέμε ηγέτης
εννοούμε κάθε άτομο που καθοδηγεί διευθύνει τις
δραστηριότητες των μελών μιας ομάδας Ο ηγέτης στον
οικογενειακό κύκλο ταυτίζεται με τον πατέρα κατά βάση όμως
υπάρχουν και παραδείγματα μητριαρχικής ηγεσίας στο παρελθόν
Πηγές(Ψυχολογία ΑrsquoΛυκείουσελ158
Δημακάκου Ηλία-Κυριαζόπουλου Θανάση
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεωνσελ92)
15
15ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Η οικογένεια είναι αναμφίβολα το πιο ζωντανό κοινωνικό
κύτταρο Είναι ο καθρέφτης ολόκληρος της κοινωνίας είναι η
κοινωνία η ίδια σε μικρογραφία Ο θεσμός της οικογένειας είναι
κατεξοχήν ιερός και χρήσιμος αφού η οικογένεια και η ζωή μέσα
σrsquo αυτήν όταν βέβαια είναι αρμονική προσφέρει αμέτρητα αγαθά
και ωφέλειες στον άνθρωπο Αυτή ευθύνεται για την διαμόρφωση
του ανθρώπινου χαρακτήρα καθώς και για την προσωπική και
κοινωνική προκοπή του κάθε ατόμου ξεχωριστά Μεγάλης
σημασίας είναι σίγουρα η συμβολή της οικογένειας και στην ηθική
διαπαιδαγώγηση του ατόμου Από την οικογένειά τους τα μικρά
παιδιά παίρνουν τις ηθικές αρχές και αξίες τους καλούς τρόπους
συμπεριφοράς την ευγένεια την εντιμότητα και όλα τα
απαραίτητα εφόδια που θα τους συνοδεύουν σrsquo ολόκληρή τους τη
ζωή Με τη μητρική αγάπη και την πατρική συμβουλή το άτομο
μαθαίνει να σέβεται τον συνάνθρωπό του μαθαίνει τι πάει να πει
αγάπη ειλικρίνεια υπακοή ευσέβεια αξιοπρέπεια και πειθαρχία
Συγκεκριμένα κάποιες διαδοχικές αξίες της οικογένειας είναι τα
εξής
α) Κοινωνικοποίηση των παιδιών και ομαλή τοποθέτησή τους στην
κοινωνία κάτι που ισχύει εξ αρχαιοτάτων χρόνων
β) Ύπαρξη στήριξης μεταξύ των μελών της οικογένειας σε
οποιοδήποτε πρόβλημα υπάρξει και σε οποιαδήποτε ανάγκη
βρεθεί κάποιο μέλος
γ) Γίνεται εμπολιτισμοποίηση των νέων μελών με την εκμάθηση
των ηθών και των εθίμων της κοινωνίας που ζουν ώστε να
προσαρμόζονται πιο εύκολα σrsquo αυτή
δ) Κάθε φορά που η κοινωνία αλλάζει πολιτικά πολιτισμικά
οικονομικά αλλάζει και η ταυτότητα της οικογένειας αλλάζουν τα
ιδανικά της αγωγής και ο τρόπος άσκησής της
16
Οι γονείς αποτελούν το κατεξοχήν πρότυπο για τα παιδιά τους γιrsquo
αυτό και πρέπει πάντα να τους δίνουν το καλό παράδειγμα Με την
αρμονική οικογενειακή ζωή οι καλές συνθήκες τα ήθη τα έθιμα
και οι αρετές των γονέων μεταδίδονται στα παιδιά τους Η
οικογένεια είναι αναμφίβολα αυτή που βοηθά στη διαμόρφωση
του χαρακτήρα του ατόμου Δίκαια λοιπόν πολλοί την θεωρούν ως
το πρώτο και καλύτερο σχολείο Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για
την ανάπτυξη των παιδιών το οποίο οφείλει να διεκπεραιώνει η
οικογένεια είναι η κοινωνικοποίηση του παιδιού η ομαλή δηλαδή
ένταξη στην κοινωνία και στους κανόνες της Αυτή την τόσο
σημαντική λειτουργία της οικογένειας δεν την αναλαμβάνει ο ένας
απrsquo τους δύο γονείς αλλά και οι δύο πρέπει να βοηθούν στην
κοινωνική τοποθέτηση του παιδιού τους μιας και οι δύο είναι
συνυπεύθυνοι για ένα τόσο μεγάλο έργο
Τέλος δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε και τα υλικά αγαθά
που προσφέρει τόσο απλόχερα η οικογένεια σε όλα τα μέλη της
Κάτω απrsquo τη στέγη της μπορείς να βρεις τροφή ένδυση ένα χώρο
για να μείνεις καθώς και μια συνεχή οικονομική υποστήριξη Είναι
ολοφάνερο ότι τα αγαθά και οι ωφέλειες που προσφέρει η
οικογενειακή ζωή στο άτομο είναι πολλές και σημαντικές διότι
είναι αποδεδειγμένο ότι μόνο μέσα στη οικογένεια το άτομo
μπορεί να βρει την πραγματική χαρά και ευτυχία
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
Δραστηριότητα
Οι μαθητές συμπλήρωσαν ερωτηματολόγιο με τις εξής
ερωτήσεις
1Κάτι καλό που έκανε η οικογένειά μου για μένα
2Κάτι καλό που έκανα εγώ για την οικογένειά μου
3Αυτά που μας συνδέουν στην οικογένειά μου είναι
4Μια οικογενειακή μας συνήθεια
Τα συμπεράσματα από τις απαντήσεις ήταν ότι υπάρχει
αλληλοϋποστήριξη και βοήθεια ανάμεσα στα μέλη της
οικογένειαςδιάλογοςαγάπη που εκφράζεται με καθημερινές
απλές συνευρέσεις τους
17
18
19
20
16Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας στο χθες και στο σήμερα καθώς και ο
ρόλος της διαφέρει αρκετά Στις πρωτόγονες κοινωνίες οι
λειτουργίες της οικογένειας ήταν η οικονομική και κοινωνική
οργάνωση καθώς και η ρύθμιση της σεξουαλικής ζωής της τότε
εποχής και η ανάγκη για εκπαίδευση των παιδιών(ομόαιμη
οικογένεια)Οι γαμήλιες ομάδες κατατάσσονται ανάλογα με τις
γενιές και όλοι μεταξύ τους είναι σύζυγοι εκτός από τους γονείς και
τα παιδιά
Το δεύτερο προοδευτικό βήμα στην εξέλιξη της μορφής της
οικογένειας είναι ο αποκλεισμός των σχέσεων μεταξύ των φυσικών
αδελφών και η απαγόρευση του γάμου ανάμεσα σε πρώτα
δεύτερα και τρίτα ξαδέλφια
Η εξέλιξη του θεσμού συνεχίζεται με τον ομαδικό γάμο σε
ορισμένα μέρη του κόσμουόπου ο άντρας είχε μια κύρια συζύγο
ανάμεσα στις πολυάριθμες γυναίκες τουκαι αυτός ήταν ο κύριος
άνδρας της ανάμεσα στους άλλουςΑυτό αντικαθίσταται από τη
ζευγαρωτή οικογένεια όπου ένας άνδρας έχει ελευθερία στην
πολυγαμίαενώ η γυναίκα του πιέζεται αυστηρά στο θέμα της
ηθικήςόσο διάστημα συζούν
Τέλοςη μονογαμική οικογένεια είναι ένα από τα σημάδια
αρχής του πολιτισμού και σκοπό έχει τη γέννηση παιδιών με
21
αναμφισβήτητη πατρότητα που είναι απαραίτητη για να
κληρονομήσουν τα αγαθά του πατέρα
Η οικογένεια πλέον έχει αναπτυχθεί και υπάρχουν αρκετά
είδη οικογένειας που βασίζονται στην ισότητα των δύο φύλων Η
στάση των ανθρώπων όμως απέναντι στην οικογένεια έχει αλλάξει
η οικογένεια συστέλλεται όσο ο περίγυρος διευρύνεται
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεων(Friedrich Engels13854-
89)σελ96
17ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας προστατεύεται από παγκόσμιους
γραπτούς νόμους όπως
1Στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα
Στο άρθρο 16 αναφέρονται τα δικαιώματα ενός ζευγαριού
ως προς την ίδρυση της οικογένειας ltltΑπό τη στιγμή που θα
φτάσουν σε ηλικία γάμου ο άντρας και η γυναίκα χωρίς κανένα
περιορισμό εξrsquoαιτίας της φυλής της εθνικότητας ή της θρησκείας
έχουν το δικαίωμα να παντρευτούν και να ιδρύσουν οικογένεια
Και οι δύο έχουν ίσα δικαιώματα ως προς τον γάμο κατά την
διάρκεια του γάμου και κατά την διάλυσή του gtgt
Στο άρθρο 12 αναφέρονται τα δικαιώματα και οι
περιορισμοί που έχουν τα μέλη της οικογένειας
ltltΚανείς δεν επιτρέπεται να υποστεί αυθαίρετες επεμβάσεις
στην ιδιωτική του ζωή την οικογένεια την κατοικία ή την
αλληλογραφία του ούτε προσβολές της τιμής και της υπόληψής
του Καθένας έχει το δικαίωμα να τον προστατεύουν οι νόμοι από
επεμβάσεις και προσβολές αυτού του είδους
22
Στο Σύνταγμα της Ευρώπης στα άρθρα 67 και 69
αναφέρονται τα δικαιώματα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής της
οικογένειας και τα δικαιώματα στο γάμο αντίστοιχα
Στο Σύνταγμα της Ελλάδας αναφέρονται στα κοινωνικά
δικαιώματα το δικαίωμα προστασίας της οικογένειαςτου
γάμουτης μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα
ανθρώπινα δικαιώματα)
Σύνταγμα της Ευρώπης
Σύνταγμα της Ελλάδας
18 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ
Στον χριστιανισμόο γάμος θεωρείται ένα μυστήριο όπου
αγιάζεται με τη χάρη του Αγίου πνεύματος στο όνομα του
Χριστού και τη δόξα της εκκλησίαςΑπο τους πρώτους
χριστιανικούς αιώνες οι Πατέρες της εκκλησίας μας τόνισαν
την σπουδαιότητα του οικογενειακού περιβάλλοντος και
προέβαλαν τη σημασία του για την διαμόρφωση ισχυρών
προσωπικοτήτων έτσι η οικογένεια θεωρείται ως χώρος
πνευματικής συνάντησης των συζύγωνόπου είναι η δυνατή
ενότητα και ο δημιουργικός διάλογοςγια να συμβεί αυτό θα
πρέπει να υπάρχει κατανόηση αγάπη υπομονή και
υποχωρητικότηταΟι δύο διαφορετικές προσωπικότητες
συνδέονται στα πλαίσια της συζυγίας σε μια εκπληκτική
ψυχική ενότητα Αυτό είναι και το θαύμα που συνδέεται με
το μυστήριο του γάμου Το δεύτερο θαύμα συνδέεται με την
τεκνογονία και αποτελεί απαρχή και αφετηρία της
πραγματικής οικογένειας που θα έρθει το γλυκό εκείνο
αγγελούδι για να θρονιαστεί ανάμεσα τους Έτσι η
οικογένεια είναι ο πνευματικός χώρος όπου η χάρη του Θεού
επιτελεί το θαύμα της ενότητας δύο ξένων πριν από λίγο
23
ανθρώπων και το θαύμα της δημιουργίας
19 ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
Είναι το μυστήριο της εκκλησίας στο οποίομέσα από την
ιερολογία ο φυσικός δεσμός που συνδέει τον άνδρα με την
γυναίκα ευλογείται από τον Δημιουργό του ανθρώπου και
υψώνεται στο χώρο της χάριτος και της αληθινής ζωήςΟ
άνδρας και η γυναίκα παντρεύονται ελεύθερα και
ονειρεύονται να συμβιώσουν για ολη τους τη ζωή
ευλογούνται από το Θεό ώστε ο αγώνας της σχέσης τους να
καρποφορίσειΟ Χριστός στο γάμο της Κανά στην Γαλιλαία
πραγματοποίησε το πρώτο θαύμα της δημόσιας παρουσίας
του Έκανε κατά κάποιο τρόπο ένα δώρο στο ζευγάρι αυτό
httpantixiliastikosblogspotcom201007blog-post-
18html
110 ΕΙΔΗ ΓΑΜΟΥ
Υπάρχουν δύο μορφές γάμων Ο θρησκευτικός και ο
πολιτικός Ο πολιτικός από το 1982 που ψηφίστηκε έχει
κερδίσει αρκετό έδαφος έναντι του θρησκευτικού Ωστόσο το
2004 έγιναν 14000 πολιτικοί γάμοι ενώ 27000
θρησκευτικοί γάμοι Οι λόγοι που οδηγούν τα ζευγάρια σε
πολιτικούς γάμους είναι κυρίως οικονομικοί Είναι χαμηλού
κόστους και ο καθένας μπορεί να πάει στο δημαρχείο και
έχει λίγα έξοδα για τον γάμο του Αν το ζευγάρι επιλέξει τον
πολιτικό δεν σημαίνει ότι είναι άθεο
http wwwgamosgamosgrcsblogsgamosarchive2011
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Οι μαθητές πήραν συνέντευξη από τους παππούδες και τις
γιαγιάδες τους σχετικά με την υποδομή της δικής τους
οικογένειαςΤα συμπεράσματα που προέκυψαν ήταν τα εξής
24
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες στην σημερινή εποχή έχουν
τις ηλικίες των 60-65 χρόνων Έχουν παντρευτεί όμως από
την ηλικία των 18-20 και παραμένουν για περίπου 40-45
χρόνια μαζί (πιθανότητες χωρισμού δεν υπήρχαν στα πιο
παλιά χρόνια) Παραμένουν τόσα χρόνια μαζί αποκτούν 4-5
παιδιά ενώ στην σημερινή εποχή οι οικογένειες αποκτούν 1-
2 παιδιά το πολύ Οι παππούδες και οι γιαγιάδες έμεναν
συνήθως στα πατρικά σπίτια των οικογενειών τους από το
γάμο μέχρι το τέλος της ζωής Τα παιδιά τους που ωστόσο
έμεναν μαζί τους φεύγουν από το πατρικό σπίτι όταν
παντρεύονται
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ
1Πόσων χρονών είστεΠόσα παιδιά είχε ως μέλη η
οικογένειά σας
2Πόσων χρόνων ήσαστε όταν παντρευτήκατε
3Πόσα μέλη είχε η οικογένειά σας μετά τη γέννηση των
παιδιών
4Πού μένατε όταν παντρευτήκατε
5Για πόσο χρονικό διάστημα
6Πού μένατε όταν παντρεύτηκε το πρώτο παιδί σας
7Πού έμεινε το πρώτο παιδί μετά τον γάμο του
8Πόσα παιδιά απέκτησε το πρώτο παιδί σας
9Πόσα παιδιά απέκτησε το δεύτερο παιδί σας
10Πού μένουν σήμερα τα παιδιά σας
111Ο ΓΑΜΟΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
Σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίεςαπό τις πιο
πρωτόγονες μέχρι τις πιο εξελιγμένεςο γάμος αποτελεί
πάντα ένα γεγονός σταθμόΗ τελετή του γάμου στη
συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων να περιορίζεται
στο αυστηρό πρωτόκολλο της θρησκείας
25
Στο Ισλάμ ο άνδρας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος της
γυναίκας και επιλέγεται από τους γονείς τηςΤο τελετουργικό
του γάμου είναι πολύ απλόΣτην ουσία δε γίνεται
τελετήαπλά ο ιμάμης διαβάζει μερικές ευχές και οι
μελλόνυμφοιαλλά και οι γονείς τους υπογράφουν τα
επίσημα έγγραφα που τους καθιστούν ζευγάρι στα μάτια του
κράτουςΕrsquoιθισται να υπογράφουν και κάποιοι που δεν έχουν
σχέση με την οικογένειαως μάρτυρες του μυστηρίουκι αυτοί
αποκαλούνται κουμπάροιαν και δεν παίζουν κάποιο ρόλο
στην τελετή
Ο εβραϊκός γάμος έχει κάποια χαρακτηριστικά
που μοιάζουν με τα χριστιανικάΗ τελετή γίνεται στη
συναγωγήΟ ραβίνοςμε τη συνοδεία χορωδίαςόταν υπάρχει
η δυνατότηταυποδέχεται με ύμνους και προσευχές το
ζευγάριτο οποίο οδηγείται κάτω από το σάλι της
προσευχήςΑυτό το κρατούν τέσσερις άνδρες από τις
ισάριθμες γωνίες του ετσι ώστε να σχηματίζει ένα
σκέπαστροτο οποίο συμβολίζει τη μελλοντική του εστία και
την προστασία του ΘεούΟ ραβίνος ευλογεί το κρασίπίνει
πρώτα ο ίδιος και μετά το ζευγάρι με την παρουσία δύο
μαρτύρωνΟ γαμπρός φορά στη νύφη το δαχτυλίδι τιυ
γάμουαπαγγέλοντας μια προσευχή ndashυπόσχεσηΟ ραβίνος
διαβάζει το γαμήλιο συμβόλαιοπου περιάχει όρους και
δεσμεύσεις για την έγγαμη ζωή και η τελετή ολοκληρώνεται
μα μια συμβολική κίνηση του γαμπούπου σπάζει με το πόδι
του ένα ποτήρισε ανάμνηση της καταστροφής του Ναού του
Σολομώντα και της Ιερουσαλήμ
112ΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Υπήρχαν ποικίλες μορφές οικογένειας σε όλο τον κόσμο οι
οποίες διάφεραν ανάλογα με τον τόπο την εποχή κτλΟ
26
θεσμός της οικογένειας εμφανίστηκε από την προϊστορική
εποχή
Στις πρωτόγονες κοινωνίες διατυπώθηκε η μητριαρχική
οικογένεια δηλαδή η ιδιότητα μέλους ενός κοινωνικού
συνόλου ορίζεται με βάση την καταγωγή από την μητέρα ή
όχι τον πατέρα Τα οικονομικά θέματα καθορίζονται από την
μητέρα Τέλος στον αδελφικό τύπο οικογένειας
διατυπώθηκε στις κοινωνίες των Χετταίων και Χουρριτών
την κυρίαρχη θέση την είχε ο μεγαλύτερος αδερφός Ο
αδελφός αντικαθιστούσε το πατρικό και μητρικό πρότυπο
Στην ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗόπου επικρατούσε ο θεσμός
της μητριαρχικής οικογένειας η γυναίκα είχε τον κυρίαρχο
ρόλο στην οικογένεια όλοι όφειλαν σεβασμόΣημαντικό
είναι επίσης ότι την λάτρευαν ως θεά-μητέρα και την
θεωρούσαν θεά της γονιμότητας μιας και αυτή έφερνε τα
παιδιά στον κόσμο αυτή αναλάμβανε την αγωγή και την
ανατροφή τους και είχε την αποκλειστική μέριμναΗ
περιουσία περνούσε στα χέρια των κοριτσιών καθώς και το
όνομα της μητέρας ήταν αυτό που έπαιρναν τα παιδιά για το
οτιδήποτε θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο για την επιβίωση
τουςΗ εμφάνιση του αρότρου όμως ανέτρεψε τα πάνταEτσι
η εξουσία περνά στα χέρια των ανδρωνΚαταρρίπτεται ο
θεσμός τις μητέρας -θεάς
ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗΗ οικογένεια έχει σπουδαία θέση στη
ζωή των ανθρώπων Ο άντρας ήταν η κεφαλή της
οικογένειας όπως και η γυναίκα κατείχε σημαντική θέση και
εμφανίζονταν στο πλευρό του άντρα με σημαντικά
καθήκοντα
ΠΗΝΕΛΟΠΗ-ΟΔΥΣΣΕΑΣ
27
Στην ισραηλιτική κοινωνία υπήρχαν τρία διαφορετικά είδη
οικογένειας Αρχικά είναι η πατριαρχική(τις αποφάσεις τις
έπαιρνε αποκλειστικά και μόνο ο πατέρας)η μητριαρχική(οι
αποφάσεις λαμβάνονταν από την σύζυγο και μητέρα)και
τέλος η αδερφαίκη εξουσία (εξουσιάζεται η οικογένεια μόνο
από τον μεγαλύτερο αδελφό)Στην αρχαιότερη εποχή το
είδος της οικογένειας στην Παλαιστίνη είναι το πατριαρχικό
έννοια της οικογένειας εκφραζόταν με τον όρο ltltοίκος του
πατρός gtgtο άνδρας ονομαζόταν ltltκύρος της γυναίκας
gtgtκαι είχε απόλυτη εξουσία στα παιδιά του και στις γυναίκες
του
Στην αρχαία Ρώμη τα παιδιά είχαν πολύ μειονεκτική θέση
θεωρούνταν δούλοι και ήταν κτήση του πατέρα ο οποίος
μπορούσε μέχρι και να τα σκοτώσειΟ ίδιος δεν είχε καμία
σχέση με την ανατροφή των παιδιώνΗ μητέρα είχε αναλάβει
πλήρως την ανατροφή τους
Στον Μεσαίωνα η αγωγή των παιδιών ήταν κυρίως έργο των
δασκάλων καθώς και της μητέραςΟ πατέρας δεν είχε καμιά
ανάμειξηΑντιθέτως προσπαθούσε να βρει δουλειά
Στην αναγεννησιακή εποχή επειδή οι συνθήκες ήταν πολύ
ευνοϊκές τα παιδιά είχαν πολύ καλύτερη διαπαιδαγώγηση
από παιδαγωγούς Οι ευκατάστατες οικογένειες γονείς δεν
28
είχαν καμία σχέση με την ανατροφήΟ ρόλος του πατέρα
ήταν η προσπάθεια για εύρεση δουλειάςενώ η μητέρα ήταν
αναγκασμένη να είναι στο σπίτι
Στην Τουρκοκρατία επειδή οι συνθήκες ήταν άθλιεςτα
παιδιά στις οικογένειες δεν είχαν την ανάλογη ανατροφήΟ
πατέρας ήταν μακριά από το σπίτι και η μητέρα δεν ήταν σε
θέση να διαπαιδαγώγησει τα παιδιά Την ευθύνη την είχαν
αναλάβει ενίοτε τα κρυφά σχολειά
29
2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
21Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
Η εστία Μέσα σε κάθε παραδοσιακό σπίτι υπάρχει η εστία Η
εστία δεν αποτελεί απλώς ένα χώρο όπου μαγειρεύουν οι
άνθρωποι και ζεσταίνονται αλλά είναι το σύμβολο της
ενότητας της οικογένειας Δεν είναι άσχετο το έθιμο που
συναντάμε σε περιοχές του βορειοελλαδικού χώρου κατά την
διαίρεση της μεγάλης πολυπυρινικής οικογένειας μεταφέρεται
φωτιά από την εστία του πατρικού σπιτιού στα σπίτια των γιων
Με τον τρόπο αυτό προβάλλεται η συνέχεια της οικογένειας Σε
ορισμένες περιοχές της Ηπείρου όταν η νύφη εισέρχεται στο
σπίτι του πεθερού μια από τις πρώτες ενέργειες της είναι να
προσκυνήσει την εστία
30
Το εικονοστάσι Πιθανή επιβίωση της αρχαίας εστίας
όπου τοποθετούνται οι εικόνες των αγίων της
οικογένειας η των αγίων των οποίων τα ονόματα έχουν
ο αρχηγός και τα μέλη της οικογένειας
31
Τα στέφανα Ισχυρό σύμβολο του γάμου
αρκετές φορές τοποθετούνται σε στεφανοθήκες δίπλα
στο εικονοστάσι για να δείξουν ότι ο γάμος είναι τόσο
ιερός δεσμός όσο και η εκκλησία που τον ευλόγησε ή
όσο οι εικόνες των αγίων που φυλάσσονται στο
εικονοστάσι
o Το φίδι και η νεράιδα του σπιτιού Εκτός από τα σύμβολα που
συνδέονται με τη φωτιά (εστία καντήλι) σε όλη την Ελλάδα υπήρχε
παλιότερα η πίστη σε εν laquoφίδι του σπιτιούraquo το οποίο προστατεύει
την οικογένεια και δεν πρέπει να το πειράξει Πιστεύεται ότι αν
κάποιος πειράξει ή σκοτώσει το φίδι τότε θα πεθάνει ένα μέλος της
οικογένειας Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος το φίδι αυτό είναι
θηλυκό και συνδέεται με μια φανταστική γυναικεία μορφή
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
4
ΣΚΟΠΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να διερευνηθεί ο
θεσμός της οικογένειας η ανάπτυξη και η προσαρμογή του
σε ποικίλα γεωφυσικά κοινωνικοοικονομικά και ιστορικο-
θρησκευτικά πλαίσια
Τα ερευνητικά πεδία τα οποία επεξεργάστηκαν οι
μαθητές ήταν
Για την Α΄ ομάδα α) ο ορισμός της έννοιας της
οικογένειας ποια είναι τα μέλη της β) ποιες είναι οι μορφές
της γ) πώς γεννήθηκε ο θεσμός της οικογένειας δ) η πορεία
της οικογένειας μέσα στους αιώνες ε) οι λόγοι
νομιμοποίησης της οικογένειας στ) πώς δημιουργήθηκε ο
θεσμός της οικογένεια και από πού προστατεύεται ζ) το
μυστήριο του γάμου στον Χριστιανισμό η) ο γάμος σε άλλες
θρησκείες και θ) τα είδη γάμων και ι)τις οικογένειες σε
διάφορες ιστορικές περιόδους στον κόσμοη οικογένεια στην
Προϊστορίαστην Ρωμαϊκή εποχήστην Αρχαία Ελλάδα στο
Μεσαίωναστην Αναγέννησηστο Βυζάντιοστα χρόνια της
Τουρκοκρατίας
Για την Β΄ομάδαΑΗ οικογένεια στην τέχνη
α)Παραδοσιακά σύμβολα της οικογένειας Β Έργα τέχνης με
θέμα την οικογένεια και Γ Οικογενειακός προϋπολογισμός
α) Δείκτες γεννητικότητας-διαγράμματα β) Το δημογραφικό
πρόβλημα στην Ελλάδα γ)ενέργεια και πηγές της στο σπίτι δ)
κανόνες ασφάλειας και οικογενειακή ζωή ε)υγεία και
διατροφή
Για την Γ΄ομάδα Α Η κρίση της οικογένειας σήμερα α) Η
Βιομηχανική Επανάσταση και οικογένεια β) Οι ανεπτυγμένες
κοινωνίες σήμερα γ) Ποια είναι η μορφή της οικογένειας
σήμερα δ) Κρίση του θεσμού της οικογένειας ε) Αιτίες κρίσης
Β α) Γονείς και έφηβοιΤι συμβαίνει μεταξύ τουςΠροτάσεις
για την αντιμετώπιση και επίλυση των προβλημάτων
5
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ
Το κριτήριο επιλογής του θέματος είναι η άποψη ότι ltltγια
τους περισσότερους ανθρώπους το σπουδαιότερο πράγμα
που γνωρίζουν γενικά σrsquoόλη τους τη ζωήμε την καλή ή με την
κακή ένοιαπαραμένει στενά συνδεδεμένο με τη ζωή στην
οικογένειαgtgtΘα ωφελήσει λοιπόν τους μαθητές να
γνωρίσουν και να εκτιμήσουν την προσφορά της
σrsquoαυτούςΕπίσηςοι δεσμοί των συγκεκριμένων μαθητών με
την οικογένειά τους είναι στενοί λόγω της φυσικής θέσης του
τόπου τους και της κλειστής δομής της κοινωνίας στην οποία
ζουν
ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΣ ΜΕ ΑΛΛΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ
Η ερευνητική εργασία είναι διαθεματική και συσχετίζεται με τα
μαθήματα της ΓλώσσαςτωνΘρησκευτικώντης Κοινωνικής και
Πολιτικής Αγωγήςτης Γεωγραφίαςτης Ιστορίαςτων
Μαθηματικώντων Φυσικών Επιστημώντης Μουσικήςτων
Εικαστικών
ANAMENOMENA MAΘΗΣΙΑΚΑ ΟΦΕΛΗ
Οι μαθητές εργάζονται ομαδικάσυνεισφέρουν στην έρευνα με
πολλλούς εναλλακτικούς τρόπουςπροσεγγίζουν εναργητικά τη
γνώσηΟ κάθε μαθητής έχει την ευχέρεια να είναι χρήσιμος και
πολύτιμοςαξιοποιώντας το δικό του μορφωτικό κεφάλαιοΟ κάθε
μαθητής έχει την ευχέρεια να είναι χρήσιμος και
πολ΄΄υτιμοςαξιοποιώντας το δικό του μορφωτικό καφάλαιοΟι
μαθητές έχουν τη δυνατότητα να συνδέσουν το σχολείο με το
εξωτερικό περιβάλλον(οικογένεια) και να συσχετίσουν τις
δραστηριότητrsquoες τους με τη ζωή έξω από το σχολικό
χώροΠραγματοποιούν χειροπιαστή επιστημονική και κοινωνική
lsquoέρευνα και αναπαριστούν τις βασικές τους γνώσεις και δεξιότητες
με ποικίλους τρόπουςΜπορούν να αξιοποιήσουν και να
εφαρμόσουν βασικές γνώσεις και δεξιότητεςπου ήδη έχουν
κατακτήσει στο σχολείοστη ζωή τους
6
ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Κατάθεση θέματος-ενημέρωση μαθητών
Ανάλυση θέματος σε υποθέματα
Χωρισμός μαθητών σε ομάδες
Καταμερισμός εργασιών σε ομάδες
Παρατήρησηκαταγραφή δεδομένωνσυγκέντρωση υλικού
και πληροφοριών από κάθε ομάδα
Ταξινόμηση και ανάλυση δεδομένων
Εφαρμογές
Παρουσίαση εργασιών κάθε ομάδαςερωτήσεις συ-
ζητήσειςσχόλιακριτική
Συνολική αξιολόγηση θέματοςσυμπεράσματα
Τελικήπαρουσίαση
ΠΟΡΟΙ-ΥΛΙΚΑ-ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ
Χρήση διαδικτύου μέσω φορητού ηλεκτρονικού υπολογιστή-
εκτυπωτή-προτζέκτορα-USB STICK-μελάνια εκτυπωτή-
έντυπο υλικό (εφημερίδες-περιοδικά-βιβλία)φωτοτυπικό
χαρτί-έγχρωμες κόλλεςαυτοκόλλητα
7
1Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
1ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ
Η κοινωνικοποίηση είναι ένας κοινωνιολογικός όρος που
εμφανίζεται στις αρχές του 20ου αιώνα τον Emile Durkeim ο
οποίος σχετίζεται με την διαδικασία μετάδοσης εθίμων κανόνων
και ιδεολογιών Μέσω της κοινωνικοποίησης μεταδίδονται στο
άτομο οι δεξιότητες και οι συνήθειες οι οποίες είναι απαραίτητες
για την συμμετοχή του στην κοινωνία στην οποία ανήκει Η
κοινωνία σχετίζεται από ποικιλία κοινών κανόνων συμπεριφορών
αξιών κινήτρων κοινωνικών ρόλων συμβόλων και γλωσσών Κατrsquo
αυτόν τον τρόπο η κοινωνικοποίηση μπορεί να οριστεί ως laquoτο
μέσο με το οποίο επιταχύνεται η ομαλή ένταξη του ανθρώπου στην
κοινωνίαraquo
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίησηΨυχολογίαΑrsquoτάξης
ΓενΛυκείουσελ155)
8
11 Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η οικογένεια είναι ένας πανάρχαιος βιο-κοινωνικός
δεσμός της ανθρώπινης ιστορίας Εμφανίστηκε αμέσως με
την δημιουργία του πρώτου ανθρώπου κι από τότε μας
ακολουθεί χωρίς ουσιώδεις μεταβολές σrsquo όλα τα στάδια
των πολιτιστικών μας εξελίξεων
Η οικογένεια είναι η φυσική και θεμελιώδης μονάδα της
κοινωνίας και χρειάζεται να προστατεύεται από την κοινωνία και
το κράτος Μπορούμε να χαρακτηρίσουμε την οικογένεια ως τη
βασικότερη και αρχαιότερη κοινωνική ομάδα γιατί απrsquo αυτή
ξεκίνησαν και κατά τον τύπο της δομής της διαμορφώθηκαν όλες
σχεδόν οι σύγχρονες διαρθρωμένες κοινωνικές συνδέσεις Παρά
τη φαινομενική της συλλογικότητα η οικογένεια δεν αποτελεί μια
απρόσωπη ομάδα αλλά κυρίως μια ετερόφυλη ενότητα
προσώπων που με τη τεκνογονία προδίδει στα μέλη της την
ουσιαστική τους συγγένεια Το ζεύγος έχει δυνατότητα να
εξελιχθεί σε αμοιβαία υπέρβαση της ατομικότητας και στην
αμοιβαία εκδήλωση της αγάπης που έχει ως καρπό της τη γέννηση
του παιδιού Με τις προϋποθέσεις αυτές η οικογένεια κατά βάθος
είναι κάτι περισσότερο από κοινωνικό συμβόλαιο ή βιολογική
συνέπεια
9
10
12ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Την οικογένεια αποτελεί ομάδα ανθρώπων που
συνδέονται μεταξύ τους με δεσμά φυσικά (συγγένεια) ή
νομικά (γάμος ή υιοθεσία) και αποτελούν στοιχειώδη
πυρήνα κοινωνικής οργάνωσης Αποτελείται από τους
ανιόντες (συζύγους) και τους κατιόντες πρώτου βαθμού
(τα φυσικά ή θετά παιδιά τους) Τα μέλη της οικογένειας
λειτουργούν με βάση ορισμένους κανόνες συμπεριφοράς και
σχέσεων (ηθικούς οικονομικούς κά) που ανάλογα με την
εποχή και τις νοοτροπίες της θεωρούνται σωστοί θεμιτοί ή
απλώς ανεκτοί Οι κανόνες αυτοί αντικαθρεφτίζουν συνήθως
τη διάταξη τη δομή και τον πολιτισμό του κοινωνικού
συνόλου και θεμελιώνουν τις λεγόμενες γενικές αρχές της
οικογενειακής συμβίωσης (σεβασμός των παιδιών στους
γονείς υποχρέωση των γονιών για διατροφή ανατροφή και
κοινωνικοποίηση των παιδιών αλληλοϋποστήριξη των μελών
της οικογένειας σε περίπτωση ανάγκηςκά)
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
Δημακάκου Κ Ηλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάση Συμβολή
στη διδασκαλία των εκθέσεων σελ92)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και
οικογένεια)
11
12
13 ΜΟΡΦΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Οι απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνικής ζωής καθώς
και ο ρυθμός της συνέβαλε στην δημιουργία διαφόρων
τύπων και μορφών της οικογένειας Η βασικότερη μορφη
οικογένειας είναι η πυρηνική η οποία είναι η πιο
διαδεδομένη και απαρτίζεται από τους γονείς και τα παιδιά
τα κύρια δηλαδή μέλη μιας οικογένειας
Έπειτα ακολουθεί η μονογονεϊκή οικογένεια που
αποτελείται από έναν από τους δύο γονείς και παιδιά
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της κατηγορίας είναι οι
ανύπαντρες γυναίκες με παιδιά
13
Πολυμελής τύπος της οικογένειας
είναι η λεγόμενη πολύτεκνη οικογένεια με παιδιά που
ξεπερνούν τον αριθμό των τριών παιδιών Οι πολύτεκνες
οικογένειες συνηθίζουν να επιδοτούνται από το κράτος
Η επανασυγκροτημένη συνδέεται άμεσα με την
επανασύνδεση των γονέων και την οργάνωση της ίδιας
οικογένειας για δεύτερη φορά
Όταν το πλήρωμα της οικογένειας δεν οριοθετείται
από το πλήθος των παιδιών και το ζευγάριαλλά διερύνεται
με την φιλοξενία ή με την συμβίωση άλλων συγγενικών
μελών ο τύπος αυτής της μορφής οικογένειας ονομάζεται
διευρυμένος ή εκτεταμένος
Τέλοςη πολυπολυτισμική οικογένεια συντίθεται από
14
γονείς με διαφορετική εθνική καταγωγή με παιδιά(Στην
Αμερική ο ένας στους εφτά γάμους είναι πλέον μεταξύ
ατόμων από διαφορετικές φυλές ή εθνικότητα)
14ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΡΟΛΟΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Σε κάθε ομάδα δημιουργείται σταδιακά ένα σύστημα ρόλων το
οποίο ιεραρχεί τα καθήκοντα και τις δραστηριότητες των μελών
Ως παράδειγμα μπορούν να αναφερθούν οι ιεραρχημένοι ρόλοι
των μελών μιας οικογένειας Ο πατέρας η μητέρα και τα παιδιά
ανάλογα με το φύλο τους έχουν καθορισμένους ρόλους που
πολλές φορές είναι διαφορετικοί ανάλογα με τις κοινωνίες και
τους πολιτισμούς Η σύμπνοια και η συνοχή είναι στοιχεία
απαραίτητα στα μέλη μιας ομάδας για την επίτευξη των σκοπών
και των στόχων της Ο ρόλος που χαρακτηρίζει τη δυναμική κάθε
ομάδας είναι ο ρόλος του ηγέτη ή του αρχηγού Όταν λέμε ηγέτης
εννοούμε κάθε άτομο που καθοδηγεί διευθύνει τις
δραστηριότητες των μελών μιας ομάδας Ο ηγέτης στον
οικογενειακό κύκλο ταυτίζεται με τον πατέρα κατά βάση όμως
υπάρχουν και παραδείγματα μητριαρχικής ηγεσίας στο παρελθόν
Πηγές(Ψυχολογία ΑrsquoΛυκείουσελ158
Δημακάκου Ηλία-Κυριαζόπουλου Θανάση
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεωνσελ92)
15
15ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Η οικογένεια είναι αναμφίβολα το πιο ζωντανό κοινωνικό
κύτταρο Είναι ο καθρέφτης ολόκληρος της κοινωνίας είναι η
κοινωνία η ίδια σε μικρογραφία Ο θεσμός της οικογένειας είναι
κατεξοχήν ιερός και χρήσιμος αφού η οικογένεια και η ζωή μέσα
σrsquo αυτήν όταν βέβαια είναι αρμονική προσφέρει αμέτρητα αγαθά
και ωφέλειες στον άνθρωπο Αυτή ευθύνεται για την διαμόρφωση
του ανθρώπινου χαρακτήρα καθώς και για την προσωπική και
κοινωνική προκοπή του κάθε ατόμου ξεχωριστά Μεγάλης
σημασίας είναι σίγουρα η συμβολή της οικογένειας και στην ηθική
διαπαιδαγώγηση του ατόμου Από την οικογένειά τους τα μικρά
παιδιά παίρνουν τις ηθικές αρχές και αξίες τους καλούς τρόπους
συμπεριφοράς την ευγένεια την εντιμότητα και όλα τα
απαραίτητα εφόδια που θα τους συνοδεύουν σrsquo ολόκληρή τους τη
ζωή Με τη μητρική αγάπη και την πατρική συμβουλή το άτομο
μαθαίνει να σέβεται τον συνάνθρωπό του μαθαίνει τι πάει να πει
αγάπη ειλικρίνεια υπακοή ευσέβεια αξιοπρέπεια και πειθαρχία
Συγκεκριμένα κάποιες διαδοχικές αξίες της οικογένειας είναι τα
εξής
α) Κοινωνικοποίηση των παιδιών και ομαλή τοποθέτησή τους στην
κοινωνία κάτι που ισχύει εξ αρχαιοτάτων χρόνων
β) Ύπαρξη στήριξης μεταξύ των μελών της οικογένειας σε
οποιοδήποτε πρόβλημα υπάρξει και σε οποιαδήποτε ανάγκη
βρεθεί κάποιο μέλος
γ) Γίνεται εμπολιτισμοποίηση των νέων μελών με την εκμάθηση
των ηθών και των εθίμων της κοινωνίας που ζουν ώστε να
προσαρμόζονται πιο εύκολα σrsquo αυτή
δ) Κάθε φορά που η κοινωνία αλλάζει πολιτικά πολιτισμικά
οικονομικά αλλάζει και η ταυτότητα της οικογένειας αλλάζουν τα
ιδανικά της αγωγής και ο τρόπος άσκησής της
16
Οι γονείς αποτελούν το κατεξοχήν πρότυπο για τα παιδιά τους γιrsquo
αυτό και πρέπει πάντα να τους δίνουν το καλό παράδειγμα Με την
αρμονική οικογενειακή ζωή οι καλές συνθήκες τα ήθη τα έθιμα
και οι αρετές των γονέων μεταδίδονται στα παιδιά τους Η
οικογένεια είναι αναμφίβολα αυτή που βοηθά στη διαμόρφωση
του χαρακτήρα του ατόμου Δίκαια λοιπόν πολλοί την θεωρούν ως
το πρώτο και καλύτερο σχολείο Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για
την ανάπτυξη των παιδιών το οποίο οφείλει να διεκπεραιώνει η
οικογένεια είναι η κοινωνικοποίηση του παιδιού η ομαλή δηλαδή
ένταξη στην κοινωνία και στους κανόνες της Αυτή την τόσο
σημαντική λειτουργία της οικογένειας δεν την αναλαμβάνει ο ένας
απrsquo τους δύο γονείς αλλά και οι δύο πρέπει να βοηθούν στην
κοινωνική τοποθέτηση του παιδιού τους μιας και οι δύο είναι
συνυπεύθυνοι για ένα τόσο μεγάλο έργο
Τέλος δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε και τα υλικά αγαθά
που προσφέρει τόσο απλόχερα η οικογένεια σε όλα τα μέλη της
Κάτω απrsquo τη στέγη της μπορείς να βρεις τροφή ένδυση ένα χώρο
για να μείνεις καθώς και μια συνεχή οικονομική υποστήριξη Είναι
ολοφάνερο ότι τα αγαθά και οι ωφέλειες που προσφέρει η
οικογενειακή ζωή στο άτομο είναι πολλές και σημαντικές διότι
είναι αποδεδειγμένο ότι μόνο μέσα στη οικογένεια το άτομo
μπορεί να βρει την πραγματική χαρά και ευτυχία
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
Δραστηριότητα
Οι μαθητές συμπλήρωσαν ερωτηματολόγιο με τις εξής
ερωτήσεις
1Κάτι καλό που έκανε η οικογένειά μου για μένα
2Κάτι καλό που έκανα εγώ για την οικογένειά μου
3Αυτά που μας συνδέουν στην οικογένειά μου είναι
4Μια οικογενειακή μας συνήθεια
Τα συμπεράσματα από τις απαντήσεις ήταν ότι υπάρχει
αλληλοϋποστήριξη και βοήθεια ανάμεσα στα μέλη της
οικογένειαςδιάλογοςαγάπη που εκφράζεται με καθημερινές
απλές συνευρέσεις τους
17
18
19
20
16Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας στο χθες και στο σήμερα καθώς και ο
ρόλος της διαφέρει αρκετά Στις πρωτόγονες κοινωνίες οι
λειτουργίες της οικογένειας ήταν η οικονομική και κοινωνική
οργάνωση καθώς και η ρύθμιση της σεξουαλικής ζωής της τότε
εποχής και η ανάγκη για εκπαίδευση των παιδιών(ομόαιμη
οικογένεια)Οι γαμήλιες ομάδες κατατάσσονται ανάλογα με τις
γενιές και όλοι μεταξύ τους είναι σύζυγοι εκτός από τους γονείς και
τα παιδιά
Το δεύτερο προοδευτικό βήμα στην εξέλιξη της μορφής της
οικογένειας είναι ο αποκλεισμός των σχέσεων μεταξύ των φυσικών
αδελφών και η απαγόρευση του γάμου ανάμεσα σε πρώτα
δεύτερα και τρίτα ξαδέλφια
Η εξέλιξη του θεσμού συνεχίζεται με τον ομαδικό γάμο σε
ορισμένα μέρη του κόσμουόπου ο άντρας είχε μια κύρια συζύγο
ανάμεσα στις πολυάριθμες γυναίκες τουκαι αυτός ήταν ο κύριος
άνδρας της ανάμεσα στους άλλουςΑυτό αντικαθίσταται από τη
ζευγαρωτή οικογένεια όπου ένας άνδρας έχει ελευθερία στην
πολυγαμίαενώ η γυναίκα του πιέζεται αυστηρά στο θέμα της
ηθικήςόσο διάστημα συζούν
Τέλοςη μονογαμική οικογένεια είναι ένα από τα σημάδια
αρχής του πολιτισμού και σκοπό έχει τη γέννηση παιδιών με
21
αναμφισβήτητη πατρότητα που είναι απαραίτητη για να
κληρονομήσουν τα αγαθά του πατέρα
Η οικογένεια πλέον έχει αναπτυχθεί και υπάρχουν αρκετά
είδη οικογένειας που βασίζονται στην ισότητα των δύο φύλων Η
στάση των ανθρώπων όμως απέναντι στην οικογένεια έχει αλλάξει
η οικογένεια συστέλλεται όσο ο περίγυρος διευρύνεται
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεων(Friedrich Engels13854-
89)σελ96
17ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας προστατεύεται από παγκόσμιους
γραπτούς νόμους όπως
1Στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα
Στο άρθρο 16 αναφέρονται τα δικαιώματα ενός ζευγαριού
ως προς την ίδρυση της οικογένειας ltltΑπό τη στιγμή που θα
φτάσουν σε ηλικία γάμου ο άντρας και η γυναίκα χωρίς κανένα
περιορισμό εξrsquoαιτίας της φυλής της εθνικότητας ή της θρησκείας
έχουν το δικαίωμα να παντρευτούν και να ιδρύσουν οικογένεια
Και οι δύο έχουν ίσα δικαιώματα ως προς τον γάμο κατά την
διάρκεια του γάμου και κατά την διάλυσή του gtgt
Στο άρθρο 12 αναφέρονται τα δικαιώματα και οι
περιορισμοί που έχουν τα μέλη της οικογένειας
ltltΚανείς δεν επιτρέπεται να υποστεί αυθαίρετες επεμβάσεις
στην ιδιωτική του ζωή την οικογένεια την κατοικία ή την
αλληλογραφία του ούτε προσβολές της τιμής και της υπόληψής
του Καθένας έχει το δικαίωμα να τον προστατεύουν οι νόμοι από
επεμβάσεις και προσβολές αυτού του είδους
22
Στο Σύνταγμα της Ευρώπης στα άρθρα 67 και 69
αναφέρονται τα δικαιώματα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής της
οικογένειας και τα δικαιώματα στο γάμο αντίστοιχα
Στο Σύνταγμα της Ελλάδας αναφέρονται στα κοινωνικά
δικαιώματα το δικαίωμα προστασίας της οικογένειαςτου
γάμουτης μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα
ανθρώπινα δικαιώματα)
Σύνταγμα της Ευρώπης
Σύνταγμα της Ελλάδας
18 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ
Στον χριστιανισμόο γάμος θεωρείται ένα μυστήριο όπου
αγιάζεται με τη χάρη του Αγίου πνεύματος στο όνομα του
Χριστού και τη δόξα της εκκλησίαςΑπο τους πρώτους
χριστιανικούς αιώνες οι Πατέρες της εκκλησίας μας τόνισαν
την σπουδαιότητα του οικογενειακού περιβάλλοντος και
προέβαλαν τη σημασία του για την διαμόρφωση ισχυρών
προσωπικοτήτων έτσι η οικογένεια θεωρείται ως χώρος
πνευματικής συνάντησης των συζύγωνόπου είναι η δυνατή
ενότητα και ο δημιουργικός διάλογοςγια να συμβεί αυτό θα
πρέπει να υπάρχει κατανόηση αγάπη υπομονή και
υποχωρητικότηταΟι δύο διαφορετικές προσωπικότητες
συνδέονται στα πλαίσια της συζυγίας σε μια εκπληκτική
ψυχική ενότητα Αυτό είναι και το θαύμα που συνδέεται με
το μυστήριο του γάμου Το δεύτερο θαύμα συνδέεται με την
τεκνογονία και αποτελεί απαρχή και αφετηρία της
πραγματικής οικογένειας που θα έρθει το γλυκό εκείνο
αγγελούδι για να θρονιαστεί ανάμεσα τους Έτσι η
οικογένεια είναι ο πνευματικός χώρος όπου η χάρη του Θεού
επιτελεί το θαύμα της ενότητας δύο ξένων πριν από λίγο
23
ανθρώπων και το θαύμα της δημιουργίας
19 ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
Είναι το μυστήριο της εκκλησίας στο οποίομέσα από την
ιερολογία ο φυσικός δεσμός που συνδέει τον άνδρα με την
γυναίκα ευλογείται από τον Δημιουργό του ανθρώπου και
υψώνεται στο χώρο της χάριτος και της αληθινής ζωήςΟ
άνδρας και η γυναίκα παντρεύονται ελεύθερα και
ονειρεύονται να συμβιώσουν για ολη τους τη ζωή
ευλογούνται από το Θεό ώστε ο αγώνας της σχέσης τους να
καρποφορίσειΟ Χριστός στο γάμο της Κανά στην Γαλιλαία
πραγματοποίησε το πρώτο θαύμα της δημόσιας παρουσίας
του Έκανε κατά κάποιο τρόπο ένα δώρο στο ζευγάρι αυτό
httpantixiliastikosblogspotcom201007blog-post-
18html
110 ΕΙΔΗ ΓΑΜΟΥ
Υπάρχουν δύο μορφές γάμων Ο θρησκευτικός και ο
πολιτικός Ο πολιτικός από το 1982 που ψηφίστηκε έχει
κερδίσει αρκετό έδαφος έναντι του θρησκευτικού Ωστόσο το
2004 έγιναν 14000 πολιτικοί γάμοι ενώ 27000
θρησκευτικοί γάμοι Οι λόγοι που οδηγούν τα ζευγάρια σε
πολιτικούς γάμους είναι κυρίως οικονομικοί Είναι χαμηλού
κόστους και ο καθένας μπορεί να πάει στο δημαρχείο και
έχει λίγα έξοδα για τον γάμο του Αν το ζευγάρι επιλέξει τον
πολιτικό δεν σημαίνει ότι είναι άθεο
http wwwgamosgamosgrcsblogsgamosarchive2011
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Οι μαθητές πήραν συνέντευξη από τους παππούδες και τις
γιαγιάδες τους σχετικά με την υποδομή της δικής τους
οικογένειαςΤα συμπεράσματα που προέκυψαν ήταν τα εξής
24
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες στην σημερινή εποχή έχουν
τις ηλικίες των 60-65 χρόνων Έχουν παντρευτεί όμως από
την ηλικία των 18-20 και παραμένουν για περίπου 40-45
χρόνια μαζί (πιθανότητες χωρισμού δεν υπήρχαν στα πιο
παλιά χρόνια) Παραμένουν τόσα χρόνια μαζί αποκτούν 4-5
παιδιά ενώ στην σημερινή εποχή οι οικογένειες αποκτούν 1-
2 παιδιά το πολύ Οι παππούδες και οι γιαγιάδες έμεναν
συνήθως στα πατρικά σπίτια των οικογενειών τους από το
γάμο μέχρι το τέλος της ζωής Τα παιδιά τους που ωστόσο
έμεναν μαζί τους φεύγουν από το πατρικό σπίτι όταν
παντρεύονται
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ
1Πόσων χρονών είστεΠόσα παιδιά είχε ως μέλη η
οικογένειά σας
2Πόσων χρόνων ήσαστε όταν παντρευτήκατε
3Πόσα μέλη είχε η οικογένειά σας μετά τη γέννηση των
παιδιών
4Πού μένατε όταν παντρευτήκατε
5Για πόσο χρονικό διάστημα
6Πού μένατε όταν παντρεύτηκε το πρώτο παιδί σας
7Πού έμεινε το πρώτο παιδί μετά τον γάμο του
8Πόσα παιδιά απέκτησε το πρώτο παιδί σας
9Πόσα παιδιά απέκτησε το δεύτερο παιδί σας
10Πού μένουν σήμερα τα παιδιά σας
111Ο ΓΑΜΟΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
Σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίεςαπό τις πιο
πρωτόγονες μέχρι τις πιο εξελιγμένεςο γάμος αποτελεί
πάντα ένα γεγονός σταθμόΗ τελετή του γάμου στη
συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων να περιορίζεται
στο αυστηρό πρωτόκολλο της θρησκείας
25
Στο Ισλάμ ο άνδρας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος της
γυναίκας και επιλέγεται από τους γονείς τηςΤο τελετουργικό
του γάμου είναι πολύ απλόΣτην ουσία δε γίνεται
τελετήαπλά ο ιμάμης διαβάζει μερικές ευχές και οι
μελλόνυμφοιαλλά και οι γονείς τους υπογράφουν τα
επίσημα έγγραφα που τους καθιστούν ζευγάρι στα μάτια του
κράτουςΕrsquoιθισται να υπογράφουν και κάποιοι που δεν έχουν
σχέση με την οικογένειαως μάρτυρες του μυστηρίουκι αυτοί
αποκαλούνται κουμπάροιαν και δεν παίζουν κάποιο ρόλο
στην τελετή
Ο εβραϊκός γάμος έχει κάποια χαρακτηριστικά
που μοιάζουν με τα χριστιανικάΗ τελετή γίνεται στη
συναγωγήΟ ραβίνοςμε τη συνοδεία χορωδίαςόταν υπάρχει
η δυνατότηταυποδέχεται με ύμνους και προσευχές το
ζευγάριτο οποίο οδηγείται κάτω από το σάλι της
προσευχήςΑυτό το κρατούν τέσσερις άνδρες από τις
ισάριθμες γωνίες του ετσι ώστε να σχηματίζει ένα
σκέπαστροτο οποίο συμβολίζει τη μελλοντική του εστία και
την προστασία του ΘεούΟ ραβίνος ευλογεί το κρασίπίνει
πρώτα ο ίδιος και μετά το ζευγάρι με την παρουσία δύο
μαρτύρωνΟ γαμπρός φορά στη νύφη το δαχτυλίδι τιυ
γάμουαπαγγέλοντας μια προσευχή ndashυπόσχεσηΟ ραβίνος
διαβάζει το γαμήλιο συμβόλαιοπου περιάχει όρους και
δεσμεύσεις για την έγγαμη ζωή και η τελετή ολοκληρώνεται
μα μια συμβολική κίνηση του γαμπούπου σπάζει με το πόδι
του ένα ποτήρισε ανάμνηση της καταστροφής του Ναού του
Σολομώντα και της Ιερουσαλήμ
112ΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Υπήρχαν ποικίλες μορφές οικογένειας σε όλο τον κόσμο οι
οποίες διάφεραν ανάλογα με τον τόπο την εποχή κτλΟ
26
θεσμός της οικογένειας εμφανίστηκε από την προϊστορική
εποχή
Στις πρωτόγονες κοινωνίες διατυπώθηκε η μητριαρχική
οικογένεια δηλαδή η ιδιότητα μέλους ενός κοινωνικού
συνόλου ορίζεται με βάση την καταγωγή από την μητέρα ή
όχι τον πατέρα Τα οικονομικά θέματα καθορίζονται από την
μητέρα Τέλος στον αδελφικό τύπο οικογένειας
διατυπώθηκε στις κοινωνίες των Χετταίων και Χουρριτών
την κυρίαρχη θέση την είχε ο μεγαλύτερος αδερφός Ο
αδελφός αντικαθιστούσε το πατρικό και μητρικό πρότυπο
Στην ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗόπου επικρατούσε ο θεσμός
της μητριαρχικής οικογένειας η γυναίκα είχε τον κυρίαρχο
ρόλο στην οικογένεια όλοι όφειλαν σεβασμόΣημαντικό
είναι επίσης ότι την λάτρευαν ως θεά-μητέρα και την
θεωρούσαν θεά της γονιμότητας μιας και αυτή έφερνε τα
παιδιά στον κόσμο αυτή αναλάμβανε την αγωγή και την
ανατροφή τους και είχε την αποκλειστική μέριμναΗ
περιουσία περνούσε στα χέρια των κοριτσιών καθώς και το
όνομα της μητέρας ήταν αυτό που έπαιρναν τα παιδιά για το
οτιδήποτε θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο για την επιβίωση
τουςΗ εμφάνιση του αρότρου όμως ανέτρεψε τα πάνταEτσι
η εξουσία περνά στα χέρια των ανδρωνΚαταρρίπτεται ο
θεσμός τις μητέρας -θεάς
ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗΗ οικογένεια έχει σπουδαία θέση στη
ζωή των ανθρώπων Ο άντρας ήταν η κεφαλή της
οικογένειας όπως και η γυναίκα κατείχε σημαντική θέση και
εμφανίζονταν στο πλευρό του άντρα με σημαντικά
καθήκοντα
ΠΗΝΕΛΟΠΗ-ΟΔΥΣΣΕΑΣ
27
Στην ισραηλιτική κοινωνία υπήρχαν τρία διαφορετικά είδη
οικογένειας Αρχικά είναι η πατριαρχική(τις αποφάσεις τις
έπαιρνε αποκλειστικά και μόνο ο πατέρας)η μητριαρχική(οι
αποφάσεις λαμβάνονταν από την σύζυγο και μητέρα)και
τέλος η αδερφαίκη εξουσία (εξουσιάζεται η οικογένεια μόνο
από τον μεγαλύτερο αδελφό)Στην αρχαιότερη εποχή το
είδος της οικογένειας στην Παλαιστίνη είναι το πατριαρχικό
έννοια της οικογένειας εκφραζόταν με τον όρο ltltοίκος του
πατρός gtgtο άνδρας ονομαζόταν ltltκύρος της γυναίκας
gtgtκαι είχε απόλυτη εξουσία στα παιδιά του και στις γυναίκες
του
Στην αρχαία Ρώμη τα παιδιά είχαν πολύ μειονεκτική θέση
θεωρούνταν δούλοι και ήταν κτήση του πατέρα ο οποίος
μπορούσε μέχρι και να τα σκοτώσειΟ ίδιος δεν είχε καμία
σχέση με την ανατροφή των παιδιώνΗ μητέρα είχε αναλάβει
πλήρως την ανατροφή τους
Στον Μεσαίωνα η αγωγή των παιδιών ήταν κυρίως έργο των
δασκάλων καθώς και της μητέραςΟ πατέρας δεν είχε καμιά
ανάμειξηΑντιθέτως προσπαθούσε να βρει δουλειά
Στην αναγεννησιακή εποχή επειδή οι συνθήκες ήταν πολύ
ευνοϊκές τα παιδιά είχαν πολύ καλύτερη διαπαιδαγώγηση
από παιδαγωγούς Οι ευκατάστατες οικογένειες γονείς δεν
28
είχαν καμία σχέση με την ανατροφήΟ ρόλος του πατέρα
ήταν η προσπάθεια για εύρεση δουλειάςενώ η μητέρα ήταν
αναγκασμένη να είναι στο σπίτι
Στην Τουρκοκρατία επειδή οι συνθήκες ήταν άθλιεςτα
παιδιά στις οικογένειες δεν είχαν την ανάλογη ανατροφήΟ
πατέρας ήταν μακριά από το σπίτι και η μητέρα δεν ήταν σε
θέση να διαπαιδαγώγησει τα παιδιά Την ευθύνη την είχαν
αναλάβει ενίοτε τα κρυφά σχολειά
29
2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
21Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
Η εστία Μέσα σε κάθε παραδοσιακό σπίτι υπάρχει η εστία Η
εστία δεν αποτελεί απλώς ένα χώρο όπου μαγειρεύουν οι
άνθρωποι και ζεσταίνονται αλλά είναι το σύμβολο της
ενότητας της οικογένειας Δεν είναι άσχετο το έθιμο που
συναντάμε σε περιοχές του βορειοελλαδικού χώρου κατά την
διαίρεση της μεγάλης πολυπυρινικής οικογένειας μεταφέρεται
φωτιά από την εστία του πατρικού σπιτιού στα σπίτια των γιων
Με τον τρόπο αυτό προβάλλεται η συνέχεια της οικογένειας Σε
ορισμένες περιοχές της Ηπείρου όταν η νύφη εισέρχεται στο
σπίτι του πεθερού μια από τις πρώτες ενέργειες της είναι να
προσκυνήσει την εστία
30
Το εικονοστάσι Πιθανή επιβίωση της αρχαίας εστίας
όπου τοποθετούνται οι εικόνες των αγίων της
οικογένειας η των αγίων των οποίων τα ονόματα έχουν
ο αρχηγός και τα μέλη της οικογένειας
31
Τα στέφανα Ισχυρό σύμβολο του γάμου
αρκετές φορές τοποθετούνται σε στεφανοθήκες δίπλα
στο εικονοστάσι για να δείξουν ότι ο γάμος είναι τόσο
ιερός δεσμός όσο και η εκκλησία που τον ευλόγησε ή
όσο οι εικόνες των αγίων που φυλάσσονται στο
εικονοστάσι
o Το φίδι και η νεράιδα του σπιτιού Εκτός από τα σύμβολα που
συνδέονται με τη φωτιά (εστία καντήλι) σε όλη την Ελλάδα υπήρχε
παλιότερα η πίστη σε εν laquoφίδι του σπιτιούraquo το οποίο προστατεύει
την οικογένεια και δεν πρέπει να το πειράξει Πιστεύεται ότι αν
κάποιος πειράξει ή σκοτώσει το φίδι τότε θα πεθάνει ένα μέλος της
οικογένειας Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος το φίδι αυτό είναι
θηλυκό και συνδέεται με μια φανταστική γυναικεία μορφή
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
5
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ
Το κριτήριο επιλογής του θέματος είναι η άποψη ότι ltltγια
τους περισσότερους ανθρώπους το σπουδαιότερο πράγμα
που γνωρίζουν γενικά σrsquoόλη τους τη ζωήμε την καλή ή με την
κακή ένοιαπαραμένει στενά συνδεδεμένο με τη ζωή στην
οικογένειαgtgtΘα ωφελήσει λοιπόν τους μαθητές να
γνωρίσουν και να εκτιμήσουν την προσφορά της
σrsquoαυτούςΕπίσηςοι δεσμοί των συγκεκριμένων μαθητών με
την οικογένειά τους είναι στενοί λόγω της φυσικής θέσης του
τόπου τους και της κλειστής δομής της κοινωνίας στην οποία
ζουν
ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΣ ΜΕ ΑΛΛΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ
Η ερευνητική εργασία είναι διαθεματική και συσχετίζεται με τα
μαθήματα της ΓλώσσαςτωνΘρησκευτικώντης Κοινωνικής και
Πολιτικής Αγωγήςτης Γεωγραφίαςτης Ιστορίαςτων
Μαθηματικώντων Φυσικών Επιστημώντης Μουσικήςτων
Εικαστικών
ANAMENOMENA MAΘΗΣΙΑΚΑ ΟΦΕΛΗ
Οι μαθητές εργάζονται ομαδικάσυνεισφέρουν στην έρευνα με
πολλλούς εναλλακτικούς τρόπουςπροσεγγίζουν εναργητικά τη
γνώσηΟ κάθε μαθητής έχει την ευχέρεια να είναι χρήσιμος και
πολύτιμοςαξιοποιώντας το δικό του μορφωτικό κεφάλαιοΟ κάθε
μαθητής έχει την ευχέρεια να είναι χρήσιμος και
πολ΄΄υτιμοςαξιοποιώντας το δικό του μορφωτικό καφάλαιοΟι
μαθητές έχουν τη δυνατότητα να συνδέσουν το σχολείο με το
εξωτερικό περιβάλλον(οικογένεια) και να συσχετίσουν τις
δραστηριότητrsquoες τους με τη ζωή έξω από το σχολικό
χώροΠραγματοποιούν χειροπιαστή επιστημονική και κοινωνική
lsquoέρευνα και αναπαριστούν τις βασικές τους γνώσεις και δεξιότητες
με ποικίλους τρόπουςΜπορούν να αξιοποιήσουν και να
εφαρμόσουν βασικές γνώσεις και δεξιότητεςπου ήδη έχουν
κατακτήσει στο σχολείοστη ζωή τους
6
ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Κατάθεση θέματος-ενημέρωση μαθητών
Ανάλυση θέματος σε υποθέματα
Χωρισμός μαθητών σε ομάδες
Καταμερισμός εργασιών σε ομάδες
Παρατήρησηκαταγραφή δεδομένωνσυγκέντρωση υλικού
και πληροφοριών από κάθε ομάδα
Ταξινόμηση και ανάλυση δεδομένων
Εφαρμογές
Παρουσίαση εργασιών κάθε ομάδαςερωτήσεις συ-
ζητήσειςσχόλιακριτική
Συνολική αξιολόγηση θέματοςσυμπεράσματα
Τελικήπαρουσίαση
ΠΟΡΟΙ-ΥΛΙΚΑ-ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ
Χρήση διαδικτύου μέσω φορητού ηλεκτρονικού υπολογιστή-
εκτυπωτή-προτζέκτορα-USB STICK-μελάνια εκτυπωτή-
έντυπο υλικό (εφημερίδες-περιοδικά-βιβλία)φωτοτυπικό
χαρτί-έγχρωμες κόλλεςαυτοκόλλητα
7
1Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
1ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ
Η κοινωνικοποίηση είναι ένας κοινωνιολογικός όρος που
εμφανίζεται στις αρχές του 20ου αιώνα τον Emile Durkeim ο
οποίος σχετίζεται με την διαδικασία μετάδοσης εθίμων κανόνων
και ιδεολογιών Μέσω της κοινωνικοποίησης μεταδίδονται στο
άτομο οι δεξιότητες και οι συνήθειες οι οποίες είναι απαραίτητες
για την συμμετοχή του στην κοινωνία στην οποία ανήκει Η
κοινωνία σχετίζεται από ποικιλία κοινών κανόνων συμπεριφορών
αξιών κινήτρων κοινωνικών ρόλων συμβόλων και γλωσσών Κατrsquo
αυτόν τον τρόπο η κοινωνικοποίηση μπορεί να οριστεί ως laquoτο
μέσο με το οποίο επιταχύνεται η ομαλή ένταξη του ανθρώπου στην
κοινωνίαraquo
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίησηΨυχολογίαΑrsquoτάξης
ΓενΛυκείουσελ155)
8
11 Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η οικογένεια είναι ένας πανάρχαιος βιο-κοινωνικός
δεσμός της ανθρώπινης ιστορίας Εμφανίστηκε αμέσως με
την δημιουργία του πρώτου ανθρώπου κι από τότε μας
ακολουθεί χωρίς ουσιώδεις μεταβολές σrsquo όλα τα στάδια
των πολιτιστικών μας εξελίξεων
Η οικογένεια είναι η φυσική και θεμελιώδης μονάδα της
κοινωνίας και χρειάζεται να προστατεύεται από την κοινωνία και
το κράτος Μπορούμε να χαρακτηρίσουμε την οικογένεια ως τη
βασικότερη και αρχαιότερη κοινωνική ομάδα γιατί απrsquo αυτή
ξεκίνησαν και κατά τον τύπο της δομής της διαμορφώθηκαν όλες
σχεδόν οι σύγχρονες διαρθρωμένες κοινωνικές συνδέσεις Παρά
τη φαινομενική της συλλογικότητα η οικογένεια δεν αποτελεί μια
απρόσωπη ομάδα αλλά κυρίως μια ετερόφυλη ενότητα
προσώπων που με τη τεκνογονία προδίδει στα μέλη της την
ουσιαστική τους συγγένεια Το ζεύγος έχει δυνατότητα να
εξελιχθεί σε αμοιβαία υπέρβαση της ατομικότητας και στην
αμοιβαία εκδήλωση της αγάπης που έχει ως καρπό της τη γέννηση
του παιδιού Με τις προϋποθέσεις αυτές η οικογένεια κατά βάθος
είναι κάτι περισσότερο από κοινωνικό συμβόλαιο ή βιολογική
συνέπεια
9
10
12ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Την οικογένεια αποτελεί ομάδα ανθρώπων που
συνδέονται μεταξύ τους με δεσμά φυσικά (συγγένεια) ή
νομικά (γάμος ή υιοθεσία) και αποτελούν στοιχειώδη
πυρήνα κοινωνικής οργάνωσης Αποτελείται από τους
ανιόντες (συζύγους) και τους κατιόντες πρώτου βαθμού
(τα φυσικά ή θετά παιδιά τους) Τα μέλη της οικογένειας
λειτουργούν με βάση ορισμένους κανόνες συμπεριφοράς και
σχέσεων (ηθικούς οικονομικούς κά) που ανάλογα με την
εποχή και τις νοοτροπίες της θεωρούνται σωστοί θεμιτοί ή
απλώς ανεκτοί Οι κανόνες αυτοί αντικαθρεφτίζουν συνήθως
τη διάταξη τη δομή και τον πολιτισμό του κοινωνικού
συνόλου και θεμελιώνουν τις λεγόμενες γενικές αρχές της
οικογενειακής συμβίωσης (σεβασμός των παιδιών στους
γονείς υποχρέωση των γονιών για διατροφή ανατροφή και
κοινωνικοποίηση των παιδιών αλληλοϋποστήριξη των μελών
της οικογένειας σε περίπτωση ανάγκηςκά)
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
Δημακάκου Κ Ηλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάση Συμβολή
στη διδασκαλία των εκθέσεων σελ92)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και
οικογένεια)
11
12
13 ΜΟΡΦΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Οι απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνικής ζωής καθώς
και ο ρυθμός της συνέβαλε στην δημιουργία διαφόρων
τύπων και μορφών της οικογένειας Η βασικότερη μορφη
οικογένειας είναι η πυρηνική η οποία είναι η πιο
διαδεδομένη και απαρτίζεται από τους γονείς και τα παιδιά
τα κύρια δηλαδή μέλη μιας οικογένειας
Έπειτα ακολουθεί η μονογονεϊκή οικογένεια που
αποτελείται από έναν από τους δύο γονείς και παιδιά
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της κατηγορίας είναι οι
ανύπαντρες γυναίκες με παιδιά
13
Πολυμελής τύπος της οικογένειας
είναι η λεγόμενη πολύτεκνη οικογένεια με παιδιά που
ξεπερνούν τον αριθμό των τριών παιδιών Οι πολύτεκνες
οικογένειες συνηθίζουν να επιδοτούνται από το κράτος
Η επανασυγκροτημένη συνδέεται άμεσα με την
επανασύνδεση των γονέων και την οργάνωση της ίδιας
οικογένειας για δεύτερη φορά
Όταν το πλήρωμα της οικογένειας δεν οριοθετείται
από το πλήθος των παιδιών και το ζευγάριαλλά διερύνεται
με την φιλοξενία ή με την συμβίωση άλλων συγγενικών
μελών ο τύπος αυτής της μορφής οικογένειας ονομάζεται
διευρυμένος ή εκτεταμένος
Τέλοςη πολυπολυτισμική οικογένεια συντίθεται από
14
γονείς με διαφορετική εθνική καταγωγή με παιδιά(Στην
Αμερική ο ένας στους εφτά γάμους είναι πλέον μεταξύ
ατόμων από διαφορετικές φυλές ή εθνικότητα)
14ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΡΟΛΟΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Σε κάθε ομάδα δημιουργείται σταδιακά ένα σύστημα ρόλων το
οποίο ιεραρχεί τα καθήκοντα και τις δραστηριότητες των μελών
Ως παράδειγμα μπορούν να αναφερθούν οι ιεραρχημένοι ρόλοι
των μελών μιας οικογένειας Ο πατέρας η μητέρα και τα παιδιά
ανάλογα με το φύλο τους έχουν καθορισμένους ρόλους που
πολλές φορές είναι διαφορετικοί ανάλογα με τις κοινωνίες και
τους πολιτισμούς Η σύμπνοια και η συνοχή είναι στοιχεία
απαραίτητα στα μέλη μιας ομάδας για την επίτευξη των σκοπών
και των στόχων της Ο ρόλος που χαρακτηρίζει τη δυναμική κάθε
ομάδας είναι ο ρόλος του ηγέτη ή του αρχηγού Όταν λέμε ηγέτης
εννοούμε κάθε άτομο που καθοδηγεί διευθύνει τις
δραστηριότητες των μελών μιας ομάδας Ο ηγέτης στον
οικογενειακό κύκλο ταυτίζεται με τον πατέρα κατά βάση όμως
υπάρχουν και παραδείγματα μητριαρχικής ηγεσίας στο παρελθόν
Πηγές(Ψυχολογία ΑrsquoΛυκείουσελ158
Δημακάκου Ηλία-Κυριαζόπουλου Θανάση
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεωνσελ92)
15
15ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Η οικογένεια είναι αναμφίβολα το πιο ζωντανό κοινωνικό
κύτταρο Είναι ο καθρέφτης ολόκληρος της κοινωνίας είναι η
κοινωνία η ίδια σε μικρογραφία Ο θεσμός της οικογένειας είναι
κατεξοχήν ιερός και χρήσιμος αφού η οικογένεια και η ζωή μέσα
σrsquo αυτήν όταν βέβαια είναι αρμονική προσφέρει αμέτρητα αγαθά
και ωφέλειες στον άνθρωπο Αυτή ευθύνεται για την διαμόρφωση
του ανθρώπινου χαρακτήρα καθώς και για την προσωπική και
κοινωνική προκοπή του κάθε ατόμου ξεχωριστά Μεγάλης
σημασίας είναι σίγουρα η συμβολή της οικογένειας και στην ηθική
διαπαιδαγώγηση του ατόμου Από την οικογένειά τους τα μικρά
παιδιά παίρνουν τις ηθικές αρχές και αξίες τους καλούς τρόπους
συμπεριφοράς την ευγένεια την εντιμότητα και όλα τα
απαραίτητα εφόδια που θα τους συνοδεύουν σrsquo ολόκληρή τους τη
ζωή Με τη μητρική αγάπη και την πατρική συμβουλή το άτομο
μαθαίνει να σέβεται τον συνάνθρωπό του μαθαίνει τι πάει να πει
αγάπη ειλικρίνεια υπακοή ευσέβεια αξιοπρέπεια και πειθαρχία
Συγκεκριμένα κάποιες διαδοχικές αξίες της οικογένειας είναι τα
εξής
α) Κοινωνικοποίηση των παιδιών και ομαλή τοποθέτησή τους στην
κοινωνία κάτι που ισχύει εξ αρχαιοτάτων χρόνων
β) Ύπαρξη στήριξης μεταξύ των μελών της οικογένειας σε
οποιοδήποτε πρόβλημα υπάρξει και σε οποιαδήποτε ανάγκη
βρεθεί κάποιο μέλος
γ) Γίνεται εμπολιτισμοποίηση των νέων μελών με την εκμάθηση
των ηθών και των εθίμων της κοινωνίας που ζουν ώστε να
προσαρμόζονται πιο εύκολα σrsquo αυτή
δ) Κάθε φορά που η κοινωνία αλλάζει πολιτικά πολιτισμικά
οικονομικά αλλάζει και η ταυτότητα της οικογένειας αλλάζουν τα
ιδανικά της αγωγής και ο τρόπος άσκησής της
16
Οι γονείς αποτελούν το κατεξοχήν πρότυπο για τα παιδιά τους γιrsquo
αυτό και πρέπει πάντα να τους δίνουν το καλό παράδειγμα Με την
αρμονική οικογενειακή ζωή οι καλές συνθήκες τα ήθη τα έθιμα
και οι αρετές των γονέων μεταδίδονται στα παιδιά τους Η
οικογένεια είναι αναμφίβολα αυτή που βοηθά στη διαμόρφωση
του χαρακτήρα του ατόμου Δίκαια λοιπόν πολλοί την θεωρούν ως
το πρώτο και καλύτερο σχολείο Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για
την ανάπτυξη των παιδιών το οποίο οφείλει να διεκπεραιώνει η
οικογένεια είναι η κοινωνικοποίηση του παιδιού η ομαλή δηλαδή
ένταξη στην κοινωνία και στους κανόνες της Αυτή την τόσο
σημαντική λειτουργία της οικογένειας δεν την αναλαμβάνει ο ένας
απrsquo τους δύο γονείς αλλά και οι δύο πρέπει να βοηθούν στην
κοινωνική τοποθέτηση του παιδιού τους μιας και οι δύο είναι
συνυπεύθυνοι για ένα τόσο μεγάλο έργο
Τέλος δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε και τα υλικά αγαθά
που προσφέρει τόσο απλόχερα η οικογένεια σε όλα τα μέλη της
Κάτω απrsquo τη στέγη της μπορείς να βρεις τροφή ένδυση ένα χώρο
για να μείνεις καθώς και μια συνεχή οικονομική υποστήριξη Είναι
ολοφάνερο ότι τα αγαθά και οι ωφέλειες που προσφέρει η
οικογενειακή ζωή στο άτομο είναι πολλές και σημαντικές διότι
είναι αποδεδειγμένο ότι μόνο μέσα στη οικογένεια το άτομo
μπορεί να βρει την πραγματική χαρά και ευτυχία
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
Δραστηριότητα
Οι μαθητές συμπλήρωσαν ερωτηματολόγιο με τις εξής
ερωτήσεις
1Κάτι καλό που έκανε η οικογένειά μου για μένα
2Κάτι καλό που έκανα εγώ για την οικογένειά μου
3Αυτά που μας συνδέουν στην οικογένειά μου είναι
4Μια οικογενειακή μας συνήθεια
Τα συμπεράσματα από τις απαντήσεις ήταν ότι υπάρχει
αλληλοϋποστήριξη και βοήθεια ανάμεσα στα μέλη της
οικογένειαςδιάλογοςαγάπη που εκφράζεται με καθημερινές
απλές συνευρέσεις τους
17
18
19
20
16Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας στο χθες και στο σήμερα καθώς και ο
ρόλος της διαφέρει αρκετά Στις πρωτόγονες κοινωνίες οι
λειτουργίες της οικογένειας ήταν η οικονομική και κοινωνική
οργάνωση καθώς και η ρύθμιση της σεξουαλικής ζωής της τότε
εποχής και η ανάγκη για εκπαίδευση των παιδιών(ομόαιμη
οικογένεια)Οι γαμήλιες ομάδες κατατάσσονται ανάλογα με τις
γενιές και όλοι μεταξύ τους είναι σύζυγοι εκτός από τους γονείς και
τα παιδιά
Το δεύτερο προοδευτικό βήμα στην εξέλιξη της μορφής της
οικογένειας είναι ο αποκλεισμός των σχέσεων μεταξύ των φυσικών
αδελφών και η απαγόρευση του γάμου ανάμεσα σε πρώτα
δεύτερα και τρίτα ξαδέλφια
Η εξέλιξη του θεσμού συνεχίζεται με τον ομαδικό γάμο σε
ορισμένα μέρη του κόσμουόπου ο άντρας είχε μια κύρια συζύγο
ανάμεσα στις πολυάριθμες γυναίκες τουκαι αυτός ήταν ο κύριος
άνδρας της ανάμεσα στους άλλουςΑυτό αντικαθίσταται από τη
ζευγαρωτή οικογένεια όπου ένας άνδρας έχει ελευθερία στην
πολυγαμίαενώ η γυναίκα του πιέζεται αυστηρά στο θέμα της
ηθικήςόσο διάστημα συζούν
Τέλοςη μονογαμική οικογένεια είναι ένα από τα σημάδια
αρχής του πολιτισμού και σκοπό έχει τη γέννηση παιδιών με
21
αναμφισβήτητη πατρότητα που είναι απαραίτητη για να
κληρονομήσουν τα αγαθά του πατέρα
Η οικογένεια πλέον έχει αναπτυχθεί και υπάρχουν αρκετά
είδη οικογένειας που βασίζονται στην ισότητα των δύο φύλων Η
στάση των ανθρώπων όμως απέναντι στην οικογένεια έχει αλλάξει
η οικογένεια συστέλλεται όσο ο περίγυρος διευρύνεται
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεων(Friedrich Engels13854-
89)σελ96
17ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας προστατεύεται από παγκόσμιους
γραπτούς νόμους όπως
1Στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα
Στο άρθρο 16 αναφέρονται τα δικαιώματα ενός ζευγαριού
ως προς την ίδρυση της οικογένειας ltltΑπό τη στιγμή που θα
φτάσουν σε ηλικία γάμου ο άντρας και η γυναίκα χωρίς κανένα
περιορισμό εξrsquoαιτίας της φυλής της εθνικότητας ή της θρησκείας
έχουν το δικαίωμα να παντρευτούν και να ιδρύσουν οικογένεια
Και οι δύο έχουν ίσα δικαιώματα ως προς τον γάμο κατά την
διάρκεια του γάμου και κατά την διάλυσή του gtgt
Στο άρθρο 12 αναφέρονται τα δικαιώματα και οι
περιορισμοί που έχουν τα μέλη της οικογένειας
ltltΚανείς δεν επιτρέπεται να υποστεί αυθαίρετες επεμβάσεις
στην ιδιωτική του ζωή την οικογένεια την κατοικία ή την
αλληλογραφία του ούτε προσβολές της τιμής και της υπόληψής
του Καθένας έχει το δικαίωμα να τον προστατεύουν οι νόμοι από
επεμβάσεις και προσβολές αυτού του είδους
22
Στο Σύνταγμα της Ευρώπης στα άρθρα 67 και 69
αναφέρονται τα δικαιώματα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής της
οικογένειας και τα δικαιώματα στο γάμο αντίστοιχα
Στο Σύνταγμα της Ελλάδας αναφέρονται στα κοινωνικά
δικαιώματα το δικαίωμα προστασίας της οικογένειαςτου
γάμουτης μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα
ανθρώπινα δικαιώματα)
Σύνταγμα της Ευρώπης
Σύνταγμα της Ελλάδας
18 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ
Στον χριστιανισμόο γάμος θεωρείται ένα μυστήριο όπου
αγιάζεται με τη χάρη του Αγίου πνεύματος στο όνομα του
Χριστού και τη δόξα της εκκλησίαςΑπο τους πρώτους
χριστιανικούς αιώνες οι Πατέρες της εκκλησίας μας τόνισαν
την σπουδαιότητα του οικογενειακού περιβάλλοντος και
προέβαλαν τη σημασία του για την διαμόρφωση ισχυρών
προσωπικοτήτων έτσι η οικογένεια θεωρείται ως χώρος
πνευματικής συνάντησης των συζύγωνόπου είναι η δυνατή
ενότητα και ο δημιουργικός διάλογοςγια να συμβεί αυτό θα
πρέπει να υπάρχει κατανόηση αγάπη υπομονή και
υποχωρητικότηταΟι δύο διαφορετικές προσωπικότητες
συνδέονται στα πλαίσια της συζυγίας σε μια εκπληκτική
ψυχική ενότητα Αυτό είναι και το θαύμα που συνδέεται με
το μυστήριο του γάμου Το δεύτερο θαύμα συνδέεται με την
τεκνογονία και αποτελεί απαρχή και αφετηρία της
πραγματικής οικογένειας που θα έρθει το γλυκό εκείνο
αγγελούδι για να θρονιαστεί ανάμεσα τους Έτσι η
οικογένεια είναι ο πνευματικός χώρος όπου η χάρη του Θεού
επιτελεί το θαύμα της ενότητας δύο ξένων πριν από λίγο
23
ανθρώπων και το θαύμα της δημιουργίας
19 ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
Είναι το μυστήριο της εκκλησίας στο οποίομέσα από την
ιερολογία ο φυσικός δεσμός που συνδέει τον άνδρα με την
γυναίκα ευλογείται από τον Δημιουργό του ανθρώπου και
υψώνεται στο χώρο της χάριτος και της αληθινής ζωήςΟ
άνδρας και η γυναίκα παντρεύονται ελεύθερα και
ονειρεύονται να συμβιώσουν για ολη τους τη ζωή
ευλογούνται από το Θεό ώστε ο αγώνας της σχέσης τους να
καρποφορίσειΟ Χριστός στο γάμο της Κανά στην Γαλιλαία
πραγματοποίησε το πρώτο θαύμα της δημόσιας παρουσίας
του Έκανε κατά κάποιο τρόπο ένα δώρο στο ζευγάρι αυτό
httpantixiliastikosblogspotcom201007blog-post-
18html
110 ΕΙΔΗ ΓΑΜΟΥ
Υπάρχουν δύο μορφές γάμων Ο θρησκευτικός και ο
πολιτικός Ο πολιτικός από το 1982 που ψηφίστηκε έχει
κερδίσει αρκετό έδαφος έναντι του θρησκευτικού Ωστόσο το
2004 έγιναν 14000 πολιτικοί γάμοι ενώ 27000
θρησκευτικοί γάμοι Οι λόγοι που οδηγούν τα ζευγάρια σε
πολιτικούς γάμους είναι κυρίως οικονομικοί Είναι χαμηλού
κόστους και ο καθένας μπορεί να πάει στο δημαρχείο και
έχει λίγα έξοδα για τον γάμο του Αν το ζευγάρι επιλέξει τον
πολιτικό δεν σημαίνει ότι είναι άθεο
http wwwgamosgamosgrcsblogsgamosarchive2011
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Οι μαθητές πήραν συνέντευξη από τους παππούδες και τις
γιαγιάδες τους σχετικά με την υποδομή της δικής τους
οικογένειαςΤα συμπεράσματα που προέκυψαν ήταν τα εξής
24
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες στην σημερινή εποχή έχουν
τις ηλικίες των 60-65 χρόνων Έχουν παντρευτεί όμως από
την ηλικία των 18-20 και παραμένουν για περίπου 40-45
χρόνια μαζί (πιθανότητες χωρισμού δεν υπήρχαν στα πιο
παλιά χρόνια) Παραμένουν τόσα χρόνια μαζί αποκτούν 4-5
παιδιά ενώ στην σημερινή εποχή οι οικογένειες αποκτούν 1-
2 παιδιά το πολύ Οι παππούδες και οι γιαγιάδες έμεναν
συνήθως στα πατρικά σπίτια των οικογενειών τους από το
γάμο μέχρι το τέλος της ζωής Τα παιδιά τους που ωστόσο
έμεναν μαζί τους φεύγουν από το πατρικό σπίτι όταν
παντρεύονται
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ
1Πόσων χρονών είστεΠόσα παιδιά είχε ως μέλη η
οικογένειά σας
2Πόσων χρόνων ήσαστε όταν παντρευτήκατε
3Πόσα μέλη είχε η οικογένειά σας μετά τη γέννηση των
παιδιών
4Πού μένατε όταν παντρευτήκατε
5Για πόσο χρονικό διάστημα
6Πού μένατε όταν παντρεύτηκε το πρώτο παιδί σας
7Πού έμεινε το πρώτο παιδί μετά τον γάμο του
8Πόσα παιδιά απέκτησε το πρώτο παιδί σας
9Πόσα παιδιά απέκτησε το δεύτερο παιδί σας
10Πού μένουν σήμερα τα παιδιά σας
111Ο ΓΑΜΟΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
Σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίεςαπό τις πιο
πρωτόγονες μέχρι τις πιο εξελιγμένεςο γάμος αποτελεί
πάντα ένα γεγονός σταθμόΗ τελετή του γάμου στη
συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων να περιορίζεται
στο αυστηρό πρωτόκολλο της θρησκείας
25
Στο Ισλάμ ο άνδρας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος της
γυναίκας και επιλέγεται από τους γονείς τηςΤο τελετουργικό
του γάμου είναι πολύ απλόΣτην ουσία δε γίνεται
τελετήαπλά ο ιμάμης διαβάζει μερικές ευχές και οι
μελλόνυμφοιαλλά και οι γονείς τους υπογράφουν τα
επίσημα έγγραφα που τους καθιστούν ζευγάρι στα μάτια του
κράτουςΕrsquoιθισται να υπογράφουν και κάποιοι που δεν έχουν
σχέση με την οικογένειαως μάρτυρες του μυστηρίουκι αυτοί
αποκαλούνται κουμπάροιαν και δεν παίζουν κάποιο ρόλο
στην τελετή
Ο εβραϊκός γάμος έχει κάποια χαρακτηριστικά
που μοιάζουν με τα χριστιανικάΗ τελετή γίνεται στη
συναγωγήΟ ραβίνοςμε τη συνοδεία χορωδίαςόταν υπάρχει
η δυνατότηταυποδέχεται με ύμνους και προσευχές το
ζευγάριτο οποίο οδηγείται κάτω από το σάλι της
προσευχήςΑυτό το κρατούν τέσσερις άνδρες από τις
ισάριθμες γωνίες του ετσι ώστε να σχηματίζει ένα
σκέπαστροτο οποίο συμβολίζει τη μελλοντική του εστία και
την προστασία του ΘεούΟ ραβίνος ευλογεί το κρασίπίνει
πρώτα ο ίδιος και μετά το ζευγάρι με την παρουσία δύο
μαρτύρωνΟ γαμπρός φορά στη νύφη το δαχτυλίδι τιυ
γάμουαπαγγέλοντας μια προσευχή ndashυπόσχεσηΟ ραβίνος
διαβάζει το γαμήλιο συμβόλαιοπου περιάχει όρους και
δεσμεύσεις για την έγγαμη ζωή και η τελετή ολοκληρώνεται
μα μια συμβολική κίνηση του γαμπούπου σπάζει με το πόδι
του ένα ποτήρισε ανάμνηση της καταστροφής του Ναού του
Σολομώντα και της Ιερουσαλήμ
112ΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Υπήρχαν ποικίλες μορφές οικογένειας σε όλο τον κόσμο οι
οποίες διάφεραν ανάλογα με τον τόπο την εποχή κτλΟ
26
θεσμός της οικογένειας εμφανίστηκε από την προϊστορική
εποχή
Στις πρωτόγονες κοινωνίες διατυπώθηκε η μητριαρχική
οικογένεια δηλαδή η ιδιότητα μέλους ενός κοινωνικού
συνόλου ορίζεται με βάση την καταγωγή από την μητέρα ή
όχι τον πατέρα Τα οικονομικά θέματα καθορίζονται από την
μητέρα Τέλος στον αδελφικό τύπο οικογένειας
διατυπώθηκε στις κοινωνίες των Χετταίων και Χουρριτών
την κυρίαρχη θέση την είχε ο μεγαλύτερος αδερφός Ο
αδελφός αντικαθιστούσε το πατρικό και μητρικό πρότυπο
Στην ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗόπου επικρατούσε ο θεσμός
της μητριαρχικής οικογένειας η γυναίκα είχε τον κυρίαρχο
ρόλο στην οικογένεια όλοι όφειλαν σεβασμόΣημαντικό
είναι επίσης ότι την λάτρευαν ως θεά-μητέρα και την
θεωρούσαν θεά της γονιμότητας μιας και αυτή έφερνε τα
παιδιά στον κόσμο αυτή αναλάμβανε την αγωγή και την
ανατροφή τους και είχε την αποκλειστική μέριμναΗ
περιουσία περνούσε στα χέρια των κοριτσιών καθώς και το
όνομα της μητέρας ήταν αυτό που έπαιρναν τα παιδιά για το
οτιδήποτε θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο για την επιβίωση
τουςΗ εμφάνιση του αρότρου όμως ανέτρεψε τα πάνταEτσι
η εξουσία περνά στα χέρια των ανδρωνΚαταρρίπτεται ο
θεσμός τις μητέρας -θεάς
ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗΗ οικογένεια έχει σπουδαία θέση στη
ζωή των ανθρώπων Ο άντρας ήταν η κεφαλή της
οικογένειας όπως και η γυναίκα κατείχε σημαντική θέση και
εμφανίζονταν στο πλευρό του άντρα με σημαντικά
καθήκοντα
ΠΗΝΕΛΟΠΗ-ΟΔΥΣΣΕΑΣ
27
Στην ισραηλιτική κοινωνία υπήρχαν τρία διαφορετικά είδη
οικογένειας Αρχικά είναι η πατριαρχική(τις αποφάσεις τις
έπαιρνε αποκλειστικά και μόνο ο πατέρας)η μητριαρχική(οι
αποφάσεις λαμβάνονταν από την σύζυγο και μητέρα)και
τέλος η αδερφαίκη εξουσία (εξουσιάζεται η οικογένεια μόνο
από τον μεγαλύτερο αδελφό)Στην αρχαιότερη εποχή το
είδος της οικογένειας στην Παλαιστίνη είναι το πατριαρχικό
έννοια της οικογένειας εκφραζόταν με τον όρο ltltοίκος του
πατρός gtgtο άνδρας ονομαζόταν ltltκύρος της γυναίκας
gtgtκαι είχε απόλυτη εξουσία στα παιδιά του και στις γυναίκες
του
Στην αρχαία Ρώμη τα παιδιά είχαν πολύ μειονεκτική θέση
θεωρούνταν δούλοι και ήταν κτήση του πατέρα ο οποίος
μπορούσε μέχρι και να τα σκοτώσειΟ ίδιος δεν είχε καμία
σχέση με την ανατροφή των παιδιώνΗ μητέρα είχε αναλάβει
πλήρως την ανατροφή τους
Στον Μεσαίωνα η αγωγή των παιδιών ήταν κυρίως έργο των
δασκάλων καθώς και της μητέραςΟ πατέρας δεν είχε καμιά
ανάμειξηΑντιθέτως προσπαθούσε να βρει δουλειά
Στην αναγεννησιακή εποχή επειδή οι συνθήκες ήταν πολύ
ευνοϊκές τα παιδιά είχαν πολύ καλύτερη διαπαιδαγώγηση
από παιδαγωγούς Οι ευκατάστατες οικογένειες γονείς δεν
28
είχαν καμία σχέση με την ανατροφήΟ ρόλος του πατέρα
ήταν η προσπάθεια για εύρεση δουλειάςενώ η μητέρα ήταν
αναγκασμένη να είναι στο σπίτι
Στην Τουρκοκρατία επειδή οι συνθήκες ήταν άθλιεςτα
παιδιά στις οικογένειες δεν είχαν την ανάλογη ανατροφήΟ
πατέρας ήταν μακριά από το σπίτι και η μητέρα δεν ήταν σε
θέση να διαπαιδαγώγησει τα παιδιά Την ευθύνη την είχαν
αναλάβει ενίοτε τα κρυφά σχολειά
29
2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
21Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
Η εστία Μέσα σε κάθε παραδοσιακό σπίτι υπάρχει η εστία Η
εστία δεν αποτελεί απλώς ένα χώρο όπου μαγειρεύουν οι
άνθρωποι και ζεσταίνονται αλλά είναι το σύμβολο της
ενότητας της οικογένειας Δεν είναι άσχετο το έθιμο που
συναντάμε σε περιοχές του βορειοελλαδικού χώρου κατά την
διαίρεση της μεγάλης πολυπυρινικής οικογένειας μεταφέρεται
φωτιά από την εστία του πατρικού σπιτιού στα σπίτια των γιων
Με τον τρόπο αυτό προβάλλεται η συνέχεια της οικογένειας Σε
ορισμένες περιοχές της Ηπείρου όταν η νύφη εισέρχεται στο
σπίτι του πεθερού μια από τις πρώτες ενέργειες της είναι να
προσκυνήσει την εστία
30
Το εικονοστάσι Πιθανή επιβίωση της αρχαίας εστίας
όπου τοποθετούνται οι εικόνες των αγίων της
οικογένειας η των αγίων των οποίων τα ονόματα έχουν
ο αρχηγός και τα μέλη της οικογένειας
31
Τα στέφανα Ισχυρό σύμβολο του γάμου
αρκετές φορές τοποθετούνται σε στεφανοθήκες δίπλα
στο εικονοστάσι για να δείξουν ότι ο γάμος είναι τόσο
ιερός δεσμός όσο και η εκκλησία που τον ευλόγησε ή
όσο οι εικόνες των αγίων που φυλάσσονται στο
εικονοστάσι
o Το φίδι και η νεράιδα του σπιτιού Εκτός από τα σύμβολα που
συνδέονται με τη φωτιά (εστία καντήλι) σε όλη την Ελλάδα υπήρχε
παλιότερα η πίστη σε εν laquoφίδι του σπιτιούraquo το οποίο προστατεύει
την οικογένεια και δεν πρέπει να το πειράξει Πιστεύεται ότι αν
κάποιος πειράξει ή σκοτώσει το φίδι τότε θα πεθάνει ένα μέλος της
οικογένειας Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος το φίδι αυτό είναι
θηλυκό και συνδέεται με μια φανταστική γυναικεία μορφή
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
6
ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Κατάθεση θέματος-ενημέρωση μαθητών
Ανάλυση θέματος σε υποθέματα
Χωρισμός μαθητών σε ομάδες
Καταμερισμός εργασιών σε ομάδες
Παρατήρησηκαταγραφή δεδομένωνσυγκέντρωση υλικού
και πληροφοριών από κάθε ομάδα
Ταξινόμηση και ανάλυση δεδομένων
Εφαρμογές
Παρουσίαση εργασιών κάθε ομάδαςερωτήσεις συ-
ζητήσειςσχόλιακριτική
Συνολική αξιολόγηση θέματοςσυμπεράσματα
Τελικήπαρουσίαση
ΠΟΡΟΙ-ΥΛΙΚΑ-ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ
Χρήση διαδικτύου μέσω φορητού ηλεκτρονικού υπολογιστή-
εκτυπωτή-προτζέκτορα-USB STICK-μελάνια εκτυπωτή-
έντυπο υλικό (εφημερίδες-περιοδικά-βιβλία)φωτοτυπικό
χαρτί-έγχρωμες κόλλεςαυτοκόλλητα
7
1Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
1ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ
Η κοινωνικοποίηση είναι ένας κοινωνιολογικός όρος που
εμφανίζεται στις αρχές του 20ου αιώνα τον Emile Durkeim ο
οποίος σχετίζεται με την διαδικασία μετάδοσης εθίμων κανόνων
και ιδεολογιών Μέσω της κοινωνικοποίησης μεταδίδονται στο
άτομο οι δεξιότητες και οι συνήθειες οι οποίες είναι απαραίτητες
για την συμμετοχή του στην κοινωνία στην οποία ανήκει Η
κοινωνία σχετίζεται από ποικιλία κοινών κανόνων συμπεριφορών
αξιών κινήτρων κοινωνικών ρόλων συμβόλων και γλωσσών Κατrsquo
αυτόν τον τρόπο η κοινωνικοποίηση μπορεί να οριστεί ως laquoτο
μέσο με το οποίο επιταχύνεται η ομαλή ένταξη του ανθρώπου στην
κοινωνίαraquo
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίησηΨυχολογίαΑrsquoτάξης
ΓενΛυκείουσελ155)
8
11 Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η οικογένεια είναι ένας πανάρχαιος βιο-κοινωνικός
δεσμός της ανθρώπινης ιστορίας Εμφανίστηκε αμέσως με
την δημιουργία του πρώτου ανθρώπου κι από τότε μας
ακολουθεί χωρίς ουσιώδεις μεταβολές σrsquo όλα τα στάδια
των πολιτιστικών μας εξελίξεων
Η οικογένεια είναι η φυσική και θεμελιώδης μονάδα της
κοινωνίας και χρειάζεται να προστατεύεται από την κοινωνία και
το κράτος Μπορούμε να χαρακτηρίσουμε την οικογένεια ως τη
βασικότερη και αρχαιότερη κοινωνική ομάδα γιατί απrsquo αυτή
ξεκίνησαν και κατά τον τύπο της δομής της διαμορφώθηκαν όλες
σχεδόν οι σύγχρονες διαρθρωμένες κοινωνικές συνδέσεις Παρά
τη φαινομενική της συλλογικότητα η οικογένεια δεν αποτελεί μια
απρόσωπη ομάδα αλλά κυρίως μια ετερόφυλη ενότητα
προσώπων που με τη τεκνογονία προδίδει στα μέλη της την
ουσιαστική τους συγγένεια Το ζεύγος έχει δυνατότητα να
εξελιχθεί σε αμοιβαία υπέρβαση της ατομικότητας και στην
αμοιβαία εκδήλωση της αγάπης που έχει ως καρπό της τη γέννηση
του παιδιού Με τις προϋποθέσεις αυτές η οικογένεια κατά βάθος
είναι κάτι περισσότερο από κοινωνικό συμβόλαιο ή βιολογική
συνέπεια
9
10
12ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Την οικογένεια αποτελεί ομάδα ανθρώπων που
συνδέονται μεταξύ τους με δεσμά φυσικά (συγγένεια) ή
νομικά (γάμος ή υιοθεσία) και αποτελούν στοιχειώδη
πυρήνα κοινωνικής οργάνωσης Αποτελείται από τους
ανιόντες (συζύγους) και τους κατιόντες πρώτου βαθμού
(τα φυσικά ή θετά παιδιά τους) Τα μέλη της οικογένειας
λειτουργούν με βάση ορισμένους κανόνες συμπεριφοράς και
σχέσεων (ηθικούς οικονομικούς κά) που ανάλογα με την
εποχή και τις νοοτροπίες της θεωρούνται σωστοί θεμιτοί ή
απλώς ανεκτοί Οι κανόνες αυτοί αντικαθρεφτίζουν συνήθως
τη διάταξη τη δομή και τον πολιτισμό του κοινωνικού
συνόλου και θεμελιώνουν τις λεγόμενες γενικές αρχές της
οικογενειακής συμβίωσης (σεβασμός των παιδιών στους
γονείς υποχρέωση των γονιών για διατροφή ανατροφή και
κοινωνικοποίηση των παιδιών αλληλοϋποστήριξη των μελών
της οικογένειας σε περίπτωση ανάγκηςκά)
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
Δημακάκου Κ Ηλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάση Συμβολή
στη διδασκαλία των εκθέσεων σελ92)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και
οικογένεια)
11
12
13 ΜΟΡΦΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Οι απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνικής ζωής καθώς
και ο ρυθμός της συνέβαλε στην δημιουργία διαφόρων
τύπων και μορφών της οικογένειας Η βασικότερη μορφη
οικογένειας είναι η πυρηνική η οποία είναι η πιο
διαδεδομένη και απαρτίζεται από τους γονείς και τα παιδιά
τα κύρια δηλαδή μέλη μιας οικογένειας
Έπειτα ακολουθεί η μονογονεϊκή οικογένεια που
αποτελείται από έναν από τους δύο γονείς και παιδιά
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της κατηγορίας είναι οι
ανύπαντρες γυναίκες με παιδιά
13
Πολυμελής τύπος της οικογένειας
είναι η λεγόμενη πολύτεκνη οικογένεια με παιδιά που
ξεπερνούν τον αριθμό των τριών παιδιών Οι πολύτεκνες
οικογένειες συνηθίζουν να επιδοτούνται από το κράτος
Η επανασυγκροτημένη συνδέεται άμεσα με την
επανασύνδεση των γονέων και την οργάνωση της ίδιας
οικογένειας για δεύτερη φορά
Όταν το πλήρωμα της οικογένειας δεν οριοθετείται
από το πλήθος των παιδιών και το ζευγάριαλλά διερύνεται
με την φιλοξενία ή με την συμβίωση άλλων συγγενικών
μελών ο τύπος αυτής της μορφής οικογένειας ονομάζεται
διευρυμένος ή εκτεταμένος
Τέλοςη πολυπολυτισμική οικογένεια συντίθεται από
14
γονείς με διαφορετική εθνική καταγωγή με παιδιά(Στην
Αμερική ο ένας στους εφτά γάμους είναι πλέον μεταξύ
ατόμων από διαφορετικές φυλές ή εθνικότητα)
14ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΡΟΛΟΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Σε κάθε ομάδα δημιουργείται σταδιακά ένα σύστημα ρόλων το
οποίο ιεραρχεί τα καθήκοντα και τις δραστηριότητες των μελών
Ως παράδειγμα μπορούν να αναφερθούν οι ιεραρχημένοι ρόλοι
των μελών μιας οικογένειας Ο πατέρας η μητέρα και τα παιδιά
ανάλογα με το φύλο τους έχουν καθορισμένους ρόλους που
πολλές φορές είναι διαφορετικοί ανάλογα με τις κοινωνίες και
τους πολιτισμούς Η σύμπνοια και η συνοχή είναι στοιχεία
απαραίτητα στα μέλη μιας ομάδας για την επίτευξη των σκοπών
και των στόχων της Ο ρόλος που χαρακτηρίζει τη δυναμική κάθε
ομάδας είναι ο ρόλος του ηγέτη ή του αρχηγού Όταν λέμε ηγέτης
εννοούμε κάθε άτομο που καθοδηγεί διευθύνει τις
δραστηριότητες των μελών μιας ομάδας Ο ηγέτης στον
οικογενειακό κύκλο ταυτίζεται με τον πατέρα κατά βάση όμως
υπάρχουν και παραδείγματα μητριαρχικής ηγεσίας στο παρελθόν
Πηγές(Ψυχολογία ΑrsquoΛυκείουσελ158
Δημακάκου Ηλία-Κυριαζόπουλου Θανάση
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεωνσελ92)
15
15ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Η οικογένεια είναι αναμφίβολα το πιο ζωντανό κοινωνικό
κύτταρο Είναι ο καθρέφτης ολόκληρος της κοινωνίας είναι η
κοινωνία η ίδια σε μικρογραφία Ο θεσμός της οικογένειας είναι
κατεξοχήν ιερός και χρήσιμος αφού η οικογένεια και η ζωή μέσα
σrsquo αυτήν όταν βέβαια είναι αρμονική προσφέρει αμέτρητα αγαθά
και ωφέλειες στον άνθρωπο Αυτή ευθύνεται για την διαμόρφωση
του ανθρώπινου χαρακτήρα καθώς και για την προσωπική και
κοινωνική προκοπή του κάθε ατόμου ξεχωριστά Μεγάλης
σημασίας είναι σίγουρα η συμβολή της οικογένειας και στην ηθική
διαπαιδαγώγηση του ατόμου Από την οικογένειά τους τα μικρά
παιδιά παίρνουν τις ηθικές αρχές και αξίες τους καλούς τρόπους
συμπεριφοράς την ευγένεια την εντιμότητα και όλα τα
απαραίτητα εφόδια που θα τους συνοδεύουν σrsquo ολόκληρή τους τη
ζωή Με τη μητρική αγάπη και την πατρική συμβουλή το άτομο
μαθαίνει να σέβεται τον συνάνθρωπό του μαθαίνει τι πάει να πει
αγάπη ειλικρίνεια υπακοή ευσέβεια αξιοπρέπεια και πειθαρχία
Συγκεκριμένα κάποιες διαδοχικές αξίες της οικογένειας είναι τα
εξής
α) Κοινωνικοποίηση των παιδιών και ομαλή τοποθέτησή τους στην
κοινωνία κάτι που ισχύει εξ αρχαιοτάτων χρόνων
β) Ύπαρξη στήριξης μεταξύ των μελών της οικογένειας σε
οποιοδήποτε πρόβλημα υπάρξει και σε οποιαδήποτε ανάγκη
βρεθεί κάποιο μέλος
γ) Γίνεται εμπολιτισμοποίηση των νέων μελών με την εκμάθηση
των ηθών και των εθίμων της κοινωνίας που ζουν ώστε να
προσαρμόζονται πιο εύκολα σrsquo αυτή
δ) Κάθε φορά που η κοινωνία αλλάζει πολιτικά πολιτισμικά
οικονομικά αλλάζει και η ταυτότητα της οικογένειας αλλάζουν τα
ιδανικά της αγωγής και ο τρόπος άσκησής της
16
Οι γονείς αποτελούν το κατεξοχήν πρότυπο για τα παιδιά τους γιrsquo
αυτό και πρέπει πάντα να τους δίνουν το καλό παράδειγμα Με την
αρμονική οικογενειακή ζωή οι καλές συνθήκες τα ήθη τα έθιμα
και οι αρετές των γονέων μεταδίδονται στα παιδιά τους Η
οικογένεια είναι αναμφίβολα αυτή που βοηθά στη διαμόρφωση
του χαρακτήρα του ατόμου Δίκαια λοιπόν πολλοί την θεωρούν ως
το πρώτο και καλύτερο σχολείο Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για
την ανάπτυξη των παιδιών το οποίο οφείλει να διεκπεραιώνει η
οικογένεια είναι η κοινωνικοποίηση του παιδιού η ομαλή δηλαδή
ένταξη στην κοινωνία και στους κανόνες της Αυτή την τόσο
σημαντική λειτουργία της οικογένειας δεν την αναλαμβάνει ο ένας
απrsquo τους δύο γονείς αλλά και οι δύο πρέπει να βοηθούν στην
κοινωνική τοποθέτηση του παιδιού τους μιας και οι δύο είναι
συνυπεύθυνοι για ένα τόσο μεγάλο έργο
Τέλος δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε και τα υλικά αγαθά
που προσφέρει τόσο απλόχερα η οικογένεια σε όλα τα μέλη της
Κάτω απrsquo τη στέγη της μπορείς να βρεις τροφή ένδυση ένα χώρο
για να μείνεις καθώς και μια συνεχή οικονομική υποστήριξη Είναι
ολοφάνερο ότι τα αγαθά και οι ωφέλειες που προσφέρει η
οικογενειακή ζωή στο άτομο είναι πολλές και σημαντικές διότι
είναι αποδεδειγμένο ότι μόνο μέσα στη οικογένεια το άτομo
μπορεί να βρει την πραγματική χαρά και ευτυχία
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
Δραστηριότητα
Οι μαθητές συμπλήρωσαν ερωτηματολόγιο με τις εξής
ερωτήσεις
1Κάτι καλό που έκανε η οικογένειά μου για μένα
2Κάτι καλό που έκανα εγώ για την οικογένειά μου
3Αυτά που μας συνδέουν στην οικογένειά μου είναι
4Μια οικογενειακή μας συνήθεια
Τα συμπεράσματα από τις απαντήσεις ήταν ότι υπάρχει
αλληλοϋποστήριξη και βοήθεια ανάμεσα στα μέλη της
οικογένειαςδιάλογοςαγάπη που εκφράζεται με καθημερινές
απλές συνευρέσεις τους
17
18
19
20
16Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας στο χθες και στο σήμερα καθώς και ο
ρόλος της διαφέρει αρκετά Στις πρωτόγονες κοινωνίες οι
λειτουργίες της οικογένειας ήταν η οικονομική και κοινωνική
οργάνωση καθώς και η ρύθμιση της σεξουαλικής ζωής της τότε
εποχής και η ανάγκη για εκπαίδευση των παιδιών(ομόαιμη
οικογένεια)Οι γαμήλιες ομάδες κατατάσσονται ανάλογα με τις
γενιές και όλοι μεταξύ τους είναι σύζυγοι εκτός από τους γονείς και
τα παιδιά
Το δεύτερο προοδευτικό βήμα στην εξέλιξη της μορφής της
οικογένειας είναι ο αποκλεισμός των σχέσεων μεταξύ των φυσικών
αδελφών και η απαγόρευση του γάμου ανάμεσα σε πρώτα
δεύτερα και τρίτα ξαδέλφια
Η εξέλιξη του θεσμού συνεχίζεται με τον ομαδικό γάμο σε
ορισμένα μέρη του κόσμουόπου ο άντρας είχε μια κύρια συζύγο
ανάμεσα στις πολυάριθμες γυναίκες τουκαι αυτός ήταν ο κύριος
άνδρας της ανάμεσα στους άλλουςΑυτό αντικαθίσταται από τη
ζευγαρωτή οικογένεια όπου ένας άνδρας έχει ελευθερία στην
πολυγαμίαενώ η γυναίκα του πιέζεται αυστηρά στο θέμα της
ηθικήςόσο διάστημα συζούν
Τέλοςη μονογαμική οικογένεια είναι ένα από τα σημάδια
αρχής του πολιτισμού και σκοπό έχει τη γέννηση παιδιών με
21
αναμφισβήτητη πατρότητα που είναι απαραίτητη για να
κληρονομήσουν τα αγαθά του πατέρα
Η οικογένεια πλέον έχει αναπτυχθεί και υπάρχουν αρκετά
είδη οικογένειας που βασίζονται στην ισότητα των δύο φύλων Η
στάση των ανθρώπων όμως απέναντι στην οικογένεια έχει αλλάξει
η οικογένεια συστέλλεται όσο ο περίγυρος διευρύνεται
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεων(Friedrich Engels13854-
89)σελ96
17ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας προστατεύεται από παγκόσμιους
γραπτούς νόμους όπως
1Στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα
Στο άρθρο 16 αναφέρονται τα δικαιώματα ενός ζευγαριού
ως προς την ίδρυση της οικογένειας ltltΑπό τη στιγμή που θα
φτάσουν σε ηλικία γάμου ο άντρας και η γυναίκα χωρίς κανένα
περιορισμό εξrsquoαιτίας της φυλής της εθνικότητας ή της θρησκείας
έχουν το δικαίωμα να παντρευτούν και να ιδρύσουν οικογένεια
Και οι δύο έχουν ίσα δικαιώματα ως προς τον γάμο κατά την
διάρκεια του γάμου και κατά την διάλυσή του gtgt
Στο άρθρο 12 αναφέρονται τα δικαιώματα και οι
περιορισμοί που έχουν τα μέλη της οικογένειας
ltltΚανείς δεν επιτρέπεται να υποστεί αυθαίρετες επεμβάσεις
στην ιδιωτική του ζωή την οικογένεια την κατοικία ή την
αλληλογραφία του ούτε προσβολές της τιμής και της υπόληψής
του Καθένας έχει το δικαίωμα να τον προστατεύουν οι νόμοι από
επεμβάσεις και προσβολές αυτού του είδους
22
Στο Σύνταγμα της Ευρώπης στα άρθρα 67 και 69
αναφέρονται τα δικαιώματα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής της
οικογένειας και τα δικαιώματα στο γάμο αντίστοιχα
Στο Σύνταγμα της Ελλάδας αναφέρονται στα κοινωνικά
δικαιώματα το δικαίωμα προστασίας της οικογένειαςτου
γάμουτης μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα
ανθρώπινα δικαιώματα)
Σύνταγμα της Ευρώπης
Σύνταγμα της Ελλάδας
18 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ
Στον χριστιανισμόο γάμος θεωρείται ένα μυστήριο όπου
αγιάζεται με τη χάρη του Αγίου πνεύματος στο όνομα του
Χριστού και τη δόξα της εκκλησίαςΑπο τους πρώτους
χριστιανικούς αιώνες οι Πατέρες της εκκλησίας μας τόνισαν
την σπουδαιότητα του οικογενειακού περιβάλλοντος και
προέβαλαν τη σημασία του για την διαμόρφωση ισχυρών
προσωπικοτήτων έτσι η οικογένεια θεωρείται ως χώρος
πνευματικής συνάντησης των συζύγωνόπου είναι η δυνατή
ενότητα και ο δημιουργικός διάλογοςγια να συμβεί αυτό θα
πρέπει να υπάρχει κατανόηση αγάπη υπομονή και
υποχωρητικότηταΟι δύο διαφορετικές προσωπικότητες
συνδέονται στα πλαίσια της συζυγίας σε μια εκπληκτική
ψυχική ενότητα Αυτό είναι και το θαύμα που συνδέεται με
το μυστήριο του γάμου Το δεύτερο θαύμα συνδέεται με την
τεκνογονία και αποτελεί απαρχή και αφετηρία της
πραγματικής οικογένειας που θα έρθει το γλυκό εκείνο
αγγελούδι για να θρονιαστεί ανάμεσα τους Έτσι η
οικογένεια είναι ο πνευματικός χώρος όπου η χάρη του Θεού
επιτελεί το θαύμα της ενότητας δύο ξένων πριν από λίγο
23
ανθρώπων και το θαύμα της δημιουργίας
19 ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
Είναι το μυστήριο της εκκλησίας στο οποίομέσα από την
ιερολογία ο φυσικός δεσμός που συνδέει τον άνδρα με την
γυναίκα ευλογείται από τον Δημιουργό του ανθρώπου και
υψώνεται στο χώρο της χάριτος και της αληθινής ζωήςΟ
άνδρας και η γυναίκα παντρεύονται ελεύθερα και
ονειρεύονται να συμβιώσουν για ολη τους τη ζωή
ευλογούνται από το Θεό ώστε ο αγώνας της σχέσης τους να
καρποφορίσειΟ Χριστός στο γάμο της Κανά στην Γαλιλαία
πραγματοποίησε το πρώτο θαύμα της δημόσιας παρουσίας
του Έκανε κατά κάποιο τρόπο ένα δώρο στο ζευγάρι αυτό
httpantixiliastikosblogspotcom201007blog-post-
18html
110 ΕΙΔΗ ΓΑΜΟΥ
Υπάρχουν δύο μορφές γάμων Ο θρησκευτικός και ο
πολιτικός Ο πολιτικός από το 1982 που ψηφίστηκε έχει
κερδίσει αρκετό έδαφος έναντι του θρησκευτικού Ωστόσο το
2004 έγιναν 14000 πολιτικοί γάμοι ενώ 27000
θρησκευτικοί γάμοι Οι λόγοι που οδηγούν τα ζευγάρια σε
πολιτικούς γάμους είναι κυρίως οικονομικοί Είναι χαμηλού
κόστους και ο καθένας μπορεί να πάει στο δημαρχείο και
έχει λίγα έξοδα για τον γάμο του Αν το ζευγάρι επιλέξει τον
πολιτικό δεν σημαίνει ότι είναι άθεο
http wwwgamosgamosgrcsblogsgamosarchive2011
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Οι μαθητές πήραν συνέντευξη από τους παππούδες και τις
γιαγιάδες τους σχετικά με την υποδομή της δικής τους
οικογένειαςΤα συμπεράσματα που προέκυψαν ήταν τα εξής
24
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες στην σημερινή εποχή έχουν
τις ηλικίες των 60-65 χρόνων Έχουν παντρευτεί όμως από
την ηλικία των 18-20 και παραμένουν για περίπου 40-45
χρόνια μαζί (πιθανότητες χωρισμού δεν υπήρχαν στα πιο
παλιά χρόνια) Παραμένουν τόσα χρόνια μαζί αποκτούν 4-5
παιδιά ενώ στην σημερινή εποχή οι οικογένειες αποκτούν 1-
2 παιδιά το πολύ Οι παππούδες και οι γιαγιάδες έμεναν
συνήθως στα πατρικά σπίτια των οικογενειών τους από το
γάμο μέχρι το τέλος της ζωής Τα παιδιά τους που ωστόσο
έμεναν μαζί τους φεύγουν από το πατρικό σπίτι όταν
παντρεύονται
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ
1Πόσων χρονών είστεΠόσα παιδιά είχε ως μέλη η
οικογένειά σας
2Πόσων χρόνων ήσαστε όταν παντρευτήκατε
3Πόσα μέλη είχε η οικογένειά σας μετά τη γέννηση των
παιδιών
4Πού μένατε όταν παντρευτήκατε
5Για πόσο χρονικό διάστημα
6Πού μένατε όταν παντρεύτηκε το πρώτο παιδί σας
7Πού έμεινε το πρώτο παιδί μετά τον γάμο του
8Πόσα παιδιά απέκτησε το πρώτο παιδί σας
9Πόσα παιδιά απέκτησε το δεύτερο παιδί σας
10Πού μένουν σήμερα τα παιδιά σας
111Ο ΓΑΜΟΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
Σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίεςαπό τις πιο
πρωτόγονες μέχρι τις πιο εξελιγμένεςο γάμος αποτελεί
πάντα ένα γεγονός σταθμόΗ τελετή του γάμου στη
συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων να περιορίζεται
στο αυστηρό πρωτόκολλο της θρησκείας
25
Στο Ισλάμ ο άνδρας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος της
γυναίκας και επιλέγεται από τους γονείς τηςΤο τελετουργικό
του γάμου είναι πολύ απλόΣτην ουσία δε γίνεται
τελετήαπλά ο ιμάμης διαβάζει μερικές ευχές και οι
μελλόνυμφοιαλλά και οι γονείς τους υπογράφουν τα
επίσημα έγγραφα που τους καθιστούν ζευγάρι στα μάτια του
κράτουςΕrsquoιθισται να υπογράφουν και κάποιοι που δεν έχουν
σχέση με την οικογένειαως μάρτυρες του μυστηρίουκι αυτοί
αποκαλούνται κουμπάροιαν και δεν παίζουν κάποιο ρόλο
στην τελετή
Ο εβραϊκός γάμος έχει κάποια χαρακτηριστικά
που μοιάζουν με τα χριστιανικάΗ τελετή γίνεται στη
συναγωγήΟ ραβίνοςμε τη συνοδεία χορωδίαςόταν υπάρχει
η δυνατότηταυποδέχεται με ύμνους και προσευχές το
ζευγάριτο οποίο οδηγείται κάτω από το σάλι της
προσευχήςΑυτό το κρατούν τέσσερις άνδρες από τις
ισάριθμες γωνίες του ετσι ώστε να σχηματίζει ένα
σκέπαστροτο οποίο συμβολίζει τη μελλοντική του εστία και
την προστασία του ΘεούΟ ραβίνος ευλογεί το κρασίπίνει
πρώτα ο ίδιος και μετά το ζευγάρι με την παρουσία δύο
μαρτύρωνΟ γαμπρός φορά στη νύφη το δαχτυλίδι τιυ
γάμουαπαγγέλοντας μια προσευχή ndashυπόσχεσηΟ ραβίνος
διαβάζει το γαμήλιο συμβόλαιοπου περιάχει όρους και
δεσμεύσεις για την έγγαμη ζωή και η τελετή ολοκληρώνεται
μα μια συμβολική κίνηση του γαμπούπου σπάζει με το πόδι
του ένα ποτήρισε ανάμνηση της καταστροφής του Ναού του
Σολομώντα και της Ιερουσαλήμ
112ΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Υπήρχαν ποικίλες μορφές οικογένειας σε όλο τον κόσμο οι
οποίες διάφεραν ανάλογα με τον τόπο την εποχή κτλΟ
26
θεσμός της οικογένειας εμφανίστηκε από την προϊστορική
εποχή
Στις πρωτόγονες κοινωνίες διατυπώθηκε η μητριαρχική
οικογένεια δηλαδή η ιδιότητα μέλους ενός κοινωνικού
συνόλου ορίζεται με βάση την καταγωγή από την μητέρα ή
όχι τον πατέρα Τα οικονομικά θέματα καθορίζονται από την
μητέρα Τέλος στον αδελφικό τύπο οικογένειας
διατυπώθηκε στις κοινωνίες των Χετταίων και Χουρριτών
την κυρίαρχη θέση την είχε ο μεγαλύτερος αδερφός Ο
αδελφός αντικαθιστούσε το πατρικό και μητρικό πρότυπο
Στην ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗόπου επικρατούσε ο θεσμός
της μητριαρχικής οικογένειας η γυναίκα είχε τον κυρίαρχο
ρόλο στην οικογένεια όλοι όφειλαν σεβασμόΣημαντικό
είναι επίσης ότι την λάτρευαν ως θεά-μητέρα και την
θεωρούσαν θεά της γονιμότητας μιας και αυτή έφερνε τα
παιδιά στον κόσμο αυτή αναλάμβανε την αγωγή και την
ανατροφή τους και είχε την αποκλειστική μέριμναΗ
περιουσία περνούσε στα χέρια των κοριτσιών καθώς και το
όνομα της μητέρας ήταν αυτό που έπαιρναν τα παιδιά για το
οτιδήποτε θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο για την επιβίωση
τουςΗ εμφάνιση του αρότρου όμως ανέτρεψε τα πάνταEτσι
η εξουσία περνά στα χέρια των ανδρωνΚαταρρίπτεται ο
θεσμός τις μητέρας -θεάς
ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗΗ οικογένεια έχει σπουδαία θέση στη
ζωή των ανθρώπων Ο άντρας ήταν η κεφαλή της
οικογένειας όπως και η γυναίκα κατείχε σημαντική θέση και
εμφανίζονταν στο πλευρό του άντρα με σημαντικά
καθήκοντα
ΠΗΝΕΛΟΠΗ-ΟΔΥΣΣΕΑΣ
27
Στην ισραηλιτική κοινωνία υπήρχαν τρία διαφορετικά είδη
οικογένειας Αρχικά είναι η πατριαρχική(τις αποφάσεις τις
έπαιρνε αποκλειστικά και μόνο ο πατέρας)η μητριαρχική(οι
αποφάσεις λαμβάνονταν από την σύζυγο και μητέρα)και
τέλος η αδερφαίκη εξουσία (εξουσιάζεται η οικογένεια μόνο
από τον μεγαλύτερο αδελφό)Στην αρχαιότερη εποχή το
είδος της οικογένειας στην Παλαιστίνη είναι το πατριαρχικό
έννοια της οικογένειας εκφραζόταν με τον όρο ltltοίκος του
πατρός gtgtο άνδρας ονομαζόταν ltltκύρος της γυναίκας
gtgtκαι είχε απόλυτη εξουσία στα παιδιά του και στις γυναίκες
του
Στην αρχαία Ρώμη τα παιδιά είχαν πολύ μειονεκτική θέση
θεωρούνταν δούλοι και ήταν κτήση του πατέρα ο οποίος
μπορούσε μέχρι και να τα σκοτώσειΟ ίδιος δεν είχε καμία
σχέση με την ανατροφή των παιδιώνΗ μητέρα είχε αναλάβει
πλήρως την ανατροφή τους
Στον Μεσαίωνα η αγωγή των παιδιών ήταν κυρίως έργο των
δασκάλων καθώς και της μητέραςΟ πατέρας δεν είχε καμιά
ανάμειξηΑντιθέτως προσπαθούσε να βρει δουλειά
Στην αναγεννησιακή εποχή επειδή οι συνθήκες ήταν πολύ
ευνοϊκές τα παιδιά είχαν πολύ καλύτερη διαπαιδαγώγηση
από παιδαγωγούς Οι ευκατάστατες οικογένειες γονείς δεν
28
είχαν καμία σχέση με την ανατροφήΟ ρόλος του πατέρα
ήταν η προσπάθεια για εύρεση δουλειάςενώ η μητέρα ήταν
αναγκασμένη να είναι στο σπίτι
Στην Τουρκοκρατία επειδή οι συνθήκες ήταν άθλιεςτα
παιδιά στις οικογένειες δεν είχαν την ανάλογη ανατροφήΟ
πατέρας ήταν μακριά από το σπίτι και η μητέρα δεν ήταν σε
θέση να διαπαιδαγώγησει τα παιδιά Την ευθύνη την είχαν
αναλάβει ενίοτε τα κρυφά σχολειά
29
2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
21Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
Η εστία Μέσα σε κάθε παραδοσιακό σπίτι υπάρχει η εστία Η
εστία δεν αποτελεί απλώς ένα χώρο όπου μαγειρεύουν οι
άνθρωποι και ζεσταίνονται αλλά είναι το σύμβολο της
ενότητας της οικογένειας Δεν είναι άσχετο το έθιμο που
συναντάμε σε περιοχές του βορειοελλαδικού χώρου κατά την
διαίρεση της μεγάλης πολυπυρινικής οικογένειας μεταφέρεται
φωτιά από την εστία του πατρικού σπιτιού στα σπίτια των γιων
Με τον τρόπο αυτό προβάλλεται η συνέχεια της οικογένειας Σε
ορισμένες περιοχές της Ηπείρου όταν η νύφη εισέρχεται στο
σπίτι του πεθερού μια από τις πρώτες ενέργειες της είναι να
προσκυνήσει την εστία
30
Το εικονοστάσι Πιθανή επιβίωση της αρχαίας εστίας
όπου τοποθετούνται οι εικόνες των αγίων της
οικογένειας η των αγίων των οποίων τα ονόματα έχουν
ο αρχηγός και τα μέλη της οικογένειας
31
Τα στέφανα Ισχυρό σύμβολο του γάμου
αρκετές φορές τοποθετούνται σε στεφανοθήκες δίπλα
στο εικονοστάσι για να δείξουν ότι ο γάμος είναι τόσο
ιερός δεσμός όσο και η εκκλησία που τον ευλόγησε ή
όσο οι εικόνες των αγίων που φυλάσσονται στο
εικονοστάσι
o Το φίδι και η νεράιδα του σπιτιού Εκτός από τα σύμβολα που
συνδέονται με τη φωτιά (εστία καντήλι) σε όλη την Ελλάδα υπήρχε
παλιότερα η πίστη σε εν laquoφίδι του σπιτιούraquo το οποίο προστατεύει
την οικογένεια και δεν πρέπει να το πειράξει Πιστεύεται ότι αν
κάποιος πειράξει ή σκοτώσει το φίδι τότε θα πεθάνει ένα μέλος της
οικογένειας Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος το φίδι αυτό είναι
θηλυκό και συνδέεται με μια φανταστική γυναικεία μορφή
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
7
1Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
1ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ
Η κοινωνικοποίηση είναι ένας κοινωνιολογικός όρος που
εμφανίζεται στις αρχές του 20ου αιώνα τον Emile Durkeim ο
οποίος σχετίζεται με την διαδικασία μετάδοσης εθίμων κανόνων
και ιδεολογιών Μέσω της κοινωνικοποίησης μεταδίδονται στο
άτομο οι δεξιότητες και οι συνήθειες οι οποίες είναι απαραίτητες
για την συμμετοχή του στην κοινωνία στην οποία ανήκει Η
κοινωνία σχετίζεται από ποικιλία κοινών κανόνων συμπεριφορών
αξιών κινήτρων κοινωνικών ρόλων συμβόλων και γλωσσών Κατrsquo
αυτόν τον τρόπο η κοινωνικοποίηση μπορεί να οριστεί ως laquoτο
μέσο με το οποίο επιταχύνεται η ομαλή ένταξη του ανθρώπου στην
κοινωνίαraquo
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίησηΨυχολογίαΑrsquoτάξης
ΓενΛυκείουσελ155)
8
11 Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η οικογένεια είναι ένας πανάρχαιος βιο-κοινωνικός
δεσμός της ανθρώπινης ιστορίας Εμφανίστηκε αμέσως με
την δημιουργία του πρώτου ανθρώπου κι από τότε μας
ακολουθεί χωρίς ουσιώδεις μεταβολές σrsquo όλα τα στάδια
των πολιτιστικών μας εξελίξεων
Η οικογένεια είναι η φυσική και θεμελιώδης μονάδα της
κοινωνίας και χρειάζεται να προστατεύεται από την κοινωνία και
το κράτος Μπορούμε να χαρακτηρίσουμε την οικογένεια ως τη
βασικότερη και αρχαιότερη κοινωνική ομάδα γιατί απrsquo αυτή
ξεκίνησαν και κατά τον τύπο της δομής της διαμορφώθηκαν όλες
σχεδόν οι σύγχρονες διαρθρωμένες κοινωνικές συνδέσεις Παρά
τη φαινομενική της συλλογικότητα η οικογένεια δεν αποτελεί μια
απρόσωπη ομάδα αλλά κυρίως μια ετερόφυλη ενότητα
προσώπων που με τη τεκνογονία προδίδει στα μέλη της την
ουσιαστική τους συγγένεια Το ζεύγος έχει δυνατότητα να
εξελιχθεί σε αμοιβαία υπέρβαση της ατομικότητας και στην
αμοιβαία εκδήλωση της αγάπης που έχει ως καρπό της τη γέννηση
του παιδιού Με τις προϋποθέσεις αυτές η οικογένεια κατά βάθος
είναι κάτι περισσότερο από κοινωνικό συμβόλαιο ή βιολογική
συνέπεια
9
10
12ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Την οικογένεια αποτελεί ομάδα ανθρώπων που
συνδέονται μεταξύ τους με δεσμά φυσικά (συγγένεια) ή
νομικά (γάμος ή υιοθεσία) και αποτελούν στοιχειώδη
πυρήνα κοινωνικής οργάνωσης Αποτελείται από τους
ανιόντες (συζύγους) και τους κατιόντες πρώτου βαθμού
(τα φυσικά ή θετά παιδιά τους) Τα μέλη της οικογένειας
λειτουργούν με βάση ορισμένους κανόνες συμπεριφοράς και
σχέσεων (ηθικούς οικονομικούς κά) που ανάλογα με την
εποχή και τις νοοτροπίες της θεωρούνται σωστοί θεμιτοί ή
απλώς ανεκτοί Οι κανόνες αυτοί αντικαθρεφτίζουν συνήθως
τη διάταξη τη δομή και τον πολιτισμό του κοινωνικού
συνόλου και θεμελιώνουν τις λεγόμενες γενικές αρχές της
οικογενειακής συμβίωσης (σεβασμός των παιδιών στους
γονείς υποχρέωση των γονιών για διατροφή ανατροφή και
κοινωνικοποίηση των παιδιών αλληλοϋποστήριξη των μελών
της οικογένειας σε περίπτωση ανάγκηςκά)
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
Δημακάκου Κ Ηλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάση Συμβολή
στη διδασκαλία των εκθέσεων σελ92)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και
οικογένεια)
11
12
13 ΜΟΡΦΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Οι απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνικής ζωής καθώς
και ο ρυθμός της συνέβαλε στην δημιουργία διαφόρων
τύπων και μορφών της οικογένειας Η βασικότερη μορφη
οικογένειας είναι η πυρηνική η οποία είναι η πιο
διαδεδομένη και απαρτίζεται από τους γονείς και τα παιδιά
τα κύρια δηλαδή μέλη μιας οικογένειας
Έπειτα ακολουθεί η μονογονεϊκή οικογένεια που
αποτελείται από έναν από τους δύο γονείς και παιδιά
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της κατηγορίας είναι οι
ανύπαντρες γυναίκες με παιδιά
13
Πολυμελής τύπος της οικογένειας
είναι η λεγόμενη πολύτεκνη οικογένεια με παιδιά που
ξεπερνούν τον αριθμό των τριών παιδιών Οι πολύτεκνες
οικογένειες συνηθίζουν να επιδοτούνται από το κράτος
Η επανασυγκροτημένη συνδέεται άμεσα με την
επανασύνδεση των γονέων και την οργάνωση της ίδιας
οικογένειας για δεύτερη φορά
Όταν το πλήρωμα της οικογένειας δεν οριοθετείται
από το πλήθος των παιδιών και το ζευγάριαλλά διερύνεται
με την φιλοξενία ή με την συμβίωση άλλων συγγενικών
μελών ο τύπος αυτής της μορφής οικογένειας ονομάζεται
διευρυμένος ή εκτεταμένος
Τέλοςη πολυπολυτισμική οικογένεια συντίθεται από
14
γονείς με διαφορετική εθνική καταγωγή με παιδιά(Στην
Αμερική ο ένας στους εφτά γάμους είναι πλέον μεταξύ
ατόμων από διαφορετικές φυλές ή εθνικότητα)
14ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΡΟΛΟΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Σε κάθε ομάδα δημιουργείται σταδιακά ένα σύστημα ρόλων το
οποίο ιεραρχεί τα καθήκοντα και τις δραστηριότητες των μελών
Ως παράδειγμα μπορούν να αναφερθούν οι ιεραρχημένοι ρόλοι
των μελών μιας οικογένειας Ο πατέρας η μητέρα και τα παιδιά
ανάλογα με το φύλο τους έχουν καθορισμένους ρόλους που
πολλές φορές είναι διαφορετικοί ανάλογα με τις κοινωνίες και
τους πολιτισμούς Η σύμπνοια και η συνοχή είναι στοιχεία
απαραίτητα στα μέλη μιας ομάδας για την επίτευξη των σκοπών
και των στόχων της Ο ρόλος που χαρακτηρίζει τη δυναμική κάθε
ομάδας είναι ο ρόλος του ηγέτη ή του αρχηγού Όταν λέμε ηγέτης
εννοούμε κάθε άτομο που καθοδηγεί διευθύνει τις
δραστηριότητες των μελών μιας ομάδας Ο ηγέτης στον
οικογενειακό κύκλο ταυτίζεται με τον πατέρα κατά βάση όμως
υπάρχουν και παραδείγματα μητριαρχικής ηγεσίας στο παρελθόν
Πηγές(Ψυχολογία ΑrsquoΛυκείουσελ158
Δημακάκου Ηλία-Κυριαζόπουλου Θανάση
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεωνσελ92)
15
15ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Η οικογένεια είναι αναμφίβολα το πιο ζωντανό κοινωνικό
κύτταρο Είναι ο καθρέφτης ολόκληρος της κοινωνίας είναι η
κοινωνία η ίδια σε μικρογραφία Ο θεσμός της οικογένειας είναι
κατεξοχήν ιερός και χρήσιμος αφού η οικογένεια και η ζωή μέσα
σrsquo αυτήν όταν βέβαια είναι αρμονική προσφέρει αμέτρητα αγαθά
και ωφέλειες στον άνθρωπο Αυτή ευθύνεται για την διαμόρφωση
του ανθρώπινου χαρακτήρα καθώς και για την προσωπική και
κοινωνική προκοπή του κάθε ατόμου ξεχωριστά Μεγάλης
σημασίας είναι σίγουρα η συμβολή της οικογένειας και στην ηθική
διαπαιδαγώγηση του ατόμου Από την οικογένειά τους τα μικρά
παιδιά παίρνουν τις ηθικές αρχές και αξίες τους καλούς τρόπους
συμπεριφοράς την ευγένεια την εντιμότητα και όλα τα
απαραίτητα εφόδια που θα τους συνοδεύουν σrsquo ολόκληρή τους τη
ζωή Με τη μητρική αγάπη και την πατρική συμβουλή το άτομο
μαθαίνει να σέβεται τον συνάνθρωπό του μαθαίνει τι πάει να πει
αγάπη ειλικρίνεια υπακοή ευσέβεια αξιοπρέπεια και πειθαρχία
Συγκεκριμένα κάποιες διαδοχικές αξίες της οικογένειας είναι τα
εξής
α) Κοινωνικοποίηση των παιδιών και ομαλή τοποθέτησή τους στην
κοινωνία κάτι που ισχύει εξ αρχαιοτάτων χρόνων
β) Ύπαρξη στήριξης μεταξύ των μελών της οικογένειας σε
οποιοδήποτε πρόβλημα υπάρξει και σε οποιαδήποτε ανάγκη
βρεθεί κάποιο μέλος
γ) Γίνεται εμπολιτισμοποίηση των νέων μελών με την εκμάθηση
των ηθών και των εθίμων της κοινωνίας που ζουν ώστε να
προσαρμόζονται πιο εύκολα σrsquo αυτή
δ) Κάθε φορά που η κοινωνία αλλάζει πολιτικά πολιτισμικά
οικονομικά αλλάζει και η ταυτότητα της οικογένειας αλλάζουν τα
ιδανικά της αγωγής και ο τρόπος άσκησής της
16
Οι γονείς αποτελούν το κατεξοχήν πρότυπο για τα παιδιά τους γιrsquo
αυτό και πρέπει πάντα να τους δίνουν το καλό παράδειγμα Με την
αρμονική οικογενειακή ζωή οι καλές συνθήκες τα ήθη τα έθιμα
και οι αρετές των γονέων μεταδίδονται στα παιδιά τους Η
οικογένεια είναι αναμφίβολα αυτή που βοηθά στη διαμόρφωση
του χαρακτήρα του ατόμου Δίκαια λοιπόν πολλοί την θεωρούν ως
το πρώτο και καλύτερο σχολείο Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για
την ανάπτυξη των παιδιών το οποίο οφείλει να διεκπεραιώνει η
οικογένεια είναι η κοινωνικοποίηση του παιδιού η ομαλή δηλαδή
ένταξη στην κοινωνία και στους κανόνες της Αυτή την τόσο
σημαντική λειτουργία της οικογένειας δεν την αναλαμβάνει ο ένας
απrsquo τους δύο γονείς αλλά και οι δύο πρέπει να βοηθούν στην
κοινωνική τοποθέτηση του παιδιού τους μιας και οι δύο είναι
συνυπεύθυνοι για ένα τόσο μεγάλο έργο
Τέλος δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε και τα υλικά αγαθά
που προσφέρει τόσο απλόχερα η οικογένεια σε όλα τα μέλη της
Κάτω απrsquo τη στέγη της μπορείς να βρεις τροφή ένδυση ένα χώρο
για να μείνεις καθώς και μια συνεχή οικονομική υποστήριξη Είναι
ολοφάνερο ότι τα αγαθά και οι ωφέλειες που προσφέρει η
οικογενειακή ζωή στο άτομο είναι πολλές και σημαντικές διότι
είναι αποδεδειγμένο ότι μόνο μέσα στη οικογένεια το άτομo
μπορεί να βρει την πραγματική χαρά και ευτυχία
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
Δραστηριότητα
Οι μαθητές συμπλήρωσαν ερωτηματολόγιο με τις εξής
ερωτήσεις
1Κάτι καλό που έκανε η οικογένειά μου για μένα
2Κάτι καλό που έκανα εγώ για την οικογένειά μου
3Αυτά που μας συνδέουν στην οικογένειά μου είναι
4Μια οικογενειακή μας συνήθεια
Τα συμπεράσματα από τις απαντήσεις ήταν ότι υπάρχει
αλληλοϋποστήριξη και βοήθεια ανάμεσα στα μέλη της
οικογένειαςδιάλογοςαγάπη που εκφράζεται με καθημερινές
απλές συνευρέσεις τους
17
18
19
20
16Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας στο χθες και στο σήμερα καθώς και ο
ρόλος της διαφέρει αρκετά Στις πρωτόγονες κοινωνίες οι
λειτουργίες της οικογένειας ήταν η οικονομική και κοινωνική
οργάνωση καθώς και η ρύθμιση της σεξουαλικής ζωής της τότε
εποχής και η ανάγκη για εκπαίδευση των παιδιών(ομόαιμη
οικογένεια)Οι γαμήλιες ομάδες κατατάσσονται ανάλογα με τις
γενιές και όλοι μεταξύ τους είναι σύζυγοι εκτός από τους γονείς και
τα παιδιά
Το δεύτερο προοδευτικό βήμα στην εξέλιξη της μορφής της
οικογένειας είναι ο αποκλεισμός των σχέσεων μεταξύ των φυσικών
αδελφών και η απαγόρευση του γάμου ανάμεσα σε πρώτα
δεύτερα και τρίτα ξαδέλφια
Η εξέλιξη του θεσμού συνεχίζεται με τον ομαδικό γάμο σε
ορισμένα μέρη του κόσμουόπου ο άντρας είχε μια κύρια συζύγο
ανάμεσα στις πολυάριθμες γυναίκες τουκαι αυτός ήταν ο κύριος
άνδρας της ανάμεσα στους άλλουςΑυτό αντικαθίσταται από τη
ζευγαρωτή οικογένεια όπου ένας άνδρας έχει ελευθερία στην
πολυγαμίαενώ η γυναίκα του πιέζεται αυστηρά στο θέμα της
ηθικήςόσο διάστημα συζούν
Τέλοςη μονογαμική οικογένεια είναι ένα από τα σημάδια
αρχής του πολιτισμού και σκοπό έχει τη γέννηση παιδιών με
21
αναμφισβήτητη πατρότητα που είναι απαραίτητη για να
κληρονομήσουν τα αγαθά του πατέρα
Η οικογένεια πλέον έχει αναπτυχθεί και υπάρχουν αρκετά
είδη οικογένειας που βασίζονται στην ισότητα των δύο φύλων Η
στάση των ανθρώπων όμως απέναντι στην οικογένεια έχει αλλάξει
η οικογένεια συστέλλεται όσο ο περίγυρος διευρύνεται
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεων(Friedrich Engels13854-
89)σελ96
17ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας προστατεύεται από παγκόσμιους
γραπτούς νόμους όπως
1Στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα
Στο άρθρο 16 αναφέρονται τα δικαιώματα ενός ζευγαριού
ως προς την ίδρυση της οικογένειας ltltΑπό τη στιγμή που θα
φτάσουν σε ηλικία γάμου ο άντρας και η γυναίκα χωρίς κανένα
περιορισμό εξrsquoαιτίας της φυλής της εθνικότητας ή της θρησκείας
έχουν το δικαίωμα να παντρευτούν και να ιδρύσουν οικογένεια
Και οι δύο έχουν ίσα δικαιώματα ως προς τον γάμο κατά την
διάρκεια του γάμου και κατά την διάλυσή του gtgt
Στο άρθρο 12 αναφέρονται τα δικαιώματα και οι
περιορισμοί που έχουν τα μέλη της οικογένειας
ltltΚανείς δεν επιτρέπεται να υποστεί αυθαίρετες επεμβάσεις
στην ιδιωτική του ζωή την οικογένεια την κατοικία ή την
αλληλογραφία του ούτε προσβολές της τιμής και της υπόληψής
του Καθένας έχει το δικαίωμα να τον προστατεύουν οι νόμοι από
επεμβάσεις και προσβολές αυτού του είδους
22
Στο Σύνταγμα της Ευρώπης στα άρθρα 67 και 69
αναφέρονται τα δικαιώματα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής της
οικογένειας και τα δικαιώματα στο γάμο αντίστοιχα
Στο Σύνταγμα της Ελλάδας αναφέρονται στα κοινωνικά
δικαιώματα το δικαίωμα προστασίας της οικογένειαςτου
γάμουτης μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα
ανθρώπινα δικαιώματα)
Σύνταγμα της Ευρώπης
Σύνταγμα της Ελλάδας
18 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ
Στον χριστιανισμόο γάμος θεωρείται ένα μυστήριο όπου
αγιάζεται με τη χάρη του Αγίου πνεύματος στο όνομα του
Χριστού και τη δόξα της εκκλησίαςΑπο τους πρώτους
χριστιανικούς αιώνες οι Πατέρες της εκκλησίας μας τόνισαν
την σπουδαιότητα του οικογενειακού περιβάλλοντος και
προέβαλαν τη σημασία του για την διαμόρφωση ισχυρών
προσωπικοτήτων έτσι η οικογένεια θεωρείται ως χώρος
πνευματικής συνάντησης των συζύγωνόπου είναι η δυνατή
ενότητα και ο δημιουργικός διάλογοςγια να συμβεί αυτό θα
πρέπει να υπάρχει κατανόηση αγάπη υπομονή και
υποχωρητικότηταΟι δύο διαφορετικές προσωπικότητες
συνδέονται στα πλαίσια της συζυγίας σε μια εκπληκτική
ψυχική ενότητα Αυτό είναι και το θαύμα που συνδέεται με
το μυστήριο του γάμου Το δεύτερο θαύμα συνδέεται με την
τεκνογονία και αποτελεί απαρχή και αφετηρία της
πραγματικής οικογένειας που θα έρθει το γλυκό εκείνο
αγγελούδι για να θρονιαστεί ανάμεσα τους Έτσι η
οικογένεια είναι ο πνευματικός χώρος όπου η χάρη του Θεού
επιτελεί το θαύμα της ενότητας δύο ξένων πριν από λίγο
23
ανθρώπων και το θαύμα της δημιουργίας
19 ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
Είναι το μυστήριο της εκκλησίας στο οποίομέσα από την
ιερολογία ο φυσικός δεσμός που συνδέει τον άνδρα με την
γυναίκα ευλογείται από τον Δημιουργό του ανθρώπου και
υψώνεται στο χώρο της χάριτος και της αληθινής ζωήςΟ
άνδρας και η γυναίκα παντρεύονται ελεύθερα και
ονειρεύονται να συμβιώσουν για ολη τους τη ζωή
ευλογούνται από το Θεό ώστε ο αγώνας της σχέσης τους να
καρποφορίσειΟ Χριστός στο γάμο της Κανά στην Γαλιλαία
πραγματοποίησε το πρώτο θαύμα της δημόσιας παρουσίας
του Έκανε κατά κάποιο τρόπο ένα δώρο στο ζευγάρι αυτό
httpantixiliastikosblogspotcom201007blog-post-
18html
110 ΕΙΔΗ ΓΑΜΟΥ
Υπάρχουν δύο μορφές γάμων Ο θρησκευτικός και ο
πολιτικός Ο πολιτικός από το 1982 που ψηφίστηκε έχει
κερδίσει αρκετό έδαφος έναντι του θρησκευτικού Ωστόσο το
2004 έγιναν 14000 πολιτικοί γάμοι ενώ 27000
θρησκευτικοί γάμοι Οι λόγοι που οδηγούν τα ζευγάρια σε
πολιτικούς γάμους είναι κυρίως οικονομικοί Είναι χαμηλού
κόστους και ο καθένας μπορεί να πάει στο δημαρχείο και
έχει λίγα έξοδα για τον γάμο του Αν το ζευγάρι επιλέξει τον
πολιτικό δεν σημαίνει ότι είναι άθεο
http wwwgamosgamosgrcsblogsgamosarchive2011
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Οι μαθητές πήραν συνέντευξη από τους παππούδες και τις
γιαγιάδες τους σχετικά με την υποδομή της δικής τους
οικογένειαςΤα συμπεράσματα που προέκυψαν ήταν τα εξής
24
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες στην σημερινή εποχή έχουν
τις ηλικίες των 60-65 χρόνων Έχουν παντρευτεί όμως από
την ηλικία των 18-20 και παραμένουν για περίπου 40-45
χρόνια μαζί (πιθανότητες χωρισμού δεν υπήρχαν στα πιο
παλιά χρόνια) Παραμένουν τόσα χρόνια μαζί αποκτούν 4-5
παιδιά ενώ στην σημερινή εποχή οι οικογένειες αποκτούν 1-
2 παιδιά το πολύ Οι παππούδες και οι γιαγιάδες έμεναν
συνήθως στα πατρικά σπίτια των οικογενειών τους από το
γάμο μέχρι το τέλος της ζωής Τα παιδιά τους που ωστόσο
έμεναν μαζί τους φεύγουν από το πατρικό σπίτι όταν
παντρεύονται
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ
1Πόσων χρονών είστεΠόσα παιδιά είχε ως μέλη η
οικογένειά σας
2Πόσων χρόνων ήσαστε όταν παντρευτήκατε
3Πόσα μέλη είχε η οικογένειά σας μετά τη γέννηση των
παιδιών
4Πού μένατε όταν παντρευτήκατε
5Για πόσο χρονικό διάστημα
6Πού μένατε όταν παντρεύτηκε το πρώτο παιδί σας
7Πού έμεινε το πρώτο παιδί μετά τον γάμο του
8Πόσα παιδιά απέκτησε το πρώτο παιδί σας
9Πόσα παιδιά απέκτησε το δεύτερο παιδί σας
10Πού μένουν σήμερα τα παιδιά σας
111Ο ΓΑΜΟΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
Σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίεςαπό τις πιο
πρωτόγονες μέχρι τις πιο εξελιγμένεςο γάμος αποτελεί
πάντα ένα γεγονός σταθμόΗ τελετή του γάμου στη
συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων να περιορίζεται
στο αυστηρό πρωτόκολλο της θρησκείας
25
Στο Ισλάμ ο άνδρας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος της
γυναίκας και επιλέγεται από τους γονείς τηςΤο τελετουργικό
του γάμου είναι πολύ απλόΣτην ουσία δε γίνεται
τελετήαπλά ο ιμάμης διαβάζει μερικές ευχές και οι
μελλόνυμφοιαλλά και οι γονείς τους υπογράφουν τα
επίσημα έγγραφα που τους καθιστούν ζευγάρι στα μάτια του
κράτουςΕrsquoιθισται να υπογράφουν και κάποιοι που δεν έχουν
σχέση με την οικογένειαως μάρτυρες του μυστηρίουκι αυτοί
αποκαλούνται κουμπάροιαν και δεν παίζουν κάποιο ρόλο
στην τελετή
Ο εβραϊκός γάμος έχει κάποια χαρακτηριστικά
που μοιάζουν με τα χριστιανικάΗ τελετή γίνεται στη
συναγωγήΟ ραβίνοςμε τη συνοδεία χορωδίαςόταν υπάρχει
η δυνατότηταυποδέχεται με ύμνους και προσευχές το
ζευγάριτο οποίο οδηγείται κάτω από το σάλι της
προσευχήςΑυτό το κρατούν τέσσερις άνδρες από τις
ισάριθμες γωνίες του ετσι ώστε να σχηματίζει ένα
σκέπαστροτο οποίο συμβολίζει τη μελλοντική του εστία και
την προστασία του ΘεούΟ ραβίνος ευλογεί το κρασίπίνει
πρώτα ο ίδιος και μετά το ζευγάρι με την παρουσία δύο
μαρτύρωνΟ γαμπρός φορά στη νύφη το δαχτυλίδι τιυ
γάμουαπαγγέλοντας μια προσευχή ndashυπόσχεσηΟ ραβίνος
διαβάζει το γαμήλιο συμβόλαιοπου περιάχει όρους και
δεσμεύσεις για την έγγαμη ζωή και η τελετή ολοκληρώνεται
μα μια συμβολική κίνηση του γαμπούπου σπάζει με το πόδι
του ένα ποτήρισε ανάμνηση της καταστροφής του Ναού του
Σολομώντα και της Ιερουσαλήμ
112ΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Υπήρχαν ποικίλες μορφές οικογένειας σε όλο τον κόσμο οι
οποίες διάφεραν ανάλογα με τον τόπο την εποχή κτλΟ
26
θεσμός της οικογένειας εμφανίστηκε από την προϊστορική
εποχή
Στις πρωτόγονες κοινωνίες διατυπώθηκε η μητριαρχική
οικογένεια δηλαδή η ιδιότητα μέλους ενός κοινωνικού
συνόλου ορίζεται με βάση την καταγωγή από την μητέρα ή
όχι τον πατέρα Τα οικονομικά θέματα καθορίζονται από την
μητέρα Τέλος στον αδελφικό τύπο οικογένειας
διατυπώθηκε στις κοινωνίες των Χετταίων και Χουρριτών
την κυρίαρχη θέση την είχε ο μεγαλύτερος αδερφός Ο
αδελφός αντικαθιστούσε το πατρικό και μητρικό πρότυπο
Στην ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗόπου επικρατούσε ο θεσμός
της μητριαρχικής οικογένειας η γυναίκα είχε τον κυρίαρχο
ρόλο στην οικογένεια όλοι όφειλαν σεβασμόΣημαντικό
είναι επίσης ότι την λάτρευαν ως θεά-μητέρα και την
θεωρούσαν θεά της γονιμότητας μιας και αυτή έφερνε τα
παιδιά στον κόσμο αυτή αναλάμβανε την αγωγή και την
ανατροφή τους και είχε την αποκλειστική μέριμναΗ
περιουσία περνούσε στα χέρια των κοριτσιών καθώς και το
όνομα της μητέρας ήταν αυτό που έπαιρναν τα παιδιά για το
οτιδήποτε θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο για την επιβίωση
τουςΗ εμφάνιση του αρότρου όμως ανέτρεψε τα πάνταEτσι
η εξουσία περνά στα χέρια των ανδρωνΚαταρρίπτεται ο
θεσμός τις μητέρας -θεάς
ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗΗ οικογένεια έχει σπουδαία θέση στη
ζωή των ανθρώπων Ο άντρας ήταν η κεφαλή της
οικογένειας όπως και η γυναίκα κατείχε σημαντική θέση και
εμφανίζονταν στο πλευρό του άντρα με σημαντικά
καθήκοντα
ΠΗΝΕΛΟΠΗ-ΟΔΥΣΣΕΑΣ
27
Στην ισραηλιτική κοινωνία υπήρχαν τρία διαφορετικά είδη
οικογένειας Αρχικά είναι η πατριαρχική(τις αποφάσεις τις
έπαιρνε αποκλειστικά και μόνο ο πατέρας)η μητριαρχική(οι
αποφάσεις λαμβάνονταν από την σύζυγο και μητέρα)και
τέλος η αδερφαίκη εξουσία (εξουσιάζεται η οικογένεια μόνο
από τον μεγαλύτερο αδελφό)Στην αρχαιότερη εποχή το
είδος της οικογένειας στην Παλαιστίνη είναι το πατριαρχικό
έννοια της οικογένειας εκφραζόταν με τον όρο ltltοίκος του
πατρός gtgtο άνδρας ονομαζόταν ltltκύρος της γυναίκας
gtgtκαι είχε απόλυτη εξουσία στα παιδιά του και στις γυναίκες
του
Στην αρχαία Ρώμη τα παιδιά είχαν πολύ μειονεκτική θέση
θεωρούνταν δούλοι και ήταν κτήση του πατέρα ο οποίος
μπορούσε μέχρι και να τα σκοτώσειΟ ίδιος δεν είχε καμία
σχέση με την ανατροφή των παιδιώνΗ μητέρα είχε αναλάβει
πλήρως την ανατροφή τους
Στον Μεσαίωνα η αγωγή των παιδιών ήταν κυρίως έργο των
δασκάλων καθώς και της μητέραςΟ πατέρας δεν είχε καμιά
ανάμειξηΑντιθέτως προσπαθούσε να βρει δουλειά
Στην αναγεννησιακή εποχή επειδή οι συνθήκες ήταν πολύ
ευνοϊκές τα παιδιά είχαν πολύ καλύτερη διαπαιδαγώγηση
από παιδαγωγούς Οι ευκατάστατες οικογένειες γονείς δεν
28
είχαν καμία σχέση με την ανατροφήΟ ρόλος του πατέρα
ήταν η προσπάθεια για εύρεση δουλειάςενώ η μητέρα ήταν
αναγκασμένη να είναι στο σπίτι
Στην Τουρκοκρατία επειδή οι συνθήκες ήταν άθλιεςτα
παιδιά στις οικογένειες δεν είχαν την ανάλογη ανατροφήΟ
πατέρας ήταν μακριά από το σπίτι και η μητέρα δεν ήταν σε
θέση να διαπαιδαγώγησει τα παιδιά Την ευθύνη την είχαν
αναλάβει ενίοτε τα κρυφά σχολειά
29
2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
21Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
Η εστία Μέσα σε κάθε παραδοσιακό σπίτι υπάρχει η εστία Η
εστία δεν αποτελεί απλώς ένα χώρο όπου μαγειρεύουν οι
άνθρωποι και ζεσταίνονται αλλά είναι το σύμβολο της
ενότητας της οικογένειας Δεν είναι άσχετο το έθιμο που
συναντάμε σε περιοχές του βορειοελλαδικού χώρου κατά την
διαίρεση της μεγάλης πολυπυρινικής οικογένειας μεταφέρεται
φωτιά από την εστία του πατρικού σπιτιού στα σπίτια των γιων
Με τον τρόπο αυτό προβάλλεται η συνέχεια της οικογένειας Σε
ορισμένες περιοχές της Ηπείρου όταν η νύφη εισέρχεται στο
σπίτι του πεθερού μια από τις πρώτες ενέργειες της είναι να
προσκυνήσει την εστία
30
Το εικονοστάσι Πιθανή επιβίωση της αρχαίας εστίας
όπου τοποθετούνται οι εικόνες των αγίων της
οικογένειας η των αγίων των οποίων τα ονόματα έχουν
ο αρχηγός και τα μέλη της οικογένειας
31
Τα στέφανα Ισχυρό σύμβολο του γάμου
αρκετές φορές τοποθετούνται σε στεφανοθήκες δίπλα
στο εικονοστάσι για να δείξουν ότι ο γάμος είναι τόσο
ιερός δεσμός όσο και η εκκλησία που τον ευλόγησε ή
όσο οι εικόνες των αγίων που φυλάσσονται στο
εικονοστάσι
o Το φίδι και η νεράιδα του σπιτιού Εκτός από τα σύμβολα που
συνδέονται με τη φωτιά (εστία καντήλι) σε όλη την Ελλάδα υπήρχε
παλιότερα η πίστη σε εν laquoφίδι του σπιτιούraquo το οποίο προστατεύει
την οικογένεια και δεν πρέπει να το πειράξει Πιστεύεται ότι αν
κάποιος πειράξει ή σκοτώσει το φίδι τότε θα πεθάνει ένα μέλος της
οικογένειας Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος το φίδι αυτό είναι
θηλυκό και συνδέεται με μια φανταστική γυναικεία μορφή
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
8
11 Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η οικογένεια είναι ένας πανάρχαιος βιο-κοινωνικός
δεσμός της ανθρώπινης ιστορίας Εμφανίστηκε αμέσως με
την δημιουργία του πρώτου ανθρώπου κι από τότε μας
ακολουθεί χωρίς ουσιώδεις μεταβολές σrsquo όλα τα στάδια
των πολιτιστικών μας εξελίξεων
Η οικογένεια είναι η φυσική και θεμελιώδης μονάδα της
κοινωνίας και χρειάζεται να προστατεύεται από την κοινωνία και
το κράτος Μπορούμε να χαρακτηρίσουμε την οικογένεια ως τη
βασικότερη και αρχαιότερη κοινωνική ομάδα γιατί απrsquo αυτή
ξεκίνησαν και κατά τον τύπο της δομής της διαμορφώθηκαν όλες
σχεδόν οι σύγχρονες διαρθρωμένες κοινωνικές συνδέσεις Παρά
τη φαινομενική της συλλογικότητα η οικογένεια δεν αποτελεί μια
απρόσωπη ομάδα αλλά κυρίως μια ετερόφυλη ενότητα
προσώπων που με τη τεκνογονία προδίδει στα μέλη της την
ουσιαστική τους συγγένεια Το ζεύγος έχει δυνατότητα να
εξελιχθεί σε αμοιβαία υπέρβαση της ατομικότητας και στην
αμοιβαία εκδήλωση της αγάπης που έχει ως καρπό της τη γέννηση
του παιδιού Με τις προϋποθέσεις αυτές η οικογένεια κατά βάθος
είναι κάτι περισσότερο από κοινωνικό συμβόλαιο ή βιολογική
συνέπεια
9
10
12ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Την οικογένεια αποτελεί ομάδα ανθρώπων που
συνδέονται μεταξύ τους με δεσμά φυσικά (συγγένεια) ή
νομικά (γάμος ή υιοθεσία) και αποτελούν στοιχειώδη
πυρήνα κοινωνικής οργάνωσης Αποτελείται από τους
ανιόντες (συζύγους) και τους κατιόντες πρώτου βαθμού
(τα φυσικά ή θετά παιδιά τους) Τα μέλη της οικογένειας
λειτουργούν με βάση ορισμένους κανόνες συμπεριφοράς και
σχέσεων (ηθικούς οικονομικούς κά) που ανάλογα με την
εποχή και τις νοοτροπίες της θεωρούνται σωστοί θεμιτοί ή
απλώς ανεκτοί Οι κανόνες αυτοί αντικαθρεφτίζουν συνήθως
τη διάταξη τη δομή και τον πολιτισμό του κοινωνικού
συνόλου και θεμελιώνουν τις λεγόμενες γενικές αρχές της
οικογενειακής συμβίωσης (σεβασμός των παιδιών στους
γονείς υποχρέωση των γονιών για διατροφή ανατροφή και
κοινωνικοποίηση των παιδιών αλληλοϋποστήριξη των μελών
της οικογένειας σε περίπτωση ανάγκηςκά)
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
Δημακάκου Κ Ηλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάση Συμβολή
στη διδασκαλία των εκθέσεων σελ92)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και
οικογένεια)
11
12
13 ΜΟΡΦΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Οι απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνικής ζωής καθώς
και ο ρυθμός της συνέβαλε στην δημιουργία διαφόρων
τύπων και μορφών της οικογένειας Η βασικότερη μορφη
οικογένειας είναι η πυρηνική η οποία είναι η πιο
διαδεδομένη και απαρτίζεται από τους γονείς και τα παιδιά
τα κύρια δηλαδή μέλη μιας οικογένειας
Έπειτα ακολουθεί η μονογονεϊκή οικογένεια που
αποτελείται από έναν από τους δύο γονείς και παιδιά
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της κατηγορίας είναι οι
ανύπαντρες γυναίκες με παιδιά
13
Πολυμελής τύπος της οικογένειας
είναι η λεγόμενη πολύτεκνη οικογένεια με παιδιά που
ξεπερνούν τον αριθμό των τριών παιδιών Οι πολύτεκνες
οικογένειες συνηθίζουν να επιδοτούνται από το κράτος
Η επανασυγκροτημένη συνδέεται άμεσα με την
επανασύνδεση των γονέων και την οργάνωση της ίδιας
οικογένειας για δεύτερη φορά
Όταν το πλήρωμα της οικογένειας δεν οριοθετείται
από το πλήθος των παιδιών και το ζευγάριαλλά διερύνεται
με την φιλοξενία ή με την συμβίωση άλλων συγγενικών
μελών ο τύπος αυτής της μορφής οικογένειας ονομάζεται
διευρυμένος ή εκτεταμένος
Τέλοςη πολυπολυτισμική οικογένεια συντίθεται από
14
γονείς με διαφορετική εθνική καταγωγή με παιδιά(Στην
Αμερική ο ένας στους εφτά γάμους είναι πλέον μεταξύ
ατόμων από διαφορετικές φυλές ή εθνικότητα)
14ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΡΟΛΟΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Σε κάθε ομάδα δημιουργείται σταδιακά ένα σύστημα ρόλων το
οποίο ιεραρχεί τα καθήκοντα και τις δραστηριότητες των μελών
Ως παράδειγμα μπορούν να αναφερθούν οι ιεραρχημένοι ρόλοι
των μελών μιας οικογένειας Ο πατέρας η μητέρα και τα παιδιά
ανάλογα με το φύλο τους έχουν καθορισμένους ρόλους που
πολλές φορές είναι διαφορετικοί ανάλογα με τις κοινωνίες και
τους πολιτισμούς Η σύμπνοια και η συνοχή είναι στοιχεία
απαραίτητα στα μέλη μιας ομάδας για την επίτευξη των σκοπών
και των στόχων της Ο ρόλος που χαρακτηρίζει τη δυναμική κάθε
ομάδας είναι ο ρόλος του ηγέτη ή του αρχηγού Όταν λέμε ηγέτης
εννοούμε κάθε άτομο που καθοδηγεί διευθύνει τις
δραστηριότητες των μελών μιας ομάδας Ο ηγέτης στον
οικογενειακό κύκλο ταυτίζεται με τον πατέρα κατά βάση όμως
υπάρχουν και παραδείγματα μητριαρχικής ηγεσίας στο παρελθόν
Πηγές(Ψυχολογία ΑrsquoΛυκείουσελ158
Δημακάκου Ηλία-Κυριαζόπουλου Θανάση
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεωνσελ92)
15
15ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Η οικογένεια είναι αναμφίβολα το πιο ζωντανό κοινωνικό
κύτταρο Είναι ο καθρέφτης ολόκληρος της κοινωνίας είναι η
κοινωνία η ίδια σε μικρογραφία Ο θεσμός της οικογένειας είναι
κατεξοχήν ιερός και χρήσιμος αφού η οικογένεια και η ζωή μέσα
σrsquo αυτήν όταν βέβαια είναι αρμονική προσφέρει αμέτρητα αγαθά
και ωφέλειες στον άνθρωπο Αυτή ευθύνεται για την διαμόρφωση
του ανθρώπινου χαρακτήρα καθώς και για την προσωπική και
κοινωνική προκοπή του κάθε ατόμου ξεχωριστά Μεγάλης
σημασίας είναι σίγουρα η συμβολή της οικογένειας και στην ηθική
διαπαιδαγώγηση του ατόμου Από την οικογένειά τους τα μικρά
παιδιά παίρνουν τις ηθικές αρχές και αξίες τους καλούς τρόπους
συμπεριφοράς την ευγένεια την εντιμότητα και όλα τα
απαραίτητα εφόδια που θα τους συνοδεύουν σrsquo ολόκληρή τους τη
ζωή Με τη μητρική αγάπη και την πατρική συμβουλή το άτομο
μαθαίνει να σέβεται τον συνάνθρωπό του μαθαίνει τι πάει να πει
αγάπη ειλικρίνεια υπακοή ευσέβεια αξιοπρέπεια και πειθαρχία
Συγκεκριμένα κάποιες διαδοχικές αξίες της οικογένειας είναι τα
εξής
α) Κοινωνικοποίηση των παιδιών και ομαλή τοποθέτησή τους στην
κοινωνία κάτι που ισχύει εξ αρχαιοτάτων χρόνων
β) Ύπαρξη στήριξης μεταξύ των μελών της οικογένειας σε
οποιοδήποτε πρόβλημα υπάρξει και σε οποιαδήποτε ανάγκη
βρεθεί κάποιο μέλος
γ) Γίνεται εμπολιτισμοποίηση των νέων μελών με την εκμάθηση
των ηθών και των εθίμων της κοινωνίας που ζουν ώστε να
προσαρμόζονται πιο εύκολα σrsquo αυτή
δ) Κάθε φορά που η κοινωνία αλλάζει πολιτικά πολιτισμικά
οικονομικά αλλάζει και η ταυτότητα της οικογένειας αλλάζουν τα
ιδανικά της αγωγής και ο τρόπος άσκησής της
16
Οι γονείς αποτελούν το κατεξοχήν πρότυπο για τα παιδιά τους γιrsquo
αυτό και πρέπει πάντα να τους δίνουν το καλό παράδειγμα Με την
αρμονική οικογενειακή ζωή οι καλές συνθήκες τα ήθη τα έθιμα
και οι αρετές των γονέων μεταδίδονται στα παιδιά τους Η
οικογένεια είναι αναμφίβολα αυτή που βοηθά στη διαμόρφωση
του χαρακτήρα του ατόμου Δίκαια λοιπόν πολλοί την θεωρούν ως
το πρώτο και καλύτερο σχολείο Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για
την ανάπτυξη των παιδιών το οποίο οφείλει να διεκπεραιώνει η
οικογένεια είναι η κοινωνικοποίηση του παιδιού η ομαλή δηλαδή
ένταξη στην κοινωνία και στους κανόνες της Αυτή την τόσο
σημαντική λειτουργία της οικογένειας δεν την αναλαμβάνει ο ένας
απrsquo τους δύο γονείς αλλά και οι δύο πρέπει να βοηθούν στην
κοινωνική τοποθέτηση του παιδιού τους μιας και οι δύο είναι
συνυπεύθυνοι για ένα τόσο μεγάλο έργο
Τέλος δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε και τα υλικά αγαθά
που προσφέρει τόσο απλόχερα η οικογένεια σε όλα τα μέλη της
Κάτω απrsquo τη στέγη της μπορείς να βρεις τροφή ένδυση ένα χώρο
για να μείνεις καθώς και μια συνεχή οικονομική υποστήριξη Είναι
ολοφάνερο ότι τα αγαθά και οι ωφέλειες που προσφέρει η
οικογενειακή ζωή στο άτομο είναι πολλές και σημαντικές διότι
είναι αποδεδειγμένο ότι μόνο μέσα στη οικογένεια το άτομo
μπορεί να βρει την πραγματική χαρά και ευτυχία
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
Δραστηριότητα
Οι μαθητές συμπλήρωσαν ερωτηματολόγιο με τις εξής
ερωτήσεις
1Κάτι καλό που έκανε η οικογένειά μου για μένα
2Κάτι καλό που έκανα εγώ για την οικογένειά μου
3Αυτά που μας συνδέουν στην οικογένειά μου είναι
4Μια οικογενειακή μας συνήθεια
Τα συμπεράσματα από τις απαντήσεις ήταν ότι υπάρχει
αλληλοϋποστήριξη και βοήθεια ανάμεσα στα μέλη της
οικογένειαςδιάλογοςαγάπη που εκφράζεται με καθημερινές
απλές συνευρέσεις τους
17
18
19
20
16Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας στο χθες και στο σήμερα καθώς και ο
ρόλος της διαφέρει αρκετά Στις πρωτόγονες κοινωνίες οι
λειτουργίες της οικογένειας ήταν η οικονομική και κοινωνική
οργάνωση καθώς και η ρύθμιση της σεξουαλικής ζωής της τότε
εποχής και η ανάγκη για εκπαίδευση των παιδιών(ομόαιμη
οικογένεια)Οι γαμήλιες ομάδες κατατάσσονται ανάλογα με τις
γενιές και όλοι μεταξύ τους είναι σύζυγοι εκτός από τους γονείς και
τα παιδιά
Το δεύτερο προοδευτικό βήμα στην εξέλιξη της μορφής της
οικογένειας είναι ο αποκλεισμός των σχέσεων μεταξύ των φυσικών
αδελφών και η απαγόρευση του γάμου ανάμεσα σε πρώτα
δεύτερα και τρίτα ξαδέλφια
Η εξέλιξη του θεσμού συνεχίζεται με τον ομαδικό γάμο σε
ορισμένα μέρη του κόσμουόπου ο άντρας είχε μια κύρια συζύγο
ανάμεσα στις πολυάριθμες γυναίκες τουκαι αυτός ήταν ο κύριος
άνδρας της ανάμεσα στους άλλουςΑυτό αντικαθίσταται από τη
ζευγαρωτή οικογένεια όπου ένας άνδρας έχει ελευθερία στην
πολυγαμίαενώ η γυναίκα του πιέζεται αυστηρά στο θέμα της
ηθικήςόσο διάστημα συζούν
Τέλοςη μονογαμική οικογένεια είναι ένα από τα σημάδια
αρχής του πολιτισμού και σκοπό έχει τη γέννηση παιδιών με
21
αναμφισβήτητη πατρότητα που είναι απαραίτητη για να
κληρονομήσουν τα αγαθά του πατέρα
Η οικογένεια πλέον έχει αναπτυχθεί και υπάρχουν αρκετά
είδη οικογένειας που βασίζονται στην ισότητα των δύο φύλων Η
στάση των ανθρώπων όμως απέναντι στην οικογένεια έχει αλλάξει
η οικογένεια συστέλλεται όσο ο περίγυρος διευρύνεται
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεων(Friedrich Engels13854-
89)σελ96
17ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας προστατεύεται από παγκόσμιους
γραπτούς νόμους όπως
1Στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα
Στο άρθρο 16 αναφέρονται τα δικαιώματα ενός ζευγαριού
ως προς την ίδρυση της οικογένειας ltltΑπό τη στιγμή που θα
φτάσουν σε ηλικία γάμου ο άντρας και η γυναίκα χωρίς κανένα
περιορισμό εξrsquoαιτίας της φυλής της εθνικότητας ή της θρησκείας
έχουν το δικαίωμα να παντρευτούν και να ιδρύσουν οικογένεια
Και οι δύο έχουν ίσα δικαιώματα ως προς τον γάμο κατά την
διάρκεια του γάμου και κατά την διάλυσή του gtgt
Στο άρθρο 12 αναφέρονται τα δικαιώματα και οι
περιορισμοί που έχουν τα μέλη της οικογένειας
ltltΚανείς δεν επιτρέπεται να υποστεί αυθαίρετες επεμβάσεις
στην ιδιωτική του ζωή την οικογένεια την κατοικία ή την
αλληλογραφία του ούτε προσβολές της τιμής και της υπόληψής
του Καθένας έχει το δικαίωμα να τον προστατεύουν οι νόμοι από
επεμβάσεις και προσβολές αυτού του είδους
22
Στο Σύνταγμα της Ευρώπης στα άρθρα 67 και 69
αναφέρονται τα δικαιώματα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής της
οικογένειας και τα δικαιώματα στο γάμο αντίστοιχα
Στο Σύνταγμα της Ελλάδας αναφέρονται στα κοινωνικά
δικαιώματα το δικαίωμα προστασίας της οικογένειαςτου
γάμουτης μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα
ανθρώπινα δικαιώματα)
Σύνταγμα της Ευρώπης
Σύνταγμα της Ελλάδας
18 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ
Στον χριστιανισμόο γάμος θεωρείται ένα μυστήριο όπου
αγιάζεται με τη χάρη του Αγίου πνεύματος στο όνομα του
Χριστού και τη δόξα της εκκλησίαςΑπο τους πρώτους
χριστιανικούς αιώνες οι Πατέρες της εκκλησίας μας τόνισαν
την σπουδαιότητα του οικογενειακού περιβάλλοντος και
προέβαλαν τη σημασία του για την διαμόρφωση ισχυρών
προσωπικοτήτων έτσι η οικογένεια θεωρείται ως χώρος
πνευματικής συνάντησης των συζύγωνόπου είναι η δυνατή
ενότητα και ο δημιουργικός διάλογοςγια να συμβεί αυτό θα
πρέπει να υπάρχει κατανόηση αγάπη υπομονή και
υποχωρητικότηταΟι δύο διαφορετικές προσωπικότητες
συνδέονται στα πλαίσια της συζυγίας σε μια εκπληκτική
ψυχική ενότητα Αυτό είναι και το θαύμα που συνδέεται με
το μυστήριο του γάμου Το δεύτερο θαύμα συνδέεται με την
τεκνογονία και αποτελεί απαρχή και αφετηρία της
πραγματικής οικογένειας που θα έρθει το γλυκό εκείνο
αγγελούδι για να θρονιαστεί ανάμεσα τους Έτσι η
οικογένεια είναι ο πνευματικός χώρος όπου η χάρη του Θεού
επιτελεί το θαύμα της ενότητας δύο ξένων πριν από λίγο
23
ανθρώπων και το θαύμα της δημιουργίας
19 ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
Είναι το μυστήριο της εκκλησίας στο οποίομέσα από την
ιερολογία ο φυσικός δεσμός που συνδέει τον άνδρα με την
γυναίκα ευλογείται από τον Δημιουργό του ανθρώπου και
υψώνεται στο χώρο της χάριτος και της αληθινής ζωήςΟ
άνδρας και η γυναίκα παντρεύονται ελεύθερα και
ονειρεύονται να συμβιώσουν για ολη τους τη ζωή
ευλογούνται από το Θεό ώστε ο αγώνας της σχέσης τους να
καρποφορίσειΟ Χριστός στο γάμο της Κανά στην Γαλιλαία
πραγματοποίησε το πρώτο θαύμα της δημόσιας παρουσίας
του Έκανε κατά κάποιο τρόπο ένα δώρο στο ζευγάρι αυτό
httpantixiliastikosblogspotcom201007blog-post-
18html
110 ΕΙΔΗ ΓΑΜΟΥ
Υπάρχουν δύο μορφές γάμων Ο θρησκευτικός και ο
πολιτικός Ο πολιτικός από το 1982 που ψηφίστηκε έχει
κερδίσει αρκετό έδαφος έναντι του θρησκευτικού Ωστόσο το
2004 έγιναν 14000 πολιτικοί γάμοι ενώ 27000
θρησκευτικοί γάμοι Οι λόγοι που οδηγούν τα ζευγάρια σε
πολιτικούς γάμους είναι κυρίως οικονομικοί Είναι χαμηλού
κόστους και ο καθένας μπορεί να πάει στο δημαρχείο και
έχει λίγα έξοδα για τον γάμο του Αν το ζευγάρι επιλέξει τον
πολιτικό δεν σημαίνει ότι είναι άθεο
http wwwgamosgamosgrcsblogsgamosarchive2011
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Οι μαθητές πήραν συνέντευξη από τους παππούδες και τις
γιαγιάδες τους σχετικά με την υποδομή της δικής τους
οικογένειαςΤα συμπεράσματα που προέκυψαν ήταν τα εξής
24
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες στην σημερινή εποχή έχουν
τις ηλικίες των 60-65 χρόνων Έχουν παντρευτεί όμως από
την ηλικία των 18-20 και παραμένουν για περίπου 40-45
χρόνια μαζί (πιθανότητες χωρισμού δεν υπήρχαν στα πιο
παλιά χρόνια) Παραμένουν τόσα χρόνια μαζί αποκτούν 4-5
παιδιά ενώ στην σημερινή εποχή οι οικογένειες αποκτούν 1-
2 παιδιά το πολύ Οι παππούδες και οι γιαγιάδες έμεναν
συνήθως στα πατρικά σπίτια των οικογενειών τους από το
γάμο μέχρι το τέλος της ζωής Τα παιδιά τους που ωστόσο
έμεναν μαζί τους φεύγουν από το πατρικό σπίτι όταν
παντρεύονται
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ
1Πόσων χρονών είστεΠόσα παιδιά είχε ως μέλη η
οικογένειά σας
2Πόσων χρόνων ήσαστε όταν παντρευτήκατε
3Πόσα μέλη είχε η οικογένειά σας μετά τη γέννηση των
παιδιών
4Πού μένατε όταν παντρευτήκατε
5Για πόσο χρονικό διάστημα
6Πού μένατε όταν παντρεύτηκε το πρώτο παιδί σας
7Πού έμεινε το πρώτο παιδί μετά τον γάμο του
8Πόσα παιδιά απέκτησε το πρώτο παιδί σας
9Πόσα παιδιά απέκτησε το δεύτερο παιδί σας
10Πού μένουν σήμερα τα παιδιά σας
111Ο ΓΑΜΟΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
Σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίεςαπό τις πιο
πρωτόγονες μέχρι τις πιο εξελιγμένεςο γάμος αποτελεί
πάντα ένα γεγονός σταθμόΗ τελετή του γάμου στη
συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων να περιορίζεται
στο αυστηρό πρωτόκολλο της θρησκείας
25
Στο Ισλάμ ο άνδρας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος της
γυναίκας και επιλέγεται από τους γονείς τηςΤο τελετουργικό
του γάμου είναι πολύ απλόΣτην ουσία δε γίνεται
τελετήαπλά ο ιμάμης διαβάζει μερικές ευχές και οι
μελλόνυμφοιαλλά και οι γονείς τους υπογράφουν τα
επίσημα έγγραφα που τους καθιστούν ζευγάρι στα μάτια του
κράτουςΕrsquoιθισται να υπογράφουν και κάποιοι που δεν έχουν
σχέση με την οικογένειαως μάρτυρες του μυστηρίουκι αυτοί
αποκαλούνται κουμπάροιαν και δεν παίζουν κάποιο ρόλο
στην τελετή
Ο εβραϊκός γάμος έχει κάποια χαρακτηριστικά
που μοιάζουν με τα χριστιανικάΗ τελετή γίνεται στη
συναγωγήΟ ραβίνοςμε τη συνοδεία χορωδίαςόταν υπάρχει
η δυνατότηταυποδέχεται με ύμνους και προσευχές το
ζευγάριτο οποίο οδηγείται κάτω από το σάλι της
προσευχήςΑυτό το κρατούν τέσσερις άνδρες από τις
ισάριθμες γωνίες του ετσι ώστε να σχηματίζει ένα
σκέπαστροτο οποίο συμβολίζει τη μελλοντική του εστία και
την προστασία του ΘεούΟ ραβίνος ευλογεί το κρασίπίνει
πρώτα ο ίδιος και μετά το ζευγάρι με την παρουσία δύο
μαρτύρωνΟ γαμπρός φορά στη νύφη το δαχτυλίδι τιυ
γάμουαπαγγέλοντας μια προσευχή ndashυπόσχεσηΟ ραβίνος
διαβάζει το γαμήλιο συμβόλαιοπου περιάχει όρους και
δεσμεύσεις για την έγγαμη ζωή και η τελετή ολοκληρώνεται
μα μια συμβολική κίνηση του γαμπούπου σπάζει με το πόδι
του ένα ποτήρισε ανάμνηση της καταστροφής του Ναού του
Σολομώντα και της Ιερουσαλήμ
112ΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Υπήρχαν ποικίλες μορφές οικογένειας σε όλο τον κόσμο οι
οποίες διάφεραν ανάλογα με τον τόπο την εποχή κτλΟ
26
θεσμός της οικογένειας εμφανίστηκε από την προϊστορική
εποχή
Στις πρωτόγονες κοινωνίες διατυπώθηκε η μητριαρχική
οικογένεια δηλαδή η ιδιότητα μέλους ενός κοινωνικού
συνόλου ορίζεται με βάση την καταγωγή από την μητέρα ή
όχι τον πατέρα Τα οικονομικά θέματα καθορίζονται από την
μητέρα Τέλος στον αδελφικό τύπο οικογένειας
διατυπώθηκε στις κοινωνίες των Χετταίων και Χουρριτών
την κυρίαρχη θέση την είχε ο μεγαλύτερος αδερφός Ο
αδελφός αντικαθιστούσε το πατρικό και μητρικό πρότυπο
Στην ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗόπου επικρατούσε ο θεσμός
της μητριαρχικής οικογένειας η γυναίκα είχε τον κυρίαρχο
ρόλο στην οικογένεια όλοι όφειλαν σεβασμόΣημαντικό
είναι επίσης ότι την λάτρευαν ως θεά-μητέρα και την
θεωρούσαν θεά της γονιμότητας μιας και αυτή έφερνε τα
παιδιά στον κόσμο αυτή αναλάμβανε την αγωγή και την
ανατροφή τους και είχε την αποκλειστική μέριμναΗ
περιουσία περνούσε στα χέρια των κοριτσιών καθώς και το
όνομα της μητέρας ήταν αυτό που έπαιρναν τα παιδιά για το
οτιδήποτε θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο για την επιβίωση
τουςΗ εμφάνιση του αρότρου όμως ανέτρεψε τα πάνταEτσι
η εξουσία περνά στα χέρια των ανδρωνΚαταρρίπτεται ο
θεσμός τις μητέρας -θεάς
ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗΗ οικογένεια έχει σπουδαία θέση στη
ζωή των ανθρώπων Ο άντρας ήταν η κεφαλή της
οικογένειας όπως και η γυναίκα κατείχε σημαντική θέση και
εμφανίζονταν στο πλευρό του άντρα με σημαντικά
καθήκοντα
ΠΗΝΕΛΟΠΗ-ΟΔΥΣΣΕΑΣ
27
Στην ισραηλιτική κοινωνία υπήρχαν τρία διαφορετικά είδη
οικογένειας Αρχικά είναι η πατριαρχική(τις αποφάσεις τις
έπαιρνε αποκλειστικά και μόνο ο πατέρας)η μητριαρχική(οι
αποφάσεις λαμβάνονταν από την σύζυγο και μητέρα)και
τέλος η αδερφαίκη εξουσία (εξουσιάζεται η οικογένεια μόνο
από τον μεγαλύτερο αδελφό)Στην αρχαιότερη εποχή το
είδος της οικογένειας στην Παλαιστίνη είναι το πατριαρχικό
έννοια της οικογένειας εκφραζόταν με τον όρο ltltοίκος του
πατρός gtgtο άνδρας ονομαζόταν ltltκύρος της γυναίκας
gtgtκαι είχε απόλυτη εξουσία στα παιδιά του και στις γυναίκες
του
Στην αρχαία Ρώμη τα παιδιά είχαν πολύ μειονεκτική θέση
θεωρούνταν δούλοι και ήταν κτήση του πατέρα ο οποίος
μπορούσε μέχρι και να τα σκοτώσειΟ ίδιος δεν είχε καμία
σχέση με την ανατροφή των παιδιώνΗ μητέρα είχε αναλάβει
πλήρως την ανατροφή τους
Στον Μεσαίωνα η αγωγή των παιδιών ήταν κυρίως έργο των
δασκάλων καθώς και της μητέραςΟ πατέρας δεν είχε καμιά
ανάμειξηΑντιθέτως προσπαθούσε να βρει δουλειά
Στην αναγεννησιακή εποχή επειδή οι συνθήκες ήταν πολύ
ευνοϊκές τα παιδιά είχαν πολύ καλύτερη διαπαιδαγώγηση
από παιδαγωγούς Οι ευκατάστατες οικογένειες γονείς δεν
28
είχαν καμία σχέση με την ανατροφήΟ ρόλος του πατέρα
ήταν η προσπάθεια για εύρεση δουλειάςενώ η μητέρα ήταν
αναγκασμένη να είναι στο σπίτι
Στην Τουρκοκρατία επειδή οι συνθήκες ήταν άθλιεςτα
παιδιά στις οικογένειες δεν είχαν την ανάλογη ανατροφήΟ
πατέρας ήταν μακριά από το σπίτι και η μητέρα δεν ήταν σε
θέση να διαπαιδαγώγησει τα παιδιά Την ευθύνη την είχαν
αναλάβει ενίοτε τα κρυφά σχολειά
29
2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
21Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
Η εστία Μέσα σε κάθε παραδοσιακό σπίτι υπάρχει η εστία Η
εστία δεν αποτελεί απλώς ένα χώρο όπου μαγειρεύουν οι
άνθρωποι και ζεσταίνονται αλλά είναι το σύμβολο της
ενότητας της οικογένειας Δεν είναι άσχετο το έθιμο που
συναντάμε σε περιοχές του βορειοελλαδικού χώρου κατά την
διαίρεση της μεγάλης πολυπυρινικής οικογένειας μεταφέρεται
φωτιά από την εστία του πατρικού σπιτιού στα σπίτια των γιων
Με τον τρόπο αυτό προβάλλεται η συνέχεια της οικογένειας Σε
ορισμένες περιοχές της Ηπείρου όταν η νύφη εισέρχεται στο
σπίτι του πεθερού μια από τις πρώτες ενέργειες της είναι να
προσκυνήσει την εστία
30
Το εικονοστάσι Πιθανή επιβίωση της αρχαίας εστίας
όπου τοποθετούνται οι εικόνες των αγίων της
οικογένειας η των αγίων των οποίων τα ονόματα έχουν
ο αρχηγός και τα μέλη της οικογένειας
31
Τα στέφανα Ισχυρό σύμβολο του γάμου
αρκετές φορές τοποθετούνται σε στεφανοθήκες δίπλα
στο εικονοστάσι για να δείξουν ότι ο γάμος είναι τόσο
ιερός δεσμός όσο και η εκκλησία που τον ευλόγησε ή
όσο οι εικόνες των αγίων που φυλάσσονται στο
εικονοστάσι
o Το φίδι και η νεράιδα του σπιτιού Εκτός από τα σύμβολα που
συνδέονται με τη φωτιά (εστία καντήλι) σε όλη την Ελλάδα υπήρχε
παλιότερα η πίστη σε εν laquoφίδι του σπιτιούraquo το οποίο προστατεύει
την οικογένεια και δεν πρέπει να το πειράξει Πιστεύεται ότι αν
κάποιος πειράξει ή σκοτώσει το φίδι τότε θα πεθάνει ένα μέλος της
οικογένειας Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος το φίδι αυτό είναι
θηλυκό και συνδέεται με μια φανταστική γυναικεία μορφή
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
9
10
12ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Την οικογένεια αποτελεί ομάδα ανθρώπων που
συνδέονται μεταξύ τους με δεσμά φυσικά (συγγένεια) ή
νομικά (γάμος ή υιοθεσία) και αποτελούν στοιχειώδη
πυρήνα κοινωνικής οργάνωσης Αποτελείται από τους
ανιόντες (συζύγους) και τους κατιόντες πρώτου βαθμού
(τα φυσικά ή θετά παιδιά τους) Τα μέλη της οικογένειας
λειτουργούν με βάση ορισμένους κανόνες συμπεριφοράς και
σχέσεων (ηθικούς οικονομικούς κά) που ανάλογα με την
εποχή και τις νοοτροπίες της θεωρούνται σωστοί θεμιτοί ή
απλώς ανεκτοί Οι κανόνες αυτοί αντικαθρεφτίζουν συνήθως
τη διάταξη τη δομή και τον πολιτισμό του κοινωνικού
συνόλου και θεμελιώνουν τις λεγόμενες γενικές αρχές της
οικογενειακής συμβίωσης (σεβασμός των παιδιών στους
γονείς υποχρέωση των γονιών για διατροφή ανατροφή και
κοινωνικοποίηση των παιδιών αλληλοϋποστήριξη των μελών
της οικογένειας σε περίπτωση ανάγκηςκά)
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
Δημακάκου Κ Ηλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάση Συμβολή
στη διδασκαλία των εκθέσεων σελ92)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και
οικογένεια)
11
12
13 ΜΟΡΦΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Οι απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνικής ζωής καθώς
και ο ρυθμός της συνέβαλε στην δημιουργία διαφόρων
τύπων και μορφών της οικογένειας Η βασικότερη μορφη
οικογένειας είναι η πυρηνική η οποία είναι η πιο
διαδεδομένη και απαρτίζεται από τους γονείς και τα παιδιά
τα κύρια δηλαδή μέλη μιας οικογένειας
Έπειτα ακολουθεί η μονογονεϊκή οικογένεια που
αποτελείται από έναν από τους δύο γονείς και παιδιά
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της κατηγορίας είναι οι
ανύπαντρες γυναίκες με παιδιά
13
Πολυμελής τύπος της οικογένειας
είναι η λεγόμενη πολύτεκνη οικογένεια με παιδιά που
ξεπερνούν τον αριθμό των τριών παιδιών Οι πολύτεκνες
οικογένειες συνηθίζουν να επιδοτούνται από το κράτος
Η επανασυγκροτημένη συνδέεται άμεσα με την
επανασύνδεση των γονέων και την οργάνωση της ίδιας
οικογένειας για δεύτερη φορά
Όταν το πλήρωμα της οικογένειας δεν οριοθετείται
από το πλήθος των παιδιών και το ζευγάριαλλά διερύνεται
με την φιλοξενία ή με την συμβίωση άλλων συγγενικών
μελών ο τύπος αυτής της μορφής οικογένειας ονομάζεται
διευρυμένος ή εκτεταμένος
Τέλοςη πολυπολυτισμική οικογένεια συντίθεται από
14
γονείς με διαφορετική εθνική καταγωγή με παιδιά(Στην
Αμερική ο ένας στους εφτά γάμους είναι πλέον μεταξύ
ατόμων από διαφορετικές φυλές ή εθνικότητα)
14ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΡΟΛΟΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Σε κάθε ομάδα δημιουργείται σταδιακά ένα σύστημα ρόλων το
οποίο ιεραρχεί τα καθήκοντα και τις δραστηριότητες των μελών
Ως παράδειγμα μπορούν να αναφερθούν οι ιεραρχημένοι ρόλοι
των μελών μιας οικογένειας Ο πατέρας η μητέρα και τα παιδιά
ανάλογα με το φύλο τους έχουν καθορισμένους ρόλους που
πολλές φορές είναι διαφορετικοί ανάλογα με τις κοινωνίες και
τους πολιτισμούς Η σύμπνοια και η συνοχή είναι στοιχεία
απαραίτητα στα μέλη μιας ομάδας για την επίτευξη των σκοπών
και των στόχων της Ο ρόλος που χαρακτηρίζει τη δυναμική κάθε
ομάδας είναι ο ρόλος του ηγέτη ή του αρχηγού Όταν λέμε ηγέτης
εννοούμε κάθε άτομο που καθοδηγεί διευθύνει τις
δραστηριότητες των μελών μιας ομάδας Ο ηγέτης στον
οικογενειακό κύκλο ταυτίζεται με τον πατέρα κατά βάση όμως
υπάρχουν και παραδείγματα μητριαρχικής ηγεσίας στο παρελθόν
Πηγές(Ψυχολογία ΑrsquoΛυκείουσελ158
Δημακάκου Ηλία-Κυριαζόπουλου Θανάση
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεωνσελ92)
15
15ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Η οικογένεια είναι αναμφίβολα το πιο ζωντανό κοινωνικό
κύτταρο Είναι ο καθρέφτης ολόκληρος της κοινωνίας είναι η
κοινωνία η ίδια σε μικρογραφία Ο θεσμός της οικογένειας είναι
κατεξοχήν ιερός και χρήσιμος αφού η οικογένεια και η ζωή μέσα
σrsquo αυτήν όταν βέβαια είναι αρμονική προσφέρει αμέτρητα αγαθά
και ωφέλειες στον άνθρωπο Αυτή ευθύνεται για την διαμόρφωση
του ανθρώπινου χαρακτήρα καθώς και για την προσωπική και
κοινωνική προκοπή του κάθε ατόμου ξεχωριστά Μεγάλης
σημασίας είναι σίγουρα η συμβολή της οικογένειας και στην ηθική
διαπαιδαγώγηση του ατόμου Από την οικογένειά τους τα μικρά
παιδιά παίρνουν τις ηθικές αρχές και αξίες τους καλούς τρόπους
συμπεριφοράς την ευγένεια την εντιμότητα και όλα τα
απαραίτητα εφόδια που θα τους συνοδεύουν σrsquo ολόκληρή τους τη
ζωή Με τη μητρική αγάπη και την πατρική συμβουλή το άτομο
μαθαίνει να σέβεται τον συνάνθρωπό του μαθαίνει τι πάει να πει
αγάπη ειλικρίνεια υπακοή ευσέβεια αξιοπρέπεια και πειθαρχία
Συγκεκριμένα κάποιες διαδοχικές αξίες της οικογένειας είναι τα
εξής
α) Κοινωνικοποίηση των παιδιών και ομαλή τοποθέτησή τους στην
κοινωνία κάτι που ισχύει εξ αρχαιοτάτων χρόνων
β) Ύπαρξη στήριξης μεταξύ των μελών της οικογένειας σε
οποιοδήποτε πρόβλημα υπάρξει και σε οποιαδήποτε ανάγκη
βρεθεί κάποιο μέλος
γ) Γίνεται εμπολιτισμοποίηση των νέων μελών με την εκμάθηση
των ηθών και των εθίμων της κοινωνίας που ζουν ώστε να
προσαρμόζονται πιο εύκολα σrsquo αυτή
δ) Κάθε φορά που η κοινωνία αλλάζει πολιτικά πολιτισμικά
οικονομικά αλλάζει και η ταυτότητα της οικογένειας αλλάζουν τα
ιδανικά της αγωγής και ο τρόπος άσκησής της
16
Οι γονείς αποτελούν το κατεξοχήν πρότυπο για τα παιδιά τους γιrsquo
αυτό και πρέπει πάντα να τους δίνουν το καλό παράδειγμα Με την
αρμονική οικογενειακή ζωή οι καλές συνθήκες τα ήθη τα έθιμα
και οι αρετές των γονέων μεταδίδονται στα παιδιά τους Η
οικογένεια είναι αναμφίβολα αυτή που βοηθά στη διαμόρφωση
του χαρακτήρα του ατόμου Δίκαια λοιπόν πολλοί την θεωρούν ως
το πρώτο και καλύτερο σχολείο Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για
την ανάπτυξη των παιδιών το οποίο οφείλει να διεκπεραιώνει η
οικογένεια είναι η κοινωνικοποίηση του παιδιού η ομαλή δηλαδή
ένταξη στην κοινωνία και στους κανόνες της Αυτή την τόσο
σημαντική λειτουργία της οικογένειας δεν την αναλαμβάνει ο ένας
απrsquo τους δύο γονείς αλλά και οι δύο πρέπει να βοηθούν στην
κοινωνική τοποθέτηση του παιδιού τους μιας και οι δύο είναι
συνυπεύθυνοι για ένα τόσο μεγάλο έργο
Τέλος δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε και τα υλικά αγαθά
που προσφέρει τόσο απλόχερα η οικογένεια σε όλα τα μέλη της
Κάτω απrsquo τη στέγη της μπορείς να βρεις τροφή ένδυση ένα χώρο
για να μείνεις καθώς και μια συνεχή οικονομική υποστήριξη Είναι
ολοφάνερο ότι τα αγαθά και οι ωφέλειες που προσφέρει η
οικογενειακή ζωή στο άτομο είναι πολλές και σημαντικές διότι
είναι αποδεδειγμένο ότι μόνο μέσα στη οικογένεια το άτομo
μπορεί να βρει την πραγματική χαρά και ευτυχία
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
Δραστηριότητα
Οι μαθητές συμπλήρωσαν ερωτηματολόγιο με τις εξής
ερωτήσεις
1Κάτι καλό που έκανε η οικογένειά μου για μένα
2Κάτι καλό που έκανα εγώ για την οικογένειά μου
3Αυτά που μας συνδέουν στην οικογένειά μου είναι
4Μια οικογενειακή μας συνήθεια
Τα συμπεράσματα από τις απαντήσεις ήταν ότι υπάρχει
αλληλοϋποστήριξη και βοήθεια ανάμεσα στα μέλη της
οικογένειαςδιάλογοςαγάπη που εκφράζεται με καθημερινές
απλές συνευρέσεις τους
17
18
19
20
16Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας στο χθες και στο σήμερα καθώς και ο
ρόλος της διαφέρει αρκετά Στις πρωτόγονες κοινωνίες οι
λειτουργίες της οικογένειας ήταν η οικονομική και κοινωνική
οργάνωση καθώς και η ρύθμιση της σεξουαλικής ζωής της τότε
εποχής και η ανάγκη για εκπαίδευση των παιδιών(ομόαιμη
οικογένεια)Οι γαμήλιες ομάδες κατατάσσονται ανάλογα με τις
γενιές και όλοι μεταξύ τους είναι σύζυγοι εκτός από τους γονείς και
τα παιδιά
Το δεύτερο προοδευτικό βήμα στην εξέλιξη της μορφής της
οικογένειας είναι ο αποκλεισμός των σχέσεων μεταξύ των φυσικών
αδελφών και η απαγόρευση του γάμου ανάμεσα σε πρώτα
δεύτερα και τρίτα ξαδέλφια
Η εξέλιξη του θεσμού συνεχίζεται με τον ομαδικό γάμο σε
ορισμένα μέρη του κόσμουόπου ο άντρας είχε μια κύρια συζύγο
ανάμεσα στις πολυάριθμες γυναίκες τουκαι αυτός ήταν ο κύριος
άνδρας της ανάμεσα στους άλλουςΑυτό αντικαθίσταται από τη
ζευγαρωτή οικογένεια όπου ένας άνδρας έχει ελευθερία στην
πολυγαμίαενώ η γυναίκα του πιέζεται αυστηρά στο θέμα της
ηθικήςόσο διάστημα συζούν
Τέλοςη μονογαμική οικογένεια είναι ένα από τα σημάδια
αρχής του πολιτισμού και σκοπό έχει τη γέννηση παιδιών με
21
αναμφισβήτητη πατρότητα που είναι απαραίτητη για να
κληρονομήσουν τα αγαθά του πατέρα
Η οικογένεια πλέον έχει αναπτυχθεί και υπάρχουν αρκετά
είδη οικογένειας που βασίζονται στην ισότητα των δύο φύλων Η
στάση των ανθρώπων όμως απέναντι στην οικογένεια έχει αλλάξει
η οικογένεια συστέλλεται όσο ο περίγυρος διευρύνεται
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεων(Friedrich Engels13854-
89)σελ96
17ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας προστατεύεται από παγκόσμιους
γραπτούς νόμους όπως
1Στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα
Στο άρθρο 16 αναφέρονται τα δικαιώματα ενός ζευγαριού
ως προς την ίδρυση της οικογένειας ltltΑπό τη στιγμή που θα
φτάσουν σε ηλικία γάμου ο άντρας και η γυναίκα χωρίς κανένα
περιορισμό εξrsquoαιτίας της φυλής της εθνικότητας ή της θρησκείας
έχουν το δικαίωμα να παντρευτούν και να ιδρύσουν οικογένεια
Και οι δύο έχουν ίσα δικαιώματα ως προς τον γάμο κατά την
διάρκεια του γάμου και κατά την διάλυσή του gtgt
Στο άρθρο 12 αναφέρονται τα δικαιώματα και οι
περιορισμοί που έχουν τα μέλη της οικογένειας
ltltΚανείς δεν επιτρέπεται να υποστεί αυθαίρετες επεμβάσεις
στην ιδιωτική του ζωή την οικογένεια την κατοικία ή την
αλληλογραφία του ούτε προσβολές της τιμής και της υπόληψής
του Καθένας έχει το δικαίωμα να τον προστατεύουν οι νόμοι από
επεμβάσεις και προσβολές αυτού του είδους
22
Στο Σύνταγμα της Ευρώπης στα άρθρα 67 και 69
αναφέρονται τα δικαιώματα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής της
οικογένειας και τα δικαιώματα στο γάμο αντίστοιχα
Στο Σύνταγμα της Ελλάδας αναφέρονται στα κοινωνικά
δικαιώματα το δικαίωμα προστασίας της οικογένειαςτου
γάμουτης μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα
ανθρώπινα δικαιώματα)
Σύνταγμα της Ευρώπης
Σύνταγμα της Ελλάδας
18 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ
Στον χριστιανισμόο γάμος θεωρείται ένα μυστήριο όπου
αγιάζεται με τη χάρη του Αγίου πνεύματος στο όνομα του
Χριστού και τη δόξα της εκκλησίαςΑπο τους πρώτους
χριστιανικούς αιώνες οι Πατέρες της εκκλησίας μας τόνισαν
την σπουδαιότητα του οικογενειακού περιβάλλοντος και
προέβαλαν τη σημασία του για την διαμόρφωση ισχυρών
προσωπικοτήτων έτσι η οικογένεια θεωρείται ως χώρος
πνευματικής συνάντησης των συζύγωνόπου είναι η δυνατή
ενότητα και ο δημιουργικός διάλογοςγια να συμβεί αυτό θα
πρέπει να υπάρχει κατανόηση αγάπη υπομονή και
υποχωρητικότηταΟι δύο διαφορετικές προσωπικότητες
συνδέονται στα πλαίσια της συζυγίας σε μια εκπληκτική
ψυχική ενότητα Αυτό είναι και το θαύμα που συνδέεται με
το μυστήριο του γάμου Το δεύτερο θαύμα συνδέεται με την
τεκνογονία και αποτελεί απαρχή και αφετηρία της
πραγματικής οικογένειας που θα έρθει το γλυκό εκείνο
αγγελούδι για να θρονιαστεί ανάμεσα τους Έτσι η
οικογένεια είναι ο πνευματικός χώρος όπου η χάρη του Θεού
επιτελεί το θαύμα της ενότητας δύο ξένων πριν από λίγο
23
ανθρώπων και το θαύμα της δημιουργίας
19 ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
Είναι το μυστήριο της εκκλησίας στο οποίομέσα από την
ιερολογία ο φυσικός δεσμός που συνδέει τον άνδρα με την
γυναίκα ευλογείται από τον Δημιουργό του ανθρώπου και
υψώνεται στο χώρο της χάριτος και της αληθινής ζωήςΟ
άνδρας και η γυναίκα παντρεύονται ελεύθερα και
ονειρεύονται να συμβιώσουν για ολη τους τη ζωή
ευλογούνται από το Θεό ώστε ο αγώνας της σχέσης τους να
καρποφορίσειΟ Χριστός στο γάμο της Κανά στην Γαλιλαία
πραγματοποίησε το πρώτο θαύμα της δημόσιας παρουσίας
του Έκανε κατά κάποιο τρόπο ένα δώρο στο ζευγάρι αυτό
httpantixiliastikosblogspotcom201007blog-post-
18html
110 ΕΙΔΗ ΓΑΜΟΥ
Υπάρχουν δύο μορφές γάμων Ο θρησκευτικός και ο
πολιτικός Ο πολιτικός από το 1982 που ψηφίστηκε έχει
κερδίσει αρκετό έδαφος έναντι του θρησκευτικού Ωστόσο το
2004 έγιναν 14000 πολιτικοί γάμοι ενώ 27000
θρησκευτικοί γάμοι Οι λόγοι που οδηγούν τα ζευγάρια σε
πολιτικούς γάμους είναι κυρίως οικονομικοί Είναι χαμηλού
κόστους και ο καθένας μπορεί να πάει στο δημαρχείο και
έχει λίγα έξοδα για τον γάμο του Αν το ζευγάρι επιλέξει τον
πολιτικό δεν σημαίνει ότι είναι άθεο
http wwwgamosgamosgrcsblogsgamosarchive2011
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Οι μαθητές πήραν συνέντευξη από τους παππούδες και τις
γιαγιάδες τους σχετικά με την υποδομή της δικής τους
οικογένειαςΤα συμπεράσματα που προέκυψαν ήταν τα εξής
24
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες στην σημερινή εποχή έχουν
τις ηλικίες των 60-65 χρόνων Έχουν παντρευτεί όμως από
την ηλικία των 18-20 και παραμένουν για περίπου 40-45
χρόνια μαζί (πιθανότητες χωρισμού δεν υπήρχαν στα πιο
παλιά χρόνια) Παραμένουν τόσα χρόνια μαζί αποκτούν 4-5
παιδιά ενώ στην σημερινή εποχή οι οικογένειες αποκτούν 1-
2 παιδιά το πολύ Οι παππούδες και οι γιαγιάδες έμεναν
συνήθως στα πατρικά σπίτια των οικογενειών τους από το
γάμο μέχρι το τέλος της ζωής Τα παιδιά τους που ωστόσο
έμεναν μαζί τους φεύγουν από το πατρικό σπίτι όταν
παντρεύονται
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ
1Πόσων χρονών είστεΠόσα παιδιά είχε ως μέλη η
οικογένειά σας
2Πόσων χρόνων ήσαστε όταν παντρευτήκατε
3Πόσα μέλη είχε η οικογένειά σας μετά τη γέννηση των
παιδιών
4Πού μένατε όταν παντρευτήκατε
5Για πόσο χρονικό διάστημα
6Πού μένατε όταν παντρεύτηκε το πρώτο παιδί σας
7Πού έμεινε το πρώτο παιδί μετά τον γάμο του
8Πόσα παιδιά απέκτησε το πρώτο παιδί σας
9Πόσα παιδιά απέκτησε το δεύτερο παιδί σας
10Πού μένουν σήμερα τα παιδιά σας
111Ο ΓΑΜΟΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
Σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίεςαπό τις πιο
πρωτόγονες μέχρι τις πιο εξελιγμένεςο γάμος αποτελεί
πάντα ένα γεγονός σταθμόΗ τελετή του γάμου στη
συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων να περιορίζεται
στο αυστηρό πρωτόκολλο της θρησκείας
25
Στο Ισλάμ ο άνδρας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος της
γυναίκας και επιλέγεται από τους γονείς τηςΤο τελετουργικό
του γάμου είναι πολύ απλόΣτην ουσία δε γίνεται
τελετήαπλά ο ιμάμης διαβάζει μερικές ευχές και οι
μελλόνυμφοιαλλά και οι γονείς τους υπογράφουν τα
επίσημα έγγραφα που τους καθιστούν ζευγάρι στα μάτια του
κράτουςΕrsquoιθισται να υπογράφουν και κάποιοι που δεν έχουν
σχέση με την οικογένειαως μάρτυρες του μυστηρίουκι αυτοί
αποκαλούνται κουμπάροιαν και δεν παίζουν κάποιο ρόλο
στην τελετή
Ο εβραϊκός γάμος έχει κάποια χαρακτηριστικά
που μοιάζουν με τα χριστιανικάΗ τελετή γίνεται στη
συναγωγήΟ ραβίνοςμε τη συνοδεία χορωδίαςόταν υπάρχει
η δυνατότηταυποδέχεται με ύμνους και προσευχές το
ζευγάριτο οποίο οδηγείται κάτω από το σάλι της
προσευχήςΑυτό το κρατούν τέσσερις άνδρες από τις
ισάριθμες γωνίες του ετσι ώστε να σχηματίζει ένα
σκέπαστροτο οποίο συμβολίζει τη μελλοντική του εστία και
την προστασία του ΘεούΟ ραβίνος ευλογεί το κρασίπίνει
πρώτα ο ίδιος και μετά το ζευγάρι με την παρουσία δύο
μαρτύρωνΟ γαμπρός φορά στη νύφη το δαχτυλίδι τιυ
γάμουαπαγγέλοντας μια προσευχή ndashυπόσχεσηΟ ραβίνος
διαβάζει το γαμήλιο συμβόλαιοπου περιάχει όρους και
δεσμεύσεις για την έγγαμη ζωή και η τελετή ολοκληρώνεται
μα μια συμβολική κίνηση του γαμπούπου σπάζει με το πόδι
του ένα ποτήρισε ανάμνηση της καταστροφής του Ναού του
Σολομώντα και της Ιερουσαλήμ
112ΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Υπήρχαν ποικίλες μορφές οικογένειας σε όλο τον κόσμο οι
οποίες διάφεραν ανάλογα με τον τόπο την εποχή κτλΟ
26
θεσμός της οικογένειας εμφανίστηκε από την προϊστορική
εποχή
Στις πρωτόγονες κοινωνίες διατυπώθηκε η μητριαρχική
οικογένεια δηλαδή η ιδιότητα μέλους ενός κοινωνικού
συνόλου ορίζεται με βάση την καταγωγή από την μητέρα ή
όχι τον πατέρα Τα οικονομικά θέματα καθορίζονται από την
μητέρα Τέλος στον αδελφικό τύπο οικογένειας
διατυπώθηκε στις κοινωνίες των Χετταίων και Χουρριτών
την κυρίαρχη θέση την είχε ο μεγαλύτερος αδερφός Ο
αδελφός αντικαθιστούσε το πατρικό και μητρικό πρότυπο
Στην ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗόπου επικρατούσε ο θεσμός
της μητριαρχικής οικογένειας η γυναίκα είχε τον κυρίαρχο
ρόλο στην οικογένεια όλοι όφειλαν σεβασμόΣημαντικό
είναι επίσης ότι την λάτρευαν ως θεά-μητέρα και την
θεωρούσαν θεά της γονιμότητας μιας και αυτή έφερνε τα
παιδιά στον κόσμο αυτή αναλάμβανε την αγωγή και την
ανατροφή τους και είχε την αποκλειστική μέριμναΗ
περιουσία περνούσε στα χέρια των κοριτσιών καθώς και το
όνομα της μητέρας ήταν αυτό που έπαιρναν τα παιδιά για το
οτιδήποτε θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο για την επιβίωση
τουςΗ εμφάνιση του αρότρου όμως ανέτρεψε τα πάνταEτσι
η εξουσία περνά στα χέρια των ανδρωνΚαταρρίπτεται ο
θεσμός τις μητέρας -θεάς
ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗΗ οικογένεια έχει σπουδαία θέση στη
ζωή των ανθρώπων Ο άντρας ήταν η κεφαλή της
οικογένειας όπως και η γυναίκα κατείχε σημαντική θέση και
εμφανίζονταν στο πλευρό του άντρα με σημαντικά
καθήκοντα
ΠΗΝΕΛΟΠΗ-ΟΔΥΣΣΕΑΣ
27
Στην ισραηλιτική κοινωνία υπήρχαν τρία διαφορετικά είδη
οικογένειας Αρχικά είναι η πατριαρχική(τις αποφάσεις τις
έπαιρνε αποκλειστικά και μόνο ο πατέρας)η μητριαρχική(οι
αποφάσεις λαμβάνονταν από την σύζυγο και μητέρα)και
τέλος η αδερφαίκη εξουσία (εξουσιάζεται η οικογένεια μόνο
από τον μεγαλύτερο αδελφό)Στην αρχαιότερη εποχή το
είδος της οικογένειας στην Παλαιστίνη είναι το πατριαρχικό
έννοια της οικογένειας εκφραζόταν με τον όρο ltltοίκος του
πατρός gtgtο άνδρας ονομαζόταν ltltκύρος της γυναίκας
gtgtκαι είχε απόλυτη εξουσία στα παιδιά του και στις γυναίκες
του
Στην αρχαία Ρώμη τα παιδιά είχαν πολύ μειονεκτική θέση
θεωρούνταν δούλοι και ήταν κτήση του πατέρα ο οποίος
μπορούσε μέχρι και να τα σκοτώσειΟ ίδιος δεν είχε καμία
σχέση με την ανατροφή των παιδιώνΗ μητέρα είχε αναλάβει
πλήρως την ανατροφή τους
Στον Μεσαίωνα η αγωγή των παιδιών ήταν κυρίως έργο των
δασκάλων καθώς και της μητέραςΟ πατέρας δεν είχε καμιά
ανάμειξηΑντιθέτως προσπαθούσε να βρει δουλειά
Στην αναγεννησιακή εποχή επειδή οι συνθήκες ήταν πολύ
ευνοϊκές τα παιδιά είχαν πολύ καλύτερη διαπαιδαγώγηση
από παιδαγωγούς Οι ευκατάστατες οικογένειες γονείς δεν
28
είχαν καμία σχέση με την ανατροφήΟ ρόλος του πατέρα
ήταν η προσπάθεια για εύρεση δουλειάςενώ η μητέρα ήταν
αναγκασμένη να είναι στο σπίτι
Στην Τουρκοκρατία επειδή οι συνθήκες ήταν άθλιεςτα
παιδιά στις οικογένειες δεν είχαν την ανάλογη ανατροφήΟ
πατέρας ήταν μακριά από το σπίτι και η μητέρα δεν ήταν σε
θέση να διαπαιδαγώγησει τα παιδιά Την ευθύνη την είχαν
αναλάβει ενίοτε τα κρυφά σχολειά
29
2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
21Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
Η εστία Μέσα σε κάθε παραδοσιακό σπίτι υπάρχει η εστία Η
εστία δεν αποτελεί απλώς ένα χώρο όπου μαγειρεύουν οι
άνθρωποι και ζεσταίνονται αλλά είναι το σύμβολο της
ενότητας της οικογένειας Δεν είναι άσχετο το έθιμο που
συναντάμε σε περιοχές του βορειοελλαδικού χώρου κατά την
διαίρεση της μεγάλης πολυπυρινικής οικογένειας μεταφέρεται
φωτιά από την εστία του πατρικού σπιτιού στα σπίτια των γιων
Με τον τρόπο αυτό προβάλλεται η συνέχεια της οικογένειας Σε
ορισμένες περιοχές της Ηπείρου όταν η νύφη εισέρχεται στο
σπίτι του πεθερού μια από τις πρώτες ενέργειες της είναι να
προσκυνήσει την εστία
30
Το εικονοστάσι Πιθανή επιβίωση της αρχαίας εστίας
όπου τοποθετούνται οι εικόνες των αγίων της
οικογένειας η των αγίων των οποίων τα ονόματα έχουν
ο αρχηγός και τα μέλη της οικογένειας
31
Τα στέφανα Ισχυρό σύμβολο του γάμου
αρκετές φορές τοποθετούνται σε στεφανοθήκες δίπλα
στο εικονοστάσι για να δείξουν ότι ο γάμος είναι τόσο
ιερός δεσμός όσο και η εκκλησία που τον ευλόγησε ή
όσο οι εικόνες των αγίων που φυλάσσονται στο
εικονοστάσι
o Το φίδι και η νεράιδα του σπιτιού Εκτός από τα σύμβολα που
συνδέονται με τη φωτιά (εστία καντήλι) σε όλη την Ελλάδα υπήρχε
παλιότερα η πίστη σε εν laquoφίδι του σπιτιούraquo το οποίο προστατεύει
την οικογένεια και δεν πρέπει να το πειράξει Πιστεύεται ότι αν
κάποιος πειράξει ή σκοτώσει το φίδι τότε θα πεθάνει ένα μέλος της
οικογένειας Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος το φίδι αυτό είναι
θηλυκό και συνδέεται με μια φανταστική γυναικεία μορφή
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
10
12ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Την οικογένεια αποτελεί ομάδα ανθρώπων που
συνδέονται μεταξύ τους με δεσμά φυσικά (συγγένεια) ή
νομικά (γάμος ή υιοθεσία) και αποτελούν στοιχειώδη
πυρήνα κοινωνικής οργάνωσης Αποτελείται από τους
ανιόντες (συζύγους) και τους κατιόντες πρώτου βαθμού
(τα φυσικά ή θετά παιδιά τους) Τα μέλη της οικογένειας
λειτουργούν με βάση ορισμένους κανόνες συμπεριφοράς και
σχέσεων (ηθικούς οικονομικούς κά) που ανάλογα με την
εποχή και τις νοοτροπίες της θεωρούνται σωστοί θεμιτοί ή
απλώς ανεκτοί Οι κανόνες αυτοί αντικαθρεφτίζουν συνήθως
τη διάταξη τη δομή και τον πολιτισμό του κοινωνικού
συνόλου και θεμελιώνουν τις λεγόμενες γενικές αρχές της
οικογενειακής συμβίωσης (σεβασμός των παιδιών στους
γονείς υποχρέωση των γονιών για διατροφή ανατροφή και
κοινωνικοποίηση των παιδιών αλληλοϋποστήριξη των μελών
της οικογένειας σε περίπτωση ανάγκηςκά)
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
Δημακάκου Κ Ηλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάση Συμβολή
στη διδασκαλία των εκθέσεων σελ92)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και
οικογένεια)
11
12
13 ΜΟΡΦΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Οι απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνικής ζωής καθώς
και ο ρυθμός της συνέβαλε στην δημιουργία διαφόρων
τύπων και μορφών της οικογένειας Η βασικότερη μορφη
οικογένειας είναι η πυρηνική η οποία είναι η πιο
διαδεδομένη και απαρτίζεται από τους γονείς και τα παιδιά
τα κύρια δηλαδή μέλη μιας οικογένειας
Έπειτα ακολουθεί η μονογονεϊκή οικογένεια που
αποτελείται από έναν από τους δύο γονείς και παιδιά
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της κατηγορίας είναι οι
ανύπαντρες γυναίκες με παιδιά
13
Πολυμελής τύπος της οικογένειας
είναι η λεγόμενη πολύτεκνη οικογένεια με παιδιά που
ξεπερνούν τον αριθμό των τριών παιδιών Οι πολύτεκνες
οικογένειες συνηθίζουν να επιδοτούνται από το κράτος
Η επανασυγκροτημένη συνδέεται άμεσα με την
επανασύνδεση των γονέων και την οργάνωση της ίδιας
οικογένειας για δεύτερη φορά
Όταν το πλήρωμα της οικογένειας δεν οριοθετείται
από το πλήθος των παιδιών και το ζευγάριαλλά διερύνεται
με την φιλοξενία ή με την συμβίωση άλλων συγγενικών
μελών ο τύπος αυτής της μορφής οικογένειας ονομάζεται
διευρυμένος ή εκτεταμένος
Τέλοςη πολυπολυτισμική οικογένεια συντίθεται από
14
γονείς με διαφορετική εθνική καταγωγή με παιδιά(Στην
Αμερική ο ένας στους εφτά γάμους είναι πλέον μεταξύ
ατόμων από διαφορετικές φυλές ή εθνικότητα)
14ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΡΟΛΟΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Σε κάθε ομάδα δημιουργείται σταδιακά ένα σύστημα ρόλων το
οποίο ιεραρχεί τα καθήκοντα και τις δραστηριότητες των μελών
Ως παράδειγμα μπορούν να αναφερθούν οι ιεραρχημένοι ρόλοι
των μελών μιας οικογένειας Ο πατέρας η μητέρα και τα παιδιά
ανάλογα με το φύλο τους έχουν καθορισμένους ρόλους που
πολλές φορές είναι διαφορετικοί ανάλογα με τις κοινωνίες και
τους πολιτισμούς Η σύμπνοια και η συνοχή είναι στοιχεία
απαραίτητα στα μέλη μιας ομάδας για την επίτευξη των σκοπών
και των στόχων της Ο ρόλος που χαρακτηρίζει τη δυναμική κάθε
ομάδας είναι ο ρόλος του ηγέτη ή του αρχηγού Όταν λέμε ηγέτης
εννοούμε κάθε άτομο που καθοδηγεί διευθύνει τις
δραστηριότητες των μελών μιας ομάδας Ο ηγέτης στον
οικογενειακό κύκλο ταυτίζεται με τον πατέρα κατά βάση όμως
υπάρχουν και παραδείγματα μητριαρχικής ηγεσίας στο παρελθόν
Πηγές(Ψυχολογία ΑrsquoΛυκείουσελ158
Δημακάκου Ηλία-Κυριαζόπουλου Θανάση
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεωνσελ92)
15
15ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Η οικογένεια είναι αναμφίβολα το πιο ζωντανό κοινωνικό
κύτταρο Είναι ο καθρέφτης ολόκληρος της κοινωνίας είναι η
κοινωνία η ίδια σε μικρογραφία Ο θεσμός της οικογένειας είναι
κατεξοχήν ιερός και χρήσιμος αφού η οικογένεια και η ζωή μέσα
σrsquo αυτήν όταν βέβαια είναι αρμονική προσφέρει αμέτρητα αγαθά
και ωφέλειες στον άνθρωπο Αυτή ευθύνεται για την διαμόρφωση
του ανθρώπινου χαρακτήρα καθώς και για την προσωπική και
κοινωνική προκοπή του κάθε ατόμου ξεχωριστά Μεγάλης
σημασίας είναι σίγουρα η συμβολή της οικογένειας και στην ηθική
διαπαιδαγώγηση του ατόμου Από την οικογένειά τους τα μικρά
παιδιά παίρνουν τις ηθικές αρχές και αξίες τους καλούς τρόπους
συμπεριφοράς την ευγένεια την εντιμότητα και όλα τα
απαραίτητα εφόδια που θα τους συνοδεύουν σrsquo ολόκληρή τους τη
ζωή Με τη μητρική αγάπη και την πατρική συμβουλή το άτομο
μαθαίνει να σέβεται τον συνάνθρωπό του μαθαίνει τι πάει να πει
αγάπη ειλικρίνεια υπακοή ευσέβεια αξιοπρέπεια και πειθαρχία
Συγκεκριμένα κάποιες διαδοχικές αξίες της οικογένειας είναι τα
εξής
α) Κοινωνικοποίηση των παιδιών και ομαλή τοποθέτησή τους στην
κοινωνία κάτι που ισχύει εξ αρχαιοτάτων χρόνων
β) Ύπαρξη στήριξης μεταξύ των μελών της οικογένειας σε
οποιοδήποτε πρόβλημα υπάρξει και σε οποιαδήποτε ανάγκη
βρεθεί κάποιο μέλος
γ) Γίνεται εμπολιτισμοποίηση των νέων μελών με την εκμάθηση
των ηθών και των εθίμων της κοινωνίας που ζουν ώστε να
προσαρμόζονται πιο εύκολα σrsquo αυτή
δ) Κάθε φορά που η κοινωνία αλλάζει πολιτικά πολιτισμικά
οικονομικά αλλάζει και η ταυτότητα της οικογένειας αλλάζουν τα
ιδανικά της αγωγής και ο τρόπος άσκησής της
16
Οι γονείς αποτελούν το κατεξοχήν πρότυπο για τα παιδιά τους γιrsquo
αυτό και πρέπει πάντα να τους δίνουν το καλό παράδειγμα Με την
αρμονική οικογενειακή ζωή οι καλές συνθήκες τα ήθη τα έθιμα
και οι αρετές των γονέων μεταδίδονται στα παιδιά τους Η
οικογένεια είναι αναμφίβολα αυτή που βοηθά στη διαμόρφωση
του χαρακτήρα του ατόμου Δίκαια λοιπόν πολλοί την θεωρούν ως
το πρώτο και καλύτερο σχολείο Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για
την ανάπτυξη των παιδιών το οποίο οφείλει να διεκπεραιώνει η
οικογένεια είναι η κοινωνικοποίηση του παιδιού η ομαλή δηλαδή
ένταξη στην κοινωνία και στους κανόνες της Αυτή την τόσο
σημαντική λειτουργία της οικογένειας δεν την αναλαμβάνει ο ένας
απrsquo τους δύο γονείς αλλά και οι δύο πρέπει να βοηθούν στην
κοινωνική τοποθέτηση του παιδιού τους μιας και οι δύο είναι
συνυπεύθυνοι για ένα τόσο μεγάλο έργο
Τέλος δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε και τα υλικά αγαθά
που προσφέρει τόσο απλόχερα η οικογένεια σε όλα τα μέλη της
Κάτω απrsquo τη στέγη της μπορείς να βρεις τροφή ένδυση ένα χώρο
για να μείνεις καθώς και μια συνεχή οικονομική υποστήριξη Είναι
ολοφάνερο ότι τα αγαθά και οι ωφέλειες που προσφέρει η
οικογενειακή ζωή στο άτομο είναι πολλές και σημαντικές διότι
είναι αποδεδειγμένο ότι μόνο μέσα στη οικογένεια το άτομo
μπορεί να βρει την πραγματική χαρά και ευτυχία
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
Δραστηριότητα
Οι μαθητές συμπλήρωσαν ερωτηματολόγιο με τις εξής
ερωτήσεις
1Κάτι καλό που έκανε η οικογένειά μου για μένα
2Κάτι καλό που έκανα εγώ για την οικογένειά μου
3Αυτά που μας συνδέουν στην οικογένειά μου είναι
4Μια οικογενειακή μας συνήθεια
Τα συμπεράσματα από τις απαντήσεις ήταν ότι υπάρχει
αλληλοϋποστήριξη και βοήθεια ανάμεσα στα μέλη της
οικογένειαςδιάλογοςαγάπη που εκφράζεται με καθημερινές
απλές συνευρέσεις τους
17
18
19
20
16Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας στο χθες και στο σήμερα καθώς και ο
ρόλος της διαφέρει αρκετά Στις πρωτόγονες κοινωνίες οι
λειτουργίες της οικογένειας ήταν η οικονομική και κοινωνική
οργάνωση καθώς και η ρύθμιση της σεξουαλικής ζωής της τότε
εποχής και η ανάγκη για εκπαίδευση των παιδιών(ομόαιμη
οικογένεια)Οι γαμήλιες ομάδες κατατάσσονται ανάλογα με τις
γενιές και όλοι μεταξύ τους είναι σύζυγοι εκτός από τους γονείς και
τα παιδιά
Το δεύτερο προοδευτικό βήμα στην εξέλιξη της μορφής της
οικογένειας είναι ο αποκλεισμός των σχέσεων μεταξύ των φυσικών
αδελφών και η απαγόρευση του γάμου ανάμεσα σε πρώτα
δεύτερα και τρίτα ξαδέλφια
Η εξέλιξη του θεσμού συνεχίζεται με τον ομαδικό γάμο σε
ορισμένα μέρη του κόσμουόπου ο άντρας είχε μια κύρια συζύγο
ανάμεσα στις πολυάριθμες γυναίκες τουκαι αυτός ήταν ο κύριος
άνδρας της ανάμεσα στους άλλουςΑυτό αντικαθίσταται από τη
ζευγαρωτή οικογένεια όπου ένας άνδρας έχει ελευθερία στην
πολυγαμίαενώ η γυναίκα του πιέζεται αυστηρά στο θέμα της
ηθικήςόσο διάστημα συζούν
Τέλοςη μονογαμική οικογένεια είναι ένα από τα σημάδια
αρχής του πολιτισμού και σκοπό έχει τη γέννηση παιδιών με
21
αναμφισβήτητη πατρότητα που είναι απαραίτητη για να
κληρονομήσουν τα αγαθά του πατέρα
Η οικογένεια πλέον έχει αναπτυχθεί και υπάρχουν αρκετά
είδη οικογένειας που βασίζονται στην ισότητα των δύο φύλων Η
στάση των ανθρώπων όμως απέναντι στην οικογένεια έχει αλλάξει
η οικογένεια συστέλλεται όσο ο περίγυρος διευρύνεται
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεων(Friedrich Engels13854-
89)σελ96
17ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας προστατεύεται από παγκόσμιους
γραπτούς νόμους όπως
1Στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα
Στο άρθρο 16 αναφέρονται τα δικαιώματα ενός ζευγαριού
ως προς την ίδρυση της οικογένειας ltltΑπό τη στιγμή που θα
φτάσουν σε ηλικία γάμου ο άντρας και η γυναίκα χωρίς κανένα
περιορισμό εξrsquoαιτίας της φυλής της εθνικότητας ή της θρησκείας
έχουν το δικαίωμα να παντρευτούν και να ιδρύσουν οικογένεια
Και οι δύο έχουν ίσα δικαιώματα ως προς τον γάμο κατά την
διάρκεια του γάμου και κατά την διάλυσή του gtgt
Στο άρθρο 12 αναφέρονται τα δικαιώματα και οι
περιορισμοί που έχουν τα μέλη της οικογένειας
ltltΚανείς δεν επιτρέπεται να υποστεί αυθαίρετες επεμβάσεις
στην ιδιωτική του ζωή την οικογένεια την κατοικία ή την
αλληλογραφία του ούτε προσβολές της τιμής και της υπόληψής
του Καθένας έχει το δικαίωμα να τον προστατεύουν οι νόμοι από
επεμβάσεις και προσβολές αυτού του είδους
22
Στο Σύνταγμα της Ευρώπης στα άρθρα 67 και 69
αναφέρονται τα δικαιώματα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής της
οικογένειας και τα δικαιώματα στο γάμο αντίστοιχα
Στο Σύνταγμα της Ελλάδας αναφέρονται στα κοινωνικά
δικαιώματα το δικαίωμα προστασίας της οικογένειαςτου
γάμουτης μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα
ανθρώπινα δικαιώματα)
Σύνταγμα της Ευρώπης
Σύνταγμα της Ελλάδας
18 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ
Στον χριστιανισμόο γάμος θεωρείται ένα μυστήριο όπου
αγιάζεται με τη χάρη του Αγίου πνεύματος στο όνομα του
Χριστού και τη δόξα της εκκλησίαςΑπο τους πρώτους
χριστιανικούς αιώνες οι Πατέρες της εκκλησίας μας τόνισαν
την σπουδαιότητα του οικογενειακού περιβάλλοντος και
προέβαλαν τη σημασία του για την διαμόρφωση ισχυρών
προσωπικοτήτων έτσι η οικογένεια θεωρείται ως χώρος
πνευματικής συνάντησης των συζύγωνόπου είναι η δυνατή
ενότητα και ο δημιουργικός διάλογοςγια να συμβεί αυτό θα
πρέπει να υπάρχει κατανόηση αγάπη υπομονή και
υποχωρητικότηταΟι δύο διαφορετικές προσωπικότητες
συνδέονται στα πλαίσια της συζυγίας σε μια εκπληκτική
ψυχική ενότητα Αυτό είναι και το θαύμα που συνδέεται με
το μυστήριο του γάμου Το δεύτερο θαύμα συνδέεται με την
τεκνογονία και αποτελεί απαρχή και αφετηρία της
πραγματικής οικογένειας που θα έρθει το γλυκό εκείνο
αγγελούδι για να θρονιαστεί ανάμεσα τους Έτσι η
οικογένεια είναι ο πνευματικός χώρος όπου η χάρη του Θεού
επιτελεί το θαύμα της ενότητας δύο ξένων πριν από λίγο
23
ανθρώπων και το θαύμα της δημιουργίας
19 ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
Είναι το μυστήριο της εκκλησίας στο οποίομέσα από την
ιερολογία ο φυσικός δεσμός που συνδέει τον άνδρα με την
γυναίκα ευλογείται από τον Δημιουργό του ανθρώπου και
υψώνεται στο χώρο της χάριτος και της αληθινής ζωήςΟ
άνδρας και η γυναίκα παντρεύονται ελεύθερα και
ονειρεύονται να συμβιώσουν για ολη τους τη ζωή
ευλογούνται από το Θεό ώστε ο αγώνας της σχέσης τους να
καρποφορίσειΟ Χριστός στο γάμο της Κανά στην Γαλιλαία
πραγματοποίησε το πρώτο θαύμα της δημόσιας παρουσίας
του Έκανε κατά κάποιο τρόπο ένα δώρο στο ζευγάρι αυτό
httpantixiliastikosblogspotcom201007blog-post-
18html
110 ΕΙΔΗ ΓΑΜΟΥ
Υπάρχουν δύο μορφές γάμων Ο θρησκευτικός και ο
πολιτικός Ο πολιτικός από το 1982 που ψηφίστηκε έχει
κερδίσει αρκετό έδαφος έναντι του θρησκευτικού Ωστόσο το
2004 έγιναν 14000 πολιτικοί γάμοι ενώ 27000
θρησκευτικοί γάμοι Οι λόγοι που οδηγούν τα ζευγάρια σε
πολιτικούς γάμους είναι κυρίως οικονομικοί Είναι χαμηλού
κόστους και ο καθένας μπορεί να πάει στο δημαρχείο και
έχει λίγα έξοδα για τον γάμο του Αν το ζευγάρι επιλέξει τον
πολιτικό δεν σημαίνει ότι είναι άθεο
http wwwgamosgamosgrcsblogsgamosarchive2011
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Οι μαθητές πήραν συνέντευξη από τους παππούδες και τις
γιαγιάδες τους σχετικά με την υποδομή της δικής τους
οικογένειαςΤα συμπεράσματα που προέκυψαν ήταν τα εξής
24
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες στην σημερινή εποχή έχουν
τις ηλικίες των 60-65 χρόνων Έχουν παντρευτεί όμως από
την ηλικία των 18-20 και παραμένουν για περίπου 40-45
χρόνια μαζί (πιθανότητες χωρισμού δεν υπήρχαν στα πιο
παλιά χρόνια) Παραμένουν τόσα χρόνια μαζί αποκτούν 4-5
παιδιά ενώ στην σημερινή εποχή οι οικογένειες αποκτούν 1-
2 παιδιά το πολύ Οι παππούδες και οι γιαγιάδες έμεναν
συνήθως στα πατρικά σπίτια των οικογενειών τους από το
γάμο μέχρι το τέλος της ζωής Τα παιδιά τους που ωστόσο
έμεναν μαζί τους φεύγουν από το πατρικό σπίτι όταν
παντρεύονται
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ
1Πόσων χρονών είστεΠόσα παιδιά είχε ως μέλη η
οικογένειά σας
2Πόσων χρόνων ήσαστε όταν παντρευτήκατε
3Πόσα μέλη είχε η οικογένειά σας μετά τη γέννηση των
παιδιών
4Πού μένατε όταν παντρευτήκατε
5Για πόσο χρονικό διάστημα
6Πού μένατε όταν παντρεύτηκε το πρώτο παιδί σας
7Πού έμεινε το πρώτο παιδί μετά τον γάμο του
8Πόσα παιδιά απέκτησε το πρώτο παιδί σας
9Πόσα παιδιά απέκτησε το δεύτερο παιδί σας
10Πού μένουν σήμερα τα παιδιά σας
111Ο ΓΑΜΟΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
Σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίεςαπό τις πιο
πρωτόγονες μέχρι τις πιο εξελιγμένεςο γάμος αποτελεί
πάντα ένα γεγονός σταθμόΗ τελετή του γάμου στη
συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων να περιορίζεται
στο αυστηρό πρωτόκολλο της θρησκείας
25
Στο Ισλάμ ο άνδρας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος της
γυναίκας και επιλέγεται από τους γονείς τηςΤο τελετουργικό
του γάμου είναι πολύ απλόΣτην ουσία δε γίνεται
τελετήαπλά ο ιμάμης διαβάζει μερικές ευχές και οι
μελλόνυμφοιαλλά και οι γονείς τους υπογράφουν τα
επίσημα έγγραφα που τους καθιστούν ζευγάρι στα μάτια του
κράτουςΕrsquoιθισται να υπογράφουν και κάποιοι που δεν έχουν
σχέση με την οικογένειαως μάρτυρες του μυστηρίουκι αυτοί
αποκαλούνται κουμπάροιαν και δεν παίζουν κάποιο ρόλο
στην τελετή
Ο εβραϊκός γάμος έχει κάποια χαρακτηριστικά
που μοιάζουν με τα χριστιανικάΗ τελετή γίνεται στη
συναγωγήΟ ραβίνοςμε τη συνοδεία χορωδίαςόταν υπάρχει
η δυνατότηταυποδέχεται με ύμνους και προσευχές το
ζευγάριτο οποίο οδηγείται κάτω από το σάλι της
προσευχήςΑυτό το κρατούν τέσσερις άνδρες από τις
ισάριθμες γωνίες του ετσι ώστε να σχηματίζει ένα
σκέπαστροτο οποίο συμβολίζει τη μελλοντική του εστία και
την προστασία του ΘεούΟ ραβίνος ευλογεί το κρασίπίνει
πρώτα ο ίδιος και μετά το ζευγάρι με την παρουσία δύο
μαρτύρωνΟ γαμπρός φορά στη νύφη το δαχτυλίδι τιυ
γάμουαπαγγέλοντας μια προσευχή ndashυπόσχεσηΟ ραβίνος
διαβάζει το γαμήλιο συμβόλαιοπου περιάχει όρους και
δεσμεύσεις για την έγγαμη ζωή και η τελετή ολοκληρώνεται
μα μια συμβολική κίνηση του γαμπούπου σπάζει με το πόδι
του ένα ποτήρισε ανάμνηση της καταστροφής του Ναού του
Σολομώντα και της Ιερουσαλήμ
112ΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Υπήρχαν ποικίλες μορφές οικογένειας σε όλο τον κόσμο οι
οποίες διάφεραν ανάλογα με τον τόπο την εποχή κτλΟ
26
θεσμός της οικογένειας εμφανίστηκε από την προϊστορική
εποχή
Στις πρωτόγονες κοινωνίες διατυπώθηκε η μητριαρχική
οικογένεια δηλαδή η ιδιότητα μέλους ενός κοινωνικού
συνόλου ορίζεται με βάση την καταγωγή από την μητέρα ή
όχι τον πατέρα Τα οικονομικά θέματα καθορίζονται από την
μητέρα Τέλος στον αδελφικό τύπο οικογένειας
διατυπώθηκε στις κοινωνίες των Χετταίων και Χουρριτών
την κυρίαρχη θέση την είχε ο μεγαλύτερος αδερφός Ο
αδελφός αντικαθιστούσε το πατρικό και μητρικό πρότυπο
Στην ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗόπου επικρατούσε ο θεσμός
της μητριαρχικής οικογένειας η γυναίκα είχε τον κυρίαρχο
ρόλο στην οικογένεια όλοι όφειλαν σεβασμόΣημαντικό
είναι επίσης ότι την λάτρευαν ως θεά-μητέρα και την
θεωρούσαν θεά της γονιμότητας μιας και αυτή έφερνε τα
παιδιά στον κόσμο αυτή αναλάμβανε την αγωγή και την
ανατροφή τους και είχε την αποκλειστική μέριμναΗ
περιουσία περνούσε στα χέρια των κοριτσιών καθώς και το
όνομα της μητέρας ήταν αυτό που έπαιρναν τα παιδιά για το
οτιδήποτε θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο για την επιβίωση
τουςΗ εμφάνιση του αρότρου όμως ανέτρεψε τα πάνταEτσι
η εξουσία περνά στα χέρια των ανδρωνΚαταρρίπτεται ο
θεσμός τις μητέρας -θεάς
ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗΗ οικογένεια έχει σπουδαία θέση στη
ζωή των ανθρώπων Ο άντρας ήταν η κεφαλή της
οικογένειας όπως και η γυναίκα κατείχε σημαντική θέση και
εμφανίζονταν στο πλευρό του άντρα με σημαντικά
καθήκοντα
ΠΗΝΕΛΟΠΗ-ΟΔΥΣΣΕΑΣ
27
Στην ισραηλιτική κοινωνία υπήρχαν τρία διαφορετικά είδη
οικογένειας Αρχικά είναι η πατριαρχική(τις αποφάσεις τις
έπαιρνε αποκλειστικά και μόνο ο πατέρας)η μητριαρχική(οι
αποφάσεις λαμβάνονταν από την σύζυγο και μητέρα)και
τέλος η αδερφαίκη εξουσία (εξουσιάζεται η οικογένεια μόνο
από τον μεγαλύτερο αδελφό)Στην αρχαιότερη εποχή το
είδος της οικογένειας στην Παλαιστίνη είναι το πατριαρχικό
έννοια της οικογένειας εκφραζόταν με τον όρο ltltοίκος του
πατρός gtgtο άνδρας ονομαζόταν ltltκύρος της γυναίκας
gtgtκαι είχε απόλυτη εξουσία στα παιδιά του και στις γυναίκες
του
Στην αρχαία Ρώμη τα παιδιά είχαν πολύ μειονεκτική θέση
θεωρούνταν δούλοι και ήταν κτήση του πατέρα ο οποίος
μπορούσε μέχρι και να τα σκοτώσειΟ ίδιος δεν είχε καμία
σχέση με την ανατροφή των παιδιώνΗ μητέρα είχε αναλάβει
πλήρως την ανατροφή τους
Στον Μεσαίωνα η αγωγή των παιδιών ήταν κυρίως έργο των
δασκάλων καθώς και της μητέραςΟ πατέρας δεν είχε καμιά
ανάμειξηΑντιθέτως προσπαθούσε να βρει δουλειά
Στην αναγεννησιακή εποχή επειδή οι συνθήκες ήταν πολύ
ευνοϊκές τα παιδιά είχαν πολύ καλύτερη διαπαιδαγώγηση
από παιδαγωγούς Οι ευκατάστατες οικογένειες γονείς δεν
28
είχαν καμία σχέση με την ανατροφήΟ ρόλος του πατέρα
ήταν η προσπάθεια για εύρεση δουλειάςενώ η μητέρα ήταν
αναγκασμένη να είναι στο σπίτι
Στην Τουρκοκρατία επειδή οι συνθήκες ήταν άθλιεςτα
παιδιά στις οικογένειες δεν είχαν την ανάλογη ανατροφήΟ
πατέρας ήταν μακριά από το σπίτι και η μητέρα δεν ήταν σε
θέση να διαπαιδαγώγησει τα παιδιά Την ευθύνη την είχαν
αναλάβει ενίοτε τα κρυφά σχολειά
29
2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
21Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
Η εστία Μέσα σε κάθε παραδοσιακό σπίτι υπάρχει η εστία Η
εστία δεν αποτελεί απλώς ένα χώρο όπου μαγειρεύουν οι
άνθρωποι και ζεσταίνονται αλλά είναι το σύμβολο της
ενότητας της οικογένειας Δεν είναι άσχετο το έθιμο που
συναντάμε σε περιοχές του βορειοελλαδικού χώρου κατά την
διαίρεση της μεγάλης πολυπυρινικής οικογένειας μεταφέρεται
φωτιά από την εστία του πατρικού σπιτιού στα σπίτια των γιων
Με τον τρόπο αυτό προβάλλεται η συνέχεια της οικογένειας Σε
ορισμένες περιοχές της Ηπείρου όταν η νύφη εισέρχεται στο
σπίτι του πεθερού μια από τις πρώτες ενέργειες της είναι να
προσκυνήσει την εστία
30
Το εικονοστάσι Πιθανή επιβίωση της αρχαίας εστίας
όπου τοποθετούνται οι εικόνες των αγίων της
οικογένειας η των αγίων των οποίων τα ονόματα έχουν
ο αρχηγός και τα μέλη της οικογένειας
31
Τα στέφανα Ισχυρό σύμβολο του γάμου
αρκετές φορές τοποθετούνται σε στεφανοθήκες δίπλα
στο εικονοστάσι για να δείξουν ότι ο γάμος είναι τόσο
ιερός δεσμός όσο και η εκκλησία που τον ευλόγησε ή
όσο οι εικόνες των αγίων που φυλάσσονται στο
εικονοστάσι
o Το φίδι και η νεράιδα του σπιτιού Εκτός από τα σύμβολα που
συνδέονται με τη φωτιά (εστία καντήλι) σε όλη την Ελλάδα υπήρχε
παλιότερα η πίστη σε εν laquoφίδι του σπιτιούraquo το οποίο προστατεύει
την οικογένεια και δεν πρέπει να το πειράξει Πιστεύεται ότι αν
κάποιος πειράξει ή σκοτώσει το φίδι τότε θα πεθάνει ένα μέλος της
οικογένειας Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος το φίδι αυτό είναι
θηλυκό και συνδέεται με μια φανταστική γυναικεία μορφή
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
11
12
13 ΜΟΡΦΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Οι απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνικής ζωής καθώς
και ο ρυθμός της συνέβαλε στην δημιουργία διαφόρων
τύπων και μορφών της οικογένειας Η βασικότερη μορφη
οικογένειας είναι η πυρηνική η οποία είναι η πιο
διαδεδομένη και απαρτίζεται από τους γονείς και τα παιδιά
τα κύρια δηλαδή μέλη μιας οικογένειας
Έπειτα ακολουθεί η μονογονεϊκή οικογένεια που
αποτελείται από έναν από τους δύο γονείς και παιδιά
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της κατηγορίας είναι οι
ανύπαντρες γυναίκες με παιδιά
13
Πολυμελής τύπος της οικογένειας
είναι η λεγόμενη πολύτεκνη οικογένεια με παιδιά που
ξεπερνούν τον αριθμό των τριών παιδιών Οι πολύτεκνες
οικογένειες συνηθίζουν να επιδοτούνται από το κράτος
Η επανασυγκροτημένη συνδέεται άμεσα με την
επανασύνδεση των γονέων και την οργάνωση της ίδιας
οικογένειας για δεύτερη φορά
Όταν το πλήρωμα της οικογένειας δεν οριοθετείται
από το πλήθος των παιδιών και το ζευγάριαλλά διερύνεται
με την φιλοξενία ή με την συμβίωση άλλων συγγενικών
μελών ο τύπος αυτής της μορφής οικογένειας ονομάζεται
διευρυμένος ή εκτεταμένος
Τέλοςη πολυπολυτισμική οικογένεια συντίθεται από
14
γονείς με διαφορετική εθνική καταγωγή με παιδιά(Στην
Αμερική ο ένας στους εφτά γάμους είναι πλέον μεταξύ
ατόμων από διαφορετικές φυλές ή εθνικότητα)
14ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΡΟΛΟΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Σε κάθε ομάδα δημιουργείται σταδιακά ένα σύστημα ρόλων το
οποίο ιεραρχεί τα καθήκοντα και τις δραστηριότητες των μελών
Ως παράδειγμα μπορούν να αναφερθούν οι ιεραρχημένοι ρόλοι
των μελών μιας οικογένειας Ο πατέρας η μητέρα και τα παιδιά
ανάλογα με το φύλο τους έχουν καθορισμένους ρόλους που
πολλές φορές είναι διαφορετικοί ανάλογα με τις κοινωνίες και
τους πολιτισμούς Η σύμπνοια και η συνοχή είναι στοιχεία
απαραίτητα στα μέλη μιας ομάδας για την επίτευξη των σκοπών
και των στόχων της Ο ρόλος που χαρακτηρίζει τη δυναμική κάθε
ομάδας είναι ο ρόλος του ηγέτη ή του αρχηγού Όταν λέμε ηγέτης
εννοούμε κάθε άτομο που καθοδηγεί διευθύνει τις
δραστηριότητες των μελών μιας ομάδας Ο ηγέτης στον
οικογενειακό κύκλο ταυτίζεται με τον πατέρα κατά βάση όμως
υπάρχουν και παραδείγματα μητριαρχικής ηγεσίας στο παρελθόν
Πηγές(Ψυχολογία ΑrsquoΛυκείουσελ158
Δημακάκου Ηλία-Κυριαζόπουλου Θανάση
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεωνσελ92)
15
15ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Η οικογένεια είναι αναμφίβολα το πιο ζωντανό κοινωνικό
κύτταρο Είναι ο καθρέφτης ολόκληρος της κοινωνίας είναι η
κοινωνία η ίδια σε μικρογραφία Ο θεσμός της οικογένειας είναι
κατεξοχήν ιερός και χρήσιμος αφού η οικογένεια και η ζωή μέσα
σrsquo αυτήν όταν βέβαια είναι αρμονική προσφέρει αμέτρητα αγαθά
και ωφέλειες στον άνθρωπο Αυτή ευθύνεται για την διαμόρφωση
του ανθρώπινου χαρακτήρα καθώς και για την προσωπική και
κοινωνική προκοπή του κάθε ατόμου ξεχωριστά Μεγάλης
σημασίας είναι σίγουρα η συμβολή της οικογένειας και στην ηθική
διαπαιδαγώγηση του ατόμου Από την οικογένειά τους τα μικρά
παιδιά παίρνουν τις ηθικές αρχές και αξίες τους καλούς τρόπους
συμπεριφοράς την ευγένεια την εντιμότητα και όλα τα
απαραίτητα εφόδια που θα τους συνοδεύουν σrsquo ολόκληρή τους τη
ζωή Με τη μητρική αγάπη και την πατρική συμβουλή το άτομο
μαθαίνει να σέβεται τον συνάνθρωπό του μαθαίνει τι πάει να πει
αγάπη ειλικρίνεια υπακοή ευσέβεια αξιοπρέπεια και πειθαρχία
Συγκεκριμένα κάποιες διαδοχικές αξίες της οικογένειας είναι τα
εξής
α) Κοινωνικοποίηση των παιδιών και ομαλή τοποθέτησή τους στην
κοινωνία κάτι που ισχύει εξ αρχαιοτάτων χρόνων
β) Ύπαρξη στήριξης μεταξύ των μελών της οικογένειας σε
οποιοδήποτε πρόβλημα υπάρξει και σε οποιαδήποτε ανάγκη
βρεθεί κάποιο μέλος
γ) Γίνεται εμπολιτισμοποίηση των νέων μελών με την εκμάθηση
των ηθών και των εθίμων της κοινωνίας που ζουν ώστε να
προσαρμόζονται πιο εύκολα σrsquo αυτή
δ) Κάθε φορά που η κοινωνία αλλάζει πολιτικά πολιτισμικά
οικονομικά αλλάζει και η ταυτότητα της οικογένειας αλλάζουν τα
ιδανικά της αγωγής και ο τρόπος άσκησής της
16
Οι γονείς αποτελούν το κατεξοχήν πρότυπο για τα παιδιά τους γιrsquo
αυτό και πρέπει πάντα να τους δίνουν το καλό παράδειγμα Με την
αρμονική οικογενειακή ζωή οι καλές συνθήκες τα ήθη τα έθιμα
και οι αρετές των γονέων μεταδίδονται στα παιδιά τους Η
οικογένεια είναι αναμφίβολα αυτή που βοηθά στη διαμόρφωση
του χαρακτήρα του ατόμου Δίκαια λοιπόν πολλοί την θεωρούν ως
το πρώτο και καλύτερο σχολείο Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για
την ανάπτυξη των παιδιών το οποίο οφείλει να διεκπεραιώνει η
οικογένεια είναι η κοινωνικοποίηση του παιδιού η ομαλή δηλαδή
ένταξη στην κοινωνία και στους κανόνες της Αυτή την τόσο
σημαντική λειτουργία της οικογένειας δεν την αναλαμβάνει ο ένας
απrsquo τους δύο γονείς αλλά και οι δύο πρέπει να βοηθούν στην
κοινωνική τοποθέτηση του παιδιού τους μιας και οι δύο είναι
συνυπεύθυνοι για ένα τόσο μεγάλο έργο
Τέλος δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε και τα υλικά αγαθά
που προσφέρει τόσο απλόχερα η οικογένεια σε όλα τα μέλη της
Κάτω απrsquo τη στέγη της μπορείς να βρεις τροφή ένδυση ένα χώρο
για να μείνεις καθώς και μια συνεχή οικονομική υποστήριξη Είναι
ολοφάνερο ότι τα αγαθά και οι ωφέλειες που προσφέρει η
οικογενειακή ζωή στο άτομο είναι πολλές και σημαντικές διότι
είναι αποδεδειγμένο ότι μόνο μέσα στη οικογένεια το άτομo
μπορεί να βρει την πραγματική χαρά και ευτυχία
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
Δραστηριότητα
Οι μαθητές συμπλήρωσαν ερωτηματολόγιο με τις εξής
ερωτήσεις
1Κάτι καλό που έκανε η οικογένειά μου για μένα
2Κάτι καλό που έκανα εγώ για την οικογένειά μου
3Αυτά που μας συνδέουν στην οικογένειά μου είναι
4Μια οικογενειακή μας συνήθεια
Τα συμπεράσματα από τις απαντήσεις ήταν ότι υπάρχει
αλληλοϋποστήριξη και βοήθεια ανάμεσα στα μέλη της
οικογένειαςδιάλογοςαγάπη που εκφράζεται με καθημερινές
απλές συνευρέσεις τους
17
18
19
20
16Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας στο χθες και στο σήμερα καθώς και ο
ρόλος της διαφέρει αρκετά Στις πρωτόγονες κοινωνίες οι
λειτουργίες της οικογένειας ήταν η οικονομική και κοινωνική
οργάνωση καθώς και η ρύθμιση της σεξουαλικής ζωής της τότε
εποχής και η ανάγκη για εκπαίδευση των παιδιών(ομόαιμη
οικογένεια)Οι γαμήλιες ομάδες κατατάσσονται ανάλογα με τις
γενιές και όλοι μεταξύ τους είναι σύζυγοι εκτός από τους γονείς και
τα παιδιά
Το δεύτερο προοδευτικό βήμα στην εξέλιξη της μορφής της
οικογένειας είναι ο αποκλεισμός των σχέσεων μεταξύ των φυσικών
αδελφών και η απαγόρευση του γάμου ανάμεσα σε πρώτα
δεύτερα και τρίτα ξαδέλφια
Η εξέλιξη του θεσμού συνεχίζεται με τον ομαδικό γάμο σε
ορισμένα μέρη του κόσμουόπου ο άντρας είχε μια κύρια συζύγο
ανάμεσα στις πολυάριθμες γυναίκες τουκαι αυτός ήταν ο κύριος
άνδρας της ανάμεσα στους άλλουςΑυτό αντικαθίσταται από τη
ζευγαρωτή οικογένεια όπου ένας άνδρας έχει ελευθερία στην
πολυγαμίαενώ η γυναίκα του πιέζεται αυστηρά στο θέμα της
ηθικήςόσο διάστημα συζούν
Τέλοςη μονογαμική οικογένεια είναι ένα από τα σημάδια
αρχής του πολιτισμού και σκοπό έχει τη γέννηση παιδιών με
21
αναμφισβήτητη πατρότητα που είναι απαραίτητη για να
κληρονομήσουν τα αγαθά του πατέρα
Η οικογένεια πλέον έχει αναπτυχθεί και υπάρχουν αρκετά
είδη οικογένειας που βασίζονται στην ισότητα των δύο φύλων Η
στάση των ανθρώπων όμως απέναντι στην οικογένεια έχει αλλάξει
η οικογένεια συστέλλεται όσο ο περίγυρος διευρύνεται
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεων(Friedrich Engels13854-
89)σελ96
17ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας προστατεύεται από παγκόσμιους
γραπτούς νόμους όπως
1Στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα
Στο άρθρο 16 αναφέρονται τα δικαιώματα ενός ζευγαριού
ως προς την ίδρυση της οικογένειας ltltΑπό τη στιγμή που θα
φτάσουν σε ηλικία γάμου ο άντρας και η γυναίκα χωρίς κανένα
περιορισμό εξrsquoαιτίας της φυλής της εθνικότητας ή της θρησκείας
έχουν το δικαίωμα να παντρευτούν και να ιδρύσουν οικογένεια
Και οι δύο έχουν ίσα δικαιώματα ως προς τον γάμο κατά την
διάρκεια του γάμου και κατά την διάλυσή του gtgt
Στο άρθρο 12 αναφέρονται τα δικαιώματα και οι
περιορισμοί που έχουν τα μέλη της οικογένειας
ltltΚανείς δεν επιτρέπεται να υποστεί αυθαίρετες επεμβάσεις
στην ιδιωτική του ζωή την οικογένεια την κατοικία ή την
αλληλογραφία του ούτε προσβολές της τιμής και της υπόληψής
του Καθένας έχει το δικαίωμα να τον προστατεύουν οι νόμοι από
επεμβάσεις και προσβολές αυτού του είδους
22
Στο Σύνταγμα της Ευρώπης στα άρθρα 67 και 69
αναφέρονται τα δικαιώματα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής της
οικογένειας και τα δικαιώματα στο γάμο αντίστοιχα
Στο Σύνταγμα της Ελλάδας αναφέρονται στα κοινωνικά
δικαιώματα το δικαίωμα προστασίας της οικογένειαςτου
γάμουτης μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα
ανθρώπινα δικαιώματα)
Σύνταγμα της Ευρώπης
Σύνταγμα της Ελλάδας
18 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ
Στον χριστιανισμόο γάμος θεωρείται ένα μυστήριο όπου
αγιάζεται με τη χάρη του Αγίου πνεύματος στο όνομα του
Χριστού και τη δόξα της εκκλησίαςΑπο τους πρώτους
χριστιανικούς αιώνες οι Πατέρες της εκκλησίας μας τόνισαν
την σπουδαιότητα του οικογενειακού περιβάλλοντος και
προέβαλαν τη σημασία του για την διαμόρφωση ισχυρών
προσωπικοτήτων έτσι η οικογένεια θεωρείται ως χώρος
πνευματικής συνάντησης των συζύγωνόπου είναι η δυνατή
ενότητα και ο δημιουργικός διάλογοςγια να συμβεί αυτό θα
πρέπει να υπάρχει κατανόηση αγάπη υπομονή και
υποχωρητικότηταΟι δύο διαφορετικές προσωπικότητες
συνδέονται στα πλαίσια της συζυγίας σε μια εκπληκτική
ψυχική ενότητα Αυτό είναι και το θαύμα που συνδέεται με
το μυστήριο του γάμου Το δεύτερο θαύμα συνδέεται με την
τεκνογονία και αποτελεί απαρχή και αφετηρία της
πραγματικής οικογένειας που θα έρθει το γλυκό εκείνο
αγγελούδι για να θρονιαστεί ανάμεσα τους Έτσι η
οικογένεια είναι ο πνευματικός χώρος όπου η χάρη του Θεού
επιτελεί το θαύμα της ενότητας δύο ξένων πριν από λίγο
23
ανθρώπων και το θαύμα της δημιουργίας
19 ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
Είναι το μυστήριο της εκκλησίας στο οποίομέσα από την
ιερολογία ο φυσικός δεσμός που συνδέει τον άνδρα με την
γυναίκα ευλογείται από τον Δημιουργό του ανθρώπου και
υψώνεται στο χώρο της χάριτος και της αληθινής ζωήςΟ
άνδρας και η γυναίκα παντρεύονται ελεύθερα και
ονειρεύονται να συμβιώσουν για ολη τους τη ζωή
ευλογούνται από το Θεό ώστε ο αγώνας της σχέσης τους να
καρποφορίσειΟ Χριστός στο γάμο της Κανά στην Γαλιλαία
πραγματοποίησε το πρώτο θαύμα της δημόσιας παρουσίας
του Έκανε κατά κάποιο τρόπο ένα δώρο στο ζευγάρι αυτό
httpantixiliastikosblogspotcom201007blog-post-
18html
110 ΕΙΔΗ ΓΑΜΟΥ
Υπάρχουν δύο μορφές γάμων Ο θρησκευτικός και ο
πολιτικός Ο πολιτικός από το 1982 που ψηφίστηκε έχει
κερδίσει αρκετό έδαφος έναντι του θρησκευτικού Ωστόσο το
2004 έγιναν 14000 πολιτικοί γάμοι ενώ 27000
θρησκευτικοί γάμοι Οι λόγοι που οδηγούν τα ζευγάρια σε
πολιτικούς γάμους είναι κυρίως οικονομικοί Είναι χαμηλού
κόστους και ο καθένας μπορεί να πάει στο δημαρχείο και
έχει λίγα έξοδα για τον γάμο του Αν το ζευγάρι επιλέξει τον
πολιτικό δεν σημαίνει ότι είναι άθεο
http wwwgamosgamosgrcsblogsgamosarchive2011
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Οι μαθητές πήραν συνέντευξη από τους παππούδες και τις
γιαγιάδες τους σχετικά με την υποδομή της δικής τους
οικογένειαςΤα συμπεράσματα που προέκυψαν ήταν τα εξής
24
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες στην σημερινή εποχή έχουν
τις ηλικίες των 60-65 χρόνων Έχουν παντρευτεί όμως από
την ηλικία των 18-20 και παραμένουν για περίπου 40-45
χρόνια μαζί (πιθανότητες χωρισμού δεν υπήρχαν στα πιο
παλιά χρόνια) Παραμένουν τόσα χρόνια μαζί αποκτούν 4-5
παιδιά ενώ στην σημερινή εποχή οι οικογένειες αποκτούν 1-
2 παιδιά το πολύ Οι παππούδες και οι γιαγιάδες έμεναν
συνήθως στα πατρικά σπίτια των οικογενειών τους από το
γάμο μέχρι το τέλος της ζωής Τα παιδιά τους που ωστόσο
έμεναν μαζί τους φεύγουν από το πατρικό σπίτι όταν
παντρεύονται
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ
1Πόσων χρονών είστεΠόσα παιδιά είχε ως μέλη η
οικογένειά σας
2Πόσων χρόνων ήσαστε όταν παντρευτήκατε
3Πόσα μέλη είχε η οικογένειά σας μετά τη γέννηση των
παιδιών
4Πού μένατε όταν παντρευτήκατε
5Για πόσο χρονικό διάστημα
6Πού μένατε όταν παντρεύτηκε το πρώτο παιδί σας
7Πού έμεινε το πρώτο παιδί μετά τον γάμο του
8Πόσα παιδιά απέκτησε το πρώτο παιδί σας
9Πόσα παιδιά απέκτησε το δεύτερο παιδί σας
10Πού μένουν σήμερα τα παιδιά σας
111Ο ΓΑΜΟΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
Σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίεςαπό τις πιο
πρωτόγονες μέχρι τις πιο εξελιγμένεςο γάμος αποτελεί
πάντα ένα γεγονός σταθμόΗ τελετή του γάμου στη
συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων να περιορίζεται
στο αυστηρό πρωτόκολλο της θρησκείας
25
Στο Ισλάμ ο άνδρας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος της
γυναίκας και επιλέγεται από τους γονείς τηςΤο τελετουργικό
του γάμου είναι πολύ απλόΣτην ουσία δε γίνεται
τελετήαπλά ο ιμάμης διαβάζει μερικές ευχές και οι
μελλόνυμφοιαλλά και οι γονείς τους υπογράφουν τα
επίσημα έγγραφα που τους καθιστούν ζευγάρι στα μάτια του
κράτουςΕrsquoιθισται να υπογράφουν και κάποιοι που δεν έχουν
σχέση με την οικογένειαως μάρτυρες του μυστηρίουκι αυτοί
αποκαλούνται κουμπάροιαν και δεν παίζουν κάποιο ρόλο
στην τελετή
Ο εβραϊκός γάμος έχει κάποια χαρακτηριστικά
που μοιάζουν με τα χριστιανικάΗ τελετή γίνεται στη
συναγωγήΟ ραβίνοςμε τη συνοδεία χορωδίαςόταν υπάρχει
η δυνατότηταυποδέχεται με ύμνους και προσευχές το
ζευγάριτο οποίο οδηγείται κάτω από το σάλι της
προσευχήςΑυτό το κρατούν τέσσερις άνδρες από τις
ισάριθμες γωνίες του ετσι ώστε να σχηματίζει ένα
σκέπαστροτο οποίο συμβολίζει τη μελλοντική του εστία και
την προστασία του ΘεούΟ ραβίνος ευλογεί το κρασίπίνει
πρώτα ο ίδιος και μετά το ζευγάρι με την παρουσία δύο
μαρτύρωνΟ γαμπρός φορά στη νύφη το δαχτυλίδι τιυ
γάμουαπαγγέλοντας μια προσευχή ndashυπόσχεσηΟ ραβίνος
διαβάζει το γαμήλιο συμβόλαιοπου περιάχει όρους και
δεσμεύσεις για την έγγαμη ζωή και η τελετή ολοκληρώνεται
μα μια συμβολική κίνηση του γαμπούπου σπάζει με το πόδι
του ένα ποτήρισε ανάμνηση της καταστροφής του Ναού του
Σολομώντα και της Ιερουσαλήμ
112ΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Υπήρχαν ποικίλες μορφές οικογένειας σε όλο τον κόσμο οι
οποίες διάφεραν ανάλογα με τον τόπο την εποχή κτλΟ
26
θεσμός της οικογένειας εμφανίστηκε από την προϊστορική
εποχή
Στις πρωτόγονες κοινωνίες διατυπώθηκε η μητριαρχική
οικογένεια δηλαδή η ιδιότητα μέλους ενός κοινωνικού
συνόλου ορίζεται με βάση την καταγωγή από την μητέρα ή
όχι τον πατέρα Τα οικονομικά θέματα καθορίζονται από την
μητέρα Τέλος στον αδελφικό τύπο οικογένειας
διατυπώθηκε στις κοινωνίες των Χετταίων και Χουρριτών
την κυρίαρχη θέση την είχε ο μεγαλύτερος αδερφός Ο
αδελφός αντικαθιστούσε το πατρικό και μητρικό πρότυπο
Στην ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗόπου επικρατούσε ο θεσμός
της μητριαρχικής οικογένειας η γυναίκα είχε τον κυρίαρχο
ρόλο στην οικογένεια όλοι όφειλαν σεβασμόΣημαντικό
είναι επίσης ότι την λάτρευαν ως θεά-μητέρα και την
θεωρούσαν θεά της γονιμότητας μιας και αυτή έφερνε τα
παιδιά στον κόσμο αυτή αναλάμβανε την αγωγή και την
ανατροφή τους και είχε την αποκλειστική μέριμναΗ
περιουσία περνούσε στα χέρια των κοριτσιών καθώς και το
όνομα της μητέρας ήταν αυτό που έπαιρναν τα παιδιά για το
οτιδήποτε θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο για την επιβίωση
τουςΗ εμφάνιση του αρότρου όμως ανέτρεψε τα πάνταEτσι
η εξουσία περνά στα χέρια των ανδρωνΚαταρρίπτεται ο
θεσμός τις μητέρας -θεάς
ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗΗ οικογένεια έχει σπουδαία θέση στη
ζωή των ανθρώπων Ο άντρας ήταν η κεφαλή της
οικογένειας όπως και η γυναίκα κατείχε σημαντική θέση και
εμφανίζονταν στο πλευρό του άντρα με σημαντικά
καθήκοντα
ΠΗΝΕΛΟΠΗ-ΟΔΥΣΣΕΑΣ
27
Στην ισραηλιτική κοινωνία υπήρχαν τρία διαφορετικά είδη
οικογένειας Αρχικά είναι η πατριαρχική(τις αποφάσεις τις
έπαιρνε αποκλειστικά και μόνο ο πατέρας)η μητριαρχική(οι
αποφάσεις λαμβάνονταν από την σύζυγο και μητέρα)και
τέλος η αδερφαίκη εξουσία (εξουσιάζεται η οικογένεια μόνο
από τον μεγαλύτερο αδελφό)Στην αρχαιότερη εποχή το
είδος της οικογένειας στην Παλαιστίνη είναι το πατριαρχικό
έννοια της οικογένειας εκφραζόταν με τον όρο ltltοίκος του
πατρός gtgtο άνδρας ονομαζόταν ltltκύρος της γυναίκας
gtgtκαι είχε απόλυτη εξουσία στα παιδιά του και στις γυναίκες
του
Στην αρχαία Ρώμη τα παιδιά είχαν πολύ μειονεκτική θέση
θεωρούνταν δούλοι και ήταν κτήση του πατέρα ο οποίος
μπορούσε μέχρι και να τα σκοτώσειΟ ίδιος δεν είχε καμία
σχέση με την ανατροφή των παιδιώνΗ μητέρα είχε αναλάβει
πλήρως την ανατροφή τους
Στον Μεσαίωνα η αγωγή των παιδιών ήταν κυρίως έργο των
δασκάλων καθώς και της μητέραςΟ πατέρας δεν είχε καμιά
ανάμειξηΑντιθέτως προσπαθούσε να βρει δουλειά
Στην αναγεννησιακή εποχή επειδή οι συνθήκες ήταν πολύ
ευνοϊκές τα παιδιά είχαν πολύ καλύτερη διαπαιδαγώγηση
από παιδαγωγούς Οι ευκατάστατες οικογένειες γονείς δεν
28
είχαν καμία σχέση με την ανατροφήΟ ρόλος του πατέρα
ήταν η προσπάθεια για εύρεση δουλειάςενώ η μητέρα ήταν
αναγκασμένη να είναι στο σπίτι
Στην Τουρκοκρατία επειδή οι συνθήκες ήταν άθλιεςτα
παιδιά στις οικογένειες δεν είχαν την ανάλογη ανατροφήΟ
πατέρας ήταν μακριά από το σπίτι και η μητέρα δεν ήταν σε
θέση να διαπαιδαγώγησει τα παιδιά Την ευθύνη την είχαν
αναλάβει ενίοτε τα κρυφά σχολειά
29
2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
21Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
Η εστία Μέσα σε κάθε παραδοσιακό σπίτι υπάρχει η εστία Η
εστία δεν αποτελεί απλώς ένα χώρο όπου μαγειρεύουν οι
άνθρωποι και ζεσταίνονται αλλά είναι το σύμβολο της
ενότητας της οικογένειας Δεν είναι άσχετο το έθιμο που
συναντάμε σε περιοχές του βορειοελλαδικού χώρου κατά την
διαίρεση της μεγάλης πολυπυρινικής οικογένειας μεταφέρεται
φωτιά από την εστία του πατρικού σπιτιού στα σπίτια των γιων
Με τον τρόπο αυτό προβάλλεται η συνέχεια της οικογένειας Σε
ορισμένες περιοχές της Ηπείρου όταν η νύφη εισέρχεται στο
σπίτι του πεθερού μια από τις πρώτες ενέργειες της είναι να
προσκυνήσει την εστία
30
Το εικονοστάσι Πιθανή επιβίωση της αρχαίας εστίας
όπου τοποθετούνται οι εικόνες των αγίων της
οικογένειας η των αγίων των οποίων τα ονόματα έχουν
ο αρχηγός και τα μέλη της οικογένειας
31
Τα στέφανα Ισχυρό σύμβολο του γάμου
αρκετές φορές τοποθετούνται σε στεφανοθήκες δίπλα
στο εικονοστάσι για να δείξουν ότι ο γάμος είναι τόσο
ιερός δεσμός όσο και η εκκλησία που τον ευλόγησε ή
όσο οι εικόνες των αγίων που φυλάσσονται στο
εικονοστάσι
o Το φίδι και η νεράιδα του σπιτιού Εκτός από τα σύμβολα που
συνδέονται με τη φωτιά (εστία καντήλι) σε όλη την Ελλάδα υπήρχε
παλιότερα η πίστη σε εν laquoφίδι του σπιτιούraquo το οποίο προστατεύει
την οικογένεια και δεν πρέπει να το πειράξει Πιστεύεται ότι αν
κάποιος πειράξει ή σκοτώσει το φίδι τότε θα πεθάνει ένα μέλος της
οικογένειας Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος το φίδι αυτό είναι
θηλυκό και συνδέεται με μια φανταστική γυναικεία μορφή
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
12
13 ΜΟΡΦΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Οι απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνικής ζωής καθώς
και ο ρυθμός της συνέβαλε στην δημιουργία διαφόρων
τύπων και μορφών της οικογένειας Η βασικότερη μορφη
οικογένειας είναι η πυρηνική η οποία είναι η πιο
διαδεδομένη και απαρτίζεται από τους γονείς και τα παιδιά
τα κύρια δηλαδή μέλη μιας οικογένειας
Έπειτα ακολουθεί η μονογονεϊκή οικογένεια που
αποτελείται από έναν από τους δύο γονείς και παιδιά
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της κατηγορίας είναι οι
ανύπαντρες γυναίκες με παιδιά
13
Πολυμελής τύπος της οικογένειας
είναι η λεγόμενη πολύτεκνη οικογένεια με παιδιά που
ξεπερνούν τον αριθμό των τριών παιδιών Οι πολύτεκνες
οικογένειες συνηθίζουν να επιδοτούνται από το κράτος
Η επανασυγκροτημένη συνδέεται άμεσα με την
επανασύνδεση των γονέων και την οργάνωση της ίδιας
οικογένειας για δεύτερη φορά
Όταν το πλήρωμα της οικογένειας δεν οριοθετείται
από το πλήθος των παιδιών και το ζευγάριαλλά διερύνεται
με την φιλοξενία ή με την συμβίωση άλλων συγγενικών
μελών ο τύπος αυτής της μορφής οικογένειας ονομάζεται
διευρυμένος ή εκτεταμένος
Τέλοςη πολυπολυτισμική οικογένεια συντίθεται από
14
γονείς με διαφορετική εθνική καταγωγή με παιδιά(Στην
Αμερική ο ένας στους εφτά γάμους είναι πλέον μεταξύ
ατόμων από διαφορετικές φυλές ή εθνικότητα)
14ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΡΟΛΟΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Σε κάθε ομάδα δημιουργείται σταδιακά ένα σύστημα ρόλων το
οποίο ιεραρχεί τα καθήκοντα και τις δραστηριότητες των μελών
Ως παράδειγμα μπορούν να αναφερθούν οι ιεραρχημένοι ρόλοι
των μελών μιας οικογένειας Ο πατέρας η μητέρα και τα παιδιά
ανάλογα με το φύλο τους έχουν καθορισμένους ρόλους που
πολλές φορές είναι διαφορετικοί ανάλογα με τις κοινωνίες και
τους πολιτισμούς Η σύμπνοια και η συνοχή είναι στοιχεία
απαραίτητα στα μέλη μιας ομάδας για την επίτευξη των σκοπών
και των στόχων της Ο ρόλος που χαρακτηρίζει τη δυναμική κάθε
ομάδας είναι ο ρόλος του ηγέτη ή του αρχηγού Όταν λέμε ηγέτης
εννοούμε κάθε άτομο που καθοδηγεί διευθύνει τις
δραστηριότητες των μελών μιας ομάδας Ο ηγέτης στον
οικογενειακό κύκλο ταυτίζεται με τον πατέρα κατά βάση όμως
υπάρχουν και παραδείγματα μητριαρχικής ηγεσίας στο παρελθόν
Πηγές(Ψυχολογία ΑrsquoΛυκείουσελ158
Δημακάκου Ηλία-Κυριαζόπουλου Θανάση
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεωνσελ92)
15
15ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Η οικογένεια είναι αναμφίβολα το πιο ζωντανό κοινωνικό
κύτταρο Είναι ο καθρέφτης ολόκληρος της κοινωνίας είναι η
κοινωνία η ίδια σε μικρογραφία Ο θεσμός της οικογένειας είναι
κατεξοχήν ιερός και χρήσιμος αφού η οικογένεια και η ζωή μέσα
σrsquo αυτήν όταν βέβαια είναι αρμονική προσφέρει αμέτρητα αγαθά
και ωφέλειες στον άνθρωπο Αυτή ευθύνεται για την διαμόρφωση
του ανθρώπινου χαρακτήρα καθώς και για την προσωπική και
κοινωνική προκοπή του κάθε ατόμου ξεχωριστά Μεγάλης
σημασίας είναι σίγουρα η συμβολή της οικογένειας και στην ηθική
διαπαιδαγώγηση του ατόμου Από την οικογένειά τους τα μικρά
παιδιά παίρνουν τις ηθικές αρχές και αξίες τους καλούς τρόπους
συμπεριφοράς την ευγένεια την εντιμότητα και όλα τα
απαραίτητα εφόδια που θα τους συνοδεύουν σrsquo ολόκληρή τους τη
ζωή Με τη μητρική αγάπη και την πατρική συμβουλή το άτομο
μαθαίνει να σέβεται τον συνάνθρωπό του μαθαίνει τι πάει να πει
αγάπη ειλικρίνεια υπακοή ευσέβεια αξιοπρέπεια και πειθαρχία
Συγκεκριμένα κάποιες διαδοχικές αξίες της οικογένειας είναι τα
εξής
α) Κοινωνικοποίηση των παιδιών και ομαλή τοποθέτησή τους στην
κοινωνία κάτι που ισχύει εξ αρχαιοτάτων χρόνων
β) Ύπαρξη στήριξης μεταξύ των μελών της οικογένειας σε
οποιοδήποτε πρόβλημα υπάρξει και σε οποιαδήποτε ανάγκη
βρεθεί κάποιο μέλος
γ) Γίνεται εμπολιτισμοποίηση των νέων μελών με την εκμάθηση
των ηθών και των εθίμων της κοινωνίας που ζουν ώστε να
προσαρμόζονται πιο εύκολα σrsquo αυτή
δ) Κάθε φορά που η κοινωνία αλλάζει πολιτικά πολιτισμικά
οικονομικά αλλάζει και η ταυτότητα της οικογένειας αλλάζουν τα
ιδανικά της αγωγής και ο τρόπος άσκησής της
16
Οι γονείς αποτελούν το κατεξοχήν πρότυπο για τα παιδιά τους γιrsquo
αυτό και πρέπει πάντα να τους δίνουν το καλό παράδειγμα Με την
αρμονική οικογενειακή ζωή οι καλές συνθήκες τα ήθη τα έθιμα
και οι αρετές των γονέων μεταδίδονται στα παιδιά τους Η
οικογένεια είναι αναμφίβολα αυτή που βοηθά στη διαμόρφωση
του χαρακτήρα του ατόμου Δίκαια λοιπόν πολλοί την θεωρούν ως
το πρώτο και καλύτερο σχολείο Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για
την ανάπτυξη των παιδιών το οποίο οφείλει να διεκπεραιώνει η
οικογένεια είναι η κοινωνικοποίηση του παιδιού η ομαλή δηλαδή
ένταξη στην κοινωνία και στους κανόνες της Αυτή την τόσο
σημαντική λειτουργία της οικογένειας δεν την αναλαμβάνει ο ένας
απrsquo τους δύο γονείς αλλά και οι δύο πρέπει να βοηθούν στην
κοινωνική τοποθέτηση του παιδιού τους μιας και οι δύο είναι
συνυπεύθυνοι για ένα τόσο μεγάλο έργο
Τέλος δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε και τα υλικά αγαθά
που προσφέρει τόσο απλόχερα η οικογένεια σε όλα τα μέλη της
Κάτω απrsquo τη στέγη της μπορείς να βρεις τροφή ένδυση ένα χώρο
για να μείνεις καθώς και μια συνεχή οικονομική υποστήριξη Είναι
ολοφάνερο ότι τα αγαθά και οι ωφέλειες που προσφέρει η
οικογενειακή ζωή στο άτομο είναι πολλές και σημαντικές διότι
είναι αποδεδειγμένο ότι μόνο μέσα στη οικογένεια το άτομo
μπορεί να βρει την πραγματική χαρά και ευτυχία
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
Δραστηριότητα
Οι μαθητές συμπλήρωσαν ερωτηματολόγιο με τις εξής
ερωτήσεις
1Κάτι καλό που έκανε η οικογένειά μου για μένα
2Κάτι καλό που έκανα εγώ για την οικογένειά μου
3Αυτά που μας συνδέουν στην οικογένειά μου είναι
4Μια οικογενειακή μας συνήθεια
Τα συμπεράσματα από τις απαντήσεις ήταν ότι υπάρχει
αλληλοϋποστήριξη και βοήθεια ανάμεσα στα μέλη της
οικογένειαςδιάλογοςαγάπη που εκφράζεται με καθημερινές
απλές συνευρέσεις τους
17
18
19
20
16Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας στο χθες και στο σήμερα καθώς και ο
ρόλος της διαφέρει αρκετά Στις πρωτόγονες κοινωνίες οι
λειτουργίες της οικογένειας ήταν η οικονομική και κοινωνική
οργάνωση καθώς και η ρύθμιση της σεξουαλικής ζωής της τότε
εποχής και η ανάγκη για εκπαίδευση των παιδιών(ομόαιμη
οικογένεια)Οι γαμήλιες ομάδες κατατάσσονται ανάλογα με τις
γενιές και όλοι μεταξύ τους είναι σύζυγοι εκτός από τους γονείς και
τα παιδιά
Το δεύτερο προοδευτικό βήμα στην εξέλιξη της μορφής της
οικογένειας είναι ο αποκλεισμός των σχέσεων μεταξύ των φυσικών
αδελφών και η απαγόρευση του γάμου ανάμεσα σε πρώτα
δεύτερα και τρίτα ξαδέλφια
Η εξέλιξη του θεσμού συνεχίζεται με τον ομαδικό γάμο σε
ορισμένα μέρη του κόσμουόπου ο άντρας είχε μια κύρια συζύγο
ανάμεσα στις πολυάριθμες γυναίκες τουκαι αυτός ήταν ο κύριος
άνδρας της ανάμεσα στους άλλουςΑυτό αντικαθίσταται από τη
ζευγαρωτή οικογένεια όπου ένας άνδρας έχει ελευθερία στην
πολυγαμίαενώ η γυναίκα του πιέζεται αυστηρά στο θέμα της
ηθικήςόσο διάστημα συζούν
Τέλοςη μονογαμική οικογένεια είναι ένα από τα σημάδια
αρχής του πολιτισμού και σκοπό έχει τη γέννηση παιδιών με
21
αναμφισβήτητη πατρότητα που είναι απαραίτητη για να
κληρονομήσουν τα αγαθά του πατέρα
Η οικογένεια πλέον έχει αναπτυχθεί και υπάρχουν αρκετά
είδη οικογένειας που βασίζονται στην ισότητα των δύο φύλων Η
στάση των ανθρώπων όμως απέναντι στην οικογένεια έχει αλλάξει
η οικογένεια συστέλλεται όσο ο περίγυρος διευρύνεται
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεων(Friedrich Engels13854-
89)σελ96
17ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας προστατεύεται από παγκόσμιους
γραπτούς νόμους όπως
1Στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα
Στο άρθρο 16 αναφέρονται τα δικαιώματα ενός ζευγαριού
ως προς την ίδρυση της οικογένειας ltltΑπό τη στιγμή που θα
φτάσουν σε ηλικία γάμου ο άντρας και η γυναίκα χωρίς κανένα
περιορισμό εξrsquoαιτίας της φυλής της εθνικότητας ή της θρησκείας
έχουν το δικαίωμα να παντρευτούν και να ιδρύσουν οικογένεια
Και οι δύο έχουν ίσα δικαιώματα ως προς τον γάμο κατά την
διάρκεια του γάμου και κατά την διάλυσή του gtgt
Στο άρθρο 12 αναφέρονται τα δικαιώματα και οι
περιορισμοί που έχουν τα μέλη της οικογένειας
ltltΚανείς δεν επιτρέπεται να υποστεί αυθαίρετες επεμβάσεις
στην ιδιωτική του ζωή την οικογένεια την κατοικία ή την
αλληλογραφία του ούτε προσβολές της τιμής και της υπόληψής
του Καθένας έχει το δικαίωμα να τον προστατεύουν οι νόμοι από
επεμβάσεις και προσβολές αυτού του είδους
22
Στο Σύνταγμα της Ευρώπης στα άρθρα 67 και 69
αναφέρονται τα δικαιώματα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής της
οικογένειας και τα δικαιώματα στο γάμο αντίστοιχα
Στο Σύνταγμα της Ελλάδας αναφέρονται στα κοινωνικά
δικαιώματα το δικαίωμα προστασίας της οικογένειαςτου
γάμουτης μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα
ανθρώπινα δικαιώματα)
Σύνταγμα της Ευρώπης
Σύνταγμα της Ελλάδας
18 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ
Στον χριστιανισμόο γάμος θεωρείται ένα μυστήριο όπου
αγιάζεται με τη χάρη του Αγίου πνεύματος στο όνομα του
Χριστού και τη δόξα της εκκλησίαςΑπο τους πρώτους
χριστιανικούς αιώνες οι Πατέρες της εκκλησίας μας τόνισαν
την σπουδαιότητα του οικογενειακού περιβάλλοντος και
προέβαλαν τη σημασία του για την διαμόρφωση ισχυρών
προσωπικοτήτων έτσι η οικογένεια θεωρείται ως χώρος
πνευματικής συνάντησης των συζύγωνόπου είναι η δυνατή
ενότητα και ο δημιουργικός διάλογοςγια να συμβεί αυτό θα
πρέπει να υπάρχει κατανόηση αγάπη υπομονή και
υποχωρητικότηταΟι δύο διαφορετικές προσωπικότητες
συνδέονται στα πλαίσια της συζυγίας σε μια εκπληκτική
ψυχική ενότητα Αυτό είναι και το θαύμα που συνδέεται με
το μυστήριο του γάμου Το δεύτερο θαύμα συνδέεται με την
τεκνογονία και αποτελεί απαρχή και αφετηρία της
πραγματικής οικογένειας που θα έρθει το γλυκό εκείνο
αγγελούδι για να θρονιαστεί ανάμεσα τους Έτσι η
οικογένεια είναι ο πνευματικός χώρος όπου η χάρη του Θεού
επιτελεί το θαύμα της ενότητας δύο ξένων πριν από λίγο
23
ανθρώπων και το θαύμα της δημιουργίας
19 ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
Είναι το μυστήριο της εκκλησίας στο οποίομέσα από την
ιερολογία ο φυσικός δεσμός που συνδέει τον άνδρα με την
γυναίκα ευλογείται από τον Δημιουργό του ανθρώπου και
υψώνεται στο χώρο της χάριτος και της αληθινής ζωήςΟ
άνδρας και η γυναίκα παντρεύονται ελεύθερα και
ονειρεύονται να συμβιώσουν για ολη τους τη ζωή
ευλογούνται από το Θεό ώστε ο αγώνας της σχέσης τους να
καρποφορίσειΟ Χριστός στο γάμο της Κανά στην Γαλιλαία
πραγματοποίησε το πρώτο θαύμα της δημόσιας παρουσίας
του Έκανε κατά κάποιο τρόπο ένα δώρο στο ζευγάρι αυτό
httpantixiliastikosblogspotcom201007blog-post-
18html
110 ΕΙΔΗ ΓΑΜΟΥ
Υπάρχουν δύο μορφές γάμων Ο θρησκευτικός και ο
πολιτικός Ο πολιτικός από το 1982 που ψηφίστηκε έχει
κερδίσει αρκετό έδαφος έναντι του θρησκευτικού Ωστόσο το
2004 έγιναν 14000 πολιτικοί γάμοι ενώ 27000
θρησκευτικοί γάμοι Οι λόγοι που οδηγούν τα ζευγάρια σε
πολιτικούς γάμους είναι κυρίως οικονομικοί Είναι χαμηλού
κόστους και ο καθένας μπορεί να πάει στο δημαρχείο και
έχει λίγα έξοδα για τον γάμο του Αν το ζευγάρι επιλέξει τον
πολιτικό δεν σημαίνει ότι είναι άθεο
http wwwgamosgamosgrcsblogsgamosarchive2011
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Οι μαθητές πήραν συνέντευξη από τους παππούδες και τις
γιαγιάδες τους σχετικά με την υποδομή της δικής τους
οικογένειαςΤα συμπεράσματα που προέκυψαν ήταν τα εξής
24
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες στην σημερινή εποχή έχουν
τις ηλικίες των 60-65 χρόνων Έχουν παντρευτεί όμως από
την ηλικία των 18-20 και παραμένουν για περίπου 40-45
χρόνια μαζί (πιθανότητες χωρισμού δεν υπήρχαν στα πιο
παλιά χρόνια) Παραμένουν τόσα χρόνια μαζί αποκτούν 4-5
παιδιά ενώ στην σημερινή εποχή οι οικογένειες αποκτούν 1-
2 παιδιά το πολύ Οι παππούδες και οι γιαγιάδες έμεναν
συνήθως στα πατρικά σπίτια των οικογενειών τους από το
γάμο μέχρι το τέλος της ζωής Τα παιδιά τους που ωστόσο
έμεναν μαζί τους φεύγουν από το πατρικό σπίτι όταν
παντρεύονται
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ
1Πόσων χρονών είστεΠόσα παιδιά είχε ως μέλη η
οικογένειά σας
2Πόσων χρόνων ήσαστε όταν παντρευτήκατε
3Πόσα μέλη είχε η οικογένειά σας μετά τη γέννηση των
παιδιών
4Πού μένατε όταν παντρευτήκατε
5Για πόσο χρονικό διάστημα
6Πού μένατε όταν παντρεύτηκε το πρώτο παιδί σας
7Πού έμεινε το πρώτο παιδί μετά τον γάμο του
8Πόσα παιδιά απέκτησε το πρώτο παιδί σας
9Πόσα παιδιά απέκτησε το δεύτερο παιδί σας
10Πού μένουν σήμερα τα παιδιά σας
111Ο ΓΑΜΟΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
Σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίεςαπό τις πιο
πρωτόγονες μέχρι τις πιο εξελιγμένεςο γάμος αποτελεί
πάντα ένα γεγονός σταθμόΗ τελετή του γάμου στη
συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων να περιορίζεται
στο αυστηρό πρωτόκολλο της θρησκείας
25
Στο Ισλάμ ο άνδρας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος της
γυναίκας και επιλέγεται από τους γονείς τηςΤο τελετουργικό
του γάμου είναι πολύ απλόΣτην ουσία δε γίνεται
τελετήαπλά ο ιμάμης διαβάζει μερικές ευχές και οι
μελλόνυμφοιαλλά και οι γονείς τους υπογράφουν τα
επίσημα έγγραφα που τους καθιστούν ζευγάρι στα μάτια του
κράτουςΕrsquoιθισται να υπογράφουν και κάποιοι που δεν έχουν
σχέση με την οικογένειαως μάρτυρες του μυστηρίουκι αυτοί
αποκαλούνται κουμπάροιαν και δεν παίζουν κάποιο ρόλο
στην τελετή
Ο εβραϊκός γάμος έχει κάποια χαρακτηριστικά
που μοιάζουν με τα χριστιανικάΗ τελετή γίνεται στη
συναγωγήΟ ραβίνοςμε τη συνοδεία χορωδίαςόταν υπάρχει
η δυνατότηταυποδέχεται με ύμνους και προσευχές το
ζευγάριτο οποίο οδηγείται κάτω από το σάλι της
προσευχήςΑυτό το κρατούν τέσσερις άνδρες από τις
ισάριθμες γωνίες του ετσι ώστε να σχηματίζει ένα
σκέπαστροτο οποίο συμβολίζει τη μελλοντική του εστία και
την προστασία του ΘεούΟ ραβίνος ευλογεί το κρασίπίνει
πρώτα ο ίδιος και μετά το ζευγάρι με την παρουσία δύο
μαρτύρωνΟ γαμπρός φορά στη νύφη το δαχτυλίδι τιυ
γάμουαπαγγέλοντας μια προσευχή ndashυπόσχεσηΟ ραβίνος
διαβάζει το γαμήλιο συμβόλαιοπου περιάχει όρους και
δεσμεύσεις για την έγγαμη ζωή και η τελετή ολοκληρώνεται
μα μια συμβολική κίνηση του γαμπούπου σπάζει με το πόδι
του ένα ποτήρισε ανάμνηση της καταστροφής του Ναού του
Σολομώντα και της Ιερουσαλήμ
112ΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Υπήρχαν ποικίλες μορφές οικογένειας σε όλο τον κόσμο οι
οποίες διάφεραν ανάλογα με τον τόπο την εποχή κτλΟ
26
θεσμός της οικογένειας εμφανίστηκε από την προϊστορική
εποχή
Στις πρωτόγονες κοινωνίες διατυπώθηκε η μητριαρχική
οικογένεια δηλαδή η ιδιότητα μέλους ενός κοινωνικού
συνόλου ορίζεται με βάση την καταγωγή από την μητέρα ή
όχι τον πατέρα Τα οικονομικά θέματα καθορίζονται από την
μητέρα Τέλος στον αδελφικό τύπο οικογένειας
διατυπώθηκε στις κοινωνίες των Χετταίων και Χουρριτών
την κυρίαρχη θέση την είχε ο μεγαλύτερος αδερφός Ο
αδελφός αντικαθιστούσε το πατρικό και μητρικό πρότυπο
Στην ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗόπου επικρατούσε ο θεσμός
της μητριαρχικής οικογένειας η γυναίκα είχε τον κυρίαρχο
ρόλο στην οικογένεια όλοι όφειλαν σεβασμόΣημαντικό
είναι επίσης ότι την λάτρευαν ως θεά-μητέρα και την
θεωρούσαν θεά της γονιμότητας μιας και αυτή έφερνε τα
παιδιά στον κόσμο αυτή αναλάμβανε την αγωγή και την
ανατροφή τους και είχε την αποκλειστική μέριμναΗ
περιουσία περνούσε στα χέρια των κοριτσιών καθώς και το
όνομα της μητέρας ήταν αυτό που έπαιρναν τα παιδιά για το
οτιδήποτε θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο για την επιβίωση
τουςΗ εμφάνιση του αρότρου όμως ανέτρεψε τα πάνταEτσι
η εξουσία περνά στα χέρια των ανδρωνΚαταρρίπτεται ο
θεσμός τις μητέρας -θεάς
ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗΗ οικογένεια έχει σπουδαία θέση στη
ζωή των ανθρώπων Ο άντρας ήταν η κεφαλή της
οικογένειας όπως και η γυναίκα κατείχε σημαντική θέση και
εμφανίζονταν στο πλευρό του άντρα με σημαντικά
καθήκοντα
ΠΗΝΕΛΟΠΗ-ΟΔΥΣΣΕΑΣ
27
Στην ισραηλιτική κοινωνία υπήρχαν τρία διαφορετικά είδη
οικογένειας Αρχικά είναι η πατριαρχική(τις αποφάσεις τις
έπαιρνε αποκλειστικά και μόνο ο πατέρας)η μητριαρχική(οι
αποφάσεις λαμβάνονταν από την σύζυγο και μητέρα)και
τέλος η αδερφαίκη εξουσία (εξουσιάζεται η οικογένεια μόνο
από τον μεγαλύτερο αδελφό)Στην αρχαιότερη εποχή το
είδος της οικογένειας στην Παλαιστίνη είναι το πατριαρχικό
έννοια της οικογένειας εκφραζόταν με τον όρο ltltοίκος του
πατρός gtgtο άνδρας ονομαζόταν ltltκύρος της γυναίκας
gtgtκαι είχε απόλυτη εξουσία στα παιδιά του και στις γυναίκες
του
Στην αρχαία Ρώμη τα παιδιά είχαν πολύ μειονεκτική θέση
θεωρούνταν δούλοι και ήταν κτήση του πατέρα ο οποίος
μπορούσε μέχρι και να τα σκοτώσειΟ ίδιος δεν είχε καμία
σχέση με την ανατροφή των παιδιώνΗ μητέρα είχε αναλάβει
πλήρως την ανατροφή τους
Στον Μεσαίωνα η αγωγή των παιδιών ήταν κυρίως έργο των
δασκάλων καθώς και της μητέραςΟ πατέρας δεν είχε καμιά
ανάμειξηΑντιθέτως προσπαθούσε να βρει δουλειά
Στην αναγεννησιακή εποχή επειδή οι συνθήκες ήταν πολύ
ευνοϊκές τα παιδιά είχαν πολύ καλύτερη διαπαιδαγώγηση
από παιδαγωγούς Οι ευκατάστατες οικογένειες γονείς δεν
28
είχαν καμία σχέση με την ανατροφήΟ ρόλος του πατέρα
ήταν η προσπάθεια για εύρεση δουλειάςενώ η μητέρα ήταν
αναγκασμένη να είναι στο σπίτι
Στην Τουρκοκρατία επειδή οι συνθήκες ήταν άθλιεςτα
παιδιά στις οικογένειες δεν είχαν την ανάλογη ανατροφήΟ
πατέρας ήταν μακριά από το σπίτι και η μητέρα δεν ήταν σε
θέση να διαπαιδαγώγησει τα παιδιά Την ευθύνη την είχαν
αναλάβει ενίοτε τα κρυφά σχολειά
29
2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
21Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
Η εστία Μέσα σε κάθε παραδοσιακό σπίτι υπάρχει η εστία Η
εστία δεν αποτελεί απλώς ένα χώρο όπου μαγειρεύουν οι
άνθρωποι και ζεσταίνονται αλλά είναι το σύμβολο της
ενότητας της οικογένειας Δεν είναι άσχετο το έθιμο που
συναντάμε σε περιοχές του βορειοελλαδικού χώρου κατά την
διαίρεση της μεγάλης πολυπυρινικής οικογένειας μεταφέρεται
φωτιά από την εστία του πατρικού σπιτιού στα σπίτια των γιων
Με τον τρόπο αυτό προβάλλεται η συνέχεια της οικογένειας Σε
ορισμένες περιοχές της Ηπείρου όταν η νύφη εισέρχεται στο
σπίτι του πεθερού μια από τις πρώτες ενέργειες της είναι να
προσκυνήσει την εστία
30
Το εικονοστάσι Πιθανή επιβίωση της αρχαίας εστίας
όπου τοποθετούνται οι εικόνες των αγίων της
οικογένειας η των αγίων των οποίων τα ονόματα έχουν
ο αρχηγός και τα μέλη της οικογένειας
31
Τα στέφανα Ισχυρό σύμβολο του γάμου
αρκετές φορές τοποθετούνται σε στεφανοθήκες δίπλα
στο εικονοστάσι για να δείξουν ότι ο γάμος είναι τόσο
ιερός δεσμός όσο και η εκκλησία που τον ευλόγησε ή
όσο οι εικόνες των αγίων που φυλάσσονται στο
εικονοστάσι
o Το φίδι και η νεράιδα του σπιτιού Εκτός από τα σύμβολα που
συνδέονται με τη φωτιά (εστία καντήλι) σε όλη την Ελλάδα υπήρχε
παλιότερα η πίστη σε εν laquoφίδι του σπιτιούraquo το οποίο προστατεύει
την οικογένεια και δεν πρέπει να το πειράξει Πιστεύεται ότι αν
κάποιος πειράξει ή σκοτώσει το φίδι τότε θα πεθάνει ένα μέλος της
οικογένειας Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος το φίδι αυτό είναι
θηλυκό και συνδέεται με μια φανταστική γυναικεία μορφή
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
13
Πολυμελής τύπος της οικογένειας
είναι η λεγόμενη πολύτεκνη οικογένεια με παιδιά που
ξεπερνούν τον αριθμό των τριών παιδιών Οι πολύτεκνες
οικογένειες συνηθίζουν να επιδοτούνται από το κράτος
Η επανασυγκροτημένη συνδέεται άμεσα με την
επανασύνδεση των γονέων και την οργάνωση της ίδιας
οικογένειας για δεύτερη φορά
Όταν το πλήρωμα της οικογένειας δεν οριοθετείται
από το πλήθος των παιδιών και το ζευγάριαλλά διερύνεται
με την φιλοξενία ή με την συμβίωση άλλων συγγενικών
μελών ο τύπος αυτής της μορφής οικογένειας ονομάζεται
διευρυμένος ή εκτεταμένος
Τέλοςη πολυπολυτισμική οικογένεια συντίθεται από
14
γονείς με διαφορετική εθνική καταγωγή με παιδιά(Στην
Αμερική ο ένας στους εφτά γάμους είναι πλέον μεταξύ
ατόμων από διαφορετικές φυλές ή εθνικότητα)
14ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΡΟΛΟΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Σε κάθε ομάδα δημιουργείται σταδιακά ένα σύστημα ρόλων το
οποίο ιεραρχεί τα καθήκοντα και τις δραστηριότητες των μελών
Ως παράδειγμα μπορούν να αναφερθούν οι ιεραρχημένοι ρόλοι
των μελών μιας οικογένειας Ο πατέρας η μητέρα και τα παιδιά
ανάλογα με το φύλο τους έχουν καθορισμένους ρόλους που
πολλές φορές είναι διαφορετικοί ανάλογα με τις κοινωνίες και
τους πολιτισμούς Η σύμπνοια και η συνοχή είναι στοιχεία
απαραίτητα στα μέλη μιας ομάδας για την επίτευξη των σκοπών
και των στόχων της Ο ρόλος που χαρακτηρίζει τη δυναμική κάθε
ομάδας είναι ο ρόλος του ηγέτη ή του αρχηγού Όταν λέμε ηγέτης
εννοούμε κάθε άτομο που καθοδηγεί διευθύνει τις
δραστηριότητες των μελών μιας ομάδας Ο ηγέτης στον
οικογενειακό κύκλο ταυτίζεται με τον πατέρα κατά βάση όμως
υπάρχουν και παραδείγματα μητριαρχικής ηγεσίας στο παρελθόν
Πηγές(Ψυχολογία ΑrsquoΛυκείουσελ158
Δημακάκου Ηλία-Κυριαζόπουλου Θανάση
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεωνσελ92)
15
15ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Η οικογένεια είναι αναμφίβολα το πιο ζωντανό κοινωνικό
κύτταρο Είναι ο καθρέφτης ολόκληρος της κοινωνίας είναι η
κοινωνία η ίδια σε μικρογραφία Ο θεσμός της οικογένειας είναι
κατεξοχήν ιερός και χρήσιμος αφού η οικογένεια και η ζωή μέσα
σrsquo αυτήν όταν βέβαια είναι αρμονική προσφέρει αμέτρητα αγαθά
και ωφέλειες στον άνθρωπο Αυτή ευθύνεται για την διαμόρφωση
του ανθρώπινου χαρακτήρα καθώς και για την προσωπική και
κοινωνική προκοπή του κάθε ατόμου ξεχωριστά Μεγάλης
σημασίας είναι σίγουρα η συμβολή της οικογένειας και στην ηθική
διαπαιδαγώγηση του ατόμου Από την οικογένειά τους τα μικρά
παιδιά παίρνουν τις ηθικές αρχές και αξίες τους καλούς τρόπους
συμπεριφοράς την ευγένεια την εντιμότητα και όλα τα
απαραίτητα εφόδια που θα τους συνοδεύουν σrsquo ολόκληρή τους τη
ζωή Με τη μητρική αγάπη και την πατρική συμβουλή το άτομο
μαθαίνει να σέβεται τον συνάνθρωπό του μαθαίνει τι πάει να πει
αγάπη ειλικρίνεια υπακοή ευσέβεια αξιοπρέπεια και πειθαρχία
Συγκεκριμένα κάποιες διαδοχικές αξίες της οικογένειας είναι τα
εξής
α) Κοινωνικοποίηση των παιδιών και ομαλή τοποθέτησή τους στην
κοινωνία κάτι που ισχύει εξ αρχαιοτάτων χρόνων
β) Ύπαρξη στήριξης μεταξύ των μελών της οικογένειας σε
οποιοδήποτε πρόβλημα υπάρξει και σε οποιαδήποτε ανάγκη
βρεθεί κάποιο μέλος
γ) Γίνεται εμπολιτισμοποίηση των νέων μελών με την εκμάθηση
των ηθών και των εθίμων της κοινωνίας που ζουν ώστε να
προσαρμόζονται πιο εύκολα σrsquo αυτή
δ) Κάθε φορά που η κοινωνία αλλάζει πολιτικά πολιτισμικά
οικονομικά αλλάζει και η ταυτότητα της οικογένειας αλλάζουν τα
ιδανικά της αγωγής και ο τρόπος άσκησής της
16
Οι γονείς αποτελούν το κατεξοχήν πρότυπο για τα παιδιά τους γιrsquo
αυτό και πρέπει πάντα να τους δίνουν το καλό παράδειγμα Με την
αρμονική οικογενειακή ζωή οι καλές συνθήκες τα ήθη τα έθιμα
και οι αρετές των γονέων μεταδίδονται στα παιδιά τους Η
οικογένεια είναι αναμφίβολα αυτή που βοηθά στη διαμόρφωση
του χαρακτήρα του ατόμου Δίκαια λοιπόν πολλοί την θεωρούν ως
το πρώτο και καλύτερο σχολείο Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για
την ανάπτυξη των παιδιών το οποίο οφείλει να διεκπεραιώνει η
οικογένεια είναι η κοινωνικοποίηση του παιδιού η ομαλή δηλαδή
ένταξη στην κοινωνία και στους κανόνες της Αυτή την τόσο
σημαντική λειτουργία της οικογένειας δεν την αναλαμβάνει ο ένας
απrsquo τους δύο γονείς αλλά και οι δύο πρέπει να βοηθούν στην
κοινωνική τοποθέτηση του παιδιού τους μιας και οι δύο είναι
συνυπεύθυνοι για ένα τόσο μεγάλο έργο
Τέλος δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε και τα υλικά αγαθά
που προσφέρει τόσο απλόχερα η οικογένεια σε όλα τα μέλη της
Κάτω απrsquo τη στέγη της μπορείς να βρεις τροφή ένδυση ένα χώρο
για να μείνεις καθώς και μια συνεχή οικονομική υποστήριξη Είναι
ολοφάνερο ότι τα αγαθά και οι ωφέλειες που προσφέρει η
οικογενειακή ζωή στο άτομο είναι πολλές και σημαντικές διότι
είναι αποδεδειγμένο ότι μόνο μέσα στη οικογένεια το άτομo
μπορεί να βρει την πραγματική χαρά και ευτυχία
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
Δραστηριότητα
Οι μαθητές συμπλήρωσαν ερωτηματολόγιο με τις εξής
ερωτήσεις
1Κάτι καλό που έκανε η οικογένειά μου για μένα
2Κάτι καλό που έκανα εγώ για την οικογένειά μου
3Αυτά που μας συνδέουν στην οικογένειά μου είναι
4Μια οικογενειακή μας συνήθεια
Τα συμπεράσματα από τις απαντήσεις ήταν ότι υπάρχει
αλληλοϋποστήριξη και βοήθεια ανάμεσα στα μέλη της
οικογένειαςδιάλογοςαγάπη που εκφράζεται με καθημερινές
απλές συνευρέσεις τους
17
18
19
20
16Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας στο χθες και στο σήμερα καθώς και ο
ρόλος της διαφέρει αρκετά Στις πρωτόγονες κοινωνίες οι
λειτουργίες της οικογένειας ήταν η οικονομική και κοινωνική
οργάνωση καθώς και η ρύθμιση της σεξουαλικής ζωής της τότε
εποχής και η ανάγκη για εκπαίδευση των παιδιών(ομόαιμη
οικογένεια)Οι γαμήλιες ομάδες κατατάσσονται ανάλογα με τις
γενιές και όλοι μεταξύ τους είναι σύζυγοι εκτός από τους γονείς και
τα παιδιά
Το δεύτερο προοδευτικό βήμα στην εξέλιξη της μορφής της
οικογένειας είναι ο αποκλεισμός των σχέσεων μεταξύ των φυσικών
αδελφών και η απαγόρευση του γάμου ανάμεσα σε πρώτα
δεύτερα και τρίτα ξαδέλφια
Η εξέλιξη του θεσμού συνεχίζεται με τον ομαδικό γάμο σε
ορισμένα μέρη του κόσμουόπου ο άντρας είχε μια κύρια συζύγο
ανάμεσα στις πολυάριθμες γυναίκες τουκαι αυτός ήταν ο κύριος
άνδρας της ανάμεσα στους άλλουςΑυτό αντικαθίσταται από τη
ζευγαρωτή οικογένεια όπου ένας άνδρας έχει ελευθερία στην
πολυγαμίαενώ η γυναίκα του πιέζεται αυστηρά στο θέμα της
ηθικήςόσο διάστημα συζούν
Τέλοςη μονογαμική οικογένεια είναι ένα από τα σημάδια
αρχής του πολιτισμού και σκοπό έχει τη γέννηση παιδιών με
21
αναμφισβήτητη πατρότητα που είναι απαραίτητη για να
κληρονομήσουν τα αγαθά του πατέρα
Η οικογένεια πλέον έχει αναπτυχθεί και υπάρχουν αρκετά
είδη οικογένειας που βασίζονται στην ισότητα των δύο φύλων Η
στάση των ανθρώπων όμως απέναντι στην οικογένεια έχει αλλάξει
η οικογένεια συστέλλεται όσο ο περίγυρος διευρύνεται
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεων(Friedrich Engels13854-
89)σελ96
17ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας προστατεύεται από παγκόσμιους
γραπτούς νόμους όπως
1Στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα
Στο άρθρο 16 αναφέρονται τα δικαιώματα ενός ζευγαριού
ως προς την ίδρυση της οικογένειας ltltΑπό τη στιγμή που θα
φτάσουν σε ηλικία γάμου ο άντρας και η γυναίκα χωρίς κανένα
περιορισμό εξrsquoαιτίας της φυλής της εθνικότητας ή της θρησκείας
έχουν το δικαίωμα να παντρευτούν και να ιδρύσουν οικογένεια
Και οι δύο έχουν ίσα δικαιώματα ως προς τον γάμο κατά την
διάρκεια του γάμου και κατά την διάλυσή του gtgt
Στο άρθρο 12 αναφέρονται τα δικαιώματα και οι
περιορισμοί που έχουν τα μέλη της οικογένειας
ltltΚανείς δεν επιτρέπεται να υποστεί αυθαίρετες επεμβάσεις
στην ιδιωτική του ζωή την οικογένεια την κατοικία ή την
αλληλογραφία του ούτε προσβολές της τιμής και της υπόληψής
του Καθένας έχει το δικαίωμα να τον προστατεύουν οι νόμοι από
επεμβάσεις και προσβολές αυτού του είδους
22
Στο Σύνταγμα της Ευρώπης στα άρθρα 67 και 69
αναφέρονται τα δικαιώματα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής της
οικογένειας και τα δικαιώματα στο γάμο αντίστοιχα
Στο Σύνταγμα της Ελλάδας αναφέρονται στα κοινωνικά
δικαιώματα το δικαίωμα προστασίας της οικογένειαςτου
γάμουτης μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα
ανθρώπινα δικαιώματα)
Σύνταγμα της Ευρώπης
Σύνταγμα της Ελλάδας
18 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ
Στον χριστιανισμόο γάμος θεωρείται ένα μυστήριο όπου
αγιάζεται με τη χάρη του Αγίου πνεύματος στο όνομα του
Χριστού και τη δόξα της εκκλησίαςΑπο τους πρώτους
χριστιανικούς αιώνες οι Πατέρες της εκκλησίας μας τόνισαν
την σπουδαιότητα του οικογενειακού περιβάλλοντος και
προέβαλαν τη σημασία του για την διαμόρφωση ισχυρών
προσωπικοτήτων έτσι η οικογένεια θεωρείται ως χώρος
πνευματικής συνάντησης των συζύγωνόπου είναι η δυνατή
ενότητα και ο δημιουργικός διάλογοςγια να συμβεί αυτό θα
πρέπει να υπάρχει κατανόηση αγάπη υπομονή και
υποχωρητικότηταΟι δύο διαφορετικές προσωπικότητες
συνδέονται στα πλαίσια της συζυγίας σε μια εκπληκτική
ψυχική ενότητα Αυτό είναι και το θαύμα που συνδέεται με
το μυστήριο του γάμου Το δεύτερο θαύμα συνδέεται με την
τεκνογονία και αποτελεί απαρχή και αφετηρία της
πραγματικής οικογένειας που θα έρθει το γλυκό εκείνο
αγγελούδι για να θρονιαστεί ανάμεσα τους Έτσι η
οικογένεια είναι ο πνευματικός χώρος όπου η χάρη του Θεού
επιτελεί το θαύμα της ενότητας δύο ξένων πριν από λίγο
23
ανθρώπων και το θαύμα της δημιουργίας
19 ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
Είναι το μυστήριο της εκκλησίας στο οποίομέσα από την
ιερολογία ο φυσικός δεσμός που συνδέει τον άνδρα με την
γυναίκα ευλογείται από τον Δημιουργό του ανθρώπου και
υψώνεται στο χώρο της χάριτος και της αληθινής ζωήςΟ
άνδρας και η γυναίκα παντρεύονται ελεύθερα και
ονειρεύονται να συμβιώσουν για ολη τους τη ζωή
ευλογούνται από το Θεό ώστε ο αγώνας της σχέσης τους να
καρποφορίσειΟ Χριστός στο γάμο της Κανά στην Γαλιλαία
πραγματοποίησε το πρώτο θαύμα της δημόσιας παρουσίας
του Έκανε κατά κάποιο τρόπο ένα δώρο στο ζευγάρι αυτό
httpantixiliastikosblogspotcom201007blog-post-
18html
110 ΕΙΔΗ ΓΑΜΟΥ
Υπάρχουν δύο μορφές γάμων Ο θρησκευτικός και ο
πολιτικός Ο πολιτικός από το 1982 που ψηφίστηκε έχει
κερδίσει αρκετό έδαφος έναντι του θρησκευτικού Ωστόσο το
2004 έγιναν 14000 πολιτικοί γάμοι ενώ 27000
θρησκευτικοί γάμοι Οι λόγοι που οδηγούν τα ζευγάρια σε
πολιτικούς γάμους είναι κυρίως οικονομικοί Είναι χαμηλού
κόστους και ο καθένας μπορεί να πάει στο δημαρχείο και
έχει λίγα έξοδα για τον γάμο του Αν το ζευγάρι επιλέξει τον
πολιτικό δεν σημαίνει ότι είναι άθεο
http wwwgamosgamosgrcsblogsgamosarchive2011
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Οι μαθητές πήραν συνέντευξη από τους παππούδες και τις
γιαγιάδες τους σχετικά με την υποδομή της δικής τους
οικογένειαςΤα συμπεράσματα που προέκυψαν ήταν τα εξής
24
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες στην σημερινή εποχή έχουν
τις ηλικίες των 60-65 χρόνων Έχουν παντρευτεί όμως από
την ηλικία των 18-20 και παραμένουν για περίπου 40-45
χρόνια μαζί (πιθανότητες χωρισμού δεν υπήρχαν στα πιο
παλιά χρόνια) Παραμένουν τόσα χρόνια μαζί αποκτούν 4-5
παιδιά ενώ στην σημερινή εποχή οι οικογένειες αποκτούν 1-
2 παιδιά το πολύ Οι παππούδες και οι γιαγιάδες έμεναν
συνήθως στα πατρικά σπίτια των οικογενειών τους από το
γάμο μέχρι το τέλος της ζωής Τα παιδιά τους που ωστόσο
έμεναν μαζί τους φεύγουν από το πατρικό σπίτι όταν
παντρεύονται
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ
1Πόσων χρονών είστεΠόσα παιδιά είχε ως μέλη η
οικογένειά σας
2Πόσων χρόνων ήσαστε όταν παντρευτήκατε
3Πόσα μέλη είχε η οικογένειά σας μετά τη γέννηση των
παιδιών
4Πού μένατε όταν παντρευτήκατε
5Για πόσο χρονικό διάστημα
6Πού μένατε όταν παντρεύτηκε το πρώτο παιδί σας
7Πού έμεινε το πρώτο παιδί μετά τον γάμο του
8Πόσα παιδιά απέκτησε το πρώτο παιδί σας
9Πόσα παιδιά απέκτησε το δεύτερο παιδί σας
10Πού μένουν σήμερα τα παιδιά σας
111Ο ΓΑΜΟΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
Σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίεςαπό τις πιο
πρωτόγονες μέχρι τις πιο εξελιγμένεςο γάμος αποτελεί
πάντα ένα γεγονός σταθμόΗ τελετή του γάμου στη
συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων να περιορίζεται
στο αυστηρό πρωτόκολλο της θρησκείας
25
Στο Ισλάμ ο άνδρας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος της
γυναίκας και επιλέγεται από τους γονείς τηςΤο τελετουργικό
του γάμου είναι πολύ απλόΣτην ουσία δε γίνεται
τελετήαπλά ο ιμάμης διαβάζει μερικές ευχές και οι
μελλόνυμφοιαλλά και οι γονείς τους υπογράφουν τα
επίσημα έγγραφα που τους καθιστούν ζευγάρι στα μάτια του
κράτουςΕrsquoιθισται να υπογράφουν και κάποιοι που δεν έχουν
σχέση με την οικογένειαως μάρτυρες του μυστηρίουκι αυτοί
αποκαλούνται κουμπάροιαν και δεν παίζουν κάποιο ρόλο
στην τελετή
Ο εβραϊκός γάμος έχει κάποια χαρακτηριστικά
που μοιάζουν με τα χριστιανικάΗ τελετή γίνεται στη
συναγωγήΟ ραβίνοςμε τη συνοδεία χορωδίαςόταν υπάρχει
η δυνατότηταυποδέχεται με ύμνους και προσευχές το
ζευγάριτο οποίο οδηγείται κάτω από το σάλι της
προσευχήςΑυτό το κρατούν τέσσερις άνδρες από τις
ισάριθμες γωνίες του ετσι ώστε να σχηματίζει ένα
σκέπαστροτο οποίο συμβολίζει τη μελλοντική του εστία και
την προστασία του ΘεούΟ ραβίνος ευλογεί το κρασίπίνει
πρώτα ο ίδιος και μετά το ζευγάρι με την παρουσία δύο
μαρτύρωνΟ γαμπρός φορά στη νύφη το δαχτυλίδι τιυ
γάμουαπαγγέλοντας μια προσευχή ndashυπόσχεσηΟ ραβίνος
διαβάζει το γαμήλιο συμβόλαιοπου περιάχει όρους και
δεσμεύσεις για την έγγαμη ζωή και η τελετή ολοκληρώνεται
μα μια συμβολική κίνηση του γαμπούπου σπάζει με το πόδι
του ένα ποτήρισε ανάμνηση της καταστροφής του Ναού του
Σολομώντα και της Ιερουσαλήμ
112ΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Υπήρχαν ποικίλες μορφές οικογένειας σε όλο τον κόσμο οι
οποίες διάφεραν ανάλογα με τον τόπο την εποχή κτλΟ
26
θεσμός της οικογένειας εμφανίστηκε από την προϊστορική
εποχή
Στις πρωτόγονες κοινωνίες διατυπώθηκε η μητριαρχική
οικογένεια δηλαδή η ιδιότητα μέλους ενός κοινωνικού
συνόλου ορίζεται με βάση την καταγωγή από την μητέρα ή
όχι τον πατέρα Τα οικονομικά θέματα καθορίζονται από την
μητέρα Τέλος στον αδελφικό τύπο οικογένειας
διατυπώθηκε στις κοινωνίες των Χετταίων και Χουρριτών
την κυρίαρχη θέση την είχε ο μεγαλύτερος αδερφός Ο
αδελφός αντικαθιστούσε το πατρικό και μητρικό πρότυπο
Στην ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗόπου επικρατούσε ο θεσμός
της μητριαρχικής οικογένειας η γυναίκα είχε τον κυρίαρχο
ρόλο στην οικογένεια όλοι όφειλαν σεβασμόΣημαντικό
είναι επίσης ότι την λάτρευαν ως θεά-μητέρα και την
θεωρούσαν θεά της γονιμότητας μιας και αυτή έφερνε τα
παιδιά στον κόσμο αυτή αναλάμβανε την αγωγή και την
ανατροφή τους και είχε την αποκλειστική μέριμναΗ
περιουσία περνούσε στα χέρια των κοριτσιών καθώς και το
όνομα της μητέρας ήταν αυτό που έπαιρναν τα παιδιά για το
οτιδήποτε θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο για την επιβίωση
τουςΗ εμφάνιση του αρότρου όμως ανέτρεψε τα πάνταEτσι
η εξουσία περνά στα χέρια των ανδρωνΚαταρρίπτεται ο
θεσμός τις μητέρας -θεάς
ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗΗ οικογένεια έχει σπουδαία θέση στη
ζωή των ανθρώπων Ο άντρας ήταν η κεφαλή της
οικογένειας όπως και η γυναίκα κατείχε σημαντική θέση και
εμφανίζονταν στο πλευρό του άντρα με σημαντικά
καθήκοντα
ΠΗΝΕΛΟΠΗ-ΟΔΥΣΣΕΑΣ
27
Στην ισραηλιτική κοινωνία υπήρχαν τρία διαφορετικά είδη
οικογένειας Αρχικά είναι η πατριαρχική(τις αποφάσεις τις
έπαιρνε αποκλειστικά και μόνο ο πατέρας)η μητριαρχική(οι
αποφάσεις λαμβάνονταν από την σύζυγο και μητέρα)και
τέλος η αδερφαίκη εξουσία (εξουσιάζεται η οικογένεια μόνο
από τον μεγαλύτερο αδελφό)Στην αρχαιότερη εποχή το
είδος της οικογένειας στην Παλαιστίνη είναι το πατριαρχικό
έννοια της οικογένειας εκφραζόταν με τον όρο ltltοίκος του
πατρός gtgtο άνδρας ονομαζόταν ltltκύρος της γυναίκας
gtgtκαι είχε απόλυτη εξουσία στα παιδιά του και στις γυναίκες
του
Στην αρχαία Ρώμη τα παιδιά είχαν πολύ μειονεκτική θέση
θεωρούνταν δούλοι και ήταν κτήση του πατέρα ο οποίος
μπορούσε μέχρι και να τα σκοτώσειΟ ίδιος δεν είχε καμία
σχέση με την ανατροφή των παιδιώνΗ μητέρα είχε αναλάβει
πλήρως την ανατροφή τους
Στον Μεσαίωνα η αγωγή των παιδιών ήταν κυρίως έργο των
δασκάλων καθώς και της μητέραςΟ πατέρας δεν είχε καμιά
ανάμειξηΑντιθέτως προσπαθούσε να βρει δουλειά
Στην αναγεννησιακή εποχή επειδή οι συνθήκες ήταν πολύ
ευνοϊκές τα παιδιά είχαν πολύ καλύτερη διαπαιδαγώγηση
από παιδαγωγούς Οι ευκατάστατες οικογένειες γονείς δεν
28
είχαν καμία σχέση με την ανατροφήΟ ρόλος του πατέρα
ήταν η προσπάθεια για εύρεση δουλειάςενώ η μητέρα ήταν
αναγκασμένη να είναι στο σπίτι
Στην Τουρκοκρατία επειδή οι συνθήκες ήταν άθλιεςτα
παιδιά στις οικογένειες δεν είχαν την ανάλογη ανατροφήΟ
πατέρας ήταν μακριά από το σπίτι και η μητέρα δεν ήταν σε
θέση να διαπαιδαγώγησει τα παιδιά Την ευθύνη την είχαν
αναλάβει ενίοτε τα κρυφά σχολειά
29
2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
21Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
Η εστία Μέσα σε κάθε παραδοσιακό σπίτι υπάρχει η εστία Η
εστία δεν αποτελεί απλώς ένα χώρο όπου μαγειρεύουν οι
άνθρωποι και ζεσταίνονται αλλά είναι το σύμβολο της
ενότητας της οικογένειας Δεν είναι άσχετο το έθιμο που
συναντάμε σε περιοχές του βορειοελλαδικού χώρου κατά την
διαίρεση της μεγάλης πολυπυρινικής οικογένειας μεταφέρεται
φωτιά από την εστία του πατρικού σπιτιού στα σπίτια των γιων
Με τον τρόπο αυτό προβάλλεται η συνέχεια της οικογένειας Σε
ορισμένες περιοχές της Ηπείρου όταν η νύφη εισέρχεται στο
σπίτι του πεθερού μια από τις πρώτες ενέργειες της είναι να
προσκυνήσει την εστία
30
Το εικονοστάσι Πιθανή επιβίωση της αρχαίας εστίας
όπου τοποθετούνται οι εικόνες των αγίων της
οικογένειας η των αγίων των οποίων τα ονόματα έχουν
ο αρχηγός και τα μέλη της οικογένειας
31
Τα στέφανα Ισχυρό σύμβολο του γάμου
αρκετές φορές τοποθετούνται σε στεφανοθήκες δίπλα
στο εικονοστάσι για να δείξουν ότι ο γάμος είναι τόσο
ιερός δεσμός όσο και η εκκλησία που τον ευλόγησε ή
όσο οι εικόνες των αγίων που φυλάσσονται στο
εικονοστάσι
o Το φίδι και η νεράιδα του σπιτιού Εκτός από τα σύμβολα που
συνδέονται με τη φωτιά (εστία καντήλι) σε όλη την Ελλάδα υπήρχε
παλιότερα η πίστη σε εν laquoφίδι του σπιτιούraquo το οποίο προστατεύει
την οικογένεια και δεν πρέπει να το πειράξει Πιστεύεται ότι αν
κάποιος πειράξει ή σκοτώσει το φίδι τότε θα πεθάνει ένα μέλος της
οικογένειας Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος το φίδι αυτό είναι
θηλυκό και συνδέεται με μια φανταστική γυναικεία μορφή
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
14
γονείς με διαφορετική εθνική καταγωγή με παιδιά(Στην
Αμερική ο ένας στους εφτά γάμους είναι πλέον μεταξύ
ατόμων από διαφορετικές φυλές ή εθνικότητα)
14ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΡΟΛΟΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Σε κάθε ομάδα δημιουργείται σταδιακά ένα σύστημα ρόλων το
οποίο ιεραρχεί τα καθήκοντα και τις δραστηριότητες των μελών
Ως παράδειγμα μπορούν να αναφερθούν οι ιεραρχημένοι ρόλοι
των μελών μιας οικογένειας Ο πατέρας η μητέρα και τα παιδιά
ανάλογα με το φύλο τους έχουν καθορισμένους ρόλους που
πολλές φορές είναι διαφορετικοί ανάλογα με τις κοινωνίες και
τους πολιτισμούς Η σύμπνοια και η συνοχή είναι στοιχεία
απαραίτητα στα μέλη μιας ομάδας για την επίτευξη των σκοπών
και των στόχων της Ο ρόλος που χαρακτηρίζει τη δυναμική κάθε
ομάδας είναι ο ρόλος του ηγέτη ή του αρχηγού Όταν λέμε ηγέτης
εννοούμε κάθε άτομο που καθοδηγεί διευθύνει τις
δραστηριότητες των μελών μιας ομάδας Ο ηγέτης στον
οικογενειακό κύκλο ταυτίζεται με τον πατέρα κατά βάση όμως
υπάρχουν και παραδείγματα μητριαρχικής ηγεσίας στο παρελθόν
Πηγές(Ψυχολογία ΑrsquoΛυκείουσελ158
Δημακάκου Ηλία-Κυριαζόπουλου Θανάση
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεωνσελ92)
15
15ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Η οικογένεια είναι αναμφίβολα το πιο ζωντανό κοινωνικό
κύτταρο Είναι ο καθρέφτης ολόκληρος της κοινωνίας είναι η
κοινωνία η ίδια σε μικρογραφία Ο θεσμός της οικογένειας είναι
κατεξοχήν ιερός και χρήσιμος αφού η οικογένεια και η ζωή μέσα
σrsquo αυτήν όταν βέβαια είναι αρμονική προσφέρει αμέτρητα αγαθά
και ωφέλειες στον άνθρωπο Αυτή ευθύνεται για την διαμόρφωση
του ανθρώπινου χαρακτήρα καθώς και για την προσωπική και
κοινωνική προκοπή του κάθε ατόμου ξεχωριστά Μεγάλης
σημασίας είναι σίγουρα η συμβολή της οικογένειας και στην ηθική
διαπαιδαγώγηση του ατόμου Από την οικογένειά τους τα μικρά
παιδιά παίρνουν τις ηθικές αρχές και αξίες τους καλούς τρόπους
συμπεριφοράς την ευγένεια την εντιμότητα και όλα τα
απαραίτητα εφόδια που θα τους συνοδεύουν σrsquo ολόκληρή τους τη
ζωή Με τη μητρική αγάπη και την πατρική συμβουλή το άτομο
μαθαίνει να σέβεται τον συνάνθρωπό του μαθαίνει τι πάει να πει
αγάπη ειλικρίνεια υπακοή ευσέβεια αξιοπρέπεια και πειθαρχία
Συγκεκριμένα κάποιες διαδοχικές αξίες της οικογένειας είναι τα
εξής
α) Κοινωνικοποίηση των παιδιών και ομαλή τοποθέτησή τους στην
κοινωνία κάτι που ισχύει εξ αρχαιοτάτων χρόνων
β) Ύπαρξη στήριξης μεταξύ των μελών της οικογένειας σε
οποιοδήποτε πρόβλημα υπάρξει και σε οποιαδήποτε ανάγκη
βρεθεί κάποιο μέλος
γ) Γίνεται εμπολιτισμοποίηση των νέων μελών με την εκμάθηση
των ηθών και των εθίμων της κοινωνίας που ζουν ώστε να
προσαρμόζονται πιο εύκολα σrsquo αυτή
δ) Κάθε φορά που η κοινωνία αλλάζει πολιτικά πολιτισμικά
οικονομικά αλλάζει και η ταυτότητα της οικογένειας αλλάζουν τα
ιδανικά της αγωγής και ο τρόπος άσκησής της
16
Οι γονείς αποτελούν το κατεξοχήν πρότυπο για τα παιδιά τους γιrsquo
αυτό και πρέπει πάντα να τους δίνουν το καλό παράδειγμα Με την
αρμονική οικογενειακή ζωή οι καλές συνθήκες τα ήθη τα έθιμα
και οι αρετές των γονέων μεταδίδονται στα παιδιά τους Η
οικογένεια είναι αναμφίβολα αυτή που βοηθά στη διαμόρφωση
του χαρακτήρα του ατόμου Δίκαια λοιπόν πολλοί την θεωρούν ως
το πρώτο και καλύτερο σχολείο Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για
την ανάπτυξη των παιδιών το οποίο οφείλει να διεκπεραιώνει η
οικογένεια είναι η κοινωνικοποίηση του παιδιού η ομαλή δηλαδή
ένταξη στην κοινωνία και στους κανόνες της Αυτή την τόσο
σημαντική λειτουργία της οικογένειας δεν την αναλαμβάνει ο ένας
απrsquo τους δύο γονείς αλλά και οι δύο πρέπει να βοηθούν στην
κοινωνική τοποθέτηση του παιδιού τους μιας και οι δύο είναι
συνυπεύθυνοι για ένα τόσο μεγάλο έργο
Τέλος δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε και τα υλικά αγαθά
που προσφέρει τόσο απλόχερα η οικογένεια σε όλα τα μέλη της
Κάτω απrsquo τη στέγη της μπορείς να βρεις τροφή ένδυση ένα χώρο
για να μείνεις καθώς και μια συνεχή οικονομική υποστήριξη Είναι
ολοφάνερο ότι τα αγαθά και οι ωφέλειες που προσφέρει η
οικογενειακή ζωή στο άτομο είναι πολλές και σημαντικές διότι
είναι αποδεδειγμένο ότι μόνο μέσα στη οικογένεια το άτομo
μπορεί να βρει την πραγματική χαρά και ευτυχία
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
Δραστηριότητα
Οι μαθητές συμπλήρωσαν ερωτηματολόγιο με τις εξής
ερωτήσεις
1Κάτι καλό που έκανε η οικογένειά μου για μένα
2Κάτι καλό που έκανα εγώ για την οικογένειά μου
3Αυτά που μας συνδέουν στην οικογένειά μου είναι
4Μια οικογενειακή μας συνήθεια
Τα συμπεράσματα από τις απαντήσεις ήταν ότι υπάρχει
αλληλοϋποστήριξη και βοήθεια ανάμεσα στα μέλη της
οικογένειαςδιάλογοςαγάπη που εκφράζεται με καθημερινές
απλές συνευρέσεις τους
17
18
19
20
16Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας στο χθες και στο σήμερα καθώς και ο
ρόλος της διαφέρει αρκετά Στις πρωτόγονες κοινωνίες οι
λειτουργίες της οικογένειας ήταν η οικονομική και κοινωνική
οργάνωση καθώς και η ρύθμιση της σεξουαλικής ζωής της τότε
εποχής και η ανάγκη για εκπαίδευση των παιδιών(ομόαιμη
οικογένεια)Οι γαμήλιες ομάδες κατατάσσονται ανάλογα με τις
γενιές και όλοι μεταξύ τους είναι σύζυγοι εκτός από τους γονείς και
τα παιδιά
Το δεύτερο προοδευτικό βήμα στην εξέλιξη της μορφής της
οικογένειας είναι ο αποκλεισμός των σχέσεων μεταξύ των φυσικών
αδελφών και η απαγόρευση του γάμου ανάμεσα σε πρώτα
δεύτερα και τρίτα ξαδέλφια
Η εξέλιξη του θεσμού συνεχίζεται με τον ομαδικό γάμο σε
ορισμένα μέρη του κόσμουόπου ο άντρας είχε μια κύρια συζύγο
ανάμεσα στις πολυάριθμες γυναίκες τουκαι αυτός ήταν ο κύριος
άνδρας της ανάμεσα στους άλλουςΑυτό αντικαθίσταται από τη
ζευγαρωτή οικογένεια όπου ένας άνδρας έχει ελευθερία στην
πολυγαμίαενώ η γυναίκα του πιέζεται αυστηρά στο θέμα της
ηθικήςόσο διάστημα συζούν
Τέλοςη μονογαμική οικογένεια είναι ένα από τα σημάδια
αρχής του πολιτισμού και σκοπό έχει τη γέννηση παιδιών με
21
αναμφισβήτητη πατρότητα που είναι απαραίτητη για να
κληρονομήσουν τα αγαθά του πατέρα
Η οικογένεια πλέον έχει αναπτυχθεί και υπάρχουν αρκετά
είδη οικογένειας που βασίζονται στην ισότητα των δύο φύλων Η
στάση των ανθρώπων όμως απέναντι στην οικογένεια έχει αλλάξει
η οικογένεια συστέλλεται όσο ο περίγυρος διευρύνεται
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεων(Friedrich Engels13854-
89)σελ96
17ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας προστατεύεται από παγκόσμιους
γραπτούς νόμους όπως
1Στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα
Στο άρθρο 16 αναφέρονται τα δικαιώματα ενός ζευγαριού
ως προς την ίδρυση της οικογένειας ltltΑπό τη στιγμή που θα
φτάσουν σε ηλικία γάμου ο άντρας και η γυναίκα χωρίς κανένα
περιορισμό εξrsquoαιτίας της φυλής της εθνικότητας ή της θρησκείας
έχουν το δικαίωμα να παντρευτούν και να ιδρύσουν οικογένεια
Και οι δύο έχουν ίσα δικαιώματα ως προς τον γάμο κατά την
διάρκεια του γάμου και κατά την διάλυσή του gtgt
Στο άρθρο 12 αναφέρονται τα δικαιώματα και οι
περιορισμοί που έχουν τα μέλη της οικογένειας
ltltΚανείς δεν επιτρέπεται να υποστεί αυθαίρετες επεμβάσεις
στην ιδιωτική του ζωή την οικογένεια την κατοικία ή την
αλληλογραφία του ούτε προσβολές της τιμής και της υπόληψής
του Καθένας έχει το δικαίωμα να τον προστατεύουν οι νόμοι από
επεμβάσεις και προσβολές αυτού του είδους
22
Στο Σύνταγμα της Ευρώπης στα άρθρα 67 και 69
αναφέρονται τα δικαιώματα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής της
οικογένειας και τα δικαιώματα στο γάμο αντίστοιχα
Στο Σύνταγμα της Ελλάδας αναφέρονται στα κοινωνικά
δικαιώματα το δικαίωμα προστασίας της οικογένειαςτου
γάμουτης μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα
ανθρώπινα δικαιώματα)
Σύνταγμα της Ευρώπης
Σύνταγμα της Ελλάδας
18 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ
Στον χριστιανισμόο γάμος θεωρείται ένα μυστήριο όπου
αγιάζεται με τη χάρη του Αγίου πνεύματος στο όνομα του
Χριστού και τη δόξα της εκκλησίαςΑπο τους πρώτους
χριστιανικούς αιώνες οι Πατέρες της εκκλησίας μας τόνισαν
την σπουδαιότητα του οικογενειακού περιβάλλοντος και
προέβαλαν τη σημασία του για την διαμόρφωση ισχυρών
προσωπικοτήτων έτσι η οικογένεια θεωρείται ως χώρος
πνευματικής συνάντησης των συζύγωνόπου είναι η δυνατή
ενότητα και ο δημιουργικός διάλογοςγια να συμβεί αυτό θα
πρέπει να υπάρχει κατανόηση αγάπη υπομονή και
υποχωρητικότηταΟι δύο διαφορετικές προσωπικότητες
συνδέονται στα πλαίσια της συζυγίας σε μια εκπληκτική
ψυχική ενότητα Αυτό είναι και το θαύμα που συνδέεται με
το μυστήριο του γάμου Το δεύτερο θαύμα συνδέεται με την
τεκνογονία και αποτελεί απαρχή και αφετηρία της
πραγματικής οικογένειας που θα έρθει το γλυκό εκείνο
αγγελούδι για να θρονιαστεί ανάμεσα τους Έτσι η
οικογένεια είναι ο πνευματικός χώρος όπου η χάρη του Θεού
επιτελεί το θαύμα της ενότητας δύο ξένων πριν από λίγο
23
ανθρώπων και το θαύμα της δημιουργίας
19 ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
Είναι το μυστήριο της εκκλησίας στο οποίομέσα από την
ιερολογία ο φυσικός δεσμός που συνδέει τον άνδρα με την
γυναίκα ευλογείται από τον Δημιουργό του ανθρώπου και
υψώνεται στο χώρο της χάριτος και της αληθινής ζωήςΟ
άνδρας και η γυναίκα παντρεύονται ελεύθερα και
ονειρεύονται να συμβιώσουν για ολη τους τη ζωή
ευλογούνται από το Θεό ώστε ο αγώνας της σχέσης τους να
καρποφορίσειΟ Χριστός στο γάμο της Κανά στην Γαλιλαία
πραγματοποίησε το πρώτο θαύμα της δημόσιας παρουσίας
του Έκανε κατά κάποιο τρόπο ένα δώρο στο ζευγάρι αυτό
httpantixiliastikosblogspotcom201007blog-post-
18html
110 ΕΙΔΗ ΓΑΜΟΥ
Υπάρχουν δύο μορφές γάμων Ο θρησκευτικός και ο
πολιτικός Ο πολιτικός από το 1982 που ψηφίστηκε έχει
κερδίσει αρκετό έδαφος έναντι του θρησκευτικού Ωστόσο το
2004 έγιναν 14000 πολιτικοί γάμοι ενώ 27000
θρησκευτικοί γάμοι Οι λόγοι που οδηγούν τα ζευγάρια σε
πολιτικούς γάμους είναι κυρίως οικονομικοί Είναι χαμηλού
κόστους και ο καθένας μπορεί να πάει στο δημαρχείο και
έχει λίγα έξοδα για τον γάμο του Αν το ζευγάρι επιλέξει τον
πολιτικό δεν σημαίνει ότι είναι άθεο
http wwwgamosgamosgrcsblogsgamosarchive2011
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Οι μαθητές πήραν συνέντευξη από τους παππούδες και τις
γιαγιάδες τους σχετικά με την υποδομή της δικής τους
οικογένειαςΤα συμπεράσματα που προέκυψαν ήταν τα εξής
24
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες στην σημερινή εποχή έχουν
τις ηλικίες των 60-65 χρόνων Έχουν παντρευτεί όμως από
την ηλικία των 18-20 και παραμένουν για περίπου 40-45
χρόνια μαζί (πιθανότητες χωρισμού δεν υπήρχαν στα πιο
παλιά χρόνια) Παραμένουν τόσα χρόνια μαζί αποκτούν 4-5
παιδιά ενώ στην σημερινή εποχή οι οικογένειες αποκτούν 1-
2 παιδιά το πολύ Οι παππούδες και οι γιαγιάδες έμεναν
συνήθως στα πατρικά σπίτια των οικογενειών τους από το
γάμο μέχρι το τέλος της ζωής Τα παιδιά τους που ωστόσο
έμεναν μαζί τους φεύγουν από το πατρικό σπίτι όταν
παντρεύονται
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ
1Πόσων χρονών είστεΠόσα παιδιά είχε ως μέλη η
οικογένειά σας
2Πόσων χρόνων ήσαστε όταν παντρευτήκατε
3Πόσα μέλη είχε η οικογένειά σας μετά τη γέννηση των
παιδιών
4Πού μένατε όταν παντρευτήκατε
5Για πόσο χρονικό διάστημα
6Πού μένατε όταν παντρεύτηκε το πρώτο παιδί σας
7Πού έμεινε το πρώτο παιδί μετά τον γάμο του
8Πόσα παιδιά απέκτησε το πρώτο παιδί σας
9Πόσα παιδιά απέκτησε το δεύτερο παιδί σας
10Πού μένουν σήμερα τα παιδιά σας
111Ο ΓΑΜΟΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
Σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίεςαπό τις πιο
πρωτόγονες μέχρι τις πιο εξελιγμένεςο γάμος αποτελεί
πάντα ένα γεγονός σταθμόΗ τελετή του γάμου στη
συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων να περιορίζεται
στο αυστηρό πρωτόκολλο της θρησκείας
25
Στο Ισλάμ ο άνδρας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος της
γυναίκας και επιλέγεται από τους γονείς τηςΤο τελετουργικό
του γάμου είναι πολύ απλόΣτην ουσία δε γίνεται
τελετήαπλά ο ιμάμης διαβάζει μερικές ευχές και οι
μελλόνυμφοιαλλά και οι γονείς τους υπογράφουν τα
επίσημα έγγραφα που τους καθιστούν ζευγάρι στα μάτια του
κράτουςΕrsquoιθισται να υπογράφουν και κάποιοι που δεν έχουν
σχέση με την οικογένειαως μάρτυρες του μυστηρίουκι αυτοί
αποκαλούνται κουμπάροιαν και δεν παίζουν κάποιο ρόλο
στην τελετή
Ο εβραϊκός γάμος έχει κάποια χαρακτηριστικά
που μοιάζουν με τα χριστιανικάΗ τελετή γίνεται στη
συναγωγήΟ ραβίνοςμε τη συνοδεία χορωδίαςόταν υπάρχει
η δυνατότηταυποδέχεται με ύμνους και προσευχές το
ζευγάριτο οποίο οδηγείται κάτω από το σάλι της
προσευχήςΑυτό το κρατούν τέσσερις άνδρες από τις
ισάριθμες γωνίες του ετσι ώστε να σχηματίζει ένα
σκέπαστροτο οποίο συμβολίζει τη μελλοντική του εστία και
την προστασία του ΘεούΟ ραβίνος ευλογεί το κρασίπίνει
πρώτα ο ίδιος και μετά το ζευγάρι με την παρουσία δύο
μαρτύρωνΟ γαμπρός φορά στη νύφη το δαχτυλίδι τιυ
γάμουαπαγγέλοντας μια προσευχή ndashυπόσχεσηΟ ραβίνος
διαβάζει το γαμήλιο συμβόλαιοπου περιάχει όρους και
δεσμεύσεις για την έγγαμη ζωή και η τελετή ολοκληρώνεται
μα μια συμβολική κίνηση του γαμπούπου σπάζει με το πόδι
του ένα ποτήρισε ανάμνηση της καταστροφής του Ναού του
Σολομώντα και της Ιερουσαλήμ
112ΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Υπήρχαν ποικίλες μορφές οικογένειας σε όλο τον κόσμο οι
οποίες διάφεραν ανάλογα με τον τόπο την εποχή κτλΟ
26
θεσμός της οικογένειας εμφανίστηκε από την προϊστορική
εποχή
Στις πρωτόγονες κοινωνίες διατυπώθηκε η μητριαρχική
οικογένεια δηλαδή η ιδιότητα μέλους ενός κοινωνικού
συνόλου ορίζεται με βάση την καταγωγή από την μητέρα ή
όχι τον πατέρα Τα οικονομικά θέματα καθορίζονται από την
μητέρα Τέλος στον αδελφικό τύπο οικογένειας
διατυπώθηκε στις κοινωνίες των Χετταίων και Χουρριτών
την κυρίαρχη θέση την είχε ο μεγαλύτερος αδερφός Ο
αδελφός αντικαθιστούσε το πατρικό και μητρικό πρότυπο
Στην ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗόπου επικρατούσε ο θεσμός
της μητριαρχικής οικογένειας η γυναίκα είχε τον κυρίαρχο
ρόλο στην οικογένεια όλοι όφειλαν σεβασμόΣημαντικό
είναι επίσης ότι την λάτρευαν ως θεά-μητέρα και την
θεωρούσαν θεά της γονιμότητας μιας και αυτή έφερνε τα
παιδιά στον κόσμο αυτή αναλάμβανε την αγωγή και την
ανατροφή τους και είχε την αποκλειστική μέριμναΗ
περιουσία περνούσε στα χέρια των κοριτσιών καθώς και το
όνομα της μητέρας ήταν αυτό που έπαιρναν τα παιδιά για το
οτιδήποτε θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο για την επιβίωση
τουςΗ εμφάνιση του αρότρου όμως ανέτρεψε τα πάνταEτσι
η εξουσία περνά στα χέρια των ανδρωνΚαταρρίπτεται ο
θεσμός τις μητέρας -θεάς
ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗΗ οικογένεια έχει σπουδαία θέση στη
ζωή των ανθρώπων Ο άντρας ήταν η κεφαλή της
οικογένειας όπως και η γυναίκα κατείχε σημαντική θέση και
εμφανίζονταν στο πλευρό του άντρα με σημαντικά
καθήκοντα
ΠΗΝΕΛΟΠΗ-ΟΔΥΣΣΕΑΣ
27
Στην ισραηλιτική κοινωνία υπήρχαν τρία διαφορετικά είδη
οικογένειας Αρχικά είναι η πατριαρχική(τις αποφάσεις τις
έπαιρνε αποκλειστικά και μόνο ο πατέρας)η μητριαρχική(οι
αποφάσεις λαμβάνονταν από την σύζυγο και μητέρα)και
τέλος η αδερφαίκη εξουσία (εξουσιάζεται η οικογένεια μόνο
από τον μεγαλύτερο αδελφό)Στην αρχαιότερη εποχή το
είδος της οικογένειας στην Παλαιστίνη είναι το πατριαρχικό
έννοια της οικογένειας εκφραζόταν με τον όρο ltltοίκος του
πατρός gtgtο άνδρας ονομαζόταν ltltκύρος της γυναίκας
gtgtκαι είχε απόλυτη εξουσία στα παιδιά του και στις γυναίκες
του
Στην αρχαία Ρώμη τα παιδιά είχαν πολύ μειονεκτική θέση
θεωρούνταν δούλοι και ήταν κτήση του πατέρα ο οποίος
μπορούσε μέχρι και να τα σκοτώσειΟ ίδιος δεν είχε καμία
σχέση με την ανατροφή των παιδιώνΗ μητέρα είχε αναλάβει
πλήρως την ανατροφή τους
Στον Μεσαίωνα η αγωγή των παιδιών ήταν κυρίως έργο των
δασκάλων καθώς και της μητέραςΟ πατέρας δεν είχε καμιά
ανάμειξηΑντιθέτως προσπαθούσε να βρει δουλειά
Στην αναγεννησιακή εποχή επειδή οι συνθήκες ήταν πολύ
ευνοϊκές τα παιδιά είχαν πολύ καλύτερη διαπαιδαγώγηση
από παιδαγωγούς Οι ευκατάστατες οικογένειες γονείς δεν
28
είχαν καμία σχέση με την ανατροφήΟ ρόλος του πατέρα
ήταν η προσπάθεια για εύρεση δουλειάςενώ η μητέρα ήταν
αναγκασμένη να είναι στο σπίτι
Στην Τουρκοκρατία επειδή οι συνθήκες ήταν άθλιεςτα
παιδιά στις οικογένειες δεν είχαν την ανάλογη ανατροφήΟ
πατέρας ήταν μακριά από το σπίτι και η μητέρα δεν ήταν σε
θέση να διαπαιδαγώγησει τα παιδιά Την ευθύνη την είχαν
αναλάβει ενίοτε τα κρυφά σχολειά
29
2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
21Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
Η εστία Μέσα σε κάθε παραδοσιακό σπίτι υπάρχει η εστία Η
εστία δεν αποτελεί απλώς ένα χώρο όπου μαγειρεύουν οι
άνθρωποι και ζεσταίνονται αλλά είναι το σύμβολο της
ενότητας της οικογένειας Δεν είναι άσχετο το έθιμο που
συναντάμε σε περιοχές του βορειοελλαδικού χώρου κατά την
διαίρεση της μεγάλης πολυπυρινικής οικογένειας μεταφέρεται
φωτιά από την εστία του πατρικού σπιτιού στα σπίτια των γιων
Με τον τρόπο αυτό προβάλλεται η συνέχεια της οικογένειας Σε
ορισμένες περιοχές της Ηπείρου όταν η νύφη εισέρχεται στο
σπίτι του πεθερού μια από τις πρώτες ενέργειες της είναι να
προσκυνήσει την εστία
30
Το εικονοστάσι Πιθανή επιβίωση της αρχαίας εστίας
όπου τοποθετούνται οι εικόνες των αγίων της
οικογένειας η των αγίων των οποίων τα ονόματα έχουν
ο αρχηγός και τα μέλη της οικογένειας
31
Τα στέφανα Ισχυρό σύμβολο του γάμου
αρκετές φορές τοποθετούνται σε στεφανοθήκες δίπλα
στο εικονοστάσι για να δείξουν ότι ο γάμος είναι τόσο
ιερός δεσμός όσο και η εκκλησία που τον ευλόγησε ή
όσο οι εικόνες των αγίων που φυλάσσονται στο
εικονοστάσι
o Το φίδι και η νεράιδα του σπιτιού Εκτός από τα σύμβολα που
συνδέονται με τη φωτιά (εστία καντήλι) σε όλη την Ελλάδα υπήρχε
παλιότερα η πίστη σε εν laquoφίδι του σπιτιούraquo το οποίο προστατεύει
την οικογένεια και δεν πρέπει να το πειράξει Πιστεύεται ότι αν
κάποιος πειράξει ή σκοτώσει το φίδι τότε θα πεθάνει ένα μέλος της
οικογένειας Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος το φίδι αυτό είναι
θηλυκό και συνδέεται με μια φανταστική γυναικεία μορφή
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
15
15ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Η οικογένεια είναι αναμφίβολα το πιο ζωντανό κοινωνικό
κύτταρο Είναι ο καθρέφτης ολόκληρος της κοινωνίας είναι η
κοινωνία η ίδια σε μικρογραφία Ο θεσμός της οικογένειας είναι
κατεξοχήν ιερός και χρήσιμος αφού η οικογένεια και η ζωή μέσα
σrsquo αυτήν όταν βέβαια είναι αρμονική προσφέρει αμέτρητα αγαθά
και ωφέλειες στον άνθρωπο Αυτή ευθύνεται για την διαμόρφωση
του ανθρώπινου χαρακτήρα καθώς και για την προσωπική και
κοινωνική προκοπή του κάθε ατόμου ξεχωριστά Μεγάλης
σημασίας είναι σίγουρα η συμβολή της οικογένειας και στην ηθική
διαπαιδαγώγηση του ατόμου Από την οικογένειά τους τα μικρά
παιδιά παίρνουν τις ηθικές αρχές και αξίες τους καλούς τρόπους
συμπεριφοράς την ευγένεια την εντιμότητα και όλα τα
απαραίτητα εφόδια που θα τους συνοδεύουν σrsquo ολόκληρή τους τη
ζωή Με τη μητρική αγάπη και την πατρική συμβουλή το άτομο
μαθαίνει να σέβεται τον συνάνθρωπό του μαθαίνει τι πάει να πει
αγάπη ειλικρίνεια υπακοή ευσέβεια αξιοπρέπεια και πειθαρχία
Συγκεκριμένα κάποιες διαδοχικές αξίες της οικογένειας είναι τα
εξής
α) Κοινωνικοποίηση των παιδιών και ομαλή τοποθέτησή τους στην
κοινωνία κάτι που ισχύει εξ αρχαιοτάτων χρόνων
β) Ύπαρξη στήριξης μεταξύ των μελών της οικογένειας σε
οποιοδήποτε πρόβλημα υπάρξει και σε οποιαδήποτε ανάγκη
βρεθεί κάποιο μέλος
γ) Γίνεται εμπολιτισμοποίηση των νέων μελών με την εκμάθηση
των ηθών και των εθίμων της κοινωνίας που ζουν ώστε να
προσαρμόζονται πιο εύκολα σrsquo αυτή
δ) Κάθε φορά που η κοινωνία αλλάζει πολιτικά πολιτισμικά
οικονομικά αλλάζει και η ταυτότητα της οικογένειας αλλάζουν τα
ιδανικά της αγωγής και ο τρόπος άσκησής της
16
Οι γονείς αποτελούν το κατεξοχήν πρότυπο για τα παιδιά τους γιrsquo
αυτό και πρέπει πάντα να τους δίνουν το καλό παράδειγμα Με την
αρμονική οικογενειακή ζωή οι καλές συνθήκες τα ήθη τα έθιμα
και οι αρετές των γονέων μεταδίδονται στα παιδιά τους Η
οικογένεια είναι αναμφίβολα αυτή που βοηθά στη διαμόρφωση
του χαρακτήρα του ατόμου Δίκαια λοιπόν πολλοί την θεωρούν ως
το πρώτο και καλύτερο σχολείο Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για
την ανάπτυξη των παιδιών το οποίο οφείλει να διεκπεραιώνει η
οικογένεια είναι η κοινωνικοποίηση του παιδιού η ομαλή δηλαδή
ένταξη στην κοινωνία και στους κανόνες της Αυτή την τόσο
σημαντική λειτουργία της οικογένειας δεν την αναλαμβάνει ο ένας
απrsquo τους δύο γονείς αλλά και οι δύο πρέπει να βοηθούν στην
κοινωνική τοποθέτηση του παιδιού τους μιας και οι δύο είναι
συνυπεύθυνοι για ένα τόσο μεγάλο έργο
Τέλος δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε και τα υλικά αγαθά
που προσφέρει τόσο απλόχερα η οικογένεια σε όλα τα μέλη της
Κάτω απrsquo τη στέγη της μπορείς να βρεις τροφή ένδυση ένα χώρο
για να μείνεις καθώς και μια συνεχή οικονομική υποστήριξη Είναι
ολοφάνερο ότι τα αγαθά και οι ωφέλειες που προσφέρει η
οικογενειακή ζωή στο άτομο είναι πολλές και σημαντικές διότι
είναι αποδεδειγμένο ότι μόνο μέσα στη οικογένεια το άτομo
μπορεί να βρει την πραγματική χαρά και ευτυχία
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
Δραστηριότητα
Οι μαθητές συμπλήρωσαν ερωτηματολόγιο με τις εξής
ερωτήσεις
1Κάτι καλό που έκανε η οικογένειά μου για μένα
2Κάτι καλό που έκανα εγώ για την οικογένειά μου
3Αυτά που μας συνδέουν στην οικογένειά μου είναι
4Μια οικογενειακή μας συνήθεια
Τα συμπεράσματα από τις απαντήσεις ήταν ότι υπάρχει
αλληλοϋποστήριξη και βοήθεια ανάμεσα στα μέλη της
οικογένειαςδιάλογοςαγάπη που εκφράζεται με καθημερινές
απλές συνευρέσεις τους
17
18
19
20
16Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας στο χθες και στο σήμερα καθώς και ο
ρόλος της διαφέρει αρκετά Στις πρωτόγονες κοινωνίες οι
λειτουργίες της οικογένειας ήταν η οικονομική και κοινωνική
οργάνωση καθώς και η ρύθμιση της σεξουαλικής ζωής της τότε
εποχής και η ανάγκη για εκπαίδευση των παιδιών(ομόαιμη
οικογένεια)Οι γαμήλιες ομάδες κατατάσσονται ανάλογα με τις
γενιές και όλοι μεταξύ τους είναι σύζυγοι εκτός από τους γονείς και
τα παιδιά
Το δεύτερο προοδευτικό βήμα στην εξέλιξη της μορφής της
οικογένειας είναι ο αποκλεισμός των σχέσεων μεταξύ των φυσικών
αδελφών και η απαγόρευση του γάμου ανάμεσα σε πρώτα
δεύτερα και τρίτα ξαδέλφια
Η εξέλιξη του θεσμού συνεχίζεται με τον ομαδικό γάμο σε
ορισμένα μέρη του κόσμουόπου ο άντρας είχε μια κύρια συζύγο
ανάμεσα στις πολυάριθμες γυναίκες τουκαι αυτός ήταν ο κύριος
άνδρας της ανάμεσα στους άλλουςΑυτό αντικαθίσταται από τη
ζευγαρωτή οικογένεια όπου ένας άνδρας έχει ελευθερία στην
πολυγαμίαενώ η γυναίκα του πιέζεται αυστηρά στο θέμα της
ηθικήςόσο διάστημα συζούν
Τέλοςη μονογαμική οικογένεια είναι ένα από τα σημάδια
αρχής του πολιτισμού και σκοπό έχει τη γέννηση παιδιών με
21
αναμφισβήτητη πατρότητα που είναι απαραίτητη για να
κληρονομήσουν τα αγαθά του πατέρα
Η οικογένεια πλέον έχει αναπτυχθεί και υπάρχουν αρκετά
είδη οικογένειας που βασίζονται στην ισότητα των δύο φύλων Η
στάση των ανθρώπων όμως απέναντι στην οικογένεια έχει αλλάξει
η οικογένεια συστέλλεται όσο ο περίγυρος διευρύνεται
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεων(Friedrich Engels13854-
89)σελ96
17ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας προστατεύεται από παγκόσμιους
γραπτούς νόμους όπως
1Στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα
Στο άρθρο 16 αναφέρονται τα δικαιώματα ενός ζευγαριού
ως προς την ίδρυση της οικογένειας ltltΑπό τη στιγμή που θα
φτάσουν σε ηλικία γάμου ο άντρας και η γυναίκα χωρίς κανένα
περιορισμό εξrsquoαιτίας της φυλής της εθνικότητας ή της θρησκείας
έχουν το δικαίωμα να παντρευτούν και να ιδρύσουν οικογένεια
Και οι δύο έχουν ίσα δικαιώματα ως προς τον γάμο κατά την
διάρκεια του γάμου και κατά την διάλυσή του gtgt
Στο άρθρο 12 αναφέρονται τα δικαιώματα και οι
περιορισμοί που έχουν τα μέλη της οικογένειας
ltltΚανείς δεν επιτρέπεται να υποστεί αυθαίρετες επεμβάσεις
στην ιδιωτική του ζωή την οικογένεια την κατοικία ή την
αλληλογραφία του ούτε προσβολές της τιμής και της υπόληψής
του Καθένας έχει το δικαίωμα να τον προστατεύουν οι νόμοι από
επεμβάσεις και προσβολές αυτού του είδους
22
Στο Σύνταγμα της Ευρώπης στα άρθρα 67 και 69
αναφέρονται τα δικαιώματα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής της
οικογένειας και τα δικαιώματα στο γάμο αντίστοιχα
Στο Σύνταγμα της Ελλάδας αναφέρονται στα κοινωνικά
δικαιώματα το δικαίωμα προστασίας της οικογένειαςτου
γάμουτης μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα
ανθρώπινα δικαιώματα)
Σύνταγμα της Ευρώπης
Σύνταγμα της Ελλάδας
18 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ
Στον χριστιανισμόο γάμος θεωρείται ένα μυστήριο όπου
αγιάζεται με τη χάρη του Αγίου πνεύματος στο όνομα του
Χριστού και τη δόξα της εκκλησίαςΑπο τους πρώτους
χριστιανικούς αιώνες οι Πατέρες της εκκλησίας μας τόνισαν
την σπουδαιότητα του οικογενειακού περιβάλλοντος και
προέβαλαν τη σημασία του για την διαμόρφωση ισχυρών
προσωπικοτήτων έτσι η οικογένεια θεωρείται ως χώρος
πνευματικής συνάντησης των συζύγωνόπου είναι η δυνατή
ενότητα και ο δημιουργικός διάλογοςγια να συμβεί αυτό θα
πρέπει να υπάρχει κατανόηση αγάπη υπομονή και
υποχωρητικότηταΟι δύο διαφορετικές προσωπικότητες
συνδέονται στα πλαίσια της συζυγίας σε μια εκπληκτική
ψυχική ενότητα Αυτό είναι και το θαύμα που συνδέεται με
το μυστήριο του γάμου Το δεύτερο θαύμα συνδέεται με την
τεκνογονία και αποτελεί απαρχή και αφετηρία της
πραγματικής οικογένειας που θα έρθει το γλυκό εκείνο
αγγελούδι για να θρονιαστεί ανάμεσα τους Έτσι η
οικογένεια είναι ο πνευματικός χώρος όπου η χάρη του Θεού
επιτελεί το θαύμα της ενότητας δύο ξένων πριν από λίγο
23
ανθρώπων και το θαύμα της δημιουργίας
19 ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
Είναι το μυστήριο της εκκλησίας στο οποίομέσα από την
ιερολογία ο φυσικός δεσμός που συνδέει τον άνδρα με την
γυναίκα ευλογείται από τον Δημιουργό του ανθρώπου και
υψώνεται στο χώρο της χάριτος και της αληθινής ζωήςΟ
άνδρας και η γυναίκα παντρεύονται ελεύθερα και
ονειρεύονται να συμβιώσουν για ολη τους τη ζωή
ευλογούνται από το Θεό ώστε ο αγώνας της σχέσης τους να
καρποφορίσειΟ Χριστός στο γάμο της Κανά στην Γαλιλαία
πραγματοποίησε το πρώτο θαύμα της δημόσιας παρουσίας
του Έκανε κατά κάποιο τρόπο ένα δώρο στο ζευγάρι αυτό
httpantixiliastikosblogspotcom201007blog-post-
18html
110 ΕΙΔΗ ΓΑΜΟΥ
Υπάρχουν δύο μορφές γάμων Ο θρησκευτικός και ο
πολιτικός Ο πολιτικός από το 1982 που ψηφίστηκε έχει
κερδίσει αρκετό έδαφος έναντι του θρησκευτικού Ωστόσο το
2004 έγιναν 14000 πολιτικοί γάμοι ενώ 27000
θρησκευτικοί γάμοι Οι λόγοι που οδηγούν τα ζευγάρια σε
πολιτικούς γάμους είναι κυρίως οικονομικοί Είναι χαμηλού
κόστους και ο καθένας μπορεί να πάει στο δημαρχείο και
έχει λίγα έξοδα για τον γάμο του Αν το ζευγάρι επιλέξει τον
πολιτικό δεν σημαίνει ότι είναι άθεο
http wwwgamosgamosgrcsblogsgamosarchive2011
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Οι μαθητές πήραν συνέντευξη από τους παππούδες και τις
γιαγιάδες τους σχετικά με την υποδομή της δικής τους
οικογένειαςΤα συμπεράσματα που προέκυψαν ήταν τα εξής
24
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες στην σημερινή εποχή έχουν
τις ηλικίες των 60-65 χρόνων Έχουν παντρευτεί όμως από
την ηλικία των 18-20 και παραμένουν για περίπου 40-45
χρόνια μαζί (πιθανότητες χωρισμού δεν υπήρχαν στα πιο
παλιά χρόνια) Παραμένουν τόσα χρόνια μαζί αποκτούν 4-5
παιδιά ενώ στην σημερινή εποχή οι οικογένειες αποκτούν 1-
2 παιδιά το πολύ Οι παππούδες και οι γιαγιάδες έμεναν
συνήθως στα πατρικά σπίτια των οικογενειών τους από το
γάμο μέχρι το τέλος της ζωής Τα παιδιά τους που ωστόσο
έμεναν μαζί τους φεύγουν από το πατρικό σπίτι όταν
παντρεύονται
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ
1Πόσων χρονών είστεΠόσα παιδιά είχε ως μέλη η
οικογένειά σας
2Πόσων χρόνων ήσαστε όταν παντρευτήκατε
3Πόσα μέλη είχε η οικογένειά σας μετά τη γέννηση των
παιδιών
4Πού μένατε όταν παντρευτήκατε
5Για πόσο χρονικό διάστημα
6Πού μένατε όταν παντρεύτηκε το πρώτο παιδί σας
7Πού έμεινε το πρώτο παιδί μετά τον γάμο του
8Πόσα παιδιά απέκτησε το πρώτο παιδί σας
9Πόσα παιδιά απέκτησε το δεύτερο παιδί σας
10Πού μένουν σήμερα τα παιδιά σας
111Ο ΓΑΜΟΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
Σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίεςαπό τις πιο
πρωτόγονες μέχρι τις πιο εξελιγμένεςο γάμος αποτελεί
πάντα ένα γεγονός σταθμόΗ τελετή του γάμου στη
συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων να περιορίζεται
στο αυστηρό πρωτόκολλο της θρησκείας
25
Στο Ισλάμ ο άνδρας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος της
γυναίκας και επιλέγεται από τους γονείς τηςΤο τελετουργικό
του γάμου είναι πολύ απλόΣτην ουσία δε γίνεται
τελετήαπλά ο ιμάμης διαβάζει μερικές ευχές και οι
μελλόνυμφοιαλλά και οι γονείς τους υπογράφουν τα
επίσημα έγγραφα που τους καθιστούν ζευγάρι στα μάτια του
κράτουςΕrsquoιθισται να υπογράφουν και κάποιοι που δεν έχουν
σχέση με την οικογένειαως μάρτυρες του μυστηρίουκι αυτοί
αποκαλούνται κουμπάροιαν και δεν παίζουν κάποιο ρόλο
στην τελετή
Ο εβραϊκός γάμος έχει κάποια χαρακτηριστικά
που μοιάζουν με τα χριστιανικάΗ τελετή γίνεται στη
συναγωγήΟ ραβίνοςμε τη συνοδεία χορωδίαςόταν υπάρχει
η δυνατότηταυποδέχεται με ύμνους και προσευχές το
ζευγάριτο οποίο οδηγείται κάτω από το σάλι της
προσευχήςΑυτό το κρατούν τέσσερις άνδρες από τις
ισάριθμες γωνίες του ετσι ώστε να σχηματίζει ένα
σκέπαστροτο οποίο συμβολίζει τη μελλοντική του εστία και
την προστασία του ΘεούΟ ραβίνος ευλογεί το κρασίπίνει
πρώτα ο ίδιος και μετά το ζευγάρι με την παρουσία δύο
μαρτύρωνΟ γαμπρός φορά στη νύφη το δαχτυλίδι τιυ
γάμουαπαγγέλοντας μια προσευχή ndashυπόσχεσηΟ ραβίνος
διαβάζει το γαμήλιο συμβόλαιοπου περιάχει όρους και
δεσμεύσεις για την έγγαμη ζωή και η τελετή ολοκληρώνεται
μα μια συμβολική κίνηση του γαμπούπου σπάζει με το πόδι
του ένα ποτήρισε ανάμνηση της καταστροφής του Ναού του
Σολομώντα και της Ιερουσαλήμ
112ΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Υπήρχαν ποικίλες μορφές οικογένειας σε όλο τον κόσμο οι
οποίες διάφεραν ανάλογα με τον τόπο την εποχή κτλΟ
26
θεσμός της οικογένειας εμφανίστηκε από την προϊστορική
εποχή
Στις πρωτόγονες κοινωνίες διατυπώθηκε η μητριαρχική
οικογένεια δηλαδή η ιδιότητα μέλους ενός κοινωνικού
συνόλου ορίζεται με βάση την καταγωγή από την μητέρα ή
όχι τον πατέρα Τα οικονομικά θέματα καθορίζονται από την
μητέρα Τέλος στον αδελφικό τύπο οικογένειας
διατυπώθηκε στις κοινωνίες των Χετταίων και Χουρριτών
την κυρίαρχη θέση την είχε ο μεγαλύτερος αδερφός Ο
αδελφός αντικαθιστούσε το πατρικό και μητρικό πρότυπο
Στην ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗόπου επικρατούσε ο θεσμός
της μητριαρχικής οικογένειας η γυναίκα είχε τον κυρίαρχο
ρόλο στην οικογένεια όλοι όφειλαν σεβασμόΣημαντικό
είναι επίσης ότι την λάτρευαν ως θεά-μητέρα και την
θεωρούσαν θεά της γονιμότητας μιας και αυτή έφερνε τα
παιδιά στον κόσμο αυτή αναλάμβανε την αγωγή και την
ανατροφή τους και είχε την αποκλειστική μέριμναΗ
περιουσία περνούσε στα χέρια των κοριτσιών καθώς και το
όνομα της μητέρας ήταν αυτό που έπαιρναν τα παιδιά για το
οτιδήποτε θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο για την επιβίωση
τουςΗ εμφάνιση του αρότρου όμως ανέτρεψε τα πάνταEτσι
η εξουσία περνά στα χέρια των ανδρωνΚαταρρίπτεται ο
θεσμός τις μητέρας -θεάς
ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗΗ οικογένεια έχει σπουδαία θέση στη
ζωή των ανθρώπων Ο άντρας ήταν η κεφαλή της
οικογένειας όπως και η γυναίκα κατείχε σημαντική θέση και
εμφανίζονταν στο πλευρό του άντρα με σημαντικά
καθήκοντα
ΠΗΝΕΛΟΠΗ-ΟΔΥΣΣΕΑΣ
27
Στην ισραηλιτική κοινωνία υπήρχαν τρία διαφορετικά είδη
οικογένειας Αρχικά είναι η πατριαρχική(τις αποφάσεις τις
έπαιρνε αποκλειστικά και μόνο ο πατέρας)η μητριαρχική(οι
αποφάσεις λαμβάνονταν από την σύζυγο και μητέρα)και
τέλος η αδερφαίκη εξουσία (εξουσιάζεται η οικογένεια μόνο
από τον μεγαλύτερο αδελφό)Στην αρχαιότερη εποχή το
είδος της οικογένειας στην Παλαιστίνη είναι το πατριαρχικό
έννοια της οικογένειας εκφραζόταν με τον όρο ltltοίκος του
πατρός gtgtο άνδρας ονομαζόταν ltltκύρος της γυναίκας
gtgtκαι είχε απόλυτη εξουσία στα παιδιά του και στις γυναίκες
του
Στην αρχαία Ρώμη τα παιδιά είχαν πολύ μειονεκτική θέση
θεωρούνταν δούλοι και ήταν κτήση του πατέρα ο οποίος
μπορούσε μέχρι και να τα σκοτώσειΟ ίδιος δεν είχε καμία
σχέση με την ανατροφή των παιδιώνΗ μητέρα είχε αναλάβει
πλήρως την ανατροφή τους
Στον Μεσαίωνα η αγωγή των παιδιών ήταν κυρίως έργο των
δασκάλων καθώς και της μητέραςΟ πατέρας δεν είχε καμιά
ανάμειξηΑντιθέτως προσπαθούσε να βρει δουλειά
Στην αναγεννησιακή εποχή επειδή οι συνθήκες ήταν πολύ
ευνοϊκές τα παιδιά είχαν πολύ καλύτερη διαπαιδαγώγηση
από παιδαγωγούς Οι ευκατάστατες οικογένειες γονείς δεν
28
είχαν καμία σχέση με την ανατροφήΟ ρόλος του πατέρα
ήταν η προσπάθεια για εύρεση δουλειάςενώ η μητέρα ήταν
αναγκασμένη να είναι στο σπίτι
Στην Τουρκοκρατία επειδή οι συνθήκες ήταν άθλιεςτα
παιδιά στις οικογένειες δεν είχαν την ανάλογη ανατροφήΟ
πατέρας ήταν μακριά από το σπίτι και η μητέρα δεν ήταν σε
θέση να διαπαιδαγώγησει τα παιδιά Την ευθύνη την είχαν
αναλάβει ενίοτε τα κρυφά σχολειά
29
2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
21Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
Η εστία Μέσα σε κάθε παραδοσιακό σπίτι υπάρχει η εστία Η
εστία δεν αποτελεί απλώς ένα χώρο όπου μαγειρεύουν οι
άνθρωποι και ζεσταίνονται αλλά είναι το σύμβολο της
ενότητας της οικογένειας Δεν είναι άσχετο το έθιμο που
συναντάμε σε περιοχές του βορειοελλαδικού χώρου κατά την
διαίρεση της μεγάλης πολυπυρινικής οικογένειας μεταφέρεται
φωτιά από την εστία του πατρικού σπιτιού στα σπίτια των γιων
Με τον τρόπο αυτό προβάλλεται η συνέχεια της οικογένειας Σε
ορισμένες περιοχές της Ηπείρου όταν η νύφη εισέρχεται στο
σπίτι του πεθερού μια από τις πρώτες ενέργειες της είναι να
προσκυνήσει την εστία
30
Το εικονοστάσι Πιθανή επιβίωση της αρχαίας εστίας
όπου τοποθετούνται οι εικόνες των αγίων της
οικογένειας η των αγίων των οποίων τα ονόματα έχουν
ο αρχηγός και τα μέλη της οικογένειας
31
Τα στέφανα Ισχυρό σύμβολο του γάμου
αρκετές φορές τοποθετούνται σε στεφανοθήκες δίπλα
στο εικονοστάσι για να δείξουν ότι ο γάμος είναι τόσο
ιερός δεσμός όσο και η εκκλησία που τον ευλόγησε ή
όσο οι εικόνες των αγίων που φυλάσσονται στο
εικονοστάσι
o Το φίδι και η νεράιδα του σπιτιού Εκτός από τα σύμβολα που
συνδέονται με τη φωτιά (εστία καντήλι) σε όλη την Ελλάδα υπήρχε
παλιότερα η πίστη σε εν laquoφίδι του σπιτιούraquo το οποίο προστατεύει
την οικογένεια και δεν πρέπει να το πειράξει Πιστεύεται ότι αν
κάποιος πειράξει ή σκοτώσει το φίδι τότε θα πεθάνει ένα μέλος της
οικογένειας Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος το φίδι αυτό είναι
θηλυκό και συνδέεται με μια φανταστική γυναικεία μορφή
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
16
Οι γονείς αποτελούν το κατεξοχήν πρότυπο για τα παιδιά τους γιrsquo
αυτό και πρέπει πάντα να τους δίνουν το καλό παράδειγμα Με την
αρμονική οικογενειακή ζωή οι καλές συνθήκες τα ήθη τα έθιμα
και οι αρετές των γονέων μεταδίδονται στα παιδιά τους Η
οικογένεια είναι αναμφίβολα αυτή που βοηθά στη διαμόρφωση
του χαρακτήρα του ατόμου Δίκαια λοιπόν πολλοί την θεωρούν ως
το πρώτο και καλύτερο σχολείο Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για
την ανάπτυξη των παιδιών το οποίο οφείλει να διεκπεραιώνει η
οικογένεια είναι η κοινωνικοποίηση του παιδιού η ομαλή δηλαδή
ένταξη στην κοινωνία και στους κανόνες της Αυτή την τόσο
σημαντική λειτουργία της οικογένειας δεν την αναλαμβάνει ο ένας
απrsquo τους δύο γονείς αλλά και οι δύο πρέπει να βοηθούν στην
κοινωνική τοποθέτηση του παιδιού τους μιας και οι δύο είναι
συνυπεύθυνοι για ένα τόσο μεγάλο έργο
Τέλος δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε και τα υλικά αγαθά
που προσφέρει τόσο απλόχερα η οικογένεια σε όλα τα μέλη της
Κάτω απrsquo τη στέγη της μπορείς να βρεις τροφή ένδυση ένα χώρο
για να μείνεις καθώς και μια συνεχή οικονομική υποστήριξη Είναι
ολοφάνερο ότι τα αγαθά και οι ωφέλειες που προσφέρει η
οικογενειακή ζωή στο άτομο είναι πολλές και σημαντικές διότι
είναι αποδεδειγμένο ότι μόνο μέσα στη οικογένεια το άτομo
μπορεί να βρει την πραγματική χαρά και ευτυχία
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
Δραστηριότητα
Οι μαθητές συμπλήρωσαν ερωτηματολόγιο με τις εξής
ερωτήσεις
1Κάτι καλό που έκανε η οικογένειά μου για μένα
2Κάτι καλό που έκανα εγώ για την οικογένειά μου
3Αυτά που μας συνδέουν στην οικογένειά μου είναι
4Μια οικογενειακή μας συνήθεια
Τα συμπεράσματα από τις απαντήσεις ήταν ότι υπάρχει
αλληλοϋποστήριξη και βοήθεια ανάμεσα στα μέλη της
οικογένειαςδιάλογοςαγάπη που εκφράζεται με καθημερινές
απλές συνευρέσεις τους
17
18
19
20
16Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας στο χθες και στο σήμερα καθώς και ο
ρόλος της διαφέρει αρκετά Στις πρωτόγονες κοινωνίες οι
λειτουργίες της οικογένειας ήταν η οικονομική και κοινωνική
οργάνωση καθώς και η ρύθμιση της σεξουαλικής ζωής της τότε
εποχής και η ανάγκη για εκπαίδευση των παιδιών(ομόαιμη
οικογένεια)Οι γαμήλιες ομάδες κατατάσσονται ανάλογα με τις
γενιές και όλοι μεταξύ τους είναι σύζυγοι εκτός από τους γονείς και
τα παιδιά
Το δεύτερο προοδευτικό βήμα στην εξέλιξη της μορφής της
οικογένειας είναι ο αποκλεισμός των σχέσεων μεταξύ των φυσικών
αδελφών και η απαγόρευση του γάμου ανάμεσα σε πρώτα
δεύτερα και τρίτα ξαδέλφια
Η εξέλιξη του θεσμού συνεχίζεται με τον ομαδικό γάμο σε
ορισμένα μέρη του κόσμουόπου ο άντρας είχε μια κύρια συζύγο
ανάμεσα στις πολυάριθμες γυναίκες τουκαι αυτός ήταν ο κύριος
άνδρας της ανάμεσα στους άλλουςΑυτό αντικαθίσταται από τη
ζευγαρωτή οικογένεια όπου ένας άνδρας έχει ελευθερία στην
πολυγαμίαενώ η γυναίκα του πιέζεται αυστηρά στο θέμα της
ηθικήςόσο διάστημα συζούν
Τέλοςη μονογαμική οικογένεια είναι ένα από τα σημάδια
αρχής του πολιτισμού και σκοπό έχει τη γέννηση παιδιών με
21
αναμφισβήτητη πατρότητα που είναι απαραίτητη για να
κληρονομήσουν τα αγαθά του πατέρα
Η οικογένεια πλέον έχει αναπτυχθεί και υπάρχουν αρκετά
είδη οικογένειας που βασίζονται στην ισότητα των δύο φύλων Η
στάση των ανθρώπων όμως απέναντι στην οικογένεια έχει αλλάξει
η οικογένεια συστέλλεται όσο ο περίγυρος διευρύνεται
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεων(Friedrich Engels13854-
89)σελ96
17ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας προστατεύεται από παγκόσμιους
γραπτούς νόμους όπως
1Στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα
Στο άρθρο 16 αναφέρονται τα δικαιώματα ενός ζευγαριού
ως προς την ίδρυση της οικογένειας ltltΑπό τη στιγμή που θα
φτάσουν σε ηλικία γάμου ο άντρας και η γυναίκα χωρίς κανένα
περιορισμό εξrsquoαιτίας της φυλής της εθνικότητας ή της θρησκείας
έχουν το δικαίωμα να παντρευτούν και να ιδρύσουν οικογένεια
Και οι δύο έχουν ίσα δικαιώματα ως προς τον γάμο κατά την
διάρκεια του γάμου και κατά την διάλυσή του gtgt
Στο άρθρο 12 αναφέρονται τα δικαιώματα και οι
περιορισμοί που έχουν τα μέλη της οικογένειας
ltltΚανείς δεν επιτρέπεται να υποστεί αυθαίρετες επεμβάσεις
στην ιδιωτική του ζωή την οικογένεια την κατοικία ή την
αλληλογραφία του ούτε προσβολές της τιμής και της υπόληψής
του Καθένας έχει το δικαίωμα να τον προστατεύουν οι νόμοι από
επεμβάσεις και προσβολές αυτού του είδους
22
Στο Σύνταγμα της Ευρώπης στα άρθρα 67 και 69
αναφέρονται τα δικαιώματα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής της
οικογένειας και τα δικαιώματα στο γάμο αντίστοιχα
Στο Σύνταγμα της Ελλάδας αναφέρονται στα κοινωνικά
δικαιώματα το δικαίωμα προστασίας της οικογένειαςτου
γάμουτης μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα
ανθρώπινα δικαιώματα)
Σύνταγμα της Ευρώπης
Σύνταγμα της Ελλάδας
18 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ
Στον χριστιανισμόο γάμος θεωρείται ένα μυστήριο όπου
αγιάζεται με τη χάρη του Αγίου πνεύματος στο όνομα του
Χριστού και τη δόξα της εκκλησίαςΑπο τους πρώτους
χριστιανικούς αιώνες οι Πατέρες της εκκλησίας μας τόνισαν
την σπουδαιότητα του οικογενειακού περιβάλλοντος και
προέβαλαν τη σημασία του για την διαμόρφωση ισχυρών
προσωπικοτήτων έτσι η οικογένεια θεωρείται ως χώρος
πνευματικής συνάντησης των συζύγωνόπου είναι η δυνατή
ενότητα και ο δημιουργικός διάλογοςγια να συμβεί αυτό θα
πρέπει να υπάρχει κατανόηση αγάπη υπομονή και
υποχωρητικότηταΟι δύο διαφορετικές προσωπικότητες
συνδέονται στα πλαίσια της συζυγίας σε μια εκπληκτική
ψυχική ενότητα Αυτό είναι και το θαύμα που συνδέεται με
το μυστήριο του γάμου Το δεύτερο θαύμα συνδέεται με την
τεκνογονία και αποτελεί απαρχή και αφετηρία της
πραγματικής οικογένειας που θα έρθει το γλυκό εκείνο
αγγελούδι για να θρονιαστεί ανάμεσα τους Έτσι η
οικογένεια είναι ο πνευματικός χώρος όπου η χάρη του Θεού
επιτελεί το θαύμα της ενότητας δύο ξένων πριν από λίγο
23
ανθρώπων και το θαύμα της δημιουργίας
19 ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
Είναι το μυστήριο της εκκλησίας στο οποίομέσα από την
ιερολογία ο φυσικός δεσμός που συνδέει τον άνδρα με την
γυναίκα ευλογείται από τον Δημιουργό του ανθρώπου και
υψώνεται στο χώρο της χάριτος και της αληθινής ζωήςΟ
άνδρας και η γυναίκα παντρεύονται ελεύθερα και
ονειρεύονται να συμβιώσουν για ολη τους τη ζωή
ευλογούνται από το Θεό ώστε ο αγώνας της σχέσης τους να
καρποφορίσειΟ Χριστός στο γάμο της Κανά στην Γαλιλαία
πραγματοποίησε το πρώτο θαύμα της δημόσιας παρουσίας
του Έκανε κατά κάποιο τρόπο ένα δώρο στο ζευγάρι αυτό
httpantixiliastikosblogspotcom201007blog-post-
18html
110 ΕΙΔΗ ΓΑΜΟΥ
Υπάρχουν δύο μορφές γάμων Ο θρησκευτικός και ο
πολιτικός Ο πολιτικός από το 1982 που ψηφίστηκε έχει
κερδίσει αρκετό έδαφος έναντι του θρησκευτικού Ωστόσο το
2004 έγιναν 14000 πολιτικοί γάμοι ενώ 27000
θρησκευτικοί γάμοι Οι λόγοι που οδηγούν τα ζευγάρια σε
πολιτικούς γάμους είναι κυρίως οικονομικοί Είναι χαμηλού
κόστους και ο καθένας μπορεί να πάει στο δημαρχείο και
έχει λίγα έξοδα για τον γάμο του Αν το ζευγάρι επιλέξει τον
πολιτικό δεν σημαίνει ότι είναι άθεο
http wwwgamosgamosgrcsblogsgamosarchive2011
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Οι μαθητές πήραν συνέντευξη από τους παππούδες και τις
γιαγιάδες τους σχετικά με την υποδομή της δικής τους
οικογένειαςΤα συμπεράσματα που προέκυψαν ήταν τα εξής
24
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες στην σημερινή εποχή έχουν
τις ηλικίες των 60-65 χρόνων Έχουν παντρευτεί όμως από
την ηλικία των 18-20 και παραμένουν για περίπου 40-45
χρόνια μαζί (πιθανότητες χωρισμού δεν υπήρχαν στα πιο
παλιά χρόνια) Παραμένουν τόσα χρόνια μαζί αποκτούν 4-5
παιδιά ενώ στην σημερινή εποχή οι οικογένειες αποκτούν 1-
2 παιδιά το πολύ Οι παππούδες και οι γιαγιάδες έμεναν
συνήθως στα πατρικά σπίτια των οικογενειών τους από το
γάμο μέχρι το τέλος της ζωής Τα παιδιά τους που ωστόσο
έμεναν μαζί τους φεύγουν από το πατρικό σπίτι όταν
παντρεύονται
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ
1Πόσων χρονών είστεΠόσα παιδιά είχε ως μέλη η
οικογένειά σας
2Πόσων χρόνων ήσαστε όταν παντρευτήκατε
3Πόσα μέλη είχε η οικογένειά σας μετά τη γέννηση των
παιδιών
4Πού μένατε όταν παντρευτήκατε
5Για πόσο χρονικό διάστημα
6Πού μένατε όταν παντρεύτηκε το πρώτο παιδί σας
7Πού έμεινε το πρώτο παιδί μετά τον γάμο του
8Πόσα παιδιά απέκτησε το πρώτο παιδί σας
9Πόσα παιδιά απέκτησε το δεύτερο παιδί σας
10Πού μένουν σήμερα τα παιδιά σας
111Ο ΓΑΜΟΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
Σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίεςαπό τις πιο
πρωτόγονες μέχρι τις πιο εξελιγμένεςο γάμος αποτελεί
πάντα ένα γεγονός σταθμόΗ τελετή του γάμου στη
συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων να περιορίζεται
στο αυστηρό πρωτόκολλο της θρησκείας
25
Στο Ισλάμ ο άνδρας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος της
γυναίκας και επιλέγεται από τους γονείς τηςΤο τελετουργικό
του γάμου είναι πολύ απλόΣτην ουσία δε γίνεται
τελετήαπλά ο ιμάμης διαβάζει μερικές ευχές και οι
μελλόνυμφοιαλλά και οι γονείς τους υπογράφουν τα
επίσημα έγγραφα που τους καθιστούν ζευγάρι στα μάτια του
κράτουςΕrsquoιθισται να υπογράφουν και κάποιοι που δεν έχουν
σχέση με την οικογένειαως μάρτυρες του μυστηρίουκι αυτοί
αποκαλούνται κουμπάροιαν και δεν παίζουν κάποιο ρόλο
στην τελετή
Ο εβραϊκός γάμος έχει κάποια χαρακτηριστικά
που μοιάζουν με τα χριστιανικάΗ τελετή γίνεται στη
συναγωγήΟ ραβίνοςμε τη συνοδεία χορωδίαςόταν υπάρχει
η δυνατότηταυποδέχεται με ύμνους και προσευχές το
ζευγάριτο οποίο οδηγείται κάτω από το σάλι της
προσευχήςΑυτό το κρατούν τέσσερις άνδρες από τις
ισάριθμες γωνίες του ετσι ώστε να σχηματίζει ένα
σκέπαστροτο οποίο συμβολίζει τη μελλοντική του εστία και
την προστασία του ΘεούΟ ραβίνος ευλογεί το κρασίπίνει
πρώτα ο ίδιος και μετά το ζευγάρι με την παρουσία δύο
μαρτύρωνΟ γαμπρός φορά στη νύφη το δαχτυλίδι τιυ
γάμουαπαγγέλοντας μια προσευχή ndashυπόσχεσηΟ ραβίνος
διαβάζει το γαμήλιο συμβόλαιοπου περιάχει όρους και
δεσμεύσεις για την έγγαμη ζωή και η τελετή ολοκληρώνεται
μα μια συμβολική κίνηση του γαμπούπου σπάζει με το πόδι
του ένα ποτήρισε ανάμνηση της καταστροφής του Ναού του
Σολομώντα και της Ιερουσαλήμ
112ΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Υπήρχαν ποικίλες μορφές οικογένειας σε όλο τον κόσμο οι
οποίες διάφεραν ανάλογα με τον τόπο την εποχή κτλΟ
26
θεσμός της οικογένειας εμφανίστηκε από την προϊστορική
εποχή
Στις πρωτόγονες κοινωνίες διατυπώθηκε η μητριαρχική
οικογένεια δηλαδή η ιδιότητα μέλους ενός κοινωνικού
συνόλου ορίζεται με βάση την καταγωγή από την μητέρα ή
όχι τον πατέρα Τα οικονομικά θέματα καθορίζονται από την
μητέρα Τέλος στον αδελφικό τύπο οικογένειας
διατυπώθηκε στις κοινωνίες των Χετταίων και Χουρριτών
την κυρίαρχη θέση την είχε ο μεγαλύτερος αδερφός Ο
αδελφός αντικαθιστούσε το πατρικό και μητρικό πρότυπο
Στην ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗόπου επικρατούσε ο θεσμός
της μητριαρχικής οικογένειας η γυναίκα είχε τον κυρίαρχο
ρόλο στην οικογένεια όλοι όφειλαν σεβασμόΣημαντικό
είναι επίσης ότι την λάτρευαν ως θεά-μητέρα και την
θεωρούσαν θεά της γονιμότητας μιας και αυτή έφερνε τα
παιδιά στον κόσμο αυτή αναλάμβανε την αγωγή και την
ανατροφή τους και είχε την αποκλειστική μέριμναΗ
περιουσία περνούσε στα χέρια των κοριτσιών καθώς και το
όνομα της μητέρας ήταν αυτό που έπαιρναν τα παιδιά για το
οτιδήποτε θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο για την επιβίωση
τουςΗ εμφάνιση του αρότρου όμως ανέτρεψε τα πάνταEτσι
η εξουσία περνά στα χέρια των ανδρωνΚαταρρίπτεται ο
θεσμός τις μητέρας -θεάς
ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗΗ οικογένεια έχει σπουδαία θέση στη
ζωή των ανθρώπων Ο άντρας ήταν η κεφαλή της
οικογένειας όπως και η γυναίκα κατείχε σημαντική θέση και
εμφανίζονταν στο πλευρό του άντρα με σημαντικά
καθήκοντα
ΠΗΝΕΛΟΠΗ-ΟΔΥΣΣΕΑΣ
27
Στην ισραηλιτική κοινωνία υπήρχαν τρία διαφορετικά είδη
οικογένειας Αρχικά είναι η πατριαρχική(τις αποφάσεις τις
έπαιρνε αποκλειστικά και μόνο ο πατέρας)η μητριαρχική(οι
αποφάσεις λαμβάνονταν από την σύζυγο και μητέρα)και
τέλος η αδερφαίκη εξουσία (εξουσιάζεται η οικογένεια μόνο
από τον μεγαλύτερο αδελφό)Στην αρχαιότερη εποχή το
είδος της οικογένειας στην Παλαιστίνη είναι το πατριαρχικό
έννοια της οικογένειας εκφραζόταν με τον όρο ltltοίκος του
πατρός gtgtο άνδρας ονομαζόταν ltltκύρος της γυναίκας
gtgtκαι είχε απόλυτη εξουσία στα παιδιά του και στις γυναίκες
του
Στην αρχαία Ρώμη τα παιδιά είχαν πολύ μειονεκτική θέση
θεωρούνταν δούλοι και ήταν κτήση του πατέρα ο οποίος
μπορούσε μέχρι και να τα σκοτώσειΟ ίδιος δεν είχε καμία
σχέση με την ανατροφή των παιδιώνΗ μητέρα είχε αναλάβει
πλήρως την ανατροφή τους
Στον Μεσαίωνα η αγωγή των παιδιών ήταν κυρίως έργο των
δασκάλων καθώς και της μητέραςΟ πατέρας δεν είχε καμιά
ανάμειξηΑντιθέτως προσπαθούσε να βρει δουλειά
Στην αναγεννησιακή εποχή επειδή οι συνθήκες ήταν πολύ
ευνοϊκές τα παιδιά είχαν πολύ καλύτερη διαπαιδαγώγηση
από παιδαγωγούς Οι ευκατάστατες οικογένειες γονείς δεν
28
είχαν καμία σχέση με την ανατροφήΟ ρόλος του πατέρα
ήταν η προσπάθεια για εύρεση δουλειάςενώ η μητέρα ήταν
αναγκασμένη να είναι στο σπίτι
Στην Τουρκοκρατία επειδή οι συνθήκες ήταν άθλιεςτα
παιδιά στις οικογένειες δεν είχαν την ανάλογη ανατροφήΟ
πατέρας ήταν μακριά από το σπίτι και η μητέρα δεν ήταν σε
θέση να διαπαιδαγώγησει τα παιδιά Την ευθύνη την είχαν
αναλάβει ενίοτε τα κρυφά σχολειά
29
2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
21Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
Η εστία Μέσα σε κάθε παραδοσιακό σπίτι υπάρχει η εστία Η
εστία δεν αποτελεί απλώς ένα χώρο όπου μαγειρεύουν οι
άνθρωποι και ζεσταίνονται αλλά είναι το σύμβολο της
ενότητας της οικογένειας Δεν είναι άσχετο το έθιμο που
συναντάμε σε περιοχές του βορειοελλαδικού χώρου κατά την
διαίρεση της μεγάλης πολυπυρινικής οικογένειας μεταφέρεται
φωτιά από την εστία του πατρικού σπιτιού στα σπίτια των γιων
Με τον τρόπο αυτό προβάλλεται η συνέχεια της οικογένειας Σε
ορισμένες περιοχές της Ηπείρου όταν η νύφη εισέρχεται στο
σπίτι του πεθερού μια από τις πρώτες ενέργειες της είναι να
προσκυνήσει την εστία
30
Το εικονοστάσι Πιθανή επιβίωση της αρχαίας εστίας
όπου τοποθετούνται οι εικόνες των αγίων της
οικογένειας η των αγίων των οποίων τα ονόματα έχουν
ο αρχηγός και τα μέλη της οικογένειας
31
Τα στέφανα Ισχυρό σύμβολο του γάμου
αρκετές φορές τοποθετούνται σε στεφανοθήκες δίπλα
στο εικονοστάσι για να δείξουν ότι ο γάμος είναι τόσο
ιερός δεσμός όσο και η εκκλησία που τον ευλόγησε ή
όσο οι εικόνες των αγίων που φυλάσσονται στο
εικονοστάσι
o Το φίδι και η νεράιδα του σπιτιού Εκτός από τα σύμβολα που
συνδέονται με τη φωτιά (εστία καντήλι) σε όλη την Ελλάδα υπήρχε
παλιότερα η πίστη σε εν laquoφίδι του σπιτιούraquo το οποίο προστατεύει
την οικογένεια και δεν πρέπει να το πειράξει Πιστεύεται ότι αν
κάποιος πειράξει ή σκοτώσει το φίδι τότε θα πεθάνει ένα μέλος της
οικογένειας Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος το φίδι αυτό είναι
θηλυκό και συνδέεται με μια φανταστική γυναικεία μορφή
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
17
18
19
20
16Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας στο χθες και στο σήμερα καθώς και ο
ρόλος της διαφέρει αρκετά Στις πρωτόγονες κοινωνίες οι
λειτουργίες της οικογένειας ήταν η οικονομική και κοινωνική
οργάνωση καθώς και η ρύθμιση της σεξουαλικής ζωής της τότε
εποχής και η ανάγκη για εκπαίδευση των παιδιών(ομόαιμη
οικογένεια)Οι γαμήλιες ομάδες κατατάσσονται ανάλογα με τις
γενιές και όλοι μεταξύ τους είναι σύζυγοι εκτός από τους γονείς και
τα παιδιά
Το δεύτερο προοδευτικό βήμα στην εξέλιξη της μορφής της
οικογένειας είναι ο αποκλεισμός των σχέσεων μεταξύ των φυσικών
αδελφών και η απαγόρευση του γάμου ανάμεσα σε πρώτα
δεύτερα και τρίτα ξαδέλφια
Η εξέλιξη του θεσμού συνεχίζεται με τον ομαδικό γάμο σε
ορισμένα μέρη του κόσμουόπου ο άντρας είχε μια κύρια συζύγο
ανάμεσα στις πολυάριθμες γυναίκες τουκαι αυτός ήταν ο κύριος
άνδρας της ανάμεσα στους άλλουςΑυτό αντικαθίσταται από τη
ζευγαρωτή οικογένεια όπου ένας άνδρας έχει ελευθερία στην
πολυγαμίαενώ η γυναίκα του πιέζεται αυστηρά στο θέμα της
ηθικήςόσο διάστημα συζούν
Τέλοςη μονογαμική οικογένεια είναι ένα από τα σημάδια
αρχής του πολιτισμού και σκοπό έχει τη γέννηση παιδιών με
21
αναμφισβήτητη πατρότητα που είναι απαραίτητη για να
κληρονομήσουν τα αγαθά του πατέρα
Η οικογένεια πλέον έχει αναπτυχθεί και υπάρχουν αρκετά
είδη οικογένειας που βασίζονται στην ισότητα των δύο φύλων Η
στάση των ανθρώπων όμως απέναντι στην οικογένεια έχει αλλάξει
η οικογένεια συστέλλεται όσο ο περίγυρος διευρύνεται
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεων(Friedrich Engels13854-
89)σελ96
17ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας προστατεύεται από παγκόσμιους
γραπτούς νόμους όπως
1Στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα
Στο άρθρο 16 αναφέρονται τα δικαιώματα ενός ζευγαριού
ως προς την ίδρυση της οικογένειας ltltΑπό τη στιγμή που θα
φτάσουν σε ηλικία γάμου ο άντρας και η γυναίκα χωρίς κανένα
περιορισμό εξrsquoαιτίας της φυλής της εθνικότητας ή της θρησκείας
έχουν το δικαίωμα να παντρευτούν και να ιδρύσουν οικογένεια
Και οι δύο έχουν ίσα δικαιώματα ως προς τον γάμο κατά την
διάρκεια του γάμου και κατά την διάλυσή του gtgt
Στο άρθρο 12 αναφέρονται τα δικαιώματα και οι
περιορισμοί που έχουν τα μέλη της οικογένειας
ltltΚανείς δεν επιτρέπεται να υποστεί αυθαίρετες επεμβάσεις
στην ιδιωτική του ζωή την οικογένεια την κατοικία ή την
αλληλογραφία του ούτε προσβολές της τιμής και της υπόληψής
του Καθένας έχει το δικαίωμα να τον προστατεύουν οι νόμοι από
επεμβάσεις και προσβολές αυτού του είδους
22
Στο Σύνταγμα της Ευρώπης στα άρθρα 67 και 69
αναφέρονται τα δικαιώματα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής της
οικογένειας και τα δικαιώματα στο γάμο αντίστοιχα
Στο Σύνταγμα της Ελλάδας αναφέρονται στα κοινωνικά
δικαιώματα το δικαίωμα προστασίας της οικογένειαςτου
γάμουτης μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα
ανθρώπινα δικαιώματα)
Σύνταγμα της Ευρώπης
Σύνταγμα της Ελλάδας
18 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ
Στον χριστιανισμόο γάμος θεωρείται ένα μυστήριο όπου
αγιάζεται με τη χάρη του Αγίου πνεύματος στο όνομα του
Χριστού και τη δόξα της εκκλησίαςΑπο τους πρώτους
χριστιανικούς αιώνες οι Πατέρες της εκκλησίας μας τόνισαν
την σπουδαιότητα του οικογενειακού περιβάλλοντος και
προέβαλαν τη σημασία του για την διαμόρφωση ισχυρών
προσωπικοτήτων έτσι η οικογένεια θεωρείται ως χώρος
πνευματικής συνάντησης των συζύγωνόπου είναι η δυνατή
ενότητα και ο δημιουργικός διάλογοςγια να συμβεί αυτό θα
πρέπει να υπάρχει κατανόηση αγάπη υπομονή και
υποχωρητικότηταΟι δύο διαφορετικές προσωπικότητες
συνδέονται στα πλαίσια της συζυγίας σε μια εκπληκτική
ψυχική ενότητα Αυτό είναι και το θαύμα που συνδέεται με
το μυστήριο του γάμου Το δεύτερο θαύμα συνδέεται με την
τεκνογονία και αποτελεί απαρχή και αφετηρία της
πραγματικής οικογένειας που θα έρθει το γλυκό εκείνο
αγγελούδι για να θρονιαστεί ανάμεσα τους Έτσι η
οικογένεια είναι ο πνευματικός χώρος όπου η χάρη του Θεού
επιτελεί το θαύμα της ενότητας δύο ξένων πριν από λίγο
23
ανθρώπων και το θαύμα της δημιουργίας
19 ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
Είναι το μυστήριο της εκκλησίας στο οποίομέσα από την
ιερολογία ο φυσικός δεσμός που συνδέει τον άνδρα με την
γυναίκα ευλογείται από τον Δημιουργό του ανθρώπου και
υψώνεται στο χώρο της χάριτος και της αληθινής ζωήςΟ
άνδρας και η γυναίκα παντρεύονται ελεύθερα και
ονειρεύονται να συμβιώσουν για ολη τους τη ζωή
ευλογούνται από το Θεό ώστε ο αγώνας της σχέσης τους να
καρποφορίσειΟ Χριστός στο γάμο της Κανά στην Γαλιλαία
πραγματοποίησε το πρώτο θαύμα της δημόσιας παρουσίας
του Έκανε κατά κάποιο τρόπο ένα δώρο στο ζευγάρι αυτό
httpantixiliastikosblogspotcom201007blog-post-
18html
110 ΕΙΔΗ ΓΑΜΟΥ
Υπάρχουν δύο μορφές γάμων Ο θρησκευτικός και ο
πολιτικός Ο πολιτικός από το 1982 που ψηφίστηκε έχει
κερδίσει αρκετό έδαφος έναντι του θρησκευτικού Ωστόσο το
2004 έγιναν 14000 πολιτικοί γάμοι ενώ 27000
θρησκευτικοί γάμοι Οι λόγοι που οδηγούν τα ζευγάρια σε
πολιτικούς γάμους είναι κυρίως οικονομικοί Είναι χαμηλού
κόστους και ο καθένας μπορεί να πάει στο δημαρχείο και
έχει λίγα έξοδα για τον γάμο του Αν το ζευγάρι επιλέξει τον
πολιτικό δεν σημαίνει ότι είναι άθεο
http wwwgamosgamosgrcsblogsgamosarchive2011
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Οι μαθητές πήραν συνέντευξη από τους παππούδες και τις
γιαγιάδες τους σχετικά με την υποδομή της δικής τους
οικογένειαςΤα συμπεράσματα που προέκυψαν ήταν τα εξής
24
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες στην σημερινή εποχή έχουν
τις ηλικίες των 60-65 χρόνων Έχουν παντρευτεί όμως από
την ηλικία των 18-20 και παραμένουν για περίπου 40-45
χρόνια μαζί (πιθανότητες χωρισμού δεν υπήρχαν στα πιο
παλιά χρόνια) Παραμένουν τόσα χρόνια μαζί αποκτούν 4-5
παιδιά ενώ στην σημερινή εποχή οι οικογένειες αποκτούν 1-
2 παιδιά το πολύ Οι παππούδες και οι γιαγιάδες έμεναν
συνήθως στα πατρικά σπίτια των οικογενειών τους από το
γάμο μέχρι το τέλος της ζωής Τα παιδιά τους που ωστόσο
έμεναν μαζί τους φεύγουν από το πατρικό σπίτι όταν
παντρεύονται
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ
1Πόσων χρονών είστεΠόσα παιδιά είχε ως μέλη η
οικογένειά σας
2Πόσων χρόνων ήσαστε όταν παντρευτήκατε
3Πόσα μέλη είχε η οικογένειά σας μετά τη γέννηση των
παιδιών
4Πού μένατε όταν παντρευτήκατε
5Για πόσο χρονικό διάστημα
6Πού μένατε όταν παντρεύτηκε το πρώτο παιδί σας
7Πού έμεινε το πρώτο παιδί μετά τον γάμο του
8Πόσα παιδιά απέκτησε το πρώτο παιδί σας
9Πόσα παιδιά απέκτησε το δεύτερο παιδί σας
10Πού μένουν σήμερα τα παιδιά σας
111Ο ΓΑΜΟΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
Σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίεςαπό τις πιο
πρωτόγονες μέχρι τις πιο εξελιγμένεςο γάμος αποτελεί
πάντα ένα γεγονός σταθμόΗ τελετή του γάμου στη
συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων να περιορίζεται
στο αυστηρό πρωτόκολλο της θρησκείας
25
Στο Ισλάμ ο άνδρας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος της
γυναίκας και επιλέγεται από τους γονείς τηςΤο τελετουργικό
του γάμου είναι πολύ απλόΣτην ουσία δε γίνεται
τελετήαπλά ο ιμάμης διαβάζει μερικές ευχές και οι
μελλόνυμφοιαλλά και οι γονείς τους υπογράφουν τα
επίσημα έγγραφα που τους καθιστούν ζευγάρι στα μάτια του
κράτουςΕrsquoιθισται να υπογράφουν και κάποιοι που δεν έχουν
σχέση με την οικογένειαως μάρτυρες του μυστηρίουκι αυτοί
αποκαλούνται κουμπάροιαν και δεν παίζουν κάποιο ρόλο
στην τελετή
Ο εβραϊκός γάμος έχει κάποια χαρακτηριστικά
που μοιάζουν με τα χριστιανικάΗ τελετή γίνεται στη
συναγωγήΟ ραβίνοςμε τη συνοδεία χορωδίαςόταν υπάρχει
η δυνατότηταυποδέχεται με ύμνους και προσευχές το
ζευγάριτο οποίο οδηγείται κάτω από το σάλι της
προσευχήςΑυτό το κρατούν τέσσερις άνδρες από τις
ισάριθμες γωνίες του ετσι ώστε να σχηματίζει ένα
σκέπαστροτο οποίο συμβολίζει τη μελλοντική του εστία και
την προστασία του ΘεούΟ ραβίνος ευλογεί το κρασίπίνει
πρώτα ο ίδιος και μετά το ζευγάρι με την παρουσία δύο
μαρτύρωνΟ γαμπρός φορά στη νύφη το δαχτυλίδι τιυ
γάμουαπαγγέλοντας μια προσευχή ndashυπόσχεσηΟ ραβίνος
διαβάζει το γαμήλιο συμβόλαιοπου περιάχει όρους και
δεσμεύσεις για την έγγαμη ζωή και η τελετή ολοκληρώνεται
μα μια συμβολική κίνηση του γαμπούπου σπάζει με το πόδι
του ένα ποτήρισε ανάμνηση της καταστροφής του Ναού του
Σολομώντα και της Ιερουσαλήμ
112ΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Υπήρχαν ποικίλες μορφές οικογένειας σε όλο τον κόσμο οι
οποίες διάφεραν ανάλογα με τον τόπο την εποχή κτλΟ
26
θεσμός της οικογένειας εμφανίστηκε από την προϊστορική
εποχή
Στις πρωτόγονες κοινωνίες διατυπώθηκε η μητριαρχική
οικογένεια δηλαδή η ιδιότητα μέλους ενός κοινωνικού
συνόλου ορίζεται με βάση την καταγωγή από την μητέρα ή
όχι τον πατέρα Τα οικονομικά θέματα καθορίζονται από την
μητέρα Τέλος στον αδελφικό τύπο οικογένειας
διατυπώθηκε στις κοινωνίες των Χετταίων και Χουρριτών
την κυρίαρχη θέση την είχε ο μεγαλύτερος αδερφός Ο
αδελφός αντικαθιστούσε το πατρικό και μητρικό πρότυπο
Στην ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗόπου επικρατούσε ο θεσμός
της μητριαρχικής οικογένειας η γυναίκα είχε τον κυρίαρχο
ρόλο στην οικογένεια όλοι όφειλαν σεβασμόΣημαντικό
είναι επίσης ότι την λάτρευαν ως θεά-μητέρα και την
θεωρούσαν θεά της γονιμότητας μιας και αυτή έφερνε τα
παιδιά στον κόσμο αυτή αναλάμβανε την αγωγή και την
ανατροφή τους και είχε την αποκλειστική μέριμναΗ
περιουσία περνούσε στα χέρια των κοριτσιών καθώς και το
όνομα της μητέρας ήταν αυτό που έπαιρναν τα παιδιά για το
οτιδήποτε θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο για την επιβίωση
τουςΗ εμφάνιση του αρότρου όμως ανέτρεψε τα πάνταEτσι
η εξουσία περνά στα χέρια των ανδρωνΚαταρρίπτεται ο
θεσμός τις μητέρας -θεάς
ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗΗ οικογένεια έχει σπουδαία θέση στη
ζωή των ανθρώπων Ο άντρας ήταν η κεφαλή της
οικογένειας όπως και η γυναίκα κατείχε σημαντική θέση και
εμφανίζονταν στο πλευρό του άντρα με σημαντικά
καθήκοντα
ΠΗΝΕΛΟΠΗ-ΟΔΥΣΣΕΑΣ
27
Στην ισραηλιτική κοινωνία υπήρχαν τρία διαφορετικά είδη
οικογένειας Αρχικά είναι η πατριαρχική(τις αποφάσεις τις
έπαιρνε αποκλειστικά και μόνο ο πατέρας)η μητριαρχική(οι
αποφάσεις λαμβάνονταν από την σύζυγο και μητέρα)και
τέλος η αδερφαίκη εξουσία (εξουσιάζεται η οικογένεια μόνο
από τον μεγαλύτερο αδελφό)Στην αρχαιότερη εποχή το
είδος της οικογένειας στην Παλαιστίνη είναι το πατριαρχικό
έννοια της οικογένειας εκφραζόταν με τον όρο ltltοίκος του
πατρός gtgtο άνδρας ονομαζόταν ltltκύρος της γυναίκας
gtgtκαι είχε απόλυτη εξουσία στα παιδιά του και στις γυναίκες
του
Στην αρχαία Ρώμη τα παιδιά είχαν πολύ μειονεκτική θέση
θεωρούνταν δούλοι και ήταν κτήση του πατέρα ο οποίος
μπορούσε μέχρι και να τα σκοτώσειΟ ίδιος δεν είχε καμία
σχέση με την ανατροφή των παιδιώνΗ μητέρα είχε αναλάβει
πλήρως την ανατροφή τους
Στον Μεσαίωνα η αγωγή των παιδιών ήταν κυρίως έργο των
δασκάλων καθώς και της μητέραςΟ πατέρας δεν είχε καμιά
ανάμειξηΑντιθέτως προσπαθούσε να βρει δουλειά
Στην αναγεννησιακή εποχή επειδή οι συνθήκες ήταν πολύ
ευνοϊκές τα παιδιά είχαν πολύ καλύτερη διαπαιδαγώγηση
από παιδαγωγούς Οι ευκατάστατες οικογένειες γονείς δεν
28
είχαν καμία σχέση με την ανατροφήΟ ρόλος του πατέρα
ήταν η προσπάθεια για εύρεση δουλειάςενώ η μητέρα ήταν
αναγκασμένη να είναι στο σπίτι
Στην Τουρκοκρατία επειδή οι συνθήκες ήταν άθλιεςτα
παιδιά στις οικογένειες δεν είχαν την ανάλογη ανατροφήΟ
πατέρας ήταν μακριά από το σπίτι και η μητέρα δεν ήταν σε
θέση να διαπαιδαγώγησει τα παιδιά Την ευθύνη την είχαν
αναλάβει ενίοτε τα κρυφά σχολειά
29
2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
21Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
Η εστία Μέσα σε κάθε παραδοσιακό σπίτι υπάρχει η εστία Η
εστία δεν αποτελεί απλώς ένα χώρο όπου μαγειρεύουν οι
άνθρωποι και ζεσταίνονται αλλά είναι το σύμβολο της
ενότητας της οικογένειας Δεν είναι άσχετο το έθιμο που
συναντάμε σε περιοχές του βορειοελλαδικού χώρου κατά την
διαίρεση της μεγάλης πολυπυρινικής οικογένειας μεταφέρεται
φωτιά από την εστία του πατρικού σπιτιού στα σπίτια των γιων
Με τον τρόπο αυτό προβάλλεται η συνέχεια της οικογένειας Σε
ορισμένες περιοχές της Ηπείρου όταν η νύφη εισέρχεται στο
σπίτι του πεθερού μια από τις πρώτες ενέργειες της είναι να
προσκυνήσει την εστία
30
Το εικονοστάσι Πιθανή επιβίωση της αρχαίας εστίας
όπου τοποθετούνται οι εικόνες των αγίων της
οικογένειας η των αγίων των οποίων τα ονόματα έχουν
ο αρχηγός και τα μέλη της οικογένειας
31
Τα στέφανα Ισχυρό σύμβολο του γάμου
αρκετές φορές τοποθετούνται σε στεφανοθήκες δίπλα
στο εικονοστάσι για να δείξουν ότι ο γάμος είναι τόσο
ιερός δεσμός όσο και η εκκλησία που τον ευλόγησε ή
όσο οι εικόνες των αγίων που φυλάσσονται στο
εικονοστάσι
o Το φίδι και η νεράιδα του σπιτιού Εκτός από τα σύμβολα που
συνδέονται με τη φωτιά (εστία καντήλι) σε όλη την Ελλάδα υπήρχε
παλιότερα η πίστη σε εν laquoφίδι του σπιτιούraquo το οποίο προστατεύει
την οικογένεια και δεν πρέπει να το πειράξει Πιστεύεται ότι αν
κάποιος πειράξει ή σκοτώσει το φίδι τότε θα πεθάνει ένα μέλος της
οικογένειας Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος το φίδι αυτό είναι
θηλυκό και συνδέεται με μια φανταστική γυναικεία μορφή
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
18
19
20
16Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας στο χθες και στο σήμερα καθώς και ο
ρόλος της διαφέρει αρκετά Στις πρωτόγονες κοινωνίες οι
λειτουργίες της οικογένειας ήταν η οικονομική και κοινωνική
οργάνωση καθώς και η ρύθμιση της σεξουαλικής ζωής της τότε
εποχής και η ανάγκη για εκπαίδευση των παιδιών(ομόαιμη
οικογένεια)Οι γαμήλιες ομάδες κατατάσσονται ανάλογα με τις
γενιές και όλοι μεταξύ τους είναι σύζυγοι εκτός από τους γονείς και
τα παιδιά
Το δεύτερο προοδευτικό βήμα στην εξέλιξη της μορφής της
οικογένειας είναι ο αποκλεισμός των σχέσεων μεταξύ των φυσικών
αδελφών και η απαγόρευση του γάμου ανάμεσα σε πρώτα
δεύτερα και τρίτα ξαδέλφια
Η εξέλιξη του θεσμού συνεχίζεται με τον ομαδικό γάμο σε
ορισμένα μέρη του κόσμουόπου ο άντρας είχε μια κύρια συζύγο
ανάμεσα στις πολυάριθμες γυναίκες τουκαι αυτός ήταν ο κύριος
άνδρας της ανάμεσα στους άλλουςΑυτό αντικαθίσταται από τη
ζευγαρωτή οικογένεια όπου ένας άνδρας έχει ελευθερία στην
πολυγαμίαενώ η γυναίκα του πιέζεται αυστηρά στο θέμα της
ηθικήςόσο διάστημα συζούν
Τέλοςη μονογαμική οικογένεια είναι ένα από τα σημάδια
αρχής του πολιτισμού και σκοπό έχει τη γέννηση παιδιών με
21
αναμφισβήτητη πατρότητα που είναι απαραίτητη για να
κληρονομήσουν τα αγαθά του πατέρα
Η οικογένεια πλέον έχει αναπτυχθεί και υπάρχουν αρκετά
είδη οικογένειας που βασίζονται στην ισότητα των δύο φύλων Η
στάση των ανθρώπων όμως απέναντι στην οικογένεια έχει αλλάξει
η οικογένεια συστέλλεται όσο ο περίγυρος διευρύνεται
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεων(Friedrich Engels13854-
89)σελ96
17ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας προστατεύεται από παγκόσμιους
γραπτούς νόμους όπως
1Στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα
Στο άρθρο 16 αναφέρονται τα δικαιώματα ενός ζευγαριού
ως προς την ίδρυση της οικογένειας ltltΑπό τη στιγμή που θα
φτάσουν σε ηλικία γάμου ο άντρας και η γυναίκα χωρίς κανένα
περιορισμό εξrsquoαιτίας της φυλής της εθνικότητας ή της θρησκείας
έχουν το δικαίωμα να παντρευτούν και να ιδρύσουν οικογένεια
Και οι δύο έχουν ίσα δικαιώματα ως προς τον γάμο κατά την
διάρκεια του γάμου και κατά την διάλυσή του gtgt
Στο άρθρο 12 αναφέρονται τα δικαιώματα και οι
περιορισμοί που έχουν τα μέλη της οικογένειας
ltltΚανείς δεν επιτρέπεται να υποστεί αυθαίρετες επεμβάσεις
στην ιδιωτική του ζωή την οικογένεια την κατοικία ή την
αλληλογραφία του ούτε προσβολές της τιμής και της υπόληψής
του Καθένας έχει το δικαίωμα να τον προστατεύουν οι νόμοι από
επεμβάσεις και προσβολές αυτού του είδους
22
Στο Σύνταγμα της Ευρώπης στα άρθρα 67 και 69
αναφέρονται τα δικαιώματα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής της
οικογένειας και τα δικαιώματα στο γάμο αντίστοιχα
Στο Σύνταγμα της Ελλάδας αναφέρονται στα κοινωνικά
δικαιώματα το δικαίωμα προστασίας της οικογένειαςτου
γάμουτης μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα
ανθρώπινα δικαιώματα)
Σύνταγμα της Ευρώπης
Σύνταγμα της Ελλάδας
18 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ
Στον χριστιανισμόο γάμος θεωρείται ένα μυστήριο όπου
αγιάζεται με τη χάρη του Αγίου πνεύματος στο όνομα του
Χριστού και τη δόξα της εκκλησίαςΑπο τους πρώτους
χριστιανικούς αιώνες οι Πατέρες της εκκλησίας μας τόνισαν
την σπουδαιότητα του οικογενειακού περιβάλλοντος και
προέβαλαν τη σημασία του για την διαμόρφωση ισχυρών
προσωπικοτήτων έτσι η οικογένεια θεωρείται ως χώρος
πνευματικής συνάντησης των συζύγωνόπου είναι η δυνατή
ενότητα και ο δημιουργικός διάλογοςγια να συμβεί αυτό θα
πρέπει να υπάρχει κατανόηση αγάπη υπομονή και
υποχωρητικότηταΟι δύο διαφορετικές προσωπικότητες
συνδέονται στα πλαίσια της συζυγίας σε μια εκπληκτική
ψυχική ενότητα Αυτό είναι και το θαύμα που συνδέεται με
το μυστήριο του γάμου Το δεύτερο θαύμα συνδέεται με την
τεκνογονία και αποτελεί απαρχή και αφετηρία της
πραγματικής οικογένειας που θα έρθει το γλυκό εκείνο
αγγελούδι για να θρονιαστεί ανάμεσα τους Έτσι η
οικογένεια είναι ο πνευματικός χώρος όπου η χάρη του Θεού
επιτελεί το θαύμα της ενότητας δύο ξένων πριν από λίγο
23
ανθρώπων και το θαύμα της δημιουργίας
19 ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
Είναι το μυστήριο της εκκλησίας στο οποίομέσα από την
ιερολογία ο φυσικός δεσμός που συνδέει τον άνδρα με την
γυναίκα ευλογείται από τον Δημιουργό του ανθρώπου και
υψώνεται στο χώρο της χάριτος και της αληθινής ζωήςΟ
άνδρας και η γυναίκα παντρεύονται ελεύθερα και
ονειρεύονται να συμβιώσουν για ολη τους τη ζωή
ευλογούνται από το Θεό ώστε ο αγώνας της σχέσης τους να
καρποφορίσειΟ Χριστός στο γάμο της Κανά στην Γαλιλαία
πραγματοποίησε το πρώτο θαύμα της δημόσιας παρουσίας
του Έκανε κατά κάποιο τρόπο ένα δώρο στο ζευγάρι αυτό
httpantixiliastikosblogspotcom201007blog-post-
18html
110 ΕΙΔΗ ΓΑΜΟΥ
Υπάρχουν δύο μορφές γάμων Ο θρησκευτικός και ο
πολιτικός Ο πολιτικός από το 1982 που ψηφίστηκε έχει
κερδίσει αρκετό έδαφος έναντι του θρησκευτικού Ωστόσο το
2004 έγιναν 14000 πολιτικοί γάμοι ενώ 27000
θρησκευτικοί γάμοι Οι λόγοι που οδηγούν τα ζευγάρια σε
πολιτικούς γάμους είναι κυρίως οικονομικοί Είναι χαμηλού
κόστους και ο καθένας μπορεί να πάει στο δημαρχείο και
έχει λίγα έξοδα για τον γάμο του Αν το ζευγάρι επιλέξει τον
πολιτικό δεν σημαίνει ότι είναι άθεο
http wwwgamosgamosgrcsblogsgamosarchive2011
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Οι μαθητές πήραν συνέντευξη από τους παππούδες και τις
γιαγιάδες τους σχετικά με την υποδομή της δικής τους
οικογένειαςΤα συμπεράσματα που προέκυψαν ήταν τα εξής
24
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες στην σημερινή εποχή έχουν
τις ηλικίες των 60-65 χρόνων Έχουν παντρευτεί όμως από
την ηλικία των 18-20 και παραμένουν για περίπου 40-45
χρόνια μαζί (πιθανότητες χωρισμού δεν υπήρχαν στα πιο
παλιά χρόνια) Παραμένουν τόσα χρόνια μαζί αποκτούν 4-5
παιδιά ενώ στην σημερινή εποχή οι οικογένειες αποκτούν 1-
2 παιδιά το πολύ Οι παππούδες και οι γιαγιάδες έμεναν
συνήθως στα πατρικά σπίτια των οικογενειών τους από το
γάμο μέχρι το τέλος της ζωής Τα παιδιά τους που ωστόσο
έμεναν μαζί τους φεύγουν από το πατρικό σπίτι όταν
παντρεύονται
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ
1Πόσων χρονών είστεΠόσα παιδιά είχε ως μέλη η
οικογένειά σας
2Πόσων χρόνων ήσαστε όταν παντρευτήκατε
3Πόσα μέλη είχε η οικογένειά σας μετά τη γέννηση των
παιδιών
4Πού μένατε όταν παντρευτήκατε
5Για πόσο χρονικό διάστημα
6Πού μένατε όταν παντρεύτηκε το πρώτο παιδί σας
7Πού έμεινε το πρώτο παιδί μετά τον γάμο του
8Πόσα παιδιά απέκτησε το πρώτο παιδί σας
9Πόσα παιδιά απέκτησε το δεύτερο παιδί σας
10Πού μένουν σήμερα τα παιδιά σας
111Ο ΓΑΜΟΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
Σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίεςαπό τις πιο
πρωτόγονες μέχρι τις πιο εξελιγμένεςο γάμος αποτελεί
πάντα ένα γεγονός σταθμόΗ τελετή του γάμου στη
συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων να περιορίζεται
στο αυστηρό πρωτόκολλο της θρησκείας
25
Στο Ισλάμ ο άνδρας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος της
γυναίκας και επιλέγεται από τους γονείς τηςΤο τελετουργικό
του γάμου είναι πολύ απλόΣτην ουσία δε γίνεται
τελετήαπλά ο ιμάμης διαβάζει μερικές ευχές και οι
μελλόνυμφοιαλλά και οι γονείς τους υπογράφουν τα
επίσημα έγγραφα που τους καθιστούν ζευγάρι στα μάτια του
κράτουςΕrsquoιθισται να υπογράφουν και κάποιοι που δεν έχουν
σχέση με την οικογένειαως μάρτυρες του μυστηρίουκι αυτοί
αποκαλούνται κουμπάροιαν και δεν παίζουν κάποιο ρόλο
στην τελετή
Ο εβραϊκός γάμος έχει κάποια χαρακτηριστικά
που μοιάζουν με τα χριστιανικάΗ τελετή γίνεται στη
συναγωγήΟ ραβίνοςμε τη συνοδεία χορωδίαςόταν υπάρχει
η δυνατότηταυποδέχεται με ύμνους και προσευχές το
ζευγάριτο οποίο οδηγείται κάτω από το σάλι της
προσευχήςΑυτό το κρατούν τέσσερις άνδρες από τις
ισάριθμες γωνίες του ετσι ώστε να σχηματίζει ένα
σκέπαστροτο οποίο συμβολίζει τη μελλοντική του εστία και
την προστασία του ΘεούΟ ραβίνος ευλογεί το κρασίπίνει
πρώτα ο ίδιος και μετά το ζευγάρι με την παρουσία δύο
μαρτύρωνΟ γαμπρός φορά στη νύφη το δαχτυλίδι τιυ
γάμουαπαγγέλοντας μια προσευχή ndashυπόσχεσηΟ ραβίνος
διαβάζει το γαμήλιο συμβόλαιοπου περιάχει όρους και
δεσμεύσεις για την έγγαμη ζωή και η τελετή ολοκληρώνεται
μα μια συμβολική κίνηση του γαμπούπου σπάζει με το πόδι
του ένα ποτήρισε ανάμνηση της καταστροφής του Ναού του
Σολομώντα και της Ιερουσαλήμ
112ΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Υπήρχαν ποικίλες μορφές οικογένειας σε όλο τον κόσμο οι
οποίες διάφεραν ανάλογα με τον τόπο την εποχή κτλΟ
26
θεσμός της οικογένειας εμφανίστηκε από την προϊστορική
εποχή
Στις πρωτόγονες κοινωνίες διατυπώθηκε η μητριαρχική
οικογένεια δηλαδή η ιδιότητα μέλους ενός κοινωνικού
συνόλου ορίζεται με βάση την καταγωγή από την μητέρα ή
όχι τον πατέρα Τα οικονομικά θέματα καθορίζονται από την
μητέρα Τέλος στον αδελφικό τύπο οικογένειας
διατυπώθηκε στις κοινωνίες των Χετταίων και Χουρριτών
την κυρίαρχη θέση την είχε ο μεγαλύτερος αδερφός Ο
αδελφός αντικαθιστούσε το πατρικό και μητρικό πρότυπο
Στην ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗόπου επικρατούσε ο θεσμός
της μητριαρχικής οικογένειας η γυναίκα είχε τον κυρίαρχο
ρόλο στην οικογένεια όλοι όφειλαν σεβασμόΣημαντικό
είναι επίσης ότι την λάτρευαν ως θεά-μητέρα και την
θεωρούσαν θεά της γονιμότητας μιας και αυτή έφερνε τα
παιδιά στον κόσμο αυτή αναλάμβανε την αγωγή και την
ανατροφή τους και είχε την αποκλειστική μέριμναΗ
περιουσία περνούσε στα χέρια των κοριτσιών καθώς και το
όνομα της μητέρας ήταν αυτό που έπαιρναν τα παιδιά για το
οτιδήποτε θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο για την επιβίωση
τουςΗ εμφάνιση του αρότρου όμως ανέτρεψε τα πάνταEτσι
η εξουσία περνά στα χέρια των ανδρωνΚαταρρίπτεται ο
θεσμός τις μητέρας -θεάς
ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗΗ οικογένεια έχει σπουδαία θέση στη
ζωή των ανθρώπων Ο άντρας ήταν η κεφαλή της
οικογένειας όπως και η γυναίκα κατείχε σημαντική θέση και
εμφανίζονταν στο πλευρό του άντρα με σημαντικά
καθήκοντα
ΠΗΝΕΛΟΠΗ-ΟΔΥΣΣΕΑΣ
27
Στην ισραηλιτική κοινωνία υπήρχαν τρία διαφορετικά είδη
οικογένειας Αρχικά είναι η πατριαρχική(τις αποφάσεις τις
έπαιρνε αποκλειστικά και μόνο ο πατέρας)η μητριαρχική(οι
αποφάσεις λαμβάνονταν από την σύζυγο και μητέρα)και
τέλος η αδερφαίκη εξουσία (εξουσιάζεται η οικογένεια μόνο
από τον μεγαλύτερο αδελφό)Στην αρχαιότερη εποχή το
είδος της οικογένειας στην Παλαιστίνη είναι το πατριαρχικό
έννοια της οικογένειας εκφραζόταν με τον όρο ltltοίκος του
πατρός gtgtο άνδρας ονομαζόταν ltltκύρος της γυναίκας
gtgtκαι είχε απόλυτη εξουσία στα παιδιά του και στις γυναίκες
του
Στην αρχαία Ρώμη τα παιδιά είχαν πολύ μειονεκτική θέση
θεωρούνταν δούλοι και ήταν κτήση του πατέρα ο οποίος
μπορούσε μέχρι και να τα σκοτώσειΟ ίδιος δεν είχε καμία
σχέση με την ανατροφή των παιδιώνΗ μητέρα είχε αναλάβει
πλήρως την ανατροφή τους
Στον Μεσαίωνα η αγωγή των παιδιών ήταν κυρίως έργο των
δασκάλων καθώς και της μητέραςΟ πατέρας δεν είχε καμιά
ανάμειξηΑντιθέτως προσπαθούσε να βρει δουλειά
Στην αναγεννησιακή εποχή επειδή οι συνθήκες ήταν πολύ
ευνοϊκές τα παιδιά είχαν πολύ καλύτερη διαπαιδαγώγηση
από παιδαγωγούς Οι ευκατάστατες οικογένειες γονείς δεν
28
είχαν καμία σχέση με την ανατροφήΟ ρόλος του πατέρα
ήταν η προσπάθεια για εύρεση δουλειάςενώ η μητέρα ήταν
αναγκασμένη να είναι στο σπίτι
Στην Τουρκοκρατία επειδή οι συνθήκες ήταν άθλιεςτα
παιδιά στις οικογένειες δεν είχαν την ανάλογη ανατροφήΟ
πατέρας ήταν μακριά από το σπίτι και η μητέρα δεν ήταν σε
θέση να διαπαιδαγώγησει τα παιδιά Την ευθύνη την είχαν
αναλάβει ενίοτε τα κρυφά σχολειά
29
2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
21Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
Η εστία Μέσα σε κάθε παραδοσιακό σπίτι υπάρχει η εστία Η
εστία δεν αποτελεί απλώς ένα χώρο όπου μαγειρεύουν οι
άνθρωποι και ζεσταίνονται αλλά είναι το σύμβολο της
ενότητας της οικογένειας Δεν είναι άσχετο το έθιμο που
συναντάμε σε περιοχές του βορειοελλαδικού χώρου κατά την
διαίρεση της μεγάλης πολυπυρινικής οικογένειας μεταφέρεται
φωτιά από την εστία του πατρικού σπιτιού στα σπίτια των γιων
Με τον τρόπο αυτό προβάλλεται η συνέχεια της οικογένειας Σε
ορισμένες περιοχές της Ηπείρου όταν η νύφη εισέρχεται στο
σπίτι του πεθερού μια από τις πρώτες ενέργειες της είναι να
προσκυνήσει την εστία
30
Το εικονοστάσι Πιθανή επιβίωση της αρχαίας εστίας
όπου τοποθετούνται οι εικόνες των αγίων της
οικογένειας η των αγίων των οποίων τα ονόματα έχουν
ο αρχηγός και τα μέλη της οικογένειας
31
Τα στέφανα Ισχυρό σύμβολο του γάμου
αρκετές φορές τοποθετούνται σε στεφανοθήκες δίπλα
στο εικονοστάσι για να δείξουν ότι ο γάμος είναι τόσο
ιερός δεσμός όσο και η εκκλησία που τον ευλόγησε ή
όσο οι εικόνες των αγίων που φυλάσσονται στο
εικονοστάσι
o Το φίδι και η νεράιδα του σπιτιού Εκτός από τα σύμβολα που
συνδέονται με τη φωτιά (εστία καντήλι) σε όλη την Ελλάδα υπήρχε
παλιότερα η πίστη σε εν laquoφίδι του σπιτιούraquo το οποίο προστατεύει
την οικογένεια και δεν πρέπει να το πειράξει Πιστεύεται ότι αν
κάποιος πειράξει ή σκοτώσει το φίδι τότε θα πεθάνει ένα μέλος της
οικογένειας Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος το φίδι αυτό είναι
θηλυκό και συνδέεται με μια φανταστική γυναικεία μορφή
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
19
20
16Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας στο χθες και στο σήμερα καθώς και ο
ρόλος της διαφέρει αρκετά Στις πρωτόγονες κοινωνίες οι
λειτουργίες της οικογένειας ήταν η οικονομική και κοινωνική
οργάνωση καθώς και η ρύθμιση της σεξουαλικής ζωής της τότε
εποχής και η ανάγκη για εκπαίδευση των παιδιών(ομόαιμη
οικογένεια)Οι γαμήλιες ομάδες κατατάσσονται ανάλογα με τις
γενιές και όλοι μεταξύ τους είναι σύζυγοι εκτός από τους γονείς και
τα παιδιά
Το δεύτερο προοδευτικό βήμα στην εξέλιξη της μορφής της
οικογένειας είναι ο αποκλεισμός των σχέσεων μεταξύ των φυσικών
αδελφών και η απαγόρευση του γάμου ανάμεσα σε πρώτα
δεύτερα και τρίτα ξαδέλφια
Η εξέλιξη του θεσμού συνεχίζεται με τον ομαδικό γάμο σε
ορισμένα μέρη του κόσμουόπου ο άντρας είχε μια κύρια συζύγο
ανάμεσα στις πολυάριθμες γυναίκες τουκαι αυτός ήταν ο κύριος
άνδρας της ανάμεσα στους άλλουςΑυτό αντικαθίσταται από τη
ζευγαρωτή οικογένεια όπου ένας άνδρας έχει ελευθερία στην
πολυγαμίαενώ η γυναίκα του πιέζεται αυστηρά στο θέμα της
ηθικήςόσο διάστημα συζούν
Τέλοςη μονογαμική οικογένεια είναι ένα από τα σημάδια
αρχής του πολιτισμού και σκοπό έχει τη γέννηση παιδιών με
21
αναμφισβήτητη πατρότητα που είναι απαραίτητη για να
κληρονομήσουν τα αγαθά του πατέρα
Η οικογένεια πλέον έχει αναπτυχθεί και υπάρχουν αρκετά
είδη οικογένειας που βασίζονται στην ισότητα των δύο φύλων Η
στάση των ανθρώπων όμως απέναντι στην οικογένεια έχει αλλάξει
η οικογένεια συστέλλεται όσο ο περίγυρος διευρύνεται
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεων(Friedrich Engels13854-
89)σελ96
17ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας προστατεύεται από παγκόσμιους
γραπτούς νόμους όπως
1Στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα
Στο άρθρο 16 αναφέρονται τα δικαιώματα ενός ζευγαριού
ως προς την ίδρυση της οικογένειας ltltΑπό τη στιγμή που θα
φτάσουν σε ηλικία γάμου ο άντρας και η γυναίκα χωρίς κανένα
περιορισμό εξrsquoαιτίας της φυλής της εθνικότητας ή της θρησκείας
έχουν το δικαίωμα να παντρευτούν και να ιδρύσουν οικογένεια
Και οι δύο έχουν ίσα δικαιώματα ως προς τον γάμο κατά την
διάρκεια του γάμου και κατά την διάλυσή του gtgt
Στο άρθρο 12 αναφέρονται τα δικαιώματα και οι
περιορισμοί που έχουν τα μέλη της οικογένειας
ltltΚανείς δεν επιτρέπεται να υποστεί αυθαίρετες επεμβάσεις
στην ιδιωτική του ζωή την οικογένεια την κατοικία ή την
αλληλογραφία του ούτε προσβολές της τιμής και της υπόληψής
του Καθένας έχει το δικαίωμα να τον προστατεύουν οι νόμοι από
επεμβάσεις και προσβολές αυτού του είδους
22
Στο Σύνταγμα της Ευρώπης στα άρθρα 67 και 69
αναφέρονται τα δικαιώματα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής της
οικογένειας και τα δικαιώματα στο γάμο αντίστοιχα
Στο Σύνταγμα της Ελλάδας αναφέρονται στα κοινωνικά
δικαιώματα το δικαίωμα προστασίας της οικογένειαςτου
γάμουτης μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα
ανθρώπινα δικαιώματα)
Σύνταγμα της Ευρώπης
Σύνταγμα της Ελλάδας
18 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ
Στον χριστιανισμόο γάμος θεωρείται ένα μυστήριο όπου
αγιάζεται με τη χάρη του Αγίου πνεύματος στο όνομα του
Χριστού και τη δόξα της εκκλησίαςΑπο τους πρώτους
χριστιανικούς αιώνες οι Πατέρες της εκκλησίας μας τόνισαν
την σπουδαιότητα του οικογενειακού περιβάλλοντος και
προέβαλαν τη σημασία του για την διαμόρφωση ισχυρών
προσωπικοτήτων έτσι η οικογένεια θεωρείται ως χώρος
πνευματικής συνάντησης των συζύγωνόπου είναι η δυνατή
ενότητα και ο δημιουργικός διάλογοςγια να συμβεί αυτό θα
πρέπει να υπάρχει κατανόηση αγάπη υπομονή και
υποχωρητικότηταΟι δύο διαφορετικές προσωπικότητες
συνδέονται στα πλαίσια της συζυγίας σε μια εκπληκτική
ψυχική ενότητα Αυτό είναι και το θαύμα που συνδέεται με
το μυστήριο του γάμου Το δεύτερο θαύμα συνδέεται με την
τεκνογονία και αποτελεί απαρχή και αφετηρία της
πραγματικής οικογένειας που θα έρθει το γλυκό εκείνο
αγγελούδι για να θρονιαστεί ανάμεσα τους Έτσι η
οικογένεια είναι ο πνευματικός χώρος όπου η χάρη του Θεού
επιτελεί το θαύμα της ενότητας δύο ξένων πριν από λίγο
23
ανθρώπων και το θαύμα της δημιουργίας
19 ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
Είναι το μυστήριο της εκκλησίας στο οποίομέσα από την
ιερολογία ο φυσικός δεσμός που συνδέει τον άνδρα με την
γυναίκα ευλογείται από τον Δημιουργό του ανθρώπου και
υψώνεται στο χώρο της χάριτος και της αληθινής ζωήςΟ
άνδρας και η γυναίκα παντρεύονται ελεύθερα και
ονειρεύονται να συμβιώσουν για ολη τους τη ζωή
ευλογούνται από το Θεό ώστε ο αγώνας της σχέσης τους να
καρποφορίσειΟ Χριστός στο γάμο της Κανά στην Γαλιλαία
πραγματοποίησε το πρώτο θαύμα της δημόσιας παρουσίας
του Έκανε κατά κάποιο τρόπο ένα δώρο στο ζευγάρι αυτό
httpantixiliastikosblogspotcom201007blog-post-
18html
110 ΕΙΔΗ ΓΑΜΟΥ
Υπάρχουν δύο μορφές γάμων Ο θρησκευτικός και ο
πολιτικός Ο πολιτικός από το 1982 που ψηφίστηκε έχει
κερδίσει αρκετό έδαφος έναντι του θρησκευτικού Ωστόσο το
2004 έγιναν 14000 πολιτικοί γάμοι ενώ 27000
θρησκευτικοί γάμοι Οι λόγοι που οδηγούν τα ζευγάρια σε
πολιτικούς γάμους είναι κυρίως οικονομικοί Είναι χαμηλού
κόστους και ο καθένας μπορεί να πάει στο δημαρχείο και
έχει λίγα έξοδα για τον γάμο του Αν το ζευγάρι επιλέξει τον
πολιτικό δεν σημαίνει ότι είναι άθεο
http wwwgamosgamosgrcsblogsgamosarchive2011
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Οι μαθητές πήραν συνέντευξη από τους παππούδες και τις
γιαγιάδες τους σχετικά με την υποδομή της δικής τους
οικογένειαςΤα συμπεράσματα που προέκυψαν ήταν τα εξής
24
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες στην σημερινή εποχή έχουν
τις ηλικίες των 60-65 χρόνων Έχουν παντρευτεί όμως από
την ηλικία των 18-20 και παραμένουν για περίπου 40-45
χρόνια μαζί (πιθανότητες χωρισμού δεν υπήρχαν στα πιο
παλιά χρόνια) Παραμένουν τόσα χρόνια μαζί αποκτούν 4-5
παιδιά ενώ στην σημερινή εποχή οι οικογένειες αποκτούν 1-
2 παιδιά το πολύ Οι παππούδες και οι γιαγιάδες έμεναν
συνήθως στα πατρικά σπίτια των οικογενειών τους από το
γάμο μέχρι το τέλος της ζωής Τα παιδιά τους που ωστόσο
έμεναν μαζί τους φεύγουν από το πατρικό σπίτι όταν
παντρεύονται
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ
1Πόσων χρονών είστεΠόσα παιδιά είχε ως μέλη η
οικογένειά σας
2Πόσων χρόνων ήσαστε όταν παντρευτήκατε
3Πόσα μέλη είχε η οικογένειά σας μετά τη γέννηση των
παιδιών
4Πού μένατε όταν παντρευτήκατε
5Για πόσο χρονικό διάστημα
6Πού μένατε όταν παντρεύτηκε το πρώτο παιδί σας
7Πού έμεινε το πρώτο παιδί μετά τον γάμο του
8Πόσα παιδιά απέκτησε το πρώτο παιδί σας
9Πόσα παιδιά απέκτησε το δεύτερο παιδί σας
10Πού μένουν σήμερα τα παιδιά σας
111Ο ΓΑΜΟΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
Σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίεςαπό τις πιο
πρωτόγονες μέχρι τις πιο εξελιγμένεςο γάμος αποτελεί
πάντα ένα γεγονός σταθμόΗ τελετή του γάμου στη
συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων να περιορίζεται
στο αυστηρό πρωτόκολλο της θρησκείας
25
Στο Ισλάμ ο άνδρας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος της
γυναίκας και επιλέγεται από τους γονείς τηςΤο τελετουργικό
του γάμου είναι πολύ απλόΣτην ουσία δε γίνεται
τελετήαπλά ο ιμάμης διαβάζει μερικές ευχές και οι
μελλόνυμφοιαλλά και οι γονείς τους υπογράφουν τα
επίσημα έγγραφα που τους καθιστούν ζευγάρι στα μάτια του
κράτουςΕrsquoιθισται να υπογράφουν και κάποιοι που δεν έχουν
σχέση με την οικογένειαως μάρτυρες του μυστηρίουκι αυτοί
αποκαλούνται κουμπάροιαν και δεν παίζουν κάποιο ρόλο
στην τελετή
Ο εβραϊκός γάμος έχει κάποια χαρακτηριστικά
που μοιάζουν με τα χριστιανικάΗ τελετή γίνεται στη
συναγωγήΟ ραβίνοςμε τη συνοδεία χορωδίαςόταν υπάρχει
η δυνατότηταυποδέχεται με ύμνους και προσευχές το
ζευγάριτο οποίο οδηγείται κάτω από το σάλι της
προσευχήςΑυτό το κρατούν τέσσερις άνδρες από τις
ισάριθμες γωνίες του ετσι ώστε να σχηματίζει ένα
σκέπαστροτο οποίο συμβολίζει τη μελλοντική του εστία και
την προστασία του ΘεούΟ ραβίνος ευλογεί το κρασίπίνει
πρώτα ο ίδιος και μετά το ζευγάρι με την παρουσία δύο
μαρτύρωνΟ γαμπρός φορά στη νύφη το δαχτυλίδι τιυ
γάμουαπαγγέλοντας μια προσευχή ndashυπόσχεσηΟ ραβίνος
διαβάζει το γαμήλιο συμβόλαιοπου περιάχει όρους και
δεσμεύσεις για την έγγαμη ζωή και η τελετή ολοκληρώνεται
μα μια συμβολική κίνηση του γαμπούπου σπάζει με το πόδι
του ένα ποτήρισε ανάμνηση της καταστροφής του Ναού του
Σολομώντα και της Ιερουσαλήμ
112ΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Υπήρχαν ποικίλες μορφές οικογένειας σε όλο τον κόσμο οι
οποίες διάφεραν ανάλογα με τον τόπο την εποχή κτλΟ
26
θεσμός της οικογένειας εμφανίστηκε από την προϊστορική
εποχή
Στις πρωτόγονες κοινωνίες διατυπώθηκε η μητριαρχική
οικογένεια δηλαδή η ιδιότητα μέλους ενός κοινωνικού
συνόλου ορίζεται με βάση την καταγωγή από την μητέρα ή
όχι τον πατέρα Τα οικονομικά θέματα καθορίζονται από την
μητέρα Τέλος στον αδελφικό τύπο οικογένειας
διατυπώθηκε στις κοινωνίες των Χετταίων και Χουρριτών
την κυρίαρχη θέση την είχε ο μεγαλύτερος αδερφός Ο
αδελφός αντικαθιστούσε το πατρικό και μητρικό πρότυπο
Στην ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗόπου επικρατούσε ο θεσμός
της μητριαρχικής οικογένειας η γυναίκα είχε τον κυρίαρχο
ρόλο στην οικογένεια όλοι όφειλαν σεβασμόΣημαντικό
είναι επίσης ότι την λάτρευαν ως θεά-μητέρα και την
θεωρούσαν θεά της γονιμότητας μιας και αυτή έφερνε τα
παιδιά στον κόσμο αυτή αναλάμβανε την αγωγή και την
ανατροφή τους και είχε την αποκλειστική μέριμναΗ
περιουσία περνούσε στα χέρια των κοριτσιών καθώς και το
όνομα της μητέρας ήταν αυτό που έπαιρναν τα παιδιά για το
οτιδήποτε θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο για την επιβίωση
τουςΗ εμφάνιση του αρότρου όμως ανέτρεψε τα πάνταEτσι
η εξουσία περνά στα χέρια των ανδρωνΚαταρρίπτεται ο
θεσμός τις μητέρας -θεάς
ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗΗ οικογένεια έχει σπουδαία θέση στη
ζωή των ανθρώπων Ο άντρας ήταν η κεφαλή της
οικογένειας όπως και η γυναίκα κατείχε σημαντική θέση και
εμφανίζονταν στο πλευρό του άντρα με σημαντικά
καθήκοντα
ΠΗΝΕΛΟΠΗ-ΟΔΥΣΣΕΑΣ
27
Στην ισραηλιτική κοινωνία υπήρχαν τρία διαφορετικά είδη
οικογένειας Αρχικά είναι η πατριαρχική(τις αποφάσεις τις
έπαιρνε αποκλειστικά και μόνο ο πατέρας)η μητριαρχική(οι
αποφάσεις λαμβάνονταν από την σύζυγο και μητέρα)και
τέλος η αδερφαίκη εξουσία (εξουσιάζεται η οικογένεια μόνο
από τον μεγαλύτερο αδελφό)Στην αρχαιότερη εποχή το
είδος της οικογένειας στην Παλαιστίνη είναι το πατριαρχικό
έννοια της οικογένειας εκφραζόταν με τον όρο ltltοίκος του
πατρός gtgtο άνδρας ονομαζόταν ltltκύρος της γυναίκας
gtgtκαι είχε απόλυτη εξουσία στα παιδιά του και στις γυναίκες
του
Στην αρχαία Ρώμη τα παιδιά είχαν πολύ μειονεκτική θέση
θεωρούνταν δούλοι και ήταν κτήση του πατέρα ο οποίος
μπορούσε μέχρι και να τα σκοτώσειΟ ίδιος δεν είχε καμία
σχέση με την ανατροφή των παιδιώνΗ μητέρα είχε αναλάβει
πλήρως την ανατροφή τους
Στον Μεσαίωνα η αγωγή των παιδιών ήταν κυρίως έργο των
δασκάλων καθώς και της μητέραςΟ πατέρας δεν είχε καμιά
ανάμειξηΑντιθέτως προσπαθούσε να βρει δουλειά
Στην αναγεννησιακή εποχή επειδή οι συνθήκες ήταν πολύ
ευνοϊκές τα παιδιά είχαν πολύ καλύτερη διαπαιδαγώγηση
από παιδαγωγούς Οι ευκατάστατες οικογένειες γονείς δεν
28
είχαν καμία σχέση με την ανατροφήΟ ρόλος του πατέρα
ήταν η προσπάθεια για εύρεση δουλειάςενώ η μητέρα ήταν
αναγκασμένη να είναι στο σπίτι
Στην Τουρκοκρατία επειδή οι συνθήκες ήταν άθλιεςτα
παιδιά στις οικογένειες δεν είχαν την ανάλογη ανατροφήΟ
πατέρας ήταν μακριά από το σπίτι και η μητέρα δεν ήταν σε
θέση να διαπαιδαγώγησει τα παιδιά Την ευθύνη την είχαν
αναλάβει ενίοτε τα κρυφά σχολειά
29
2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
21Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
Η εστία Μέσα σε κάθε παραδοσιακό σπίτι υπάρχει η εστία Η
εστία δεν αποτελεί απλώς ένα χώρο όπου μαγειρεύουν οι
άνθρωποι και ζεσταίνονται αλλά είναι το σύμβολο της
ενότητας της οικογένειας Δεν είναι άσχετο το έθιμο που
συναντάμε σε περιοχές του βορειοελλαδικού χώρου κατά την
διαίρεση της μεγάλης πολυπυρινικής οικογένειας μεταφέρεται
φωτιά από την εστία του πατρικού σπιτιού στα σπίτια των γιων
Με τον τρόπο αυτό προβάλλεται η συνέχεια της οικογένειας Σε
ορισμένες περιοχές της Ηπείρου όταν η νύφη εισέρχεται στο
σπίτι του πεθερού μια από τις πρώτες ενέργειες της είναι να
προσκυνήσει την εστία
30
Το εικονοστάσι Πιθανή επιβίωση της αρχαίας εστίας
όπου τοποθετούνται οι εικόνες των αγίων της
οικογένειας η των αγίων των οποίων τα ονόματα έχουν
ο αρχηγός και τα μέλη της οικογένειας
31
Τα στέφανα Ισχυρό σύμβολο του γάμου
αρκετές φορές τοποθετούνται σε στεφανοθήκες δίπλα
στο εικονοστάσι για να δείξουν ότι ο γάμος είναι τόσο
ιερός δεσμός όσο και η εκκλησία που τον ευλόγησε ή
όσο οι εικόνες των αγίων που φυλάσσονται στο
εικονοστάσι
o Το φίδι και η νεράιδα του σπιτιού Εκτός από τα σύμβολα που
συνδέονται με τη φωτιά (εστία καντήλι) σε όλη την Ελλάδα υπήρχε
παλιότερα η πίστη σε εν laquoφίδι του σπιτιούraquo το οποίο προστατεύει
την οικογένεια και δεν πρέπει να το πειράξει Πιστεύεται ότι αν
κάποιος πειράξει ή σκοτώσει το φίδι τότε θα πεθάνει ένα μέλος της
οικογένειας Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος το φίδι αυτό είναι
θηλυκό και συνδέεται με μια φανταστική γυναικεία μορφή
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
20
16Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας στο χθες και στο σήμερα καθώς και ο
ρόλος της διαφέρει αρκετά Στις πρωτόγονες κοινωνίες οι
λειτουργίες της οικογένειας ήταν η οικονομική και κοινωνική
οργάνωση καθώς και η ρύθμιση της σεξουαλικής ζωής της τότε
εποχής και η ανάγκη για εκπαίδευση των παιδιών(ομόαιμη
οικογένεια)Οι γαμήλιες ομάδες κατατάσσονται ανάλογα με τις
γενιές και όλοι μεταξύ τους είναι σύζυγοι εκτός από τους γονείς και
τα παιδιά
Το δεύτερο προοδευτικό βήμα στην εξέλιξη της μορφής της
οικογένειας είναι ο αποκλεισμός των σχέσεων μεταξύ των φυσικών
αδελφών και η απαγόρευση του γάμου ανάμεσα σε πρώτα
δεύτερα και τρίτα ξαδέλφια
Η εξέλιξη του θεσμού συνεχίζεται με τον ομαδικό γάμο σε
ορισμένα μέρη του κόσμουόπου ο άντρας είχε μια κύρια συζύγο
ανάμεσα στις πολυάριθμες γυναίκες τουκαι αυτός ήταν ο κύριος
άνδρας της ανάμεσα στους άλλουςΑυτό αντικαθίσταται από τη
ζευγαρωτή οικογένεια όπου ένας άνδρας έχει ελευθερία στην
πολυγαμίαενώ η γυναίκα του πιέζεται αυστηρά στο θέμα της
ηθικήςόσο διάστημα συζούν
Τέλοςη μονογαμική οικογένεια είναι ένα από τα σημάδια
αρχής του πολιτισμού και σκοπό έχει τη γέννηση παιδιών με
21
αναμφισβήτητη πατρότητα που είναι απαραίτητη για να
κληρονομήσουν τα αγαθά του πατέρα
Η οικογένεια πλέον έχει αναπτυχθεί και υπάρχουν αρκετά
είδη οικογένειας που βασίζονται στην ισότητα των δύο φύλων Η
στάση των ανθρώπων όμως απέναντι στην οικογένεια έχει αλλάξει
η οικογένεια συστέλλεται όσο ο περίγυρος διευρύνεται
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεων(Friedrich Engels13854-
89)σελ96
17ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας προστατεύεται από παγκόσμιους
γραπτούς νόμους όπως
1Στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα
Στο άρθρο 16 αναφέρονται τα δικαιώματα ενός ζευγαριού
ως προς την ίδρυση της οικογένειας ltltΑπό τη στιγμή που θα
φτάσουν σε ηλικία γάμου ο άντρας και η γυναίκα χωρίς κανένα
περιορισμό εξrsquoαιτίας της φυλής της εθνικότητας ή της θρησκείας
έχουν το δικαίωμα να παντρευτούν και να ιδρύσουν οικογένεια
Και οι δύο έχουν ίσα δικαιώματα ως προς τον γάμο κατά την
διάρκεια του γάμου και κατά την διάλυσή του gtgt
Στο άρθρο 12 αναφέρονται τα δικαιώματα και οι
περιορισμοί που έχουν τα μέλη της οικογένειας
ltltΚανείς δεν επιτρέπεται να υποστεί αυθαίρετες επεμβάσεις
στην ιδιωτική του ζωή την οικογένεια την κατοικία ή την
αλληλογραφία του ούτε προσβολές της τιμής και της υπόληψής
του Καθένας έχει το δικαίωμα να τον προστατεύουν οι νόμοι από
επεμβάσεις και προσβολές αυτού του είδους
22
Στο Σύνταγμα της Ευρώπης στα άρθρα 67 και 69
αναφέρονται τα δικαιώματα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής της
οικογένειας και τα δικαιώματα στο γάμο αντίστοιχα
Στο Σύνταγμα της Ελλάδας αναφέρονται στα κοινωνικά
δικαιώματα το δικαίωμα προστασίας της οικογένειαςτου
γάμουτης μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα
ανθρώπινα δικαιώματα)
Σύνταγμα της Ευρώπης
Σύνταγμα της Ελλάδας
18 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ
Στον χριστιανισμόο γάμος θεωρείται ένα μυστήριο όπου
αγιάζεται με τη χάρη του Αγίου πνεύματος στο όνομα του
Χριστού και τη δόξα της εκκλησίαςΑπο τους πρώτους
χριστιανικούς αιώνες οι Πατέρες της εκκλησίας μας τόνισαν
την σπουδαιότητα του οικογενειακού περιβάλλοντος και
προέβαλαν τη σημασία του για την διαμόρφωση ισχυρών
προσωπικοτήτων έτσι η οικογένεια θεωρείται ως χώρος
πνευματικής συνάντησης των συζύγωνόπου είναι η δυνατή
ενότητα και ο δημιουργικός διάλογοςγια να συμβεί αυτό θα
πρέπει να υπάρχει κατανόηση αγάπη υπομονή και
υποχωρητικότηταΟι δύο διαφορετικές προσωπικότητες
συνδέονται στα πλαίσια της συζυγίας σε μια εκπληκτική
ψυχική ενότητα Αυτό είναι και το θαύμα που συνδέεται με
το μυστήριο του γάμου Το δεύτερο θαύμα συνδέεται με την
τεκνογονία και αποτελεί απαρχή και αφετηρία της
πραγματικής οικογένειας που θα έρθει το γλυκό εκείνο
αγγελούδι για να θρονιαστεί ανάμεσα τους Έτσι η
οικογένεια είναι ο πνευματικός χώρος όπου η χάρη του Θεού
επιτελεί το θαύμα της ενότητας δύο ξένων πριν από λίγο
23
ανθρώπων και το θαύμα της δημιουργίας
19 ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
Είναι το μυστήριο της εκκλησίας στο οποίομέσα από την
ιερολογία ο φυσικός δεσμός που συνδέει τον άνδρα με την
γυναίκα ευλογείται από τον Δημιουργό του ανθρώπου και
υψώνεται στο χώρο της χάριτος και της αληθινής ζωήςΟ
άνδρας και η γυναίκα παντρεύονται ελεύθερα και
ονειρεύονται να συμβιώσουν για ολη τους τη ζωή
ευλογούνται από το Θεό ώστε ο αγώνας της σχέσης τους να
καρποφορίσειΟ Χριστός στο γάμο της Κανά στην Γαλιλαία
πραγματοποίησε το πρώτο θαύμα της δημόσιας παρουσίας
του Έκανε κατά κάποιο τρόπο ένα δώρο στο ζευγάρι αυτό
httpantixiliastikosblogspotcom201007blog-post-
18html
110 ΕΙΔΗ ΓΑΜΟΥ
Υπάρχουν δύο μορφές γάμων Ο θρησκευτικός και ο
πολιτικός Ο πολιτικός από το 1982 που ψηφίστηκε έχει
κερδίσει αρκετό έδαφος έναντι του θρησκευτικού Ωστόσο το
2004 έγιναν 14000 πολιτικοί γάμοι ενώ 27000
θρησκευτικοί γάμοι Οι λόγοι που οδηγούν τα ζευγάρια σε
πολιτικούς γάμους είναι κυρίως οικονομικοί Είναι χαμηλού
κόστους και ο καθένας μπορεί να πάει στο δημαρχείο και
έχει λίγα έξοδα για τον γάμο του Αν το ζευγάρι επιλέξει τον
πολιτικό δεν σημαίνει ότι είναι άθεο
http wwwgamosgamosgrcsblogsgamosarchive2011
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Οι μαθητές πήραν συνέντευξη από τους παππούδες και τις
γιαγιάδες τους σχετικά με την υποδομή της δικής τους
οικογένειαςΤα συμπεράσματα που προέκυψαν ήταν τα εξής
24
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες στην σημερινή εποχή έχουν
τις ηλικίες των 60-65 χρόνων Έχουν παντρευτεί όμως από
την ηλικία των 18-20 και παραμένουν για περίπου 40-45
χρόνια μαζί (πιθανότητες χωρισμού δεν υπήρχαν στα πιο
παλιά χρόνια) Παραμένουν τόσα χρόνια μαζί αποκτούν 4-5
παιδιά ενώ στην σημερινή εποχή οι οικογένειες αποκτούν 1-
2 παιδιά το πολύ Οι παππούδες και οι γιαγιάδες έμεναν
συνήθως στα πατρικά σπίτια των οικογενειών τους από το
γάμο μέχρι το τέλος της ζωής Τα παιδιά τους που ωστόσο
έμεναν μαζί τους φεύγουν από το πατρικό σπίτι όταν
παντρεύονται
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ
1Πόσων χρονών είστεΠόσα παιδιά είχε ως μέλη η
οικογένειά σας
2Πόσων χρόνων ήσαστε όταν παντρευτήκατε
3Πόσα μέλη είχε η οικογένειά σας μετά τη γέννηση των
παιδιών
4Πού μένατε όταν παντρευτήκατε
5Για πόσο χρονικό διάστημα
6Πού μένατε όταν παντρεύτηκε το πρώτο παιδί σας
7Πού έμεινε το πρώτο παιδί μετά τον γάμο του
8Πόσα παιδιά απέκτησε το πρώτο παιδί σας
9Πόσα παιδιά απέκτησε το δεύτερο παιδί σας
10Πού μένουν σήμερα τα παιδιά σας
111Ο ΓΑΜΟΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
Σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίεςαπό τις πιο
πρωτόγονες μέχρι τις πιο εξελιγμένεςο γάμος αποτελεί
πάντα ένα γεγονός σταθμόΗ τελετή του γάμου στη
συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων να περιορίζεται
στο αυστηρό πρωτόκολλο της θρησκείας
25
Στο Ισλάμ ο άνδρας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος της
γυναίκας και επιλέγεται από τους γονείς τηςΤο τελετουργικό
του γάμου είναι πολύ απλόΣτην ουσία δε γίνεται
τελετήαπλά ο ιμάμης διαβάζει μερικές ευχές και οι
μελλόνυμφοιαλλά και οι γονείς τους υπογράφουν τα
επίσημα έγγραφα που τους καθιστούν ζευγάρι στα μάτια του
κράτουςΕrsquoιθισται να υπογράφουν και κάποιοι που δεν έχουν
σχέση με την οικογένειαως μάρτυρες του μυστηρίουκι αυτοί
αποκαλούνται κουμπάροιαν και δεν παίζουν κάποιο ρόλο
στην τελετή
Ο εβραϊκός γάμος έχει κάποια χαρακτηριστικά
που μοιάζουν με τα χριστιανικάΗ τελετή γίνεται στη
συναγωγήΟ ραβίνοςμε τη συνοδεία χορωδίαςόταν υπάρχει
η δυνατότηταυποδέχεται με ύμνους και προσευχές το
ζευγάριτο οποίο οδηγείται κάτω από το σάλι της
προσευχήςΑυτό το κρατούν τέσσερις άνδρες από τις
ισάριθμες γωνίες του ετσι ώστε να σχηματίζει ένα
σκέπαστροτο οποίο συμβολίζει τη μελλοντική του εστία και
την προστασία του ΘεούΟ ραβίνος ευλογεί το κρασίπίνει
πρώτα ο ίδιος και μετά το ζευγάρι με την παρουσία δύο
μαρτύρωνΟ γαμπρός φορά στη νύφη το δαχτυλίδι τιυ
γάμουαπαγγέλοντας μια προσευχή ndashυπόσχεσηΟ ραβίνος
διαβάζει το γαμήλιο συμβόλαιοπου περιάχει όρους και
δεσμεύσεις για την έγγαμη ζωή και η τελετή ολοκληρώνεται
μα μια συμβολική κίνηση του γαμπούπου σπάζει με το πόδι
του ένα ποτήρισε ανάμνηση της καταστροφής του Ναού του
Σολομώντα και της Ιερουσαλήμ
112ΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Υπήρχαν ποικίλες μορφές οικογένειας σε όλο τον κόσμο οι
οποίες διάφεραν ανάλογα με τον τόπο την εποχή κτλΟ
26
θεσμός της οικογένειας εμφανίστηκε από την προϊστορική
εποχή
Στις πρωτόγονες κοινωνίες διατυπώθηκε η μητριαρχική
οικογένεια δηλαδή η ιδιότητα μέλους ενός κοινωνικού
συνόλου ορίζεται με βάση την καταγωγή από την μητέρα ή
όχι τον πατέρα Τα οικονομικά θέματα καθορίζονται από την
μητέρα Τέλος στον αδελφικό τύπο οικογένειας
διατυπώθηκε στις κοινωνίες των Χετταίων και Χουρριτών
την κυρίαρχη θέση την είχε ο μεγαλύτερος αδερφός Ο
αδελφός αντικαθιστούσε το πατρικό και μητρικό πρότυπο
Στην ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗόπου επικρατούσε ο θεσμός
της μητριαρχικής οικογένειας η γυναίκα είχε τον κυρίαρχο
ρόλο στην οικογένεια όλοι όφειλαν σεβασμόΣημαντικό
είναι επίσης ότι την λάτρευαν ως θεά-μητέρα και την
θεωρούσαν θεά της γονιμότητας μιας και αυτή έφερνε τα
παιδιά στον κόσμο αυτή αναλάμβανε την αγωγή και την
ανατροφή τους και είχε την αποκλειστική μέριμναΗ
περιουσία περνούσε στα χέρια των κοριτσιών καθώς και το
όνομα της μητέρας ήταν αυτό που έπαιρναν τα παιδιά για το
οτιδήποτε θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο για την επιβίωση
τουςΗ εμφάνιση του αρότρου όμως ανέτρεψε τα πάνταEτσι
η εξουσία περνά στα χέρια των ανδρωνΚαταρρίπτεται ο
θεσμός τις μητέρας -θεάς
ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗΗ οικογένεια έχει σπουδαία θέση στη
ζωή των ανθρώπων Ο άντρας ήταν η κεφαλή της
οικογένειας όπως και η γυναίκα κατείχε σημαντική θέση και
εμφανίζονταν στο πλευρό του άντρα με σημαντικά
καθήκοντα
ΠΗΝΕΛΟΠΗ-ΟΔΥΣΣΕΑΣ
27
Στην ισραηλιτική κοινωνία υπήρχαν τρία διαφορετικά είδη
οικογένειας Αρχικά είναι η πατριαρχική(τις αποφάσεις τις
έπαιρνε αποκλειστικά και μόνο ο πατέρας)η μητριαρχική(οι
αποφάσεις λαμβάνονταν από την σύζυγο και μητέρα)και
τέλος η αδερφαίκη εξουσία (εξουσιάζεται η οικογένεια μόνο
από τον μεγαλύτερο αδελφό)Στην αρχαιότερη εποχή το
είδος της οικογένειας στην Παλαιστίνη είναι το πατριαρχικό
έννοια της οικογένειας εκφραζόταν με τον όρο ltltοίκος του
πατρός gtgtο άνδρας ονομαζόταν ltltκύρος της γυναίκας
gtgtκαι είχε απόλυτη εξουσία στα παιδιά του και στις γυναίκες
του
Στην αρχαία Ρώμη τα παιδιά είχαν πολύ μειονεκτική θέση
θεωρούνταν δούλοι και ήταν κτήση του πατέρα ο οποίος
μπορούσε μέχρι και να τα σκοτώσειΟ ίδιος δεν είχε καμία
σχέση με την ανατροφή των παιδιώνΗ μητέρα είχε αναλάβει
πλήρως την ανατροφή τους
Στον Μεσαίωνα η αγωγή των παιδιών ήταν κυρίως έργο των
δασκάλων καθώς και της μητέραςΟ πατέρας δεν είχε καμιά
ανάμειξηΑντιθέτως προσπαθούσε να βρει δουλειά
Στην αναγεννησιακή εποχή επειδή οι συνθήκες ήταν πολύ
ευνοϊκές τα παιδιά είχαν πολύ καλύτερη διαπαιδαγώγηση
από παιδαγωγούς Οι ευκατάστατες οικογένειες γονείς δεν
28
είχαν καμία σχέση με την ανατροφήΟ ρόλος του πατέρα
ήταν η προσπάθεια για εύρεση δουλειάςενώ η μητέρα ήταν
αναγκασμένη να είναι στο σπίτι
Στην Τουρκοκρατία επειδή οι συνθήκες ήταν άθλιεςτα
παιδιά στις οικογένειες δεν είχαν την ανάλογη ανατροφήΟ
πατέρας ήταν μακριά από το σπίτι και η μητέρα δεν ήταν σε
θέση να διαπαιδαγώγησει τα παιδιά Την ευθύνη την είχαν
αναλάβει ενίοτε τα κρυφά σχολειά
29
2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
21Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
Η εστία Μέσα σε κάθε παραδοσιακό σπίτι υπάρχει η εστία Η
εστία δεν αποτελεί απλώς ένα χώρο όπου μαγειρεύουν οι
άνθρωποι και ζεσταίνονται αλλά είναι το σύμβολο της
ενότητας της οικογένειας Δεν είναι άσχετο το έθιμο που
συναντάμε σε περιοχές του βορειοελλαδικού χώρου κατά την
διαίρεση της μεγάλης πολυπυρινικής οικογένειας μεταφέρεται
φωτιά από την εστία του πατρικού σπιτιού στα σπίτια των γιων
Με τον τρόπο αυτό προβάλλεται η συνέχεια της οικογένειας Σε
ορισμένες περιοχές της Ηπείρου όταν η νύφη εισέρχεται στο
σπίτι του πεθερού μια από τις πρώτες ενέργειες της είναι να
προσκυνήσει την εστία
30
Το εικονοστάσι Πιθανή επιβίωση της αρχαίας εστίας
όπου τοποθετούνται οι εικόνες των αγίων της
οικογένειας η των αγίων των οποίων τα ονόματα έχουν
ο αρχηγός και τα μέλη της οικογένειας
31
Τα στέφανα Ισχυρό σύμβολο του γάμου
αρκετές φορές τοποθετούνται σε στεφανοθήκες δίπλα
στο εικονοστάσι για να δείξουν ότι ο γάμος είναι τόσο
ιερός δεσμός όσο και η εκκλησία που τον ευλόγησε ή
όσο οι εικόνες των αγίων που φυλάσσονται στο
εικονοστάσι
o Το φίδι και η νεράιδα του σπιτιού Εκτός από τα σύμβολα που
συνδέονται με τη φωτιά (εστία καντήλι) σε όλη την Ελλάδα υπήρχε
παλιότερα η πίστη σε εν laquoφίδι του σπιτιούraquo το οποίο προστατεύει
την οικογένεια και δεν πρέπει να το πειράξει Πιστεύεται ότι αν
κάποιος πειράξει ή σκοτώσει το φίδι τότε θα πεθάνει ένα μέλος της
οικογένειας Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος το φίδι αυτό είναι
θηλυκό και συνδέεται με μια φανταστική γυναικεία μορφή
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
21
αναμφισβήτητη πατρότητα που είναι απαραίτητη για να
κληρονομήσουν τα αγαθά του πατέρα
Η οικογένεια πλέον έχει αναπτυχθεί και υπάρχουν αρκετά
είδη οικογένειας που βασίζονται στην ισότητα των δύο φύλων Η
στάση των ανθρώπων όμως απέναντι στην οικογένεια έχει αλλάξει
η οικογένεια συστέλλεται όσο ο περίγυρος διευρύνεται
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
Συμβολή στη διδασκαλία των εκθέσεων(Friedrich Engels13854-
89)σελ96
17ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Ο θεσμός της οικογένειας προστατεύεται από παγκόσμιους
γραπτούς νόμους όπως
1Στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα
Στο άρθρο 16 αναφέρονται τα δικαιώματα ενός ζευγαριού
ως προς την ίδρυση της οικογένειας ltltΑπό τη στιγμή που θα
φτάσουν σε ηλικία γάμου ο άντρας και η γυναίκα χωρίς κανένα
περιορισμό εξrsquoαιτίας της φυλής της εθνικότητας ή της θρησκείας
έχουν το δικαίωμα να παντρευτούν και να ιδρύσουν οικογένεια
Και οι δύο έχουν ίσα δικαιώματα ως προς τον γάμο κατά την
διάρκεια του γάμου και κατά την διάλυσή του gtgt
Στο άρθρο 12 αναφέρονται τα δικαιώματα και οι
περιορισμοί που έχουν τα μέλη της οικογένειας
ltltΚανείς δεν επιτρέπεται να υποστεί αυθαίρετες επεμβάσεις
στην ιδιωτική του ζωή την οικογένεια την κατοικία ή την
αλληλογραφία του ούτε προσβολές της τιμής και της υπόληψής
του Καθένας έχει το δικαίωμα να τον προστατεύουν οι νόμοι από
επεμβάσεις και προσβολές αυτού του είδους
22
Στο Σύνταγμα της Ευρώπης στα άρθρα 67 και 69
αναφέρονται τα δικαιώματα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής της
οικογένειας και τα δικαιώματα στο γάμο αντίστοιχα
Στο Σύνταγμα της Ελλάδας αναφέρονται στα κοινωνικά
δικαιώματα το δικαίωμα προστασίας της οικογένειαςτου
γάμουτης μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα
ανθρώπινα δικαιώματα)
Σύνταγμα της Ευρώπης
Σύνταγμα της Ελλάδας
18 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ
Στον χριστιανισμόο γάμος θεωρείται ένα μυστήριο όπου
αγιάζεται με τη χάρη του Αγίου πνεύματος στο όνομα του
Χριστού και τη δόξα της εκκλησίαςΑπο τους πρώτους
χριστιανικούς αιώνες οι Πατέρες της εκκλησίας μας τόνισαν
την σπουδαιότητα του οικογενειακού περιβάλλοντος και
προέβαλαν τη σημασία του για την διαμόρφωση ισχυρών
προσωπικοτήτων έτσι η οικογένεια θεωρείται ως χώρος
πνευματικής συνάντησης των συζύγωνόπου είναι η δυνατή
ενότητα και ο δημιουργικός διάλογοςγια να συμβεί αυτό θα
πρέπει να υπάρχει κατανόηση αγάπη υπομονή και
υποχωρητικότηταΟι δύο διαφορετικές προσωπικότητες
συνδέονται στα πλαίσια της συζυγίας σε μια εκπληκτική
ψυχική ενότητα Αυτό είναι και το θαύμα που συνδέεται με
το μυστήριο του γάμου Το δεύτερο θαύμα συνδέεται με την
τεκνογονία και αποτελεί απαρχή και αφετηρία της
πραγματικής οικογένειας που θα έρθει το γλυκό εκείνο
αγγελούδι για να θρονιαστεί ανάμεσα τους Έτσι η
οικογένεια είναι ο πνευματικός χώρος όπου η χάρη του Θεού
επιτελεί το θαύμα της ενότητας δύο ξένων πριν από λίγο
23
ανθρώπων και το θαύμα της δημιουργίας
19 ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
Είναι το μυστήριο της εκκλησίας στο οποίομέσα από την
ιερολογία ο φυσικός δεσμός που συνδέει τον άνδρα με την
γυναίκα ευλογείται από τον Δημιουργό του ανθρώπου και
υψώνεται στο χώρο της χάριτος και της αληθινής ζωήςΟ
άνδρας και η γυναίκα παντρεύονται ελεύθερα και
ονειρεύονται να συμβιώσουν για ολη τους τη ζωή
ευλογούνται από το Θεό ώστε ο αγώνας της σχέσης τους να
καρποφορίσειΟ Χριστός στο γάμο της Κανά στην Γαλιλαία
πραγματοποίησε το πρώτο θαύμα της δημόσιας παρουσίας
του Έκανε κατά κάποιο τρόπο ένα δώρο στο ζευγάρι αυτό
httpantixiliastikosblogspotcom201007blog-post-
18html
110 ΕΙΔΗ ΓΑΜΟΥ
Υπάρχουν δύο μορφές γάμων Ο θρησκευτικός και ο
πολιτικός Ο πολιτικός από το 1982 που ψηφίστηκε έχει
κερδίσει αρκετό έδαφος έναντι του θρησκευτικού Ωστόσο το
2004 έγιναν 14000 πολιτικοί γάμοι ενώ 27000
θρησκευτικοί γάμοι Οι λόγοι που οδηγούν τα ζευγάρια σε
πολιτικούς γάμους είναι κυρίως οικονομικοί Είναι χαμηλού
κόστους και ο καθένας μπορεί να πάει στο δημαρχείο και
έχει λίγα έξοδα για τον γάμο του Αν το ζευγάρι επιλέξει τον
πολιτικό δεν σημαίνει ότι είναι άθεο
http wwwgamosgamosgrcsblogsgamosarchive2011
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Οι μαθητές πήραν συνέντευξη από τους παππούδες και τις
γιαγιάδες τους σχετικά με την υποδομή της δικής τους
οικογένειαςΤα συμπεράσματα που προέκυψαν ήταν τα εξής
24
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες στην σημερινή εποχή έχουν
τις ηλικίες των 60-65 χρόνων Έχουν παντρευτεί όμως από
την ηλικία των 18-20 και παραμένουν για περίπου 40-45
χρόνια μαζί (πιθανότητες χωρισμού δεν υπήρχαν στα πιο
παλιά χρόνια) Παραμένουν τόσα χρόνια μαζί αποκτούν 4-5
παιδιά ενώ στην σημερινή εποχή οι οικογένειες αποκτούν 1-
2 παιδιά το πολύ Οι παππούδες και οι γιαγιάδες έμεναν
συνήθως στα πατρικά σπίτια των οικογενειών τους από το
γάμο μέχρι το τέλος της ζωής Τα παιδιά τους που ωστόσο
έμεναν μαζί τους φεύγουν από το πατρικό σπίτι όταν
παντρεύονται
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ
1Πόσων χρονών είστεΠόσα παιδιά είχε ως μέλη η
οικογένειά σας
2Πόσων χρόνων ήσαστε όταν παντρευτήκατε
3Πόσα μέλη είχε η οικογένειά σας μετά τη γέννηση των
παιδιών
4Πού μένατε όταν παντρευτήκατε
5Για πόσο χρονικό διάστημα
6Πού μένατε όταν παντρεύτηκε το πρώτο παιδί σας
7Πού έμεινε το πρώτο παιδί μετά τον γάμο του
8Πόσα παιδιά απέκτησε το πρώτο παιδί σας
9Πόσα παιδιά απέκτησε το δεύτερο παιδί σας
10Πού μένουν σήμερα τα παιδιά σας
111Ο ΓΑΜΟΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
Σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίεςαπό τις πιο
πρωτόγονες μέχρι τις πιο εξελιγμένεςο γάμος αποτελεί
πάντα ένα γεγονός σταθμόΗ τελετή του γάμου στη
συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων να περιορίζεται
στο αυστηρό πρωτόκολλο της θρησκείας
25
Στο Ισλάμ ο άνδρας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος της
γυναίκας και επιλέγεται από τους γονείς τηςΤο τελετουργικό
του γάμου είναι πολύ απλόΣτην ουσία δε γίνεται
τελετήαπλά ο ιμάμης διαβάζει μερικές ευχές και οι
μελλόνυμφοιαλλά και οι γονείς τους υπογράφουν τα
επίσημα έγγραφα που τους καθιστούν ζευγάρι στα μάτια του
κράτουςΕrsquoιθισται να υπογράφουν και κάποιοι που δεν έχουν
σχέση με την οικογένειαως μάρτυρες του μυστηρίουκι αυτοί
αποκαλούνται κουμπάροιαν και δεν παίζουν κάποιο ρόλο
στην τελετή
Ο εβραϊκός γάμος έχει κάποια χαρακτηριστικά
που μοιάζουν με τα χριστιανικάΗ τελετή γίνεται στη
συναγωγήΟ ραβίνοςμε τη συνοδεία χορωδίαςόταν υπάρχει
η δυνατότηταυποδέχεται με ύμνους και προσευχές το
ζευγάριτο οποίο οδηγείται κάτω από το σάλι της
προσευχήςΑυτό το κρατούν τέσσερις άνδρες από τις
ισάριθμες γωνίες του ετσι ώστε να σχηματίζει ένα
σκέπαστροτο οποίο συμβολίζει τη μελλοντική του εστία και
την προστασία του ΘεούΟ ραβίνος ευλογεί το κρασίπίνει
πρώτα ο ίδιος και μετά το ζευγάρι με την παρουσία δύο
μαρτύρωνΟ γαμπρός φορά στη νύφη το δαχτυλίδι τιυ
γάμουαπαγγέλοντας μια προσευχή ndashυπόσχεσηΟ ραβίνος
διαβάζει το γαμήλιο συμβόλαιοπου περιάχει όρους και
δεσμεύσεις για την έγγαμη ζωή και η τελετή ολοκληρώνεται
μα μια συμβολική κίνηση του γαμπούπου σπάζει με το πόδι
του ένα ποτήρισε ανάμνηση της καταστροφής του Ναού του
Σολομώντα και της Ιερουσαλήμ
112ΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Υπήρχαν ποικίλες μορφές οικογένειας σε όλο τον κόσμο οι
οποίες διάφεραν ανάλογα με τον τόπο την εποχή κτλΟ
26
θεσμός της οικογένειας εμφανίστηκε από την προϊστορική
εποχή
Στις πρωτόγονες κοινωνίες διατυπώθηκε η μητριαρχική
οικογένεια δηλαδή η ιδιότητα μέλους ενός κοινωνικού
συνόλου ορίζεται με βάση την καταγωγή από την μητέρα ή
όχι τον πατέρα Τα οικονομικά θέματα καθορίζονται από την
μητέρα Τέλος στον αδελφικό τύπο οικογένειας
διατυπώθηκε στις κοινωνίες των Χετταίων και Χουρριτών
την κυρίαρχη θέση την είχε ο μεγαλύτερος αδερφός Ο
αδελφός αντικαθιστούσε το πατρικό και μητρικό πρότυπο
Στην ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗόπου επικρατούσε ο θεσμός
της μητριαρχικής οικογένειας η γυναίκα είχε τον κυρίαρχο
ρόλο στην οικογένεια όλοι όφειλαν σεβασμόΣημαντικό
είναι επίσης ότι την λάτρευαν ως θεά-μητέρα και την
θεωρούσαν θεά της γονιμότητας μιας και αυτή έφερνε τα
παιδιά στον κόσμο αυτή αναλάμβανε την αγωγή και την
ανατροφή τους και είχε την αποκλειστική μέριμναΗ
περιουσία περνούσε στα χέρια των κοριτσιών καθώς και το
όνομα της μητέρας ήταν αυτό που έπαιρναν τα παιδιά για το
οτιδήποτε θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο για την επιβίωση
τουςΗ εμφάνιση του αρότρου όμως ανέτρεψε τα πάνταEτσι
η εξουσία περνά στα χέρια των ανδρωνΚαταρρίπτεται ο
θεσμός τις μητέρας -θεάς
ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗΗ οικογένεια έχει σπουδαία θέση στη
ζωή των ανθρώπων Ο άντρας ήταν η κεφαλή της
οικογένειας όπως και η γυναίκα κατείχε σημαντική θέση και
εμφανίζονταν στο πλευρό του άντρα με σημαντικά
καθήκοντα
ΠΗΝΕΛΟΠΗ-ΟΔΥΣΣΕΑΣ
27
Στην ισραηλιτική κοινωνία υπήρχαν τρία διαφορετικά είδη
οικογένειας Αρχικά είναι η πατριαρχική(τις αποφάσεις τις
έπαιρνε αποκλειστικά και μόνο ο πατέρας)η μητριαρχική(οι
αποφάσεις λαμβάνονταν από την σύζυγο και μητέρα)και
τέλος η αδερφαίκη εξουσία (εξουσιάζεται η οικογένεια μόνο
από τον μεγαλύτερο αδελφό)Στην αρχαιότερη εποχή το
είδος της οικογένειας στην Παλαιστίνη είναι το πατριαρχικό
έννοια της οικογένειας εκφραζόταν με τον όρο ltltοίκος του
πατρός gtgtο άνδρας ονομαζόταν ltltκύρος της γυναίκας
gtgtκαι είχε απόλυτη εξουσία στα παιδιά του και στις γυναίκες
του
Στην αρχαία Ρώμη τα παιδιά είχαν πολύ μειονεκτική θέση
θεωρούνταν δούλοι και ήταν κτήση του πατέρα ο οποίος
μπορούσε μέχρι και να τα σκοτώσειΟ ίδιος δεν είχε καμία
σχέση με την ανατροφή των παιδιώνΗ μητέρα είχε αναλάβει
πλήρως την ανατροφή τους
Στον Μεσαίωνα η αγωγή των παιδιών ήταν κυρίως έργο των
δασκάλων καθώς και της μητέραςΟ πατέρας δεν είχε καμιά
ανάμειξηΑντιθέτως προσπαθούσε να βρει δουλειά
Στην αναγεννησιακή εποχή επειδή οι συνθήκες ήταν πολύ
ευνοϊκές τα παιδιά είχαν πολύ καλύτερη διαπαιδαγώγηση
από παιδαγωγούς Οι ευκατάστατες οικογένειες γονείς δεν
28
είχαν καμία σχέση με την ανατροφήΟ ρόλος του πατέρα
ήταν η προσπάθεια για εύρεση δουλειάςενώ η μητέρα ήταν
αναγκασμένη να είναι στο σπίτι
Στην Τουρκοκρατία επειδή οι συνθήκες ήταν άθλιεςτα
παιδιά στις οικογένειες δεν είχαν την ανάλογη ανατροφήΟ
πατέρας ήταν μακριά από το σπίτι και η μητέρα δεν ήταν σε
θέση να διαπαιδαγώγησει τα παιδιά Την ευθύνη την είχαν
αναλάβει ενίοτε τα κρυφά σχολειά
29
2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
21Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
Η εστία Μέσα σε κάθε παραδοσιακό σπίτι υπάρχει η εστία Η
εστία δεν αποτελεί απλώς ένα χώρο όπου μαγειρεύουν οι
άνθρωποι και ζεσταίνονται αλλά είναι το σύμβολο της
ενότητας της οικογένειας Δεν είναι άσχετο το έθιμο που
συναντάμε σε περιοχές του βορειοελλαδικού χώρου κατά την
διαίρεση της μεγάλης πολυπυρινικής οικογένειας μεταφέρεται
φωτιά από την εστία του πατρικού σπιτιού στα σπίτια των γιων
Με τον τρόπο αυτό προβάλλεται η συνέχεια της οικογένειας Σε
ορισμένες περιοχές της Ηπείρου όταν η νύφη εισέρχεται στο
σπίτι του πεθερού μια από τις πρώτες ενέργειες της είναι να
προσκυνήσει την εστία
30
Το εικονοστάσι Πιθανή επιβίωση της αρχαίας εστίας
όπου τοποθετούνται οι εικόνες των αγίων της
οικογένειας η των αγίων των οποίων τα ονόματα έχουν
ο αρχηγός και τα μέλη της οικογένειας
31
Τα στέφανα Ισχυρό σύμβολο του γάμου
αρκετές φορές τοποθετούνται σε στεφανοθήκες δίπλα
στο εικονοστάσι για να δείξουν ότι ο γάμος είναι τόσο
ιερός δεσμός όσο και η εκκλησία που τον ευλόγησε ή
όσο οι εικόνες των αγίων που φυλάσσονται στο
εικονοστάσι
o Το φίδι και η νεράιδα του σπιτιού Εκτός από τα σύμβολα που
συνδέονται με τη φωτιά (εστία καντήλι) σε όλη την Ελλάδα υπήρχε
παλιότερα η πίστη σε εν laquoφίδι του σπιτιούraquo το οποίο προστατεύει
την οικογένεια και δεν πρέπει να το πειράξει Πιστεύεται ότι αν
κάποιος πειράξει ή σκοτώσει το φίδι τότε θα πεθάνει ένα μέλος της
οικογένειας Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος το φίδι αυτό είναι
θηλυκό και συνδέεται με μια φανταστική γυναικεία μορφή
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
22
Στο Σύνταγμα της Ευρώπης στα άρθρα 67 και 69
αναφέρονται τα δικαιώματα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής της
οικογένειας και τα δικαιώματα στο γάμο αντίστοιχα
Στο Σύνταγμα της Ελλάδας αναφέρονται στα κοινωνικά
δικαιώματα το δικαίωμα προστασίας της οικογένειαςτου
γάμουτης μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα
ανθρώπινα δικαιώματα)
Σύνταγμα της Ευρώπης
Σύνταγμα της Ελλάδας
18 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ
Στον χριστιανισμόο γάμος θεωρείται ένα μυστήριο όπου
αγιάζεται με τη χάρη του Αγίου πνεύματος στο όνομα του
Χριστού και τη δόξα της εκκλησίαςΑπο τους πρώτους
χριστιανικούς αιώνες οι Πατέρες της εκκλησίας μας τόνισαν
την σπουδαιότητα του οικογενειακού περιβάλλοντος και
προέβαλαν τη σημασία του για την διαμόρφωση ισχυρών
προσωπικοτήτων έτσι η οικογένεια θεωρείται ως χώρος
πνευματικής συνάντησης των συζύγωνόπου είναι η δυνατή
ενότητα και ο δημιουργικός διάλογοςγια να συμβεί αυτό θα
πρέπει να υπάρχει κατανόηση αγάπη υπομονή και
υποχωρητικότηταΟι δύο διαφορετικές προσωπικότητες
συνδέονται στα πλαίσια της συζυγίας σε μια εκπληκτική
ψυχική ενότητα Αυτό είναι και το θαύμα που συνδέεται με
το μυστήριο του γάμου Το δεύτερο θαύμα συνδέεται με την
τεκνογονία και αποτελεί απαρχή και αφετηρία της
πραγματικής οικογένειας που θα έρθει το γλυκό εκείνο
αγγελούδι για να θρονιαστεί ανάμεσα τους Έτσι η
οικογένεια είναι ο πνευματικός χώρος όπου η χάρη του Θεού
επιτελεί το θαύμα της ενότητας δύο ξένων πριν από λίγο
23
ανθρώπων και το θαύμα της δημιουργίας
19 ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
Είναι το μυστήριο της εκκλησίας στο οποίομέσα από την
ιερολογία ο φυσικός δεσμός που συνδέει τον άνδρα με την
γυναίκα ευλογείται από τον Δημιουργό του ανθρώπου και
υψώνεται στο χώρο της χάριτος και της αληθινής ζωήςΟ
άνδρας και η γυναίκα παντρεύονται ελεύθερα και
ονειρεύονται να συμβιώσουν για ολη τους τη ζωή
ευλογούνται από το Θεό ώστε ο αγώνας της σχέσης τους να
καρποφορίσειΟ Χριστός στο γάμο της Κανά στην Γαλιλαία
πραγματοποίησε το πρώτο θαύμα της δημόσιας παρουσίας
του Έκανε κατά κάποιο τρόπο ένα δώρο στο ζευγάρι αυτό
httpantixiliastikosblogspotcom201007blog-post-
18html
110 ΕΙΔΗ ΓΑΜΟΥ
Υπάρχουν δύο μορφές γάμων Ο θρησκευτικός και ο
πολιτικός Ο πολιτικός από το 1982 που ψηφίστηκε έχει
κερδίσει αρκετό έδαφος έναντι του θρησκευτικού Ωστόσο το
2004 έγιναν 14000 πολιτικοί γάμοι ενώ 27000
θρησκευτικοί γάμοι Οι λόγοι που οδηγούν τα ζευγάρια σε
πολιτικούς γάμους είναι κυρίως οικονομικοί Είναι χαμηλού
κόστους και ο καθένας μπορεί να πάει στο δημαρχείο και
έχει λίγα έξοδα για τον γάμο του Αν το ζευγάρι επιλέξει τον
πολιτικό δεν σημαίνει ότι είναι άθεο
http wwwgamosgamosgrcsblogsgamosarchive2011
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Οι μαθητές πήραν συνέντευξη από τους παππούδες και τις
γιαγιάδες τους σχετικά με την υποδομή της δικής τους
οικογένειαςΤα συμπεράσματα που προέκυψαν ήταν τα εξής
24
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες στην σημερινή εποχή έχουν
τις ηλικίες των 60-65 χρόνων Έχουν παντρευτεί όμως από
την ηλικία των 18-20 και παραμένουν για περίπου 40-45
χρόνια μαζί (πιθανότητες χωρισμού δεν υπήρχαν στα πιο
παλιά χρόνια) Παραμένουν τόσα χρόνια μαζί αποκτούν 4-5
παιδιά ενώ στην σημερινή εποχή οι οικογένειες αποκτούν 1-
2 παιδιά το πολύ Οι παππούδες και οι γιαγιάδες έμεναν
συνήθως στα πατρικά σπίτια των οικογενειών τους από το
γάμο μέχρι το τέλος της ζωής Τα παιδιά τους που ωστόσο
έμεναν μαζί τους φεύγουν από το πατρικό σπίτι όταν
παντρεύονται
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ
1Πόσων χρονών είστεΠόσα παιδιά είχε ως μέλη η
οικογένειά σας
2Πόσων χρόνων ήσαστε όταν παντρευτήκατε
3Πόσα μέλη είχε η οικογένειά σας μετά τη γέννηση των
παιδιών
4Πού μένατε όταν παντρευτήκατε
5Για πόσο χρονικό διάστημα
6Πού μένατε όταν παντρεύτηκε το πρώτο παιδί σας
7Πού έμεινε το πρώτο παιδί μετά τον γάμο του
8Πόσα παιδιά απέκτησε το πρώτο παιδί σας
9Πόσα παιδιά απέκτησε το δεύτερο παιδί σας
10Πού μένουν σήμερα τα παιδιά σας
111Ο ΓΑΜΟΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
Σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίεςαπό τις πιο
πρωτόγονες μέχρι τις πιο εξελιγμένεςο γάμος αποτελεί
πάντα ένα γεγονός σταθμόΗ τελετή του γάμου στη
συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων να περιορίζεται
στο αυστηρό πρωτόκολλο της θρησκείας
25
Στο Ισλάμ ο άνδρας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος της
γυναίκας και επιλέγεται από τους γονείς τηςΤο τελετουργικό
του γάμου είναι πολύ απλόΣτην ουσία δε γίνεται
τελετήαπλά ο ιμάμης διαβάζει μερικές ευχές και οι
μελλόνυμφοιαλλά και οι γονείς τους υπογράφουν τα
επίσημα έγγραφα που τους καθιστούν ζευγάρι στα μάτια του
κράτουςΕrsquoιθισται να υπογράφουν και κάποιοι που δεν έχουν
σχέση με την οικογένειαως μάρτυρες του μυστηρίουκι αυτοί
αποκαλούνται κουμπάροιαν και δεν παίζουν κάποιο ρόλο
στην τελετή
Ο εβραϊκός γάμος έχει κάποια χαρακτηριστικά
που μοιάζουν με τα χριστιανικάΗ τελετή γίνεται στη
συναγωγήΟ ραβίνοςμε τη συνοδεία χορωδίαςόταν υπάρχει
η δυνατότηταυποδέχεται με ύμνους και προσευχές το
ζευγάριτο οποίο οδηγείται κάτω από το σάλι της
προσευχήςΑυτό το κρατούν τέσσερις άνδρες από τις
ισάριθμες γωνίες του ετσι ώστε να σχηματίζει ένα
σκέπαστροτο οποίο συμβολίζει τη μελλοντική του εστία και
την προστασία του ΘεούΟ ραβίνος ευλογεί το κρασίπίνει
πρώτα ο ίδιος και μετά το ζευγάρι με την παρουσία δύο
μαρτύρωνΟ γαμπρός φορά στη νύφη το δαχτυλίδι τιυ
γάμουαπαγγέλοντας μια προσευχή ndashυπόσχεσηΟ ραβίνος
διαβάζει το γαμήλιο συμβόλαιοπου περιάχει όρους και
δεσμεύσεις για την έγγαμη ζωή και η τελετή ολοκληρώνεται
μα μια συμβολική κίνηση του γαμπούπου σπάζει με το πόδι
του ένα ποτήρισε ανάμνηση της καταστροφής του Ναού του
Σολομώντα και της Ιερουσαλήμ
112ΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Υπήρχαν ποικίλες μορφές οικογένειας σε όλο τον κόσμο οι
οποίες διάφεραν ανάλογα με τον τόπο την εποχή κτλΟ
26
θεσμός της οικογένειας εμφανίστηκε από την προϊστορική
εποχή
Στις πρωτόγονες κοινωνίες διατυπώθηκε η μητριαρχική
οικογένεια δηλαδή η ιδιότητα μέλους ενός κοινωνικού
συνόλου ορίζεται με βάση την καταγωγή από την μητέρα ή
όχι τον πατέρα Τα οικονομικά θέματα καθορίζονται από την
μητέρα Τέλος στον αδελφικό τύπο οικογένειας
διατυπώθηκε στις κοινωνίες των Χετταίων και Χουρριτών
την κυρίαρχη θέση την είχε ο μεγαλύτερος αδερφός Ο
αδελφός αντικαθιστούσε το πατρικό και μητρικό πρότυπο
Στην ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗόπου επικρατούσε ο θεσμός
της μητριαρχικής οικογένειας η γυναίκα είχε τον κυρίαρχο
ρόλο στην οικογένεια όλοι όφειλαν σεβασμόΣημαντικό
είναι επίσης ότι την λάτρευαν ως θεά-μητέρα και την
θεωρούσαν θεά της γονιμότητας μιας και αυτή έφερνε τα
παιδιά στον κόσμο αυτή αναλάμβανε την αγωγή και την
ανατροφή τους και είχε την αποκλειστική μέριμναΗ
περιουσία περνούσε στα χέρια των κοριτσιών καθώς και το
όνομα της μητέρας ήταν αυτό που έπαιρναν τα παιδιά για το
οτιδήποτε θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο για την επιβίωση
τουςΗ εμφάνιση του αρότρου όμως ανέτρεψε τα πάνταEτσι
η εξουσία περνά στα χέρια των ανδρωνΚαταρρίπτεται ο
θεσμός τις μητέρας -θεάς
ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗΗ οικογένεια έχει σπουδαία θέση στη
ζωή των ανθρώπων Ο άντρας ήταν η κεφαλή της
οικογένειας όπως και η γυναίκα κατείχε σημαντική θέση και
εμφανίζονταν στο πλευρό του άντρα με σημαντικά
καθήκοντα
ΠΗΝΕΛΟΠΗ-ΟΔΥΣΣΕΑΣ
27
Στην ισραηλιτική κοινωνία υπήρχαν τρία διαφορετικά είδη
οικογένειας Αρχικά είναι η πατριαρχική(τις αποφάσεις τις
έπαιρνε αποκλειστικά και μόνο ο πατέρας)η μητριαρχική(οι
αποφάσεις λαμβάνονταν από την σύζυγο και μητέρα)και
τέλος η αδερφαίκη εξουσία (εξουσιάζεται η οικογένεια μόνο
από τον μεγαλύτερο αδελφό)Στην αρχαιότερη εποχή το
είδος της οικογένειας στην Παλαιστίνη είναι το πατριαρχικό
έννοια της οικογένειας εκφραζόταν με τον όρο ltltοίκος του
πατρός gtgtο άνδρας ονομαζόταν ltltκύρος της γυναίκας
gtgtκαι είχε απόλυτη εξουσία στα παιδιά του και στις γυναίκες
του
Στην αρχαία Ρώμη τα παιδιά είχαν πολύ μειονεκτική θέση
θεωρούνταν δούλοι και ήταν κτήση του πατέρα ο οποίος
μπορούσε μέχρι και να τα σκοτώσειΟ ίδιος δεν είχε καμία
σχέση με την ανατροφή των παιδιώνΗ μητέρα είχε αναλάβει
πλήρως την ανατροφή τους
Στον Μεσαίωνα η αγωγή των παιδιών ήταν κυρίως έργο των
δασκάλων καθώς και της μητέραςΟ πατέρας δεν είχε καμιά
ανάμειξηΑντιθέτως προσπαθούσε να βρει δουλειά
Στην αναγεννησιακή εποχή επειδή οι συνθήκες ήταν πολύ
ευνοϊκές τα παιδιά είχαν πολύ καλύτερη διαπαιδαγώγηση
από παιδαγωγούς Οι ευκατάστατες οικογένειες γονείς δεν
28
είχαν καμία σχέση με την ανατροφήΟ ρόλος του πατέρα
ήταν η προσπάθεια για εύρεση δουλειάςενώ η μητέρα ήταν
αναγκασμένη να είναι στο σπίτι
Στην Τουρκοκρατία επειδή οι συνθήκες ήταν άθλιεςτα
παιδιά στις οικογένειες δεν είχαν την ανάλογη ανατροφήΟ
πατέρας ήταν μακριά από το σπίτι και η μητέρα δεν ήταν σε
θέση να διαπαιδαγώγησει τα παιδιά Την ευθύνη την είχαν
αναλάβει ενίοτε τα κρυφά σχολειά
29
2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
21Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
Η εστία Μέσα σε κάθε παραδοσιακό σπίτι υπάρχει η εστία Η
εστία δεν αποτελεί απλώς ένα χώρο όπου μαγειρεύουν οι
άνθρωποι και ζεσταίνονται αλλά είναι το σύμβολο της
ενότητας της οικογένειας Δεν είναι άσχετο το έθιμο που
συναντάμε σε περιοχές του βορειοελλαδικού χώρου κατά την
διαίρεση της μεγάλης πολυπυρινικής οικογένειας μεταφέρεται
φωτιά από την εστία του πατρικού σπιτιού στα σπίτια των γιων
Με τον τρόπο αυτό προβάλλεται η συνέχεια της οικογένειας Σε
ορισμένες περιοχές της Ηπείρου όταν η νύφη εισέρχεται στο
σπίτι του πεθερού μια από τις πρώτες ενέργειες της είναι να
προσκυνήσει την εστία
30
Το εικονοστάσι Πιθανή επιβίωση της αρχαίας εστίας
όπου τοποθετούνται οι εικόνες των αγίων της
οικογένειας η των αγίων των οποίων τα ονόματα έχουν
ο αρχηγός και τα μέλη της οικογένειας
31
Τα στέφανα Ισχυρό σύμβολο του γάμου
αρκετές φορές τοποθετούνται σε στεφανοθήκες δίπλα
στο εικονοστάσι για να δείξουν ότι ο γάμος είναι τόσο
ιερός δεσμός όσο και η εκκλησία που τον ευλόγησε ή
όσο οι εικόνες των αγίων που φυλάσσονται στο
εικονοστάσι
o Το φίδι και η νεράιδα του σπιτιού Εκτός από τα σύμβολα που
συνδέονται με τη φωτιά (εστία καντήλι) σε όλη την Ελλάδα υπήρχε
παλιότερα η πίστη σε εν laquoφίδι του σπιτιούraquo το οποίο προστατεύει
την οικογένεια και δεν πρέπει να το πειράξει Πιστεύεται ότι αν
κάποιος πειράξει ή σκοτώσει το φίδι τότε θα πεθάνει ένα μέλος της
οικογένειας Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος το φίδι αυτό είναι
θηλυκό και συνδέεται με μια φανταστική γυναικεία μορφή
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
23
ανθρώπων και το θαύμα της δημιουργίας
19 ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
Είναι το μυστήριο της εκκλησίας στο οποίομέσα από την
ιερολογία ο φυσικός δεσμός που συνδέει τον άνδρα με την
γυναίκα ευλογείται από τον Δημιουργό του ανθρώπου και
υψώνεται στο χώρο της χάριτος και της αληθινής ζωήςΟ
άνδρας και η γυναίκα παντρεύονται ελεύθερα και
ονειρεύονται να συμβιώσουν για ολη τους τη ζωή
ευλογούνται από το Θεό ώστε ο αγώνας της σχέσης τους να
καρποφορίσειΟ Χριστός στο γάμο της Κανά στην Γαλιλαία
πραγματοποίησε το πρώτο θαύμα της δημόσιας παρουσίας
του Έκανε κατά κάποιο τρόπο ένα δώρο στο ζευγάρι αυτό
httpantixiliastikosblogspotcom201007blog-post-
18html
110 ΕΙΔΗ ΓΑΜΟΥ
Υπάρχουν δύο μορφές γάμων Ο θρησκευτικός και ο
πολιτικός Ο πολιτικός από το 1982 που ψηφίστηκε έχει
κερδίσει αρκετό έδαφος έναντι του θρησκευτικού Ωστόσο το
2004 έγιναν 14000 πολιτικοί γάμοι ενώ 27000
θρησκευτικοί γάμοι Οι λόγοι που οδηγούν τα ζευγάρια σε
πολιτικούς γάμους είναι κυρίως οικονομικοί Είναι χαμηλού
κόστους και ο καθένας μπορεί να πάει στο δημαρχείο και
έχει λίγα έξοδα για τον γάμο του Αν το ζευγάρι επιλέξει τον
πολιτικό δεν σημαίνει ότι είναι άθεο
http wwwgamosgamosgrcsblogsgamosarchive2011
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Οι μαθητές πήραν συνέντευξη από τους παππούδες και τις
γιαγιάδες τους σχετικά με την υποδομή της δικής τους
οικογένειαςΤα συμπεράσματα που προέκυψαν ήταν τα εξής
24
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες στην σημερινή εποχή έχουν
τις ηλικίες των 60-65 χρόνων Έχουν παντρευτεί όμως από
την ηλικία των 18-20 και παραμένουν για περίπου 40-45
χρόνια μαζί (πιθανότητες χωρισμού δεν υπήρχαν στα πιο
παλιά χρόνια) Παραμένουν τόσα χρόνια μαζί αποκτούν 4-5
παιδιά ενώ στην σημερινή εποχή οι οικογένειες αποκτούν 1-
2 παιδιά το πολύ Οι παππούδες και οι γιαγιάδες έμεναν
συνήθως στα πατρικά σπίτια των οικογενειών τους από το
γάμο μέχρι το τέλος της ζωής Τα παιδιά τους που ωστόσο
έμεναν μαζί τους φεύγουν από το πατρικό σπίτι όταν
παντρεύονται
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ
1Πόσων χρονών είστεΠόσα παιδιά είχε ως μέλη η
οικογένειά σας
2Πόσων χρόνων ήσαστε όταν παντρευτήκατε
3Πόσα μέλη είχε η οικογένειά σας μετά τη γέννηση των
παιδιών
4Πού μένατε όταν παντρευτήκατε
5Για πόσο χρονικό διάστημα
6Πού μένατε όταν παντρεύτηκε το πρώτο παιδί σας
7Πού έμεινε το πρώτο παιδί μετά τον γάμο του
8Πόσα παιδιά απέκτησε το πρώτο παιδί σας
9Πόσα παιδιά απέκτησε το δεύτερο παιδί σας
10Πού μένουν σήμερα τα παιδιά σας
111Ο ΓΑΜΟΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
Σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίεςαπό τις πιο
πρωτόγονες μέχρι τις πιο εξελιγμένεςο γάμος αποτελεί
πάντα ένα γεγονός σταθμόΗ τελετή του γάμου στη
συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων να περιορίζεται
στο αυστηρό πρωτόκολλο της θρησκείας
25
Στο Ισλάμ ο άνδρας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος της
γυναίκας και επιλέγεται από τους γονείς τηςΤο τελετουργικό
του γάμου είναι πολύ απλόΣτην ουσία δε γίνεται
τελετήαπλά ο ιμάμης διαβάζει μερικές ευχές και οι
μελλόνυμφοιαλλά και οι γονείς τους υπογράφουν τα
επίσημα έγγραφα που τους καθιστούν ζευγάρι στα μάτια του
κράτουςΕrsquoιθισται να υπογράφουν και κάποιοι που δεν έχουν
σχέση με την οικογένειαως μάρτυρες του μυστηρίουκι αυτοί
αποκαλούνται κουμπάροιαν και δεν παίζουν κάποιο ρόλο
στην τελετή
Ο εβραϊκός γάμος έχει κάποια χαρακτηριστικά
που μοιάζουν με τα χριστιανικάΗ τελετή γίνεται στη
συναγωγήΟ ραβίνοςμε τη συνοδεία χορωδίαςόταν υπάρχει
η δυνατότηταυποδέχεται με ύμνους και προσευχές το
ζευγάριτο οποίο οδηγείται κάτω από το σάλι της
προσευχήςΑυτό το κρατούν τέσσερις άνδρες από τις
ισάριθμες γωνίες του ετσι ώστε να σχηματίζει ένα
σκέπαστροτο οποίο συμβολίζει τη μελλοντική του εστία και
την προστασία του ΘεούΟ ραβίνος ευλογεί το κρασίπίνει
πρώτα ο ίδιος και μετά το ζευγάρι με την παρουσία δύο
μαρτύρωνΟ γαμπρός φορά στη νύφη το δαχτυλίδι τιυ
γάμουαπαγγέλοντας μια προσευχή ndashυπόσχεσηΟ ραβίνος
διαβάζει το γαμήλιο συμβόλαιοπου περιάχει όρους και
δεσμεύσεις για την έγγαμη ζωή και η τελετή ολοκληρώνεται
μα μια συμβολική κίνηση του γαμπούπου σπάζει με το πόδι
του ένα ποτήρισε ανάμνηση της καταστροφής του Ναού του
Σολομώντα και της Ιερουσαλήμ
112ΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Υπήρχαν ποικίλες μορφές οικογένειας σε όλο τον κόσμο οι
οποίες διάφεραν ανάλογα με τον τόπο την εποχή κτλΟ
26
θεσμός της οικογένειας εμφανίστηκε από την προϊστορική
εποχή
Στις πρωτόγονες κοινωνίες διατυπώθηκε η μητριαρχική
οικογένεια δηλαδή η ιδιότητα μέλους ενός κοινωνικού
συνόλου ορίζεται με βάση την καταγωγή από την μητέρα ή
όχι τον πατέρα Τα οικονομικά θέματα καθορίζονται από την
μητέρα Τέλος στον αδελφικό τύπο οικογένειας
διατυπώθηκε στις κοινωνίες των Χετταίων και Χουρριτών
την κυρίαρχη θέση την είχε ο μεγαλύτερος αδερφός Ο
αδελφός αντικαθιστούσε το πατρικό και μητρικό πρότυπο
Στην ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗόπου επικρατούσε ο θεσμός
της μητριαρχικής οικογένειας η γυναίκα είχε τον κυρίαρχο
ρόλο στην οικογένεια όλοι όφειλαν σεβασμόΣημαντικό
είναι επίσης ότι την λάτρευαν ως θεά-μητέρα και την
θεωρούσαν θεά της γονιμότητας μιας και αυτή έφερνε τα
παιδιά στον κόσμο αυτή αναλάμβανε την αγωγή και την
ανατροφή τους και είχε την αποκλειστική μέριμναΗ
περιουσία περνούσε στα χέρια των κοριτσιών καθώς και το
όνομα της μητέρας ήταν αυτό που έπαιρναν τα παιδιά για το
οτιδήποτε θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο για την επιβίωση
τουςΗ εμφάνιση του αρότρου όμως ανέτρεψε τα πάνταEτσι
η εξουσία περνά στα χέρια των ανδρωνΚαταρρίπτεται ο
θεσμός τις μητέρας -θεάς
ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗΗ οικογένεια έχει σπουδαία θέση στη
ζωή των ανθρώπων Ο άντρας ήταν η κεφαλή της
οικογένειας όπως και η γυναίκα κατείχε σημαντική θέση και
εμφανίζονταν στο πλευρό του άντρα με σημαντικά
καθήκοντα
ΠΗΝΕΛΟΠΗ-ΟΔΥΣΣΕΑΣ
27
Στην ισραηλιτική κοινωνία υπήρχαν τρία διαφορετικά είδη
οικογένειας Αρχικά είναι η πατριαρχική(τις αποφάσεις τις
έπαιρνε αποκλειστικά και μόνο ο πατέρας)η μητριαρχική(οι
αποφάσεις λαμβάνονταν από την σύζυγο και μητέρα)και
τέλος η αδερφαίκη εξουσία (εξουσιάζεται η οικογένεια μόνο
από τον μεγαλύτερο αδελφό)Στην αρχαιότερη εποχή το
είδος της οικογένειας στην Παλαιστίνη είναι το πατριαρχικό
έννοια της οικογένειας εκφραζόταν με τον όρο ltltοίκος του
πατρός gtgtο άνδρας ονομαζόταν ltltκύρος της γυναίκας
gtgtκαι είχε απόλυτη εξουσία στα παιδιά του και στις γυναίκες
του
Στην αρχαία Ρώμη τα παιδιά είχαν πολύ μειονεκτική θέση
θεωρούνταν δούλοι και ήταν κτήση του πατέρα ο οποίος
μπορούσε μέχρι και να τα σκοτώσειΟ ίδιος δεν είχε καμία
σχέση με την ανατροφή των παιδιώνΗ μητέρα είχε αναλάβει
πλήρως την ανατροφή τους
Στον Μεσαίωνα η αγωγή των παιδιών ήταν κυρίως έργο των
δασκάλων καθώς και της μητέραςΟ πατέρας δεν είχε καμιά
ανάμειξηΑντιθέτως προσπαθούσε να βρει δουλειά
Στην αναγεννησιακή εποχή επειδή οι συνθήκες ήταν πολύ
ευνοϊκές τα παιδιά είχαν πολύ καλύτερη διαπαιδαγώγηση
από παιδαγωγούς Οι ευκατάστατες οικογένειες γονείς δεν
28
είχαν καμία σχέση με την ανατροφήΟ ρόλος του πατέρα
ήταν η προσπάθεια για εύρεση δουλειάςενώ η μητέρα ήταν
αναγκασμένη να είναι στο σπίτι
Στην Τουρκοκρατία επειδή οι συνθήκες ήταν άθλιεςτα
παιδιά στις οικογένειες δεν είχαν την ανάλογη ανατροφήΟ
πατέρας ήταν μακριά από το σπίτι και η μητέρα δεν ήταν σε
θέση να διαπαιδαγώγησει τα παιδιά Την ευθύνη την είχαν
αναλάβει ενίοτε τα κρυφά σχολειά
29
2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
21Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
Η εστία Μέσα σε κάθε παραδοσιακό σπίτι υπάρχει η εστία Η
εστία δεν αποτελεί απλώς ένα χώρο όπου μαγειρεύουν οι
άνθρωποι και ζεσταίνονται αλλά είναι το σύμβολο της
ενότητας της οικογένειας Δεν είναι άσχετο το έθιμο που
συναντάμε σε περιοχές του βορειοελλαδικού χώρου κατά την
διαίρεση της μεγάλης πολυπυρινικής οικογένειας μεταφέρεται
φωτιά από την εστία του πατρικού σπιτιού στα σπίτια των γιων
Με τον τρόπο αυτό προβάλλεται η συνέχεια της οικογένειας Σε
ορισμένες περιοχές της Ηπείρου όταν η νύφη εισέρχεται στο
σπίτι του πεθερού μια από τις πρώτες ενέργειες της είναι να
προσκυνήσει την εστία
30
Το εικονοστάσι Πιθανή επιβίωση της αρχαίας εστίας
όπου τοποθετούνται οι εικόνες των αγίων της
οικογένειας η των αγίων των οποίων τα ονόματα έχουν
ο αρχηγός και τα μέλη της οικογένειας
31
Τα στέφανα Ισχυρό σύμβολο του γάμου
αρκετές φορές τοποθετούνται σε στεφανοθήκες δίπλα
στο εικονοστάσι για να δείξουν ότι ο γάμος είναι τόσο
ιερός δεσμός όσο και η εκκλησία που τον ευλόγησε ή
όσο οι εικόνες των αγίων που φυλάσσονται στο
εικονοστάσι
o Το φίδι και η νεράιδα του σπιτιού Εκτός από τα σύμβολα που
συνδέονται με τη φωτιά (εστία καντήλι) σε όλη την Ελλάδα υπήρχε
παλιότερα η πίστη σε εν laquoφίδι του σπιτιούraquo το οποίο προστατεύει
την οικογένεια και δεν πρέπει να το πειράξει Πιστεύεται ότι αν
κάποιος πειράξει ή σκοτώσει το φίδι τότε θα πεθάνει ένα μέλος της
οικογένειας Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος το φίδι αυτό είναι
θηλυκό και συνδέεται με μια φανταστική γυναικεία μορφή
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
24
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες στην σημερινή εποχή έχουν
τις ηλικίες των 60-65 χρόνων Έχουν παντρευτεί όμως από
την ηλικία των 18-20 και παραμένουν για περίπου 40-45
χρόνια μαζί (πιθανότητες χωρισμού δεν υπήρχαν στα πιο
παλιά χρόνια) Παραμένουν τόσα χρόνια μαζί αποκτούν 4-5
παιδιά ενώ στην σημερινή εποχή οι οικογένειες αποκτούν 1-
2 παιδιά το πολύ Οι παππούδες και οι γιαγιάδες έμεναν
συνήθως στα πατρικά σπίτια των οικογενειών τους από το
γάμο μέχρι το τέλος της ζωής Τα παιδιά τους που ωστόσο
έμεναν μαζί τους φεύγουν από το πατρικό σπίτι όταν
παντρεύονται
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ
1Πόσων χρονών είστεΠόσα παιδιά είχε ως μέλη η
οικογένειά σας
2Πόσων χρόνων ήσαστε όταν παντρευτήκατε
3Πόσα μέλη είχε η οικογένειά σας μετά τη γέννηση των
παιδιών
4Πού μένατε όταν παντρευτήκατε
5Για πόσο χρονικό διάστημα
6Πού μένατε όταν παντρεύτηκε το πρώτο παιδί σας
7Πού έμεινε το πρώτο παιδί μετά τον γάμο του
8Πόσα παιδιά απέκτησε το πρώτο παιδί σας
9Πόσα παιδιά απέκτησε το δεύτερο παιδί σας
10Πού μένουν σήμερα τα παιδιά σας
111Ο ΓΑΜΟΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
Σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίεςαπό τις πιο
πρωτόγονες μέχρι τις πιο εξελιγμένεςο γάμος αποτελεί
πάντα ένα γεγονός σταθμόΗ τελετή του γάμου στη
συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων να περιορίζεται
στο αυστηρό πρωτόκολλο της θρησκείας
25
Στο Ισλάμ ο άνδρας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος της
γυναίκας και επιλέγεται από τους γονείς τηςΤο τελετουργικό
του γάμου είναι πολύ απλόΣτην ουσία δε γίνεται
τελετήαπλά ο ιμάμης διαβάζει μερικές ευχές και οι
μελλόνυμφοιαλλά και οι γονείς τους υπογράφουν τα
επίσημα έγγραφα που τους καθιστούν ζευγάρι στα μάτια του
κράτουςΕrsquoιθισται να υπογράφουν και κάποιοι που δεν έχουν
σχέση με την οικογένειαως μάρτυρες του μυστηρίουκι αυτοί
αποκαλούνται κουμπάροιαν και δεν παίζουν κάποιο ρόλο
στην τελετή
Ο εβραϊκός γάμος έχει κάποια χαρακτηριστικά
που μοιάζουν με τα χριστιανικάΗ τελετή γίνεται στη
συναγωγήΟ ραβίνοςμε τη συνοδεία χορωδίαςόταν υπάρχει
η δυνατότηταυποδέχεται με ύμνους και προσευχές το
ζευγάριτο οποίο οδηγείται κάτω από το σάλι της
προσευχήςΑυτό το κρατούν τέσσερις άνδρες από τις
ισάριθμες γωνίες του ετσι ώστε να σχηματίζει ένα
σκέπαστροτο οποίο συμβολίζει τη μελλοντική του εστία και
την προστασία του ΘεούΟ ραβίνος ευλογεί το κρασίπίνει
πρώτα ο ίδιος και μετά το ζευγάρι με την παρουσία δύο
μαρτύρωνΟ γαμπρός φορά στη νύφη το δαχτυλίδι τιυ
γάμουαπαγγέλοντας μια προσευχή ndashυπόσχεσηΟ ραβίνος
διαβάζει το γαμήλιο συμβόλαιοπου περιάχει όρους και
δεσμεύσεις για την έγγαμη ζωή και η τελετή ολοκληρώνεται
μα μια συμβολική κίνηση του γαμπούπου σπάζει με το πόδι
του ένα ποτήρισε ανάμνηση της καταστροφής του Ναού του
Σολομώντα και της Ιερουσαλήμ
112ΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Υπήρχαν ποικίλες μορφές οικογένειας σε όλο τον κόσμο οι
οποίες διάφεραν ανάλογα με τον τόπο την εποχή κτλΟ
26
θεσμός της οικογένειας εμφανίστηκε από την προϊστορική
εποχή
Στις πρωτόγονες κοινωνίες διατυπώθηκε η μητριαρχική
οικογένεια δηλαδή η ιδιότητα μέλους ενός κοινωνικού
συνόλου ορίζεται με βάση την καταγωγή από την μητέρα ή
όχι τον πατέρα Τα οικονομικά θέματα καθορίζονται από την
μητέρα Τέλος στον αδελφικό τύπο οικογένειας
διατυπώθηκε στις κοινωνίες των Χετταίων και Χουρριτών
την κυρίαρχη θέση την είχε ο μεγαλύτερος αδερφός Ο
αδελφός αντικαθιστούσε το πατρικό και μητρικό πρότυπο
Στην ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗόπου επικρατούσε ο θεσμός
της μητριαρχικής οικογένειας η γυναίκα είχε τον κυρίαρχο
ρόλο στην οικογένεια όλοι όφειλαν σεβασμόΣημαντικό
είναι επίσης ότι την λάτρευαν ως θεά-μητέρα και την
θεωρούσαν θεά της γονιμότητας μιας και αυτή έφερνε τα
παιδιά στον κόσμο αυτή αναλάμβανε την αγωγή και την
ανατροφή τους και είχε την αποκλειστική μέριμναΗ
περιουσία περνούσε στα χέρια των κοριτσιών καθώς και το
όνομα της μητέρας ήταν αυτό που έπαιρναν τα παιδιά για το
οτιδήποτε θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο για την επιβίωση
τουςΗ εμφάνιση του αρότρου όμως ανέτρεψε τα πάνταEτσι
η εξουσία περνά στα χέρια των ανδρωνΚαταρρίπτεται ο
θεσμός τις μητέρας -θεάς
ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗΗ οικογένεια έχει σπουδαία θέση στη
ζωή των ανθρώπων Ο άντρας ήταν η κεφαλή της
οικογένειας όπως και η γυναίκα κατείχε σημαντική θέση και
εμφανίζονταν στο πλευρό του άντρα με σημαντικά
καθήκοντα
ΠΗΝΕΛΟΠΗ-ΟΔΥΣΣΕΑΣ
27
Στην ισραηλιτική κοινωνία υπήρχαν τρία διαφορετικά είδη
οικογένειας Αρχικά είναι η πατριαρχική(τις αποφάσεις τις
έπαιρνε αποκλειστικά και μόνο ο πατέρας)η μητριαρχική(οι
αποφάσεις λαμβάνονταν από την σύζυγο και μητέρα)και
τέλος η αδερφαίκη εξουσία (εξουσιάζεται η οικογένεια μόνο
από τον μεγαλύτερο αδελφό)Στην αρχαιότερη εποχή το
είδος της οικογένειας στην Παλαιστίνη είναι το πατριαρχικό
έννοια της οικογένειας εκφραζόταν με τον όρο ltltοίκος του
πατρός gtgtο άνδρας ονομαζόταν ltltκύρος της γυναίκας
gtgtκαι είχε απόλυτη εξουσία στα παιδιά του και στις γυναίκες
του
Στην αρχαία Ρώμη τα παιδιά είχαν πολύ μειονεκτική θέση
θεωρούνταν δούλοι και ήταν κτήση του πατέρα ο οποίος
μπορούσε μέχρι και να τα σκοτώσειΟ ίδιος δεν είχε καμία
σχέση με την ανατροφή των παιδιώνΗ μητέρα είχε αναλάβει
πλήρως την ανατροφή τους
Στον Μεσαίωνα η αγωγή των παιδιών ήταν κυρίως έργο των
δασκάλων καθώς και της μητέραςΟ πατέρας δεν είχε καμιά
ανάμειξηΑντιθέτως προσπαθούσε να βρει δουλειά
Στην αναγεννησιακή εποχή επειδή οι συνθήκες ήταν πολύ
ευνοϊκές τα παιδιά είχαν πολύ καλύτερη διαπαιδαγώγηση
από παιδαγωγούς Οι ευκατάστατες οικογένειες γονείς δεν
28
είχαν καμία σχέση με την ανατροφήΟ ρόλος του πατέρα
ήταν η προσπάθεια για εύρεση δουλειάςενώ η μητέρα ήταν
αναγκασμένη να είναι στο σπίτι
Στην Τουρκοκρατία επειδή οι συνθήκες ήταν άθλιεςτα
παιδιά στις οικογένειες δεν είχαν την ανάλογη ανατροφήΟ
πατέρας ήταν μακριά από το σπίτι και η μητέρα δεν ήταν σε
θέση να διαπαιδαγώγησει τα παιδιά Την ευθύνη την είχαν
αναλάβει ενίοτε τα κρυφά σχολειά
29
2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
21Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
Η εστία Μέσα σε κάθε παραδοσιακό σπίτι υπάρχει η εστία Η
εστία δεν αποτελεί απλώς ένα χώρο όπου μαγειρεύουν οι
άνθρωποι και ζεσταίνονται αλλά είναι το σύμβολο της
ενότητας της οικογένειας Δεν είναι άσχετο το έθιμο που
συναντάμε σε περιοχές του βορειοελλαδικού χώρου κατά την
διαίρεση της μεγάλης πολυπυρινικής οικογένειας μεταφέρεται
φωτιά από την εστία του πατρικού σπιτιού στα σπίτια των γιων
Με τον τρόπο αυτό προβάλλεται η συνέχεια της οικογένειας Σε
ορισμένες περιοχές της Ηπείρου όταν η νύφη εισέρχεται στο
σπίτι του πεθερού μια από τις πρώτες ενέργειες της είναι να
προσκυνήσει την εστία
30
Το εικονοστάσι Πιθανή επιβίωση της αρχαίας εστίας
όπου τοποθετούνται οι εικόνες των αγίων της
οικογένειας η των αγίων των οποίων τα ονόματα έχουν
ο αρχηγός και τα μέλη της οικογένειας
31
Τα στέφανα Ισχυρό σύμβολο του γάμου
αρκετές φορές τοποθετούνται σε στεφανοθήκες δίπλα
στο εικονοστάσι για να δείξουν ότι ο γάμος είναι τόσο
ιερός δεσμός όσο και η εκκλησία που τον ευλόγησε ή
όσο οι εικόνες των αγίων που φυλάσσονται στο
εικονοστάσι
o Το φίδι και η νεράιδα του σπιτιού Εκτός από τα σύμβολα που
συνδέονται με τη φωτιά (εστία καντήλι) σε όλη την Ελλάδα υπήρχε
παλιότερα η πίστη σε εν laquoφίδι του σπιτιούraquo το οποίο προστατεύει
την οικογένεια και δεν πρέπει να το πειράξει Πιστεύεται ότι αν
κάποιος πειράξει ή σκοτώσει το φίδι τότε θα πεθάνει ένα μέλος της
οικογένειας Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος το φίδι αυτό είναι
θηλυκό και συνδέεται με μια φανταστική γυναικεία μορφή
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
25
Στο Ισλάμ ο άνδρας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος της
γυναίκας και επιλέγεται από τους γονείς τηςΤο τελετουργικό
του γάμου είναι πολύ απλόΣτην ουσία δε γίνεται
τελετήαπλά ο ιμάμης διαβάζει μερικές ευχές και οι
μελλόνυμφοιαλλά και οι γονείς τους υπογράφουν τα
επίσημα έγγραφα που τους καθιστούν ζευγάρι στα μάτια του
κράτουςΕrsquoιθισται να υπογράφουν και κάποιοι που δεν έχουν
σχέση με την οικογένειαως μάρτυρες του μυστηρίουκι αυτοί
αποκαλούνται κουμπάροιαν και δεν παίζουν κάποιο ρόλο
στην τελετή
Ο εβραϊκός γάμος έχει κάποια χαρακτηριστικά
που μοιάζουν με τα χριστιανικάΗ τελετή γίνεται στη
συναγωγήΟ ραβίνοςμε τη συνοδεία χορωδίαςόταν υπάρχει
η δυνατότηταυποδέχεται με ύμνους και προσευχές το
ζευγάριτο οποίο οδηγείται κάτω από το σάλι της
προσευχήςΑυτό το κρατούν τέσσερις άνδρες από τις
ισάριθμες γωνίες του ετσι ώστε να σχηματίζει ένα
σκέπαστροτο οποίο συμβολίζει τη μελλοντική του εστία και
την προστασία του ΘεούΟ ραβίνος ευλογεί το κρασίπίνει
πρώτα ο ίδιος και μετά το ζευγάρι με την παρουσία δύο
μαρτύρωνΟ γαμπρός φορά στη νύφη το δαχτυλίδι τιυ
γάμουαπαγγέλοντας μια προσευχή ndashυπόσχεσηΟ ραβίνος
διαβάζει το γαμήλιο συμβόλαιοπου περιάχει όρους και
δεσμεύσεις για την έγγαμη ζωή και η τελετή ολοκληρώνεται
μα μια συμβολική κίνηση του γαμπούπου σπάζει με το πόδι
του ένα ποτήρισε ανάμνηση της καταστροφής του Ναού του
Σολομώντα και της Ιερουσαλήμ
112ΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Υπήρχαν ποικίλες μορφές οικογένειας σε όλο τον κόσμο οι
οποίες διάφεραν ανάλογα με τον τόπο την εποχή κτλΟ
26
θεσμός της οικογένειας εμφανίστηκε από την προϊστορική
εποχή
Στις πρωτόγονες κοινωνίες διατυπώθηκε η μητριαρχική
οικογένεια δηλαδή η ιδιότητα μέλους ενός κοινωνικού
συνόλου ορίζεται με βάση την καταγωγή από την μητέρα ή
όχι τον πατέρα Τα οικονομικά θέματα καθορίζονται από την
μητέρα Τέλος στον αδελφικό τύπο οικογένειας
διατυπώθηκε στις κοινωνίες των Χετταίων και Χουρριτών
την κυρίαρχη θέση την είχε ο μεγαλύτερος αδερφός Ο
αδελφός αντικαθιστούσε το πατρικό και μητρικό πρότυπο
Στην ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗόπου επικρατούσε ο θεσμός
της μητριαρχικής οικογένειας η γυναίκα είχε τον κυρίαρχο
ρόλο στην οικογένεια όλοι όφειλαν σεβασμόΣημαντικό
είναι επίσης ότι την λάτρευαν ως θεά-μητέρα και την
θεωρούσαν θεά της γονιμότητας μιας και αυτή έφερνε τα
παιδιά στον κόσμο αυτή αναλάμβανε την αγωγή και την
ανατροφή τους και είχε την αποκλειστική μέριμναΗ
περιουσία περνούσε στα χέρια των κοριτσιών καθώς και το
όνομα της μητέρας ήταν αυτό που έπαιρναν τα παιδιά για το
οτιδήποτε θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο για την επιβίωση
τουςΗ εμφάνιση του αρότρου όμως ανέτρεψε τα πάνταEτσι
η εξουσία περνά στα χέρια των ανδρωνΚαταρρίπτεται ο
θεσμός τις μητέρας -θεάς
ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗΗ οικογένεια έχει σπουδαία θέση στη
ζωή των ανθρώπων Ο άντρας ήταν η κεφαλή της
οικογένειας όπως και η γυναίκα κατείχε σημαντική θέση και
εμφανίζονταν στο πλευρό του άντρα με σημαντικά
καθήκοντα
ΠΗΝΕΛΟΠΗ-ΟΔΥΣΣΕΑΣ
27
Στην ισραηλιτική κοινωνία υπήρχαν τρία διαφορετικά είδη
οικογένειας Αρχικά είναι η πατριαρχική(τις αποφάσεις τις
έπαιρνε αποκλειστικά και μόνο ο πατέρας)η μητριαρχική(οι
αποφάσεις λαμβάνονταν από την σύζυγο και μητέρα)και
τέλος η αδερφαίκη εξουσία (εξουσιάζεται η οικογένεια μόνο
από τον μεγαλύτερο αδελφό)Στην αρχαιότερη εποχή το
είδος της οικογένειας στην Παλαιστίνη είναι το πατριαρχικό
έννοια της οικογένειας εκφραζόταν με τον όρο ltltοίκος του
πατρός gtgtο άνδρας ονομαζόταν ltltκύρος της γυναίκας
gtgtκαι είχε απόλυτη εξουσία στα παιδιά του και στις γυναίκες
του
Στην αρχαία Ρώμη τα παιδιά είχαν πολύ μειονεκτική θέση
θεωρούνταν δούλοι και ήταν κτήση του πατέρα ο οποίος
μπορούσε μέχρι και να τα σκοτώσειΟ ίδιος δεν είχε καμία
σχέση με την ανατροφή των παιδιώνΗ μητέρα είχε αναλάβει
πλήρως την ανατροφή τους
Στον Μεσαίωνα η αγωγή των παιδιών ήταν κυρίως έργο των
δασκάλων καθώς και της μητέραςΟ πατέρας δεν είχε καμιά
ανάμειξηΑντιθέτως προσπαθούσε να βρει δουλειά
Στην αναγεννησιακή εποχή επειδή οι συνθήκες ήταν πολύ
ευνοϊκές τα παιδιά είχαν πολύ καλύτερη διαπαιδαγώγηση
από παιδαγωγούς Οι ευκατάστατες οικογένειες γονείς δεν
28
είχαν καμία σχέση με την ανατροφήΟ ρόλος του πατέρα
ήταν η προσπάθεια για εύρεση δουλειάςενώ η μητέρα ήταν
αναγκασμένη να είναι στο σπίτι
Στην Τουρκοκρατία επειδή οι συνθήκες ήταν άθλιεςτα
παιδιά στις οικογένειες δεν είχαν την ανάλογη ανατροφήΟ
πατέρας ήταν μακριά από το σπίτι και η μητέρα δεν ήταν σε
θέση να διαπαιδαγώγησει τα παιδιά Την ευθύνη την είχαν
αναλάβει ενίοτε τα κρυφά σχολειά
29
2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
21Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
Η εστία Μέσα σε κάθε παραδοσιακό σπίτι υπάρχει η εστία Η
εστία δεν αποτελεί απλώς ένα χώρο όπου μαγειρεύουν οι
άνθρωποι και ζεσταίνονται αλλά είναι το σύμβολο της
ενότητας της οικογένειας Δεν είναι άσχετο το έθιμο που
συναντάμε σε περιοχές του βορειοελλαδικού χώρου κατά την
διαίρεση της μεγάλης πολυπυρινικής οικογένειας μεταφέρεται
φωτιά από την εστία του πατρικού σπιτιού στα σπίτια των γιων
Με τον τρόπο αυτό προβάλλεται η συνέχεια της οικογένειας Σε
ορισμένες περιοχές της Ηπείρου όταν η νύφη εισέρχεται στο
σπίτι του πεθερού μια από τις πρώτες ενέργειες της είναι να
προσκυνήσει την εστία
30
Το εικονοστάσι Πιθανή επιβίωση της αρχαίας εστίας
όπου τοποθετούνται οι εικόνες των αγίων της
οικογένειας η των αγίων των οποίων τα ονόματα έχουν
ο αρχηγός και τα μέλη της οικογένειας
31
Τα στέφανα Ισχυρό σύμβολο του γάμου
αρκετές φορές τοποθετούνται σε στεφανοθήκες δίπλα
στο εικονοστάσι για να δείξουν ότι ο γάμος είναι τόσο
ιερός δεσμός όσο και η εκκλησία που τον ευλόγησε ή
όσο οι εικόνες των αγίων που φυλάσσονται στο
εικονοστάσι
o Το φίδι και η νεράιδα του σπιτιού Εκτός από τα σύμβολα που
συνδέονται με τη φωτιά (εστία καντήλι) σε όλη την Ελλάδα υπήρχε
παλιότερα η πίστη σε εν laquoφίδι του σπιτιούraquo το οποίο προστατεύει
την οικογένεια και δεν πρέπει να το πειράξει Πιστεύεται ότι αν
κάποιος πειράξει ή σκοτώσει το φίδι τότε θα πεθάνει ένα μέλος της
οικογένειας Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος το φίδι αυτό είναι
θηλυκό και συνδέεται με μια φανταστική γυναικεία μορφή
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
26
θεσμός της οικογένειας εμφανίστηκε από την προϊστορική
εποχή
Στις πρωτόγονες κοινωνίες διατυπώθηκε η μητριαρχική
οικογένεια δηλαδή η ιδιότητα μέλους ενός κοινωνικού
συνόλου ορίζεται με βάση την καταγωγή από την μητέρα ή
όχι τον πατέρα Τα οικονομικά θέματα καθορίζονται από την
μητέρα Τέλος στον αδελφικό τύπο οικογένειας
διατυπώθηκε στις κοινωνίες των Χετταίων και Χουρριτών
την κυρίαρχη θέση την είχε ο μεγαλύτερος αδερφός Ο
αδελφός αντικαθιστούσε το πατρικό και μητρικό πρότυπο
Στην ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗόπου επικρατούσε ο θεσμός
της μητριαρχικής οικογένειας η γυναίκα είχε τον κυρίαρχο
ρόλο στην οικογένεια όλοι όφειλαν σεβασμόΣημαντικό
είναι επίσης ότι την λάτρευαν ως θεά-μητέρα και την
θεωρούσαν θεά της γονιμότητας μιας και αυτή έφερνε τα
παιδιά στον κόσμο αυτή αναλάμβανε την αγωγή και την
ανατροφή τους και είχε την αποκλειστική μέριμναΗ
περιουσία περνούσε στα χέρια των κοριτσιών καθώς και το
όνομα της μητέρας ήταν αυτό που έπαιρναν τα παιδιά για το
οτιδήποτε θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο για την επιβίωση
τουςΗ εμφάνιση του αρότρου όμως ανέτρεψε τα πάνταEτσι
η εξουσία περνά στα χέρια των ανδρωνΚαταρρίπτεται ο
θεσμός τις μητέρας -θεάς
ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗΗ οικογένεια έχει σπουδαία θέση στη
ζωή των ανθρώπων Ο άντρας ήταν η κεφαλή της
οικογένειας όπως και η γυναίκα κατείχε σημαντική θέση και
εμφανίζονταν στο πλευρό του άντρα με σημαντικά
καθήκοντα
ΠΗΝΕΛΟΠΗ-ΟΔΥΣΣΕΑΣ
27
Στην ισραηλιτική κοινωνία υπήρχαν τρία διαφορετικά είδη
οικογένειας Αρχικά είναι η πατριαρχική(τις αποφάσεις τις
έπαιρνε αποκλειστικά και μόνο ο πατέρας)η μητριαρχική(οι
αποφάσεις λαμβάνονταν από την σύζυγο και μητέρα)και
τέλος η αδερφαίκη εξουσία (εξουσιάζεται η οικογένεια μόνο
από τον μεγαλύτερο αδελφό)Στην αρχαιότερη εποχή το
είδος της οικογένειας στην Παλαιστίνη είναι το πατριαρχικό
έννοια της οικογένειας εκφραζόταν με τον όρο ltltοίκος του
πατρός gtgtο άνδρας ονομαζόταν ltltκύρος της γυναίκας
gtgtκαι είχε απόλυτη εξουσία στα παιδιά του και στις γυναίκες
του
Στην αρχαία Ρώμη τα παιδιά είχαν πολύ μειονεκτική θέση
θεωρούνταν δούλοι και ήταν κτήση του πατέρα ο οποίος
μπορούσε μέχρι και να τα σκοτώσειΟ ίδιος δεν είχε καμία
σχέση με την ανατροφή των παιδιώνΗ μητέρα είχε αναλάβει
πλήρως την ανατροφή τους
Στον Μεσαίωνα η αγωγή των παιδιών ήταν κυρίως έργο των
δασκάλων καθώς και της μητέραςΟ πατέρας δεν είχε καμιά
ανάμειξηΑντιθέτως προσπαθούσε να βρει δουλειά
Στην αναγεννησιακή εποχή επειδή οι συνθήκες ήταν πολύ
ευνοϊκές τα παιδιά είχαν πολύ καλύτερη διαπαιδαγώγηση
από παιδαγωγούς Οι ευκατάστατες οικογένειες γονείς δεν
28
είχαν καμία σχέση με την ανατροφήΟ ρόλος του πατέρα
ήταν η προσπάθεια για εύρεση δουλειάςενώ η μητέρα ήταν
αναγκασμένη να είναι στο σπίτι
Στην Τουρκοκρατία επειδή οι συνθήκες ήταν άθλιεςτα
παιδιά στις οικογένειες δεν είχαν την ανάλογη ανατροφήΟ
πατέρας ήταν μακριά από το σπίτι και η μητέρα δεν ήταν σε
θέση να διαπαιδαγώγησει τα παιδιά Την ευθύνη την είχαν
αναλάβει ενίοτε τα κρυφά σχολειά
29
2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
21Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
Η εστία Μέσα σε κάθε παραδοσιακό σπίτι υπάρχει η εστία Η
εστία δεν αποτελεί απλώς ένα χώρο όπου μαγειρεύουν οι
άνθρωποι και ζεσταίνονται αλλά είναι το σύμβολο της
ενότητας της οικογένειας Δεν είναι άσχετο το έθιμο που
συναντάμε σε περιοχές του βορειοελλαδικού χώρου κατά την
διαίρεση της μεγάλης πολυπυρινικής οικογένειας μεταφέρεται
φωτιά από την εστία του πατρικού σπιτιού στα σπίτια των γιων
Με τον τρόπο αυτό προβάλλεται η συνέχεια της οικογένειας Σε
ορισμένες περιοχές της Ηπείρου όταν η νύφη εισέρχεται στο
σπίτι του πεθερού μια από τις πρώτες ενέργειες της είναι να
προσκυνήσει την εστία
30
Το εικονοστάσι Πιθανή επιβίωση της αρχαίας εστίας
όπου τοποθετούνται οι εικόνες των αγίων της
οικογένειας η των αγίων των οποίων τα ονόματα έχουν
ο αρχηγός και τα μέλη της οικογένειας
31
Τα στέφανα Ισχυρό σύμβολο του γάμου
αρκετές φορές τοποθετούνται σε στεφανοθήκες δίπλα
στο εικονοστάσι για να δείξουν ότι ο γάμος είναι τόσο
ιερός δεσμός όσο και η εκκλησία που τον ευλόγησε ή
όσο οι εικόνες των αγίων που φυλάσσονται στο
εικονοστάσι
o Το φίδι και η νεράιδα του σπιτιού Εκτός από τα σύμβολα που
συνδέονται με τη φωτιά (εστία καντήλι) σε όλη την Ελλάδα υπήρχε
παλιότερα η πίστη σε εν laquoφίδι του σπιτιούraquo το οποίο προστατεύει
την οικογένεια και δεν πρέπει να το πειράξει Πιστεύεται ότι αν
κάποιος πειράξει ή σκοτώσει το φίδι τότε θα πεθάνει ένα μέλος της
οικογένειας Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος το φίδι αυτό είναι
θηλυκό και συνδέεται με μια φανταστική γυναικεία μορφή
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
27
Στην ισραηλιτική κοινωνία υπήρχαν τρία διαφορετικά είδη
οικογένειας Αρχικά είναι η πατριαρχική(τις αποφάσεις τις
έπαιρνε αποκλειστικά και μόνο ο πατέρας)η μητριαρχική(οι
αποφάσεις λαμβάνονταν από την σύζυγο και μητέρα)και
τέλος η αδερφαίκη εξουσία (εξουσιάζεται η οικογένεια μόνο
από τον μεγαλύτερο αδελφό)Στην αρχαιότερη εποχή το
είδος της οικογένειας στην Παλαιστίνη είναι το πατριαρχικό
έννοια της οικογένειας εκφραζόταν με τον όρο ltltοίκος του
πατρός gtgtο άνδρας ονομαζόταν ltltκύρος της γυναίκας
gtgtκαι είχε απόλυτη εξουσία στα παιδιά του και στις γυναίκες
του
Στην αρχαία Ρώμη τα παιδιά είχαν πολύ μειονεκτική θέση
θεωρούνταν δούλοι και ήταν κτήση του πατέρα ο οποίος
μπορούσε μέχρι και να τα σκοτώσειΟ ίδιος δεν είχε καμία
σχέση με την ανατροφή των παιδιώνΗ μητέρα είχε αναλάβει
πλήρως την ανατροφή τους
Στον Μεσαίωνα η αγωγή των παιδιών ήταν κυρίως έργο των
δασκάλων καθώς και της μητέραςΟ πατέρας δεν είχε καμιά
ανάμειξηΑντιθέτως προσπαθούσε να βρει δουλειά
Στην αναγεννησιακή εποχή επειδή οι συνθήκες ήταν πολύ
ευνοϊκές τα παιδιά είχαν πολύ καλύτερη διαπαιδαγώγηση
από παιδαγωγούς Οι ευκατάστατες οικογένειες γονείς δεν
28
είχαν καμία σχέση με την ανατροφήΟ ρόλος του πατέρα
ήταν η προσπάθεια για εύρεση δουλειάςενώ η μητέρα ήταν
αναγκασμένη να είναι στο σπίτι
Στην Τουρκοκρατία επειδή οι συνθήκες ήταν άθλιεςτα
παιδιά στις οικογένειες δεν είχαν την ανάλογη ανατροφήΟ
πατέρας ήταν μακριά από το σπίτι και η μητέρα δεν ήταν σε
θέση να διαπαιδαγώγησει τα παιδιά Την ευθύνη την είχαν
αναλάβει ενίοτε τα κρυφά σχολειά
29
2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
21Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
Η εστία Μέσα σε κάθε παραδοσιακό σπίτι υπάρχει η εστία Η
εστία δεν αποτελεί απλώς ένα χώρο όπου μαγειρεύουν οι
άνθρωποι και ζεσταίνονται αλλά είναι το σύμβολο της
ενότητας της οικογένειας Δεν είναι άσχετο το έθιμο που
συναντάμε σε περιοχές του βορειοελλαδικού χώρου κατά την
διαίρεση της μεγάλης πολυπυρινικής οικογένειας μεταφέρεται
φωτιά από την εστία του πατρικού σπιτιού στα σπίτια των γιων
Με τον τρόπο αυτό προβάλλεται η συνέχεια της οικογένειας Σε
ορισμένες περιοχές της Ηπείρου όταν η νύφη εισέρχεται στο
σπίτι του πεθερού μια από τις πρώτες ενέργειες της είναι να
προσκυνήσει την εστία
30
Το εικονοστάσι Πιθανή επιβίωση της αρχαίας εστίας
όπου τοποθετούνται οι εικόνες των αγίων της
οικογένειας η των αγίων των οποίων τα ονόματα έχουν
ο αρχηγός και τα μέλη της οικογένειας
31
Τα στέφανα Ισχυρό σύμβολο του γάμου
αρκετές φορές τοποθετούνται σε στεφανοθήκες δίπλα
στο εικονοστάσι για να δείξουν ότι ο γάμος είναι τόσο
ιερός δεσμός όσο και η εκκλησία που τον ευλόγησε ή
όσο οι εικόνες των αγίων που φυλάσσονται στο
εικονοστάσι
o Το φίδι και η νεράιδα του σπιτιού Εκτός από τα σύμβολα που
συνδέονται με τη φωτιά (εστία καντήλι) σε όλη την Ελλάδα υπήρχε
παλιότερα η πίστη σε εν laquoφίδι του σπιτιούraquo το οποίο προστατεύει
την οικογένεια και δεν πρέπει να το πειράξει Πιστεύεται ότι αν
κάποιος πειράξει ή σκοτώσει το φίδι τότε θα πεθάνει ένα μέλος της
οικογένειας Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος το φίδι αυτό είναι
θηλυκό και συνδέεται με μια φανταστική γυναικεία μορφή
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
28
είχαν καμία σχέση με την ανατροφήΟ ρόλος του πατέρα
ήταν η προσπάθεια για εύρεση δουλειάςενώ η μητέρα ήταν
αναγκασμένη να είναι στο σπίτι
Στην Τουρκοκρατία επειδή οι συνθήκες ήταν άθλιεςτα
παιδιά στις οικογένειες δεν είχαν την ανάλογη ανατροφήΟ
πατέρας ήταν μακριά από το σπίτι και η μητέρα δεν ήταν σε
θέση να διαπαιδαγώγησει τα παιδιά Την ευθύνη την είχαν
αναλάβει ενίοτε τα κρυφά σχολειά
29
2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
21Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
Η εστία Μέσα σε κάθε παραδοσιακό σπίτι υπάρχει η εστία Η
εστία δεν αποτελεί απλώς ένα χώρο όπου μαγειρεύουν οι
άνθρωποι και ζεσταίνονται αλλά είναι το σύμβολο της
ενότητας της οικογένειας Δεν είναι άσχετο το έθιμο που
συναντάμε σε περιοχές του βορειοελλαδικού χώρου κατά την
διαίρεση της μεγάλης πολυπυρινικής οικογένειας μεταφέρεται
φωτιά από την εστία του πατρικού σπιτιού στα σπίτια των γιων
Με τον τρόπο αυτό προβάλλεται η συνέχεια της οικογένειας Σε
ορισμένες περιοχές της Ηπείρου όταν η νύφη εισέρχεται στο
σπίτι του πεθερού μια από τις πρώτες ενέργειες της είναι να
προσκυνήσει την εστία
30
Το εικονοστάσι Πιθανή επιβίωση της αρχαίας εστίας
όπου τοποθετούνται οι εικόνες των αγίων της
οικογένειας η των αγίων των οποίων τα ονόματα έχουν
ο αρχηγός και τα μέλη της οικογένειας
31
Τα στέφανα Ισχυρό σύμβολο του γάμου
αρκετές φορές τοποθετούνται σε στεφανοθήκες δίπλα
στο εικονοστάσι για να δείξουν ότι ο γάμος είναι τόσο
ιερός δεσμός όσο και η εκκλησία που τον ευλόγησε ή
όσο οι εικόνες των αγίων που φυλάσσονται στο
εικονοστάσι
o Το φίδι και η νεράιδα του σπιτιού Εκτός από τα σύμβολα που
συνδέονται με τη φωτιά (εστία καντήλι) σε όλη την Ελλάδα υπήρχε
παλιότερα η πίστη σε εν laquoφίδι του σπιτιούraquo το οποίο προστατεύει
την οικογένεια και δεν πρέπει να το πειράξει Πιστεύεται ότι αν
κάποιος πειράξει ή σκοτώσει το φίδι τότε θα πεθάνει ένα μέλος της
οικογένειας Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος το φίδι αυτό είναι
θηλυκό και συνδέεται με μια φανταστική γυναικεία μορφή
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
29
2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
21Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
Η εστία Μέσα σε κάθε παραδοσιακό σπίτι υπάρχει η εστία Η
εστία δεν αποτελεί απλώς ένα χώρο όπου μαγειρεύουν οι
άνθρωποι και ζεσταίνονται αλλά είναι το σύμβολο της
ενότητας της οικογένειας Δεν είναι άσχετο το έθιμο που
συναντάμε σε περιοχές του βορειοελλαδικού χώρου κατά την
διαίρεση της μεγάλης πολυπυρινικής οικογένειας μεταφέρεται
φωτιά από την εστία του πατρικού σπιτιού στα σπίτια των γιων
Με τον τρόπο αυτό προβάλλεται η συνέχεια της οικογένειας Σε
ορισμένες περιοχές της Ηπείρου όταν η νύφη εισέρχεται στο
σπίτι του πεθερού μια από τις πρώτες ενέργειες της είναι να
προσκυνήσει την εστία
30
Το εικονοστάσι Πιθανή επιβίωση της αρχαίας εστίας
όπου τοποθετούνται οι εικόνες των αγίων της
οικογένειας η των αγίων των οποίων τα ονόματα έχουν
ο αρχηγός και τα μέλη της οικογένειας
31
Τα στέφανα Ισχυρό σύμβολο του γάμου
αρκετές φορές τοποθετούνται σε στεφανοθήκες δίπλα
στο εικονοστάσι για να δείξουν ότι ο γάμος είναι τόσο
ιερός δεσμός όσο και η εκκλησία που τον ευλόγησε ή
όσο οι εικόνες των αγίων που φυλάσσονται στο
εικονοστάσι
o Το φίδι και η νεράιδα του σπιτιού Εκτός από τα σύμβολα που
συνδέονται με τη φωτιά (εστία καντήλι) σε όλη την Ελλάδα υπήρχε
παλιότερα η πίστη σε εν laquoφίδι του σπιτιούraquo το οποίο προστατεύει
την οικογένεια και δεν πρέπει να το πειράξει Πιστεύεται ότι αν
κάποιος πειράξει ή σκοτώσει το φίδι τότε θα πεθάνει ένα μέλος της
οικογένειας Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος το φίδι αυτό είναι
θηλυκό και συνδέεται με μια φανταστική γυναικεία μορφή
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
30
Το εικονοστάσι Πιθανή επιβίωση της αρχαίας εστίας
όπου τοποθετούνται οι εικόνες των αγίων της
οικογένειας η των αγίων των οποίων τα ονόματα έχουν
ο αρχηγός και τα μέλη της οικογένειας
31
Τα στέφανα Ισχυρό σύμβολο του γάμου
αρκετές φορές τοποθετούνται σε στεφανοθήκες δίπλα
στο εικονοστάσι για να δείξουν ότι ο γάμος είναι τόσο
ιερός δεσμός όσο και η εκκλησία που τον ευλόγησε ή
όσο οι εικόνες των αγίων που φυλάσσονται στο
εικονοστάσι
o Το φίδι και η νεράιδα του σπιτιού Εκτός από τα σύμβολα που
συνδέονται με τη φωτιά (εστία καντήλι) σε όλη την Ελλάδα υπήρχε
παλιότερα η πίστη σε εν laquoφίδι του σπιτιούraquo το οποίο προστατεύει
την οικογένεια και δεν πρέπει να το πειράξει Πιστεύεται ότι αν
κάποιος πειράξει ή σκοτώσει το φίδι τότε θα πεθάνει ένα μέλος της
οικογένειας Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος το φίδι αυτό είναι
θηλυκό και συνδέεται με μια φανταστική γυναικεία μορφή
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
31
Τα στέφανα Ισχυρό σύμβολο του γάμου
αρκετές φορές τοποθετούνται σε στεφανοθήκες δίπλα
στο εικονοστάσι για να δείξουν ότι ο γάμος είναι τόσο
ιερός δεσμός όσο και η εκκλησία που τον ευλόγησε ή
όσο οι εικόνες των αγίων που φυλάσσονται στο
εικονοστάσι
o Το φίδι και η νεράιδα του σπιτιού Εκτός από τα σύμβολα που
συνδέονται με τη φωτιά (εστία καντήλι) σε όλη την Ελλάδα υπήρχε
παλιότερα η πίστη σε εν laquoφίδι του σπιτιούraquo το οποίο προστατεύει
την οικογένεια και δεν πρέπει να το πειράξει Πιστεύεται ότι αν
κάποιος πειράξει ή σκοτώσει το φίδι τότε θα πεθάνει ένα μέλος της
οικογένειας Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος το φίδι αυτό είναι
θηλυκό και συνδέεται με μια φανταστική γυναικεία μορφή
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
32
httpelwikipediaοrgwikiOικογένεια
1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ
Οι μαθητές της 2ης ομάδας
έθεσαν ερωτήσεις στους συγγενείς τους σχετικά με
τις παραδόσεις και τα έθιμα της οικογένειάς τους
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ1Ποιες είναι οι παραδόσεις της
οικογένειάς σου(έθιμασυνήθειεςρήσεις)
2Γνωρίζετε παραδόσεις άλλων οικογενειών
3Συγκρίνετε τις παραδόσεις αυτές
Από τις απαντήσεις των συγγενών τους οι
μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραδόσεις
συνήθως σχετίζονται με θέματα θρησκείας και εορτών της
Εκκλησιαστικής παράδοσηςκαθώς και τοπικών ασχολιών
και συνηθειών του τόπου τουςΟι συνήθειες αυτές
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
33
διατηρούνται έως σήμερα
2ηΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ
ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΡΙΖΕΣ
Όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν
το γενεαλογικό τους δέντρο γράφωντας τα ονόματα
των προγόνων τους από τη μεριά της μητέρας και του
πατέρα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤα
Βαπτιστικά ονόματα που έπαιρναν και παίρνουν τα παιδιά
μέχρι σήμερα προέρχονται συνήθως από την οικογένεια και
των δύο γονιώνΩστόσο υπερίσχυαν παλαιότερα τα ονόματα
από την πλευρά του πατέρα
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
34
22EΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
35
ΓΥΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΚΟΥ-ΚΟΥ
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
36
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
EΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ HENRY MOORE FAMILY
GROUP (1950)
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
37
Η ΜΑΝΑ
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
38
Η ΜΑΝΑ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
39
Η ΜΑΝΑ
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
40
ΘΑΡΡΩ ΠΩΣ ΕΙΝrsquoΚΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
Πήγα σε δάσκαλο στιχουργική να μάθω να γράφω τα η αγάπη μrsquo έκαμε να πάθω
Τηράει δυο στίχους και του κάκου λεει πασκίζω γιατί να βάζω δοτικές δε
συνηθίζω Θαρρώ πως ειν κι αλήθεια να ψέλνω τέτοια στο πουλί μου
κολοκύθια
Ρωτώ γιατρό τι ναχω μέσα στην καρδιά μου και κάθε νύχτα ξαγρυπνώ και
στα όνειρα μου μια λάβα που δε σβήνεται ανέπαβα με φλέγει Βάζει τrsquo
αυτί στο στήθος μου και γρί δε λέγει Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Για
τέτια αρρώστια να ζητάω γιατρού βοήθεια Πηγαίνω στον παππά να με
παρηγορήσει και με τα σένα φως μου να με σφιχτοδέσει Τι μου
απαντάει θαρρείς Πως είμαι του διαβόλου και πως ο θεός αυτά δεν τα
σχωρνάει καθόλου Θαρρώ πως εινrsquo κι αλήθεια Να σrsquo αρνηθώ για του
παππά τα παραμύθια Τρέχω να πω της μάνας σου πως πάει σε θέλω
ακόμα δεν της βγάζω ο δόλιος το καπέλο και με ρωτάει σαν πόσα νάχω
στο πουγκί μου Να στίχους διαλεχτούς ndashΔε γίνεται παιδί μου Θαρρώ πως
εινrsquo κι αλήθεια να μετρηθεί η αγάπη μου σαν τα ρεβίθια
Tρυγόνη τότες χύνουμε στην αγκαλιά σου και στέλνω δασκάλους παππάδες
μακριά σου ο γέρος σου ο χρυσός μας δίνει την ευχή του τώρα δυο κοιτάζει
τρυγόνια στο κλουβί του Γιατrsquo είδε την αλήθεια πως έχεις τρυφερή καρδία σε
αφράτα στήθια
ΜΑΝΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ Μια μάννα πολυστένακτη χαροκαμένη μάννα που είχε μικρούλα για σχολειό κι
αγόρι για τα ξένα φιλιά το γιο της με καημό κι ένα σταυρό μου δίνει ndashΣυρε και
πααινε στο καλό μονάκριβο παιδί μου Κράτα σταυρό για φυλακτό μαζί με την ευχή
μου και σα γυρίσεις φερrsquo τονα σταυρό μαλαματένιο να τον κρεμάσεις στο λαιμό της
ώριας αδελφής σου Παίρνει του ο μικρός στην ξενιτειά μισεύει κι εκεί που τύχη
γύρευε να κι μπροστά του η τύχη - Σύρε του λέει προς το βουνό που
βλέπεις εκεί επάνω τον δρόμο πάρε το μακρύ και πίσω μην γυρίζεις Σαν πας στην
άψιλη κορφή ροβόλα από την άλλη κι εκεί θα βρεις το μάλαμα θα βρεις το βιος που
θέλεις Το μονομάτη του βουνού σιγά σιγά να ανεβαίνεις περούνε χρόνια δεκαοκτώ
και στην κορφη του φτάνει Σε πέτρα Πάνου κάθισε κι αρχίνισε το κλάμα Αλλοί στη
δόλια μάννα μου που τα προικιά προσμένει Με μαύρη και βαριά κάρδια τον κάτω
δρόμο παίρνει χρόνια περούνε δώδεκα και μες στον κάμπο φτάνει Βρίσκει φλουριά
και μάλαμα και τον σταυρό χρυσώνει παίρνει καράβι σαν πουλί καράβι κι αρμενίζει
φτάνει στο σπίτι τrsquo αραχνο την μάννα του δεν βρίσκει Ζητεί την αδερφούλα του
και εκείνη δεν την βρίσκει Να τάξει ασημί στους αγίους στην εκκλησία πηγαίνει Κι
εκεί που βαθιοστέναζε κι εκεί που προσκυνούσε βγαίνει απrsquo τη μαύρη γης
φωνή και την καρδιά του σκίζει-Παιδί μου αχ πως μας άργησες και τώρα
εμείς αργούμε και τώρα εμείς επήγαμε στο αγύριστο ταξίδι Πάρε λιβάνι και
φωτιά κι έλα χαιρέτησε μου και βάλε το χρυσό σταυρό στην αδερφή σου
επάνω Παίρνει λιβάνι και φωτιά και το σταυρό μαζί του και επάνω σε
δύο μνήματα τα άσπρα μαλλιά του σέρνει
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
41
23ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Δημογραφικό πρόβλημα είναι όταν ο πληθυσμός μιας χώρας έχει
αρχίσει να μειώνεται και να φτάνει σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καθώς ο
δείκτης γονιμότητας αρχίζει να πέφτει
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης βρισκόταν στο 25 ενώ
σήμερα βρίσκεται στο 14 Στις άλλες χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ τα
πράγματα είναι καλύτερα Ο δείκτης γονιμότητας στην Αλβανία είναι 3 στην
Τουρκία 36 και στην Μέση Ανατολή 51 Ορισμένα διαγραμμένα που έχουν
γίνει από την ελληνική στατιστική υπηρεσία δίνουν κάποιες προβλέψεις για
την πιθανή μεταβολή του ελληνικού πληθυσμού από το 1995 μέχρι το 2050
και καταλήγουν σε ένα πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 87 εκατομμύρια
κατοίκους Μια άλλη πρόβλεψη περισσότερο αισιόδοξη ανεβάζει αυτόν τον
αριθμό στα 99 εκατ Από την εταιρία Δημογραφικών Μελετών έχουν γίνει
επίσης προβλέψεις οι οποίες για το 1992 πχ έχουν ευτυχώς πέσει έξω γιατί οι
γεννήσεις δεν ήταν 92000 όπως προέβλεπαν αλλά λίγο περισσότερες Σε
αυτό όμως τον αριθμό των γεννήσεων διευκρίνισε ο κ Δ Αραβαντινός
laquoΠρέπει να προσθέτεται και τον αριθμό γεννήσεων των μεταναστών που
βρίσκονται στη χώρα μας μόνιμα η ημιμόνιμα και αναπαράγονται με αριθμό
τελείως διαφορετικό απrsquo ότι ο ελληνικός πληθυσμόςraquo
Αίτια δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
1Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας δηλαδή δεν δημιουργούνται
πολυμελείς οικογένειες όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν
2Η μετανάστευση που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νέων ανθρώπων
3 Η ελάττωση των γάμων και η αύξηση των διαζυγίων
4 Η οικονομική ανάπτυξη καθώς και η κρίση και η ανεργία που μαστίζουν
5 Η επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
6 Το κόστος ανατροφής των παιδιών
7Η ανεπαρκής προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας
8Η κατοικία και το περιβάλλον
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
42
9Ο κακός προγραμματισμός της οικογένειας (Περιοδικό lsquorsquoΤο παιδί μου και εγώrsquorsquoσελ36)
24ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Στο σπίτι - διαλέγοντας σπίτι
Βασικό στοιχείο ενός βιώσιμου είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης
ενέργειας Με την χρήση της τεχνολογίας για την ενεργειακή επάρκεια της
αξιοποίησης της ήδη υπάρχουσας εμπειρίας με την κοινή λογική οι ένοικοι
ενός σπιτιού μπορούν να μειώσουν σημαντικά αφενός το κόστος ενέργειας
που καταναλώνεται στο σπίτι τους καθώς και αφετέρου την μόλυνση του
περιβάλλοντος που προκαλείται τόσο από τη χρήση όσο και από την
παραγωγή της ενέργειας Τα πλεονεκτήματα από την εξοικονόμηση ενέργειας
είναι πολλά Το πιο άμεσα και φανερό είναι η οικονομία χρημάτων(hellip)
Μείωση της κατανάλωσης
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
43
Το κόστος για την θέρμανση η τον κλιματισμό του σπιτιού είναι από τα
μεγαλύτερα έξοδα ενός σπιτιού Η αντικατάσταση παλιού εξοπλισμού
θέρμανσης η κλιματισμού μπορεί να μας φαίνεται μια ακριβή επιλογή
Αν όμως υπολογίσουμε τα κέρδη μας από τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας θα αντιληφθούμε ότι τα έξοδα θα
αποσβεστούν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Αν δεν επιθυμούμε
αλλαγή ας κάνουμε τουλάχιστον τα παρακάτω Ας ρυθμίσουμε
σωστά το θερμοστάτη Ας μονώσουμε παλιά παράθυρα πόρτες
σοφίτες τοίχους Ας καθαρίζουμε το τζάκι μας και τα φίλτρα του
κλιματιστικού
Επιλέγουμε λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
Στο σπίτι -gt οικιακός εξοπλισμός-gt έπιπλα φωτιστικά πατώματα χαλιά
Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης μπορούν να λειτουργήσουν
χρησιμοποιώντας μόλις το 15 του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν
αντίστοιχα οι συμβατικοί λαμπτήρες Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπομπές
ρύπων Οι λαμπτήρες αυτοί λειτουργούν στις ίδιες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
που λειτουργούν οι συμβατικοί Οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης
(φθορισμού) 20W μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100 kwh μέσα στη
διάρκεια της ζωής τους σε σύγκριση με έναν λαμπτήρα
Εξοικονομούμε ενεργεία
Σε στο σπίτι-gt οικιακός εξοπλισμός-gt ηλεκτρονικός εξοπλισμός
Βγάζουμε όλους τους φορτιστές από την πρίζα Οι φορτιστές κινητών
τηλεφώνων ΗΥ συνεχίζουν να καταναλώνουν ενέργεια όταν τους
αφήνουμε στην πρίζα ακόμη και αν τα τηλέφωνα ή ο ΗΥ δεν
βρίσκονται σε λειτουργία Διαλέγουμε μηχανήματα που εξοικονομούν
ενέργεια Πχ οι φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν το
16 της ενέργειας που χρησιμοποιούν οι κανονικοί υπολογιστές
Πηγή lsquorsquoΠράσινη κατανάλωσηrsquorsquo (ιστοσελίδα)
25 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΣΠΙΤΙΟΥ
Από αστυνομικές μελέτες διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι οι
κλοπές και οι ληστείες στα διαμερίσματα και στα σπίτια γενικώς
γίνονται από τσιγγανους ή τοξικομανείς και στην Ελλάδα τώρα τα
τελευταία χρόνια από διάφορους αλλοδαπούς Το 70 των
διαρρήξεων γίνεται από ερασιτέχνεςοι οποίοι δεν ενδιαφέρονται
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
44
για αντικείμενα ειδικής αξίαςόπω ςείναι οι πίνακεςτα χειροποίητα
χαλιάαλλά και άλλα είδη τέχνης τα οποία βρίσκονται στο
στόχαστρο των επαγγελματιώνΠαρrsquoόλα αυτά οι ερασιτέχνες
αντίθετα από τους επαγγελματίες που δεν αφήνουν ίχνη-
χρησιμοποιούν συχνά μεθόδους βίαιες και καταστροφικές για το
χώρο αναποδογυρίζοντας και προκαλώντας πολλές ζημιές πολλές
φορές να κοστίζουν περισότερο από τα κλοπιμαίαΜια
θωρακισμένη πόρτα ασφαλείας στην κυρία είσοδοένα
αποτελεσματικό σύστημα κλειδώματος για τα παράθυρα σε
συνδυασμό με υψηλή ασφάλεια στην κατασκευή τους(διπλά
τζάμια-αντικλεπτικός σχεδιασμός)θέτουν μια ισχυρή βάση άμυνας
στην οποιαδήποτα επιβουλήΈνα 20 των κλεφτών ανήκουν στην
κατηγορία των πιο βίαιων ανθρώπων που καταστρέφουν και
κάνουν βανδαλισμούς συστηματικά στα σπίτια που
ληστεύουνΚαλό τρόπο αντιμετώπισής τους αποτελεί ένα υψηλής
ασφαλείας σύστημα συναγερμούτο οποίο σίγουρα θα τους
αναχαιτίσειΑκόμα ένα 10 των ληστών είναι εγκληματίες
ιδιαίτερα οργανωμένοι και προετοιμασμένοι που δουλεύουν σε
ομάδες και που δύσκολα μάλλον θα τους αναχαιτίσει ο ήχος της
σειρήνας του συναγερμού του σπιτιούΕυτυχώς που μάλλον αυτή η
κατηγορία δεν ενδιαφέρεται για hellipκοινα διαμερίσματα
26 ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟ
Στην περίπτωση που θέλετε να προστατέψετε μια κατοικία
που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο κλοπήςπροκειμένου να αποφύγετε
περιττά έξοδα συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τα συστήματα που
θα πρέπει να χρησιμοποιήσετεΔεν υπάρχει κλειδαριά που να μην
παραβιάζεταιΑυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε τεχνητό μέτρο και να
λαμβάνεται σκοπό έχει να παρατείνει όσο το δυνατό περισσότερο
χρόνο που χρειάζεται ο διαρρήκτης για να διαπράξει τη
διάρρηξηκατά τη διάρκεια του οποίουο συναγερμός θα στέλνει
σήμα κινδύνου στην εταιρεία security και στην αστυνομία
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
45
27ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η παρακάτω λίστα περιιέχει τις 10 καλύτερες επιλογές για σνακ
στο σπίτιλαμβάνοντας υπόψιν το κόστος την υγεία και τη
θρεπτική αξία
ΦΡΕΣΚΑ ΦΡΟΥΤΑ και κυρίως τη μπανάνατη βασίλισσα των
σνακΗ ευκολοκουβάλητη λύση που δε χρειάζεται πλύσιμο και
είναι χορταστική και νόστιμηάλλες ιδανικές επιλογές για σνακ
εκτός σπιτιού αποτελούν τα μανταρίνια και το μήλο
ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ όπως σταφίδεςχουρμάδες και
βερίκοκαΑν δεν μπορούμε να κουβαλήσουμε φρέσκα φρούτα τα
αποξηραμένα αποτελούν μια καλή εναλλακτική
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ωμοί ή ανάλατοι(αμύγδαλαφουντούκια και
καρύδια)Θρεπτικοίδυναμωτικοί κι συμπληρώνουν διατροφικά ένα
φρούτοΜια μπανάνα και 5 καρύδια είναι ένα υπερπλήρες
δυναμωτικό σνακ
ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ολικής αλέσεως ή ξηρών καρπών
και φρούτωνΜπορείς να φτιάξεις και τις δικές σου στο σπίτιένα
μικρό παστέλι με σουσάμι και μέλι είναι μια καλή επιλογή
ΡΟΦΗΜΑΤΑSMOOTHIESΧΥΜΟΙ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ
ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ που σεδ ροσίζουν και σε γεμίζον ενέργειαΠροσοχή
να είναι 100 φυσικοί
Καλές επιλογέςπολύσπορα κριτσίνιακριθαρένια
παξιμάδιακουλούριή φρυγανιές ολικής με ελιέςβραστό
αυγόελαφρύ στργγιστό γιαούρτιή ένα κομμάτι καλής ποιότητας
τυρί
ΤΟΝΟΣΝΑΚΨάρι τόνος σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με
κριτικά παξιμάδια ολικής αλέσεωςΈνα απόλυτα μεσογειακό σνακ
για κάθε στιγμή
ΣΑΛΑΤΑ ΣΕ ΤΑΠΕΡή ένα έτοιμο γεύμα που ακολουθεί
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
46
κάποιες βασικές προδιαγραφέςόπως να μην έχει συντηρητικάνα
είναι μαγειρεμένο με ελαιόλαδο και να είναι νόστιμο
ΕΞΥΠΝΑ ΣΑΝΤΟΥΪΤΣ μπορείς να ετοιμάσεις από το σπίτι
σου ένα υγιεινό σάντουϊτς με τόνοζαμπόν γαλοπούλας και ελαφρύ
τυρίΜην ξεχάσεις τα λαχανικάόπως πολύχρωμες
πιπεριέςντομάτα και μαρούλι
ΚΟΜΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑαγγούρικαρόταπιπεριέςντομάτα
με το αγαπημένο σου ντιπΜπορεί να είναι χούμουςκρέμα από
αβοκάντο ή γιαούρτι
ΜΙΞ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ μπορείς να βάλεις σκέτα δημητριακά
ολικής άλεσηςξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα σε ένα
σακουλάκι και να το έχεις πάντα μαζί σου
httpwwwbabyzonegreloikogeneiasxeseis1736-i-
kristi-toy-thesmou ths oikogeneias
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
47
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
31 ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πριν την βιομηχανική επανάσταση η οικογενειακή δομή
διαφέρει ανάλογα με τον τόπο Εκεί που κυριαρχεί η γεωργία τα
άτομα αρχίζουν να ομαδοποιούνται σε μεγάλα σπιτικά
Στην προβιομηχανική κοινωνία τα ποσοστά θανάτου και τα
ποσοστά γέννησης ήταν υψηλά και κυμάνθηκαν γρήγορα με τα
φυσικά γεγονότα όπως οι ασθένειες για να παράγουν έναν νέο
πληθυσμόΤα παιδιά συνέβαλαν στην οικονομία της οικογένειας
από μία νεαρή ηλικία με τη μεταφορά του ύδατοςτου καυσόξυλου
και των μηνυμάτων φροντίζοντας για τους νεότερους
αμφιθαλείςπροετοιμάζοντας τα τρόφιμα και κάνοντας κάποια
εργασία σε διάφορους τομείς
Οι μετακινήσεις πλέον της οικογένειας στην πόλη
δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
48
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
49
32ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της
ανθρωπότητας Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η μηχανή σε
ευρύ επίπεδο και με αυτόν τον τρόπο αρχίζει η βιομηχανία να
επηρεάζει τη ζωή του ανθρώπου αφού έχουν κατασκευαστεί
πολλά νέα προϊόντα που διευκολύνουν την καθημερινή ζωή του
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα οι
λιγότερο ανεπτυγμένες πόλεις εισήγαγαν το στάδιο δύοπου
δημιουργεί την παγκόσμια έκρηξη πληθυσμών Από τις πρώτες
εποχές της βιομηχανικής επανάστασης συνεχίζει η παιδική
βιομηχανική εργασία των παιδιών με τις οικογένειες τους σε
βιομηχανικές ομάδες
Η αύξηση της αστικοποίησης αλλάζει τις παραδοσιακές αξίες
που τοποθετούνται επάνω στην γονιμότητα και την αξία των
παιδιών στην αγροτική κοινωνίαΗ αστική διαβίωση αυξάνει
επίσης το κόστος των εξαρτώμενων παιδιών σε μία οικογένεια και
στις αγροτικές και αστικές περιοχέςΤο κόστος των παιδιών στους
γονείς επιδεινώνεται από την εισαγωγή των υποχρεωτικών
εκπαιδευτικών νόμων και της αυξανόμενης ανάγκης να
εκπαιδευτούν τα παιδιάέτσι μπορούν να υποστηρίξουν μία
τηρημένη θέση στην κοινωνίαΤα παιδιά είναι όλο και
περισσότερο απαγορευμένο βάση των νόμων να συμβάλουν στην
εξωτερική εργασία της οικογένειας και έχουν μία όλο και
περισσότερο περιορισμένη συμβολή στην οικογένειαδεδομένου
ότι οι μαθητές απαλλάσονται όλο και περισσότερο της προσδοκίας
να έχουν μία σημαντική συμβολή στην εξωτερική εργασία
Η οικογένεια σιγά σιγά αντικαθίσταται από την πυρηνική
οικογένεια όπου εργάζεται μόνο ο πατέρας ενώ η μητέρα
ασχολείται με τα οικιακά και τα παιδιά
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
50
33 ΟΙ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Έχουν θεσμοθετηθεί νόμοι που συμβάλουν θετικά στην επαφή
των γονιών με το παιδί και αφορούν κυρίως εργαζόμενους γονείς
οι οποίοι εξαιτίας της ώρας που απουσιάζουν από το σπίτι και δεν
μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους και αν θελήσουν να
ασχοληθούν τα παιδιά με αυτούς τους βρίσκουν αδιάφορους Σε
κάποιες χώρες όταν οι γονείς αποκτούν παιδί παίρνουν και οι δύο
άδεια από την εργασία τουςγια να τους δοθεί η ευκαιρία να
γνωρίσουν το νεογέννητο και να ασχοληθούν περισσότερες ώρες
μαζί του
Από πολλά νέα εργαζόμενα ζευγάρια έχει βρεθεί μία λύση
ώστε τα παιδιά να μην μένουν χωρίς την παρουσία του ενός από
τους γονείςΈχουν αποφασίσει να δουλεύουν διαφορετικές ώρεςΗ
καινοτομία αυτή δίνει την δυνατότητα στους εργαζόμενους γονείς
να ασχολειθούν περισσότερο με τα παιδιά τουςαλλά και τα παιδιά
ευχαριστιούνται με το να βλέπουν ότι οι γονείς τους ασχολούνται
μαζί τους καθημερινά
Σωστό είναι οι εργασίες και οι ρόλοι να μοιράζονται
ισόνομαανάμεσα στο ζευγάρι ώστε και η εργαζόμενη μητέρα να
έχει βοήθεια στις οικιακές δουλειές αλλά και ο πατέρας να
ασχολείται περισσότερο με την αγωγή των παιδιών τουΤα παιδιά
βλέποντας την αρμονική συνεργασία μαθαίνουν την αλληλεγγύη
και την εργασίαπιστεύουν στην ισότητα των φύλων και
μεγαλώνουν με πρότυπα αλληλοκατανόησης
Ο ρόλος του πατέρα μόλις γεννήσει η γυναίκα τουείναι
σημαντικός για τις μετέπειτα σχέσεις του με το παιδίΘεωρείται
ξεπερασμένη πια η άποψη ότι ο άντρας μένει αμέτοχος στον
τοκετό και την αγωγή του παιδιούΈχει παρατηρηθεί πως όσο
περισσότερο οι γονείς αγαπούν τον γάμο τους τόσο πιο πολύ
αγαπιούνται οι ίδιοι και νιώθουν ευτυχισμένοι και έτσι έχουν μία
πιο αρμονική σχέση με το παιδί τουςΟ πατέρας ασχολείται με το
παιδίκαι από την άλλη δένεται ψυχικά πιο πολύ με την συζυγό
του
Σε μερικά κράτη έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι
υποχρεώνουν τους εργοδότες να μειώνουν το ωράριο των
εργαζομένων συζύγων όταν αποκτούν παιδίώστε να γυρνούν
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
51
νωρίτερα στο σπίτι για να ασχολούνται πιο πολύ με τα παιδιάΗ
καινοτομία αυτή δημιούργησε καλύτερες προυποθέσεις για
ουσιαστικό δέσιμο των εργαζομένων γονέων με το παιδί
httpparoutsasjmcgrfamilynewbieshtm
34ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΣΗΜΕΡΑ
Αλλάζει μορφή η ελληνική οικογένεια
Στην Ελλάδα τα παιδιά απολαμβάνουν τη στήριξη των γονιών
μέχρι και σε προχωρημένη ηλικίαΌμως σιγά σιγά το πρότυπο
αυτό ξεθωριάζει από οικονομικές αιτίεςΟι παραδοσιακές μορφές
οικογένειας ltltχάνουν έδαφοςgtgtοι πολύτεκνες οικογένειες
μειώθηκαν Την τελευταία εικοσαετίαενώ τα μονομελή νοικοκυρία
αυξήθηκανΟ μεγάλος αριθμός των διαζυγίων και η δημιουργία
νέων οικογενειώνμέσω ενός δεύτερου γάμου καθώς και οι μεικτοί
γάμοι ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς συνθέτουν ένα
ολότελα νέο για τα ελληνικά δεδομένα τοπία
Οι αλλαγές της ελληνικής οικογένειας είναι ιδιαίτερα
εμφανείς την τελευταία δεκαπενταετίαΗ ελληνική οικογένεια
εξελίσσεται σε δυναμικήΣτην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι οικογένειαςΚατά αρχάς η παραδοσιακήη
πυρηνική οικογένειαόπου δημιουργείται με γάμο και
περιλαμβάνει γονείς και παιδιάΕπίσης υπάρχουν πολλές
μονογονικές οικογένειες όπου προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία
ή πρόκειται για ανύπαντρες γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες
χωρίς γάμο
Η μορφή της οικογένειας παρουσιάζει σημαντικές
διαφοροποιήσειςΥπάρχει οικογένεια με την παραδοσιακή
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
52
κατανομή ρόλωνόπου ο σύζυγος έχει την οικονομική ευθύνη του
σπιτιού και η σύζυγος την ευθύνη των παιδιών και του σπιτιούΗ
οικογένεια με ημιπαραδοσιακή κατανομή εργασίαςόπου ο άντρας
εργάζεται εκτός σπιτιού και η γυναίκα εργάζεται ταυτόχρονα σε
εξωτερική δουλειά και μέσα στο σπίτιΤέλος υπάρχει και η
οικογένεια διπλής σταδιοδρομίαςμε τους δύο γονείς να εργάζονται
και να μοιράζονται τις υποχρεώσεις του σπιτιού(σχετικά σπάνιο
στην Ελλάδα)Σύμφωνα με έρευνες οι άγαμες μητέρες έχουν
επίσης αυξηθείπαραμένουν όμως πολύ μικρό κομμάτι του
πληθυσμού
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
53
35ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Το γεγονός ότι από τότε που με την τεχνολογική
πρόοδο επιμερίστηκε η εργασία σε άγνωστο βαθμόη
οικογένεια άρχισε να παραιτείται από τις παραδοσιακές
λειτουργίες τηςΤο οικογενειακό οργανωμένο σπίτι ήταν
για πολλούς αιώνες στο κέντρο όπου ικανοποιούνταν οι
βασικές ανάγκες της ζωής του ανθρώπουόχι μόνο ο
έρωτας και η τεχνολογία αλλά και το μαγείρεματο
νοικοκυριό κάΟ εργένης και το γεροντοπαλίκαροη
χήραη χωρισμένη γυναίκα ήταν πολύ δυστυχείς
Σήμερα στις εξελιγμένες κοινωνίες τα πράγματα
έχουν αλλάξει Από τότε που η γυναίκα εργάζεται
βιοποριστικά έξω από το σπίτιοι πλείστες από τις ανάγκες
που αναφέραμε ικανοποιούνται χωρίς την οικογένειαΤα
παιδιά από τους πρώτους της ζώης παραδίδονται στην
φροντίδα της baby-sitterΤο νοικοκύρεμα το έχουν
αναλάβει τα πλυντήριατα καθαριστήρια κάΗ περίθαλψη
γίνεται πλέον στα νοσοκομείαΌταν βραδιάσει όλοι
εγκαταλείπουν τα σπίτια τους για τα κέντρα
διασκέδασηςΤα παιδιά σήμερα απομακρύνονται από το
σπίτι πριν καλά καλά ενηλικιωθούνζητούν την
ανεξαρτησία τουςΚαι έτσι η οικογένεια χάνει γρήγορα τα
νέα μέλη τηςσε πολλές κατηγορίες η συνταξιοδότηση
αρχίζει νωρίς και η πρόωρα απόμαχοι αναγκάζονται να
ζουν όλα σχεδόν την ημέρα στο σπίτι άεργοιΟι σύζυγοι
που έρχονται τώρα τόσο κοντά και συνεχώς κινούνται ο
ένας στα πόδια του άλλουαρχίζουν να έχουν από τον
σύντροφο απαιτήσειςΑποτέλεσμα αλλεπάλληλες
προστριβές που συχνά καταλήγουν σε ανεπανορθωτες
ρήξεις
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
54
Πηγή(Συμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
Αίτια κρίσης είναι η συνεχή έλλειψη χρόνου ή οικονομική
στενότητα ή εξασθένηση των δεσμών ανάμεσα στα μέλη
της οικογένειαςπου δεν μένουν πια κάτω από την ίδια
στέγηΟι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για
απομυθοποίηση αυτού του προτύπου και για σταδιακή
αντικατάστασή του από διαφορετικές μορφές
οικογένειαςΟι δεσμοί των μέλων της πυρηνικής
οικογένειας θα επαναπροσδιοριστούνόταν μια ολόκληρη
γενιά από μοναχοπαίδια θα κληθεί να αναλάβει μόνη της
την φροντίδα των ηλικιωμένωνΗ μη γέννηση παιδιώνθα
φέρει το θέμα της υπογεννιτικότητας σε επικύνδινα
επίπεδαΚι όταν κάποιες κατηγορίες συγγενών θα
αρχίσουν να εκλείπουνόπως συμβαίνει ήδη στην ΚίναΟι
λέξεις umlαδερφός umlθείος και ξάδερφος θα πέσουν σταδιακά
σε αχρηστίαΜια σημαντικήπαρατήρηση είναι ότι στη
σύγχρονη αστική οικογένεια η επιρροή των συγγενών
μειώνεται ολοένα και περισσότερο ένω οι παλίες
οικογενειακές αξίες δεν ακολουθούνται όπως
παλαιότεραΟι δεσμοί είναι πιο χαλαροί οι οικογένειες
οδηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία στο διαζύγιοΗ γενιά
μου και μερικοί μεταγενέστεροι ακόμαγνώριζαν την
ολοκληρωμένη μορφή της οικογένειαςμε τον παππού ή
την γιαγιά και την μάνα στο σπίτι με μία έτοιμη αγκαλιά-
καταφύγιοΚαταφύγιο σε προστασία και στοργή η οποία
σε όπλιζε με πολύ δύναμηΗ ιεροτελεστία του
καθημερινού φαγητούη αναμονή του πατέρα που θα
γύριζε από την δουλειάένα περιβάλλον που σου έκτιζε την
προσωπικότητά τουΟι γονείς αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν και στις δύο υποχρεώσεις τουςγια χάρη
μίας καριέραςνα εγκαταλείπουν τον δεύτερο ρόλο του
γονιού σε ένα ξένο άνθρωπο
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
55
Και οι δύο γονείς εργάζονται έξω από το σπίτιΗ
τεράστια αύξηση του αριθμού των διαζυγίων οδηγεί σε
συνεπακόλουθες αλλαγές στην δομή της οικογένειαςΗ
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν ως αρχηγό
γυναίκααντικατοπορίζει ουσιαστικά το μεγάλο ποσοστό
διάλυσης των γάμων(Πηγήάρθρο του Γιώργου Λιάλου
από την Καθημερινή)
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
56
36ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Τι συμβαίνει μεταξύ τους
Προβλήματα μεταξύ γονέων και εφήβων
Πολλοί γονείς και δάσκαλοι εξάντλησαν σχεδόν όλα τα
όρια της υπομονής τουςπροσπαθώντας χωρίς
αποτελέσματα να καταλάβουν αυτή την νεανική μορφή
Προκύπτουν σε αυτή την ηλικία συχνά διαρκείς
παρεξηγήσεις και φιλονικίεςΈνα μέρος αυτών των
παρεξηγήσεων μπορούν να αποφύγουν οι γονείςΑν
δείξουν κατανόηση για το γεγονόςότι ο νέος σε αυτή την
ηλικία πρέπει αναγκαστικά να αναπτύξει νέους τρόπους
συμπεριφοράς και νέες αντιδράσειςΟι γονείς και οι
παιδαγωγοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με κατανόηση
αυτή την ανάγκη των νέων να ανακαλύψουν τον
κόσμοΑυτή τη σωματικήψυχική και πνευματική
ανησυχία είναι εύλογη και οι νέοι θα πρέπει να ζήσουν
πρόσφοραΟι γονείς δεν θα πρέπει να τα χάνουν τόσο
εύκολα όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με την εφηβική
διαμαρτυρίαακόμη και αν τους φαίνεται έτσιη εφηβική
συμπεριφορά άρα δεν σημαίνει συνήθως κατά δική του
πατρικού περιβάλλοντος ή των ίδιων γονιών
Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στους
νέουςκαμμιά φορά λένεltltΜα τι έχεις επιτέλουςΞέρεις
ότι σε εμάς μπορείς να πεις το κάθε τιgtgtΤότε όμως οι νέοι
δεν μπορούν να αρθρώσουν ούτε λέξηεπειδή κατά βάθος
είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τουςΟι γονείς
είναι όπως σχεδόν όλοι οι ενήλικοι όλο
προκαταλήψειςΌταν έχουν φασαρίες στο σχολείο
πίστευαν ότι οι νέοι φταίνεΑυτοί ξέρουν τα πάντα
καλύτερααυτοί πάντα ήξεραν από πριν αυτό που
έγινεΚαι να σκεφτεί κανείς ότι από πολλές απόψεις ζουν
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
57
πίσω από το φεγγάρι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗΟι μαθητές
έπαιξαν ρόλους γονέων (μητέρας-πατέρα)και
παιδιών (κόρης ndashγιου)σε καθημερινές
καταστάσειςΩς συμπέρασμα βγήκε ότι οι γονείς
συνήθως σκέπτονται με τα δικά τους δεδομένα και
όχι τις επιθυμίες και τον χαρακτήρα των παιδιών
τουςτων οποίων η προσωπικότητα παραμένει στη
σκιά του κάθε γονιούΤα προβλήματα και οι
σκέψεις των εφήβων παραμένουν κλειδωμένα στην
καρδιά τουςχωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από
τους γονείς τους συνήθως
Πολλοί έφηβοι ζουν σήμερα με την συναίσθηση ότι
αδικούνταιΠροσπαθούν με διάφορους τρόπους να
δείξουν στους άλλους πως υποφέρουν από κάτιΠολλοί
έφηβοι αισθάνονται τις σχέσεις στην οικογένειά τους σαν
την αιτία του κακούαπό το οποίο υποφέρεια)για οδηνηρή
μοναξιάβ)ενοχλητική εξάρτηση για δυσκολίες στην
εκπαίδευση ή για υπερβολική επιβάρυνση στο σχολείογια
εσωτερική πλήξη ή για διαρκή ανησυχίαγια πολύ λίγα ή
για υπερβολικά πολλά δώρα
Η διαμαρτυρία κατά της οικογένειας γεννιέται στον νέο
κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς και τις
απαγορεύσεις που υφίσταταιΟι οικογενειακοί κανόνες
συμπεριφοράςκαμιά φορά τους νιώθει κυριολεκτικά
εξευτελιστικούςόταν ο νέος είτε αγόρι είτε κορίτσι
είναισυνειδητοποιήσει με πλήρει σαφήνεια ότι για τους
άλλους δεν είναι πιαltltχαριτωμένος gtgtαλλά
παράξενοςόταν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που έμαθε
σαν παιδί
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
58
(πηγήΣυμβολή στην διδασκαλία των εκθέσεων)
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δόθηκε ερωτηματολόγιο
στους γονείς των παιδιών όπου διατυπώθηκαν ερωτήσεις
που αφορούσαν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους Οι
ερωτήσεις του ερωτηματολογίου είναι οι εξής
1)Τι σε ενοχλεί στην συμπεριφορά μου απέναντί σου
2)Σου αρέσει ο χαρακτήρας μου
3)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μην κάνω
4)Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να κάνω περισσότερο και
κάτι λιγότερο από αυτά που ήδη κάνω
5)Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνω
6)Πιστεύεις ότι σε υπολογίζω αρκετά
7)Νομίζεις ότι έχω πολλές απαιτήσεις σαν παιδί
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
60
8)Πιστεύεις πως ακολουθώ τις συμβουλές σου αρκετά
9)Πιστεύεις ότι αυτά που σου ζητάω δεν ταιριάζουν με την
ηλικία μου
10)Είσαι έτοιμοςη να υποχωρήσεις σε ότι σου ζητάω
Από τις απαντήσεις των παραπάνω ερωτήσεων βγάλαμε
τα εξής συμπεράσματα
Οι γονείς ενοχλούνται από τα παιδιά όταν αυτά δεν
διαβάζουνόταν δεν τους ακούνεόταν έχουν πολλά νεύρα
και με το παραμικρό επιτίθενται Οι γονείς θέλουν τα
παιδιά τους να τους βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές
Θέλουν να έχουν καλύτερη επικοινωνία μαζί τους να τους
υπολογίζουν να τους υπακούνπιστεύουν ότι δεν έχουν
πολλές απαιτήσεις και τέλος με την σειρά τους είναι
έτοιμοι να υποχωρήσουν σε ότι αυτά τους ζητούν
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
61
37ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Πρέπει να γίνονται αμοιβαίες υποχωρήσεις μέσα
στην οικογένεια να υπάρχει διάλογος επικοινωνίας
σεβασμός συμφιλίωση των δύο φύλων συνειδητοποίηση
της ευθύνης για το μεγάλωμα--ανατροφή των παιδιών από
τους γονείς-ολοκληρωμένη αγωγή των παιδιών
Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν οι γονείς τα
αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου τους είναι
να παρατηρήσουν πρώτα τα δικά τους συναισθήματα και
μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σε
αυτά που λένε η κάνουν Αν πρώτα συνειδητοποιήσουν
πως αισθάνονται και στη συνέχεια παρατηρήσουν πώς
αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθεια τους να τον
διορθώσουνθα κατανοήσουν τι είναι αυτό που
πραγματικά επιδιώκουν και θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αρνητική
συμπεριφορά τους
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=1345
4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔόθηκε στους γονείς των παιδιών να
απαντήσουν στην ερώτησηΧαίρομαι που είσαι παιδί μου
γιατίhellip
Τα παιδιά εξεπλάγησαν με τις απαντήσεις των γονιών τους
από τις οποίες φαινόταν η αγάπη και η εκτίμηση που
τους έχουνΈδειξαν μεγάλη ικανοποίηση και κατάλαβαν
ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο και
κατανόηση μεταξύ τους
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
62
ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Όλη η διαδικασία εκτυλίχθηκε ομαλά και βασίστηκε
στον ενθουσιασμό των παιδιών για τον νέο τύπο
εργασίαςΌλες οι ομάδες ακολουθώντας το
χρονοδιάγραμμαεκτέλεσαν τις εργασίες που τους
ανατέθηκαν εγκαίρως και προετοίμασαν και την
παρουσίαση με Power PointΔύο φορές κατά τη διάρκεια
του τετραμήνου παρουσίασαν αυτοαξιολόγησηόπου
έκαναν παρατηρήσεις για την διαδικασίαΕπίσης έφτιαξαν
ένα πόστερόπου απεικονίζεται οικογένεια
ΤΕΧΝΗΜΑ
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
63
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
64
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1Δημακάκου ΚΗλία-Κυριαζόπουλου ΠΘανάσηΣυμβολή στη διδασκαλία
των εκθέσεωνΛυκείου προβληματισμοί σειρά γrsquo1984Αθήναεκδότης
Βασιλείου Ι
2Ψυχολογία Α΄Λυκείου
3Σύνταγμα της ΕυρώπηςΣύνταγμα της Ελλάδας
4ΠεριοδικόltltΤο παιδί μου και εγώgtgt
5ltltΠολυφυλετικές οικογένειες δέχονται πιέσειςgtgtΚυριακάτικη
Ελευθεροτυπία23102011 (Τhe Νew York TimesAμερική)
ΗΛΕΚΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
httpelwikipediaorgwikiκοινωνικοποίηση
(httpwikipediaorgwikiοικογένεια)
(httpwwwpemptousiacom201108πρόσωπο και οικογένεια)
(httpparoutsasjmegrfamilyconstrhtm)
httpwwwxronosgrdetailphpID=50742
(httpelwikisourceorgwikiΟικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα
δικαιώματα)
httpwwwgamosgamosgrspitiaspx
httpwwwiatronetgrarticleaspart_id=13454
httpwwwworldlingcommaenwikieDemographic-tra
65
65
Recommended
