Tổ ề t ề thôTổng quan về truyền thôngPhạm Vũ ThiênPhạm Vũ Thiên

• Truyền thông là gì?Truyền thông là gì?• Truyền thông chuyển đổi hành vi là gì?

à h i ứ khỏ• Hành vi sức khỏe• Quá trình thay đổi hành vi• Vai trò của người truyền thông• Thông điệp truyền thôngThông điệp truyền thông• Kênh truyền thông

Truyền thông là gì?Truyền thông là gì?

• Là một quá trình trao đổi thông tin có mụcLà một quá trình trao đổi thông tin có mụcđích cụ thể như giúp người nhận thông tin:– Cập nhật kiến thức– Cập nhật kiến thức– Thay đổi nhận thức, kỹ năng, thái độĐịnh hướng xây dựng cách nhìn nhận của cá– Định hướng, xây dựng cách nhìn nhận của cánhân, nhóm, xã hội vềmột vấn đề cụ thể…

Thành tố chínhề hôtrong truyền thông

N ời hậKênh truyền thông tin

Thông điệp

Người gửithông tin

Người nhậnthông tin

g

Lưu ý: Truyền thông là quá trìnhLưu ý: Truyền thông là quá trìnhTruyền thông luôn có đối tượng đích cụ thể: tuổi giới, nghề nghiệp, đặc điểmgiới, trình độ văn hóa, nghề nghiệp, sự quan tâm, vấn đề sức khỏe…

Các rào cản củaá ì h ề hôquá trình truyền thông

• Thông điệp không rõ ràng, phức tạp, ề ếcó quá nhiều chi tiết, rườm rà…

• Thông điệp được xây dựng khôngphù hợp với đối tượng nhận thông

ềtin về trình độ, sự quan tâm, thóiquen,…

• Có khó khăn trong quá mã hóa, hoặcgiải mã thông tin của người gửi vàngười nhận

• Kênh truyền thông có trở ngại, hoặcy g gkhông phù hợp với đối tượng đích

Truyền thôngh ể đổi hà h ichuyển đổi hành vi

• Là quá trình trao đổi thông tin hỗ trợ đốiLà quá trình trao đổi thông tin, hỗ trợ đốitượng đích chuyển đổi hành vi có hại thànhhành vi có lợi về sức khỏe xã hội hoặc mộthành vi có lợi về sức khỏe, xã hội hoặc mộtvấn đề cụ thểmà đối tượng đang liên quan

Hành vi là gì?Hành vi là gì?

• Hành động của một cá nhân, nhóm trong xã hội, bị chi phối bởihậ thứ kỹ ă thái độ à iề ti ( ứ khỏ ã hội)nhận thức, kỹ năng, thái độ và niềm tin (sức khỏe, xã hội)

• Hành vi hút thuốc– Nhận thức: hút thuốc tỉnh táo, làm việc tốt, giải tỏa bức xúc, đau khổ

Thái độ thí h thú thưở thứ hưở th– Thái độ: thích thú, thưởng thức, hưởng thụ– Niềm tin: mình không chắc đã bị bệnh do hút thuốc (ung thư, tim

mạch…) • Bạo hành với phụ nữBạo hành với phụ nữ

– Nhận thức: nam giới là trụ cột, nam giới có quyền,… mình đánh phụnữ không thể đánh lại được

– Thái độ: tự tôn, coi thường phụ nữ (đối tượng cụ thể)– Niềm tin: đánh là giáo dục, và giải quyết được vấn đề

Truyền thôngh ể đổ hà hchuyển đổi hành vi

Duy trì hành vi mới giải tỏaDuy trì hành vi mới giải tỏa

Hành động đểthay đổiHành động đểthay đổi

mới, giải tỏacác khó khănmới, giải tỏacác khó khăn

Chuẩn bị hànhđộng để thayđổi

Chuẩn bị hànhđộng để thayđổi

Cá bướ t

Chưa nhậnChưa nhận

Nhận thứcđược vấn đềvà hành vi mong đợi

Nhận thứcđược vấn đềvà hành vi mong đợi

Các bước trongchuyển đổi hành vi

Chưa nhậnthức đượcvấn đề

Chưa nhậnthức đượcvấn đề

g ợg ợ

Vai trò của người truyềnhô á d ứ khỏthông giáo dục sức khỏe

Duy trì hành vi mới giải tỏa cácDuy trì hành vi mới giải tỏa các

Hành động đểthay đổiHành động đểthay đổi

mới, giải tỏa cáckhó khănmới, giải tỏa cáckhó khăn

Chuẩn bị hànhđộng để thayđổi

Chuẩn bị hànhđộng để thayđổi

Hỗ trợ đối tượng đích:

Chưa nhậnChưa nhận

Nhận thứcđược vấn đề vàhành vi mongđợi

Nhận thứcđược vấn đề vàhành vi mongđợi

Hỗ trợ đối tượng đích:Xác định vấn đềXác định hành vi mong đợiHành động cần làm, điều kiện đểChưa nhận

thức được vấnđề

Chưa nhậnthức được vấnđề

ợợ gthực hiện hành độngXác định các trở ngại khó khăn đểduy trì hành vi mới

Thông điệp truyền thông làì?gì?

• Thông điệp là một câu một ngữ nhấn mạnhThông điệp là một câu, một ngữ nhấn mạnhhành động cần thực hiện và kết quả/ lợi ích cóđược khi thực hiện hành độngđược khi thực hiện hành động

• 03 thành tố chính của thông điệp:Ai (đối t đí h)– Ai (đối tượng đích)

– Làm gì? Hành động gì cần thực hiệnể đ đ đ ề ì– Để đạt được điều gì?

Thông điệp truyền thông cần:Thông điệp truyền thông cần:

• Tác động vào động lực của hành vi– Nhận thức nguy cơ, sự sợ hãi: người bạn bị chết vì ung thư phổi, 

người còn sống sẽ sợ không dám hút thuốc tiếp/ bỏ thuốc– Phản ứng (ủng hộ/ phản đối) của xã hội, cộng đồng, nhóm với

hà h i đó Ví d i ời đề hả đối hút th ố ộ đồhành vi đó. Ví dụ, mọi người đều phản đối hút thuốc, cộng đồngkhông hút thuốc thì người hút thuốc sẽ có xu hướng bỏ thuốc

– Khả năng thực hiện của bản thân đối tượng đích• Tác động đến trở ngại rào của của hành i mới• Tác động đến trở ngại, rào của của hành vi mới

– Hạn chế được trở ngại thì hành vi mới được thiết lập, và thựchiện

Tá độ đế thái độ iề ti• Tác động đến thái độ, niềm tin– Đàn ông phải chính trực, nam tính,.. Thông điệp “Là đàn ông

mình không bạo hành giới”

Kênh truyền thôngKênh truyền thông

CáCá nhânnhân

NhómNhóm nhỏnhỏ: 10: 10‐‐15 15 ngườingười

NhómNhóm TB: 20TB: 20‐‐30 30 ngườingườigg

NhómNhóm lớnlớn: 30 : 30 ngườingười trởtrở lênlên

Trực tiếpgg

100 100 ngườingười

Đặc điểm:Tá độ đế ột ố lượ h hế‐ Tác động đến một số lượng hạn chế

‐ Tạo được sự thay đổi về nhận thực và hành vi, có thể đồng hành với đốinhóm đích trong suốt quá trình truyền thông

Kênh truyền thôngKênh truyền thôngTruyền hình

Radio Đặc điểm:‐ Tác động đếnộ ố đô

Báo in, tạpchí

một số đông‐ Nhanh, tạo đượcdư luận trong xã

Gián tiếp qua

Sách nhỏ, sổtay

hội‐ Không thể hỗ trợđược các bước 3‐Gián tiếp qua 

truyền thôngđại chúng

y được các bước 34‐5 trong quátrình thay đổihà h ihành vi

Kênh truyền thôngKênh truyền thông

• Phá vỡ ranh giới củaPhá vỡ ranh giới củatruyền thông trực tiếp vàgián tiếp:g p

• Điện thoại• Hội nghị trực tuyến:• Hội nghị trực tuyến: video conference, truyềnhình trực tuyến có tươnghình trực tuyến có tươngtác, tọa đàm online, voice chat, skype etc., yp

Tổ chức truyền thông nhóm lớnTổ chức truyền thông nhóm lớn

Nhóm lớn và nhóm nhỏ!Nhóm lớn và nhóm nhỏ!

• Truyền thông với nhóm nàoy glà hiệu quả?

• Nhóm nhỏ, với khoảng 10‐15 người, Vì:người, Vì: – có cơ hội trao đổi thông tin, 

hỗ trợ đối tượng thay đổihành vi

– các cá nhân đều có cơ hộichia sẻ và tham gia

– Người giáo dục viên/ hướngdẫ iê ó thể tâ đếdẫn viên có thể quan tâm đếntừng cá nhân, khó khăn, ràocản, động lực của họ để hỗtrợ kịp thờip

Nhóm lớn?Nhóm lớn?

• Nhóm với hàng trăm người• Nhóm với hàng trăm người(100‐200 người)

Tại sao lại truyền thông nhómlớlớn?

• Tiếp cận được đông đốiTiếp cận được đông đốitượng

• Gây chú ý của đối tượng vềGây chú ý của đối tượng vềchủ đề chúng ta quan tâm vídụ: tình dục lành mạnh an 

ốtoàn, phòng chống bạohành giới trong thanh niêncông nhâncông nhân…

• Tiếp kiệm được thời gian, để tổ chức truyền thôngđể tổ chức truyền thông

Khó khăn của truyền thônghó lớ ?nhóm lớn? 

• Khó có thể tương tác với nhómốđông đối tượng

• Dễ bị rơi vào tình trạng thuyếttrình một chiều, sự thành côngộ , ự gdựa vào hùng biện của cá nhân

• Khó có thể giúp đối tượng chủđộng động não suy nghĩ và thiếtđộng động não suy nghĩ và thiếtlập hành vi mới

• Khó thu hút sự tập trung của đốitượng đặc biệt khi nhóm đối tượngtượng đặc biệt khi nhóm đối tượng

• Khó tạo sự hấp dẫn của chươngtrình

Cách khắc phục các hạn chếề hô hó lớ ?trong truyền thông nhóm lớn?

• Truyền thông tương tác – sân khấu hóa• Tổ chức “nhóm nhỏ” trong “nhóm lớn” để thảo luận nhóm

và trình bày vấn đề chuyên sâu chọn các nhóm nhỏ trongnhóm lớn để tham gia hoạt động cụ thể, như hỏi đáp, trả

ử ốlời nhanh, xử lý tình huống…• Sử dụng các hình thức trò chơi tương tác: tăng cường hình

thức trò chơi nhóm, các nhóm tham gia trò chơi vừa traoổ ẫđổi, chia sẻ kiến thức vừa tạo hoạt động hấp dẫn cho

những người còn lại theo dõi hoạt động chung• Tăng cường phần giao lưu, giải đáp thắc mắc cho đốig g p g g p

tượng: có các hoạt động, phần chơi hướng đến nhóm lớnđể các thành viên có thể tham gia chia sẻ kiến thức và vậnđộng và nhận quà tặng, phần thưởng

Các phương pháp được ápdụng trong truyền thôngdụng trong truyền thôngnhóm lớn?• Đóng vai đóng kịch lồng tiếng cho phim kểĐóng vai, đóng kịch, lồng tiếng cho phim, kểchuyện theo tranh

• Hỏi đáp giải ô chữ• Hỏi đáp, giải ô chữ, … • Sờ đồ đoán tên• Xây dựng thông điệp• Giải quyết tình huốngq y g• Thi hùng biện

Đóng vai/ đóng kịchĐóng vai/ đóng kịch

• Chuẩn bị tình huống (có số tình huống bằng số lượng nhóm tham gia đóngvai) ví dụ các tình huống liên quan đến giải quyết một vấn đề sức khỏevai), ví dụ các tình huống liên quan đến giải quyết một vấn đề sức khỏesinh sản, tình dục. Viết rõ yêu cầu đóng vai/ đóng kịch cần thể hiện được

• Chọn nhóm tham gia: từ 2‐3 nhóm, không quá 4 nhóm số lượng ngườitham gia một nhóm phù hợp với số vai, nhân vật mà nhóm được yêu cầu, ó hể h độ h ề h ế á b h ớ ò đ d ễ k hcó thể huy động nhiều hơn, nếu các bạn tham gia với vai trò đạo diễn, kịchbản, hậu cần…

• Yêu cầu các nhóm đóng vai để trình bày tình huống hoặc giải quyết tìnhhuốngg

• Giám khảo chấm điểm (khung chấm điểm cụ thể):– Khả năng diễn xuất– Chủ đề và nội dung được yêu cầu

Khả ă iải ế ấ đề/ ì h h ố đ ê ầ– Khả năng giải quyết vấn đề/ tình huống được yêu cầu• Giám khảo, cố vấn: sẽ có trách nhiệm phân tích thêm về vấn đề có liên

quan đến chủ đề, được thể hiện trong đóng vai

Đóng vai/ đóng kịchĐóng vai/ đóng kịch

• Một số cách sử dụng đóng vai/ đóng kịch trongộ ụ g g / g ị gtruyền thông nhóm lớn– Đóng vai để giải quyết một tình huống được nêu(bằng kể chuyện/ tiểu phẩm kịch/ đoạn phim ngắn) ví(bằng kể chuyện/ tiểu phẩm kịch/ đoạn phim ngắn) vídụ: đóng vai để giải quyết tình huống bạn gái bị bạntrai đánh trong phim tình huống theo một cách tíchcựccực

– Đóng vai để nêu ra một vấn đề nóng liên quan đếnthanh niên công nhân có quan hệ tình dục trước hônnhân (vấn đề yêu nhiều người vấn đề có thai ngoài ýnhân (vấn đề yêu nhiều người, vấn đề có thai ngoài ý muốn và/ hoặc trách nhiệm nam giới trong tránh thai, tránh bệnh tật, trách nhiệm giải quyết thai ngoài ý muốn )muốn …)

Lồng tiếng cho phimLồng tiếng cho phim

• Chuẩn bị các đoạn phim có nội dung liên quan đến vấn đề (số lượngđ hi bằ ố l hó th i lồ tiế ) h ặ 01 đđoạn phim bằng số lượng nhóm tham gia lồng tiếng) hoặc 01 đoạnphim cho các nhóm cùng lồng tiếng (thời gian cho một đoạn phimkhông nên quá dài, chỉ 2‐3 phút)

• Tổ chức nhóm tham gia hoạt động 2‐3 nhóm không nên nhiều hơnTổ chức nhóm tham gia hoạt động 2 3 nhóm, không nên nhiều hơn4 nhóm vì nếu nhiều quá sẽmất nhiều thời gian

• Cho các nhóm thời gian chuẩn bị (các nhóm có thể xem trước phim1 lần và chuẩn bị lời thoại phân vai để lồng tiếng)

• Các nhóm thể hiện phần lồng tiếng• Giám khảo và chấm điểm (khung điểm cụ thể):

– Kỹ năng: Lồng tiếng sát với khẩu hình, tiếng lồng tốt có âm điệu, cảmxúc

– Nội dung: lồng ghép nội dung được yêu cầu, đưa được vấn đề đượcyêu cầu vào trong tình huống thoại

Ví dụ lấy đoạn phim tình huống về bạohành giới trong tình yêu – để đối tượng

lồng tiếng

Kể chuyện theo tranh/ ảnhKể chuyện theo tranh/ ảnh

• Chuẩn bị các tranh, ảnh với một số lượng nhất định có thể từ 5‐7 hì h ( ó thể ột bộ hì h ả h h h ặ ột ố bộ hì h ả h bằhình (có thểmột bộ hình ảnh chung, hoặc một số bộ hình ảnh bằngsố nhóm tham gia)

• Tổ chức nhóm: chọn 2‐3 nhóm từ 3‐4 người, không nên nhiều hơn 4 nhómnhóm

• Yêu cầu các nhóm xếp tranh lại thành một câu chuyện và chuẩn bịnội dung một câu chuyện hợp với những hình ảnh đã có để kểmộtcâu chuyện sát với những hình ảnh đã có

• Yêu cầu các nhóm lần lượt trình bày câu chuyện của mình• Giám khảo và chấm điểm (khung điểm cụ thể):

– Nhóm có câu chuyện xúc tích, sát với hình ảnh– Lồng ghép được nội dung được yêu cầu vào trong câu chuyện– Kỹ năng kể chuyện hấp dẫn, có sử dụng nhiều người kể chuyện, có đối

thoại trong câu chuyện

Xây dựng một câu chuyện với nhữnghì h ả h d ới đâ à kể â h ệhình ảnh dưới đây và kể câu chuyện

Hình ảnh chỉ là minh họa

Hình ảnh chỉ là minh họa

Hình ảnh chỉ là minh họaHình ảnh chỉ là minh họa

Hình ảnh chỉ là minh họa

Hình ảnh chỉ là minh họa

Hình ảnh chỉ là minh họa

Hỏi đápHỏi đáp

• Chuẩn bị các câu hỏi, dạng câu hỏi có nhiềuế ủ ề ếlựa chọn liên quan đến một chủ đề kiến thức

• In trên giấy lớn hoặc máy chiếu đểmọi ngườicó thể theo dõi

• Tổ chức các nhóm tham gia trả lời: 2‐3 nhóm, 3‐4 thành viên, không nên nhiều hơn 4 nhómvì mất nhiều thời gian và không gian

• Cho các nhóm giành quyền trả lời, chấm điểmphát quà cho các nhóm chơi

• Giám khảo/ cố vấn: Giải thích thêm về các câuGiám khảo/ cố vấn: Giải thích thêm về các câutrả lời, kiến thức có liên quan

Sử dụng ô chữSử dụng ô chữ

• Chuẩn bị ô chữ: có các từ hàng ngang, hoặc kết hợp cả hàng ngang, hà d ó liê đế hủ đề í d t á h th i tì h d là hhàng dọc có liên quan đến chủ đề ví dụ tránh thai, tình dục lànhmạnh…

• Chuẩn bị các lời giải thích cho các ô hàng ngang, hàng dọc để ngườichơi có thể đoánchơi có thể đoán

• Tổ chức nhóm: 2‐3 nhóm, từ 3‐4 người, không nên nhiều hơn 4 nhóm

• Các nhóm nghe giải thích và dành quyền trả lời ô hàng ngang sauCác nhóm nghe giải thích và dành quyền trả lời ô hàng ngang saukhi mở được số ô hàng ngang nhất định (thường không ít hơn 2/3 số ô hàng ngang) sẽ được đoán ô hàng dọc, đội nào thắng đượcquà/ phần thưởngYê ầ đội hắ à á đội h i iải hí h ề á hữ à ỗi liê• Yêu cầu đội thắng và các đội chơi giải thích về các chữ và mỗi liênhệ giữa các chữ này, ý nghĩa của trò chơi có liên quan đến chủ đề đãchọn

Sờ đồ đoán tên đồ vậtSờ đồ đoán tên đồ vật

• Chuẩn bị các đồ vật có liên quan đến một chủChuẩn bị các đồ vật có liên quan đến một chủđề nào đó ví dụ chung sống trước hôn nhân, có thai, tránh thai… cùng một số đồ vật khác

• Chuẩn bị túi hoặc hộp kín để bỏ đồ vật vào• Mỗi đội chơi có 02 người, một người sờ đồ vậtMỗi đội chơi có 02 người, một người sờ đồ vậtvà giải thích về đồ vật đó không được nói têncủa đồ vật để đồng đội đoán và viết lên bảng

• Đội đoán được chính xác nhiều đồ vật là độichiến thắng

Xây dựng thông điệpXây dựng thông điệp

• Yêu cầu các nhóm thi viết vẽ xây dựng thôngYêu cầu các nhóm thi viết, vẽ xây dựng thôngđiệp vềmột chủ đề cụ thể như: thanh niên vàbạo hành giới trong tình yêu tránh thai ngoàibạo hành giới trong tình yêu, tránh thai ngoàiý muốn, trách nhiệm nam giới trong tình yêu, tình dụctình dục… 

• Tổ chức các nhóm thi: từ 2‐3 nhómCh ẩ bị h iệ h hó â d• Chuẩn bị phương tiện cho nhóm xây dựngthông điệp

Giải quyết tình huốngGiải quyết tình huống

• Đưa ra tình huống và yêu cầu nhóm chuẩn bịĐưa ra tình huống và yêu cầu nhóm chuẩn bịđể đưa ra giải pháp cho tình huống đó

• Số lượng nhóm: 2‐3 nhómSố lượng nhóm: 2 3 nhóm• Hình thức giải quyết tình huống, có thểmộtngười trả lời, nhưng cũng có thể nhóm cùngngười trả lời, nhưng cũng có thể nhóm cùngđóng vai/ kịch giải quyết tình huống

• Nhóm có thể được yêu cầu phân tích/ trìnhNhóm có thể được yêu cầu phân tích/ trìnhbày về cơ sở của cách thức giải quyết vấn đềđó

Xử lý tì h h ốXử lý tình huống

Thi hùng biệnThi hùng biện

• Chuẩn bị đề tài/ chủ đề để các nhóm đưa ra ýChuẩn bị đề tài/ chủ đề để các nhóm đưa ra ý kiến hùng biện của mình:

• Ví dụ vai trò nam thanh niên trong cuộc sống hiệnVí dụ vai trò nam thanh niên trong cuộc sống hiệnđại, có liên quan đến tình yêu, tình dục, và giađìnhđình

• Chuẩn bị bảng kiểm để phân tích đánh giá phầnhùng biện của các nhóm/ đội chơihùng biện của các nhóm/ đội chơi

• Chuyên gia/ cố vấn chấm điểm và phân tích sâuvề tình huống hùng biện của mỗi nhóm/ đội chơivề tình huống hùng biện của mỗi nhóm/ đội chơi

Hù biệHùng biện

Lập kế hoạch một buổi truyềnhô hó lớthông nhóm lớn

• Yêu cầu:Yêu cầu:• Tăng cường sự tham gia của những ngườitham dự (nhóm đích)tham dự (nhóm đích)

• Đảm bảo tính xuyên suốt vềmột chủ đề/ nộidung cụ thểdung cụ thể

• Cung cấp được kiến thức, kỹ năng và thái độcho đối tượng để có liên quan đến chủ đề/cho đối tượng để có liên quan đến chủ đề/ vấn đề nhóm đích cần quan tâm

• Tạo được sự hấp dẫn của chương trìnhTạo được sự hấp dẫn của chương trình

Ví dụ chủ đề: bạo hành giớiộ đồ l độ ẻ!trong cộng đồng lao động trẻ!

STT Nội dung Phương pháp

1 Nhận diện các hành vi bạo hành giới (kiến thức)Mục tiêu: giúp đối tượng đích nhận diện đượccác hành vi bạo hành trong mối quan hệ tìnhê i đì h ủ ười l độ t ẻ

Hỏi đápÔ chữ

yêu, gia đình của người lao động trẻ

2 Tác động của bạo hành với cá nhân, tập thể vàcộng đồng (kiến thức – thái độ)Mục tiêu: giúp đối tượng đích xác định rõ các tác

Ô chữGhép tranh…

Mục tiêu: giúp đối tượng đích xác định rõ các tácđộng, hậu quả của bạo hành đối với bản thân

3 Xác định thái độ với bạo hành giới: thái độ củavới người bị bạo hành, người gây bạo hành, 

Đóng vaiLồng tiếng cho phimg ị ạ , g g y ạ ,

người xung quanh (thái độ)Mục tiêu: giúp đối tượng đích xác định rõ tháiđộ cần có với mỗi đối tượng trước tình huống cóthể xảy ra bạo hành

g g p

thể xảy ra bạo hành

Ví dụ chủ đề: bạo hành giớiộ đồ l độ ẻ!trong cộng đồng lao động trẻ!

STT Nội dung Phương pháp

4 Nguyên nhân của bạo hành

Mục tiêu: giúp đối tượng đích tìm ra cácê hâ ủ b hà h iới á đị h

Nặn tượng (qua việc dựngtượng bằng người đóng đểthể hiện quan niệm xã hội, hậ thứ bất bì h đẳ iớinguyên nhân của bạo hành giới – xác định

hành động cần làm để giảm bớt các nguyênnhân này

nhận thức bất bình đẳng giới… dẫn đến tình trạng bạohành)

5 Xác định các kỹ năng cần có để xử lý tình Xử lý tình huống tương tác5 Xác định các kỹ năng cần có để xử lý tìnhhuống có bạo hành giớiMục tiêu: giúp đối tượng đích xác định đượccác cách xử lý phù hợp để phòng tránh và hạnế

Xử lý tình huống tương tác

chế nguy cơ bạo hành giới