2 november 2 november 20072007114u304u30
Filip CamermanFilip Camerman
Het 21Het 21ee-eeuwse-eeuwse
AntwerpsAntwerps
InhoudInhoud
ToepassingenToepassingen BasisprincipesBasisprincipes Antwerpse KlankenAntwerpse Klanken
• "Zuipe""Zuipe" Antwerpse SpellingAntwerpse Spelling Antwerpse GrammaticaAntwerpse Grammatica
• "De man is minderwaardig""De man is minderwaardig" Het boek en de websiteHet boek en de website
ToepassingenToepassingen
ToepassingenToepassingen• LiedjestekstenLiedjesteksten• Echt woordenboek Echt woordenboek • Scenario's van TV-reeksen, films, Scenario's van TV-reeksen, films,
theatertheater• Brieven, chatBrieven, chat• Namen van café'sNamen van café's• ……
Waarom 21Waarom 21ee-eeuws Antwerps?-eeuws Antwerps?
ToepassingenToepassingen BasisprincipesBasisprincipes Antwerpse KlankenAntwerpse Klanken
• "Zuipe""Zuipe" Antwerpse SpellingAntwerpse Spelling Antwerpse GrammaticaAntwerpse Grammatica
• "De man is minderwaardig""De man is minderwaardig" Het boek en de websiteHet boek en de website
BasisprincipesBasisprincipes
Doelstellingen voor een Doelstellingen voor een standaardschrijfwijze:standaardschrijfwijze:• VolwaardigVolwaardig• Logisch en consistentLogisch en consistent• Antwerps precies weergevenAntwerps precies weergeven• Eenvoudig leesbaarEenvoudig leesbaar
⇒ ⇒ ~ Nederlandse spelling, geen tabula ~ Nederlandse spelling, geen tabula rasarasa
"klein" in het Antwerps:"klein" in het Antwerps:• klaajn?klaajn?• klaaën?klaaën?• klaën?klaën?
"klein" in het Duits: "klein" in het Duits: • klkleieinn• ""eiein kln kleieines Kind" nes Kind"
⇔⇔ "aajn klaajnes Kind""aajn klaajnes Kind"
BasisprincipesBasisprincipes
klkleieinnne klne kleieine gastne gast
BasisprincipesBasisprincipes
Algemeen:Algemeen:
Equivalente klanken Equivalente klanken ⇒ zelfde ⇒ zelfde notatienotatie
• ei/ij: ei/ij: tikkentikkeneieikeke, , lawlawijijtt, , shokkedshokkedijijzeze• ui: ui: bbuiuitete, , krkruiuis, ajs, ajuiuinn• aa:aa: bbaaaardrd, , nnaaaamm
BasisprincipesBasisprincipes
"groot" in het Antwerps:"groot" in het Antwerps:• groot?groot?• poot?poot?• boot?boot?
Nieuwe notatie: Nieuwe notatie: oêoê• grgroêoêtt →→ grgroêoêt lawijtt lawijt• ppoêoêtt →→ ppoêoêtere tere (valsspelen)(valsspelen)• bboêoêtt →→ ststoêoêmbmboêoêtt
noot ⇔ goot
sloot
BasisprincipesBasisprincipes
Algemeen:Algemeen:
Specifiek Antwerpse klankenSpecifiek Antwerpse klanken
⇒ ⇒ nieuwe notatienieuwe notatie
Nieuwe notaties:Nieuwe notaties:• Korte klinkers: Korte klinkers: 1 letter1 letter a, e, i, …a, e, i, …• Lange klinkers: Lange klinkers: 2 letters2 letters aa, oo, ie, aa, oo, ie,
……• Tweeklanken:Tweeklanken: 2 letters2 letters ei, ui, oêei, ui, oê• Zo weinig mogelijk accenttekensZo weinig mogelijk accenttekens
ToepassingenToepassingen BasisprincipesBasisprincipes Antwerpse KlankenAntwerpse Klanken
• "Zuipe""Zuipe" Antwerpse SpellingAntwerpse Spelling Antwerpse GrammaticaAntwerpse Grammatica
• "De man is minderwaardig""De man is minderwaardig" Het boek en de websiteHet boek en de website
Antwerpse KlankenAntwerpse Klanken
Korte klinkers:Korte klinkers:• a a :: ppaaggaadder dder (deugniet)(deugniet), k, kaazzaakk (tas), (tas),
ffaatsetse• e e : : eeps ps (hesp), (hesp), lleestes stes (laatste), (laatste), ststeekskeskskes
bbeel, pl, peelsls (vóór een l) (vóór een l)
ddee, , zzee (doffe e) (doffe e)• ii : t: tiing ng (tien), (tien), lliitsketske, , kkiindnd, , vrvriindnd, , frfriitt• o o : d: dooppe ppe (stempelen), (stempelen), ppoollekes llekes
(handjes)(handjes)• u u : b: buuss, , de Frde Fruut t (GvA), (GvA), zzuunn (zij) (zij)
Antwerpse KlankenAntwerpse Klanken
Lange klinkers:Lange klinkers:
• aa aa : b: baaaardrd, , grgraaaaff
• aeae : : AeAentwntwaeaerpsrps, , grgraeaeff
• eeee : b: beeeet, jarrebt, jarrebeeeess
• ieie : n : nieieff (nieuw), (nieuw), bbieierr
• oooo : alk : alkooool, katastrl, katastrooooff
• uuuu : : vrvruuuugg, , brbruuuurr
• au / ouau / ou : : vrvrouou, ag, agauau
(gauw)(gauw)
Open Open
lettergrepen:lettergrepen:
grgraaveve graevegraeve bbeetete nievenieve ttoorekereke vrvruugerger vrouwevrouwe
Antwerpse KlankenAntwerpse Klanken
De EU en de OE:De EU en de OE:• lange eu =lange eu = eu eu
nneueuss, , kkeueuning, prning, preueutsts• korte eu =korte eu = ö ö
wwöörmrm, , kköösse,sse, plplöötsts
• lange oe =lange oe = oe oe bboeoer, snr, snoeoep, knp, knoeoeselssels
• korte oe =korte oe = ù ù llùùmp, mp, ùùngernger
ne rne reueuss
ik rik rööss
ik rik roeoepp
gij rgij rùùptpt
Antwerpse KlankenAntwerpse Klanken
Tweeklanken:Tweeklanken:• ei / ijei / ij : kl: kleiein, wn, wijijn, lawn, lawijijtt
• ui ui : aj: ajuiuin, bn, buiuite, schte, schuiuiff
• oêoê : gr : groêoêt, ft, foêoêrr (kermis) (kermis), sm, smoêoêre re (roken)(roken)
• iêiê : b: biêiên, vln, vliêiês, ls, liêiêg g (laag)(laag)
• eêeê : k : keêeês, ps, peêeêrd, contrd, contaiainerner kkeêeês s ↔↔ b beeeess vveêeêr r ↔ v↔ veeeer (ik vr (ik veêeêr ↔ een vr ↔ een veeeer)r) de Meir = de Meir = de Mde Meêeêrr
Antwerpse KlankenAntwerpse Klanken
Aantal klinkers (incl. tweeklanken):Aantal klinkers (incl. tweeklanken):• Antwerps: Antwerps: 2222• Nederlands: Nederlands: 1717
Helpt woorden onderscheiden:Helpt woorden onderscheiden:• hoop = hoop = oooopp (ik (ik oooop) p) of of oêoêp (nen p (nen oêoêp)p)• leer = leer = lleêeêrr of of lliêiêrr• meer = meer = mmeeeerr of of mmiêiêrr
Antwerpse KlankenAntwerpse Klanken
Medeklinkers:Medeklinkers:• sh sh :: kind kindshshe, stiênte, stiêntshshee
shshotte, T-otte, T-shshirtirt
shshauwele, auwele, shshokkedijzeokkedijze• zj zj : : zjzjust, ust, zjzjaloes, aloes, zjzjummenas ummenas
(gymnastiek)(gymnastiek)• h h : : enkel wanneer ze uitgesproken enkel wanneer ze uitgesproken
wordtwordt nen oed, nen Ollander, een uis, mijn nen oed, nen Ollander, een uis, mijn
aendaend et beet behhang, mijn geang, mijn gehheugeeuge
KATASTROOFKATASTROOF
ZuipeZuipe
ToepassingenToepassingen BasisprincipesBasisprincipes Antwerpse KlankenAntwerpse Klanken
• "Zuipe""Zuipe" Antwerpse SpellingAntwerpse Spelling Antwerpse GrammaticaAntwerpse Grammatica
• "De man is minderwaardig""De man is minderwaardig" Het boek en de websiteHet boek en de website
Antwerpse SpellingAntwerpse Spelling
Waarom spellingregels?Waarom spellingregels?• We schrijven niet altijd de klanken die we We schrijven niet altijd de klanken die we
uitspreken; bvb. rugzak = [ruchsak]uitspreken; bvb. rugzak = [ruchsak]⇒⇒ spelling is niet fonetisch spelling is niet fonetisch
Specifiek voor het Antwerps:Specifiek voor het Antwerps:• VerbindingsklankenVerbindingsklanken• EindklankenEindklanken• LeenwoordenLeenwoorden• ……
Antwerpse SpellingAntwerpse Spelling Verstemlozing na Verstemlozing na dada, , wawa, , a, meh, ni a, meh, ni enen goe goe
• da'da' zal wel! zal wel! [da- [da-SSal]al] z → [s]z → [s]
• wa'wa' denkte gij? denkte gij? [wa- [wa-TTénktë]énktë] d d → [t]→ [t]
• a'a' gij ni meedoe gij ni meedoe [a- [a-CHCHij]ij] g → [ch]g → [ch]
• meh'meh' veul plezier veul plezier [mé- [mé-FFeul]eul] v → v → [f][f]
• da's da's ni'ni' zjust zjust [ni- [ni-SHSHust]ust] zj → [sh]zj → [sh]
• goe'goe' gezee! gezee! [goe-[goe-CHCHëzee]ëzee]
Waarom? Waarom?
Weergeven met weglatingstekenWeergeven met weglatingsteken
Antwerpse SpellingAntwerpse Spelling
Ook na sommige werkwoorden:Ook na sommige werkwoorden:• gij gij eh'eh' gin bloed gin bloed [gij é-[gij é-chchin in
bloet]bloet]• ze ze doe'doe' gin klop gin klop [zë doe-[zë doe-chchin in
klop]klop]
Combinaties:Combinaties:• zij zij doe' da'doe' da' zoê zoê [zij doe-[zij doe-tta-a-ssoê]oê]• diên is diên is ni' goe'ni' goe' zjust zjust [diên is ni-[diên is ni-chchoe-oe-
shshust]ust]
ToepassingenToepassingen BasisprincipesBasisprincipes Antwerpse KlankenAntwerpse Klanken
• "Zuipe""Zuipe" Antwerpse SpellingAntwerpse Spelling Antwerpse GrammaticaAntwerpse Grammatica
• "De man is minderwaardig""De man is minderwaardig" Het boek en de websiteHet boek en de website
Antwerpse GrammaticaAntwerpse Grammatica Onderwerpen in het boek (verschillen met Onderwerpen in het boek (verschillen met
NL)NL)• LidwoordenLidwoorden• AdjectievenAdjectieven• Trappen van vergelijkingTrappen van vergelijking• VerkleinwoordenVerkleinwoorden• Aanwijzende voornaamwoordenAanwijzende voornaamwoorden• Persoonlijke voornaamwoordenPersoonlijke voornaamwoorden• Werkwoorden (OTT, OVT, VD, Imperatief)Werkwoorden (OTT, OVT, VD, Imperatief)• ……
⇒ ⇒ Antwerpse grammatica is complexerAntwerpse grammatica is complexer
Antwerpse GrammaticaAntwerpse Grammatica De tussen-n in samenstellingenDe tussen-n in samenstellingen
• konijnkonijn + + pijppijp = = konijnkonijneepijppijp• boerboer + + toretore = = BoerBoerenentoretore
NederlandsNederlands::• Sinds 1995: tussen-n wanneer het Sinds 1995: tussen-n wanneer het
eerste deel een meervoud op –en heeft:eerste deel een meervoud op –en heeft: "pann"pannenenkoek", "zielkoek", "zielenenpoot"poot"
• Uitzonderingen:Uitzonderingen: "rugg"ruggenengraat" ↔ "rugggraat" ↔ "ruggeespraak"spraak" "ap"apeekool" ↔ "apkool" ↔ "apenenkooi"kooi"
• Onvrede ⇒Onvrede ⇒ boycot boycot ⇒⇒ witte spelling witte spelling
Antwerpse GrammaticaAntwerpse Grammatica AntwerpsAntwerps::
• ne mierne mierenenoêpoêp,, et ziek et ziekenenuis, ne zonnuis, ne zonnenenoedoed• ne kattne kattenenbakbak, , ne mastne mastenentop, ne zonntop, ne zonnenenbril bril • ne kattne katteepoêt, ne pannpoêt, ne panneekùkkùk• den Boerden Boerenentoretore, , ne pinnekne pinnekenendundun• een zonneen zonneeblùmblùm, , de zonnde zonneebaenkbaenk
RegelRegel: de n wordt tussengevoegd wanneer: de n wordt tussengevoegd wanneer het tweede deel begint met: het tweede deel begint met:
• een klinker (alle woorden)een klinker (alle woorden)• b, d of t (mannelijk enkelvoud)b, d of t (mannelijk enkelvoud)
Antwerpse GrammaticaAntwerpse Grammatica
In het mannelijk enkelvoud wordt de -n In het mannelijk enkelvoud wordt de -n enkelenkel
toegevoegd vóór toegevoegd vóór b, d, t of klinkerb, d, t of klinker : :
ne[n]: nene[n]: nenn bbeer, neeer, nenn ttijger, neijger, nenn eezel, ne zel, ne wwolfolf
de[n]: dede[n]: denn ddraak, deraak, denn aaap, de ap, de sstiertier
adjectievenadjectieven: : groête[n], kleine[n], ouwe[n] groête[n], kleine[n], ouwe[n] ne groête ne groêtenn bbeer, nen ouweeer, nen ouwenn aaap, ne kleine ap, ne kleine wwolfolf
bezittelijke vnwbezittelijke vnw.: .: mijne[n], zijne[n], eure[n], …mijne[n], zijne[n], eure[n], … mijne mijnenn baas, eure baas, eurenn ond, zijne frak ond, zijne frak
Antwerpse GrammaticaAntwerpse Grammatica dada en en wa wa veranderen naargelang volgende veranderen naargelang volgende
woord:woord:
• woord begint met woord begint met d, g, v, z of zjd, g, v, z of zj ⇒⇒ da'da' en en wa'wa' da'da' zal wel! – zal wel! – wa'wa' godde dùng? godde dùng?
• woord begint met woord begint met klinkerklinker ⇒⇒ daddad en en wadwad daddad is ni waar! - is ni waar! - wadwad is da? is da?
• 'em'em ofof 'er'er ⇒⇒ datdat en en watwat 'k weet 'k weet datdat 'em zot is – zegd is 'em zot is – zegd is watwat 'er in zit 'er in zit
• etet ⇒⇒ da-g-etda-g-et en en wa-g-etwa-g-et we gon nor uis veurwe gon nor uis veurda-g-etda-g-et begind te regene begind te regene
⇒ ⇒ de speciale uitgang –[d] vande speciale uitgang –[d] van da[d] da[d] enen wa[d] wa[d]
Antwerpse GrammaticaAntwerpse Grammatica Ook na werkwoorden: bvb. Ook na werkwoorden: bvb. ij ee[d]ij ee[d] en en gij gij
doe[d]doe[d]• woord begint met woord begint met d, g, v, z of zjd, g, v, z of zj ⇒⇒ ee'ee' en en doe'doe'
ij ij ee'ee' gin geld – gij gin geld – gij doe'doe' zjust niks zjust niks
• woord begint met woord begint met klinkerklinker ⇒⇒ eedeed en en doeddoed ijij eed eed ons niks gevraagd – gij ons niks gevraagd – gij doeddoed alles aenders alles aenders
• 'em'em ofof 'er'er ⇒⇒ eeteet en en doetdoet ij ij eeteet 'er genùg van – ge 'er genùg van – ge doetdoet 'em wad aan 'em wad aan
• etet ⇒⇒ ee-g-etee-g-et en en doe-g-etdoe-g-et a a ee-g-etee-g-et vergete – ge vergete – ge doe-g-etdoe-g-et goe! goe!
• normaal geval:normaal geval: ij ij eeee pech – gij pech – gij doedoe ni mee ni mee
KATASTROOFKATASTROOF
De man is De man is minderwaardigminderwaardig
ToepassingenToepassingen BasisprincipesBasisprincipes Antwerpse KlankenAntwerpse Klanken
• "Zuipe""Zuipe" Antwerpse SpellingAntwerpse Spelling Antwerpse GrammaticaAntwerpse Grammatica
• "De man is minderwaardig""De man is minderwaardig" Het boek en de websiteHet boek en de website
"Antwerps schrijven""Antwerps schrijven"
• I. Antwerpse Klanken
• II. Antwerpse Spelling
• III. Antwerpse Grammatica
• IV. Antwerpse Teksten
"Antwerps schrijven""Antwerps schrijven" Liedjesteksten
• Katastroof• De Strangers• Wannes Van de Velde• Hugo Matthysen a.k.a. Clement Peerens• Axl Peleman
Gedichten van Hugo Claus en Tom Lanoye
Dialogen uit Matroesjka's
Passage uit boek van Felix Timmermans
60 Antwerpse uitdrukkingen
www.antwerps.bewww.antwerps.be
www.antwerps.bewww.antwerps.be Inhoud
• Alle voorbeelden beluisteren (mp3)• Woordenlijst• Antwerpse Spelling (samenvatting)
Toekomstplannen• Collectie Antwerpse teksten• Echt Antwerps woordenboek• Tweetalig Antwerps / Nederlands
The End
16:00-18:0016:00-18:00
Stand 432 Stand 432
uitg. DeVries-Brouwersuitg. DeVries-Brouwers