Денсаулықтан артық байлық жоқ.

gazeta@top-news.kz Основана в августе 1990 г.

Вторник, 29 июля 2014 г. №58 (2655) Распространяется в г. Костанае и Костанайской области. Выходит два раза в неделю: во вторник и четверг.

Отопительный сезон.Подготовка - полным ходом.

Бүгінгі асаба қандай болуы керек?

9

Қостанайдың су бұрқақтары.

5

6

Көрнекті ғалымның ғұмырлық серігі.

В надежде на урожай.Без хлеба не останемся.

32

В Костанае впервые приняли военную присягу солдаты Национальной гвардии.

В апреле нынешнего года Указом Президента Внутренние войска МВД Республики Казахстан пере-именованы в Национальную гвар-дию, входящую в единую систему органов внутренних дел.

- Задачи, выполняемые войсками, остались прежними, - поясняет ко-мандир воинской части №6697, пол-ковник Канат Байсаков. - Это охрана важных государственных объектов,

общественного порядка, обеспече-ние общественной безопасности, участие в проведении антитеррори-стических операций, ликвидации по-следствий чрезвычайных ситуаций.

По словам полковника, в ряды гвардейцев принимаются юноши ростом от 170 см. Важна и психоло-гическая подготовка: во время при-зывной кампании в департаменте по делам обороны с призывниками работает группа психологов, только после этого молодых людей отбира-ют в Национальную гвардию.

В субботу, 26 июля, на площади

перед областным акиматом при-зывники дали клятву на верность Родине. В ходе торжественного мероприятия новоиспеченных сол-дат поздравил первый заместитель акима Костанайской области Евге-ний Аман.

- Слова, произнесенные в присяге, должны служить путеводным марш-рутом для призывников, - отметил Евгений Аман. - В армии они станут мужественными, сильными телом и духом. Благодаря таким солдатам над нами всегда будет мирное небо.

В торжественной церемонии при-

няли участие и ветераны ВОВ. Пред-седатель городского Совета ветера-нов Михаил Подоляков отметил, что только выполнение устава поможет успешно преодолеть тяготы службы и выполнить задачи, поставленные командирами.

Служить в костанайской воин-ской части будет около двухсот гвардейцев. Преимущественно это ребята из Усть-Каменогорска, Тал-дыкоргана, Кызылорды и Алматы.

Надежда ЧИСТЯКОВАФото Олега ЯБЛОЧКИНА

ПРИЗЫВ-2014

7

Статус новый, задачи прежние

КОСТАНАЙНАШ2Вторник, 29 июля 2014 г.

СОБЫТИЯ. ФАКТЫ

Затяжные дожди срывают график ремонта дорог в областном центре.

По информации синопти-ков, за две недели осадков выпало вдвое больше сред-

немесячной нормы. Но это не повод для срыва сроков сдачи.

- Тендеры проведены, деньги выделены, активи-зируйтесь, - дал поручение руководителям подрядных

организаций аким области Нуралы Садуакасов во время рабочей поездки по город-ским новостройкам. - Дожди закончатся. Не затягивайте работы до октября-ноября. Весь объем надо выполнить

качественно и в срок. С не выполнивших договор руко-водителей спросим строго.

Как пояснили журнали-стам, в этом году дорожный ремонт проводится по трем направлениям: ямочный, дорожный и капитальный. В поле деятельности под-рядчиков оказались девять улиц: Гоголя, Тарана, Строи-тельная, Рудненская, Желез-нодорожная, Каирбекова, Орджоникидзе, Станционная и Урожайная. О проделанной работе и перспективах перед главой региона отчитался первый заместитель акима Костаная Валерий Полешко.

В заключение поездки Ну-ралы Садуакасов дал поруче-ние проектировщикам более ответственно относиться к своей работе.

- У нас много вопросов к тем, кто допускает серьезные ошибки в проектах. Мы это тоже жестко контролируем, - отметил глава области.

Александр КУЗЬМИЧЕВФото Максима ФРОЛОВА

ЖКХ

С нерадивых - строгий спрос

ОФИЦИАЛЬНО

Сегодня пастбище, завтра – пашня

Глава Костанайской области Нуралы Садуакасов провел совещание с руководителями областных управлений и де-партаментов, в ходе которого обсуждались вопросы воз-вращения в госсобственность неиспользуемых земельных участков сельхозназначения, использования пахотных зе-мель и пастбищных угодий сельхозтоваропроизводителями.

Как сообщил и.о. руководителя управления земельных отношений акимата Костанайской области Нурлан Абдуов, по состоянию на первое ноября 2013 года категория земель сельскохозяйственного назначения составила 10 млн 559 тыс. га, в том числе пашен 5 млн 957 тыс. га.

- По итогам ревизии земель сельскохозяйственного на-значения выявлено неиспользуемых участков на площади 747 тыс. га, в том числе пашни - 245 тыс. га и пастбищ 501 тыс. га, - пояснил Абдуов. – Возвращено в государственную собственность путем расторжения договоров аренды 370 тыс. га. Из них предоставлены на конкурсной основе сорока зем-лепользователям сельхозугодий общей площадью 239 тыс. га.

По официальным данным, в рамках работы по вовлечению в экономический оборот имеющихся в регионах земель сель-хозназначения (пашни, пастбища, сенокосы, многолетние на-саждения, залежи) выявлено 749 неиспользуемых участков площадью 721,2 тыс.га. Так, в Амангельдинском районе не обрабатывается треть земель, в Житикаринском - 21% площа-дей, 13,8% - в Тарановском районе. Кроме того, в Аркалыке не используется 67% пастбищ, в Камыстинском - 43% и 24% - в Жангельдинском районе.

Как подытожил аким области, работа должна идти в за-данном русле. По времени необходимо не упускать ни дня.

- Задача стоит такая: все нерационально используемые земли возвратить в государственную собственность. Паст-бища перевести в пашни, ведь это сделать намного проще. Нужно использовать всю нашу землю, плодотворно работать на ней, - резюмировал Нуралы Садуакасов.

Валерия ВАХНЕНКО

ОБРАТНАЯ СВЯЗЬ

Банкет, икра, реанимация

Купил икру - ищи марку. Предпринимателям, осуществля-ющим продажу икры осетровых рыб, независимо от страны производителя и места реализации, необходимо обозначать продукцию специальными марками.

Дополнительные меры введены в связи с участившимися случаями отравления икрой осетровых рыб. Последний про-изошел в Атырау. Здесь после банкета трое сотрапезников очутились в реанимации. Врачи поставили диагноз: пищевое отравление некачественной икрой домашнего приготовле-ния.

Ситуация взята на контроль Минздравом и Минсельхозом РК, принято решение о маркировке продукции. Как сообщи-ли «НК», марка является документом строгой отчетности и не подлежит перепродаже. Размер марки 100х19 мм, с красным фоном для икры, произведенной в РК и зеленым – для импортируемой продукции. С левой стороны марки расположена деметаллизированная медная полоса, микро-текст «уылдырык», с правой - нумерация по порядку, герб РК и голограмма со словом «CITES». В центре – изображение осетра.

Марки для реализации икры выдаются региональными административными органами только при предоставлении документов, подтверждающих законность лова или разведе-ние в искусственных условиях.

- При продаже продукции без маркировки нарушители будут привлекаться к ответственности по ст. 306-2 Кодек-са РК «Об административных правонарушениях», которая преду сматривает крупные штрафы, - говорит заместитель руководителя РГУ «Тобол-Торгайская межобластная бассей-новая инспекция рыбного хозяйства» Александр Федулов. - На физических лиц - в размере от 30 до 35 МРП, на долж-ностных лиц и индивидуальных предпринимателей - от 50 до 60 МРП с конфискацией икры.

Александр КУЗЬМИЧЕВ

КОРОТКО

Управление образования Костанайской области, управле-ние по защите прав детей, региональный центр информати-зации и оценки качества образования и Центр физической культуры переехали на новое место дислокации по адресу: ул. Майлина, 2 а.

Напомним, раньше в этом здании находился департамент финансовой полиции. По решению областных властей осво-бодившееся помещение было реконструировано и передано на баланс организациям образования.

Аким области Нуралы Садуакасов поздравил мусульман с завершением Оразы и началом айта.

В понедельник глава ре-гиона посетил две мечети - областную, имени Марала Ишана, и недавно отстроен-ную городскую, расположен-ную в девятом микрорайоне. Нуралы Садуакасов поздра-вил верующих с завершени-ем поста и отметил, что рад тому, что с каждым годом верующих, держащих пост, становится все больше.

- Приятно видеть здесь молодежь. Это хороший знак. И спасибо всем веру-ющим, что выдержали 30 - дневный пост, спасибо за то, что молились за процве-тание нашего государства. Хочу пожелать вам добра, здоровья, успехов, - сказал глава региона.

Напомним, трехдневный праздник Ораза айт являет-

ся завершением священного для всех мусульман месяца Рамазан и символизирует благополучное окончание

поста. В эти дни верующие творят добрые дела, помо-гают нуждающимся, дарят подарки, обмениваются

традиционными блюдами и принимают гостей.

Арина АЛЕКСЕЕНКО Фото Айбека ЖУЗБАЯ

РЕЛИГИЯ

Айт қабыл болсын!

У области пока есть все шансы собрать средний урожай пшеницы.

Об этом на аппаратном со-вещании сообщил глава ре-гиона Нуралы Садуакасов. Он отметил, что прошедшие осадки имеют в большей степени положительное вли-яние на посевы.

- Посевы достаточно пе-стрые. По предварительным данным, 10% находятся в плохом состоянии, 35-40%

- в хорошем и порядка 40% - в удовлетворительном, - со-общил аким области. - По-следние, в зависимости от погодных условий, могут перейти как в хорошее, так и в плохое состояние. Ду-маю, в ближайшее время температура воздуха должна пойти на повышение, погода наладится. Пока от осадков больше пользы, чем вреда, и мы можем рассчитывать на средний урожай.

Отдельно остановился

глава региона на подготов-ке городов к отопительному сезону. Он сообщил, что в этом году, возможно, вырас-тет стоимость мазута, выде-ляемого Аркалыкской ТЭК.

- Пока не принято поста-новление Правительства о цене на мазут, не определе-ны и объемы, - рассказал Ну-ралы Садуакасов. - Мазут в прошлом году отпускался по цене 36 тысяч тенге за тон-ну. По предварительной ин-формации, в этом году даже

льготный мазут может быть в два раза дороже, чем в про-шлом. Такие примерные рас-четы я видел в документах. Для Аркалыка необходимо 25 тысяч тонн топлива, льгот-ный мазут выделяется на 16-17 тысяч тонн, около 8-9 ты-сяч мы приобретаем за счет собственных средств.

Более детально вопрос подготовки области к отопи-тельному сезону рассмотрят в середине августа.

Айжан УТЕВОВА

АГРОСЕКТОР

Без хлеба не останемся

КОСТАНАЙНАШ 3Вторник, 29 июля 2014 г.

СОБЫТИЯ. ФАКТЫ

НА КОНТРОЛЕ

Полиция хранит молчание...Подозреваемый в убийстве Виктории Гани дал призна-

тельные показания.При этом руководство ДВД отказывается от каких-либо

комментариев по этому поводу. Назначенный на 24 июля брифинг для СМИ полицейскими был отменен без объяс-нения причин. Напомним, что расследование по самому резонансному преступлению этого года взято на особый контроль МВД РК.

- 18 июля установлен и задержан подозреваемый П. 1995 года рождения, нигде не работающий, ранее не судимый, состоящий на учете в психоневрологическом диспансере с диагнозом умственная отсталость легкой степени, - гово-рится в официальном сообщении пресс-службы областной прокуратуры. - В этот день сотрудниками УВД г.Рудного при отработке лиц без определенного места жительства, прожи-вающих в Центре адаптации, в поле зрения попал П., который стал вести себя подозрительно и затем, при попытке завести с ним разговор, попытался скрыться. При устном опросе П. в здании Центра адаптации и в присутствии психолога стал давать признательные показания в совершении убийства, после чего был доставлен в УВД для дальнейшего допроса. 18 июля в 14.00 он был задержан и водворен в изолятор вре-менного содержания. Уже на следующий день его (в условиях невозможности видеть опознающего) опознали свидетели: Ч. 1971 г.р. и несовершеннолетний С. 2006 г.р. Свидетель Ч. по-казал, что именно П. вел по улице ребенка, при этом девочка шла самостоятельно. Малолетний С. также опознал П. как лицо, подходившее к игравшим детям и предложившее им показать «где водятся раки».

По данным источника, свои признательные показания гражданин П. подтвердил и в присутствии первого замести-теля прокурора области Болата Челикенова.

- 21 июля была проведена проверка и уточнение показа-ний на месте происшествия, проведены обыск на последнем месте жительства подозреваемого, а также следственные действия, по результатам которых будет решаться вопрос о предъявлении обвинения с учетом добытых доказательств, - пояснили также в ведомстве.

Срок следствия по данному делу прокуратурой области продлен до конца сентября. Подозреваемый с санкции суда арестован.

- Мы пока в неведении, как идет следствие, - пояснила в телефонном разговоре «НК» мать Вики Мария Остапенко. - В УВД г.Рудного нам сказали, что только после того, как будут проведены все следственные мероприятия и назначенные по делу экспертизы, они подтвердят является ли задержанный ими парень причастным к убийству.

Зульфия НАБИЕВА

КРИМ-ИНФО

Убили и сожгли

Расследованием убийства карабалыкского предпринима-теля занимаются следователи ДВД.

«НК» ранее писал, что одним из подозреваемых в дан-ном преступлении является сын экс-начальника областного управления.

Напомним: обгоревшее тело мужчины было обнаружено 23 апреля вблизи полевой дороги между населенными пун-ктами Фадеевка и Станционное. Убитым оказался 34-лет-ний житель Костаная. На месте происшествия полицейские нашли фрагменты разбитого мобильного телефона. Позже выяснилось, что данный аппарат принадлежал одному из подозреваемых. В результате проведения следственных ме-роприятий был установлен 28-летний подозреваемый, кото-рый, по версии следствия, застрелил своего знакомого. К данному преступлению оказались причастными еще двое молодых людей, которые попытались избавиться от тела путем сожжения. В ходе следствия выяснилось, что само преступление было совершено еще в ночь с 12 на 13 апреля в поселке Карабалык.

- Двое обвиняемых, один из которых находился в состоя-нии алкогольного опьянения, уговорили и склонили третьего своего приятеля к убийству, пообещав крупную сумму денег в качестве вознаграждения. Последний, используя передан-ное ему товарищами огнестрельное оружие, выстрелил в затылок 34-летнему потерпевшему. От данного ранения ко-станаец скончался на месте происшествия, - сообщается на сайте областного суда.

После этого подельники вывезли тело пострадавшего за пределы Карабалыка и попытались сжечь.

- Все трое мужчин, причастных к преступлению, на сегод-няшний день арестованы и находятся в изоляторе времен-ного содержания. Им предъявлено обвинение по ст.96 ч.2 «Убийство». И погибший, и подозреваемые - предпринима-тели, - рассказал прокурор Карабалыкского района Ермек Бакаев. - В данное время дело расследуется следственным управлением ДВД.

Мадина РАМАЗАНОВА

Каждое четвертое молодое деревце из почти пяти тысяч саженцев, появившихся на костанайских улицах этой весной, не прижилось.

По официальным данным, только за счет бюджетных средств было высажено 1720 двух-трехлетних деревцев, еще около 3800 саженцев посадили школьники, сту-денты колледжей и вузов, а также неравнодушные горо-жане. По подсчетам эколо-гов, несмотря на то, что под-рядными коммунальными предприятиями регулярно осуществляется уход и полив

деревьев, четвертая часть «новоселов» не прижилась.

- Не соблюдаются элемен-

тарные правила: ямы ко-паются неглубокие, корни растений обрубаются, не про-

изводится регулярный по-лив, - говорит руководитель научно-образовательного центра «Молодое поколение за экологическую безопас-ность и устойчивое разви-тие» Людмила Музычко. - Этим должны заниматься специалисты, хотя бы просто присутствовать при массо-вых акциях по озеленению. В Костанае только в ТОО «Та-залык-2012» есть специали-зированный автомобиль для копки и посадки деревьев с комлем земли - это гарантия 100% приживаемости, но для нашего города, считаю, этого недостаточно.

Александр КУЗЬМИЧЕВФото из архива «НК»

МНЕНИЕ

Озеленение: профессиональный подход

Синоптики прогнозируют улучшение погоды.

По сообщению метеоро-логов, интенсивные осадки остались позади и, начиная со среды, солнце будет чаще выглядывать из-за об-лаков.

- 29 июля еще ожидается неустойчивая погода, воз-можен кратковременный дождь с грозой, - поясняет начальник отдела прогнозов погоды областного филиала РГП «Казгидромет» Вален-тина Загребина. - Но уже в

среду температура воздуха днем прогреется от 23 до 28 градусов тепла, ночью стол-бик термометра опустится до 10-15 градусов со знаком плюс. В четверг и пятницу - без существенных осадков.

По данным синоптиков, мы все еще находимся в воронке арктического ци-клона, поэтому к выходным ожидается незначительное понижение температуры до плюс 20 градусов.

Валерия ВАХНЕНКОКарикатура

Сергея БИРКЛЕ

ПРОГНОЗ

Ясно, но прохладно

Коммунальщики отчитались о ходе подготовки к новому отопительному сезону.

По официальной инфор-мации, ГКП «КТЭК» за-тратит 271 млн тенге. На эти деньги запланирован ремонт оборудования те-плоисточников, тепловых сетей, а также зданий и со-оружений предприятия. С опережением срока начат капитальный ремонт па-ровой турбины на ТЭЦ-83.

Работы выполнены на 15%. Такой же объем сделан по капремонту водогрейного котла на котельной №3. На 38 млн тенге запланировано заменить 796 м аварийных участков теплосети. На дан-ный момент заменено 295 м. План выполнен на 42%.

- За счет бюджетного фи-нансирования, по программе капитального ремонта улиц города, ГКП «КТЭК» в каче-стве субподрядчика выпол-нило из запланированных 1 772 м замену тепломаги-

стралей по улицам Чехова и Герцена общей протяжен-ностью 710 м, что составляет 41%, - уточнил главный инже-нер ГКП «КТЭК» Николай Беляк. - В целях снижения тепловых потерь предпри-ятием за первое полугодие 2014 года выполнена замена теплоизоляции тепловых сетей на участке общей про-тяженностью 6,3 км.

ГКП «Костанай-Су» на под-готовку к отопительному се-зону затратит более 180 млн тенге. К началу июля удалось

отремонтировать почти 3 км водопроводной сети. Кроме того, на 75% сделан ремонт насосного оборудования на двух участках.

К слову, 19 августа в 3 часа ночи коммунальное предприятие планирует пре-кратить подачу холодной воды в связи с проведением ремонтных работ на террито-рии водоочистных сооруже-ний. Вода появится в кранах костанайцев к полуночи.

Валентина МЕЛЕХОВА

АКЦЕНТЫ

Не допустить потерь и аварий

В Алтынсаринском районе спасатели нашли потерявшихся грибников.

Целые сутки костанайцы, отец с двумя детьми, провели в лесу, прежде чем их обна-ружили сотрудники ДЧС.

- Утром 27 июля в дежур-ную часть поступила ин-формация о том, что вблизи

поселка Бозбек потерялись три грибника, - говорит пресс-секретарь ДЧС Валихан Ду-санов. - Была собрана поис-ковая группа из сотрудников РАОСО, на место выехал также кинолог с собакой. По-иски людей заняли меньше двух часов, так как спасатели были примерно сориентиро-

ваны в каком направлении им двигаться. Оказалось, мужчина вместе с сыновьями шести и девяти лет, попав под дождь, не смог выехать на своем легковом автомобиле по бездорожью. Мобильный телефон разрядился. На их счастье они увидели пастуха, который вызвался им помочь

и сообщил о лесных пленни-ках в службу ЧС. Грибники находились в лесу более су-ток без еды и воды, поэтому первым делом спасатели угостили детей шоколадом и напитками, а после помогли вытащить машину из грязи.

Зульфия НАБИЕВА

ПРОИСШЕСТВИЯ

Грибные пленники

КОСТАНАЙНАШ4Вторник, 29 июля 2014 г.

НАША ЖИЗНЬ

ОБРАТНАЯ СВЯЗЬ

Смотри, что ешьКостанайцы активно обсуждают: в летних кафе продают

некачественный шашлык. Таких случаев за последние недели, вызвавших резонанс,

обсуждалось два. В соцсетях один из костанайцев расска-зал, что в одном из кафе в центре города ребенку принесли шашлык из мяса с … червями. И очень сожалел, что под вли-янием эмоций не сделал фото. Есть пользователи, которые утверждают, что получили отравление, пообедав в популярной «шашлычке» в районе КЖБИ. Санитарные врачи в свою оче-редь заявляют, что о подобных фактах им ничего неизвестно.

- Подтвердить такие данные мы не можем, поскольку с жа-лобами к нам никто не обращался, - сообщила «НК» замести-тель руководителя Управления по защите прав потребителей по г.Костанаю Зауре Ельшибаева. - А если бы и обратились, провести проверку можем только в крайних случаях, по со-гласованию с Генпрокуратурой. Но надзорное ведомство идет навстречу потребителю в том случае, когда нанесен ущерб здоровью. Особенно если отравление было групповым. Сами понимаете, факт отравления именно шашлыком, и к тому же в определенном кафе еще нужно доказать.

Исключение сделано лишь для плодоовощной продукции. По словам руководителя отдела ведомства Серика Дунасаро-ва, для проверки овощей и фруктов заявление не требуется, достаточно принести купленный продукт и провести экспресс-тест. Его проводят при помощи специального оборудования в рамках акции «Здоровый продукт - здоровье населения». К сожалению, проверять шашлык таким образом нельзя. А вот завезенные фрукты уже «засветились» - большим содержа-нием нитратов отличаются киви, виноград, груши, гранаты и - куда без них? - арбузы и дыни.

- Из 522 продуктов - 67 проб показали превышение. Реко-мендую костанайцам отнестись с осторожностью к выбору бахчевых. Поскольку превышение содержания нитратов в арбузах и дынях при проведении экспресс-теста зашкаливает в два-три раза выше нормы, - отметил Серик Дунасаров. - Самый высокий показатель - 123 (при норме в 60 мг/кг) был зафик-сирован в арбузах, привезенных из Шымкента.

Очередная акция в помощь покупателям пройдет в област-ном центре в четверг, 31 июля. Сотрудники ведомства будут работать на мини-рынках по ул.Арыстанбекова и ул.Чкалова, район КЖБИ.

Марина КОСТРОВА

ИЗ ЗАЛА СУДА

За оскорбление ответил...Восемь лет в колонии строгого режима проведет житель

п.Кушмуруна. 47-летний Сергей Мазаев в ночь с 25 на 26 апреля застрелил из обреза местного предпринимателя Юрия Жмайлова.

Из материалов уголовного дела следует, что летом 2012 года между Мазаевым и Жмайловым произошла ссора, которая в итоге переросла в затяжной конфликт.

- В суде Мазаев рассказал, что в 2012 году Жмайлов (извест-ный в Кушмуруне бизнесмен) чуть было не сбил его на своей машине, - говорит адвокат подсудимого Муратбек Тулеубаев. - Мазаев крикнул ему вдогонку: «Ну ты, козел!». Жмайлов это услышал, сдал назад и, догнав Мазаева, накинулся на него с кулаками. С тех пор, Жмайлов, встречая на улицах моего подзащитного, всегда оскорблял, нецензурно выражался в его адрес и угрожал расправой. Помимо этого он писал смс-сообщения Мазаеву с текстами нецензурного содержания, угрожал и членам его семьи. По сути, если так разобрать-ся, Жмайлов просто допек Мазаева и вынудил на такой шаг. Гособвинитель в прениях также просил суд учесть при вы-несении приговора противоправное поведение покойного. По месту жительства и работы, а Мазаев работал до ареста помощником машиниста, подзащитный характеризуется по-ложительно. Не пил, не курил.

В итоге суд приговорил Мазаева к восьми годам лишения свободы. Также он будет обязан выплатить полмиллиона тен-ге в качестве компенсации морального вреда потерпевшей стороне.

Приговор в законную силу пока не вступил.Зульфия НАБИЕВА

КРИМ-ИНФО

В сауне с поличнымВ городе Житикара выявлен секс-притон. 22 июля в одной

из саун города была задержана 32-летняя местная жительница, занимавшаяся сводничеством.

Полицейские задержали женщину с поличным при полу-чении ею денег от клиента, которому она предоставила за две тысячи тенге 37-летнюю жрицу любви.

В настоящее время по данному факту проводится расследо-вание, устанавливаются девушки, оказывавшие интим-услуги при посредничестве задержанной.

Мадина РАМАЗАНОВА

Инвестиции - в рост, животноводство – в минус. В регионе подвели итоги социально-экономического развития за первое полугодие. Официальные цифры были озвучены на расширенном совещании в акимате области.

ПРОМЫШЛЕННОСТЬОтдельные горнодобываю-

щие предприятия Костанай-ской области испытывают проблемы с реализацией своей продукции. В связи с этим в первом полугодии в промышленном секторе Ко-станайской области отмече-но отставание от прошлогод-него графика на 5%. По всем видам продукции снижены объемы производства.

Вдвое сокращено произ-водство концентрата в ТОО «Оркен». Лисаковское пред-приятие перешло на сокра-щенный режим работы.

- Вынужденный простой затронет более 500 человек персонала, - сообщил заме-ститель акима Костанайской области Мурат Дарибаев. - Оплата работникам будет производиться в размере 50% от средней заработной платы. Создана специальная рабочая группа для обеспече-ния стабилизации промыш-ленности города Лисаковск.

Кроме того, есть проблемы и у других предприятий от-расли. Как говорят чиновни-ки, связано это с введенным запретом на вывоз необрабо-танных драгоценных метал-лов за пределы Казахстана. Определенные трудности в реализации продукции ис-пытывает и единственное в стране предприятие по про-изводству асбеста - АО «Ко-станайские минералы».

- Это связано с тем, что Всемирной организацией здравоохранения предпри-нимаются попытки признать асбест продуктом, негативно влияющим на здоровье насе-ления, - пояснил аким Ко-станайской области Нуралы Садуакасов. - Разработана антикризисная программа, реализация которой должна дать импульс для дальнейше-го развития предприятия.

Вместе с тем, в ходе переговоров с китайской стороной, достигнута дого-воренность об увеличении объемов отгрузки продукции «ССГПО» в Поднебесную. Это позволит стабилизиро-вать работу предприятия и по итогам года выйти на 100%-ый уровень производ-ства.

ИНВЕСТИЦИИЗа первые шесть месяцев

года приток инвестиций в основной капитал составил более 75 млрд тенге. По привлечению денег Коста-найская область занимает девятое место в республи-ке. Основная доля вложе-ний - 68,7% - приходится на собственные средства пред-приятий.

- В обрабатывающую про-мышленность области инвес-тировано более 15,7 млрд тенге, что больше соответ-

ствующего периода прошло-го года на 6,5 млрд, - отметил в докладе заместитель акима области Мурат Дарибаев. - Индекс физического объема составил 164,8%. Это третье место по республике. Коста-найская область уступает в этом плане Акмолинской и Северо-Казахстанской об-ластям.

Значительный рост инвес-тиционной активности на-блюдается в Костанае. При-ток денег по сравнению с прошлым годом увеличился на 31% или 6,8 млрд тенге. В то же время, по официаль-ным данным, снижение ак-тивности инвесторов отмече-но в Лисаковске. В первом полугодии в развитие пред-приятий вложено меньше на 3,2 млрд тенге.

МАЛЫЙ И СРЕДНИЙ БИЗНЕС

Как было отмечено чи-новниками, бизнесмены не спешат воспользоваться го-сударственной поддержкой.

Так, в рамках реализации программы «Дорожной кар-ты бизнеса-2020» предпри-ниматели из Денисовского, Жангельдинского, Камы-стинского, Наурзумского и Федоровского районов не представили ни одного проекта. Аркалык, Житика-ра и Лисаковск не освоили ни одного тенге из средств, выделенных по программе «Развитие моногородов». Кроме того, здесь еще не ис-трачены полностью прошло-годние деньги.

- Существуют серьезные опасения по своевременному освоению средств, - отметил Мурат Дарибаев. - Такое от-ношение предпринимателей к субсидированию вызывает недоумение, учитывая, что градообразующие предпри-ятия в моногородах работают не всегда стабильно.

Второе направление про-граммы «Развитие моно-городов» предусматривает развитие производственной инфраструктуры. В этом году было одобрено 12 про-ектов, а на их реализацию выделено 764,5 млн тенге. Однако ни в одном городе не объявлен конкурс по гос-

закупкам для определения поставщика услуг. Основные причины – отсутствие необ-ходимой документации.

Кроме того, ни один пред-приниматель в области не изъявил желание принять участие в программах «Про-изводительность-2020» и «Экспортер-2020».

АПКСлабо выполняются госу-

дарственные программы и в агропромышленном ком-плексе. В текущем году по программе «Сыбаға» запла-нировано приобрести 6851 голову КРС, на сегодняшний день закуплено лишь 1505 голов. Хозяйства Аулиеколь-ского, Житикаринского и Мендыкаринского районов участия в ее реализации не приняли.

С трудом идет выполнение еще одной государственной программы «Развитие экс-портного потенциала мяса КРС». До конца года Коста-найской области необходи-

мо экспортировать 900 тонн мясной продукции. В первом полугодии не удалось выпол-нить и четвертой части от запланированного объема. С поставленными задачами не справились девять райо-нов и г.Аркалык.

НАЛОГИ И БЮДЖЕТРасходная часть бюджета

в первом полугодии испол-нена неполностью – неосво-енными осталось свыше двух млрд тенге. Основные при-чины – несвоевременное и некачественное проведение конкурсных процедур, не-выполнение поставщиками условий договора, экономия по результатам госзакупок.

Самый проблемный рай-он по освоению бюджетных средств – Федоровский. Здесь не освоено 96,9% вы-деленных денег. Кроме того, государственными деньгами слабо воспользовались в Руд-ном, Аркалыке, Лисаковске, а также в Житикаринском, Мендыкаринском и Аулие-кольском районах.

- Наиболее низкий про-цент освоения бюджетных средств допущен управле-нием энергетики и ЖКХ,

которое не использовало 103,9 млн тенге. Управлени-ем предпринимательства и инновационного развития не освоено 97,7 млн тенге. В управлении природных ресурсов не израсходовано 13,3 млн тенге. 356 млн тен-ге не освоено управлением здравоохранения, 53 млн - управлением пассажирского транспорта и автомобильных дорог, - также рассказал Да-рибаев.

РЫНОК ТРУДА И СОЦИАЛЬНАЯ ЗАЩИТА

По количеству трудо-устроенных в рамках госу-дарственной программы Ко-станайская область занимает 10 место в республике.

В текущем году в рамках «Дорожной карты занято-сти-2020» в Костанайской области запланировано тру-доустроить свыше двух ты-сяч человек, в рамках дру-гих программ – еще более восьми тысяч безработных. Однако, по мнению чинов-

ников, и здесь работа идет недостаточно активно.

- Ранее говорилось о том, что 80% плана по охвату це-левых групп нужно будет вы-полнить без мер «Дорожной карты занятости», - пояснил заместитель акима области Серик Бектурганов. - К при-меру, в Алтынсаринском и Карабалыкском районах на вакантные места без мер господдержки трудоустрое-ны всего по 4 человека, а в Аркалыке и Сарыкольском районе – 6 человек, тогда как в Федоровском районе трудоустроены 132 человека.

Подводя итоги первого полугодия, аким Костанай-ской области отметил, что социально-экономическая сфера в целом развивается в штатном режиме. Регион демонстрирует один из са-мых высоких показателей в республике по освоению финансовых средств. По прогнозам чиновников, эти цифры могут быть еще выше по итогам года при условии, что госслужащие примут во внимание все замечания от руководства области.

Валентина МЕЛЕХОВАФото Максима ФРОЛОВА

ОФИЦИАЛЬНО

Область: развитие в динамике

Бүгінгі нөмірде:

* Қостанай - жастар қаласы* Тұрмысқа өте қолайлы* Сахна саңлағы* Имандылық - ғұмырлық ұстанымымыз* Қайырымдылыққа ар-налған басқосу

Сейсенбі, 29 шілде 2014 жыл

Үздіктер қатарында

Білім – асыл қазына. Бүгінгі таңда еліміз білім беруді да-мытудың 2011-2020 жылдарға арнаған мемлекеттік бағдар-ламасын жүзеге асыруда. Жыл сайын жоғары оқу орындары-мыздың білім беру сапасына баға беріліп, рейтингі жасалады.

Өңіріміздегі А.Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университеті республикадағы 20 көпсалалы жоғары оқу орын-дарының арасында 6-орыннан табылды.

Ал 13 техникалық оқу орны-ның ішінде Рудный индустрия-лық институты биыл 11-орын-нан көрінді.

Қостанай мемлекеттік пе-дагогикалық институты өзінің білім беру бағыты бойынша еліміздегі жоғары оқу орында-рының арасында 4-ші орында. Арқалық қаласындағы Ы.Алтын-сарин атындағы мемлекеттік педагогикалық институты білім берудің өз бағытында 7-орынға ие болды.

Қоныс тойын тойлады

Жуырда тоғыз қабатты тұрғын үй пайдалануға беріл-ді. Ол әуежай маңында орна-ласқан. Пәтер кілттері кезек-те тұрған 72 отбасыға табыс етілді. Сонымен қатар №3 орта мектебінің жанындағы бірнеше тұрғын үйдің жөндеу жұмыста-ры аяқталуға таяу. Мердігерлер осы жылдың қыркүйек-қазан айында пәтерлерді тапсыруды жоспарлап отыр.

Екінші жарты жылдықта тағы екі нысан, яғни Герцен көшесіндегі 70 пәтерлі жалға берілетін тұрғын үйлері мен әуежай маңайындағы 45 пәтерлі үй тапсырылады деп күтілуде.

- Бұл екі үй жастарға ар-налған жалға беру пәтерлері. Ол өз жұмысын аяқтаған соң, пайдалануға берілмек, - дейді Қостанай қаласы әкімдігі құры-лыс бөлімінің жетекшісі Арман Бекенов.

Кесенеде болдыБиыл ұлы ағартушының

дүниеден өткеніне 125 жыл. Осыған орай жылдағы дәстүр бойынша облыстық Ыбырай Алтынсариннің мемориалдық музейінің ұжымы «Ыбырай ел жадында» атты еске алу кешін ұйымдастырды. Оның кесе-несінде болды.

Кесенеде ұлы ағартушының өмір жолын зерттеуші, көрнек-ті ғалым Серікбай Оспанов, Ыбырай атамыздың туыстары Мәриям Жүсіпбекова, Әділбек Жүсіпов сөйледі.

Сондай-ақ, музей қызмет-керлері де өз ойларын ортаға салды. Жиынның соңында облыс тық Марал ишан мешітінің қызметкері Мөршәріп Балта-байұлы баба рухына құран бағыштады.

Қостанайда қанша су бұрқақ бар? Осы сұрақ қала тұрғындарын толғандыруы да әбден мүмкін.

Қаламыздың орталығын-да орналасқан «Цветочек» атты су бұрқағы көпке белгілі. Бірақ ол қазір үлкен күтімді талап етеді. Оған жауапты кісілер қала күніне орай та-залау жұмыстарын жүргізуде. Бұл жұмыс 10-14 күнде бір рет атқарылады. Сонымен қатар, сулар да уақытылы жаңарты-лады. Жалпы су бұрқақтарын

күту мен тазалау да көп еңбек-ті қажет етеді.

Су бұрқақтарына заттар-ды тастауға тыйым салынады. Алайда, қала тұрғындары оны ескере бермейді. Оны таза-лайтын қызметкерлер жұмыс барысында керек емес заттар-ды тауып алып жатады.

Орталықтағы арнайы компьютерлік бағдарлама күн сайын таңғы сағат 10-да су бұрқақтарын іске қосып, кеш-ке сөндіріп отырады. Оның жұмыс істеуіне желдің де әсер

ететінін көрінеді. Тіпті толас-сыз жаңбыр да судың деңгей-ін 5 сантиметрге дейін көтеруі мүмкін.

Қалалық тұрғын үй ком-муналдық шаруашылығы бөлімінің қызметкерлерінің айтуы бойынша, қаладағы су бұрқақтарының саны 10-нан асады. Оларға нақтырақ тоқта-лар болсақ, орталықта екеу, А.Байтұрсынов көшесі бой-ында төртеу, Сити орталықта, Пушкин көшесінде біреу, Тың игерушілер алаңы мен Жастар

бульварында екеуден. Сон-дай-ақ, мектептер, жоғары оқу орындары, жеке кәсіпорын-дар алаңдарында да шағын су бұрқақтары орналасқан.

С у б ұ р қ а қ т а р ы н ы ң маңайында отырып, таза ауа-мен тыныстау адамға ерекше әсер береді. Тұрғындар қала-дағы шағын саябақтарға кешкі серуенге шығады. Онда орна-ласқан су бұрқақтарын көзбен көріп, оның ғажайыптығына тамсанады. Жанат Есенжолова қала тұрғынының бірі. Ол су

бұрқақтарының жанында оты-рып демалғанды ұнатады. КСК шағын ауданында ғұмыр кешіп жатыр. Оны Жастар бульва-рынан кездестіріп, әңгімеге тартқанымда:

- «Осы ауданда тұрға-ныма он жылдан асты. Үйдің жанынан «Жастар бульвары» атты жаңа саябақ ашылғалы, кешқұрын мұнда шығамыз. Саябақтағы су бұрқақтары ауаны тазартып, қаламызға сән береді», - деді.

Әйгерім Есмағанбетова

ҚОСТАНАЙ - 135

Қостанайдың су бұрқақтары

қаламызға сән беріп, көздің жауын алады

Сейсенбі, 29 шілде 2014 ж. ҚОСТАНАЙБІЗДІҢ6 ҚАЛА ТЫНЫСЫ

САУАЛНАМА

Қостанай - жастар қаласы

Қостанай – еліміздің әсем қалаларының бірі. Осы қалада тұрып жатқан әрқайсымыздың шаһар туралы айтарымыз бар екендігі даусыз. Біз бір топ тұрғындардың арасында сауалнама жүргізіп, олардың пікірлерін жазып алған едік.

Сымбат Смағұл, А.Байтұрсынов атын-дағы Қостанай мемлекеттік универси-тетінің студенті:

- Қаламызда жастар үшін демалатын орындар көп. Мен бос уақытымды Тобыл өзенінің жағалауында өткізгенді ұната-мын. Үстіміздегі жылы осы жер айрықша құлпыра түсті. Түрлі мүсіндер пайда болды, сөйтіп ерекше демалыс орнына айналды. Жағажайында тынығуды тілмен айтып жет-кізе алмайсың.

Қасқырбай Қойшыманов, жас ақын:- Қаламызда соңғы екі жылдан бері

Жастар күні ерекше тойланып келеді. Бұл - шаһар басшыларының жастарға жасап жатқан қамқорлығының жарқын көрінісі. Былтыр ашылған Жастар бульварында дәл осы мереке кеңінен аталып жүр. Биыл да бұл күні түрлі спорттық ойындар ұйымдас-тырылды. Халықтың сүйіспеншілігіне бөленіп жүрген әншіміз Қайрат Нұртас та қаланың орталық стадионында ән шырқады.

Ақкүміс Ержанова, Ы.Алтынсарин атындағы Арқалық мемлекеттік педаго-гикалық институтының студенті:

- Облыс орталығында соңғы уақытта демалыс орындары көптеп ашылып жатыр. Осы жылы «Fitnation», «Астана» спорт са-райлары жұртшылыққа есіктерін айқара ашты. Орталықтағы саябағымыз да гүлде-нуде. Жаңа аттракциондар пайда болды. Мультфильм кейіпкерлерінің мүсіндері қойылды.

Сонымен бірге, түрлі ойыншық көліктер, велосипедтер де бүгінде Қостанайдың жас тұрғындары арасында сұранысқа ие.

Сұхбаттасқан Ализа ҚҰРМАНҒАЗЫ

Қостанай қалалық ауруха-насы күрделі жөндеуден өтіп жатқанын халықтың бірі білсе, бірі біле бермейді. Оның бөлім-шелері облыстық аурухананың ғимаратына уақытша көш-кенінен хабардармыз. Жуырда көкейде жүрген сауалдардың нақты жауабын алу мақса-тында аталған емдеу орны-

ның бас дәрігері Самат Қанапия ұлы Шүменбае-впен сұхбаттасқан едік.

- Самат Қанапия-ұлы, алдымен өзіңіз басқарып отырған аурухананың тарихы-на қысқаша тоқталып өтсеңіз?

- Жарты ғасыр-дан астам тарихы бар аурухана 1959 жылы құрылды. Оның ха-лыққа қызмет етіп келе жатқанына да 50 жыл-дың жүзі болды. Өткен кезеңдерде бізде қан-шама білікті де білімді мамандар жұмыс істеді

десеңізші. - Ал қазіргі таңда ма-

мандар жеткілікті ме? - Бұл күндері бізде 500-ден

астам ақ халатты абзал жандар бар. Олар өз ісін жетік меңгер-ген білікті мамандар. Әр жылы 4-5 жас дәрігер келіп, өздерінің саласы бойынша жұмыс істеп

жатыр. Дәрігерлердің білік-тіліктерін арттыру мақсатында оқуға жібереміз. Бұған тек жас мамандар ғана емес, аурухана-ның әрбір қызметкері бес жыл-да бір рет білімдерін тереңде-теді. Жас мамандар бір-екі жыл тәжірибе жинақтайды. Аға буыннан білмегендерін үйре-неді. Ал барлық бөлімше меңге-рушілері сегіз қырлы, бір сырлы жандар. Дәрігерлерге сұраныс жоғары.

- Аурухана ұжымы зама-науи құрылғылармен қанша-лықты дәрежеде қамтамасыз етілді?

- Біз 2013 жылы заманауи эндоурологиялық кешен алдық. Бұл арқылы біз бірнеше отаны жасай аламыз. Ал, биыл мау-сым айында наркозды демалу аппараты берілді. Жалпы бәрі де бірте-бірте шешімін тауып келеді. Адамның денсаулығы өз қолында, сондықтан олар дер кезінде дәрігерге қара-лып, тиісті емді қабылдаулары керек.

- Дәрігер дәрі-дәрмекпен ғана емес, жылы сөзімен де емдейді деседі.Сіз бұл жөнін-де не дер едіңіз?

- Дәрігер өте қадірлі ма-мандық. Оны шын мәнінде терең меңгергендер халықтың ыстық ықыласына бөленеді. Әріптестерімнің науқастарға айтқан бір ауыз сөзі олардың рухын көтерері даусыз.

- Қалалық ауруханада жөндеу жұмыстары жүріп жатқаны белгілі. Осы жөнін-де тұрғындардың да білгені дұрыс секілді?

- Оныңыз рас. Жөндеу жұмысы жүруде. Қаржы да уақытылы бөлінуде. Мұндағы атқарылып жатқан істердің игілігін ертең халық көретін бо-лады. Қазіргі қарқын көңіл қу-антады. Алла бұйыртса алдағы тамыз айында жоспарлаған жұмыстар аяқталып, ауруха-наны пайдалануға береміз деп отырмыз.

Әңгімелескен Әйгерім Рашитқызы

ОРАЙЫ КЕЛГЕН ӘҢГІМЕ

Денсаулықтан артық байлық жоқҚостанай қалалық ауруханасының бас дәрігері

Самат Шүменбаевпен сұхбат

Ашық есік күніТаяуда Қостанай облыстық сотында «Ашық есік күні» өтті.

Оның басты мақсаты - азаматтармен сұрақ-жауап үлгісінде тілдесу. Аталған шараға Қостанай облыстық соты төрағасының міндетін атқарушы У.Қошанов және Қостанай облыстық сотының азамат-тық және әкімшілік істер жөніндегі апелляциялық сот алқасының төрағасы Д.Шипп қатысты.

Судьялардың халықпен жүздесуі - азаматтарға сенімді болуға, толық жауап алуға, әділ сот төрелігіне сенуге мүмкіндік береді. Ашық есік күніне келген әр азаматқа алқа төрағалары жіті на-зар аударып, толғандырып жүрген мәселелеріне байланысты өз ойларын білдірді. Ондағы қойылған сұрақтардың дені - азамат-тық-құқықтық реттеу мәселелері, алимент төлеу, еңбек заңын бұзу және тағы басқа тақырыпта болды.

Қостанай облыстық сотының баспасөз қызметі

Баян батырға ескерткіш орнатылды

Жақында Павлодар қаласындағы «Сарыарқа» қонақ үйінің алдына Баян батырдың қоладан жасалған ескерткіші орнатылды. Оған негізінен қоғам қайраткері, заңгер Мақсұт Нәрікбаев және жергілікті ағайындар ұйытқы болды. Осы ескерткішке біздің облы-сымыздан қарасулық іскер бауырымыз Азамат Тұрсынов қаржылай демеушілік жасады. Ескерткіштің ашылу салтанатына қатысқан делегация тарих ғылымдарының докторы, көрнекті ғалым Аманжол Күзембайұлы, Жеміс Итбаев, Нығмет Кунаковтар болды.

Павлодар қаласының Мәдениет сарайында ұйымдастырылған пленарлық мәжілісте профессор Аманжол Күзембайұлы Баян ба-тыр туралы тағылымды баяндама жасады.

«Hyundai» көлігі Қостанайда құрастырылмақ

«Астана Моторс» компаниясының қолдауымен «Hyundai» ав-токөлігі құрастырыла бастады. Ол қаламыздағы «Сарыарқа Авто-пром» зауытында жасалуда.

Сатылымға осы айдың соңында шығару жоспарланып отыр. Сонымен қатар, «Hyundai i30», «Elantra» және «Tucson» көліктерін 10-15 пайызға төмен бағада сатылмақ.

Бір жылдың көлемінде алты мыңдай көлік құрастырып шығару жоспарланып отыр.

Таяуда «Нұр Отан» партия-сының «Айқын тариф» жоба-сы шеңберінде коммуналдық төлем жүргізу пункттерінде халыққа арнайы тариф мәсе-лелері бойынша кеңестер ұй-ымдастырды.

Ауыл тұрғындары тариф құны қалай анықталатыны, есептеуіш құралдарды қайда тексеруге болатындығы, көпқа-батты үй төбесін жөндеуден өткізу үшін қаражатты қайдан алуға болатын, сондай-ақ ауыл-

дарды орталықтандаралған су жүйесіне қосу жұмыстары қашан жүрізілетіні жайында сұрақтар қойып, оларға комму-налдық кәсіпорындардың, мем-лекетік органдардың өкілдері, мәслихат депутаттары, партия

мүшелері жауап берді.Қазіргі уақытта Амангел-

ді, Қарабалық, Таран, Қарасу аудандары мен Арқалық қала-сы филиалдары «Айқын тариф» жобасын өз деңгейінде жүзеге асыруда.

Шаһардағы 5-інші шағын ауданның құрылғанына таяу уақытта жиырма жыл да тола-ды. Аумағында жиырма шақты тұрғын үй бар. Бұл мекеннің айналасында халыққа қыз-мет көрсететін бірнеше дүкен, дәріхана және мектептер бар.

Соның ішінде бүгінгі күні халық арасында үлкен сұра-нысқа ие болып келе жатқан қос бірдей үлкен супермаркет бар. Бірі - «Пятерочка», екіншісі

- «БК-маг» сауда үйі. Бұл аудан-дағы әлеуметтік «Қостанай» дүкенін де ерекше айтып өту керек.

Дүкенді 2009 жылы жеке кәсіпкер Александр Василье-вич Корчинский ашқан. Атаулы дүкенде азық-түлік жеткізуші бағасымен сатылады. Мыса-лы, жеміс пен көкөніс базар-дағыдан 20 пайызға арзан. «Қостанайда» жеміс-жидек, сүт, шұжық өнімдері, сусын-

дар бөлек-бөлек бөлмелерге орналастырылған. Сатушылар-дың пікірлеріне қарағанда, бұл тұтынушылар үшін өте ыңғайлы. Осылайша, олар тауарларын қа-лаған кезде ала алады. Шағын ауданның дәл қасында авто-вокзал да орналасқан. Сол се-бептен тұрғылықты адамдарға қоғамдық көлікте қатынау қиындық тудырмайтыны анық.

Сонымен қатар, қаламыз-дың №10 орта мектебі осы

мекеннен шалғай емес. Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев облысымызға 2007 жылы ресми іс-сапарымен келгенінде осы білім ордасының салтанатты ашылуына қатысқан. Мектеп 900 оқушыға лайықталып са-лынған.

Мектеп педагогтарының са-палық құрамына келсек, мұнда жалпы 53 мұғалім қызмет атқа-рады. Оның ішінде 48 жоғары білімді, 5 арнайы орта білімді, 9 жоғары санатты және 17 бірінші және екінші санатты ұстаз бар.

Әңг імен ің арқауына айналған ауданның ажарын көпқабатты жаңа үйлер мен жер үйлер аша түскен. Шағын ауданда тұратын тұрғындар үшін де барлық жағдайлар жа-салған.

Көлік тұрағы, техникалық тексеру станциясы, әйнек орталығы, көлік жуғыш және басқалар халық игілігіне қыз-мет етеді.

Байырғы тұрғын Анар Ысқақова шағын ауданын мақтан етеді. Оның айтуынша, айналасы тап-таза. Аулалар да көп. Онда балалар асыр салып ойнайды. Мен азық-түлік алам десем, жан-жағымызда не көп - дүкен көп. Мұнда көптеген ұлттардың өкілдері тату-тәт-ті ғұмыр кешіп жатыр,-дейді шағын аудан тұрғыны.

Тұрмысқа өте қолайлы 5-інші шағын аудан жылдан-жылға құлпырып келеді

Тариф мәселесі қозғалды

Сейсенбі, 29 шілде 2014 ж.ҚОСТАНАЙБІЗДІҢ 7ШАҢЫРАҚ

БІЗ АЛМАТЫДА ТАНЫСТЫҚ

- Гүлсара Шолпанбайқызы, сіздің өміріңізді ұлтымыздың ардақты перзенті, қайталана-бас тұлға Зұлқарнай Алдам-жарұлынсыз көзге елестету мүмкін емес. Өйткені екеуіңіз бақытты ғұмыр кештіңіздер. Сіздер алғашқы рет қай жерде таныстыңыздар? Әңгімемізді осы сауалдан бастасақ?

- Сіздің бұл пікіріңізге то-лық қосыламын. Өз басым сүй-ікті жарым, қыздарымның әкесі Зұлқарнай Алдамжарұлымен өткен күндерім мен жылда-рымды тіршілігімдегі ең бақыт-ты әрі айшықты кезеңдеріме балаймын. Екеуіміз өте сыйлас-тық. Танитындар әлі күнге дейін сол жарасымды өмірімізді мы-салға алып отырады.

Өздеріңіз де білесіздер, біздің кезіміздегі қазақтың жігіттері мен қыздары Алатау-дың баурайындағы әсем қала Алматыда оқуды армандайтын. Өйткені, еліміздің бұрынғы астанасы, көрік-келбетін айт-пағанда, нағыз мәдениет пен парасаттың, білімнің ордасы болатын.

Мен де сонау мектеп қа-бырғасында жүргеннен бастап өзге құрбыларым секілді еліме пайдамды тигізер мамандықты таңдауға бел будым. Содан кейін сол уақыттағы респуб-ликамыздағы ең маңдай алды оқу орны С.М.Киров атындағы Қазақ мемлекеттік универ-ситетінің тарих факультетіне құжатымды тапсырдым.

Жолым болды. Барлық тиісті емтихандардан мүдірмей өтіп, студенттер қатарына қа-былдандым. Әрине, сол кездегі қуанышымды тілмен жеткізіп айта алмаймын. Еліміздің түк-пір-түкпірінен келген жігіттер және қыздармен тез тіл табы-сып, тонның ішкі бауындай ара-ласып кеткенім күні кешегідей есімде.

Сол бір топта оқыған жігіт-тердің арасында мұнайлы өлке Атыраудан келген Зұлқарнай Алдамжарұлы да бар еді. Зәкең шашы көмірдей қап-қара, өте сымбатты жігіт болатын. Боз-бала студенттердің арасында өзінің білімге деген құштар-лығымен, қазақы мінезімен, ақыл-парасатымен ерекше дараланып тұратын. Мектепті үздік аттестатпен аяқтаған ол мұнда да тез арада сұңғы-лалығымен оқытушылар мен курс тастарының назарына бірден ілінді.

Біз онымен осы жылдары таныстық. Еліміздегі ең бедел-ді оқу орнында бес жыл бойы студенттік өмірдің барлық

қызығы мен қуанышын бірге өткіздік. Осы жылдар ішінде бір-бірімізді жақсы таныдық. Ең бастысы, өмірге деген көзқа-растарымыз бен танымдары-мыз үйлесті.

Арамыздағы шынайы құр-метке бірге оқыған бозбалалар мен бойжеткендер әрқашан-да тәнті болатын. Студенттік өмір де әне-міне дегенше зуылдап өте шығады емес пе? 1962 жылы біз университет-ті аяқтаған соң өз алдымызға шаңырақ көтердік.

Зәкеңнің туып-өскен өңірі Атырау (бұрынғы Гу-рьев) қаласына аттандық. Өзімізді қазақтың барлық салт-дәстүрлері, әдет-ғұрыпта-ры берік сақталған өңірдегі туған-туысқандар, әріптестер құшақ жая қарсы алды.

ИНАБАТТЫ КЕЛІН АТАНДЫМ

- Қанша дегенмен де жас келінге жаңа ортаға тез сіңісіп кету де оңай емес. Сол алғашқы жылдар жөнінде қысқаша әңгімелеп берсеңіз? Бұл бір жағы кейінгі сіңлілеріңізге үлгі болсын.

- Қазақ «Әке көрген оқ жо-нар, шеше көрген тон пішер» дейді. Бұл нағыз өмірден ойып алынған аталы сөз. Себебі біздің кезімізде аналарымыз жастайымыздан құлағымызға: «Қарақтарым, қыз бала келін болып түскен жерінің абырой-ын асқақтатып, әулеттің бақы-тын шалқытуы керек», - деп отыратын.

Аналарымыздың сондай ақыл-кеңестерін біз ғұмыр бойы бойтұмардай ұстандық. Өйткені, күйеуіңді ұнатқан соң оның ата-анасынан бастап бар-лық туысқандарын құрметтеуге тиістісің. Сонымен мен де жаңа ортаға келген соң өнегелі отба-сы мен киелі жерден шыққан-дығымды көрсетуге талпындым.

Өзімнің жібектей мінезім-мен Алдамжар әулетінің мәр-тебесін асырып, жақсы келін атандым. Атам Алдамжар мен енем Мәнзия айналасын-дағыларға өте сыйлы кісілер болатын. Ақсақалдар мен ақ жаулықты аналардың ақ бата-сын алдым. Осылайша түскен жеріме тез үйреніп, тастай ба-тып, судай сіңіп кеттім. Әрине, жас келінге де жаңа ортаға бейімделу үшін біраз уақыт керек екендігін шын мәнінде сезіндім.

Жас болған соң бойымыз-дағы қажыр-қайратымыз бен білім-білігімізді ел игілігіне жұмсауға тырыстық. Отағасы Зәкең осы өңірдегі ұстаз кадр-ларының қара шаңырағы бо-

лып табылатын педагогикалық институтқа оқытушы болып орналасты. Ал мен облыстық мұрағатқа қызметке тұрдым.

Мұрағаттың қай өңірде болсын қандай орын алатын-дығын көзі ашық, көкірегі ояу жұртшылық жақсы түсінеді де-ген ойдамын. Мұнда облыст-ың өткен-кеткен тарихы, аса маңыз ды құжаттар сақтала-тындығы белгілі. Алматы секілді үлкен қаладағы басты универ-ситетті ойдағыдай бітіріп кел-ген дипломды маман ретінде өзімнің қабілетімді бір кісідей дәлелдеген секілдімін.

Содан осы бір ұжымда ұзақ жылдар бойы табан аудармай жұмыс істедім. Директорлік лауазымға дейін көтерілдім. Әрине, атқарған қызметім ескерусіз қалған жоқ. «Мұрағат ісінің үздігі» белгісімен ма-рапатталдым. Басқа да сый-құрметке бөлендім.

- Отағасы Зұлқарнай Ал-дамжарұлының қазақтың мұнайлы өңірінен екендігін айтып өттіңіз. Естуімізше, өзіңіз Алматы облысы қазіргі Райым-бек ауданында туып-өсіпсіз. Тәлім-тағылым алған ортаңыз жөнінде де білгеніміз артық болмас?

- Сіздің айтып отырға-ныңыз өте орынды. Мен Алматы облысының қазіргі Райымбек (бұрынғы Нарынқол) ауданы-на қарасты Текес деп аталатын қасиетті ауылда туып-өстім. Бұл ауданнан талай ұлы тұлға-лар шығып, ұлтымыздың атын шығарғаны да көпке белгілі. Олардың қатарында көрнекті ақын Мұқағали Мақатаев және басқа да азаматтар бар.

Мен тәрбиеленген шаңы-рақ өзінің қазақылығымен, еңбексүйг ішт і г імен , қо -нақжайлығымен, ұлтымыздың барлық қасиеттерін қастерлеу-мен де дараланатын. Әкем Шолпанбай кешегі Ұлы Отан соғысында қанды майданның бел ортасында болған қайсар азамат-ты. Сол шайқастарда минометші ретінде ерекше көзге түскен.

От пен оқтың ортасында жаумен алысып жүргенде ар-дақты әкем бірнеше рет жа-рақат та алды. Бірақ оған рухы түскен жоқ. Жетпіске келіп дүниеден өтті. Балаларына өте мейірбан, қамқор болды. Ауыл-дағы барлық үлкенді-кішілі қауым әкеміздің пікірімен са-насатын.

Отбасының ырыс-берекесін арттырған аяулы анамыз Күлсін үй шаруасындағы ақыл-пара-сатымен жұртшылықты бірден баурап алатын кісі еді. Бес ба-ласын аялап өсірді. Осы кісілер-дің тәлім-тәрбиесінің арқасын-

да өмірден өз орнымды таптым. 1957 жылы Кеген орта мек-

тебін ойдағыдай аяқтадым. Со-дан кейін Алматыға келдім. Уни-верситетті бітіргеннен кейінгі өмірім Зұлқарнай ағаларыңмен өтіп, көптеген жүректері елім деп соғатын азаматтармен араластық, дәмдес болдық. Өзімізден үлкендерден үлгі алдық. Кейінгілерді қолтықтан демедік.

ҰМЫТЫЛМАС БАҚЫТТЫ

КҮНДЕР- Зұлқарнай ағаны рес-

публиканың зиялы қауымы қадір тұтты. Қазір де оны бәрі де сағынышпен еске алады. Қостанай халқы да осынау тұлғаны ұлтымыздың бірту-ар азаматы ретінде ешқашан ұмытпайды. Отағасы лауа-зымды қызметке солтүстіктегі үлкен облыстың орталығына қай жылы ат басын бұрған еді?

- Ғұмырлық серігімді асы-ра мақтағаным емес, ол қай қызметті болсын барын салып атқарды. Уақытпен санаспады. Қостанайға келмес бұрын ол Халел Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік универси-тетінің проректоры жауапты қызметін атқарды.

Бәлкім, қалың жұртшы-лықтың есінде шығар, кезінде қостанайлық Шайсұлтан Шаях-метов еліміздің білім министрі болды. Осы зиялы жан 1988 жылы қараша айында Зәкеңді қызмет бабымен қабылдады. Содан ол әңгіме барысында бұған: «Қостанай педагогика-лық институтына ректор болып барсаңыз қайтеді?», - деп ұсы-ныс жасады.

Бұл өзінің ғылыммен шұғылдансам деген ойы ба-рын айтқанда ол «Орысы ба-сым өлкеге барғанда алдымнан шығып қарсы алар қазақы бір азаматты көрсем» деген асыл арманы бар екендігін жасыр-май айтып салады. Әрине, ми-нистрдің бұл сөзі оның қабыл-дауында болған Зәкеңе үлкен ой салды.

Содан 1989 жылы Зұлқар-най Алдамжарұлы сайлау арқылы Қостанай педагогика-лық институтына ректор болып бекітіліп, облыс орталығына көшіп келді. Уақыт өте осы оқу орны университетке айналды. Оған қазақ халқының рухани көсемі Ахмет Байтұрсыновтың есімі берілді.

Сонымен қатар универси-теттің қарсы алдындағы алаңға Ахаңның ескерткішін орнатуға да мұрындық болды. Әрине, мұның бәрі де өздігінен бола салатын оңай шаруа емес еді.

Ахаңды ғұмыр бойы өзіне пір тұтқан ол қаншама күндер мен түндері ұйқысыз өткізіп, тиісті орындарға барып, ұсыныста-рын дәлелдеп бақты.

Осы әңгіменің орайы кел-генде тоқтала кетер бір жай, Зәкең қандай мәселені қолға алса да оның түпкілікті шешімін табуына барлық қажыр-қайра-тын аямай жұмсайтын. Мұны, әрине, жергілікті халық та көрді, оның еңбегін лайықты бағалады.

Оның бәрін де бір сұхбат-та баяндап шығу да мүмкін емес. 1997 жылы қалада Ахаң-ның 125 жылдығы ойдағыдай аталып өтті. Оның аруағына бағышталып Құран оқылды, ас берілді. Университетке оған арнап мұражай ашылды. Ах-мет Байтұрсыновтың ізі қалған жерлерге «Ақ жол» ғылыми-та-нымдық экспедициясы да ұй-ымдастырылды.

- Ол да бір ұмытылмас ке-зең-ді. Жоғары оқу орнының қазақылануына, өңірде ана тіліміз бен ұлттық салт-дәстүр-леріміздің жандануына ректор ретінде қосқан үлесі айтар-лықтай болғаны рас.

- Жан-жарым Зәкең ректор-лықты лауазым емес, халыққа адал қызмет ету деп түсінді. Сондықтан қолынан іс келетін, ғылымға бейім жастарды қол-дады. Олардың кандидаттық, докторлық диссертациялар қорғауына да қамқорлық жа-сады. Қазір одан көрген ша-пағаттарын көптеген ғылым жолында жүрген шәкірттері ауыздарынан тастамай айтып та жүр.

Өзі басшылық еткен жоға-ры оқу орнына тың жаңалықтар мен игі өзгерістер енгізді. Жоға-рыда аталған университетте бұрын-соңды болмаған қазақ

филологиясы факультеті мен қазақ бөлімдерінің ашылуы шын мәнінде ұлттық рухымыз-ды көтерді. Қазақ жастары оқу орнына қарай судай ағылды.

Әсіресе қазақ тіліне, мәде-ниетіміз мен әдет-ғұрпымызға жете көңіл бөлді. «Бұлақ көр-сең, көзін аш» демекші, өнерлі, талантты жастардың қабілет-терін жарқырата көрсетулеріне мүмкіндік жасады. Универ-ситетте білікті ғалымдар мен оқытушылардың саны артты. Әке-шешесі жоқ жетім бала-лардың алаңсыз білім алула-рына жол ашты. Ахаң атындағы университет нағыз білім мен парасат ордасына айналды.

Ол көрнекті ғалым, атақты тарихшы, іскер ұйымдастырушы ғана емес, ұлағатты ұстаз бол-ды. Өзінен дәріс алған жастар-ды шексіз жақсы көрді. Оларға дәріс барысында әрдайым «өз халқыңды, ана тіліңді, ежел-ден келе жатқан әдет-ғұрыпта-рың мен салт-дәстүрлеріңді дәріптеп, бағалай біліңдер, өмірден өткен ұлы тұлғаларды ардақ тұтыңдар, ешкімді жүзге, руға бөлмеңдер» деп отыратын.

БІЛІМНІҢ ҚАРАШАҢЫРАҒЫ

- Гүлсара Шолпанбайқы-зы, Зұлқарнай аға қандай әке болды? Ол кісінің қалың жұрт-шылық біле бермейтін қандай қырлары мен атақ-дәреже-лері бар еді? Сол жөнінде де әңгімелеп берсеңіз?

- Отағасы екеуіміз де қа-зақы ортадан шыққандықтан ба, бір-бірімізді жақсы түсін-дік. Қырық үш жыл бойы бір шаңырақтың астында тату-тәтті ғұмыр кештік.

(Соңы 9-шы бетте)

Көрнекті ғалымның ғұмырлық серігіАкадемик Зұлқарнай Алдамжар атындағы Қостанай әлеуметтік-техникалық университетінің

құрылтайшысы, қазақтың аяулы қызы Гүлсара Мамажанмен сырласу

Қазақ елінде бүкіл ғұмырын ғылымға арнаған Зұлқарнай Алдамжарұлы Алдамжарды білмейтіндер жоқтың қасы. Ол кісі дүниеден өткенше республикамыздың солтүстік өңірінде жатқан Қостанай шаһарында жемісті еңбек етті.

Облыс орталығында алғашқылардың бірі болып жеке оқу орнын ашты. Осынау Қостанай әлеуметтік-техникалық университеті бұл күндері талай білікті мамандардың қара шаңырағына айналды. Жоғары оқу орнының негізін қалаған асыл

азамат, Қостанай қаласының құрметті азаматы қазір арамызда жоқ болғанмен, оның жарқын істерін аяулы жары Гүлсара Шол-панбайқызы Мамажан мен перзенттері жалғастырып жатыр.

Жақында 75 жасқа толған, академиктің шаңырағының шы-рағын сөндірмей отырған Гүлсара Шолпанбайқызына арнайы жо-лығып, оның отағасымен бірге өткізген мағыналы ғұмырлары, адами-кісілік қырлары, қазақ елі мен егемендігімізді нығайтуға қосқан үлестері жайлы кеңінен әңгімелескен едік.

Сейсенбі, 29 шілде 2014 ж. ҚОСТАНАЙБІЗДІҢ8 ӨНЕР ЖӘНЕ ӨМІР

АЛТЫНШЫ СЫНЫПТАН ӘН

САЛДЫӘйел затына өнер жолы

ауыр деседі. Бірақ ол әрбір адам-ның ерік-жігеріне, табиғи дары-нына, тұрақты ізденімпаздығына да байланысты. Ұзақ жылдардан бері жақсы араласып, сыйласып келе жатқан Шара Мүсілова жүрегі нәзік, ұлтымыздың аяу-лы қызы. Ол барлық ауыртпа-лықтарды жеңіп, өнердің шыңы-на көтерілді.

Өзіміз кейде мәдениет са-ласында жүрген адамдардың өткен өмір жолдарына кішкене шолу жасап отырсақ, олардың көпшілігі халқымыздың батыр ұлы Амангелді Имановтың есімі берілген аудандағы Крупс-кая кеңшарындағы Шақпақ ауылында дүниеге келгендігін байқаймыз. Алматыда тұратын халықаралық Шолохов атын-дағы сыйлықтың лауреаты Сабит Досановтан бастап осы өңірде балалық шақтарының іздері қалған.

Біздің бүгінгі кейіпкеріміз Шара Мүсілова да осы аудан-ның тумасы. Оның әңгімесіне қарағанда, өзі қазақтың ел қа-мын ойлаған қарапайым ғана шаңырағында өсіп өніпті. Әкесі Мүсілім Хасенов небары бір сыныптық қана білімі бар аза-мат-ты. Соған қарамастан зерек зердесінің арқасында ауылдас-тарының ең сыйлы адамы бола білді.

Ол кездің адамдары қазір-гідей білімді болмағанымен, ойы сергек, алымды да, шалымды жандар еді. Мүсекең әлгіндей шамалы білімімен ауылдағы білдей бір ферманы ұршықша үйірді. Жасы жетпіске келгенше еңбек етуден қалмай, есепшілік, басқа да тиянақтылықты қажет ететін мамандықтарды атқарды.

Ширақ та еті тірі ақсақал жасы сексенге келгенше атқа қарғып мініп, ауыл аймақты аралайтын. Өзі бір үйдің жалғыз ұлы болған көрінеді. Сондықтан ғұмырлық серігі Күләш апамыз екеуі өздерінен тараған алты балаға лайықты тәрбие беріп, оларды өз қатарларынан қал-дырмай оқытуға көп көңіл бөлді.

Отағасының жағдайын жа-сап, өмірдегі бақытым балала-рым деп күн кешкен Күләш апа Шара он екі жасқа келген кезде көз жұмды. Атамыз қазақ «Орта жаста әйелің өлмесін, орта жол-да атың өлмесін» дейді емес пе. Мүсілім қартқа бәйбішесінің ке-неттен дүниеден өтуі ауыр соққы болды.

Содан ол екінші рет үйлен-беді. Әрине, ағайын-жұрттың айтуы бойынша тағы да теңін тауып, жар сүюге болар еді. Бірақ ол енді өзінің емес, ішем-киемін деп өзіне аузын ашып отырған ботақандарының қамын ойлады. Оларға қандай ана кездеседі деп терең ойға батты.

Қысқасы, енді тек қана сол балалары үшін өмір сүрді. Ана-сы ерте қайтыс болғандықтан ба, үйдегі ұл мен қыздар да өмірді

ерте таныды. Қыздар жағы әке-леріне қолғанат болып, үй ша-руасын дөңгелетіп әкетті. Шара болса, перзенттердің төртіншісі еді. Сондықтан да сәл еркелеу өсті.

Шешелері тік мінезді «Тура биде туыс жоқ» демекші, кімге болсын кемшілігін қаймықпай бетке айтатын өжет кісі-ді. Сол бойындағы кейбір мінезі Ша-раға да жұқты. Бірақ бұл шектен шықпады. Мектепте де жақсы оқыды. Әсіресе, өнер мен мәде-ниетке өте бейімділік танытты.

АҚТӨБЕГЕ САПАРЖылдар бір орында тұра ма?

Әне-міне дегенше орта мектепті аяқтайтын кез де келіп қалды. Кеше ғана басындағы ақ бантигі желбіреген Шара 1972 жылы қо-лына көптен күткен кәмелеттік аттестатты да алды. Содан ол үй ішімен ақылдаса келе, Қоста-наймен іргелес жатқан Ақтөбе облысына сапар шекті.

Осы шаһардағы мәдени ағарту училищесі кезінде аты шығып дүрілдеп тұрды. Онда еліміздің барлық аймақтары-нан бойында табиғи дарыны бар жігіттер мен қыздар суша ағыл-ды. Солардың қатарында Шара Мүсілова да аталмыш арнаулы орта білім ордасының театр бөліміне қабылданды.

Білім қашанда адамды қанаттандырады. Өзіне деген сенімділікті арттырады. Ол сту-денттік жылдарды барынша тиімді пайдалануға тырысты. Ұстаздарының әрбір лекцияла-рын жібермей, театр саласының қыр-сырына әбден қанықты.

Көзді ашып-жұмғанша учи-лищедегі жылдар да артта қалды. Дипломды маман атанған Шара осы біліммен қанағаттанбады. Жастай алдына қойған мақса-тына жету үшін одан әрі оқығы-сы келді. Әрине, таудай талабы бар бойжеткеннің құлшынысына ағайын-туыс, бауырлары да қар-сылық білдіре қойған жоқ.

Содан ол қайдасың көрік-ті қала Алматым деп бұрынғы астанамызға аттанды. Жаз айла-рында бұл қаланы мүлдем таны-май қаласың. Арықтардан сулар сарқырап ағып, жасыл желек жамылған ағаштар басын жерге иіп тұрады. Кәусар ауасы қандай таза десеңізші?

Оның үстіне өзі секілді кіл көркем бойжеткендер мен мұрттары әлі тебіндеп үлгерме-ген жас жігіттер көп болады ол кезде. Бұл әрине, сол шақтағы еліміздегі ең беделді оқу орны Алматы театр және кино инсти-тутына құжатын тапсырды.

Кез келген адам бір жарқын іске бел буған кезде толқымай тұрмайды. Ол да құжатын тап-сырғанымен басында ойланып, толғанды. Емтихандарға мұқият дайындалды. Бұл жоғары оқу ор-нының бір ерекшелігі, өнер сала-сына дайындалатын мамандар-дан алдын ала шығармашылық емтихан алады.

Ботакөз жүзі жарқын за-мандасымыз бұл жолы да өзінің

актерлық кәсіпке деген ерекше ынтызарлығын сынақ алушы-ларға жарқырата көрсете біл-ді. Олар да сонау шалғайдағы Торғайдан келген арудан түбі жақсы бір өнер майталманы шығатындығына көздері әбден жетіп, бірден өздеріне шәкірт етіп қабылдады.

Шара институт қабырғасын-да жүргенде баяғы Ақтөбеде алған білімінің нәтижесін әбден көрді. Өйткені, ол бастапқы ак-терлық шеберліктің негізін қалап алған еді. Мұнда да тәлімгерлер-ден жолы әбден болды. Жоғары оқу орнында профессор, есімі елімізге кеңінен танымал Рабиға Қанабаевадан дәріс алды.

Көпті көрген ұстаз өзінің класындағы шәкірттеріне қатаң талап қоюмен қатар, олардың әрбір сәтті қадамына қуанып отырды. Сол кезде бірге жүріп, оқыған курстастарынан Гүл-баршын Қылышбаева, Дариға Көшекбаева секілді достары қа-зақ өнерінде өзінің қолтаңбасын қалыптастырып үлгерді.

ӨНЕР ЖОЛЫНДАҒЫ

ІЗДЕНІСТЕРШараға өнерге қалай кел-

гендігі жайлы сауал қойып, ашық сырластық. Ол маған бұрынғы Торғай облысының ор-талығы Арқалық қаласындағы Ахмет Байтұрсынов атындағы сазды-драмалық театрға келмес бұрын өзінің кіндік қаны тамған Амангелді ауданындағы мәдени-ет бөлімінің жанындағы халық театрында әбден шыңдалғанын тілге тиек етті.

Осы театрда актриса ретінде оның қарым-қабілеті барынша кеңінен танылды деуге бола-ды. Мұнда өзіне тапсырылған рөлдерді аса бір шеберлікпен сомдап, жерлестерінің ыстық ықыласына бөленді. Шараның ізденісіне көрермендердің бәрі де тәнті еді.

Жалпы, Шараны әріптестері «Сегіз қырлы, бір сырлы» деп босқа айтпайды. Себебі, ол күн-делікті сахнада өнер көрсетіп жүрген мәдениет саңлағы ғана емес, әдемі де сүйкімді даусы бар талантты әнші де. Оны қос-танайлық талғампаз қауым мой-ындады.

Ол әнді алты жастан бастап шырқап, өзі білім алған мектеп қабырғасындағы тұрақты әншіге айналды. Сол кезде ол тұңғыш рет «Почтальон» деген әннің шыққан кезі. Бірте-бірте аудан деңгейіндегі сахналардан көріне бастады.

Шара үшін 1972 жылдың орны бөлек еді. Өйткені, ғұмы-рында алғаш реті Торғай облыс-тық жеке орындаушылар фес-тивалінде топ жарып, лауреат атанды. Домбырамен сызылтып ән салғанда таң қалмаған адам жоқ. Осы үлкен сахна оның ке-лешегіне даңғыл жол ашты.

Дәл сол жылы Алматы қаласына жолы түсті. Онда оркестр мен бірге республика-лық ән байқауында асқақтата

ән шырқады. Сонда ұлтымыз-дың біртуар перзенті, даңқты композитор Шәмші Қалдаяқов-тың «Арқалықтың ақ таңы» деп аталатын айтулы шығармасын орындады.

Осы ән оны елге кеңінен та-нытты. Алматыдан үлкен әсер-мен оралды. Себебі, бұрын тек қана радиодан дауыстарын естіп, бір көруге таңсық болып жүрген қазақтың ұлы әншілері Роза Жа-манова, Жамал Омарова, Роза Бағланова, Бибігүл Төлегенова, Ермек Серкебаев секілді тұлға-ларды көзбен көріп, олардың жылы лебіздерін естіді.

Қазіп қарап отырса, сол уақытта бұл 17 жастағы балаусы қыз болатын. Сол үлкен өнер до-дасынан үлкен табыспен оралды. Жерлестері де талантты қызда-рын құшақ жая қарсы алды. Әлгі үлкен өнер байқауы бұны түбірі-мен өзгертті. Өзіне деген талғам да, талап та күшейді.

Енді репертуарын тың ән-дермен байытуды ғана ойла-ды. Осы жолда тынбай ізденді. Талапты қызға 1991 жылдың да орны ерекше. Дәл сол кезде облыстық мәдениет басқарма-сының қамқорлығымен жоға-рыда аталған Ахмет Байтұрсы-нов атындағы Торғай облыстық сазды драма театрына актерлық жұмысқа шақырылды.

Басшылары мұны жассын-бай бірден үш бөлмелі пәтер берді. Сол шақта осы өнер ұжы-мының жетекшісі қазіргі таңда Ілияс Омаров атындағы облыс-тық қазақ театрын басқарып отырған Нұрлан Ерекешов бо-латын. Содан 2001 жылға дейін осы Арқалық қаласында тұрақты қызмет атқарды.

Осы арада 1992 жылы оның «Қалқаман Мамыр» музыкалық спектаклінде басты кейіпкерлер-дің бірі Мамырдың образын өте жоғары деңгейде шығарғанын айтып өткеніміз лазым. Сон-дай-ақ «Бір түп алма ағашы» драмалық туындысында Дәмет-кен ананың рөлін де көрермен-дер талғамынан шығатындай шеберлікпен шығарды.

Осы кезге дейін ол театр сахнасында елуден астам рөл-дерді сомдады. Олардың бәрі де мұның жанына жақын. Өйткені, оның әрқайсысына қаншама қажыр-қайратын, тынымсыз із-денісін арнады емес пе.

Дегенмен де мұның елу жыл-дық мерейтойына орай сахнаға қойылған қазақтың белгілі жа-зушысы әрі драматургі Сұлтанәлі Балғабаевтің «Ең әдемі келін-шек» деп аталатын шығарма-сында табиғи дарыны барынша көрінгенін де тілге тиек еткенді өзіме парыз санаймын.

Сондай-ақ «Боздаған бой-дақтар» комедиясында Мәмидің бейнесін өте сәтті шығарып, көпшіліктің есінде қалды. Осы туынды да Шараның тағы бір қыры - дарынды биші екендігін де көрдік. Бұған көрермендердің қайта-қайта ризашылықтарын білдіріп, дуылдата қол шапа-лақтағандары нақты айғақ.

Одан журналсит ретінде

сұрағанымда сонау бір жылда-ры өзінің әншілік өнерге құштар болуына әкесінің домбырашы-лығы, шешесі Күләштың керемет әншілігі, туған нағышысы Байдақ Молдашевтің ақындығы өзінің әсерін тигізген көрінеді.

Кішкентай кезінде мұның қылығын қызықтаған үлкен-дер жағы нағашысының үйіне Сәбит Мұқанов, қазақтың бел-гілі ақындары Ғафу Қайырбе-ков, Сырбай Мәуленов келген кездері әдейі шақыртып, ән салғызатын көрінеді. Сондай-ақ халқымыздың ерекше туған пер-зенті Өзбекәлі Жәнібековпен бірге түскен суреті оның үйінде сақтаулы.

БАР БАЙЛЫҒЫМ - БАЛАЛАРЫМ

Шара Мүсілова өзін тек сах-на саңлағы ғана емес, бақытты анамын деп те есептейді. Өйт-кені, сонау 1973 жылы сүйіп қо-сылған жан-жары Сабыр Дауы-тов ағамызбен бірге қос аққудай жараса ғұмыр кешіп келеді. Бұл шаңырақ көтерген кезде өзі 18 жастағы сұлу бойжеткен болса, отағасы Сабыр өзінен алты жас үлкен салмақты жігіт-ті.

Сабыр аға негізі Батыс Қа-зақстан облысының азаматы. Сондағы жоғары оқу орнын бітіріп, Амангелді ауданында таңдаған мамандығы бойынша зоотехник, экономист, есепші болып қызмет атқарып жүрген кезінде қазіргі жарымен көңіл-дері жарасты.

Сәкең кез келген көркем қыздың назарын еріксіз аудар-татын, қою қара мұртты, ашық-жарқын мінезді кезі. Қысқасы, бұлардың тойы дүрілдеп өтті. Шара болса күтпеген жерден Ақжайықтың сүйікті келіні бо-лып шыға келді. Торғайда қазақы тәрбие алып өскен бұл күйе-уінің туған-туысқандарының, ағайын-жұрттың бабын тауып, тез сіңісіп кетті.

Бір әулеттің тұңғыш келіні болған соң, өзінен кейінгі сегіз қайнысы мен қайын сіңлілеріне қай жағынан болсын өнеге бол-ды. Олар үйленіп немесе тұр-

мысқа шыққан кездерінде қуа-ныштың басы-қасында өзі жүрді. Ақылшы болды.

Олар ағалары Сабыр мен жеңгелері Шараны өз-деріне өнеге тұтып, бұлардың ақыл-кеңестеріне қашан да сүйенді. Тек өкініштісі, енесі Қи-бат апамыз өмірден ерте өтті. Алайда келінінің өзіне деген ерекше ықыласы мен ілтипатын тірі кезінде айқын сезінді.

Дауытовтар әулетінің бәй-терегі, яғни күйеуінің әкесі Төлеген ақсақал бұл күндері сексен сегіз жаста. Шараны туған қызындай еркелетеді, бұ-ның пікірімен санасады. Өздері Қостанайда тұрса да сонау Орал қаласында жылда болып, олар-дың қуаныштарына ортақтасып отыруды өздерінің басты пары-зы санайды.

Өнер саңлағының отбасы да кейінгілерге өнеге. Сабыр аға екеуі екі ұлдарына ғибрат-ты тәрбие берді. Тұңғыштары Амангелді Арқалық қаласында тұрады. Оның зайыбы Балғын қарындасымыз да ұлтымыздың инабатты қыздарының бірі.

Олардың отбасында үш бала өсіп келеді. Тұңғыштары Назгүл жоғары оқу орнының студенті болса, одан кейінгі Саян қазақ күресінен елімізге танылып қал-ды. Түрлі деңгейдегі жарыстарда жүлде алып, атасы мен әжесін қуанышқа бөлеп жүр.

Ең кенжелері Мансұр әлі үш жаста. Соған қарамастан өте талапты. Қостанаймен теле-фон арқылы сөйлесіп тұрады. Шараның екінші ұлы Дәурен де үстіміздегі жылы шаңырақ көтерді. Олардың осы қуанышы-на біз де ортақтастық.

Оның жары Мая да заңгер. Екеуі қазіргі таңда Ақмола облы-сының орталығы жер жәннаты Көкшетау шаһарында ғұмыр кешіп жатыр. Полиция капитан-дары. Ата-аналарына қамқоршы.

Міне, жарқын дарыны, ак-терлық таланты, Ақжайықтың инабатты келіні, қазақтың дар-хан мінезді сүйікті қызы Шара Мүсілова осындай шеберлігі жылдан жылға шыңдалып келе жатқан өнер тұлғасы.

Сахна саңлағы немесе Қазақстан Республикасының мәдениет қайраткері,

актриса Шара Мүсілова жөнінде

Сейсенбі, 29 шілде 2014 ж.ҚОСТАНАЙБІЗДІҢ 9ОЙ САЛАР

(Соңы. Басы 7-ші бетте)

Оның артық сөзін естіген емеспін. Өз ұлты мен халқын шексіз сүйді.

Ол мінезге өте бай, алды кең азамат еді. Туыстары мен бауырларына аса мейірімділік-пен қарайтын. Қыздарын да жанындай жақсы көрді. Олар да әке сенімін ақтады. Қазір Бибігүл мен Гүлзада әкелері негізін қалаған оқу орнының абырой-атағын асқақтату үшін уақытпен санаспай қызмет атқарып жатыр. Ал немересі Абыройбек атасы десе ішкен

асын жерге қоятын. Ол да жігіт болып қалды.

Ғұмырлық серігім өте ең-бекқор болатын. Жұмыстан қолы босаса, ғылыми жұмыстармен де айналысатын. Бұған артында өшпес мұра болып қалған қан-шама еңбектері жарқын айғақ.

Атырау өңірінде домбы-ра тартпайтын адам жоқ. Осы аймақтан рухани нәр алып өскен отағасы да демалыс кезін-де бір сәт қолына қазақтың қара домбырасын алып, Құрманғазы-ның күйлерін күмбірлете шер-тетін. Шетелдік классикалық музыканы тыңдағанды жаны

сүйетін. Әрдайым үлкен қала-ларға іссапармен барғанда күй мен термелер жазылған үнтас-паларды сатып әкелетін.

Еліміз оның еңбегіне орай лайықты құрмет көрсетті. Ол «Парасат» орденімен марапат-талды. Қазақстан Республикасы-ның еңбек сіңірген қайраткері атанды. Қостанай қалалық мә-слихатының шешімімен оған «Қостанай қаласының құрметті азаматы» атағы берілді. Сон-дай-ақ АҚШ-тың «Техас штаты-ның құрметті азаматы» деген атағы да бар.

- Өзіңіз кезінде мұрағат са-

ласында қызмет атқардыңыз. Одан кейін Қостанайға келген соң зейнеткерлікке шыққанша облыстық атқару комитетін-де беделді маманның бірі болдыңыз. Қазір 2006 жылы Зұлқарнай ағаның есімі беріл-ген университеттің құрыл-тайшысысыз. Осы жөнінде де баяндай кетсеңіз?

- Өздеріңіз де білесіздер, Зұлқарнай Алдамжар Қоста-найда да артында өшпестей із қалдырды. Облыс орталығының бір шетіндегі шағын ауданда бұрын қаңқасы ғана қалып, бос тұрған үлкен ғимаратты күр-

делі жөндеуден өткізді. Еліміз-дегі білімнің қара шаңырағына айналдырды.

Оның бәрі де оңайлықпен бола қойған жоқ. Алдына үлкен мақсат қойған азамат өз де-геніне жетіп, түлектер еліміздің тірегі болып жатыр. Сөйтіп олар тәуелсіз еліміздің қарыштап да-муына өздерінің лайықты үлес-терін қосып келеді.

Қазір мұнда көптеген фа-культеттерде білікті ғалымдар және кешегі өзінен тәлім алған шәкірттері жұмыс істейді. Мен, өзіңіз айтқандай, құрылтайшы-мын. Бибігүл - жоғары оқу ор-

нының президенті. Одан кейінгі қызым Гүлзада – проректор. Ал университет ректоры қызметін Зәкеңнің кезінде өзі сенім артқан ғылымдағы інілерінің бірі Қадырғали Жаманбалин атқарады.

Бұл күндері Қостанай әлеу-меттік-техникалық универси-тетін тек Қазақстан ғана емес, алыс және жақын шетелдіктер де жақсы біледі. Мақсат - дайын-далатын кадрлардың сапасын барынша жақсартып, елімізді әлемге таныта беру.

Әңгімелескен Оразалы Жақсанов

Көрнекті ғалымның ғұмырлық серігі

Қарттарымыз қандай құрметке

де лайықтыҚазақ жиған-тергенін тойға

шашатыны белгілі. Сондықтан да жыл бойы нәресте шырылдап дүниеге келгеннен бастап түрлі деңгейдегі салтанаттарды өткі-зу дәстүрге айналды. Қаражаты жетпесе де банктерден несие алып, соңынан одан жылдап құтыла алмай жүретіндер де баршылық.

Әрине, мұның бәрі де дұрыс қой. Құдай тойдан айырмасын. Әсіресе, жылда келіп жата-тын Рамазан айы қарсаңында тойлар жиілеп кетеді. Себебі, Ораза кезінде дастарханға арап-шарап қойылмайтыны да көпшілікке белгілі. Сол себептен де осы биылғы маусым айының өзінде күн сайын мейрамхана-лар босамады.

«Байдың асын бейшара қызғанады» деген сөз бар. Жұрт тойларын өткізе берсін. Бірақ әңгіме солар қай деңгейде өтіп жатыр, ол тек дарақылықтың, босқа шашылудың, тойға жи-налған қауымның жүрегіне дақ салудың құралына айналып бара жатқан жоқ па? деген ой да әрбір саналы адамды толған-дырары сөзсіз.

Өзіміз де осындай той-да жиі болатын азаматтың бірі болғандықтан көп жайды көңілге түйіп жүрміз. Сонда бір байқағанымыз, әлі де болса ұлт-тық дәстүрімізді ұмытып, төрде ақсақалды қарттарымыз бен ақ жаулықты аналарымыз отырса да асабалар жағы оларды мүл-дем ұмытып, алғашқы сөздерді олардың немерелері секілді жастағы қызметтегі жігіттерге беріп жатады.

Бірде мен шыдай алмай бір асабаға ойымды ашық айттым. Сонда ол маған: «Аға, сіздікі дұрыс қой. Бірақ, мен тек орын-даушымын. Той иесі не айтса, соны ғана жүзеге асырамын емес пе» деді. Әрине, үлкен кісілердің көңілінде қаяу қалды. Бір-екі ақсақал екінші отырысқа қарамай кетіп қалды.

Сонда дейміз-ау, сол баяғы жағымпаздық, жарамсақтық секілді жаман әдеттен қашан арыламыз. Той иелері әрқашан да үлкендер жағы ақ батасын беріп, ең ізгі тілектерін білдіріп жататындығын шынымен де

елемегені ме әлде ескермегені ме?

Мұндай тойдан жиналған қауым қандай тағылым алады. Өйткені, той да көптің несібесі десек те оның тәлімдік-тәрби-елік жағы қашан да жоғары болуға тиіс. Жиналған үлкен-ді-кішілі қауым осыдан көп жайды түйеді, кейінгілер өнеге алады.

Жақында ғана тоқсан жасқа толған ардақты ағамыздың ме-рейтойы облыс орталығындағы ең көрнекті мейрамханалар-дың бірінде дүркіреп өтті. Ақ дастарханда ішімдік атаулы атымен болған жоқ. Шынында да арақсыз той өте жақсы өтеді екен. Бәрі де одан жандары жа-дырап тарқасты.

Тойды елімізге белгілі әріптесіміз жүргізді. Өз басым бұрын сырттай осы жігіт жөнін-де жылы пікір еститінмін. Бұл жолы нағыз оның куәсі болдым. Осынау бауырымыз алдымен басқосудың мәнісін түсіндірді. Бірінші сөзді жастары ғасырға жақындаған аталарымызға бер-ді. Олар да жастарына сай сөз сөйлеп, кейінгі жастарға ғибрат боларлық қаншама ұлағатты пікірлер айтты десеңізші.

Ішкі мәдениет қашан да жоғары

тұрадыАсаба жан жақты болуға

тиіс деп жиі айтамыз. Ол рас та. Өйткені, көпшіліктің алды-на шығу кімге болсын жауапты. Қанша жыл асаба болып келе жатса да әрбір тойдың алдын-да ерекше толқимын дейтін бауырларымыз ды да білеміз.

Кез келген тойға әзірлік кезінде арнайы сценарий жа-салатындығы белгілі. Онда бәрі де ескеріледі. Салтанатқа қатысушы кісілердің жасы, той иесіне жақындығы, халық ара-сындағы беделі мен абыройы, ән мен күй орындайтын өнер шеберлеріне дейін қамтылады.

Шынында да бұл мақала-ны жазуға итермелеген нәрсе қазір асабадан аяқ алып жүре алмайтын болдық. «Ерінбеген етікші болады» демекші, екі ауыз сөздің басын құраған кей-бір жігіттер үлкен мейрамхана-ларда тойды өткізіп жүр. Алайда осы басқосулар қалай өтіп жүр

деген мәселе бәрімізді де ойға жетелейді.

Үлкен басылымдардан оқып, «Айтуға оңай» секілді белгілі бағдарламалардан көргеніміз-дей, шын асаба сегіз қырлы, бір сырлы деген қағидаға сай болғаны жөн. Әрине, барлық асабаларды жаман деп, олар-дың атына қаракүйе жағудан мүлдем аулақпын. Халық сүй-іспеншілігіне бөленген Жасұлан, Әлімхан секілді бауырларымыз кейінгі жастарға қай жағынан болсын өнеге.

Жасұлан кезінде осы Қос-танайда әбден шыңдалды. Өзі Торғай секілді қазағы қалың өңірде туып өсті. Ол біздің көз алдымызда рухани жан дүниесі бай азамат болып қалыптасты. «Қазақстан-Қостанай» теле-арнасында жұмыс істеді. Бұл күндері елордамыз Астанада тұрады.

Оны күнделікті «Қазақстан» ұлттық телеарнасындағы кешкі жаңалықтар бағдарламасынан кейін көріп, іштей қуанып қа-ламыз. Осы бауырымызды әлі күнге дейін жерлестеріміз өз-дерінің тойларына шақырып, асабалық етуге шақырып жата-тын көрінеді.

Жасұланның өзіндік ерек-шелігі бар. Ең алдымен ол ана тілімізді еркін меңгеріп, оның кәусар бұлағынан сусындаған кез келген ортаны баурап ала-тын ақыл-парасаты, ішкі мәде-ниеті де жеткілікті. Әншілігі өз алдына. Әуезді әуенімен көп-шіліктің назарын бірден ауда-рады. Артық сөзге бармайды.

Сондай-ақ талантты жігіт-тердің бірі Әлімхан есімді ініміз де осы асабалықты меңгеріп, өзінің ізденімпаздығын көр-сетіп келеді. Кейде шіркін осын-дай інілеріміз көп болса екен деген ойда да қаламыз.

Әлімханмен де осы асаба-лық жөнінде сырластым. Өзі негізінен халықтың өтініші бойынша ғана олардың көңілін қалдырмау үшін келісімін бе-реді екен.

Бұл мақаламда мен сөз мәдениеті жөнінде бостан босқа айтқан жоқпын. Себебі, кейбір асабалар жиналған қауымның жас ерекшеліктерін ескере бер-мейді. Мәселен, ақсақалдары-мыз бен апаларымыз 80, 90, 100 жасқа толған мерейтойларын

өткізгенде орынсыз әзілдеймін деп олардың шамдарына тиіп алатындары да бар.

Қазақ жасы үлкен кісілер де бала секілді демей ма, олар әрине, орынсыз сөзді бірден жүрегіне қабылдайды. Содан көпке дейін ұмыта алмай жүреді. Сондықтан да асабаларымыз ретімен сөйлеп, кісілердің көңіліне қаяу түсірмеу жағын, тойдың ғибратты болуын бірін-ші кезекте ойлаулары керек.

Асаба демекші, осыдан біраз жыл бұрын облыс деңгей-інде абыройлы қызмет атқарып жүрген ағамыздың мерейтой-ында тойды басқарған жігітіміз жұртшылықтан бұрын мас бо-лып, масқара болған жайымыз да бар. Содан амал жоқ, арамыз-дағы қазақтың сөзін меңгерген бір азамат орнынан атып тұрып, тойдың шырқы бұзылмау үшін одан әрі салтанатты жалғасты-рып кетті.

Той иесінің ақшасын алған екен, асабалар соған сай қыз-мет етуі керек. Өйткені, жұрт айтатындай тойдың жақсы өтуі иесінің ақыл-парасаты, білімі және білігімен қатар асабаның ізденісіне, жан-жақтылығына байланысты екенін өмір дәлел-деді.

Содан соң ең бір маңыз-ды мәселе, тойдағы өнер жағы. Асаба лайықты киім киюі қажет. Өнер көрсететін жігіттер мен қыздар жағы да сахна мәдени-етін меңгеріп, жүрекке жол та-батын туындыларды орындап жатса, нұр үстіне нұр. Биші қыз-дар тым ашық-шашық киімнен аулақ болып, орындайтын би-лердің мәні мен мазмұнына назар аударғандары абзал.

Әсіресе, үлкен кісілер жағы мұндай жайларға өте кірпияз болады. Сондықтан концерттік бағдарлама жағын іріктеген кезде де бәріне жеткілікті көңіл бөлуі керек.

Өзбектердікі би жарыс,

қазақтардікі сөз жарыс

Біз бұл жерде қазақтардың тойға кешігіп келетіндігін айтып, оқырмандардың уақытын ал-май-ақ қоялық. Түрлі салтанат-тарға кемінде бір сағат кейін келу ағайындарымызға әбден

дағдыға айналды. Бұны бәрі де біледі.

Бұл орайда туыстас орыс, неміс халқынан үйренеріміз жеткілікті. Құрметті қонақ ретін-де шақырып алып, оларды екі-үш сағат күттіріп қою қазіргі замандағы оқыған адамның қылығы емес. Сондықтан бұл мәселе де қандастарымыз әб-ден ойланып, толғанып жүрген-дері абзал.

Осы тойдағы сөз беру мә-селесі дұрыс жолға қойылғаны абзал. Өзім Өзбекстанға жақын өстім. Олардың талай тойларын-да болып, тәлім алдым. Мысалы, осы көршілес ағайындардың тойында оған 200 адам жинал-са, содан көп болса бес-алты адам ақ тілектерін білдіреді. Қалған уақыттарда олардың өздерінің ұлттық ойындары-нан түрлі жарыстар, байқаулар өткізіліп, жеңімпаздарға сый-лықтар тапсырылады.

Ал біздің қазекең тап бір үлкен жиналысқа жиналғандай қонақтар ұзақ-сонар сөз сөйлеп, өздерінің де, жиналған қауым-ның да берекесін алады. Езіп, өткен, кеткенді тізбелеп тұрып алады. Сондықтан да бұл мә-селені де ойластырмасақ бол-майды.

Бұл күндері қандай той болмасын жүз адамнан кем қо-нақ жиналмайды. Орта есеппен осынша адамға қызмет көрсе-ту, ас-су әзірлеу, асабаға төлеу секілді қаражаттарды қосқанда бір жарым миллион теңгең бол-маса, той өткізу мүмкін емес.

Қаладағы кез келген мейрамханаға барсаңыз да адам басына кемінде бес мың теңгеден төменге той өткізе алмайсың. Оның үстіне мұндай салтанаттар мазмұнды, көңілді өтуі үшін әншілер шақырыла-ды. Олардың да әрқайсысының өзінің белгілеген сомасы бар.

Соңғы кездері тойда екі тамақ әзірлеу деген мәселе-ге де түрлі пікірлер айтылып жүр. Әрине, алдымен қазақтың ұлттық тағамы, яғни иісі мұры-ныңды жарар табақ-табақ ет келеді. Осының өзі жетеді емес пе? Мұны айтып отырған се-бебіміз той өткізушінің де қал-тасын ойлау қажет емес пе?

Баласы мен қызынан несін аясын. Өздері күнін әрең көріп жүрсе де болашақ құдалары-

мыздан ұят болмасын деп ты-раштанып, миллиондап несие алады. Сол себептен де осын-шама шығынға жол бергенше кейбір зиялы адамдар секілді ең жақын туысқандарын ғана шақырып, жас жұбайларға шет елдерге жолдама алып берсе де дұрыс емес пе?

Мынау көршілес орыстар-дан бір тағылым алатын тұсы-мыз олар қазақтар секілді босқа шашылмайды, дарақылыққа са-лынбайды. Ұлдары мен қыздары үйленген кезде тек ет жақын адамдардың ғана басын қосып, салтанаттарын өткізеді. Қара-жатты босқа далаға шашқанша банкіден олардың атына есеп шот ашып, үйдің керек-жа-рағына керекті қаражат салса ұтымды болады емес пе.

Жаңа тойдағы екінші тағам жөнінде босқа айтқан жоқпын. Себебі, отырыстың жартысынан кейін шақырылған қонақтардың көбісі кетіп қалады. Тек сол үйге ең жақын деген жанашыр кісілер ғана соңына дейін оты-рады. Дайындалған екінші тағам босқа рәсуә болады.

Қысқасы, той өткізуде үл-кен маңызды мәселе. Балаң бауыр етің болса да өзіңнің ер-теңінді ойламасаң болмайды. Сондықтан әрбір қазақ босқа шашылғанша, одан гөрі ең бір тиімді жолдарын қарастырған-дары дұрыс шығар.

Босқа тыраштанып екі-үш мың долларға Алматыдан, Аста-надан асаба шақырғанша осы өзіміздің өңірден де қазақтың сөз өнерін жеткілікті меңгер-ген, ән мен күй десе ішкен асын жерге қоятын жігіттерді табуға әбден болады.

Әншейін даңғазалыққа салынып, өзгелерден артық көрінудің ешкімге де қажеті жоқ. Сонан соң соңғы кез-дері байқаған шығарсыздар, арақ-шарапсыз тойлар көбейді. Бір қуаныштысы, жастар жағы ішімдікке бұрынғыдай үйір емес. Нағыз іскер, бизнеспен айналысатын жігіттер абырой әпермейтін ішімдікті аузына ал-майды. Мұндай тойлар да жақсы аяқталады. Жиналған қауым да арқа-жарқа, шіркін пәленшенің тойы өте жақсы өтті деп ауыз-дарынан тастамай айтып жүреді. Сондықтан бұл мәселеде сергек болып, бәрін де ақылға салайық.

Бүгінгі асаба қандай болуы керек?Өйткені, қазір ерінбеген кісілер той басқаратын болды

Сейсенбі, 29 шілде 2014 ж. БІЗДІҢ10 МАҢЫЗДЫ МӘСЕЛЕ ҚОСТАНАЙ

БЕКСҰЛТАН АҒА - ТҰҢҒЫШ КЕЙІПКЕРІМ

Нағыз журналист үшін тақырып қашан да табылады. Алматыдағы университеттен кейін облыстық «Қостанай таңы» газетінде еңбек жо-лымды бастағаным оқыр-мандарға белгілі болса керек. Бір күні сол кездегі редакто-рым Сержан Үсенов аға маған есімі облысқа белгілі бір оташы жайлы очерк жазуымды тапсырды.

Әрине, ол кезде мен жаспын. Басшыларымыз мұн-дай тапсырма берсе өте қуа-натынбыз. Содан лезде облы-стық аурухананың бас дәрігері Жап пас Айсиннің қабылдау бөлмесінде болдым. Жәкең өте қазақы кісі еді. Ана тіліміздегі басылымдарға қашан да жа-нашырлықпен қарайтын.

Содан уақытты көп созбай бірден келген шаруама көштім. Ол маған осы ауруханада жұмыс істейтін беделді оташы Бексұлтан Серікбайұлы Тұтқы-шев кездесуімді өтінді. Содан торакальды хирургия бөліміне жіберді.

Мұнда медицина ғылымда-рының кандидаты, білікті дәрігер Валерий Цхай мені жылы жүзбен қарсы алып, қа-рамағында қызмет атқаратын Бексұлтан ағаны өзіне шақыр-ды. Кейіпкерім түр-сымбаты келіскен, ұлтымыздың кәдімгі нар тұлғалы жігіті екен.

А ғ а м ы з е к е у м і з д і ң әңгімеміз өте жарасты. Ол өзінің балалық шағы, дәрігер ретінде қалыптасу кезеңдері жайлы тебірене әңгімеледі. Кезінде ардақты әкесінің: «Балам, Бексұлтан, өскенде тек менің емес, еліңнің ұлы бол» деген сөзі көңілінде мәңгілік сақталып қалғандығын айтты.

Осы Бексұлтан ағамыз әкесінің аманатын орындау үшін жастайынан адам жаны-ның арашасы болуды алдына үлкен мақсат етіп қойды. Соған тырысты. Қарағанды мемле-кеттік медицина институтына түсіп, оны ойдағыдай аяқтады.

Содан соң өзінің туған жеріне оралып, халқы мен еліне адал қызмет етті. Облыс-тық ауруханадағы істеген жыл-дар көпшіліктің есінде болар. Ол алдына соңғы үмітпен кел-ген бауырларымызды емдеп, қатарға қосты. Үлкен кісілердің ақ батасын алды.

«Алғыспен ел көгерер, жаңбырмен жер көгерер» де-мекші, әлгі батаның да арқасы болар, мәртебесі асқақтап, өз кәсібінің нағыз шебері бола білді. Өзінің біліктілігінің арқа-сында облыстың аурухана бас дәрігерінің орынбасары дәре-жесіне шейін көтерілді.

Бірақ ешқашан да кей-біреулердей кеудесін көтеріп, менмендікке салынған жоқ. Өзін қай ортада болмасын

қарапайым ұстады. Кішіпей-ілдігімен көзге түсті. Ол үшін барлық адамдар бауыр, күллі ұлт өкілдері дос әрі туысқан болатын.

Халық үшін атқарған жұмыс қашан да жемісін берді. Істеген еңбектері баға-ланды. Біліктілігі жоғары, ұй-ымдастырушылық қабілеті мықты, дәрігерлік қызметіне ынта-шынтасымен берілген тұлға Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатына бірнеше рет депутат болып сайланды.

Сөйтіп, ол барша қоста-найлықтардың мұң-мұқтажы-на көп көңіл бөлді. Облыстық ауруханаға аса қат медицина-лық құрал-жабдықтардың дер кезінде бөлінуіне қамқорлық жасады.

Бексұлтан ағамыздың үй-індегі жеңгеміз Гүлнәр да ақ халатты абзал жан. Оның да дәрігер ретінде есімі көпке белгілі. Өздерінің перзент-терін де адалдыққа тәрбиеледі. Қазіргі таңда Бекең Елордамыз Астанада жауапты қызметте.

Бірақ туған жері Қоста-найды ешқашан да ұмыт-пайды. Келген сайын редакци-ядағы жігіттермен сәлемдесіп, амандық-саулығын, жаңа аста-наның жаңалықтарын айтып тұрады. Мұндағы журналистер де медицина саласының біл-гірін құшақ жая қарсы алып, ыстық ілтипат танытады.

СҰЛТАН АҒА - ЖІГІТТІҢ СҰЛТАНЫ

Бексұлтан ағаның бауыр-лары да көпшіл, жүректері елім, халқым деп соғатын жандар. Бүгін енді соның бірі - халықтың арасында үлкен құр-метке бөленген Сұлтан Серік-байұлы жайлы әңгімелемекпін. Ол да ағасы Бекең секілді көп сөйлемейтін нақты істің адамы.

Ол да Қарағанды медици-налық институтының түлегі. Ұзақ жылдар бойы қалалық ауруханада урология бөлімін-

де қызмет атқарды. Қазір де сонда білікті дәрігер. Жылы жымиып қана алдына келген қауымды жылы қарсы алып, ем-домын жасап жатады.

Сұлтан Серікбайұлы білікті уролог. Оның алдында болған-дар әрқашан да ризашылығын білдіріп: «Сұлтан қолы жеңіл дәрігер. Өз кәсібінің білгірі. Ар-тық-ауыс сөзі жоқ. Бәріміз де соның біліктілігінің арқасында құлан таза жазылып шықтық» деседі.

Осы арада олардың сөзін жандандыру үшін бір мысал келтіре кетейін. Осыдан біраз жыл бұрын мен де бүйрек ауруымен сырқаттанып, Сұл-тан ағаның ақыл-кеңесіне сүйендім. Оң бүйрегім, әсіре-се, жыл мезгілдерінің көктем, күз айларында сыздап ауырып, мазамды алатын.

Бірде ол кісімен ашық сөйлесуге тура келді. Уроло-гия бөлімінде екі аптадай тексерістен өткеннен кейін ол маған: «Інім, оң бүйрегіңе тас жиналып қалыпты. Саған айта-рым, уақытты созбай ота жасат немесе Алматы қаласындағы академик Ораз Жарбосынов атындағы урологиялық инсти-тутқа барып, әлгі тастарды ұсақтат. Меніңше, осы орта-лыққа барғаның дұрыс. Сен әлі жассың ғой» деді.

Мен екі сөзге келген жоқпын. Дереу Алматыдағы атақты уролог Ораз Жарбосы-новпен телефон арқылы сөй-лестім. Өйткені, бұл ұлы тұлға-ны студент кезден білетінмін. Ол кезде білгір дәрігер: «Ба-лам, сен әлі студентсің. Қазірге ота жасатудың қажеті жоқ. Уни-верситеттен кейін бір жерге жұмысқа орналас, үйлен, содан кейін бүйрегің мазаласа, өзім-мен хабарласарсың» деген-ді.

Шынында да сол шақтар-да бүйректегі тасты ұсақтайтын шетелдік аппарат тек сол Алма-тыда ғана болатын. Қазір Қос-танайда да мұндай аппарат бар деседі.

Сұлтан ағаның ақыл-кеңесі,

Алматыдағы Ораз Жарбосы-новтың шақыруы бойынша жолдамамен бұрынғы астана-дан бір-ақ шықтым. Академик мені ыстық ықыласпен қарсы алды. Ол: «Келдің бе, інім» деп арқамнан қағып та қойды. Бүй-ректегі тасты ұсақтайтын ше-телдік аппаратты бақылайтын осы көрнекті ғалымның туған күйеу баласы, ауғанстандық азамат болып шықты.

Қысқасы, осы урология-лық институттан толық жазы-лып кетпегеніммен жағдайым дұрысталды. Ораз аға бастаған білікті дәрігерлердің арқасын-да бір ай емделіп, үйге жоғары көңіл күймен оралдым.

Міне, сол кезден бері Сұл-тан аға Қостанайдағы менің туған бауырымдай болып кет-ті. Үнемі жиындарда кездесіп, шүйіркелесіп тұрамыз. Өткен жылдарда танымал уролог бірқатар жауапты қызметтерді де атқарды.

Ол да бауыры Бексұлтан секілді ақсақалды қарттар мен ақжаулықты аналарымыздың баталарын алып, ел құрмет-тісі атанды. Сұлтан ағамыздың үйіндегі жеңгеміз Дәмеш те ақ халатты абзал жан. Ол бұл күндері медбикелердің орда-сы болып табылатын Қостанай медициналық колледжінде жа-старға дәріс береді.

Азаматын ардақ тұтады. Сыйластықтары жарасқан от-басының ырыс-берекесін кел-тіріп отыр. Отағасы екеуі қос перзенттерінен немере де сүйді. Қымбатты оқырмандар, өздеріңіз де байқап отырған боларсыздар, біздің көрікті Қос-танайда осындай ел-жұрттың алғысына бөленген ағайынды Бексұлтан және Сұлтан Тұтқы-шевтер адал еңбектерінің арқа-сында көпке танылды.

Оларды үлкен де, кіші де сыйлайды. Қос азаматтың ме-рейлері әрдайым үстем болып, шаңырақтары шаттыққа толып, егемен еліміздің нағыз тірегі бола берсін деген ізгі тілек-теміз.

АҚ ХАЛАТТЫ АБЗАЛ ЖАНДАР

Әке аманатына адалдықНемесе ағалы-інілі Бексұлтан және Сұлтан

Тұтқышевтер жайлы сөз

Имандылық – ғұмырлық ұстанымымыз

Көрнекті дін қайраткері, Қазақстан мұсылмандары діни Басқармасының төраға-сы, Бас мүфти Ержан қажы Малғажыұлы хазреттің «Има-нымыз бен бірлігімізге бе-кем болайық» деп аталатын қасиетті – Рамазан айына байланысты үндеуі бәріміздің көңілімізден шықты.

Сондықтан онда айтылған ой-толғамдарды толығымен де қолдаймын.

Еліміз тәуелсіздік алған жылдары дініміз қайтадан арамызға оралды. Өңірімізде мешіттер саны да едәуір көбейді.

Өзім қазақы елді-мекенде өстім. Жастайымыздан жалпы дін-нің кімді адамгершілікке, кісілікке үндейтіндігін білеміз.

Рамазан – шынында да қайсы мұсылман үшін қасиетті ай. Бұл кезде қолдан келгенше жетім-жесірге, көмек мұқтаж жандарға қол ұшын берген абзал.

Сондай-ақ, ақ сақалды қарттарымыз, ақ жаулықты анала-рымызды қамқорлыққа бөлеп жатсақ нұр үстіне нұр емес пе.

Бас мүфти ораза кезінде қоғамдық көліктерде жол ақысы арзандатылса деген пікірі де өте орынды. Бұл ретте ұлтмыздың ұйытқысы болып отырған Оңтүстік Қазақстан облысындағы ба-уырларымыздың бастамасы бәрімізге өнеге.

Өйткені Шымкентте Ораза кезінде қоғамдық көлікте жұрт-шылық тегін жүреді екен дегенді естідім. Оразаның ерекшелігін Қостанайлық ағайындар да түсінеді. Осы қасиетті айда өткізілетін той-жиындарда арақ-шарап қойылмайды.

Үлкен тойларды Оразаға дейін өткізу де дәстүрге айналды.Сапар Әбілкәкімтегі,

сатирик-жазушы

Имам іске кірістіЖуырда Азамат Серікбайұлы Мурзаканов ҚМДБ-ның төраға-

сы, бас мүфти Ержан қажы Маямеровтың бұйрығымен Қостанай аудандық «Маңдай батыр» мешітіне бас имам болып тағайын-далды.

Ол бұған дейін Алтынсарин аудандық «Алдиярұлы Жанұзақ» атындағы мешітке басшылық етті. Алматыдағы «Нұр - Мүбарак» университетінің түлегі.

Азамат Серікбайұлына жаңа қызметінде табыс тілейміз.

Рамазандағы қайырымдылық

Затобол кентіндегі «Маңдай батыр» мешітінің бас имамы жаңа қызметке кірісімен қайырымдылық мақсатындағы жұмысты қолға алды.

Қасиетті Рамазан айындағы жасалған игі істің сауабы мол екендігі белгілі. Сондықтан ол Қостанай ауданының аумағындағы Заречный қазақ орта мектебіне киім-кешек тапсырды. Бұл заттар көмекке мұқтаж отбасыларына берілетін болады.

Бас имамның айтуына қарағанда алдағы уақытта да мұндай игі жұмыстар жалғасын таба бермек.

Қайырымдылыққа арналған басқосу

Жуырда Түркия діни басқармасы, облыстық Марал ишан мешіті және Қостанай облыстық «Зекет» қорының ұйымдасты-руымен қасиетті Рамазан айында «Ешкім елеусіз қалмасын» атты қайырымдылық шаралар өтті.

Бұл қайырымдылық шараны облыстық «Зекет қорының» өкілі Жақсылық қажы Ғайсин ашып, жиналған жамағатты қасиетті ораза айымен құттықтады. Алғашқы сөзді Түркиядан келген Ма-рал ишан мешіттің жанындағы сауат ашу курсының ұстазы Нұх Темірджиге берді.

Ұстаз Нұх екі елдің бауырлас түбі, діні бір мемлекеттер екеніне тоқтала келіп, Түркия мемлекетінің қайырымдылық сыйлықтарын табыс етті.

Қайырымдылық қордан көмек алған 5 баланың анасы, Қос-танай қаласының оңтайландыру орталығынан келген Ботагөз Женебаева осы акцияны ұйымдастырушыларға шын жүректен шыққан шынайы алғысын тебіреніспен жеткізді.

Бас қосуда облыстық Марал ишан мешітінің бас имамы Асылхан Түсіпбек Ислам дінінің біздің елде қарыштап дамып келе жатқанына, еліміз тәуелсіздік алғаннан кейін өңірде қан-шама мешіттер ашылып, діни сауат ашу курстары, медреселер ашылып жатқанына, алдағы уақытта этнос аралық татулыққа айрықша көңіл аудару керектігіне жан-жақты тоқталды. Айта кететін жағдай осы қайырымдылық қорының сыйлықтарына татар, қырғыз, өзбек, әзірбайжан және орыс, грузин ұлттарының өкілдері де ие болды.

КОСТАНАЙНАШ 11Вторник, 29 июля 2014 г.

ОФИЦИАЛЬНЫЙ ОТДЕЛ

Адрес редакции: 110000 г. Костанай, пр. Аль-Фараби, 90. Телефон приемной редактора 54-27-53, факс 54-27-53

ТОО «Газета «Наш Костанай»Регистрационное свидетельство № 12842-Г выдано 18.06.2012 г. Министерством

культуры и информации Республики Казахстан. Собственник: ТОО «Газета «Наш Костанай». Издается с августа 1990 г. при поддержке аки-

ма города.Территория распространения: г. Костанай и Костанайская область.Директор - гл. редактор: Елена НИКИТЕНКО.

Заместитель главного редактора: Оразалы Жаксанов. Тел. (54-62-46).

Шеф-редактор: Наталья Королева. Тел. (54-37-58).

Ответсекретарь: Ирина Востротина. Тел. (54-37-58).

Корреспонденты: Сергей Биркле (54-64-85), Валерия Вахненко (54-62-75), Александр Кузь-мичев (54-62-46), Зульфия Набиева (54-62-75), Зарина Утенова (54-05-75), Айжан Утевова (54-05-75).

Фотокорреспонденты: Олег Яблочкин, Мак-сим Фролов (54-64-85).

Рекламный отдел: тел. 54-03-01.Дежурный редактор: Зульфия Набиева.Газета набрана и сверстана в компьютерном

центре «НК»: Виталий Клец, Индира Казиханова.Корректор: Виктория Богдан. Тел. 54-69-71.Печать офсетная. Газета отпечатана в

ТОО «Костанайский Дом печати», г. Коста-най, ул. Майлина, 2/3.

Объем - 2,5 печатных листа.Тираж номера - 2850. Подписной индекс: К-315. Заказ №1190.При перепечатке ссылка на «НК» обязательна.

Мнение авторов публикаций может не совпадать с точкой зрения редакции.

® - материал публикуется на правах рекламы. Ответственность за содержание рекламы и объяв-лений несет рекламодатель.

gazeta@top-news.kz

«Қостанай Жолдары» ЖШС Большечураковка ауылдық округі Алтынсарин ауданында Қостанай облы-сы «Қарасу-Большая Чураковка» (86.1-96.1км) автокөлік жолын қайта құрастыруға арналған Алтынсарин ауда-ны Қостанай облысында орналасқан, балшық және саз балшық тектес «Осиповка-1» және «Осиповка-2» участкелерінде жердің өнеркәсіптік өндірісі жобасына жасалған ҚОӘБ (III -кезең) жобасын «Қостанай облысы табиғи ресурстар және табиғатты пайдалануды рет-теу басқармасы» ММ-сіне мемлекеттік экологиялық сараптамаға тапсырылғаны туралы жұртшылыққа хабарлайды. Анықтама телефоны: 8 (7162) 29-45-86, 8(7142) 53-31-16.

ТОО «Костанай Жолдары» уведомляет жителей Боль-шечураковского сельского округа Алтынсаринского рай-она Костанайской области о подаче на государственную экологическую экспертизу ГУ «Управление природных ресурсов и регулирования природопользования акимата Костанайской области» проекта промышленной разра-ботки глин и глинистых пород на участках «Осиповка-1» и «Осиповка-2», пригодных для отсыпки автодорожного полотна для реконструкции автомобильной дороги «Ка-расу - Большая Чураковка» (86,1-96,1 км), расположенных в Алтынсаринском районе Костанайской области с Раз-делом ОВОС (стадия III). Справки по тел.: 8 (7162) 29 45 86, 8(7142) 53-31-16.

Ақпараттық хабарламаҚостанай облысы соттарында 2014 жылғы 23 шілдеден бастап

келесі судьялыққа кандидат тағылымдамадан өтуге кірісті: Оразбаев Өмірбек Сәлімжанұлы 1966 жылы Қостанай облысы

Науырзым ауданы Науырзым ауылында туған, қазақ, білімі жоғары, А.Байтұрсынов атындағы ҚМУ заң факультетінің оқу жұмысы жөніндегі декан орынбасары болып жұмыс істейді.Қостанай облысы соттарында 2014 жылғы 24 шілдеден бастап

келесі судьялыққа кандидаттар тағылымдамадан өтуге кірісті:Нуртазина Диана Мухамбединовна 1987 жылы Қостанай об-

лысы Рудный қаласында туған, қазақ, білімі жоғары, Қостанай облысы ІІД Қостанай қаласы ІІБ әкімшілік полиция бөлімінің әкімшілік практика бөлімшесінің бастығы болып жұмыс істейді.Тлеубаева Жаннара Есмуратовна 1980 жылы Қостанай облы-

сы Қостанай қаласында туған, қазақ, білімі жоғары, «Қостанай облыстық соты кеңсесі» ММ-нің басшы орынбасары болып жұмыс істейді.Туганбаева Алия Газизовна 1974 жылы Қостанай облысы

Урицк ауданы Урицк ауылында туған, қазақ, білімі жоғары, Қостанай қалалық сотының кеңсе меңгерушісі болып жұмыс істейді.Судьялыққа кандидаттар туралы пікір, сын-пікір, тілек пен

сыни ескертулеріңізді Қостанай облыстық сотына (Қостанай қаласы, Пушкин көшесі, 100/1, 413 кабинет) немесе 8 (7142) 54-41-23 телефоны бойынша хабарлауға болады.

Информационное сообщениеС 23 июля 2014 г. в судах Костанайской области приступил к

прохождению стажировки следующий кандидат в судьи:Оразбаев Омирбек Салимжанович 1966 г.р., казах, уроженец

Костанайской области Наурзумского района п.Наурзум, об-разование высшее, работает заместителем декана по учебной работе юридического факультета КГУ им.А.Байтурсынова.С 24 июля 2014 г. в судах Костанайской области приступили

к прохождению стажировки следующие кандидаты в судьи:Нуртазина Диана Мухамбединовна 1987 г.р., казашка, уро-

женка Костанайской области г.Рудного, образование высшее, работает начальником отделения административной практики отдела административной полиции УВД г.Костаная ДВД Коста-найской области.Тлеубаева Жаннара Есмуратовна 1980 г.р., казашка, уроженка

Костанайской области г.Костаная, образование высшее, работа-ет заместителем руководителя ГУ «Канцелярия Костанайского областного суда».Туганбаева Алия Газизовна 1974 г.р., казашка, уроженка Ко-

станайской области Урицкого района п.Урицк, образование высшее, работает заведующей канцелярии Костанайского го-родского суда.Желающие выразить свое мнение, отзывы, пожелания и

критические замечания по каждой из указанных кандидатур могут обратиться в областной суд, кабинет 413 или по теле-фону 54-41- 23.

Уважаемые налогопла-тельщики! Налоговым кодек-сом Республики Казахстан предусмотрена возможность изменения налогоплательщи-ками сроков исполнения на-логового обязательства.

Под изменением сроков исполнения налогового обязательства по уплате на-логов, других обязательных платежей в бюджет и (или) пени признается перенос установленного Налоговым кодексом срока уплаты на-логов (кроме налогов, удер-живаемых у источника вы-платы, акцизов и налога на добавленную стоимость на импортируемые товары), дру-гих обязательных платежей в бюджет и (или) пени на бо-лее поздний срок, но не более чем на сроки, установленные главой 6 Налогового кодекса.

Изменение сроков ис-полнения налогового обяза-тельства по уплате налогов и (или) пени производится на основании заявления налогоплательщика, содер-жащего причины переноса срока уплаты налогов и (или) пени. Изменение сроков ис-полнения налогового обяза-тельства по уплате налогов не освобождает налогопла-тельщика от уплаты пени за несвоевременную уплату сумм налогов в соответствии со статьей 610 настоящего Кодекса.

Изменение сроков ис-полнения налогового обяза-тельства по уплате налогов и (или) пени возможно :

- под залог имущества на-логоплательщика и (или) третьего лица;

- и (или) под гарантию бан-ка в порядке, установленном настоящей главой.

1.Решение об изменении сроков исполнения налого-вого обязательства по упла-те налогов и (или) пени, поступающих в республи-канский бюджет, а также распределяемых между ре-спубликанским и местными бюджетами, принимается уполномоченным органом.

2. Решение об изменении сроков исполнения налого-вого обязательства по уплате налогов и (или) пени, посту-пающих в полном объеме в местные бюджеты, прини-мается налоговым органом по месту регистрационного учета налогоплательщика.

Решение об изменении сроков исполнения налого-вого обязательства по уплате начисленных сумм налогов, других обязательных плате-жей в бюджет и (или) пени, указанных в уведомлении о результатах налоговой про-верки, принимается в поряд-ке, установленном статьей 51-1 настоящего Кодекса, вышестоящим налоговым органом по отношению к на-логовому органу, в котором налогоплательщик зареги-стрирован по месту нахож-дения.

Теперь рассмотрим поря-док изменения сроков ис-полнения налогового обяза-тельства по уплате налогов и (или) пени под гарантию банка.

Заявление об изменении сроков исполнения налого-вого обязательства по упла-те налогов и (или) пени под гарантию банка предостав-ляется налогоплательщиком в орган налоговой службы, уполномоченный принимать решение об изменении срока исполнения налогового обя-зательства по уплате налогов и (или) пени, не позднее де-сяти календарных дней со дня заключения договора гарантии банка. К заявлению прилагаются договор гаран-тии банка, заключенный между банком - гарантом и налогоплательщиком, и бан-ковская гарантия. При этом изменение сроков исполне-ния налогового обязатель-ства по уплате налогов (кро-ме налогов, удерживаемых у источника выплаты, акцизов и налога на добавленную сто-имость на импортируемые товары) производится на срок не более чем двенад-цать календарных месяцев.

При обращении по изме-нению сроков исполнения налогового обязательства по уплате налогов и (или) пени под залог имущества к заявлению об изменении сроков исполнения налого-вого обязательства по упла-те налогов и (или) пени под залог имущества налогопла-тельщика и (или) третьего лица прилагаются договор залога и отчет оценщика об оценке рыночной стоимо-сти залогового имущества. Отчет оценщика об оценке рыночной стоимости залого-вого имущества должен быть

составлен не ранее пятнадца-ти календарных дней до даты подачи налогоплательщиком письменного обращения о за-ключении договора залога.

При этом изменение сро-ков исполнения налогового обязательства производится на срок не более чем двенад-цать календарных месяцев.

Договор залога имущества заключается при соблюде-нии следующих условий:

1) содержание договора за-лога соответствует требова-ниям, установленным зако-нодательством Республики Казахстан;

2) имущество, предостав-ляемое в залог, должно быть ликвидным, застрахованным от утраты или повреждения, и его рыночная стоимость должна быть не меньше суммы налогов и пени, под-лежащих уплате в бюджет. Не могут быть предметами залога:

- объекты жизнеобеспече-ния;

- электрическая, тепловая и иные виды энергии;

- арестованное имущество;- имущество, на которое

имеются ограничения, нало-женные государственными органами;

- имущество, обременен-ное правами третьих лиц;

- скоропортящееся сырье, продукты питания;

- имущественные права;3) перезалог имущества,

предоставляемого в залог, не допускается.

Для изменения сроков исполнения налогового обязательства по уплате на-численных сумм налогов, других обязательных плате-жей в бюджет и (или) пени, указанных в уведомлении о результатах налоговой про-верки, необходимо предоста-вить заявление об изменении сроков исполнения налогово-го обязательства по уплате начисленных сумм налогов, других обязательных плате-жей в бюджет и (или) пени, указанных в уведомлении о результатах налоговой про-верки, предоставляется нало-гоплательщиком (налоговым агентом) в орган налоговой службы, указанный в пункте 3 статьи 48 настоящего Ко-декса, не позднее тридцати рабочих дней со дня вруче-ния уведомления о резуль-татах налоговой проверки в

случае согласия налогопла-тельщика (налогового аген-та) с указанными суммами и их соответствия условиям, предусмотренным пунктом 2 настоящей статьи. К заяв-лению прилагаются:

- график исполнения на-логового обязательства, предусматривающий уплату начисленных сумм налогов, других обязательных плате-жей в бюджет и (или) пени, указанных в уведомлении о результатах налоговой про-верки;

- письменное подтверж-дение принадлежности на-логоплательщика к одной из категорий субъектов частного предприниматель-ства, установленных зако-нодательством Республики Казахстан о частном пред-принимательстве, выданное уполномоченным органом по предпринимательству.

Изменение сроков испол-нения налогового обязатель-ства по уплате начисленных сумм налогов, других обяза-тельных платежей в бюджет и (или) пени, указанных в уведомлении о результатах налоговой проверки, произ-водится в порядке, установ-ленном настоящей статьей, если такие суммы в совокуп-ности не менее:

- 3000-кратного размера месячного расчетного по-казателя, установленного законом о республиканском бюджете и действующего на 1 января года соответствую-щего финансового года, в ко-тором предоставлено заявле-ние, - для субъектов малого предпринимательства;

- 153000-кратного размера месячного расчетного по-казателя, установленного законом о республиканском бюджете и действующего на 1 января года соответствую-щего финансового года, в ко-тором предоставлено заявле-ние, - для субъектов среднего предпринимательства;

- 300000-кратного размера месячного расчетного по-казателя, установленного законом о республиканском бюджете и действующего на 1 января года соответству-ющего финансового года, в котором предоставлено заяв-ление, - для субъектов круп-ного предпринимательства.

Е.СЫЗДЫКОВ,заместитель руководителя

Изменения сроков исполнения налогового обязательства по уплате налогов, других обязательных платежей в бюджет

Құрметті салық төлеушілер!ҚР ҚМ Салық комитеті «Салық және бюджетке төленетін

басқа да міндетті төлемдер туралы» 2008 жылғы 10 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 68-бабының 1-тармағына сәйкес салық төлеуші (салық агенті) салық есептілігін Салық кодексінде белгіленген тәртіппен және мерзімде салық органдарына табыс ететіндігін Cіздің назарыңызға жеткізеді. Сол себепті «Салық төлеуші кабинеті» web-қосымшасының

«Күйге келтіру»/ «Хабарламаларды жіберуге қосылу» бөлімінде салық есептілігін табыс ету мерзімінің басталғаны туралы электронды пошта және (немесе) ұялы телефонға SMS ха-барлама бойынша ақпарат алу мүмкіндігі жүзеге асырылған. Жіберуге қосылу үшін электронды пошта мекенжайын және (немесе) ұялы телефонның нөмерін көрсету қажет.Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Қазақстан Республика-

сы Кодексінің 206-бабына сәйкес, салық төлеушінің Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде белгіленген мерзімде салық органына салық есептілігін табыс етпеуі айыппұл салуға әкеліп соғатындығына назар аударамыз.Салық есептілігін табыс ету мерзімін бұзбау үшін аталған

жіберуге қосылуға ұсыныс жасаймыз.

Уважаемые налогоплательщики!Налоговый комитет МФ РК доводит до вашего сведения, что

в соответствии с пунктом 1 статьи 68 Кодекса Республики Ка-захстан «О налогах и других обязательных платежах в бюджет» (Налоговый Кодекс) налоговая отчетность представляется на-логоплательщиком (налоговым агентом) в налоговые органы в порядке и сроки, установленные Налоговым кодексом. В этой связи в разделе «Настройки»/«Подписка на рассыл-

ку сообщений» в web-приложении «Кабинет налогоплатель-щика» реализована возможность получения информации по электронной почте и (или) SMS-сообщения на мобильный телефон о наступлении срока представления налоговой от-четности. Для подключения к рассылке необходимо указать адрес электронной почты и (или) номер мобильного телефона.Обращаем внимание, что согласно статье 206 Кодекса Ре-

спублики Казахстан об административных правонарушениях, за непредставление налогоплательщиком в налоговый орган налоговой отчетности в срок, установленный законодатель-ными актами Республики Казахстан, влечет штраф.Во избежание нарушения срока представления налоговой

отчетности рекомендуем подключиться к данной рассылке.

Городской Совет ветеранов выражает искреннее собо-лезнование семье, родным и близким по поводу кончины труженика тыла военных лет

ЖАЛЫБИНОЙ Александры Ивановны

КОСТАНАЙНАШ12Вторник, 29 июля 2014 г.

ЗДРАВСТВУЙТЕ

Полоса подготовлена при поддержке Костанайского областного центра проблем формирования здорового образа жизни

Бронхиальная астма - одно из самых распространенных хронических заболеваний.

По данным ВОЗ, в мире около 5% взрослых и до 30% детей страдают от этого не-дуга.

Астма является проблемой общественного здравоохра-нения во многих странах. Болезнь может появиться в любом возрасте. Начавшись у детей, часто продолжается в зрелом возрасте, становясь причиной инвалидности, а иногда драматичных исхо-дов. В ряде случаев астма с возрастом проходит – дети «перерастают» свой недуг примерно в трети случаев. У половины состояние здоро-вья улучшается, когда они становятся старше. Однако всегда может наступить обо-

стрение, симптомы болезни могут вернуться через не-сколько лет.

Причины заболевания до конца не изучены. Самые значительные факторы ри-ска: генетическая предрас-положенность, аллергиче-ский ринит, клещи, которые обитают в домашней пыли, постельных принадлеж-ностях, коврах и мягкой мебели, загрязнение воз-духа, перхоть животных, цветочная пыльца, плесень, аспирин, лекарства, исполь-зуемые для лечения гипер-тонии, болезней сердца и мигрени, бесконтрольное применение антибиотиков и иммуностимуляторов. А также респираторные ви-русные инфекции, пища, курение, загрязнение атмос-ферного воздуха.

Астма относится к таким болезням, которые могут

быть предотвращены свое-временными и правильно спланированными мерами профилактики. В основном это предупреждение разви-тия аллергии и хронических заболеваний дыхательных путей. А также отказ от сигарет, курения кальяна, регулярная влажная уборка помещения, отказ от исполь-зования бытовой химии в аэ-розолях, устранение влияния химических токсических ве-ществ, занятие физической культурой и спортом, закали-вание, прогулки на свежем воздухе, здоровое питание, профилактика стрессов.

Не пренебрегайте этими советами, предпринимайте решительные действия, спо-собствующие здоровью, дол-гой жизни и благополучию.

Лилиана КРУГЛОВА, валеолог

ВАЖНО ЗНАТЬ

С заботой о сердце

К СВЕДЕНИЮ

Дышим легко

ПРОФИЛАКТИКА

В приоритете - скрининг

Тошнота. Рвота. Боли в животе. Повышенная температура тела. Все это может быть признаками дизентерии.

Также стоит забеспокоить-ся, если у вас жидкий стул, отсутствие аппетита, общая слабость и недомогание. Источник инфекции - че-ловек, больной острой или хронической дизентерией. Чаще всего заражение про-исходит при употреблении инфицированных пищевых продуктов, особенно молока, воды, овощей и фруктов, че-рез грязные руки, домашних мух и различные предметы, посуду, денежные знаки, осемененные шигеллами - возбудителями болезни. Последние сохраняются во внешней среде в течение 5-14 суток. Прямой солнеч-ный луч убивает их через 30 минут, а также шигеллы погибают от действия раст-воров хлорамина и хлорной извести. В части случаев за-болевание развивается стре-мительно и представляет ре-альную угрозу человеческой жизни, в других симптомы развиваются медленно, микробы поражают не весь желудочно-кишечный тракт, а определенные отделы. По

тяжести процесса различают легкое, среднетяжелое, тя-желое течение. Некоторые формы дизентерии протека-ют особенно тяжело. Здесь и общая интоксикация, и глу-бокое поражение толстого отдела кишечника, и обра-зование отека, и даже разви-тие кровавого поноса. После перенесенного недуга выра-батывается специфический иммунитет, но он является весьма слабым и кратковре-менным, поэтому возможны повторные и многократные рецидивы заболевания, ино-гда переходящие в хрони-ческую форму. Больные с тяжелыми и среднетяжелы-ми формами подлежат обя-зательной госпитализации, они должны наблюдаться у квалифицированного врача, который учитывает индиви-дуальные особенности ор-ганизма больного. Лечение остальных можно проводить на дому. И здесь очень важно соблюдать диету. Она обеспе-чит нормальную работу ки-шечника.

А вот с профилактикой острых кишечных инфек-ций схема другая. В первую очередь необходимо строгое соблюдение технологиче-ских правил приготовления,

хранения и сроков реали-зации пищевых продуктов, поддержания противоэпиде-мического режима в коллек-тивах. Снижение заболевае-мости дизентерией может быть достигнуто только при активном участии населе-ния, воспитании вниматель-ности в отношении этих инфекций, соблюдения эле-ментарных правил личной гигиены. Тщательно следите за чистотой рук, столов, ку-хонного инвентаря и обору-дования, а также проводите своевременную уборку и де-зинфекцию помещений сто-ловых и пищеблоков. Овощи, фрукты, ягоды можно есть только после того, как вы их тщательно вымоете про-точной водой и обдадите кипятком. Воду из откры-тых водоемов пейте только в кипяченом виде. Молоко также необходимо подвер-гать термической обработке, желательно не употреблять в пищу прокисшее молоко и простоквашу. Соблюдайте чистоту в доме, уничтожайте мух! При первых признаках любого кишечного расстрой-ства срочно обращайтесь к врачу.

Галина РЫБАЛКИНА,медсестра

ЗДОРОВЬЕ

Осторожно, кишечная инфекция!

Сегодня Национальная скрининговая программа охватывает более 30% населения страны и включает 11 программ, шесть из которых направлены на раннюю диагностику онкологических заболеваний.

Впервые три вида скри-нинга: на раннюю диагности-ку артериальной гипертен-зии, рака молочной железы и шейки матки в Казахстане были внедрены в 2009 году. Сегодня есть положитель-ные результаты. Только за 2013 год в ходе профилак-тических осмотров у 879 тыс. детского и взрослого населения была выявлена патология, у 1370 диагно-стировали онкологическое заболевание, у 67400 чело-век обнаружили предопух-олевую стадию.

Основной целью прове-дения профилактических медосмотров является вы-явление на ранних стадиях и предупреждение развития заболеваний, факторов ри-ска, способствующих воз-никновению заболеваний, а также формирование и

укрепление здоровья на-селения. Болезни сосудов кровообращения, сахарный диабет, каждая патология самостоятельно и их со-четание приводят к потере здоровья, формированию множества осложнений, сокращению качества и продолжительности жиз-ни, огромным финансовым тратам. Экономическую эффективность ранней диа-гностики заболеваний мож-но рассмотреть на примере онко заболеваний: лечение

одной больной раком мо-лочной железы на 1-2 стадии обходится в 780 000 тенге, лечение 4-ой стадии состав-ляет уже 26, 5 млн тенге, т.е. в 34 раза больше. Если коли-чество выявленных больных раком молочной железы на 4 стадии сократится с 15% до 5%, это позволит сэкономить 9 млрд. И это только по од-ному заболеванию.

Рабига НАУКЕНОВА,валеолог

Фото Олега ЯБЛОЧКИНА

Можно ли стать абсолютно здоровым после инфаркта? Как предупредить осложнения и обострения? Что делать, чтобы не случился повторный приступ? Этими вопросами задается каждый человек, сердце которого однажды уже давало сбой.

После перенесенного ин-фаркта миокарда на мышце сердца образуется рубец, вследствие чего его функ-ция частично нарушается. Кроме того, причина при-

ступа - атеросклероз коро-нарных сосудов - остается и может прогрессировать. Так что после перенесенного ин-фаркта стать полностью здо-ровым невозможно. Но это не значит, что заботиться о своем здоровье не нужно. При правильном поведе-нии, лечении и реабилита-ции большинство больных возвращаются к активной жизни. Для этого необходи-мо соблюдать определенные правила. Важным условием является прием прописан-ных врачом лекарств. Са-мовольная отмена курса лечения не допустима. Не-обходимо пересмотреть и систему питания. Диета нуж-

на для поддержания уровня холестерина и других жиров в крови ниже нормального, чтобы атеросклероз не про-грессировал. Непременным условием является нормали-зация артериального давле-ния. Повышенное давление - сильный фактор риска ате-росклероза, а значит, и оче-редного инфаркта. Сегодня в арсенале врачей имеются эффективные препараты, значительно улучшающие качество жизни пациента. Помимо лекарственной те-рапии, очень важен сон не менее 7-8 часов в сутки, по-старайтесь избегать излиш-них волнений, психоэмоци-онального напряжения.

Итак, если в анамнезе имеется перенесенный ин-фаркт, нужно стремиться к тому, чтобы холестерин в крови не превышал нормы, кровяное давление было ниже уровня 140 на 90 мм рт.ст. Изменение образа жизни, отказ от курения, избавление от избыточной массы тела, выполнение по-сильной физической нагруз-ки хотя бы 3 раза в неделю пойдут только на пользу и сердцу, и всему организму в целом.

Выполняя эти рекоменда-ции, можно предотвратить серьезные последствия ин-фаркта и значительно улуч-шить свое самочувствие.

Светлана ЧИКИНОВА,зав. Рудненским

отделом ЗОЖ