Geethasopanam-1 Laghupareeksha-228.09.2013

१. अध: दत्तानां शब्दानां रूपाणि� अष्ट वि�भक्ति�षु वि�षु �चनेषु च क्ति�खत। अ). क्तिश�: आ). �ा �ी इ). श�ु: ई). �धू: उ). सा ऊ). त्�म्

क्तिश�: क्तिश�ौ क्तिश�ा:हे क्तिश� हे क्तिश�ौ हे क्तिश�ा:क्तिश�म् क्तिश�ौ क्तिश�ान् क्तिश�ेन क्तिश�ाभ्यां क्तिश�ै:क्तिश�ाय क्तिश�ाभ्यां क्तिश�ेभ्य:क्तिश�ात् क्तिश�ाभ्यां क्तिश�ेभ्य:क्तिश�स्य क्तिश�यो: क्तिश�ानाम् क्तिश�े क्तिश�यो: क्तिश�ेषुआ). �ा�ी http://sanskrit.inria.fr/DICO/grammar.fr.htmlस्त्रीः एकः द्वौ बहवःप्रथमा वाणी वाण्यौ वाण्यःसम्बोधन

म्वाणिण वाण्यौ वाण्यः

द्विद्वतीया वाणीम् वाण्यौ वाणीःतृतीया वाण्या वाणीभ्या

म्वाणीणि�ः

चतुथ! वाण्यै वाणीभ्याम्

वाणीभ्यः

पञ्चमी वाण्याः वाणीभ्याम्

वाणीभ्यः

षष्ठी वाण्याः वाण्योः वाणीनाम्

सप्तमी वाण्याम्

वाण्योः वाणीषु

इ). श�ु: पुमान् एकः द्वौ बहवःप्रथमा शतु्रः शतू्र शत्रवः

सम्बोधनम् शत्रो शतू्र शत्रवः द्विद्वतीया शतु्रम् शतू्र शतू्रन् तृतीया शतु्रण

ाा शतु्रभ्याम् शतु्रणि�ः

चतुथ! शत्रवे शतु्रभ्याम् शतु्रभ्यः पञ्चमी शत्रोः शतु्रभ्याम् शतु्रभ्यः षष्ठी शत्रोः शत्र्वोः शतू्रणाम्

सप्तमी शत्रौ शत्र्वोः शतु्रष ु

ई). �धू:

�धू: �ध्�ौ �ध्�:�धु �ध्�ौ �ध्�:�धूम् �ध्�ौ �धू:�ध्�ा �धूभ्याम् �धूणिभ:�ध्�े �धूभ्याम् �धूभ्य:�ध्�ा: �धूभ्याम् �धूभ्य:�ध्�ा: �ध्�ॊ: �धूनां �ध्�ाम् �ध्�ॊ: �धूषु

उ). सा सा ते ता:ताम् ते ता:तया ताभ्याम् ताणिभ:तस्यै ताभ्याम् ताभ्य:तस्या: ताभ्याम् ताभ्य:तस्या: तयॊ: तासाम् तस्याम् तयॊ: तासु

ऊ). त्�म्त्�ं यु�ां यूयंत्�ां यु�ां युष्मान्त्�या यु�ाभ्यां युष्माणिभ:तुभ्यं यु�ाभ्यां युष्मभ्यंत्�त् यु�ाभ्यां युष्मत्त� यु�यो: युष्माकम्त्�यिय यु�यो: युष्मासु

२. के कस्मै नम: इवित �दन्ति8त इवित विनर्दिद:शत।

क्तिश�ाय, दुर्गाा=यै, देव्यै, आञ्जनेयाय, कृष्�ाय

३. दिद�ीप: कश्चन रृ्गाहस्थ:। तस्य बान्ध�ा: अध: विनर्दिद:ष्टा: सन्ति8त। दिद�ीपस्य इतरेषां च सम्बन्धं �ाक्यै: विनर्दिद:शत।

श्रीधरस्य भाविर्गानेय: दिद�ीप: sister's sonउमाया: जामाता दिद�ीप: son-in-lawरमाया: दे�र: दिद�ीप: husband's brother नक्ति�8या: अग्रज: दिद�ीप: elder brotherनन्दि8द8या: पु�: दिद�ीप: sonसीताया: विपतृव्य: दिद�ीप: father's brotherश्रीका8तस्य आ�ुत्त: दिद�ीप: sister's husbandदे�क्या: पवित: दिद�ीप: husbandरोविहण्या: पौ�: दिद�ीप: grand son

र्गाोवि�8दस्य अनुज: दिद�ीप: younger brother

४. एतं पदबनं्ध सप्तमीवि�भक्ति�रूपै: पूरयत।

च8दामामायाम्, �तायाम् / �ताषु, धनस्यूते, सञ्चिSचकायाम् (file), चै�मासे, म8�ा�ये, दिदने, नर्गारे, पुरा�ेषु, सक्तिच�ेषु (minister), प�ा�ये (post office, मूल्याङ्क – stamp), प्राणि�षु, पवि�कासु (मुदिXता – printed), दुश्य8ते

५. क: कस्मात् कं रणि[त�ान् इवित अध: सूक्तिचतम् अस्तिस्त। तदाधारे� �ाक्याविन रचयत।

वि�ष्�ु: मकरात् र्गाज8ेXं रणि[त�ान् राजा श�ोः जनान् रणि[त�ान् राम: रा��ात् सीतां रणि[त�ान् बा�क: अपायात् भविर्गानीम् रणि[त�ान् आर[का: चोरेभ्य: जनान् रणि[त�8त: दे�: कषे्टभ्य: भ�ं रणि[त�ान् इ8X: दान�ेभ्य: दे�ान् रणि[त�ान् कृष्�: कौर�ेभ्य: पाण्ड�ान् रणि[त�ान्

६. एतै: साधनै: भ�8त: किक: कतुa शक्नु�न्ति8त? क्ति�ख8तु।

�ोकयानेन, दूर�ाण्या, विcचविdकया, �ेख8या, कूचe�७. बा�क: कं/कान् जानावित/न जानावित इवित अध: क्तिच�े विनर्दिद:ष्टम् अस्तिस्त। तदाधारे� �ाक्याविन रचयत।

1. तं एतं 2. एतां तां 3. भ�8तं मां

4. भ�तीम् तत् 5. तान् ता:6. एता: एतान् 7. भ�त: ताविन 8. भ�ती: अस्मान्

१०. रिर�स्थानाविन पूरयत।अ). विdयायां यत् साधनं भ�वित तस्य तृतीया वि�भक्ति�: भ�वित।आ). ’ उभयत:’ इत्यस्य पदस्य योर्गाे विcतीया वि�भक्ति�: भ�वित।इ). ’कल्पते’ इवित य� प्रयोर्गा: भ�वित त� यस्मै कल्पते तस्य चतुर्थाा= वि�भक्ति�: भ�वित।ई). यस्मात् भीवित: भ�वित तस्य पदस्य पSचमी वि�भक्ति�: भ�वित।उ). भा��ाचकपदानां योर्गाे कम=/कतृ= पदस्य षष्ठी वि�भक्ति�: भ�वित।ऊ). य: आधार: भ�वित तस्य सप्तमी वि�भक्ति�: भ�वित।११. आ�र�े दत्तस्य पदस्य उक्तिचतेन वि�भक्ति�रूपे� रिर�स्थानाविन पूरयत।अ). योध: (हस्तौ) हस्ताभ्यां काह�ं �ादयवित। [using – 3rd]आ). श्वश्रू (�धू:) �ध्�ै  कङ्क�ाविन ददावित। [gives to – 4th]इ). क्तिश[क: (के) कान् बोधयवित? To whom – object – 2nd ई). भ�: (मा�ा) मा�या दे�म् अ�ङ्करोवित। using – 3rd उ). ज्ञानम् (अज्ञानम्) अज्ञानेन अ�ृतं भ�वित। using – 3rd ऊ). (हरिर:) हरे ! अ� आर्गाच्छ। request / orderऋ). (साधना) साधनायाम् आसक्ति�: भ�तु। interested in – 7th ए). सपा=: (�ल्मीकाविन) �ल्मीकेषु सSचरन्ति8त। in – 7th ऐ). (विर्गारय:) विर्गारिरभ्य : नद्य: प्र�हन्ति8त। from – 5th ओ). (माता) मात : ! भोजनं परिर�ेषयतु। request / orderऔ). सुपु�: (माताविपतरौ) माताविपतृभ्याम् आशी�ा=दम् प्राप्नोवित। from / their – 5th or 6th क). र्गाोविपके (नदी) नद्या : ज�म् आनयत:। from – 5th ख). स: (त्�ं) त� अविप विप्रय: विकम्? your – 6th र्गा). (�क्ष्मी:) �क्ष्म्या : पवित: हरिर:। her – 6th घ). बा�ा: (�यम्) अस्मासु वि�श्वासं प्रकटयन्ति8त। faith in – 7th