Actieplan polarisatie en radicalisering
2007 – 2011
Inhoudsopgave1. Maatschappelijkeproblematiek
2. Definitieenafbakening
3. Doelstellingactieplan
4. Welkepersonen/groepenzijnvatbaar
voorpolarisatieenradicalisering?
5. Aanpak
5.0 Driesporenaanpakmetprimaatbij
lokaalbestuur
5.1 Nadereuitwerkinglokaleaanpak
5.2 Algemeenenspecifiekbeleidop
nationaalniveau
5.2.1 Algemeenbeleidopnationaalniveau
5.2.2 Specifiekbeleidopnationaalniveau
5.3 Samenwerkinginternationaalniveauen
buitenlandsbeleid
5.3.1 Samenwerkinginternationaalniveau
5.3.2 Buitenlandsbeleid
6. Kostenenfinanciering
Colofon
4
5
7
8
11
11
12
13
16
18
27
27
28
29
30
4 5
1. Maatschappelijke problematiekPolarisatieenradicaliseringlijkeninNederland
inomvang,snelheidenintensiteittoetenemen.1
DeAIVDformuleerdehetinzijnjaarverslag2005
alsvolgt:‘DegrootstedreigingvoordeNeder-
landsedemocratischerechtsordeismomenteel
hetbestaanvaneenbreedsociaal-maatschappelijk
probleemwaarineensfeervanfrustratieoverde
Nederlandse‘multiculturele’samenlevingzowel
vanautochtonealsvanallochtonezijdeinteretni-
scheconfrontatieswordenuitgelokt.Aanhoudende
interetnischeconfrontatieskunnenoptermijnde
cohesieindeNederlandsesamenlevingbedreigen’.
HetAIVDjaarverslag2006besteedtbijzondere
aandachtaandetoenamevanislamitischeradica-
lisering:‘Hetradicaliseringprocesondermigran-
tenjongerenzetdoor.Desalafistische2stromingin
Nederland,dieweliswaarnietoproepttotgeweld
maarweleenanti-integratieveenonverdraagzame
boodschappredikt,ishierbijeenbelangrijkeaan-
jager.Omtevoorkomendatradicaliseringverder
toeneemt,iszoweleenrepressievealseenpreven-
tieveaanpaknoodzakelijk.Dezebredeaanpakmoet
zorgenvooreentegengeluid,waardoordewinduit
dezeilenwordtgenomenvanradicalestromingen.’
Hetkabinetzietpolarisatieenradicaliseringalseen
breedmaatschappelijkprobleemenwilditvoor-
komen,belemmerenenindammen.Polarisatieen
radicaliseringkunnendesocialesamenhangende
onderlingesolidariteitindesamenlevingbedreigen.
Individuenengroepenzoekendeconfrontatiemet
elkaar,kerenzichafvandesamenlevingenraken
1– DemonitorRassendiscriminatie
2005vanhetLandelijkbureauterbestrijdingvanRassendiscriminatiemeldtdaterjaarlijksenkeledui-zendengewelddadigeracistischeincidentenplaatsvinden;
– RecentonderzoekvandeUniver-siteitvanAmsterdam(InstituteofMigrationandEthnicStudies)laatziendatcirca2%vandemoslimsinAmsterdamvatbaarisvoorradicalisering;
– Opinternetneemthetaantalsitesenchatroomstoewaarradicalencontactenaangaanofinformatiehalen,zoblijktuitdezevendeMo-nitorRacisme&ExtremismevandeUniversiteitLeiden/AnneFrankStichting(2006);
– CadatenEngbersen(NIZW,2006)constateren‘eengroeiendprobleemvanbotsingentussenextreem-rechtseLonsdale-jongerenenallochtonen’.DeMonitorRacismeenExtremisme(VanDon-selaar,Rodrigues,2006)bevestigtditbeeld.
2Salafisme:Eenbredeideologischestromingbinnendeislamdieterugwilnaarde‘zuivereislam’uitdetijdvandeProfeet.Vaakconservatiefenultraorthodox.
mogelijkgeïsoleerd.Wanneereenradicaliseringpro-
cesnietwordtafgewendofgeremd,bestaatinhet
uiterstegevaldekansdateenpersoon/groepge-
weldgebruikteneen(terroristische)aanslagpleegt.
Dezeproblematiekwordtinsamenhangaangepakt.
Hetkabinetwilsamenwerkenaanrespecten
solidariteitinonzesamenleving.Metoogvoor
elkaarenwaarinrechtgedaanwordtaanieders
mogelijkhedenentalenten.Duurzaammetelkaar
verbonden.Eensamenlevingook,waarinde
over-heidduidelijkegrenzensteltaanwatwelen
nietkan.3Metaandachtvoorpreventieénrepres-
sie.
Ditactieplanisindezegeestgeschreven.4
2. Definitie en afbakeningPolarisatieisdeverscherpingvantegenstellingen
tussengroepenindesamenlevingdiekanresulte-
reninspanningentussendezegroepenentoename
vandesegregatielangsetnischeenreligieuzelijnen.
Radicaliseringisdebereidheidomdiepingrijpende
veranderingenindesamenleving(eventueelop
ondemocratischewijze)natestreven,teondersteu-
nenofanderendaartoeaantezetten.Ingrijpende
veranderingenzijnontwikkelingendieeengevaar
kunnenopleverenvoordedemocratischerechts-
orde(doel),vaakmetondemocratischemethoden
(middel),dieafbreukdoenaanhetfunctioneren
vandedemocratischerechtsorde(effect).5
VoorNederlandvormtopditmomentdeislami-
tischeradicaliseringenderechtsextremistische
3CoalitieakkoordCDA,PvdA,Christen-Unie,7februari2007,pag.3.
4Degeestenuitwerkingvanditactie-planisgebaseerdophetcoalitieak-koordenopdeeerderopgedanekennisenervaringenopditdossierverwoordindenavolgenderapporta-gesenkamerstukken:Kamerstuk2004–200529754nr.4Nota'VanDawatotJihad';Kamerstuk2004–200529754nr.26Nota‘Radicalismeenradicalisering;Kamerstuk2004–200529754nr.27Nota'WeerbaarheidenIntegratie-beleid';Kamerstuk2005–200629754nr.30Nota‘Lokaleenjustitiëleaanpakvanradicalismeenradicalisering’Kamerstukken2004–200629754nrs.5,24,60,73,94Voortgangsrapporta-gesterrorismebestrijding.WetenschappelijkeRaadvoorhetRegeringsbeleid,rapportnr.73:’RapportageDynamiekinislamitisch
7
radicaliseringdegrootstemaatschappelijkebedrei-
ging.Hieropligtinditactieplandefocus.Andere
vormenvanradicaliseringinNederlandzijnonder
meerdierenrechtenactivisme6enextreemlinks/
antiglobalisten.
3. Doelstelling actieplanHetactieplanheeftdenavolgendedoelstellingen:
–Hetvoorkomenvan(verdere)processenvaniso-
latie,polarisatieenradicaliseringdoorhet(weer
opnieuw)insluitenvanmensendiedreigenafte
glijdenofzichaftekerenvandeNederlandsesa-
menlevingendemocratischerechtsorde.Daarbij
dientmetnamegedachttewordenaaninsluiting
doorscholing,stagesenwerk.(preventie)
–Hetvroegtijdigsignalerenvandezeprocessen
doorbestuurdersenprofessionalsenhetontwik-
kelenvaneenadequateaanpak.(pro-actie)
–Hetuitsluitenvanmensendieduidelijkegrenzen
hebbenoverschredenenervoorzorgendathun
invloedopanderezoveelmogelijkbeperktwordt.
(repressie)
Deaanpakoplokaal,nationaaleninternationaal
niveaustaatbeschreveninhoofdstuk5.
Devoortgangzalinzichtelijkwordengemaaktdoor
periodiekemeting.Polarisatieenradicaliseringzijn
nieteenvoudigtemeten,maarhetiswelmogelijk.
Optweemeetniveaus:defeitelijkesituatieende
ervarensituatie.
activisme.Aanknopingspuntenvoordemocratiseringenmensenrechten(2006)’enverkenningnr.13:Geloveninhetpubliekedomein:verkennin-genvaneendubbeletransformatie(2006)’.
5ZieookdeAIVD-definitievanradica-lismeals‘het(actief)nastrevenen/ofondersteunenvandiepingrijpendeveranderingenindesamenleving,dieeengevaarkunnenopleverenvoor(hetvoortbestaanvan)dedemocrati-scherechtsorde(doel),eventueelmethethanterenvanondemocratischemethodes(middel),dieafbreukkun-nendoenaanhetfunctionerenvandedemocratischerechtsorde(effect)’(AIVD-rapportVanDawatotJihad,p.15).
6DeTweedeKamerontvangtinjuni2007eenapartebriefoverdespeci-fiekeaanpakvandierenrechtenextre-mismedoordeministersvanBZKenJustitieinNederlandwaarinookdesamenwerkingmethetVerenigdKoninkrijkstaatbeschrevenophetterreinvandierenrechtenextremisme.
8
Inseptember2007zalinoverlegmetonderzoeks-
deskundigenopditvlakdeexactesetindicatoren
vastgesteldwordenwaaropdemetingplaatsgaat
vinden.Bijzonderaandezesetindicatorenishet
feitdatgebruikgemaaktgaatwordenvanbronnen
vanuitdediversebetrokkenministeries,gemeen-
ten,operationeledienstenenrelevanteinspectie-
dienstendienieteerderindezevormgebundeld
zijn.Bijdemetingzalzoveelmogelijkgebruik
gemaaktwordenvanbestaandebronnen.7
Oktober2007vindteen0-metingplaatsenishet
mogelijkhetstreefcijfertebepalenvoordereductie
vanpolarisatieenradicaliseringindezekabinets-
periode.DeministervanBZKrapporteertjaarlijks
overdevoortgang,medenamensdeanderebetrok-
kenbewindslieden.
4. Welke personen/groepen zijn vatbaar voor polarisatie en radicalisering? Depersonendievatbaarzijnvoorpolarisatieen
radicaliseringzijnvoornamelijkjongeren(veelal
jongerdan30jaar)dieopzoekzijnnaarhun
identiteitofroeping.Hetzijnveelalmannen,maar
hetaantalvrouwenneemttoe,zowelinideologisch
ondersteunendezinalsookalsactiefdeelnemer.
Islamitischeradicaliseringkomtveelalvooronder
jongerendiezoekennaarzingeving(religieus/
levensbeschouwelijkedimensie)ofnaarbinding
enerkenningbinnendegroep(sociaal-culturele
dimensie).Eenderdebelangrijkedimensieisde
politieke,vanuitdeervaringvanonrechtjegens
7Denkaanhetaantalmeldingenvaninteretnischeincidentenbijdeonder-wijsinspectie,meldingenvandiscri-minatiebijpolitieenmeldpuntdis-criminatie,percentageschooluitval,arbeidsmarktpositiejongerenetc.Hetwordteenuitgebreideindicatorenset,waarbijzoveelmogelijkgebruikwordtgemaaktvanbestaandebronnen.DeindicatorensetsluittevensaanopdeindicatorendiehetProgrammaNationaleVeiligheid(BZK)hanteertbijdehalfjaarlijksehorizonscan‘polarisatieenradicalisering’enbijdekenniseninformatieophetterreinvanradicaliseringindeDreigingsana-lyseTerrorismeNederland(DTN)vandeNCTb.
11
henzelfofanderemoslimsinbinnen-enbuiten-
land.Hetbetreftoverigenszoweljongerendie
vanafhungeboorteislamitischzijn,als(autoch-
tone)bekeerlingen.
Rechts-extremistischeradicaliseringkomtvaakvoor
onderjongerendiezichgefrustreerdvoelenoverde
‘multiculturele’samenleving,inhunogende
oorzaakvanwerkloosheidofwoningnood(sociaal-
cultureleenpolitiek-activistischedimensie).Deze
jongerenzijnveelalaanhangersvannationalisti-
scheideeën,somsookpolitiekactief.Dereligi-
euze/levensbeschouwelijkedimensiespeeltbij
rechts-extremistischeradicaliseringvrijwelgeen
rol.8
5. Aanpak
5.0 Drie sporenaanpak met primaat bij lokaal bestuurDeaanpakvanpolarisatieenradicaliseringisvoor-
aleenzaakvanhetlokaalbestuur,oplokaalniveau.
Gerichtoppreventie,signalerenéninterveniëren.
Samenmetprofessionalsalswijkagenten,jeugd-
werkers,leraren,CWI-medewerkers,leerplichtamb-
tenareneningebedinhetlokaal(veiligheids)beleid.
Daarnaastishetvanbelangalgemeenenspecifiek
beleidintezettenopnationaalniveaudatdeze
lokaleaanpakondersteuntenfaciliteert.
Hetderdespoorbetreftdesamenwerkingop
internationaalniveaubijdereductievanpolarisatie
enradicalisering(binnenenbuitendeEU)énde
aansluitingophetbuitenlandsbeleid.
8Uitrecentonderzoek“TrotsopNederland”vandePolitieacademie(2007)blijktdathetvanbelangisdezogenoemdeLondsdale-jongerennietdirecthetetiketrechts-extremistischopteplakken.“Doorhetlonsdale-vraagstukalleentezienalsoverlast-encriminaliteitsprobleembestaathetgevaarvanbagatellisering,maardoorhetperdefinitietebeschouwenalsprobleemvanrechtsradicalismeligtoverschattingeveneensopdeloer.”
12 13
5.1 Nadere uitwerking lokale aanpakDevoorgesteldelokaleaanpakbestaateruitdat
wijkenofplaatsenwaartendensenvanpolarisatie
ofradicaliseringzichtbaarzijneengebieds-of
wijkgerichtebehandelingkrijgendiebestaatuiteen
combinatievan‘zacht’en‘hard’.Delokaleoverheid
heeftderegieinhanden.
‘Zacht’kanondermeerbestaanuithetorganiseren
vanontmoetingendebat,bevorderenvankennis-
makingtussendiverselevensbeschouwing,creëren
vanstageplaatsenofwerkplekken,specifieke
arbeidsmarkttoeleidingvoorrisicovollegroepenen
monitorenvanschoolverlaters.
‘Hard’kanbijvoorbeeldbestaanuithandhaving
leerplicht/sluitendeaanpakspijbelen,afspreken
enhandhavenvangedragsregels,meertoezicht
opstraat,wellichtvestigingvaneen‘wijkinternaat’
waaroudersopvrijwilligebasishunkindvooraan
kunnenmelden,controlesocialezekerheidenzero-
tolerancebeleidtenaanzienvandiscriminatie.
Werkwijze lokale aanpak
HetRijkzalinnauwesamenwerkingmetdeVereni-
gingvanNederlandseGemeenten(VNG)eenscan
uitvoerenvoorhetdetecterenvandegebiedenof
wijkeninNederlandwaarsprakeisvanpolarisatie
en/ofradicalisering.9/10
Dezegemeentenkunnenvervolgenseennadere
analyseopstellen,gebruikmakendvandekennis
9DeministervanWWIheeftbijdeselectievande40wijkengebruikgemaaktvansociaal-economischeenfysiekeindicatoren.Vanuithetper-spectiefvanpolarisatieenradicalise-
vandocenten,wijkagenten,jongerenwerkersetc.in
degemeente/wijk.Deuitkomstenvandezeanalyse
kunnenleidentoteenplanvanaanpak,gerichtop
delokalespecifiekesituatie(maatwerk).HetRijk
ondersteuntgemeenten–opverzoek–bijhet
opstellenvandezenadereanalyseenhetplanvan
aanpak,voornamelijkmetkennisenhetbeschik-
baarstellenvanbestpractices.Dekostenvoorde
implementatievandeaanpakvolgendesystema-
tiekvancofinanciering.
Allerelevanteervaringenenmiddelen(producten)
diedezeaanpakoplevert,zijnookbeschikbaarvoor
alleoverigegemeentenineenkennisbankdieVNG
enhetRijksamenzullenbeheren.Bijspecifieke
vrageningemeentenishetmogelijkditkenniscen-
trumteraadplegenvooradviesopmaat(consulent/
adviesfunctiekenniscentrum).Hetvoornemenis
hetkenniscentrumondertebrengenbijéénvande
bestaandekennisnetwerkeneninformatiecentra.
5.2 Algemeen en specifiek beleid op nationaal niveau
Hetlokaleprimaatneemtnietwegdathetookvan
belangisalgemeenenspecifiekbeleidintezetten
opnationaalniveau.Hetvoerenvaneeneffectief
beleidophetvoorkomenentegengaanvanpolari-
satieenradicaliseringraaktvelebeleidsterreinen:
werkgelegenheid,onderwijs,veiligheid,integratie,
emancipatie,gezondheidszorg,huisvesting,jeugd-
beleid,buitenlandsbeleid,etc.Hoeweldezebeleid-
sterreinenuiteraardhuneigendoelstellingenhebben,
leverenzijeenbelangrijkebijdrageaanhetvoorko-
ringishetvanbelangdatdeministervanWWIdenavolgendeindicatorenheeftbetrokkenbijhaarselectie:inko-men,werk,opleiding,socialeoverlastenervarenveiligheid.DitleidtertoedatenigeoverlapkanbestaantussendegeselecteerdewijkenvanuithetperspectiefvanWWIendewijkendiebijzondereaandachtbehoevenvanuithetperspectiefvanpolarisatieenradi-calisering.Wanneerspecifiekewijken/gebiedenopbasisvandepolarisatieenradicaliseringscansamenvallenmetdewijkendiedeministervanWonen,WijkenenIntegratie(WWI)tothaaraandachtswijkenrekent,zaldirectdesamenwerkingenaanslui-tinggezochtwordenbijdeverdereaanpak.Echter,hetiseenmisvattingdatdetoenamevandeproblematiekvanpolarisatieenradicaliseringalleenplaatsvindtindekansarmewijken.
10DegemeentenRotterdamenAmsterdambrengeneigenexpertiseinbijdeopzetenuitvoeringvandescan.
16 17
menenindammenvanpolarisatieenradicalisering.
BijditkabinetsbredeActieplanzijn–naastdeVNG
endiversegemeenten–achtbewindspersonen
betrokken,namelijkdeministersvanBZK,Justitie,
WWI,SZW,VWS,JeugdenGezin,OCWenBZ.Alle
betrokkenbewindspersonenhebbenzichbereid
getoonddehandenineenteslaaneningezamen-
lijkheidditactieplanuittevoeren(integraleaanpak
vanuitrijksniveau).
Parallelaanhetactieplanpolarisatieenradicalise-
ringisdeStrategieNationaleVeiligheidontwikkeld.
Dezestrategieisinapril2007aandeTweedeKa-
mertoegezonden.Eenonderdeelvanhetwerkpro-
grammaNationaleveiligheidbetrefthettotstand
komenvandreigingsanalyseseneenrisicobeoorde-
lingvanpolarisatieenradicaliseringinNederland.
Dedirectbetrokkenenbijhetactieplanpolarisatie
enradicaliseringenhetprogrammanationalevei-
ligheidwerkennauwsamenenmakengebruikvan
elkaarsinformatie.Zozalbijdemonitorgebruik
gemaaktwordenvandeindicatorenencijfersdie
ookhetprogrammaNationaleVeiligheidhanteert.
5.2.1 Algemeen beleid op nationaal niveauHetalgemeenbeleidopnationaalniveaurichtzich
opregulierbeleiddatnietspecifiekgerichtisop
dereductievanpolarisatieenradicalisering,maar
weleenbelangrijkebijdragedaaraanlevertdoor
hetwegnemenvanmogelijkevoedingsbodems
voorpolarisatieenradicalisering.Deverantwoor-
delijkheidvoordezeaandachtsgebiedenligtbijde
daartoeverantwoordelijkedepartementen.
Denkdaarbijondermeeraanthema’sals:
–Bijzondereaandachtvoorhetbevorderenvan
duurzameparticipatievanjongerenopde
arbeidsmarkt.Ditbegintalbijhetzorgenvoor
goedeaansluitingtussenhetonderwijsendear-
beidsmarkt,dezorgvoorgeschiktestageplekken
voorjongerenenextrabegeleidingvanjongeren
diedreigenuittevallenbijhetberoepsonderwijs
(insluitenvanmensenindesamenlevingvia
scholing,stagesenwerk);
–Tegengaanvoortijdigschoolverlatenenbetere
aansluitingonderwijs–arbeidsmarkt;
–Bevorderenvaneconomische,maatschappelijke
enpolitiekeparticipatievanjongeren;
–Huisvestingbeleidvoorjongeren;
–Burgerschapensocialeintegratiealskerndoelin
hetonderwijs;
–Opvoedingsondersteuning,gerichtopgoede
aansluitingvandejongerenbijdeNederlandse
samenleving;
–Tegengaanvancriminaliteitonderjongerenen
aanpakvanjeugdproblematiek;
–Tegengaanvandiscriminatie;
–Bevorderenvanintegratie,participatieenweder-
zijdseacceptatie;
–Emancipatie.
18
5.2.2 Specifiek beleid op nationaal niveauHetspecifiekbeleidopnationaalniveauisgericht
opvoorkomen,belemmerenentegengaanvan
polarisatieenradicalisering.Hetspecifiekebeleid
richtzichophetzogoedmogelijkfaciliterenvan
delokaleaanpakénopbeleiddatechtopnationaal
niveauingezetmoetwordeninhetkadervande
reductievanpolarisatieenradicalisering(veelalop
verzoekvangemeenten).
Innauwoverlegenopverzoekvandegemeenten
diebetrokkenzijnbijhetopstellenvanditactie-
planzijndenavolgendebeleidslijnengedefinieerd
waarbijhetnationaalniveaudelokaleaanpakkan
ondersteunen:
–Vergrotenvandeweerbaarheidenbindingaan
desamenlevingvanindividuenengroependie
vatbaarzijnvoorpolarisatieenradicalisering,en
hunomgeving(ouders/opvoedersetc.);
–Vergrotenvancompetentiesvanhetlokaalbe-
stuurenprofessionalsdieveelmetjongerenen
jongerengroepenwerken;
–Vroegtijdigisoleren,indammenenkerenvan
polarisatieenradicalisering.
Hieronderstaateennadereuitwerkingvanieder
vandezedriebeleidslijnen.Deafgelopenperiode
isreedsgestartmethettegengaanvanradicalise-
ring.Nuwordtditexplicietaangevuldmetdewens
polarisatiestructureelaantepakken.Bijdeuitvoe-
ringzalsteedsgezochtmoetenwordennaareen
uitgekiendebalanstussenpreventieenrepressie.
Jaarlijkszaldeexacteinzetenprioriteringvanuit
21
dedirectbetrokkenministeriesopiedervandeze
beleidslijnenvastgelegdwordenineenoperationeel
jaarplan.
Beleidslijn1
Vergrotenvandeweerbaarheidenbindingaande
samenlevingvanindividuenengroependiemogelijk
vatbaarzijnvoorpolarisatieenradicalisering,en
hunomgeving.
Ompolarisatieenradicaliseringtevoorkomen,is
hetnodigdefactorenteonderkennendieeen
katalyserendeffectkunnenhebbenopeenradicali-
seringprocesdatdooreenjongerewordtdoorge-
maaktofdieanderenertoebrengenjongerenhierin
(stilzwijgend)testeunen.Hetgaaterommensen
kansentebiedenomvolwaardigindeNederlandse
samenlevingteparticiperen.Naasthetwegnemen
vandevoedingsbodemsishetvanbelangdat
burgersaccepterendatNederlandeenopen,
pluralistischesamenlevingiswaardiversereligies
enleefwijzennaastelkaarbestaan.Waarderingvoor
dedemocratieenderechtstaatenloyaliteitaan
kernwaardenhorendaarbij.
22
Acties
–Bevorderenvandekennisenvaardighedenvan
democratischburgerschaponderjongerendie
zichaangetrokkenvoelendoorrechtsextremisme
ofislamitischeradicalisering;
–Betrekkenvanoudersviaonderwijs,inburge-
ringtrajectenenopvoedingsondersteuningbijde
maatschappijendeontwikkelingvanhunkinde-
ren.Ooklerenvanoudersomhetgesprekaante
gaanmetkinderendiezichaangetrokkenvoelen
doorradicaalgedachtegoed;11
–Versterkingvandebindingvanjongerenaande
samenlevingdoorscholing,stageplekkenenwerk;
–Bevorderenkennisvanjongereninhetalgemeen
oververschillendeculturenenhunovereen-
komsten,debeginselenvandedemocratische
rechtsstaat,onsbuitenlandsbeleid,religiesen
hungezamenlijke,recentegeschiedenis(viahet
onderwijsenmaatschappijleer);12
–Stimulerenvanpluriformaanbodvan(niet-
extremistische)interpretatiesvandeislam(via
onderwijs,mediaeninternet);
–ImmigrantenvertrouwdmakenmetdeNeder-
landserechtsordeensamenleving,waaronderhet
vergrotenvankennisbijautochtoneNederlanders
overreligieencultuurvan‘nieuweNederlanders;
–Contactenleggenenonderhoudenmetsleutelfi-
gurenenmoslimorganisatiesteneindegezamen-
lijkdeweerbaarheidtevergroten;
–Nationaalduidelijkstellingnemenenweerwoord
biedenaanradicaleuitingenindesamenleving
diemogelijkeenvoedingsbodemzijnvoorpolari-
satieofzelfsradicalisering.
11SpecifiekaspectwaartijdenshetwerkbezoekvanMinisterTerHorstaanstadsdeelSlotervaartd.d.16april2007bijzondereaandachtvoorisgevraagd.
12BinnenhetintegratiebeleidisdeministervanWWIvoornemensbij-zondereaandachttebestedenaandeintercultureledialoog.
24 25
Beleidslijn2
Vergrotenvancompetentiesvanhetlokaalbestuur
enprofessionalsdieveelmetjongerenenjongeren-
groepenwerken.
Omtijdigoptekunnentredenishetvanbelangdat
de‘ogenenoren’vanhetlokaalbestuurenprofes-
sionalsdieveelmetjongerenwerken(zoalspolitie,
jeugdwerkersetc.)openstaanvoordesignalenvan
polarisatieenradicalisering.Denkbijvoorbeeldaan
hetonderwijs,waarlerarenaangevenintoenemen-
dematemetradicaleuitingenentendensenvan
isoleringineigenkringgeconfronteerdteworden.
Hetblijktvaaklastigomdesignalengoedteduiden
enervoortezorgendateradequaatopwordtgere-
ageerd.Daaromishetvanbelangdatderelevante
beroepsgroepenvoldoende‘cultureelcompetent’
zijnenzichgesteundwetenomookdaadwerkelijk
(opkleineschaal)interventiesteplegen.Totslot
zijnerafsprakennodigoverhetdoorgevenvan
signalendieduidenopverdergaanderadicalisering.
Opditgebiedisdeafgelopentijdeenaantalacties
inganggezet.Voorlokaalbestuurenprofessionals
zijnhandreikingenvoordeaanpakvanpolarisatie
enradicaliseringbeschikbaar.Wijkagentenheb-
beneenbasaletrainingdoorlopen.Aansluitenden
aanvullendopdezeactiviteitenishetvanbelangte
blijveninvestereninhetvergrotenvandecompe-
tentiesvanhetlokaalbestuurenprofessionalsdie
veelmetjongerenenjongerengroepenwerken.
Acties
–Ontwikkeleninstrumenten/methodiekenom
weerwoordtebiedentegenradicaleuitingenvoor
bestuurders,docenten,politieenjongerenwer-
kers.Stimulansomdediscussieteblijvenvoeren
metmensendieradicaleideeënuitdragenen
daarbijduidelijkdegrenzenvanderechtstaataan
tegeven;
–Visievormingopspecifiekevraagstukkendie
samenhangenmetpolarisatieenradicalisering.
Voorbeeld:Hoekunnenrijksoverheidenge-
meentensamenwerkenmetmaatschappelijkeén
religieuzeorganisatieszonderinbreuktemaken
opdeinNederlandgangbarescheidingtussen
kerkenstaat?;
–Inzetvanteamsvandeskundigen,imamsen
islamgeleerdendieondersteunenbijhetomgaan
mettoenemendepolarisatieen/ofradicalisering;
–Organiserenvanregionaleplatformswaar
bestuurdersenprofessionalsinformatiekunnen
uitwisselenenkenniskunnenhalen;
–Organiserenvantrainingenenworkshopsvoor
professionals.
Beleidslijn3
Vroegtijdigisoleren,indammenenkerenvanpolari-
satieenradicalisering
Indiensprakeisvan(hetbijdragenaan)vergaande
radicalisering,dieinhetuiterstegevalzoukunnen
uitmondeningewelden/ofterrorismegerelateerde
activiteiten,moeterwordenopgetredenom
verstrekkendegevolgentevoorkomen.Ditoptreden
26 27
kanwordenomschrevenalshetisolerenof
indammenvandegeradicaliseerdepersoonof
organisatie.Persituatiewordtbekekenwatdebeste
aanpaklijkt,afhankelijkvanhetstadiumwaarinhet
radicaliseringprocesverkeert.Waarnodigen
mogelijkwordtook(strafrechtelijk)opgetreden.
Acties
–Tegengaanvanverspreidingvansterkpolari-
serendeenradicalegedachtenviatelevisie,cd-
roms,lectuurenopinternet;
–Tegengaanvanhaatzaaiendeenradicalebood-
schappeninonderanderegebedshuizen,gevan-
genissen,scholenenjeugdcentra;
–Aanpakvan(definanciëleofverbalesteunaan)
radicalenetwerken;
–Voortzettenvandeaanpakvanradicalisering-
haardenendepersoonsgerichteaanpak;
–Aanpakvanverspreidingvanradicaleuitingen
(veelalgeïnitieerdvanuitderadicaliseringhaar-
den)samenmetlocaalbestuur;
–De-radicaliseringstrajecten,bijvoorbeelddoor
specifiekeinterventiesingevangenissenenin
reclasseringstrajecten.
5.3 Samenwerking internationaal niveau en buitenlands beleid
5.3.1 Samenwerking internationaal niveauDesituatieinNederlandstaatnietopzichzelf.
Ookanderelandenkampenmeteentoenamevan
polarisatieenradicalisering.Devormenvanradica-
liseringwisselenechtervanlandtotland.Engeland
heeftbijvoorbeeldeentraditieophetterreinvan
dierenrechtenextremisme.Duitslandheeftmeer
ervaringmetdeaanpakvanrechtsextremismeen
extremeuitingenvanantiglobalisme.
DeEuropeseUnieheeftin2005hetEUactieplan
radicaliseringenrekruteringaangenomen.
Nederlandneemtactiefdeelaandeuitvoering.
Denkdaarbijbijvoorbeeldaankennisuitwisseling
endelenvangoedeervaringeninEU-verband.De
RaadvanEuropaismomenteelspecifiekgeïnteres-
seerdindeinterventiemogelijkhedenophetterrein
vanpolarisatieenradicalisering(bestpractices).
DeBeneluxlandenwerkensamenaandereductie
van(metname)radicaliseringdoorsamenwerking
bijwetenschappelijkonderzoek,hetstimulerenvan
eenpluriformaanbodoverdeislamopinterneten
hetopzettenvanuitwisselingprogramma’stussen
professionals(lerenvanelkaarservaringenen
aanpak).13
DaarnaastwerktNederlandsamenmetenkelespe-
cifiekelandenwaardeproblematiekvanpolarisatie
enradicaliseringopvergelijkbarewijzespeelt.
13MemorandumvanSenningen,Actieplan2007,isnognietformeelvastgesteld(onderhandelingenlopennog).
28 29
Nederlandonderhoudtopditvlakbilateralecon-
tactenmethetVerenigdKoninkrijk,Denemarken,
Frankrijk,deVerenigdeStatenenCanada.
Opvallendisdatinternationaaldeaandachtvoorna-
melijkuitgaatnaarvoorkomenvaneninterveniëren
bijradicalisering.Hettegengaanvanpolarisatie
krijgtinNederlandmeeraandachtdaninhet
buitenland.Internationaalbestaatoverigensveel
belangstellingvoordelokaleaanpakdieNederland
voorstaat.
5.3.2 Buitenlands beleidDeproblematiekrondradicaliseringleertonsdat
ontwikkelingeninhetbuitenlandeffectkunnen
hebbenopdeveiligheidinNederland.14Door
persoonlijkecontactenendoorcommunicatiemet
demedia,waaronderinternet,bestaateentoene-
mendeonderlingeverwevenheid.Hetbeleidvoor
dereductievanpolarisatieenradicaliseringwordt
daaromnauwafgestemdmetdeinspanningen
opditvlakvanuithetministerievanBuitenlandse
Zaken.15
14DenkaanontwikkelingenindeIsraëlisch/Palestijnsekwestie,maarookaanmindervoordehandliggendeontwikkelingeninhetbuitenlandzoalsdeopruiendecartoonsinDenemarken
15ZieookKamerstuk2006–200730800nr.5MotievanderLaant.a.v.devoe-dingsbodemsvoorterrorisme.
16Nietinbegrepenindezefinancieringzijnkostenvoorhetaantrekkenvanspecifiekeambtenarenvoorditthemaopgemeentelijkniveau,maardenkwelaanco-financieringvooropstellenplanvanaanpak,voorspecifiekeopleidingen,voordeopzetvanspeci-fiekeprojectenetc.
6. Kosten en financiering Dekostenvoordelokaleaanpak,voorhetspecifiek
beleidopnationaalniveauenvoordesamenwerking
opinternationaalniveauzijngeraamdworden
gefinancierduithetpijlergeldinhetCoalitieakkoord
voorveiligheid,stabiliteitenrespect(pijler5).
Hetbetrefteenramingvoor28miljoenvoorde
periode2007–2011.
Activiteit
ScanenmonitorZieonder3
Aanpakrisicogebieden
(cofinanciering)16
Zieonder5.1
Expertisefunctie
(kenniscentrumen
informatiefunctie)Zieonder5.1
SpecifiekeInstrumenten/
nationaaleninternationaal
niveauZieonder5.2.2en5.3
Totaal
2011
0,2
4
0,8
1
6
2010
0,2
4
0,8
1
6
2009
0,2
4
0,8
1
6
2008
1
5
2
2
10
ColofonUitgavevanhetMinisterievanBinnenlandseZaken
enKoninkrijksrelaties
Vormgeving:TotalIdentity,Amsterdam