© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 1
AFM Consumentenmonitor voorjaar 2013HypothekenJuni 2013
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 2
1. Management Summary
2. Onderzoeksresultaten in detail
Hypotheeksluiters
Oriëntatie- en afsluitproces
Provisieverbod en beloning
3. Onderzoeksverantwoording
2
Inhoudsopgave
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 3
Management Summary
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 4
Hypotheeksluiters Ruim éénderde van de afgesloten hypotheken is een nieuw gesloten hypotheek door een starter. Een hypotheek afsluiten om een verbouwing te financieren wordt steeds minder populair. Vanaf 2013 moeten huiseigenaren nieuwe leningen in maximaal 30 jaar volledig en ten minste annuïtair
aflossen om recht op hypotheekrenteaftrek te behouden. Daardoor kiezen steeds meer sluiters voor een annuïteitenhypotheek of (in mindere mate) voor een lineaire hypotheek. Dit gaat ten kosten van de andere hypotheekvormen.
Bij starters en herintreders is de bankspaarhypotheek in trek. Bij circa twee op de vijf hypotheeksluiters maakt deze vorm het grootste deel van het hypotheekbedrag uit.
De helft van de hypotheken van recente oversluiters is vervangen, omdat de rentevastperiode verlopen was.
Het kennisniveau over een annuïteitenhypotheek is beperkt. De bezitter van een annuïteitenhypotheek heeft (logischerwijs) meer kennis van de kenmerken van een annuïtaire hypotheekvorm dan de niet-bezitter.
Ruim vier op de vijf hypotheken is met Nationale Hypotheek Garantie (NHG) afgesloten. Dit aandeel is de afgelopen twee jaar sterk toegenomen.
Management Summary -1-
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 5
Oriëntatie- en afsluitproces Vrijwel alle hypotheeksluiters laten zich vooraf informeren in een persoonlijk adviesgesprek. Hypotheeksluiters gaan het vaakst naar een assurantietussenpersoon of adviseur van de bank voor een
adviesgesprek. Bijna de helft van de hypotheeksluiters heeft meerdere oriëntatie- of adviesgesprekken gevoerd. Men
voert wel met minder typen adviseurs een gesprek dan voorheen, wat wellicht verklaard kan worden door het provisieverbod.
Hypotheeksluiters besteden gemiddeld elf uur aan de keuze voor de soort hypotheek en de geschikte aanbieder. Hiervan wordt gemiddeld zes uur besteed aan gesprekken met adviseurs en vijf uur om zelf informatie te zoeken.
Een persoonlijk gesprek is de meest gangbare wijze voor het afsluiten van een nieuwe hypotheek. De assurantietussenpersoon is het meest gebruikte kanaal voor het afsluiten van de hypotheek.
Management Summary -2-
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 6
Provisieverbod en beloning Tweederde van de hypotheeksluiters is op de hoogte van het huidige provisieverbod. Hypotheeksluiters
zijn vaker op de hoogte dan de gemiddelde Nederlander. Hypotheeksluiters denken dat een adviseur circa 12 uur nodig heeft voor het advies en afsluiten van de
hypotheek. Vrijwel alle adviseurs, die voor een hypotheekketen werken, maken hun vergoeding voor hun diensten
transparant. Bijna de helft van deze groep heeft de wijze van beloning zowel mondeling als schriftelijk toegelicht.
De helft van de hypotheekadviseurs wordt beloond op basis van een van tevoren afgesproken bedrag (fixed fee). Bij tussenpersonen en hypotheekketens wordt meer dan de helft beloond op basis van fixed fee.
Tweevijfde van de hypotheeksluiters weet niet wat men heeft betaald voor het advies en afsluiten van de hypotheek.
Bij het afsluiten van de hypotheek onderhandelt circa één op de vijf sluiters over de kosten van het hypotheekadvies die aan de adviseur moet worden betaald.
Vrijwel iedereen wil inzicht hebben in de kosten van een adviseur. Meer dan de helft van de recente hypotheeksluiters maakt een exacte begroting van de toekomstige
inkomsten en uitgaven om te zien of de hypotheeklasten kunnen worden opgebracht.
Management Summary -3-
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 7
Onderzoeksresultaten in detail
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 8
Hypotheeksluiters
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 9
Eén op de drie recente hypotheeksluiters is een starter
Ruim éénderde (37%) van de nieuw afgesloten hypotheken is afgesloten door een starter op de koopwoningmarkt.
Vier op de vijf starters (78%) is jonger dan 34 jaar.
Binnen de leeftijdscategorie 55 jaar en ouder is bijna de helft van de recente sluiters (44%) een oversluiter. Zij hebben de hypotheek vervangen (overgesloten) en zijn in dezelfde koopwoning blijven wonen.
Type hypotheeksluiter
Alle recente sluiters hypotheekn = 340
37
27
20
7
4
6
0 5 10 15 20 25 30 35 40
Starter
Oversluiter
Doorstromer
Verbouwer
Herintreder
Overig
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 10
26
3032
25 26 26
3634
44
25
24 2220
17 1820 19 23
22
17
53 4
7
4 3
21
25 29
34
39
34
2725
20
37
2014 13
107
107 7 8
5
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
Voorjaar2009
Najaar 2009 Voorjaar2010
Najaar 2010 Voorjaar2011
Najaar 2011 Voorjaar2012
Najaar 2012 Eind 2012 Begin 2013
Starter Doorstromer Herintreder Oversluiter Verbouwer
Begin 2013 is het aandeel startershypotheken sterk gedaald
Begin 2013 is het aandeel startershypotheken onder recente sluiters van een hypotheek sterk gedaald. Na een piek eind 2012 (dus nog voordat allerlei veranderingen op hypotheekgebied zijn ingegaan), is het aandeel begin 2013 gedaald naar 25%.
Het aandeel hypotheken voor oversluiters is sterk gestegen (37%).
Een hypotheek afsluiten om een verbouwing te financieren wordt steeds minder populair. Het aandeel van verbouwershypotheken is in vier jaar tijd gedaald van 20% naar 3%.
Type hypotheeksluiter
Alle recente sluiters hypotheek
n = 480 n = 358 n = 410 n = 351 n = 419 n = 374 n = 397 n = 344 n = 201 n = 139
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 11
62 6461 60
65
5654
47 4845
3033 35
2723 24 22
26 27
15
9
15 17
22
22
31
39 38 39
28
74 4 4 5
4 5 3 4
1
8 9
1619
33
1 1 2 3
6
0
10
20
30
40
50
60
70
Voorjaar2009
Najaar 2009 Voorjaar2010
Najaar 2010 Voorjaar2011
Najaar 2011 Voorjaar2012
Najaar 2012 Eind 2012 Begin 2013
Aflossingsvrije hypotheek Spaarhypotheek BankspaarhypotheekBeleggingshypotheek Annuïteitenhypotheek* Lineaire hypotheek*
Sterke groei annuïteitenhypotheek
Vanaf 2013 moeten huiseigenaren nieuwe leningen in maximaal 30 jaar volledig en ten minste annuïtair aflossen om recht op hypotheekrenteaftrek te behouden. Daardoor kiezen steeds meer sluiters voor een annuïteitenhypotheek (33%) of (in duidelijk mindere mate) een lineaire hypotheek (6%). Dit gaat ten koste van de andere hypotheekvormen.
De aflossingsvrije hypotheek wordt nog wel het vaakst afgesloten (45%). Deze hypotheekvorm wordt relatief vaak door 55-plussers (62%) en relatief weinig door starters (34%) gekozen.
Een bankspaarhypotheek wordt relatief vaak door hoogopgeleiden (44%) en personen met een hoog inkomen (43%) afgesloten.
Kunt u aangeven wat voor hypotheekvorm u recent heeft afgesloten?
Alle recente sluiters hypotheek
* Pas vanaf 2011 apart vastgelegd.
n = 480 n = 358 n = 410 n = 351 n = 419 n = 374 n = 397 n = 344 n = 201 n = 139
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 12
23
11
25
7
34
37
28
39
18
39
26
5
15
14
15
9
16
21
19
26
13
21
15
17
6
0
15
6
5
10
6
7
10
13
2
4
3
3
2
6
2
6
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Totaal
Starter
Doorstromer
Herintreder
Oversluiter
Verbouwer
Aflossingsvrije hypotheek Bankspaarhypotheek SpaarhypotheekAnnuïteitenhypotheek Andere hypotheekvorm De onderdelen zijn even grootWeet ik niet
Bankspaarhypotheek maakt grootste deel uit van hypotheekbedrag bij starters en herintreders
Bij starters en herintreders is de bankspaarhypotheek in trek. Bij circa twee op de vijf hypotheeksluiters (39%) maakt deze vorm het grootste deel van het hypotheekbedrag uit.
Bij eenderde van de oversluiters (34%) en verbouwers (37%) maakt de aflossingsvrije hypotheek het grootste deel van het hypotheekbedrag uit.
Welk onderdeel maakt het grootste deel uit van het hypotheekbedrag van uw huidige hypotheek?
Alle recente sluiters hypotheekn = 340
n = 340
n = 95
n = 78
n = 14
n = 106
n = 28
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 13
51
45
4044
47
36
2921
23
7
11 11
17
16
25
3129 28
20
27 26
21
17 17 1820 15
96
8 8 8 9 1017
25
44 6
55 5
68
66
4
7
4
6 66 6
30
10
20
30
40
50
60
Voorjaar 2009 Najaar 2009 Voorjaar 2010 Najaar 2010 Voorjaar 2011 Najaar 2011 Voorjaar 2012 Najaar 2012 Voorjaar 2013
Aflossingsvrije hypotheek Bankspaarhypotheek SpaarhypotheekAndere hypotheekvorm De onderdelen zijn even groot Weet ik niet
Annuïteitenhypotheek maakt steeds vaker grootste deel uit van hypotheekbedrag
De groei van de categorie ‘Andere hypotheekvorm’ (van 17% naar 25%) wordt vrijwel volledig veroorzaakt door een toename van het aantal afgesloten annuïteitenhypotheken.
De aflossingsvrije hypotheek maakt bij minder dan een kwart van de hypotheeksluiters (23%) het grootste deel van het hypotheekbedrag uit.
Welk onderdeel maakt het grootste deel uit van het hypotheekbedrag van uw huidige hypotheek?
Alle recente sluiters hypotheek
Annuïteitenhypotheek
Voorjaar 2012 4%Najaar 2012 11%
n = 480 n = 358 n = 410 n = 351 n = 419 n = 374 n = 397 n = 344 n = 340
Voorjaar 2013 19%
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 14
Veel hypotheken worden overgesloten door het verlopen van de rentevastperiode
De helft (48%) van de hypotheken van recente oversluiters is vervangen omdat de rentevastperiode verlopen was.
Oversluiters die de hypotheek in 2012 hebben afgesloten, geven dit vaker als reden aan (65%) dan oversluiters die de hypotheek in 2013 hebben afgesloten (34%).
Heeft u uw hypotheek overgesloten omdat uw rentevastperiode was verlopen?
Recente oversluiters hypotheek
48
64
52
65
52
36
48
35
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Voorjaar 2013
Najaar 2012
Voorjaar 2012
Najaar 2011
Ja Nee
n = 106
n = 95
n = 122
n = 126
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 15
Kennisniveau over annuïteitenhypotheek is beperkt
Het kennisniveau over een annuïteitenhypotheek is beperkt. Slechts éénderde van alle hypotheeksluiters (36%) weet dat bij deze hypotheekvorm de rente aftrekbaar is en minder dan de helft (47%) beseft dat men in het begin veel rente en weinig aflossing betaalt. En slechts 16% heeft alle antwoorden goed en geen antwoorden fout ingevuld.
De bezitter van een annuïteitenhypotheek heeft (logischerwijs) iets meer kennis van de kenmerken van een annuïtaire hypotheekvorm dan de niet-bezitter. Zij beseffen vaker dat elke maand een vast bedrag moet worden betaald (71%) en dat er aan het einde van de looptijd geen restschuld overblijft (96%).
Welke kenmerken zijn volgens u van toepassing op een annuïteitenhypotheek?Meer antwoorden mogelijk
Alle recente sluiters hypotheekn = 340
59
47
36
7
8
71
45
37
4
2
55
48
36
8
10
0 10 20 30 40 50 60 70 80
U betaalt elke maand een vast bedrag dat bestaat uit aflossing enrente
In het begin betaalt u veel rente en weinig aflossing
De hypotheekrenteaftrek is van toepassing op deze hypotheekvorm
Aan het einde van de looptijd heeft u een restschuld
Geen van bovenstaande mogelijke kenmerken is van toepassingop een annuïteitenhypotheek
Totaal Bezit annuïteitenhypotheek Bezit geen annuïteitenhypotheek
Goe
de a
ntw
oord
enFo
ute
antw
oord
en
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 16
7982
7474
7091
9481
8879
5866
615757
1716
2221
255
615
1017
3930
3434
37
31
3544
032
4345
95
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Voorjaar 2013 TotaalNajaar 2012 Totaal
Voorjaar 2012 TotaalNajaar 2011 Totaal
Voorjaar 2011 TotaalVoorjaar 2013 Starter
Najaar 2012 StarterVoorjaar 2012 Starter
Najaar 2011 StarterVoorjaar 2011 Starter
Voorjaar 2013 DoorstromerNajaar 2012 Doorstromer
Voorjaar 2012 DoorstromerNajaar 2011 Doorstromer
Voorjaar 2011 Doorstromer
De hypotheek voor de woning is met NHG afgesloten De hypotheek voor de woning is zonder NHG afgeslotenWeet ik niet
Vier op de vijf nieuwe hypotheken is met Nationale Hypotheek Garantie afgesloten
Ruim vier op de vijf hypotheken (78%) is met Nationale Hypotheek Garantie (NHG) afgesloten. Het aandeel hypotheken dat met NHG is afgesloten, is de afgelopen twee jaar sterk toegenomen.
Hypotheken van starters (91%) worden vaker met NHG gesloten dan hypotheken van doorstromers (58%).
Bij 55-plussers (60%) en bij hypotheeksluiters met veel vermogen (61%) is het aandeel dat een hypotheek met NHG heeft gesloten lager dan in andere segmenten.
Heeft u de hypotheek voor de woning met of zonder Nationale Hypotheek Garantie afgesloten?
Recente sluiters hypotheek die een woning hebben gekocht
n = 212
n = 188
n = 181
n = 117
n = 99
n = 106
n = 80
n = 76
n = 75
n = 200
n = 97
n = 78
n = 73
n = 95
n = 182
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 17
Oriëntatie- en afsluitproces
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 18
Vrijwel alle sluiters hebben een persoonlijk gesprek gevoerd om zich te laten informeren
Vrijwel alle hypotheeksluiters (91%) laten zich informeren in een persoonlijk adviesgesprek.
Beheersten hebben relatief vaak internet (36%) gebruikt. Ambitieuzen (18%) en adviesgevoeligen (19%) oriënteren zich het minst via internet.
Met name jongeren tot 24 jaar (45%) en sluiters met een hoog vermogen (37%) gebruiken internet om informatie over de hypotheek te verkrijgen.
Op welke manier heeft u zich laten informeren voordat u deze hypotheek heeft afgesloten?Meer antwoorden mogelijk
Alle recente sluiters hypotheekn = 340
91
25
8
4
3
3
1
93
36
11
6
2
1
1
85
18
3
2
9
2
2
92
19
8
4
2
4
0
85
23
13
0
0
0
9
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Persoonlijk gesprek
Internet
Telefonisch
Schriftelijk
Tv of radio
Op andere wijze
Niet geïnformeerd
Totaal Beheersten Ambitieuzen Adviesgevoeligen Gemaksgeorienteerden
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 19
Men gaat het vaakst naar een tussenpersoon of adviseur van de bank voor een adviesgesprek
Hypotheeksluiters gaan het vaakst naar een assurantietussenpersoon (40%) of adviseur van de bank (39%) voor een adviesgesprek.
Laagopgeleiden gaan relatief vaak naar een assurantietussenpersoon (53%) en minder vaak naar een medewerker van de bank (25%) of hypotheekketen (19%).
Hoogopgeleiden gaan juist minder vaak naar een assurantietussenpersoon (31%). Zij bezoeken frequenter een hypotheekketen (41%) voor een adviesgesprek.
Met welk type adviseur heeft u een adviesgesprek gehad?Meer antwoorden mogelijk
Alle recente sluiters hypotheekn = 340
40
39
32
3
3
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45
Een (assurantie)tussenpersoon
Een adviseur/medewerker van de bank
Een adviseur/medewerker van een hypotheekwinkel
Een adviseur/medewerker van een verzekeringsmaatschappij
Geen van bovenstaande
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 20
40
39
32
3
42
37
35
4
45
40
29
6
39
39
29
6
40
52
43
13
47
63
38
11
0 10 20 30 40 50 60 70
Een (assurantie)tussenpersoon
Een adviseur/medewerker van de bank
Een adviseur/medewerker van een hypotheekwinkel
Een adviseur/medewerker van een verzekeringsmaatschappij
Voorjaar 2013 Najaar 2012 Voorjaar 2012 Najaar 2011 Voorjaar 2011 Najaar 2010
Ten opzichte van één jaar geleden wordt assurantie-tussenpersoon minder vaak geraadpleegd
Ten opzichte van één jaar geleden wordt de assurantietussenpersoon minder vaak geraadpleegd bij een adviesgesprek.
Er worden steeds minder gesprekken gevoerd met medewerkers van een verzekeringsmaatschappij (3%).
Er wordt met steeds minder verschillende type adviseurs een adviesgesprek gevoerd. In het voorjaar van 2013 voerde sluiters gemiddeld met 1,1 verschillende type adviseurs een gesprek. In het najaar van 2010 (1,6) en het voorjaar van 2011 (1,5) lag dit aantal beduidend hoger. Een verklaring hiervoor kan liggen in het provisieverbod, waarbij elk adviesgesprek in rekening wordt gebracht.
Met welk type adviseur heeft u een adviesgesprek gehad?Meer antwoorden mogelijk
Alle recente sluiters hypotheek
n = 351n = 419n = 374n = 397n = 344n = 340
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 21
56
44
58
20
71
71
26
27
32
35
19
26
18
29
10
44
10
3
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Totaal
Starter
Doorstromer
Herintreder
Oversluiter
Verbouwer
1 2 3 of meer
Bijna de helft van de hypotheeksluiters heeft meerdere oriëntatie- of adviesgesprekken gevoerd
Bijna de helft van de hypotheeksluiters (44%) heeft meerdere oriëntatie- en/of adviesgesprekken gevoerd.
Bij herintreders (80%) ligt het percentage, dat meerdere adviesgesprekken heeft gevoerd, hoger dan gemiddeld.
Starters (56%) en beheersten (55%) voeren net als herintreders vaker meerdere adviesgesprekken. Oversluiters (71%) voeren vaker één adviesgesprek.
Bij hoeveel verschillende adviseurs heeft u een oriëntatie-en/of adviesgesprek gehad?
Recente sluiters hypotheek die een adviesgesprek hebben gehadn = 329
n = 329
n = 93
n = 72
n = 14
n = 103
n = 27
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 22
Het gemiddeld aantal gesprekken was eind 2012 beduidend hoger dan begin 2013
Het gemiddeld aantal oriëntatie- en/of adviesgesprekken was eind 2012 beduidend hoger (gemiddeld 1,8 gesprekken) dan begin 2013 (1,5).
Bij hoeveel verschillende adviseurs heeft u een oriëntatie-en/of adviesgesprek gehad?
Recente sluiters hypotheek die een adviesgesprek hebben gehadn = 329
56
49
69
26
32
16
18
20
15
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Totaal
Eind 2012
Begin 2013
1 2 3 of meer
1,7
1,8
1,5
gemiddeld
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 23
Hypotheeksluiters besteden gemiddeld 6 uur aan gesprekken met adviseurs
Hypotheeksluiters besteden gemiddeld 6,1 uur aan gesprekken met adviseurs om een juiste keuze te maken voor soort hypotheek en aanbieder.
55-plussers (4,5 uur) en laagopgeleiden (4,9 uur) besteden gemiddeld de minste tijd aan adviesgesprekken.
Jongeren tot 34 jaar (7,2 uur), adviesgevoeligen (6,8 uur), sluiters met veel vermogen (7,4 uur), en starters (7,1 uur) spenderen gemiddeld de meeste tijd aan adviesgesprekken.
Hoeveel uur hebben alle gesprekken met uw adviseur(s) in z'n totaliteit geduurd?
Recente sluiters hypotheek die een adviesgesprek hebben gehadn = 331
19
35
23
15
8
0 5 10 15 20 25 30 35 40
1 a 2 uur
3 a 4 uur
5 tot 8 uur
8 tot 12 uur
12 uur of meer
Gemiddeld6,1 uur
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 24
19
17
15
19
28
35
28
31
33
26
23
27
24
23
20
15
15
18
16
18
8
13
11
11
9
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Voorjaar 2013
Najaar 2012
Voorjaar 2012
Najaar 2011
Najaar 2010
1 a 2 uur 3 a 4 uur 5 tot 8 uur 8 tot 12 uur 12 uur of meer
De gesprekstijd met de hypotheekadviseur is afgenomen
In vergelijking met 2012 is de gesprekstijd met de hypotheekadviseur afgenomen. Het provisieverbod zou daar de oorzaak van kunnen zijn, aangezien steeds meer adviseurs op uurbasis zijn gaan werken en advieskosten inzichtelijk zijn.
Er blijkt een positief verband te bestaan tussen het aantal uur met de adviseur en het aantal uur dat men zelf heeft besteed.
Hoeveel uur hebben alle gesprekken met uw adviseur(s) in z'n totaliteit geduurd?
Recente sluiters hypotheek die een adviesgesprek hebben gehad
n = 307
n = 320
n = 389 6,5 uur
6,2 uur
5,7 uur
Gemiddeld aantal uur
n = 340
6,1 uurn = 331
6,7 uur
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 25
59
44
66
71
43
15
17
20
12
21
7
10
2
5
12
8
15
4
3
16
11
14
9
9
8
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Totaal
Beheersten
Ambitieuzen
Adviesgevoeligen
Gemaksgeorienteerden
1 a 2 uur 3 a 4 uur 5 tot 8 uur 8 tot 12 uur 12 uur of meer
Hypotheeksluiters besteden gemiddeld 5 uur om zelf informatie te zoeken
Naast adviesgesprekken besteden hypotheeksluiters gemiddeld 5,2 uur aan het zelf zoeken van informatie om een juiste keuze te kunnen maken voor de soort hypotheek en de aanbieder.
Beheersten (6,6 uur), hoogopgeleiden (6,7 uur) en sluiters met veel vermogen (7,2 uur) besteden de meeste tijd in het zelf zoeken van informatie om een goede keuze te maken voor de soort hypotheek en de aanbieder.
Adviesgevoeligen (4,1 uur), verbouwers (2,5 uur) en laagopgeleiden (4,1 uur) besteden de minste tijd in het zelf zoeken van informatie.
Hoeveel uur heeft u, buiten de adviesgesprekken, zelf besteed om een goede keuze te kunnen maken?
Recente sluiters hypotheek die een adviesgesprek hebben gehadn = 331
n = 331
n = 121
n = 51
n = 145
n = 14
5,2 uur
6,6 uur
5,1 uur
4,1 uur
4,3 uur
Gemiddeld aantal uur
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 26
Acht op de tien hypotheken wordt door middel van een persoonlijk gesprek afgesloten
Een persoonlijk gesprek bij een tussenpersoon, adviseur of medewerker van een bank/verzekeraar is de meest gangbare wijze voor het afsluiten van een nieuwe hypotheek (83%).
Starters (91%) en sluiters met een laag vermogen (91%) sluiten het vaakst door middel van een persoonlijk gesprek.
Oversluiters (16%) sluiten vaker via de post (dus zonder tussenkomst van een adviseur of medewerker).
Op welke wijze (medium) heeft u uw hypotheek afgesloten?
Alle recente sluiters hypotheekn = 340
83
8
42 3
Door middel van een persoonlijk gesprek Via de post Via internet Telefonisch Op een andere wijze
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 27
38
44
3837
31
3534
3237
31 31 35
4140
36
18 18
2219 19
2321
23
2
3 4 5 53 3
3
3
2 3 3 2 1
5
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
Voorjaar 2010 Najaar 2010 Voorjaar 2011 Najaar 2011 Voorjaar 2012 Najaar 2012 Eind 2012 Begin 2013
Bank Assurantietussenpersoon Hypotheekketen Verzekeringsmaatschappij Ander kanaal
De assurantietussenpersoon is het meest gebruikte kanaal voor afsluiten van de hypotheek
De assurantietussenpersoon is het meest gebruikte kanaal voor afsluiten van de hypotheek (36%).
Voor het eerst sinds het najaar van 2011 is zichtbaar dat de hypotheek vaker via een assurantietussen-persoon dan een bank afgesloten wordt.
Het bancaire kanaal wordt relatief vaak gebruikt door 55-plussers (46%) en verbouwers (51%).
Bij wie of welk kanaal heeft u deze hypotheek afgesloten?
Alle recente sluiters hypotheek
n = 410 n = 351 n = 419 n = 374 n = 397 n = 344 n = 201 n = 139
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 28
Het intermediair is het meest gebruikte kanaal voor afsluiten van de hypotheek
Het intermediair (assurantietussenpersonen + hypotheekketens) is het meest gebruikte kanaal voor afsluiten van de hypotheek (59%).
Bij wie of welk kanaal heeft u deze hypotheek afgesloten?
Alle recente sluiters hypotheek
n = 410 n = 351 n = 419 n = 374 n = 397 n = 344 n = 201 n = 139
38
44
38 37
3135 34
32
54
5053 54
6058
6159
2
3 4 5 53 3
33
2 3 3 2 3 1
5
0
10
20
30
40
50
60
70
Voorjaar 2010 Najaar 2010 Voorjaar 2011 Najaar 2011 Voorjaar 2012 Najaar 2012 Eind 2012 Begin 2013
Bank Intermediair Verzekeringsmaatschappij Ander kanaal
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 29
Provisieverbod en beloning
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 30
Tweederde van de hypotheeksluiters is op de hoogte van het huidige provisieverbod
Tweederde van de hypotheeksluiters (68%) is op de hoogte van het huidige provisieverbod. Hypotheek-sluiters zijn vaker op de hoogte dan de gemiddelde Nederlander (47%).
Hypotheeksluiters die de hypotheek eind 2012 hebben afgesloten zijn vaker (76%) op de hoogte dan hypotheeksluiters die de hypotheek begin 2013 hebben afgesloten (63%).
47
68
53
32
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Representatief NL
Recente sluiters hypotheek
Ja Nee
Was u op de hoogte van het provisieverbod op deze complexe financiële producten?
Alle respondenten
n = 364
n = 340
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 31
Hypotheeksluiters denken dat een adviseur 12 uur nodig heeft voor advies en afsluiten
Hypotheeksluiters denken dat een adviseur circa 12 uur nodig heeft voor het advies en afsluiten van de hypotheek. 30% van deze groep denkt dat een adviseur meer dan 12 uur bezig is.
De gemiddelde Nederlander schat het aantal uren een stuk lager in: 7,4 uur.
Hoeveel uur in totaal denkt u dat de adviseur nodig heeft voor het advies en het afsluiten van de hypotheek?
Alle respondenten
Gem. 7,4 uur
Gem. 11,7 uur
28
16
25
15
14
17
18
22
15
30
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Representatief NL (n = 364)
Recente sluiters hypotheek (n = 340)
1 a 2 uur 3 a 4 uur 5 tot 8 uur 8 tot 12 uur 12 uur of meer
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 32
Hypotheekketens maken de beloning het meest transparant
Vrijwel alle adviseurs die werken voor een hypotheekketen (96%) maken de vergoeding die zij ontvangen voor de diensten die ze leveren transparant. Bijna de helft van deze groep (45%) heeft de wijze van beloning zowel mondeling als schriftelijk toegelicht.
Op welke wijze heeft de adviseur aangegeven hoe hij voor zijn diensten wordt beloond?
Alle recente sluiters hypotheekn = 340
38
13
35
8
41
10
41
5
34
16
45
4
40
14
23
15
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
De adviseur heeft dit mondeling aangegeven
De adviseur heeft een schriftelijk document meegegeven
De adviseur heeft dit mondeling en schriftelijk aangegeven
De adviseur heeft dit niet aangegeven
Totaal Assurantietussenpersoon Hypotheekketen Direct (Bank+verzekeraar)
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 33
Fixed fee is de meest voorkomende beloningsvorm
De helft van de hypotheekadviseurs (48%) wordt beloond op basis van een van tevoren afgesproken bedrag (fixed fee).
Fixed fee beloning komt relatief vaak voor bij assurantietussenpersonen (67%) en hypotheekketens (52%).
Eén op de tien sluiters (9%) denkt dat het advies gratis is.
Hoe wordt uw hypotheekadviseur volgens u beloond?
Alle recente sluiters hypotheek die gebruikt hebben gemaakt van een adviseur bij het afsluitenn = 329
48
13
12
9
4
1
5
9
67
0
12
3
3
0
5
10
52
0
19
7
8
0
8
5
22
35
8
14
3
3
4
11
0 10 20 30 40 50 60 70 80
Fixed fee
Prijs advies is verwerkt in totale kosten
Provisie
Het advies is gratis
Op uurbasis
Provisie, maar adviseur betaalt deel terug
Op een andere manier
Weet ik niet
Totaal Assurantietussenpersoon Hypotheekketen Direct (Bank+verzekeraar)
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 34
59
47
3942
31
26 26
19
9
15
25
34 39
39
50 52
58
66
59
5 5 4 3
811 10
812
9 107
12
0
10
20
30
40
50
60
70
Najaar 2009 Voorjaar 2010 Najaar 2010 Voorjaar 2011 Najaar 2011 Voorjaar 2012 Najaar 2012 Eind 2012 Begin 2013
Op basis van provisie Fixed fee Gratis Weet ik niet
Beloning op basis van fixed fee blijft groeien
Bij hypotheeksluiters die de hypotheek via een persoonlijk gesprek bij een assurantietussenpersoon of hypotheekketen hebben afgesloten, is de beloning op basis van fixed fee verder toegenomen (naar 66%) en de beloning op basis van provisie verder afgenomen (naar 9%).
Hoe wordt uw hypotheekadviseur volgens u beloond?
Alle recente sluiters hypotheek die via een (assurantie)tussen-persoon of hypotheekketen gesloten hebben via een persoonlijk gesprek
n = 157 n = 216 n = 160 n = 205 n = 186 n = 215 n = 186 n = 132n = 197
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 35
Tweevijfde van de hypotheeksluiters weet niet wat men heeft betaald voor het advies en afsluiten
Tweevijfde van de hypotheeksluiters (38%) weet niet wat men heeft betaald voor het advies en afsluiten van de hypotheek. Met name personen die de hypotheek bij een bank hebben afgesloten, weten niet wat ze hebben betaald (49%).
Het gemiddelde bedrag dat men heeft betaald is € 2.166,-.
12
18
31
38
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45
Tot 1.000 euro
1.000 tot 2.000 euro
2.000 euro of meer
Weet ik niet
Hoeveel heeft u in totaal betaald voor het hypotheekadvies en het afsluiten van de hypotheek?
Alle recente sluiters hypotheekn = 340
Gem. € 2.166,-
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 36
Eenvijfde van de sluiters onderhandelt over de kosten van hypotheekadvies
Bij het afsluiten van de hypotheek onderhandelt circa één op de vijf (22%), met wisselend succes, over de kosten van het hypotheekadvies die aan de adviseur moet worden betaald.
Het loont om te onderhandelen met de adviseur, want ongeveer drie op de vier sluiters die onderhandelt boekt resultaat.
5
5
8
4
17
17
15
20
76
79
77
73
1
0
0
3
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Totaal
Assurantietussenpersoon
Hypotheekketen
Direct (Bank+verzekeraar)
Ik heb over de kosten onderhandeld, maar zonder resultaat Ik heb met resultaat over de kosten onderhandeldNee Weet ik niet
Heeft u bij het afsluiten van de hypotheek onderhandeld over de kosten die u voor het hypotheek-advies aan de adviseur moet betalen?
Recente sluiters hypotheek die gebruikt hebben gemaakt van een adviseur bij het afsluitenn = 329
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 37
5
6
5
6
6
17
18
14
14
12
76
72
77
75
78
1
3
4
5
5
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Voorjaar 2013
Najaar 2012
Voorjaar 2012
Najaar 2011
Voorjaar 2011
Ja, ik heb over kosten onderhandeld, maar zonder resultaat Ja, ik heb met resultaat over de kosten onderhandeldNee Weet ik niet
Het aantal hypotheeksluiters dat onderhandelt over de kosten is stabiel gebleven
Het aantal hypotheeksluiters dat onderhandelt over de kosten voor hypotheekadvies is ten opzichte van de vorige meting stabiel gebleven. (22% versus 24%).
n = 397
n = 374
n = 355
n = 333
n = 329
Heeft u bij het afsluiten van de hypotheek onderhandeld over de kosten die u voor het hypotheek-advies aan de adviseur moet betalen?
Recente sluiters hypotheek die gebruikt hebben gemaakt van een adviseur bij het afsluiten
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 38
Vrijwel iedereen wil inzicht hebben in de kosten van een adviseur
Vrijwel iedereen (88%) wil inzicht hebben in de kosten van een adviseur. Beheersten willen relatief vaak inzicht hebben (96%) en adviesgevoeligen minder vaak (83%).
Eenvijfde (20%) wil dat de kosten gespecificeerd worden naar de verschillende werkzaamheden die de adviseur uitvoert.
Tot op welk niveau wilt u inzicht hebben in de kosten voor de werkzaamheden van een adviseur?
Recente sluiters hypotheek die gebruikt hebben gemaakt van een adviseur bij het afsluitenn = 329
12
36
33
20
0 5 10 15 20 25 30 35 40
Ik heb geen behoefte aan inzicht in deze kosten
Ik wil alleen het totaalbedrag weten
Ik wil weten wat de kosten zijn voor het adviesen voor het afsluiten
Ik wil dat de kosten gespecificeerd worden
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 39
Ruim de helft maakt een exacte begroting om te bepalen of de hypotheek kan worden opgebracht
Meer dan de helft van de recente hypotheeksluiters (57%) maakt een exacte begroting van de toekomstige inkomsten en uitgaven om te zien of de hypotheeklasten kunnen worden opgebracht.
Beheersten (71%) houden bij voorkeur de regie in eigen hand en maken vaker dan andere segmenten een exacte begroting.
Heeft u een begroting gemaakt van uw toekomstige inkomsten en uitgaven om te zien of u de hypotheeklasten kunt opbrengen?
Alle recente sluiters hypotheekn = 340
57
71
49
48
48
33
26
33
39
33
7
2
12
10
6
3
2
5
3
13
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Totaal
Beheersten
Ambitieuzen
Adviesgevoeligen
Gemaksgeorienteerden
Ja, precieze begroting Ja, globaal gekeken
Nee, van betaalbare hypotheekverstrekking uitgegaan Nee, niet aan gedacht
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 40
De helft van de hypotheeksluiters is niet bereid om te betalen voor pensioenadvies en doet alles zelf
Voor het aanvullen van het pensioen heeft de tarifering slechts beperkte invloed op de keuze van een adviesvorm. Circa de helft van de hypotheeksluiters is namelijk niet bereid om te betalen voor pensioenadvies en zoekt liever alles zelf uit.
Het is opvallend dat er nauwelijks behoefte is aan het door een adviseur op laten maken van een uitgebreid financieel plan voor de oude dag.
Welke van onderstaande adviesvormen heeft uw voorkeur om een keuze te kunnen maken op welke wijze u het beste uw pensioen kunt aanvullen?
Alle recente sluiters hypotheek3 random tariefgroepen
€100
€100
€100
50
54
53
17
16
20
25
22
18
8
8
10
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Groep 1
Groep 2
Groep 3
Ik hoef geen advies: ik doe alles zelf via internet Ik maak gebruik van een geautomatiseerd adviesproces
Ik laat een beknopt advies opmaken door een adviseur Ik laat een uitgebreid financieel plan voor oude dag opmaken
n = 97
n = 135
n = 108€100
€100
€100
€200 €300 €850
€350 €500 €1250
€500 €750 €1500
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 41
Merendeel consumenten is niet bereid om te betalen voor pensioenadvies en doet alles zelf
Voor het aanvullen van het pensioen heeft de tarifering slechts beperkte invloed op de keuze van een adviesvorm. Een meerderheid van de consumenten is namelijk niet bereid om te betalen voor pensioenadvies en zoekt liever alles zelf uit.
Het is opvallend dat er nauwelijks behoefte is aan het door een adviseur op laten maken van een uitgebreid financieel plan voor de oude dag.
Welke van onderstaande adviesvormen heeft uw voorkeur om een keuze te kunnen maken op welke wijze u het beste uw pensioen kunt aanvullen?
Alle respondenten representatieve steekproefn = 364
€100
€100
€100
58
71
79
18
12
7
19
14
13
5
3
1
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Groep 1
Groep 2
Groep 3
Ik hoef geen advies: ik doe alles zelf via internet Ik maak gebruik van een geautomatiseerd adviesproces
Ik laat een beknopt advies opmaken door een adviseur Ik laat een uitgebreid financieel plan voor oude dag opmaken
€100
€100
€100
€200 €300€850
n = 95
n = 139
n = 130
€350 €500
€1250
€500 €750
€1500
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 42
Bijlagen
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 43
Doel: in kaart brengen van ontwikkelingen in het financiële keuzegedrag van de Nederlandse financiële consument.
Veldwerkperiode: 25 april t/m 12 mei 2013. Doelgroep: de netto steekproef bestaat uit 340 recente sluiters van een hypotheek; mensen die in de
periode november 2012 tot en met april 2013 een hypotheek hebben afgesloten. Ook zijn 364 respondenten die representatief zijn voor de Nederlandse bevolking (18+) bevraagd.
Weging: de representatieve steekproef is herwogen naar een afspiegeling van de Nederlandse bevolking (18+) naar leeftijd, geslacht, opleiding en district. De hypotheeksluiters zijn gewogen naar leeftijd.
Methode: online onderzoek, vooraf is het volledige panel gescreend om de juiste groepen consumenten voor dit onderzoek te kunnen benaderen.
Rapportage: de weergegeven resultaten zijn gebaseerd op recente hypotheeksluiters. Indien er significante verschillen bestaan tussen specifieke doelgroepen en de totale groep recente hypotheeksluiters wordt dit aangegeven.
Belangrijk in het onderzoek zijn de vier soorten financieel beslissers, uitgelegd op de volgende slide.
Onderzoeksverantwoording
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 44
Consumentensegmentatie In de rapportage worden termen voor verschillende typen financieel beslissers genoemd. De AFM
onderzocht in een eerder stadium hoe Nederlanders financiële beslissingen nemen en concludeerde dat mensen van elkaar verschillen in de manier waarop deze beslissingen genomen worden. Er zijn 4 typen, welke hieronder worden beschreven.
Beheersten verzamelen veel informatie over het financieel product dat zij willen aanschaffen. Zij overwegen veel alternatieven, gaan door tot zij het juiste product hebben gevonden en nemen uiteindelijk zelf de beslissing, zonder financieel adviseur.
Ambitieuzen proberen graag nieuwe producten uit en mijden risico’s hierbij niet. Zij hebben luxe en rendement als drijfveer voor hun besluiten en steken een gemiddelde hoeveelheid tijd in hun keuzeproces.
Adviesgevoeligen laten hun beslissingen over aan anderen. Zij vertrouwen adviseurs blindelings. Zij zijn niet geïnteresseerd in financiële producten en zijn niet perse op zoek naar het ideale product.
Gemaksgeoriënteerden stoppen weinig tijd in het bestuderen van financiële producten en vermijden hierbij risico’s. Zij hebben weinig vertrouwen in financieel adviseurs en kiezen vaak voor standaard producten.
Voor meer informatie of om zelf te testen wat voor type financieel beslisser u bent, kunt u terecht op www.afm.nl/besliswijzer
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 45
Steekproefoverzicht naar achtergrondkenmerken
11
16
19
19
36
34
43
24
23
26
28
23
51
49
15
29
24
16
15
15
41
43
5
24
54
17
66
34
0 10 20 30 40 50 60 70
18-24 jaar25-34 jaar35-44 jaar45-54 jaar
55 jaar en ouder
Opleidingsniveau: laagOpleidingsniveau: midden
Opleidingsniveau: hoog
Inkomensniveau: laagInkomensniveau: midden
Inkomensniveau: hoogInkomensniveau: onbekend
VrouwMan
Representatief NL 18+ (n = 364) Hypotheeksluiters (n = 340)
© GfK 2013 | AFM Consumentenmonitor | Juni 2013 46
Steekproefoverzicht naar type beslisser
44
18
27
12
38
14
44
4
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
Beheersten
Ambitieuzen
Adviesgevoeligen
Gemaksgeorienteerden
Representatief NL 18+ (n = 364) Hypotheeksluiters (n = 340)