Tanım
Akılcı (rasyonel, doğru) Antibiyotik Kullanımı; ◦ Klinik ve lab.la doğru tanı konmuş
◦ Gerekli olduğuna karar verilmiş
◦ Doğru ( en dar spektrumlu) ilaç seçimi ile
◦ Doğru dozda
◦ Doğru sürede
◦ Doğru doz aralıkları ile
◦ Hastaya uygun antibiyotiğin
◦ En ucuzunun kullanılması
2
İrrasyonal kullanımın
nedenleri
3
Yetersiz süre
Yetersiz laboratuvar
Ayırıc tanı zorluğu
Tıbbi hata konusu
Hasta talebi
Eğitim eksiği
Firma promosyonu
Antibiyotiklerin reçetesiz satılması
İrrasyonel kullanım sonuçları
Direnç ◦ Acinetobacter
◦ MRSA
◦ Karbapenem dirençli Pseudomonas
◦ MDR Klebsiella
Yan etkiler
Ekonomik yük
Döviz kaybı
Hasta kaybı
4
Antibiyotik Kullanma amaçları
Tedavi
◦Ampirik
◦Hedefe yönelik (spesifik)
Profilaktik
◦Cerrahi profilaksi
◦Cerrahi dışı (dahili) profilaksi
5
Ampirik tedavi gerektiren
durumlar
Sepsis
Nötropenik hastada ateş
Enfektif endokardit
Bakteriyel menenjit
Akut nekrotizan sellülit
14
Ampirik tedavi gerektiren
durumlar
Septik artrit
Pnömoni
Piyelonefrit
İmmün yetmezliklerde ateş
Aspleniklerde ateş
Bakteriyemi
15
Ampirik tedavi gerektiren
durumlar •Septik emboli •Protez enfeksiyonu •Toksik şok sendromu •Tifo •Şarbon •Veba
16
Ampirik tedavi ≠
Körlemesine tedavi
Enfeksiyonun yeri
Toplum/hastane kökenli
Hastanın yaşı
İmmün durumu
18
Ampirik tedavi ≠ Körlemesine
tedavi
Lökosit sayımı ve formülü
CRP değeri
Radyoloji
Gram boyama
Serolojik testler
Antibiyotik direnç paterni
19
Etkeni belirlemek için kültür
Hastadan;
◦ Antibiyotik başlamadan önce
◦ Başladıktan sonra
◦ Enfeksiyonun yerine göre
◦ Uygun örnekler alınarak kültür
yapılmalıdır
Laboratuvarda standart yöntemler
kullanılmalıdır
21
Etken üretildiğinde
antibiyogram Disk difüzyon
MIC belirleme
◦ Makro tüp dilüsyon
◦ Mikro tüp dilüsyon
◦ E-test
22
Enfeksiyon yerine ulaşımı
BOS’a geçiş
Hücre içine giriş
Çeşitli vücut dokularına geçiş
Biyofilm içine penetrasyon
Bakterisidal/bakteriyostatik
olması
27
Antibiyotiğin özellikleri
İn vitro etkinlik
Etki spektrumu
Farmakodinamik
Farmakokinetik
Klinik etkinlik
◦ Faz II, faz III ve faz IV
çalışmaları
28
Antibiyotiğin farmakokinetik
özellikleri Aby.in emilimi
Biyoyararlanım (oral veya i.m)
Cmax değeri
Vücutta dağılımı
Plazma serbest konsantrasyonu
Proteine bağlanma oranı
Dokulara penetrasyonu
Vücuttan ekstraksiyon süresi t1/2
Atılım (KC veya böbrekten)
29
Konsantrasyona Bağlı Etki
(Cmax/MIC, AUC/MIC)
Florokinolonlar,
Aminoglikozidler,
Ketolidler,
Azitromisin,
Daptomisin,
Metronidazol,
Glikopeptidler zamana bağlı etki
yapanlar grubundan olmakla birlikte,
konsantrasyona bağlı etki de
gösterebilirler. 32
Konsantrasyona Bağlı Etki
(Cmax/MIC, AUC/MIC)
Güvenli tedavi: ◦ Cmax/MIC ≥10
◦ AUC/MIC ≥125
Tedavide başarısızlık ve direnç riski: ◦ Cmax/MIC <3
◦ AUC/MIC <100
33
Zamana Bağlı Etki (T>MIC)
Beta laktamlar
◦ Penisilinler
◦ Sefalosporinler
◦ Monobaktamlar
◦ Karbapenemler
Makrolidlerin çoğu
Klindamisin
Tetrasiklinler
Linezolid
Glikopeptidler
34
Zamana Bağlı Etki (T>MIC)
Maksimum öldürme
◦ MIC’in 4-5 katıdır
Bu konsantrasyondan sonra doz ne
kadar artırılırsa artırılsın, değişiklik
olmaz
T>MIC ne kadar uzunsa etkinlik o
kadar yüksek olur
35
Zamana Bağlı Etki (T>MIC)
T>MIC değeri; ◦ Patojene ◦ Enfeksiyon bölgesine ◦ Antibiyotiğe göre değişir
Genelde etkili süre; ◦ Gram (-) ler için İki doz arasındaki zamanın en az
%40-50’sidir
◦ Gram(+)ler için %20-30 (karbapenemler için)
36
Hastaya ait bilinmesi
gerekenler Yaşı
Karaciğer ve böbrek fonksiyonları
Gebelik
Emzirme
İmmün durum
İlaç alerjisi
Altta yatan hastalıklar
Diğer nedenlerle kullanılan ilaçlar
37
Hastaya ait bilinmesi
gerekenler
Nötropeni
İnvaziv girişim
Antibiyotik kullanımı
Katater kullanımı
Cerrahi girişim
Solunum yardımı
Uzun süre hastanede kalış
38
Gebelik durumunda
kullanılabilecek
antibiyotikler Penisilinler (Tikarsilin hariç)
Sefalosporinler
Ertapenem
Eritromisin
Rifampisin
Daptomisin
Fosfomisin
39
Bakterisidal antibiyotikler
Penisilinler
Sefalosporinler
Karbapenemler
Monobaktam
Aminoglikozidler
Glikopeptidler
Kinolonlar
Daptomisin
40
Bakteriyostatik antibiyotikler
Sülfonamidler
Kloramfenikol
Makrolidler
Tetrasiklinler
Klindamisin
Metronidazol
Tigesiklin
Linezolid
41
Kombinasyon amaçları
Polimikrobiyal enfeksiyonlar
Ağır enfeksiyonlarda ampirik
◦ Sepsis
◦ Menenjit
◦ Nötropeniklerde ateş
Sinerji sağlamak
Direnci önlemek
42
Kombinasyonun zararları
Farmakolojik etkileşim
Antagonizm
Yan etkide artış
Süperenfeksiyon
Çoğul dirençli bakteri gelişimi
Maliyette artış
43