Alternatywne instrumenty finansowania MŚP
w ramach Inicjatywy JEREMIE
Joint European Resources for Micro to Medium Enterprises
Fundusze Strukturalne i sprawne zarządzanie siłą napędową gospodarki regionu Poznań 23.01..2009
Którą drogą? (1)
SamorządWojewództwa
Sami: programujemy, dzielimy,
kontrolujemy
Tak jest teraz,… ale nie ma doświadczeń
(na poziomie regionu) w przydziale środków
dla pośredników finansowych
beneficjenci
Którą drogą? (2)
SamorządWojewództwa
beneficjenci
Sami: programujemy,
dzielimy, kontrolujemyHolding
FundFirma
Zarządzająca
Programują, dzielą, kontrolują
Stosują nowe narzędzia
JEREMIE, czyliklasyczny outsourcing
Tą drogę rozważa obecnie 4-5 województw
Dylematy (1)
Fundusze pożyczkowe / poręczeniowe
Taki model działania jaka misja!
Misja (1):Wsparcie dla MSPznajdujących się w„luce finansowej”
Misja (2):Udzielanie pożyczek
każdemu MSP
Dylematy (2)
Misja (1):Wsparcie dla MSPznajdujących się w„luce finansowej”
Misja (2):Udzielanie pożyczek
każdemu MSP
Mniejsza populacja docelowawiększa „szkodowość” i koszty
Konkurencja z bankami
Dylematy (3)
luka finansowa rynek
Banki, SKOKi…Instrumenty publiczne
?
?
Czy to się da uzasadnićpotrzebą interwencji publicznej?
Jeśli … (1)
…taki kierunek rozwoju, to konieczna jest możliwość
podejmowania większego ryzyka
luka finansowa rynek
Instrumenty publiczne
Banki, SKOKi…
Jeśli … (2) …ma być to tak, wówczas
należy zaostrzyć nadzór nad publicznymiinstrumentami inżynierii finansowej
luka finansowa rynek
Instrumenty publiczne
Banki, SKOKi…
Za chwilę może być inaczej (gorzej)…
Banki, SKOKi…
luka finansowa rynek
Instrumenty publiczne
Podmioty rynkowe usuwają się z niektórych obszarów rynku
Istota Inicjatywy JEREMIE
JEREMIE to wspólna inicjatywa Komisji Europejskiej oraz grupy EBI (Europejskiego Banku Inwestycyjnego i Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego) na rzecz poprawy dostępu do funduszy wsparcia rozwoju MŚP i mikroprzedsiębiorstw w regionach.
W ramach inicjatywy JEREMIE, EFI przy współpracy z jednostkami zarządzającymi programami funduszy strukturalnych, oferuje pomoc przy tworzeniu i ulepszaniu systemu finansowania działalności oraz rozwoju MŚP poprzez zastosowanie instrumentów inżynierii finansowej.
Inicjatywa pozwala nie tylko na zwiększenie absorpcji i efektywniejsze użycie środków unijnych na rzecz rozwoju MŚP w ramach programów Unijnych, ale także możliwość przyciągnięcia do regionu zagranicznych kapitałów innych międzynarodowych instytucji finansowych, oraz przede wszystkim środków prywatnych.
Powody przystąpienia Wielkopolski do prac nad inicjatywą JEREMIE
• „Brak dostępu” do kapitału przez MSP – bariera wzrostu MSP• Mechanizm obrotowy – instrument o charakterze odnawialnym, „wielokrotnego
użytku”– Nowe podejście KE do istoty wspierania sektora MSP. Prawdopodobnie brak
możliwości otrzymywania wsparcia w tym obszarze po roku 2013– Zmuszenie instytucji finansowych do podnoszenia efektywności działania –
inżynieria finansowa w naturalny sposób to wymusza • Niepokojąca struktura przychodów instytucji finansowych – próba
przedefiniowania głównego celu działania (przychody z działalności operacyjnej, przychody finansowe, misyjność vs. wyniki finansowe)
• Większa odpowiedzialność IZ za środki publiczne – przy instrumentach inżynierii finansowej ryzyko musi być znane i „zabezpieczone”, brak możliwości starty kapitału
• Stały i dynamiczny wpływ na kwotę wsparcia przez IZ w latach 2007-2013• Możliwość wdrożenia nowych instrumentów wysokiego ryzyka – szczególnie w
obszarze innowacji (brak instrumentów wspierających najbardziej „dochodowe” / „ryzykowne” przedsięwzięcia)
• Brak aktorów na rynku usług finansowych zainteresowanych zmianą stanu rzeczy• Potrzeba stworzenia analizy luk usług finansowych w Wielkopolsce• Potrzeba znalezienia „zewnętrznego” eksperta, który nie tylko będzie doradzał,
ale także zaangażuje się pod swoją marką oraz „rating’em” (casusu doradców prywatyzacyjnych)
Jeremie to…
…to inicjatywa, której celem jest założenie stworzenie Funduszu Powierniczego – Holding Fund
…to fundusz, który ulepszy i rozbuduje wachlarz instrumentów finansowych wspierających MŚP
…to pomysł na zastąpienie bezzwrotnych dotacji - inżynierią finansową…lepsza kontrola przekazywanych środków… „formuła (rama) prawna” służąca skuteczniejszemu wdrożeniu funduszy
strukturalnych
Fundusz Powierniczy to…
….nie jest samodzielnie działający fundusz ani żadna inna instytucja zastępująca działaniem inne podmioty działające dziś na rynku
…to instytucja podobna działaniem do Instytucji Pośredniczących – ale na zasadach określonych w rozporządzeniach 1083 i 1828 Rady WE (dział inżynieria finansowa)
…fundusz zarządzany na nasze zlecenie i w naszym imieniu – co oznacza, iż żadna ważna decyzja nie może zapaść bez zgodny Instytucji Zarządzającej
…stała kontrola i wpływ na przekazywane środki wsparcia dla MSP
Schemat wdrożenia Inicjatywy JEREMIE1. Podjęcie decyzji o stworzeniu Funduszu Powierniczego (RPO)2. Wybór Menedżera Funduszu Powierniczego (FP) (zgodnie z
regulacjami dot. pzp)3. Przeprowadzenie analizy luk finansowych w Województwie
Wielkopolskim przez potencjalnego Menadżera Funduszu4. Transfer środków na konto FP – warunek konieczny
W TYM MOMENCIE POWSTAJE JERMIE 5. Wniosek o płatność okresową do KE – warunek wystarczający6. Ocena wniosku przez KE7. Realizacja płatności8. Rozpoczęcie działalności Funduszu Powierniczego9. Akceptacja planu działania oraz kryteriów wyboru projektów
przez IZ10. Konkursy - wybór pośredników finansowych11. Uruchomienie odpowiednich instrumentów finansowych dla
finansowania MŚP
Alokacja na JEREMIEwynosi 60 mln euro
Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego
Opłata za zarządzanie na poziomie Holding Fund może wynieś
średniorocznie do 2% alokacji
Struktura działania
Menadżer HF
Menadżer HF
Komisja EuropejskaEFRR – DG Regio
Komisja EuropejskaEFRR – DG Regio
Instytucja PośredniczącaInstytucja Pośrednicząca
Pozio
mUE
Pozio
m
kraj
owy/
regi
onal
ny
Fundusz {Holding Fund (« HF »)}Fundusz {Holding Fund (« HF »)}
Pośrednicy finansowi
Pośrednicy finansowi
Pozio
m k
rajo
wy/
regi
onal
ny/ lo
kaln
yPo
ziom
re
gion
alny
/loka
lny
MSP Beneficjencimikropożyczek
Modelowanie inwestycji, wybór instytucji pośredniczących
Administracja, monitorowanie oraz raportowanie
Przyciągnięcie kolejnych inwestorów Bliska współpraca z władzami
lokalnymi
Rola menedżera Funduszu (HF):
€ € € €
€€€€
Wypłata środków: z góry niedowracalna
Lokalny fundusz (HF): Delegacja uprawnień do Władz Lokalnych Zarządzanie i administrowanie przez
menadżera funduszu
Menadżer jest wybierany przez
Kraj Członkowski/Reg
ion
Instytucja ZarządzającaInstytucja Zarządzająca
€
Inne produkty JEREMIE
Instrumenty quasi-kapitałowe• Pożyczki partycypacyjne - zastępują dotacje bezzwrotne (granty)
przeznaczane na projekty badawczo-rozwojowe. Odsetki od tego typu pożyczek są kumulowane, tj. nie są wypłacane pożyczkodawcy. Kwota pożyczki wraz ze skumulowanymi odsetkami jest przekształcana w udziały w momencie przeprowadzania ‘kwalifikowanej’ rundy finansowej,
• Finansowanie Mezzanine -to grupa instrumentów wypełniająca lukę pomiędzy długiem a kapitałem, zbliżona do inwestycji kapitałowych. Poprzez zastosowanie finansowania mezzanine instytucja oferująca ten instrument przejmuje część ryzyka Klienta związanego z planowanym przedsięwzięciem, w zamian otrzymuje prawo do udziału w przyszłych zyskach z tego przedsięwzięcia
Inne Instrumenty Finansowe• Transferu Technologii – Zakup części praw do patentów przez ‘Fundusz
Własności Intelektualnej’ (ang. IP Fund), który staje się odpowiedzialny za maksymalizację wartości patentów zgromadzonych w portfelu funduszu.
• Anioły Biznesu -prywatni inwestorzy, często z doświadczeniem w działalności gospodarczej, którzy inwestują swoje własne pieniądze i doświadczenie w małe przedsiębiorcze firmy
Bezpośrednie korzyści dla Wielkopolski wdrożenia inicjatywy JEREMIE
1. Wykorzystanie odnawialnego charakteru wsparcia, uzyskanie efektu mnożnika zwiększającego ilość dostępnej kwoty wsparcia dla MSP – nawet do 4 razy.
2. Zwrot do budżetu Wielkopolski po 2013 roku kwoty wsparcia, czyli ok. 60 mln euro z przeznaczeniem na dalsze wspieranie MSP. Możliwość utworzenia instytucji np. regionalnego banku inwestycyjnego.
3. Zmiana sposobu myślenia o inżynierii finansowej – konieczność przygotowania się do następnego okresu programowania. W myśl założeń KE – wsparcie wyłącznie zwrotne.
Pośrednie korzyści dla Wielkopolski wdrożenia inicjatywy JERMIENIE
• Wzmocnienie instytucji otoczenia biznesu - jako instytucji pośredniczących – możliwość otrzymania dość dużych środków na działania powinna się przyczynić do wzmocnienia ich potencjału, a także możliwość wypracowania zysku pożyczonych środków
• Minimalna bariera wejścia zmusiła władze województwa do przeznaczenia większych środków na to działanie, co w konsekwencji oznacza większe wsparcie dla MSP
• Wdrożenie inicjatywy JEREMIE doprowadzi także do zwiększenia wachlarza instrumentów finansowania działalności MSP (do tej pory tylko i wyłącznie pożyczki i poręczenia)
• Elastyczność w zakresie doboru instrumentów finansowych w ramach Holding Fund – możliwość realokacji środków zależnie od zmiennej sytuacji rynkowej
Korzyści z punktu widzenia Instytucji Zarządzającej WRPO
• Brak zasady n+2/n+3 daje możliwość dość swobodnego realizowania procesu wdrażania przez 7 lat ze zmienną intensywnością, bez obawy utraty środków
• Transfer środków z góry, tzn. możliwość szybkiego uruchomienia przekazanych do HF środków. JEREMIE jest traktowany jako projekt, nie jest konieczne rozliczanie się z poszczególnych pożyczek dla MSP, po przekazaniu pieniędzy do HF możliwość wniosku o płatność okresową do Komisji Europejskiej
Spodziewane efekty wdrożenia inicjatywy JEREMIE
1. Poprzez zastosowanie tzw. „efektu dźwigni finansowej” oddziaływanie może nastąpić na poziomie nawet do 400 mln EURO
2. Środki przeznaczone na JEREMIE mogą realizować politykę władz regionu przez wiele lat wdrażania w sposób odnawialny – do tej pory tylko poprzez jednorazowe dotacje
3. Możliwość realizacji bardziej ryzykownych instrumentów (szczególnie dla obszaru innowacji) przy określeniu dopuszczanej stopy ryzyka przez władze regionu.
4. Zmiana wyglądu rynku instytucji wsparcia MSP w Wielkopolsce w 2015r.
Gdyby nie było JEREMIE to …
• … Wielkopolska nie przeznaczyłaby 60 mln euro na instrumenty finansowe dla MSP – bariera wejścia,
• … pozostałyby tylko tradycyjne pożyczki i poręczenia, małe prawdopodobieństwo zwiększenia wachlarza oferty instrumentów dla MSP,
• … pozostałyby granty na pożyczki, brak odnawialności kapitału,• … mniejsza efektywność wsparcia dla MSP, gdyż środki muszą
zostać wydane tylko raz, potem mogą być ulokowane na dobrze oprocentowanych lokatach terminowych w bankach,
• … brak uzyskania „efektu skali - środki wydane raz na granty nie realizują później różnych celów polityki władz regionu,”,
• …nie byłoby możliwości stworzenia jednej dużej instytucji finansowej po 2013 roku – budżety województw są zbyt skromne – kilka mniejszych funduszy,
• … brak możliwości wspierania poprzez bardziej ryzykowne instrumenty, fundusze (akcjonariusze) nie są zainteresowane „ryzykownymi” projektami
Wstępny wkład środków w portfelu JEREMIE dla
Wielkopolski, [mln euro]
Regwarancja15
20
10
15
35
Instrumenty mikrofinansowania
Instrumenty kapitału ryzyka
Instrumenty poręczeniowe
Poręczenieportfelowe
Rekomendacje EFI dla Województwa Wielkopolskiego na podstawie raportu
SEGMENT POPYT LUKA RKOMENDACJA EFIALOKACJ
A
Mikrofinansowani
e
43,2 mln euro
występuje ale trudna do oceny
Globalne pożyczki dla wybranych funduszy pożyczkowych 10
mln euroPoręczenie dla pożyczki globalnej realizowanej przez inny podmiot
180-240 mln euro
180-240mln euro
Schemat poręczeń dla istniejących funduszy poręczeniowych
15mln euro
Pożyczki i poręczenia
Dynamiczny wzrost
296 mln euro
Gwarancje portfelowe dla banków komercyjnych 15
mln euro
Factoring występuje5
mln euroGwarancje factoringowe
5 mln euro
Venture Capital
10 mln euro
występuje, ale trudna do oceny
Kapitalizacja funduszy typu mezzanine 10
mln euro
Transfer technologii
44 mln euro
występuje, ale trudna do oceny
Ustanowienie Funduszu Transferu Technologii 7
mln euro
RAZEM62 mln euro
Portfel instrumentów wg Instytucji Zrządzającej:• 30-50% portfela zostanie skierowane na instrumenty wysokiego ryzyka, tj.
mikrofinansowanie tworzenia przedsiębiorstw przez osoby pochodzące z grup o niekorzystnej sytuacji, transfer technologii, finansowanie rozruchu,
• aktywność funduszy pożyczkowych należy przekierować w stronę przedsiębiorstw, które nie mogą ubiegać się o finansowanie z banku,
• szczególną uwagę zwrócić należy na przedsiębiorstwa innowacyjne/ukierunkowane na technologię, oraz te ukierunkowane na eksport,
• szerszy dostęp MSP do finansowania zewnętrznego należy zapewnić przy zachowaniu konkurencyjnego poziomu cen,
• znajdowanie dodatkowych źródeł finansowania dla działań w ramach inicjatywy JEREMIE jest pożądane, lecz nie stanowi podstawowego celu dla IZ,
• 30-40% wkładu Funduszu Powierniczego JEREMIE we WRPO należy przeznaczyć na działania z istniejącymi funduszami pożyczkowymi i poręczeniowymi,
• należy rozszerzyć zakres produktów oferowanych przez istniejące fundusze publiczne, oraz usprawnić ich procedury pod kątem poprawy relacji z sektorem komercyjnym,
• EFI będzie bezpośrednio współpracować z bankami komercyjnymi w zakresie operacji poręczeń portfelowych.
• UMWW chciałby, by Fundusz Powierniczy JEREMIE tworzył regionalne programy quasi-kapitałowe.
Dziękuję za uwagę
Marcin PilarczykZ-ca Dyrektora
Departamentu Wdrażania Programu Regionalnego Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego
e-mail :[email protected]